Hermann Contract (1013-1054). Hermanni Contracti,... Humberti S. R. E. cardinalis,... Opera omnia. Accedunt S.

Leonis IX, Victoris II, Stephani IX, Nicolai II... opuscula, epistolae
et privilegia... Accurante J.-P. Migne,.... 1853.

1/ Les contenus accessibles sur le site Gallica sont pour la plupart des reproductions numériques d'oeuvres tombées dans le domaine public provenant des collections de la
BnF.Leur réutilisation s'inscrit dans le cadre de la loi n°78-753 du 17 juillet 1978 :
*La réutilisation non commerciale de ces contenus est libre et gratuite dans le respect de la législation en vigueur et notamment du maintien de la mention de source.
*La réutilisation commerciale de ces contenus est payante et fait l'objet d'une licence. Est entendue par réutilisation commerciale la revente de contenus sous forme de produits
élaborés ou de fourniture de service.

Cliquer ici pour accéder aux tarifs et à la licence

2/ Les contenus de Gallica sont la propriété de la BnF au sens de l'article L.2112-1 du code général de la propriété des personnes publiques.

3/ Quelques contenus sont soumis à un régime de réutilisation particulier. Il s'agit :

*des reproductions de documents protégés par un droit d'auteur appartenant à un tiers. Ces documents ne peuvent être réutilisés, sauf dans le cadre de la copie privée, sans
l'autorisation préalable du titulaire des droits.
*des reproductions de documents conservés dans les bibliothèques ou autres institutions partenaires. Ceux-ci sont signalés par la mention Source gallica.BnF.fr / Bibliothèque
municipale de ... (ou autre partenaire). L'utilisateur est invité à s'informer auprès de ces bibliothèques de leurs conditions de réutilisation.

4/ Gallica constitue une base de données, dont la BnF est le producteur, protégée au sens des articles L341-1 et suivants du code de la propriété intellectuelle.

5/ Les présentes conditions d'utilisation des contenus de Gallica sont régies par la loi française. En cas de réutilisation prévue dans un autre pays, il appartient à chaque utilisateur
de vérifier la conformité de son projet avec le droit de ce pays.

6/ L'utilisateur s'engage à respecter les présentes conditions d'utilisation ainsi que la législation en vigueur, notamment en matière de propriété intellectuelle. En cas de non
respect de ces dispositions, il est notamment passible d'une amende prévue par la loi du 17 juillet 1978.

7/ Pour obtenir un document de Gallica en haute définition, contacter reutilisation@bnf.fr.

 PATROLOGLE

CURSUS COMPLETUS
SIVK
BIBLIOTHKCA ONIVKKSAUS, INTKGRA, DNIFORMIS, COMMODA. OECONOMICA,

DMNiUM SS. PATOT, DOCTORUM SCRIPTORUMQUE ECCLESIASTIGORUM

QUI
AB MXO APOSTOLICO AD INNOCENTH III TEMPORA
FI.ORUERUNT;
RECUSIO CHRONOLOGICA
OMNIUMQU.E EXSTITERE MONUMENTORUM CATHOLICE TRADITIONISPER DUODECIMPRIORA
ECCLESI^E S^CULA,
JUXTAEDITIONES ACCURATISSIMAS,INTERSE CUMQdE NONNULLIS CODICIBUS MANUSCRirTlS COI.LATAS,
PERQUAM DILIGENTER CASTIGATA;
D1SSERTATI0NI8US, COMMENTARIIS LECTIONIBUSQUE VARIANTIBUS CONTINENTER II.LUSTBATA ;
OMNIBUS OPERIBUS POSTAMPLISSIMAS EDITIONES QVMTRIBUSNOVISSIMIS S-ECULIS DEBENTUR ABSOLUTA?
DETECTIS, AUCTAJ
1NDICIDUS PARTICULARIBUSANALVTICIS, SINGULOS SIVETOMOS, SIVEAUCTORES ALICUJUS MOMENTI
SUBSEQUENTIBUS, DONATA; ^1'?.
CAPITULIS INTRAIPSUM TEXTUM RITEDISPOSITIS, NECNON ET TITULISSINGULARUM PAGINARUM MAIjJW^tf»N4p''' '
SUPERIOnEH DISTINGUENTIBUSSURJECTAMQUE MATERIAM SIGNIFICANTIBUS, ADORNATA ; fi&/ ' \J\
OPERIBUS CUMDUBIISTUMAPOCRYPHIS, ALIQUA VEROAUCTORITATE IN OROINE ADTRADITIOIBU/L^C\
ECCLESIASTICAM POLLENTIBUS, AMPLIFICATA; |S\ \' ~1
DUOBUS INDICIBUS GENERALIBUS LOCUPLETATA : ALTERO SGILICET RERUM, QUOCONSULTO, QUKiQliyj ',..;, „v/
IINUSQUISQUEPATRUM INQUODLIBET TUEMA SCRIPSERIT UNOINTUITU CONSPICIATUU ; ALTEROV^fcj,- ". XJV
SCRIPTUR^ SACR^E, EX QUOLECTORI COMPERIRE SIT ORVIUM QUINAM PATRES ^^*^i.t:^t^?
ET IN QUIBUSOPF.RUM SUORUM LOCISSINGULOS SINGULORUM LIBRORUM
SCRIPTUR.E TEXTUS COMMENTATI SINT.
EDITIOACCURATISSIMA, C/ETERISQUEOMNIBUS FACILE ^NTEPONENDA, Sl PERPENDANTUR : CIIARACTF.RUM MTUHTAS
ClfART<£ QUALITAS, INTEGRITAS TEXTUS,PERFECTIO CORRECTIOKIS, OPERUM RECUSORUM TUMVAIHETA!;
TUMNUMERUS, FORMA VOLUMINUM PERQUAM COMMODA SID1QUE1NTOTOOPERIS DECUHSU CONSTANTER
SIMILIS,PRF.TII
EXIGUITAS,PR^SERTIMQUE ISTACOLI.F.CTIO,UNA,MKTHODICA ET CIIKONOLOGIGA,
SEXCENTORUM FHAGMF.NTORUM OPUSCULOUUMQUE IIACTENUS IIIC H.LICSPAUSOHUM,/"""'7**%.
PRIMUM AUTEMIN NOSTRA BIBLIOTHECA , EX OPERIBUS AD OMNES .ETATKS , I V/fi\
LOCOS,LINGUAS FORMASQUE PERTINENTIBUS , COADUNATORUM. /& X"-*^v5?^\
SERIES SECUNDA, f \%\2/£
IN QUA PRODEUNTPATRKS,DOCTORES SCRIPTORESOUE ECCLESl*:LAIIN^ w-1 r- \^L
A GREGOKIO MAGNOAD INNOCENTIUM III. lv„\ £! \^
Slccurantt 3.*^. SKigne, -+ W
\p>\
BIBI.IOTHECJE CLERI DIITEIII, \Y*\ K0"' \'
SIVK \-«*\ *-i C
CURSUUM COMPLETORUM IN SINCULOSSCIE»TI.EECCLESIASTIC.E BAMOSEIHTOBE. V" \ ff\/<
PATIIOI.OGIA BINA EDITIONETYPIS MANDATAEST, ALIA NEMPE LATINA,AI.IA GBJECO-I.ATINA.\f' \*^>£ ->
VENEUNTMILLEFBANCISDUCENTAVOLUMINA EDITIONISLATIN2E; OCTINGENTIS ET ^»—^
MII.I.ETRECENTAGR«)CO-LATINJE. — MERELATINAUNIVERSOS AUCTOUES TUMOCCII>ENTAl.i:S, Tl!M
ORIENTALES EQUIDEMAMPLECTITUR ; HI AUTEM,IN EA, SOI.AVEBSIONELATINADONANTUU

PATROLOGITE TOMUS CXLIII.

IIERMANNl'SCONTRACTUSMONACHUSAUGI^DIVITIS,IIUMBERTUSS. I.EOIX.VICTORII,
R.E.CARD1NALIS,S. STEPIIAMUSIX,
NICOLAUSII, RR. PP.; STEPIIANUS
CARDINALIS, B. MAURILIUS GERVASIUS
ROTIIOMAGENSIS, REMENSIS,HAIMBALDUS
ARF.LATENSIS,LEODEGARIUS S. ANNO
VIENNENSIS, COLONIENSIS, ; DROGO
ARCHIEPISCOPl JOANNES
BEI.LOVACENSIS,
SABINENSIS, ADELMANNUS IIUC.0
BRIXIENSIS, II NIVERNENSIS,FROLLANDUSSYLVANECTENSIS, LEOATINENSIS,EPl-
SCOPI; BOVO ABBASS. BERTINI,
WIDRICUS ABBAS S. GHISLENI,
AVESGOTUS ABBAS S. PETRICULTUR/F,
CENOMANEN-
SIS,TUEUZO EREMITA ET MONACIIUS,
ODOMONACHUS FOSSATENSIS,ANSEI.MUS
CANONICUS r.OZECIIINUS
LEODIENSIS,
SCIIOLASTICUS,FRANCO SCHOLASTICUS
I.EOIHENSIS, SS. ARIALDUS ET HERLF.MBALDUS, BERENGARIUS VICEOMES
NARBONENSIS.
TOMUS UNICUS,

EXCUDEBATUR ET VENIT APUD J.-P. MJGNE EDITOREM,

}.NVIADICTAWAMIlOISt:, PROPE PORTAMLUTETI^EPARISIORUMVULGO^iiA/Ti^iNOMIINATAM,
SEU PETIT-MONTBOUGE.

1853 .
 ELENCHUS

AUCTORUM ET OPERUM QUI IN HOG TOBIO CXLIII CONTINENTUR.

HERMANNUSCONTRACTUS MONACHUSAUGIJE DIVITIS.

Chronicon cum auctariis, col. 55. — De mensura astrolabii, coL 379. — Deiitiliiatibusasirolabii.ro/.
589. — De musica, col. 415. — Sequentia de beata-Maria virgine, cet. 445. — Carmen de confliclu ovis
ct lini, coi. 445.
S. LEO IX PONTIFEX ROMANUS.
Libellus de conflictu vitioruni atque virtutum, col. 559. — Oralio ad Adelberlum comitem, col. 577.—
Notitia de ccenobio S. Apri, col. 581. — Diplomata data cum adhuc episcopus Tullensis agerct, col. 585.
Epistolse et decreta pontilicia, col. 591.
VICTOR II PONTIFEX ROMANUS.
Epistolje et decreta, col. 805.
BERENGARIUSVICECOMESNARBONENSIS.
Querimonia adversus Guitfredum Narbonensem arcliiep., col. 857.
THEUZO EREMITA ET MONACHUSS. MARI^E DE FLORENTIA.1
Prologus expositionis regulae S. P. N. Benedicti, col. 845.
ODO MONACHUSFOSSATENSIS.
Vita Burchardi comitis, col. 847.
ANSELMUS CANONICUSLEODIENSIS.
Historia cpiscoporum Leodiensium, co/. 8G1.
DROGO BELLOVACENSISEPISCOPUS.
Epistola ad W. coepiscopum suum, col. 865.
STEPHANUS X {corr. IX) PAPA.
Epistolaect privilegia, col. 869.
GOZECHINUSSCHOLASTICUa.
Epistola ad Valchetum, col. 885.
JOANNES SABINENSIS EPISCOPUS.
Querimonia contra Farfenses monachos, col. 909.
HUMBERTUS CARDINALIS, EPISCOPUS SILVjE CANDID^E.
Contra Gracorum calumnias, col. 929. — Adversus Simoniacos, col. 1005. —APPENDIX. — Fragmen-
tum disputationis tontra Grsecos, col. 1215.— Domni J. Mabillonii Dissertatio de pane eucharislico azymo
ac fermentato, col. 1219.
ADELMANNUSBRIXIENSIS EPISCOPUS.
Euistola ad Berengarium, col. 1289. — Rhythmi alphabetici de viris illustribus sui tcmporis, col. 1295.
NICOLAUSII PAPA.
Epistolaeet privilegia, col. 1501.
HUGO n NIVERNENSIS EPISCOPUS.
Epistola ad Bartholomaeum Turonensem archiepiscopum, col. 1567.
BOVG ABBAS S. ISERTINI.
De inventione et elevatione corporis S. Bertini, col. 1369.
FROLLANDUSSYLVANECTENSISEPISCOPUS.
Epistola ad Berengarium, col. 1369.
WIDRICUS ABBAS S. GHISLENI 1N HANNONIA.
Epistola ad Henricum imp. cognomine Nwrum, rol. 1571.
FRANCO SCHOLASTICUSLEODIENSIS.
Specimen cjus operis de quadratura circulj, col. 1373.
B. MAURILIUSARCHIEPISCOPUS ROTHOMAGENSIS.
Epistola ad episcopum Ebroicensem, cot. 1387. — Professio fidei de sacramenlo corporis et saiiiriiinis
Christi, col. 1389. — Epitaphia Rollonis et Guillekni LongoeSpathse, Norlhmanniae ducum, col. 1589.
RAIMBALDUSARELATENSIS ECCLESI^ ARCHIEPISCOPUS.
Diplomata, col. 1593.
GERVASIUSREMENSIS ARCHIEPISCOPU^.
Epislolsead Nicolaum II et Alexandrum II, col. 1599. — Diplomata, col. 1401.
LEODEGARIUS VIENNENSIS ECCLESl^ ARCHIEPISCOPUS.
Chartse, col. 1403.
STEPHANUS SANCTJE ROMAN^EECCLESI^E CARDINALIS.
Canones concilii Turonensis, col. 1409.—Epistola ad Joannem Dolensem episcopum, cot. 1111.—
Diploma pro monachis Vindocincnsibus, col. 1413.
LEO A-TINENSISEPISCOPUS.
De invenlione corporis B. Marci martyris, col. 1415. — Privilegium pro canonicis et clericis Atincnsi-
bus, col. 1423. — Sermo de passione B. Marci, col. 1425. — Sermo in oclava ejusdem, col. 1427.
AVESGOTUS S. PETRI CULTURJE CENOMANENSISABBAS.
Epistola ad Anselmum, poslmodum Cantuariensem archiep. col. 1451.
SS. ARIALDUS ET HERLEMBALDUS,
Acta, col. 1433. — S. Arialdi conciones tres, col. 1515.
S. ANNO COLONIENSIS ARCHIEPISCOPUS
Diplomata, col. 1585.
ERRATA. — Col. 809 : Stqmanus X lcg. Slcplianus IX.

Ex tvpis MIGNE,au PclilMonirougc.

 iNNO DOMINIMLIV.

HERMAMBS CONTRiCTES
MONACHUSAUGLE DIVITIS.

NOTITIA HISTORICA IN HERMANNUM CONTRACTUM.

(Ex Joanne Egone, lib. De viris illustribus AugiceDivitis, apud Pez, Tkesaur. I, m, C88.)

Hermannus Contractus (sic a membrorum debili- Ascripsil; et demum posleaquam virlutibus qiiidem
tale vocalus), Augiensis ccenohii singulare decus e omnibus egregie invaluit, corpore tamen vix debilia
lolius Benediclini ordinis lucidissimum jubar, annc membra suslcnians animam Creatori suo, cui unice
Cliristi 1013, xv Kal. Augusli, palre natiis est Wol in hac vita placere studuit, reddidit post parturn
ferado, comite Veringensi, matre aulein Hiltrude. Hii Virginis anno 1054, et in prsedio parenlum suorum
puer in Augiara ductus, cum bonoequidem indoli: Adelshusen translatus est.
csset, ingenium lamen rudius, lilterisque addiscendi: Tametsi vero hic prolubium mihi csset superse-
mimis idoneum experlus est. Quare bealae Virginh dere concertationibiis non neccssariis, quia tamen
opem, cujus singulari patrocinio jam se pridem.de- quolidie alii atque alii bislorias novas seniper scri-
voverat, inclamare ccrpit, quoefelicius ingenium ill bunt, quibus pro arbitratu suo senlentias quasvis
quantocius impclravii. Hinc brevi ternpore linguan etiam nianifestu falsas ad rumusculos populi ca-
Latinam, Graxam Arabicamque ita perfecle addidi- ptandos venditant, existimo satius fiiturum si ca
cit, ul quamtibel eamm vuluti vernaculam pronun- saltem, quxde Hennanno nostro ab iis falso asserta
tiaret. Poela sui lemporis fuit prseclarus, hisloricui sunt, etiam quam brevissime refularem, ne, si la-
excellens, musicus insignis, philosophus theolo- cerein, nullum argumenta nostra robur, quo nosmet
B
gusque praeslans, mathematicus doctissimus seqiu cum Contraclo tueremur, credi possent habere.
ac ingeniosissimus, ita ut laudem illi lunc nemc Trithemius proinde, monachis Aiigiensibtisimme-
praeripuissevidealur. Tanla enim ingenii dexteritatc rito iniquior, pluribus locis scripsit Hermannum
de astrolabio scripsit, ul a mullis ipsius aslrolabi nostrum San-Gallensem fuisse, quem ejus errorem
inventor haberelur. Composuit primo magna cun alii seculi in turpiores etiam lapsi sunt. Nam ut
diligentia Chrouicon succinctum et valde apertum couceplam semel animo falsaui opinionem (uerentur,
quod ab exordio mundi ad sevum usque suum, ac asserere ausi sunt Helpericum S. Galli, caeteroqui
annum nenipe Clirisli 1054, perduxit, quod sa-phn eruditissimum monachurn, Hermanni praceptorem
iinpressum auctius ab Henrico Canisio tom. I Antiq fuisse ac magistrum; eique e vila abcunti in San-
Lect. editum est, inscrtumque lom. XI Bibliolh Gallensigymnasio Hermannum substituium, ut niiui-
Palrum; demusica lib. i; De mouochordo lib. i; D( rum, si omnia lam belle convenirent atque cohaere-
eclipsibus lib. 1; De quadratura circuli lib. i; D< rent, nemo amplius Hermauni monachalum San-
computolib. i; De physiognomia lib. i; De coiifliclt Gallensem in dubium revocare, nedum impugnare
rhylhiuomachiae lib. i; De astronomia commenta- lenlaret. Ne autem videar nulluin hujusce commenii
riiis, et de composiiione aslrolabii lib. iu; De utili- auclorem citare posse, jubeo lcctoreni Jacobi Meckii
late aslrolabii lib. i; De Vitis plurium sanctorun C libellum De episcopis Conslaniiensibus Gerraanico
lib. i; Hislorias sive oflicia Annuntiaiionis B, idiomate editum adire, ubi ille hanc fabulam
Virginis ct S. Mariae Magdalenae; Ilisioriain cliam rotunde, deque veritate ejus nihil sollicitus enarrat,
de SS. angelis, sequenlias de ascensionc Doniini tamque certam el nolam cxislimat, ut etiam nullum
Iiex omnipoteus, elc; De Assumpiione B. Yirginis, pro se neque argumenlum neque auctorcm adducat.
Ave, prcvclara maris Stella, etc.; De Spirilu sanclo ; Unde vero hunc errorem hauserit, mihi nonduin
\eni, sancle Spiritus, et emitte ccelitus. Respouso- liquet. Optarem vero ut scriplores et historiculi tales
rium, Simon Barjona, clc; sequcnlias praelerea. quae sibi incomperia sunt silentio praeterirent, nce
responsorias caiuilenasque phirimas dictavit, quas cuin lanlo aliorum prscjudiciomagnam vani honoris
inter celeberrimaa et loti Ecclesiae utiles juxta ei exislimaiionem et apud ignaros homines plaiisum
gratse sunl anliphonx; Sahe, Regina, elc, Alma mercari sludereiit. Quare enim priinulum citatus
Redemptoris,elc. Prajler isla eiiani omnia rhetori- scriptor Helpsricum San-Gallensein ait Hennaimi
cam et poesin Aiistoielis ex lingua Arabica in Lali- fuisse magislrum, nullo anliquitatis allato argu-
nam vertit, muliaque alia innuinera luculenfei mento? Nam hoc elicuitex scriplis aliquibus Helpe-
PATROL.CXLIII. 1
11 HEfUJANNUSCONTRACTLSMONACH.AUGIENS. 12
rici, anl ipsius Hcrmanni, aul ex seripmra alia ve- A Igitur, quod meminisse polest lector, supra proba-
teri et authentica? Ostendat, si quod ejusmodi vcrimus Ilelpericum natum circa annuin Chrisli 827,
reperit, et veritalis radium nobis non invideat, ul et sequelur illtim ultra 200 annos vilam suam produ-
ipsi, quod acquumest, credamus; si aiitem, quod xisse, ul jam Germania etiam novum se babere
autumo, nihil tale invenit, quid lam audacler quod Nestora gloriari possit, neque suum Graeciaeinvidere
nescit affirmal? Sed quid accrbius in hominem debeat.
invehor, quem opinor errore suo nihil nobis incom- El Iicct saepe citalus scriplor atatcm Hilperico
niodaturum, sed profulurum plurimiini? Si enim cgo salis tongam atlribuat, dicalque illuni ad nontgesi-
demonstraro Ilclpcricum longe anlequani Herman- mnm sepiiinuiii usque annum pervcnisse, ul forlc,
nus in lucem natus sit, mortem obiisse, nunqnid quod de Hermanni sub Helperico discipulalu finxii,
non concidet totum ejus fundamenlum? Et cum vcro similius appareal; non lamen salis linxit. Si
falsum e.-se probavero Herniannum Helperici disci- enim vult ul fabutosa ejus opitiio snbsisiat, necessc
puliui) fuisse, aniion langiiesccl quoquc, si non cst ut ad nonaginta sex annos centum et quatuor-
cxstingualnr, opinio, qnoil pulal Hernianniim in S. decim alios adjiciat. Perpendanl ergo in qnanlos
Galli coenobio inonachum fuisse? Ila profeclo con- errores contrariae opinionis auctores labantur, duw
"
linget : qno eniin fragilior infinniorqire isth;r.c opi- quain seinel de Hermanni professione arripuerc
nio redilita fuerii, co nostra fortior ccniorqne eva- sentenliam, inordicus coniiitunlur. Neque verosimitc
det. Siqnidcm cum falsuin apparuerit tlerinanniim est quod aliquis opinari posset, fuisse forle dtios
Helpertco in schola San-Gallensi snccessisse, niinus Helpericos apud S. Gallum, quorum unns sub Ra-
dein eliam verum apparebit illinn tn S. Galli mona- bano, alier cum Hermanno florueiit ejusque magister
sterio ccenobitam fuisse. Ut ergo crrorem biinc esse potuerit. Dicb ehim me neminem adhuc legisse
cilius dcprehendamus; necessarium est pervesligare qui duos hujusce nominis doctores faciat. Tritliemiiis
prius quo aevo uterque; lani Helpericus qitam cliam eliam, cujiis ab adversariis fides hic iniropere ex-
llermannus, ftornerit. De Helperici quidem aelale tollitur, unufn scriummodo Hefperrcuiii noniinat,
nihil certins possum scriberc quam qnod San-Gal- quem plerumqiic llermahno xlate facit parem, aut
lenses ipsi scriplores tradunt; maxiiiie vero R. P. etiam supparem et juniOrcm, praescrtim in Catalogo
Jodocus Mezlcrus, anliqiiilaium sui monasterii de scriptoribus ccclcsiaslicis, quem post libros De
scriplor et illuslrator egregins, qui in libro De viris viris illuslribus ordinis noslri scripsit. Ibi euim ait
illuslribus monasierii S. Galli, ubi de Walafrido Hermannum vixisse sub Henrico II imperatore, circa
Strabo tiactat, sicait: Nosiros certe Palres Helperi- annuin Dbmini 1040; Helpericum vcro circa annum
cum et Werembertmn fuisse discipulosejusdem Ila- 10G9, siib Hcnrico III imperatore. Ecce ergo qiioif
bani scimus, etc. Si ergo llelpcricus discipiilus Ra- iicque secundinn Trilliemii opiftioncm (quam \\)<\
bani fuit, necesse cst fuisse ante annuin 847, quo alias i!cHermanni monaclialu tibenier ut VLrissiinant
Rabanuni archidicecesi prsefeclum esse docent Con- aiDjiIeetiiiitin).,HoIperiCoille in scliola San-Gallcnsi
traclus in Chronico, Baronius Annal. tom. X, ad siilisiiini potuerit. Sed quiil istis figmenlis jam suf-
praedicluin Cbristi annum. Ilinc vero ullerius colli- ficicuter imprbhaiis diutins immoror? Prodaiiius
gere licet Ilelpericuin naiiini fuisse ante annmn 82H, aliquando jam nos quare nobis Hcrmanni monacha-*
cum probabilc sil, quando Fuldain e S. Gallo studio- liiin ascribanius, et cur San-Gallensibtis abucgenuis.
rum causa inissus est, ad miniinuin septemdecim Quod ad nos spcctat, dicimus sotidiora argiinienta
annorum fuisse, ct duobus aut liibus ciieiler annis ad ejus professionem in Augia emissam probandairr
ibidem Rabanuin sacras lilteras exponenlem audi- non posse produci quam qux hacleniis Arnoidiis
visse, qnod, ul dixi, anle annum 847 oporluit fieri. Wion cl Chrislianus, Urslisius aliique vcritatis
Nam credibile non est Rabanum, jam archiepisco- amanles ex ipsomet Ilernianno protulere, qnalia
pum gravissimisque curis distcnlum, scholas ha- sunt qtue habel in Chronico ad anniim Clnisii 1048,
buisse. Hocergo veluti fiindamento supposilo, vicle- n ulii sic dicit : Inlperator (llcnricus II) RcUispona,ubi
bimus praeterea quo lempore Helpericus, si Hermanni Pasclia egit, digressus, Alemanniam repetii, el in Au-
magister fuit, doccre debuerii. Iniprimis onim ipsc giam noslram ingressus oclavoKal. Maii, novam S.
llermannus in Chronico sciibil se natiim anno 1015, Marci evancjelislce patroni noslri basilicnm,a domino
litteris vero seplcnnem traditum anno 1020. Ergfl1 Bernone abbale eonslructam, se pra-sente a Tlicodo-
posl anniiin 1020 adhuc vixit Helpericus, imo diuliiis, rico Constantiensi episcopo dedieari [ecit, el ejusdem
quandoquiilem a prnedicloscriptore dicitur Herman- sancti festo apnd nos octo, AscensionemDominiTu-
niis in seliola S. Galli Helperieo succeniuriaiiis; ; regi, PenlecosiemSoloduro celebravit, eic. Haclenus
neque eniin Hermanniis, scptennis aiihuc ptier gym- Hermannus, qitem fusius deAugia scrmocinanleni
nasio eidcm praefui potuii, sed ctim jam prudenii: i eo libciilitis aiidivimus, quo majus hic nobis snre
valeret,etmalurus satis esset, quod ante vicesimumi professionis locum inveniendi lnmcn praebuil. Tam
quarlum aetatis annum vix conligisse credendum est lnciilenter enim hic scripsit, ut ca quae aitulinuis
Si demus ergo Hermanno 24 annos antequam ludi- non indigeanl no.-tris schciliis illuslrari, clarioraquu
magisier San-Gallensis constitutus sit, reperiemui> sint qiiain ut ullo alio interprele opus habeanl. QniJ
lioc non potuisse fieri ante annum Chrisli 1037. Cuni enim expressius dicere potuisset, quo se Augiensem
15 PROLEGOMENA. 14
assereret, qiiam quando dixit : Imperutor Augium A . de novo professos esse, non lameu itleo uiox atse-
tiostram ingressus, S. Murci patroni nostri basilicam rcnduin eliam Herniannuin quoquc et alios id facti-
dedicari fecil. Festum S. Marci in Augia apud nos tasse, ctini rationes cur denuo lioc aflirmemus
eyit? Reclene San-Gallenses, dum narrare vcllent possinl dari, pro alio non ilem. Sed si ctiam conce-
imperatorem in Augia fcslum S. Marci evangelisloc, dercmus hoc faclum, nibilominus Hermannus uiEgis
ejus loci patroni, celebrasse, diccrenl : Iinperalor ad Augienses quam ad San-Gallensesperlinerel. Cer-
apud nos festum S. Marci patroni noslri peregit ? tum esl cuini illiim, si e S. Gallo in Augiam transiil,
St enini ila dicercnt, quis, obsecro, non existimaret ibique stabiliiatcm firmavit, Juri suo, quod ad illud
imperalorem.feslum S. Marci apud S. Gallum cele- monasterium liabuil, prius renuniiasse, vicissircriuct
lirasse, cuin econtra Hermannus dicat in Augia hoc abbatem San-Gallensem cum conventu eumdem ab
factum ! Quis etiam non inde colligcret S. Marcum obedientia sua ahsolvisse liberiimque dimisisse. Si
evangelistam apud San-Gallenses esse patronum , ergo res ita sese habeat, cur San-Gallenses, qui
ejusdemque sacras reliquias ab iis asservari; cum Hermannum tttiic sponte dimiserunl, nunc repelunt
tamen Herniannus ad annum 830 referat solunimodo ct ad se nolcniein revocant ? Annon Mezlerus paulo
ad Augiense monaslerium delatas ? Quoniam vero supra concedcre jussus est Hermannum , poslquam
haecoinnia suril valde absurda el a veritate alienis- g in Aiigiam e S. Gallo transmeavit, ibi slabilitalcm
sima, sequitur a nemine alio istud Chronicon po- stiam firmasse ? Qtiomodo aulem revocari potest,
tuisse scribi quam a monacbo Augicnsi. Cum au- qui slabilcm se in Augia futurum juravil? Noster est
tem conslet Ilermannum hujus Chronici esse auclo- ergo, ct fruslra post lam longam mullorum tempo-
rem , sequitur eliain evidenlcr illum fuissc Augiae rum usucapionem repelitur, qui etiam sponte sua
moiiachtim. Nihilomimis tamen , etiarnsi isla sinl anlc sexcentos annos indissolubili nexu cum licentia
verissima, audiainus quid conlra respondeat, quali- quoque San-Gallensiuin Augiaese alligavit. Al tan-
terque verba ex Hermanno adducta explicet R. P. Jo- dem Mczlerus, ubi neque secumlam hanc responsio'
docus -Mezlerus, qui cap. 26 lib. De viris illustribiis ncm animadvertil pro San-Gallensibus slare, in
S. Galli, ulji de Hermain.o tractat, sic disseril: cam deniqiic opiiiioncm induclus esl, utdiceret Her*
AffucinaiKurtcro </ui putant Hermannum S. Galli mannum in Augia quidcm , quando ila scripsit,
monachum non fuisse. Enim vero ex eo quod tler- fuisse, potuissc lamcn ad S. Gallum rcdire, consta-
mannus, eum Augiam nominet suam, <Augia nostru,* reiiue cx Triihemio monachos olini pro pleniore
« imperator Augiam noslram ingressus , S. Marcum scienlia asscquenda ad diversa monasleria missos;
nobiscum egil, t similibuscjiteutilur, non plus elicilur ciimque hoc de discipulis sit cerlum, de magislris
cjuam Ilermannum in Augia eo quo imperator advenil Q longe fuisse cerlissimutn.
temporefuisse , vel summum illud, Ilermannum jam Opinalur lcrlio Hcrmannum e S. GJIIOin Augiam
tum in Augiam reCeptum, slabililatem suam in ea j.un missum, ut jiivciiiulem bonis litteris imbucict
(orlasse fumasse. Bene enim potuil Hermannus in S, Vcrtim et haec improbabilis responsio prorsus et vo-
Gatlo religioneminprincipioprofiteri et dein in Aucjiam ritati consentanea minimc est. Nam praolerquam
transmeasse, etc. Haclenus ille. Videsne, leclor, quod tantum ad vim argumenti nostri declinandaui
quomodo nodum hunc duplici telo conetur perslrin- sitexcogilala, probarique aliqtio leslimonio nequeat,
gere. Posleaquam enim animadverlit prinium infir- incredibile cliain esl hoc conligisse tiiin quod An-
inius esse, ctiam sccundum adhibuit. Ralus est enim gicnse monasleiium luiic adventitio magistro opu»
primo Ilermannum forte tum in Augia hospitatum iion habebal, cum sub Bemone abbate, edilis libiis
illi dedicaiioni cum aliis extraneis interfuisse. Sed celcberrimo, viris doctissimis ita floruerit, ut oiu-
eliamsi fingamus hoc faclum , non tamen slalim nium scientiarum culmen fasligiumqiie Iranscende-
hanc ob causam Hermannus Augiam debuil vocare rel; lum eliani, si dcmiis aliquem a S. Gallo magi*
nostram, neque S. Marcum pulronum noslrum. Nul- siruin schulac Augiensi in subsidium missum, non
lus enim hospes et advena, dum vix allerius mo- tamen videtur Herinannus potuisse mitli, qui corporc
naslerii limen salutasset, mox ad illud acquircrct D semper et valetudine inlirmus, omniumque mem-
jus ut, jam proprii monaslerii oblitus, illud in quo broruin ferme deslitutus est usn, sed alius corpore
hospitarelur vocaret suum. Quis ergo non videt Iter- vegetior, etiis omnibus sufferendis accommodatior;
niannum, dum talibus Augium verbis descripsil, se tutn deniquc etiam, quod non existimem, Herman-
quoque inter Augiac monachos numerasse ? Cum uum sui aevifacilescienlissiinum,eruditissimumque,
proinde Mezlerus perspexisset hac prima sua re- e suo monaslerio alio fuisse ablegatum, cum scia-
sponsione argumenli vim nondum labefactaii, adjc- mus hodieque thesauros preliosos el raros diligentius
cit alteram, divinavitque Hermannum poluisse prius custodiri. Sed atlendal leclor quod ultimo denique
apud San-Gallenses professionem emittcre, el dein, contra argumenla noslra abjicial Mezlerus. Hic cum
imando in Augiain transmeavil, ibidem profcssionem pensiculatius robur eorumdcm examinasset, sensis-
renovasse slabililalemque firmasse. At cum hoc pro- setque humeros suos graviter premcre, neque ostium
bationibus careat, gratis asseritur. Licel vero aialis quo erumperet patere, in omnes sc parles anxius
exemplis conetur probare ante et.post Hermannnm versavil, ut grave jugum scapulis suis excuteret.
Augienscsquosdam ad S. Gallum transiisse, ibiquei Occasionein dcinuiii cerlam elabendi se jiivenissB
 15 HERMANNUSCONTRACTUSMONACII.AUGIENS. 16
ralus negare incipil, qurc cx Clironico pracdicto ad- A nosirum poluisse dicere, qtti palrimonii ejus portio
duximus, vcrba csse ab Ilermanno ccripta, sed esse nulla unquam fnerit, cnr cl mihi non liceat asscrere
ab aliquo alio appendieis loco ndjecta, dicitque se neminem quoque potuisse S. Marcum patronum
in Annaltbus suis , a me nec visis nec lcctis, hoc nostrum cominare, qni palrimonii ejus etiam portio
demonstrasse. nnlla fuerit unquam. Et rcvera inde seqni clehuil,
At si huc tandcm vcniendum erat, poleram omit- quod tamen cap. 12 supra refutavimus, Walafridum
lere ea quochaclenus probavimus, polcrat et Mczle- San-Gallensem fuisse, mullomagis sequi debctHer-
rus tres a se magno sludio excogitatas rcsponsiones mannum Augitnscm fuissc, ciim pluribus et diversis
vocabulis uno eodemque loco tam luculcnler hoc
prrelerire, ct unico neganli verbo tolum argumcnli indicct. Jam vcro
robur dejiccre, omncmque litcm componerc. Verum producanl eliam adversarii locum
est enim, si ea vcrba Hcrmanni non sunt, nos ha- aliquem ex Chronico, quo San-Gallenscm illum pro-
ctenus parum probassc ; si autcm sint, ut iiullns bent. Fortc sicut S. Marcuin, ita ct S. Gallum vocat
ant cx verbis aliis forsan colli-
ambigo, verum quoquc esl nos Hermannum nobis palronum noslrum,
evidenler asseruisse. Licet vero illc dicat se in suis giinrfiiis.se San-Gallcnsis? Vcrum cgo nuspiamquid
Annalibus hoc demonstrassc, miror lamen ccrle unde lale invcnio, iino veropolius contrarium non obscure
ex co quod ad annum Chrisli 977 scribal:
probet. Etcnim, si divinare liceat, suspicor illuni B colligoS. Gallum
inde velle colligere quod in Chronico aucliori, ab Apud Ymmoabbas prwfuit annis octo, qui
Henrico Canisio edilo, mulla repcrianlur qutc sint templum palroni sui adornare sluduit, elc. Quis,
ab aliis interjecta. Et lamctsi non ignorem hoc ve- amabo, credat Hermannum fuisse San-Gallensem,
rissimum esse, verba lamcm illa qurc supra posui- cum hic consueto abslineal S. Gallum nominare
mus, certum est esse Hermanni; siquidem in omni- patronum nostrum, cuin lamen si San-Gallensisfuis-
bus, quas quidem me viderc contigil, edilionibus, sel, hicminimeoporterel? CurS. Gallum Ymmonis
et antiquis et recentioribus, lam auctioribus quam abbatis solum paironiim dixit, et sutim praeteriit?
diminulioribus, repcritinlur, ut nihil ctiam de ma- Certe non aliam oh causam quain quod non ignora-
vit Augienseiii se esse monachum ct S. Marci
nuscriptis aliis dicam. In nostro ccrtc pervetusto
exemplari (quod penes me habeo, quodque ab a! - filium.
quibus ipsum autographum credebatur, clc.) Iicel a Hacteiius ergo evidenter ex ipso Hermanno pro-
recentiore manu plura sinl apposila, quac etiam in bavimus eum Augienscm non San-Gallensem fuisse.
editionem Canisii irrepserc, verba tanrcn suprastrri- Frustra igiturnobis Trithemn disscnticniis auctori-
1 ctifiliniiatoet veleri simillimo charactere in or- i^ tas oblruditur, qui hisioriariim divcrsissiinarum va-
pCa
dine suo posita ccrniinlur. Ostcndant adversarii, si rietate obruliis, parlicularibus islis qurestionihus
tale aliquod vetus maniiscriptum liabcnt, ubi baec examinandis minns insudare poluit. Etenim praelcr
vcrba non inveniantur. Et licet eliam tale haberent, ipsummet Hcrmannuni opponimus Bcllarminum De
el ostendere possent, non lamcn probabunt snpra- scriploribus ccclesiaslicis; Autoninm Possevinum
dicla verba ab alio essc supcraddila, cnm vero simile in Apparalu sacro ; Anlonium dc Yepes Hispanum
sit Ilermannum Chronicon suum non semcl dunlaxat in Chronico generali ord. S. Bened.; ArnoldumWion
composuissc, sed post aliquos annos correxisse, cl in Lig. Vilae; Henricum Canisium, Carolum Slcn-
rebus aliis etiam auxisse, proul apcrlc ctiam indi- gelium, Chrislianum Urstisium, alicsque innumcros,
rant Urslisius el Canisius, affirmantque"iltam tam qui omnes concorditcr asserunt, Hermannum Augiae
multarum edilionuin varieialem diversitalcmque fnisse monachum; pluresque eornm inde suspican-
inde solum oriri. Atque de his fusitis hiicusque dis- tur Trilhemii errorem fuisse orlum. quod forlc prima
putaviinus, ul scilicet ostenderemus locum quo Her- i-llael vulgala Hermaniii editio cx codice San-Gal-
mannus in Chronico Augiensem se insinnavil, non lcnsi fueril transcripla. Hinc etiam non sublicendum
adeo segniter tanquam obscurum, aut Chroniconoviter existimo Hermannum nbique in vcteribus manu-
aflictum et adullerinum esse prrclereundum, sed i\ scriplis cxemplaribus vocari monaclmm Augiensem,
veltiti clarum imprimis, hiculcntiim ct gcnuinum nunquam San-Gallensem, quod Arnoldus Wion
csse notandum, ut merilo, si etiam aliud argumen- diserle teslatur. Undc longe aberranl a vero qui
tiim non suppelat, Hermannum nobis aslruxisse nostram dc Hermanui monachalu Augiensi senten-
constare possit. Unde niirum est Mezlcrum assercre tiam vocanl novam, piilanlque primum ab eo qui
ex eo loco nihil contra San-Gallenses probari. Ut Francofordianam editionem promovit invenlam.
enim praeteream, quod supra uberius pcrlractavi, Hoc enim mclius refelli non polest quam si vclera
unum hoc, quod Hermannus S. Marcum patronum inspicianlur exemplaria, qusealiquol cenlenis annis
noslrum dixerit, ad persuadendnm in Augia illum ante Francofordianam edilionem scripta suat, qnrc-
coenobilam fuisse, sufficere Mezlero potcrat. Mcmi- que Hcrmanni monachi Augiensis nomen in fronte
nisse enim debebat, se supra persimili argumenlo exaratiim gestant. Tale excmplar reperitur Aiiguslae
probasse, Walafridum snb disciplina abbatisS.Galli apud S. Udalricum, cx quo Henricus Canisius suam
vixisse, quod videlicet inprologo VitaeS. Galli eum- cditionem exscripsit. Tale eliam fuit illud quo
dcin vocilaverit palronum nostrum. Si ergo Mezlero Urstisius fuit usus, lalia fuerunt ea qnre Arnolilns
subinferre licuit neminem S. Gallum patronum Wion se viilisse a:il legisse asseiii; lalia simt mul.a
17 PROLEGOMENA. *3
binc iude in variis bibliolhecis asservata. Quomodo A certissimum cst, et in Chronico auctiori per Cani-
ergo (quod quidani dixil) nemo unquara dubitavit sium edilo, et nunc eliam tom. IX Bihlioth. Palrum
Hermannum fuisse S. Galli monachum anlequam inserto manifesle apparet, prout a?qui et sapienles
ejus Chronicon Francoforti prodiret? Veriusproinde rcrum censores, quorum arbitrio judicium noslruin
dixerim ego ante Tritheniii lempora neminem exsti- libenter subjicimus, dispicere possunt. Vorum qui-
tisse qui non crederet Hermannum fuisse Augicn- dem est ordinein in antiquiori illo Chronico ab anno
sem, quod anliqua exemplaria, de quibus modo dixi, 1040 ad finern usque longe videri diversum, turu
docere possunt. Porro ut tandein controversiam quod multo fusior ct longior hic sit, lum eliam quod
hanc finiamus, audire eliara uliimo liberet quaeSan- in aiitecedenlibus singulos etiam annos regiminis
Gallenses argumenla, quas raliones quosque anli- Romanorum imperalorum apposueril, qui in posle-
quos codices pro se abducant, quibus Hermannum riori parte omissi sunt, Chrisli annis solummodo
sibi ascribant. Hactcnus enim nihil allatum est quo nolatis. At revera Chronicon novum et auclius nunc
Sari Gallensis probaretur. Quare si eliam sciretur evulgatum, quod pro genuino et legilimo Hermaiu-.i
non fuisse Augiensis, nondum tamen constaret csse fetu habendum est, ubique sibrsimile prorsus esl.
San-Galleusem. Unile praeposteram esse censes eam Causa vero quare in posleriori parte prolixior sit,
dispulaudi rationem, quando audaclerquidem alienae B sine dubio illa est, quod ea quae recentiora fuerunt,
sentenliae, qiianlumvis munilae, insultatur, propria el retnte sua evenerunt, explicalius et majori cura
vero negligilur, nullisque argumcnlis obfirmalur. Si sibi duxerit scrihenda, qtiam ea quas ab orbc creato
crgo San-Gallensium raliones nostris aliquando cfli- ad sua nsque lempora contigcre, quae, ut opus suum
caciores perspexerimus, nemo ambigat nos veritali chronologicum omni ex parte perfectum appareret,
libenter locum daiuros, litemque mox omnem se- compcndiosissime potius altingere quam exponere
pulturos. Verumtamen donec ab iis certiora inve- sluduit, quod nimirum sciret ab aliis anliquioribus
niantur, noster maneat tanlisper Hcrmannus, et hoc uberius praestilum, illud vcro minime. Ad hrec
cum speremus foFe ut vix certiora inveniant, no- non possum non mirari cur Hermannus, qui ad
biscuru eliam pcrennabit. usque sua tempora succincte quidem, sed accurate
APPENDIX. bistoriam suam perduxit, ea, quae suo sevoacciderc,
Jam a mc isthrcc controversa de Hermanni pro- praetermisisse dicatur. Quis enim sibi persuadeat
fessione concerlatio finita erat, el srcpius memorato hoiuincm laboris cupidum et hisforiacamanlem totis
R. P. Mezlero San-Gallensi transmissa, ut, si quid 14 annis, quibus ab anno Chrisli 1040 inter vivos
minus in ea videretur firmum et solidum, annolaret, adhuc fuit, a scribendo cessasse el otialum fuissc?
ac conlrariis, si rohustiora haberet, argumenlis C At vero, ut conjecturas alias intaclas rciinqiiamus,
refeleret. Atnihil ille, praeter anliquam illam suam aliud inseparabile argumenti rohur se nobis offert,
loties repeiilam crambcm recoxit, asserens verba quo adversariorum male fultam opinionem facillimo
HlaCbronici, quibus supra fusius relalis probavera- negotio subruamus, quod crcdo illos dissimulassc
mus Hermannura Augicnsem esse, non esse fetum potius quain non advertisse. Tam enini perspicuuni
Ilcrmanui, addiditque lotam reliquam Chronici cst, ut etiam a modice in historia versalo nou possit
partem quaeest ab anno 1040 esse suppositiiiam, et non deprehendi. Et quodnam, inquies, illnd? Hoc
auctarii loco ab aliquo alio superadjectam; quod cerle quod in illa, quam negant Hermanni lelam
evidenter ralus csl inde se demonstrasse quod vide- esse, Chronici posteriore parte ad anuum Chtisti
licet in antiquiori Chronico mors et laudes Her- 1052 mors Hiilrudis comitissrc, Hermanni malris,
manni ad annum Clirsti 1051 descriptce invenian- lalibus verhis describalur qualibus nemo alius prac-
tur. Hoc aulcm certe Hermannum praestare nequa- ter Hermannum, ulpole ejus filium, uli potuit. Ex
quam poluisse, sed necessum esse ab alio factum ; quibus proinde clarissimum fial eam Chrouici par-
de quo ego plane non amlrigo, el libentcr ipse fatcor lem neniini nisi Herinanno posse ascribi. Yerba
mortem ejus ab a!io csse descriplam, sicut el alia aulem sunt isla ; Eodem lempore v lclus Januarii
quaeejus ohiium secula sunt. At intelligere ego nulla " mater mea Hiltrudis, Wolferadi comilis uxor admo-
ratione possuin cur slalini etiam ea omnia quae dum pia, diem uliimum clausit, etc.; cui ut pro epi-
mortem ejus praecedtini,ab anno scilicet 1040 usque tapliio hos scribere versus tibuil :
ad anniiin 1054, iu quem obittis ejus incidit, Her-
Mater egeuorum,spcs auxiliuuiquesuoruui,etc.
manno ailjudicanda sint. Equidem suspicor non
aliam ob causam hoc excogitatum quam ut verba Haecille.
illa anno Chiisti 1048 posiia, quibus Hermannum Fateantur ergo necesse est istud epilaphium Her-
Augiensem fuisse aperte conviceramus, spuria et manni esse fetum, sicut et dicta verba ad Clirisit
incerta redderenlur. Unde si nihil aliud superesset, annum 1052 de Hiltrudis obitu dicta. Hoc cum ita
tolum sententiae nostrae fundamenlum ruerel.et per se babere faleri adversarii velinl nolinl cogantur,
consequens San Gallensium opinio fortior evaderet. quis non videt oplime sequi verba quoque supciius
Si dicas diversitatem styli et inelhodi diversum ssepius inculcata, quibus illum Augiensera fecera-
eiiam auctorem loqui, dicam ego stylum et melho- mus, Hermanno esse attribuenda, cum ea quae se-
duin eaiiidem, cuiiiJein auclorcm cbmare, quod qu!i;)tur,qurequeaiitt'ceduiii,absqtieulbcoiitroveisia
 *9 HERMANNUSCONTRACTUSHONACII. AUGIEXS. 20
ab oiDBibusHermsnni csse censeantur? Quo vero A posilum ; sed solent ilti qure sunt inccrta examinare;
Hermannus loco histoiiam suam leriiiinaverit, meum qure vera, approbare; qure-falsa, e suis scriplis eli-
noii est definire, cuin hoc ad tricam noslram exlcr- ininare ac cxturbare. Sed pudet naeniis ac delira-
minandam nihil momcnli affcrre possil. Nihilominns mentis istis diuttiruius iuhaerere qnaeratione ct fun-
lamen cerliim esse debet eum adhuc annum 1052 damentc omni carent, veteriimque seriploriim nemo
inchoasse, quod ex obilu Hilirudis ibi descriplo li- tinquam qtiid simile vel scripsit vel dietavit. Le-
qticre polest, annuni vero 1054 non complesse; ganlur qni de rebus San-Gallensihus sciipserunl,
quod iiidem inde conslare potesl quod eo anno peiiuslrenlur acciiratissime qui aiiiistitinn Constan-
mortuus soribatur. A quo vero mors ejus fuerit ad- tiensium aut calalogos aut historras composuerc;
notala, et reliqua deinceps appendix adnexa, me cvolvanlur exqiiisitissime a capitc ad catccm iisqno,
fugit. Modoscire suflicil ea omnia, qure anniiin 1054 cl mentiar ego si senlentiam, si verbum, si iilicrani
praecedunt, germanam Hermanni lclam esse, qure hoc snper commcnto dixerint aut sctipserinl. Quaio
auclorem ipsa suum Augiensem ftiisse monacbiim cum ipsi San-Gallenses rerum suaniin seieiitissiuri
manifeste prodat. Reslarel nunc porro novum atium de proesulatu San-Gallensi Constantiensique per Iter»
cnjusdain Ciispiiiiani errorem propulsare, nisi ipsa mannum adminislrato nihil meinorcnt, cl ex albo
sui absurditatc ab omni peri.lorum historicorum B suorum abbalum eum excludanl, qnis exierus adttt
sehola exploderelur. Fabulatur enim iste auclor sil sltipidus qui se boc melius scirc prolileii audeat?
Hermanhum nostrum non modo ccenobitam San- Manet ergo firmum, ut laudcin rem lotam finia-
Gallensem fuisse, sed prreterea somnial illum ejns- inus, Hermanniim neque abbalcm, neque episcopum
dem S. Galli monasterii abbatem et dein prrcsulem fuisse crealum iinquam, sed monachiim Augiaedun-
Constanliensem facliini, prout Auguslinus Wickinan laxat permansisse. Quod si quis allalis in medium
Antuerpiensis, canoiiicus Norbcrtimis, iii suo Sabba- argumenlis probet eum aliquandiu in ccenobio quo-
tismo Mariano, nuperrime typis evulgato, euin re- que San-Gallensi degisse, ut quosdam ctiin Marlino
ferl et sequitur. Siccrne qure nocturiiis somniis ob- Crusio in Annalibus Suevicis scio sensisse, non ha-
jiciuntur, aul anus conimentatione confingiintur, bcbil me veiitali conlradicentem, sed maxiine sibi
historicorum etiam mox pro pura puta veritale ct asliptilantem. Quoniam autem liuctisquc, ut etiam
indubitatis oraculis venditare? Hrecne bonorum con- supra monui, nihil quod eorurn sentcntiam stabili-
siictiido aucloruni, ut qure triviali cujusdam stipilis ret, inveniri aut oxcogitari poluit, remanebit Her-
cerebello efficla circumferuntur, mox calcuto quo- niannus alumnus et filius S. Marci Augiensiuin lute-
que suo soleant approbare el per omnium ora pro- laris, ut quem patronum ipse sutim agnoscil, nomi-
mulgare? Nequaquam bonis viris est hoc in more uai, et supplex vcneratur.

NOTITIA LITTERARIA.

(Apnd Fabricium, Bioblioth. med. et inf. Lat.)

Herraannns, a debiliiate mcnibrorum qua laboravit C chardo Basiteae1529-1556, cum Chronico Eusebii et
ab infantia dictus Conlraclus, filins comitis Vorin- Hieronymi quod Hermannus, sicut Prosperi, Jor-
gensis el Sutgoviensis in Suevia, monachus S. Galli nandis et Bedre qiioque in A. C. 726 desincnlis dili-
priniuni, deinde Augiae Majoris sive Divilis, ord. genler cst seculus. Deinde in lomo uno Joannis Pi-
Rened., praeslans ingenio, Latinae, GraecreetArabicre storii Francof. 1585-1615 (et ctiranle Y. C. Bur-
peritus lingnre, et qtii variis scienliis animum exco- chardo Gotthelf Slrtivio, Ralisbonae 1726 fol.) cmn
luisset. Dicin obiit an. 1054 in pracilio suo Aleslui- continnatione ab anno 1054 usque ad anniim 1065.
sano (1). De co Tiithcinitis cap. 321 de S. E., et n, Ex meiiori hinc codice ccenobii S. Georgii propo
84, illiislr. Beiiediclin. et De scriploribtis Germ. Rotlivvilam, Chrisiianus Urslisius inler scriplorcs
cap. 41; el cx reccnlioribiis, ut iiiniimeros nolissi- rerum Germanicarum, Francof. 1584 et 1670. Tomn
mosqtte praeleream, Nic. Hieron. Gundlingius in priore Chronicon Ilermanni locupletius ediilil veleri
Gundlingianis tom. I, pag. 51 sq , et B. Joanncs cdilione per columnas ex adverso posita, subjuncta-
Hubnerus noster in Bihliolhecre Ilisloricae ceiituria que prreter continualionem Aiionymi ab anno 1054
i|i, pag. 71 seq. lnler opera ejus prxcipuum esl ad 1065, ctiam alia Bertholdi presbyleri Consian-
Clironicon dc: sex mnndi cstalibus, quod ab rerum tiensis ab anno 1055 usque ad aniium 1100. Deni-
originibus perduxit ad anuum Clnisli 1054. Ejus D que Henricus Canisius ex codice bihlioth. S. Afire ct
variae et aliae aliis locupletiores exstant editiones, Udalrici Augiistano Chronicoii hoc nielius atque lo-
quoniam auclor ipse intercedenle lempore videlur cupletius edidit Ingolstad. 1601 i°, tom. I Lecliontim
cmn
opus snum repaslinasse vel locuplctasse. Prima edi- antiqiiar, (tom. III cditionis novre, pag. 195)
lioex codice S. Galli Iucem vidil edente Joan. Si- conliiiualioiie priore usque ad annum 1066. Caniiii
(!) Yide Pagiuni ad ahnuin 1054, n. 10,
21 PROLEGOMENA. 2i
editionem sccnti suni BibliolhecrePalrum curatores, .\ disse. Trilhemiiis : prreter scripLum De musica et
Coloniensis tom. XI, el Lugdunensis lom. XVIII. aliud De monochordo ait dulci et requlari melodin
Daniel quoque Nessclius promisit ex.Caesareo codice eum cantus el prosas pulcherrimas composuisse.E qui,
conlinualionem hujus. Chronici usque ad aiinuin bus est illa de bectla Virgine ditlcissima, Salve, Re-
1547. Coiitinuatianciii ab amio 1279 ad 1310 Wi- gina (2) et Alma Redemptoris Mater, et cmtermqua.
cardo de Potlieini, archiepiscopo Saltzburgensi, tri- rum copiosus cst numerus. Seqtienlia qtioque, Veni,
bui, Lambecius lom. II, p. 3, adnolavit, qui et conti- sancle Spirilus et einilte cceliltts Incis tuceradium ad
nuationis usque ad annuni 1547 meminil pag. 70. Ilerinaniiiim auclorcm referltir. Vide Joannem Ego-
Caetera Hermanni sciipta apnd Anonymuin Melli- ncm do Yiiis illustribus Augire Divitis, cap. 28, pag
censem cap. 91 memoranlur haec • 689, torn. I Aiiccdotoium Bcrnhardi Pczii parte in,
1. Gesta Cliuuradi el llenriri. pag. 68, et Possevinum in Apparalu. Longe plm.i
2. Carmen D-econflictu oviset lini, et aliud in nio- addunlur tum ab eodein Egonc, liim a Joanne Melz-
dum Theoduli. Alind item De contemptu muntli. Ex lero cap. 47 Deviris illustribus Saiigallcnsibus lom. 1
carmine De virtutibus vide Eccardi.lom. II Corporis ejusdem Pezii parie m, pag. S82. Ave,praiclaramarrt
medii aevi, pag. 6. Stella. Hisloriacsive OfficiaAnniintiationis et S. Ma-
3. Lilier De pnncipatibus. computi regulis. B rire M3gdalenre responsorium, Simon Barjona. Et
His a Tritliemio addmitur : 4. Vilae plurium san- sequenlia : Rex omnipoiens de Asceiisione Domini :
clorum. et Ilisloria dc angclis. Deiiii|tie, Trithemio tesle,
5. De Physiognomia. translulit nonnulla Graecorumpltilosophorum et Ara-
6. De compositione sive mensura astrolabii et de bum aslrologoritm volumina in Lulinum; e quibus
ejus ulititale, qnae duo scripta primiis cdidil Bernar- Joannes Melzlerus nominat rbetoricam et poesin
dus Pez tom. III Tlicsauii Anccdotoru n, parte n, Aristolelis ex Arabico. * Scripsit etiam hynmuin seu
pag. 95 et 109. Hos proplcjr lihros llcrmannus in- rhyliimuin applaudens glorire Henrici II imperalo-
ventor astrolabji liahitus fuita Guilelino Durando, iv, ris, cum, Obbone regni Ungariae invasore pulso,
22, aliisque. Yide lamlali Pezii prolegomena, pag. IX. Petrum legilimuin principem rcstituit. Incipit ha:c
Sed notum est anle Plolemaei lempora usum astro- cantilena : Voxhcecmelos paugat. Vide Albericum in
labii jam IVequenlattimfnisse. Chronico ad an. 1045. Hermanni liujus elogitnn hi-
7. De eclipsibm. sloricuin ab ejus familiari aimo forle 1034 conscri-
8. De quadratura cirruli. ptum e ms. codice Vindoboneiisi dedit Muratorias
9. De coiifliclurliyihmomcichice. Antiq. tom. 111,pag. 933. In co.vero, praelcr opera
10. Honoritis, IV, 12, scribil dulcisonum cantum G Conlracti hic recensila, commemoralur libellus Da
composnisse. Anonymus Mcllicensis: in musica pene oclo viciis capitalibus jocundulus melrica diversitale
ir.odernisomnibus subtiliorem, canlilenas plurimas dt liricum poelice(sic).
musica, cantusque de sanctis, satis auctorabiles edi-

(2) Itanc alii minus verisimiliter Ademaro Po- poslellano. Vide Nicolaum Anlonium, vi, 14,Diblioth-.
diensi episcopo tribuerunt, unde Anliphonade Podio Vet. Hispan., pag. 579 ;:S. Bernardi Opera, lom. II,
apuj Albericiim in Chrouico ad an. 1130, pag. 265; edit. novaj MabillonianreParis. 1719 fol., p. 758,749.
alii Petro de Monsoncio,episcopo circa an. 960 Com-

AD VITAM HERMANNI CONTRAGTI

PROLOGUS USSERMANNL
(Germama sacrce Prodromus, lom. I, aJ calcem Chronici Hermanni.)

Hermanni Chronici conlinuationem pracfali nostri D Hermannum spectni, hic desidcrclur. Edidil quidem
codices auspicantur ab ejusdem Vita, scripia a illam, a noslra partim diversam, et a cl. Garellio
Beitholdo,ejusdiscipulo, ul tcslaliir Anonymus Mel- sibi e Caesarea Vindobonensi bihliotheca communi-
licensis (libro De Scripl. eccl., c. 92) ac Murensis calam, Lud. Ant. Miiralorius Amiqtiit. Ilal. lom. III,
codex, qui ad calcem Chronici Hermanni notat : p. 935, sub nomine Elogii Ilermanni Conlracli ab
AbhincBeiiholdus, ac niox Vitam Ilcrmanni ordilur. ejus familiari conscripti. Sed in paucorum manibus
De quo qiiidem Bertholdo diximus jam in disseila- sunt isla voliimina.
lione operis prxvia. Equidem brevis elogii nomen aplius mcretui hacc
Viiam igitur hanc continiiationi isti ex codicihus Vila, quippe qurc prreler paucas admodum vitre
uostris praeinitteiidam censuiinus, tum ul Berlholili ejusdcm circumslantias, virlutum cjtis encomia,
Ifijus scripta, quae quidcui Mellicensis Aiionymus ac opcruiu illius indiculum nihil ferc compleclitin'
iudicat, integra halieamns, cum etiam ul nihil qm d coriun qusc alioruni Vilie seripiorcs partieiilaria
 23 nERMANNUS CONTRACTUS MONACH.AUGIENS. 24
adnotare plerumque solent. Qtiaequitlem ex ipsius A . dem primum ejus maritum ad an. 971 pandil Hcr-
Clironico hic iit compendio sisterc haud abs re mannus, parenlelre sure, si quis alius, cerle optiiue
duximus. gnarus, dum Adalberoneni, juniorem ut videtur,
Nalales suos ac progeniem ipse prodit Herman- priorum ipsius filiorum fralrem, Luilgardae sororis
nus variis in Iocis. Mcmoratis ad an. 1009 Wolfe- S. Udalrici, et Peierc comilis filium vocat. Sed
radi comitis junioris imptiis cum Hillrude se corum quisnam hic Peiere comcs? altum cerle illius apud
filium, ac aliorum qualuordecim lihcrorum fratrem omnes islius tcmporis genealogos est silentium. No-
profiielur. Mox anno sequente 1010 Wolferadi se- tatur quidcm in antiquissimo catatogo nominum
nioris comilis, palerni sui avi, obilum refert, omis- propriorumin Alamannia Teutonica olim usitalorum
so tamen familirc nomine; quam vero omnes ex (GOLDAST. Script. t. II, p. 105) etiam nomcn PEIR,
Veringensibus comilibus rcpeiunt, quos inler apud quod huic satis affine est, Lalina tamen ejus nomer.-
plerosque scriptores supplendus est Wolferadus hic clalura hatid additur. Vix non Peringerum seu Pe-
senior. Comilalum islum in Suevia olim amplis- ringerium hic latere suspicor, quem inter comites
simum Crusius (Annal. Suev. p. n, 1. vi, c. 9) ab Zurichgoviae, quaeducalus Alemannici pars erat, ex
Alpibus Suevicis ultra Danubitimusque extendit, qui charlis traditionum S. Galli producit Hcrrgottus
deficiente priore slirpe partim dapiferis de Walpurg, B (Geneal. Habsburg. t. II) ad annos 942, 948 et 950,
partim Zolleranis cessit. et ultinio quidem loco una cum ipso duce Burcbardo,
Wolferadi hujus senioris conjux et avia Herman- qui nescio qua ratione jam tum dux dici poluerit,
ni fuil Berlha, cujus ipse obilum ad an. 1052 con- ducatum adhuc ad an. 954 sallem tencnle Ludolfo
signat. Bcrlhrc palruum fuisse Reginbaldura seu Oltonis regis filio, nisi id de Suevia tantuni aut alia
Reginboldum , m pugna conlra Ungaros apud ,Au- ducatus Alemannici parte sit intelligendum, maximc
gnstain occisum ad ann. 955 scribit. Matrera illi in Zurichgovia.ubiceu ducis Biirchardisenioris filius
tribuit S. Udalrici Augtislani episcopi sororem, littilum forte et potcstalem una cutn palris sui bonis
quam ad an. 971 Luilgardam appellat, malrem quo- obtinuit. Verum haec alio spectant. Quod si, ut
que Adalberonis avunculo suo Udalrico in episco- conjicimus.Periiigerus iste, Zurichgoviaecoines, pri-
patu successoris destinati. Terlius cjus lilius, qui mtis Luilgardae marilus fuerit, brcve admodum di-
et Berlhae pater, ex Vita S. Udalrici c. 15 apud ccndum est hujus cura Burchardo matriinonium,
Vetserum eruilur, Manegoldus frater prredicli Adal- quippe ex dictis inlra annos 951 et 955 subsistens.
beronis. Hos igitur omnes Luiigardre S. Udalrici Sed haecconjecturaelimites haud excedant : gralcs
sorori, qualem cx slemmate genealogico apud eum- habebimus illi qui cerliora nos de islo Peierc comile
dem Vclserum, p. 589, unicam habuit, tribuendos 'C edocuerit.
esse extra dubium est. His igitur missis, caelera ex Hermanno prosequa-
At major est in cor.um patre seu Luitgardre mari- niur. Ex tribus supra memoratis Luilgardae liberis
lo statuendo diflicultas. Vocatur equidem in Iaudato Adalbero clericus et caelebs, nec adco Berthae pater
stemmale LuitgardahrecprimauxorBurchardi tl.seu esse poluit. Reginbaldus jam an. 955 in prrelio oc-
junioris, Sueviaesivc Alemanniaeducis, qui ducatura cumbens, qtii patruus Berlhae dicitur, alium fralrem
ab an. 957 usque ad an. 973 lenuit, uti ad istos habere debuit, Berthae patrem. Hunc adeo Mane-
annos scribil Hermannus. Verum nulli dictae Luit- golduni eortim fralrem fuisse necesse esl. Frcqucns
gardoc ex eo filii suscepli fuisse memorantur in lota in familia Dilingensi Manegoldi nomen Luilgarda
Vila S. Udalrici, nec apud Stumpfium (Chron. Hel- inde descendens aliis quoque familiis per filium
vet. L. iv, c. 38). Crusius quidem (Annal. Suev. suum Manegoldum induxisse videiur, quod saltem
p. n, 1. III, c. II) AdalberOnemeiReginboldum ctim in Veringensi passim deinceps occurrit.
aliis Burchardo ex Luitgarda (ilios tribuit, salis De hoc ipso autem Manegoldo, nt ut certo Luit-
tamen fabulose, dum Reginboldum primum mona- gardae filio, et Bcrlhx avite Hermanni patre , parum
sterii S. Afrae Aiigustre an. 1012 abbatem facit, qui aut nihil in inonumcnlis recurrit. Manegoldus et
tamcn jam an. 955 in prrelio occubuit. Nec aiibi D \Yolfradus inter comites recensenlur in diplomate
Burchardi hujus filios me legisse niemini • imo in Oitonis I pro ccclesia Curiensi an. 972, apud Hcrr-
nova editione operis l'Art de virifier les dales gott 1. c, n. 141, ex quibus Wolfradus facile avus
t. III, p. 67, an. 973, prorsus sine mascula prole Hermanni, et Manegoldus Berthaepater, <icWolfradt
decessisse scribitur, nti et in Chronico Petershusano deinceps gener esse potuit. Hujtis porro, ut videtur,
infra edendo. Iluic ipsi Burchardo, si Witichindo Manegoldi comitalum in pago Zurichgewe prodil
Corbeiensi (Annal. t. m, Meibom.1.1 Script., p. 656) altcruin ejusdein Ottonis diplonia pro cella Meginra-
Ides, jam anno saltem 955 nupserat filia fralris re- di an. 975 (HERRGOTT/.c, n. 143). Ex quo adeo
jis, Hadwigis scilicet, Heinrici Bavarire ducis, fra- genilam esse putamus Berlhani an. 1052 tleftinclam,
tris Oltonis I regis , filia , quam passim alteram haud utique repugnante temporum ratione; quae
Burchardi ducis conjugem staluunl scriplores. Jam enim jam 1009 filiuin nubilem habuit, circa haec
tum ergo Luilgarda prima uxor obierat, quam ipse lempora nasci dcbtiil. Quo magis'etiam nostram de
jam viduam et diclorum filiorum cx alio priore Peringerio pariler Zurichgoviae comite, Manegoldi
eonjugio matrem duxisse videlur. Alque httnc qui- patre, conjecluraro firmari arbilramur. Quid vcro
25 PROLEGOMEM. 26
conjectattis sit interpolalor codicis Augiensis saec. A sis in Allgoia monasterii fundator, et fraler ejus
xiv, duni Luiigardam una cum filiis Helfensleiniahae Manegoldus cum sorore vidua Irmengarde, de qui-
familiaeadnunieravil, nos sallem haud asscquimur, bus Chronicon Isnense (apud P. HESS. in Prodr.
nisi illorum qtioque patreui ex eadem familia, titi- Monttm. Guelph., p. 275). Unde simul discimus
que his leuiporibus posieriore , fuisse pulaveril, aut Wolferadum II, Ilermauni patrem, annoprimum 1065,
poslcriores originem suam inde traxisse. Id vero v Kal. April., falis concessisse, quamvis alii ejus
disquirere insiiliili noslri haud est. obituin ad an. 1069, v Kal. Nov., differant.
Hucusque de paterna Hermanni noslri prosapia, Inler germanos vero Hermanni maxime refulsit
quae ex ejus Clironico habeimis , illustravimus. Tan- mcnioraius jain Manegoldus,qui in funesto schismale
tumdem vero lucis inde haud accipimus, ul gentis inter sacerdoliuiii et imperium anno 1077 a regui
qiioque ejus matenium in apricum detlucamus. De principihus legalus ad Grcgorium VII papam diie-
ilio id uniiin prodil filius, dum ad an. 1009 mairem clus, etiam Forcheimensi convenlui inlerfuit, ma-
suam vocal Hillrudem, ncscio cujus Piligrini et Bor- gnus propterea amator veritalis dictus Paulo Bernrie-
thradre filiam , quam anno 1052, oelatis circiler densi in Yita Gregorii VII, qui eiini ainplissimo
scxagesimo primo, morluam plangit ex gencrosa elogio honorat (ibid , n. 81) lanquam fidelem aposto-
Strpe proguatam. Bucelinus in MenologioBenedicli- B lica; institutionis sectatorem et propagatorem : qui,
no ad d. 19 Maii malernain hanc prosapiam a comi- inquit, ex generosa el religiosa B. Vdulrici Augu-
tibus Ie Tliierstein repelit, nullo tamen, tit solet, stensis episcopi genealogia procrealus , et a sapienlis-
asserli sui vatle producto; nec cliam familiae hujus simo fratre suo, Ilermanno videlicel Conlraclo, in
oiigiuem ad usque sxculum x,quo nata esl Ililtru- omni observanlia Chrisliana! religionis ad unguem
dis, referre permittunt erula hucusque documenta. informatus in lanlum projecil, ul anle finem suttm,
Sedin lantopereincertis diuiius hariolari haud vac;it. quem senex et plenus dierum atligit, quibusdam vir-
Hujus vero llillrudis cum Wolferado juniore lutum signis e/futserit, et prophetia.', quemadmodum
rnatiimoiiiiiin sat s fuisse fecundum discimus pariter in occisione filii paluit, dono venerabililer claruerit;
ex Hermauno, qui ad cumdem an. 1009 scribit se prius enini de eo scripseral, quod filiorum sr.orum
Coimunieralo quindecim ex eo liberos prodiisse, elterum in ccelibatu occisum, imo ipsius occitionis
e quibus tainen ipse unicum Werinharium an. 1021 ejits diem longo locorum intervallo remotus per Spi-
n tum et an. 1053 in Palreslina ante se defunclum ritum mirabililer agnoverit.
inemorat. Ex omnibus auiem an. 1052 defuncta ma- Tanlum de llernianni parentela ex ipso plerumque
tre nonnisi septem fuisse supersliles ibidem dicun- Hcrmanno proloqui visum; caetera leclores adjiciant,
lur. Hos inler reiensendi sunt Wolferadus III, Isnen- C et nonnulla adliuc nos in sequentibus notis dabimus.

HERMANNI GONTRAGTI

VITA SEU ELOGIUM

A BERTHOLDOEJUS DISCIPULO SCRIPT*.

(Apud Usscrman. ubi supra, p. 145.)

Hermannus, qui et heros magnus, religiosi comi- D rum et saecularium litlerarum peritia magnus effe-
tis Wolferadi filius, ab ineunle aelate iu exteriori ctus est, iit ab omnibus ad magisleriura et doctrinam
Lomine passione paralylica omnihus membris disso- ejus undiquc confltieiiiilius stupori et admirationi
lutorie contractus, in inierior-i aulem ingenii vena hahereliir]. Ea autem per omncs artuum compages
prae cunclis sui saeculi viris mirabililer dilatalus, immanitate dissoluttis erat, ut nec se loco in quo
artium omnium perplexilates niciroriimque sublili- ponebatur absque juvante quolibet aliquorsum se
lates per semetipsum suo scnsti fere comprehctidil. movere, ncve saltem in aliud latus vertere possel;
Totus sempcr a primis(3) annis [Mitrat. hujtis stmlio sed in sella quadam geslatoria a niinistro suo depo-
el otiis vacanter Iradilus, et vitam plcnaria divina- silus, vix curvatim ad agendum quilibet sederc pote-
(5) Natus est Hermanmis, se ipso lesie, die 18 saltem consentit scriplor Chronici Mellicensis (Pez.
Junii an. 1013, el 15 Sepl. an 1020, seplcnnis, liltc- Script. Austr. 1.1, p. 224) haecad annum 1044 refe-
ris Irmittis; locinn vcro liaud exprimii, qni lamcn reus : Ilermannus Contractus fuit i\lius nobilissimi
alter.iter fuil, Augiense scilicel vel San-Gallensc comilis de Weringen, et fuil in sludio in monastcrio
monasteriiim, ulriiniqiie iil lempnris ob scholas suas S. Galli primo. Unde haud immerilo censel Gimd-
celeberrimum. Postreimnn adoptat Tiiihemiiis (An- lingius Ilcrinaniiiiin in S. Galli ccenobio primtim
nal. Hirs. t. I, p. 148), inanifeslo tamen anachro- fuissc erudilum, exinde auiem in Augiam delatum,
Iiismo, duni llermannuin iiosirum post Helpericum ihique lnonaciium facttim. Ac talem se, non vero
scholasliciiin, magisirum suum, anno 1005 deftui- San-Gallenscm passiiu ipsc pro.lit in Chronico,
ctiun, docendi miiuiis ibi suscepisse tradit, quo praecipue ad an. 10*8. Vidc uotani (5) sequenleiu.
ulique uecduin natus erat Trithemio quoad locum
27 HERMANiNUSCONTJUCTUS MONACII.AUGIENS. 58
rat. In qua. ulilis ille ct sanclae operaliouis alumruis, A tiae, affabilitaiis, jucundilalis et humanilalrs omni-
quamvisore, lingua labiisque dissolutis fraclos et fariae conalu sese omnibus morigerum et aptum
vix intelligihiles vcrboriun sonos qiiomodocuiique exhibens, utpote oninibiis omnia faclns, ab omnibus
traclim formaverit, laiiien audiloribiis suis cloquens ainabatur. lniquitaiis aulciu, injustiiiae ct totius
et sedulus dogmatislcs, tola alacrilate feslivus, et pravilatis ct maliliae, ycl quidquid contra Deum fit,
m dispulando promplissimus, ct ad iiiqu.isilailloriun ayersatar et impugnatqr indefessus ad usqiie Dneia
respondendo morigerus minime deftiit, sive aliquid vitae feliciter perduravit.
Upvivix dighis iiidem dissohitis scriptitabal (4), slve STUDIUM HERMANNI.
sibi vel aliis leclilabat, vel aliquibus utilitatis aut Computi igiltu rationem, rcgulas ct nonnulla
jastre neccssilalis sese exerciliis inlcnlissi.mus scm- argmneiila, in qtio priorihus cunciis non pariini prre-
pcr occnpavit, cclluit, satis luculcnter composuit ct ordiuavit; et
llonio revcra stiie quercla nihil huma,ni a sc alie- practer caetcra de naliirali lunre incensioiie regularcs
mim pulavil. Enim vero huiiiilliinae charitalis et experientissimos ordinavit [ed., adinvcnii], per quos
chariialivre humiiitalis exseculor i.ndusirjus, niirae evidentissimc sciatur in qualibel hpra diei siv.eno-
cnstos palienlloe [ed., cultor sapienliae], apparilor clis a sole incendalur.
obedienliae praesentissimus, castitatis amalur, virgi- B Ad inveniendtim quoque Itinre eclipsin regulas.
nere incorriiptionis conservalor, misericordia; [ al., expeiieniissiinas cxcogitavit, gcomctriain qnanidam
JMariae]cultor Iiilarissimus, verae [ed., integerrimae non parvre profecto, quantuni ad artem illain, ulili-
fidei orator ycre catholicus, veritatis assertor, elc.] laiis, sicui in hac nemo majortiin tanta scientia ct
catholicae veriiatis assertor et tlefensor invictissi- siibtilitaie praeditus ftiil, ipse quoque nalurali ra-
iniis, proba.tissimus religionis Christianae paedago- lione et ordiue pcr nu.meros el figuras conscr psit.
gus, non parvx vir modesliae, sobrietatis cl conti- Cantus item hisloiialcs plenarios, (7) ulpole quo
iientioe, ulpote qui ab infanlia nunquam carncs musicus peritior non erat, de S. Gcorgio, S. Gor-
iiianducarcl. Psalmodiae, orationi ct diyinis latidibus diano el Epimacho, S. Afra mariyre, S. Magno con-
officialiter satis devotus, el ante et post clericalujn fessore , et de S. Wolfgango episcopo mira suavitate
susceplum, quem Bern abhate Augiensi (5) viro et eleganlia enphonicos, prreler alia hujusinodi per-
sanclo et sapiento adhorlanle circa annu.m tricesi- plura, neuinatizavit ct composuit.
inum (6) subierat, et lotius sanctae et lionestas vitaa Libellum (8) hunc Chronicqruni ab incarnatione
exstitit adminislralor orthodoxus. Miroe benevolen- Doinini usque ad anntim siium undecunqiie labo-

(4) Ergo non usquequaqne adco contraclus fnit C ecclcs. c 32t, inler Sciiplores musicos t. II, p. 124,
llermanniis, quin manuum minislerio ad scriben- ex nis. Vindob. vulgavit cels. Gcrherliis.
diun aliqualenus sallem uli poluerii; quamvis ejus (8) Agimiis de hoc in Disserlatione prrcvia, infra.
Clironicon, et lorte alia qtioque, discinuloruin illius Cuin vero 'IUHClibrum dical, jure conjicimiis Cliro-
cpera ex labulis lierinaniii desciipla esse videanlur. nicon islud ab. Hermanno quidem fuisse ex aliis
(5) Vel sola hac Bernonis seu Bernhardi abbatis scriptoribus collectum, a Bertholdo autcm ex ejus
Atigire mcnlione Augiensis Hermauni nionachatus lem lahulis conscriptiiui usque ad aiinum ejus eniorlua-
ahutide coiuprobaliir;' quod ipse in Cbronico sat-is 1054, cui dein Vitain hanc cum cjns coiitinua-
qnoque declarat, inlei' alia ad annuiu 1048 ita scri- lione de sno adjeceril. Caeterum hunc Operum Iler-
hens. : imperator in AUGIAM NOSTRAJI ingressus vitt maniii calaloguin (hnn haud esse completum ipse cjus
alia adhuc perplnr.i ab eo
Kal. Maii novam S. Marci PATUONI NOSTRI basilicam scriplor indicat,
consecruri fecit.. . et ejus sancti festo in Litania composita dicit. Plura cerie eiiumcrat Triihemius
viajore APUD KOSacto, etc. Qu;e vero de clericatu locis mox nol. prxcci. citatis. Noiinulla etiam addit
Ilermanni hic scrihit Beriholdus, homini lantopcre soriptor Chronici Mellicensis apud Pcziiim [Script.
contraclo, ct a.l miuisleriuin allaris prorsus iuepto Austr. t. I, ad an. 1044). P. Bern. Pez (l. III Thes.
convenire hrtiii posse suapte videnlur. Unde polius Anecdot. p. n, p. 931) cdidit librum ab llurmaiiuo
crediderim illa de monachalu ab ipso susccplo csse Conlracto sciiptum l)e mensura aslrolabii, in biblio-
accipienda, quem snb clericatus nomine ob lonsuram is theca S. Petri Salisburgi reperluni, atque ex initio
srepe venire Mabillonius in Annalihiis et Aclis san- ipsus dignoscilur, quem indical Tiilheinius c 521
ctoruin passim oslendit : cdiditque Cels. Gerbertus 'D De script. eccles., ubi lamen Herniaiino tres libros
Lilurg. Aleiiian. t. II, p. 93 ex ms. riluali Rhcnau- De composilioneastrolabii, el iinmn laiilum De ntili-
gieusi btiic lempori corevoordineni ad clericum vel tale aslrolabii iribuit, de qua vero duos habel Pezius
monachum fucieiulum. Inde ctiain facile erroris ar- 1. c, p. 107, uti etiam Trilhemius iu Annal. ad an.
giiuntur, qui Ilerinannuni canoniciim fuisse scripse- 1035 se correxit. Prioreai De mensura aslrolabii
runl, quales certe in Augia Divite nunquam fuerant. Ilermanniis cuidam amicorum suormn inscripsil,
Vid. Pagitim in Ciitica Baronii ad an. 1054. sola iniliali lillera B. indicalo, qui haud dubie is
Muralorius habet annuin tricesimum ipse esl Bcrlholdiis, quem ibi pariler, ut mox infra,
(6) octavum, anhnwn suiun compellat. Idem porro Pezitis in prre-
quod qitidem ad aiinum retalis referri nequil; Berno falione lomi I cjusdem operis, fol. xxxvm, alium sc
quippe jain an. 1048 obiil, quo ilermaniias, an. 1013 codiceni in S. Einmerami mouasterio Ralishour3 vi-
naliis, 35 lantiim annos nuiiierabai: igitur de anno disse affirmat, qui libellum canninuin llermanni
Chrisli 1038 intelligi debet. Ulra vero hic sit gcnuina (Contracti procut dubio) ad .sanclimoniales conti
loctio deterininare haud licet. neat, quem forle in genere tantnm de carminihiis
(7) Intelliguntur hic rhythmi, prosa: atit etiam indicai. Creilibile autem admodtim est communi
seqtientiaein horum sanclorum honorem conciiiualru, eriiditonim fato plura ipsi opuscula fuisse suppo-
quas, lesle Trilheinio ad an. 1005, sine certo nu- sita qtiorum tamen auctor minime fueril, utpotc
mcro plures edidit. Ejus vero libruin dc monocbordo, jam quadragesimo primo vitae sure anuo defuiiclus,
quein citat idem Trithcmius libro de Scriplor. ac insuper tantopere contractus.
29 -PROLOGOMENA. 30
liosa diligentia collegit. Gcsla quoquc Chuonradi et A lam ineffabili desiderio et dileetionr futtirus illc ct
Ileinrici imperalorum (9) pulcherrinj.e descrip.sil. iion trarisilorius uuindus, cl rctcrna illa el immorta-
Libellum ad hrec de oclp viliis principalibus jijcun- Ijs vita, ul quasi nihili cl inane cuncta iransiloria
dulum, metrica diversilate Iyricutu, poetice salis hrcc omniiio rcpulcnlur, el floccipeiidaiitur a ine..
elaboravit. In horologicis el musicis instrumenlis et Tredet quidein me vivcre. >
piechanicis nulli non par erat componendis".In liis Ego autem visionis hujus et scrmonis non parura
"
igitur ct-in hujusmodi perpluribus, qure memorari slupefactus oraciilo, et ul pro lanli amici lalisquc
lion brevis est lenjporis, tjuanlum ad imbecillitalcra niagislri abscessti oporluerat, loius ilnens in lacry-
suam totus semper contintius studuerat. mis et commolus ejulalu memet sa.lis intlQccntcr vix
Tandem verocum de ergastulo mnndi hujus fasti- conlihui. Mox ilte sic me quasi zelando corripuil,
dioso sanctam ejus. animam Dei pielas diguareiur quani stupido in me obliquans Iremebundus inluitu :
liberare, pleuiilica arrepius passione decem conta- 1 Noli, anime nii, noli super ine plorare, quin potjus
bcscens dics incessabililer fere et iinmaniler laho- mihi iripudiaudo congralulare. Accipc, quxso, la-
ravit lelhali bac invasionc. Tiun quadam die summo .. bulas meas, et qu^cuni-ne aclhuc scribenda restani
mane, cum, matuliua synaxi celebrata, ego, quem in eis, imprimis lu diligentcr emenda, demum scri-
quidem familiarem prre crelcris habebal, ail lectinn B pta eis, qtii ea digiienliir, commenda. Ipse auiem
asgrolantis accessisscni, et, an se aliqtiantulum me- lete quotidie cogitans morilurura, prrepara le. sem-
lius habuerit, ab CQinquisissem, respowlil : < Noli, pcr toto nisu et meditaiu in itlipsum itcr, quia nescis
inquam, de lioc, noli me inlcrro&are, quin potius quolihet tlic vel ho.ra ine itium amlcissi.inmn.prose-i
hoc qnod lihi, in quo non parum confiiio, enarrem, qiieris. > E.t in brec verha cessavit.
diligcnler attende. Moiiar procul duhio iu hrevi, ot Dehiuc in dies, ul fit, languoie semper ingravo^
non vivam, nec reconvalescain, ideoque tibi meisque Scenle, elicu! ad exlrenia perduclus esl. Et lolus.
oiunibus.iiuice niinis comniendo pcccatriccm ani- jatn jainque ad ccelestia suspensus, post confcssio -
mam meam.. Per toiam quippe noclem hanc in ncm peccaloruni ex loto corde purissimam, et coni-.
cxstasi quaiam r.iptus fueram, et videbarinihi ea inunicalaii! devotissime Christi eucharistiam, pluri-
lncniQiia ct scienlia, qua orationem solemus Domi- bus, qui ad eiim visitandum conftiiehanl, fratribtis,
Hicam, Ilorlensiiiin TuIIii Ciceronis Icclitando et amicis et familiaribus in unum psallentibus, oranli-
inox rclectitando vigilanler percursitarc.el remanen- bus ct conflentibus, felici, quod solum seniper pra;
lis adhuc sensum et scripturam matertr», quam pro- omuihus exoplavil, consummatione felix ille et iu-
posui de vitiis diclandara quasi jam perscripserim, comparabilishoiuo Dci vm Kal.Octobris (10) feliciler
siiniliterlectitare, et idgenus niulla. Cujus nimirum ^ oinnino exspiravil, et suis omnibus planclum rc-
jtisiinctu et horlalu leciionis lanlo niihi toius hic liiiquens non modicum in pra:dio suo apud Allcs-
praesens munJus cum suis omnibus, et ipsa haec liusan (U) officiose lameutabilihus exsequiis tumu-
vita mortalis coulcmpttii et tredio est, el e coiiirari» lalus in pace requievit.

(9) Idem testalur Anonymus Mellicensis el Olto ciini Hermannus nonnisi 41 annos natus obieril in
Frisingensisiii Chronico, 1. vi, c. 55 ; Cteterum tam stio Augiensi coenobio, dein niajoruni suoruni ino-
ejus (Henrici II!) quam patris sui (Conradi II) acius iiiiiiieiilo in Alleshauscn illatus. Crclerun>.Aiigieu-
et virlutes Uermtmnus Conlraclus in libello quodam, sem Ilerniauiii nionachaltim coiura Tiitliciiiiiini
quem ipsi deslinavit, luculenter salis disseiuil. Ex egregie viinlicavit Joauues Ego libro De viris illu-
quo siiiupia sunt quae iilem Otto, 1. c, cap. 5!, slribiis Augieusihus, cap. 28, apnd Peziuin Tlies.
Iiahet : unde esl ilte rliylhmus Hermanni Conirucli Auecd. I. I, p. 111,p. 68S, ubt plura de ejus Chro-
de prtrfato triumpho (Ueiirici 111contra Ungaros) 711« nico referiiniur.
sie incipit : Vox hrec melos pangat. Ihinam ilhnn (II) Villam Alesliusin nominat ipse Hermannus
aliqiiaudo iu suis scriniis ililigeuler perqiiisiluni pro ad an. 1052, mairein suaiu ilii sub capella S. Udal-
historiae pairiae bono publica lnce douaret solers rici ase constructu in sepuicro quod ipsa sibi prcipa-
niiidam bibliotliccarius. raveral, conditain scribens. Qui adeo locus ejus, titi
.,(10) Diesbaecesl 24 Septembris, qua memoriam D hic llermanni, prrcdium fuil, haud duhie iu Vcrin-
Ilermanni inter sanctos praitennissos f.ciuni Bollan- gensi coinilalu situs. QuoJ si de anliquis talissiini
diani, uii et «lie 19 Jidii, seu poslriilie naiiviialis oliui liujits comitaius liihitihus ccrlo constarct, tle
cjus, ad tpiain Bucclinus euin in Menologio Bcne- hujus quotpic loci sitti ambigere haiid licerct. Duac
dictino ciiin beati tiliilo coiisignal, quamvis nullibi namqiic ejusdein fere noininis villre in eoileni Sneviai
liuciisque ecclesiaslictiiti cullnm olitiiitieril. Kmor- traclu orcurruiil, uua Alscliausen seti Altznliausen
tualeni annum 1051 hautl expressit sctiptor, id ad- nunc dicta, seiles est conimendatoris provincialis
i-.olasseconlentus, illiim Chronicon ad anniim mor- Ballivite Alsatia; et Burgiindiaj, qure an. 1264 ordini
tis sure perduxissc, quod ex tliciis in Disscrlalione Teiilonieo cessit, ac laciini Botlamicnm propius rc-
fin. 1U54 intlical. Quod vero ad an. 1043 scribil spicit, iu rurali capitulo Sulgaviensi siia. Aliera csl
Trilhcmius (Annal. t. I, p. 181) : Anno prtvnotuto Aleshausen prope lacum Pliiniarium seu Biichau-
Hermiinnus Lonlraclus ex comitibnscle Veringen mo- giciicem in capitulo rurali Biberaccnsi. Ilrec ipsa
naclius noslri ordinis coenobn S. Galti in Suevia, forte nominiiin similiiudo scripiorcs in Iransvcrsuni
liomo in omni liileralura daclissimus, non sine o;ii- egeril, ul unam alteri siihsiitucrent. Biuschius ulruiii-
nione sanclilatis moritur...'.. qni schola; monaclioritm que locum distiiiguit, diim de episcopatibus Gcrma-
in cotlem loco plus quam xxxvin nmiis gloriose prtv- ni;c scribcns, priorein quiilein locum Hcrmanni se^
fuii; ex hucusque clictis lam quoa.l habitationis lo- pulturre tribuit, ac iu Lainbeiio Coiistant. episcopo
CIIIII, quani lempus obilus, el anuos prrcfeclurje lbidcin lenerriiua et iu cineres jain resolvi incipicn-
scholaru;!! pcrpcram scripta coiivincunlur, lnaxiinc tia ossa sibi an. 1548 oslcnsa fuisse leslatur. Con-
51 HERMANNUSCONTRACTUSMONACH.AUGIENS. 53

USSERMANNI DISSERTATIO PR^VIA

DE CHRONICO

HERBIANNI GONTRACTI
EJUS EDlTIONtBUS, MSS. CODICIBUS,ET NOVJS HUJUS EDITIONIS RATIONE.

(Germania; sacrce Prodromus, tom. I, pag. 10.)

Herrnanntim, a membrorum fere omnitim para- A cam quoqueet gesta Chonradi et Heinrici (Cresarum)
lysi Contractum vnlgo diclum, noliorem esse quam composuit, in quibus omnibus virtus illius salis eni-
ut mulia commendatione imligeat, in confesso cst tuit.
inter enulitos, quortim passim encomiis prrcdicattir. Alque hoc qnideni Chronicon , uti reliquis ejus
Ex his Joan. Trithemius, in Annalibus Hirsaug. ad operibusob suam in palria, medii praesertimoevi,
an. 1005, iiliim inler omnes Germanirc doclorcs sui historia utilitatem merilo prreccllit, sic solum fere
temporis philoso.phum,rhetorem, astronomum, poe- ex omnibiis, si pauca excipias, relalem tulit, subsc-
tam, musicum et theologum celeherrimum appellat. quis dein hisloricis, maximequc clironographis, ba-
In ejusiem Calalogo virorum illuslriiim Hermaniitis sin quasi et veluti fontem pror-benseorum annalihus;
vir audit i;i divinis Scripturis erudilissimus, et in unde temporibiis suis anliquiora ut plurimum hau-
scrcularibus lilleris otnnium doctorum sui tetuporis serunt, ac sua quoquesibi magis nota pro locoruin
doctistimus , trinm linguarum , Grccccv, Lalinm et el lemporiini diversitale aut cidem inseruerunt, aut
Arabicceperilissimus, alque llebraica: non ignarus, particularia regionibus suis lninus congrua' omise-
vita quoque el conversationedevotissimus. ln neulro runt. Ciijusmodi chronica Hermanno quasi supcr-
tamcn loco inlcr opera ah ipso composita Clironi- strucia hic recensere, iinmeiisiiin foret aeque acsu-
con quoddain reccnset, bene vero in libro De scri- " peifluum, cuin id passim in chronicorum colleclio-
ptoribus ecclesiasticis, ubi Hcrmanno libriim Dc sex nibus obscrvare liceat. Nempe uti Hermanno ante-
mundi relalibus ascribit, quo nempe liiulo illud ad- riores plerumque Bedae Venerabilis librum Dc scx
huc in edilis praenotatur, quamvis perperam, ut mundi rctatibus fiindamcnti loco posuerunt, sic illo
deinceps dicemus. postcriores, in nostris saltem parlibus, sua chronica
Jam anle Trithemium Chronici Augustensis scri- Hermanno superslruenda sibi stimpserunt. Et jure
ptor exeunte saeculoxi, quo mediante obiit Herman- quideni, utvidetur : sive enim facla relati sure vici-
nus, illiini sui sseculi miraculum cunctisque in acu- niora aut coaevaspectemus, plura sane ignota nobis
niine ingenii prreeminentem vocat ad an. 1054. hodie forent, nisiejus industria posterorum niemo-
Anonymus vero Mellicensis, ejusdem ferme temporis riae fuissent conservata; sive lemporum supputalio-
auclor, cap. 91 De scriplorihiis ecclesiasticis : Her- ncin altendamtis, illa plerumque crcleris acctiratior
mannus, inquit, Conlractus, Suevigena, philosophus est, nisi qiiando aberrans scribarum calamus falsam
in compulatione subtilissitnus exstilil. Enumeralis temporis seu annorum notam prrcposuit. Sticcincta
dein aliquol ipsius lucubralioiiibus subdil : Chroni- denique narratione paucis mulla complexus geuuini

snllus hac de re D. lgnalius Depra nobilis de Plain, C Ilcrmannum an. 1052 sua manu notat, Alleshausen
diclaecommendrecniisiliarius id, nobis in rcsponsis sub ililione abbatis Marchlallcnsis, ubi condila sit
dcdit, se prreler comniunemde Hermanno ibi sepnlto llillruilis, ab Altschausen equeslri dislinguens. Ve-
traililionein in illius scriniis nil reperisse, nisi duo rum illtic quoque dalis lilticris nuliiim lmjns sepul-
translalarum qiiarnni.laii) cjus reliqiiiaruin apogra- cri, ant capelite S. Udalrici, sub qtia condila sit,
plia iiistriiinenla, vi qiiorum an. 1631, ossti tria cor- vesligium, anl ultam saltem 1'acli hujus meinoriam
poris B. Hermanni Conlracti ex ejusdem loculo, qui rcperiri didici. Quanqtiam alias locus iste certe ad
in Altschctusenasservatur, translata perhihcnlur ad Veringensem comitatum pcrlinuerit, a principali
Ocbscnhiisanum monasteriiim, uti et a 1626, 18 Maii ejus cognomine oppido baud adeo dissitus, uti Alt-
alia ad Weiugarlensc, qure Biicelimis in suo Meno- schaiisen in Algovia. Slet lamen interim sua tliclis
logio recenset, sacrum scilicet capilis verticem cum scriptoribus fides; nobis saltem persuadere haud
brachio et aliis aliquol sacris ossibus. Umle de locnlo1 possumus Hermannum, in Augia dcfiinclum, in alio
seu septilliira B. Hermamii apud Altschaiisen hati-l exlra eam loco sepeliri voluisse quam ubi malrem
diibilari posse viietur. Hiltrtidem vero inatrem Her- siiam bmnalain noveral, quive ulrobique Alleshusan
manni in Allesh-iusen conditam scribit idem Bru- dicilnr, untle facile dein Allshusen et denique Alt-
schius in Chrouologia monasleriorum Germanire ini scliusen efformari poltiit; qnem quidemMocum ceu
historia Marchtallensis canonicorum Pricmonstra- eelebiiorem alteri ignobili, cl (iliali tantum ecclcsire
lcnsium ccenobii, in qua Jodorus abbas an. 1401 sub paruchia Seekirch hic pro utriusque et niatris
electus Alleshusiumad lacum Buchoviensemseu Plu- et (ilii sepiiltura prxferenduin censeinus. Sed de
iuarium einisse legitur, ubi Hermanni Contracti mu- D Hermanno hucusque saiis.
ter cubat. Idipsuui quoque Buccliuus in margiue atl
33 DISSERTATIO DE HERMANNI CIIRONICO. 54
chronographi patres, si quis alius, Hermannus prae-.\ fuisse, quamvis perperam, asseruit. Id vcro singu-
primis suslinuit. Yerum de his alii judicenl; no- lare prrestilit Ursiisius, quod priori texlui ab anno
strum interim est ut de Chronici hujus editionibus, Christi 378 in allera columna diversum adjungat,
niss. codicibus, ac noslrac hujus edilionis ralione desumplum ex srec xn codice mss. monasterii
pauca praevie disseramus. S. Georgii, quod nunc Villingre est, quive an. 1768
§ I. — Editiones Chronici Hermanni. cuni uostro D. Blasii monaslerio in cincres abiit.
I. Celebralissimi hujus Hermanuiani Chronici Atquc hunc quidem codicem, ceu jam impressis
plures bucusque prodierunt ediliones, adeo lamen multo copiosiorem, magisque emendatum, simul
inler se diversre, inteipolatre aut truncalse, ut quoe- edenduni censuil Urslisius; in hoc lamen suo judicio
nam iliarum genuinum Hermanni parlum exhibeat, haud parum deceptus, cum Hermanni genuini non-
incerlum plane sit ac dubium. Qnae quidem tanta nisi quoddam compendium sit, idque nec inlegrum,
diversilas unde potissimum provenerit, postea in- nec ctim ipso Chronico satis hinc inde concordans,
dicabimus, cum prius de ipsis editionibus nonnulla prout infra de codicibus acluri demonsirabimus.
dixerimus. ~ In hoc vero praestat Urslisiana editio quod duplicem
H. Primtis Hermanntim cum aliis scriploribus pu- pariter Ilermanni continualioncm subjungat, ab
blici juris fecit Joannes Sichardus Basileacan. 1529, 6 anno 1054 deductam, unam qiiidcm hreviorem ad
ex codice, ut videtur, San-Gallensi, quem vero al- annum usquel066, ampliorem vero allcram usque
teratum fuisse et subin inierpolatum multa evin- ad annum 1100, de quibus in sequcntibus aciuri
cunt. Incipit enim a mundi creaiione, toiumque SBIilllS.
opus, De sex mundi retalibus inscriptum, ad verbum VI. Mancum igitur hucusque, aut minus saliem
fere ex Venerabili Bcda tiaiisiimplum est usque ad exacltim in edilis vidcri poterat Hcrnianni nostri
Chrisli nascentis tempora, unde Chronicon suum Clironicon, dum illud subilo auctius iniilto magisque
auspicalus dicilur Hermanniis in ejus Vita; quod complettim dedit Heniictis Canisius lomo I Antiqua-
vel exinde quoque eruiiur, cum ab eo tempore rum Leclionum vet. edil. anno 1001, etc, ex cujus
plurimum a Beda discordcl. Unde mtillum a vero editione posiea in Bibliothecas Patrum Colonieusem
aberr«ni qui Hermannum Bedae lantum cotnpilalo- lom. XI, cl Lugdunensem tom. XVHI, transiit, re-
rem exisiiniant, ut postea videbimus. Ut ut vero cusum a Jac. Basnagio, tom. III novaeeditionis an.
deiuceps Sichardi edilio cum codice Augiensi in ple- 1725, unde excerpla nuper detlit P. Bonquet sodalis
risque convenial, multa tamen inlerpotaia contiuet, Maurianus in amplissima sua Collectione scriptorum
facla aliis aunis recenset, et plura subinde omiitit reruni Francicarum, toin. III et seqq. Ipse aulem
usque ad annum 1040. ubi rursus cum Augiensi C Cauisitis illud stium Chrouicon deprompserat ex ms.
concordat. codiceAuguslano monasterii SS. Udalrici etAfiae,
III. Primam hanc Sichardi editionem ad verbum quod ipse in ejus fronle asserit esse ab Urslisiano
expressil Joannes Pistorius in sua Scriptorum Colle- longe (liversissimum et locuplelius : quaeeliam catisa
ctione, ilem Basileae an. 1536, ac rursum an. 1613 fuit quod primo quidem communi erudilorum ap-
Francofurti procusa, et ipse tamen alicujus mss. plausu fuerit exceptum Nec id sane immeri.o,
codicis subsidio deslitutus: unde par de utraque quippe quod pluiinia conlineret qn;e in bucu-que
judicium ferendum est; cui recte adeo Guudlingius impressis desidcrabanlur. Verum brevi post adver-
parvum pretium statuit. In eo quoque amhae con- terunt sagaciores molem illam tanlopere dilaudalam
veniunt quod Clironicon Hermanni a condito mundo excrevisse tit pluriinuin ex interpolalionibus codici
usque ad an. 1066 nati Christi perducaut, Bertholdi Aiigiistano absque omni deleclu insertis, et sine
nimirum continualionem absque ulla ejus mentione crisi exinde vulgatis, ac vel Hermanno posleriori-
imraediale suhjungenlcs Hermanno, qui tamen jam bus, vel ab ejus saltein inami alienis. Atque hinc
an. 1054 seribere ac vivere desiit. factum est ul viri docti non pauci, interque eos
IV. Pistorii Hermannum novis curis emendalum, Bollandiani agiographi tom. I Sept., pag. 540, et
cl ex Urstisii acCanisii editionibus auclum. Burch. " tom. VI Junii in appendice, p. 89, Can.siana; edi-
Golth. Struvius poslea Ratishonre an. 1726 vulgavit, tioni, innumeris insuper niendis respersae, minus
cujus preliuin ex cilatis el mox iudicandis editioni- lidentlum rati, eidem piinres eiiiiones, etsi minus
bus aestimandtimest. Porro el hacc, uti prior Pisto- ainplas, prreferendas censuerint, uipote magis siu-
rii, a condito orbe usque ad an. 106t>dccurrit, nulla ceras nec tol erroribus obuoxias. Haecporro magis
prorsus alicujus continuationis mentione facla. dilucidahii codicum manuscriplorum recensio, quam
V. Tertia, eaque melior, et hucusque oplima hic iiisliluimiis.
Hermanni editio debetur Christ. Urslisio, quain § II. — Codices Manuscrtpti.
tomo I Scriptorum Gennanicorum, Francofurli an. VII. Omisso hic codice Schardiano, de quo jam
1587 et 1670 vulgato, inseruil, ubi Hermaimum si- diximus, alios examinabimus, praeprimis San-Geor-
slit a Sichardo excusum ex antiquo exemplari carno- gianum breviorem, unde Urstisius ex parle, et Au-
bii San-Gallensis, ul ipse quidem exislimavil, indu- gusianum pndixiorem, unde Canisius iiilegram suam
clus haml dubie a Sichardo, qui in praefalione sua edilionem adornarunl. Alque de primo quideni, ut-
Uennaiini ephemerides in D. Galli cceuobio exarntas potc jam deperdito, nec ab Urstisio satis cura:e de-
S5 HERMANNUSCONTRACTUS MONACH.AUGIENS 36
sciipto, judiciiim ferrc haud liceret, nisi ex insti- A sunipia. Ul igitur Ilermannum brcvioreni ex Ber-
tuia Urslisianrc edilionis collatione cum alio, qui noldo integrum haberemus, variantes quoque dl-
nunc.in eleclorali bibliotheca Monacensi asserva- clum anuum proccedentes uancisci curae fuit. Has
ItiT, priori pcr omnia fcre simili codice, cerliora vero summa diligcnlia a se excerptas, et ad anli-
edocereiiuir. Ilunc describit cl. OEfelius(l. I Scripl. qiuim Urstisii codicem exaclas, humanissime sub-
Boic., p. 652) codicem esse membranaceum in forma misil plur. rev. el cl. D. Haii, erudiiissimus eleclo-
quarla^ qui prteter llermanni Chronicon, conlinuatoris ralis bibliolhecaeMonacensis praefecti vices gerens,
quoquec;its(f(?mB«rl/ioWiConstanliensis (<yuiin codice cui grales hic publico noniine persolvimus. Ex ejns
Boiuoldus vocatur) continualionem ab anno 1053 ad insuper iitteris discimus, Bemoldi codicem perinde
annum usque 1100 compleclilur. Esl aulem ille aucto- ac illuin Sichardi a sex mtindi aelatihiis, quae Vc-
ribus suis cocvvus,ab ipsoqueBernoldo exaralus : id nerabilis Bedacsunt, ordiri, a nalivilale Doiriirir
qnod ipsa scriplura liturceque, nec non rasa sitbiitde autem usque ad ahnum 578 piurimum ab eo dis-
membrana, omnia quidcm ab eadem manu, alramento crcpare, proul ex noslra editione legenti patebil.
tamen et tempore diverso ctiicla, mutaia et correcta In eodem codice San-Georgiano continebaiur
non obscure videnlur innuere. Esl hoc ipsiim de Ber- aliud parvum Chronicon a nalo Christo usque ad
noltli codice judiciuni, quod de suo San-Georgiano B an. 1153, cadem prima manu descriplum, abinde
tulit Urslisitis : auctorem hunc fetum illum primo autem a variis usque ad an. 1627 conliiiualum.
vlcunque formatum lambendo deinceps magis potitum Prior cjus pars, a sequioribds subin intcrpoiala,
et exaclum reddidisse. nonnisi sumniarium quodtiamseu cdmpcndium eraij
Pergit porro OEfelius dc codice stio disscrens: Hermanni Contracti praeCipue, ex qua nonnulla
Titulus minialus cotlicis magis eliam conjeclitritm adliuc fragmcnia in adversariis noslris collecta rc-
firmal; qui ita habel: H.BCSCNTCHRONICA BERN. I.DI, perimus, quoequanlum ad hisloriam palriam per-
QILE CONTRADIDIT MONASTERIO DOMINI SALVATOHIS,tinent, sub tilulo Chronici Georgiani suis locis in-
Scliafhuscnsi iiiiniruiii. Qurc vcro sint illa Chronica screnlur.
a Bernoldo exarata, satis declarant qure ibidcm in IX. Deleclo jam fonte San - Georgiani codicis ,
inargine litteris valde ininuiis expressa leguntur: qui praeter paucas interpolationcs ipsissimus csi.
Iitiunl auclores chronicorum Eusebius, Hieronymus, Bernoldus a nobis edendus, simtil eliam Murensisel
Prosper, Dionysius, Jordanes, Beda, et noslri tempo- Engelbergensis codicum natales depniiendisse no-
i «s (sreculinempe xi) Hermannus, el deinceps NOSTEB bis videmur. Celeberrima ista duo Ilelvclo-Bene^
(adeoque ipsius Bernoldi nianu exarattis) liber, sui dictinac congregalionis monasleria jure inter religio-
lempoiis descriplores. Htcc quidcm omnia stib Chro- C sas suas colonias recensel noslrum D. Blasii mo-
iiicoruin Bcrnoldi nomine in aulogr.ipho isto codice nasleiiiim, quod de Murensi quidem priucipali ipsa
voniiint, partim quod ab ipso in uno volumine sint cjudem ncin haud diiTitenliir (Hist. Nigrw Silva;,
conscripla, partim vero ac praccipuequod ab eoilem 1.1, p. 247) juxta qure sub Gisilberto S. Biasii ah-
in compendium velul redacla ex Ilermanno; non bate Liiitfiidns, ejusdem ccenobii monachus, ahlias
eiiim ipsum Hermanni Chronicon dedil Bemoldus, Murensis coiistilulus cst, referente Bernoldo in
sed ejus cpilomen diintaxat, cui suam tlein conti- Chronico ad an. 1096, dcfunclus. Sub hoc vero :u
nuationem, atit proprium potius Chronicon sub uno S. Blasio descripttis videlur iste codex, ir.deque
narrationis lilo annexuit,qiloil hic subdenominaiione fratiihiis Miircnsihus directus; linil qnippc ad an-
NOSTRi LIBRIindical. De quo plura in disquisilioni- num 1091 , circa qua; tenipora Colonia e S. Bla—
bus ad Bcrnolduin prreviis occurrent, ubi is niona- sio isltic deducia est, nec ulla prorsus in eo dicli
cbis S. Blasii vindicabitur. Murensis ccenobii meiitio rccurrit, qiiam profeclo
VIII. Ex hoc vero Monacensi codice OEfoliusI. c baud oinisissci scriplor si illtun in loco isto cxa-
varianles dedil lecliones ad San-Georgianum Ur- rassel.
slisii, scilicet ab an. 578, a quo hic illtim cxorsus Ut tamcn, quod res est, dicamus, Chronicon in
est, niolus haud dubie illis qure in codice Bernoldi " codice isto coiileiitum non tam Ilermanni censen-
aiiiographo posl nunum 577 legunlur, et forte in duin esl quam compilatio qureilam cx variis chro-
San-Georgiano liabchaniur, verbis : Hucusqtte chro- nographis collecta. BernoLluin qtiidem arguene vi-
ttica Eusebii Hieromjmusperduxil. Hinc aulem usque detur ejus iirilium ab anno 144 post naium Christum
ad millesimttm LIV annum ab incarnatione Domini (priores eniin anni desunt usqtie ad aunum 578) ,
dominus HEISEMANNDS sua Chronica perduxit. quoctim ab illo lempore exacte plerumqtie congruit
At vero, cum llcrmannus, lesle Vitre scriptore, adeo, ul qure in Bernoldo Monacensi ad marginem
Chronicon siitnn ab incarnatione Domini ordiatur, subinde notantur, Murensis ut plurimum ipsi texlui
etsi ex Eusebio el Hieronymo potissimam partem inseral, ac ad illum aiiniim allegata eliam Bernoldi
depronipliim , illa cliam quae inde usque ad an- verba notel: Hucusque chronica Eusebii Hieronymus
iitiiii 578 dccurruiii, ad Chronicon istud pertinere perduxit; hinc autem usque ad millesimumLI V an-
dubium nullum esl, eo videlicet modo quo anno num ab incarnutione Domini dominus Heremannus
iilo postcriora Hcrinanno iribiitintur, quamvis ex sua Chrenica perduxit.
1'rospero aliisque Clironicorum scriploribus de- Qtiis abhinc non exspectasset texium llermai.ni,
s-) DISSERTATIO DE IIERMANNI CHRONICO. &S
sive treviorem ex Bernoldo, uti hucusque; vel pro-1A 484 in Galliis acceperit, devicto per Clodovetim
lixiorem et geiutinum ex Augiensi, uti ab ahno Siagrio, regnoque ad Merovingos inde translato.
1045 ad fineni usque faclum est? Et tamen exinde Porro a fronle Murensis btijtis cdiicis compacluni
Hennannus vel maxime inierpolalus esl , prrecipue est aliud brevc Cbronicon a diversa manu ejusdem
ex Reginone Prumiensi, atque subin aliunde eliam, tamen srccnli xn characlere exaratiim, et decurrons
et quidem a diversis, ul viilelur, scriploribus; srcpc abanno 598 usque 1175, ila quidem lilVelul epito-
cnim uniim idemque factuirt aliis vcrbis diversisquc nien coutineat primo quidera Her.naiiiii Coiitracti
ahnis illigattir, nulla prorsus habita geslorum seriei usque adan. 105\, abiiuleveroBernoldi usque 1100,
aiit icmporum ratione. Noiaiur cquidem post annum qiicm dein usi[iie ad annum 1175 prosequittir.
906 lillcris minlatis : Htfcusqtte Chronica Becjinonis, Insertuni vei Ocsl tabulis chronotogicis cpaetarum;
et sequunlur Chrnhica: Ilermanni; verum eodem unde srepe contigit ut, deficienle ad annum assigna-
inani promisso : qure civim ab illo anno sequunlur, tum spa:io,rcliqua ad alios annosvaeuos ante vel re-
tam parum Hermanni stmt aC priora, secl auonymi tfo adnotanitir: qure adetj inde extraela stiis locis
illius scriploris, quein ceii Regiilonis conlinuatorem posuimus lllud ChrOnicon inscripsimus Chronicon S.
eidem subjungii Pislorius. Sed nec ipsum iiiiegruni lilasii, ob eaqurc de nionasterii hnjus rebus maxime
cxhihet; nam ad aiiiiuiii 959 in medio textu filum " post Hermanni rctatem soepiusrcfert, lacito plerui-
abrumpil, ac deinceps ab imno 940 Hennannum que cjus iiomine, quo ipso scr;])toi'cur dicli ccenobii
sislil, prout m Gotlwicensi codice mox describendd fuisse aluninuni, suumque Chionicon ibidein exa-
inagis adliuc contraclus habettir. ra::se satis evincitur; de caeleris enini inonasteriis
Eadem prorsus codicis EngelbergCnsis ralio est, agens, suis ea ivominibus iinlicat.
qui cum Mtirehsi in omhibus congruit, ex eodem Multa de eo disscrit cels. Gerhdrlus in Ilislorirt
ipso, ut videtur, descriplus. Neuler adeo usibus iNigrreSilvae, tom. I, p. 590 seq., etclar. P. Mauri-
noslris in hac editione inservire poluit, nisi in ul- lium Vander Meer llhenoviensis ccenohii hislorio-
timo Hermanni decennio, qiiocum lunc piimum graphum secutus, auctorem illius conjicit D. Frowi-
conveniuni, et sic Hermannum ad tillimum trien- iium cx monacho Blasiano ad ahhriliani Eiigelbcr-
nium nobis inlegi'tim conservarunl, qui in Augicrisi geiisem circa annuiii 1147 assumptuni, uhi ciiam, ut
codice cxferisque ex illo transumpiis, illo tempore ibid., p. 421, noialitr, an. 1178 decessil, rclii tis ibi
siancus est. codicibus sua manu scriptis, qiiaui in Chronico'
X. Nolari vero merentur qure in utroque hoc co- quuque sibi dcprehendisse visus csl laudalus vir
ctice ad an. 741 leguntur, ex Pagio tamen ad an. doctissimus.
725 speclanl : Hucitsque Beda veiterabitis presbyter C Ut ut vcro Frowinum istum sibi vin.licenl Ein-
Clironicam suam in mujoii cle Temporibus libro per- sidleuse et San-Blasianiiin monasteiia, ulriusqiia
duxit... Sed mulia intermista suiu de chronicis cu- forte successivc alumnum, illtim tamen Cltronici
jusdam Beginonis Brenicnsis (leg. Pruminnsis) ab- lnijusfuissc scriptorem duhium adliuc remanere po-
batis, qui descripsit ctb incarnalioite Domini inci- tcst. Quid eniin causre sit cur ipse nullam prorsus
piens, el per.ingeiis usque ad DCCCCVI. Abhinc sui monasierii, cnjus abbas postulalus fuerit, scd
(scil. an. 727) autem qucesequuutur, sumpla sunl ex tinius duntaxat sui San-Blusiani menlionem fecerit?
apicibus QIATUOR AUCTORUM , videlicel prcenomincili Occurrit ibi qiiiilem ad an. il-li), sed rcceiiliore
Bremonis (Pniiniensis) abbaiis, domni Ilermanni manu adjecta hrec )iotu : Eodem anno ihcepta ent
Conlracli, el di.cipuli ejus Bertholdi atque domni hccccella ab abbctteAdscheiino, sett vcrius ab Ailel-
Bernoldi presbyleri S. Blasii. Hic fontes simul in- belino, qui an. 1124, Non. April., a Callislo II pri-
(licantiir undc stia haiiscrtiiit coiicis istius compi- vilegium conliriiialiouis accepit, itemqiie aii. 1125
latores, simulque aperte nolaliir dislinclio inlcr ab Heinrico V imp. (HERRCOTT Geneal. Hubsb., toni.
amhos Hermanni coniinuatores, Bertholdum scilicet II, p. 143), in cujus diplomate regulare hbc niona-
ejus discipiilmn, el Bcrnoldtim S.BIasii presbylcrum, sleiiiim leinpore Henrici quar.i regis Roinanorum
ambcs in unum Beriholduin Conslanliensem pres- honorifice coiistruclum dicitur. Cuiii ergo ille jam
tiylerum hucusque perperain confusos. an. 1106 obievii, jam tum haec ccila cous.riicla esse
XI. His demiim codices isti subjiciunl qurc iil dcbuit, nec adeo prinium an. 1120 inccepia, ut mala
fine libri primi chronici Reginonis leguntur ad an- fert dicta inlerpol.itio, qure eliain deest in ipso hu-
lium 741 : Hucusque regnum Ronianorum, ex hinc jus Chronici excniplari Engeliiergensi : ubi lamen
Frattcorum supputatur; qure utique reclius ad liunc alia a secunda inanu inseruu;ur, uti, an. 1125 obitus
anniim perliuere videntur, quo palreCarolo inorliio Conradi tle Seldenhuren fundaloris; an. H51,obitus
Pippjms secnndai slirpis rc-gumFrancorum parens B. Adellielmi; an. 1178, domnus Frowinus ver.era-
primum polestate, dein an. 752 nomine quoque re- bilis abhas noster II decessit; itein aii. 1187, obittis
gio Francis imperare ccepil, quam ad annniii 726, B. Bertholdi; an. 1125, Heiiuicil; an. 1241,IIeinrici
quo in plerisque eliam ediiis nolantur, lempore II, et an. 1250, Wernheri abbatum celebris istius
prorsus incompetente, Caroli scilicet Martelli, dum monasterii. Qure igilur postea addita fuissc v.den-
ailhuc Merovingici primre slirpis reges praeerant. tur htiic San-Blasiani scriptoris Chronico a qtioJam
Quauivis alias Ronianoruin regimin fineni jam an. Engelbcrgensi nionacho, sive defunclo jam, sive ad
39 HERMANNUSCOJNTRACTUSMONACH.AUGIENS. 40
infulas Angelomontanas assumplo Frovvino. Certe t i ceus is est, et ex Augiensi codicc descriptus srcculo
in memdraio Chronico tiltima S. Blasii mentio occur- dcmum xiv jam ad linem vergente. Constal idparlim
rit ad annum 1145, quo illum Engelbergensis mo- ex ipso characlere, parlim et proecipue cx frequen-
naslerii rcgimen suscepisse ex domesticis suis mo- lissimis interpolationibus, Hermanno mullum poste-
numenlis conjiciunt Einsidlenses noslri eruditissimi rioribus, quae successive in codicem Augiensem tam
sodales, Necrologio maxime, in quo ad dicttim an- in margine quam reliquis spatiis vacuis irrepscrunt,
num 1145 Frowiniana seu prior manus desinat. atque ex hinc una omnes in Auguslanum qtioque,
XII. Rccensitis liucusque Chronici Hermanniani et inde sint omni crisi in Canisium migr.iruai. Sed
codicibus, ut ila dicam, doinesticis, adnumerandus et ab ipso suo prototypo Augiensi srepius discrcpat
quoque venit Gollwicensis, in celeberrimo hujus no- ectypon Augustanum, in quo facla crehro ad aliuni
minis Atislrire inferioris monasteriorcperliis, in quod annum referunlur, aliquando intcgra commata oin!t
pariler e D. Blasio prima fralrum colonia immissa lunltir, aut perperam etiam exaraulur. Rem uno
est, duclore Ilarlmanno abbate, tili Bernoldus in exemplo declarare sulliciat, uti saltem in Basnagii
Chronico ad annum 1094 enarrat. ld vero peculiare etlilione legiiur. Augicnsis ad an. 1021 scribit :
habet codex isle, quod prinium an. 726 incipiai, Irmentrudis Buochaugieusis abbalissa venerabilisde-
atque Bernoldo mullum adliuc brevius Hcrinanni 1} cessit, eique Abarhild abbalissa successit; cujus loco
compendium sislat,ab anno atitem 910 usque 1052, ms. Augustanum, et ex eo Canisius sensu plane con-
quo Dnit, cum Murensi ac Engelbergensi fere ad trario ponit : Irmenlrudio Rrdchaugiensis abbas
verbum concordel. Fallor, aut hinc transumptiisesl obiit, eique Abarhild abbas successil. Qtiod quidem
codex Mellicensis, quem edidit P. Hier. Pez lom. I Mabillonium, et quantum virum? co usque in Irans-
Script. Ausir., p. 163, quo Hermanni Chronicon versum egit, ut tom. IV Annal. Bened., p. 279,
pariter continelur ab iucarnalioiie Domini. Hic eniin nescio quod ignotum monasterium exinde conjece-
cum Gotiwiceusi ab anno 726 tisque 1040, ubi hic rit, cujus memoria jam excideril. Nec semel idem
fusior esse incipit, idem ad apicein est, exceptis dun- peccatura peccasse conlenius, ad an. 1027, loco
taxat particularibus quibusdam, Atigire el S. Galli Hdtegart Buochaugia; abbutissa efficilur, quod habet
ccenobia speclanlibus, qure soepius omiltit Melli- Augiensis, rursus crassa negligentia ponil Ililtigart
ceiisis.eorumquelocospecialia quredain Auslrire sure Buchaugia: abbas efftcilur. Plures ejusinodi haud lo-
gesta inlerserit, salvointerimmanente reliquo textu. lerandi errores nolanttir infra § III, n. 19, qui lamen
Dealtero Gottwicensi cotlice, qui Beruoldura auclio- omnes a lcctoribus facile deprebendenlur. Accessit
rerii coinpleclitiir, dicetur alias. ad errorum et deceptionis cumulum, qnod Canisius
XIII. Dtim vero cuncli, quos hucusque recensui- ' J codicem suum, aliunde sat depravatum, majoribus
mus, Herniaiini codices tam apte non in generalibus adhuc a se mendis respersum vulgaveril, el sic ma-
modo, sed vel maxime in particularibus Constan- jorisquidem molis, niinoris tanieu lidei Heruiaunum
tiensis diceeeseos rehus enarrandis inler sese con- orbi litlerario oblruserit.
senliunt, omnino in eadem quoque dicecesi exarati XV. Codici Augustano, si sphalmata excipias, ma-
videntur, et qtiidem, ut ex jani diclis haud immerito gis qiiain creteris edilionibus convenit anliiiuissiuius
conjicimtis, in nostro D. Blasii monasterio, el a plu- codcx San-Emmeramensis principalis Ra;isbouae
ribus scriploribus, agmen tamen ducente Bernoldo, monasleiii, srcculo xi haud diu post Hermanni lem-
chronicon Hermanni in compendium quoddam redi- pora scriplus ibidem, ul patel ex iis quae de S. Em-
genle, quod dcin aut magis adhuc contraxerunt, meramo et Ratisboua occurrunt, omissis nonntin-
aut ex aliischrouicis plus minus interpolarunt, aut, quam illis quae Conslantiensem Hermanni dicecesim
prout a Beinoldo conlractum erat, descripserunt. coiicernunt. Orditur autem ab anno 578, ut Urstisii
Ko enini lempore descrihendis libris el maxime San-Georgianus, et ad annum 1054 desinit.
chronicis unice fere vacabanl monachi, unde etiain XVI. Ex eodem quo Augustanus fonte Augiensi
lanta chronicorum, a inouachis plerumque conciu- profluxit etiam Einsidlensis coilex, niediante saeculo
natorum, farrago. Ex hac jam lilteraria penu fratres xtv in Fabariensi monasterio scriptus, proul in ejus
ad exlcra monasteria iiislilucnda dimissi prreter fronle alia manu notalur : Islum librum fieri procu-
caetera necessaiia codicibus quoque iiistruebanliir, ravil Hermannus, genere de Arbona, abbas hujus mc-
quos secum ad novas isiascolonias deluleruni. Qua- nasterii Fabariensis, anno Domini mil esimo trecen-
lcs cum e D. Blasio fueiint praedicla monasieria, co- lesimo quinquagesimosexto scriptum in eodemmonas-
dices quoque illos exinde accepisse censcnda sunt, terio. Hermanuus hicex Eremo abbasa Fabariensibus
niaxime quod omnes aclaiem praeferani qua illa fun- poslulatus, codicem Augiensem, qui luiic, incertum
data sunl. Inde factuni ut quod mater sinisnis tem- quo fato, apud Einsidlenses erat, describcndum ab
porum fatis crebrisque incendiis perdidit, filiarum illis expctiit, quihus dein transumplum apographum
industria conservaret, ac poslliminio citlcin tibera- reinisil, codice sihi relcnlo, uti ibidem distinclo
liler commiiuicaret. characlere legiiur: Ego fratcr HetnricusdeLigrilia hu-
X-IV.Domesticis hisce codicibus et brevibus quasi milis thesaurarius monasterii Heremitani codemanno
Hermanni compendiis succetiit Atiguslanus fnsior, (scilicet 1556), accomrnodaveram eidem venerabili
quem sibi cvulgandum sumpsil Canisius. Papyra- abbali (Hcrmanno) exemplar istius libri ad rescriben-
41 DISSERTAiTODE HERMANMCllRONlCO. 42
dum,elrelinuil ipse vetuslissitnumnoslrum librum, et .V sium sentit : parlini deniquc cl potissiii.um quod
dedit nobis islum novum. Nec diu lamen Fabarirc descriptores variis in locis cxistenles, f.tclis gcucra-
hresissevidetur Augiensiscodex, jam lum veluslissi- iibus, aul quaesibi magis arridebant, rclunlis aut
mus habittis, ad locum originis sure forte jam an. contraclis, ct omissis parlicularibus, aliena Ioca
1361 reversus, quo flammis periil Fabaria. Anlc fi- scu regiones speclantibus, eorum loco inseruerint
nem saltem soeculixiv jam Augiaeftiisse restitutum, illa quaeprovinciis ubi scribebanl magis propria vi-
arguir.ento stiiit interpolationcs ab eoteinpore Augiac debanlur; cujus rei exemptum vel sotus Bernoldus
in codice illo faclae,quaenon habenlur in Einsidlensi culn Hcrmaiino collalus luculentissiinum prrebei.
Fabariae cxarato, bene vero in Augtisiano, qui adeo Atque hinc duni alii vel ex propria notilia nonnulla
Einsidlensi posterior est. Sic , exempli gralia, ante suis exempbribtis apposuerunt, vel ul scriptum
annum 882 in superiori margine vacuo hscc nolala suum augercnt, ex diversorum chronicis plura ado-
sunt in Augiensi : Nota : Burkardus episcopus de ptarunt, nova quasi compilatio chronica prodirc
Hewen fuit inlroduclus Constanliam quarla feria dcbuit, uni lamen eidemque srepe auctori ascripla,
anle Assumplionem beaicv Virginis anno [MCCC] ul supra in Murensi codiccobservaviinus.
LXXXVIII ab incarnatiotieDoniini; et ante proxima Auxere malumet coiifusioneinediiorcs, aut srepius
terlia feria conferebat tnihi Heinrico Leman et.... B amanuenscs, qui qurecunque in suis codicibtisundc-
Johanni Casper Ulrico feoda, quw vulcjodicuntur des cunqiie dcmum assuta legcbant, notas eliam margi -
Mantelars lehen : et pater nosler Heinricus Leman nales, el qiiascunque inicrpolationes, ac si priuii
pice metnorimmoriebalur LXXXVIII injejunio, ubi aucloris forenl cujtis nomcn proeferebant, nullo
cantatur Sitienles, quiemit pradicla feoda pro Will- aut parvo habilo delcclu, nulla adhibita sobria crisi,
helmoGochan.Alia adhuc in vacuis annorum 988 et sub ejus noiiiine vulgarunt, de molc potius qtiani
seq. spatiis ab eadem manu apposita conlinetur hrec de veritate el sinceiilale sollicili; quod sinislriMn
Nota, quod [MCCC]LXXXVIII fuit valde mirabilis falum Hermanno noslro praecipueobtigil. Ast cui
ab incarnationeDomini.In Alamannia fuerunt mulla; demum bono haec omnia? Nempe ut fruslra Her-
rixa:. Primo Liga traxit ad Bavariam, el destruxil manntts in Hermaiino qurcratur, et genuinus a spn*
ibi mtiltasvillas. Secundode Wirlemberg habuit bel- rio discerni minime possit, ac, quod historire patrire
lum cum Liga. Eodem anno duo eliam duces Bava- haud parum officit, in varios errores inducantur aut
riee Dominicadie ante Bartholomaiiupostoli et viclo- perturbenlur saltem sagacissimi alias ejusdem in-
riam habuerunl, el de Liga occisi fuerunt qualuor vestigatores. Id supra in Mabillonioet Bollandianis
tnillia hominum. De Constanlia evasil unus, de Lin- hagiographis leslatum dedinius, aliudque exemplum
^
daugia nullus, de S. Gallo unus, de Basilea duo. Et in Hartmanni Annalibus Eremi habenius, quers in-
est illud bellum faclum penes Rkhenwil. Sludio haec terpolationes Canisianre editionis ad an. 947 de
apponenda censuimus, quod eliam lacinire subinde Thietlando abbale, el ad an. 949 : Gregorius II Pa-
ad historiam palriac illuslrandam conferant. Caele- ter, etc, mire torquebant, cum tamcn in Augiensi
rum Einsidlense istud apographum in nieinbrana tegatur : Gregorius sanclus Pater.
formx quaiire descriptum Augustano multo emenda- Sed salis jam de factis hucusque Hernianni Chro-
lius esl, nec tamen sine erralis chronicis ct addita- nici edilionibus teque ac mss. codicibus aclum,
mentis Hermanni genuini retatem minime fercntibus. unde simul novaeedilionis ex genuino codice acl-
Singulari auiem prorsus fato accidit ul eoifcinfernie ornandte necessitas patet, de qua jam pluribus di-
tempore ulerque, quem bic edimus, Hermanni co- cendum.
dex ad Fabariense monastcrium deveneril, Augiensis § III. — JVora;editionis consilium et fonles.
nimirum, ut mox vidimus, el Monaccnsis Bernoldi; XVIII. Hic vcro inprimis mirari subit cur nullus
quod ipsum argmneiilo esl lilleras inibi adhuc sac- eorum qui Herniannum sibi vulgandumsumpserunt,
culo xiv egregie fuisse excullas. de Augiensi pririiario fonte cogilarit, sed omnes
XVII. Ex his porro codicum Hermanniani Chro- ». derivatis duntaxat ex eo rivulis fuerint conlcnli,
nici descriplionibus facile jam erit dijudicare unde qui quo longius a sua scaturigine aheuiit, eo amplius
tanla in editis diversilas suam traxerit originem, alieno eoque subiude lululento attluxu cxcrescunt.
ex una nempe codicum, quibus usi sunt edilores, Primus bac in re erudilorum volis, pro indefesso
varietate. Hanc vero diversis ex causis repelendam suo in patriam historiam sludio, deferre in se su-
arbitrainur : parlim ex nimium scrupulosa scripto- sccpit cl. P. MauriliusYan der Meerde Hochenbaum
rum diligenti.i,qna permoli, qtire prius exararant, Rhenaugiensis monasterii polyhistor solertissiinus,
idenliiem retraciare et emendatiora magis magisqut qui plura jam eum in finem subsidia paraverat.
reddere allaborarunl, quod Oefelii et Urstisii dc Cum autem a pluribus jam annis in eo esset cels.
Bernoldt codice judiciuin est, quo ipso priora ei Martinus Gerherlus, S. Blasii princeps abhas, ut
iis apographa a posterioribus et ipso fonle jam cor- excussis undique scriniis liiierariis nova Bemoldi
reclo discrepare dehuerunl; parlim quod erudit i nostri, seu Bertholdi vulgo Constantiensis presby-
qui chronicis his ulehsntur, ad proprium usum vei ri Operum, et maxime Chronici illius edilio ador-
aliurum notiliam pltira illis adjecerint aut immula- narelur, etiam Hermannum conlinuatori suo prrs-
rint; quod Basnagius in praefationead suuiii Cani- niiltcndum nobis concessit idem Iiumanissimirs P.
PATROL. CXLHI. 2
45 IIERMANNUSCONTRACTUSMONACH.AUGIENS. 41
Maurilius, aliis insupcr laboribtis ab illo cdendo A gniores, praeter superius nolatas, pro nolitia histo-
nonnihil procpcdilus. Opportune id quidcm accidil, rica hic scparatim adjicerc visum est.
ul simnl cl Hermannus ex codice Augiensi, ceu pii- An. 838, erasis quaeprimreva manu scrip.a erant,
niaevoquasi nativitatis suae solo, ac Bcrnoldus ejus- alia sax. xiv substiluit : Sanclus Meginradus veiul
dem epilomator ac continuator cx ipsius autographo ad locum Augiensem.
Monacensi amico quodam nexu conjuncti in lticcm An. 861, ad eumdem Mcginradum in inargine rc-
denuo prodire possenl. De quo uliimo cuni in supc- cenlius nolalur : Sanctus Meginracluspatronus no-
rioribus plura jam dixciimus, reslat ut dc piiori sler, comesde Sulgen, filius comitis de Sultjen.
nonniilla hic disscramus, quaiitum quidcm ex di- An. 871 , posl Salomcn episcopus obiit, a;l oram
ligcnti cjusdcm perliislrationc dcprchcnderc licuit. margiiiis srcc. xiv adtlilui' : Cui 1'aleon successil ,
Esl vcro hic ipse Augicnsis codex mcnibranaccus ptwfmi nnnis iit; dc quo codem mo o ad an. 875 i:i
in lolio, iil vocanl, minore, iiilido ct clcganti chara- margine inferiore : CoiisUiMicvPalccho e;.iscopns
clcre cxaralus, qui omnino sacCulumxi ct setalcm obiil unno 875 pro quo Gcbehardusannis x pnvfuil.
Hcrmaniii refert. llunc quidem sunt qui niaiiu An. 911, post ducatum invasit, recens srcc.xv in
ipsius Uermanni scriplum exisliment; dubium ta- margine additur : Burclcard ipse fuil coincs de Ve-
inen dc co haud lcvc nioveiit impiimis multa calami B ringen.
sphalmala, et oithographia passim neglecla , luiu Post an. 92i, infcrius qu:c;!ain inscriinlur dccani-
caieni noisina propria alio atquc alio modo sxpe panis an. 1595 Augiae fusis; qiiorsum aJeo codex
cxpressa, ac vel maxiinc voccs incpiu saipitis cou- iste cx Fabaria reversus liiin crat.
junctae aut divisx': quae omnia c perilo Hermanni An. 954, ad Eberhardus, eic, in niargine srec. xiv
calamo fiuxisse oegre quis sibi persuadeat. Nobis sanctus Eberliardus Pttler ttosler; qtio.1indicio cst
cerlc id admodum verosimile vidctur, codicem qui- rcliqua in texlu non csse inlei'polata.
ilem sive ex schedis sivcex ipso Uernianni autogra- An. 941, iu vacuo anni istius hialii hrrc quoad
pho, si unqiiam exslilit, fuisse dcsunipluin; id euim teinpus falsa ponunlur : Nola quod dux Lulpoldus
salis iiuinunt illa: Ego Ilerimt.nnus natussum, cl qtirc Auslriceoccisus fuil cttm mukis militibusaniio ab in-
alia dc seipso narrat : nou lamen cx visu, sed ex carnatione Domini [MCCC] LXXX V, quarlo Kul.
audilu descriplum, diclanle scilicet alio, pro morc Junii, el fecerunl civitates silveslrcs, qutc dicunlur
in ccenobiis tunc reccpto, ut, ob codicum raiilalcm Walstel : poslea unno LXXXVIII mullcv genles vo-
et monacborum, nunierum unus diclando prreirot, tebanl deslruxisse illam provinciam , quw dicitur
pluresque amauuenses plura simtil lioc niodo rqio- Glarus, el venerunt per poitus; poslea illi Glarcnses
grapha conficerent. Cumque intcr lot scribas non-' ^ venerunt cum ocloginta viris, el occisentnl bene
iiulli iinperitiorcs haud tlubie niimcrarcntur, mtd:a treccnlos, tjui lurpiter dederuM fugam. II.cc r.on le-
ab illis mule intellecta perperam quoque notaii pro- guntur in Einsidlciisi, bcnc vcro primrcva msnu in
r.um ftiil. Unde cliain origincm petcndam csse ju- Auguslano. Quis auiem fc-rat a Can.sio surc ediiioni
dicamus lol inendortini qn;v sciiplorum illorum in- ad an. 941 f.isse inser.a?
(uiia aul imperilia codiccs primum ac clcmuin cdi- An. 945 saec. xm vtl xiv additur : Thieltandus
tioncs quoque contaminajuiil , cum cuucta in Paler venil (Cauisius miscre Tictlundus Paluen. )
codicibus coiileula rcligiosc sibi reiiiicnda cssc primus ubbas hujus loci; cl in marginc : Tiellilan-
duxcriiit corum edilores. dus abbas monasterii Iteiemilarum, qui fecil cjlossam
Acccdil in lierinaiino alia ratio, liaui salis inle- super Episloltis sancti Pauli. QuoJ C.uiisius ad an.
rim observala. Duin cnini Burlholilus Ileiiiianwi 947 in s.ia e.itionc liabei, uti cl illa qurc in Aug'c.isi
riiscipiilus in eitis Yita IIUNC libellum Chronicorum a an. 947 in inferiore folii parle nolaniur, el ne qtii-
magislro suo undiqtie collccluin dicat, is ipse cx dcm in Einsitilensi codicc rcpciiuiitur : Ncta anno
ejus labulis, non autem Ilerniannus illuin conscri- ab incurnalione Dotnini 1390 prcxima quarla feriu
psissc vidclur. Neqne Hermannolaiilopcrccoulraclo, , posl Nalivilalcm Domini fuerunl fulgnra ct lonitrua
uttix digitis ilidem dis:olitlis novi aliquid scriplilarc circa mediatn noctetn; nbi insuper inale iegil letra
posset, clegans adco codicis istius charactcr iiibui pro circa. Proti! qualcni Ile^aiini cditorcm , qui
potest; unde deexislenlia alicujus llcrinaiini auto- talia cjus Chronico inspergurc audcal! Sed cecciura
graphi, excepto illo a discipuio ejiiscxaraio , dubi- finis.
larc quis incrilo possil. An. 949, manu srec. xm vcl seq., Gregoriussan-
XIX. Praeter indicaia vcro supcrius codicis bujtis clus Pctler ac nobilissimusvenil , ad Eiusidlcn scili-
incntla, iiilerpclationihus quoque minime carel , a cet. Ubi Canisitis rursus vcl contra proprii coJic.s
diversis diverso lempore et locis inserlis , idque
Augustani fidcmhabel : GregoriusII Pater.
pariim in marginibus , parliin in spatiis, qure sive An. 950 , eadem priore manu , Vigiliusscriplor
ad annos facto aliquo baud notalos, aut intcr an-
num et anniim duariun plerumque aut plurium obiit, quod in reliquis codicibus plane dcest.
liiiearum vacua rclinquunltir, a diversa lamen manu An. 955, ad Reginbaldumin marginc srcc.xv no-
seu cbaractere facile cognoscendis. Has vero dum talur de llelfenslein.
ab cdiiionis nostirc conicxtu abessc volumus , insi- An. C60, ex sxc xm circ. , Grcgorius abbas cfft-
45 DISSERTATIO DE HERMANNlCHRONlCO. 4?
ciiur, in Einsidlen nempe, Canisianreedilioni inser- A qtiod controvcrsiam indicat jam lum inter ulrumqtic.
tum. coenobium motam de possessione corporis S. Mcin-
An 971, Adalberoni ad oram srec xv ascribilur radi. Similia ex Auguslaiio profert Ganisius in fitie
von Helfenslein. sic, depravata ct mulilata : El reliquia: corpus S.
An. 972, lcxtui aiia sed ferc coacvamanu additur : Meginradi. Pluta deprredicalac alias hujus editionis
Ratubonce S. Wolfgangus episcopus(actus est; et errorum monstra producere nimire molis forel; sed
alia recentiore sa:c xv : Hic comesde Pfulingen na- vel haecpauca abnndc sufiiciunt, ut de ejus prelio
tus : nobilis de Ridenfels prope Schwebeswerdnatus; sincerum quis judicium ferrepossit.
et in inferiore margine : matre a Veringen. Additamenta vero isla , quantum quidcm Einsid-
An. 975, manu srcc xv aut scq. adililur : Nola : lcnse monasterium conccrnunt, Augiensi coiici
ille Burghardus fuil fundalor monaslerii monlis pleraque inserta fueresrcc xiv, quo ibidcm asser-
Duelli; deinde anno 1005 illud monasterimn a divo vabalur, prout prodil tam cbaracter multo rcccnlior,
Hainrico Botn. imperatore ad Stain nuncupalum et fcrc semper idem , quam nomen loci sacpiis
iranslatumesl. Vid. infra ClironiconPetcrslmsanum. omissum : quod Hcrmannus gentiinus semper ex-
An. 979, ad Gebehardum, smc xv ad oram nola- primil, eliam ubi de ipsa Angia, in qua scribebal,
lur, comcsde Zeringen : falso , cum fuerit de Bre- B agit. Alia ratio csl de iis qure ibidem ad an. 948 et
gem. 9'i4 dc divina consecratione capellre B. V. facta et
An. 987, m. srec xm , Ecclesia cellcc S. Megin- confirmala lcgnnlur , non in margine, sed in ipso
ratli aucla esl. In reliquis codicibtis inde dcsumptis coniuxlu. Hrcc enim majorem retatem prreferunt,
II.T.Ca prima manti scnt, uii ct illa an. 996 : Grcgo- nec adeo a primaevacodicis manu discrepant. Cha-
tiiis sancius abbas obiit, qtiibus in Einsitllensi rcccn- raclcr ad similitiidinen) rcliqui textus cfformatus cst>
tior mamis adjecit srilicel monasterii Iteremilarum. ut illo lamen aliquanlulum compressior appareat, ac
An. 997 , post fiiias reliquit manu srcc. xv ad r.ullum insupcr spatium inter ulrumquc annum ,
oram una Gisela. proul alias pleriimque observatur, vacuum relin-
An. 1008, atl Augiense ccenobium srcc xiv nota- qual. Alr.uiienlum quoqtie nonnihil reccntius ma-
lur : Annus relribulicnis nequatn abbalis venit, Ira- gisque nigrum cst. Ncc vcro inde interpolationcm
moiris scilicet tunc dcposili, quod etiam in Einsid- cerlo evincere audcmus; qttre si etiam foret , satis
lcnsi a prima m;uiu habelur. aniiqua et codici vix non coaevaesset. Idem jndi»
An. 1009, Ad Wolferadum Hermanui palrem in citini fcrcndum ccnsenius de iis qure ad an. 951 ct
margine srec. xv comes de Veringen; ubi rurstis 958 notantur de Eherhardo : quae ideo suis locis
nescio quid commentus est Canisius, pro Piligrini intacta reliqnimus; non ilem ad an. 919, 960 ct
et Berlhradm filiam legens Piligrim et Bernhardi 996 de Gregorio abbate , qure etsi anliqui nonnihil
filiam; qui item anno seqtiente loco paternus avus characieris , inlerpolationera lamen sopiunt, quod
meusClemensintolerando errore ponil puternus avus ibi nomen loci, seu cclla Meginradi expressum halid
in censibus clemens. sit, quae omnia scriptori Einsidlensi tribuenda vi-
An. 1051 , ad margincm ex srcc xm , primi lapi- clentur, uli illaquibus illud addilur, adhuc in Angia
des ecclesimcellai S. Meginradi vi Idus Mt.ii posili ascripta censemus, nisi recentior character aliud
sttnt. In creteris coilicibus primaeva niaiiu exarata prodat.
Canisius detruneata exhibet. XX. Iuitium ducit Augiensis codex a Nativiiale
An. 1032, manu stcc. xv, ad Bertham notaltir de Domini absqtic ulteriore tilulo, nisi qui a manti sac-
Helfenstain naia. Ibidcm in margine srcc xiv addi- culi xiv addituscst, prout illum in noslra etlitione
tlir : Warmannus episcopus Conslantiensis, quondam notavimus. Perlingit aulcm conlinuata seric tisqun
monaclms hujus loci, Erentitani scilicct, quamvis ad an. 1051, quo dcsinit; non quod Hermanuus ibi
Einsidlenses inter cl Atigienscs dc eo adhuc lis sil. fincm scribendi fccerit, sed quia tunc ipsc codex,
Lacunam qurc hoc anno in Augicnsi transumptisque rescissis aliquot foliis qtiihus anni posteriorcs con-
iadc codicibus observatur, ex Bernoklo Monaccnsi lincbanliir, manciis cst : qui idem dcfeclus in dc-
supplcvimus. scriplis quoqiie exinde Einsidlensi el Augustano co-
An. 1054 , ab Augicnsi aborrat Augnstanus ct dicibus habcliir; unde sinistriim hoc fatum Augicnsi
Canisius , qui pro Brun patrnelis imperaloris , fiiius codici saliem jam sreculo xiv obtigisse necesse cst,
scilicel cx Mathikle, legtint : Briin palruelis impera- quo illi cx eo fuere iraiisumpti. Dolcndum id erai,
lo.is filiusfilicvque;el mox poslea : Episcopatitm die nisi cx Murensi et Engclhcrgcnsi mss., qui jam ab
Paschcc accepitctpttdsanclum eciatn. Theobaiclo,clc annis piioribus cuin Angicnsi concordarurit, sup-
pro : ucccpit. Apud sanctum Gallum etiam Theo- plcri poluisset hrec Irium annorum lacuna tisqtie ad
baldo, etc. an. 1054, quousque ncmpe perdiictum cst Hcrmnnni
An. 10»9 , manu srcc XIII ascriptnm : Ecclesia clironicon, uli Bcrlholdus, cjus discipulns, in Vila
cetla: S. Mcginradi m Idus Octobris dedicatnr, el re- Siiperius data tcstatur, quocum etiam faciunt codi-
tiquicecorporis S. Mecjinradiab Attgiensibushaclenus ccs Bernoldi ct Murensis ad annum 578.
rctenta;reddila;sunt.Ila ctiam in Einsidlcnsi primreva Elsrvcro Murcnsis dcficiente Augicnsi pcr ann s
manu; in Augicnsi lamen vox ab studiosc crasa cstj, 1052, 1033 et 105i decurrat, islis lamcn tribus an-
 47 HERMANNUSCONTRACTUSMONACII.AUGIENS. 48
nis ab edilo Urslisii nonnihil riiscrepal. Ulrumque A , XXIII. Id vero spcci.ile liabet codex Augienss,
igitur edendum ccnsuimus, dubii ulra genuina sit quod facla quac narrat non juxla annos regiminis
Hermanni«lectio; maxime cum posl an. 1052 finem imperaloruin aut regum siippuset, uli creteris codici-
habcat San-Gcorgiaims Urstisii codex, quocum bus et Monacensi quoque familiare est. Quo ipso id
etiam tunc Bernolilo finem imponimus, illum ab facile coniigil ul, dum unus primum cujusdani regis
anno 1053 in lom. II proseciiluri. annuin ab obilii praedicMS ris, alter demum ab
XXI. Neque vero cxiiidefirmaturGiindlingiielYos- anno scquenle numeravii, in ipsis regiminis annis
sii (De hist. lat. I. n,c. 44, § 19) conjeclura, Ilcrman- sihi haud constarent, adeoque et in assignandis cui-
num suum Chronicon duntaxat aii an. 1053 perdu- lihet anno geslis ct tempoium compulo a se invicem
xisse, eo quod Bertholdus Constanliensis jam ab illo discreparent. Ilermannus aulem res cum incarna-
anno conlinualionem suam fticril cxorsus. Facil id lionis Dominicre annis copulare aggrcssus est. Ve*
quidem Urstisius in sua edilione; at in atitographo rum, ut noiat Bouquet, toni. III Script. rcr. Franc,
Bernoldus lam priora quam posteriora illo anno 1053 p. 519, infelici conalu, sallem quanlum altinet ad res
una serie narrare pergit, nulla facta alicujus conti- qua: sub pritna regum Francorum stirpe gesta: sunl;
nualionis mentione, quacadeo a quo anno incipienda imo srepe alibi quoque, inducius ulique ab auctori-
sit, determiiiari hinc neqtiit; tle quo suo loco plura. B bus anliquioribus quos sccutus esl. Quod aulein ad-
Hcrmanni vero adhuc esse aniiiun 1053, ipse prodit dil idem Bouquet : Veros annos, quoad ejus fieri po-
scribens : Werinharius frater meus, quod saltem lueril, adnolabimus, nullo liabilo respecluad aunos ab
Urstisius babct. Hermunno notalos, qitos tamen cuique articulo prx-
Eiiormius aulcm aberravit Trithemius, qui (Annal. mit.emus, noslrum quoque ex parte faciinus in hac
Ilirsaug. tom. 1) obilum Hermamii jam ad an. 1013 editione,ul scilicet, ordinc Ilermanni relenlo, genui-
consignal. Falluntur el illi qui sibi persuadent, quae num cujuslibel facli lempus alio characlere subji-
n illo Chronico ab anno 1040 seqtiunlui-, ab alio ciamus, quantum quidein ex recenlioiihus ei accu-
ralioribus chronologis slatuere licuit.
scriptore fuissc addila, ulpolc fusius cxarala; quasi
vero gesta lcmpori quo scribebat viciniora ccu me- Hos inter imprimis numeramus P. Slephanum
lius sibi cognila prolixiore quoque calamo descri- Clement, insigne congrcgalioiiis Benedictino-Mati-
bere haud poluerii. Imo illius leaiporis gesla ipsitm rianre in Gallia decus, qui in prxslantissiino opere
magis scriptorem produnt, quo primum clericus seu YArl de ve"rifierles dates, lertiis typis Parisiis an.
monachus in Augia faclus est circa annum tricei- 1783 scqq. trihus hucusque tomis majoribus excuso
ii)IIn)relatis, ut leslis est Vilrc scriptor; tinde cl ad- et aucto, exaclc, si quis alius, lemporum seriein
buc matris suac Hiltrudis epilaphium scripsit aclan- C digessit, cui lamen aeque ac nobis nonnunquam ab
liiini 1052, ul caelerajam allala testimonia taccamus. aliisaccini possit: Quandoquebonusdonnital Homerus.
li unum modo supercssc posset dubiiim iium annus Qui celebralissimos hucusque chronologos Scali-
1054, ad quem Chronicon suum perduxisse scrihiiur, gerum, Pelavium, Calmelum aliosque evolverunt,
in htinc calculiim conipulandus veniat, an ab co sit oppiJo noverinl quanlac vel nunc operae el difticul-
excludendus, parlim ob codiccs qui conlrarium sua- talis sil ordinatam semper curalaiiiqiie lemporum
dere videntur, de quibus tamen mox diximus, par- rationem inire. Tanto magis indulgeiuliim est niedii
lim quod miracula Leonis IX papae,eodem anno, dic ocviscriptoribus, si in supptitandis subinde aberra-
19Aprilis, defuncti, vix pervenire pottierinl in noli- verint, rchus enarrandis saepe magis quam di-
liam Hermanni postquinque menses el longam a'gri- sculicndrc chronologire intenti , unde, ne fitum
tiidiuem defuncli, ut ca ipse adhuc scrihere potiierit. narraliouis abrtimpereiil, plurium simiil annorum
Ex quo autem illud tanltim forle quis conjiciat, priora gesta in iintini congesserunt. Adde quod unus idein-
biijits anni 1054 gcsla ab Ilermannoadnotata, ab ejus que auclor ctiam ex antiquis in staluenda chronologia
discipulo postea fuisse supplcla, ul lamen inlcger is si;i sempcr hauri constel, quod vel ex Eusebio liquet,
aiiniis Hermanno Uibuerelur : id quod disertis vcrbis qui aliler in Chronico, aliter in Historia (empora
facit Murensis codex, quem nobis hac in re soqucn- " digessit : quanto minus inter tol laiiique diversos
cliinicensuimus. auclorcs cxacta senipcr concordia exspectauda est?
XXII. Discimus porro ex diclis quo teniporc Cluo- Quod prrecipue in llermaiino noslro evenit, qui
nicon suum exorsus silHermannus quove illud ternii- Ciironicon suum ex diversis adeo scriptoribus col-
nai-it. UndeVeterisTeslamenli Chronicon, eidem in legit.
creteriscodicibus, exceptoAugicnsi, praeniissiini,non Accedit alia tam diversre lemporum suppiitationis
ipsi, sed ejus descriptoribus tribuendum est, qui pro ralio ex negligentia seu iniperilia amanuensium, qui
inedirereialis genio chronica se scriberepossenequa- srepe annum aul prrenotarc neglexcruiii, aul loco in-
quam ptilarunl, nisi venerabile Beriaenomen, cjus ,uc congruo adnolarunt; quo ipso plura diversorum
De sex mundi aetatibus librum illis prrefigerent, forte lemporum facla ad unum annum coirjunguntur, vel
nl codicum raritali consulerenl. Quod etsi scriplori- ejusdem anni in plures dispertiuntur, unde error se-
bus, neutiquam lamen eorum ctliloribus ignoscen- mel admissus pltires deinceps annos pervagatur, uti
dum arbitramnr, qni lotics recoctum Bedre Chroni- in nostro Chronico haud una vice advcrtimus. Id
cou identilcm publico sine causa oblriiserunt. enim tam in Bernoldi qiiain in ilcrmani.i codicihus
49 DISSERTATIO DE HERVIANNICHRONICO. 39
sacpius evenisse eorum coll ;tio monsirahii, ct ani- lA itna cum conliuuaiione Joannis Biclariensis abbatis
plius ex Canisiana editione cvincitur, qu.-e, etsi ex usqiie 590 exstat in eodem Scaligcro. Item Marius
codice ab Augiensi dcscriplo adornata sil, in adno- Avenlicensis seu Lausaniieiisis cpiscopus ab anno
tandis tamen annis srepius ab eo discordat. Cum 455 usque 591 apud du Chesne 1.c p. 210 et in P.
igitur discrepantias illas conciliare ac genuinum cal- Bouquet novissima Colleclionc Scripioriun Francico-
culum a scriploribus depravatum reslituere dillicilli- rum, lom. II, p. 12.
mum fuisset, ne dicain impossibilc, consuhiiis annos, Ad Hieronymi continualores quoque speclal Ida-
prout in codicibus nostris habcntur, relinendos, cius Leniicensis in Gallrecia episcopus, cujus Cbro-
quam temere mulandos esse duxinius, ut tamen er- nicon ab anno 579 usque 467 locis citatis conlinctiir.
rorem, ubi manifcslus est, nolare haud omiltamus. Ilem Marccllinus comes lllyrici,ah an. 379 tisque 566
Id denique semel monuissc sufficiai, Hermannum in Sealigero et Bouqnet. Nec prreiereundus Cassio-
perreque ac cateros ejus temporis Germaniaechro- dorus, cujus Chronicon usque ad annuni 519 legitur
nographos anni iniiium non a prima Januarii die, inler ejiisOpcra,iom.II, p. 55i,edit. Venet.an. 1729.
sed a pra?ceilentisDomiiiicaeNaliviiaiisfestorepetere, Exslant hi fere omnes etiani in nova cbronicortim
unde srepecontingit ut res circa NataleDomiiii gesloe editione Patav. an. 1787a Roncallio adoniala.
inodo atl proecedenlem, niodo ad siihseqiientem an- B Qiiibus qiiidcm cunclis usum fnisse Heniiannum
num refeiantiir, uli Caroli Magni imperaloris coro- liatid seinel notavimus, pr;e prinris autem Marcellino,
natio lunc f.icta ad annum SOJ, nunc ad annuiii 801 ex quo integra conmiala ad verbum Chronico suo
rcfcrtur. inseruit.
XXIV. Cbronica porro non ex proprio auctorum Tertius in Bernoldo memoratur Dionysius cogno-
mento Exiguus, qui annos a Naiivitate Chrisli com-
ingcnio, sed ex prioruin sciiptoruin lestimonio con-
cinnari posse, res ipsa loquilur. Id uiiiim hie refert pulare ccepit rerre vulgalre auclor, ordiens cyclum
suum paschalein ab anno 531. Scripsit cliam an.
quo foute bihafur, et qua fide res gcsloe eiiarrentur.
I>e Hernianno Vilre ejus scriplor teslatur quod libel- 527 codicem canoniim ecclesiasticorum e Grrcco iu
lum Chconicorutn undecunque laboriosa diligentia Lalinum Iranslalum, qui habetur in Justelli Biblio-
theca Juris canonici, tom. I, p. 97. Chronicon autem
collegerit. Fontes illos, proecipuos salicm, Mona-
censis Bernoldi codex his vcrbis indical : Insunt scripsisse non reperio, ncc ipse Ilermannus aliud
attcloresChronicorumEusebius, Ilierontjmus, Prosper, nisi ejus Cycluni notat.
Diomjsius, Jordanes, Beda. Unde etiam caule per Quartus est Jordanes, aliis Jornandes, episcopns,
decursum adnotaturquoanno quisque illoiuni Cfaro- (" ut volunt, Ravennatensis, qui scripsit De reg;ionim
nicon suum absolverit. Praeter hos vero plures adhuc ac lemporitni successione usque ad an- 560 ; item-
esse unde sua deprompsil Hermannus, tam inferius que Historiam deGothorum origine usque ad annum
540. Quae opera exstant in Muratorii Scriptori us
quam in Chronico suis quosque locis adnotatos
videbiuius. De praecipuis nunc pauca. Piiiiius est Rerum Ilalicarura, tom. I, p. 187 et 202.
Eusebius Caesariensis, scilicet ejus Chrouicon a Beda denique Yenerabilis prreter opus De se.:
Christo nalo usque ad annum 527, unde illud Latine mundi aelatibus usque ad annum nati Christi 624
a se redditum prosecutus esl S. Hieronymus usque (Opp. t. 11)scripsit et Hisloriam ecclesiasticam gen-
nd annum 379, uti habelur in Scaligeri Tliesatiro tis Anglorum (Opp. t. III) sub cujtis nomine habetur
breve Chronicon usque ad an. 810 apud
tem|iorum, ed. Lugd. Bat. an. 1606. Nec vero illtid quoque
du Chesiic I. c, lom. III, p. 125.
simplieiterdescripsitHermannus.sed potiora lanlura
qure sibi videbanlur excerpsil, ac uonnulla suhinde Neque lamen oinnes scriplores indicavil BernolJns
alia ex Bedaeprrc primis Chronico, insertiit. Eusebii unde deproniptum est Hermanni Chronicon. Alios
tamen clironologia saepius hic alterata est, el uno enim adhuc deteximns , quorum opera cst usus. Ex
allerove anno sive promola sive poslposita ; qua de his scqiientes potissiinum notamus.
re legendus Pelavius De doctrina lemporum, I. ix, j^ Gregorii Turonensis HislQria Francica, quara ab
1. Prreler anno 458 usque ad anntim 591 cxcurrentem Parisiis
cap. Chronicon Eusebii, illius quoque an. 16'!9 edidil Theodoricus Ruinart; cui subjecit
Historiam ecclesiasticam Ilcrmanno inserviisse
p!uribus ex locis liquet. Prodiit ex reccnsione Henr. ejus epitomen per Fredegariuni Scojaslicum factam,
Valesii AuguslaeTaurinorum an. 1746. hujusquc el alioruni couiintiaiiones usque ad annuin
768, qtire oninia in Bouqueti qtioque citala Colle-
Alter est Prosper Aquitanqs, qui Chronicon ab
toin.ll, p. 74 seqq., babentur, lemporum ta-
nnno 379, quo desiit Hieronymus, usque ad annum clione, men ratione alitcr nonuiliil subdticta.
4o5 perduxit. Habetur id in eodem Scaligero, et Isidori Ilispalensis Chronicon usque ad aoum
apud du Chesne Script. Franc,lom. I, p. 196, nec 626 exstalinlcr cjus opera, tom. I edil. Madrit. au.
non in GraeviiThesauro Anliq. Roman., lom. XI, p. 1778.
512, raaxiine in Prosperi Operibus, edjl. Venet. ap.
1744. Procopii CaesariensisHisloria De bello Golhico a.)
anno 489 usque 552 habelur in Muralorii Scriptori-
Continualorem is. habuit. usque ad annum 565 btis Rer. Ital., lom. I, p. 145, uli.ct Pauli Diaconi
Victorem cpiscopum Tuniinenseni in Africa, qui libri vi De gcslis Longobartloriim ab an. 568 usque
 ',! IIERMANNUSCONTRACTUSMONACII.AUGIENS. K
7ii, I. c, p. 596, el qtiae sub ejus nomine circum-• A tium loco inscrvire possit : in qtio insuper anni
ferttir Historia Miscella usque ad annum 815, ibid. omissi aut idem habent quod Augiensis, aut ut p!u-
I-ag- 1. riinuin vacui sunt. Creteros vero mss. codicessupra
Anastasius S. R. E. Bibliolhecaritis srrculo ix Vi- indicalos nolandos haud censuimus, quod partim
tas Romanornm ponlificum scripsisse crcdilur, qure: iiiiiumeris inlerpolationibiis scateant, partim cum'
saepius quidem, optime tamen Romre an. 1718 a illi.s quos ediinus in prancipuis saltem conveuiant.'
Franc Biaiichini edilaeprodierunt. Solum ad ultimum Hermanni deceniiium, qtio cum
Hepldanni San-Gallensis monachi Annales ab anno Aiigiensi concordant, aul inancum supplent, Gottwt-
709 usque 1041, si non inler fontes, ccrle inter sub- censem el Murensem codices piimis suis liiteris
Sidiallermanniconnunieraiidi videntur,cum proxime notamus.
ad ejus tempera et locorum viciniam accedant, elsi Chronologiam porro in codicibus observalam es
liunc Hepidannus supervixerit. Hos exhibel du supra jam dictis inlactam ubique servamus, subno-
Chesne lom. 111et Goldstalus 1. i Scriptorum rer. lato, sicubi certo aberraverit, genuino gestorum
Aleniannicariim, cum aliis ejusdem monasterii scri- anno. Ortbographiam vero, in nominibus prrecipue
ptoribus qui pro Hermanuo illuslrando seu confir- propriis, nostro lempori congruam adoptavimus, non
inando faciunt. B illam in variis codicibus lanlopere diversam, et ex
Principem vero Hermanniani Chronicl fontem ab scriptorum soepe imperitoruni genio profeclam, ne
anno 014 usque ad an. 900 facile coiistituunt Anna- lectoribus fastidiuin ex tol solcecismis texlui alias
]es Fuldenses, ab anonymo corum scriptore Fuldensi insercndis, ac dein per suhjunclas variantcs corri-
nionacho ita nuncupali; quos ipse prcsso pede se- gendis ingeranius. Quoeipsa quoqtie ralio est quod
variationes in hucusque editis bccurrenles omiseri-
quitur, et mutato interduin slylo contrahit. Atque
Vbi isti deliciunt aul desinunt, brevior quoque rur- mus, quippe quoe leclores aut gravant aut impc-
rSusincipit esse Hermannus , et Reginonis continua- diunt, ac insuper libri molem frustra adaugenl :
torem usque -ad an. 972 passim ila expriniit, ul du- editis siquidem exemplaribus instructi, eas ex col-
Irium vix non suboriri possil an non sub lioc eonli- lala nostra editione facile delegent; qui autem iltis
riuatore ipse Hermannus lateat; pleraque enim par- deslituuntur, earuih jacturam haud gravate ferent,
ticularia viciniam nostramdicecesimque Constantien- quos genuina factoruin narratio ex puro fonte magis
sem concernunt. juvabit quam lectionum tantopere discrepaniium,
et errorum saepe ex variis edilionibus accumulala
Quod ipsum etiam fecit Hermannus, ubi Annales his demum notaesubinde ad calcem
Fuldenses excerpsit , quibus serieni Roinanorum farrago. Cunclis
C addunlur, ubi eis sive ad conigendum sivc ad illu-.
ponlilicttm et Coiistanliensium episcoporum, nec non
strandum Hermaniium opus fuerit, exquc potissi-
.Augiensiumel San-Gallensium abbatum aut de suo niuin stticlre
itut aliunde haustum addidit. Ediderunt hosce Anna- duntaxat, ne observationihus lcxtuni
Chroiiicon ederc
les Freherus, Piuhceus, dti Chesno, el omnium nimis augendo non lam alterius
qiiam novum ex variis condcre videamur. Utiles
oplime P. Martinus Bouquet in sre|)e laudata Col-
lanlum esse nostra hac editione ojilanius, quod
leclione pcr partcs, tom. II, Y, VI et VII, ubi eliam
quidcm si oblinucrimus, et nostris ct eruditorum
dcpravatam sacpechronologiam cmcndavit. votis factum cril satis.
§ IV. — Nova; editioti.s raiio.
§ V. — De Bertholdo, Ilermanni coniinualorc et
XXV. Ex his jam satis patere arbitrainur novrc discipulo.
:i nobis susceptae editionis rationem. Ilaitc cx Au- XXVI.Hic jam dc ipso Hermanno Chronici auctore
giensi codice, si noii llerinanni i|isius amographo pluribus disscrcndum lbret, quod tamcn, ne cadem
(quod, deficienie aliquo ejus operum propria iliius ,srepe repeterc nccessc sil, ad Yilam cjus differcnda
inanu descripto, tinde de characterum similiiudine censcmus, qtiam supra dediuius, a Uerlholdo illius
jndicari possel, affirmare haud licct), primario sal- discipulo et primo coiilinualorc descripiain, cujus
tem et oniiiiuin, quod hucusque deteclum sit, anti- D ctiam conlinualio ab anno 1054 usque 1066 in
quissimo apographo, ac, quod capul esl, hucusquc editis itnniediate subjicitur Ilermanno, omissa ta-
jnedito, adornandain suscepimus, aliorum quoque nien cjns Vita, cujus loco parvum elogium pouitur.
corevorumfere codicum suffulti subsidio. Solus Urstisius, linilo Ilermanni Chronico post an-
Huiic quitlem primum fundamenti loco posuimus, nuin 1054, insua cdilione sequenlem coiitinuaiionem
rcseclis inde quibuslibet additionihus sive inlcrpo- distinguit, in co tamen doceptus quod eam subdu-
lalionibus a posteriore manti indtibitato factis, bilando tribuat Berlholdo Conslaiitiensi, cujus ta-
retentis duntaxat illis quae duhiae adliuc suni, de iiicn mox ab initio divcrsnm {ihronicon addidit
quibus jam superius actuni. Cuilihet anno scu faclo, lom. 1 Scriplor. German., p. 539. Asl mirainur viro
quoad cjos fieri licuit, addimus fonles iindc Her- alias sat perspicaci hoc subrepere poluisse ut, cum
inaniius hausisse dcprehendi potuit. Eiim in supe- duas adeo inter se divcrsas continuationes prre ma-
riore pagina verhis CODEXAUGIENSISindicaniu»-. nilius habucrit, eumdeni tamen utriusque auciorem
lluie alio characlere stihjiciinus Heriuanni conipcn- vcl dubitando existimaverit. Auolores vero fuisso
ilinm ex autograplio Monaccnsi codice Bcrnoldi eiiis divsrsos prrcterquain quoi r.lia fere quilibel facta
lioniiiic pi-rnotaluui, quod qi.asi lectionuin varian* usqne :\J rtn. 100'Gcnrtrra!, vcl iJ u::uin cxlra onitif:
 53 DISSERTATIO DE IIERMANNICEIRONICO. 54
ponit cjuodprior ad an. 1061 Alexandrum II A XXVII. Ex iis aulein qtiac in ista Vita dc seipso
d.-ibTuiiii
papam sctiis aposiolicoe usurpatorem nomine!, Ho- narral Berlholdus, monachiis Augiensis ftiissc faciie
noiiuui vero seu Cadolaum ceu legU-innimpapam conficilur, Ilerinanno proe creteris familians; qiiem
habcat. Haud lamen inde Bert!io!du.uliunc schisma- insuper in extrcmo morbo assiJuum sibi adjutorem
licis accenseinus, quippe qui ex fama rci lunc in assistcre voluit, cique nioriiurus tabulas suas con-
vicina sibi Basilea ct suo (cinpoic geslae scripserit, signavit, til qucccunque adhuc scribenda restanl in
alterius sane mentis ftituriis si rontintiationem stiam eis, diligenier eincndct, et scripta aliis commcndct;
usqne a.l annuin 1087 produxisset, qtio Alcxander qnce lortassis continuandi illitis Chronici occasio
legitiini s papa in synodo Mantuana agnilus csl. fuil. Duni vero Ilermannum niagislrum sutim vocat,
Quod ipiiun manifesto argumento est quod anno non de magistro puerorum, sed virorum in allio-
1066 scribcre desicrit liic Bertholdus, cum per- rii.us disciplinis, quibus prrcfulgebat llermannus,
pcram prius scripta cmendure amplius baud p9- criitlicnJorum inlciligendus csl. Virum certe, non
ttierit. juvcncm Bcrlholdum arguunl, qure mox mcmoravi-
BernoIJo autem, elsi eodem lempore, posierius mus. Nec adliuc juvenem illum prodit quod Her-
tamen scribenli, rei veritas ex eventu magis paltiit; mnniitis librum suum De mensura astrolabii apud
unde etiam eumdem Alexandrmn laiiquain vcruin B Pez.Thes. Anecd., tom. III, p. n,p. 95,eidcminscii-
ponlificem dilaudat, seque pcr lolum Chronici sui pserit, qucmque. cjus polissimiim instanlia motus
seriem juratum schismaticorum hostem deciaral. composuil. Et quidem ex illis jam luni presbyter
Quis vero sanus tam diversarum partium stiidiiim fuisse vidcri posset, siquidem talis unqiiam fuerit,
uni eidemque auclori ascrihat? Eqtiidem BerlhoIJo cum prcsbyleri lilulum eidcm nec Mellicensis Ano-
prhnam illam et breviorem coiiliiiualionein iribuit nymus, nec cilati codices, nec ipse Ilermannus
Murensis codex, ita ad calcem ilcrmanni an. 1054 tiibuant, prout tamen Bernoldo faciunt. Qtirc hic
scribcns : Hucusquc chronica Hermanni. Abhinc alii coinminiscunlur, infra ad Bernoldtim exasii-
Bertholdus. Quis vero iste? llaud certe alius ac ille nantur.
ex quo \'itam Hermanni cum diota breviore ejus XXVIII. Qtiotisque vero conlinuationem suairi
continualione subjungit, el unde praeter coeleros perduxerit Bertholdus iste, ex codicibus certo statui
sua hausisse ad annum 741 fatetur coriicis illius haud potest. Qui unicum Ilcrmanni coniinualorem
scriplor, Bertlioldtis scilicet, Hermanni discipuius; agnoscunt, illud ad annum 1100 deducluni fatcri
quem ibidem a Berlholdo, S. Blasii presbytcro, fu- debent, ut ut inter alia obitns cjus in Bernoltli Chro-
sioris scilicet continuationis auctore, noininaliindis- nico ad aniuim 1088 memoralus illis adversetur;
linguit, quos vero ambos creleri scriptores huciisque C bunc euim ipsum csse judicamiis, de quo ille 1. c.:
in iii.um Berlholdum Constautienscm presbylerum Bertholdus, cloclor egregius, in sacris liiteris ap-
pe-peram conflarunt, vel ex solis mox dictis contra- prime eruditus, in senectule bona plenus dierum, tni-
rium edccendi, prreler ea quihus idipsum ad Ber- gravil ctd Dominum 1V Idtts Matiii; qure cum supc-
tholdum tom. II plurihus declarabitur. rius dictis opiiinc convenire videnlur. EJiti, quos-
Eumdem qtioque Bertholduni salis apcrte indicat ctinqtie habemus, ultra anntim 1006 baucl progre-
Anonyinus MellicensisDe script. eccles. c. 92 (MIR.*I diuntur; ac post illum aiiniim codices nostri cum
Bibiiolh. eccles., p. 155) ila scribens : Beriholdus, altera Bernoldi coniinuatione conveniuni.
qui ejusdetn (Hermaiini) auditor et disciptttus exstiiil, Ul at!eo non vana sit conjecluia, editorum quoque
Vitam magistri ei Chrouieamscribit, undc etiam Vitoe codiccs in Bcrtlioldo ultra dictum annum 1066 hantl
illius scriptor iucotescit, cujus nomcn in iila haud processisse; quod ctiam ex supra (n. 26) allegala
legitur. Vilam porro illam Murensis codcx subjungit utriiisque auctoris senliendi diversitate magis fir-
inox post verba : Abhinc Beiiholdus, qure etiam in inalur. Demus enim Beriholdum posiea senlentiam
Gollwicensi habetur; quam in clictis codicibus mox suain mutassc, correxisset sallcin postea qure ad
excipiunt qure in Urstisio sub conliniiationis no- annuiii illum 1061 contra lcgilimum papam scripse-
miue post Hermanuum scquunlnr, atquc cadeui rat, si ad ulteriora scbtsmatis tctnpora continuatio-
ferme sunt, nisi quod quredain subinde ex allera nem suam perduxisset.
quoqiieBemoldi continuatione inseraniur;qurerinibae Tanitim de Hermanni Chronico disseruisse sulli-
ibidem in unam confunduntur, prout inter alia ciat. Plura dcsideranli salis abunde faciet Joannes
cxir.de qtioqtie apparct quod illorum cotlicum scri- Ego in suo tractatu De viris illuslribus monasterii
ploies atl aiintim 1061 Alexandro II papac faveanl, Augire Divitis an. 1650 conscriplo, cap. 28, in Y&e
adeoqtie Bcrnoldum in eo, non BeiilinlJuni se- zii Thcsauro Anecd. toin. I, p. ni, p. 688.
quantur.
55 IIERMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACHI 56

HERMAtVlVI CONTRACTI

2
CHR0NIC0N'
EX INEDITO HUCUSQUE CODICE AUGIENSI, UNA CU.M EJUS VITA ET CONTINUATIONE
A BERTHOLDQ, EJUS DISCIPULO, SCRIPTA.

SCBJICITUR

GHRONICON PETERSHUSANUM
1NEMTUSI.

Ex mss. codicibus collegit, notis et observationibus illastravit t

P. ^MILIANUS USSERMANN

Congreg lionis S. Blasii monachus et bibliothecarius.

(Germania: sacra; Prodromus, tom. 1)

CODEX AUGiENSIS.
J Anno XLH Augusti Cresaris; ex quo auteru A 12 Jani porloe, duodecim annis jam ab Augusto
^gyplus in provinciam redacla est, et Cleopalra iclausre, aperiunlur. Suet.; Oros.
i-uin Antonio vicla xxvm amio; ab urbe vero con- 13 Messa|a Corvinus orator moritur. Eus.
diln DCCLH,olympiadis cxcm anno tertio, Dominus 14 Eclipsis solis facla est (14*).
noster Jesus Christus in Beihlehem Judce nascitur, 15 (In tnarg. Tibeiius privignus Augusti regn.
transaclis ab initio iiiundi secundum 2 Hebraicam annis XXIII.)Archelaus in Viennam Gallire urbem ab
verilatem annis tribus millibus PCCCCLH, secun- Atiguslo relegaiur, et Augustus rooritur anno aelatis
dum.sepluaginla Inlerpreles vero quiqque millibus LXXVI , imperii LVI; pro quo Tiberius regnat annis
cxcix (\r). xxin. Eus. a. prmc.
2 Codices vacaiit (13). 16 Herodes tetrarcha Judreorum regnum tenuit
3 InfantesproDomiiiotrucidanturabHerode (15*). annis xxiv. Eus. a. 14.
tiuseb. 17 Mathematici urbe pellunlur. Dio.
5 Asinius Pollio oralor moritur. Eus. 18 Livius historiographus morilur. Ovidius poeta
6 Herodes rex Judrcrc cuni niagiio crucialu mori- in exsilio moritur, Eus. a. 17.
tur, pro quo Archclaus regnavit aimis IX (14). 19 Germanictis a Tiberio mfssus Germanos vicit,
7 Fames magna Romre facta est. Eus. B Tac. a. 16.
9 Tiberius Crvsar Dalnialas Sarnialasque subegit. 20 Tredecim urbes lerrremolu corrucrunt. Eus.
Eus., Dio.. a. pr.; Dio. a. 17.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
15 Archelaus in Viennain Gallta: urbem ab Aw dus, privignus Auguslt, regnavtt anms XXIII.
gusto retegalur, el Judma tetrarchis commiititur, el 20 Addit : GermanicusCmar moritur. Tac. a. 16.
Augustus moritur anno cvlalis LXXVI. Tiherius secun-
NOTJE.
(12) Titulum, quo caret Augiensis codex, recen- C morarioperosum nimis foret. Leclores igitur ait suu-
tior soec. xiv mantis islum apposuit : Chronica ller- noialos cuilibet facto , qu.oadejus fieri licuil, auclo-
pianni, viri nobilis, comitis de Veringenac Augiensis res remittimus, annos quibtis i.llud consignaut ad-
v.ionaslerii monachi religiosissimi: et scripsit ad tem- notasse contenti.
pora papce Vicloris II et Heinrici imperatoris ad ah- (13) Adevitanda spalia vacua, annos illos deinceps
numabincarnaiione MLlII,et obiitattno ce;atisXLIV, oinittimus, iiullo facto insigniios.
VIII Idus Oclobris. Similem fere tilulum editioni (13.')Canisiushoc infanlicidium ad annumpriorem
gurc, a creatione mundi deductre, praefixilCanisius; refert, contra fidera codicis Augustani, uti in se-
uhi tanien perperam legitur Victoris XXI, loco quentibus srepius.
Victoris II, uti et utrobique dies emortualis Her- (14) Eusebius morlem Herodis ad annumqtiarliiiii,
manni, qui in Vita ejus vm Kal. Oct., auno aetaiis regnum vero Archelai ad hunc annum consignat.
si.n, obiisse notatur. Vitl. Pctav. I. xi, cap. 2 seqq.
(12*)Chronologiaehic et deinceps accuraiiiisdiseu- (li*) Conligil hrec die 18 Ap.rili.s,
ticudie in lania auclorum discrepanlia diutius im-
57 CHRONICON. SiEC. I.
CODEX AUGIENSIS.
— Fames magna facta est. Act. xi, 28.; Dio.
3 21 Feneslella hisloriograplnis el poeta moritur. A a. 43.
Eus. a. pr. a. 42.
22 Tiherius niulios reges ad se vocatos dolo nun- 47 Nova insula triginia stadiotum in mari pppa-
quam remisit. Eus. a. pr. ruit. Eus. a. 45.
23 Pompeii thealrum incensum est. Eus. a. pr. 48 Cives Romani, a Clautlio numerati, icventi
24 Tiberius Drusura consorlem regni fecit, qui sunt sexagies novies centena cl quadraginla qmUuor
eodem anno veneno periil. Eus. a. pr. millia. Eus. a. 46 ; Tac.
27 Pilalus praeses Jutlaeaea Tiberio miltiltir. Eus. 49 Jndoeorum in scdilione triginla millia necan-
30 Dominus Jesus Christus a Joanne baptizatur lur in diebtis az.ymorum. Eus. a. pr.
trigesimo anno oetalis suae secundum carnem in- 51 Claudius Judrcos urbe expulit. Beda a. 49;
choanle, et praedicare ccepit. Vid. Act. XVIII,2.
31 Joannes Baptisla ab Herode letrarcha clecol- 52 Magna fames Roinre facla est. Eus. a. pr.
lalur. 53 Claudius Fclicem procuratorem Judrcae fecit.
33 Dominus in Hierosolyma passus est et resur- Eus. a pr.
rexit. Eclipsis solis (15) et maximi terraemolus facti 54 Ilis temporibus Simon Magus Simoniacre
6unt. Eus. B hrereseos auctor exstiiit.
54 Jacobus frater Domini Hierosolymoruin epi- 55 ./Egyplius quidam psendopropbeta Judaeorum
scopus ab apostolis orditialtis, sedit aniiis xxx. Eus. plures seducens a Felice oppiiiiritur. Eus. a. pr.;
35 Pilatus imaginera Cresaris in lemplo staluens Vid. Act. xxi, 38.
seditionem excilavit. Eus. a. 52. 56 Claudius veneno morluus cst anno celatis LXIV.
36 Pilatus Romam venil, el de miraculis Domini EMS.a pr.
Cresari nunliavit. Eus. 57 (In marg. Nero ann. xm, Mens. vn, dies
37 Tiberius ea, qure a Pilalo audierat, senatui v:\in.)— Nero flagitiosus primam in Chrisiianos
nuntiavit, sed senalus contempsil. Eus. a. pr. persecutionem exercuit. Sediiio in Cresarea orta
38 Tiberius populum Roinanum graviter afflml, plures Judseorum perdidit. Beda.
et ipse veneno periit. Eus. a. pr. In marg. Gaius 58 Paulus apostotus Roraam a Feslo prreside mit-
aun. in, mens. x, dies vm. Vir sceleslissimus. titur. Eus. chr. a. 56.
59 Herodes Agrippa rex Judaerea Gaio constitutus, 59 Hucusque librum Actus apostolorum Lucas
regnavit annis vn. Eus. a. pr. evangelista perduxit, continentem annos a passione
40 Judrei apud Alexandriam profliganlur, pro r Domini xxvn.
quibus Philo clarissimus scriptor Gaium interpellans 60 Statius poeta clarus erat. Eus. a. 58.
iiihil profuit. Eus. a. 38; Joseph. xvm, 9. 61 "Nero Agiippinam malrein suam, el sororem
41 Pilatus semelipsum inlerfecil, magnis a Gaio patris interficil. Eus. a. pr.
calamitatibus oppressus. Eus. chr. 62 Nero infinita luxuria, et lascivia ignaviaque
42 MatthaeusEvangelium Hebraice scripsit. Gaius bacchatur. Eus. a. pr.
occiditur a suis. In marg. Claudius ann. xm, mens. 5 63 Jacobus fraler Domini a Judreis lapidalur.
vin, dies xxviu. al. a. pr. Etns. chr. a. 61.
441 Peirus apostolus Romam venit, ibique per 64 Marcus evangelisla apud Alexandriam passus
xxv annos praedicans episcopalum tenuit. Eus. a. pr. esl. Ens. a. pr.
45 Ilerodes Agrippa ab angelo percussus exspi- 65 Neronianre tbermre a Nerone aidificantur. Eus.
ravit, pro quo filius ejus Agrippa regnavit annis a. 65.
xxvi. Eus.; Jos. a. 40. Marcus evangelista in ^Egypto 66 Neroul simililiidincm Trojre ardentis vidcrc t,
praedicavit. magnaui parlem Urbis incendit. Eus. a. pr.; Tac.
46 Claudius Britanniam subegit. Eus. a. pr.; Dio. a. 61.

COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
29 Dominus Jesus Christus, etc, ut Aug. aitn. £) 56 Addit: Nero V, annos xin, menses vn, dies
sq. xxvin. Iste flctgiiiosus in cunclis, primam iii Chri-
54 Addit : Slephanus lapidatur. Paulus conver- stianos perseculionem exercuit.
iitur. 57 Seditio in Casarea, elc, ut Aug.
38 Addit: Gaius Caligula tenius, annos iv, menses 59 Hucusque liber Actus aposlolorum continens
VI, dies vin. Vir sceleslissimus. unnos a passione Domini xxvu.
45 Marcus, etc, hoc deest in B,
NOT^E;

(15) Unica notatur die 12 Sepl. Illam enim iu morte Domini pireler naturani in pleniluuio couligtsse» aet
L« 8- Etisebius ex Phlegonte narrat.
 59 I:F.ri.MANNICONTRACTI AUGIENSIS MONACHI CO
CODriX AUGIENSIS.
67 Ncro Senecam magistrtimsiium interfccit. Eus. A, Sabinos obiit. Eus. a. pr. In marg. Tilus ann. Jjj
a. pr. ineiis. n.
68 Vespasianus adversus Judaeos rebellantes a 81 Tilus vir erat oniniuni genere virtuliim inira-
Ncrone mitlitur. Eits. a. seq.; Jos. a. 66. bilis, ila ut divilire el amor huinani gencris dicere-
69 Petrus et Paulus a Ncrone propter Simonem lur. Ilic aniphitheatrum Roinre construxit, in ctrjus
Magutn trucitlaniur, et pestilenlia Romre facla esl, dedicalione qiiinque niillia ferarum occidit. Eus.;
Neroqiie seipsum inlerfccil. Suet. a. 68; al. a. 66.— Dio a. pr.
Lintis primiis a B. Pelro sedit annis xn. — Anlio- 82 Cletus papa scctindus annis xn. Eus. a. pr.;
chioe seciinrius(I5*)episcopus ordiiialus Ignalius; al. al. a. 78. — Titus in eadcm villa, qua et paler,
u. 68. obiit anno relalis XL!1.Eus. a. pr. — (In mara. Do-
70 Galba menses vn. Otbo menses m. Vitcllitis mitianus fraler Titi ann. xv, mens. v.)
mcnses VIII. Vcspasiauus Q in Judrca pugnans, im- 7 83 Donritianus infcctus omnibus scclcribus se-
peralor ah cxcrcilu consliliiiliir, vir militari virlute cundo peisequitur Chrislianos. Eus. a.pr. —Ideni
pnccipuus. Eus.; Suel. a. pr. ciiatn eunuchos fieri prohihuit. Eus. a. seq.
71 (In murg. Vcspasianus ann. ix, mcns. xi, 81 Dccreto senatus Titus intcr dcos refertur.
dies xxn.) Tilus Judreos inenarrabili famc cruciatos B Eus. a. pr.
ohsedil. Eus. 85 Tres virgines Vestre ob stupriim daninantur.
72 Uicrusalem a Tilo expugnala deslruitur, anno Suei. a 85.
a passione Domini XL,a prinia vero condilioiie leni- 86 Anianus primus posl Marcum evangelisiain
]di sub Salomoiie MLXXXIX.Bedu.; al. a. 70. episcopus Alexandrire post annos xxn obiit, pro
75 Hoc temporc Josephus hisloiiographus clarus quo Abilius sedit annis XIII. Eus. a. pr.
habclur. 88 Domitianus se Deum el Doiniiium appellari
77 Colossus crcclus cst habens allitudinis pedes jussit. Eus. a. pr.
cciilum el septcm. Dio a. 75. 90 Quintilianus rhetor Romre clarus habelur.
79 Pesiilcntia Ronia; facta esl, et leirreiiioliis tres Eus. a. pr.
civitates Cypri subvertit. Eus. a. pr. 91 Ilis temporibus hacresis Menandri magi, fet
80 Yespasianus profluvio ventris in villa circa Ehionitarum, et Cciinthioriiin ct Nicolaitarum
exoriliir.
COMPENDIUMEX CODICE BEUNOLDI.
67 Ncro, etc, ut Aug. In tnargine primwva tnatiu C 70 Vesptisianus... conslituilur. Vespasianus VII,
litvcnolanlur : Hieronymus in libro Dc viris illuslri- rcgitat iinnos ix, tncnses xi, dies xxn. Vir mililari
bus (<ap. 12) : t Lncius AnncvusSeneca Cordnbensis vitiute prwcipuus.
Solini (16) stoici discipulus, palruus Lucani poelai, 71 Tilus Judcvos, etc, ut Aug.
tnultus epistolus scripsii ad Paulum apostolum, el 72 llierusulem. .. a passione Domini XLII, a pri-
Puulus ad illum : qui se lulem iuter suos esse optuvil, ma, elc, ul Aug.
quttlis Puulus haberelur inler Clirislianos. > Opp. t. 80 Vespasianusprofluvio, ctc, ut Aug. — Tilus
IV, p. II, p. 106nov. ed. Matir. VIII, Vespasianifilius annos duos, tnenses duos, vir
68 Vespasianus dux exercitus advcrsus, ctc, ut omnium genere virtulutn tnirubilis, ita ul delicia' (17)
Aug. et ctmorhumani generis dicerctur.
69 Petrus el Paulus... Irucidanlur ni KuL Jul. 81 Tilus amphilhealrum, ctc, ul Aug
cretera til Aug. Linus I. a B. Petro sedil aitnis xn, 82 Anacletus papa II, sedit annis xn, passus vt
— —
passits est vi Kal. Dec. Anliocliuv, elc, ut Aug. Kal. Maii. Titus in eadem villa, elc, ul Aug.
Gctlba VI, meitses vn. Otho, menses m. Vitellius, Domiitanus IX, frater Tiii, annis xv, mensibusv.
menses VIII. Nota niargiualis Bernoldi : Ilwc chro- Ilic, omnibus infeclus sceleribus, secundo persequilttr
nicu in successione Bomanorum ponliftcum sequilur D . Christianos. — Nola marginalis Ber.ioldi : Posi Li-
Eusebiitm, non ponlificalemlibrum, cui lumen magis num papatn quidam libri liabenl Clelum, et post Cls-
in hac descriptione essel credendum, ut puta quem mentem Anaclelum; sed historia EusebiiClelum ta
Damasus pctpa rogatu S. Hieronymi diligenlissime pam omnino prwleril (17*).
llescripsit(H)'). 85 Domitianus eunuchosfteri prohibuit*

NOTJE.
('£') Scilicct posl Pctrum, alias tertius, Evodii et p. in, p. 710.
'iiicccssor. (16*) Longe alitersentiunt critici. Vid. Pag'.i£in
(16) Sfiicca cpist. 49 magislrum siuim Sotionem Damaso.
vocal^ uli el Eusehius iu Chronico. Caelenim Hicro- (17) Ila ex edilis legendum, quaaivis codiccs li.i-
jiyiiius hic intlicat cpistolam undecimam Scnccn:, beani divilice.
qua: esl sexla ad Paidum, ciuemila alloquitiir : 0_tti (17') Ncnipe quod cx cjus ciGcrecortini sciiiciiiia
pieus, tuus upud le locus, qtti luus, velim ttt nieus. iJem fuerit cum Anaclelo, quos tauicn Epiphaiiijs
Vid. Fabricii coJ. apocrvph. Nov. Tcsl. p !!, p- 8.:'.!- >.i i-ieriqucLaiinorum tlisiin.f-uMiit.
Cl CEUONS.CGN. — SiEC. 11. G2
v
CODEX AUGIENSIS.
92 Roiuani plurima mala a Cresare et ab bosti- j\ pus sedit annis xn. Eus.a.dl. — Joannes aposto-
bns perlulerunl. Ens. a. 89. stolus apnd Ephesiim dormivit in pace, aiino a pas-
95 Doniitianus de Dacis et Gcrmanis triumphal. sione Doiniui LXVIII.Bed.; Eus. a. seq.; llier. a. pr.
Eus. a. pr. .103 Evarestus papa sedit annis vin. Eus. a. 100.
94 Clemens papa III, sedit annis ix. Eus. a. 91. — Trajanus de Dacis el Scythis triuinphat. Eus.
—Cornelia virgo Vestalis oh stuprum viva de— 104'Trajauus niullas genlcs Romano subjccitlm-
fossa est. Eus.^a. 92; al. a. 91. perio. Eus. a. pr.
95Doniiiiantismultos|nohiliumocciJit.(18)Bi(s.a.))r. 106 Aurea domus Neronis incendio conflagravit.
96 Hoc tempore Joannes apostolus in Paihinos Etts. a. pr.
insulam a Doniiliano in exsilium inissus Apocaly- 107 Tcrraemotu multae urbes stibversresunt. Eus.
psin scripsit. Eus. a. pr. a. pr.
97 Domitianus Flaviam Domitillam cum multis 9 108 Alexandrinre Ecclcsioc quarlus episcopus
aliis in exsilium pro fide Christi relegavit. Eus. ordinatnr, noniine Primus. Eus. a. pr.; al. a. 109;
chr. h. a. Pag. h. a.
98 Dotnilianus•;im multa malacgisset. a suiscru- 109 Simon, filius Cleophae, qui in Hierosoljmis
deliter interfeclus est, anno celatis xxxv. (18*)Eus. B episcopatum tenebat, cnieifigilur anno aetalis cxx ;
a. 97; vid. Pag. crit. pro quo Jusliis. Ens. a. 107, Pag. a. 116.
g 99 (In marg. Nerva ann. i, mens. iv, dies vm.) 110 Ignaiius, Antiochiaj episcopus, Romam per-
— Nerva primo edicto suo omnesexsules revocavil.
ducttis, besliis tradilur, pro quo consliluitur cpi-
Sanctus Joannes apostolus ab exsilio rediens Evan- scopus Oron(I9) tertius. Ens. a. 108; Pag. a. 116.
gelium scripsit. Iren. a. 97.'— Nerva confeclus 111 Alcxander papa V sedit annis x. Eus.a. 109.
morbo obiil, pro quo Trajanus regnavit. Eus. a. pr. 112 Paiitheum Romaefulmine concrematum. Ens.
100 (In marg. Trajanus ann. xix, mens. vi, dies a. 111.
xv.) — Trajantts genere Hispanus, vir reipublice 1-15Post Justum Hierosolynue episcopum Zac-
utilis, seJ errore deceptus, lertius persequitur Chri- chreus (19*)sedit quarlus. Eus. a. pr., «(.110.
sliauos, Beda. —Alexandrioe Ccrdo terlius cpisco-
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
92 Iloc lempore Bomani tnala plurima, ctc, ut el quartum a B. Petro fuisse. Eus. a. 100.
Aug. 103 Evaristus papa IV, sedil annis vin, passusw,
14 Ut Aug. In margine nota Bernoldi : Repu- Kal. Nov. Trajanus, etc, ul Aug.
gnanlia videnlur, Clemenlcm papum trigesimo se- r 105 IIoc lempore SimeonCleoplicvftlius llierosohj-
cundo anno post tnoiiem Jacobi frulris Domiiiiin- tnis episcopuscruciflgitur, (21') ;JJ'Oquo Juslus ordi-
thronizari aposlolicccsedi, et ad ettmdem aliqua de- natur Eus. a. 107.—Ignatius Anliochicvepiscopus
crela consfiiuisse(20). clttrits doctor hubelttr.
98 Addil: Nervu X, senex anno uno, mcitsibttsw, 107 Tcrrcemolus magnus. Adhuc floruil Poltjcar-
diebus vm. llic primo ediclo suo omiies exsules re- pus Smtjriicvepiscopus, apostolorttm discipulus.
vocavii. 108 lloc lempore Plinius secundus pltilosophuscla-.
99 Sanctus Joannes, etc, ut Aug. Nerva confec- rus pro ChristiunisTrajanum miligat; al. a. 102 (22).
tus morbo obiit.— Trajanus XI, genere Hispanus, 109 Terrccmotus mulias urbes snbvertit, et aureti
amits xix, tnensibiis vi, diebus xv. Vir reipttblicw domus Ncronis incendio perit, el Pantheum fulmine
ulilis, sed errore deceplus tcriio persequitur Cliristia- concrematum. Eus. a, 111.
nos (20*). 111 Atldit: Quiquinlo Nonas Mttii inartyrio ccro-
100 Alexandricvlerlius, elc, ul A. nalns est.
101 Joannes apostolus apucl, elc, ul. A. an. pr. 112 Alexandriw Primus, quartus, episcopus scdj(
102 Liber S. Ilieronymi de viris illuslribns (2') annis MI; al. a. 109.
asserit Clemenlem papam hic obiisse vm Kal. Dec.
NOT.-E.
(18) Ad huiic annum Eusebiiis rovocat secundani D concil. t. I, p. 82.
perseciitionem, cujus vero initium Pa^itis in critica (20*) Idacius in faslis ad an. 112; Eusebirts ad
ad ann. 95 slatuil, id simul (ad an. 90) monens, in an. 108.
chronico Eusebii res swpe aliis, quam conligerint, (21) Scilicet cap. 15, ubi lerlioT.rajani seu liocannq
annis consignatas esse. obiisse memoralur, dic tameii liaud-cxpresso. Qtio-!
(18) Ex Sueionio hoc contigit aimo 96, anno aeta- tus a S. Petro fucrit Clcniens, praier calios di*qui-<
tis XLV. ril Coleleiins adconslitut. apost.,1. vn, 46, 1.1, p,
(19) Oron Eusehio et aliis dicilur Ilcron, seu Ile- 585. Vid. I'ag. crit. an. 100.
rq;, lili.el in MarlyrologioRoinauo d. 17 0et. (21*) Pagius in critica Ilaronii, an. 1-07,Simeonis
(!9').Epip!ianio dicitur Zacharias. niaiiyiium ad an. 116 referendiini censet.
(20) Decretalis Clemcntis iii!e!li;;inii', qure ab illo (22) Yitl. ejus cpist. 98. I. x, coi-f. Pag. eril.
aj Jacobum scripla feiiur. Exstai i:i Labb. collcct. an. 102.
63 HERMANNICONTRACTlAUGIENSIS MONACHI 64
CODEX AUGIENSIS.
114 Terrrcmoius pene totam Antiochiam subruit. A 133 Tlielesphorus (inpa VII sedit annis vn. Eut,
F.us. h. a. a. 129; al. a. 127.
115 Trajanus Assyriam, Armeniam el Mosopola- 154 Judaeiin arma versi Palreslinam depopulantur.
niiam provincias facit. Etts.a. 115. Eus. a. pr.
117 Judrei commoti magnas coedes hominum fa- 155 Alexandrioe Eumenes (24) episcopus scdil
ctunt, sed, in Alexandria victi, ab oinnibus ubique annis xin.
trucidantur. Eus. a. 115. 156 Judaeiilerum coinmoli magnis ubiquecaedibus
118 Trajanus apud Seleuciam profluvio vcntris enecaulur; al. a. 152 el 155.
moritur anno relaiis LXIV.Eus. a. pr. 157 Hicrusalem ab^Elio Adriano rcparata est, ct
119 Adrianus ann. xxi. Hic per Quadratum disri- ex ejus nomine JEWanuiicupata, et Judaeisneintrci-
pulum apostolo um, et Aristidem virum sapienlem rent intcrdicta. Eus. a. 155 et h. a,
lihris apologelieis edoclus, iiiilis eflicitur Christianis. 138 Primus ex genlibus Hierosolymis episcopus
Hier. ;—Adrianus Alexandriam publicis reslauravit Marcus ordinatur, cuin jam quinriccim de Judaica
expeusis. Eus. a. pr. gcnte obiissenl. Eus. a. 125 el 156.
120 Adriantis ilerum Judreos profligat. Eus. a. pr. H 159 Adrianus morbo inlercutis aqure mo-
10 i^l Xislus papa VI sedit aunos xn. Eus. u. B ritur, major sexagenario. Eus. a pr.
pr.; al. a. 119. 140 (In marg. Antoninus ann. xxv, nicns. m.) —
122 Adrianus bellum in Sauromalas gessit. Eus. Antoninus, cognomenlo Pius, per apologclicum Ju-
a. 120. —Terraemotus factus esl. Eus. a. pr. stini, Chrisliani philosophi et poslea maiiyris, edo-
123 Adrianus in Lihyam, quoe a Judaeis vastata ctus, clemcns ellicUur noslris. Beda. Epiph. Hyginin
fie al, colonias deducit. Eus. a. pr. papa VIII scdit annis iv. Eus. h. a; al. a. 159.
124 Juslinus (22*),episcoptisAIexandriar>, sedit an- 141 Antoninus paler palrire appellalur. Eus. a pr.
nis xi; al. a. 122. — Adrianus legem dedit Alhe- 142 Valentinus el Cerdo, et post Marcioiiet Mr.r-
niensibus. Eus. a. pr.;def. in B. cus Ecclesiam hreresi impugnant. Eus. a pr.
. 125 Hierosolymis post Philippum (23) Seneca de- 143 Justinus philosophus pro Chrislianis apologe-
cimus constiluilur. Eus. h. a. licon Antonino scripsil. Eus. a pr.
126. Hoc lempore Aquila inlerpres habetur. Ilier. 144 Pius papa IXsedil annisxv. Eus. a pr.;al. 112.
a. 128. 145 Aniiochireconstituitur episcopus Heros (25).
127 Adiianits, apologeticis nostrorum acceplis , Eus. a. 143.
li:teias pro Christianis misit. Eus.h. a. 148 AlexandriaeMarcusVII episcopus sedil aniris x.
129 His temporibus Saiuruinus, el Basilides, et C Eus. a. 144.
Carpocrales haeresin condidertinl. Etts. a. 123. 149 Yaleniinus hacrclicus agnoscitur. Eus. a, 114.
130 Adrianus pater palrire primus appellatur. 152 Apollonius et Basilides philosophi iilusiros
Ens. a. 127. habcnttir. Eus. a. 147.
131 Antiochireordinalur Comelius cpiscopus.Eus. 156 Cresccns cynicus pbilosophus Juslino nostro
a. 129 ; al. a. 136. — Nicopolis et Caesarea terrre- persecutionem commovil, in qua ille gloriose pro
molu corruerunl. Eus. a. 129. Christo sanguinem fudit. Eus. a. 151; al. 167,

COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.

116 Ignatius Antiochice episcopus martyriiatur.
Pag. h. a.
118 Addit: JEIius Adrianus XII, annisxxi. Hic
per Quadratum, elc, ul A. an. seq.
121 Adrianusplurima tributa relaxat. Eus. a. 119.
132 Sixluspapa sub Adriano imperatore passus esl
vni Idus Aprilis; al. a. 127.
153 AJdit: jua;fa Eusebii hisloriam annis xi. Pas-
sus esl vi iVon.Januarii.
139 Addit. Anloninus XIII, cognomento Pius,
NOTJl.
annis xxn, mensibus m. Iste per Apologeticum,eic,
ut A. an. seq.
140 Hyginus papa VIII sedil annis iv. Hic discee-
sil IVIdtts Jan.
144 Addit: obiil iv Idus Julii.
149 Pius papa juxta baptisterium S. Praxediscon-
secravit lilulum S. llermce, de quo Apostolusad Ro-
manos : Salulale Phlegontam (et) Hermen, ctijtts
creditur esse liber ille Pasloris, licel apocryphus, q'ii
apud Grcecosmullutn usitatur (26).

(22') Eusebius Justum eum appellat. ad an. 120. luiis an. 136. Undehic alter est ejus nominis, pricr!s
(23) Zachreum secuti sunt Tobias , Benjanrin , post Cornelium circa an. 150 successor.
Joannes, Mathias, Philippus, Seneca, hunc Jtislus 11. (26) Vitl. de hoc libro Colelerii judicium p. m.
Levi, Ephrem, Joseph, Judas II, onmes ex Judacis. cod. apocryph. NvT. Fabricii p. 763, ubi etiam har
(24) Eusebio ad an. 151 dicitur Hymenoeus. bctur edilus.
(25) Heros seu Hcron notalur snpra a. 110, nior-
65 CHRONICON.— SvEC. III. CG
CODEX AUGIENSIS.
157 AlexantlrireCeladion octavus episcopus sedit A 13 171His lemporibus Ilcge.-ippus,DionysiusCo-
annis xiv. Eus. a. 150; al. a. 154. rinlhi episcopus, el Pynilus Cretre episcoptis clari
158 Anicelus papa decimus sedit annis xm Eus. habenlur. Eus. a. 172.
a. 154 ; al. a. 157. 175 Calaplirygariiin haercsisoritur. Eus. a. 172.
12159 Hierosolymis posl Marcum factus est epi- 174 Hoc tcmpore Tatianus hacresin Encraticarum
scopus Cassianus XVII. Eus. a. 157. (28) contlil. Eus. a. 172.
160 Antoninus Pius apud Lorium obiit anno rela- 175 Maxiina pcr tctum orLem pestilenlia fuit.
tis LXXVII. Eus. a. seq. £iis. o. 173.
161 Marcus Antoninus Verus cum fratre Lucio 176 Antoiiinus mulia hella per se et per duccs
Aurelio Commodo aequo jurc administraverunl im- suos facicbal. Eus. a. 174. — Eleulherius XII papa
pcrium. Eus. a. seq. (In tnctrg. Marcus el Lucius annisxv. Etts. a. 177.
ann. xix, mcns. i.) 177 Anloninus Comniodumfiliumconsoiiem regni
162 Lticio Cresari Athenis sacrificanli ignis ab fccit. Eus. a. 178.
Oriente in Occidenlem in cceloferri visus est. Eus. 178 Inipcratoresdona largiti sunt, debita rclaxant
(i. seq. el severiorcs lcgcs lempcrant. Eus. a. 179.— Lucius
163 Fronto orator insignis habetur. Ens. a seq. B Brilanniacrcx ab Eleulherio papa Chrislianus eltici-
164 Cresares de Paithis iriumpharit. Eus. a. 166. lur. Beda.
165 Quarta persecutio, oiia apud Asirim, Polycar- 179 Anloninus in Pannonia morbo periit, etCom-
pum cum plurimis, el in Gallia (27) multos sancto- modus a senatu Augnslus appellatur. Eus. a. 180.
rum coronavit. Eus. a. 168. 180 ComnioJus post niorleni patris Germanos fe-
167 Lues maxima multas vaslavit provincias, et liciter vicit. Hicobscenus el pravus fu',1.Eus.a.181.
exercittim Roiiianorum pene delevit. Eus. a. 169; — (In marg. Coiumodus XV, ann. xm.)
Cupilol a. 168. 181 Alexandriaetcmpliim Serapis incensum est.
168 Soter papa XI sedil annis vni. Eus. a. 169, Eus. a. 182. — 14 Juliantis X Alexandriae episco-
an h. a. pus sctlit annis x. Eus. a. 180.
169 Anliochioe Theophilus episcopus ordinatur, 182 IrenrctisLugduncnsisepiscopus insignis habe-
vir sapiens. Eus. h. a; al. a. 176. lur. Eus. 183.— Panihenus et Cleinens Alexandtire
170 Lticius Caesar apoplexi exstinctus esl. Eus. clari hahcnttir. Eus. a. 195.
h. a. — AlexandrireAgrippinus episcopus sedit an- 183 Commodianre thcrnise Roniae facloe sunt,
nis xii. £us. a. 167. Eus.a. 184.
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
158 Aniceluspapa decimussedit annis xi, martyrio Q 173 Ilis temporibusHegesippus,Dionysius Corinllii
coronaliisesl xvi Kttl. Maii,cujits lemporibusmemorat episcvpvs, Modeslus, Melito, Pynelus Crelw episco-
llegesippus se Romam venisse, ibique ad Eleiilhsrium pus, Theophilus Aniiochitvej.iscopus, Apollinaris el
papam permansisse. Eus. liist. alii plurimi docloresclari habenlttr.
160 Hierosolymis,elc, ut Aug. a. pr. 176 /7oc lempore Tatiunus Encratitarum hwresin
161 AnloniitusPius, etc, ul A. au. prrec condil. Anlonintts imperator tnulla prwlia per se et
162 Marcus Antoninns Verus cum fralre Lttcio per duces stios conlra Romanosinimicos exegil. An-
Aurelio Commodoannis xix, menseuno. liochiw VII episcopus Muximus (i9) cotuliluiiw.
163 II: primum wquo jure adminislraverunt im- al. 186.
perium. 177 addil : Eleuiherius papa XII sedil anuis xui.
164 Lucio Ccvsari,elc, ut Aug. a. 162. 178 Itnperalores de hoslibus triumphant, et debila
165 Fronto oralor, elc, ut A. an. 165. plebi relaxant.
166 Cwsares, etc, ut Aug. an. 164. 179 Lucius Brilanniw rex ab Eleulherio papa, ut
167 Sufi fiis principibus quartapersecuito, elc, ut Chrislianus efficiatur,impetrat.
A. an. 165. 180 Anloninusin Pannonia morilur.
169 lloc temporetttes maxima, etc, ut A. an. 167. D 181 L. Antoiiinus CommodusXV, post mortem pa-
70 Soier papa XI sedit annis vui. Hic discessit tris, annos xni regnavit.Hic Germanosfeliciier vkit.
xi Kal. Maii, a. 177. Ctvlerum obscenuset pravus fuit.
171 AntiochiceTheophitusepiscopus vir sapiens or- 182 Alexandrim Julianus X episcopus sedit an-
dinatur. nis x.
172 Alexandriw Agrippintts episcopus nonus sedit 185 TemplumSerapis, ctc, ul. A. an. 181.
annis x. lucius Cwsar, etc, ut. an. 170.
NOT.E.
(27) Teste Sulpitio Severo, 1. n, Hisl. sacr. c. 46, (28) Leg. Encralitarum.
priinum an. 177 intra Gallias roa>iyiia visa sunt; cui (29) Ilic aliis Maximinus dicitur
cousentil Paulus Orosius hist. 1. vn, c 15.
n HEHMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACtil 03
CODEX AUGIENSIS.
181 Commodus Scplcmbrein menscm nourine suo A iqtioque et Bachilus Asiani, cl alii cpiscopi ir.si[..ics
appellavit. Eus. a. 185. habentur. Eus. h. a.
185 HierosolymisXXVI ordinalitr Maxiinus epi- 198 Judaicum el Samarlticum bellum motum est.
scopus. Eus. a. 186. — Origencs apiul Alex;tiidriara Etts. h. a.
iiasciliir. Dcf. in B., h. a. 199 Severus Parlhos et Adiabenos, Arabasque sti-
186 Monianiis quitlam hrcresin CrUaphrygarum peravil. Eus. a. seq.
comlit. Eus. a. 172. 201 Thermre Severianoc apud Anliochiam faclre
188 Capitolium Romrcet bibliotbeca fulmine cre- sunt. Eus. h. a.
mantur. Eus. a. 189. 202 Zepliyrinuspapa XIV scJit nnnis xvm. Eus.
189 Alcxandrire Dcmclrius cpiscopus scdit annis h. a.
XLIII.Eus. a. scq.-— Commodus colossi capite su- 203 Sevcrus quinla pcrscculione phirimos sancto-
triato sua>.imagmis caput jussit imponi. Eus. a. 190. rum coronavil, intcr quos pilcr Origcuis Lconidcs
190 Cftiiimodusmultos nobilium iiiterfecit. Eus. cum multis aliis mariyrizalur. Eus. h. a.
a. 191. — Scrapio VIIIAntiociiite cpiscopus ordina- 205 Per]ictua et Felicitas hac persecutione besliis
lur. 'Eus. h. a.; al. a. 199. (lcpntanlur apud Caribaginem.
191 Qircstio dcPasclia oritur, et in Dominica die B 206 Symmachus ct Thcodolion inicrprctes habcn-
cclebrari jubetur. 7?«*.a. 197 (50). tur his temporibus.
192 Commodus cunctis inconimodus in domo Ve- \Q 207 Severtis valliim apud Brilannos pcr cxxxn
Stali slrangtilalur. Eus. a. 195; sed lecjit: Vesliliani. millia passuum a mari ad niarc jfccit. Eus. h. a.;
a. 219.
193 Periinax major sepluagenario cx scnalus Spurt.
208 Tertullianus Afcr clarissimus habetur. Eu.i.
consulto jusstis esl imperarc. Eus. h. a. (In marg. h. a.
Pertinax, XVI, mens. vn.) Victor XIII papa sctlil
— 209 Origenes Alexandrirc sludiis eruditur. EHS.
£5 annis x. Eus. h. a. Perlinacein occiJit in
h. a.
palalio Julianus jurisperitus, cl regnavil pro co vn
210 Sevcrus in Britannia moritur. Eus. a. 211.
menscs. Eus. h. a.
211 Aiiliochire Asclepiades IX episcopus ortli. a-
19i Severus gencre Afer Jidianiim apud Molvium tur. Eus. a. 212. (In marg. Antoninus XVIIIann. vn.)
pontcm interfecit, et in honorcm Pciiinacis , quem 212 Alcxander XXXV llicrosolymorum cpiscopus
idem J.ilianus occiderat, Pcriinaccm sc cognoini" ordinatur vivenle Narcisso, Deo pcr \isum jujen-
nari jussit. Etts. h. a. ln marg. Scverus XVII anii. tc (32). Etts. a. 213.
xvn. C 215 Antoninus Caracalla proptcr genus vestis ,
196 Hoc lemporc Narcissus Itierosolynioriim cpi- quod Romrc crogabat, coguominatur (53). Eis. n»
ccopus, el Theophilus Cxsariensis, Polycarpus (31) 214; Sexl. Aur. Vict. a. pr.
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
184 77octempore Pair.henus, ul. A. an. 182. 199 Judaicum, etc, ulAug. a. pr.
186 Commodianw, etc, ul. A. an. 183. 200 Severus Parthos, etc, ul Aug. a pr.
187 Origenes, ctc, ul. A. an. 185. 202 Thcrmce Severianw, etc, ul Aug. a, pr. —
188 lloc lempore Monlanus, eic, ut. A. an. 186. Victor papa marlyrizalus esl xu Kal. Mtiii.
189 Irenwus Lugdunensis episcopusei alii doctores 205 Zeplnjrinus papa XIV, sedil annis rvin ;
claruerunt. qui discessit vn Kal. Sepl.
190 Capitolium, ul. A. an. 188. 2.0,4Severus quinta perseculione, elc, ut Aug.
191 CommodusColosai, etc, ulA. a. 189.— Vi- a. iir.
Ctor papa XIII sedil annis xi. — Alexandri.v Deme- 206 Perpetua, etc, nt Aug. a. pr.
trius XI cpiscopus uiinis XLIII. fj 207 lloc tempore Stjmmachus, eic, ulAug. fi. pr.
195 Magitii qitwslio de pascha , ctc, ul Aug. 203 Severus vallitm, clc, u( Aug. a. pr.
a. 191. 210 Tertullianus, ctc, ulAug. a. 208.
194 Commoduscunctis, etc, ut in Aug, a. 192. — 211 Scverttsin Britannia moritur. Antoiiinut Cara-
jElius Pertinax XVI menses vi. 77tutc Jiiii.niis ju- callu XVIII, annis septem.
risperitus occidens regnavil mcnses septent. — Seve- 212 Antiochicvnonus cpiscopns Asclepiades ordi-
rus XVII, genere Afer, annis xvn. Ilic Jiiiianuni nalur.
cii)ilibello vicil, el se Pcriinaccm appellavil. 213 77octcinpore Alexandcr episcopnsCappadcciw
197 Hoclempore Narcissus IIieroso!ij<itilaiiiis,<i:c., a Narcisso Ilierosolymitano cpiscopo consliiui ur.
ul Aug. a. pr. Vid. Aiur. a. 212.
NOT^E.
(50) Non una csl omnium de temporc hujiis con- docix, anno 212. Narcisso Iliaiosolyniitano sccccs-
ciliiRomani sentcntia, quod plerique ad annum 196, sor tlatus, dequo vid. Uolland. 18 Mrui., I. 11.(Var-
aul scqucnlcm reponunt. Pag. cissus vi'i'0 colitur 29 Oct.
(51) Eui. Clir. Polycarpum mclius Polycratem (35) Caracalla intluinenli gcmis era!, ad lalos
vocat. usque dcinissuin. Yid. Sext. Aurel. iu AiHoniuo.
(52) Alexandcr hic antea fueral cpiscopus Capprt-
(19 CIIRONICON.— S;EC. I. 70
CODEX AUGIENSIS.
214 Antonianre thermae diclae sunl Caracallre ex A 1yius, et Beryllus cpiscopus Bostrenus clari scri|:tc-
nomine Antonini. res liabenlur. Eus. h. a. (oi).
215 Antoninus Romre thermas sui noniinis oedifi- 229 Antiochire ordinalur episcopus Zi:bcnnus(3S)
cavii. Eus. a. 216. XI. Eus. h. a.
216 Anloninus impatienlia libiuinis novercam 250 Mammrca mater Alexandri Origcnem ccle-
suam Juliam duxit uxorcm. 7?us. a. 217. bcrrimum doclorein ad se lf$ vocatum audivil. Eus.
217 Antoninus iiilcrlicitur anno vitre XLIH. Eus. hist. — Alcxandrire Heraclas cpiscopus annis xvi.
h. a. Eus. a. seq.
218 (In marg. Macrinus ann. i.) Romre ampbi- 251 Alexandcr in matrem Mammrcam unice pius
theatrum inccnsum. Etts. — Antiochire episcopus fuil, ct ob id oninibus amabilis. Ens. a. seq.
constituitur Pbilcliis X. Etts. h. a; al. a. seq. — 252 Origenles dc Alcxandria ad Cresaream Palx-
Macrinus cum filio Diadumcuo occidilnr in Arche- slinre Iransit. Eus. a. scq.
laide. Eus. h. a. 255 Pontianus papa XVII scdit annis v. Eus. a.
17 219 (In tnarg. Aurclius Antoninus ann. iv.) seq.; al. a. 230.
Aurelius Anloninus adeo impudice in imperio vixil, 554 Alexandcr Romrc favorabilis fuit.
ul nullum gcnus obscenitatis omiserit. Eus. h. a. B 255 Alexander tnmultu mililari Mogonliaci occi-
Callistus papa XV annis v. Eus. a. 220; ai. h. a. ditur. Eus. h. a.; Paul. Oros.
220 Hippolytus episcopus clarus liabciur. Beda. 236 (lu marg. Maximinus XXII ann. m.) Maxi-
221 In Palrestina Nicopolis, qure prius Eminaus lTiinus Chrislianos, cl maxime rcctores ccclesiae,
vocabatur, condita est. Eus. a. seq. sextus post Neronem persequitur. Eus. a. seq.
222 Aurelius tumultu mililari Romae occiditur. 237 Maximinus adversum Germanos bclltun feli-
Eus. h. a. citer gcssil.
223 (In marg. Alexander XXI ann. XIII.) Ale- 258 Maximinus Aquilegire a Pupieno occiditur.
xander Xerxem regem Persarum vicil. Lus. h. a. Eus. h. a.
224 Hic militaris disciplinccsevcrus corvector fuit. 259 (/n marg. Gordianus XXII! annis scx.) Aa-
Ev.s. h. a. lerus XVHI papa sedi-t mensem unum; post quem
Fabianus XIX annis xm. Eus. h. a.; al. a. 256.
225 Urbanus papa XVI se:!it annis ix. Ilic multos
240 Pupicnus et Albinus, qtti imperium arri-
nobilium ad lidem Christi convenit. Eus. h. a.; al.
a. 223 puerant, in palatio a Gordiano occisi sunl. Eus.
h. a.
221»Ulpianus jurisconstillus insignishabelur. Etis. r 241 Hoc tempore Julius Africaims chronograpbus
h. a. clarus habclur.
227 Thermre AlexanJrince Romre redificaloe.Ev.s. 2'2 Ilis lcmporihus Origcncs Tbeodorum (36) ct
h. a. Athciiodorum fralres, postea episcopos nobiles, di-
228 Geminus presbyler Aniiochcnus, et II'ppo- vina imbuit philosophia. Eus. hist.
COMPENDIUMEX CODiCE BERNOLDI.
214 Anloninus Caracalla, clc, ut Aug. a. pr. (57) Julii obiit.
216 Anioninus Romw, cic, ut Atig. a. pr. 227 Neronianw ihcrmw Alexandrinw vocantur.
217 Anloninus impatienlia, elc, ut Aug. a. pr. 232 7'onlinniis pnpa XV11 sedil annis sex,paesuj
218 Antoninus inlerficitur anno vilm XLIII. — est sub Maximino imperatore \n Kat.Dec.
Opilius Mucrinus XIX, unnum unum regnctvil. 255 AlexuitdriiVlla\;elas XII episcopus, vir sa-
219 Macrinus cum filio Diadumeno occidilttr. — piens, setlil xm.
JH. Aurelius Antoninus XX, annis quatuor. 235 adait : Muximinus XXII, anni-stribus. SSic
. 220 Callislus papa XV settil attnis v. Pctssus esl Cliristictnos,et maxime redores Ecclesiw, sexto p'ost
sub Alexandro imperatore, sccundo Idtts Oclobris. D Ncronem persetpiilnr.
221 Hippolylus episcopus ctctrushabetur. 236 Alexander Ilierosoltjmorum episcopus XXXV;
£22 7HPalastina, clc, ut Aug. a. pr. al. a. 212.
225 Aurelius lumiiltu mililttri Romie occidilur. — 257 Ponlianus papa ct successor ejus Antcrus
Auretius Alexander XXI ttniiis xni. 77ic in mctlrem XVJH papaposl primum tnensem ponlificalus mar-
stt m unice pius fuil, et cunclis charus. lyriztntur, tertio Nonus Janiturii. (53) Eus. a. 259.
224 Alexander Xerxen regem Persarum vicit. 233 Fttbianus pupa XIX sedil tinnis Xiv. Mnxi-
225 Urbunus papa XVI sedil annis vin. Slic muU miitus Aquileite occidilur. Gordit.ntts XXISS annis
tos nobiliumcitlfidem Chrisli converiil ; oclavo Sial. sex.
NOTyE.
(34) Hic Eusebio Gcmiiiianus dicitur. (57) Pro Jnlii lcgendtim Jtniii; Ciililur cnimSj
(55) Aliis Zibemis dicitur ad an. 250. M.ii.
(36) Murensiscoilex addit cocjnomenloGregorium, (38) Pontianus sedil ab a. 230 tisqne 235, el &n-
Neocre-ariensem scilicct postca cpiscooum. Vid. lcrus uno mcnse.
:I:I.286.
 71 HERMANNICONTRACTlAUGIENSIS MONACHI Y$
CODEXAUGIENSIS.
19 245 Gordianus, cnm vlclor Parlhis reverte- j\ cutionem movct. -»- Antonius in jEgyplo nascilur.
retur, haud longe a Romano solo interficitur. 7vus. Decius cum filio occidiiur. Eus. h. a. — Fabianus
a. seq. martyrizatur, pro quo Cornelius papa sedit an-
244 Milites Gordiano liiniultim rcdificant, ct nssa nis III (41), qui etipse maiiyrio coroiiatur. Eus. h.
ejus Romam reportanl. Eus. h. a. (In marg. Philip- a ; al. a. pr.
pus XXIV, cum filio ann. vn.) 255 (In marg. Gallus cum Volusiano ann. ii,
245 Philippusprimus omnium imperatorum Chri- mens. m.) Origenes anno retatis LXX,morilur. No-
stianus fuil. Hic filium suuin liiilippuni consoiiem valus presbyter auclor hrereseos exstit. Maxima
regni fecit. Eus. h. a. pestileniia facla est. Eus. h. a.
246 Regnantibus Philippis millesimus annus Ro- 254 Lucius papa XXI, mcnsibus vni; posl quem
manre urbis explelus est. Eus. h. a. Stephanus annis n. Gallus cum filio interlicilur,
247 Millesimus annus a Christiano imperalore Eus. h. a.
variis ludis celcbratus esl. Eus. h. a. 255 (In marg. Valerianus et Gallienus ann. xv.)
248 Theatrum Poinpeii Romre incensum. Eus. Valerianus oclavam persecutionem in Christianos
a. 246. exercuit. Eus. a 257.
249 Philippus urbem nominis sui in Thracia con- B 257 Cyprianus doclor eximius, Cartbaginensis
siruxit.Eus. a. pr. —HisieinporibusOrigciies inulta episcopus, martyrio coronaltir. 7ius. h. a ; atii an.
scripsit. <>eq.
250 Alexandrire Dionysius XIII cpiscopus sedit 258 Valerianus a Sapore Persarum rege capitur.
aniiis xvn. Eus. a. pr. Eus. h. a. 21 Xistuspapa sedit annis vu. Eus. a.
251 Philippus senior Vcronre, Romrevero junior 256, annis VIII.
occidilur. Eus. h. a. (In murg. Dccius anii. i, 259 Yaleriano in Persas duclo, et oculis privalo,
mens. m; al. a. 249.) Gallienus pacem reddit iiostris. Eus. a seq.
20 2o 2 Decius, cum Philippos patrem et filiura 261 Gallienus in omneni lasciviam dissolvitur.
inierfecisset, obeorum otlium in Chiistianos perse- Eus. h. a.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
244 Gordianns cum viclor, ctc ul Aug. a. pr. — quo Cornelius papa XX sedit annis tribus. Decius
Philippus XXIV cum filio Philippo annis seplem. cutn filio sno in Thracia a Gothis occiditur G<»-
Hic primus omninm impcralorum Cltrislianus ftiu. lus XXVI cum Volusiano fdio annis duobus, vien-
Nola Bernoldi in margine superiore. De hoc Phi- sibus III. al. a. 251.
lippo legilur in cccles. Hist. qttod in ipsa die Pasrhw 255. Origenes anno wtatis, elc, (42) ut Aug. No-
cum communicare vellet, ab episcopolocinonpermiite- „ vatus presbyter Romanm Ecclesiw (43) hwresis No-
relur, usquedum prwmissa confessionepeccalorum in- vatianorum auclor : qni se Catharos dixerunt. iu
ler pmnitentcs satisfaceret (59). margine nola Bernoldi : Novatiani in crimine lapsis
245 Philippus Philippum ftititm suum consortem venitttndenegant, ei si digncpmniteanl.
regni sui fecit. 254 Gallus el Volusianus inlerfecii sunt Inleram-
217 Alexandriw XIII Dionysiusepiscoptts clarus nm. Valerianus XX VII cum Gallieno annis xv. Iste
doctor sedit annis xix, qui suo lempore Sabellianam oclavus perseculionemin Christianos exercuit.
haresin apud Ptolemaidam asseril exorlatn. Eus. 255 Coruelius papa martyr efficiiurwm Kal. Oct.
a. 249. Lucius papa XXI sedil ntenses vin, passus iv JVPH.
248 Millesimusannus ab urbe condila festive cele- Manii.
bralur. 256 Slephanus papa XXII sedit annis duobits.
219 Origenes presbyler his lemporibus lanta scri- Marlyrio coronalus est iv Non. Augusli.
psit, ul Hieromjinus quodmn toco (40) quinque milita 258 Sixlus papa XXIII sedil unnis undecim, qiti
librorum ejus se legisse dicat pro Christo decollalus est vin 7<JusAucj.— Vateria-
251. Philippus Senior Veronm,Junior vero Romm nus commola perseculione, a Saporc rege Persarum
occiditur. Decius XXV, anno uno, mensibus iribus. capius el oculis privalus, in servilute miserabili con-
Iste septimus in Chrislianos perseculionemexcitavit. j. senescit, et Gallienus lerrilus pacem Chrislianus red-
252 Fabianus xni Kal. Feb. marlyrizatur, pro didit.
NOTJE.

(39) Eiisebius duos tanmm annos Cornelio tri-
buit.
(40) Faclum id a S. Babyla1.episcopo Antiocheno
refert Eusebius, Hist. eccles. vi, c 27; quo lamen
leslimonio non obstanle, Pagius in Critica Baronii,
ad an. 244., n.lV, PhilippumChristianum fuisse ne-
gat eum aliis crudilis.
(41) Forle in epistola ad Paulani, in qna se ope-
rtun Origenis calalogum tcxtiisse lestalur cap. 54 de
Viris illuslr. quae tamen inlercitlit.
(42) Murensis addil : el in Tyro sepelitur, notam-
que marginalem lexlui inscrit.
(43) Novalus erat presbyter Carlhaginensis Ec-
clesiae, qiri cum Novaliano Romano presbylero prte-
diciam hreresin conflavit.
« CIIRONTCON.— S.-EC. 111. 74
CODEX AUGIENSIS.
262 Gcrmani Ilaliam, Alauianni Gallias et Italiam \ ijiioregnavit Tacitus mcnsibtisvi. Q;io apud Poiittini
poputaiHur.Eus. k. a; Eutrop. a. 264. oeciso, Floriauus rcgnavit dies i.xxxvni,elocciditur.
263 Macedonia, Grcccia-, Ponlus, Asia cl alirc Eus. a. seq.
provlncioedepopulantur pcr Golhos. Eus. a. pr. 276 Fciix papa XXV,scdkannis v. Eus. a. seq.,al.
265 Dionysiuspapa sedilannis ix. Eus. a. seq., al. n. 269.
a. 259. 277 (In marg. Probus ann. vi, meiis. iv.) Probus
^66 Hoc lcmpore Theodonis, qui et Gregorius, Gallias a barbaris occupalas ingenli virtute restiiuit.
NeocaesareaBepiscopus virluiibus clartiit. Euirop.
267 HierosofymisHymcnreuscpiscopus ordinalnr. 278 Anatolius Laodkirc episcopus clarus habetur.
Eus. h. a. Eus. a. seq.
269 Gallienus Mediolanioccidilur. Eus. h. a. 279 Manes qnitlam, gencre Persa, insanam Ma-
270 (/« marg. Claudius ann. i, mens. ix). Clan- iiichxorum hreresim condit. Eus. a.pr.
«lius Gothos jam per annos xv lllyiictim Macedo- 23 280 Anliochire episcopus consliluilur Quiril-
nianique vastanl-essnperat Eus. a. seq. — Patilus lus XVIII. Eus. h. a. vocai Cyrillum.
SaiTwsatenus Anliochire episcopus hacrelicus esss 281 Eiitycliianus papa sedit menses vtn (44).
conviucitur. Eus. a. 267. 22 Claudiiis Sirmio mo- n Cui successit Gaius papa annis xvi. Eus. Jt. a.
lilur, proquofrater ejtis Quinlilius regnavit dies xvu, . 282 Probus apud Sirmitim lumultti nrilitari occi-
et Aquileireoccidilur. Eus. a. teq. diiur. Alexandrireepiscopus Theonas annis xix. Eus.
271. (In marg. AureliaBusann. v, mens. vi.) Au- h.a.
rtiianuspiiblicse reiutilis, primocIcmensChrislianis, 283 (/« marg. Carus cnm filiis Carino cl Nume-
fioslea persecutor fuiL Trebel. a. pr. riano ann. n.) Carus, vicior deParthis, superTigri-
272 Zenobia regina Orienlis vinciltir. Euscbitis dein fulmiiie icltis interiil. EHS.h. a.
Laodice.nsisepiscopusinsignis habelur. Eus. a. seq. 284 Numeriantis insidiis Apri soccri sui occisus
273 Aurelianuin Romre triiiinphanlem Tetricus est. Eus. h. a. — Carinus, apud Margiun a Diorie-
ct2enobia captivi praeccsserunt. Eus. a. seq. liano prrelio viclus, inlerficilur. Eus. a. seq.—Huc-
274 Imperalor soli templum aedilicat, ct nonus iisque ab incarnalione Domini supputaiiiur scctin-
Christianos persequitur. Eus. a. seq; dum Dionysium anni cci.xxxtv.
275 (/» ntary. Tacilus mens. vi.) Aurelianus di- 283 (7« marg. Bloclelianiis ami. xx.) A!i hoc
vino -fulmine lerritus, iiilcrflctl.iir a miiitibus, pro anno Graeci paschalcs circulos incboabant (15).
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDL
265 A/eiandiitEJI7a.TtwMS A'7V episcopussedit au- Q 276 Aurelianns divino fitlmine icrritits, iuter By-
nis xvui, rri. a. 264. zantiitm el lleracleam a mililihns occidilur. Taci-
268 Dionysiitspapa XXIV sedit annis ix. Discessit lus XXX mensibus vi. Quo apud Ponlum occise,
vi Kal Jan. Pauio Samosalenohwrelicodeposilo,Dom- Florianus regnavit cties LXXXVIU, et apud Tharsum
nusXVI Antiochimepiscopusordiualur, al. a. 270, occiditur.
Eus. a. 267. 277 Fclix papa XXV sedil annis guinqve; tuarttj-
269 Addit: Ctaudius XXVIII, anuo ttno, mensi- rio coronaius est III Kal. Junii. — Probus XXXI
ius lx. Iste Golhos, ctc, tit A. an. seq. anuis sex, mensibusqualuor.
270 Paidits de Samosala Antiochenus episcopus 278 GallieBa barbaris vastatw a Probo Romaiia
Jiwreiicusessecouviuciiur. Nola marginalisBernoldi: resliluuntur imperio.
Jlic Autiochiwepiscepusfeminarum consortio delecta- 279 Anatolius,etc, titA. ru pr.
balur, qnod et clericis suis concessit, ne sibi hoc cri- 280 Manes quidam... condidit, ut Aug. a. pr.
inen possenl impulare, quippeastricii eodetncrimine. 281 Antiochiw,ut. A. an. pr.
llic eliam CitrislumhominemcommiiHisualurm esse 282 Eultjcliianus papa XX VI sedit mcnsibus x,
nsseruil. Ilic cum damttalus twllel ab ecclesiadisce- passui pro Christo vui Knl. Aug. Vid. not. an.
ttere, ad cumulttmsui dedecorispublica manu expetli- D prrcc
tur ab ecclesia, ut uarrat ecciesiasticaHistoria (46). 283 Gaius papa XXVII,sedil annis xv. Alcxandritc
271 Ciaudius Sirmio morilur, pro quo frater Theonas episcopus X V, annis xviil. — Probus apntl
Quinlilttts regnavit 4ies xvn, el Aquileim occidiltir. Sirmium lumultu militumoccidimr. — Carus XXXII
Aurelianus XXIX anitis quinque, mensibus se.r- 77/c cum filiis Carino ei Numeriano anuis duobus.
rcipublicmutilis, primo, etc, ut Aug. 284 Carus viclor, ul A. a. pr.
273 Zenobia regiua Orientis vincilnr. 285 Numerianus occiditur. Cariniis cipitdMarguni
274 AurWirtitKm llomw, eic, ulAug. a. pr. n Dioclelianoinlerftcilur. Hucusque,ctc, ul Aug. a.
273 Aurelianus templum soti wdificttl, el nonam pr. — DiocletianusXXXIll aunis viginli.
verseculionemiu Chrisiianoscxcitat.
NOTJE.
(4i) Scdit annis vm, mens. xi; Gaius vero annis lyrum, Eus. cu|tis inilium repeiitur a 29 Aug. aiiiu 2.vJ.
XII, mens. iv. (46) I. vn, c! 23, 21. Muiciisis cotl. haue
(45) Est hrec celebiis j£ra Dioclctiana seu Mar- noiam iu coiitextiun reposuil.
PATBOC.CXLIII. 3
to nERMANNl CONTRACTIAUGIENSISMONACIJl 76
CODEXAUGIENSIS.
286 Dioclctianus Herctilianuin Maximianum in \ 25 500 Gaieritis Maximianus, victus a Narseo,
consorlium regni asstimit. Eus. a. 288. anle carpenlum Diocleliani purpuralus cucurrit.
287 Maximianns in Gallia Amandum cum rusticis Eus. a. 301.
vicit. EMS.a. seq. 501 Msximianus Narseum stipcravit, et uxorcm
24 288 Hoc tempore Carus [Eus. Carausius] Bri- ejus ac liberos captivavil. Eui. a. 303. Eulr.
lanniam, Narseus rex Persarum Orienlem, Achilleus a. 297.
jEgyptum, Quinquegentiani Africam infestaverunt; 302 Diocletianus et Maximianus insigni pompa da
ob quoc Constanliiius [leg. ConstantiusJ, Galerius hostihiis triumphant. Eus. a. seq.
el Maximiaims in regnuni assumuntur. Eut. a. seq. 303 Dioclelianus et Maximianus ecclesias subver-
290 Diocletianus Constantium Conslaiilini pa- ttint, libros divinos incendunt, cl Christianos citi
trem Cxsarera fecit, qui regnavit annis xvi. Eus. ciant. Eus. a. seq.
n. pr. 304 Diocletianus Nicomedire, el Maximianus Mc-
291 Imperator Galerium Maximianum Coosarem diolani purpuram el regnum deponunt. Eus. a.
seq.
fecil. Eus. a. 289. — Eusebius papa sedil nienscs vni, post quem Mil-
292 Hoc tempore Phie.rius presbyter, et Achillas tiades annos iv (47). Eus. a. seq.
et Melilus Alexandriaeclaruerunl. |{ 305 Maximinus el Severus Cresares facli sunt.
295 His leniporibus diversis et inultis proeliis Eus. a. seq. — Constaiilius Augusliis obiit, post
hostes diversi vincunlur. Eus. quem Cunslaniinus filius ejus. Eus. a. 507. — Con-
295 Dioclelianus se ut deum adorari jussit. Eus. stanlinus Conslanlii ex concubina Helcna fitius pri-
h. a., al. a. 295. mus imperator, excepto Philippo, Chrisiianus fuit,
296 Gaio papceper martyrium coronalo Marcelli- et ab hoc Christiani imperalorcs csse cceperuiit.
nus XXVIII succcssit. Eus. a. seq. Eus. a. 507.
297 Dioclelianus victo Achilleo Alexauilriam et 50S (7n marg. Constanlinus anit. xxx, niens. x.)
JEgyptum recepit. Eus. a. seq. MaxeiiliusMaximianiHerculii filius Augustus appel-
298 Idem plurimos per totam .<Egyptuti)proscri- lattir. Eus. a. 308.
ptioiiibus et exsiliis damnavit. Eus. h. a. 26^07 Maximianus apud Massiliam turpiler in-
299 Constaulius sexaginta millia Alamannorum lerlicilur. Eulrop. a. 510.
juxla Lingonas occidit. Eus. a. 301. Eutr. a. 297.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
286 Abhoc anno, ul A. a. pr. C 301 AlexundrimXVIJPelrus episcopussedit annis
287 DioclelianusHerculium Maximiamtm in con- xii. Eus. a. 503, al. a. 300.
sortium regni assumit, al. a. 285. 502 Galerius Maximianus Narseum, etc, ul A.
288 Maximianus, etc, ut a. pr. an. privc.
289 77oc lempore Carausius... vasluvernnt, ut A. 305 Diocleiianus... iriumphant, ut A. an. praec
a. pr. 504 Diocletianusin Oriente, el Herculius Maximia-
291 Diocleiianus Conslantium, etc, ul in Aug. nus in Occidenleecclesias subverlunl, libros divinos
a. pr. incendunt, et Chrisiianos decitna persecutione post
292 Dioctetianus, ut A. a. pr. Neronem cruciaverunt.
293 7/oc lempore Phierius, ul A. a. pr. 505 DiocletiamisNicomedix et Maximianus Me-
294 77is lcmporibus,ut A. a. pr. diolani pnrpuras el.regnum, ob seneclulis defeclum,
296 Dioctelianus se, ut A. an. pr. sponte deponunl. — Guterius et Constantius Augusti.
298 Gaio papm x Kal. Maii marttjrizato Marcelli- — Maximinus persecuior Chrisiianorum et Severus
nusXXVIH successitannis novem, qui ilem proChri- Cwsareseliguntur.
slo passus est vi Kal. Maii. Nola marginalis Ber- 506 Constaniius auguslus vir mansuetus in Bri-
notdi : Hitcusque ecclesiasiica Hisloria Eusebii suc- D tamia Eboraci obiil. Paul. Oros. h. a. — Constantr
cessionesprmsulumRomanorum, siveAlexandrinorum nus Conslatiiii XXXIV ex concubina Helena filtui,
aple describit, sicut et hic descriptw habentur (48). annis tricjinta, meusibusdecem. Hic primus impera-
299 Dioctelianns viclo Achilteo, etc, ut A. an. lor... cmperuni, ut A. an. procc
297. 507 Jlfa.ren.riHS,JMaxiimaniHerculii ftlius, Augu-
300 Constaniius sexaginta miliia, Alamannorutn stus appellalur. — MarcellusXXIX (49) papa sedil
occidil. annis quinque, passut esl xvu Kal. Febr.
WTJE.
(47) MarccHintisquidein hoc anno obiit, cui non gitur.
Eusebius, sed Mareellus post irium annorum inicr- (49) IWarcclluspapa, a. 508 electus, altero post
ponlificium a. 508 successit. Pug. anuo 510 defiinclus successorem habuit Eusebiiai)
(48) lu coi. Murensi haec nola textui inserla le- quatuor tanlum mensium pontificem.
77 CURONICON.—&JEC. 1Y. 78
CODEX AUGIENSIS.
308 Occiso Severo, Licimus Caesar efficitur. A 323 Conslaniinus (53), filiiis_Coi)slanlini, Caesar
Eus. a, seq. — Galerius Maxintiamis moritur. Eus. efjjcitiir. — Licinius occiditur. Eus. a. seq.
a. 511. 324 Hoc (empore crux Dominica ab Helena.Con
309 Silvester papa sedit annis xxv (50). aut. a. stanlini malre, Hierosotymis rcpcritur sub Macario
512 MaxirainusChrislianos persequitur et apud ejusdem urbis episcopo. S. Paulin. epist. H, al. a.
Tharsum moritur. Eus, a. 312. 326.—Nazarius rhelor insignis habetur. Eus. a, teq.
311 Maxentius juxla Molviiamponlem a Constan- 325 Vicennalia Constantini Nieomedioe acla, et
tino superalus occiditur. Eus. a. 313. sequenii anno Romreedita. EMS.a. 527.
312 Persecutio landem posl decem annos finita 526 Hucusque historiam scribit Eusebius. Hinc
esi. Hicronymus, al. an. seq.
514 Dioctcliairasin prredio suo morilur el sohis 327. 28 Constanlinus Drepanam Bithynire civi-
omnium privalus inter deos refertur. Eus. a. 517, (aiem inslaurans, in hoitorera matris suae IleJenopo-
cl. a. 315. lim appellavit. Uier. ct. seq.
515 Piuriini perseculorum el magorum trucidan- 5-28Ariani-episcopiecciesiam oblinueru.il,qnorum
tur. tempora non digeruntur, quia hosies Chrisli judican-
318 Ltrinius Chrislianos de palatio suo pellit el B tur. Ilier. an. seq.
eos persequilur. Eus a. 521. 529 Juvencus presbyter claruit. Porplryritis haerc-
27 319 Hoc tempore Arius Aiexandrioe presbyter tkus a Constautiuo de exsilio liberatur. /7ier. a-
nelandam Aiiauoruni lireresim condit. Ejiiplu a. seq.
361. 530 Alexandriae ordinatnr episcopus Alhanasius.
320 Alexundrire ordinaiur episcopirs Alexan- Dsdicatur Conslanlinopolis. Hier.'a. seq.
der (51). Eus. a. 522. 551 Edicto Constantini geniiliuin lenipla subversa
321 Arius presbyter, ab ecclesia a suo episcq o sunl. 7/icr. a. seq.
Aiexandro ejecius, raultos surc impietaii sociat. Eus. 532 llis lemporibus Euscbius Cacsariensis episcc-
<j. seq. pus, et a!ii multi doclores claruerunt.
522Concilium in Nicaca congregalur cccxvin epi- 533. Antonius monachus clarus habetur.
scoporum sub Silvcslro papa (52).
COMPENDIUMEX COICICEBERNOLW.
308 37«.xioiianusHerculius, elc, ut A. an. prrcc C 321 Silvester papa XXXII (5 i) scdil annos xxm,
309 OccisoSevero,etc, ut A. an. proec menscs x, 7111disccssit pridie Kal. Jctn.
510 Gafenits Muximianus Chrislianorum persecu- 522 Concilium in Nicaa congregatur cccxvm epi-
tor, divina ttltione facius, parcere Chrislianis jussil. scoporumsub Silveslro papa, in rjuo Ariits condemita-
511 Maximinus Casar perseculionem restaurat et lur, et seplnaginta capitula constituuntur, sicut Alhtr
{psemorilur. tiasius dicit, qui eidem synodo inlerfuil. Nola niargi-
512 Petrus Alexandrimepiscopusmartyrio corona,- nalis Bernoliii : Sunl ex Nicteo decies septcna slatula,
tur, pro quo Acliillus XVII sedit, al. a. 511. Magna s:cul Alhanasius scribil simul el papa Marcus.
fatnes et lues in perseculores facta est. 325 VicennaiiaConstaiiiini Romwactcu
313 Perseculio, ui A. an. jirrcc 527 Cunslanlinus Sarmalas, Gol/ios et mnltas «n-
314 Conslantinus Maxeniiumcivili bello, Deo jit- tiones Romanosubdil imperio, al. a. 532.
tanle, apud pontem Motviumvicil. 528 Conslanlinus Byzanlium urbem repuravil, cl e%
315 Maximinus Cwsar cum magno cruciatu mise- suo nomine. Conslanlinopolim appeliavit et iedem
rabiliter etdigne moritur, al. a. 315. Romani regni eam esse voluit, al. an. 529. .
316 Pturimi, elc, ut A. an. pr. 529 Alexandriw Athanasius episcopus ordinalnr ,
318 Licinius Cwsar primo bontts Christianorum D<al. a. 523.
ullor, prava conlra Conslanlinnm tnacltinans, el Chri- 330 7/oc temporeIndi el lberi efficiuntur Christiani.
siianos persequens,victus bello inuriit (34). Melchia- Socr. a. 327
des papa XXXI sedit annis iv, obiit iv 7r/«s Januct- . 551 Hislemporibus Ensebins Cwsariensisepiscopas
rii (55). el Juvencus poeta el plurimi doclores claruerunl.
320 /7oe lempore Alexandriw presbyler Arius ne- 552 Antonius, utA. an. scq.
fandam hmresiiti Arianorum condit sub Alexandro 555 Conslaniia, Constanlini soror, ttxor Liciniimo-
epis;ooo aui Achillmsuccessil. ritur.
«ui/r..
(30) Initium pontifieatus Silvesiri spectat ad an. tinus enim junior j;.m an. 518 Crcsar fuit renuti-
314, quo Melchiadiseu Milliatlisucccssit. Pag. tiatus. i
(51) Alexander an. 512 pontiiicaluui ccepit. (54) Inilium pcrsecutionis Licinii hoc anno fuit,
(52) Concilium istud omiriuin conseusu an. 525 sed inleritus anno52i.
fnit ceiebralum. (55) Melchiadcsa. 311 eleclus obiit a. 314.
(53) Kusebius rectius habet Coitslanlius. Constau- (56) Jam a. 514 papa faclus.
79 HERMANNlCONTRACTIAUGIENSIS MONACHI 80
CODEX AUGIENSIS.
334 Conslanlinus cum liberis suis honorificas ad A 545 Eclipsis solis facta esl, ct tcrrae motus mnias
Anloniiim litlcras millit. Hier. a. 357. urbes subvertit. Hier. a. seq. el 348.
335 Tricennalibus Coiislantini Dalmatius Crcsar 30 346 Tribus diebus ac noctibus Roma natavit,
appellalur. 77ier.a. 337. ct Campanioeurbes vexatre. 77fer./i. a. habet nuta-
29556 Constantinus, dum bellum inPersaspara- vit.
ret, apud Nicomediamobiit anno aetalis LXVIal. an. 3»7 Bcllum contra Persas geritur gravi Romano-
337. rum damno. 7/i'er. a. 349.
337 (In marg. Consianlius XXXV, Constantinns 548 Romre ordinalur Liherius, quo ab Arianis
el Constans ann. xxiv, mens. v, diesxm.) Dalmatius expulso Felix in ejus locum subsliluilur (57). ilier.
Cresar factione Conslantii patruelis, et lumullu mili- a. 550.
lari interficitur. /7ier. a. 359. 349 Conslans inlerficlur anno aetatis xxx. Ma-
338 Conslantius Ariana hreresi per Arianum prc- gnentius etalii multi conturbant rempublicam. Hier.
sbyterura, et Eusebium Nicomediensem pollutus, a. 351.
Alhanasitim episcopum, el omnes non sure partis 350 His temporibus ossa Timolhei el S. Andrere
episcopos persequiiur. Hier. a. 340. apostolorum, et Lucre evangelistacConslanlinopolim
339 Constanlinus bellum fratri Consianlio infe- B invecta snnt. Hier. a. 557, 559.
rens, juxta Aquileiam occidilur. Hier. a. 341, af. a. 551 Gallus Constanlii palruelis Cresar factus. Ma-
340. gncnlius seipsum occidit. Hier. /i. a.
540 Terrre molus multas urbes subverlit. Hier. a. 552 Anlonius monachits cv aintis stire anno in
342. eremo moritur. Mulli ereraitic claruerunt, al. a.
341 Franci a Conslanlc perdomiti in pacem reee- 356.
pli sunt. 77fer. a. seq. 553 Gallus Cresar occidilur. Y'iclorinus rhetor et
342 Conslanlinopoli ejecto ab Arianis Paulo epi- Donalus grammalicus insignes habenlur. Hier. a,
scopo, Macedonius hreresiarchcs in locuni ejus sub- 355.
stituitur. Hier. a. 343. 554 JulianusCresarcflicitur a Conslanlio. Eiiscbius
343 Hoc lempore MaximiiiusTreviroriimepiscopus Verceltensis et Dionysius Mediolanensis ciiin aliis
claruit, a quo Alhanasius a Conslanlio profu^us sus- exsulantur. 77/er. a. 556.
cipilur. 77ier.a. seq. 555 MagnreAlamonnorum copiaeapud Argentarium
344 Alhanasius ad Constantis lilteras Alexandriam (58) dcletrcsunt a Juliano Coesare. Zos. a. 557.
regredilur. 77ier.a. 546.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
334 Constantinus in Arianum dogma lcMinr (59). C 543 Marcus papa XXXIII (60) sedit annis duobus,
335 Constantinus, dum belluin in Persas pararet, discessit Nonis Oclobris.
apud Nicomediam obiit, anno wlalis 66. Hier. a. 338. 345 Addit: Julius XXXI V papa annis quindecim,
— Constantius filius Constanlini cum Constanlinoet al. a. 337.
Constante fralribtts annisxxiv, tnensibusv, diebusXIII 346 Bellum, elc, ut A. an. seq.
regnaverunt. 347 Constans haud longe ab Hispania interftcitur
356 Conslantius per Arianum presbyterum el Eu- anno wtalis xxx, al. a. 550.
sebium Nicomediensemfil Ariaiius el cuiholicos per- 549 His temporibus osscl...illuta sunt, ul Aug. a.
sequilur. seq.
557 Jacobus Nisibinus virtutibus claruit. Hier. a. 531 Anlonius monachus centesimoquinto sumwla-
359. — DalmaitusCmsar occidilur. tis anno in eremo moritur; quo tempore mulli erc-
359 Terrmmolus mullas urbes diruit. mila: v.rlittibus claruerunt. Hier. a. 558.
340 Frunci, etc, ut Aug. a. seq. 552 Viciorinus rheior et Donatus grammulicus
541 Conslanitnopo/i... substituitur, ul A. an. seq. Romm insigneshabenlur. Hier. a. 555.
342 Hoc lemporeMaximinus Trevirorum episcopus 353 Julianus, elc, ut A. an. seq.
clarus habelur, a quo Aihanasius, Alexandrim episco- D 554 Magnm, etc, ut Aug. an. seq.
pus, a Conslanlioprofugus honorificesuscipitur. 555 Julianus Rheno Germanosvicit.

KOIJE.
(57). Ordbtalio Libern conligit an. 552, et subsli- sure tempore ab Euscbio Nicomediensi Ariano ha-
tutio Felicis a. 355. Pag. plisma perperam inussit, il um egregie vindieat
, 1(38)Id lioriierniim est Argenloraliim. Vid. Am- Pagius in Critica Baronii ad an. 321, u. 14, alii-
mian. Marcell. 1. xvi, c 12; Etiirop. 1. x. que.
(59) Ab hac hrcreseos labe, qtiam Constanlino S. (60) Marcus Silvestro an. 536 suvectus, post se-
Hieronymus in Chronico ob su&eeptumexlremo vitre plem menses Julium habuit successorem an. 557.
81 CHRONICON. - S.EC. IV. 82
CODEX AUGIENSIS.
31 356 Juliaiiiis Rheiio-Gerinauos vicit. Amm \ tiima
i Jiiliano privatusfuit. Hier.an. 565.— (In marg..
Ililarius Piclaviensis et Alhanasius Alexandriniis ab Jovianus XXXVII, mens. vm.)
Arianis multa mala passi sun'. 564 (7n mcirg. Yalenlinianus XXXVIII, aun. xi.)
537 Apud Ariminum synodus Arianorum contra Valciiiiiiianus Walenti fralri suo Orienlis impcriiim
fidera faeta est. 7/icr. a. 560. — Pauliiu- Trevirensis dedil. Hier. a. 365.
episcopus in exsilio moiiliir. Hier. a. 559. 565 Romrc Damasus papa orJinalur (61). Ilier.
358 Julianus Augusii nomcn usu pat. Conslantiiis a. 507.—Valens ab Eudoxio Arianorum episcopa ba-
in Parlhos bellum parat. Amm. a. 360. plizalus Christianos persequiuir. 77ier. a. 568.
559 Conslanlius Parlhico bello dimisso conlra Ju- 366Graiianus, Valentinkini filius, imperalor ef-
lia-iuni arma suinil. Ammian. (icitnr. Yera lana pluviae mista de nubihus fiuxit.
560 Conslantius moritur anno aelalis XLV.Eier. Ilier. a. 568.
a. 382. 567 Athanaricus rex Golhorum Christianos per-
561 (In marg. Julianus XXXVI, ann. i, mens. vm.) seqnitur (62). Ililaritis episcopus Piclaviensis n;o-
Juiianus ex Christiano Icclore paganus factus per- rilur. 77ier. a. seq. Nicaea lerrre molu corruit. 7/ier.
sequilur Christianos. Aihanasius, Eusebius, et Lu- a. 509.
cifer de exsiio revertnutur. llier. a. 363.— Pagani B 33 568 Eusebius Vercellensis morittir. 7/r'cr.
apud Sebasten sepulcrum S. Joanuis Bapiislre in- a. .571.—Hoc lempore Apollinaris episcopus haere-
vadunt. sioi ccntlit. 7/ier. «. 576.
32 563 Julianus, ad bellum Parlhictim profe- 569 Magna fames in Phrygia. 77ier. a. 371.
ctus et Cliristianoruin sangiiinem diis suis vovens, 370. His diebus posl Atixentii Ariani mortsai
Dsi judicio a quodam hosle occisus inieriit anno Ambrosius episcopusMediolanensium ordinalur(63).
sclalis xxxu. Post quem Jovianus impcralor facius, 77ier. a. 376.
cum omni exercitu ad Chiistianilatem redit. Amni. 371 Didymus Alexamlrire caxtis claruit. /7ier. a.
u. 563. — Anliochirp synodus hrercsiaca collecta est. 373 —Valenlinianus Saxoncs crcdc perdomuil. 7/ier.
7/ier. a. 365, al.a. 361. a. 574 ; Ammian. a. 570.
565 Jovianus, in nova domo recnbans suffocalus 372 Eunomius agnoscilur, a quo haercsis Etino-
odore pruuaruin el calcis, morilur; pro qtio Valen- miana. tlier a. 573. — Burguiidiones juxla Khemini
linia.us rcgnal, qui ob lidcm Chrisli tribiinalu mili- conscderunt.

COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.

556 77o<*tempore Hilarius Pictaviensis episcopus, Q 362 Synodus htvreiica Anliochim facla est. — Jo-
el Alhanasius Alexattdrinus et omnes catholici epi- vianus. . moritur, ut Aug. an. seq. — Valcnti-
scopi mulla ab Arianis mula perpessi sunt. Hier. nianus XXX VIII regnavil annis undecim. Hic, etc,
a. seq. ut A. an, seq
357 Apud Ariminum synodus 400 episcoporum 563 Valentiniunus Valenti, ut A. an. seq.
Artanorum contra fidem facta est, al. a. 35ii. 364 Valens ab Eudoxio Arianorum episcopo se-
558 Julianus, bellorum successu elatus, Augusli duclus el baplizatus, post tnortem frairis orthodoxas
noinen usurpat. Constanlius in Parthos bellum pa- persequitur.
rat.—Nola marginalis Bernoldi: Liberius papa XXX V 365 Gratianus, Valentiniam filius, Ambianis im-
sedit annos sex. Quo expulso locum ejus Felix perator efficilur. Vcra lana, ctc, ut A. au. seq.
papa XXX VI uno antio occupavit, et ilerum Liberius 566 Alhanaricus, rex Gothorum, Christianos in
sum sedi restituitiii: Hier. a. pr. — Sanctus autem stta gente persequilur. llier. a. 570. Damasus
Felix Conslantium imperalorem hwreticum esse de- papa XXXVII scdit uiinis xvm.
elarans, manyrizalus esl iv Kal. Aug. (64). 567 77oc tempore Apollinaris Laodicem episcopus
559 Constantius sumens morilur. Hier. a. plura scripsii, sed postea hwresin condidil.
362. — Julianus XXXVI aposlata anno uno, tueu- D 568 Magna fames in Phrygia.
ses octo. Hic ex Christiano leclore paganus faclus 569 77is diebus posl Auxeniti, elc, ut Aug. a. scq.
persequitur Chrislianos. 570 Va/en/iiiinntts Saxones in regione Francorum
360 Paqani invadunt, ut Aug. an. seq. cwde perdomuit.
361 Julianus ad bellttm anno wtalis xxxn, 571 Burgundioiium oclojiuta jere millia juxta
ut Aug. a. seq. — Jovianus XXXVII, tnenses vm. Bhenum consederunt. Amm. a. 572; Hier. a. 374.
Iste ilerum cum omni exercitu ad Christiunitalem 572 7'os/ Auxentmm Ariamtm Ambrosio ordinato
reiiit. Hier. a. 364. Italia ad reclam fidem redit.
NOTiE.
(61) Factum id a. 566. Pag. (64) De hac damnalione, uli el de martyrio Fc-
(62) Persecutio Athanarici, qui priinum a. 569 licis II, vid. Pagitis in Brev. Rom. Ponl. et Bollan-
regnarc ccepit, poslerior est. diani toiii. VII Julii, ad diera xxiv; de Liberio aulcm
(63) Ambrosii ordinalio peiiincl ad an. 373. tom. VI Sept., ad tlicin xxm.
"-3 IIERMANNTCONTRACTI AUGiENSIS MONACKl Si
CODEX AUGIENSIS.
375 Hoc tempore docente Am' rosio ItaKa atl A 'et ieligione prrccipiiiim, Orienli
imperaloreni prrg-
Christi fidem coiivertitur. 7/ier. a. 576. fecit; qui xvn annis regnans Golhos, Iltimios, Ala-
374 Valentinianus subiia sangiiinis eruptionemo- nosqtieet alias gentes plures coercuil deque tyran-
rilur, pro quo Gratiantw filius cum pairuo Valente nis Romanorum srepe imperium vindicavil. Idat. —
regnavit. 77i'er.a. 576. Priscilliaiius de Galliis (66) episcopus hoc leuqoie
375 (7n mttrg. Yatens cum Gratiano et Yaleitti- sui nominis hreresim condit. OYos.
Prosp.
niano ann. iv.) Graiianus XXX millia Alaniannorum 380 Ab hoc anno Theophilus Afexandiintis episco-
delevil. Ammian. a. 578. fJros. pus paschales cycfos inchoat (67). Ambroshis Me-
376 Valcns legem detlit, ut inonachi inilitarent, diolanensis archiepiscopits multa hoc tempore sub-
nolenies fuslibus jussil interfiei. Soz. a. 375; Hier. Iimiier scripsit. Prosp. h. u.
Ii. a.
35 ^81 Synodus secunda nniversafis (08) CLepi-
377 Gothi, datis a Valente Arianis docloribus, scoporum
Coiislanlinopoli agiliireontra Macedonium
Ariani eiriciunlur. Chron. Goth. haeresiarcham , ipsius urbis episcopu-m. sub Theo-
34 378 Valens, Arianus impcrator, post niulia dosio AugustoetDamaso papa. Prosp.Tdat.
mah gua, in Thraci.i trucidato a Golhis Romano 582 Athanaricus, rex Gothortim peisecutorqiie
exe;-citu, ipse sagitta saiiciatns, fugiens, et in vilem B Christianorum, Constaminopoli reeeptus a Theodb-
casam, cum srepe cquo laberelur, deducttis, inse- sio, moritur (69).
quentibusqiie hosiibus vivus in ipsa casa incrnsus, 585 Arcadius, filius Theoiosii Aiigusti, a patre
Fepuftura etiam caruit.Posl quem Gralianus XXXIX, in consorlium regni assumptus, regnavit annisxrvi.
fralris ejus filius, cum fratre suo Valentiniano re-
— Vrosp.
gnavit r.ni.os vi. 7/ier. a. 379; al.Ji. a. Hucvsqxe 584 Theodosio iingusto niins rionoritis nascittir.
Chronica Eusebii llicrotujtnus pcrduxil. Uiuc He.i- Romoe pe-sl Damastim papain Siricius, qui in Chro-
mannus (65). nicis Prosjieri Ursinus (70) dicilur, papa XL sedii
379 Gratianus imperato':- ob perturbatun* imperii annis xiv. Prosp. Gassiod.
*:a'um Theodpsium, gencre liispanum, aruiis, fide
CO.VIPENDIUM EX CODICEBERNOLDL
373 Vulenlinianus bellum tn Sarmalas parcins C duxit. Hinc autem usque ad annum millesimum
apoplexi moritur. Vulens XXXIX post tnorlem fra- qtiinquagesimum quaiium ab incarnatione Domiiu
tris ctim Graliano el Valenliniano annis quatuor dominus Hercmannus sua Chronica perduxil (71).
rt-;nnvi't at. a. 575. 379 Gratiamis imp. Theodosium Orienti impera-
574 Graitanus triginta mlllhu Atamamwrum dele- lorem prmficit. Priscillianus, etc, ut Aug.
lif, Ilie". a. 578. 580 Ab twc tempore. .. paschales circttlos in-
575 Valens legem dedil, ctc, i:l Aug. a. seq. -r- choat.
Golhi datis, elc, tit Aug. a. 377. 381 Synodus secnmta... Damaso papa : et pest
377 Valens a Golhis, orciso exercilu, fugiens, in damnaiionem prcedieti Itwreiici ires catwnes constr-
i.etno quadam vivtts crematur, al. a. seq. tuuntur.
378 Post moriem Valcnlis Atiani imperaloris Gra- 584 Maximus sibi recjnum tisurpansGratianumLtt-
tianus cum Valenliniano fralre suo annis sex regna- gduni occidit (72).
tit. — Hucusqua Chronica Eusebii Hieronymiis pei>
NOTiE.
(03) Ahhinc ordilur codex novus Urslisianro edi- D (70) Ast hoc in qoibnsdarn taniiim codieibns; in
tjonis, seu San-Geoi-gianus, qui curo Bavarico Ber- nova eirim operum cjusdem edilione parilcr Siricius
noldi aiitographo ad verbuni concordat. Iniiium hic appcllatur. Discrepaus vcro codicum leclio inde orta
pariter pOnit codex San-Emmeramensis, ad Augicii- videtur, quod una cum Siricio Ursinns vel Ursiciims
sem magis cxacius. Qiiod vero- hinc potissimiim sedcm Romanam occiiparc tenlarit; quos aieo am-
cxordiaiilnr; memorati eodiccs, hauri alia videlur bos in unam personam conflanmt. Siricins prrefuit a
rat:o, quam quod Hermannus ablriuc Chronicon dic 22 Dec. an. 384 tisque 23 Nov. an. 598, arieoque
siuim aiispicalns meinoretur, quamvis priora rr-que annis fere xiv, qtiamvis Prospcr xv ponlificaltis an-
ac sequentia ex aliorura scriptorum Cbronicis colle- nos eidem tribmit. Caeteritmoptime Iricnotitt codex
gerit. Murensis : seiiem pra-siiluni Roinanorum, et eortira
(66) Ila quidem co.ices, sed Prosper melius habel annos diversissime scriplos iu quibusdam, libiis in-
<leGalla:cia;Priscilliaiiiisenim noiiGallus.sed Hispa- veniri.
BIISfuit. (71) Hajc elaosula in Bavarico codice posl an-
(67) Vid. Leo M. epist. XLIV. nnin 577 habelur, conformiler neinpe prioribirs ai»-
(68) Nova reque ac anliqua Prosperi edilio CLXXX njs, ubi plerumque integro anno Aiigieiiseiu subse-
e is oposnumerat; caeteri comniuniter ciini nostro quitur, ut tamen ab anno 579 in computo rursus
Lcio.nl. Vid. Labbei collect. Concil. lom. II, p..9ll. cum eo concordet. Vel mde lamen discimus, quous-
(69) Frosper habet occiditnr. Idatius el Marcellinus que Hermannus suum Chronicon scripseiil.
id ad. anntim. superiorem refernnt, ac poslerior na- (72) Ita pariter ad hunc annum Sociatcs elProsper,
turali eu:n morle pcrijsse scribit. sed Marcellinus el caeleri id anno priore rcferunl.
83 CHRONICON.- S,£C. IV. 8f.

CODEX AUGIENSIS.
385 Maxiinusin Britaniiia a militibus iinperalor A 594 Joannes anaclioreta, cujcis Yilam Hieronymtis
creaius.adGalliaslransfretans.GratianumAugustum, etlidit (74), Theodosiuin 37 imperatorcm coiitra
a suis proditum, bello viclum fugavit, et Lugduni Eugeniuin lyramiiim victorem fore procdixit. Prosp.
captutn occidil; Valentinianumque Aiigusium fra- 595 Theodosius imperator diviniius adjutus Eu-
trem ejns de Italia ad Theodosium in Orienlem pe- genium lyrannum pugna viclum peremii; et ipse
pulit, Victoremqtie filium suum imperii consortein eodem anno Mediolani vita decessit, el apud S. Lau-
fccil (75). Murcellin. a. 583. rcnlitim sepiillus esl; pro quo filius ejus Arcadius
36 588 Maximns tyraiintis a Theodosio el Y'a- cum fralre Honorio annos tredecim regnavit. Prosp.
Icniiniano Augusiis victus ct caplus, juxla Aquileiam — Auguslinus F.cclesire proptignator lacuntlissinitis
purpura privalus capite pl :clilur, et Victor filius a Maximo velerano episcopo Hippoue-regionis Afri-
e^us ab Arbogaste magislro miiilum in Galliis per- cre, adliuc vivenle, ipsius tnbis episcopus , quamvis
emplus est, et Valeiitinianus imperio restitutus. invilus, ordinatur (75). Possid. Claudianus pocla
Prosp. ldal. clarus habetur. Joannes eremi.ta inigravil ad Domi-
389 Ithacius el Ursacius cpiscopi ob necem Pris- num.— Hucusque Ruffinus ecclesiaslicam Historiam
cilliani, quem accus.iverant, Ecclesire cominuuione Eusebii Cresariensis cpiscopi, a se translatam, per-
privanlur. Prosp. lsid. De Viris illust. B duxit.
392 Valentioianiis Auguslus, iiimia, ut siunt, 396 Gildo comes Africoe lyrannidem inibi invasit,
Arbogastis atistcrilate vitaepertresus, apud Vicnnam eam sibi usurpare prxsumens. Zos.
laqueo vilam finivil. Pro quo Arhogasles insiinu- 3 .7 Concilio Carlhagini habilo Hipponicnse con-
latus Eiigcniuin in Gallia imperalorem creat. Prosp. cilium roboratur. Sanctus Martinus Turonorum
— Hieronyr.ius librum, quem de viris illusiribus episcopus post mtillas virlutes migravil ad Domi-
Ecclcsire scripsit, iiiicusqtie perduxil. Marcell. num anno aetatis LXXXI,episcopalus vero xxvi, cnjtis
393 Thcodosius imperalor cum filiis Arcadio et vitam et virlutes Sulpitius Severus egregio ctlitlit
Konorio tribus aimis regnavit. Prosp. slylo (76). Greg. Tuu

COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.

383 Hi r-tiyiiius presbyter, jam in Bethlehem ha- Q
bilans, clarus hubelur. Prosp. h. a. — Priscillianus
limreticus in synodo Burdegalensi damnandus fucjit,
sed Treviris ab Evod.o prcefecto inicrficilur (77).
Prosp. h. a.
386 7/cc lempore Siricius papa scripsil decrelalia
quintlecimcapitulaUimerio TarraconensiepiscOpo(78).
388 Theodosius Aitauslus Maximum lyrannum
Aquileiw occidit.
389 Ut Aug.
390 7/oc tempore S. Mariinus, Ambrosius episcopi,
Hieronymus presbyter, Joannes Clirysoslotnus, Au-
gustinus el Severus aiitque quam plures doctores cla-
rueruni.
NOT.E.
592 Vtilentinianus delo Arbogaslts laqiteo vitam
finivil (79). Hieronymus, etc, ut Aug.
393 UtAug.
394 Joannes... Hieromjmtis descripsit, etc, ut
Atig.
595 Theodositts imp. Eiigenium ttjrannitm vicit, et
ipse eodem anno Mediolani in pace quievit : pro qt:c>
Arcadius et Honorius filii ejits annis xni. Augustiiius
Hippone ordinalur episcopus. Joanttes eremita tnicjra-
vit ad Dominuni.
596 Gildo comes Africam sibi.tyrannice usurpttvii.
397 Sanclus Martinus Turonorum... Severus cgre-
gie composuit.

D
(73) Harcellinus ct Socrates necem Gratiani an. culiari dissertatione Maiiinum an. 400 obiisse
385 consignanl : Valetitiniani autcm cxpulsio ad an- contendit.
num 387 speclal. (77) S. Hieronymus de Script. cccles., Sulpiliiis et
(74) Vid. S. Augusl. 1. v de Civit., c 26, el Ru- Prosper Priscillianumaddicliim ab Evodio quitlein audilum,
finus, I. II hist.,|c 19 el32. Yiiam vero hic indicalain sed a Maximo glailio scribuiil.
in operihus S. llieronymi haud reperio. Baronius (78) Scriptaest hrec decretalis epistola v Idus Fe-
equidem in nolis ad Marlyrologiuni Rom., die 27 bruarii, Arcadio et Baulone coss., atlcoqne ad an-
Mart. factnm, itl ait in epistola ad Ctesiphoulem num priorem perlinet. ilanc primatn aiillietnicam
t. IV, p. 476.) vernm Jnannem ibi laiidaluin , decrelalem slatuunt vulgo erutlili, qiiibus lameii
Uirysosloniuin esse, contendil edilor Marlianaeus. liaud consenlit P.a S.
iOpp. Constanl, aniiquiorcs adhuc ge-
Conl'., t. III, Mart. Bolland., die 27. nuinas jani inde Clemente profereus in sua col-
(75) H*c in meixlo cubant; quamvis enimidS. Au- tectione
J , edita Parisiis an. 1721.
lamen (79) Incertum est hoc mortis gcmis, quotl aliler
gusiimis hoc anno sit ordinatus episcopus, Nuniidire
haudquaqiiam a Maximo , sed a Megalio ',iiarral Zosimus , aliter Epiphaniiis, carieri. Vid. S.
piiinatc faclutu, ipse prodit Angustinus in breviculo Ambrosii episl. 54 etviolenlcr oralio funebris in Valeutiiiia-
collaliouis dioi terlii cap. 7, Opp., t. IX, p. 558. nIIm , unde inors ci illala habelur.
(76) Vid. Pciav 1. xi, c i7.'Pagius vero in pe-
87 IIER5IANNICOXTRACTI AUGIENSIS MONACIlf 83
CODEX AUGIENSiS.
o»5 banclus Ara.irosiiis Mcliolanensii arcbiepi-A ma in Ecclesia couslituit decrela, et ccclesiam SS.
scopus, doctor Ecclesiae iniriliciis,. ad Dominum Protasii el Gervasii martyrum Roinre coiistructam
migravit. Marccll. — Romre Anastasius papa XLI dedieavit, et tilutum in Urbe eonsliluit. Auast. Bed.
sedil aimis iv. Idem. —38 ln Africa Gildo comes * 405 Komanis dtice Stilicone in Thuscia pticptiare-
fratre Mascezele, Deojuvante, pugna viclus interiit. tihus Radagaistis (81) cum cc militibus Gotborurt»
Marcell. Jorn. fac.ili victoria, Deo rionanie, victus et capliis est.
59'J Templa idolorttm jussu imperatorum in divcr- Marcell. Prosp.
sis partibus oriis destruuntnr, el lutli gladialortmi 400 VVandali, Suevi et Alani Irajccto Rlieiio in
tolliintur. Aug.,1. xvni de Civ., capile ult. Eulro- Kal. Januarii (82) Gallias hostililer ingrcssi. C/iron,
pius eunnehus , qui. hoc anno cum Theodoro con- Go:h.
sulaium invaserat, Iionore el vita privaJns interiit. 407 Conslantinus in Brilannia, tyraninde invasa»
Prosp. MareelL ad Gallias Iransil. Prosp.
400 Gothi Alarieo et Radagaiso rcgibus Raliam 408. Areadius imperaior Conslatitinopoli moritur,
iiigredientes devastaril. Prosp. Cuss. — Hoe (empore relicto pro se lilio Theodosio, cmn qno dcbinc pa»
Anastasms papa sua eiiam dccrcla consiiluit, in- triins Ilonorius annos xv regnavil. Gass. Prosp. —
venlos in Urbe Manieliseosdamnavii, et basilieam, B Slilico dux fortis una cnm filio Eueherio ab H»no-
qiueCrescentianadicilur, via Maiiiutiina construxit. rio Auguslo oceidilnr. Oros. Marcell.
Anast. 409 Wandali, Alani et Suevi in die Oct. (83)
401 Joannes Constantinopolilanus et Theophilus Hispanias oecupant. 7rfa/. Attatus, imperator Romr»
episcopi clarjssimi-habenlur, sed adeo inler se dis- per tyraniiidem factus et mox pulsus, Golhis cohae-
cordes, ut molimine Theapbili Joannesin Pontum sil. Prosp.
exsilio retcg.itus sit. Prosp. 40 'H0 Aiarieus rex Golboriim Romam obsedit
4,02 Poljeniire Romanr, Siilicone duee contra Go- mullasque cxiles ibi et prredas faciens, locislanlum
tlios graviiilroniniqitecladepiignantes, tandcm victi sacris et ad ea proftigis, qnia Christianus erat, pe-
«crga verluril (80). Cnss. Jorn. Oros. — Romre In- percit annoab Urbe condilaMCLXlV.PIacidia,soror
tjoeenlius papa XLII sciit annis XJV. Itonorii Augusli, a Golhis in Uibc inter alios capl.u
405 Carlhogini conciliuro contra Donatistas ha- 7rfaf. Golhomm pars Veiietiam captam possedil, qtii
biliim. postea Ostrogolhi vocati et ciim Romauis confosde-
39 ^i His leniporibtis Innocentitis papa. pl.ni- raii sunt. Jorn. a. 409.
COMPENDfUMEX CODICE BERNOLDI.
598 Sunclus Ambrosius Mcdrolanensisarchiepisco- C 403. Carlhagini... habelur. Cod. eccl. Afr.
Vtis , docior egregitts, migruvil ad Dominnm v 7i»'. 404 77is lemporibus Innocentitts papa tnutta decre-
Maii (84).—Romw Auaslasius, etc, ut Ang.— Gitdo ta fecit. Orosius presbyter clarus habetur. Prosp.
comes pugna victtts interiii. a. 590.
599 Templa idelorum destruuntur, el ttidi gl.tdia- 405 /7oc tempore Raditgnisus enm cc millibns Go-
tnrum lollKiilur. tliorum, Deo donante, est viclus.
400. GotltiStatiam devastnnl. IIoc tempore Anasta- 406 Wandali... ingressi sunt.
sius papa stta decreta constituil, el invenlos in Urbe
407 Innocenlius papa Arcadium imperatorem ex-
Manicliwos damnavit. Corpara propltetarum. Habacuc
el Michwwa Domino reveianttir (83). communicat, qui consensit ut expelleretur loannts
401 Joannes... Theophilus ctctrissimihabenlur, sed Ckrysoslomus (87).
fideo discordes, ut, etc, ut. Aiig 408 Arcadius... annis xv regnavit. — Slilico dux
402 Gothi Stiliconem ditcetn cum Romano exercitu fortis ab Honorio Aug. occidilur.
fvgaverunl. Innocenliuspapa XLIl sedil an. xiv (86), 409 Wandali, Alani, Suevi terliodieOclobris,elc,
qui LVHcapitula dccrelalia scrivsit. Prosp. Marc. ut Aug.
NOTJE.
(80) Ctaudiaiuis i!e sexlo consiilam Honorii, et D (84) Marcell., xv 7fa/. Mcni; sed leg. in priclie Non.
Ciaiitis I. iv da hcHo Gclico, Golhos fuisse a Slili- Aprilis; qui dies fuil Sabbatum sauctiim qiiojuxla
coiic fugatos scribiiul. Facta cst aulem hrec pugna Pauliniini obiit S. Auibrosiiis. qtirc nota ctironica
29 Mart. a. 403, quamvis Prosper et alii nonnulli aniium priorem indicat. Vid. Viia, t. II Opp., edil.
eam hoc anno referant. Maur.
(81) Reslituenila esl ex Bavarico depravata Au- (85) Teste Sozomeno, Ilist. 1. vn, cap. ull., con-
giensis codicis lectio Ra.laguisus et millibns. ligit hoc sub Theodosio Seniore, perperam adeo hoe
Vid. Bolland., 15 Jan., t. I.
(82) Prospcr pridie Kal. Jan. el Suevos omillit, anno notatur. Innocentii
pcrinde ac Cassiodorus. (86) Pagius ordinaiionem ad d. 21 Dec.
(85) lii coiiice pro in lcgendum videtur m, ut an. 401 rejicit. Innocenlii ad Eudoxiam, et duaeAr-
cadem lectio prodeal, qure habetur in Bcrnoldo, (87) Epistola
qnaeve ex ipso ldatio genuina est, qni lianc invasio- cadii adlnnocentium.unde hrecVid. hausit Bernoldus,
uem fcria tertia faclam sciibit, qualis ncciv Kal. ab eruditis spurire censentur. Pagius in Vita
nec iii Itl.Ocl. ab ipso assignali ftierehoc aniio 109; hiijns ponlificis Brev. Rom. ponlif., I. \, n. 28.
fc».icMio teiii.a dics ejisicm iniisb.
 89 CHRONirON. - S.EC. V. 93
CODEXAUGIENSIS.
411 Constanliiitis lyrannus apud Arclaium victus i{ vtilneralus interiil, et pro eo YValllaregium noiricii
ab Honorio captus est, filiusquc ejus Constans in invasil. Prosp. — Hierosolymis corpora SS. Ste-
llispania a Gcrontio couriie pcrcmpliis, el Maxinius phani prolomartyiis.Gainaliciiset Nicodemi Luciano
ab co in regnum levalus esl. Prosp. Murceil. — preshytcro diviiiilus revelala, iiiveniiinliir, et innu-
Constaniiiis dux ab llonorio constiliiliis esi. Alarico iueris miraculis glorificanlnr. Idat.
rege Gothorum morluo Alaulfus succcssit, qui Placi- 410 VVallia, rex Gothoriim, paccrn cupiens, vi-
diain captivam uxorem accepit. Peslilcntia, famcs, diiam Alaulfi Placidiani fratri Honorio
Auguslo
bestire, et gladiusbarbaricus nriserum late vaslanl rcddidil. Ejusnuptias diixConslaiitiuspromeriiil (90).
cl compriinunt orbem. Zos. 7rfa(., al. a. 414. Prtsp. Marcell. — Romre Zosimus papa XLIII
412 Maximo in Hispania rcgno ablalo vila con- sedil annis Iribus,
qui stia cliam ad Ecclcsiac sta-
ccssa esl. Golhornm pars niaxima rcge Ataulfo lum decreta
— promulgavil. Anctst., al. a. 417.
Gallias ingressa. Prosp. Ilcros S. Marlini disci-
417 Ilonoiius Augiislus Romam (riumpbans 'in-
puiiis, Arelatensis episcopus sanctus, innocens sede
sua pulsus esi, el proeo Patroclus ordinalus. Prosp. greditur, Attalo currum—cjus prteccdciile ei post ia
— YVandaliet Suevi Gallaeciam, Alani Lusitaniam exsiliura misso. Prosp. Quaistio et dissensio t!e
anni Pascha (91) oritur sub Zosimo ^ap;»
el Carlhagincuscni provincias, Silingi Brcticas sor- Bl htijns
Roinano. 42 Conslanliiis Fredibaluni rcgcm Wan-
(itinlur. Idat. a. 411.
dalorum sine bcllo arle captuni Honorio iuiperalori
413 Hcrodiamis, hujiis anni cum Lucio consul,
misil. Idat. a. 415.
novarum rernni i.i Africa reus, honore el vita pri-
valur. Prosp. sed consulemvocal Ileraclianum. Bur- 418 Carlhagini concilio cpiscoporum ccxvn ccl-
gtiiidionespaiicin GallircRheno coiiliguam obtiiiue- leclo et a Zosimo papa conlirniat., Ptiagius aliique
runl (88). Prosp. Jovinus et Scbasliamis fratres, hrereiici damnanlur. Prosp. — Eclipsis solis xiv
G..lliaDtyranui, Narbonreab llonorio pcrein]>tisunt. Kal. Augusti (92) facta, cl comela abhinc usque ad
—
Prosp. Idal. — Ilis lemporibns Pclagiis Brilo, ad- mensem Sepienibiem visa. Marcell. Pugna inter
nilcntibus Ccclesiioct Juliano, liberuiii 41 arbitiium Guiidericum Wandalorimi rcgeiu cl Ermcnricum
plus justo extolleiiS, ei lioiniiicm sine gratirc Dei [al., llermericuni ] Sucvorum regem facta. Idat.
auxilio proprio uisti perfectiim fieri posse asserens, a. seq.
fidem Ecclesix turbat. Ejus hrcresini S. Aiiguatinus 419 Ilonorius Augusttis Conslanliiim ducem iu
singtilarUer prre caeleris cxpugual, et papa innocen- consorlium impcrii assumit. ldal. «.421.— Roinre
lius ciini aliis hoercliciscoudeiiiiiat. Prosp. Bonifacius papa XLIY sedit annis iv, cum quo ab
414 Altalus Golhis auctoribus in Gallia lyranni- ^1 aliis papa ordinalur Eulalius. Quo ab Aiiguslis de-
dcm iuvasit. Prosp. jcclo, Bonifacius in sedc (irmaltis sua etiam ilccreta
415 Gollri llispanias pclunl, quoriiui proesidio consiimil, et ecclcsiam S. Felicilalis el S. Silvani
Atlalus dcslitulus, a Romanis captus est (89). JI7ar- in Urbe conslruxii (93). Anasi. Prosp. — Constaii-
cell. — Alaulfus rcx Cotlioiiim a quodain sociorum titis imperaior pacera cuin YVallia rege Golhorum
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
410 Alaricus rex Cothorum Romam obsedit et ir- liierosolijniis invenla sttnt.
' i\G Bomw Zosimus
rnpil, anno ab Urbe condila MCLXIV,ct qitia Chri- (94) papa XLIII scdil iinnis.
Stianuserat, locis sacralis el ad ea profugis lantttm tribus, qiti eliam stta ad Ecclcsim statnm decreta
pepercit. protttuigavil Ysicio episcoposub qtialuor capitulis.
411 Peslitenlia, fumes et glttdius burbnricus mise- 417 Honorius... cl in exsilium pusica misso. —•
rum lale devttslanlorbem. " Quwstio... sub Zosimo papa, ul Ang.
418 Carthagini... damnaulur, ut Aug. — Eclipsis
412 Golhorum maxima purs Gallitts ingressa.— solis xiv Kal. Augusti facla est
lleros... ordinatur, ul Aug. 419 llonorius Aug. Conslantium diicem consorlem
413 /7fs temporibits Petugius, clc. , ul Ang. — facit itnperii. Romw Bonifacius papa XLIV sedit an-
Biirgnndioncs... obitnuerunl, ul Aug. nis qualttor, qui eliam qualttor decrela fecil : cwn
414 Ul Aug. quo ub aliis papa ordinatur Eulalius, qni tamen ub.
415 Golhi... est captus, ul Aug. — Corpora SS... Augustodeponitur.
NOTiE.
(88) Ex Ob/mpiodoro hrce Ciirgiindionum irruptio annus cum novem mcnsibus totidemqnc dielnis
in Germaniain piiniam jam au. 411 facla col- liihiiitur. Ysicius vero hic nominalus Uesychiiis
ligitur. c.-,tSaloniianiis episcojius. 'Vid. Labbei Collecl. con-
(89) Philoslorgius id reciius rul aiiiiuni sequcn- cil. I. II, p. 1550. ad
tcni refcrt. (92) Idatius malo annum 417 quo 19 Jul. erat
(90) El hoc OlympiodortiKprimuni auno seq. fcria v, scil juxta Chronicon Alcxandrinum eclipsis
hahet. accidil fcria vi, igitui- boc auiio 418.
(91) Zosiinus ex Murcellino primuin, auno se- (93) Bonifaciiisordiiiattis cst a. 418, dic29. Dcc.
qucDli'.die 18 Mart., lnnoccntio die 12 ejusdein inen- (94) Vid. Paschasini episcopi Lilybelani cpi^tola
sis (lcfunctosucccssii, ttii umis duntaxat rcgimiu;s atl Leoneni papaui inter liuius Opera ad au. 443.
Dl HERMANNICONTIUCTI AUGIENSIS MONACHI 92
CODEX AUGIENSIS.
fiiiiiat, data ei cum aliquot nrbibus ad iiihabiian- A Gundeiicus rex Y\'andalorum Dei judicio percussus
duin Aquilania secunda. Prosp. Idctt. nioriliir, cique Geisericus [al., Gensericus] lyraiuius
•420 Wallia rege Golhorum morluo Theodericus Ai-iiinusqiie hrcreticus el calholicoi-um crudelis pcr-
succcssil. 7sid. a.419.—Belhlehem Hieronymus secuior successil. 7rfa(. a. 428.
presbyter, doclor cl interpres incomparabilis Scri- 44 427 Bonifacius in Africa pollens duces quos-
pturaruni anno selatis xci obiit. Prosp. Bed. —Ala- dam conlra se diinicaules occidit; contra quem evo-
ni a Gothis adcoca-de domili ut, regio nomine ue- catis barbaris mare ad id lemptis iguotiim pervium
glccio, Gunicrico regi Wandaloruni se luendos efflcitur. Unde gens effera Wandalorum, dc Ilispa-
submilterent. Greg. Tur., Idal. a. 418. niis exclusa a Goihis, frclo Irajeclo Afiicam inva-
43 *21 Conslaniitis imperalor Ravennre moritttr. dcns, gla.iio, prrcda et igne miserabiliter debaccha-
Idctt. Prosper. — Beilum inter Wandalos ct Golhos lur, intei feclo priusErmeugario [Idalio Uermigarius]
oiilur. Idnl. rege Suevorum, postquam in Hispania xix annis
422 Excrcilus contra Wandalo* duce Caslino ad dcbacchali snnt. 7rfai., al. a. 429.
' 428 Ncstorius ,
llispanias Goihis auxilium mittilur; a quo olfensus episcopus Constantiuopolitanns,
Bouifacius, vir bellicosus, secedens ad Africam se duas in Chrislo personas prredicans hominenique
conlulil. Wi-.ndalivero ad desperationem coacli, B purum ex Virgine natum (hilalcin postea accepisse
Caslino incaule manum couserente, viclores effccti alilirmans, a Cyrillo Alcxandiino episcopo et papa
sunl. Prosp. ldat. Cccleslino hrerescos arguiiur. Prosp. — Aelius co-
423 Placidia Aiigusta, a fratre Honorio pulsa, mcs Romanus, mullis Fraiicorum caesis, partem
cum filio Valentiniano ad Tlieodosiuiu Aiigiisttim in Galliarum, qtiam pervasaro tcuuerant, recepit. Prcsp.
Orientem proficiscilur. Prosp. — Romrc Ceelcslimis ldat.
papa XLV sedil annis novem, qui plurima in Ec- 429 Aetius magisler mililum el patricius factus
clesia fecit staluta, et basilicam Julii in Urbe con- est. Prosp. — Agricola baereticiis Pelagianisla Bri-
slructam dedicavit. Anasl. Marcetl. mel. a. 421. — tanniassuo inficit errorc; unde S. Germanus Anlis-
Honorius imperalor Occidenlis Ravennre morilur, siodoreusis episcopus, a Coelestiiio papa illo missus
el Joannes lyrannusregnum ejus occupat. Theodo- hreresim cxpitguavit pltiriinisque saluti fuil. Prosp.
sius impcralor Orienlis posl moiiem patrui sui Ho- Bed. hist. Ang.'.
norii regnavit annos xxvi. Prosp. an. xxvn. 450 S. Augustinus Hypponensis opiscopus, Ec-
424 Theodosius Valcnlinianum amitae suae Placi- clesire Christi el calholicoe fidei propugnalor et
di;e filium Cresarem faciens, ad regnuin Occidentis defensor inviclissimus, in civitate sua a harbaiis
fiun matre possidenduro remittit. Prosp. Cass.— C obsassus, cum inler ipsas ohsiilionis angustias pro
Joannes (yrannus Africam coiUra Bonifacium pe- Ecciesia soiliciltis Juliani arguliis pro gralia Dei
tiil. Idat. oppcgnans respondisset, ipsa Dei gratia, ne ruinam
425 Valeniinianiis cum matre Joannem a snis suorum viderct, siihlractus, v Kal. Scpl. migravit
exsiiucluin opprcssit, regnuni Occidentis recepii, ad Doininuiii anno aelalis LXXVI,episcopalus vero
Casliuum Joanni favenlem exsilio damnavit, Aelio seupresbyleraliis XL. Prosp. Bed. clir.
palricio, quia Hiinnos evocatos reverli feceral, ve- 431 Teiiia synodus universalis cc episcoporiur,
iiiara dedil. Prosp. Marcell. aputl Ephesum congregatur sub Cceleslino papa,
426 Palroclus Arelalensis episcopus a Iribuno ubi inlcr alias hacreses Nestorius cuin secta sca
quodam barbaro innocens trucidalus est. Prosp. — damualur.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
420 Bethlehem Hieronymus presbyler, egregius in- J) 426 Palroclus... trucidalur, ut Aug.
terpres, anno wtatis xct obiil (95). 427 Bonifacius...pervium efftcitur, ul Aug.; cretera
421 Constantius imp. Ravennw morilur. dcstint.
423 Romm Cmlestinus papa XLV sedit annis ix, 428 Nestorius... arguitur, ut Aug.
qni xxn capilula decrclalia episcopis Galliarum scri- 429 Agricola... inficil errore.
,,s-/, — Ptacidia Augusta a fratre Honorio pulsa, ad 430 S. Augustinus Hipponensis episeopus, in cici-
Theodosiumin Orientemproftciscilur. Hotwrius impe- tate sua a barbaris obsessus, cum iiilrtt ipsas an-
ralor Occidentismoritur, et Joamies ttjrunnus regnum gttstias obsidionis pro Ecclesia sollicilus, Juliani
ejus occupavit. arguliis pro gratia Dci pugnans, elc, ut Aug
421 Theodosins... remittit, ut Aug. 451 Terfia syuodus... damnatur, el duodecim ca-
423 Vateitlinianus cum malre Joannem lyrannum pita contra e.imdem scribunlur.
Ravemiw oppressit.
HQTJE.
(95) De rctate S. Hieroiiymi discrepanl scriptores, tcruni ad liiinc anniim Prosper in Chonico a P.theeo
nuos inler Baronius in Ilist. eccles. ad an. 572 et edito revocat initium regni Francorum sub Phara-
420 ei soltimmodo Lxxvni Fleurius vero, Pagins niuntlo piinio eortim rege.
aliique passim xc circiter vitre annos (ribuunl. Cie-
£3 CHRONICON.— S.EC. V. 91

CODEX AUGIENSIS.
45 Pa'-'a ?'IISa,J Scolos, Chiislo credentes, a Coe- A aiixilialoribus geritur. Geisericus, rex Wandalorum,
leslino papa primus episcopus niittilur (96). Prosp. Arianus, calholicos in Africa perscquens, quosdam
Beda. hist. Angl. 46 Ecclesiis suis pepulit, quosdam exsilio damnavit,
432 RomreXistus papa XLVI sedit annis vm; qui quosdam eiiam variis pcenis affectos martyrio coro-
accusatns a Bassoqtiodam, venlilala in synodo causa, navit. Barbari piralicam exercere aggressi, Prosp.—
ab episcopis LVI purgatus et Bassus damnatus est. Valenlinianiis Augtislus, ad Theodosium Augiistum
Bonifacius, de Africa reversus et magisler militum avtinculi sui filiuni Constaiitiiiopolim vcniens, filiani
factus, cuni Actio pngnavil el vicit, ct post paucos ejus accepit uxorem. Prcsp. — Ercjenricus rex
dies morbo ahsiiniptus est. Aetius vero inimicos Suevorum, morbo oppressus, Richilara filiumprose
fugiens Dalmatias Pannoniasque petiit et Hunnonim rcgem constituit. 7<faJ.a. 438.
?.ux;lio graliam principum pristinamque dignitatem 438 Gothi Richilam rcgem Suevoruni, pugna
recepit. Prosp. Marcelt. victum, thesauris spoliaverunl. Idat.
433 Burgiindionesab Aetio pugna vic-tisunt. 7rt7<r. 459 Juliamis Atelenensis episcopus Petagianista
a. 458. — Hoc tempore Xislus papa ec lesiam jaciantissimus, ecclcsiaecommnnioni subripere (97)
sanctre Marire, qnre Liberii ilicehatur, et ecclesiam tcntans, a Xisto papa rienno damnalur. Romani
sancli Laurcnlii in Urbe conslruxil, confessionem Hiinnis auxiliaioribus atlversuni Coihos et regem
sancti Pelri itenique sancli Laurciilii adornavit. Theoiloricum infausta pngna conltigunt in Gallia, e^
Valenliisianus quoque Augusius mult.i eccfesiis riona Litorius dtix Romamis vulneralur, et post ab cis
dedil el confessionem sanrliPaiili conslruxit. Pclrus capilur et occiditur. Quibus lamen non multo post
eliam episcopus sanclae Salinre ccclesiam fecil. suppliciter pelenlibus pax cum eis a Romanis pacta
Beda. chr. Anast. cst. Prosp. — Ipso anno Aetio et (98) Romanis con-
434 Wandali jam nono anno Africam infesiaritcs, tra Golhos intenlo, Geisericus rex Wandalorum ,
pactum a Romanis postnlant. Prosp. qui fidtis et amicus Romani populi pulabatur , dolo
435 Pax ciun Waiidalis facta , dala cis a<lbabi- sub specie pacis, xiv Kal. Novemb., Carthaginem
tandum Africae porlione Aeiius Gundicharium ccpit, cives ct maxime nobiles trucidavit, opes
regem Btirgundioniim bcllo obtinnit, snpplicanti- omnes diripuil sacerdolibus crcsis et pulsis, eccle-
que pacem concessii, qua tamen non diu politus ab sias in ustis stiorum vertit , omniaqiie divina et
Hiinnis cum gente sua peremplus esl. Prosp. humana jura confudil, ibique xxxvn annis regnum
436 Gollii pacem lurhanies inter alia mala Nar- oblinuit, sub quo plurimi sanctorum mariyrio ob
bonam obs-ssam famc premunl; sed Liiorius dux ,, fidem catholicam coronati stint. Prosp.
Roinaniis supervenien^ , et hosles vi repulit ct 47 W Romre defnncto Xislo, Leo, vir doclrina
crviiatem aiveclo frumento faine liberavit. Prosp. insignis el moribus, papa XLVII, sedit annis xxn,
437 Bc-IIunia Romanis conlra Golhos Hiinnis qtii plurima ad utilitalem Ecclesiaesublimiler scripsil

COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.

432 ltontm Xislus papaXLVl sedit annis vin. psit, in quo eitmdem liberum arbitrium nimis extulisse
433 Valeiitinianus Aug. mulia ecclesiis dona probavil (99). Marcell.
iedit. 439 Jutiamts Arelatensis (100) episcopus, Pelagia-
454 Wandali jam novem annos Africam, elc., ut nista jacianiissimus, Eccie.siw commnnioni sttbre-
Aug. pere tentans, a Xisto papa denuo datnnatur.
435 Pax cum Wandalis facta. Prosp.
436 Goihi Narbonam obsessam fame premunt. 410 7?om<B defuncto Xisto, Leo, vir doctrina et mo-
457 Beltum a Romanis contra Gotlios gerilur. ribus insignis, papa LXVIIserfiianuis xxn, qui Eu-
438 77/slemporibus S. Prosper, Regicnsis episco- tychianam el Nestorianutri hwreses condemnavil et
pa», conn-3librum Cassiani de Prolectione Dei scri- XLIXdecreta conscripsit.
NOTJE.
(96) Beda hist. Angl. I. i, c. 15, i I anno ociaro 1744. Vid. ihid. prrcf., p. xxi.
Theodosii Junioris ascribit, quod a morle patris (100) Nullus tunc erat Arelalensis cpiscopns Ju-
Ronorii intelligendtim. Alii Pallailium ad llibernos lianus. Novissimi Operum S. Prosperi editores re-
missum fuisse contenduiit. Qua tle re legemlus ponunl Eclanensis, uli euni quoque vocat Gard.
Usserius de Britann. Eccl. primordiis, cap. 16,alii- Norisius in sua Pelagianismi Hisloria. Vitl. Baronius
que scriplores Anglici. ad annos 439 el 444, ncc non Ughellus Ital; Sac
(97) Canisiana edilio subrepere. t. VI, p. 502. Prreplacei lanien lcctio codicis Au-
(98) Pro er, leg. cum. giensis, ut hic inlclligilur Alelhinensis, veleris sci-
(99) Confunditur hic S. Prosper Regiensis in licet in Campania Felice scdis episcopalis snlistes,
Lombardia episcopus cum S. Prospero A.qiiilanico, cujtis i aliquot pnesules exlnliet idem Ugtellus I.
qui cpiscopus nunqnam fuit . cujusqne litjfir conlra c I. X, p. 16, qiiibus c-lhic Juliamis post. 3. Elpi-
Cassianum exstal m ejus Operibus edit. Venel. a. dium annuuierandus videiur.
95 IIERMANNICONTKACTl AUGIE.NSISMONACilt 9&
CODEX AUGIENSIS.
et conslituit; Eiiiyciuanam ct Nestorianam biereses A ispiuiica qiiad.im obiormierunt, posl annos cxcvi
condcmnavii. Ejus tcmpore, Demelrias, ancilla expergcfacli sunt, et confirmala (ide resurrectionis
Clirisli, RoinaeS. Stcphani ecciesiam fecit. — Gei- moiiuoriim ilerum obdormicruiit (102).
sericus Sicilinm pervasam gravitcr afiligens, (imorc 447 Euiyches presbyter et abbas Conslanlinopo-
Sebastiani ducis ad Carlhaginera luendam rcdiit. litanus, confusa in Chrislo divinilalis ct hiiinauilalis
Richila rex SueYorum Krelicani provinciam et Car- subslanlia, unam in eo naluram dogmatizans, ad-
thaginenscm Hispaniara ccpit. Prosp.Marcelt. Anr.st. nilente Thcodosio Aiiguslo et Dioscoro Alexandrino
ldat. episcopo, resislenleni sibi Flavianum Conslanliiio-
441 Theodosiiis imperator conlra Geisericuin ct poliianiiin archicpiscopum expulsum usque ad nior-
Wandalos per duces suos hcilum movct; sed ipsi lem persequuntur. Conlra quain hoeresimLeo papa
negolium cunctando differcnles, Siciliac magis oneri, lcgalos niisil. Prosp. a. 449. — Richila rex Suevo-
quam praesidio fuere. Prosp. Cass. Jiini moiilur, eique Richarius (105) filius stic-
442 Hiinnis Thracias et Illyricum sreva popula- cessil.
tione vaslanlibus, cxcrcitus cotitra Wandalos mis- 448 Tlieodosius imperator Leonani papam pro
sus, ad tuitioncm Orienldliuin revocalur. Valenli- defensione Eutychetis atl se vocal, qui a poptilo
iiianus imperalor cum Geiserico regc Wantlalorum B Ro uaiio venire pmhibiius, lcgatos pro se iuisil.
pacem (irmal, Africa inter ulrua.que cersis spatiis Ricliarius rex Siicvoruui, ducta in conjugium Thco-
divisa. Prosp. Cass. dori (104)rcgis Gothorum filia, Wasconiam dcvasta-
443 Sanctus Brictius Turonorum episcopus de- vil. 7rfa(. a. seq. — Hoc tcinporc Angli-Saxones, a
ccssil, cui S. Eustochius successit. Greg. Tur. Leo Biitaiinis coutra Pictos ci Scolos auxilio ascili, in-
|):ipa multos in urbe Manichrcosinvcniens publicavit stilam petunl ct hostibiis fugatis in socios arma con-
et libros eorum inccndit. Prosp. vcrtunl, et post multa bc-IIainagiia ex pane insila
444 Auila rcx llunnorum Bledam regem frairem subacta polili smit. Beda Itisl. Angl.
suum rcgnique corisortera interemil, et cjns rcgiiimi 449 licrum catholici ab imperalore Theodosio ad
popalumqtie 'sibi suhjccil. De htijus anni Pascha audienliara evocati. 49 Altila rex iliiiinorum Gallias
Prolcrius et Paschasinus (101) Leoni paprc scrihtiiil. aliasque circum provincias vaslat, ct arle Aetii
Prosp. maguo inler cuin et Golhos proelio coucilato, Theo-
48415 His leniporibus, Leo papa inler alia bona dorus rcx Gothorum cccidit eique Torismodo [«/.,
basilicas aposlolorum Pctri et Pauli renovavil, ct Tiiorismund] filius cjus successil. Idal. a. 451.
ecelesiam S. Cornclii papre et niariyris via Appia Jorn.
couslruxil. Anast. ^ 450 Leo
papa legatos ad coiifulandam hxresiai
446 Brilanni ab Actio ct Romanis conlra Scolos mittere curavit. Theodosius imperator morilur, et
el Pictos auxilium implorant, nec impetrant. Bed. a Placidia Augusla, cl Lcone totoque scnalii ingenli
Itist. Angl. — Apud Ephesum Sepiem Dormienles, pompa deductus in Mausoko apud S. Pctrum sepe-
qui sub Decio inulla pro Chrislo tormenta passi in lilur ; proquo Marliantis Oricnlis impcriiiui adeptus,
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDL
441 Theodosius imp. contra Wuiidulos per ditces 446 Apud Ephesum Seplem Dormieittes,ctc, ut
tuos bellum movet. Atig.
445 Sanctus... successil. Leo papa mullos in urbe 447 Euttjches... Theodosio Juniore Aug... legalos
Manichmos publicavit, el libros eorum incendil. Idem iiniM, ut Aug.
conslituit ut monacha velamen capitis ab episcopo 448 Theodosiusimp..., pro se misil.
benediclumnullalenus acciperel, ttisi prius virginilas 449 Ilerum cutholici ab imperatore Theodosioad
illius probata forel. Uuile et Auguslinus asserit, nec audientiam
, vocali.
itlam inter virgines consecrandam fore, si qua esset et 450 Leo papa... curavit. Theodosiusimperalor mo-
ante baplismum corrupta. Auast. D ritur, pro qtto Maritanus Orientis imperium adeptus
444 Anila rex llunnorum Bledam fra:rem snum et septem annis regnans, Eulychelem ciim suis sequa-
regnique consorlem inleremil. De hujtis anni Pu- cibus damnttt. Placidia Augusta obiil. Romani Aetio
scha, elc, ut Aug. duce Gothis uuxilialoribus Attilam vicerunl rcgcm
445 7/is temporibus Leo papa inlcr alia bona basi- Hunnontin.
licits SS. Petri et Panli renovavit.
NOTiK.
(101) Exslat hrcc epistola inler illas b. Lcoms land. addiem27 Jiiln t. VI.
scripta anno priore de Paschate hujus anui 444 die (105) Idal. a. 448 Rechiariiim vocal, aliis Richia-
23 Aprilis celebrantlo. rins dicitur.
(102) Hreeex Gregorio Tur. de Gloria maiiynim, (104) Idatii quaulam exemplaria hahent Tlteodoris
c 95, dcsumpia habenl quoque Grrcci; Niccphorus regis, alia Theodora,regis Golhorum filia; sed vcrior
hist. 1. xiv, c. 45; Ccdrenus in coinpendio, anno codicis lectio, ut tamen pro Theodoro subsliluendus
XXIIITheodosii; qnac laiiien vero similius de inveii- sil Theodoricus, quamvis et liic subiiulc Theodorus
Vionc illoiiim corporum sunt iiutiligenda. Yid. Bol- appellclur.
97 CHRONICON. — S£C. V. 93
CODEX ACGIESSIS.
et vn annis regnans Eulychciem cum suis damnat A 455 Richario rege Suevortim in llispaniis vaslaiio-
sequacibus. Placidia Augusta morilur. — Prosp. nihus instante, consilio Avili Thcodericus rcx
Romani (105), Aetio duce Golhis auxilialoribiis, Golhorum, contraeum vcnicns, inilapugna graviter
contra Altilam regem Hunnorum grandi ulrinque crcdc prolrivit vuhicralumque fugavil, et postea
coedepugnantes, in campo Catalaunico acie victum capium occitlit , vaslalaque impie ct crudcliter
in snperiorem Galliam fugcre compellunt. Qui in Hispania el ipsa qtiarn possedcrant provincia. Sucvos
regnum limide revcrsus non multo post arma com- sibi subjugavit. 7rfaf. a. scq.—Avitus Colhorum
movil in Ilaliam. Prosp. Cass. Idat. Jorn. an. seq. auxilio destitulus, jubcnte MartianoAugusio, Placcn-
451 Altila recolleclis viribus Aquileiam vi magna lirc impcrium deposuil. Jl/aiius Av. a. seq. — Hoc
diu obsessam cepil el circumquaque praedis el cre- lempore apud Francos, niorluo Meroveo (107) rege,
dibus furibundus bacchatur. Ad qucm Valenliuianus filius ejus Childericus regnavit aiinis xxiv. Qui ob
imperator, Leonem papam miltens, pacem cum eo fe- luxuriani regno pulsus, in Thuringiara fugit, sed
cit, exercilusque ejus fame, peste, niorbocaedibusque aslu Yiomadi amici rcvocalus esl. Creg. Tur. a. scq.
insuper ab Aetio atlritus eum reverli fecit. Prosp. Gesla reg. Franc.
Marcell. an. seq. 456 Ab hoc anno Yiclorius paschales cyclos in-
452 Attila rex Hunnorum in sedibus suis moritur. B choat, jtibenle papa 51 Hilario (108). Bed. chr. —
Toiismoio regi Gothorum pereinplo Theodoricus Martiano inipcralore defuncto iu Orienle Lco impe-
fraler successit. Prosp. Idat. a seq. — Hoc tempore rator annis xvn Romreque Majorianus imperalor
quarta synodus universalis DCXXX episcoporum in annis IV regnavcrunl. Cass. a. seq. — Theodericus
Cbalcedone contra Eulychen el omnes hrereticos rex Golhorum, roiillis in Hispania ccclesiis ct ci-
congregatur (100). Prosp. a. seq. vilatibus vastatis, Eineriiain obsidcl urbein. Sucvi
50 453 Valentinianiis imperalor in palatio Aelium Malilram sibi slaluiinl regem. Idat.
paliiciuin, qui niulia pro rcpublica laboraverat, 457 Majorianus imperaior conlra Wandalos in
raanti sua fraudulenlcr occidit, et a circumsiantibus Africam movit prociiicliini. Cass. <i.seq. — Theo-
Boelius prrcfeclus, amicus cjtis, interemplus est. dcricus nunliis territus, relicta Einei-iia, G:il!ias
Prosp. et cmteri a. seq. repetit, et pace fugala(109), crctlc furens, ecclcsias,
454 Yalenliniainis iniperalor in campo Martia ab urbes, vitlas vaslavit et iiicendit. Jorn. a. seq. Idat.
amicis Aelii peremplus inlcriit; pro quo Maxinms h. a.
invadens imperium, infra n menses a militibus in- 458 Suevi Gnlliciara, cl Gothi Breticamprovincias
teremptus el in Tiberim projeclus est. Prosp. a. vaslanl. tdat. h.
seq. —Post quem Avitus in Galliis, auxilio fidens ^ 459 Itein Sucvoium alii cuin Maldra rege Lusiia-
Gollioiiiii, item impcrium arripuit. Ipso anno, niara, alii cuin Richmundo (110) Galliciam dcproc-
Geisericus rex YVandalorum,de Africa trajiciens, dantur. Hreruli Bseiicam invaiun'. Majorianus im-
Roniam quia sine imperatore erat, invasit, eamque peralor, facla cum Theoderico el Go;his pace, ct n ra
opibus cui.clis exspoliavit. Hucusque Prosper chroni- YVandaloset Suevos suo eos ascivit auxilio. 7rf«/. a.
ca sua perduxil. Idat. Marcell. an. seq. seq.
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
451 Attila rex collectis viribus Aquileiam magna vi qttem Avitus sumpsit imperium. — Ipso anno Gense-
cepit; ad quetn V'aleniinianus imperator, Leonem ricus rex Wandatorum Romam cuiuiis opibus ex-
papam miltens, pacem cum eo fecit. spoliat.
452 Atrifa rea: Hunnorum in suis sedibus morilur. 455 Avilus imperium Placeuliw deposuil, pro quo
Hoc temporequarta synodus... congregalttr, ibique Majorianus reynavit annis quatnor.
damnatis hcerelicisxxvn canones slatuerunt. " 456 Mariutitus imp. Orienits obiit, pro quo Leo
453 Valenitnianus imo.Aetium patricium manu sua imp. annis xvn regnat. Abhoc anno Vicloriut pascha-
in palalio iraudulenter occidil. les cyclos, sed errore plenos, inckoat, jubents papa
454 Valeniittianusimp. in campo Martio ab amicis IlV.ario.
Aetii interimitur ; pro quo Maximus invadens im e- 457 Mitjorianusimp. Occidemis in Africam conira
rium, infra duos mensesa mililibus occiditur. Post Wandalos movil procinctum.

mrj£
(105) Editi pugnam hanc ad an. 451 consignant, uti
et plura subsequentium annorum facta iniegro anno
proinovenl. Forte hic notandus fuisset an. 451 el sic
porro, quotl tainen coutra codices mutare noluiimis.
(l06)EvagriusaliiqueliocClialcedoneiiseconciliuin
rectc ad aiuuim 451 revocant.
(107) Prima hic mentio rcgni Francormn occurrit
ii lfermaimo, a Meroveo scilicet, qui primae stirpis
iregicus nomen dedit. Fredeg. IIos dcinceps i.i mar-
;jine nolabimus.
(108) Pagius hic Baronitnn nolat, qui hoc ad an.
163 refert.cum factum sit Constaniino elRufo coss.,
iul liquei ex praefatione Victorii, adeoque au. 457 ,
iquo Hilarius adhuc archidiaconiis crat.
(109) Idatiiis a<lb. a. Iiabet pace ftica'a.
(110) ldalius Remismundumappeilat.
 99 HERMANNl COiNTRACTIAUGIENSIS MONACHI 100
CODEA AUGIENSIS.

46'J Maldras rex Suevoruin occiditur. Suevi a A 466 Leo imperalor Aiilhemium dc ConslaniinopoJ.i
Golhis praedali pacem postulanl. Majorianus impera- ad regendum Occidenlis imperium Romam misil,qui
lor, Hispanias pelens, classem conlra Wandalos susceplo imperio regnavil annis vi. Marcell. tt.
paravit; qurc tamen ah ipsis invasa et direpla cst. seq. ; Idat. an. pr.
Rursum cum ad Africam conlra eos Irajicere moli- 467 Marcellinus in Sicilia occidilur. Tolosoe, ubi
relur, Geisericus lerritus pacem postulat. Majoria- sedes regni Golhorum erat, in medio civilatis san-
nus Romam reversus, cum rempublicain dispoueret, guis e lerra prorumpens tola die utia iluxit. ldat.
fraude Ricbmeris [Ricimeris] palricii, Suevorum, Fred. a. seq.
ul aiunt, consilio fulti percmptus esl. Cass. Idat. h.
a. el seq. 53 ^68 Arabundus (114) imperium lentans, jnssu
Anlhemii exsilio deporlatur. Cassiodo-
461 Seveius Raveiinre a Richmcre imperator cf- rus. — imperaloris
Ronire Simpiicius papa XLIX scdit annis
feulus IVannis regnavit. Cass. Idat. Atrabenus (111)
mensibus m. Qui basilicam S. Stephani in Celio
in Gallia comcs, Thcoderico rcgi Golhorum confue- xv,
— moute dcdicavit. Ilein basilicam S. Andreae juxta
deralus, Narboiiam ei tradidil. /rfal. 52 Turonis
S. Mariain construxil. ltem basilicam S. Fibia-
bealus Perpetutis cpiscopus faclus esl, qui basilica
nae (115) juxta palaliura Liciniaiium. Anast.
saucli Maiiini atluucta, corporis ejus Iranslalionein Q
fecit. Grcg. Tur. a. 460. — In Gallicia villre, liomi- 469 Romanus paliicius impcriiim alTcclans capi-
nes ct greges mirum in mo.liim fulmine tacti coinbu- laliler punilus est. Cass a. seq.
runlur, et duo juvcucs concretis in uiiuiii udtislione 470 Conslanlinopoli Aspar, affeclala lyrannide, a
cadaveiibus iuvtiiiuiilur. Leone impcratore occidi jussus csl. Marceil. a.
462 Romae Hilarius (112) papa XLVIll sedit aiinis seq. — In Gallia S. Remigius ccelitus , aniequam
vi, mensibus m; qui pro statti Ecclesiae nonnulla nascerctur, proenuiiliatus a cclla, in quam se ado-
decrevit et couslituil ; haerescs Eutychianam et lesceiittilus, Deo niililans, incluserat, vi abslractus,
Nestoiiaiia.il dainnavit, ct roullis raelallis plurcs in Reinorum archiepiscopus ordinalur (116).
Urbe basilicas ornavit oraloriaque^conslruxil; mo- 471 Romre Richmer palricius, Olybrium faciens
nasleriuin S. Laurentii ad balneas (115) fecit, iiem- imperalorem, Anthemiuin imperatorem contra jus
que aliud ad Ltiiiam cl duas bibliolhecas in Urbe auiiritalis (117; et iinperii cum gravi cladc Urbis
condidit. Anitsi. Dccidii. Scd non diu scelere laetatus ipse XLpost die,
463 Rcx Alanorum Beorgor, ltaliam pelens, aputl DlOlybrius vn mense, vitam exegerunl. Marcell. a.
Pergamum a Richmere patricio pugna victus iuteiiii. scii. Joi».
Cass. a. aeq. Jorn. C 472 Gundcbado horlanle Glyccrius Ravennoe
464 Severus imperatorfraude, ul aiunt.Richmeris smupsit impeiium. Jorn. a. seq. — Constanlinopoli
Itomae in palalio vcneno intcriit. Cass. a. seq. Jorn. Leo imperator Leonem nepolem suum imperii con-
465 Wandali pcr Marcclliiium in Sicilia vicli, sorteni fecil. Cass. a. seq.
caesique sunt cl fugati. 7rfal.
COMPENDiUMEX CODICEBERNOLDI.
460 Mujoriantts imperator a Bichimere patricio 466 Leo imp. Anthemium... misil, qui regnavit annit
fraudulenter perimilur. auinane.
461 Severus Ravennm... regnavit. — Turonis B. 4G7 Tolo.tw... lola die profluxit.
Perpetuus episcopus [acius corpus S. Manini Irans- 468 Arabundus... deporlatur. RommSimjlicius...
tulit. mcnsibus tribus, qui duo decreta promulgavil.
462 Romrn Hilarius papa XLVIII sedit amiis vi, 469 Romanus patricius imperium affectans decol-
meusibus in ; qui hwreses Eiilijchinnam el Nesloria- lalitr.
natn damnavit, et inler aita bona eliam dttas biblio- 470 /u Gallia S. Remigius... arr.hiepiscopusfit.
thecas in Urbe condidit el sex synodica capilula con- D 471 Richimer Anlhemiumimperalorem cum mugna
stitttit. clade urbis Romm occidit, et Olybritim imperatorem
463 Rex Alanorum Italiam petens apud Perga- conslituil ipseque periil. Jorn.
mum a Riclinnere palricio pugna inleriit. 472 Ravennm Glycerius sutnpsit imperium. Con-
464 Severus imp. fraude, ul aiunl, Richimeris ve- slanlinopbli Leo Leonem consortem regni fecit,quippe
ueno periit. nepolem suum.
NOT^E.
(Hl)Idcm, a. 463, Atrepcnnum, seu Agrippinum (114) Cassiodoro Ardaburiut dicilur.
vocat. (115) Liber Ponlif. li. marlyris Bibiance.
(112) Hilarius sive Hilamsjam anno praeccdenle, (116) Hoc Galtia Chrisliana, t. X, p. 10, jam ad
die 22 Nov., ordiiialus esl papa. aniium 459 consigna*, et quidcm rctatis anno xxii,
(115) In lihro Pontificali, unde hrcc desumpta ut habel codex Murensis.
siinl, legilur : Feci monasteria ad S. Laurentium, et (117) Fuerat enim cjusiem gcner, juxta Marcel-
tfalneum, elc. linum.
f 01 CHRONICON.— S.EC. V. 10»
CODEX AUGIENSIS.
473 Constanlinopoli Leo seuior imperalor obiit; A 485 Zeno Aiigiislus Theodoricum hiijus anni con-
posl quem Leo junior 54 paucis regnans mcnsi- isiilem (121) , et magislrum mililuin fecit. Cass. a.
bus, et ipse decessil; et post hunc £eno imperalor iteq. — Romrc Felix III papa L sedit annis fere ix,
factus regnavit annis xvn. Romae quoque Glycerio iqui basilicam beali Agapili juxta S. Laurentiiim con-
Nepos in iinpcrio successit. Marcell. a. seq. 'slruxii. Anast. — Cyrola Arianus episcopus in Afri-
474 Romae Orestes palricius, Nepote imperalore < ca , adversus Eugenium Carthaginensem archiepi-
in Dalmaiias fugato, filium suum Auguslulum im- :scopum aliosque catholicos miraculis claros zelo
peratorem conslituil. Cass. a. seq. Jorn. iductus, qiiemdam e suis pecunia corruptuin caecita-
475 Odoacer rex Torcilingorum elRugorum cum lem l simulare jussil, ut eum coram rege se invocan-
imillis Barbarorum auxiliis pervasa Itolia , Roraain Ilem, quasi per fidem siiam illuminaret; cui cum
obtinuit amio a conditione ejtis MCCXXX. Oreslem, icoram omnibus manus imposuisset, vera mox divi-
elPairium fralres patricios occidit, Auguslulum im- inilus occitale percussus, dolum aperuit, conversus-
peratorem exsiiio damuavit, el pro eo regis nomcn ique asanctis episcopis Eugenio, Viiidemiale et Lon-
arripuit; cum tamen nec purpura, nec regni insigni- iguino [al., Longino] rursum illuminari promeruit.
bus utcrettir. Cass»ei ulii a. seq. Ab hoc Cyrola Hunnericus rex instigalus, catholicos
476 Odoacer possessa Roma maximam Italise par- B persequitur,
| et plurimis marlyrio coronalis, ipsuin
tem sibi subjugaviu Eugenium cum cccxxiv episcopis exsilio relegavit,
477 Geisericus rcx Wantlnlorum, posl xxxvn el iet catholicas ecclesias clausil. Greg. Tur. a. seq.
paulo plusinvasreCaiihaginis annos, landeni moriens Marcetl.
lyranniii su;e linem fecil. Post quem non melior 484 Hitnnericus, rex Wandalortiin, divinitus pcr-
filius lliinnericus regnavit annis fere vm. Procop. iciissus, scatens verraibus exspiravit. Post qucm
Vict. a. prac. fralris ejus lilius Gundamundus rcgnavit annis fcre
478 Hujiis lempore Zenonis iinperatoris corpus xu, qui non multo post Eugenium episcopum re-
Barnabre aposloli, et Evangelium Mallhaei evange- vocavil. Jorn. — Ludovictis rex Francorum juvante
lislae, stylo ipsius scriptum, ipso revelante invenla Raganbario [al., Ragnachario] cognato suo, Sia-
sunt(118). grium regem Galliae iEgitlii liltim bello viclum ad
479 His temporibus (119) Siinplicius papa Petrum Alaricura regem Gollioruni fugere compulit sibique
Alexandrinum episcopum hoereticnm Eutychiaiium, reddilum occidil,et tolum regnuinillius ac thesauros
ab Acalio Conslamtinopolitano accusatnm damnat. sibi subjccit. Greg. Tur. a. 486.
Anasl. 485 Hoc tempore Acalius Conslaiuiiiopolitanus,
480 Hoc lempore morluo Childerico rege Franco- *-"hreresi favens, Petrum 56 Alexandrinum revocat :
rum, Ludovicus filius ejus, quein Clodovenm di- quo nudito Felix papa uiriimque cum sequacibus
cunt, regnavit annis xxx. Greg. Tur. 55 <"'• scfl- crroris condemnal (122). Feltcis epist. 5.
— Ipso anno Odoacer Romoe regnans in Dalmaiia 486 Odoacer Fcebam [al., Phcebam seu Fevam]
Odivam regem vicit el peremil. Cassiod. Jorn. qui et Feleihcus (125), regeni Rugorum vicit ct
482 Theodoricus Theodmari filius (120) rcx apprebendit. Cassiod. a. seq.
Ostrogothorum, id est, qtii olim in Italia reman- 487 Gundamniindus rex Wan 'alorum Carthagini
serant, Golliorum, Zenoni Auguslo familiaris ef- ecclesiam sancti Agilci calholicis icddidit, pelenle
feclus, cum suis ci Golhis mililavil. Marcell. a. sancto Eiigenio episcopo. Prosp. append.
teq.
COMPENDIUMEX CODICE RERNOLDl.
473 Leo senior imperator obiil, posl quem Leo rv 478 Simplicius papa Pelrum... dumitat, ut Aug.
juuior paucis mensibus regnans et ipse moritur. Post a. seq.
hunc Zeno iiitp. regnavil annis xvn. Romw Glycerio 480 Hilderico rege Francorum inortuo... regnavit
succcssil Nepos in imperio. xxx unnis.
474 Oresles patricius Nepotem imperalorem fitgavit 482 Theodoricus... familiaris efficilur, et cum suis
filieqke suo Augustulo imperium dedil. ei Golhis mililavil. Zeno Anguslus Theodoricum
475 Odoacer rex Torcilingorum et Rugorum per- fecit, ul Aug. a. seq.
tasa ltalia... et Paultimpatricios occidil, Auguslultim 485 Romm Felix lerlitts, papa L, sedil annis fert
imp. exs.lio damnavil. novetn et canonum XXV.M capilula constiiuii.
476 Odoacer Romw invito Zenone regnal. 485 7/oc tempore... revocat, quem quondam accu-
477 TemporeZenonis... ipso revelante rcperla sunt, sxbat; quo audilo, etc, ut Aug.
ut Aug. an. seq.
INOTyE.
(118) Hac de re agil Barnnius ad an. 483, Ccdrc- (121) Theodoricus ann. 484 consul fuit, unde
nus vero ad an. 477. hrec ad anmim scquenlem speciant.
. (119) Pagius cum Bernoldo hoc referl ad anniim (122) Factum hoc est in concilio Romano an.
praecerienicm. 484. Pag.
(120) Ex Jornandeel PauloDiac Theodoricus isie (125) De hoc pluribus agil Eugippius in Vila S.
erat Triarii nobilis Gothi filius. Sevcrini Noiieorum apostoli apud Bolland., l. I,
 103 HERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACHI 104
CODEX AUGIENSIS.
488 riieodoricus rex Ostrogoihoruni permissu A 1Ipsc dedicavit ecclcsiam S. Euphemire Tiburtina
Zenonis Augiisti Ilaliam pctiit, cui apud Isonciiim urbc,
i aliasque basilicas saiiclorum Nicandri, Eleu-
Odoacer occurrens bello confiixil ct viclus aufu- Itherii, el S. Andreoe via Lavicana. Fecit eliam basi-
git; et iterum recolleclis viribus Veronae acie cnn- licam
1 sanctoe Marire via Laurentina. Anast.
grcssus, denuo viclus el fugalus est. Jorn. a. seq. 493 His temporibus in Africa beatus Fulgenlius
Marius. iepiscopus, qui Ruspensem xxvi annis rexit Ec-
489 Thcodoricus ad fluvium Adduam Odoacrum clesiam, < doclrina, et aclibus clarus effulsil; qui et
tcrtio certamiiie vicit fugieiilciiiqiie apud Ravcn- iipse plurima inlcr alios catholicos mala, et exsilia
nam obsedit. Jorn. a. seq. Mar. — Ludovicus rex perpessus
] esi. Victor Vit. Isid. — Hnc eti.am tem-
Francorum, Thtiringos petcns , gravi cos crede pro- peslate
] Ltidovictis rex Francorum Gallias usque Se-
slravil ipsosque ciim terra corum sibi subjecii. Greg. iquanam, et dcinde usque Ligerim Ituvios suo regno
Tur. a. 491. isubcgit. Hunc multa instantia Chrodhild uxor sua
490 Odoacer, noclu a Ravenna cum Hcrulis- ad ; fidem Chrisli cohortatur. Greg. Tur. an. seq.
egressus, collectis viribus quarto cum Theodorico 494 Gundamundus rex YVandalorum,persuadcnlc
conflixit, cl ilidem viclus ab co caplusque est (124). Eugenio archicpiscopo, tandem post x annos omnes -
Citali ad a. seq. — Ipso anno Gtindamundus rex B catholicos episcopos de cxsilio revocavit et din
Wandalorum pacem ciim Romatiis fccit. Constanti- ctausas ecclesias pace reddita aperuit. Procop. a.
nopoii Zenon imperalor moiilur; post quem Ana- seq. — Ludovicus rex Francorum contra Alaman-
stasius imperiuin Orienlis xxvm annis lenuii. Cas- nos pugnans, cum exercilus ejus peiiclilaretur,
siod. a. seq. — Hoc lempore Ludovicus rex Franco- Deum cceli invocans, et fidem suam Christo vovens,
ruui iiiterciirrciile Aureliano lcgato suo de Bur- ipso juvante viclor Alamannos subjugavit. Greg.
gundia Hriiodhildcm [aL, Chlolildem seu Crotildem] Tur. a. 496.
uxorcm Chrislianam accepit, (iliam scilicel Hil- 495 Ludovicus, scu Clodovensrex Francorum in-
perici (125), quem frater suus Gumlobaldus cura slanic Hrodhilde (127) 53 coiijnge sua, a sancio
uxore cl liliis trucidaverat. Greg. Tur. a. 495. Remigio Remensi archiepiscopo fide Chrisii imbii-
57*91 Romae defuncto Fclice papa concilium a lus, cum genle sua baptizalur. Greg. Tur. a. seq.
presbyteiis et diaconibus aeluni (126). 496 Gundamuiido rege Wandalorum dcfunclo,
492 Thcodoricus Ravcnnrc Odoacrum insidias sibi Trasamundus xxvi paulo plus annis pro eo regna-
niolicntein peremil, ac ipse Occidentis imperiumxxx vjt. Qui ilem catholicis infestus ecclesias post a!i-
r.niiis oblinuit. Cass. Marius a. seq. — Romae quol annos claiuil, et inter alios perseculionis la-
Gclasius papa Ll seJit annis iv, mensibus vn, vir ^ bores CCXLepiscopos exsilio ir. Sardinia el aliis in-
docius, el pius, qui pro Ecclesire slatu nonnulla de- sulis afQix.il.77is(. tniscell. Procop. ad ann. seq.
crela fccil, mulla sublimiler scripsit, hrcrelicos da- 497 Boelius, patricius et consul, iniilta his lcm-
ninavil, clerum Romanum auxit, paupcrcs dilexit. poribus iugcnii sui monimcula in srcculari philo-

COMPENDIUMES CODICE BERNOLDl.

488 Theodoricus rex... veliit : cui Odoacer occur- mtttia decrela fecii.
. rens betlo conflisril, sedvictus aufugit. 493 77oclempore in Africa bealus Fulgentius <?)»'-
489 Tlteodoricus Odoacrum jam terito devitil eum- scopus claruit doclrina et moraiis aclibtts.
que fugalum Ruvenuw obsedil. 494 Ludo.icus rex Francorum Alamannot bello
490 Odoacer quarlo confligens cttm Theoduriro vicit, Deo juvante, cui, cum in eodem beilo perclita-
vicltts el captus est. Constantinopoli Zcnon imp. relur, se crediturum promisit.
inorilur, posl qnem Anastasius im^erium Orientis 495 Ludovicus . . . conjuge sua Chrislkna . . .
XXVIII annis rexit. bapliMtur.
491 Romw defuncto . . . et diaconis agilur. 496 Trasamundus rcx Wandtitorum in Africa, ca-
492 Theodoricus RaveniimOdoacrum sibi imidian- D tholicis infestus, ecclesias clciusit el CCXLcpiscopos iu
lem peremit . . . obtinuit. Romm Gelasius papa LI Sardinia exsilio afjlixit.
sedit annos iv, menset vn, vir docttts el pius, qui 497 Boetiuspatricius...cditlil. RomwAnaslasius...
emttes kwretkos damnavit clerttm Romanum auxit, annis fere duobtis, el capila decrelaiia oclo feeit.

NOT^:.
Jan. die vm, et Paulus Diac in Ilisloria Longobar- (126) Felix arino492 deiunclus est, cx Anastasio;
dorum, I. i. de hoc autcm concilio seu coiislitii:o vid. Baronms
(124) Rcm fusius describil Cassiodorus \Tariar. ad annum 492.
1. IV, cp. 2; it. Hislor. Miscell. I. xv, et Ammiamis. (127) Vid. Vita S. Chlotildis apnd Mabill., srec.
(125) Chilperici, scilicet regis Burgiindiae, a fra- i, Bcned. p. 98, et Bolland. I. I Junii, ad dicm 5.
trc el successore suo Gundebaldo occisi circa an.
491.
105 ;- CHRONICON.— S-iEC. M. 106
CODEX AUGIENSIS,

sophla excelfenler edidit. Romoe Anaslasius papa A liumque revOcanies, magnum Romre schisma fece-
Lll (128) sedil annis fere n. Hic confessionem S. runl, el Pelrus Altinre urbis episcopus permissu
Laurenlii exornavit; el, quia quibusdam hrerelicis Theodorici seticm apostolicam invasit. Anast. Pag.
communionem<4im reddere velle videbatur, quidam 504 Synodo cxv episcoporum collecla , bealus
se ab ejus comraunione sequestrant. Annsr. a. 496. papa Syinmacbus dc illalis purgatur ct serii sute
498 lsauri, occiso Lilingo duce suo, ab Anastasio cum gloria resliluilur, et pervasorcs sedis ejus
— Hoc Laurenlius Nucerinus et Petrus Allinas, condem-
imperalore victi trucidali sunt. Marcell.
tempore Ludovicus rex Francorum Gundebaldura nantur. Anast. a. pr.— Ludovicus rex Francorum,
et Gondegiselum fratres, Burgundionom reges, per suffragia sancli Petri sanctique Mariiui et alio-
pugna [vicit] et fugavit, el Gundebaldum Avenione rum sancloriim divinum implorans anxilium, Go-
obsessum iributarium fecit, et cum magna prreda thos petiit, eosque juxla Pictavis urbcm in campn
redit. Grej. Tur. Marius. a. 500. Voglensi (131) ptigna vicit, et regeni eorum Alari-
499 Theadoricus rex Romrc et alibi multa per cum, qui jam xxn annis regnavit, occidit, regnum-
hrec lempora ronifica construxit tcdificia. Cassiod. que ejus, quod in Galliis habebat, ac thesauros ac-
«. seq.— RomaeSymmachus papa Llll sedil annis cepit. Amalricus [ul., Amalaricus] vero filius Ala-
xv, mensihus fere vm, cum quo simul per nimiam B rici fugiens, regnum patris sui in Hispaniis recepit.
dissensionem ordinatus est (129) Laurenlius, et Procop. de bell. Gotli.a. 507. Jorn.
magna Romaeinler clerum et populum discordia 505 Ludovicus rex Francorum Parisius beali Pc-
facta, donec judicio Theodorici regis et majoris tri basilicam a:difical. Greg. Tur. a. 508.
multitudinis Symmachus in sede confirmaretur. QQ 506 Hoc ternpore Ludoviciis rex Francorum
Anast. Vict. Tun. an. 498. Ragnacharium (132) cognatum suum regnique par-
59 500 Symmachus papa, synodo Romae acta, ticipem, ignavum et luxuriosum, a suis pi-oditum,
inter alia Laurenlium aemulumsuum Nucerire epi- bello victum fugavit, ct comprehens-.ini sua manu
scoptun consliluil. Anast. Pag. h. a. cum fralre Ric-hario occidit et ejus sibi popnlum
501 Theodoricus rex aquoeductumRavenncefecit. suhjccit. Greg. Tur. a. 509. — Theodoricus rex Iia-
Cassiod. a. seq.—His temporibus sanclns Mamrner- liacconlra Francos in Gailiam exercitum misit. Cus-
tus Yiennensis archiepiscopus virlulibus claruit, siod. a. 508.
qui, propter luporum et ursorum immanitatera , 507 His temporibus, Romreiterum dissensionecon-
aliasque plagas triduanas ante Ascensionem Domini tra Symmachum papam et Ecclesiam orta, nonnulli
lilanias primus instituens , Domini miserieordiam ex parte ejus lustibus et diversis plagis afllicii,
plaganimqne cessationem promeruit (150). C nonnulli trucidati et necati, el multa indigna et
502 Theodoricus rex victis Vulgaribus, [al., Bul- nefaria contra Ecclesiam el religionem commissa
garibusj Sirmium regno Ilaliae reslituit. Marcell. a. siint. Anast.
504. 508 Hoc anno (135) Romac Boelius vir eruditissi-
503 Quidam ex Romanis , Symmachum papara mus consulatum administravit. Coss,
falso criminantes et apud regem accusanlcs Lauren-
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
498 Isauri, occisoLilingo duce suo, ab Anastasio 504 Synodo cxv Cpiscoporum,etc iitAug.
imperaloretrucidanlur. 505 Ludovicus rex, etc, ut Aug,
499 Theodoricus rex. . . mdificia. Romw Sym- 506 Theodericus rex... exercitum movit.
machus .. . donec judicio Theodotici regis Symnia- 507 Dissensio iterum inter Symmachum papam et
chtis in sede confirmatur. Ecclesiam oritur.
500 Symmachus papa, synodo Roma aclct, Lau- 508 7/oc anno Romw, etc, ut Aug. — 77oc<7«o-
reniiumamulttm suum Nuceriw ordinavit episcopum. que tempore Avitus abbas Aurelianentit virtutibus et
501 Theodeticut rex ... fecil. Ilis teinporibus... prophetim spirittt clarus effulsit. Greg. Tur. de glor.
promeruit, ut Aug. conL c. 99.
<503Quidam ex Romanis,clc, ul Aug.
NOT.E.
(128) Anastasius papa ordinalus est 24 Nov. anai de Liturg. Gallic
(151) Gregorio Tur. 1. n, c 37 ad an. 1507,cam-
(.129) Symmachus, ordinatus 22 Nov. a. 498; pus Yogladensis dicitur.
renutluni habuit Laurentium, a Festo palricio su- (132) Ragnacharius Cameracensis Viri.
bornatum. Vid. Pagius in ejus Vita. an. 484, cujus frater eral Richiarius rcgulus.
cum co oc-
(130) Ado Viennensis hoc jam ad an. 452 habel, cisus.
communis vero sententia cum Sigeberto Gembla- (155) Boeiius juxla Fasios consulaics am:o'5lO
censi ad an. 468 refert. Vid. Bollantliani ad xi consul fuit; ut adeo anni hic et in pracedeni i s
Maii, et Baronius ad an. 475, nec non Mabillon.1.it aeque ac subsequcntibus minus acciuate sint notaiij
PATROL.CXLIII. K
 107 HERMANNlCONTRACTIAUGIENSISMONACIII 50}
CODEX AUGIENSIS.
509 Ludovicus, qui cl Clodoveus Magnus, Fran- A petens pugna fugavit, et ipse, inter hosles equci
corum rex post multas viclorias lolam pene Galliam delalus, ab ipsis jiigulalur, el Burgundia a Francis
possidens, Parisius, ubi sedera regni insliluit, mo- subjugatiir. Greg. Tur. Maritts Av. a. 515. seq.
ritur, et in basilica S. Pelri a se conslrucla sepeliiur 512 Anialaricus in Hispaniis rcx Golhoruin Aria-
anno regni xxx, posl transilum S. Mariini, tit in nus Hrodhildem uxorem suain calholicam muliis
geslis Francorum habctur, anno cxn (135). Post modis afilixil. Qui poslca a fratre cjus Childebeiio
quem quatuor filii ejus diviso regno, Theodericus, pugna victus cl peremptus csl; cl pro eo Theuda
Metis sedem habens annis xxin, cum strenuo filio regnavit (156). Greg. Tur a. 551.
suo Tbeodebcrlo rcguavit; Chlodomeris Aurelianis, 515 Cassiodorus hujtis anni consul fuit, qui po-
Chiltleberius Parisius, el quarlus Clriolarius Sues- slea conversns el monachus effectus cosnobiunicon-
sionis sedera slaliicns annis LI regnavit. Horum slruxil, et in srcculari divinaque litleraltira (J2 ela-
soror Hrodhildis, requivoca matris, et oequc reli- ruseffulsil. Psalmos exposuit, libros inslilutioniirri
giosa, Amalrico regi Golhorum Ariano in Hispaniis et chroiiica fecit. Romae tandcm, disseusione ces-
nupsil, malcrquc vidua aptid S. Marlinum Turonis in sanle inter clernni el populum, oplala retliit cnn-
oralionibus el eleemosynis permansil. Greg. Tur. cordia, et Symmachus papa bcalus obiit (157).
Aimoin: cmleri recte ad an. 511. " Anasl. Cass.
0X 510 "'s lcmporibiis Syinmachus papa intcr 514 Theodorictis rex lialioe filiam snam Amal-
alia bona Manichacos in urbe invenlos dainnavit, suindam Eulharico Cillicre in roalrimoniiiin junxit.
ecclesiam S. Andrcie ad S. Petrum consiruxit, ora- Cassiod. an. seq. Jornancl. — Romrc Iloriuisda papa
torium S. Thomre, confessionem S. Cassiani iiemque LIY sedil annos ix, qui inter alia bona Euiychiauos
saiiciortnii Proli ct Hyacinthi, oraloriuin S. Apolli- itemque Manichoeos damnavil, clerum eiudivit,
naris, itemque S- Sosii, item S.Crucis, ilem S.Joan- basiicas adornavil. Annsr.
iris Baplislx, item S. Joanuis Evaiigelislrc, basilicam 515 IIoc tempore Y7italianus quidam scrvus di-
S. Pciri, cl porticum inarmore stravil et mullis gni:atibiis elatus Anaslasio imperalori rcbellal, et
morlisoriiavit. Xenodochia inslilnil, ct singulis annis Scythis ailjunctus crebris prceliis mililcs cjus victos
calholicos, a Trasamuiido rcge VVandalorumAriano fugans, roagno rcipublicae dedccori el detrimenio
exsilia dispersos, alimonia et vcslibus juvit. ftiil. Marcelt.
' per 516 Ilis diebus Hormisda papa, pro fide catholica
Conslruxit etiam basilicam S. Agalhre via Aurelia,
itein S. Pancratii, item S. Silvestri, item S. Murtini, ad imperalorem Anaslasium Constanliiiopolim lega-
item SS. Cosmaeet Damiani, el alias nonnullas siru- tos uiiliens el niliil proliciens, alins itidem cuiu
xil, rcnovavil cl ornavit. Anaaf. JSerf.chron. cpistolis legatos mittil. Quos Anaslasius cum cor-
611 Hoc lemporc rcges Francoruin Chlodomcris, rumpere non posscl, cxsiiio riepiitavit cl inlcr alia
Childebcrlus, ct Clotharius, Biirgiiiidionum reges domno papre rescripsit dicens : Nos jubere volumus,
Sigismundum cl CoJomarum pctunt, el pugna vi- non nobisjuberi. Anast
cios fugaul. E quibus Sigisinuiidus rex religiosus ad 517 His temporibus Theodoriciis rex francorum
sanclos Agatiiienses (15ii) confugiens, insequente Danos se invadcntes per filium Tlieoilebertum uua
Chlodomurc, ibidem caplus el Aiirelianis in carce- ciim rege suo ad iriiernccioncm delevit. Greg. Tur.
JCIIIiiiissus una cum uxorc ac filiis irucidatus est; a. pr.; ul., circa an. 515.
et seciito tempOrc Cliloiiomerisiterum Burg-.indioncs
COMPENDIUMEX. CODICEKERNOLDI.
509 Ludovicus, qui et Clodoveus, Francorum rex D 514 Rotnw Ilormisda... adornavit, et qualuor de-
Parisiis ob.il, ubi sedem regni instiluit. creta fecit.
510 77i's tempor.bus Sijmmachus papa inler alia 515 Vilalianus quidam servus cum Scyilits Antiiln-
bona Manichwosin urbe invenlosdamnavil; basilicatn sio imperalori rebellat.
S. Pelri et porticum marmore slravit et ctlia Imjut- 516 Ilormisda papa Anaslasio impcrulori pro fiiie
modi. calliolica Conslanlinopolim legatos misit, cui impe-
515 Cassiodorus hujus... chronica fecil, et tripar- ralor inler alia rescripsit ila : Nos jubcrc voluinus,
titam historiam ordinavil. Romw landem dissensione non nobis juberi.
cessanle, Symmachtis papa obiil in pace.
1NOT.E.
(154) Annus xxx regni Clodovei ab anno 481 est baldo rex facius, an. 525 victus ac demtini a. 524
atmus 511, quo ciiain obiit, quamvis anni cxn a occisus esl a (.hlorioiuere, qui et ipst: in pagna iule-
mortc S. Marlini a. 397 dcfuucii conveuirent anno riil. Vid. t. . Maii Bolland., ad d. 1.
509 Iric nolalo. (156) V.id.Procnpins de bello Gothico, el Jornan-
(135) H»c ex Gregorio Tur. el MarioAventicensi des <lcGi.iarum origine.
d*umpla posterioris sunt toroporis; Agaunense si- (157) Spcctaiit h:ec ad amium 5(4, quo ctiain
quidem monaslerium coiisiriic.tiim est anno 515 a Cassiodorcs ccnstil fuit.
Sigismundo, qui an. 516 pro defuuck) patrc Guutlo-
109 CllRONicON'. - S£C. VI. 110
; CODEX AUGIENSIS.
5S8 Anastasius imperator, cum hoe.resiEutychelis A lis, donariis ct inuncribus donatus reveriittir. JI7ar-
favisset et catholicos perscqueretur, fulroine ictus cell. an, 525.
intcr-iit, major octogenario. Pro quo Justinns impe- 524 Theodoiicus rex Gotnoruni et lyrahhus Ro-
ralor catholicus Constantinopoli regnavit anuis vm; manorum inler alia 64 ma'a Boetium patricium ct
qui nonnullos imperio inhiantes occidit, et cum Vi- philosophum diu carceratum occidil; nec multo post
taliano tyranno pace prius facta, eumdem poslca socerum ejtisSymiiiachumpalriciiim itidcm pereinii;
peremit. MarceiL Joainiem qiioque papam bealum clcConstantiiiopoli
(g3 519 Juslinus Augnslus Iegatos apostolicoe reversum Ravennac una cum comtllbus carccris
sedis, ab Hormisda papa Constaminopoliin pro lide afflictione nccavil xv Kal. Junii, qui non mullo post
missos, summo honore suscepil, eisque in damna- Ron.am relatus, apud S. Pelruni sepiillus est (138).
lione hrcreseos per omnia consentaneus plurima pcr Beda. Hist. miscell.
eos donaria Romam misit. Anasl. 525 Theodoricus tyrannus, post ni menses ah
520 Hac tcmpestate Theodericus rex Francorura obilu papoeJoannis,post mulia mala sua Dei judicio
cum filio Theodeberto Thuringos petens, immensa subitanea nioiieRavennae inleriit,et, sicut solitario
eos cacdeprolrivit, el Ermenfridum regem eorum cuitlam revelalum esl, a Joannc papa et Symmacho
fugavit; quem postea lide data ad se venientem B patricio in ollam Vulcani dejectus est annoregni
suscipiens e inuro praecipitavit, et lilios ejus occidi lialici xxxu. Post quem nepos ejus Alharicns [Atha-
fecil. Greg. Tur. an. 550. laricus] puer cum matre Amalsuinda regnavit annis
521 Justinus Augustus hrereticis infestus Arianos VHI.His'. miscel. Procop. Jorrt.—Romae Felix quar-
etiam Constantinopoli persequitur; unde iratus tus papa LVl scdit annis iv, mensibus n; qui fecit
Theodoricus rex Italire Arianus exitium in Italia basilicain sancloruin Cosmoe et Damiani via Sacra,
catholicis minattir. Hist. miscell. el S. Saturnini via Salaria (139). Axtast.
522 In Africa ruorluo tandem Trasamundo rege 526 Conslantinopoli Justinus imperalor, Jusli-
Wandalorum Ariano, Heldericus pro eo rognavit nianum regni consortom et successorem faciens,
annis vm; qui slatim in principio regni ecclesiasdiu obiil; pro quo Justiuianus ex sorore nepos ejus im-
clausas aperuit, et omnes catholicos de exsiliis re- peravil annis xxxvm mnlta pietate et prudenlia
vocare studuit, et optalam Ecclesiaepacem restiluil. eonspicuus, nisi in quibusdara hoerelicis favisset.
Procop. Viclor. Tun. an. seq. Marcell. an. seq.
525 RomreJoannes papa LV scdil annis n, men- 527 Justinianus Auguslus Belesarium amictlni
sibus ix ; qui, ccemcleria in urbe reslaurans el aliis suura principem niililiae fecit, per quem et de Par •
bonis instans, a Theodorico Constantinopolim lega- C this triumphavit et magna ex parle rejnpublicaK»
lus ruitiitur, et sumino honore el gaudio a Juslino recuperavit. 7/isJ. miscel.— Gens Winilorum sive
Auguslo et cunctis civibus susceptus ad portam, Longobardorum, rege Odwino, [al., Audoinus] Pan-
quae dicilur Aurea crecum illuminat, et coronalo a noniam invasit, ibique habilare ccepit. Paul. Diac.
se Augusto Justino, et pro quibtts venerat iiupelra- hist. Longob. Procop.
COMPENDHJMEX CODICE BERNOLDI.
518 Annslasius imp., hmresi favens Etttychelis et missus, et a Justino Aug. et cunctis civibus honori-
calholicos persequens, iclus fulmine interiit, major ficesusceptus, ad portam qum dicilur Aurea cctcum
oclogenario; pro qnioJuslinus imperator catholicus illuminat et, coronato a se Justino Augusto,cum mut-
Conslantinopoliregnavit annis octo, et cum Vtlaliano lis muneribus rediit.
tyranno pacem fecit, quem postea tatnen peremit. 524 Theodoricus rex Gothorumet tyrannus Roma-
519 Juslinus Auguslus legatos Hormisdm papm pro norum Boelium... ilidem inleremit. Joannem quo-
fide missos honoriftce suscepit, eisque in damnalio- que papam beatum carceris affliclionenecavit xv Kal.
nem hwreseosconsentiens, mulla per eos donaria Ro- Jtittii.
mam ntisit. 525 Theodoricus... ab obilu Joannis papm subito
521 Justinus Augustus... exiliuin calholicis in lla- D Ravennmobiit, el sicut...dejectus est. Postquem nepos
tia miiiilalur. ejus, Athalaricus, puer cum matre regnavit annis
;>227n Africctmorttio Trasamundo rege Wanda- octo.—7Jom<B Felix... mensibus n.
loruin Ariniio, Uildericus pro eo regnavil annis octo; 526 Constaniinopoli Juslinus imp. obiit • pro quo
qni slaiim ecclesias diu clausas aperuil, et omnes ca- Jusitnianus nepos ejus imperavil annis xxxvin.
tholicot rfe exsilio revocttvit. 527 Jusiinianus Aug... miliiim fecit, Gens Wini/o
525 Romm Joannes papa LV sedit annos duos, rum... invasit, et ibi habilavit.
menses novem, qui a Theodorico Constctnliitopolim
NOT^ii
(158) Mortem Bociii pariler Ir.iic anno ascribit (159) Cuncta hoc_ anno notata ad sequc::ieH}
Maiius Avent., Symmaclii auleni aiuio 523. Joaiines speciant.
pap.sprimum aima 5-6 obiit.
111 IIERMANNl CONTRACTI AUG1ENSISMONACIII 112
CODEXAUGIENSIS.
65 528 nis tcmporibus bealus abbas Benedictus A delevit, Geilamcrum regem eoruin capltim Conslan-
immensa virlulum gloria claruit. Priscianus quoqiic liunpuliiii abduxil, cl Cartbagincni reipublicre reslt-
grammaticus his fuit lemporihus. Bed. chr. ttiit post aunos xciv ex quo a Geiscrico capla est.
529 Exercitus Romanus sahbato Pasclne a Par- Geilamer quoquc post aliquot annos a Jusliniano
this superalur. Augusto comes effectus, et in tcrminos Partbo-
530 In Africa occiso male Helderico rege Wanda- rtimad eos arcendos constitultisest. Marcell. Marius.
loruni catholico, Geilamer regniim invadcns lanla Procop.
ferilalc in calholicos ct in omnes dchacchatur, ul 535 Romre Agapitus papa LIX sedit anno fere i.
nec parcntibus suis parccret. Procop. Vict. Tun.— Hic a Theodalo lyranno, pro gralia, Jusliniaiii Au.-
RomocBoiiifaciussecuudus papa LVH sedit annis n, gnsti, propler occisam Amalsuintlam sibi infensi,
meiise fcrme i, cum quo per dissensioncm ordiiialus Consiaiitinopolim missus, conslanicr cuni Angiisto
csl Dioscorus, ct paucis posl dicbus morluus; quem pro (ide Chrisli deceiiavit; Anlhemium cjusdein
lamcn Bonifacius collecta synodo danmare mulitus urbis cpiscopum hrcreiicum cpnviclum damnavi!,
esl. Anast. el in locum ejus favenle Auguslo Mceiiam(al.,Meu-
551 Bonifaciiis papa Yifilium diaconum in synotlo nam) ordinavit; ipseque ihidcm morbo lactus obiil,
postse papain eligi sub chirographo itccrevil; quod B ct in loculo pltunbeo Roinam relatus ad Sanctuin
lamcn poslea rescindens, quia conlra canoaes erat, Pcirum sepulltis est. Anasl. Marccll. Vicl. Tuti.
combussil. Ipsc in periculo famis cierum cl patt- 556 RomaeSilverius, Hormislae papacdudumliliuSji
peres alimonia juvil. Anasl. contra volunlatem cleri a Theotlalo lyranno pecu-
532 Ab hoc anno, scilicet Jtisliniani imperatoris nia corruplo (140) LX papa violenter promolus,
sexlo, Dionysius Romanus abbas, iilriiisquc Iiugnae &edilanno l, mcnsibns v. Murcell. Anasl.—Thcotla-
peritissimus, cyclum magnum pascbalem inchoal, dalus lyraniitis abhiiic post n inenscs a Wiligiso
qui jain scinel ab iiicarnaiioue Domini in nuiiis pereropms, ci Witigis (al., Wiiiges) rex Golborum
nxxxn cxactus, lotidcm in se aunns conlinct. Iuci- faclus est. Aimoin.—Belisarius palricius a Jusiiiiiano>
pil aulcm a primo Diocletiani anuo, tinde Gracci Augusto in Italiam conlra Gollios missus, per Sici-
cyclos suos inchoabant, cyclis dcccnnovennalibus liam transiens, et Sunderat diiccm ejus viucc-ns
xm exaclis, id esl, an. CCXLVII, Tterf.chr.—Romrc Afiicamque de lyrauiiis 67 eruens.Ncapoliin liaus-
.loanncs secundtis, quiet Merctiiius, papa LVIil seriil fretavil ipsamquc urbem sibi resisteiilcm obscssam
annis ii, mcnsibiis iv. Ad hunc Justinianus Aiigustus vi cepit, el lam civcs quam Gothos, nulli parccns,
<lefidc sua lilleras et donaria sancto Pelro iraiisini- trucidavit. Inde cum urbem Romam ingressus esset,
sit. Anast. an. 555.—Theodoricus rex Francorum C Gotbi omnes qui ibi ftferanl, uocte cgressi, Raven-
anno rcgni XXIIImorilur, el Metis sepeliiur : pro nam fugientes pelieruiil, quos iiisecuius, conserto
quo filius cjus Theodcbcrius regnavit annis xiv. piKiio sepiem millia ex cis occidit. YVitigis vero
Greg. Tur. an. 551. collccto grandi exercitu Bclisarium iirbemque Ro-
535 Romre mortuo Alhalarico rege Gptlioriiin, mam uno amio obsedil, omuiaque cireiim devaslans,
Antalsuinda TheoJalum 6S '" consoiiium regui urbein bello et fame graviter oppressit. Poslea vero
ajjsuniit; qui ipsam non niulto post occidi jussil, et cgresso Belisario, pugna commissa victus, Raven-
rcgnum sibi soli usurpavil. Marcell. an. seq. nam aufugil. Procop. Mar. Jorn.—Fames lanla
554 Belisarius palricius a Jiisliniauo impcratore facta est, ut in Liguria qtiredam mulieres parvulos
missus Waudalorum genlcm in Africa bel!o victara suos comederenl. .Marcell. h. a. >
CAMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
528 77is Jemporifjus,etc, ut Aug. D rjentemWandalorum in Africa bello vlctam delevit,
530 7» Africa occiso Ililderico... invadens, in ca- ('nploquerege eorumGevamero(Getimer)Carthaginem
Iholicoselinomnes debacchatur. Roma: Bonifaciusll, liomano populo resli uit.
papa LVII, sedil annis n, meuse ferme uno. 555 RotnwAgapiluspapa LIX sedit anno fere uno.
531 Bonifacius papa Vigilium... combnssit. (iic a Thevdalo lyranno pro gralia Jusliniani Aug.
§32 Ab hoc anno... Romanus abbas cticlum...
J in ;nissus Conslantinopolim,Anihemitim ejusdem urbis
se annos coniinet. RotnwJoannes... sedil annos duos; t•piscopumhwrelicum dumnavit, ordinatoque atio epi-
menses qualttor, cui Juslinianus Aug. de fide sua ,\copo,id est, Menele calholico, ipse ibidem obiil, in
litteras transmisit. 'cclesiaslicis recjulisapprime erudilus.
553 Botnwmortuo Alhalarico rege GothorumAmal- 556 Romw Silverius, Hormisdwdudum papm filius,
stinultt mater ejus Theodalum in consorlium regni ;onira voluttlalem cleri, a Theodutolyranno, pecunia
sumit : qui tamen eatn postea occidi jussil, el ipse *orruplo, LX papa violenler promolns, sedil annum
sclus regnavit. .ununi, menses quinque.
534 Belisarius palricius a Jusitniano imp. missus,
NOT/E.
(140) Pagitis in Rrev. Pont. Rom., lom. I, pag. 284, Silvcrium ab bac lobe solide viudlcavil.
113 CIIRONICON.— SJEC. VI. 114
CODEX AUGIENSIS.
537 Silveritts papa, cum in reslitutione Anthemii \ 541 Totila per hrec tempora apud Favenlinuni
et coramunioiie haereticorum Augustis nollel parere, i/Emihre oppidum Romanum exercilum superal; nec
jtissii ipsorum a Belisario palricio falso criminatus, imtilto post iterum Bomanos duces fugans, partim
cl secreto positus inonachiqtie halitu indulus, in- vvi, paiiimdonis cxercitumsibi consociat, et lyrannidi
dictione xv a V gilio diacono cxsilio affliclus, et, de- iinstans ipsam eliam Roinam et Campaniaui vastat.
ficiens XII Kal. Julii, posl obilum etiam miraculis J7/isCmiscell. Procop. Murcell. an. 543.
daruit; ipsequu Yigilius papa LXl ordinatus sedit 542 llujus Justiiiiani lemporibus corpus S. Anto-
aiuiis xvn, mensibus vn. Anast. Aimoin. — Ipsis nii i mouaclii divinittis revcialuin et Alexantliiaiu
diebus Belisarius Theodebeiium regera Francorum lrarislalum,
l in ccclesia S. Joannis Baptislre liimula-
cum grandi exercitu ltaliam ingrcssum vicit, et indc tum l est. Bed. chr. Vicl. Tun. — Hoc eliani teropore
reverii eoegit (141). Ipse Romre S. Petro dona ob- (quinla synodus universalis Consliiitinopoli contra
tulit. Marcell. Vict. Tun. Procop. Theodorum et omncs hrcreticos sub Vigilio papa
538 Belisarius palricius, commissa cum Golhis collecta < cst (142).
pugna iterum victor, Wiligisum regem eortim in 543 Per hccc tempora, cum Belisarius a Parlho-
ipsa fuga a Joanne Sanguinario magistro militum rum i finibus ad auxilium 69 Italise revocalus ct diu
comprehciisum el Romam addiiclum, ipse, et Vigi- B iimpedilus, laudcra cura modica classe Romam jam
bius papa Constanlinopoiini cura uxore et Ihesauris pene ] vaslatain ingressus essel, Toiilae supcrirruenlis
ad JiistiiiiantiiiiAugustumperduxerunt; a quo palri- excrcilum
< commisso proeliofudit et in Tiberi mersil,
cius et comes faclus , in Oriemem contra Parlho- iipsuiiiqini in Cainpaniam repulil. Marcell. an. 547.
rum seu Persarum cxcursioncs constitulus, ibiilem — Hoc lempore, cum Benediclus abbas disciptilunr
vilam finivit. Gothi in Liguiia 68 manentes Hele- suum i Maurtimad Gallias transmisissct, migravil ipsc
baduin(nf., Ileldebadum) sibi regm clcvant, itcrum- post ] multas viiiules ad Dominum. Leo. Osl., al. an.
quc Romanis rebcllant. Procop. Mar. Ilisi. miscelt. 514. !
an. 540. 544 Sanctus Rcmigius, Remorura archiepiscopus
539 Parlhi rupla pace Antiochiam lolamque Sy- et ' gcntis Francorum apostolus, anno episcopatus
riam invadcnlesdevaslant, donec a Belisario lan- LXXIV, i lriibus Januarii plentis virliitibus migravit ad
dem repulsi ad lertninos suos redierunl. Posteaque Domiiium (143). Aratoi- subdiaconus Romaniis li-
a Martino duce pax cuin eis 1'actaesl, Belisario ad brtitn suum, quem de Actibus aposlolorum heroico
Italiam contra Tolilam revocato. JI7nr. an. seq. — melro edidit, Vigilio papre oblaluin publice cum
Golhi Helcbado post unnm annum pcremplo, Erari- roagno favore recitavit (144). Paul. Diac. hist. Lon-
cum regem faciunl. Procop. an. 541 seq. C gob.
: I. i, c. 25.
540 In Halia occiso post unuin anniim Erarico 545 Hoc tempore eum Belisarius a Sicilia JIISSUJ
rege, Golhi Totilam, qui ct Baduilla dictus est, re- Augiisti Conslantinopoliro revocalus esset, Totila
gem sibi slaluunt; qui successihus bellorum fretus jam securtis ilcrum Uoaiam invasit, el secuto leni-
Romanumexercitum ducesque aliquolies stiperavit, pore collectis viribus Siciliam etiam invasam cepit,
et per multos annos Iialiain lolam ipsamque iirbem lolamqiie.insullaiis Romanis, qui diversis occasioni-
Romam captam pluribus malis altrivit cl vastavit. hus subducti eranl, devaslal llaliam. Procop. Marius'
Prccop. an. 511. an. 547.
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
537 Silverius papa... falso crimittalits, a Vigilio J) cdevastat.
diacono affliciusexsilio, obiit xn Kal. Julii, el poslea 512 Ilujtis Jtistiniani lempore corpus S. Antomi
miracutis claruit. Ipseque Vigiliuspapa LXI ordina- imonachidiviniius revelatum Alexandriam transfertur.
tus sedit annos xvn, ntensesvn. Hoc temporequinla synodus... colleclaxiv capilula
538 Beiisarius palricius et Vigiliuspapa Vitigisum cconstittiit.
regemGothoritmptigna vicluni, Constaniinopolimper- 545 7/oc tempore Benedictus abbas, cum... migra-
ducuitt ad Justinianum Auguslttm. tvil ad Domimtm. S. Remigius...\migravit ad Domi-
539 BeHsarius palricius Parthos Aiiliochiam et num, t ul Aug. an. seq.
Syriam vcistuniesredire coegit. 544 Araror subdiaconus... oblatumpnblicerecilavit.
541 Tolila rex Gothorum Roinatn Campctniamque 543 Torifa rex ilerum Romaminvasit.
NOT£.
(141) Grogorius Tur. an. 539, victoriam Theode- Recte quidem, juxta compnlum Hermanni,
berto tribuii, uti el Procopius, ut tamen lertia exer- qui(143) Remigium an. 470 episcopumordinalum scribit:
citus pars dysenteria interiret, et sic reverti coge- at juxia calculum GalliacChrislianae, in qua jam an.
retur. 459 ordinalus legitur, obitus ejus circa an. 533 aut
(142) Conciliumhoc perperam huc locatur, utpote 550 consignandus esl.
anno demum 553 celebraluro ; quamvis cansa triiim (144) De boc egil Gallandius in nova sua Patrum
capitnlorum circa hoeclempora luerit incoepia. Vid. Bibliothcca I. XII, cap. 5 in prolcgomcnis, ct pag.
Noiisins iu disserl. de quinta svnodo cap. 5,et Paeius 93 ipsum Op:is in duos lihros divisiim sistil.
in lirev. t. I, p. 292.
113 HERMANNlCONTR.VCTIAUGiENSIS MONACHI 116
~ '"*
CODEX AUGIENSIS.
546 Thcodebertus rex Francorum strennus et A fugienlihiis securns urbem possedil. Procop. an. 54:!.
fortis tnoritur, el filius Theotlpaltltis, muUuin palre 551 Iluctisquc Jordanis episcopus Chronica sua de
nequior el ignavior, pro eo regnavit annis vn. Gestis Romanorum abbrcviata perduxit (148). His
Mar. Greg. Tnr. an. seq. tcmporibus in Africa Mauri per Joannem patricium
547 His lcmporibus Vigilius papa, cum ad con- doroiti snnt. Marcellin. .
sensum lucreseos ct 70 rcslitiitionein Anlhemii 71 552 lloc tempore, Juslinianus Auguslus Nar-
cpiscopi iiull.iieniis atlduci posset, jussu impcriali setem ciinuchum, chartularium et ciibictilarium
Itomre vi captus el Constantinopolim perductus, cum suum, principem mililire fecit ct in Italiam misil,
constanter in iuceplo perstiiissel, ne<:Augusto ces- qui coinmissa pugna Dci gratia vicior Toiilam re-
sisset, cum comilibus affeciusfinjuriis] et exsilio ad- gem occidit, et gentem Golhorum auxiliantibus
«Jictus, per annos aliquot graviler alllictus est (145), etiam Longobardis in Ilaliac-xtcrminavit. Marcell.n.
Marcett. app. Pcr hrecctiam lempora ctim Biiccelinus comcs,
518 Per hrec lcmpora Juslinianiis Aiigustus inter cum sociis a Theotlebcrlo rcge Francorum dudnm
alia magnifica basilicam Salvatoris, qurc Agire So- missus, per annos aliquot Ilaliam Siciliamqne infe-
phire dicilur, incoroparabili opcre Conslantinopoli staret el Romanum srepe excrtiliim stiperaret, tan-
conslruxit. Ipse leges Roinanas infinitas abbreviatas B dem exercilus ejtis, profluvio veniris attritus et alle-
collcgil ct lcges, quae Justiiiiaiiac diciintiir, compo- nuatus, a Narsele pugna victtis et proliigalus, ipse
suil. Paul. Diac. hist. Longob. I. i, c. 25. dux occisus est; nec niulto post socius ejus Ammin-
519 Hoc temporc gens Gepidorum [Gepidarum] a gus (149) dux cum reliquis Golliorum, quibus se
l/cgc Alboino el Lnngobardis, qui in Pamionia tunc jnnxit, peremplus esl. Marcelt. app. ann.seq.
liabilabaul, praclio vicla Cl pene delela cst, et Glm- 553 Theodpaldus rex Francorum moiitur, et re-
nimundiis rcx corum occistts esl, de cujus capite gnum ejus uxoremque Wauderadain [tit., Vuldetra-
iiuro incluso Alboiu sibiPraciam (146) fccil, filiaro- dam]Clotliarius rcx, palris ejus Tbcodeberti patruus
que ejus Rosmodam [Rosamiiiulani] inier alios mul- acccpit, qui jani xi.iv anno rcgnabal. Ipso ani.-o,
tos capliyam, postea, defuncta conjuge Lolharii rc- Clolhariiis ipse Saxones rebellantes juxta Wiscram
gis Francorura filia, in stii pcrniciom duxit uxore;..i. fluviummagnacaede domuit,elThuringiam nervasam
Al. an. 547; alii an. 538. dcvastavit. Marcell. app.
550 Viclor episcopus (147) Capiiaims de liiijss 554 Vigilius papa, tandem impclranlibns Romauis
anni Pascha scribens, erroneos Yiclorii cyclos ar- ct Narsete, de exsilio relaxatus, cum Roroam redire
guil. Bed. chr. — lloc tempore Tolila rex Gothorum ccepisset, in SiciHa morbo calctili taclus dccessit
itertim Romam obsessam et fanjc iiimis oppressam (150): sed lamen Romam relatus apnd S. Marccl-
cepit, et quibusdam senatoribus Conslantinopolim lum via Salaria sepultus esl. Pro quo ordinatus
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
546 Hoc tempore fuit S. Liberalus (151) Cartha- 552 7/oc tempore Jusliitiams Augustus Narselem
ginensis archidiaconns,qtii de auctorilute Chalcedonen- eunuchum principem mililim jaciens in ttatiam misil.
tis concilii mulla utilia coitscripsit, et Vigiliumpapam 554 VigiHus.,.. in Sicilia morbo calculi decessit.
aliquiiudo hwrelicis favisse monslravit. Pro quo Pelagius.... contra Vigilium culpatus, as-
547 Vigilius papa cum ad consensum hwreseos et censo apitd. S. Petrum ambone el Evange.liosupcr
XestitutionemAntheiniiepiseopi nutlatenus adduci pos- caput ejus posito, juramenlo se a crimine itlato pur-t
sel, Conslanlinopolimvi perductus, exsilio graviler esl gavit (152). 77icordiitalus est a Perusiuo el Ferentitto
afflictus. episcopis, el Andrea Ostiensi archipresbyiero. Nam
518 Justinianus Aug. basilicam Salvatoris, quw D hoc est privilegium Ostiensis Ecclesiw ut episcopus
Sunciw Sophim dicitur, incomparabili opere Conslan- ejus el arclitpresbyler (si episcopusejns non adfueril)
tinopoti conslruxit. Ipse leges, quw Justinianw dicutt- Romani ponlificis otdinalioni perpeluo inleresse cte-
lur, composuit. beanl. El episcopus,si adfueril, deiucepspritilegium
550 Viclor... cyclos arguit. pallii portandi habebit, quqd nulli atii cardinaii epis-
551 Hucusque Jornandes episcopus... perduxil. copo itcebit. Auasl.
NOM.
(145) Haec quidem de Vigilii captivitale habet taiione prrevia. ex quo Ucr-
Anastasius, sed falsa csse monslrant Barojiius et (149)40mnirugus dicittir Marcelllno,
Iagius : exsiliuin vero ejus ad an. 555 referendum. manniis sua usque ad an. 558 ad verbum fere de-
(146) Paulus Diac. llist. Longob. I. t, c 27, po- sumpsit.
ciiiiin habet, quod scala nntje germ. Schalen, Seu (150) Vigilius, die 10 Jan. a. 553, apud Syracusas
piiera dicitur. Vid Muratorii Script. rer. Ital., 1.1, obiil
p. II, p. 424. (151) Liberati Brcviarium de causa 1.Nesloriano-
(147) Deperiit hoc Yicloris opus, cujus meminit rum et Euiycliianorum idem Gallandius disseiit. vi, p. 119,
Betla de Ralione tempormn, ad fiiiem cap. 49, de edidii, de quo in proleg. cap. 7, pluribus
loiitroverso Paschate anni 550. (152) Ad aun. seq. spectanl.
(148) Eiiinus de Jorjane vel Jornande in oisscr-
117 CHRONICON. S.-EC. VI. 118

CODEX AUG1ENS!S.

Pe.lagiuspapa LXII sedilanuis xi, mensibus x; qui, A Suessioiiis apnd S. Medardum scpelilur, Posl quem
a popido Roniano factionis conlra Vigiliumii.cusatus, quaiiior filii ejus, diviso regno, Sigeheiius Metis el
cdebratis una cum Narsele Iitaniis aptnl S. Petruni, Remis sedem habens, annis xiv, Charibeiius Pari-
ambone ascenso Evangelioque super 72 caput snuin sitis, llilpei icns Suessionis xxv amiis, Gunlramiiiiis
posito, juramento se crimine purgavit. Marceltin. Aurciiauis cl in Biirgundia xxm annis regnavil.
app. Maritts Greg. Tur. an. seq.
555 Hoc tempore, Saxor.es iterum Clothario re- 561 In Briiannia Eiilbertus rex Anglorum rcgna-
beljantes, cum ab eo peterentur hostiliter ciquepio vit annis LVI. Bed. hist. Ang. a. 560. Huniii cuiii
salisfaclioue dimidium rerum siinriim offerreni, rcge suo Chagano Gallias petentes, a Sigeberto rcgc
idque exercitus Francorum rcfutans eo invito pu- pugna victi el huiniliati, vix inipeirata pace, fcedere
gnam iniissct, magna ab eis caede protritus fug:e pacto rcdicrtint. Greg. an. seq.
prresidium peliil. Marcell. ttpp. 5U2 Clrilperictis rcx regnum frairis sui Sigeberti
556 His diebtis, Chramnus palri suo Ciothario, elurbemRemenscminvasil, Campaiiiamque vastavit.
adiiitenic palruo Chibleberlo, rebellans, regnum Quo audito Sigeberlus a ilunnis reversus, econlra
Francoruin domestica sedilione pcrttirbat. Saxones Sucssionis urbem cepil, Theodebeiiiini friiuni Hil-
faelione Childeberti in Francia praedas .egerunt. B perici ibidcm cnptiim in exsilium misit, ipsiimque
Childehciius Remcnsem Campaniani populalttr. Cbilpericum pugua victum lugavit, et civilates suas
ilarcelt. app. rccepit. Posleavero, acceplo ab co pacis sacra-
557 ln Britaniiia Bridius [al., Bridiis] rex Pictoruin mciito, filiumei reddiJil, pacenique cum eo lirmavit.
cfiicilur. Childebeiius rex Francorum circa hrec Greg. Tur. an. 5C3, l. iv, c. 25.
tcinpora inoiilur, clParisitis in basilica S. Vincentii 565 C!i.iri')Cii'is rcx libidini detlitus, cum, Ingo-
a se conslructa sepciittir; regnumque ejus Clolha- hcrga uxore sua repudiata, duas ancillas gcrinauas
rius fraler assumcns lolam palerni rcgni nionar- sibi in iiiatiinionio jiinxisset, a sancto GermanoPa-
chiam oblinuil. Marcell. upp., al. a. seq. risioruro cpiscopo excoinnninicatus, non multo post
558 Chramnus palrem Clolharium, quem mullis inleiiil (154). Quo eliam tempore, Sigebertus rex
offenderal, hoc leinporein Brilanniam fugiens, inse- Brunam, qtire ct Brunihildis, filiam Athanagildi regis
quente co ibideni cuiii Conobro rcge, pugna viclus Gothorum de Hispania uxorern accepit (155), et
et captns, cum uxore et filiabus vivus incensus est secuio lempore Chilpericus fraler ejtis Gielswindam
(153). Quo etiam lempore, Turonis basilica S. Mar- [al., Gailesuiniha] sororem Brunre conjiigem acce-
tini, rebcllibus ad eara fugienlibus, igue cremalur. pil, quani postca suasu Fridcgundis conciibinre
Marcell. app. noctu strangulavit; cujus etiam aslu Audovcram re-
559 Clotharius rex, dc sceleribus ct peccatissuis giiiaui, commatrein suara faclam, repudiavit, et mul-
pcenilentiam agcns, basilicam S. Marlini hoc lem- ta linala fecil. Greg. Tur. a. 566, seq.
pore sludiose reparans stanno lexit. Greg. Tur. a. 74 564 Constaulinopoli Jusliiiianus impcrator
ser. Sanctus Medardus cpiscopus plentis virlutihus anno iroperii xxxvni decessit; pro quo Juslinus
inigravit ad Dominum.el a Clothario regeFrancorum minor aniiis xi rcgnavit, lioino iniquus ct avariliae
Suessionis magna cum gloria sepultus est. Greg. tiltra inoduni deditus. Evagr. I. v, c. 1, a. seq. His
Tur. a. seq. teinporibus immensa peslilentia et mortalilas totam
73 5Cu Clotharius major, filius Clodovei Magni, Ilaliaro el maxiinc Ligttriain incredihililer vaslavil.
rex Francorum, anno regni LI Compcndiimorilur, et Paul. Dittc. hist. Longob.

COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.

557 Ilildebertus rex Francorum morilur et Pari- in Yiia.

tiis in basilica S. Vincentii sepelitur.... oblinuil. 560 Clotharius rex, filius Cladovei Magni, Com-
558 Uoc lempore Turonis basiiica S. Martini, re- pendii morilur anno regui u.
bellibus ad eam (ttgientibus, igne cremalur; al., 563 Chariberlus rex, libidini dedilus, a S Ger-
a. 560. mano Parisiorum episcopo excommuuicaus obiil.
559 Lotharius rex, de malissuis pamiteutiamagens, Greg. Tur. a. S57.
basiticam S. Martini reparatts, stanno texil. S. Me- 564 Conslaniinopoli...Jutiinianutnunor LI, honto
riardus.... cum magna gloria sepelilur. Forlunat. iniquus el avarus, annis undecim regnavil.

NOT.E.
(153) H*c ex Gregorio, I. iv, c 20, coniigerunt conlessoruni.
iiiiu anle mortiuini patrem anno, adeoque a. 560. (135) Factum id an. 566, uti poslerius matrimo-
(154) Morlciii (iiariherli Grcgorins Tur. ail an. nitiiil a:i. 567.
507 consignal, de qua eiiam agil cap. 19, De gloria
119 IIERMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACHl 120
CODEX AUGIENSIS.
565 Sanctus Columba presbyter et abbas, de Hi- A 570 Alhoinus plerasque in Tuscia citraque civita-
bernia veniens, Briltannis verbum Dei prredicat. teS, exceptis Roma, Ravennaque et paticis castris ,
Bedw epit. His temporibus Narses palricius Sindwal- cepil. Ingens eliam fatnes posl uberlatem Ilaliam
rium regem de reliquiis Henilorum in Italia sibl pestilenlia attrilam invasit. Mar. — Sanclus Vedas-
rebellantem pugna vicit et captura alta trabe sus- tus episcopus decessit. Paul. Diac.
pendit. Mar. Av. a. seq. Qui diviliis auctus magnam 571 Papienses cives, ullra resislere non valenles,
a Romanis passus invidiam, apud Augustum crimi- regi Alboino se li-adunt: qui, civilatem ingressus,
natus, el ad id adductus est ut relicta Roma in corruente el jacente inlra porlam equo suo, diviniius
Campaniam subsecuti (156)secederet,eiqueLonginus niitigatus , conlra votum quo omnes se punituruin
successor in Italiam iniltereliir. Paul. Diac. Mar. minitahatur, civibus pepercit, e(, sedem ibi regni
«. 568. slatuens, tres annos et vi menses in Ilalia regnavit.
566 Romre Joannes tertius papa LXHI sedit annis Quo etiam lempore Narses palricius , cum e Cam-
ere xiv. Qni ecclesiam Philippi el Jacobi aposlolo- pania Romam reversus essel, non multo post mor-
rum, quam decessor ejus Pelagius cceperal, perfecit luus et in Ioctilo plumbeo cum thesauris suis Con-
et dedicavit (157). Anasf. Becl. slantinopolim relatus est (158). Paul. Diac.
567 Narses eunuchus el palricius, qui Italiarn a B 572 Hoc tempore Chilpericus rex Clodovenm fi-
Gothis aliisque hoslibus liberaverat, et mulluin pro litim suuin hosliliter in rcgnum Sigeberti fratris sui
republica laboraverat, a Jnstino Augusto et Sophia i»isit; qui cum juxta Burdegalensem resideret ur-
uxore ejus injuriis lacessitus, Longobardos, qui in bem , Sigulfus dux ex parte Sigeberti super eutn
Pannoniis habitabant, ad vastandam el possidetidain irruil, fugienlemque, 76cum (ulriset buccinis vcei-
ltaliara invitavit, missis eis de uberla(el(alire fru- ferando , quasi cervum Parisius usque , ubi paler
ctibus|terrae alipie muneribus. Pauf. Diac. t. n, c. 5. ejus fueral, perseqirilur. Greg. Tur.
— Mulia prodigia, et praecipue igneae acies in coelo 575 His diebus Chilpericus filium suum Theode-
visoe, sanguisqne coruscans Italiam lerrent. Greg. bertum item ad vaslandum Sigeberli regnum irans,
M. I. III, DiaL, c 58. Ligerim misit; qui cum vaslationibus crudelissime
75 568 Longobardi rege Alboino mense Aprili instaret, el rivilales nonnullas cepisset, landem cum
Venetiam ct fines ejus ingrossi sunt, camque, paucis ducibus Sigeberli ptigna incaute conserla , decisus
civilalibus exceptis, captam subjicientos, apud Aqui- inleriit. Greg. Tur. a. 575.
legiam , seu Foruin Julii, electam parlcm copiarum 574 Alboinus rex Longobardorum apud Veronam
cum duce Gisulfo relinquenles, ad lotam Italiam insidiis Rosmodrc conjugis suac a Helmichiso armi-
eapiendam animos intendunt. Paul. Diac. I. n, c. gero suo peremplus est : ipseque Helmicliis frustra
7. — Ingens hoc anno nix cecidil, et insolita fru- regnum attentans, cum ad mortein qurereretur, curn
gum copia subsecuta est. Paul. Diac. eadem Rosmoda conjuge sua et thesauris filiaque
569 Hoc tempore Huntii rupta pace iterum Fran- regia Alhswinda Ravennam fugit, ibique venennm
ciam petentes, dolis instrucli Sigeberlum rcgem cum ab ipsa acceptum, ipsam quoque bibere cogens, cum
Francis acic viclum fugant. Greg. Tur. 566. — Al- ipsa pariter interiit. Paul. Diae. L n, c. 29. — Si-
boinus rex cum Longobardis Liguriam invasit, Me- gebertus rex Francorum, cum, suas utciscens iuju-
diolanum et alias plerasque urbes cepil, et circum- rias, fralris Chilperici regnum invasissel, etimque
quaque praedis et caedihus furibundus, Papiam plus contra vetilum S. Germani Parisiorum episcopi
triennio ohsedit. Paui. Diac. mortifero odio fugienlem persequerelur, rnissis dolo
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
565 JHislemporibus, immensa pestilenlia et morla- 568 Longobardi, rege Atboino, mense Aprili Vene-
(itas totam Italiam, maxime Liguriam, devastavit. tiam ingressi, eam , paucis civitatibus exceplis , sibi
Narses palricius divitiis aucttts, et ob id a Romanis subjiciuttt.
invidiam passus et apud Attguslum criminalus, Roma 569 Atboinus rex cum Longobardis Liguriam itwa-
%nCampaniam discessit eique successor Longims in ., sit, Mediolanum el alias plerasque urbes cepit , Pa-
Jtaliam mittilur. S. Cotumba.... prmdicat. piam plus triennio obsedit.
566 Romm Jjannes, elc, ut Aug. . 570 Alboinus plerasque in Tuscia urbes cepit. S.
567 Narses palricius, qui mullum pro republica Vedastus episcopus obiil.
laboraverat, aJustino Aug. injuriis lacessilus, Longo- 371 Papienses regi Alboino ad deditionem veniuru.
bardos in Pannoniis habitantes <?rfvaslan.dam et pos- 572 Narses palricius obiit.
tidendam tialiam invilavit. 574 Alboinus rex Longobardorum perinsidias con-
Multa prodigia, el prmcipue ignew acies in cmlo jutjis suceab armigero suo occiditttr.
visie suni.
NOTiE...
(156) Ley. subsecuto lempore. (158) Narsetis obitum ad an. 569 spectare roultis
(157) Joaunes hic jam a. 560 Pelagio suhsii- proltat Muraloriiis, 450. in nolis atl Paulum Diacoiium,
lutus egt. 1. I, Scripl. Ital. p.
121 CHRONICON.— S.EC. VI. 122
CODEX AUGIENSIS.
Frideguiulis j-amreginae duobus adolescentibus; ab A Paul. Diac. an. 572. —Hoc item tempore Saxones,
e s peremptus interiil, ipsique parilerexslincti sunt; qui cum Alboino Ilaliam inlraveranl, Gallias inva-
e: Brunihild uxor ejus cum filio Clrildeberto capla et dunt;sed a Mummulo cresi et humiliati impetrata
castodire mancipala est. Sed Childebertus puer pace redeunt; et posl annum item patriam repetere
clancdo a suis erepttts, et rex pro patre promotus , volentes Gallias pelunt, viso Mummulo lerrili, auro
regnavit annis xxm , rex admodum fortis et stre- se redimunt. Poslremo a Suevis , qui locum eorum
nuus. Hujiissoror Ingtindis Hirmingildo regi Gotho- possedcrant, pugna vicli et pcne deleli sunt. Panl.
rum filio Leovigildi nupsit. Greg. Tur., I. iv, c. 46. Diac, L III, c. v., al. a. 572.
a. 575. 578 RomreBenediclus papa LXIV scdit annis iv,
575 Constantinopoli Justinus imperator post niulla mensibtts n (162), a quo beatus Gregorius de mona-
m.ria et cupidilates suas in amentiam versus mori- sterio ablatus el diaconus ordinatus , Conslantino-
tur ; pro quo Tiberius Constanlinus , qui et ipso polimque apocrisiarins missns, Entychium ejusdem
mente capto palatium rexerat, regnavit annis vn , urbis episcopum in fide resurrectionis errasse, Ti-
vir Deo devotus et efeemosynis pauperum omnium berio Auguslo praescnte , convicit; ubi eliam 78
largissimtis, atqne in acquirendis facile divitiis om- cgregium opus Moralia in Job, venienlibus ad eum
nium forlunalissimus (159). In llalia Clcp (Clepho) B monachis suis , scribere compulsus est. Beda. —
Longobardornm rex , qui pro Alboino eleclus fue- Hoc tcmpore Guntrammus (163) rex Dracolenum
rai, cum anno et mense uno crudeliter regnassct, et dticem superbe sibi vincula roinitaiitem pugna vi-
mullos Romanorum peremisset, a proprio servo suo cliiin occidil. Greg. Tvr.
inleremplus esl; post quem Longobardi sine regibus 579 Chilpericus rcx Francorum inauditis exaclio-
per annos x sub ducibus 77 niilitantes, pluribus nibus populuro suum et descriptionibus afllixit; sed
p;r totam Italiam debacchanlur sceleribus, Burgun- exactor ejus occisus , et pictacia census incensa
diamque (sicut sanclus Hospitius (160) reclusus suiit. Greg. Tur. a. seq.—Magna aquarum inunda-
praedixerat) ingressi , Amatum (161) ducem Gun- tio et illuvies , fulmina, ct lcrracmotus, cl prodigia
trammi regis pugna victum occidunt, et multa coede seqnens peslilentia Gallias aliasque provincias
facta prrciis ditati in Ilaliam revertuntur. Greg. afflixere. — Trcs filii Chilperici rlysenlcria periere ,
Turm,Paul. Diac, Mar. a. 576. quartus, ah ipso in custodia positus, molimine no-
576 Hoc tempore Meroveus Chilperici filius, a pa- vercre Fridegundis ctiltro fixus inleriit. Greg. Tur.,
tre contra Pictavos misstis, et inde revertens, Bru- Hist. epit. a. seq. — In Hispaniis Leovigildus rcx
nihildem accepit uxroTem; a qna stalim a patre Gothorum Arianus, instigante Goesinda uxore,
separaius, cum suspectns haberetur , non inulto C calholicos persequilur. His diebus magnoe Longo-
post atlonsus et preshyler ordinari jussus est. Greg. bardorum copire cum tribus ducibus Gallirim in-
Tur. I. v , c. 2, 3. — Per idem tempus S. Germanus gressrc , diversis modis et prreliis a Mummulo at-
Parisiormn episcopus migravit ad Dominum. Circa tritre, vix tandem in Italiaro refugernnl. JPauf. Diac.
hoc tcmptis Longobardi iterum Burgundiam in- I. III, c. 8., al. a. 576.
gressi, a Mummulo patricio Gunlrammi, qui Amato 580 Comela in die Paschre visus. Suessionis coe-
Successerat, circumvenli , pluribus irucidalis et lum ardere visum esl. Parisius sanguis de nubibus
caplis vix refugerunt. Greg. Tur., Paul. Diac. fluxil. Pestilentia et morlalilas ingcns facla. Gi-e<7.
577 His diebus Chilpericus Clodoveum friium Tur. a. 582.— Leovigildus rex Herminigildum li-
siiuro , el Desideritim ducem conlra fratrem suum lium catholiciim cum exercilu perseqiiilur. 7rfem.
Guntrammum transmisit, sed a Munimulo pairicio /i. a. — Rodinus [al. , Chrodinus] tlux ChildebCiii
Guntramiui pugna victi terga verterunt. Greg. Tur., pius et religiosus obiit. Aim. a. 582.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
575 ConstaniinopoliJnstinus imperator posl multa D menses duos... prwsente convicil: ubi eliam ab epis-
mala sua in ameniiam versus obiit. Pro quo Tiberius copis Moralia iu Job, venienlibus... compulsus est.
Constantinus, qni et ipso tnente capto palatium rexe- 579 Magna aquaram inuitdatio et illuvies, fulmina,
rat, regnavil annis teptetn, vir Deo devolus. lerrwmotus homhtes terruere. Mar. Grcg. Tur. a.
576 S. Germanus Parisiorum episcopus migranit scq.
ad Dominttm. 580 Comeffl die Paschm visus. Suessionis cmlum
578 RommBenedictus papa LXIV sedet annos iv , ardere visum est. Pestilenlia ittgens fit.
NOT;E.
(159) Justinus a. 574, amens effectus Tiberium (162) Benediclus papa hoc anno obiit, electus an.
Caesarem creavit, ipse primum an. 578 morltiiis. 574. Qure vero bic de ordinatione Gregorii habentur,
Paul. Diac hist. Longob. L m, Evctgr. t. v, c. 13. iion Benediclo tribuenda sunl, sed Pelagio ejusdein
(160) Colitur die 21 Maii. Vid. Gregorius Turon. hoc anno successori.
hist. Franc L vi, c. 6. (165) Guntrammnus isle non rex Francorura fuit,
(161) Amaiusdiix regis Giintranimi jam ab anno scdGiiiilrammus Bosoex proccribus Cbilperici regis.
570, aut seq. a Longobardis fuerat occisus vivcnte Aimoin.
aihuc Clephone rege.
125 HERMANNICONTOACTJ AUGIE.NSISMONACHI 121
CODEX AUGIENSIS.
581 Hoc tempore exercilus Tiberii imperaloris A scelera et mala sua, insidiis perempto (167) et Pari-
nissus Persas polenler superavit, et inter innume- sius in basilica S. Vincenlii sepulto, Clotharius puer
rabileiii praedre copiam xx elephanlos imperatori liiius ejus a Guiitrammo rege patruo suo baptizari
redilil. lpse imperator,. cuni ltalia et ipsa Roma usstis (168) et de sacro fonte suscepttis, inque regno
belfo Lougobardorum , pestilentia et insupcr fame Datris subliinatus, regente matrc Fridegunde et Lan-
gravilcr laboraret, naves fruiucnto onustas Romam Jcrico majore domus, regnavit aniiis \Lv.Grcg.Tur.
niisit.elaniionrecopiain populosubministravil.Pauf. n. pr. Mummnlus pauicius, reus majeslalis convi-
J3.ac. /. iii, c. 12. ctus, jussu GtiiHrammi regis interficilur, etlhesauri
79 5S2Coiistanlinopirii Tiberius imperalor omni pjus in liscuiu reriigiintiir. Greg. h. a.
laude dignissiiuus, morbo tactus, filiam suam et 586 lu Italia Longohardi post x annos, quibus du-
imperium Mauricio tradidit, et ipse cx hac viia feii- ces prreerant, Auiharium Flavum Clephonis filiuin
ciicr discessil. Pro quo idem Manricius genere Cap- regem staluuni; qui bellica clarus virtute regnavit
— Romre Pe-
padox reguavit annis xxi. Greijf.Tur. nnnis vi, qui inter alia Brexillam urbem diruit, et
lagius secundus (164) papa LXV setlit annis x, men- lotain pene Ilaliam secuto lempore bello peragravit.
sibus II. Hic lemplura S. Pctri tabnlis argenleis Pattl. Diac. Leovigildus, rex Gothorum in Hispania
deauralis texil, domuni suam xenodochium fecit , I? Arianus, Herroinigildum regem filiuro stium die san-
basilicain S. Laureulii conslruxit, et sepulcruni ejus clo Paschre xvniKat. Maii (169) securi jussil inlcr-
lahulis argenteis ornavii. Anast. lici. Gunlrammus rex exercilum in Hispanias tr.isit,
585. Ciiiltlebertus rex Francorum cum lioc tem- qui infirmatus slalim redit. Greg. Tur. a. 585.
pore L milia solidos auri a Mauricio imperatore 5S7 Letidisolus [Leudegiselus] a Gunlrammo pa-
acccpissit, qtiatenus Longobardos ex Italia pelleret, Iricius promovelur. Greg. Tur. a. 586. — Magna
valiJo cum exercitu Italiain peiiit; sed Longobardis aquartim inundalio facta. Globus igneus sciiitillans
peteniibus, et munera olfercnlibus, pacem cmn eis st quasi rugicns de ccelo in lerram cecidil. 7rf. h. a.
pjcluiuqiie confirmans, sine bello rediit, Mamicio- — ln Hispania Leovigildus rex Gothoruin motitur, et
quepecuniam repeleuti nec respousum dedil. Grcg. Reccaredus filius ejus rex pro eo efficilur ; qui,
Tur.; Paul. Diac. «. 581. inslante Leandro Hispalitano episcopo , a quo frater
584 Guniiaiiimiis rcx, in suburbauo Cavillonensi ejns llermiiiigilJus conversus fucrat, cuin lota gente
suniiiio sludio monasteriuin S. Marcelli conslruens, Guihorum non multo post ad calholicam lidem con-
ad exemplum Agaunensis inslituit. Greg. Tur. — vertilur. Greg. Tur. a. 586 el 588.
Gundoaldus (165) quidain, cuin auxilio Muminuli et 588 Gunlrainmiis, et Childebertus reges inter se
Desiderii regnuin alfectans, contra Gunlrammiim ^ pacem el pactum miiluo coiifirmaiit, regnumqne
tyrannidem invasit. Sed a ductbus ejus Leudiselo Gunlrammi posl ohituin ejus Childeberio 81 pro-
et Egilano fugatus, cuin lalebram Cambanis (163) millitur, Nonmilli principum et ducum Childcberti,
urbe foveret, a Bosone de rupe prrccipitalus intcriit, conjiiralionis contra euin convicli, punii.i sunt. Fre-
Greg. Tur. deg. a. 5S7. — ln Hispania hoeresis destrucla ct sy-
80 585 Cliilpcrico rege Francorum, post mulla nodus Tolclana collecla est induslria Lcandri prac-
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
£81 Hoc tempore excrcitus Tiberii imoeraloris Per- 585 Chilpericus rex Francorum, per insidias inte-
sas polenter superavit. remplus, Parisius sepelitur.
582 Constantinopoli Tiberius omni laude dignissi- 586 Longobardi Aulharium regem sibi constituunt.
jn.s obiil, pro quo Mauricius regnavit annis xxi. 587 Globus igneus... cecidit. In Hispania Richa-
Romm Pelagius secundus papa LXV sedit annis x, _ redus, Levigitdi regis Gothorum Ariuni filius, post
mensibus n. 77t'ctemplum S. Pelri labulis argeuteis tnorlem patris effectus rex, a Lettndro Hispalitano
deauratis texit, aliaque tnulla bona fecil. episcopo cum tota gente Gothorum ad catholicam
585 Childebertus rex Francorum, acceplis L mil- fidem converlilur.
libus solidorum auri a Mtturicio imp. ut Longobardos 588 ln Hispania hmresis Ariana... regis. Cmsara
de ftalia pelleret, cum eisdempactum firmavit, ct im- regina, uxor Aun.ilfi regis Persarnm , occulte bapti-
peralori pecuniam requirenli ncc responsitm dedii. zula, postrnodumetiam maritum suum cum lola genle
581 Guniramnius rex in suburbano Cabillonensi apud Antiochiam baplizari persuasit.
pwnasterium S. Marcelli construxit.
NOTJE.
(164) Pelagins II jaro a. 578 papa fuit elecltis. c 58.
(165) Hic erat Gundobaldus prretensus Clotharii (167) Mors Chilperici a Gregorio ad an. 584 re-
regis filius, de quo pluribus agit Gregorius Tur., vocatur.
iiist.Franc, 1. vr, c.24 et 26,1. vu, c. 36, 58, etc, (168) Clotharius primum a. 590 bapliaatus cst,
liee non Aimoinus in Histor. Francor., et alii. Greg. Tur., I. x, c. 28.
(Iii6) Urbem Coiivouaruni babel Gregorius Tu- (169) II& notre chroiiicaj annum 586 indicant,
ron., <|ii cliain Giinlrammi duces Lcudegisiluin ct qiianquain alii priorem slatiiant.
jEjjilain vocat, cl pro Bosonc OHonemponit, I. vn,
125 CHilONICON. — SJEC. VI. fc- *- 6

CODEX AUGIENSIS.
sulis et Reccarcm regis (170). — Car-sara regina , A afflictus, oegre tandem revertitur. Puul. Diac, Greg.
1xor Annulfi regis Pers.mm, Consianlinopoliin dissi- Tur. a. 590.
niuiato noniine regio profuga veniens , se baptizari 592 Imrocnsa pluviarum inundalio et illuvies facta,
—
iropetravit. Postea a niarito inventa, ipsum quoque ingensque mortalilas subsecula est. al., a. 590.
iu.il inultis de genle sua Anliochiam venieniera In qua primo Pelagius (176) papa, dein iimumeri
baptizari el Chrislianitaiein aggredi effecit (171) calervalim exstincli sunt. Et bcatus Gregorius tunc
Fredeg. Romanre Ecclesire archidiaconus, constitutis litaniis
589 Exercitus Giintrammi, ad Ilispanias missus, el plaga cessante, p.ipa LXVI ordinalus, doclrina et
negligeniia Bosonis diuis graviter a Goilris Irucida- actibus cunclis nicrilo praefei-endusapostolicis, scdil
lus esl. Fredeg. — Hoc lempore Clrildebertus rex annis xin, mensihus vi, tliclms x. Qui stalim inlcr
sororem suam, quam Aulhario regi Longobardoruiij. alia bona librum Pastoralein egregio edidit slylo.
proiniseral, regi Gothoruai (172), qui iuiper calho- Hic quoque stipcr corpus beati Pelri ciborium fccit
licus faclus fueral, in matiimonium tradidit. Pauf. ct roissas celebrare inslituit; itenique sancti Pauli
Diac, I. ni, c. 27; at. a. 588. sinriliier. Pattl. Diac. Anasl. In lliriia cum Auiha-
590 Tunica Domini Salvaloris a Simone quodam rius rex ad Francos pro pace pelenda inisisset, ve-
Judrco lormenlis coacto monslrata, a Gregorio An- B ncno, utaiunt, niortuus cst; et Theodelinda rcgina
liocheno, JoanneConslantiiiopolitano,etThoma(175) cjus vidua Agonein dticcm, qui el Agilolfus , [al.,
JeiOiolymitano et aliis episcopis niultis, jejunio tri- Agilulfus] marilum el rcgem elegil; qui, rex Lougo-
<uano celebralo, in arca marniorea in. oppido Za- bardorum faclus, regnavit annis xxn. Longobardi
piiad (174) inventa, sunimo cum bonore Ilierosoly- paccin cum Francis peragtint. Fredeg. a. 591. 7Jau(.
n am allala est. Greg. Tur. Frcd. — 32 '"ler Fran- Diac.
ccs et Britanrios pugna commissa cst. Fred. — Hoc 595 Guntrammus rex Burgiindite in omni bonitate
f,uoqu- tempore Clrildebcrtus petilioncMauricii im- praecipuus anno regni 83 XXXIII , v Kal. April.
] eratoris iterum Longobardos in ltalja cuni exercitu obiil, et in nionastcrio Sancti Marcelli a se con-
peti:t; sed,.victo ab Authario rege caesoquegraviter structo sepultus est, regnttmque Childebertus fralris
eAerei;u suo, cura paucis retliit. Paul. Diac. Greg. ejus Sigeberli filius accepit, et post eum IV annis
Tur.; at. a. 588. tenuit. Fredeg. —In Britamiia Edilfridus rex super
591 His diebus rex Longobardorum (175) Theode- Angloruni parlem consiitulus esi. Siccitas magna
)incJamfiliam Garibaldi regis Bajonrioriim p-tlchram, el fames facla est, cl insolita locuslaruni niagiiaruin
pruJeniem et piam accepil uxorem. Paul. Diac. iiuitiiivdo. Paid. Diac, I. iv, c. 2.
a. 590 ; al. a. 589.— Quo lempore magnus Franco- C 594 Quinliio dux Gallicre Campanire.rcgnum Clo-
rum exercitus, cura xx ducibus a Childeberto rege lliarii rcgis (ilii Chilpcricl hostililcr ingresstis, abipso
contra Longobardos niissus, divcrsis casibus, prreci- Clothario cruenta utrinque pugna viclus aufugit.
pue morbo aifliclus, partimquc hosiibus intra muiii- Fred. a. 595. — llem locuslarura raultitudo frugijus
liones seplis nocere prrcvalens, parvo effectu fame nocuit. Paul. Diac.

COMPENDIU.MEX CODICE BERNOLDI.

5S9 Childeberlus rex sororem suam, Authario regi joariorum filiain, pulchram el piam duxit uxorem.
1,011]obardorumpromissam, regi Gotltorum, qui itu- 592 Ingens morlalilus facta est, in qua primo...
per Cittholicusfaclus est ,'in matrimonium truclidit. diebus x, qui slalim inler alia multa librum... ilem-
• 530 Tunica... et aliis pluribtts episcopls... allata qne S. Pauli, et sex capilula synodica scripsil.
esl. 593 Siccitas magna, etc, ut Aug.
591 Rex Longobardorum Theodelindam, regis Da- 594 ttem locustarum, clc, ul Aug.
NOT.E.
(170) Synodus hrcc habita est xra Hispani- episcopus eral, sed JoannesIV ab an. 574 usque 594,
ca DCXXVII, seu an. 589. ut prohat le Quien in Oriente Christiano, t. 111,
(171) Facium hoc, ex Historia miscella el Pauli p. 242, adriucla quoqtie hac ipsa narratione. Vid,
Diac Hist. Longob. 1. IV, c. 52, depromptum, Mura- Pag. ad. an. 593.
torius (t. I Scripl. Ilal., p. 474.) fabulis adnumerat. (174) Aliis Saphad, qurc nunc esl Jafa, oliin
Vid. notie Ruinarli a<lhunc Frcdegarii locum. Joppo.
(172) Reccaredo scilicet in Hispania, qui Clodo- (175) Antbaris rex, a. 590 defuncttis, prius jani
snindam sororem a rege peliit, lesie Greg. Tur., iiuptias inire debuit. Viil. Paul. Diac, I. m, c. 34,
I. ix, c 16 el25. Ast vel brcve fuit hoc inati-imo- - Deejus morteexslaiepislola S. Gregorii, p., indict. ix,
nium, vel niillum ; hoc ipso enim anno Baddo regi- sjve a. 591 data.
na suliscribitur in Reccaredi professione fidei; nisi (176) Pelagius peste sublalus esl 8 Febr. a. 590,
ciitn Mariana Rer. Hisp., I. vi, c. 1, tlicamus Clodo- cui Gregorius, 5 Scpt, eodem anno, stiffectus est, a<(
suindam primum Baddoue hac defuncla regi fuisse qiiem adco II.TCspcciant, titi et obilus Autharici seu
nuplam. Autharis rcgis.
(173) Nullus hoc lempore Thomas Jcrosolymi
127 IIERMANNlCONTRACTIAUGIENSIS MONACHI 128
CODEX AUGIENSIS.
595 Gregorius papa synodum xxiv episcoporum A percinptiis esl. Fredeg. a pr. — Per haec tempora
pvoiiiilitaie Ecclesire ad Sanclum Petruni collegil Agilolphus rex nonnullos duces Longobardorum sibi
inJictione xiv (177). Franci el Brilanni gravi utrin- rebelles, alios occidit, alios aliis motlis perdomuit:
que crede pugna confligunt. His diebus Tassilo rex ipse etiam perpetuam cum Thcoderico rcge Fran-
Bajoariorum a Cliildeherlo constiluilur, qui mox corum pacem lecit. Pauf. Diac. Fred. a. 598. —
Sclavis superalis, magnam exintte prredam deporta- Circa hoeceiiam lempora monasterium Sancti Bene-
vit. Paul. Diac. I. tv, c. 4, 7, 42. dicli in caslro Cassino siltim, fugienlibus ex eo mo-
596 Sancliis Columba presbyter ct abbas, post nachis, a Longobardis omnino tles(ruc(um el deso-
mulla miracula in insula Hii juxta Hiberniam, mi- lalum esl (180). Paul. Diac c. 18.
gravil ad Dominum anno relalis LXXIII.Beda hist. 600 Gregoriiis papa Limlunte et Eboraci episcopos
Angl. — npc lempore bealus papa Gregorins, missis in Brilannia, nrisso pallio, mctropolilanos tsse de-
docloribus Auguslino, Mellito, Joanneet aliis servis cernit indictionc iv. Greg. epist. LXV,ad an. 601. —
Dei, Anglorum genti in Britannia verbum vitre pr;e- Cladcs glandularia Massiliam aliasque partium illa-
dfcare jussit eamque cooperante Dei gratia ad fldem rum civitales etllaliam graviier atlrivit; al. «.599.
Chrisli per eosdem convertit. Ibid. — Comcla cl — In lacu Dunensi aqua ic-wtlle bttllicns Cl fervens
multa signa apparuerunt in coalo.Exercilus Childe- ^ magnam pisciiim parlem decoxit. Warinhariiis [al.,
berti Varnos rebellantcs pngna victos pene delevit. Warnharius] major domus Theoderici, orani sub-
Fred. a. 595. slanlia sua distributa, obiit. Fredeg. a. pr.
597 Chilileberttis rex Francornm fortis et slre- 85 601 Brunihildis de regno Theodeberli ob
nuus, filius Sigeberti, xxm regni anno, relalis vero scclera sua rlepulsa, a quodam paupere sola invenia,
Xxv (178) veneno, ul aiunt, a conjuge 84 acccpto etad Theodericum regem, ut rogabal, perriucla be-
moritur (179); pro quo duo filii cjus, Theodebertus in nigneque suscepta eidem patiperi episeopatiim Auti-
Auslrifrancia annis xvn et Theodericus in Burgun- siodorcnsem impetravit (181). Aimon. t. in, c. 87,
dia cuin avia Brunihilde xvm annis regnaverunt; al. a. 599.
ipsoqne anno Fridegundis cum filio Clothario 602 Mauritius imperator Phocam, reipublica?uti-
regnuin eorum invasil, et eos cum exercitu resistcn- lem, principem roilitiaefaciens, eumque cura exercitu
tes, gravi caede prolrilos fugavit. Fredeg. a. 596, miitcns, de Persis cl aliis nonnuilis gentibus iritini-
JrVtuf.Diac. \ phavit. Hist. miscel. — Globi ignei, et alia signa in
598 Fridcgundis regina mater Clolharii regis m«- coelovisa. Fredeg. a. 600. — Theodebertus et Theo-
ritur. Fredeg. a. pr. — Ilis temporibus cum Roma- r dcricus fratres, ingenti pugna Glolhario rcge snpe-
nus patricius aliquot urbes a Longobardis dudum rato et exercilu ejus trucidato atquefugato, regniwn
captas, uti cum deditione recepisset, idque Agilolfus ejus diripiunt el inter se dividunl; modica lantuin
rex ultum ire molitus, Ilalire ipsique Romre infcslo parle illi, id est, xn comilalibus jnxia littus Oceani,
ctim exercitu immineret, stttdio sancti papre Gre- cttm paclo pacis relicta. Fred. a. 600; Patd Diac.
gorii et siiffragioTheodclindre religiosae reginaepax 605 Conslanlinopoli Phocas victor de Persis re-
ulrinque effecla cst. Paul. Diac. I. iv, c. 8, seq. versus Mauriciumimperalorem, peccata sua in prre-
599 Quinlrio (Wintrio) dux insligante Brunihilde senti, ut ipse semDer orasse fertur, exsolventeni,
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
595 Gregorius synodum xxiv episcoporum ad S. ipsi Romm... pax ulrinque jacla est.
Petrurn collegil itidiclione xiv. 599 7/is lemporibusmonasterittm, etc, ut Aug.
596 S. Columbanus presbyter el abbas, post multa D 6li0 Gregorius pqpa Lundoniw... indiclione IV.
mirabilia... mlulis LXXII.HOC tempore B. Gregorius Clades glandularia multas civilales afflixit.
papa, tnissis... Joanne el aliis, Anglorum gentem in 602 Mauricius imp. Phocam, reipttblicw ulilem,
Britamiia ad /idem Chrisli converlit. principem mililiw fecit. Globi ignei in ccelovisi.
597 Childebertusrex Francornm obiit. 605 Conslanitnopoli Phocas Mauricium itnp. tur-
598 7/is temporibus, ciim Romanus... captas per piler inlerfecil, el ipse pro eo annis viu regnavit.
deditionem recepissel, el ob id Agilolfus rex Italim et Corpus S. Viaoiis... el miracnlis declaratnr.
NOTiE.
(177) Beda in Chronico melius habet indiciione billonius Annal. Ben. t. I, p. 176, illam circa an.
siti, qnaemensi Julio hujtis anni concordat. 580 statnenriam prnbal, qiiainviscommunior huctis-
(178) Alii anno regiri xx, relalis xxvi, id factum qne opinio aniiiim 589 arioptarit.
Scribtint, ipsumquc cum conjuge, non vero ab illa (181) Hrecex Fredegario ad an. 599 desumpta in
veneno fuisse inlerfeclum. Paul. Diac. L iv, c. 12. nova Bibliotheca Msc P. Labbe ad Desideiitmi
(179) Laudes eius prosequitur Greg. M. Epist. I. cpiscopum Autisiodorensem referuntttr, qui lamen
vi, ep. 6. in Gallia Chrisliana, l. XII, p. 168, nobilissimiis
(180) Missas hic facimns auclorum de tempore ct Briinihiblis propinquus dicitur; iindc et a Coin-
Jiiijus deslruclionis seiilenlias, de qiiibus fuse agil tio ad an. 599 narralio hrcc ccu comincnlilia r<'ji-
Muralorius in suis ai Pauluiii Diaconuin nolis. Ma- cilur.
 129 CIIRONICON.— S^iC. VII. 150
CODEX AUGIENSIS.
Itirpiler interfecil, el ipse impcrium arripiens vm A est. Paul. Diac. — Protadius, qui cum BriinihilJe
• anms tenuil. Fredeg. a. 602. — Egilan [ai. yEgila] inier alios plurcs concubucral, dux effectus est.
dux, Brunihilde instiganle, sine causa propler divi- Clotharii exercitus, conlra pactum, regnum Theodo-
tias tantum suas occisus est. Fred. a. 602. — Theo- rici invasit, el Berthoaldum, majorero diinius, virum
debetius et Theodoricus misso exercilu YVascones slrenuum et piutn, fugatum Aurelianisobsedit. Fred.
victos subjiciiiut. Ibid. —Corpus sancli Vicloris a. 601. — Filius Agilolli Adaloaldus corara patre rex
(182) marlyris, qui cum beato Urso Solodori passus a Longobardis elcctus, et, desponsala ei filia Theo-
esl, apud Genuensem [seu Genavensem] urbein di- dcberli, pax perpetua cum Francis facta est. Paut.
vina revelatione in loculo argenteo invenitur, et Diac. a. 604. — Mense Aprili et Maio, coinela. visus
mullis miracnlis declaralur. Fredeg. a. 602. — Filius est.
Agilolfiregis Adaloaldus baptizalur, cl a servo Dei 87 G07Thcodoricus exercitum Clotharii pugna
- Secundo (185) Tridentino episcopo de fonle suscipi- iuiia victum fugavit; in qua lainen.Berlhoaldus, ma-
lur. Pauf. Di«c. f. 4, c. 28. jor tlonius, audacius inlcr hostes progressus occubuit,
£6 604. fn Britannia Edilfridus, rex Anglortim, pro qno Protadiiis moliniine Brunihildis promovelur.
Edanum regem Scoloruin, insulam petentcm, foiii Thcodeboitus et Clolharius cum exercilibus collectis
. profligalo exercilu pugna vicit. Bed. hisl. Ancjl. — B hosMiicr convenivent, facta invicem pace digressi
Etherius Lugdiincnsis episcopus obiit eique Secun- saul. 7'ierf. a. 605. — Theodoricus, insliganteBruni-
dinus successit, ipsiqtic Aridius (I8i). Fred. a. 602. hilde et Protadio, conira fratrem Theodebertum
— Agilolphus rex Creinpnain et Mantuam caplas arina movit; cumque infcstisexercilibus concurrere
riiruit, aliasque urbes et provincias vastavit ; et pararent, cjeterisque pacem siiadentihussolus obsi-
Romani, rcddita illi, qureprius capla cral, filia ejus, steret Pioladius, co in>petu mililum in lenlorio rcgis
paceia ab eo ad lempiis acceperunl. Paut. Diac. trncidalo, fralres ab invicem facla pace discedunt.
605 Beatus papa Gregorius eldoclorsanctissimus Fred. a. 605.
migravil ad Dominum indictione vni (185) po-t 608 Romre Bonifacius tertius papa LXYIII sedit
qucui.cessante episcopatu niciisibus plus v, Fabiaims mcnsibus fere tx. Post quein iteui cessavit episcopa-
[leg. Sabiniantis] papa LXVHordinalus, sedit auno lus mcnsihus x. Hic, quia Constaiiiinopolitana Ec-
i, niensihus v. Et post hunc iteni cessavit episcopa- elcsia priinain se scribebal, apud Phocam Auguslum
tus aiino ferine uno, quia de Consiaulinopoli lcgaao obtinuit iil Roinana Ecclesia oiiiniuni caput Eccie-
imperialis cxspectabalur. Anasr. — Et hoc anno saruiii dcceinerclur. Hic qtioque synodum LXXH
synodus nefaria Cavillonis (186) congregala, et bea- episcoporuiii Romx collcgit. Berf.chr. Paut. diac. a.
tus Desiderius Yiennensis archiepiscopus, machi- C 607. In regno Theoderici Clauditis, vir prudens et
nanle Brunihilde, quia scclera ejus arguebat, depo- pius, pro Protadio eflicilur major domus. Fred. a.
: situs et exs.Iio depulalus, el in locum ejus Domnu- 606.
lus subrogatus est. Sol obscuratus est. Uieins srcva 609 Romte Bonifacius quartus papa LXIX sedit
magnam vinearuin partetn perdidit. T^rerf.a. t05. annis vi, mensibus vni; et post hunc episcopalus
606 Fames Romaefacta, et pax cum Longobardis cessavitniensibus vn. Hic apud.Phocara Auguslum
in annuin unum pro xn millibus solidoruin condita leinpluinomniuinidolorum, quod Pantheon vocaba:ur,
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
604 Eiherius Luglunensis archiepiscopus obiit, menses ferme novcin. Post quem item cessavit episco-
eique Secundinussuccessit. patus mensibusdecem. Al. a. 606.
605 Bealus papa... mensibus. Sabinianus papa 608 Bonifacius pupa, quia Constantinopolitana....
LX VTIsedit aiuto... exspectabatur. Hoc anno syno- Bomcvcollegit.
dus nefaria Cabillonis congregata, el B. Desiderius 609 liomm Bonifucius... post hunc cessavit episco-
Viennensisarchiepiscopusinjuste deponitur, el exsilio y,i p-.iiis mensibusferme septem. Hic apud... et in honere
damnatur. S. Maritc... consliluit. — B. Desiderius Viennensis
606 Fames Romw facta, el induciw cum Longo- arcttiepiscopus, de exsilio revocatut, factione Bruni-
bardis ad annum unum; menseAprili et Maiocomela hildis et Theodorici lapidatus, post obilum miraculit
videtur. ctaruit.
607 Iloiucc Bonifacius lerAus papa LXVIII sedit
NOTJE.
(182) De hac invenlione fuse disquirunt Bollan- dinus a. 603, cui eodcm anno Aridius vel Aredius
diani, l. YHISept., <!ie50 a pag. 272. succcssit. Fredeg.
(185) Secundusve! Secundinus, testimonio S. Gre- (185) Ex Anastasio, Pagio aliisque cerlum est
gorii M. celebris, nullibi alias inler episcopos Tri- Grcgoriuin obiisse d. 12 Mart., a. 601, quo adhtic
dentinos legitur, sed tantum servus Clirisii de Tri- currebal iniliciio vn, adeoqtic huc ad annum prio-
denloappcllatur. Vid. Muratorius, l. 1 Scripl. Ital., rem rcfcrenda.
p. 461, in notis ad Paulum Diacoimm. Alii abbalera (186) Cahillonensis synodus cx Frcdcgario el Ai-
liiisse dicunt. inoino an. 603 collecla c;l ab Aritlio Lugdiinensi
(184) Eilieiius sive .'Etherius obiil a. 602; Sectin- conlra S. Dcsirleiiiiiii.
131 HEKMANNTCONTRACTIAUGIENSISMONACIII 1"2
CODEX AUGIENSIS.
obtimiil, et in honore (suppl. S. Marire)et omnium A maximeadiilieriisincrepans, a<llcgiliroum horlaieirr
Saiictorum dcdicavit 111Id. Mai, et S. Mariae atl conjugium, molimine Bruniliildis reginas ambiiicse
Martyres illud appcllavil, fcslivitatemqiic omuiiim exsecranli8, jussu Theodeiici regis exinde puiscs
sanclorum Kal. Nov. cclehrari consliltiit (187). sunctum ibi Eustasium prose rcliqtiit ahbalcin (190).
Cujtis lcmpore famcs, ct pestiienlire ct inundaiio Frecl. a. 609, JI7ar. Avenl.
aquarum immensa accidcrunt. Auasi. al. a. 608. 89 612 Circa lirec lempora bealus Angiistiniis,
Uncilenus (188) dux ob inorlem Proladii, instigantc Anglorum aposlolus, ct archicpiscopus, et doctor
Brunihilde, a Thcodorico peile li-uncalus et facullaii- iiiirilicus migravit ad Dominum (191).—Saiicius Co-
bus spoliatus ; ilemque Volfus pnlricius occisus est. Itimbanus ricLiixoviopropulsusadCloiliariiimregeiii,
38 Fred. a. 607.— IpsC Thcorioricus Ermenbergam inriead Theodebciiumvenil.eoqueoplionein maneiitii
de Hispauiis, filiam Betterici [«/., Villericus] rcgis in rcgno suo danle, tandcm in Alaniannia Brigan-
Golhorum, conjiigem sibi adduclam, ejusdem Bruni- lium(192)venil, ibiqiieiriemiiomansil.—Conlentioi.e
hildis snasu, ne honor suus vilesccrel timentis, non inlerTheodcbcrlumeiTlieodericum de rcgno exorta,
uxorem acccpit; scd repudiatam cl exspolialam post Thcodeberlus Alsatiam violentcr accepit. Alaniaiiiii
annuin remisit. Fred. a. 607. Bealus Desiderius Aventiciim (195) pagura el tiltra Juranum pelenlcs,
Vienncnsis archicpiscopus dc exsilio revocalus, fa- B viclores cum praeda reversi sunl. Theodeberius
ctione BriinihilJis, ct Theodoiici ct Aridii (189) coiijugcm suam pererail, el aliara duxit. Fred. cti.
Lugdunensis lapidalus c( marlyrio coronalus, pltiri- 610.
niis posl mortem claruil miracnlis. lbid. 015 In Ilispauia morluo Betleiico (191) Sisebodus
010 Bcllericus rex Golhoriun, aliis tribus regibus rex Golhoruin factus est, vir forlis et pius, qui srepc
auxilio sibi ascitis, conlra Thcodoricuni bclliim pa- Romanis mililibus congressus victor pcpercit, el ca-
rat. Fred. a. — 608. His lemporibus Persaebello lu- piis plcrisque urbibus rcgnuin Golhorum nobilitcr
renlcs mullas provincias Ronianis abslulerunl; inter ampliavil. Fred.a. 607,al. 015.—Theodoriciiscoiilrii
quas ipsam Hierosolymam aufercnles, elloca sancta fralrem Thcodeberlum bcllmn parans Clolharium
destruentes, inter alia ornamenta et thcsauros eccle- regem palruelem suuni pronrissa quadam provincia
siarum crucem Doniinicam abstulcrunt. 7'an/. Dtac. ab auxilio ejusavocare satagit. FreJ. a. 011.—Circa
ted Theophanes a. 614. hoeclcmpora Hiinni, qui el Avarcs, Vciiciiampelunl,
611 lleraclianus, qui Africae prrueral, PliocaeAu- el, lotam provinciam ferro, igne praedaquevastanles,
gusto rebellans, et cuni cxcrcilu venicns, regno euin ip>um Foriim-Jidii, a RoroliildaGisullividua prodi-
vitaque privavit, et friium Heracliuin imperatorciu iuiu,eveiittiil,el depopulata provincia redeuiil.Pau/.
promoyit; qui acceplo iinperio regnavit annis xxvi. C Diac. I. iv, c. 58, al. a. 610.
Pattl. Diac. a. 610. Bcatus abbas Coluiubami3,qui 614 lleraclius imperalor Constanlinum filium iui-
cum disciputis suis sancto Galloaliisquc, lemporibns pcrii consorleni fecit. 90 Al. a. 615.—Theodericus
Sigehcrti regis de Hibernia veniens, Luxovicnsc cca- el Theodeberlus cum infesiis cxercilibus apud Tiri-
iiobium muliis coruscans viiiutibus construeliat, Iense territorium forii pugna confligimt, cl magn.i
cum socpe Theodericum, pro sceleribus suis et ulriiiquc crvdcpalrala TheoJeberlus victus Coloniaui
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
610 7/is temporibus Persw, multas proviucitts Ru- 612/J. Auguslinus Anglorumarchiepiscopusmicjru-
manis auferentes, Ilierusalem cruce Domini spolia- vil ad Dominum.S. Columbamts,a Luxovio pulstts,
verunl. concessu Theodnberliregis Briganlium vcnit, ihique
611 Heraclianus Phocam Ang. regnoprivavit, ftlio- Irienniomansit.
que suo Heraclio illud concessil,qui regnavit annis 615 In Hispania, mortuo Betterico, Sisebodus rcx
xxvi. — B. abbas Columbanus, S. Gctltimagister, a r. efficiturGoihorum.
Lttxoviensicoenobioa se constructo, tnoliinine Bruni- . 614 Heraclius.... consortem fecit. B. Columbanut
htldis pulsus, Sanclumibi Eustusiuni pro se reliquil de Brigantio... rege susccpius, cmnobium... incoierz
abbatem. cmpil.
N0T.E.
(187) Sed id Romx tanlura; in Ecclesia cnim uni- Act. SS. ord. S. Bsned., scc n, p. 22.
versali hoc fesltim sub Gregorio IV fuil iiistilutum. (191) Mabilloniusin notis atl ejus Vitam, srec. I
Vid. Sigeberlus iu Chron. ad an. 835. Bcned. p. 552, illius obilum circa a. 607 reponit; alii
(188) Uncilemis hic confundi haud debel cum ilto ad an. 609.
qui a. 588 dtix Alamannoriim a Childebcrto rege (192)Briganlia ceu slatio roilitaris ad Blieni flii-
consiiluliis est, ex Fredegario cap. 8. minis caput notalur in itinerario Anlonini Pii, nec
(189) Nihil Jonas de Aridio, unde eum Cointius ab non apud Strabonem et Plolemrei:m.
lioc facinore purgot, quamvis longe aliter sentianl (195) De celebri olim hoc llelvetiorum pago ,
scriptores corevi aut suppares, Frcdegariuset Aimoi- juxta Guillimanum nunc Uchtlandia, vid. Paulini
nus, supra a. 603. Vid. Gall. Cbrist., t. IV, p. 40. De comment. de Pagis Germanire antiqure.
S. Desiderio autein, (. V, Maii Bolland. die 25. (194) Viticrico regi an. 910occiso succcssit Gon-
(190) Factum id an. 610. Yid. Vita S. Columbani; dcmar, et huic a. 612 Sisebutus.
133 CIIRONICON.— S^EC. VII. 151
CODEX AUG12NSIS.
auftigit. Quem cum Tiieodericus odio, et insuper ve- A 617 Rointe Deusdedil (198) papa LXX scdit
nerabilis viri Leunisii (195) Mogontiacensis episcopi annis in, mense fere i; qui clcrum et sacerdolcs
insligatioiie persequereltir, ille denuo colleclis iindi- dilexit cisque sumptus auxit; cnjus temporc Elcu-
que viribus, apud Tulbiacuro occurrens conflixit, thcrius patricitis, Ravennam veniens, Joannis palri-
etimmensa ho;iiiiitim slrage facla ileruni viclus fu- cii pereinplorcs occidil. Ilein Ncajioli et in aliis locis
gii. Tlieodericus vero Coloiriam ingrcssus tliesauros lyranuisoccisispacem Italioe reddidil. Anast. a. 615.
— ln Britannia Ediwinus occiso Edilfrido, cl liliis
ejus ac regnuni rapuii, liliumque ejus parvultim nc-
cari jussil, ct ipsuin comprebensuni ac delonsum ejus in ilibcrniani fugatis, rcgiiuin illius per an-
Cavillonis roisit, ncc niullo post suspeclum habens nos xvn cgregie rcxit. Beda liisi. Angl.
insl-gaiile Bruiiihilde occidi prrecepil. Fredeg. a. 612, 618 Terraeniolus niagnus faclus esl," et cladcs
Mar.Aj.— Quibus riiebusbealus Coliimbanus de Bri- scabiosa subsccula populum fceda niorle altrivil, ita
ganlio p:ilsiis,febricilantcm Galltim ihi rcliquit, i|ise- tii inoiiui noii posscnl agnosci. Anast. — llieroso-
quc in llaliam vcniens, el beiiignc ab Agilolfo rege lyma inter alias Palestinie urbcs a Chosroe rege
et Thendelintla susccpttis, ccenobitim Bobieiise con- Persarum capta, et crux Dominica in Persidem ab-
Strcs.il. Jonctsin Vila, Mabill. swc. n Betted.; al. a. ducta est (199).
612. — Saxtus quoque Galltis solitudinem cellresnae B 619 Clotharius rex Warnharium [al., Warnacba-
(196) incolere ccepit. Rnlpert. Strabo. riuni], cui rtliquanlum iufensus cral, sulTragantihiis
615 Theodericus contra Clotharium arma parans, multis, in gratiam recipicns, in principalu majoris
profluvio ventris, et, ut qiiitiam aiunt, fraurtc Bru- doiiius confirmavit. Fredeg. a. 015.
nihildis veneno Metis interiit; cl Sigebertus, ex con- 620 Roinae Bonifacius quiiitus papa LXXI sedit
Cubina filius ejus, a Biiiiriiiildc cl piincipibus rex annis v, vir valde 92 niitis el pius. Anast a. 618,
pro eo factus cst. Nec intilto posl Cloihaiius rex re- recte.—Elculherius patricius lyrannidcm et regnuni
gnum ejus invasil anno rcgni sui xxx. Fredcg. a. affvctans in Italia amiliiibus-peicinptus est, clcaput
613, Mctr.Av. Paul. Diuc. ejus Conslamiaopoliin missuui. al. a. 619. — In
616 In Briiannia Eiilbeiius, priraiis Anglorum Briianiiia defuuclo arcbiepiscopo Laurentio Mclliius
regum Cinistianus, anno regni LVIohiil; pro quo successit. Bed. hist. Angl. — Magiindat niagus,
Ealpolt [al., Ebalilus] reguavit anais x-xiv.Serf. hisl. genere Persa, ad firicm Chrisli conversus et Anasia-
Angl.a.(i\7,,—Hoc icmpnre Isidorus Hispalensis epi- sius dictus, Uicrosolyniis roirx sanctiialis monachus
scopus clarus in Hispauiis babelur, qiri liucuiqiie eifectus cst.
(197) temporuni abbreviaiionein perduxit, et lnulia 621 Clolharius ivx, acceplis amplis miiiieribus,
egrcgia 91 opuscula eriidit. In Italia Agilolfus rex C Lougobanlis pclentibus, xn niillia solidorum auri,
Longobardorum moriiur, pro quo filius Adaloaldus quos aniiiialim pro invasa quondam Burgundi.i
cum malre Tlieoiclimla rcgnavit anuis x. Paul. Francis persolvchanl sub nominc tribtiti, quibusdani
Diac.l.xs, c.95.—Apud Francos Sigehertus rex, cuin consilianlibus, riiinisil. Frerf. chr. a. 618.
conlra Clolharium exercilum collcgissei, a suis de- 622 Bcrlhrudis regina, uxor Clolharii regis, ipsi
serlus et ab hostibus captus, una cuin frairibus jussu et oniiiibus pro pictatis ct inorum cxcellentia ni-
Clotharii percinptus est; a qtio et.ani ipsa Brunihil- miiim amabilis, obiil. Fred.Chr. a 619.
riis indomilis equis alligari jussa cl ah eis discerpla, 625 Ilis (einpoiibtis bealus Allala et posl hunc
uigna landcni morlcpeiiil, cl Cloihariiismonarchiani Berlolfus, Bobienscs ahbates, in Alamannia qiioque
regni acccpit. Fred. a. 015. Mar. Avcnt. bealissiiiius Galius virtutihus claruerunl. Jonas.
COMPENDIUMEX CODICEBERiNOLDI.
616 Isidorus ItoclemporeIlispalensis episcopusc'a- D 620 Bomw Bonifacius, elc, ul Aug. — In Briian-
nts habetur. Brunihildis iniquissima, equis indomilis uia, clc, ul Aug. — Magundat mcigus... monachut
alligala, jussu Sigebeiii (200) regis Francorum digna ,efficitur.
morte periit. Prwdiclus Isidorus hncusque ubbrevia- 022 Gertrudis (201) regina, uxor Loiharii piitsima,
tionem lemporumperduxit. bonwmemoriw, obiil.
617 BommDeutdedit papa LXX sedil annit tri- 625 His temporibus... abbates, et S. Gallus cla-
bi:t, mensefere uno. :ruerunt.
618 /7is temporibus Ilierosclyma... abducla.
NOTJS.
(195) Ilic aliis Leonisius dicitur, qtiem Tritiie- ejus ctlilione Mairil. a. 1773, l. I, p. n, p. 121.
niius viruin in Cbrislo magnarum virtutum ap[>ellat, (198) Deusdedit ari minimiim jam an. 615 Bonifa-
cle cujns facto hic narrato consulendiis Ainioinus cio IV papre sticcessit.
lrisl. Francor. I. m, c 98. (199) Yiri. ann. 610, sed ad neutriim amium hoc
(196) Scilicetin saltu Rhxlicas Alpesinlereilacrjm special; conligit enim jnxla Cbronicon Alesandri-
Brigantinum siire, qure postea in cclcbcrrimuin sui niim indictione n scu ann. (il-4.
iiomiiiis inonastcriuro cxcrcvii. (200) Non a Sigebeiio id faci--_->,scd a Clclhario,
(197) Nempe usque ad aniium quinluro Ileraclii et ul roctc habet Aug.
acram Hispanicam 654, qui cst aiinus Chrisii 616. (201) Ita eliam Canisia.na cditio, sed omnino lc-
Lxstat sub noiiiine Chronici Isidori iti nova Operuin goniuiii BeiiruJis.
133 TlERMANNfCONTRACTIAUGIENSIS MONACH* 136
CODEXAUGIENSIS.
624 In Britannia defunclo Mellito archiepiscopo A ciim infinila prreda crucem Dominicam triuinpbans
Juslus substitutus est; qui sequenti anno beatura Hierosolymam revexit; Theophan. h. a. — Apud
Paiilinum' Jordinans episcopum, 'Anglfs illis qul FrancosWarnharius [seu Warnacharitis] major do-
adhuc pagani eranl prredicalorera et doctorero mi- mus morilur, et Godirius filius ejus novercam suam
sit. Beda. hht. Angl. Clotharius rex Francorum uxorem aceipieris, Clothario persequenle per d.versa
anno regni sui xxxix Dagobertum filium consortem fugilans, poslremo peremplus est. Fred. a. 626
(regni) fecit, et, beato viro Aruolfo (202) Pippinoque 629 Clolharius rex magntun de loto regno suo
dtici commendalum , ad regendum Austrifranciae Clippiaci hahiiit conventum; ubi magna riissensioet
dirigit regnum. Fred. chr. a. 622. tnmuttus exorlus vix laudem sludio regis sedatur.
625 Romae Honorius papa LXXHsedit annis XIII, T^rerf.chr. a. 627.
qui roultis bonis sludens ecclesias plures adornavit, 630 Clotharius rex Francorum fortis, pius et re-
renovavit, exslruxit. Fecit basilicam S. Agnelis via ligiosus anno regni 94 xtv defunctus, et Parisius in
Numenlana. Itcni S. Apollinaris in porlicu S. Petri. basitica S. Vinceiitii scpultus est; cujus regnuni
Itein S. 93 Quiriaci via Osticnsi. Item quatuor Co- Dagobeiius filius accipiens, cum jairi vi aiuiis re-
roiialoruin. ltem S. Sevcrini Tyburlina urbe. Item gharet, x annis poslea rexil, modica (aiitum parto
S. Pancralii via Aurelia. Itcm S. Lucire. Iieni S. JJ juxta Wascones et Pirenaeurafrairi Charii c.to con-
Adriani et alia multa Iaudabilia patravil. Anast. cessa. 7>erf. chr, a. 628.
626 Samo quidain, Francus negotialor, dum ctim 631 Dagobeiius rex sancto ArnoKoMelense epi-
aliis ad Sclavos venisset, eisque conlra.IIunnos, qui scopo, et Pippino duce, majore doimis, Chuniber.o"
ct Avares, bellum movenles fortissime pugnans a<lj'u- que Coloniense archiepiscopo utens consiliariis,
vasset, ipsi Vicloriam nacli super se regein illum nimio amore justiliae flagravit, et rex per omnfa
laudabilis exslilit. Postea vero, propria seculus con-
eligunt; ubi mtiltis clarus Victoriis xxxv annis feli-
citcr regnum tenuit. Hic ibi xn uxores, et cx cis silia, niullum ad deteriora defluere ccepit, uxoreque
filios xxu filiasquexv accepit. Fred. chr. a. 623.— Goinatruda rcpudiala, Nantliilderoquamdam demo-
ln Italia -Adaloaldus, rex Longobardoruni, cum in naslerio (205) puellnm accepit uxorem. Fredeg. ch't
aincr.liam.Grxci cujusdam legati raalefico unguenlo, a 629.
versus nonnullos principum perenrissel, dcpositus 632 Chariberlusregulus.fraterDagoberli.Wasco-
dei-egiionec multo post veneno exsliuciusest; post niam invadens suo eam regno atljecil. DagoLerlus ex
qiiem llarialilus [al., Arfoaldus] rex lactus annisvil quadam concubina (204) Sigeljeiium Gli.un genuit.
regnavii. Hic Gundabergam filiam Agilolfi habuil Fred. chr. a, 650.^- Pax perpetua inter Hcraclium
uxorem. Paul. Diac a. 625 al. a. 623. Q iroperatorem et Dagobertuni, legatis mediantibus,
627 In Britannia Edwinus rex Anglorum a Pau- pacla est; et, petilione imperaioris, qui imperium
lino episcopo conversus , cum gciite sua baptizalur suura a genle circumcisa vastandum prrecognoverat»
anno adveutus Anglorum in Biiiaiiniam circiter Judaei multi in regno Francoruin, sicut et alibi in
GLX-XX. JScd. hist. Angl. — Discordia inler Clolha- Romano imperio, profligati siint (205). Nec multo
rium regein et filium cjus Dagoherlum incuepta, post seculis temporibus crudelissima gens Sarrace-
bcalo Arnolfo aliisque principibus roediantibus seda- norum, et ipsa circumcisa, mulias provincias inun-
lur. Frcd. chr. a. 625. dans vastavil, el Roinanum exercilum crebris praeliis
628 Beatus Anastasius monaclms, mtilta pro trucidaium vehementer attrivit. Fred. chr. a. 650.
Christo tormenta passus, landem in Perside, a rege 633 In Brilannia Edwinus, rex Anglorum pacifi-
Chosdroe cum aliis LXXstrangulatus, marlyrium cus et pius, a Ceadwalda, [«(., Ccdowaila] et Penda
complevil. Bed. chr. —lpso anno Hcraclius impera- paganis regibus viclus et peremptus est. Post cujus
lor Persidem petiit, victoque et occiso Chostiroe, moiicm filii Edilfridi de Scotis rcversi, regnuni
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDl.
624 7n Brilannia defunclo Metlito archiepiscopo D 630 Lolhurius rex Francorum forlit, pius et reti-
successil Justus, elc, ul Aug. giosus obiil an. regni XLV.
625 /{om<B Honorius papa LXXII scdit annis xiu, 631 Dagoberlut rex Francorum S. Arnolfo Me-
qui muliis bonis operibus abundavit. lense episcopo, et Pippino majore domus utens con-
627 /11Britannia... inBriianniam pene cenlesimo siliariis, nimio atnore juslilim flagravit.
octogesimo. 652 P«x perpetua ittter Heraciium imperatoremet
62$ B. Anastasius mutla... tnarlyr efficilur. Ipso Dagobeiinm, legaiis mediantibns, pacta esl.
anno Heraclius... victo el occiso Chosdroe, Domini- 655 7»1Britannia Eduimts, rex Atiglorumpacificut
cam crucem Hierosolymamrevexil. et pius, a paganis regibusinlerimitur.
{NOTJE.
(202) S. Arnutfi Melensis episcopi genealogiam habel de ministerio, aulaescilicet, seu reginre,
Hcrmanno jani prremisimus. Pippinus vero dux (204) Raginlrudem vocat Freriegarius.
Auslrasioeet major doinus eral, Laudcnsis cognoroi- *- (205) Idero JuJaeos ad baptismum a Dagoberto
n.itus. adactos scribit.
(203^ Fredcqarius in Chronico cap. 58, meliiis
137 CHR0NIC0N. — S.£C. VII. 13S
CODEX AUGIENSIS
quonoaiti patrissui arripiunt; e quibus dtio a fide A filius ex Nanlbitde regina nascitur; cui non mullo
Chrisli, quam apud Scotos didiceranl, apostatanles, post regnnm suum occidenlale deslinavit et confir-
intra iiniiin aniium pereunl. JSerfa, hist. Angl. — mavit. Fred. chr. a. 635. —Ratolfus [af., Rn-
95 Apud Francos Charibertns regulus, frater Da- dulfiisj dux Thuringire 96,Selavis srepe congrc-
goberii, moritur, et regnum ejus ac ihesauros Da- diens, victor eos fugabat. Unde elalus, ut regi suo
goberlus fraler accepit. Fredeg. chr. a. 631. Tres rebellare tentaret, sensira animos attollebat. 7<Yerf.
«•xercitusa Dagoberto contra Samonem et Sclavos chr. a. 633.
diversis parlibus missi, unus Francorum victus, duo 657 Constafltinopoli Heractius imperator, a Ser-
Suevorum et Longobardorum victorcs redierunt. gio Cpnslanlinopolitano episcopo in haeresira, ut
Fred.cltr. a. 631. ailint, prius indiicliis, morilur. Pro quo (ilius ejtis
634 Calamilosus lste annus fuit Anglis tam re- Heraclonas [al., Heracleonas] cum matre Mariina
gum aposlasia et perdilione quam barbarica et cru- annis n imperat. Theoph.; al. a. 641; vid. a. 639.
ileli, quam a Ceadwalda perlulerant, vaslatione. — Pcr hoec tempora Rotharius rex Longobardorum
Sed statim Oswald tertius lilius Edilfridi christia- quamvis Arianus, justitire tamen amator teges Lon-
nissimus, paucis cotlectis in Doniino confisus, et gobardorum scripsit. Ipse etiam nonntillas Romano-
adorata.quam erexerat, lignea cmce, audacler cum \\ rtiin urbes cepit, ct Ravennatibus pugna confli-
Ceadwalda pugnara iniit; eoqne viclo, provincia ct gens, vni ex eis millia occidit, reliquosque fugavit.
fralribus vindicatis, paternum regnum vm annis Paul. Diac. a. 643.
plenus pielate nobililer rexit. 7J«da, hist. Angl. — 638 Romaedefnneto papa rionorio, cessavit sedes
Samo cuin Sclavis Thuringiani vastat. Saxones, aposlolica annuin i, menses vir, dies xiv, quia Con-
Sclavis se resislere polliceiiles, tribulo Dvaccarum, slanlinopoli nurtorilas imperialis morte principum
qtias Francis annualim solvehanl, a Dagoherto, nutabat (206). Anasr. — Quo tempore Lateranenss
absolvuniiir. 7<7erf.chr. a. 631.—In Italia morluo thesaiirus a Mauricio charlulario, et Hisacio [al.,
Harialdo, rege Longobardorura, Rotharius [al., Ro- Isaacio ] pairicio exarcho Italire dircplus el distrac-
iharis], a Gnnrieberga maritus assumplus et rex lus csl. — Wascones rebellare lenlantes, misso a
electus, regnavit annis xm. Paut. Diac. a. 656. Dagoberto exercitu, perdomiti sunt. Briionum rex
655 Per haec teropora, cum Sergius Constanli- ad Dagobertum veniens humiliter ei satisfecit, et
nopolitaniis, adniltente Cyro Alexandrino hoeresira jvace impetrata rediit. Fred. chr. a. 635.
Acephalorum instaurans, unam in Christo divini- 639 Constantinopoli morluoHeraclonaimperatore,
talis et htiroanilalis voluntalem et operationem dog- frater ejus Conslantinus regnavit menses vi (207).
matizasseL, ipsumque iraperatorem' seduxisset, ab C Paul. Diac. In Britannia Eadbaltl rex Cantuariorum
apostolica sede daninatus esL J5erf.-chr., al. a. 634. Angforum decessit, eique filius Erchanbertas succes-
— Sclavis cum Samone Thuringiam et conlines sit annisxxv. TJerfa,hist. Ang. —Wascones a Dago-
pagos iiictirsantibus, Dagobertus filium suum par- berto pro rebellione sua veniam precanlur el im-
vulum Sigeberliim, Pippino et Adatgiso ducibus, et petrant. Fred. a. 650.
Chuniberlo archiepiscopo Coloniensi commendatum, 97640 Conslantinopoli post mortem Conslantini
Austrifranciae regem fecit, eique secletn Metis dedil, imperatoris filius ipsius Constantinus, qui cl (iion-
I>riiicipibusque ut lerroinos regm Orientalis dein- stans, regnavit an. xxvm a. seq- — Romae Severi-
reps tuerentur persuasit. Fred. chr. a. 635. nus papa LXXIII sedit niensibus n, diebus iv, vir
656. Dagoberto regi Clodoveus, seu Ludovicus sancliis, mitis ct pius; post quem cessavit c-pisco-
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
634 Oswatdus filius Edilfridt Cltruliantssimus, clonas cum matre Martina annit regmvit duobus.
paucis colleclis, et adorata cruce qttatn erexerut, in- 658 Romw defuncto Honorio. . . nutabat. Qito
terfectores Eduini regis superttvil ioseaue octo annot y. tempore Lalerattensis thesaurus distractus est.
regnavit. 659 Conslantinopoli. . . menses sex.
635 ISis temporibut cum Sergiut... damnatut 640 Constantinopoli ... annis xxvm. 7tom<rSe-
est. verinus papa. . . diebus quatuor, post quem cessavit
637 Constantinopoli Ileraclius. . . episcopo in episcppalus mensibus quinque.
hwresin Acephalorum inductus obiit, pro quo Hera-
NOT,£.
(206) Cum Honorius triennio fere ante Heraclium Heraclio, Constantinum nlium ejns seniorem succes-
obierit, cansa dilalae tantliii consecrationis non in sisse, qui tanien p<>slcentuin ac tres dies, seu 25
inorte principtim, sed in eo repoiienria virietur, quod Maii, iiiortiius locuni fecit fralri sno Heratieonae ex
elecius Severinns lieraclii Ecthesin prohare nollet, Martina Heraclii filio. Hic post sex regiminis menses
ut habel Anastasius in eoUeelaiheis a Sirmourio iu exsilium cum maire actus succebsorem accepii
editis. Consianiein, suinii ex prreiicU) Iratre Cons antino
(207) Hoec qniriem Hormannus ex fide Pauli Diac iiepolein. Hinc etiain corrigenia suiii qore i-upra aJ
flist. Longob. I. iv, c 41, sei-ah eo deceplus; ex an. 057 habeiitur, el quaemox se<|uunt:ir.
Nicephoro enim habemus, iuoritio 11 Febr, a. 641
PATBOL CXLIII s
139 HERMANNICONTRACTl AUGIENSIS MONACIH 140
CODEX AUGIENSIS.
patus mensibus y. Amist. — Dagobertus rex anno A Hisacius I morle apud Ravennam periit, et pro eo
regni xvi moritur, el in suburbano Parisiaco in Theodorus Ilalire exarchus ab imperatore inissus
monasterio S. Dionysii summo studio a se con- est < (209). jEga. major domus Ludovici, vir strenuus
structo, omalo et dilato, et ad inslitutionem Agau- et < religiosus, obiit, post quem Erchonaldus [al.,
nensismonasleriiordinato sepelilur; cum quopariier 1Erc.hiiioaldus,iteni vir laudabilis ninjoij, donius effici-
regni Francorum virtus et dignilas collapsa paulatim tur. Fred. chr. a. 640.
ricficiebat, et pro eo duo filii ejus Sigebertus et 644 Sanctus Paulinus Eboracensis episcopus, et
Ludovicus regnum patris obtinueruiil. Fred. chr. doctor Anglorum, anno episcopalus xx niigravii
a. 658. ad'Dominum vi Id octob. JBeda,hist. Angl. — Pip-
611 Romte Joannes quartus (208), papa LXXIV, pinus (210), major domus, et dux Sigebeiii, justitioe
scriit anno i, mensibus fcre x, qui missa miilta pe- el pielatis amator exiroius obiit, post quem filius
cunia multos caplivos in Histria et Dalmatia a bar- ejus Grimoaldus major domus effectus est. Fred,
baris redemit, et basilicam sanctorum inariyruni chr. a. 639.
Yenantii, Anaslasii et Mauri conslruxit et ornavit. 645 Hoc lempore Pyrrhus Conslaiuinopolilanus,
Anasr. — Ludovicus, seu Clodoveus infans, regnante Sergii «t in sede el in hoeresi succcssor, cuin a
inalre Nanthilde, regno occidentali praponilur. B Theodoro papa dudum dainnalus ex Africa Romaui
Fred. a. 638. — In Hispania Senlila [«/., Chintilaj venisset, el.ficlam pccnileiiiiam saiisfactionemquo
rex Golhorum morilur, pro quo Tolga.puer regnum simulassel, benigne susceptus et reconciliatus esl.
accepit. Quo non post multum deposito el delonso, Poslea vero doniuin reversus et errorero repetens,
Cliindasindus [aL, Chindasuindus] regnum assu- denuo ab ipso papa dcposilus, damnatus et analhc-
incns, superbiam Gothorum, Irucidalis primoribus, matizatus est (211). Beda, chr. Paul. Diac.
nimis huiniliavit. Fred. a. 640 er seq. 646 His lemporibus beata virgo Gerirudis, filin
642 Romae Theodorus papa LXXV sedit annis vi, Pippini, soror Grimoaldi roajoris doinus, Nivalens.s
mensibus fere vi. HLccorpora sanclorum Prirai et [af., Nivialensis ] coenobii mater, virtutibus 99
Feliciani levavit et in hasilica S. Slephani proto- claruit. Htijus soror Begga, ct ipsa feinina religiosa,
inartyris sepelivil; ecclesiam sancti Valentini via Ansgiso saucti Arnolfi fitio nupsit, ctii eiiam Pippi-
Flaminia , oratorium sancli Sebastiani Lateranis, num juniorem (212) pepeiit. Vila S. Sigeberii
oralorium S. Eupli ante portara S. Pauli fecil et tom. II Script. Frauc; al. an. seq.
interalia bona conslans in lide hrerelicos damnavit. 647 His teinpoiibus cum Paulus Constanlinopoli-
Anas'.. — 9g In Britannia Oswald rex Anglorutn lanus Pyrrhi successor hatresiin non solum non di-
conlra Pendanura Mer- ^ 1 mitterel, sed attgmentarei,
piissimus pro patria regem ipsumqtie imperatorem
ciorum paganum pugnans occubuit, et.plurimis post cum aliis seduceret, nec, a domiio papa admonilus
mortein iniraculis claruit; proquo frater ejus Oswi et increpatus, resipisceret.et ipse idculidein datnna-
regnavil annis xxvm. J5erfa, hisL. Angl. lus est. Berf. chr. Anasl. a. 648.— lu Ilalia, nior-
643 Hoc lempore Mauricius chaiiulaiius lyran- luo Rothario rege Longobardorum, RodoalJus filius
nideiu aflectans, missis ab Hisacio [af., Isaacio]pa- ejus regnavit amiis v (213) Paul. Diuc.
tricio militibiis, Romae comprehensus et abductus 648 His Constanlis imperatoiis lemporibtis (214)
juxla Ravennam decollalus est. Nec multo post ipse gens Sarracenorum crudelissima Paltesiiiirtm ipsain-
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
641 Bomm Joannes quartus papa, LXXIV, sedit 644. S. Paulinus. . . vi 7rfusOclobris.
iinnum unum, menses fere decem, qui missa pecunia 645 7/oc lempore Pyrrhus. . . dcpositus et aua-
multos capitvot in Histria et Dalmatia a barharis re- thematizalus est.
demil. 646 7/is temporibus... el ipsa religiosa Angiso. . :
642 Botum Theodorus papa LXXV sedil annos peperit.
sex, nienses fere sex. Hic corpora SS. Primi et Fe- 647 77is temporibus cum Pauius . . . damna-
Hciuni levavil, et hmreticos damnavil. In Brilannia, tus est.
Oswaldus rex Anglorum piissimus, contra Pendanum 648 Tempore Contiantis imp. gent Sarracenorum
reqem pagunum, etc, ul Aug. crudelissimu mullas provittcias vaslavit.
NOTJE. .
(208) Ordinalus esl Joannes 24 Dec a. 640. (212) Cognomenlo Herislallum, Caroli Maiielli
(209J Juxla seriem exarchorum Raveiinateiisiiim patrem. Vid. Vila S. Geiirudis, stec. n Bened. p. 462,
Isaac a. 658 obiit, cui Plato siiffecliis est, el Imic 61 Bolland., l. II, Maii. die 17 ; S. Bcgga colilur 17
ad an. 618 Theodorus Calliopa , qui niox infra Dcc.
redibil. (215 )Rolharius nonnisi a. 652 ohiil, filiusque ejus
(210) Scilicet Landensis, pater S. Gertrudis, Rotloaldus quinque tantum mensihus, non annis, re-
rie qua anno 646, qui inler sanclos colilur. Vid. gnavit, uli habet aiiiiqiium Chronico)i Longobardo-
Bollandi t. III, Febr;die21. runi, a Muratorio, l. 11Script. ltal., p. i, p. 270,
(211) Abjuralio Pyrrbi ad annura 646; ejus vero ediiuni.
condcmualio, Roinre in synodo facta, ad an. 648 (214) Imo jam sub lleraclio a. 637 Jerusalcm ab
spccial. ipsis eapla cst.
Ul CIIRONICON. — S.€C. VII. 142
CODEX AUGIENSIS.
que Hierosolyniam, ulramque ^Egyptum , Ale- A ad hoc misso, Romre in basilica Salvaloris, quas
vandriam urbem el inagnam Africae partem alias- Conslanliniana dicitur, comprehensusetConstantino-
rque plures provincias Romani imperii vastavil at- polim addticlus, ctim fiecti nullatenus posset, exsilio
que diripuit. Fred. chr. a. 639. in Chersoiiam damnalus est. Bed. chr. Anast. al.
649 Romae Martinus papa LXXVI sedit annis vi, a. 655.
mensibus fere n. Quo lempore Paulus Constantino- 655 Martinus papa in exsilio migravit ad Domi-
polilanus, ipso imperatore Conslanle seducto, le- num, ibique sepultus multis postea miraculis claruit;
galos apostolicaesedis se pro haeresi arguentes car- proquo Romrc Eugenius papa LXXVH ordinatus
ccribus, cxsiliis el diversis modis afflixit, catholicis- (217) sedit annis n, mensibus fere x, vir benignus et
— In Brilannia Pendan rex
que, ubicunque potuit, non modicam persecutionein nrilis el pius. Anast-.
concilavit. Anasr. Merciorum pagamis ah Oswi rege sancli Oswaldi
650 Marlinus papa indictione ix (215) synoduni fratre pugna viclus interiit, et gens Merciorum
Romre cv episcoporum colligil, in qua Cyrum, Ser- Chiisli lidera accepil. Beda, hist. Angl.
gium, Pyrrhiim, Paiilum cum sequacihus erroris 101 656 Petrus Conslaiilinopolitanus, quasi sa-
coiideiunat. Bed. a. 649. lisfaciens pro fide sua, misit Romaro synodicam
651 In Brilannia Oswi rex pius ah Oswi rege pu- B epislolam valde obscuraro et dubiam, sed a domno
gna fugatus, ad qiieindam 100 siiorum, cui fidem papa et Ecclesia Romana non est aecepta. Anasl.
habebal, venil, a quo staiira proditus, ab Oswi rege 657 Romre Eugenio papa defunclo cessavit cpi-
cognalo inlerfici jussus est. lpso anno beatus Aida- scopalus inensibus n. Anast.
nus Scotigena, episcopus et doctor Anglorum, n Kal. 658 Romre Vilalianus papa LXXVIII sedit annis
Septemh.decessit. Beda, hist. Angl.—Inltalia, mor- xiv, mensibus vi; qtii, litleris ex more Conslanlino-
tuo Ro.loaldo rege Longobardoruiii, Ilariberlus [al., polim missis in sede confirmalus, Ecclesiam Roma-
Aripertus], lilius Gundoaidi fratris Theodelindre re- nam insigniter rexit. Anasi. a. 657.
giurc, reguavit antiis ix. Pniii. Diac, al. a. 653. 659 ln Biilannia Vulflierc [al., Wolpher], filius
652 lloc tempore-Olympius exarchus, a Conslanle Pendani, rex Merciorum efiectusregnavit annis xvu.
imperatore in lialiam missus, cum domnum papain Constaiitinus, qui ct Conslans imperalor, sanclo
et eaeterosin firiecaiholica unaniroes dcpravare eis- Pclro donaria pretiosa Roinam misil. Anasr.
qtie nocere non posset, frustraque ipsi papae divini- 660 ln Italia, defuncto llariberto rege Longobar-
lus protecto insidias paravissct, cum eo tandem paci- dorum, duo filii ejus Godabeiius et Perlharich re-
lieatus, cullecto cxercitu Siciliara conlra Saracenos gnum inter se dividcbanl; Godaberlus Ticini, et
ingrcililur; ubi, victo cresoque ab ipsis exercitu Ro- C Peiiharich Mediolani regnum slatuentes. Sed non
lnano, tiedio morboque coufectus morilur. Anast. iuulto posl, faclione pravorum odio infando alter-
Puul. Diac iitrum regiio pellere cupienles, dissenliiiiit; el Go-
655 In Briiannia Honorius Anglorum archiepisco- riahertus tnisso Gunbaldo duce (218) perfidissimo,
pus obiil, pro quo Deusdedit annis x prxfuil. Beda. Griihoaldurn virum strenuum, qui jani xxv aunis
hisl. Angl. dux Beueveiiti erat, auxilio sibi conlra fratrein asci-
654 lu Brilannia mediterrone (216) Angli ad fidem vit; qui ab ipso Gunbaldo insligaius Godaberlum
Christi conversi sunl. Bealus papa Martinus jussu occidit, et Perlharicli ipso lerrore fugatus ad Hun-
Conslantis lircretici iraperatoris a Theodoro exarclio nos secessil posl ununi anniim et 111meiises regui

COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDl.

649 Bomm Martinus papa . . . pro Itmresi eum et pius. ln Britannia . .. frutre victus interiit... .
urguenles carceribus el exsitiis ufflixit, el catholicis, accepit.
ubicunque poluit, perseculionem excitavit. 656 Petrus, etc, utAug.
63t) Martinus . . . collegit, in qua . . . damnavil. 657 Romm... mensibus sex, perperatn ex Ana-
651 Beaius Aidanus . . . decessit. stasio.
652 Hoc tempore Olympius . . . nocere non pos- 658 Romm,elc, ut Aug.
set, tandem cum papa pacificatur. 659 Constaiuinus, etc, ul Aug.
653 7n Briiannia . . . decemannos prwfuit. 660 In Ilulia defnncto rege Longobardorum Hari-
654 Beatus papa Marlinus jussu Conslantis hm- beiio duo filii ejus Godabertus et Pertarich regnum
relici imperaloris in basilica . . . perduclus cum inter se dividebant, quorutn ttno occiso, idesl, Goda-
flecti . . . in Cersona damnatus est. berto. alteroque fugato ad Ilunnos, Grimoaldut dux
655 Marlinus papa ... sepullusmiraculis claruit... BenevenUmusregmim eorumdem oblinuil.
sedit annos duos, menses ferme decem, vir benignus
NOT/E.
(215) In Beda notatur indiclio vm, adeoque an- (217) Faclum id 8 Sept. a. 654, cum prius jam
ims pneredeus. absente Maiiino Ecclesiam rexissel.
(2161 lla codex, sed legentluin Mediterranei. (218) Is eralGaribaldus, dux Tatirincnsls
143 HERMANNICONTRACTl AUGIENSIS MONACHI 144
CODEX AUGIENSIS.
sui, Grimoatdusque arreplo Longobardoruin regno A lanniam et Hiberniam nimiuro vasiai. Deusdedit
annis ix strenne regnavit. Pauf. Diac. a. 661. teq. iarchiepiscopns Anglorum oliiil. Cciilla [al., Ceadda]
661 Hoc tempore Perlharich, dudum rex Longo- ift Wilfridus Nordaniiinbroriini cpiscoui orriinanlur.
bardorum, cum de exsilio reversus Griraoaldi regis Bed. hist. Angl.
graliam peliisset, benigneque susceptus csset, fa- 665 In Britannia, Erchanberlo rcge Canliiariortim
clione pravorum proxima nocle ab ipso rege obser- imorluo, Egbertus filius eji;s regnavit annis ix. An;;Ii
vari jussus esl, sequenli 102 die perimendus. ;adVitalianum papam pro episcopo et tloctore posiu-
Sed astn, imo fide Hunoldi amici sui et cujusdam 1latum Romam millunt. Beda, hist. Ang.—His diebns
fidelis vestiarii sui eductus ex urbe Ticinensi, ad apud Francos Clodovcus, seu Ludovicus rex, iners
Francos confugit-ibique lalnit. 7'auf. Diac a. 664. iet infamis filius Dagobcrli, frater Sigebcrti, cum
— Hac etiam lempestate Francorum exercitus Ila- Parisius manens bracliiiun sancti Dionysii auferre
liam ingressus, cum in caslris Griinoaldi regis, si- ausus esset, in amentiam versus est. Fred. chr. a.
mulata ab ipso fuga retictis, epularetur, ipso ir- 654.
ruente ad internecioncm deletus est. 7rfcm.al. a. 666 Hoc tempore curn Lupus, tlux Forojulianus,
665. regi Grimoaldo rebellaret, llunni, qui et Avares,
662 Constantinus, qui et Constans imperator, B ab ipso rege invitati YTeneiiampelunt, et ler pngna
Italiam conlra Longobardos petiit, ct, aliquol oppi- victi quartoque certamine viclores, ipso Lupo cum
dis eorum caplis, Rumoaldum dticem filium Gri- suis occiso, Provinciam vaslant, douec arte Gri-
moaldi regis apud Bencventum obsedil. Sed, adven- moaldi lerrili, landem retlire coacli sunl. Pai</.
lante cum exercilu Grimoaldo, territus Neapolim Diac. a. 665
repetit, magnaque exercitus sui parte.duce Saburro, 667 Circa hoc tempus Sclavi dc Carunto, qt;o I
cum Rumoaldo pugna conffigenle et victa trucida- Carenlanuin (221) dicimus, cuni exeiciiu Yenetiaiu
taque, nihil contra Longobardos profecit. Pauf. vastantes, duce Nueclario cuni xxv suorum super
Diac a. 665. eos irruente, pauci ex quinque iiiillihus effugercvix
665 Constanlinus imperator Romam venil, et, a potuere. Paut. Diac.
Vitaliano papa honorilice susceptus, toio exercitu 668 In Sicilia Conslaiitinus impcralor, qui ct
cum ccreis ecclesiara inlranle, bealo Petro pallium Constans, post multas exacliones et depraedationes
auro texlile obtulil; el, actis ibi xn diebus, cuncla per provincias aclas, tandeni a suis in balneo oc-
pene Urbis ornamenta abstulil. Inler qure etiam cisiis interiit indiclione xu (222). Post qnem Mezc-
tegulas aereas quituis basilica sanclae Marire ad cius [al., Mizizius], impcrium iui arripiens, ab Ita-
Martyres, quaePanlheon anliquitus vocabalur, tecla C lico exercitu cum romplicibus suis peremplus est,
fuerat, diripiens in Siciliam praemisit, ipseque [cum] et Constanlinus (223) filitis Constantis, Constantino-
suis in ltalia deprxdatis ipsam insulam vn indi- poli imperator faclus, regnavil aunisxvn; impera-
clione (219) intravit, ibique quinqucnnio mulla in- lor sane catholicuset pius. Paul. Diac —Hoc anno
famis avarilia et nequilia mansit. TJerf.chr.Angl. Theodoricus [leg. Theodorus] archiepiscopus a Vi-
664 Eclipsis solis v Non. Maii facta esl hora quasi taliano papa 104 ordinatus, et cum Adriano ab-
dccima, vu indictione (220). Bed. chr. ln Brilannia bate ad Anglos missus, multis et verbo profuit et
conventu ab Anglis et Scotis aclo qureslio de Pascha exemplo. Beda, litst. Angl. —Apud Frniicos, mortuo
venlilala, et Scoti a YVilfrido presbylero rationa- Clodoveo (224) seu Ludovico, rege infami, filius ejus
biliter victi sunt. 103 Sreva lues et pestilenlia Bri- Clotharius puer regnavit annis IV.Fred. a. 636.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
661 Hoc tempore Pertarich de exsilio reversus, ite- D el Scoti a Wilfrido prcsbtjtero rationabiliter vicli sunt;
ram in exsilium ire compulsus est. qui postea episcopus ordinatur.
662 Constantinus, qui el Conslans, Italiam conlra 665 Angli ad Vitalianum papam pro episcopo et
'Longobardosvenit, sed nihil profecit. doclore postutatum Romam miserunt.
663 Conslantimts imperalor Rotnam venit, et, a 668 /n Sicilia Constantintts imperalor, qui el Con-
Vitaliano papa honorifice susceplus, S. Pelro pallium slans, post mullas deprwdnlionesper provinciasfaclat,
auro textile obtulit; sed cuncta pene ornamenta Urbis tandem a suis in balneo peremplus esl. Pro quo Con-
abstulit stanlinus ejus filius regnavit amiis xvn , imperulor
664 Eclipsis solis quinlo Nonas Maii facta. In Bri- sane catholicus et pitts. IIoc anno Theodorus... et
tannia aScolis et Anglis qumsiiodePascha ventitatur, exemplo.
NOT.E.
(219) Haecindiclio annum 661 indicat. jam cnrrebat indiclio xii.
(220) lndictio vn liunc qtiiclem annum notat, in (2_23)Cognomento Pogonatus.
quo tamen ista eclipsis non leiiia, scd prima die (224) ClOdoveusII jain a. 656 obiit, succerienle
Maii conligil. filio Clothario, tunc quatuor annorum, qui regnavit
(221) lloriieCarinihia, veieris Noriei provineia. anuis xtv.
(222) Perempius est ad fineiii Sepiembris, quo
145 CHRONICON.— S^2C. VII. HS

CODEX AUGIENSIS.

669 Sarraceni, qui jara muliis depoptilatis pro- A elatus, adversus Pertharich regem suum rebellat;
vinciis ^Egyplum tenebant, Siciliam hoc tempore sed per Chunibertum regis filiuin srepius reeoncilia-
invadentes, magnas hominum strages faciunt, et, - lus et honoribus auctusesl. Paul. Diac, al. a. 680.
deprredata insula , hisque qure Constans imperator 675 In Brilannia, Vulfhere rex Merciorum obiit;
ibi coiAigerat ablalis, Alexandriam redeunt. Paul. pro quo fraterejus Edilred xxxvannis regnavil, qtti
Diac. sequente anno Canliain vaslavit. Beda hisl. Angl.
670 ln Bntannia, Oswi rex Anglorum, frater san- a. 677.
eti Oswaldi, obiit: pro quo Egfririus regnavit xv 676 Romre, defuncto Adeodato, post menses iv
annis. 7/erfa, hisl. Angl. — In ltalia, roortuo Gri- Donus papa LXXX sedit anno uno, mensibus v.
moaldo Longobardorum rege, Peribarich, deexsilio Qui, inter alia bona studia, porticum sancti Petri
reversus, regnuin palernum magno Longobardoriim marmore siravit. Qua testate immensa vis lonitruo-
favore recepit, et per annos xvn magna pielale in- rum et pluviarum homines alTJixil;et legumina, quoe
signis oulinuit. Paul. Diac. a. 671. propter ptuviam colligi non poterant, quibusdam iii
671 Per hrec teropora in Italia regnuni Longo- locis renata et ad maturitalem reducta sunt. Co-
bartlorum Perlharieh adeptus summa pace et pro- meta per tu menses visa, et magna liominuni pesli-
bitate regebat. His lemporibus Childericus, frater B lentia in Oriente subsecula est. Anast. Beda, litst.
Clo.harii regis, lilius Ludovici, cuni, ad Auslrifraii- Angl. a. 678.
cire regninu vocalus, leviter in eo et crurieliter age- 677 In Italia, Pertharich rex Longobardorum Chu-
ret, a Francis una cum uxore et filiis trucidaliir. niberlum lilium suum regni consortem fecit; cum
Fred. a. 675. quo x postea annis regnavit. Paul. Diac. — Ecclesia
672 Romae,Vitaliano pnpa imlictione xv defuncto, Ravennas , qure Autocephaliam sibi usurpans a Ro-
posl ii menses Adeodalus papa LXXIX sedil annis mana desciverat, Dono papre denuo se subjecit.
IV, mensibus n, vir valde mitis et pius; qui el ec- Anast.
elesias renovavit et ornavii, et aedificia nova con- 678 Romoe, defuncto Dono, post duos menses
slruxit. Anasl. — Apttd Francos, post Clotharium Agatbo papa LXXXI 106 ordinatus, sedit annis n,
pucruni fraler ejus Theodoricus regnavit annis xix; mensibus vi, vir mansuetus et benignus. Anast. —
sub quo Ebroinus, major domus, tyrannidem exer- Wilfridus Anglorum cpiscopus, ab Egberto rege sede
cuil. Fred. cottlin. an. seq. sua pulstis, roultos in peregrinatione sua ad Domi-
673 In Britannia, Egberlo Cantuarior.um rege num proeriicando convertit. Beda hist. Angl.
mortuo, fraler ejus Lulhere [al., Lotharius] regna- 679 Constantinus Augustus legaifoncm Romam
vit annis xi, mensibus IV. Quo anno Theodorus misit, et ut pro confutandis htereticis synodus apo-
archiepiscopus Anglorum synodum utilem collegil. stolica aucloritale Constantinopoli fieret postulavit.
TJerfa,hist. Angl. Agatho papa synoduni cxx episcoporum Romoccol-
105 674 Circa haec tempora Alachis dux Tri- legit, ethoerelicos unam in Christooperalionem dog-
dcntiniis, de comite quodani Norico victoria nacta matizanles damnavit. Bed. chron., al. a. 6S0.

COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDL
669 Sarraceni Siciliam vastant. vit. Comeia per tres menses visa.
670 7n Ilaliu, morluo Grimoaldo Longobardorum 677 Ecclesia Ravennas... se iterum subjecit.
rege, Pertarich regnum paternum xvn annts obtinuil. 678 Romw... LXXXI sedit annis n , mensibus vi.
672 Ronue Vitaliano-... mitis el pius, quimulta 77icpapa apud imperatorem effecit ul quanlitas rele-
adificia Rommconslruxit. varelur, qum pro ordinatione pontificis solita erat
673 Hocatuio Theodorus... collegit. dari, ila lanien ul decretum generale rfe eleclioue
674 Dagobertus rex Francorum, prwcipuus Ec- prius ad imperalorem milteretur, quam ille consecra-
clesiarum Dei veneralor, obiit. Regnavil annos XLIV. retur (226). Anast.—Wilfridus Anglorum episcopus,
Paristis sepelitur (225). D a Guiberto [al., Ecberlo] rege serfeSttapufsus, multos,
676 Romip, defunclo Adeodato papa post menses in exsilio ad Dominum converlit.
qualuor, Donus papa LXXX sedil annum unum, 679 Conslanlinus, elc, ut Aug.
tnensesquinque; qui porticum S. Pelri marmore slra-

NOTJI.

\225) Confusa hrec sunl, nec litijus anni; Dago-
herlus prinius eniin, de qtio hic sermo, anno 658
post xvi regiminis annos obiil, Dagoberlus autem II
iioc anno 674 e Scolia revocalus regnare ccepit,
anno 679 defunctus. Sed plurium velerum scripto-
rum hic error est, qui atnbos hos Dagobertos in
unum coiiflaruiit.
(226) llrec qtiidem codex Bernoldi in margine a.
676 Dono, papae adscribit; melius latncn ea ad Aga-
llionem refert Urstisius.
147 HERMANNICONTRACTI AUGIENSIS MONACIH 148
CODEX AUGIENSIS.
680 Eclipsis Lunae (227) et magna morialitas \ et bona jugiter studia sectans, Anast. — Comelre
Romrc per reslivos menses facla. Anasl. — Agatho apparent, et mons Campanire Bobius, ullra ntodiim
papa legatos Constanlinopolim misil indictione flammaseructans.circumpositaexussit. Paul. Diac.—
i« (228), qui, honcrilice ab Augusto suscepli alqne In Briiannia, Egfririus rex, cum, dissuadente sancto
traclali, scxtre synodo universali CL episcoporum Cudbeiio, Picios incaulebello peteret, ab ipsis vic-
prrefuerunl, el conviclos rationabiliter haereticos tus et peremptus interiit; pro quo Altlfridus rcx
unam in Christo voluntatem et operationem asseren- pius et prudeus regnavit annis xix. Bedajtist. Angl.
tes damnaverunl. Anast.—Theoriorus archiepiscopns 685 Roma;, posl Pascha tlefunclo Beneriicio,
Anglorum ilem synodum collegil (229^. Beda, hisl. cxactis plus dtiobus mensibus, 108 Joannes V papa
Angl. LXXXIV sedit anno uno, vir ilem eruriitus et discre-
681 Conslanlinopoli, sexta synodus CL episcopo- tus; qui prius archidiaconus legalus in vi synorio
rum, indiclionc ix, mense Febr.,acta, et Macaritis aposloficre sedis fuerat. Anast. — ConsUnlinopoli,
Antiochenus sequacesque erroris damnali sunl. Constantino imperatore defunclo filrus ejus Jusli-
Quibus damnatis, subito pfurimre aranearum telae rn nianus regnavit annisx, qui, hreresi polluiiis, ortlio-
basilica coram 107omn'DUS ceciderant, haereticas doxis fuit infensus et pravus. Hic etram cum Sara-
videlicel nugas dcjeclas esse portendentes. Anast. B cenis, provincias plures devastanlibirs, dala eis
682 Romoe, defunclo Agalhone papa, cessavit multa pecunia, pacem in decennrum condixit. Paul.
episcopalus anno i, mensibus vn (250). Anast. Diac.—In Rritaniiin, Liilhere vex CaBtuariorum in-
683 Roma?, Leo secundus, papa LXXXII, sedit teriit. TJerfa,hist. Angl.
inensibus fere xi, vir per oninia eruriitissimus, elo 686 Romae, defuncto Joanne, post nr nienses Co-
quentissimus atque piissimus; qui nliquot ecclesias non papa LXXXV ordinatus seriit roensihus xi, vir
renovans dedicavit alque ornav.it, sua decreta fecit, proveclre xlatis, suinmre innocenliie sancirequc sini-
et plurima egregie scripsit, docuit atque conslituit. piicilalis; qui, dissentkiilc in diiorum prcsbytero-
Anatt.— Hoc anno xvt (231), die Aprilis in Pa- rum eleclione clero el populo, terlius poslrcino al>
rasceve, tola pene nocte Luna cclipsin passa. Egfri- ulrisque elcctus esl. Anatt. — in Britannia, sancttis
dus rex Anglorum , misso exercilu , liiberniam in- Joannnes Hagustalriensis Ecclesirc episcopus ordina-
sulam srne causa crudcliter vast.t. Sanc?us Cud- t«s roultisclaruit virfulibus. Beda, Itist. Angl.
berthus [al., Cuthbertus] Lindufarnensis [al., Lin- 687 Romre, defunclo Conone, exactis fere ni men-
tlisfarnensis] Eeclesire epi-copus ordinatur, qui plu- sibus, Sergitis papa LXXXVlsedit annis xm, men-
liiuis Britaniiiam virtutibus decorabat. Beda, Ititt. sibns fere rx. llic quoque, dissenlienlibus in duorum
Angl. C etectione partibus, teiiius Dee volente electus est ;
684 Romoe, defuncto Leone, cessavit episcopatus qni in fidc caiholica forlis persecutionem ab Augusio
anno fcre i, post qucm Benedictus secundus, papa Jusliniano passus esl, el ecclesias mullas construxii,
LXXXIII, sedil mensibus x, vir doctus, et omnibus renovavit el exornavit atque diiavit; vir vidclicet
pius el beneficus, ecclesias restaurans el exornans, sanctusel oinnibus bonis iiilentus. Anasl.—tu Italia,
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
680 Eciipsit lunw, el magna mortalitas Romm 684 Romm defuncto ... ciimum fere unum... men-
facta. Agatho papa... snscepii sexlw... prwfuerunl, sibus decem, vir satis lattdabilis. Cotneim apparent.
el cunctoshwrelicos... damnaverunt, el novemcapilula 685 Romm posl Pascha... sedil antium unum, qui
eonscripserunt. Theodorus, ctc, ul Aug. prius archidiaconus, legatus in sexla synodo sedis
681 Constanlinopolisexta synodus ... portendentes. apostolicm [ueral. Constantinopoti, Consiantino intj).
Agatho papa decessit. an. eeq. defunclo, filius ejus Justinianus regnavit ciiinisx, <yui
682 Romw defunclo Agathone, elc, ul Ang. hmresi pollulus, orthodoxis est infestus.
683 Romm Leo secundus, papa LXXXIl, sedit ry 686 Romm defunclo... menses xi, rfr irem tau-
ferme mensibus xi, tifr per omnia erudilisstmus el dabilis. In BritanniaS. Joannes Ifagustaldensiseoisco-
piissimus, qui sua decreia fecit, plurima egregie pus clarus hubelur.
tcripsit, docuil et conslituit. S. Gudbertus , Lindiu- 687 7fom<i'defuncto... fere ix, <jf«iin fide calholica
farnensis Ecclesiw episcopus, Brilanniam mtillis vir- [ortis persecutionem ab Aug. Jusliniano pttssus est,
tutibus decoravit. vir quippe sanclus et omnibus bonis intenlus.
NOT^E.
(227) Sciticct 17 Jun. etll Dec. (250) Pagius in Leonc II sedem dunlaxat seplem
(228) Legati aposlolici die 10 Nov. Constanliiio- mensibus vacasse probal, moiiemqne Agathonis el
polim pervenerunt, ubijam niimerabatur indiciio ix, Leonis II nrdinalionem eiriem anno 682 illigat.
qua durante, hoc el sequente anno celebrata est (251) Pascha hoc anno evenit die 19 Aprilis, et
fsynodus. Parasceve die 18 acciderat; igitureclipsis illa nocte
(229) Capitula hujus synotii extrihei Labbcus in diem 17 sequente conligil, quanqtiam alias die 16
sini collectione, t. VI, p. 1875. Vid. Spelmannus Aprilis facta nolelur.
Concil. Ang|., t. 1, p. 168.
149 CIIRONICON.— SiF.C. VIII. 150
CODEX AUGIENSIS.
defuncto Pertharicho rege Longobardorum , Cuni- A l.vriocoronaii,elriivinismiraciriisdeclarati,aPippiiio
berliis filitis ejus rex strenuus , mitis el bontis, re- Colonioelumulali sunl. JSerfa,hist. Angl.
gnavitannis xn. Paul. Diac. a. 686. 095 Constantinopoli, Jiislinianus imperator nserc-
688 Ceadwald, rcx occidenlalium Saxonum, ad ticus, a Leone et Tiberio aliisqtie conjiiratoribus
fidem Christi conversus, Romam venit, et in sahbalo injuriis afleclus , abscissis naribus regno pulsus,
sancto Paschre a Sergio papa baptizatus el Pctrus 110 exsul in Poniutn secessit, et Leo arreptum
vocatus, inihi in albis deliinclus, ab ipso papa imperium annis ni oblinuit. Paul. Diac.—Y7irsan-
siiniino honore tumulatiis cl epitaphio dccoratus est. ctus Wilibrordus a Sergio papa archiepiscopus ordi-
ffferf.litst. Angl. a. 689. — In regno Francorum, Pip- natus, el Clemens vocatus, genli Fresoniim verhum
frinus, filius Ansgisi filii sancti Arnolfi, Thcodcricum vitae prredicans, plurimis saluti fnit. Bed. Itist. Angl.
109 ri gem filium Ludovici in Teslrilio pugna vicit, an. 690, Alcuinus.
ct, poteslalem regni Francorum adeptus, dux et 696 In Brilannia provincia, Nordannmbrorum
major doinus rcgnavit annis XXVII , inlcrim (amen quidam Triilhelinns corpore raplus, et horrendis
Liilovico, Childebeiio et Dagoberto regale nomen, jocundisque visis, vilic redriilus, dislrictissimani el
non dignilalem, habenlibus. Fred. conl. a. 687. ganctam deinceps duxit vitam. Ifeda, hist. Angt.—
Annal. Met. B iIoclemporeSergitispapa,Doniinorevelanlo,capffam
cum porlione Doniinicae crucis invenit. Auasr.
689 Circa hoc lempus in llalia Alachis dux lyran-
J5ed<i>chr.
ni.leminvasit, et, Papia occupata, regeque Cuniberto 697 InBrilannia, sanclusCinlbeiius.ex anachorela
in insula Cnmacina, quia copia mililum impar erat,
multas virtutes migravit ad Domi-
se communienie, cunctos et roaxime clericos crudelis episcopus, posl
num; cujus vitam Beda presbyler el prosa el hexa-
iiisequilur. Pauf. Diac. an. 690. melris versibus editlil. Bed. chr.—lpso anno Ostric
G90Theodorus, venerabilis Anglorum archiepisco- [aL, Ostridaj regina a suis peremplaesl. Beda, litst.
pus, anno advenlus sui in Britanniam xxm, aelalis Angl.
vero Lxxxvni decessil; qui, inler alia hona, Iibrum 698 Couslanlinopoli, Tiberius impcrium iiivariens;
pccnitentialera magna discreiione conscripsit. Beda, Leonem imperatorem vu annis, quibus ipse post
liist. Angl. hunc regnabal, in carcere (enui(. Pauf. Diac.
691 ApudFi-ancos,Theodoricus rex amio regnixix 699 Iloc lempore Synodus Aqnileiensis factar et
inoritur; pro quo filius ejus Ludovicus puer, a Pip- qiiidam, qui concilium qiiinlum universale noltie-
pino et Francis rex solo nomine factus; regnavit an- _. rantrecipere-, a Sergio papa correcti sunl. Bed.chr.
uis n (252). Fred. cont. Annal. Met. Angl. an. 698.
692 Hoc lcmpore Cunibertus rex Longobardoriim, 700 In Ilalia, Ctinibertus rex i.ongoflardoruni for-
Dei tis et pius, moriens filio parvulo Luitperto regiium
receplo graiia regno, volis omnium pngna victo virum pruden-
et perempto Alachiso tyranno, optata suis deinceps reliquil, eique lutorem Asprandutn,
tera et slreinuim, dedil; sed post VIIImenses Ragin-
pace regnavit. Paut. Diac. a. 690. bertus dux, Golaberti [al., Godeberti] dudtim regis
695 Apud Francos, post Ludovicum frater ejtis
lilius, Luitperlo cum suis pugna viclo, regnum sibi
CUildebertiis, regis nomen adeplus, regnavit annis usurpavit, sed eotlem anno morltius est. Cujus rtlius
xvn. Fredeg. cont. a. 695. An. Met.
Hariberlusfaf., Ariperttis]susceplum a patrercgnum
691 His diebus duo Angli presbyteri, niger et xit fcre annis obtinuit. Qui denuo Luilpertum
allius Hewaldi, studio divini verbi accensi, diim cum suis pugna vicit, fugavit, cepit atque peremil.
Saxonibus prredicarenl, a quibusdara r.usticis mar- Paul. Diac.

COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDl.
688 Ceadwald.... decoratus est. D Leone el Tiberio abscissis naribus, regnoexpnlsus est,
689 7n Italia Afnrnis dux lyrannidem invasil, el el ipse Leo regnum tres annos obtinuit. Vir S. Wiilir
maximeclericos insequitttr. brordus... Frespnum prmdicans, virtutibus claruit.
690 Theodorus... decessit,qui libittm pmnilenlialem Vita apmi Mabill. srec in Bened. p, i, p, 601.
sttis ulilem conscripsit. 096 Scrgius papa... invenil.
694 Hisdiebus duo Angli presbytert, auni aaxoni- 697 InBrilitnnia... ctd Domihum post mullas virr-
bns prwdictirenl, tnarlyrio coronali el miracnlis de- tutes, cujus vilam Beda presbyter descripsil.
rliirttli, a Pippino Colonix sunt luimttuii. Boltaud. 698 Coiistantinopoli,elc, ul Aug.
3 Ocl. 699 Uoc tempore synodus Aattileiensis, clc. uv
695 ConslanimopoliJustinianus itnp. hwrelicus, a Aug.

NOT^i.
(252) Fre legiiii eonliii. rccle. nnnis iv: obiil cnim an. 695.
151 HERMANNi CONTRACTI 4UGIENSIS MONACIII 132
CODEX AUGIENSIS.
111 701 Roniae, defuncto Sergio, Joannes VI, j\ posspssionem Alpium Cottiarum, dudum a Longo-
pana LXXXYH, sedil annis m. mensibus n. Anasi. bardis caplam atque deteutam, per privilegium
702 Iii llalia, his diebus, curo Hariberius, reliquis aureis lilteris scriptum sanclo Petro Joannique papre
inimicis victis et subaclis, Asprandum infestus se- reddidil. Paul. Diac.
qucretur, ille,viribus impar, priinn Ravcnnani, inde 708 Romae, Sisinnius papa LXXXIX ordinalus,
ad Theoriebertum Bajoarioe ducein confugit, ibique ingravescenle poriagra, xx lanium diebus supervixit;
ix annis mansit. Paul. Diac l. vi, c. 22. post qilem Constantinus papa XC effcclus sedit an-
703 Beda presbyter Anglus, vir^doclus, usque huc nis vn, diebus xv, vir valde mitis et pius, et omni-
Chrouica minoris libri De Teniporibus (255) per- bu->bouis studiis inlenluset slabilis. Anast.—Alrihel-
iluxit. — Iloc tempore cum Gisulfus dux Beneventi inus cpiscopus, vir doctus el eloquens, prosa nic-
Caiiipaniam vastarct ct captivos abduceret, eique Iroipie facetus, obiil. Mabill. swc III, Bened. p. i,
nullus resisleret, a Joanne papa pacera postulante Bollaitd. 25 Jtfuii.
donaria accipiens caplivos reddidil pacemque fccit. 709 Coenredus, rex Merciorum, et cum eo Offii
Paul. Diac Anast. regius juvenis, filius Sigihoii legis, rciictis regnis
704 ln Britannia.Edilred, rex Merciorum, regnum Romam veniuul, ibique monaclii effecli morlalem
suum Coenredo tradidit, et ipse factus est monachus. 1$noii inulio post vitani (iiiiertint. Bed. epit.—Wilfri-
JSerfa,hist. Angl. dus e|)iscoptis venerabilis, auuo episcopatus XLV,
post exsilia mullosque labore* obiit, eique Acca iu
705Coiisiantinopoli,Justinianusiniperator,auxilio
Terbelli regis Vulgarorum imperiiim recipiens, Leo- llagustaldensi episcopatu successit. Beda,hist. Angl.;
jiem et Tiberium iniperiipervasores cuin aliis multis Mabill. I. c.; Bolland. 24 April.
occidit. Gallicinum [Gallinicuin]. patriarcliam excrc- 710 Adrianus, abbas venerabiiis, aiino, ex quo a
archi-
calum Romam misit, et in loco cjus Cyrum abba- Vilaliano papa in Britaniiiam cum Theodoro
missus esl, XLI obiit. Childebertus rex
tem, qui se in Ponto exsulem aluerat, promovit. episcopo morilur anno regni
De hoc iinperatore fertur quod quoties de truncis Fraiicoruni, filius Theotlorici,
xvn; pro quo Dagobertus filius anuis v. Fred. conlin.
jiaribusprolluvium lerserit, pene loties aliquem de Annal. Mel. an.
ininricis suis periini jusserit. Paul. Diae.—Romm, seq.
Joannes VU, papa LXXXVIII, sedit aimis n, mensi- 113 711 Constantinopoli, Pliilippicusiropcrator
et ipse
lius fere viii, vir factindus et erudiius. Anast.—In factus Justinianum imperalorem occidit,
aimum i el.vi mensesregnavit.catholicos perseauens
Brilannia, Aldliiriiis rex Nordanumbrorum, vir pius el hrereticis favens. Bed. chr. Paul. Diuc.
«t prudens, obiii, et pro eo filius ejus Osrerius aimis r
712 Haribertus rex Longobardorumrooritur ; post
2,12 XI regnavit. Sanctus Hedrii episcopus occiden- Pauf. Diac.
lalium Saxonum obiit; pro quo Daniel et Aldhelmus quem Luilprandus(254).
715 Conslanliiionoli Anastasius Philippicum ocu-
tpiscopi facli sunt. Beda, hist. Ancjl. lis el regno privavit, et ipse annis III regnavit. Paul.
706 Joannes papa oraioiium sanctre Marire ad Diac
saiictuni Pelrtim construxii et ornavit, et plures ad 714 Anaslasius imperalor, niissis Constanlino
ecclesias oniatus impendii. Bedm chr. Angl.
papae litteris, se calholicae fidei faulorem declaravii.
707 Hoc tempore Hariberlus rex Longobardorura Bed. chr. — Pippinus lilius Ansgisi, nepos saocli
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
701 Romm defuncto, etc, ut Aug. -708 RomcvSisinnius... diebus xv.
705 Beda... perduxit. Hoc lempore... captivos ab- 709 Coenredus rex...- non multo post ooterunt.
duceret, a Joanne papa pacem poslulante dona acci- Wilfridus Anglorum episcopus obiit, cui Acca suc-
piens caplivos reddidit. cessil.
704 In Britannia Edilred rex Merciorum, relicto 710 Adrianus abbas... obiit. In Vita S. Thcodori,
regno monachum se fecit. salc II, Bened.—Uildebertus rex Francorum obiil,
705 Constanlinopoli... regis Bulgarorum... perva- pro quo Dagobertus annis quinque.
sores occidit. Gallicinum paltiarcham... quoiies a de- 711 Conslanlinopoli... favens; undeel a Constanlino
truncatis naribus profluvium lerseril, toties aliquem... papa analhemalizatur; quaprupler, regni principibi s
jusserit. Romm Jotiunes... et erudilus. S. lleddi eum pro excommunicatodevitantibus, regiuin diadema
episcopus migravit ad Dominum. Vita apud Mabill. deponere competlitur.
s;ec ui Beueri., p. i, et Bolland. 7 Jul. 712 Haribertus, elc, ut. Aug.
706 S. Joannes papa... construxit el multas eccle- 714 Anastasius...se calAolicumdeclaravtt. PippU
stas orttavit. nus... Carolus regnavit annis xxvn.
707 7/oc lempore Haribetius, etc, ul Aug.
NOT.E.
(233) Est ejus liber De lemporibus inscrinlus. nrandus, et liuic eodem anno defuncto filius ejus
(,234) Ex Paulo Diacono Hariberto succcssit Ans- Luilnrandus.
553 CHRONICON.— S,£C. VIII. i&4
CODEX AUGIENSIS.
Arnolfi, roajor tlomus el dux Francorum, anno regni A 718 Consiahlinopoli, Leo iinperator annos >x reg-
xxvu oljiil (255); pro quo fiiitis cjus Carolus, ex su- navit; cujus ternpore Sarraceni, qui jain imiltas
perducla uxore (250) Alpheide natus, regnat annis pervaserant provincias, triennio urbem ipsam obsi-
XXVII.Annal. Fnld. — Romre defnncto Conslantino denies, divino tandem auxilio fame , peste, ferro
papa Gregorius secundus sedit aniios xv, menses IX naufragioque rcpelliinlur. Paul. Diac, al. a. 717.
(237). Anasl. — Carolus, receptis a Pleclrurie patiis sui thesainis,
715 Carolus e custodia, in quain eum Plectrudis Clolhariiim quemdam sibi regeni constituit (240), et,
viilua patris sui conj'<!ceral,divino auxilio liberatus, inita rursuni pugna, Chilperictin) et Rcginfrctluni,
coulra Radpoduin Fresoiium regem cuin sui dauino unacuiii Eudoneduce Aquilaiiircauxiruim.eis ferenlc,
exercitus pugnal. Annal. Fuld. h. et seq. a. — Da- viclos fugavit. Fred. cont. Annal. Fuld. a. 717.
gobeiius junior lilius Childcberli rex Francorum 115 719 Chilpericusab Eudoue, ad quem cou-
morilur ; pro quo Chilpericus, qui cl Danicl (238). ftigcrat, Caroloreposceuli reddilus, et Clotarius rcx
Fred. cont. Annal. Met. morluus esl. Annal. Fuld. Met. cin. 719 er 720. —
114 '16 Egbertus vir sanctus, natione Anglus, Sancltis Bouifacius, a Gregorio papa Mogunlire ar-
iuter alia bona sua.ScotosIegitime Pascha celebrare chiepiscopus 6rdinatus(241), multis populis et gen-
riocuii. Bedm chr.—Conslantinopoli, Tlieodosius " libus verbo el exemplo profuit. Annul. Fuld.
iniperator faclus annum unuinTegnavit, qui Anas- 720 Mortuo Chilperico, Tlieodericus filius Dagc-
tasiuin imperalorem, ptigna victum, presbylerum or- berli rex a Carolo consliluiliir. Annal. Fuld. —
dinari fecit. Paul. Diac. — Chilpericus rex el Regin- Sanclus Oihiiiarus, cellae sancti Galli primus a'.>bas
fridus [al., Raginfredus] major dorous rcgiones coii.-litiilus, cocnobialcm inibi vitam insiiluit, et XL
Rheno coniiguas vastantes, a PJectrutle vidiia Pippini pcr annos nobiliter rexil. Hepidannus. Wulafr. in
lniiiieriiius avo.antur. Annal. Fuld.— Apud Anglos, Vila.
Osred Nordauumbrorura rex anno regni xi occubuil. 721 Caroltis item Reginfredum vicit, Andegavis
Beda, hist. Angt. urbein vi cepil, Saxoncs bello superavit. Annal.
717 Romre, Tiberissupra modum inundans mulia Fuld. a. 724. — Sanctus Joannes Hagustaldensi»
subvertit oedilicia. Paul. Diac. — Carolus Chilpe- episcopus obiit. Beda.
ricura et Reginfredum apud Yinciacuin Doiiiinica 722 Carolus Alamamiiam et Baj'oaiiam armis su-
Palmarum (239) pugna victos fugavit. Annal. Fuld. begit. An. Fuld. a. 725.
— Hoe lempore YYinfridus, qui et
poslea Bonifa- 723 Alanianni et Bajoarii item Carolo rebellant.
cius, generc Angfos, Gertiiajjioe ^eniibus verbuin Au. Fuld. Fred. a. 728 el 750.
salutis praedicat auctoritale Gregorii paprc Annal. G 724 Carolus Iransito
Ligere Aquitaniam vastat;
Fuld. Otltloit. Pag. a. 716. Eurioncm duccin pugna victuni fugat, Annal Fuld.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
715 Homm,defuttclo Constanltno papa, Gregortus se- profuit verbis et exemplis.
cundus, papa XCI, sedit annos xv, menses ix, qui xvu , 720 Moriuo Chilperico... constituitur. S. Olhma-
capilula conscripsit. Dagoberlus, qui et Daniel. rus, cellw S. Galli primus abbas conslitutus, XLannos
716 Egbertus vir sanclus, nalione Angltts, Scolos rexit.
legiiime Pascha celebrare docuit. Constantinopoli... 721 Carolus... vicepil. S. Joannes, elc, utAug.
erdinari fecil. 722 Carolus Atemanniam el Bajoariam subegit.
717 Romm... mdificia subvertil. Iloc temporeWin- 725 77octempore corpus S. Augusiini de Sardinia
fridus, qui el Bonifacius... Gregorii papm. Ticinum a Luitprando iranslatum est. Bed. chr.
718 Conslantinopoli Leo imp. annis >x regnavil; 724 Carolus transilo Ligeri Aqttilaniam vastttl.
cttjus temporibus Sarraceni Coiistanliiiopoliin obsi- S. Pirminius el chorepiscopus, aCarolo Augiw iitsulm
denles triennio, landem divitto auxilio fame, pesle ,
prmfectus, serpentes inde fugavil, et ccenobialemvilam
ferro repeltunlur. ibi inslituit anno tertio.
719 S. Bonifacius... Moguntiaci... mu'tis genlibiis
NOT.E.
(235) Hoc anno a Carolo Martello incipiunl An- 1) (259) Pugna hrec ex Fredegarii coiilinunlione
nales Fuldenses, unde plurima hausit Heriiiannus, conligit die Dominica in Qnadrugesima, xn 7faf.
qiiibus sure etiam palrire gesta inserit, multa quo- April. qure illo anno non eral Dominica Palmaruni,
que ex Hepidanno, qui breves suos Annales ab a. sed Passionis. Annal. Pelav.
708 orditur. (240) Hoc anuo7l7 factum, vicloria vero conlra
(236) Pippinus circa a. 688, repuriiata Plectrmle Ililpericum a. 719, Clolarius vero bic ex Dagoherti II
tedtima conjuge, Alpaidem duxerat. 7'Verf.cciif. A/a- slirpe prognatus dicitnr. Viri. Breviar. Reg. Franc.
bil. Annal. I. xvn, c. 70. (24I)0rdinaiioni'inhaiicMabilloiiiussaec.iii Bened.
(237)Consianiiiuis anno sequente obiit, quo eliam p. n, ad aiinum722. revocal; veriiin e.v ipsiusGre-
ejus mortem refeii Bernoltl. frorii litteris, indiciinue vi tlatis, Iiquel id anno 723
(238) Filius is erat Childerici regis an. 672 occisi, facium esse, ac Bonifacium tunc non proMoguntina
in luonasterio inlerim tlelilescens. Mabitl. swc. m, Ecclesia, sed veluti episcopuui iiulli adhuc scdi ad-
p. ii, o. 564. riicmm fuisse ofdinalum.
185 HERMANNICONTIUCTI AUGIENSIS MONACIH 156
CODEX AUGIENSIS.
31. — Sanctns Pirminius, abbas et chorepiscOpus, A pugna viclum occiriit, faua incendit e( victor rediit.
i242) a Bertholdo et Nebi principihnsll6 ad Caro- Annal. Fuld. a. 733 seq. — Sanctus Egberlus, pre-
lum duclus, Augireque insulre (243) ab eo praefectus, sbyter Anglus, obiit aclatis anno xc, die Paschae, id
serpentes inde fugavit, et ccenobialem inibi vitam est, vni Kat. Maii. Vid. Vita smc. III Bened. p. i.
iustiluit (244) Hepid. 750 Sarraceni collecto exercitu Avinionem nrhem
725 Sarraceni, ab Eudone in auxilium evocati, capiunl, regionesque circumquaque devastant; al.
Gallias prreda et incendio vaslanl. Annal. Fuld. a. «• 737. — Lanlfridus (245) dux Alamannire mori-
752. lur. Amtal. Nazar. h. a.
, 726Caro!us, inila pugna, magnam Sarracenorunj 731 Carolus Avinioiiem,viciisct crcsis Sarracenis,
niuliiludinem una cum rcge eoriim viclor proslra- vi expugiialain recipit. Ann. Fttld.; al. a. 759. —
vit. Annnf. Fuld. a. 752. Beda presbyter et motiachus, natione Anglus, do-
117 "27 Carolus, Burgnndiam petens, sibi eam ctor mirificusobiit. Mabit. smc. in Bened. p. i. Ro-
subjecit. An. Fuld. a. 753. — Sanctus Pirminius, mae Gregorius III papa sedit annos x, menses ix.
<tbodium Caroli a Theodebaldo Gotifridi dticis illio Anast. — Tria coenobia, id est, Allaba, Morbacb et
ex Augia pulsus, Elonem pro se constituit abbalem, Favarias, ex Atigiensibus fratribus inslructa sunt,
el ipse Alsatiam, alia instructurus ccenobia, petiil. " duodenis ad singula fratribus depulalis, et lotidera
Fragment. incerti apud Urslis. p. n, p. 76. Augiaeremanentibus.
728 Eudo dnx morilur, ct Carolns Aquilaniam H8732 Carolus, Gothiam invadens* regem Sar-
sine liello recipit. Annal. Fuld. a. 735. racenorum Narbonre inclusum obsidet. Ann. Franc.
729 Carolus Fresiam invadit, Poponem ducem af. a. 737.— Elo Augire abbas, a Tbeodebaldo ob
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
723 Sarraceni Gallias vaslanl ormda el incendio 728 Carolus Aquitaniam sine bello recipit.
Ilepiri. 729 S. Egbertus... vm Tfnf. Maii.
726 Carolus Sarracenos una cum rege eorum pros- 730Sarraceni Avinionemtirbem capiunt, et circum-
Iravit (246). quaque regiones devastant.
Curolus Pippini filius, cum jam principalum ma- _ 731 Caroltts Avenionem, cmsis Sarracenis, vi expn-
joris domus xn amih lenuisset, posthac eumdem gnatam recipit. Beda presbtjter el monachus, natione
principatum xv annis obtinuit, regibus latnen in Fran- Anglus, doctor eximius, obiit vn Kal. Junii (247).
cia, sedparva dignitate regnanlibus. Romm Gregorius III papa sedil annis x, mens. ix.
727 Carolus, Burgundiam petens, eam sibi subegit. Tria cmnobia, id esl, Allaha, Murbach, Favarias
S. Pirminius ex Atigia pulsus, Elonem... petiil. In ex Augiensibusfralribus instructa sunt.
,Viia saec iti Bened. p. n. 732 Carotusfiolhiam invadit.
miJE.
(242) ScilicelRegionarius. Meltemis in Vita dic- variant scriptores. Coinlius (Annal. Franc) moriuo faclum
tus a Castello Melteshem prope Gamundiiim in du- hoc ad an. 750 refert, quo Thcoilebahlus,
calu Riponlino, ubi ullimnm vitoe exegit. Gerberli Lantfrido in ducalu elodio conlra Carolum Marlel-
disquisit. 1 in Liinrg. Alem., t. I, p. 37, el Itist. IIIIIIsuccesserit, unde el Pirminio sex rcgiminis an-
SUv. N., l. I,p. 75. nostribuil, Elloni veroqiialiiortanluin. Verum con-
(243) Haecprius Sinilacis Augia ex possessore, ac tra cominunem Hermanni alionimque senlenliain
deiii Angia dives ex amplis donalionibus dicta. aliis argiunentis agendum fuisset Coiulio; poluit
(244) Recentior manus addidit unnis tribus, pro eniin Theotlebaldiis cum Lanlfiirio tunc rebellante
qito Bernoldus habet anno tertio, seilicet ab inlroiui contra Carolnm conspirasse, eiiani si dux iiectluni
S. Pirminii in Alaraanniam circa an. 722. Quaiiquam luerit, nisi ulducis filins; quo forte sensu etiam hic
alias ex Hermanno certmn sit illum tribus tantum ab HermannoBertholdus et Nebi, qui aliis perperam
annis, ab an. 724 usque 727, in Augia subslilisse , Vehi dicitur, principes appellantur, tanqiiam alicui
exinde a Theodebaldo ptilsum. Aliter sensisse videri lisli-iclui Alemanniaedominantes. Rertholdus cerle
posset Bouqiiet, qui in excerplis Hermanni (l. III a Bernone in Vita S. Meginrarii ( Mabil. srec iv. p.
collect. p. 330) ejus Chronologiara alleravit, Pirmi- n) nobilissiimis Alamaiinorum dux appellatitr. Nebi
nii ejectioni annum 735 in margine apponendo. Sed D vero, quod testatur Theganus de Viia Liitlovicii Pii,
illam annortim mulalioneni Caroli Martelli facla c 2, friiuseral Houchingi, qui palrem pariter habe-
tautum concernere, praemissus huic lomo index hal Goihefriiliim ducem, ut adeo Theodebaldi fra-
chronologicus prodit, ubi, qure Pirroinium ejusque truelis ftterit Nebi, qui Pirminiumin Augiam induxii,
siiccessorem Etoncm seu Helionem speclant, iisdetn ille vero expiilit. Nebi quoque dtix appellatur a Wa-
cu.m llermanno annis adnotanlur ; qtiod haud ad- lafrido de Mirac S. Galli I. 2, c. n.
vertit Cl. Grandidier, cui Bouquetius dicti Hettonis (245) Est hic is ipse Lanifridus a Caroloinan. 725
inilium Argentoratensis episcopatus ad annum 759 et li. a. deviclus, lesle Alberico monacho Chro-
reposuisse visus est (Histoire rfe iEglise de Stras- nico, in Leibnitii acccssion. hist. Aliis Luitfridus
bourg, l. I, p. 270), quamvis hic Addas dicius jam dicilur Adatberti ducis filius.
iiienioretur in cpistola Gregorii III (Mabill. Act. SS. (246) Hic incipit codex Gottwicensis minor ab
iv p. 42, an. 758). Theodebaldus vero hic notalus , his verbis, quic in edilis quoque legunlur : Hucusque
Colhelridi ducis Alamannorum an. 709 mortui filius regnum Romanorum, ex hinc Francorum supputalur,
(non aulein Luitfridi seu Lantfiidi, ut scribit llepi- secundre scilicet slirpis.
iianiuis in Annal.) iilrum propria.seu Landfridi tunc (247) Gottwiceusis addit : indictionc xiv, qu;e
ditcis, a.730 jiixta Hermanntim defuncii, nticlorilatc, htiiic annuin indicat.
qiod videtur Schcepfliiio,PfrniiiiiumAugia expulerii,
 '
£57 CHRONICON.- SJEC. YIII. 15d
CODEX AUGIENSIS.
odium Caroli in Uraniam (248) releg-alus, sed eo- A 741 Romae Zacharias papa sedil annos x, mcn-
dem anno, pulso Theodebaldo, a Carolo restilu- ses iv. Anast. — Carolus posl multa foiiiler facta
tus est. morilur Carisiaci, et apnd Sanctnm Dionysiuni se-
735 Exercitus Sarracenorum de Hispaniis Narbo- pelitur; pro quo lilii ejus, diviso inler se regno
nam superveniens, a Carolo commissa pugtia ad Francoruin, majores domus praefuerunt, Carloman-
inlernecionem deletur. Ann. Franc. a. 757. ims aiinis vi, Pippinus amiis x. Ann. Fuld. Fred.
754 Sarraceni ilem a Carolo pugna victi fugien- cont. c. 110.
lcsque naufragio periernnt. Ann. Franc. a. 759. — 742 Carlomannus et Pippinus rebellare molicn-
Aii-giaeElo (249) abbas posl vn annos Kebam suc- lem Hunaltlum Aquitaniae et Theoriebaldum Sue-
cessorem relinquens, ipse Argenlinrc Ecclesiae epi- viaeducem celeriter compriinnnt. Ann. Fuld.
scopus a Carolo promotus, non longe posl stii 745 Ipsi dnces Odilonem Bajoarire diiccm, sibi
uominis, id est, Elhenheim (2501 ccenobium con- rebellanlem, prrelio vincnnl. Ann. Fntd.
slruxit. 744Carlomannuscum Odilnne dnce pacem f. cit.
755 Carolus ilem, victis et prolrilis Sarracenis, Fulriense ccenobium in saltn Bochonia a sancto
cttm prreda magna et captivorum mulliludine victor Bonifacio archiepiscopo fiindalum esl. An. Fuld.
reverlilur. Ann. Franc. a. 759. B 745 Catiomannus cum fralre Saxoniam rebcllan-
736 Carolus Gothos peliit, et nonnullas urbes tem vaslavit. Hoseburg (252) castrum cepit. Ann.
corum et castella dirueiis viclor rediii. Attn. Franc. Fuld. al. 745.
a. 737. — Audoinus (251) episcopus obiit. Augire 746 Carlonianiitis Alamannos iternm rebellare
riefunclo post n annos Keba, Ernfredus rnonachiis, conantes comprimit. Annal. Fuld. a. 745. — Sau-
Augiie abbas et Constantirc episcopus factus, prav cius Bonifaciiis, annucnle Carlomanno, aucloritale
fuil annis x. Zacharire papoc duos in parochia stia cpiscopatus
737 Carolus Saxones viclos tributarios facil. Ann. facil: Wirziburgcnsem sciliccl, cui sancliini Bur-
Fuld. Metens. a. 738. charduro, ct Eichsleicnsem, cui sanclum Wilibal-
119 738 Carolus Provinciam petens Mauronluin rium comprovinciales 120 snos priinos episcopos
ducein, qui Sarracenos invilaverat, fugavil. Ann. ordinavit (255) Ann. Fuld. — Sidonius Augire mo-
Futd. a. 759. nachus, qiiintus ei loco abbas, Conslauliicque epi-
759 Carolus lotam Provinciam sure subjicit ditioui. scopus faclus, praefuil annis XIH (254); qui, cellam
Ann. Fuld. Nazar. qiioque sancli Galli anibiens, iniquis principibus
740 Viclis circumqiiaque hostibus, pax et quics in damuaiione sancli Olhraari abbalis consensit.
rcgno Francorum per Carolum facta. Ann. Fuld. C Hepid.

COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.

755 Carolus exircilum Sarracenorum de Hispaniis 757 Carolus Saxones viclos fecit tributarios.
renientem delevit. Roderic. hist. Arab. a. 752. 759 Carolus, etc, ut Aug.
754 Auai<BElo abbas Kebam successorem rehn- 740 Victis... facla esl per Carolum.
qttens, ipse Argentorati episcopus promolus, non 741 Romm Zacharias... menses iv, Carolus Cari-
longe post sui nominis Elinheim cmnobium con- siaci morilur... annis x.
truxit. 742 Carlomannus el Pippinus duces Aquilanim cl
755 Carolus ilem deletis Saracenis victor rediit. Suevim rebellantes cito comprimunt.
756 Carolns Gothos petiit, el inde victor rediit. 744 Fuldense cmnobium... fundatum est.
Audoinus episcopns obiit. Augimdefunclo posl duos 745 Cartomannus... vaslavit.
ntinos Keba, Ernfridus Augiw abbas et Conslantim 746 Sanclus Bonifacius annuente... episcopos ordi-
eyiscopuseffectus, decem annis prwfuit. navit. Sidonius Augiw, etc, ut Aug.
NOTyE.

(248) Pagus seu vallis in majore Alemannire pago D res, quod Osnabrugam esse plerique oxistimant,
Diirgangieiisi in Helveiia, hodie Canton Uri. alii arcem Hochsibttrg in Mendensi ad Weseram iu-
(24'i) Hic Adda vocaiur in epistola Gregorii III lelliguiit. Fabric Orig. Sax., 1.1.
inler JBonifacianas 129, et Eddanus in prrefalione (255) Antiquior nounihil est horum episcopatnuni
loncilii Germanici an. 742 : Concil. Gerni., tom I, erectio, cuiri ambo hi, Burchardus el Wilibalrius,
p. 48. jam episcopi interfuerint svnodo Germanicae a S.
(250) In marca Brisgoviapet Orlenoviac ad radie ss Bonifacio, xi Kal. Maii a. 7<i2, celebratre.
Nigrre silvae.Hist. ejusdem silvre, t. I, p. 56, seqq. (254) Pistorius ex cotlice riiitiquo hoc ad an. 748
(251) Hic primo Hermanmis cpiscoporuiii Con- rcponit, uli et Gottwicensis codex. Recle id quidem,
slauliensium seriem orriiliir. ln Gallia Christiana, si piiiniun an. 758 Ratoldo Erinfridus successerii.
t. V, p. 894, inter Aurioinum et Eriifririnni Radollns Seri ubi tiinc tredecim rcgimiiiis anni Sidonii, jain
episcopus ponitur, in epislola Grcgorii III an. 758 an. 759 defuncti? Verum recle se habent, si cjus
ad Bonifaciiin»iiotalus. obitus cuin Goltwicensi ad an. 761 referalur.
(252) Varie caslri hnjus nomen e.vprimiint auclo-
139 UER.MANNTCONTRVCTI AUGIENSIS MONACIH 160
CODEX AUGIENSIS.
747 Carlomannus, divino amore lactus, uiunrio A scendo, ad Pippinum regem in Franciam venit, et
abrenuntiavit, el, Romam pcrgens, mulato habim filios ejus Carolum et Caiiomannuin (259) Parisius
iiiiiiiachum se in caslro Cassino (255) ad sanctum reges unxil. Ann. Fuld. Met.
Benedicluiu fccil. Ann. Fuld. 754 Sanctus Bonifacius Moguniiensis arclriepisco-
748Gripho ex concubina fraler Pippini, lyrauni- pus, cum Fresonibus cvangelizaret, niartyrio ab eis
dero affeclans, ad Saxones se con;ulil, Pippiuoque coronalus esl anno episcopatus xxxvi et apud Ful-
ariveniente, pacificari cuin eo nolens, in Bajoariam dense cceiiobium sepullus; pro quo Lullus archiepi-
fugit. Ann. Fuld. scopus prtefuit annis xxxn. Ann. Fuld. an. 755. —
749 Pippiuus, Bajoariam adiens, Tassilonem so- Carlomannus fraler Pippini, cum ad eum pro dis-
roris sure lliltrudis filium ducem ibi constiluit, Gii- suadenda expeditione llalica venire vellet, Lugduno
phone et Lanlfrido (256) inde abduclis. Annal. Fuld. obiit. Al. an. 754. — Pippinus Italiam cum exercilu
Fredeg. cont. petii, el Haistulfum regem victum et Papire obsesstim
750 Pippinus Griphoni xn comilatus in paiiibus obsides dare, et res sancli Petri sacramento reddere
Nenslri-e dedit; sed ille rursuin diffidens ad Wai- coinpulit. Anast. Fred. append. — Stephanus papa
farium ducera Aquilanire transfugit. AtuiaL Fuld. duce Hieronymo Pipoini fralre Romam rediit. Ann.
a. 749. B Fuld.
751 Pippinus, missis Romamlegalis(257), Zacha- 122 ?'>'- Haislulfus sacrainentum conleronens
riam papam de regno Francorura et ignavis regibus Roniam obsidel, orauia circum ferro el igne deva-
rjus Merowiiigis,,nomine solo regnaniibus.consuluit. slans; pro qua re papa legatos roarino itinere ad
Attn. Fuld. — Lantfridus moritur. Annai. Naz. Pippinum quesluni et denuo auxiliuin obsecratum
121 752 Auctoritate Zachariae papae et, non miltit. Annal. Fuld.
iiiulto post, Stephani, qui eitlein in ponlificalu sex 756 Pippinus rex, ilerum Ilaliam petens, Haistul-
annos succedebat, deposilo ac detonso rege Childe- fum Papiae inclusuin obsidet, el Ravennam cum Pen-
rico Mcrovingorum ultimo, Pippinus rex Francorum lapoli, aliisque qure pervaserat, sanclo Pelro et
eleclus, et Suessionis a sancto Bonifacio archiepi- domiio papae per legalum suum Folradum reddere
scopo unctiis et consecratiis, regnavil annis xvn. coarctat. An. Fuld. Fredeg. cont. an. prwc
Ann. Fuld. Gest. reg. Franc. — Audogarius, primus 757 Haislullus rex, in venatu ex equo lapsus, in-
Constan-
Campidonensis coenohii fundator et abbas, locum teriit; pro quo Desiderius regnavit (260).
illum incolere ccepit (258). iiiiiis iroperator inler alia munera Pippino regi eliain
755 Pippinus rex perfidam rursus Saxoniara va- organum niisil. Ann. Fufrf.
758 Pippinus Saxonibus item superatis annualim
stal, ibique Hildigarius Coloniensis archiepiscopus ^
— ccc equorum censuni imponil. Ann. Fuld. — Romai
occisus cst. Ann. Fuld. Gripho, cum Ilaliam pe- a.
lere molirelur, a comitibus Pippini in valle Mau- Stephano .papre Paulus successit annis x. Anasl.
rienna inlerimiiiir. 7r. — Stephanus papa, pro au- 757; sfc et Gottwic.
xilio contra Ilaisliriftim Longobardorum regem po-
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
747 Curolns pro Dei amore mundo abrenunlians, manus... Lugduni obiit. Pippinus Italiam cum exercitu
in castro Cttssino monachum se fecil. pelens Haistulfum regem Papiw obsessumobsidesdare,
750 Pippmus Griphoni... Neustrim dedit. el res S. Petri sub sacramento reddere coegit. Ste-
751 Pippinus, missis... ignavis ejus regibus, con- phanus .. retliil.
suluit. Idem Pippinus, rex effectus, xvn annis re- 755 Haistulphus... vastans; pro qtta re papa lega-
gnavil. tos per mare ad Piypinum pro auxilio tnisit.
752 Auclorilate... ClittdericoPippinus... uttctus, re- " 756 Pippittus... Papim obsidel. e( Bavennam aliasr
gnavit annis xvn. Audogarius... incolere cmpil qtte urbes pervasas eum S. Petro el domino papm per
755 Pippinus rex Saxoniam... occisus est. Slepba- tegalum reddere conipulit.
nus papa... reges unxit. 757 Conslanlinus imp... misit.
754 S. Bonifacius Moguntinensis... Fresonibus prm- 758 Romm... annis decem.
dicaret, marturizatus est ub eis... annis xxxn. Curlo-
NOT.-E.
(255) Gottwico.nsis iri in monte Soracte faclum Annal. ectles., t-Vad ann. 752, et Eccard. Rer.
scribit, uti etiani Regino, scd brevi post ex illo in Franc, t. I, p. 497, nii et coronalionem Pippini a S.
Cassinum perrexit. Bonifacio faciain. Vi.l. Pag. ad an.751.
(256) Schcepflinus aliique Lanlfriduin hunc prirai (258) Yid. Mabillon. Amial. Bened., t. II, p. 159,
Lanlfridi au. 750 morlui filiuni, et Aleinauniae riti- 229.
cem ftiisse asserunt. Vid. Alsat. illuslr. p. 751; (259) Hrec coronalio anno seqnente die 5 Aug. ad
Eccard. Rer.Franc 1.1, p. 487, Calles, Annal., 1.11, S. Dionysii facta. Anon. apud Ilenschen, Exeg. prae-
p. 510. lim., ii, ad t. III Marlii, c. 4, n. 55.
(257) Legationem hanc ex Eginhardo parti sua: (260) Paulus Diac. ohitum tlaisiulphi anno priore
niroium adriiclo in alios annales derivaiam gravihus cor,s'gnat, uli et codex Gotlvvicensi»
ex causis de fide suspectam saliem habet Coiuiius
161 CHRONICON.— SiEC. VIII. 102
CODEX AUGIENSIS.
759 Waifarius, lyrannitlem in Aquitania exercens, A sancloriim Gorgonii, Naboris cl Nazarii a Paulo papa
pressuras ecclesiarum, prrcdas et incendia villaruni inipetravit. Annal. Fuld.; Noik. in Mariyr.
facit. Ann. Fttld.lt. a.; al. a. seq. — Sancliis Othma- 766 Corpus sancli Gorgonii in Gorza [al., Gorzia]
rus ahbas.a Warino et Rurihardo (261), consensu Si- ccenobio (2(i6) sancli Nabnris in Novacella, sancti
donii episcopi, inique damnalus et in insnlam Rheni Nazarii in Lauresham conditum csl. Annal. Fuld.;
Slein relegaius, migravit ad Domintim (262). Cujus al.'a. pr.
abbatiam curo Sidonius episcopus et abbas lemera- 757 Pippiuus in Aquitania Lcmovicam urbem ex-
rio ansti invasisset, ante altare sancti Galli profluvio ptignatam capit. Annaf. 124 Fuld. — Romre Pau-
venlris percussus inleriit (265); pro quo Joannes, lus papa obiit, pro quo Slephaiius sedil anuis iv.
Atigiensis itcm monachns, episcopalum 123 el 768 Pippinus, occiso YVaifarioet subacta Aquila-
ulramqiie abbaliam accipiens, prrefnil annis xxi; nia victor reriiens, vui Kal. Octoh. Parisius obiit, ibi-
qui primum Romanre setlis privilegiuro Atigiie ab que sepeiitur anno astatis i.iv ; pro quo filii ejus,
Adriano papa impetravit. Hepid. an. 758; Gollw. an. diviso rcgno, Carolus Magntis aroios XLVI,el Carlo-
760. manniis lv annos regnavit. Annal. Fuld. (267).
760 Pippimis Aquilaniam, seu YVasconiaminva- 769 Carolus et Carlomannus Hunoltltim Aquita-
dens, Waifarium, qure injuste invaserat, sacramenlo R iiire ducem bcllo vicluni capiunt. Annal. Fuld. —
reddere romptilil. Annat. Fuld. Corpus sancli Othniari abhatis, post x annos, in in-
761 Waifarius, sacranienta postponens, cuncla sula (jua obiil, incorruplum repertum, ad monasle-
qure pottiit usque Cavillonem ferro, prreda, igne va- rium sancti Galli translatiiin est. llepidan. an. 768,
slavii. Annal. Fuld. al. an. 770; Walafr. Slrab.
762 Pippinus, cum filio Carolo Aqtiiianiain itcm 770 Carolus filiain Desiderii regis Longobar'o-
peiens, plurimas urbes capii, et plures sibi rebelles rniri, ariducenieBertha malre sua, uxorem duxit, sed
<!omtiit.Annal. Fuld. slalim eam rcpudiavit. Annaf. JFufrf.Eginhard. in
765 Tassilo dtix, de exercilu se subduccns, Baj'oa- ejus Vita.
riam repetit. An. Fuld. 771 Caiiomamius rex obiit, et Remis sepclitur.
764 Iliems frigore sreva et ullra solitum prolixa Carolus synodiini magnam colligit (268). Egintt.
hoc anno accidil. Pippinus masmim convenlum Annal. Met. Franc.
Carisiaci habuit (264). 772 Carolus Saxones pelil, Ercsburg (269) ca-
765 Roudgangus [al., Hruodhgangtis seit Chro- stnim ccpit, idohim coruiii, Irminsul dictum, riiruit,
degangus], Metensis archiepiscopus (265), corpora el la!>oranlem]siiiexcrcilum, clatis divinitus in sicco
C0.V1PENDIU.V1 EX CODICE BEP.NOLDI.
759 Waifarius tyrannidem in Aquilania exercuit. (] 768 Pippinus, subarta Aquitania, \uKal. Oct. obiit,
S. Othmarus...temerarieinvasissel... venlrisobiit,elc, anno mtatis i.in...; IVannis regnavit.
ul Aug. 769 Corptts S. Oiltmari. . inventum... translatum
760 Pippinus...invaatt,el i aijariuminjusleusur- est.
pala sub sacramenlo reddere coegil. 770 Carolus... Longobardorum, uxorem dttxil, sed
761 Waifaritts iterunt lyrannidem exercuit. postea repndiavit.
762 Pippinus... pelens multas urbes ibi ccoil. 771 Carlomanus obiil... collegit.
764 Pippinus... habuit. 772 Carolus Saxones petiit, tindc arceptis obsidibut
765 Rudgangus Metensis episcopus, ctc, nt Ang. rediit. Romw posl Stephamtm Atlrianus primus papa
766 Corpus S. Gorgonii in Gorzia, ctc, nt Ang. stilit annis xxiv.
767 7{om<cPaultts... annis iv (270).
NOT/E.
(261) Hoscamerrennnlios fiiissescribitGolristaliis, D cam ari hunc anntiin revocandam ccnsct.
ex Ekkehardo De casibus S. Galli, cap. 1, qui, teste (266) Hisloriam biijus translationis in Gorziensu
YValafridoin Vila S. Olhmari, rnnc temporis loius Lotharingioe olim iiiouasierium scripsi anonymus
Atamanniwcurwn adminislrabant. Vid.Gerbeiii Ilisl. qiiitiani ejusrieni monachus, quani legere est apud
Nigr. Silv., t. 1, p. 58 seqq. Mabillon. soec in. Bened. p. u, p. 204. Caeterumi\<>-
Vid. Iso De mirac S. Othtnari 1.1, c 5.
i262) Walalridus vaceila Hil.iriaccnse cst monasleriuro ad Mnscllam,
(265) Sidoniiim quidem ila pcrcussum a S. Fridolino condilum, quotl eliain S. Naboris in
scribit, non tamen ibi, seri in Augia defuncliim an. anliquis documentis vocatur, uli el Laurishaimcnse
761; obitus autem S. Othmari ex Isone 1. c ad au- S. Nazarii el Gor/.ienseS. Gorgonii.
nuin 760 perlinet. Yid. an. 720. (267) Posl annuin 768 coriices Murensis el Engel-
(264) Regino habel conventiun YVormatiensem, bergcnsis interserunt gcnealogiam S. Arnuffi, prout
qualis eliam fuil. Vid. Coucil. Germ. t. I, p. 125, ct eaiu Ilermanno prrenrisitnus.
V.ta S. Chrodcgangi. (268) Est is conveiitiis principiim Valcntianensis.
(203) Talein jam an. 755 a Slephano II papa i.i (269) Aliis Ilcrisburg in Weslphalia. Viri. Mei-
Galliis pr.Tsenle cuni usu pallii fuisse orriinalum scri- bom. de lrnrinsula Saxonica, t. III Rer. Germ.
li! Anastasius in Yila ejusdem papre. De hac vero (270) Eleciio Siephani coniigit ;>Aug. a. 768.
iiansljtioiie viri. Baronitis ad an. 764, et Pagius, qui
103 HERVIANNT
CONTRACTIAUGIENSISMONACIH 1C4
CODEX AUGIENSIS.
quodam lorrenle aquis, reficere meruit, acceplisque A bactis, obsides accepit. Fuldis Slurmi abbas obiit,
pro pace xn obsidihus, reiliit. Ann. Fuld. — Romre et Bagolf [«/., Baugulfus] successil. Annal. Fuld.
posl Stephanum Adriaims papa sedit annis xxiv. Laurish.
773 Carolus, ab Adriano papa pro defensione re- 780 Carolus, habito in Saxonia convenlu, el <lis-
riun sancti Petri rogatns, Italiam petit, et, clauslris pnsilis lani Saxonuni quam Sclavorum rebus, ipse
Alpium vi polilus, Dcsiderium fugienlein Papire Romam orandi graiia adiil. Annal. Fuld.
125 obseriil, el ipsc Romam orandi gralia adiens, 781 Pippinus filius Caroli Romaeab Adriano p.ipa
Pascha inibi celebravit (271). Annal. Fuld. baptizalus esl, el cum fratre Ludovico rex iinctus.
774 Longobanli cuin Dcsitlcrio rege suo Carolo Tassilo, dux Bajoariae, fideni suhjeclionis Carolo sa-
sc tradunt, anno ex qtio Ilaliam cum Alboino rcge crainenlo et obsidibus firniat. Aitnal Fuld. — Con-
intraverant ccv, ipseque regno corum et ihesaiiris stantioe cpiscopus el abbas Joannes obiil; pro quo
polilus, abducto secum rege cum conjnge, victor Egino episcopus annos xxxn, el Petrus Augireabbas
rciliit. Annal. Fuld. Mel. annos v, el apud sancliini Gallum Roudperlus abbas
Saxoncs paclum frangentes Hessios petunl; sed annuni i prrefuerunt. ltepid. — Inler alia prodigia,
ecctesiam npiitl Frileslar, a sanclo Bonifaciotledica- cruces miiltis in vestibus apparent. Sanguis e lerra
tam, Deo prohibenle incendere neqiieunt. At. a pr. JJ ct aere iliixisse diciiur. Annal. Fuld.
— Corpora sanclorum Gordiani el Epimachi de 782 Carolus itero in Saxonia conveniiiin hribens,
Roma in Alamaiiniam translata suiit (272). — Ec- legalos Danoruin et lliiiinoriiin audivil. Quo reverso,
ciesia sanctiNazarii Laureshain dedicata est. Annal. Saxoueslegalosejus, iu Sclavoscum exercilu missos,
Fuld. persiiadenle Widikindo, commisso praelio, non sine
775 Carolus lale Saxonum lcrras vastat, et duo- niagna clade sua interimunt; ob quoruni vindiclain
bus eos procliis vasla stragc superat. Roiidgaudus Carolus Saxonum qualiior inillia et quingentos de-
(273) Longohardus Ilalire rcgnuin affeclal. Annal. collare jussil. Annal. Fuld. Met. — Apud sanclum
Fuld. Reg. Gallum YValdoabDas praefuil annum l et dimidium.
776 Carolus item Ilaliam pelil, et Roudgaudiim Ilepid.
viclum occidil. Saxoncs itero rebcllantcs Caroli 785 Hiliigard regma uxor Caroli n Kal. Maii(274),
prresiriia bello petunl. Annal. Fuld. et Berlha maler ejus iv Id. Jul. obiit. Carolus item
777 Saxoncs inulla taurieni eoede perdomili Ca- Saxones bis acie confligens magna 127 slrage vicit,
rolo subdunlur, et Chrisiiani efliciunlur, se suaque Fastradamqtie eo anno duxit uxorem. AnnaL Fuld.
oninia iradenles, si ullra fidem violarent. Annal. el Mel.
Fuld. C 784 Junior Carolus a palre in Saxoniam missus
778 Carolus llispanias bello pelit, et, obsiriibus YVestfaldospraeliovicil, et domtiit. Annttl. Fuld.—
acccplis, Wasconibusque el Narbaris (Navarris) su- Apud sauclum Gallum YVerdo abbas prrefuit annos
bactis, rediil. Annal. Lutiresh.— Inlerini 126 Saxo- xxv. Uepid.
ncsitem rebelles duce YVidikiinloFrancorum terini- 785 Widikind Saxo, ad deditionem Carolo ve-
nos usquc ad Rhenum vaslant; seri iiisequente regis niens, bapiizatus est, el tola Saxonia subacta est.
exercilu magna ex parle cocsifugiunt. Annal. Fuld. Conjuralio oricnlalium Francoruni conlra Carolum
779 Carolus ileui Saxonibus pugna victis el su- oiia et com])ress:>est. Annal. ^uld, Eginh.
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
773 Carolus ab... petiit, et, Dcsiderio rege obsesso 780 Carolus dispositis rebus Saxonum el Sclavo-
Papim, ipse Romam... ibi celebravit. rutn, ipse... adiit.
774 Longobardi cutn Desiderio rege eorum Caroto 781 Pippinus filius Caroli Rommctb Adrtano papa
se tradunt, anno ccv ex quo Italhm cum rege Alboino n bapitzalur, el ab eodema baplismo suscipilur, et cum
iiitraveranl. Corpora SS... translata sunt. fralre Ludovico rex ungilur. Consianliw... prwfue-
775 Carnlus Saxoniam i.erum rebetluntem vaslat. runt. lloc tcmpore cruces appartteruiit muhis in vet-
776 Carolus Rudgaudtim regnum Italiw affeclan- tibus. Sanguis... dicilur.
lem occidil. 782 Carolus Saxonum 4500decollare jussit. Apud
777 Saxonet tandem multa... e/ficiunlur. S. GtillumWuldo abbas prmfuil antio uno.
778 Carolut Uitpaniat peliit, quibut tubactit re- 783 Hildigati...Julii obiit.
dil. Saxones ilerum rebetlant. 784 Junior Carolus... Westphalos bello domuit.
779 Carolut ilerum Saxonet tuperavil. 785 Widikind... baplizalus est.
KOTJE
(271) Hoc ultimum speclat ad annum sequentem. p. 448.
_(272) Locum indicat Goilwicensis codex, nempe (275) Roigaudns, seu Rotgausns, dux erat Fcro-
Ctimpidonam. Vid. Bolland., l. n. Maii ad diem 10, Juliensis. Vid. Coimii Annal. ad h. 2.
eiMubilt. Aunal. Bencd., t. ii,p.228, seq.; il. t. iv, (274) YiJ. Bolland. 50 Apiil.
105 CIIRONTCON.— SJEC. VIII. 166
CODEX AUGIENSIS.
786 Carolus misso per Aululfum [af., Audtilfum] A 794 Synotlo roagna m Franconoiurt habita, hrcre-
exercitu Britones domuit, et ipse Romam orandi gra- sis item Feliciana daronata est. Annal. Lauresh. —
lia adiil. Auclores conjuralionis contra Carolum Faslrada regina morlua et Moguntiaci scptilta csi.
diversis pcenis mullantur. Lullo Moguntiensi ar- Pseiidosynodus Graecorum(275), pro adorandis imn-
chiepiscopo Richulfus successil aniiis [suppl. xxvn]. ginibus hahita, ab episcopis tiainnala csl. Carolus
Augire post Petrura Waldo abhas oclavus praefuit ilcm Saxonibus subactis lertiam virorum pancni
annis xx. Annal. Fuld. tr.inslulit. His temporibus Alcwinus, qui ct Albinus,
787 Carolus, Benevenlum petens, obsides acce- apud regein cieterosque vita et doctrina clarns ha-
pit. Ruoddrud [al., Rolrudis] filia ejus Conslanlino belur. Aniial. Fuld. £ginh.
imperalori desponsalur. Eclipsis solis xv Kal. Oc- 795 Saxones, cum Wilzam ducem Abodritarum
lob. Amiaf.Fuld. ad regeni Carolum venientcin peremissent, vastaia
788 Tassilo dux Bajoarirc, infidclilatis et perjurii ilcm regione sua puiiili obsitles tradunl. Iliiiini quo-
convicliis, a Carolo ducatti privatur. Grrecorum que niissis lcgalis se cum lerra sua ipsi traduiil;
excrciius a Francis ct Italis vincitur. Ilem Htinni, Chrislianitaicin promilluut. Annal. Fuld. Egiuli.
qui ct Avares, a Caroli vincuntur exercilu. Aunaf. 129 790 Romre, tlefuncio (276) Adriano papa,
Fuld. Naz. B Leo III papa sedit annisxx. Principibus tliinnoruiii,
789 Carolus, valido undique collecto exercitu, Cagano cl Jugurro, civili bcllo percmplis, terra co
Albiam fluvium trausit, et Sclavos, qui Wilzi ilicun- rum oronihusque Ihesauris Caroitis, per Ehericum
tttr, proeliisprotrilos subjugavit. An. Fuld. Eginh. Forojtriiensem ducem et Pippinuni filiuni suuni, po-
790 Hunc annum Carolus sine bello YVormatiac liltis cst. Tudun quoqiie priuceps corum, ad ipsiun
quictus transegit. Annal. Fuld. vcniens, cum populo suo baplizalus est et honoiificc
791 Carolus, trifariam diviso exercilu terras Hun- ad sua reinissus cst. Saxonia cliani ilerura rebellis
norum ingrediens, ferro ct igne devaslat. Annal. ab ipso pervasa vaslalur. Annal. Fuld. Eginli.
Futd. Loisel. 797 Barcinona urbs llispanire Carolo rcddita csl.
128 792 Synodo Ralisponre collecla, hreresis Constanlinopoli Constaiitinus iinperator a Graecs
Feliciana riamnala est. Concil. Germ. 1.1, p. 287.— cxcrccalur. Saxonia item a Carolo usque ad Ocea-
Coiijuratio Pippini conlra palrcni Carolum detecta nuro vastala, et in dcdilioncin per obsides rccepta.
et supplicio auctoruin punita est. Annal. Fuld. An. Fuld. Tlteoph.
Eginh. 798 Carolus in Saxonia cum cxercilu hiemavit,
795 Pugna inter Sarracenos et Francos in Golhia, et Trausalhianos Saxoncs, qui legalos pjus coni-
Sarracenis superioribus, conimissa est. Saxoncs prciicndcrant, late vastavit, el pcr lcgaios suos con-
item inore suo rebellant. Annal. Futd. serto praiio qiiatuor millia ex eis occidil, rclitiuos
JOMPENDIUMEX CODIC.CBiiRNOLDI.
786 Larolus tterum Romam ivit orandi grulut. Au- C 795 Saxones... rebellanl.
gicr... annis viginti. 794 Synodo... Feliciana damnata tst. Psendosy-
787 Rudtrud filia Caroli... desponsalur. nodus... damnata est. His lemporibus Alcwinus...
789 7/oc anno Carolus LXXXIII pene canonum capi- Iiabetnr.
tula totius regni sui episcopis transmisit, ul ejus 795 Iluiint missis tegatts se cum lerra sua Caroto
auxilio corrigenda corrigere possenl (277). Iradttiit, el Christianilatcm promiilunl (278).
790 Hunc annumCurolui Wormatiw quietus trans- 796 Bomm, defuncto... ctiiuisxx.
egit 797 Conslanlinopoli... excivcutur.
791 Carolus terram Hunnorum aevastat. 798 Helena mctler... pace misit.
792 Synodo... damnata esl.
NOT/E.
(275) Inte.igitur nic conciliuin Nicrcnum n, an. D tcm cnm decretis S. Rontanorum pontificum Siricii,
787, procultu SS. imagiuiim habitum, et a Palribus iunoceiiiii, Zosiroi, Bonifacii, Cceleslini, Leonis, Ui-
Fraucofordiensibus perpcram intelleclum. Conc. larii, Simplicii, Felicis, Gtiasii, Anastasii, Syinma-
Germ. l. I, p. 288. chi, Iloiniisdre, Gregorii. liiinc libium quidam
(276) Scilicel vmKal. Jan.,cui allera uiox riie suc- Adrianum cogiioiniiiaiii. > Coriicem huuc Ilarzhciiu
cessit Leo; quod adeo adhuc ad fiuem prioris anni sua; colleciioiit Concilioruiu Geiiiianise, l. I, p. 191,
peiiinel. inscruil; in quo laineii poiilificuni decrela non ha-
(277) Sunl hrec capilularia Aquisgranensia hujus benlur, quae vero exhibel intcr episiolas pontificias
aiiui, quac exstanl iu edilione Baluziana el passiiu ad Eedesias Gerniaiiiie deslinatas. Pergit cilata
in colleclionibiis conciliorum. nuta : Ideni Carolus duos libros ex Iractatibiis seu
(278) Circa hicc lcmpora in margine codicis Ba- sermonibiis SS. Patrum per Pauluin Diacoitcmsiiuiii
varici legiiui- sequens nola, priinaeva, ul vitlelur, collegit, eo quoil quaiibet apocrypha, nollet legi in
maiiii ascripla. < Sciendum Carolo inagno Adriaiiuiu ecclesia. Nam pra-dicti duo libn per ciiculiiin auui
pap.nii Romre librum dedrtse continenteni Canoues singulis fcslivitaiibus pene sive jejuniis ad noctur-
apostoloruiii cum conciliis Nicaeno,Ancyrano, Nco- nales lecliones suilicere. possunt cum Bibliotheca.
caesaiiensi, Gangrcnsi , Anliochciio, Laodicensi', Perfecli siint aiitem illi duo libri unno Doiuini 808. >
Coiislaiiliuopolilano, Chalcedonciisi, Sardicensi, el iiuc llomiliurium Patili Diaconi passiur cdiluui
quodJam exccrpiuiii ex Africanis conciliis coniineii- prostat.
167 IIERMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACIH 16«
CODEX AUGIENSIS.
pacem poslulare el obsides-iiare compulil. Iladcfuns \ — Augire sancli Petri basilica ab Eginone Vero-
[nl., Alfonsus] rex GallaecireCarolo prius munera nensi (280) episcopo construcla et dedicata est.
pretiosa itemque manubias suas pro munere niisit. 800 Carolus Hierosolymam ad sancta loca insi-
Helena [al. lrenc] matcr Constantini impcratoris gnia dona transmisil. 131 Ipse, dispositis per Gal-
cieoi legalos Carolo pro pace misit. Manri piralicara lici maris lillora contra piratas proesidiis, ad san-
exei-cerc incipiunt. Annal. Fuld. Lauresh. ctum Martinum gralia orandi venit,ibiquedefunctam
799 Leo papa, ul fama esl, in Lilania majore a Luilgardam (281) conjugem sepelivit. Inde Romam
Roraanis lingua prrccisa excrccatur, sed per YVirun- pelens, Leonem papam se cle illalis, et non probatis,
duin abbateni el Winigisum Spoletanum ducem ere- criminibus sacramento purgantem sedi suoerestituit,
ptus atque in Saxoniam ad Carolum perductus est. ibique hiemavit ; Pippino filio in Campaniam prae-
Anast. Met. — Ehericus dux Forojnliensis a Libur- datum misso. Ann. Fuld. Eginh. Anast.
nis pcr insidias occisus est. An. Met. Egitth. — Gc- 801 Carolus, in die nalalis Domini (282) a Leone
roldus (279) quoque prrefectns Bajoarire, signifer et papa corona imposita, prinius regiun Francorum
consiliarius Caroli pius et religiosus, contra lliiinios Cresar Augustus imperator, Romanis Iaudes
pugnairs occubiiil, Augiieque, 130 <l,,am mullis, succlamantibiis, appellatus esi. Qui postea juxla le-
imxerat ilonis et prrediis, sepultiis. — Baleares in- B ges Romanas (emeralores Leonis papoecapitali sen-
sulre, victis amilio Caroli Mauris et Saracenis , libe- tentiae addixil; sed, precibus ejusriem pap;e vita
ralre sunl. Brilannia cismariiia minor per Widonem concessa, in exsilium eos relegavit.Terrremotus ma-
ducein Carolo subjicitur. Palriarcha Hierosolymita- giius n Kal. Maii factus est. Annal. Fuld.
iius reliquias de sepulcro Domini, el Azan, prrefeclus 802 Helena [Irene] imperatrix de Constantinopoli
civilatis qure dicilur Osca , clavcs urbis et alia legatos itemad Carolum imperatoreni pro pacc nii-
prreclara munera Carolo mittunt. Ann. Fuld. Eginh. sit, el ille vicissim inissis ad eain Jcsse cpiscopo
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
799 Leo papa... excmcatur, el per quosdam libera- tis... reslituit.
tus in Saxonittm ad Curolum esl perdttctus. Geroldus 801 Carolus... eos relegavit. Terrcemoius faclut
prwfeclus... sepultus est. — Patriarcha... Domini cst secundo Jiat. Maii.
mittit Carolo regi.
802 Aaronrex Persarum inler atia munera elephan-
800 Carolus Hierosolymam insicjnia dona trans-
tem Carolo imperalori misit.
inisil, el Romam petens, Leonem papam se rfe ei ilta-
NOTiE.
(279) Codex Gottwicensis : Gerofi Pnssinitts signi- C tum anonymum, in Oriente et Occidenleopibus et ho-
fer Caroli in pugna occidilur ab Hunnis. Suspicabar norihns aiictum. Forte is ipse esl. Odalrih comesari
scriptorcm, littcrarum siinililiidine decepium, Pussi- d. 5 Febr. notalus in NecrologioAugiensi. Geroidirn
nius exarasse pro piissimus, quoil hahei Mellicensis: quoque Piisscnium comilem ex Augiensibus Annali-
veriim Maiiinierius in Lcxico tesiatur Geroldum bus nominat Rariertis in Bavaria Sancta, p. 76. De
hunc Hihlegardis regime fratrem, Bajoariie ac Stic- eo plura afferl Coinliiis, Annal. Franc, t. VI, p. 22.
vire prrefeciuni, arccin in moiile Bussen habuisse, De palre vero Geroldi et Hiiriegardis altuin apuri
aique se ab eo conritem de Bussen scu Bussinium scriplores silentiiim, tx quibus id iiiium constal, no-
iiiinciipassc. bilissiniuin Suevuin seu Aleinanmira fuisse, quein
Firinari iri videlur ex qualicunque charla Cnroli IIIIIIS, quod sciam, Bruschius (Chronol. iuonast.
magui pro inonasierio Augiensi riata VVormatirean. Germ. p. 65) llihlchrandum polenlissinium Siievoruni
811, in qua nieinoralur Beiiholdus comcs Bussensis, tliicein appellai, pairem Hil.legarriisconju^is Carolt
Gerohli nostri lilins, <|iri lenuerit prrefeciuras 7't'r- SL, el Adelindre,qiiie Biic.chatigienseccenobiumcon-
meitdingensem,OIi(faigensem,'Unlingensem,Aliheimen-didit. Cum vero ex Hermai-.no,ari an. 902, Iric par-
sem el uliorum locorum ad eas per.incnitim, quive thenon ab Atlelinda primum ineiinte sieculo x sit
in illo moutis Bussentractu sili snul. llilricgairiis rc- fiinriatus, asserlum istud a se ipso corruil.
gina, Gerolrii soror , ahneplis eral Goilcfririi riucis (280) Mahiliouius,annal. t. II, p. 590, exintle su-
Aleiiiamioruin, leste ibegano t!e vita LurioviciPii spiciiiur Eginoiiein prius fuisse nionachum Augien-
c. 2. (DtichesneScript. Franc, l. II p. 274), (iliasci- seiu ; <Iequo laiacu praeter noiiicn nil liahet Lghel-
liccl Immre , qiiain gentiil Nebi princeps, de quo lus, llal. Sac. I. V, p. 740. Potcral facile a Carolo
supra ad on. 724, qui piitrem habebat Piinchin- D M. Longobardis liuic imperanle ex riilecta sibi
giim Golheliidi Aleinannireriiicis filium ; imdc ipsa Augia Veronensibus cpiscopus riari Egino : qui
:-x tiobil.ssimo genere Suevornm oiia ilicilnr coac- uliiim jam hoc anno cpiscopatu relicto m Aiigiam
vis scriploiibus, qui tamen ejus patrcm haud iionri- concesserit, ac cellam inleriorcm ihi condiilerit, ui
nant. Geroldum vero ejus fratrem liiisse conslat cx asseril D. Weiidenlhal, Auslr. Sac. p. 1, p. 106, in-
visione VVelini Augiensis moiiachi a VValafri.o ceiiiim adhuc esl; ipsuin sallein a. 796 synodo Fo-
Straho an. 825scripta (CanisiiLecl.auliq., t. II, I. n, rojuliensi inlerfuisse testaiurCoiniius, Annal., t. VI,
p. 75>, ulii siinnl ejus cpiiapliimn habclui', quotl il- p. 546. Juxta Panviniuni laiiien circa ann. 80u jam
liini Kalenriis Septembris pereropium inemoral. cpiscopus erat Raialdus scu Ralolrius, qno procu-
Aliiim quoqtie Hilriiganlaeregintc fratrem Uldaricmn rante S. Zenonis basilicam si non sedilicavit, restau-
seu Piildericuin sistil anonymiis San Gallensis nio- ravit saliero Pippinus Imlire rex.
cachus, I. n De gesiis Caroli M. a. 14 (Duchesne, t. (281) Gotiwicensis diero roortis addit secundoNo-
II, p. 107, elBouquel, t. V, p. 104),quiu lanicn ejus nas Juttii.
(lignitalein exprimat. Suevoruiu reguliim appellat (282) yui ad prinrcm at!h::cannum noslro compu-
Adlzruiller, ». i, I. vm, n. 23, pluriinis, juxtn cita- lanrii modo pertinebat.
169 CHRONICON.— S.£C. IX. 17!>
CODEX AUGIENSIS.
Anbianense et llclingaudo coroite pacem finiiavit. j\ tiosa iniinera aiiificiosiim salis Carolo impcratori
Aaron rex Persarum inter alia uiunera elephanluiii misil liorologium. Classis a Carolo impcralore missa
imperatori Carolo misit. Franci Traiisalhianos Mauros item in Cor.sica conimisso prrclio mullis
Saxones vasiant. Fuliis Baugolfo ahbaii Raigarius crcsis, fugavit. Annal. Fttld.
successit. Pa-rliniis palriarcba FoiojuLiensis , seu 808 Godafririus, rex D.inorum et Norlmannorum ,
Aquilciensis obiil. Ann. Fuld. — Egino quoque Ve- multo militum stiorun; damuo ciim Abodrilis bcilo
ronciisis episcopus hac viia riecessit Augireque in conflixit cl vicit. Carolus Junior Linones et Sincl.iin-
basiiica cellrc sure scpullus csl (285). gos, qui ad Godafiirium defecerant, vastavit. E.;r-
805 Constaiitiiiopoli rieposita Helena Niciferus[af., dolf, rex Nordanurobrorum, regno pulsus, prinio ad
Nicepborus] iniperalor facliis, legalos Caroli iinpe- Carolum iniperatorem ac deintle Romani questum
raloiis suis arijunciis firmata pacc remisit. Quos ille venit. Annal. Fuld.
suscipiens, compacio pacis lilleris manriato diiuisit. 809 Ludovicus filius imperatoris Hispaniam peliil.
AH. Fuld. — Sanguis Domiui Mantuaeinvenlus Ca- Eardolf iiircgnuin 133SU1,D3 perlegatospapoecl im-
JOIOiinpeiatoii nuntiatur ; cujus rei verilatem per- peralorisrciniitiliir. Quaestiorie processione S;jiriins
quirenriam Leoni papae impcrator demandavit. Qua sanclisynociohabila (286)vcntilaltir.Iniperatorcoiitra
occasione arre(>to ilincre papa ad iinperalorem ve- g Godafririuli)castrum Escsfcid'(287)trans Albiumacrii-
nil, ct cum co natalem Domiiii Carisiaci celebravil. ficat. Trasico dux Aboriritarum cum fortiler nmltii
Aniiul. Fttld. a. 804. conlrapcrfugas Gotlafridisui squedescrlorcsfecisset,
132 *>04 Doniiius papa niagnis ab imperatore a inilitibusejusdolooccisusest. Annal.Fuid. — Apuri
iiiiiiicribiis tionatus per Bajoariam rediit. Carolus sancliim Gallum Wolfleo (288) abbas prrcfuit an-
iniperalor-Tiunsalbiaiios Saxones cum nmlicribus et nos iv.
uatis in Franciaiii transtulil, et pagos eorum Abo- 810 Ruodrirud filia imperatoris vin lri. Jiuiii obiil.
driiis dedil. Richpolo Trevirciisis arclriepiscopus Godafridus missa magna classe Fresonibns, :er prrc-
oiiit. Aititul. Fuld. i lio viclis Irihuliiin inipostiit : cui cuni iniperator
.805 Carolus Jiinior a patrc missus Bocniiam, oc- Carolus jam cum exercitu occursarct, cliplias queiu
ciso rege Leclione, siibjugavil.ImpcralorCaganoapud Aaron iniscrat, subito morilur, classiscpie reversa ,
llunnos priscuin lionorem rcdiiiriit. Annal. FulJ. el Godafririiis, qui se cum ipso impcratore aciecon-
S06 Carolas imperator intcr tres filios suos re- flicturum minitabaitir, tlomi a stiis pereropltis nun-
giiuin riivisil ^284). Carolus Junior Sorahos vasiavit tiattir. Castelliun quoqtie Hochbuoch (289) snpcr
et Miltducliduceiii eorum occitlit. Iiem niisso exer- Albiain situm ciim praisidio suo n Wilzis captum.
citu Boemia vastalur. Pippinus rcx filitis Caroli C Pippiniini qiioi|iie Jtalire regem filium siiuiii VIK
Mauros de Corsica insula peptriil. Ann. Fuld. — iritis Julii defiiiiciiini tliriicit. Ilispani, ilemquc Grreci
Angi;e, Waldonc abbate atl rcgcndum S. Dionysii per legatos ciun illo pacem firniaiil. Maxima houiii
ccenobiiim transposilo, Helio (2^5) noniis abbas prx- pcslilcnlia hoc anno facla. Heinniingus rex Dano-
fnil annos xvn. rum, filius Godafririi (290), paccm cuin impcraiore
807 Aaron rex Pcrsarum inter alia miilla cl prc- fecit. Aun. Fuld.
COMPENDIU.MEX CODICE BERNOLDl.
805 Sanguis Domini... celebravit. lificiositm Carolo misit horologitim.
804 Domimispapa magnis muneribtts ab,impera- 808 Eurdolf rex Nordanumbrortim regno putcj.s ad
tore ilonutus Romcimreditl. Carolum imperatorem qneslum eenit.
805 Carolusjunior a patre tnissus Boemiam subju- 809 Qiuestio dc... venlitaivr.
gavil. 810 Ilispctni el Grwci per tegitlos cum illo i>acent
80t)Carotut mtperalor regnumintcr tresfilios divisil. ftrinant. Pippinum filiutn suum, regem Italiw, mor-
8ii~ Aarou re.t Persarum cuin uliis mtineribus ar- tunm esse didicit.
NOT.-E.
(283) Scpultiiiin ejus cnni epitaphio arihiic visilur l) vcmbri liabita. Conc. Germ. t. 1, p. 590
in ccclcsia paroi-tiiali cclla: uifei ioiis, ijiioi! cuni (287) Eti.mi Essenfeltl dictum , quoi iiiinc cst
ectypo sanrialioriini ejus exhibctiir in Cels. Gerbeiii Lzehoc llolsatirc oppiilum
ilinerario. Obittis vero ejtis in Nccrologio Aiigiensi (288) In Raperlo nullibi abbas vocatur Wolflcoz,
uotaliir ni Kal. Mart. quamvis factus post Eginoiiem cpiscopus ahhatia:
(284) Vidcnria Caroli charta divisionis rcgnoruin huic fucrit insiriiatiis, eamque sibi conlra Gozbertum
aputl Qiiercetanum el Balu7.iutn. an- 816, defuncto Werdone elecltim per vim arro-
(285) Ex llcpirianno ail an. 802. 77cJrroepitcoput in gai-it, donec ei jussti Ludovici imp. renuiitiare fuil
consilioCuruliclarushubelur. Uii.lejamluniBusilcensi coactus. (Goldast. Scripl. i. i, p. 5.)
calhedrre admolus fuisse vidctur. ld sallcm cx YVa- (289) Apud Eginhardiim llochbucki et Hochbocki
laliirio eruunt Samniaiihani, Gall. Chrisl. I. V , p. vocalur, ac hoiiiernuiii !larobiir«um csse censetur,
983, Heitonem piiiisfuisseepiscopuin qiiam ahbaieiu, u!)i Aiualliaiius Trevirensis auno suq. ecclesiain
uti etiam lcibel Gotlwiceusis. Wuldvui abbaii Heito dedicivit.
Basiteo episcojiussitccessil. (290) In annalibus Fu!;i. et Mc:e;is. iiiciiur iiliiis
(286) Syno-.lush;cc est Aqiiisgr.jiiefisis mensc No- fratris ojus.
PATKOL.CXLili.
 171 HERMANNI CONTRACTIAUGISNSIS MONACHI 172
CODEX AUGIENSIS.
811"Helto abbas Augire et episcopus oasile.T, cuni A <:t plcurcsi pulsatus, v Kal. Fchr. Aquisgrani ohiit,
Hugone et Haione, coiiiilihus (-291)Corislaniinopo- ibiquc lonorilice 135 scpiillus esl anno rclatis tx.xi,
"lim missus, Odoporicum [Hodceporiciim] suum scri- iregni XLVII,siibjcclic Iialirc xuv , iinpcrii xiv, in-
psit. Interim Niciforus [Nicephorus] imperator cum (diclione vn. Pro quo lilius cjus Luriovicus , coguo>
Vulgaribus pngnans oceisus cst. Tandem Michael menlo Pius, regnavil annis xxvn. Qui slatira auili-
imperalor factus IegUos Caroli impcraloris remittit. ilis el absoluiis gentiiun diversarum legalis, generale
Tres exercitus fausloomine in Linones, in Panno- ,colloqiiium Aquisgrani habuil, et niulla pcr lotum
nias , 134 '" Britones ab iniperalore miliimtiir. rcgnum pcrperam gesta correxit. Annal. Fuld.,
Carolus rex lilius imperaloris u Non. Decem. obiit. Eginh., Thegan.
Annal. Fuld. 815 Exercilns Ilcrioldo Danorum rcgi ad anxi-
812 Hemmingo rcge morttio, orto inler Danos de Iium a Ludovico rcgc niissus XL (296) olisides ab
regni priinatu prrelio, decem millia nongenli ct qua- hoslibus accipit. Qtiidam cx Romanis primoribus
draginla cecidisse feruntur. Michael imperaior, lcga- in iieccin Lconis papaecoujiiranles piiniiinlur. Ann.
lis Caroli remissis, suos ctiam paccm coiifirmatum Fuld., Laurish.
nrisit. Beneventani viginti quinque millia solidorum 816 Sorabijlcmque Wasconcs rehellare molientes
anri tributum Carolo persolvuut. Classis Danoriim B compriinunltir. Lcone papa in VIIIKal. Junii ("297)
Hiberniam invadens a Scotis vicla cst. An. Fuld. defiincto, Slephan.us seriil inensihus vn. Qui art
815 Carolus impcrator Amalhariura Trevcrensem Ludovicuin rcgem in Franciaro vcniens, Rciuis eum
nrchiepiscopum el Petrum Nonaiiiulanum ahbatcm impcralorem coronavit, niiiiicriliiisque cl aiuicilia
• ilem
Conslanlinopolim misit, qiioriiin OJoporiciiin niiiluo illi juncliis Romani rcdiit. Impcialoi: sy-
ilem scripttim habetur (292). Ipse Ludovicum filiuin riodo (298) collecla niulia de statu ct religioue
COnsorlem imperii , Bernhardum (295) quoqui! Pip- ccenobiorum bcne disposuit. Ann. Fttld. — Augi.o
pini (ilium, nepo(emsuum Italiac regeni fccit. Thcgan. basilica S. Marirc, a Ileilone abbate ci episcopo con»
— Quina (294) perroagna concilia Mogontiaci, Rhc- slructa, dcriicala cst
mis, Turonis, Cavillonis, Arelali pro staiu Ecclesin- 817 Stepliano papa ix. Kal. Febr. dcfuncio, Pa-
Tiim lieri jussit. Pons Mogontiaci supcr Rhcniim a schalis sedit annis vn. Eclipsis (299) solis Nonis
Carolo structus incentlio periil. Aunttl. Fuld. — Febr. facta , et comela visa csl. Legaii Leonis im-
Conslantire Egino cpiscoptis obii'.. Post qiiera VVol- peraloris de Constaiilinopoli prnpacc ad Luiiovicuin
fleoz episcoptis faclus est , qui ccenobium quoque vcnitinl imperatorcnt. Luilovicus imperaior Lolhi-
S. Gulli IV jam annis tcnuil (295). Apud saucluai riiim (500) priroogcniliim suiim iiuperii consorlero ,
Gallum Gozperlus abbas prrcfuil annis xxvu. C Ludovicum elPippiimin filiossuos Bajoarirc et Aqui-
814 Carolus imperalor magnus, cuiu prius ihe- tanias rcges pra:fecit. Sclaomir dux Abodrilaruin
sauros suos inler xxi archiepiscopalus rcgni sui cac- rcbcllal. Bernhardus rex Ilaliie rehcilare niolitns ,
lero3que episcopatus et Ecclesias divisisset, fcbrc ctim rebus suis despcrarct , palruo iroperalori ad
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
811 Iletto abbas Augimel episcopus Basilew, mis- Arelali pro slutu Ecclesiarum fieri jussil
tus Constantinopolim, Uodmporicum suum scripsit. 814 Carolus imperalor... qui stalim ge.ncralccollo-
812 Michael imp.legatis Caroli remissis, suos eiinin qttittm Aquisgrani htibuil, el mutta perperam gesia
patem, confirmatum misit. Beneventani 25000 solido- per regnum correxit.
rum anri tributum Carolo persolvunt. 815 Qttidum ex Romanis primoribus... puniunlur.
813 Carolus imperator... misil, quorum liber iline- 816 l.eone papa defuncio vm Kal. Jnn... corona-
raius , Hodwporicum iiem scriptttm habetur. Ipse vil, deinde Romam rediit. Imperalor synodo... ber.a
Ludovicum filium regni cottsortem fecit. Mortuo D disposuil.
Pippino filio ejus rege Italiw, filium ipsius Bernltar- 817 Slephano papu... annis vn. Legaii Leonis...
clum, nepotem snum regem fecit Italim. Permagna veniunl imperalorein.
concilia Moyuntiaci, Rheinis , Turonis Cavillonis,
N0T.«.
(29!) Turonensi scilicel ct Forojuliensi. Hello autem an. 815.
suhscribitur in leslamenlo Caroli M. hoc anno con- (296) Annales Fiilri. LXobsides numerant.
dito. Teslamcnium hoc, ul perhibel Eginhartlus (297) Annales Fuldenses hahent VIII Kal. Julii,
manifeslo errore, cum Siephanus ejus succcssnr
(Kaluz. Capit. t. I, p. 487), ronscripium est anno Jun. fueril ordinalus, obiil aiilem Leo ni
811. Hellonis Hodceporiciiminlercidit, Lcgatio Mi- jam 22
chaelis allero anno lacta. Eginh. Idus Jiiuii.
(292) Nuspiamediiuni legiturhoc Hodceporictim. (298) Est hrec synodus Aquisgranensis. Conc.
Germ. t. I, p. 450.
(295) Id jain anno priore facluin. Lab- Erlinsis Itinte fuit hac die, illa autem solis
(294) Cuncla hrcc concilia una serie recenset (299)
beus in sua collcctione t. VII, p. 1259, et Moguutta- conligil 19 Fehr.
cum llarzheim in conc. Germ. 1.1, p. 404. (300) Vid. cliarta divisionis apud Balnziuin Cri|iil
(295) Vid. ad an. 809, Juxla Ralpertum Gozber- t. I, p. 573.
tus primum tHi. 816, abbas eleclus est, cx Hepidanno
173 CHRONICON.— SJEC. IX. 174
CODEX AUGIENSIS.
deditioiiein venit. Ratgarius Fuldensis ahbas a fra- j\ tspalium leucre unius in modum aggeris intumrjit.
tribus accnsalus et conviclus depoiiilnr. An. Fuld. 137 Ludovicus impcralor tle puhlicis pcccatis
136 818 Beiiianlus rex , itero rebelljoiiis coa- suis i publicam pcenitenliamegil ct quoequein regnu
victus, judicio Francorum excaecaius morilur, com- 'isuo corrigenda correxit. Lolharius in Italiam, Pippi-
plicesque cjus diversis roodis puniti episcopique nus i diicla uxorc in Aquiianiam reges missi suiit.
dcposili suiil. Ludovicus imperator Cisniariuos Bri- Fiilriis
I Eigil abbas obiit, cui Rahanus, vir doctus et
tannos rebcllantes, exciso Mormanno duce corum, divinortim i lilirortim tractator cgregius, successit.
doinuit. Eclipsis solis vni Id. Julii facia (501). Ir- Anncil.Fuld. — AugireHellone abhatc ct episcopo
mingard impcralrix obiit v Non. Oclob. Fuldis Eigil privatam
] ct quielam vilam adoplanle, ErlcLaldtis
nhbas constituitiir. Annal. Fuld., The.gan. ahbas X prrefuil aimis xin. Ebbo Reinorum arcbi-
819 Sclaomir dux Abodiilarum exsilio damnalus cpiscopusgenti NortniaiiiiorumvcrbumDei prretlicat.
el regnuni ejus Ceaddrogo Trasconis filio dalum. Annal. Fttld.
Synodo Aquisgraiii (502) habita inulta de sla u 8-5.Loiharius rcx Italioc,roganle papa Paschalc,
Ecclesiariimel crenobiorunitractala sunt. Impcralor iniperator ab eo Roinae.coronatur. Luidwidus Tan-
Juriilh filiam YVelphicomilis riuxil uxorcm, ex qua noiiiae lyrannus, in Dalmatiam Iransfugicns, dolo
Carolum gcntiil. Exercitus in Pannoirias cou;ra B tlucis Prorincion pcreiiiptus esl. Inler alia prodigia
Liudwidiim [al., Liulwilus et Liutulfus] Sclavum teirienioius Aquense palatiura concussit. In lcrrito-
rcbcilaiitem parvo eflecbi iniliiiur. Pippinus lilius rio Tiillensi pucila quacriamduoriennisIriennio (501),
iniperaloiis Yascones rebcilanles suhjicit. Fulriis fcre sinecibo etpotu sana ct manihus suis laborans,
ccclcsia sancli Bonifacii ab Hcistolfo archicpiscopo permansii. In pago SaxoniaeFirihsazi (305) XXIII
dcdicala esl. Annal. Fuld. villre, ct in aliis provinciis ultra soliturn plures ful-
820 Tres exercilus contra Liiiriwiiiumcx diversis minecremaloe. Fiilgura crebro sereno cceio ccciriere,
parlibus imiuissi Pannoniain magiia ex paiic deva - agri praeter solitiim mtilii granriinc vastali, verisin-
slant. Bera comes Barcinonrc,rctis niajeslalis, duclle ler ipsara cl magiiis lapidibus qtiibusdam in iocis
convicius, cxsilio danmalur. Ex iniiiidalione pluvia- decidentibus. Peslilentia qtioque ingens facta. An.
rnm nimia oestilentia niagna cl fanies facta. Aniutl. Fuid.
Fuld. 824 Rex Yulgarorum Omortag pro pacc ad impc-
821 uiidoviciis imperator rcgnum inlcr filiosdi- ralorem Liidovicum inisil. Romrc Eugeniiis p..pa
vitlit, cxsilia relaxavit, dcbita ctinclis riiniisil, pos- post Paschalem scriit annisin. Uicmsprrclcr solituni
scssioncs in fiscum rcdactas resliluit. Lothariiis frigii!a ct prolixa. In tenilorio Aiigus:oJuiiensi gla-
fi iu> cjus uxoreniduxit. Thegan.— Ccadtlrago duce C cies dc acre cccitlisse dicilur xv pedum longa, VII
Ahodriiarum perlidire notalo, Sclnomir, cxsilio lata, II grossa.Liidovicusimperalor lilitiiuLolhaiiiiii)
revocatus taciusquc morbo, percepto baptisinale pro quibusdam corrigendis Romain misit. Ipse rebel-
obiit. Ann. Fuld. lauicin Biiiaiiniam ferro et igne vastans domuit.
822 I:i Thuringia ccspes Iongiludine L pedum, Anital. Fuld. — 138 AugiacWelinus monachus, o
latitudiiiexiv, allituriiue xvm, de loco suo xxv pedes corporc ductus ti rcduclus.post triduiim obiil; cujus
transialtis inieger iiivenilur. In orientali Saxouia visiones He;to cpiscopus prosa, ct Walalilridus
nocte qtiailam, juxta lacum Arnsco (505), lellus per heroico melro scripsil (506).
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
818 Ludovicus imperalor Cismarinos Britannos tone abbate el episcopo quietam vitam adoptatlte,
domuit. Erlebaidus abbttsdecimussuccessit.
819 Synodo Aquisgrani habita, multa de sltttu 825 Lotharius rcx... Rotnmcoronatur. Agri multi
Ecctaiarum disposila sunl. «. prwter solilttm grandine sunt vaslati, magiis lapidi-
820 Ex inundatione aluviarum pesiilentia magna bus elicubi decidenlibus.
[acla est. 824 Romm Eugenius papa posl Paschalem sedit
821 Ludovicus tmp. regnum inter filios divisil, annit tribus. Augiw Wetlinus monachiis e corpore
exsilia retaxavit, debita cunctis dimisit. ductus post triduum... Hetto ... scripsit.
822 Ludovicus... egregius successit. Augim Het-
KOTJE.
(501) Eclipsis ista pertinet ad 7 Jul., non vero ad Saxonire ronfinibns in Weslphalia collocatur, de quo
d. 8. • consulendum Chroiricon Gottwiceuse, p. 60u. Ex
II, p. 11.
(50?) Conc. Germ. I.habet hoc auleni loco erroris conviixilur Paullinus,
(305) Inde noinen oppiiium Arntsee, seu eumdem pagum in rnarchia Brandiiiburgica con-
Arensecin veleri marchia Brandenburgica, lacui huic stiiiiens.
atljacetis. (506) Hetlonis descriptio prosaica desideraiur;
(504) Annales Fullenses decem lantuin menses Walafritli autein carmeii exstat in Canisii Lecl.
babenl, uii et Annales Eginhardi, sed ad ann. 8:25 Aniiq. t. II, p. n, p. 204, nov. ed. Yiri. Coint.,
triennium ponunt. Annal.t. VII, p. 733.5
(305) Pagns hic allis Fritati dictus vulgo In
175 HERMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACIII 170
CODEXAUGIENSIS
825 Detn rex Vulgarorum legatos |>ro icrminis A bus 1 xi., et posl hime Gregorius IV papa seriil an-
rcgiicrum dirimcndis imperaioii niiltii. Wiomarcus nis xvi. "Annal.Fttld.
Britto, Francoriim terminos infcsiaiis, a miliiibus 139 823 Reliqi:i;r sancli Marcellini Aquisgrani
Lanlpcrli comitis in domo propria pcremptiis esl. ailalrc pltiriniis gloriiicanlur miraculis. Iinperalor
Imperalor cum liliis Godofridi pacem fecil. Anncil. Loihariiim filium ad (erminos Hispanirc conlra Sar-
Fuld. racenos, Lurioviciiii)vero'conlra Vulgaros iu Psn-
826 Ilem Vulttarorum rex legalos insolentius pro nonias ctim excrcilu misit. Ruplo iucatitc paeio
termihissineniurastaluciiriisimperalori mittit; quos Ciiin Noiiinaiiiiis fostlerc, castra noslrorum ah ipsis
imperator negligenlius rcmisit. Herioldus rcx Dano- direpta sunt. Amuil. Ful., Lattridi.
rum cum nxore el filiis et inagna suorum iniiltilu- 8i9 Aquisgr.ini lerrreinoius Sabbato sancio Pas-
dine Moguntiaci (307) baplizatus csl. Georgius qui- chx facltis. Generalis convcnlus inense Augusto
•dam presbyter Venelicus organum hyriraulicum Wormalioe ah impcralorc habitus. Yulgari ilem na-
Aquisgrani fecit. Rizo Golhus de ])alalio adSarracc- vihus pcr Dravum invecti Pauuoiiiam vastant. Lo-
nos se conferens rebcllare tenlavit. Hidowinus dc lliarius (ilius imperaioiis in Italiam proliciscitur.
S. Dionysio abba ab Etigenio papa ossa beati mar- Bernardtis comes Barcinoiicnsis camcrarius impcr.;-
tyris Sebasliani impetravit, qure, Stiessionis in ba- pj loriscontra volunlaloni Francorum factus. Anna'.
silica sancli Medardi locala, variis el innumeris re- Fuld.
fulscre roiraculis. Annal. Fuld., Laurish. 850 Dissensio principum conlr.i imperatorem pro-
827. Exercitus Sarracenorum Rizoni ad auxilium plcrBcrnardum rooia, ipso depulso, ari lempus rootli-
missus, Pippino rege tarriius resisteute, terriloria cum scdatur. Annal. Fidd., Vita Walw.— Corpus
Barcinonensiuni et Gcriiniensium vasiavii. \iilgari S. Marci cvangelistre suh noniinc Valentis inaiiyris
turbata pace Pannoniam pcr Dravum fliivium navi- Ralolius Veronensis episcopusa tliicc Vcnetioeirop--
bas invadunt, vaslanl sibique stibjiciunt.— Corpora travil, et ciini corpore Geacsii inariyris in Aiigiain
sanclorum inaiiynr.n Marccllini, ci Pciri (508) iu i.isulaii) aliulit (510). Basilica sancli Galli a Goz-
Franciam translala siinl inense Novembri. Ronirc perio abbatc incaipta.
post Eiigeiiiiim (509) Valcuiimis papa sedit die- 140 851linperalor, cocvenlu Noviomagi (511) ha-
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
826 Herioldus... baptizatus cst. Iliidovinus abbas C dies xi., er post hunc Gregorius pttpa sctlil ttimis xvi
de S. Dionysio.. . Medardi collocarit. Reliqttiw.. . miraculis.
827 Corpora. . . Iranslata sunl. lloc in anno An- 829 Aqttisaruni lerrmmotus Subbatosancto Faichtc
tegisus abbas in qualuor libellos collegil tam scrcn factus.
lares quam ecclesiaslicas leges, quas Caroms M. e.i 830 Corpus S. Mttrii... iusitlam tttttilit.
Ludovicus atque Lolliarius imperalores promulgarc- 851 Imperator omnes sibi comrurios Itonore pri-
runt (512). vundoanimtis ttim filiorum quttin caicroruin eoilra
828 Romw post Eugenium Vtileiitinus p,</>atedil se irriiatii.
NOT.-E.
(507) Nigellus et Tlicganus hoc apnd ingelnheim miticre polnil Ralolrius ejusricin pariter urbis epi-
facliiin scribunt. scopus. quam illuri S. Marei primuni ante bieiiniuiii
(508) Vid. Einbaiili historia hujiis Iranslaliouis Aiexandria Venelias translatum (Pagius in Cril.
t. lJnn. Bolland. d. 2. ad an. 820), elsi illius paiiein Augiensihus conceriat
(509) Paschali a 823 defuncto, Eugeniiis a. 824 D Coinlius Annal. t. VIII, p. 164. seqq., uhi pluribiis
successit, liuicqiie aun. 827 Valeiilinus et Grcgo- qiioque agit de SS. Senesio et Theopompo, quoitiin
rius. Pag. parilet' reliquire eadeni occasione primuiii Augi.e,
(510) De interpolalione suspecta est luvc narra- deinde Raiholrii cellre fuerint illalre. Ilas ex Oriente
tio, forte ex coriice San Georgiano scu Beiucl lo advectas ct an. 807 in monasterio S. Fuscre reconrii-
poslea addila; ceiie cliaraclcr a primteva liianu las scrihit, ubi RaiolJo quaeiam earuni pars multo
abire videttir. Aniiquus codex apuri Urstisiuni tan- ante obligeril, quam a. 911, exinrie Nonaniulam
liim- habet : Corpora SS. Valenlis el Sinesii in iransferrentur, quod fuse describil Ughellus Ital.
Augiam insulam deferuntur, seu , ul habct brevc Sac. t. X, p. 491, seqq. Uterque in Marlyrologio
chronicon San Gallense (Diichcsnc, t. III), corpor.t Rom. notatur 21 Maii, in Calendario aulein Pctcr-
SS. Vatenlisel Sinesii Augiam deveneruiil: ijuoi ad shusano die 19 April. ,et in Rheiiaiigieusi tlie 20
an. 829 jani refert Chronicon Augiensc : preriosa ejusdcm inensis. Vid. Gcrberti liin. Aleinan. Ratcltli
eorpora S. Vuleittiniet S. Senesiiin Augiuminsulam cella. ct t. I Monuin. Liturg. Alcin., p. 401,
vencrunl v frfus Aprilis. Annalisla vero Saxo :>A 472. Tiilcmoiit, l. II Obseivat. cccl., p. 98 c.t
an. 851 : Corpora SS. Valeniis, Sinesii et Theopontii 513.
in Augiam insittam delata sunt. Quod Valenlcm spe- (511) Juxta Theganum factum, id est in conveutii
clat, potius nnhi persuaserini illum esse episco- Aquisgranensi.
puni Yeroncnscin an. 551,26 Jul. dcfunctiim, quo (512) Haeccolleclio Iibris vn comprehcnsa exsial
die atlliuc coliiur. Cujus certe corpus, utpole in Capitularibus regum Francoruin, ex ediiio.ie
Vcronie coniliuin), facilius obtinere et in Augiahi , Baluziana.
177 CIIRONICON.— StJEG. IX. 178'
CODEX AUGIENSIS.
bito, oniiies quisibi conlraiii fiicranl, honoribus pii- A < Antwerpain urbem, cl in ostiis Mosacsittnn Willani
va-.it, q-.iostlam etiam prrediis spoliavil, qiiosiain |
|a/., YVilhani]cmporium incendiint, et a Fresonibus
exsiliorelegavit, aniiiiosque lam fiiioruin <]uamcrcte- tribuium
1 accipiunl. An Fuld. — Atigire Heilo Basi-
rorum comra se et Juriith uxorem suara gravilcr 1 episcopus obiit et sepelilur (521).
lere
irritavil. Annal. Fuld. 837 Ticiuum III Kal; Jan. octies noctti treinuissc
852 Imperator cmitt-a filium Luilovicum cum dicitur. < Multiprincipiiro Iialirc uiorbo abstnnpti. Co-
exercitti Augtisiain Vindelicam venil: quo resislenie, i
meia in signo Librrc visa (522). Nortmanni in YVal-
conira Pippinum alierum (ilium ad Aquilaniam se cra < [al., Walacria] insula commissa pugna xv Kal.
convertit eumque regno piivavit. Sori inde reriiens, Julii > niullos inlerimunt; ileinque Dorcslalum va-
timore filioruin uxore abriicata (515), difliculter stantes' tribuliim a Fresonibus accipiunl. An. FulcL
Aqnense palaiimn rcpeliit. Eclipsis solis n (514) 858 Terracmotus xv Kal. Febr. vespere factus.
Non. Maii et Lunre xtti KAI. Junii facta. Annal. iNavesconlra Nortmannos aeclilicatoc.Imperalor op-
Fuld. I
timam parlem regni filio juniori Carolodedit. Annctl.
i
835 Imper.itor, recepta uxore, contra lilios ad se Berlin. an. pr. — Lotharius el Ludovicus fratres in
venire volenles, colleclo exercilu in Alsatiam arma Tridenlina valle inler se colloquium habiiere. An-
comuiovit: ubi venicnle cum liliis Grcgorio papa, JJ nal. i Beiiin. an. pr. —Imperator, habito Noviomagi
imperator a suis proditus ac relictus in filioruni suo- conveniu, consilio quortnndam Ludovico (ilio re-
rum polestatem devenit. Annal. Fuld. \gnumorien(aiium Francoriim, quod ab eo acceperai,
854 Imperalor judicio episcoporuro armis dcpo- inlerriixit : qnotl ille invitlia pravoruro faclum sciens,
silis, ad agendain pcenitentiam incliiditiir (515), et ciini iricm regnum invasisset, impcralor colleclo
uxor ejus in Italiam relegatur; sed niox oestate re- icxercitu vi etiin expellcrc statuit. Pippinus rex A-
cep;a uxore, et arinis Lotharium filiuiu in Italiani quitanire,lilius iinpeiatotis, inense Novembris (323)
repul.l (516). Nitltard. Theg. — Eodero anno pugna ohiit. Annal. Fuld. — Apuri sanctum Gallum Goz-
contra Maifredum elLanlperlnm facta, in qua inler perto abbati Bernwicus successit. Ralperl. — Augirc
alios plures cecidil Odo comes Aurelianensis, el Erlebalrio abhaie cetlente, Riiodhelm abbas xi prrc-
Tlieodo abbas Turonensis. Ann. Fuld. fuil annis iv.
835 Impcralor cinn liliis Pippino et Luriovico 142^39Luriovicuspatriiinpcratoriccdeudum ia-
Lugliiiti (517) roagnum habuit 141 eotivenlum. tus, in Bajonriam rediit. Imperatorcelebralojiixta Bri-
Noiiinaiiiii Doreslaluin (518) vastant. Annal. Fuld. gantinum Iaciiro(324)Pascha, postea habilo vVorma-
— Basilica saneti Galli dedicala est. Hepid. lioecoiivcntu.Lothario filiodellaliaadvenientirecon-
856 Imperalor coiiventiiinapud Theoilenhovc(5i9) Ci ciliamr, ipsiqiieelCarolofilioregnumpartitiir. Annctl.
p.ilaiuai hahuit, ad quem Lolharius filiusejiis gravi Beriin. — Bajoaria tantiiniLuriovico quia eum offen-
moriio deleiitus vcnire non potuil (520). Noiimanui dcrat relietn : Lolhaiioqne Italiam rcpelente, ipse
COMPENDICMEX CODICE BERNOLDI.
832 lmpeititor conlra filios suos exercitum movit: 857 Ticinum lerlio Iiat. Januarii oclies noctu tre-
v.xoremtiinore filiorum abdicavit. muisse dicilur.
835 Imperaior iletn contra lilios. in Ahatiam 858 Imperalor habito conveitlu Noviomctgi Ludo-
venil : ibi venieute Gregorio papa cum filiis im- vico filio regnum Francorum interdixil. Puoto [al.,
perator, a sttis reticlus, in filiorum potestalem Bodo] diaconus palaliiin Judaismum lapsus. Alinal.
devenit Bertin. ad an. 859.
834 lmpera.or judicio... includitur. 859 Impcralor filio suo Lolhario repacificalur.
835 Impcralor... magnum conventum htbuil. Ebbo Remorum archiepiscopusdegradutur (525).
NOTyE.
(515) Alii hoc ad aniiuui 850 referunt. Vii. Ludov. I) nnnc Diedenhofen ducaltis Luxenibiirgici civitas atl
Pii. Mosellaro. Pertinet vero hic convcnliis ad anniini
(314) Annales Fulrienses habent. v Nonas Maii, Aniutl. Beriiri.—Stibsiiluendus hie
sed nulla boc anno solis dcfeciio contiyi:, et illa priorem.T«e<;«».,
esl convenliis Aqiiisgrauensis. Attnal. Beiiin.
IimiBfuit 18 April. (520) Speclal iil ad Wonnaticiiseni conveiiluui hoc
(515) Faciiius boc iiiini priore patratum produnt anno celehratum.
gesla exaucloralionis apud Duchesne, t. II, p. '521) Sudanus in Basitea sctcra illum jatn a. 830
532, ubi etiam lcgiuir Lutlovici Pii desuper con- iiiortuuni ilicit.
queslio. (522) Astrononi. ponit in signo Virginis.
(516) Fugienle Lothario Ltidovicus jaro in Qua- (325) Alii obituni ejus niensi Jtinio ascribuut.
dragesima iniperio reslituttis est. Aslron. ad. an. Viil.PagiCril.,a. 838,el Bnnan.,ReicIishisloriel.lH,
83 i. p. 175 seq.
(317) Videlnr hic iiulicari convenlus Wormatic-ii- (52i) Nempe in Bodoma palatio rcgio. AnnciL
s:s anno se.|. Iiabiius. iiiegani appeii.1. Lanibec. Beriin.
l>iiil. CIKS.1. ii, c. 5- (525) Pagius in Critica Baronii depositioiicni
(518) Hodie Wyck Duerstede, Belgii urbs in Ultra- haiic acl an. 835 refert. Vid. Gallia Cbrist. t. IX,
jeclina provincia. p. 30.
(319) Est hrec Theodonh villa, aut TJtonis vilta,
«79 HEHHA.NNICONTRACTI AUGIENSIS UOftACHf fSO
CODEX AUGIENSIS.
tuin filio Carolo ad disponcndam proliciscilur Aqui- A strage facla Ludovicus et Carolus castris
ponii sunt.
taniam. Comeia in signo Arictis, rceliim insiar san- Loiharius vero fugiens Aqnense
palaiium pein, ct
guinis riibeum igniculique per aera discurrerevisi. recoltectis undique copiis, digressos a se invicem
Annal. Fuld. fralres, primo Ludoviciiin aulimino el hieroe Caro-
840 Lui'ovicus se privatitm dolens, mullis sibi luni in Galliis frustra persequi laboravil. Comela in
adunalis pcr Alamairoiam, quasi debituin rcpelens siguo Aquarii VIHKal. Jan. visa. Attnal. Fuld., Ni-
l-egimm,Franconofiirt venit, contra quempatcr im- thard.—Grimaldus archicapellaiuis Ludovici cce-
perator Ltidovicus relicta Aquilania copias colligit nobium sancti Galli beneficii loco ab co accipiens
enmque per Thiiringiam ad barbaros pulsum per leiiuit annis xxxi. llepid.
Sclavornm genies laboriose Bajoariam repetcre coe- 842 Visa fralris pertinacia, Ludovicus el Carolus
gil.Anna/.Beii., Nilh.—Acrquasisanguis coagulalus copiiscollectisapud Argenturacuro (528) converiiunt
in Paschic lempore rubcus apparuil. Eciipsis ciimque perscqui slaiiiuitt, el apud Sentiacam
solis viiliiiis Maiipost sextamdiei horam facla(526). (Sinzick) villam inveiitum, ctiin a suis desererctur,
— Imperator Ludovicus inorbo corrcptus, et in xvn Kal. April. fugere compcllunl rc»iiumque ejus
quaintlam Rheni insulam prope Ingelenhcini riiictus, cis Alpcs inter se di-pciiiiint; qui rursuin collecto
designato in impcrium Lothario lilio, xn Kal. Julii R excrcitu apud Madascouain Galliae urbcm eos ex-
obiit, et Metis in ccclesia sancii Arnolfi sepiiltus cst. spcclal; landcmqiie cunclis paccin quam belltim
Lolhariiis dc Ilalia retliens regnuni su-ccpil : quod mallentibus, ter quairagcnis proccribus juralis re-
fralribus ejus Ludovico ei Carolo non lercnlibus, giiiim iu tria particnduin die slatula inaiiriiiiit. Ni-
primtis ei Ltidovicus cumcopiis oiienlaliuin Franco- thard. — Liiriovicus in Saxonia coiijtiralionem li-
rum prope Moguntiaci occurrii; vixque pugna dilata, beiiorum conlra dominos, aiicloribus capite plcxis,
cum Loiharius contra Caroluiii Gallias pctcret, Lu- conipescuit. Cuin legati slaluia die concnrdare non
dovicus sibi Francosorieniales, Saxoncs, Thuringios, possenl, paiiilio in aliud lenipus diffcrtiir. Auuaf.
Alamannos Bajoariosque confcederat- Annal. Fuld., Fuld. 144 AugiouWalachfiitliis Slrabo vir rioelus,
Nithard. abhas xn praeluit annis vn, qui nuilta ingcnii sui
841 Liidovicus cuiii orienlalem Rheni ripam prrc- ixonimenta mctroet [irosa reliquil.
sidiisoccupasset, Lothario 143 omissaCaroli insecu- 845 Dcscripto reg-noet in tria riiviso, fratribusque
iioiieredeiinle,cliiienseAprilijiixlaYY'ormaiian)clani Viritluni convenientibus, Loiharius cuni iniperaloris
Rheniim cmn cxercitu traiiseuute, a qiiihusriam suis noniiiie Italiani ct Galliam Bclgicam, qure nunc us-
pene prodilns ela fiatre circumvenlus, in Brvjoariann queab eo regnuin Lolharii dicitur (329); Lndovicus
redire compulsus est, Lothariusqtie rclicta atl prrc- ^ Germaniam, Pannonias, Noricum et Alemanniam;
siilium Rheni copiarum parie atl perscqiienrium re- Carolus reliquas Galliarum provincias accipiunt:
diit Carolnm. Nithard., Annul. Bert.— Interim Lu- firmataqae sacramento pace, digressi siinl. Annal.
clovicus ari auxilium Caroli pcr nuiitios rcvocatus, Berlin., Fuld. — Carolus Aqiiitaniam Pippino, fralris
occiirrentibus in Rhaetiensi lerritorio reliclis Lotha- MiiPippini filio, aufcrre moliens euinque infestans,
riicopiis, III ItltisMaii pugna coiifliv.il,etAtlalbeiiiua pluriiua proprii cxercitus ilamna peiitriit. Judith
«-.onrilcmciiiii niullis aliis viclor prostravit. Inde iroperairix obiil. Annal. Fttld.—Romrc Gregorio
irausito Rlieno, atlunatis cuin fratre Carolo copiis, papa riefuncio, Sergius II setlil annos in (530).
cum Lothario monarchiam appeienl", de parlilionc Manri Beneveutum occupani. Al. a. seq.
regni concordare non possent, jiixtaFonlii)atam(527) 844 Carolus rex Galliarum Bernhardum Barcino-
villam vu Kal. Julii acie confligunt, cl iunumera nensem duccm nihil mali suspicanleni occidil. Exer-
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDl.
840 lmperalor,filio suo Lothario ad imperium de- D tria partiri coiislituunt. AugimWalachfridits
tignato, xn Kitl. Julii obiitel Melissepelitur. prwfuit, qui metro et prosa conscripsil mulla.
841 Ludovicus Junior, adunatit cum fralre sno 813 Lolharius cum imperatoris nomineIialiam ac-
Carolo cojiis, cum Lolhario monarchiam appelcnle, cepit et Betgicam Galliam, qum nunc utqite ab eo
de parlilione regni concordare non possent, juxta regttum Lolharii dicitur; Ludovicut Germaniam,
Fontinacam villum vu Kal. Julii acic confligunt; Carolut Gallias obtinuit.
Ludovicus et Carolus caslris potiti sunt, fugato Lo- 844 Defuncto Grcgorio papa Sergius secundut te-
thario. dil annit tribut (351).
842 Tandem cuncits pacem optanlibus regnum in
NOTJE.
(326) Annales Fuld. : iv Idus Maii in vigilia As- (529) Seu Lotharingia. Celebre hoc est pactum
censionis, qure hoc anno eral in Nonas Maii, scn Virotltinense, a quo Luriovicus Germanicus regni sui
die quinta Maii, qua eclipsis hrcc facta est: et sic anuostn pluribus dipiomaiibus numerare consuevit.
quoque habel annalisla Berlinianus. (530) Gregorius priminn xxv Januaiii anno se-
(327) Fonlaniacuni habcnt Annales Fuld. Met , quente obiit. Anasl. Pag
Fonlenai itt pago Aulissiodorensi. (531) De roorte Gregorii IV variani auctores, cui
(528) Argentoralum habenl Annales Fultl. boc anno Scrgius successit.
181 CHRONICON. — S.-EC. IX. 18fc
CODEX AUGIENSIS.
cilus e<usdema Pippinl ducious pugua victus est vu A annis ix, mensibus m, qui castrum, quod Leonia-
ld. Juiui ceeidilq.ue cuin niuliis aliis nobilibus Rlia- num vocalur, ad ecclesiam sancti Petri communien-
ban signiferejus.et HiigoRichboloqtieabbales (552). dam construxil (537). Annal. Bert. a. 851.
— Ludovicus rex Gcrmaniae Abodritos defeclionem 847 Lotharitis el Ludovicus se vkissim invitanles,
molientes, occiso rege eorum, bello perdoinuit ct mntuo conviviis rcjiis niiinciihiisipie fruuntur. Nort-
per duces disposuil. Fuld., Pilh.— Rhabaiius Ful- manni iierum Dorcstatnm inccndunt. Moguntiae
densis abbas libnini, quem De laHile saifctoecrucis Olgarius archiepiscopus obiit; pro quo Rhabanus
variis figuris metroque composuit, Scrgio papae(555) Fuldensis abbas doctissimus archipi-resul promoliu
transmisil. Annal. Ftitd. —Reinis posl Ebbonem seditannis ix, qni mox Ludovico 146 jubento sy-
Hiiicmarusvirdoctus archiepiscopus ordinalur(554). nodtim iiiagnam (538) Mogiintiacicollegit, u!ii inter
Flodoard., Ilincm. alia Tbiota pseudoprophetissa ex Salomoiiis-Con-
145 843 Norlmanni regnum Caroli vastantes Pari- Slantiensis cpiscopi parochia correpla el publice fla-
6iususqneper Sequanamnavigio veniunt, acceptaqiie gellis cicsa, laiidem a valiciniis qutestuin quoereiiti-
ab co magna pro pace pecunia discedunt. Attuul. bus, obticuit. Aiinul. Fuld.
Bert. — Iteni in Fresia seroel vicli et bis victores 848 Ludovicus rox, roisso filio Ludovico, Boema-
— Coie-
magnas lioniinum siragcs faciuiil. Iiem in Siuonia B nos conipressil el ohsides dare coinpiilit.
Heniiicburg (355) pnpulati, non inulti releiinl. — schalcus quidam presbylcr, quostlam homines ad
Carolus rex inita cuni Britonibus pugna, plniibus vilam, quosdam ad inoriem inevilahiliier a Doo pra;-
amissis, vix cum paucis effugit. Annal. Berl, — Lu- destinatos dogmatizans, in coiivcntu episeoporiint
dovicus rex xiv ex ducibus Boemanis ad fitlem con- Moguntiaci (539) convictus de regno Ludovici pe!li-
versos baplizari fecit. Lotharius imperalor Burgiui- luret Remis ad llincinririiin episcopuin sutiin niitli-
diones rebellare molienles ad deriiiioHein coegit. tur. Annal. Fuld., Ilincin.
Annal. Fuld. 849 Evcrcitus a Ludovico rege conlra Boeffiaiios.
846. Gisalpcrlus Caroli miies filiam Lotharii im- item rebellantes misstis, ctim pactum el obsiries
peratoris vi rapuit; unde iralus Lolharius cum Ca- hostium pacem poteniium accipere coniempsisset,
rolo, licct Luriovico satagenlc, pacilicari noluit. IVi- turpiter ab ipsis crrsus et spolialus, obsidcs dedit et
UmrcL,Annal. Met.— Lutlovicus.Marahcnsihiis (356) cuin deilecore reriiit. Annal. Fuld. — Tcrrreinoliis
Sclavis coropressis, Rastizen duccm constituit el fucUis csl. Augire(340) VValachfririusStraho ahbas
per Boemiam citm gravi damtio exercilus rediit. obiit, pro quo XIIIFolcwinus prrefuit aniiis ix.
Annal. Met. — Mauri, cum Romam petcntes ui-bein 830 Norlmaniii Gotefrido duce pcr Seqiianani
ipsam capere non possenl, eeclcsiam sancti Pclri C ascendentes regiitim 147 Caroli vaslanl : ccntra
Vas:averunt. Annat. Futd. — Ronire Lco IV seriit quos Lolharius imperator in auxilium evocatus, cura
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDl.
845 Rhabanus Fuldensis abbas librum, quem de pa;xi>el Rhabttni Mogunliacensis archiepiscopi in con-
S. cruce... transmtsil, til Aug. a. pr. ventu episcoporum Moguniiaci, confulala est hceresis
816 Lothtirius imp. Burgitndionvs rebellure molien- Prmdeslinaliitnorum, quorum capila B. Augustinut
lesud dediiionem coegit. Aug» a. pr. confregit atque conlrivil in libro De correplione etgra-
847 Romx Leo quarlus papaCV sedil annis ix, tia el prwdeslinatioite sanclorum.
ttnettsibutiu, qui Romm munitionem, quam Leoitinam 848 Goleschatcus quidam... convictus regno expel-
dicunt, fecit, eamque aposlotica benedictione dedicavit litur.
et sub anaihetnaie in perpcluttm confirmavit. Mogun- 849 xittgue Watachfridus abbas Strabo obiit,.pro
ticei Rltabanus, FuldettsisMbbas doctissimus, ordina- quo Folckwinus ubbas xiu prwfuil annis ix.
tltr archiprwsul, qui mox, Ludovicojubente, syitodum 850 Magna fames circa Rhettutn, in qua Rltabanns
magnmn Moguntiaci (341) collegit.Tempore Leonis D archiepiscopus multos pauperes aluit
NOT,E.
(552) Juxla Annales Berlinianos Hugo abbas S. 163. De Goteschalco autem pluribus agit Mabillon.
Quiiitini lilius fuit naluralis Caroli M. et Richbolo , Annal. Bened. 1. xxx, c. 5; I. xxxm, c. 70, elc, et
ahlins Ccnlulcnsis ejusrieni Caroli ex lilia ncpos. Nalal. Alexander Hisl. cccl., dissert. 5; Bernin.
(553) Imo Gregorio papre, seri co ricltincto Sergio Ilist. hreres. I. II, c. 7,; Aimaies Bertiniani ad an.
successori reddili suut duo.hi lihri. Viri.Mabill. Saec. 849; Hincmarus adversus Gotescalcum apudLabb.,
IV Bencd. p. ii, p. 40. Conc. t. IX.
Hrec ordinatio anno sequenle facla esl.
(354.) 1ii (510) WalalridumnonAug:ae, sed in Gallia obiisse
(335) Anualibus Fuld. cl M.cl. llammaburgitm tesiatur Erroenriciis monachus Augiensis, ejus disei-
vocalnr. pulus (Mabill. Ajinal.. p.. 420), beatissimo prwceptore
(556) Marahenses iitlem suut, qui nunc dicuiilur meo Wuluhfredo pro resronso quodam domni regis
Moravi. (Liidovici) ud Curolum Germunutn, suum pergente,
(357) Sergius I.conis anteccssor nonnisi 27 Jan. ibique defuncto, etc.
iiisequentis aiiui fatis ccssit. Anasl. 541) Confuiidi haiid dehent dute hre synodi Mo-
(358) Aclahujus synodi habeulur in conciliisGer- giiiilineiises, qiiarum priroa ad huuc anniini, allera
manire, t. U, p. 151. contra Praedeslinatianos ad. annuin sequentem spe-
i339j Vid. ilc hac synoJo Concil. Gerr.i., i. II, p. ctal.
fiZ HERMANNlCONTRACTl AUGIENSIS MONACIH 184
CODEX AUGIENSIS.
se piigiialtiriim cum Itostibus crerierct, Carolus li- A fertur. Insolili aeris iurbincs et granriines, fulgtira,
roore perculsiis Golefriduin cum suis in socictalein ct lonilrua facta. Ecclcsia sancli Ghiliani (544) 143
regni assumil cisque lcrrain ad inhabilaiidum deriit. ftilminc cremata Non. Junii, et poslea muri lurbine
Fames magiia Gernianiamet maxtme circa Rhenum diruti sunt. Gozpaldus ipsius urbis episcopus ohiit,
opprcssit, et Rhabanus arehiepiscopus multos pau- cui Ariius successit. Annal. Fnld. — Lutlovicus rex
peres aluit. Anual. Fuld. Raslizen dncem Marahensium Sclavorum pelens,
S5t Ludoviciis rex Soraoos lerminos Francorum vastata ex parte regione, subjngare neqiiivil : quo
infestanles, vaslata regione eorum perdonmit. Pippi- reverso, Marahenses secuti, coiiligua trans Danu-
nos rcx comprehensus a suis et patruo Carolo tra- bium loca vaslant. Lolharius imperalor reliclo
riittis et ab eo tonsus, Suessionis in monasterium niuntlo divisoqiie inter filios regno, nionachum se
sancti Medardi relrusus esl (342). Siinifiter ct Ca- Prumiae fecit, et non miilio posl m Kal. Oc.iob. ad
roltis fraier cjus juuior, cum ad ipsum proficisci regimm ccelesle migravit. Post quem filii ejus Lu-
vellet, a conrilibus Caroli ejusdeai captus eoque j'u- dovicus imperalor llaliam, et I.olhniiiis Cisalpinas
bcnle tonsus, in Corbeiense cceiiobiiim cuslodire partes regni tenuerc. Igniciili crebii instar spicu-
iradiluscst (545). Annal. Fuld. loriini ab Orienle in Oceidenlem per aera ferri xvi
852 Magna synorius et generalis convcnlus Mo- B>'Kal.Novemb. per lotam noclcm visi. Aunal. Fttld ,
gunliaci a Rhabano archiepiscopo et Luriovico rege Berlin.
iiabitus, miiltaque correcta snnt. Cowc.Germ. t. II, 856 Rhahano Mogniiliense arclriepiscopo n Non.
p. 165. — Hcrioldus Nortraaniius diu bene a Ludo- Fehr. (lefuiiclo, Carolus Pippini rcgis Aquilaiiire
vico traclalus, suspicione prodilionis a quibustlam filius, qui e etistoriia Corbeiensis ccenobii ad pa-
Francis perimilur. Annal. Fuld. — Translatio sancti truum Ludovicum transfugcral, arelriepiscopus a!>
Remigii Remorum archicpiscopi ab Hincmaro ejus- ipso proraolus, praeluit annis vui. Ililtigarl (545)
dem urbis archicpiscopo Kaleudis Oclob. facta. rcgflia obiit. Fuldis H.illo alibas obiit Thioloquc
Boll. t. 1, Od. die 1. succcssil. Ludovicus rex per Sorabos transicns au-
855 Norimanni per Ligernn nsccmleiilcs cl Gallias xiliaque inde assumens, Dahnatas (546) bello victos
vastantes, basilicam quoquc sancti Martini Turonis tribiilaiios facil, et per Boemanos nouiiirilos eoriiin
Hicendiint. Aquitani Caroti injurias questi, Ludovi- in rieilitionero accipicns, rediil. Attnal. Fuld., Bert.
cutn, ut super se regnet, vel friiuin regero donct, — Rorore Leone defuncto, Benediclus papa scclit
sollicilant. Annal. Fuld. annis ii, mensibiis vi (347). Anaslasius.
854 Ludovictistequivocum fiJium Aquitaiiiain mii- ' 857 Exercitus item a Ludovico rege in Boemiam
tens, instabiles eorum animos tleprehendens, con- C misstis Sclavilag (548) 149 lyratininn in Marahen-
tempsit. Noiimanni cx diversis, quas jam per xx ses pepulit. Synodus a Carolo archiepiscopo Mogtin-
annos vasiabanl, rcgionibus collecti, vulgus innu- tire collecla (549). Tempestas valdeleriibilisColonirc
merura totiimque gcnns regium nsque ad uniim xvn Kal. Octob. facta, et fulmen inslar ignei draco-
puerum mulua crerie maciavcrunt. Annal. Fttld., nis ccclesiam S. Pelri penelrans, tres homines tli-
Berlin. versis in locis exstinxit, plures proslravil. Annal.
855 Aptid Mogunliacum tcrra vicies ircmuisse Fttld.
COMPENDtUMEX CODICEBERNOLD..

852 Magna synodns... hitbitiis. successit Carolns filius Pippini regis Aquitaniw.
855 Nortmaiiiti basilicam sancii Martini Turonis RomcvLeone papa defiutclo Benedictus papa terlius
incendunt. p sedil annis n. mensibus vi.
855 Lolhariitt imperator... parles regni tenue- 857 Syiiodus a Cetroto areltiepiscopo Mogur.tiaci
runt. cotligitur
856 Moguntiaci Rhabano archiepiscopo defunclo
NOT.E.
(542) Juxta annalistam Bertiniaiium id anno se- ex veteri cotnce S. Galli cruil Mabillon., Annal. Bc-
qneiite cOuligii. ned. 1.111,p. 63.
(545) Chronicon Fonlanellense hocjamad anuum (316) Dalemincios in Misnia inlelligunl alii.
849 rerert (347) Ohiius Leonis paprc ad aiinum priorcm
(344) Est hrec calhcdralis YViirccburgensis. Vid. speclai. Hic sequioris revi scripiores Joaroiam pa-
Eccard. Frauc. Orient. l. II, p. 442. pissaro intriidunt, refnlali a Lahbeo, Conc. I. IX,
(315) Hiblegarria rogina dicla, quia LurioviciGer- p. 1173. Eckarl, Rer. Wurzburg., I. xxx, c. 117 c-l
manire regislilia erai, circa an. 853, Turitcnsi vir- aliis.
ginuni Parlhenoni praefecla, uli cx ejusdem regis (518) In Annalibus Fnld. Scatitjugalus vocatnr.
diplomale (Guilliman. Helvel. 1. III, e. 5) constat. (549) Yid. concil. Gerni. t. II, p.staluaiiir.
245, quainvis
Illud
. Obilum ejus annalista Saxo ail an. 857, Chronira S. concilium hoc circa an. 859 ilri
Paiilaleonis ari an. 859 consigriaiit. Sed anno 858, lauien ab aliero an. 857 disiingnil Mansi, in Sujpl-
ariliuc in vivis erat, quo xvi Kal. Maii aliiul diploma coiicil. (. I, p. 979.
«onccssit idcm Ludovicus. Oirii! vero x Kal, Jan. uti
183 CHROMCON. - S^iC. IX. 186
CODEX AUGIENSIS.
858 Terrremows magnus Kalendis Jan. factus est. A hilc prrebuerit. Ludovicus et Caroltis Loiliariusqua
Lotharitis rcx filius Lotharii iinperaloris contra reges in Coiifliienle castro convenicntcs pacificau-
Ludovieuni rcgem paLruum stitini euni Carolo rege lur, muluum sacraroento pacluni confirmantes.
alio patruo suo conjiiravit. Ludoviciis rex legalione Annal. Fuld.
populi, de tyrrannide Caroi flebilia conquesii, sol- 861 Liirioviciis rex habito Ratisponre conventu,
licitatus, diii cup.ctabuiidus Gallias landem cum aliquot primales suos iuliriclitatis accusatos depo-
exercilu intrat, ciinciisque pepe ari cum conversis, sttit. Itcm contra majorem filium suuni Garlouian-
Carolus fugit. Ipse plus rcquo sccurus, proprio nuin Carantani ducem , quasi res novas contra se
cxercitu renrisso, regaum illud, prout voluit, dispo- molientem, iratus est. Famcs validissima hoc anno
suit. Sed fraus quoninidaiu, fralrisque Caroli ver- facta. Annal. Fuld. — Meginradus Augirc monachus
sutia iiicaulum ibi circumvenisset, nisi fama rcbel- et piimiis incola crcmi, quac Turicino adjacct lacui,
lantium Soraborura proprio auxilialuro regno ina- a quihiisriam latronibus inibi xn Kal. Febr. pe-
lurius eum revocasset; quo rerieunle, Carolus re- remplus, post inortem virtutibus claruil Augireque
gnum sutiin recepit. Annctt. Fuld., Pitli. — Augiae sepultus est : a quo usque hotlie erenius ipsa a
Folcwino abbati Waltlieri xiv , snccessit annis vi. sanctis et religiosis culla viris, in nobile el fainosum
Villam qiiaroriam juxla Moguntiam ct Rbenuin, B jam diiduin excrevil ccenobium (552). Hepid. Chron.
Cammunii (550) vocatam, iiequa:n spiriius, primo S. Galli.
invisibililer responsa dantlo, furia proriendo, deiiirie 802 Loiliarius rex, faventibus archicpiscopis,
etiam lapitlibus jactis el doinoruin inceudiis iiomi- Gunihario Coloniense et Thcotlgaudo Trcvcrense,
nes persequendo, per iricniiiiini infcstans vastam repudiala Tiolhpirga [«/., Thielberga] uxore tegi-
reridit. Annal. Fttld., Mel. — Roinae post Benedi- lima, YValdradamcoiicubinam sibi conjunxit; sj-
cium Nicolans papa sedit annis ix. Anast. nodt) ari hoc quasi jurc machiuaniluin Meltis (253)
859 Liiriovjeus rex frcqtienlihus missis lcgilis collccta. Caiioinanmis ohjecla cxcusans , 151 cum
ciiiiifratreCarolo,ciLotbaiio rege fratrucle paeilicari palre pacificalur. Liidovicus rcx Abodritos rebel-
salagens, landem ctun deuominatis viris ad secre- lantes petcns, obsides dare cocgit, Annal. Met.,
liinifuin eis colloqniiim venil diemque pacificalionis Hincmar.
condixil. Lega(os etiam Nicolao papre et Lmlovico 865 Karlomannus ilem apiid patrem ailco inno-
imperatori fratrueli suo se de invaso fralris regno ccns accusatiis cst, ut patrcm contra se veiiicnieni,
exeusaliim misit. Crebri lerraemolus Moguiitiaciim a suis prodilus el ducaiu privalus, vix innocentiaiii
150 coiicutiunt; ibique Probus prcsbyter religio- probans, placaverit. — Synodus coraro Arsenio (534)
sus etsanclus vn Kal. Jiilii (55t)obiit. Annal. Fuld., C legato Nicolai papre Me.tis hahila, el Guiitharius
Pith. Thcolgaiidusque archiepiscopus, pro roboranda quam
860 Hiems nimis soevaet prolixa lerraeque frugi- niachinali stint Lotharii regis causa, Romam missi,
bus noxia facla est, arieo ul el lonitiin mare glacia- synotlo Romre (555) ab Nicolao papa collecta ab
tuiii usqiie in Venetiam equis et carpentis se mea- orriine depositi cl cum synodo sua anatheniatizali
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
858 Villam quamdum juxta Moguniiacum et Rhe- culta in nubile excrevit cccnobium.
itunt, Camunti vocalam, neqttam spirilits, homines 862 Lotharius rex... Trevirensi repudiavit Tilh-
tnullipliciter infeslando, devaslavit. Romm posl Bene- pirgam ttxorem legitiinam, synodo ad hoc machinan-
didum... sedit annis novem. dum collecla.
859 Crebri terrwmotus Mogunliacum... obiil 865 Stjnodo Ronttt: colleclct,Gnnlharius et Theol-
860 Hiens jnaxima eliam Ionium mare usque in gr.udus ctrchiepiscopiilluc Iransmissi, a Nicolaopaptt
Veneiiamper glaciemequis meabile fecil. deposili sunt, et ciim sijnodo stta analltematizali,
861 Meginradus... claruil, Augim sepullus : a quo Lotltariusque rex uisi resipisccret, cxcommunicalus.
usqtte hodie eremus ipsa a sanctis et religiosis viris p esl.

NOTyE.
(550) Locus lric in ciiatis annaiibus vccatur Captu
montium, unde vulgus corrupieCummunzifecii, prope
Pinguiam seu Bingam.
(531) Quredain exemplaria Annalium Fuld. ha-
benl vit Kal. Jun. seu 26 Maii, ari quem diem eliam
<!eProboagit Mabilloiiiuss:cc.riv Bened., p. n, p. 56,
Ct Bollandianiinler praeteiinissos.
(552) Celelierriinum hoc cst Eiiisiillense BencriU
cliiii ordinis in Helvetiis roonaslciium, ercnius qun-
qiie B. Mariaevirginis et cella Mcginradi in vetuslis
immiimenlis dictuin. Vita S. Meginradi a Bernoiie
Augicnsi coiiscripltiin cxstat in Mabill. saec.IVBenctl.
n. ii. Vid. Eckart, Fraiic. Or I. xxxi, c. 80,
(553) Synodus h:sc non M.iis, sed Aquisgrani ftiif
habita jaro anno 860, ubi et alia in eadein causa acla,
est hoc anno n: Kal. Maii, ac Lolhario aliutJ iniro
conjiigiiiin perinissum est. Bouqiict l. VII, p. 7!L
Viri.Nalalis Alexanrier, Hist. Iiccl.,t!isseii. ix, t. VI;
Labb. (ioiic. t. X. p. 206. Concil. Gerin. I. II, p. 246,
seq. Metensis ad annuin seqiieiileni peiiinet. lbid.
p. 285.
(554) Non Arsenius, sctl Rodoaldus ct Joanncs-
l>apa:eranl legali, a Lothario rcge corrupti. An,
Bert.
(553) Yid, Contil Germ. 1. c, p. 287, seqq
187 BERMANM CONTRACTI AUGILNSIS MONACKI 188
CODEX AUGIENSIS.

suiit, Lolliaiiusqiie rex, nisi' resipisceret, cxcommu- A 866 Liiriovicus Junior propter quoedam heueficia
nicalusest. MogunlioeCaroloarcliicpiscopodcfunclo, sua fratri Carlomanno data, patri Ludovico regi
Ltiitperlus successit. Annal. Fuld., Bert.— Nonnulli rehellare mullo sluilio molitus, et facile victus,
ex litinnis Christiani etlccii sunt. tanriem mcdianlc Luitperlo archiepiscopn patri re-
861 Giinlhariiis Co'onicnsis, quia coutumeliose conciliatiis cst. Guntlpaldiis [cil., Gunlpoldus] miles
dom?.opap;v.rcscripscrat(558),ct conlra inlerdictum Carlomanni contra ipsum piiguarc anstis, amissis
ejus oliiciiun episcopale usurpaveral, pa-nitenlia copiis viclus, vix aufiigit. Vulgaii nrissis a Nicolao
ductus, Roinam ad eum venit; sed miniine rcconci- papa et Ludiivico rege praedic3loribiis fidem Chrisli
liari meruit. Aniiul. Fuld. a. pr. — Ludovicus rcx suscipiunt. Annal. Fuld.
Germatiire Raslizen Marahcnsium ducem pclcns, et 867 Lolharius rex, promissis suis principumqiie
apnd Dovvinam caslrum obsidens, j'ussos obsiries sacramciilis posthahitis, conjngem Thiolpirgain de-
dare el in jusjurandum subj'eclionis iterare coarciat. niio iiijiirians, YValilratlaerevocalre clam se roiscuit.
Ipse item Ludovicus ei frater ejus Carolus, rex Gal- Undc niotiis papa Nicolaus, roissis atl diversos lit-
liarum conveiiientcs, debiia sibi invieein relaxanlet tcris, ciim cunciis illiiin (5ti0) complicibiis suis ex-
fuedus paclumqiie innovant er confirmant (557). cominiiiiicavit. Rnoperliis (561) forlissiinus rie rcgno
Anu-.it. Fuld. — Augirc posl VValdkarium abbas B Caroli comos, aller sui lemporis Machabetis, qui
Helto xv prrefuit annis vn. Translalio S. Olhmari Nortniannos et Biittoncs magnis s:epe protriverat
in basilicam sancli Galli (558). Ilepid. prieliis, apud Ligerim fiiiviiiincuni Nortmannis for-
865 RuoJolfus Fuldensis presbyter et luonachus, lilcr ditnicans, occubuit. Terrrcmotus magntis vu
docior, pocta 152 et historicus salis doclus, vni Idus Oclob. factus. Aiiiutl. Fuld.
Idus Martii obiil (559). Arsenius cpiscopns, domni 868 Synodus inagna Wormalioc coram Ludcvico
p.iprc Nicolai legatus, paccm inler Lurlovicuin re- rcge collccta, ct 153 multa inihi pro stalu Eccle-
gem c.t fralrueles cjtis Lutlovictiin Italiie imperaio- siie dccreta. Concil. Germ. t. II, p. 5l)7. Mcnsc
r-im (ci) Loiharium redintegravii. Ipsique Lolhaiio Maio (502) Romae defunclo papa Nicolao, Adrianusll
fidem conniibii per sacramenla xn principimi suo- sedit annis v, ad quem cum Lolhaiius rex vcnissei,
niin pollicenti.Tliiotpirgain conjugem reconciliaiam el frustra opiltilanle fratre Ludovico imperaiore pro
rcilriidil: YValriradamconcubinam in Italiam rele- YValriradrematrimonio saleeissel, nihil profuit. Co-
givii; multis etiam apud Carolum per Galiias dispo- mcta visa, inunrialio et illuvio raagna facla, fa-
silis. Iioiioratiis a regibus el donatus Romam rcdiii. inesque, cl peslilentia ingens sccuta est. Annal.
Am.ii. Fvid., Bertin. Fuld.

COMPENDJUMEX CODICE EEHNOLDI.

864 Guntharius Coloniensiscpiscopale officiumposl C 868 Synodut magna coram Ludovico rege coll'gi-
interdictum usurpans, sed postea ductus pmniteiitia, tur Wormatiw. Romw defunclo papa Nicotao Adria-
Romam venit, sed minime reconciliari meruit. nut II sedit annis v. Arf quem... pro Waldradm
865 Arsenius episcopus, Nicolai papm tegalus, ipsi concubinwsuw malrmonio tatis egissel, nihil profuii.
Loihario fidem connubii per sacrainenla duodecim Ea qttidem conditio ei dabaiur, ut si innocens esset,
principum suorum pollicenti Tithpirgam conjugem fiducialiter corptts Domini perciperel; sin vero, illud
reconcititilam reddidit. Annal. Fultl. nullatenus accipere prwsumerel. Sed ipse temerarius
868 Wulgari missis... Christi suscipiunt. accessit, et cum suis complicibusinevilabile jtitinitim
867 Lolharius rex potthabilit principum tacramen- sibisuoque regno, heu nimium demens! percepit. Nam
tit Tilhpirgam repudiavil, iterum te priori concubinm lanta clttdesimnc prmsumptionemdivinitus sttbsecula
commitcens: nnde eum papa Nicolaus cum suis com- est, ut in ejusdem Lolharii recjnotola virlus ac nobi-
plicibut excommunicavit, lilleris ad diversos mis- bililas non pesle, sed quasi hostili gladio deleta esse
tis. viderelur. Annal. Berl., Met., anno seq.
NOT.E.
(356) Lcgitur ipsius epislola ad papain Nicolatim D Fiild. 1. ii, c. 14.
in Aiiindihiis Fuldensibus ad. an. 863, el Beriiuianis (560) Juxta Annalcs Fuldenses ct Metenses papa
ad annum 864. non Lothariuin, sed VValilr.nri.nnexcommunicavit.
(557) Hoc primum anno sequente facluni. Baluz. Viil. Nicolaipapx epistota a. 886 tlata; Labb. Concil.
Capit.t.ll, p. 201. I. IX, col 1515.
(558) Ita et Gotiwicensis. De secnnda liac transla- (561) Roiberlusistecognomento Fortis, ex genere
lione vid. Concil. Germ. t. II, p. 293. S. Arnulli, pcr Rolbertiim filiuin, Francire postea
(359) Ruodolli morlem aiiuo seqiiente consignat regem, capiil cxsiitil leriire stirpis, seu Capeliorum.
Pctrus Bibliothecarius. Illum Luriovicus Germaiiicus Mahil. lib. xxxv, Annal. Bened. n. 154.
oraloreni confessoremqiie snum ac scholariun Fnl- (562) Nicolatisjam anno prtore, mcnse Nov., de-
liciisiiim pncfccliini annellat, tcstc Browero, Antiq. fiinctus, cique Adrianus sufiectus est.
1S9 CHRONICON.-^S.€C. IX. 190
CODEXAUGIENSIS.
869 Boemani Bajoariae fines infestant. Sorabi, et A iin carcerem missiis, ct Ludovico regi exbibitus, ]u-
Suisli, itemque Boemani Tliiiringiam vastant. Car- idicioque Francorura morli ariilictus, Iuniinibiis tan-
lomaunus bis numero copiis Rastizi ptigna congres- tum I oculorum privari jussus est. Ipso anno Willi-
sus vicit, et praedasingenles abduxit, Gundac iiiuque pcrttis
] Agrippinre Coloniaearcbicpiseopiis a Liulperlo
(563) perjurum refugam siium, riiviniius in pugna Moguntiense ordinaliis, (509) synodusque magna Co-
debilitatum, inibi occiriil. An. Fnld. Lotharius rex lonioe (570) collecta, et mulla pro statu Ecclcsioe
cum complicibus suis se apud Adrianuro papam de decrela, et ecclcsia sancti Petri dedicata est. Inter
iilatis criiniiiibus excusans, ct corpus Doniini leme- alia prodigia terrocitiottis facli siinl, et iliise ruliloe
rarie ah eo accipiens, tloinuroque rediens, niense nubes, quasi iguca inler sc tcla cmittenles , se
Jalio (564) Placeiiiiac periit, fjutorcsque sceleris iiislar pugnantium coinroiscere visx. Annaf. Fuld.,
pene omnes obiler (565) inleriere, rcgnumqne ejtis Pilh.
patruus Carolus iuvadcns, Metlis se coronari, ins- 871 Ludovicus ct Carolus proplcr qiix.Iam bene-
peratoremque jussit appellari. An. Met. el Fttld. fkia sua, Caiiomaniio 155 fralri donata, conlra
Iiiterim Liiriovicus rex usque ad desperationcm Ra- patrem Ludovicum regcin rehellare molientes, vix
lisbonre aigrolans, tlicsaiirosque suos ecclesiis pau- tandem ab eo placari pacarique conscnliiinl. Zuen-
peribusqiie dispensans, tres lilios suos cuni lotidein B tibaltl, perfiilire incusaliis, a Caiioinaniio in custo-
exercilibus coutra riivcrsos miser.it hosles : aqu>i)iis diam millitur; scd crimine non probato, relaxatiis
Carolus ere;eris jiinior, cunctis Raslizi miiiiilioiiihus ab eo ct riitiiiciibus donaliis excrcilusque ci auxilio
captis, lotam Marahenseni regioncm 154 ferro, conlra Sclagamarum presbyleruni, quem Marahen-
igne praeiaqiie vastavit. Carloniamius regnuro ZUCK- ses invitum pro ipso duccin fecerant, missus est.
tibalrii nepolis Raslizi niluToininusdcpopulatur. Lu- Qni dolose retliens etse in civilatcm recipiens, ipsum
dovicus vero Sorabos, ct eoriim romplices bis pugva auxiliatorcm cxercitum dolo circumveuturo, paucis
viclos ail dcililioncm compulit. Famcs valida et pe- fuga ciapsis vcl comprehensis, prorsus delevil. Boe-
stilenlia facla. Annal. Fuld. mienscs eruplionem molienies oppositis prrediis
870 Ludovicus rex cx infirmitale convalescens [fe<j.pi;esiriiis]repriinii!ilur. Annal. Fuld.—Constan-
iuultos ex regno Lolharii ad se venientes susccpil : tirc Siilomon episcopus obiil. Augiae llcitoni abbati
posiea a:l colloquiuin obviam fialri Carolo venlurus, Ruodho xvi (siiceedens) proefuit aiinis xvti. Apud
de solario quoiam (366) cum miiltis aliis, cadente sancliim Galluni Yso magisler obiit. ile.pid.
aedificio,corruil, cl gravitcr colliso corpore, coslis- 872 Basilius imperalor Grcecoruin inter alia mu-
que confractis, dissimulato lamcn dolore, crastioio ncra crystallum granriein cuin porlione Dominicre
ai coiiriicliim venit, ct cuui fr.ilre regnum Lotbarii .crticis iioii mo.lica, atiro el geniinis preliosis ornaiam
ajqiiiiliter divisit (307). Zuenlibaliltis cuni regno suo Ludovico rcgiinisil. Ludovicus rcx, pacificatis secum
Carlo.i amio se Iradidit; uiitle llastiz iratus, prius et inlcr se filiis, regni post se parlitioiiem disposuil.
emn t!olo peritr.erc, ct, lioc non proceriente, inani- Exercitus contra Marahenscs roissus, ciim sine duce
fcsle ciiin persequi staluil. Ille vero supcrior faclus, sibi dissentirct, ab boslibus viclus, cresus et ludibrio
Rastizcn viclum comprehcndil, et Caiioniaiino vin- liabitus, lurpiter aufugit. Liudperlus archiepiscopus
ctum tradidit: aquo pervasoregno et Gazissius(568) cum exercitu in Boemanos niissus, quinque duces
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDl.
8G9 Loiliitruts rex... temerarie ab eo accipiens, metttum pacificatur : qtto lamen saeramenlo enm post
ctim rediret domnm Placentim periit, fautoresqtte Joanncs (571) papa absolvit, et eitm conlra enmdem
tcelerit omnes pene obitu periere, reqnumque ejus Ca- tyrannum incilavil ad bcllandum. Annal. Fulri. a.
rolus ptttrutts ejus invasit. seq.
870 Synodus magna Cotonim collecta, et mtttta pro 872 Basilius imp. Grmcorutn portionem Dominicte-
ttatu Ecclesitv decrela. crucis Ludovico regi transmisit.
871 Ludovicus imo. Adalgiso ttjranno per sacra-

miJE.
(365) Gundaccanis nuper Carenlanire a Ludovico Annales Colonienses apud Ecnart, Franc. Or, l. II,
prrefectus erat, hnstibus rieinde se conjungens. p. 918.
(554) Annales Melenses habent vt lilus Aug,, alii (570) Male hic confundunlur duo concilia Colo-
priilie Nnuas Jiinii. Yiil. Pag. Crit. h. a. niensia, diversis temporihiis halrila, ununi hoc anno
(365) Leg. ofciru,ul in Bernoltlo. pro consecratione VVilliberti archiejiiscopi. et al-
(566) Locum Flauiereshem in pago Ripuaiio no- termn an. 875, pro dndicalione ecclesire, prout in
minanl Annales Berliniani, queni Melenses rcgiam ipsis actis notatur Conc. Gcrm., I. II, |>. 555
villain vocant, niinc in ducatu Juliacensi propc seqq.
Miinsler-Eiltl. (571) ld non a Joanne , sctl ab Aririano papa
(507) Divisionis charta cxstat apud Baliizium Ca- fnciiim probat Pagius , quamvis et Melensis an-
pit. i. II. c. 221. nalisla Fuldensi consentiat. Atlalgisus erat dux Be-
(568) Legendum ex Annalibus Fuld. Rastizes. nevenlanus.
(552) Ordinaiio hrrc xvn Kal. Febr. facla, juxta
191 HERMANNlCONTRACTlAUGIENSIS MONACIII 192
CODEX AUGIENSIS
eoruin pugna vicit ct reginneni ex partc vaslavit. A una hora, quiriquii in ccnluin vcl rrnipliusjugeribiis
Carlomannus Marahenses vastat; seri custodes na- viriile inveucraiil, depascercntiir, ct postrcmo in
vitim ejus a!) hosie trucitiaii sunl, Embricoue Ralis- marc venlo aclre el fluctu rcjcclre, feloro corrupto
bonre episcopo vix fuga clapso. — vEs:as pene loia acrc iion modicam gigiiercnl pcstilciitiam. In pago
fitlminibiis, tonitruis gtandiiiibusqiichot-riiJahoinines P.iiliae Brixiense sanguis tribus noclihus pluissc
mullos frugcsque pessiimiledit. VVormatiiceccies a fertur. Iiem Grxci, missis per Agathoncm archiepi-
S. Petri ftilminc inccnsa ct dirula cst. Tcrwmottis scopiim roiiiierihus, amiciliain cum Luriovico rege
magnus III Non. Deccmb. factus Mogiiiiiiacumdiruit. confirinant. Romrc deruncto Aririano Joannes papa
Annal. Fuld.—Apuri sanctuiu Galluin, dcfiincto Gri- seriit annis x (574). AnntU.Fttld. Bert.
malrio, Harlmuot abbas praefuil annis xu. Ilepid. 874 lliems valde prolixa, srevn et nivosa miiltns
156 875 In convenln a Lutlovico rege apuri homines cl jnmenta frigore exstinxil. Sorabi cl Suisli
Franconoluii habilo, Carolus filius ejus arrcplus a defeclionem molienles a Liulperto archiepiscopo fa-
ilaiiione gravitcr vcxalur (572). Carolus Grilliariim cile coniprimunlur.—Lurioviciis rex in Quadragesima
IVXCarlomanimm diacoiiuin filiuai suum (575) ty- visione admonitus multas pro liberatione aniuia:
ran.iidem exerccnlcm, excoecari jussit. Annal. Bert. patris sui Luriovici imperaloris ciecmosynas et ora-
Pax ctiui Danis peteniibus a Ludovico rege lirnialur. B liones patravit. Idcm in Itiriiani vcniens cuni Joaiiii':
Noi tmanni Fresiam supcrbe classe pctcuics et liibu- papa cl Luriovicoimperatorc fratris sni filio collo-
tum exigentes, pugna vieti, ct ducc Ruoriolfo ctim qtiium liahiiil. Idem ciim Zucnlihiririo tlucc Mara-
DCCCamisso, et cuncta pecunia multati, lurpitcr liensimn siibjeclioncm pcr legaios proniitletile ct
reriierunl.—Famesniagna facla est. Tanta nuiltiludo (idem ceiisuinqucaiinuum pollicente, 157 pacem fe-
inauditte magnitiiriinis lociislanim ab Oricnte grega- cit Boemanosqtie iricm facicntes siisc.epil. I.lem ciiiu
tim niorccxerciluumvenicus, haspertransiit reaiones fralre Carolo colloquium hahiiil. Fame magiia et ]ie-
ut pcr riuoscontinuos inenses s;cpe railvis solis pcr siilenlia per Gallias el Gernianias facla lciiia ferc
unius siiatiuui milliarii volilantes, obnubilarciit et iu pai'shominuniinlei-iil. Annul. Fuld.—Ratolfus (5751.
COi.IPENDlU.VI EX CODICEBERNOLDl.
8<3 Roinm defunclo Adriann Joannes pctpa sedit srribil.
aiutis x , cujus prmceplo Joannes diaconus Ro- 874 Rutolftis Veroneusis episcopus obiit, qtti sui
manw Ecclesim Vilam S. Gregorii authentice de- nominisccllamconslruxit juxla Augicim
NOT.-E
(572) l.lem factuin aliis circunistanliis narrant C ventiii Theorionis Yillano pro ejusriem C;csaris resli-
Annales Bertiniani, quod in pcenaiii cjus rehellionis tulione intcrfuil, cui Rolhaldus subscriliitur (Concil.
contra patrem factum asscrunt Futleiises. Carolus Germ. t. II, p. 05). Hic etiani proctil dtihio Rotlial-
vero hic cognomenio Crassus eral, postea impc- dus episcopus est, qui Bcrnardi Italhe regis conjn-
ralor. rationiii) cidem Luriovico an. 817 primus rietexii, ut
(375) Rem fusitis describunt Annales Rerliniani, habelliiijus imperaloris Vila. (Boui|iicl, I. VI, p. 101.)
i:ec non Chronicon Epternacense apud Martene, Col- Quin a Peroto aribuc an. 8i0 Rotal.ius Yeroneusis
iact. ampliss.. t. IV, col. 509. episcoptis nominalur. (Coinl., t. VIII, p. 575.) Exinrie
(374) Joannes VIII papa jam d. 14 Dec. aiiuo jam an. 814 Anastasius in Scrgio II proferl Agiiiiiin
priore fnil ordinatus. seu Agnimiiin, aut Egiiionem Veroneuseiii episco-
(575) Obitiim Imnc Necrologium Augiense in Ger- puni in coronalione Luriovici regis. (Coint. I. c ,
bcrti Moiiuni. Lilurg. Alcni. t. I, p. 489, ad diem p. 710.)
13 Sept. consigiial. Snccessissc videtur Eginoni, qui Raloldus igitur interea lempons semo jain grava-
leste Ilcrmaiiiio an. 799 Ecclesiam Atigiensem dedi- tus, episcopalu ahdicato, exempio antecessoiis sui
cavit, ct an. 802 Augire morluus ct sepultus est. Eginonis , in Augiense siiuin cosnobiuiii recessisse
Ughello (ltal. sacr. t. V p. 704) Rotaldus dicilur, videtur. Certe iitrnm(]iieAugitc alunnios seu mona-
<|tii iina ctim Pippino rege Italioean. 810 defuncto clios arguit Mabilloniiis(Annal. IJeneri. I. II, p. 590
«enobium S. Zenonis rcpararit ejusqiie sancti cor- et 551), vix enim alia foret ratio, cur ambo hi Vero-
pns in illiid transtuleril a. 807, untle dein ejusreli- nenses episcopi lantiun erga monasterium hoe alle-
quirc atl Ubnam Augiensi monastcrio lum subditam D ctiimoslenderintatqueiiiibi vilam claudere voluerint.
translatrc sunl, ut perhibet llermannns ad an. 850. Facto annorum compulo Ratolilus ut ininiinuin cen-
Rolahli unnniillas chartas a. 814 rialas idem produ- tenarius an. 874 obiisse dicendus esl, siquidein Et;i-
cit Ugbellus, qui ultimam cjus inemoriam exstare noui an. 802 siiffectus sil. Iriem aiiiius 874 Ralolili
ait in syiiotlo Maniiiana an. 824, vel potius an. 827 emoiiiialis habelur eiiam in Aiinalibus VVcingai-ien-
juxla Mansiiini, Suppl. Concil. t. 1. Asl oppido falli- sibus (Mabill., Ann. 1. c. p. 568), qui cuin post an.
tur, adiiuc enim menioratur an. 850 supra in Her- 877 terminentur, obitum hunc extra dubiiiin poiiuui.
man.io, cl in pncceplo Lotharii imperaloris an. 854, Ilic iriem annns legilur eliam in Chronico S. Galii
quod irieni Ughtikis (1. c. p. 717) exhibet, Rolaldo apiiil Duchesne, l. III. Unde niiruiii qnod in libello
seciindo illu.l Iribueiis, perperam lainen , ul nnt.it Fralernilatiim San-Gall nsiuni (Goldast. I II, p. n ,
Cjlelus cjus cditor, itnicum dunlaxat Rotaldum cpi- p 152) legilur : Annoincamai. Dom. DCGCLXXX,
scopuin Yeroiiensem statuens. Unrie hic is ipse vi- indict. li (in), venil Rathold nobilissimusAlamaiinu-
iletur Riiiholiiis episcopus, qui juxia Annalcs Berti- rum Verouensis Ecclesiie pontifex ad monasteriinn
niaiios, an. 854 Luriovico Pio imporatori Judilliaiii S. Gulliet deposilionisejus (estivilatem... celebravil...
t-jus conjtigcni , a filiis in lialiam rulegalam , a.l qttem abbu Bernhartlus... in oralionis suw communiu-
Aquisgraiiuiu rcduxit, alnuc auno seiiucnle 835 con- nem suscepit. Quod certc de Ratuldo priorc inlcliigi
193 CHRONICON.- S.-EC. IX. 194
CODEX AUGIENSIS
153 Veroncnsis cpiscopus obiil, qui sni nnininis A divisione cxspeclaltiriiin jurans : quo credulo et re-
cellam juxla Augicnscm insulam conslruxit. Hemma verso, ipse Romam lcnriii, concilialisque sibi do!o
(576) iogina paralysi tlissoluta esl. ei pccunia Romanis, imperalorem se a Joanne papa
875 Inter Francos et Saxones seditio penc usqiic coronari fecil, lialiamque , uli voluil , quasi suani
ad credem muliiam niota, a Ludovico Juniore sedata disposuil. Annal. Fuld
est. Annal. Bert. — Comeia plus solito scinlillans VIII 876 Luriovicus rex precibtis populi annuens, <le
Idtis Jiinii visa. Villa qiiocdam in pago Nilense (377) Galliis, ne eas vastaret, rctliil. Hemma regina Ra-
Ascabrtiimo dicta, nocte, v Nonas Julii subila tein- lisbonae ohiil, et in basilica sancii Emmeraromi se-
pesiate et nimbis, LXXXVIII hominibus exslinctis, ila pulia esl. Frcsones iiem Norlmannis pugna victis.
absumpta ct tleleta est, ut ncc vesiigium ejus reina- plurima spolia diripuere. Annal. Fuld. — Carolus
itcrei. — Luilovicus Malioeimperalor dcfunctus Me- fraiidulenier imperator dc Ilalia Gallias repelens,
tiiolani, in 1,-asilicasancii Amhrosii scpulius esl, nova habitus, actutim el verborum vanitate, jac.ian-
anno regni xx, cujus (hesaiiros et regiium pairuus tia et levitale nsus, Ludovico fralri procaciter el
ejus Carolus rex Galliarum , quasi soli sibi debitum -stulie ininitabalur; seri Ludovico cxercitum colli-
invasil ac diripuil. Unric niotiis frater ejus Luriovi- genie peiiei-ritus, crcbros ct supplices pro pace pe-
cus rcx Geruiaiiire filiuin suuin Caiiomannuin (378) B tenda legalos ari eum roillebat. lidcm. — Intcrim
conlra euin in Ilaliam misil ipscque cuin xf|tiivoco ipsc Luiiovicus rex foiiis ct religiosus inorbo tactus
Gallias regnum ejus invasii. Carolus vero congredi apud Franconofurt v Kal. Septeinb. vita dccessii,
hello timens, dolis et pccuniis mciidaciisquc 159 anno regni xxxvi, ct apud Laiiresbani coenobium se
Carloinannum de Italia abcgil, sc qtioque stalim pulliis csl regnumqiie ejus Ires filii Caiiomaniius
disecssuruni, et fralrero Ludovicum de regni illiu.s Bajoariam, Luriovicus Gerin.iniaro, Carolus Aleiuan-
COMPENDUiMEX CODICE BERNOLDl.
875 Ludovicns impcrulor Iiitliw defttnclus Me- A'«/. Sept. obiil, anno regni xxxvi, regnnmque ejtis
diolani sepelilnr anno regni vicesimo. Ctijus regnum ires filii Cuiiomnitnns Bttjoariam,Liidovicus Gernta-
palruiisejus Carolus rexGalliarnm invadeiis,aJoanne niutn, Carolut Aletnanniam, singuli ciun atljaceittibtts
papa teiinperalorem coronctrifecit. provinciis, uccepcre.
876 Ludovicut rex religiosttt ctpiittFranconofurt v
NOT/E.
nequil, quippe jam anle deceniriuin defnnclo, prre- C li(]iiet, qiue bic dcsciibuntur, Notkeri Balbuli teni-
terquam quo;l relas iiimis provecta iri non permitiai; poribus coiiligeruni, qui teste Hcrnianno an. 912
nec ipse San-G.illensiuni coinmunioiie intliguisset, ohiit. Ciim igitur Petrus Vcronensis circa hrcc tem-
tilpoie ceti Augiensis monachus cjiisdem jam paiii- pora S. Galluin inviscrit, Katolilus autem luni mor-
ceps. Nullus quoque hujiis nonrinis cpiscopus Vcronrc ttiiisjaii) fueril, forle hautl iniilliim ahcrraveiit, qui
lunc crat, sed Adelardus : nisi id rie Rotalrio secuiiilo Raloldum loco Pciri positum fuisse dicerct. Scd ct
accipi velit, quem Ughellus ex Peroto inter illius hic prior redit difliculias, iiiillus cniin Pciriis Icgitiir
Ecclesire episcopos ad an. 810 iiumerat. Cuiii vero in Veroncnsium episcoporuin catalogo, nec ante nec
ab an. 844 alii cpiscopi ibiriem prrcluerinl, non vi- posl h;cc leiiipora ; nisi qnis susliacre vclit, Adelar, o
deo ulii inierea per 40 annos riclitiieril isle Rotal- cpiscopo a. 877 a papa excoinmunicato Peirum
(itis II. Uiide aut annus et abbas in citato lcxtu, aut fuissc siilTccliiin, de ipio (anicn nulla alibi memoiia.
Ratoltli noinen in mendo cubat (a). Qnod poslreinuiii (57G) II;ec uxor er.it Lmlovici Germanici regis.
r.iilri vcro admodum simile vidcltir cx Ekkebartlo (577) Mtensis pagus, etiam Niddegowe dicius, iu
Juniore, qni in Viia B. Noikeri Balbuli cap. II (Gol- •WeKcraviaerat, de quo viri. Bosselii Chron. Gottwic.
clast 1. I, p. 251) Pelrtim Veronensein cpiscopuni t. II, p. 709. In eo siliim eral Ascabruniion sen
iiiopinaliiin ad S. Giillumvenisse scrihit, el quidem Aschenbruiinon , uli in iliploiualc Hciirici II inip.
eodcm ntodo qno scilicet Adalbero Augtislensis an- a. 1008 vocutiir, quod horiie est Escliborn, inier
tisies 1.cuiii S. Galli in die fcstivilatis ejus oranrii Fiancofiirtuni ct arcein Cronbeiganj.
gratia ariiisse cap. prrcc. peiiiihelur. Quori in libello (57t!) Annales citati Carolum iilium a palrc priiro
Fraiernitattim ai annum y08 refertur, ut lamen qurc ,-. in lialiam missum perhibenl, cui laiiicu postea Car-
de Petro narrantur, prins fieri poliierint; ncc ciiim lomaninis in auxilium subiiiissus cst. Yeruin totaiu
ordinem semper ob.-ervat Ekkebardus; roox cnim rem pro patiium sludio tliversimodc narranl An-
cap. 15 refert facium sub novo ahbate liernr.rtlo nales Fuldenses el Beiiinia.ri. Meriius inccriit An-
an. 885, qno Carolus Crassns lesie Herroamio apuri dreas presbyter, Ravenuas synchroiius, in Chronico-
S. Gallnm crat. Ui cnim ex tola narraiiouis serie apud Mcncken t. I.

(a) Qnseliic rie Raloldodixerat, in Addendis et corri-
Stndii replicavitUisermannuslus verbis: *. NoiavitHer-
laannus ad an. «74 obilum Ratolli Veronensis episcopi,
qiiem tamen iu subjunctisuolis adliucan. 885in vivis
fiiisse ex lihello Kraternitatum San-Gallensiiimapparcre
•iximus, sinnili|iie mendumquoddamibi snbesse conjeci-
mus; quod eliam interea aliuude deprehensum. InK}ran-
liipia enim i-oiifraieniilatummonasterii S. Galli docn-
meula in vetuslo regulai codicenieinhranaceonolatur co-
piaconfraternitati*inilie imer illurimonasleriumet epi-
>copf>s RalpoilumTrnvireiise.niet i.uiiwarriumCumanuii,
aii.MS:;,siih Bernardo abliate. Liiie vel codex, vel ejiis
editor Goldastus pro Katpuldo SPUIlatbnrio Trevir^nsi-
legisse videtur Rulholl Verottensis;quod eo verosiuiins.
est cummox posleaapud Golriaslumvm Kal. Julii anno
883 legatur obittis LiucliwaruiCiiinaiiiepiscnpi.cum San-
GallcnsihuscoulaiJui-ali,ulii nec in iiiuio, uec iu noiniiii?
difiiculiatem reperio: 1'acileeiiim in cilris Houiaiiisiiu-
meriis unarius I addi vel omitti potiut, proul eliain I|IM
hic RalpoliJusvocattir,in Galha Ctiristiana,lom. XIII,Rn -
r>odwsditilur,pio uiterso nempe nomiu.i prnpiia alliiiin
exprimendi morio.CaeterumLiiilvvardiisiiicin srric Cn-
manoruniepiscoioniinin llglielli Italia sacra tom. VI snp-
plo-diis est. »
1&5 HLRVIANNlCONTRACTl AUGIENSIS MONACIH 196
CODEX AUGIENSIS.
iriam singuli cum adjacentibus provinciis accepere A friiainLudovici Italire imperaloris vi rapuerat, qiiem-
— Sed que Carolus Provincire prrcfeceral, Romam rediit
pacemque inter se sacramenlo firmavere.
Curolns Galliarum lyrannus (579), compcrta fratris ipsiquc regmiin Italiic sulijiccre cl Caiiomauno ati-
morte gavisus, sialim colleclo exercitu regniim cjus ferre sliitliiit. Eclipsis solis vn (585) Kai. Noveuib.
Rhcno coiiiigutim invasil : quem cum Ludovicus Ju- post noiiam lioram facta , magnaque hominum et
nior pcr legatos redirc pacemquc servare fntslra boiim peslilenlia. Aunal. Fuld.
poslulasset, eumqiie sibi dolo insidias strucrc com- 879 Caiioinaiinus rcx Bajoarire paraiysi dissolctus
perisset, lransilo Rheno, vui Idus Octob. in (580) usiim loqucndi auiisil: ari qiiein Ludovii-usfralei visen-
Ribuaria [leg. Ripuaria] bello inito vicii, multisque dum vcuiens, regiiuin Bajoari;t:riisposuit.Auuttl.Fuld.
occisis ct comprehensis , illum penc nudiim cum —161LudoviciisBalhusIilitisCarolirexGalliaruroiii
paucis turpitcr fugcre compulil et castra cjus cum Irius April. (584) Coinpenilii ohiit iliique srpelilur;
iniiumcris spoliis riiripuil. AnnaL Fuld., Bert. Carolo filio posthiimo relicto duobusquc aliis non
260 877 Linoncs et Suisli eorumque confiues, lcgitima conjugc natis, Ludovico scilicet el Carlo-
defectionem inolientes, a Ludovici niissis facile coin- manno in regniim illi succcrieniibus. Annal. Bcri.
— Quo inortuo Ltuiovicus rex Germanirc slalim
pressi siinl. Annal. Fuld. — Carolns Galliarum im-
peralor tyranniciis rnslatc itein Italiam ingrcssus, coiitigiiam silii GiilliitmBelgicam pctil, indcque rur-
cum Carlomaiinum qtioque fralris sui friium se invilo stuu iu Bajoariam a quiliusriam vocatus, qu;e vi-
transcensis Alpibus pugna secum congrcrii velle co- dcbairiui-,disposuil,frairemque CarlDiiiaiinuina'gro-
gnovissel, ftigam morc suo iniil ct inter fiigicndnm lum, scriplo ei rcs snas, quia lingua non potuil,
dysenteria cnrreplus periit anno regni xxxvn, cl iu comiuciidantCiii invisit, ciquc niinislraturos princi-
Biirgundia Agauni (581) septiltus cst. A/iimf. JBeii. pes nonnullos dcpuiavii. liemque inissis copiis Ilu-
— Post quem lilius ejus Ludovicns Balhus regnum gonem Lolharii regis cx YYaidrada lilium, in Gailia
Galliaruni ncccpil, et apud patrueles de omi.ibiis Belgica lyranniriem cxerceniem, cum suis corr.prcs-
pairis injuriis sc per legaios cxcusans, paccm cum sii. Boso Burgundia invasa lyi-aiinidcm cxerccl. Au.
cis fecit; Caiiomanniis vero riisposiia , prom voluit, Ftttd. Met.
Jlalia, in Bajoariam reriiit ct fralri Luriovico parteni 880 Hiciiis prolixa el niinis frigida facla, Ludo-
snam rie regno Lolharii rcddidil. —Febris llalica , vicus rcx Gcrnianire in Gallias veniens et (ilioi Lu-
tussis el dolor ociilornm, et peslilenlia, multos gra- dovici Balhi ari se vcuicnlcs suscipiens, pacem cum
viier vexavit el exstinxit. Aniiul. Fttld. cis fecit totuniquc Lolharii rcguuin sibi subjicit.
878'Ludovicus rex Germanirc cum fralre Carolo Q Ipse iuilo ciim Norunannis qui in Scilla(585) lluvio
regnuin Lolharii divisit. Lanlpenus (382) et Ad d- residebiinl, prrclio plus quam qiiinquc millia cx eis
pcrliis coiiiiles Romam cuin manii vnlida pelenics , occidit ibiquc Htigo ex conciibina lilius ejus cecidit.
JoaniiC papa sub cuslodia reteiiio, principcs Roma- Iiem Nniimaiiiii inila cuni Saxonihus pugna victo-
iiortim liilem Carloinanuo sacranienio firmare coege- res, duos episcopos (38d), xu coiniles, xvitt regios
runt : unrie idcin papa commoiiis ccclesiam sancti milites cum secula magiia niiilliluilinc perenierunt
Petri, oinnibus tliesauiis Latcranis iranslatis, ciausit ct captivos miiltos duxeranl. Sorabi, Dalmatre, (Da-
ilivinaqiie inibi ollicia cclcbrare prohibuit, ipseqne lciiriiicii) cl Bocmani Sclavi collecto exercitu Tliu-
per roare Tyrrhenum Gidlias ariiens , loliim pene riiigiam juxta lliivium Salain populali, a Popone mar-
iuihi moratiis csi ainiiiin. Dcinde assuinplo secum cliionc ciiciiiiiventi, oiniies pereinpti siinl.-^-Carlo-
Bosonc quodain , qui propria uxore veueno necala , niaiiiiiis rex Bajoarix foiiis, prudcus cl pius, xi Kal.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
877 6'arofus rex GuUiarumobiit amto regni xxxvn 879 Ludovicus Balbus, fttius Caroli, rex Galtiarum,
j)0sl quem filius ejus Ludovicus Ba.bus regnum Gal- iii Id. April. Compendii obiit.
Uarum accepil, 880 Carutomannus rex Bajoarim apud viltam Ot-
878 Luduvicus rex Germanim cum fratre Carolo tingam obiit xi Kal. April.
egnum Lolharii divisit.
JNOTJE.
anna- D vero Tuscia: marchio
(379) Ita Carolum Calvura passim appellat roitius
lista Fuldcnsis, scriptor nempe Gerroairiciis; (385) Annales Fuld. inelitis iv Kal. Nov.
vero senlit Bertiniaiuis : unde in hujus lemporis (5Hi) Alii pomini iv Idus Aprilis seu 10 April.
scriptoribus roerito quis primariam veri iiislorici quie liiil Parasceve, ut habent Annales Vedastini.
dotem desideret, animuin ncmpc a partiuin sludio (385) Annales Fuld. habenl Scalta, qui nunc est
aliciiuni. Scaldis fluvius.
(580) De amplissimo hoc olim Austrasirr. seu Lo- (586) Theodoricum scilicet Mindensem ct Mar-
iharingire pago Ripuaria vid. Chron. Goltwis. t. 11, quarilum llildesheiiiieiisein. Omnes hi ceu nmiiy-
p. 719. res Ebbekesiorpienses, a loca pug.rncdicti, coliinliir.
monasterio.
(381) Potius in Nantiiacensiritix Qtiorum lamcn acla(Leibnil., 1.1, Scripi. lininsvie.)
(382) LamberHts Spoletf erat, Adalbcrltls fabulosa sunl. Vid. I. I Bollaiut., dic 2 Febr.
197 Clir.ONICOIN.- SJEC. II, 1V3
CODEX AUGIENSIS
(387) April. 162 1,PUC' v'":im Olingam obiiletse-A venire non posset, exerciium misil. Terrrcmotus
pelitur. Ludoviciis rex Geruianire fiater cjus, mistris inlerim magutis III Kal. Jau. Mogiintiacifaclus. Eu-
iiem contra Hugoiieni in Gallias copiis, cruenlam dern anno Carolus rcx fialcr Ludovici Italiam pc-
adcplus est vicloriam. Ejus itcm anxilio freti'filii tens Roniamque venicns, uua cum rcgina Richgarda
Ludovici Balbi, Rusoiiemlyrannura uflra Rhorianuin imperiali iinclionc a Joaunc papa corouantur (588).
persecuti, in Vicniiam coinpclluul ct Madasconam Ar.nal. FulcL, an. prwr.
urbem caplam siibjiciunt. 163 882 Comcla ul;ra modnm comas spargcns
Nortroanni Gallia.s iremque Fresiam ignc, prreda xv Kal. Fehr. visa. Lurioviius rex Gernianix, crc-
crerieque viUiiiites, landem Noviomaguin muuiunt scente inorbo, xm Kil. Fc-hr. ^389) dcfiiiictns, ct
et in palalio rcgis hiemare disponunt : conlra quos Lauresham , jiixla palrem tEquivocuiii se|uiltus est.
Ludovicus moto exercitu, impcdiente hieine, paruin Quo audito exerciltis couira Nortinaniios nrissus,
proficere potuit. Magna slerililas frugiun Germn- infcclo ncgotio, retliil. Nortiiianni vero, nullo rcsi-
niam afflixil. An. FuLL, Beg. a. seq. slente, rcsidua circumcirca vasiautes, Walach (390)
881 Ilicms item srevael prolixa magnaquc fames Metensem episcopum incaule occtirrcntcni occiiuiii;
facla. Ludovicus rex Gernianirc Hugoiicin ad dedi- cl inler alia Trcverensem quoqne urbein, fugaiis et
tionem venienlcm benigne susccpil, rursiimque re- {j occisis civihus, Nonis Aprilis(591) iiicendiini, vasta-
bellanlcm persecntus in Burguuriiain pcpulil. Lurio- laqne el incensa regione in muiiilionem stiam, qure
vicus rex Gallirecum Nortmannis pugnans novcm Ascalolia (5!i2) dicilur, juxla Mosamfluvium retlie-
millia cqiiitum vicior proslravil; illi vero collcclis rirnt. Annal. Fuld. — Caroltis imperaior tle llalia
rtirsum copiis regiiuni Ludovici rcgis Germanirc reversus, halrilo YVormaiireconvcntu regnoquc fra-
peliint; Cameraciini, Trajccluin, Hispanicuni [leg. tris acccpto, maguo collecto excrcitii Noiimannos
Hasbatiicum] pagum, Ripuariain tnlam, Pruniiam, ciim rcgihus suis pcr xn dies obsetlit : cnnique
Stabulaum, Mamuldariiiin [leg. Malmundarium ], magno a:slu ct felore prselcr niulna lela utrinqiie
hidaia cl aiin pcrplura loca vaslanl; Aquisgrani in vexarcnlur, ct iinmcnsa tcmpcstaic hoiiitlaque
capella regis cquos suos stabulanl; Coloniam Agrip- grandinc xu Kal. Augiisli exorta pcrliiii.areutiir,
pinam ct Bunnam tina cum ccclesiis incendiinl; visa cxpugnandi dillicultalc , pclenlibus hosliiius
contra quos Luriovicus rex ciiin uiorho tieteiitiis laccmque rieiuceps regno ejus sacrameiilo pol-
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDl
881 Noiimanni mullas provincias in Galita va- 882 Ludovicusrcx Germamwxm Kat. Febr. obiil.
slant. Carolus rex, [rnter Ludovici, Romttm venisns Carolus imperator Norlmcinnos, circumqitaque va-
ttna cum regina Richarda imperiati unclione a Jo- stan:es, pucem regno rjusdein deinceps sacramenlo
aiitte papa corunalur, et omnes ltalorum episcopi, firinure compulil, el regem eorum Chrislianilatem
prccter papam, imperaiori jurejurando subjiciunlur; prvfessum, cle baptismo sitscepit, sicque firmata ami-
an. prrcc. cilia diqressi sunl
NOT.-E.
(587) Ughell., Ital. Sac. t. II, p. 1-iS, exhibct di- G lii anni 88! impcralorcm haud fuissc coro::r>'iiiii.
ploma Caroloinanni regis, dat. v /</MSMctiiunno in- Kccanltis vcro (Rer. Franc. t. II, p. 054) ex Cniloldi
carnal. 872, domini veroCarolomatmi regis in Bajoa- Noviiicnsis cp''scopi cliarla iusiitulre apud Augieu-
ria IVel in liulia m, iitd. v. Acr. apttd Hitotingam scs tiicli Cie.iaris aiinine coiniiifrooralioiiis (Mabill.
curtem regiam : uhi anni rcgni a;,niini 880 inilicaul, vcl. Aniiiil, p. iil) in die consccrttliomssuw, i'rfesl,
etsi intlictio fallal. lnrie vero eruilur Caroloroan- Epiphaiiitirttni die, ipsam Imiic coronaliouis dicin
liiiiii eotlem auno SSOxi Maii adhtic in vivis fuissc, staliicmiaiii putai, ninxinie, ijuoil ipse Carolus in
ncc adco xxii Martii obiisse. Eiiioiiualem vero ejus- riipioiuate pro Ecclesia Fulricnsi dal. ix Kal. Ocl.
dem Caroloinauni patris sui diem notal lilius cjns a. 8S3 (Srhaiiiiai., Frariit. Fuld. p. 212) canideiii
Arnulphiis rcx in piit:ceplo aroii 889, quo abbaliain aniiuani consccraiiou s sua: diem appcllel. Veruin
Laubiensem tlonal Fraucoui Leoriiensi episc<>po (Mi- dubilal Saxius in iiiilis atl Sigoiriuin tlc rcgno ltatiii',
rrei Opp. riiplom. p. 650. Conf. Mabill. Annal Bencd. p. 541, ciijusnain tlics coroiiationis cjus hic inlcfli-
I. III, p. 275) ca con.lilione, ul in Kal. Octobr. die, gcntla vcniat, italicicnc, Roinanic, ari Gernianicae,
quo Carolomtinnus vctterandwmemoriwpiissintus rex maxime ciim ea die 0 Jan. an. 880 Mediolaui rex
et gettitor nosier prwsenlem finivil vitttin, cjus com- Itaiire sit roronatus. Vid. supra in Breviaiio regiim
meinoiatio li:it. Obiit crgo xxn Sept. a. 880, apud Franc. ad linciii.
Hodiugas sepultus (Amial. Mei.).Qui locus idnin est (589) Ilmic dicm 20 Jan. Lmlovico cnioriualem
cuiu lluolinga, vel Olinga, nunc Oelinga, ctuieolim siatutiui Anuales Fultlenses et Nc-crologium1'ulrien-
>egiain Bajoaria (Chrou. Golvvic.I. II, p. 500). se, Pithceaiii aiileiu et Kegino 19 Nov., ct Metenscs
(588) Diein Nativilatis Domini addil anualista D'20Aug. per[icram nutiiit.
fuldensis aJ an. 880, quori dein Hermaiinus, qui (390) AL, Walo seu Wala.
anutiiii ab illo festo incipil, ari an. 881 relulil. Ca- (591) Qure fuil Ca>naDoniini juxta Annales Me-
roliim cerle jani inipcratorcm appellal ipse Joannes lenses.
VIII in episiola atl eum ilala iv Kal. April., iuriic- (592) Annal. Fuld. Ascloba, Regino Ilaslou, quod
lionc xiv, qua: anuiiin 881nolal. (Episl. 209 in Labb. Slriivius rie Uassfetd itiielligit, alii melitis <!ellasla
Collcct. concil. l.- IX, p. 194.) Miiralorius (Anliq. urbe ad MosanV <|iialuorriecinia Rhciioiiiilliaiilitis
hal. 1.1, p. 450 et t. III, p. 735) lide diploinaiuin jlixla citalos Annalcs riissita.
utuLiaUCarolum Crassum ante inedium meusisMar-
if,9 IIERMANNICONTRACTI AUGIENSI.SMONACHI 2C'
CODEX AUGIENSIS.
liccntibus, ilatis ohsidihus, CIIIII rege eorum Si- A Regino. — Carolus iinperator in citeriore Pannonia
gefrido (593) niuluum colloquium 164 habuit, coiivenliim habens Zuciilibalrinm tlticem Marahen-
eumque Chrislianilatem professuni dc haptisino sium pcr niaiius se dominio ejus tradentem, pacem-
suscepit, datisque nititiio lniineiibus et firmala que et scrvitium promiitentero suscepit. Itemque
amicitia digressi sunt. Orto inler Saxones el Thu- Brazlavonem dticcm, qui inter Dravum et Savum
ringios bello , Saxones superiorcs exslilcre. Pe- fiuvios Paimonire prrefuil, nihilominus sc tradentem
slilcnlia magna in Bajoaria fada. Annal. Fuld., accepii. Ipsc per Carentanum in Italiam veniens,
Bert., Met., Reg. Nalalem Domini Papire celebravit. Annal. Fuld.
883 Iinpcralor Carolus, habiio in Italia conventu,
883 Carolus impcralor , cclebralo in Alamannia
YVirioneinducem Spolelanum, se excusantem seque
Natale Domini, ad sancli Galli quo<|ue rcenobitiin
inde Gallias adiens suscepiis-
venit ibique pelente Hardmolo abbate jam sene subdentem suscepit:
ut videbalur, dispo-
Bernliardum pro co abbalcm consliluil, qtii eidcm qiic Drimoribus, regnum illud,
ad condictum cuni papa placitum YYTormaiiam
loco VII aniiis prrrfuil : ipseque Ratisbonie Pascha nens,
— Joannes dato sibi a venit. Sed papa, arreplo ad cuin venientli ilinere,
egil. Ralpert. Ronire papa,
cum arihuc viciurus « obiil (397); Romnequepro eo Ariiiantis 111papa c:-:>,
quodani.propiiiquo suo vcneuo, sctlil anno i, mensibiis iv. Suppl. Lambec. — Gota-
puiareiur, inalleo percussus in ccrebro cxspiravit; fiidus rex Nortmaiinoruni, perfidire conlra regnnm
percussorque ejns, concurrente turba, eariem hora
Francoruin iiisiiniilalus, ab ipsis accusaloribus riolo
a nullo Iresus cccidil nioritius; el Marlinus (594) est, Ilugo quoque nollius Lotharii regis,
anno men- perenipius
arehiriiaconus papa cx, facttis, pra-fuit I, ctiin incaute contra iiuperatorcm agitaret, oculo-
sihus vi. Imperator Carolus iterum in Ilalia obviam ruin luce privatus est, Reg. — Pax inler Arnolliim
papre pergil el Widoncin riiicein reiiin majeslatis Carenlani ct Pannonire ducein cl Ziieiitihalriiim M.i-
accusaluin fiigienlcm persequi jussit. Peslilentia rahensem dticero conlirmatur. Annal. Fuld.
cxerciluni vexavit. Ilero Saxones ctui) Timringiis et 886 Imperalor, celebrato Ralisbonre Natale D,i-
1'opone (595) pugnantes vincuu!. Noiimanni item niini, Italiam a papa invitaius adiit, et Liulwardum
Pruiniam petenles a Heinrico iuarcliionc Poponis Y-ersellcnsem
episcopum pro quibusdam qurcrenriis
fralre ari internecioiiem cresi"siinl. — Lmlovicus Roinam roisit. Tiimultus
Papire inler cives regios-
rex Gallire, poslqnam regniini foniter rexit cl de- c»j<:niilitcs
gravi ulrorumqiie damiio movutiir. —
fendit, dcliinclus ct P.irisius sepulliis cst sc-xlo regni Iinperatoi- tiabito post Pascha Papice conventii, pcr
anno (396). Zncniibahl >!uxMarahcnsiuin Pannonias,
Burgundiain Gallias conlra Norlmannos petiit. Ibi
quibus Arnolfus ilux lilius Carlomanui rcgis pra;- (] cum niale contra cos pugnaium essei, cl ileinricus
iuil, crudeliier vastat. Aiinul. Fuld. niarchio Neustrite occubuissel, rcbus ininusprospere
884 Bajoarii in Italiam conlra YVirionemroissi. gestis, discessit. 166 Peringarius [cil., Berenga-
Itero Ziienlibald Pannonias intniauissimc vastans , ,i-his] dux Fotojulicnsis, cum Luilwarrio cpiscopo
quosdam ex Bajoariis juxla Rabain [ul., Raabam] tiisscnlicns, Vercelleiiscm urbcm cxspolial. Insolita
iiunien incautc congvessos vicit, occisisquc aliis , iiuindalio aulumiii lenipore facla, cxundaiiiihus
noniiullos comprchcndit. — 165 Carlomanniis rex aquis, pluriinas villas evertit et miiliis in nioiitibiis
Gallix, filius Ludovici lialbi, cuin liuriiam pcciiniani vias diruit, miiltaquc mortalibus damna iu.tulit. Ro-
JNortnianuis pro pacc ricriisset, in veiiaiu ab apro inre quintiis Steplianus (598) papa cxn posl Ariria-
percussus inleriii aimo regni vn, cl regnum Galliie iitiin ordinattis, sedil annis vi. Atinnl. Fttltl.
ad Carolum iinpcralorem reriiil. Chron. Normann.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDl.
885 Roinw Joannes pnpu a qitodum loxiculus , O tittit.
elirim a quodum aiio percttssns multeo otiit, slatim 883 Mitrtnus pcipa obiit, pro quo Atlrianus III,
que percitssor cjtis a nemine Iwsns morimr : el papa cxi, scrfiranno itno, mensibusquatitor.
Marimis circhidiiiconuspapa c\ profuil aniio uiio, 88i> Imperalor a papa invitalus Iluliam venit.
tuensibus sex. Litdovictisrex Gttlliivobiit. Romw qitinlus Slephuitus pos! Adrianum scdit annis
884 Carotomanutts lilius Ludovici Balbi, rex Gtd- scx.
lia, obiit et reguum Galiuv Carottts imperalor obti-
mirn.

(595) Reliqui Annales regera Godefridum appel-
laui.
(-594) Annales Fuld. recle Marinus , qui id ad
anmiiu priorcm rcfcron!.
(5(!fi) Tiiiiringiru <!uce.
(39(>)JiiMa AniialcsBeiiiiiianos Ludovicus Fran-
cirercx jam inenseAugiisto anno priore dcfunctusesi.
(597) Papa , qui iii itinere ohiit, Adiiiinus fuii,
non Marinus cjus anlecessor, jam incnsc Maio an.
884 roortuus.
(598) Stephamis V jo.m mcnsc Seplcmhri ai:n;>
priorc suffec.tuscst Aririunn.
201 CIIRONICON. — S.EC. IX. 202
CODEX AUGIENSIS.
887 Imperator Carolus in Alsatia gravi infirmitale A filium non ex Jegitima coujuge, sed tamen no-
delentus jacuil et parum convalescens incisionem bili (402) natuni, Carcntani scilicel duceni, super
capilis pertulil (599), habitoque in Alamannia con- se regero constituere. Carolus vero cum se cunctis
ventu in villa Weihilinga (400), Peringaiium ducem oiiiiiino minislris, etiam el servis suis deseri, ct a
ad rieditionemvenienlem et Liutwardo cpiscopo sa- solo Liulperlo Mogontiense archiepiscopo adhuc
lisfacienlem suscepH. Morluo Bosone, filius ejus cx vidisset suslentari, supplex jam Arnolfo munera
filia Ludovici ltalire imperatoris puer Ludovictis ad misit, et pauca ab co in Alamannia usque ad ob-
Carolum imperatorem veniens, benigne ab eo sns- ituni SIIUIIIprreriia postulans impelravil. Annal.
cepius et in filium adoplatus esl- An. Fuld. — Fttld. Met. Regino.
167 Ricbgarria [al., Richarda] imperatrix adttltc- 888 Carolus imperio jam privalus, Deo devote
rii cum Liulwardo Vercellensi episcopo, qui apuri serviens in villa Alamannire Nidinga (403) infirma-
eam et imperatorem familiariter in palalio vigebat, tus, el, ut quiriam perhibent, a suis strangulalus,
ab imperatore el aliis incusata, divino judicio ab Itlus Januarii vita mortali dccessit, el quibusdam
omiritim se virorum commistione inlegram et eate- videnlibus, coelo aperto et lumine supcr eum ap-
nus virginem comprobavit, quamvis jam xn annis parenle, Augiam (404) delatus juxta altare S. Ma-
in conjugio imperatoris apparueril: moxque ab eo B rire sepullus est. Annal. Fuld. —Arnolfo rcgc Na-
separata in Andelahense (401) ccenobium virginum lalein Doniini Paschaque Raiisbonae morante, nml-
a se constriictum secessit, ibique sedula in riivino lis regulis emergeiilibus, Perengarius filius Elier-
servitio virgo regina perniansil. Annal. Mel. Reg. hardi in llalia regem se fccit; Ruodolfus lilius
— Dein Carolus imperalor graviler infirmatus, Conradi in Burgundia; Luriovicus-uiius Bosonis, et
mente eliam, ut viriebalur, roinus valuit, oninesque YVidofilius Lantperti, in GalliaBcigica elProvinciaf;
regni principes averso jam ab eo animo, cum apud Oio filins Ruodperli (Rotherli) in Gallia usque ad
Franconofuii convenliiro habuisset, unanimitcr Ligerim, et in Aquitania iiltraque in Gallia 16S
eum deseruere, el Arnolfum fratris ejus Caiiomanni Ramnolfiis (405) regium nomen njliil [forte nihilo-
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
887 Richarda imperalrix adulterii cum Luilwardo eligilur.
Vercellensi episcopo incusala, aqttino judicio se ab 888 Carolus imperalor jam privalns, Deo devole
otnni virornm comminione integram el virginem... serviens, ttt quidam dicunt, a suis slraitgulttlus,-obiil
regina permansit. lmperaior autem ab omnibus de- Idut Januarii, et Augiw (406) sepeiilur.
serilur, el Arnulfus fralris sui Carlomanni filius rex G
WIJE.
(599) ln Bodoma palatio ad lacum Bodamicum. suadet atind ejusilein riiploma tridiio posl seu v
(400) YVeiblingaceu CMirisregia occurrit in An- J¥<i/. Sepl. eoriem anno riaium in monasterio, qnod
nal. Ftrid. ari an. 894; inemoratur quoque in diplo- dicilur Lauresham. Hoc exslat in Gallia Chrisl.
male ipsius hiijtis Caroli Crassi imp. aun. 885 I. IV, inter iiistiiimenia p. 153, quotl hreve lem-
cictnmad Weihelingam, el in altero cjusdem rial.' poiis spaiium ulriusque loci viciiiitaicm , adeoqtie
Non. Maii a. 887, indicl. iv, uitno vero regni doinitti Weiblingam Palali n satis aperle inriicat.
Caroli xi, imperii attlem vu. Aclum Weiblinga villa. (401) Celebre iri est nobilium virginiini collcgium
De silu vero ejus discrepaul inler .vesemagiii noini- in Alsalia, a Ricbarda regiua circa an. 880 Jtin-
nis viri. Besselio eriim, in Chrouico Gottwicensi daluin.
t. II, p. 520, videtur esse moderuum moiiasleritim (402) Lnitswindam scriptores arjpcllaiil, nobileiti
YViblingen, in Suevire riucatu , olim ad paguin ex Carinlhia leiniiiam.
Albegowe pertinens , ad confliieuliain Dauubii ct (405) Nidingen, Nydingen seu JVeirfJn</cn,villuin
lllara. Alii vero Waiblingam inlelligunt in ducalu antiquo Alemannici ducatus pago Beiiohlesbara,
YVurtembergicoin valle Remslhal prope Nicruin flu- sive horiieruo Lanilgravialu Baareusi, septillura fa-
viiini, sede Hohenslaiifioriiiii .clucum Suevire el " roili.-eFurstenbergicre nobilis.
Gibellinorum origine illustiem. Qua: quitlein posle- (404) Reicheuaugiense scilicet monaslerium, ulii
rior prarierenda videtur, cum vix credibile sit a solemnem imperatoris bujiis coinmerooraiioiieiii iii-
Carolo potius in loco Ulmre lam vicino , uli est sliliiit Cailolius Novariensis episcopus, ejusdeni cce-
Wiblingeiise moiiasieriuiii, conventiiin fuisse habi- nobii antea monachiis, el Liiitwarrii cpiscopi Ver-
tiiin, qiiam in ipsa Ulroa villa regali, proul appellalur cellensis germaiius. Mabill.ann Heneri. l. 111,p. 264.
iu iliplomate Caroli M. an. 815 pro nionasierio (405) Raniiiulfus hic comes erat Pictavieusis et
Augiensi. dux Ai|uilaiii;c, qui Aquitaiiiani, Seplimauiam el
Neulram ex diclis villis bic indicari arbitrarour, Marcam llispanicam invatlens, regitini sibi nonieii
seri aliaui Wibelingam iu Palatinalu infeiiori pari- vinriicavil.
ter ad Nicriiro inler lieidelbergam et Maimheiiirium (406) ln Necrologio S. Cermani Paris. notalur
in pago Loboduuensi siiam, cujus freqiiens in ino- Nonis decembris deposilio domni Caroli imperaloris.
nuiiieiitisLaiircshaiiieiisibiiMicciirrilmentio. Firroari Quori qniriem rie deposiiionc a regno accipiuut Socii
iri virielur, quod lesle aunalista Fidricnsi posl illuri Palutiui apud Muralorium Scripl. rcr. Ital. t. 11,
placilum in VVeibilingaimpcrator acl Rhenum Boso- p. i, p. 416. I, uielius tamen de sepullnra c-jus in
neni susceperit in villa Chircheim scu Kircheim in Augia tunc priiuum facta iiilclligeiidiim vitlelur,
eodem pago sita, ubi eliam datum censeo supra ciiin nomen ejus riie 5 Dec. in Ncirologio Aiigicnsi
citatum diploma Caroli Crassi pro moiiasterio habeatur, el ipse a rcgno die 2 Nov. aniio priore
Olinga a. 885 vni Kat. Sept. Aclum ad Weibelin- sit i.epo.-itiis.
gttin. Quori de nostro hoc loco 1 inlcHigendiini esse
PATIIOI..C.XLISI. 7
205 HERMANNl CONTRACTI AUGIENSIS MONACIII 204
CODEX AUGIENSIS.
niinus] invasere: e quibus Odo Arnolfum regem \ iiiaiini itein Franciam Rhcno contiguain vastant,
Franciam petentem humiliter adiens el benigne conlra quos exercilu misso, prrclioque incainc con-
susceptus, perroisso ejus invasum relinuit regnum. serto, Sunderoll Mogontiensis archiepiscopus cuiii
Ilidera Rodolfus Ralisbonam ad eum veniens favore aliis multis perempius oecuhuil, crelerique fugerunt
ejus pervasain impetravit Burgundiara (407). Ni- (Regino): pro quo H.llo Augiensis ahbas, vir inge-
hilominus cum Italiam vellet rex Arnolfus pelerc, niosus, archiepiscopus promovetiir. Annal. Fuld.
obviam vcnienli Peiingario, qui paulo anle cum — Arnolfus vero rex Norlmaniios vicloria elalos,
Wirione ptigna confiixeral lyranno, paucis exceplis, et regntim Lolharii vastantes, cum exercitu inse-
totara concessil llaliam. ln (ea) cxpeditione ingens quens, juxta fliivium Dila (4C8), palustribus locis
equorum pcslilentia facla. Annal Fuld. Regin. — munitos, manuniqiie pugna conserere trepidanles,
Augire Riiodholio abbali Hatlo succedens prrcfuit oOeiulit. Qui milites adhortatus, equis propter loci
annis xxv, qui cellara et basilicam sancli Georgii difliciillaiem dimissis, pedcs eos aggreditur; claraor
in insula conslrrtxit. altollilur, res deinde gladiis cominus geritur, uno-
889 Liutpcrlus venerabilis omnique laude dignus que tantum milite ex nostris perenipto, duo Noii-
Mogonlitc sedis archiepiscopus hac vila decessit; mannorum reges, Sigifridus el Godafridus, toius<]iie
cui Sundcrold successit. Calamitosus iste annus B eorum exercilus muliis roillibus nuinerosus, ferio
morbis ac pestilenlia, aqnarum inundationibus, in- irucidalus, et in flumine fugam impedicnlc derocr-
solitis teropeslatibus, turbinibus et grandinibus sus, ad internecionem dctetur. El rex cariem riie,
muliis, fame, peste et quaquaversum bellis sociali- litaniis celebratis, et Deo laudibus rcddilis, mtiliis-
bus comprovincialium fttil. ln ,Thuringia torrentis que hostium spoliis direptis, in Alainanniam \eiii!,
modo ninibus defluens, tres in moinento villas ct Natalem Domini Ulmrc eelebravit. Annal. Fu-d.
ahsuropsit, et ccc hoinines cum pecOribus niultis Met.
exslinxit. Annat. Fuld.—Arnolfus rex Zuentibaldo 892 Apud Gallias Carolus adolcscens Ludovici
ct Raloldo filiis suis ex concubina nalis subjectio- Balbi poslhuiiiiis lilius, a quibusd.iin priiiialihiis rcx
ncm a Francis promilli vix eflecll, si ei legilimus cffcctus, niulla deinceps Odoni niala lccit, 170 ('1
noii nasceretur Jilitis. Magna conlra Abodrilos expe- ab eo vicissim suslinuit. Flodourd. an. seq. — Ar-
ditio ab eo, sed parvo eflectu, inola est. Annal. iiollus rex Pannoirias ariiens, c-umZuen ibaldtim du-
Fuld. Mel. cem Maralienscm ilerum sibi rehellantcm cognovissit,
890 Arnolfus rex, habito in Pannonia de diversis colloquio cuin Brazlavoiie duce Paiinoniae ulierioris
colloquio, a Zucntibaldo dtice Marahensi ex verbis babilo, trifariara cum tribus exercilibus, Ungariis
aposlolici obnixe rogalur, ul Romam veniens Ita- C etiam auxiliatoribus, nuper illas in paiies de Aqui-
liamque sub dilione sui relinens, a lantis eam eruat lone adveiilantibus , per conlinuum inensem Ma-
lyrannis. 169 Qu0(l'"e> a"'s prrepeditus, ad prre- rahensem devaslat regionein : ipse cliain eodcui
sens facere dislulil. Ilerum convenlu apud Forcheim lempore priscam ctiin Vulgans renovat ainicitiani.
aclo, Ludovici iroperatoris ltalire filiain, Bosonis Popo ducatii Thuringire privatus esl. Annal. FulJ.
— Romre post Stephantiin Formosus, prius Pur-
viduaui, ad se cum munerihus venientem benigne
suscepil. Inde Constanliaro , Augiamque, orandi tuensis episcopus, papa CXIH, sedil annis iv, men-
gratia, adiit indeque Ratisbonara rediil. Annal. sibus vn (409).
Fuld.—Apud sancium Galluin posl Bernhardum 895 Engilscalcus marcbio Pannoniie judicio No-
Salomon abbas prrefuit aniiis xxx. Salomon secun- iicoriuu excrecatus, et patruclis ejus Wilihelmus
dus Constantix venerabilis episcopus obiit: pro quo decollatiis est. Arnolfus rex Marahensem iieriun
terlius Salomon de ccenobio sancti Galli abbas vastat regionem. Ipsi regi ex Vota (410) regina Lu
episcopus promolus, prrefuit annos xxx. Hepid. dovicus filius nascitiir, et a Hattone archiepiscopo
Annal. Met. al. a. seq. Mogonliense, et Acialberone Aiiguslense episcopo
891 Enibricho Ratisbonensis episcopus vita et " nobili, baptizatur, ct sacro ciirismate iingitn.'. —
atate verendus obiit, ipsaque ui-bs, exceptis divi- Formostis papa, inissis cpislolis et legatis, Arnolfuni
Aiittis sancli Emineraniroi sancliqiie Cassiani ecclc- regera ad suscipiendam, ct erucndam a tyranni;,
siis, iv idus Augusti incendio lota conflagrat. Nort- maximeque a YVit!one,Italiam, magnopere invii.t.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
890 Arnolfu* rex ex parte apostolici rogatur ut, 892 Romm posl Stephanum . . . mentihut septeut.
Romam veniens, Italium tibi de lyrannis defendat. 895 Formosus papa Arnolfum regem ad suscipi.n
891 Arriolfus rex Nortmannos ad internecionem dam el u lyramtis eruendain Italiam invitat.
1 '
NOT.E.
407) Non omnia hic recensita linjus anni sunt; varie inlerpretan-tur : verosunilnis autem est fliivnis
Ludovieus enim priiuum 890 rex Arelatensis crea- Dyla seti 'Ihylia in Brahantia, qui LovHitiumiirhein
tus est. interfliiit, uli eliam vocatur in Aunal. Mclcnsihus.
(408) AivnalislaFulJensis fluvium Clyla appell.it, (409) Hoc ad anniim priorem spectal.
in loco q"tiiLovonnium dicilur; quod alii quidem (410) Aliis Oda dicilur vel Uia.
203 CIIKONICON.- ?JEC. IX. 200
CODEXAUGIENSIS.
Quoil ille anuuens legatos rouneribiis donalos re- A miteni
i decollare jussil. Annat. Fuld.— Formosus
mitlit. Hiems sreva, et diutina hoc anno facta. Aiinat. papa
} die Paschce obiii, pro quo sexlus Bonifacius
Fuld. I
papa CXIVordinalus dccima quiula tlie podagra de-
894 Tonilrutim magnum v Kal. Febr. faclum. 1fiinctus est: cui scxlus Slcphanus, Campanire prius
Annal.Fuld.—Widone Italire lyranno mortuo, An- < episcopus, papa CXV, subslituius sedit annum i.
gildruda [al., Agiltruda] vidua ejus cum lilio Lant- < Qui tyraiinis favens, et Arnolfum odiens, Formosum
perlo lyrannidem invasit. Regitto. Luiiprand. (411). papam
] oclavo posl ohituin mense cffossum, et in
893 Arnolfus rex Hildigardam Ludovici regis pa- sella posilum, loquente pro eo diacono, criminalum
trui sui filiam, cujus maxime molimiiie, dejeclo 172 et quasi convictuin degrariavil, el per crura
Carolo, rex factus fuerat, exsilio damnal. Annal. pi-olractum, in Tiberim.projici praecepil. Sed divinis
Mei. an. prmc.Synodus niagna apud Triburiam col- per merita ejtis miraculis lerriti cives Romani, non
lecta. Coiic. Germ., loin. II, p. 588. Arnolfus rex inulto post Stcphanum riigne 'criiciatmn ejecerunl,
ciim Odone, lunc Galliarum rege, ad sc vcniente pa- Forinosumque in sepulcrum suum reposuerunt.
cem iirmat, Caroloque friio rcgis I.udovici Balbi Annal. Fuld. Luitpr. — Eodem anno Gnrcis cuin
non 171 multo post advenienli et munera offe- vagantibus hostibus Hungariis pacein facientibus,
renli, auxilium dcucgat. Ipse etiam Zuentibaldum, B! Yiilgari irati Grreciam invasam Conslaiilinopolim
ex concnbina filiuin suiiin, regem super Lotharii nsque devaslant. Interim Grreca aslulia Huiigarii
regnuin ungi fecit: itemque per epistolas a For- inducti, lerrani Vulgarorum ferro, prrcda igneque
inoso papa rogatus Italiam atilurono petii, Perin- pessuradant. Vulgari reversi, bis ab eis pugna victi
gariuinque perlerrilum ad dedilionem venientera et c»2si, tcrga vertnnt. Tertio demum divinam eni-
regnumque pervasum Italire reddentem suscepit, et xiusgraliam precati, xx millibus snoruin anrissis,
YViiltfreiloMeginfreiloquecomilibus Ilaliam cis Pa- cruentam, vix profligalis hoslibns, mcruere viclo-
diini distribuit, et omnia vastando, divisisque ad riam. Tanta ctiani fanics hoc anno facta, tit innu-
superum inferumque mare copiis transiens, ipse incri inedia perirent, hoininesqiie Chrisliani non-
INalalem Domini lunae [forte, Lucre ] celebravit. l.ulli se invicem comederent. Arnolfus imperator,
Atinal. Met. Fuld. quotlam icdificio cadente, cum muliis aliis graviter
896 Magna pluviarum inundalione exercitu fati- conlerens corpus, ceciriil. AnnaL Futd.
gato, ct plurimis cquis inde amissis, Perengario 897 Magna fames in Bajoaria multos consumpsit.
eliani a fidelitale ejus deficiente, et ad Lanlperlum Boemani contra Marabenses ab Arnolfo imperaiore
se cnnfcrcnte, Arnolfus rex tandem Romam venit, aoxilium pelunt. — Romrc posl Slephani interitinn
Ci>n>qija, Angildrudj WidanLsvidua cuni filio Lant- ^J Romanus papa CXVTsetlit mensibns paulo plus IV,
pciio niachinanie, ohseralam inveniens, mandalo et post hunc Thcodorns sccundus papa CXVII sedil
Formosi papre intus inclusi, celehratis apud sanctum d>'esxx. Post quem iionus Joannes papa CXVIII
Pancratiuin litaniis, earo oppugnat, expugnataque ordinaius setiit annos u (415). Arnolfus imperalor,
ciiius urbc, ingressus, a domno papa honorifice habito conventu, nulli fidens, sacrainciitnm firiclila-
siisceplus, imperatorque coronatus esl (412), et dis- tis denuo sibi ct filio parvtdo Ludovico a cunclis
positis ibi rebus, primorihiisque sacranienlo sub- exigit. Annal. Fuld.
aclis , Angililriitlam persequi slatuens , infirroari 898 Discordia capilalis inter fratres Ziienlibal-
cccpil; melucnsque morbum graviorem, de Italia dum el Moymaruin [al., Moymirus ] Marahenses
statini reriire acceleravit. Quo reverso, Perengarius duces facta. Luiipaldus (414) marchio cum al.is
ac Laulperlus, diviso inter se regno llalire, tyran- Marahenses imperalori rebelles vastat. Aiinal. Fuld.
niriem exercuere, Lanipeiiusque Megenfredum co-
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
896 Arnotfut rex tandem Rotnam vemt, et a t or- D 898 Rommpost Slephani interitum Romanus papa
moso papa imperator coronalut ett. Formosus papa CXVI sedit mensibus paulo plus IV, et posl huuc se-
die Paschm obiit : pro quo sexlus Bonifacius papa cundus Theodorus papa CXVIl sedit dies xx. Post
CXl V ordinalus, decima qitiiila die podagra defun- quem nonus Joannes papa CXVIII ordinatus sedil
ctus est. Cui sexlus Stephanus papa CXV substiltttus cnnos duos.
sedit annum unum, qui tyrunnit favit.
mijE.
(411) Gotlwicensis : Arnolfus Ilnlinm Bnrgtin- die ejusdcm mensis obierit, ut adeo h.uc solemnil.is
diamque suo reguo snbjecit; quoil pariler rcferiint in tririuo sacro fieri ilehnisset. At cum Ariudphiis
Annales Melenses et Fuldenses a Bouquelio resti- in diploniate pro ccenohioAinialino Roime dato iv
ttili; in etlilis eiiim bic inlegrum folitun deesl, ex Kal. Marlii anno Ircarnat. Dom. 896 (Ughell , llal.
manco minirum codice, qnali el Hermanniis usus Sac, t. III, p. 614) se jam imperaiorem Augiistuin
virietur, qui ari htmc aiiiimi) lam pauca babet, et noininel, anle diem 27 Febr. coronari Jam riehuil.
Arnulplri experiilionem Italicain plane prrelerit. (415) Hnecpanim ainiuni seqneniem speclanl.
(412) Id qu-iilam mense Aprili faclum scrihunl, (114) Auslriic iiiiiiirii.n inarchio Luilpoldus.
Viod vix credibiie, cum Formostis |>apajaui quarta
207 IIERMANNl CONTRACTI AUGIENSIS MONACHI 208
CODEX AUGIENSIS.
899 Item Bajoarii fines Marahensiiim hiciiie va- A congressus, tino tantum ex suis aniisso, MCCper-
stanl. Vota regina, adullcrii crimine cum quibus- emit (420). Ann. Ful.
dam viris infamata, LXXII(415) principum jura- 90? Hungarii, Careiilaniim petenles, commissa
meiito Ratisbonrc in coiivciitn absoluta est. Arnolfus pugna, vicli cresique ftigerunt. Eoriem anno Moy-
imperalor paralysi 173 dissolutus esl, el nonnulli marius dux Marahensis et lsanricus Noricus comes,
inde veneficii, vel maleficii crimiiiati, etpuniti simt. 174 qui ad ipsum Iransfugerat, ciim Ludovico
Item Bajoarii Marahensium terram vastant. lsanri- rege pacilicati stinl. Suppt. Annal. Fttld.
cus (416) imperalori rebellans, obsessusque et ad 902 Hungarii Marahenses petunl, pugnaque victi
deditionem vi coactus, ad Marahenses iicm confugii. lerga verterunt. Ann. Saxo. — Ipso anno, Beringer,
Romre Benediclus quartus, papa CXIX, scdil annis Reginoir et Gerhard nobiles Germani fralres, filii
in, mensibus v (417). Annal. Fuld. Alonis comilis et Adellindre, non longe a Buochau-
900 Arnolfus imperator Ratisbonre, ubi frcquen- giensi coenobio virginum in pago Alamannire Erich-
tius manebat, regrotans, obiil (418) el in basilica gewe (421), a- malre per ipsum lempus (422) stu-
S. Emmerammi sepullus est, anno regni xn. Pro diose in honorem sancti Cornelii et sancti Cypriani
quo filius ejus Ludovicus puer in regnum conslitu- marlyruni conslruclo, ctim sororem virginera nu-
tus est; cujus frater ex concubina, Zuenlibaldus B ptum tradere molientes clam inde abducerent, ab
Gallire Belgieasrex, cum crudeliler et temere ageret, iniiiiicis circumvenii, et occisi stint et a roatre sua
res Ecclesiaruui affectaret, Ratpoloneinque etiam apud ipsum ccenobiuni sepulti; ubi etiam ipsa,
Treverensem archiepiscopum baculo in captit per- poslquam Hierosolymam aliaque sancta loca causa
cuteret, a suis sprelus ac desertus, cum incauie oralionis adiit et rediit, divinis inlenia servitiis et
virihus impar pugna eis congredi vellel, peremptus animarum inhians lucris, feliciier hanc vilam fi-
cst. Begin. chr. Annal. Fuld. —Bajoarii per Boe- niens rondita esl, ipsa lilia virgine acquivoca si:a
manos transeunlcs , ipsis secura assumplis , Ma- abbatissa inibi constiluta.
rahensem ileni dcvastant regionem. Hungarii, ho- 904 Romre post Benedictum Leo quintus (425),
stes novi, Ilaliam magna ex parte vastaverunl et, prius preshyier forensis, pa|)a CXX, sedit niensibiis
conserlo praelio, viclores viginti millia ex Italis una ferme n. Posl quem, ul iu quibiisdam inveui, Chri-
die peremerunt. Itidem exploratam Bajoariam in- slophorus, prius cardinalis, papa CXXI, scdit mcnsi-
vadentes, circa Anesum [al., Anasum, Ens] flumen btis iv, qui riejectus est et roonacliiis factus (424).
plurimas prxdas abducunt. ltem Pannonias depo- 905 Romic Scrgiuslll, papa CXXII, seriil anics vn,
pulatas occupanl. —Lttilpardus (419) raarchio, qui- mensibus iv, al., a. pr.
busdam copiis Hungariorum cum paucis Noricorum C 906 Adaliiertus nobilis el bellicosus rie Babenberg
COMPENDIUMEX \A\JUI\AVJ
CODICE i>r.tti>iuLiiJi.
BERNOLDI.

899 Uta regina, adullerii incusata, LXXXII princi-
ottm juramento absoluta esl. Romw Benediclus...
mensibus quinque.
900 Arnolfus imperator Raitsbonm, ubi frequenlius
atanebat, obiil vi Id. Decembr. (423). Anno regni xii,
aro qtto filius ejus Ludovicus puer regnavit.
902 Beringer, Reginolfus et Gerhardns, nobilet
Germani, filii Atonit comitit el Adellindm occisi, apud
Buchaugiense cmnobium virginum, a prwdirta Adel-
linda construclum, sepeliunlur, ubi etipsa mater po-
stea esl sepulla.
904 Romw, ctc, ul Aug.
905 Ut Aug.
900 Adalberiut nobilis el bellicosus rfe Babenberg

WIM.

(415) Alii LXXXII principes nuraeranl. Bninneriis Annal. Boic, p. i, p. 505. Ilem Criisius
(416) Hic Arbonis Austrire marchionis filius erat. Aiina!. Suev. p. i, I. xi, cap. 8, p. 507, cui jam
(417) Benedicti IV electio primum ad finem anni sublesla quoari hoc fides inoluit. Ctincla hrcc ina-
seqncntis conligil. gis, non satis lauien sinriiose tractarunl Bolland ani
(418) Rcgino, Annales Melenses aliique obitum l. VI, Aug. die 28, in Vita B. Alrielindre abhatissrc,
ejus ad tu Kal. Decerobr. anni praecerientis reji- p. 492. Vid. ari aniium 799. Aio sive Ilatlo aut Oiio
ciunt. Queni item annum assignal NecrologiiimFul- D comes Kesselburgensis in iractu lacus Pliiiuarii
den^e apud Leibnit. script. Brimsv. t. III, p. 765. fuisse traditur.
(419) Luiipolilus Austriae marchio. (425) Conligil hoc anno priore.
• (420) Hic desinuiil Annales Fuldenses, unde et (424) Nempe in nionasterium detrusus.
Hermanus deinceps brevior est. (425) Euindem diem 6 Dec. plerique assignant,
(421) Alius ejiisdem fere nominis pagns occurril uti el lanrina plumbea in aperto ejns sepulcro an.
in chaiiis San-Gallcnsibus apud Goldasluin, scilicet 1671, reperta iu monasterio S. Eminerami, quanivis
Argangawe cl Arquna, cum Helvetico pago Argovia Regino illuni apud Oltingam sepultum meinorei.
liauri coiifundeiidus. Yiri.Otto Fris. I. vi, c. 13. Cruternm iri de anno
(422) Verior hrec esl, etsi poslerior, celebris liu- jiriore csse intelligendtnn oslendit etiam prreceplum
|iis paribcnonis origo quam falmlosa illa a Bruschio Luriovici ejns filii dat. tv ld. Octohr. an. 900, i.pud
et Bucellino iam iiule a Carolo M. rieducla. Vid. Schatlcn Auual. Paderborn. 1. in, p. i5G.
209 CIIRONICON.— SJEC. X. 210
CODEX AUGIEiNSIb.
Francus (426), conimissa 175 cum a?mulo suo A Regin. cont. — 176 Burchardus dux Alaniannire,
Courado pugna, vicil eumque cum inultis aliis in convenlu suo orto lumullii, occisus est; pro quo
pereinit (427). Regin. an. pr. Erchanger ducaiiim invasil (452). (
907 Adalhertus, cum prredia ejus, ulpote rebel- 912 Hungariiilem Bajoariam pelentes.congregatis
lanlis, a Ludovico rege vastarentur el caslrum op- Bajoariorum et Alaroannorum copiis, juxta Ihivium
pugnaretur, perfnlia, ut fama esl (428), Hallonis Iue (435)congressi magna strageprofligantur. Chron.
—
archiepiscopi et cujusdaro Luiipaldi, de quibus plu- Aug. a. 913. Itepid. Comelre hoc anno vis.x1. Ruo-
liiiuiin confiriebat, ad Ludovicum regem spe pa- dolfus rex Burgundireobiit, el Ktiodolfus filius ejus
ctionis adduclus decollari jussusest./feg. a. 905, al. regni illius jura disposuil annis xxv. Al. a. 911. —
(iii. 996. —Bajoarii cum llungaiiis coinuiissa pugua Roniic Anastasius [(434) secundus, papa CXXIIl,
vicli sunt. Annal. Met. sedit annis n, mensibus n. Aptid sancluin Galluin
Notkerus roagister doclus obiil (455). Otperlus (456)
908IIungarii SaxoniametThuringiamlate vastant.
An. Saxo. a. 996. Luilpaldtis occisus est (429). episcopus occidilur. Einhard excrecatur. Cont. Reg.
Annal. Sctxo.
909 llungarii Alamanniam invadenles vastant.
contin. 915 Itcin Hungarii egressi Alamanniam vaslant.
Regin. Hepid. >MongontiaeHattone (457) archiepiscopo Augiensi-
910 Hungarii Franciam (430) petenles, comroissa
que abbate moiiuo, Herigcr in episcopatu succeriens
pugna, superiores fuerunt. Hepid. Reg.conl.—Adal- annis xiv, in abbalia vero Hug abbas XVIII aniiuin i
bcro venerabilis, etfamosus Auguslre Yindelicre epi-
prsefuit. Chron. Aug.
scopus, obiil; post quem Ililline annis xm prrcfuit. 914 Saloinon Conslantire episcopus et abbas cce-
Ilepid. nobii sancti Galli a quodaro protervo caplus el in
911 Ludovicus rex adolescens morilur et Ratis- custodiani niissus est (458). Augire posl llugoneiii
bonre sepelitur. Hepid. Post quem, deficienle no- Thientigns abhas XIX prrefuit annis m.
stris inparlibiis regio slemmale, Conrarius hiiusCon- 177 91S Romre Lando, papa CXXIV, scdit mcn-
raili (451) rex electus, el tinclus regnavit annis VII. sibus v, post quem Leo VI, papa CXXV, inensibus
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDl.
Conradus mmulum suum, victum pugna, cutn aliit G Alemannimm convenlusuo occidilur.
mutlis peremit. 912 Hungarii aBajoariis etAlemannisjuxla flumen
907 Adalbertut, perfidia Haltonis archiepiscopi et Ine occiduniur. Ruodolfus rex Rurgundim obiit, pro
LtitlpoldiadLudovicum regem spe paclionis adductus, quo Ruodolfusfilius regnavit arinis xxv. Romm Ana-
decollari esljussut. slasius secundus, papa CXXIII, sedil annis n, men-
908 Ilungarii Saxoniam et Thuringiam vaslant. tibttt n. Apud S. Gatlum Notkerus, magister doclus,
Luidpaldus occisusest. Regin. a. 907. obiit.
909 Hungarii Atamanniam vastant. 915 Hungarii Alemanntam vaslant.
910 Hungarii Francos devincunt. 914 SalomonConstantiensisepiscopusesl caplus.
911 Ludovicus... annis septem. Burchardus dux 915 Romm,etc, ut Aug.

NOT^E.
(426) Henrici Francire orientalis ducis filins. Vid. confusi. Primiis est rJurcnarrius oux Tliuringo-
a. 883, 886. Conradus Hassire seu Wetleravire co- rum, seu prrefectus liniilis Thiiringici, cuin aliis
ines. Regin. ab Hungariis in prrelio occisus, utrefert chronicon
(427) Annales Melenses, obitum Conradi senioris Saxoiiicum ad an. 908, et probat Eccard Rer.
. coiuitis, patris Conradi poslea regis, referunt ad Franc. Or. t. II, p. 819; alier vero Biircharrius
niiniini 905, III Kal. Marlii apud Frileslar. primus hiijiis nominis Alamaniiire dux juxta ller-
(428) Ex fama scribit Hermaniuis, sed Ekkehar- D iiiaiiniini h. a. 911 iu convenlii suo inlereniplus;
rius rie casihus S. Galli factuin iil vulgo concinnari post <|uemErchanger ducatum invaserit. Ilunc tina
cl cani iradil. Vid. EccanL.Rer. Franc. t, ll,p. 811, cum fratre suo Bertholdo, qui aniho an. 917 riecollali
ulii f.Kiuni hoc cuin aliis negat, de quo pariler silent suiit, Camene nunlios in Suevia appellal Ekkehar-
Annales Melcnses, qui castruin isturi Terassam.alii dus Junior De casibus monasterii S. Gaili c. 1'..
Bibenherg vocant. Marianus et Sigebertusperfnliam (455) Ari Oenum nimirum. t
ill.iin pariier memorant, uti et Luitprantlus Hist, (454) Est Anaslasius III, priore anno electus.
I. ii, c. 5, prrccipiieaulem Otto Friiisingeiisis l.-vi, (435) Cognomento Balbulus. Ekkehardus mini-
c. 15. Vitl.Calles Annal. t. IV, p. 33 seq. mus Vitam ejus scripsiL
(429)Scilicet in pugna contra llungarios. Eralhic (456) Otpertus episcopus erat Argentoralensis,
L.uiipoi.lusilux seu coines Bajoarici limilis, qui idcra anno 915 a cvibus occisus; Eberhardus seu Einhar-
e^sevideturdequoannosupeiiore. <ti>cn(in.l.iv,c.21. dus Spirensem sedem tenebat.
(450) Francia orientalis hic iuleHigitur, seu Fran- (457) Ex Reginonis continuat, et chronico YVir-
conia. cebnrg. Hallo a. 912 obiit.
(431) Frnncoiiire-comilis, ab Adalherto a. 905, (458) Factuni hoc esse ab Erchangero et Ber-
nccisi, et GlismodrefilheArnulli iinperaloris. tlioldo camerre nuntiis, qui Suevire riucalum invase-
(452) DuoBurchardi duccs circa hsec lempora rant, scribit Ekkeliardus Jun. De cas. inonasi,
occisi mcniorantiir, a scriploribus noniiunquaiii S. Galli c. 1.
211 IIKRMANNlCONT-RACTIAUGIENSIS MONACIII 212
CODEX AUGIENSIS.
ferme n, ct post hunc Joannes X, papa CXXVI, an- A que coenobiisancli Galli defunclo, Notingus iii epi-
nis xiv, mcnsihus n (439). scopalu annis xv, Hartmannus in abbalia quatuoi-
916Huugarii ilem egrcssi inter alia mala tolam ferme annis successeriint. Al. a. 920.
pene Alamanniain igne cl gladiomiscrabili ter vastant. 920 Carolus rex Galliarum in Franciam (443) ve-
Annal. Saxo. an. 915. — Ipso anno apud Altheim nil. Apud sanctum Galliim Rachildis virgo iiiclusa
coram misso apostolico synodus habita. — Augirc est. Hepid.
Thietingo abbate defuncto, Heribraht abbas XX, 922 Liuthardus a Burchardo duce, oppresso He-
prrefuit annis x. Apud sanctum Galluin beala virgo ribcrlo (444), Augire prreposilus, el fratres in ex-
Wiborada arclius inclusa cst. Hepid. silium missi stint.
917 Hungarii pervasa, ul cceperant, Alamannia, 923 Sanguis Dominiin Augiam insulam a quadiim
Basileam urbera destruunt; indeque Alsatia vastata, matrona riefeiiur, sicuii litteris inibi Iristorica rcJa-
Lolharii regnuin, multa mala facienles, invadunt. tione (445) coniinettir. Apud sanctum Galhim En-
Reg. Cont. — Erchanger, qui ducalum Alamannire gelberius abbas conslilutus annis ix prafuil (446).
invaserat, cum fralre Bertholdo regi Conrado re- 924 Sanclus Volriariciis Auguslrc Vindelicx epi-
bcilanlcs, eique landem ad deriitioneni spe pactionis scopus ordinatus (447),niira pielateet religione prre-
venicnles, ipso juhente apud villam Adingam (440) B fuil annis L.
dccollantur xn Kal. Febr. Chron. Aug. Ekkeh. jun. 925 Hungariis ilem Alamanniam vastando perva-
918 Burchardus (441), dux Alamannire faclus, ly- gantibus, et ad coenobiumquoqtie sancti Galli per-
rannidem invasit. Conradus rex obiit (442) Reg. vcnicnlibus, Wihorada virgo inclusa, fracta cella, a
cont. quodam ex eis perempta et marlyrio coronata, Ra-
178 919 Ileinricus comes nalione Saxo in re- childisqueconleclalisejus illresadivinilus conservata
gnum eleclus, siiie regali unclione regnavit annis esl (448).
xvni. Wilichind. — Pugna apud Wintcrturum inler 179 923 Hungarii, vaslala Alamannia, lotam
Ruodolfuni regem Burgtindire el Burchardum ducowi Franciam , Alsatiam atqne Galliain igne et gladio
Alaniaunire commissa, rex a duce victus fugatur. srevienles perciirrunl. Reg. coni. — Riirchardus dux
Hepid. — Salomone episcopo Constanliense abbate- occiditur (449). Luilpr.; Harlman. — Henricus icx
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
916 Hungarii totam Alemanniamigne et gladio va- dimvicit.
tlant. Synodut coram mitso apostolici Petro 920 Carolut rex... inclusa est.
Ostiensi (450) episcopo apud Alheim est habila, in 923 Sanguis Domini... siculi lillerit tnibi mani-
qua synodo generali decreto sancilum, ut quicunque festatur.
deinceps bannum ab episcopo impositum corrupisset, 924 S. Udalricut Augutlm Vindelicm episcopus
per jejunium XLdierum in pane lanlttm et aqua el prmfuit annosi.
sale cummissumlueret. Apud S. Gallum... est inclusa. 923 Hungariis item Alemanniam vastanlibus...
917 Ab Hungariis Basitea deslruilur. Erchanger virgo inclusa, a quodam eorum perempta, marttjrio
dux et [rater ejus decoltantur. coronalur... conservalaest.
918 Burchardus dux Alemannix constituius, elc, 926 Hungarii, vaslala Alemannia, per totam Fran-
ut Aug. ciam, Alsatiam alque Galliam igne et gladio desm-
919 Henricus comes... regnavit annis xvm. Bur- viunt. Burchardus dux occiditur, pro qtio Herimannus
chardut dux Alemannim Rudolphum regem Burgun- Alemannimdux efficilur.
W)1JE.
(439) Hic ordo inversus est; Lanioenim an. 914 Engelberg. notat diem vi Id Nov. Vid. Annal.
obiit, cui eodem anno successit Joannes X, et liuic Saxo.
primum an. 928 Leo VI, qui non duobus, sed seplem (446) Hepidannus hoc ad annum scquentcm e-
mensibus prxfuit. ferl.
(410) Qure sit hrec villa Adinga, haud nolaltim (447) Scilicet die 28 Dec. an. 923. Pag. ad an.
reperi; videtur autem esse Otlinga vicus in eodem 924.
pago Rhretiensiad Wernizam amnem. D (448) Vid. Hopidannus Junior de Viia et miracii-
(441) Suevim principum assensu staluilur Ata- lis S. Wiboradre apuJ Goldastum Rer. Germ. t. I,
mannis dux primus Burchardus genlis illius- nobilis- p. 206.
simus el virtutum dole probalistimus; verha snnl (449) Scilicet in Italia Rudolfo Burgundire rcgi
Ekkehardi Junioris p. 19. De eo viri. Tentzelius iu auxilium ferens. Chron. Sax. In libro fraiernilaluni
vindiciis p. 218, 228. S. Galli (GOLDAST., t. II, p. 153)ubi solemnisquoque
(442) x. Kal. Jan. ex Mariano Scoto et Necrologio commemoralio pro eo instiluta est, notatiir dte
Fuldensi. ohilus in d. Nov., a. 925. Sed in Chronico S. Galli
(443) Carolussimplex Gall. rex contra Henricum ( DUCHESNE , t- III, p- 471) equo rielapsus obiisse
in pagiim Wormaliensem movit. Frodoard. Witich. scribilur a. 926, 2 Maii, feria n, qure nola anuuin
(444) Abbas hic Augiensis ad a. 916 lleri- prrecedentein indical.
braht vocatur. Vid. Mabill. Annal. Beued. t, III, (450) Vid. de hac synodo Conc Cerm. t. II,
p. 371. p. 588, elPagius in Crilica ad h. a. ubi tainen de-
(445) Historiam htijus translationis ex membra- cretum in cod. Bav. allcgalum non comparet; ihi
nacco Augiensi codice dedil MabiUonius1.c. Cod. ctiam ]>roOstiensi legendum Orlcnsis vcl Horianus
213 CKRO.MCON.— S.-EC. X. 214
CODEX AUGIENSIS.
^.agnum cnnvenluin Wormatire habuit. Heriroan- A xxxvni ferme annis strenue rexit. Chron. Aug.;
nus (451) Alamanniic dux promovelur. Reg. cont. Luiipr.
— Augire Liulhardus abbas XXI effeclus prrefuil 937 Hungarii per Bajoariam, Alamaoniamque et
annis vnt. orientalero Franciam pnedis, gladio igneque furendo
927 Herigcr Mogunliensis archiepiscopus obiit, vagantes, transito Wormatire Rheno, Alsatiam, re-
et pro eo HilJiperlus archiprrcsulalum accepil (452). gnuin Lolharii et adjacenles usque ad Oceanum
9-29 Ronrae Stephanus VII, papa CXXVII, sedit Gallias vaslanles, per Burgundiam llaliamquc tan-
annis II, inense i. Frodoard. dem in Panuoniam redierunl. Witiclt. Frod. — Mo-
93*0Henricus rex Boemiam pelil. Annal. Saxo nasteria sancti Bonifacii sanclique Galli incendio
a. 928. tonflrigrant. Reg. cont.; Ehkeh. Jun.—lpso anno
931 RomreJoannes XI, papa CXXVHI, sedit an- Bodolfus Burgundire rex defuictus, Agauni apud
nis iv. Luitpr. — Henricus rex reges Abodritarum et S. Mauricium sepullus est, filiusqiie ejus Conra-
Nordmannorum Christianos fieri effecit ipseque dus (458) regnuni pro eo suscepit. Arnolfo cliam
Gallias peliit. Chron. Aug.; Reg. cont. Bajoarire duce mortuo, ducalum ejus Bertolfus (459)
932 Hungarii Soraborum provinciam petentes, acccpit. Nccrol. Fuld.; Reg. cont. — Bajoarii ctim
ab exercilu regis Henrici crede profligati, fiigali B mullis aliis Ottoni regi rebellanl.
inii'li(|ue ex eis capti sunt. Frod. a. seq.; Reg. cont. 181 958 Olto rex contra Bajoarios procinctum
an. 934. movit. Interiin fraler ejus Henricus ab Eber-
933 Aptid sanctura Gallum Thieto abbas prsefuit hardo (460) comprehensus est; quo liberalo, Eber-
annis ferme x. hardoque in exsilium relegato, denuo Noricos cura
filiunv.
934 Constaniire Notingo cpiscopo defunclo, Con- exerciiuinvasitomnesqueprreter Arnolfi ducis
Interim Hongarii, Saxoniam
radus genere et 180 V'ta prrenobilis prrrsul ordi- Arnolfum subjiigavit.
a Saxonibus pugna victi crcsique fiigan-
natus, XLIper annos illaro nobililcr rexit Eccle- invadenles, —
siam (433). Augirequoque post Liulhardum Alawi- tur. Witicli. Rorore Stephanus VIII, papa CXXX,
cus venerabilis abbas XXII prrefuit aiinis xxv. Eher- sedit annis 111,mcnsibiis iv (461).
hardus Argentinensis prrepositus primus incola (135) 939 Otto rex, Lotharingos rcbellantes petens, us-
tellre Meginradi venit (455). qtie ad Caprimontem cum exercilu venit. Reg. cnnt.
— Interiin Ludovicus rex Galliarum Caroli filius
935 RomreLeo VII, papa (436) CXXIX, sedit annis
Alsatiam invasit; sed mox Ottone, hoc comperto,
Hi, mensibus vi. Frod.
redeunie.perterrilus regntiro snum repetiit: cumqiie
936 Henricus rex obiit, et in Saxonia apud Chu- C caslrum Brisacha ab Ottene rege obsessum oppti-
lilinebiirg (457) cosnobium virginum sepultus est; gnaretur, capila rebellionis Eberhardus dux occisus
pro quo Otto filiiis ejtis, regni gubemacula accipiens, el Gisalbertus (462) dux in Rheno submersus inter-s
COMPENDIUMEX CQDICE BERNOLDI.
927 Heriger Mogunlientit archiepiscopusobiit, pro diam vastantes, tandem per Italiam redierunl in
quo Hildeberlus. Pannonicm. Monasteria S. Galli el S. Bonifacii
929 RomwStephanus... annosduos, mensemunum. concremanlur. Budolfut rex Burgundim obiit, pro quo
950 UlAug. filiut ejus Conradus regnum suscepit. Arnolfus dux
951 Ut Aug. Bajoarim obiil, ducalumque ejus accepil Bertolfus.
952 Ilenrictts Hungarios in Suirbia interfecit. Bajoarii cum mullis aliis regi Olloni rebellant.
954 Constaniim Conradus, genere et vila clarus , 938 Ollo rex conlra Bajoarios procinclum movit,
ptifsul ordinalus prmfuit annos XLI. peneque omnes sibi subjugavit. Bbmm Slephanus...
955 Romm... mensibusn. mensibus iv.
956 Henricus... apud Chutilineburg sepelitur; pro V 959 Orro rex omnessibi rebelles, prwler Metensem.
quo Otto filius ejus regnavit ferme annos XXXVIII. episcopum,subjugavil.
957 Hungarii Franciam, Alemaniam, et Burgun-
NOTJl.
in Hetrtiria (Ughell. Ital. Sacr. t. I, p. 755). Altheim Ihardo Argent. episcopo.-
locus esl iu pago Rhrelicnsi seu Riesa in ducatu (456) Ordinalus est initio anni sequenlis.
Neohurgico. Vid. Eccard. Rer. Franc. t. II, p. 850). (457) Quedlinburg, ubi ccenobium redificare
(451) Hermannus hic filius erat Gerardi, seu cceperat.
Gehhardi, Francia; orientalis ducis, cognalus Cou- (458) Cognomenlo Pacificus, frater Adclbaidis
radi I regis. Clem. postea conjugis Otlonis I.
(452) Iloc ari aiiniiin 924 cum quihusdam chro- (459) Frater Arnulphi Mali.
nicis consignat Gallia Chrisliana. Sed Necrologium (460) Eberhardus erat dux Francorum, et fraler
Fulilense et Chron. YVirzburg.rectius ad h a. Conradi I regis.
(455) Vita apuri Pistor. t. Ill et Leibnit. t. II; He- (461) Spectat ad annum seq.
piriannus ad anntiiii seq. (462) Giselbertus Lolharingire supcrioris dux.uxo-
(4oi) Alii ad annuiii prrccerientem. rcm habuil Gerbergam Otlonis M. sororeni.
(433) YitaS. Udalricic 50, t:l Guillimaiinus in Ru-
215 HERMANNl CONTRACTl AUGIENSIS MONACHI 210
CODEX AUGIENSIS.
ierunt, episcopique et alii qui ciim eis contra A iii)ullum,iilferliir,linneslaveral,delunctiis, Augiieqiic
regem venerant, fugati et dispcrsi sunt. Olto vero in capella sancli Ghiliani sepultus esl; cl Luiiolfus
rex, dedilo castro, in regnum Lolharii reversus filius regis Oltonis, vir otnnium sui leniporis universo
cunctos sibi rebelles prreter Metensem episcopum populo acceplissimtts, riux pro eo a palre suo con-
subjugavit. Wiiictt.; Reg. conl.— Henricus quoque slitutns est. Wiiich.; Hepid. — Synodus magna xxx
frater ejns, projeclis armis, ipsi se subdidil. Fro- episcoporum cnrain Oltone et Ludovico regibus
doard.; Reg. cont. apud Ingelenheira habita est (466). lpso anno Lin-
940 Otto rex, Gallias conlra Ludovicum regem daugia incendio conllagrat. Hepid. — Capella in
pelens, magnam Provincire parlem usque ari Sequa- cceuobio sancli Meginradi ccelilus consecrata est
nam amnem vaslavit, et Hugonem Ileriberiunique, xvmKal. Oclobr. (467).
principes ad se venientes, susccpit. Frodoard.— 183 949 Lothario rege Italire morluo (468),
Hiems srcva hoc anno facia et pestis animalium Beringarius regniim invasil, viduanique ejus Adal-
subsecuta. Hugo friius Richardi moritur (465). heidem Rodolfi II regis Btirgundiae filiaro mnllis
942 Otto rex cum Ludovico rege Galliaruni paci- injuriis alllixit el coarclavil; qure vix fnga elapsa
ficattir. Frod. — Cometa per noctes xiv visa, et Ollonis regis advenlum in mullis angustiis prresto-
immensa animalium peslilentia facta. Reg. cont. — B laltir. Leo Ost. Sigon. a. 931.
Komre Marinus scciindiis, papa CXXXI, sedit annos 950 Ollo rex ltaliam peiiit, eamqne subjiciens
lii. nicuses vi. sibi Beringariiiin regem resistere non valentem pe-
182 945 Huiigarii, itcm Bajoarios invadenles, pulil domnamque Adalheitlem suam futiiram conju-
pugna cum eis comroissa victi terga verterunt. Apud gem liheravil. Reg. cont. an. seq.
sanctum Gallum Gralo \aL, Cralo] abbas praefuit 951 Synodus (469) xxv episeoporum magnusqne
aniiis xvn. Hepid.; Chron. Salzburg. tolius regni principum convenlus apud Augustaiii
944. Terrremotus faclus est xvi Kal. Maii. llepid. Yindelicani coadunalur, ibique Beringarius Ottoni
945 Romre Agapitus secroidus, papa CXXXII, regi ad dedilionem venil el subjeciionempromiltit.
seiit annis fernie x. Al. anno teq. — Ollo rex Gal- Wilich. — Inter alia prodigia ignitus lapi.s, quasi
liam inferiorem pelit. Frod. a. seq. massa candentis ferri, ab occidente per aera venit
946 Apud sanctum Galluro Rachildis virgo iuclusa ct riraco visus esl ambulans.
migravil ad Dominiim. llepid. 952 Olto rex Boemiam, et filius ejus Luilolfus dux
947 Berlholfo duce Bajoarire defuncto, Henricus Ilaliam petunt (470). Ollo rex uua cum friio suo
frater Otlonis regis ducalum illum accepit. Reg. cont. Luilolfo Italiam item ingrediiur, et nupiirB regales
a. 945. — Luitolfus filius regis Iiam laudabilem fe- C Papiae cetebrantur. Discordia inler Luitolfum ducem
liiinam (464) duxil uxorem. Mirmidona (465) igne el patruum ejus Henricum dticein agitata. Witi-
consuniitur. Annal. Sax. a. seq. chind. — Fridericus Mogunlire archiepiscopus ct
948 Ilerimanniis dux Alemaniiire, qui provincirfi Hardpertus Curire episcopus Romani a rege missi
siLi creditie cullum, habitum, tnores et instituta sunt.
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
940 Orro rea; Gallias conlra Ludovicum regem 948 Hermannus dux Alemannim obiil, cujus duca-
petil. Hiems swva el morlalilas animalium. lum Lutolfus Otlonis regis filius accepil. Sytiodus
942 Otto el Ludovicus reges pacificantur. Romm mugnn... facta.
M r.nus... mensibus sex. 949 Lolliario rege... injuriis affHxit,
945 Ilungarii Bajoarios invadenles vincunlur. 930 Orro rerr Itatium petit sibique eam subjccii, et
944 Terrmmotus, etc, ut Aug. pulso Beringario dominam Adelheidemliberavil.
945 Bomm... ferme x. Orrorex Galliam ingrediiur. 951 Synodus... ad deditionem venil. Inler alia...
946 Apud, etc, ut Aug. qpasi candenlis ferri... ambulans.
947 Bertolfus dux Bajoarim obiit, cui Ilenricus 952 Olto rex cum filio suoLuilotfo Italiamintrai,
frater Otlonis regis in ducalu successil. et nupitm regales Papia. celebranlur.
NOT^E.
(465) Hugo, cognomento Niger, Richardi Burgun- J) liquum et coriici corevum videri in disseiiatione
dire ducis fllius et Rodulphi Gallire regis frater, pri- prrevia monuiinus.
mum anno 951 obiit. (468) Mortuiis est Lolharius primum anno 950
(464) Heriraanni Atemannire dncis filiam. exeunie. Mural Antiqq. Italiaead an. 949 cl seq.
(465) Civitas scilicel Monasleriensis, nisi Mindam (469) Tam Syuoritis Augustana quaui cietera hic
quis intelligere velit, cum in synodo Ingelheimensi, relala atl annuin seqiienleui perlinenl. Viri. Conc.
an. 948, legatur Eberisus Mimidonensis episcopus, Germ. t. II, p. 622. Unde tluo hi anni fcre invicem
seu Minriensis. Unde forte legenrium hic Mitnidona. permutali videntiir. Vid. Regin. con(. a. 952. Ac(a
(466) Vid. Conc. Geiin. t. II", p. 610. Acta ejus vero hujus synorii ex coriice Weingartensi sislit
detlil Canisius Lecl. Atiliqq., t, lll, p. t, p. 8, ex Canisius Lect. Antiqq. t. III, p. i, p. 2.
eodice Weingarlensi. (470) Hree ari annuni 950 spcctaut. Reg. cont. a:t.
(467) Addilamenluin hoc, si lamcn sit, satis an- 950 el seq.
217 CIIRONICON. — S.-EC. X. 2!3
CODEX AUGIENSIS.
933 Otto rcx fratri Hcnrico favens filium contra A armis circunislreptint; sed , superveniente cum
se incilaviiLuilnlfuip, magnaqiie lolius rcgni turha- cxcrcitu Oltone rege iv Idus Augusti pugna valida
tio diversarum sludiis partium facta est. Reg. conl.; nirois coroniiltiiur, mulliim liumani sanguinis fun-
Witichind. — 184 Arnolfus filius Arnolfi, quon- ditur, cxdes Ilnngariorum immensa sequilur,
dam ducis Noricorum, parlibus se Luilolfi conlra 185 alvcus fluminis ftigientium et rooiientiiim
regem jungensi, Aiigustensem urbemepiscopalumque cadaveribus oppletnr, et paucissimis fuga clapsis,
deprrcriaiur, ti bcatum Votlalricum episcopum, regi innumerahilis eor.um cxerciius a<l inlernccioncin
fidum, in castello Mandichinga (471) obsessum ra- deletur; ipsique, qui tunc effugere poicrant, per
pere vcl occiriere nititur; sed, stipcrvenienle cnin totam poslea passim Bajoariam capli truciriaiqiie.
copiis mililmn Adalperto de Marhlale coniile (472), sunt: inter qnos rcges eorum comprchcnsi, Ratis-
et Thcoripaltlo cpiscopi fratre item comite pngna bonre in patibnlis snspensi sunt. In ipsa pugna ex
viclus et lurpiter repiilsus est divinaquc ultione nostra parle inler alios miillos Conratlus dux belli-
ciini cunctis faulorihiis non niullo post tligtie puni- cosus, ct pius gener regius (474), el sancti frator
tus. In ea congressione Atlalpertus coines parum episcopi, comes Theodpaldus (475), sororisque cjus
vulneraliis rooritiir et a sanclo cpiscopo Aiigusl.x (476) filius Reginbaldiis comes, avix (477) iiiea>
honorifice sepelitur. Vita S. Udalrici. —• Sectilo 18Berlhre patruiis, occubuere. Rcg. conl. Itepid. Frod.
lempore, cum inyalescenle discordia Otlo rex et Witich. — Romre Joannes XII, qui cl Ociavinnus,
filius ejus Ltiitolfus dux, collectis contra sc invi- papa CXXX, sedit annis viii, mcnsihus iv : qui lanii
cem cxcrcilibiis , juxta fltivitiin Hilararo (475), ordinis, heii proh rinlor! ohlilus, vanilali et spurci-
ct villain vocabulo Tussam , jam jaiuque pugiia lire vitain suani detlilus dnxit. At. an. seq. — Mo-
conflicturi consedissent, intercurrcntibus sanctis gnntia! Fririericiis archiopiscopus dccessit ciqua
episcop:s Y^odalricoAugustensi et Hardperio Cu- Haiio (478) snccessit. Henricus qnoque frater regis
riensi, Deo rionante, pacificali cl confcedcraii suiil. Bajoariic riux inoriens lilium requivoctiin succes-
Frod. an. S54. sorem reliquil. Reg. conl.
931 Hiiiigarii item egressi Franciam, Bajoariam 956 Luitolfus dux Italiaro hostiliter invasit,
Ilaliainque devaslanl. Reg. conl.; Frod. fugalo(]iie Beriiigario el filio ejus, Papia urbc pro-
955 Hinigarii cum tantis ut nunquam antea co- vinciaque potilus cst. Reg. cont.
piis pcrcursa Bajoaria Licum lluiiien lianseunt, 957 Luilolfus tlux commissa pugna Adalpertum
bisilicam sanctx Afrre AiigusliBincendunl, sanctuin vicit, cniiclisque sibi 186 u"a e,im regn" Ilaliie
episcopum Yoialriciiin, niuita inslanlia diviiiuun SNbjiigalis, ipse eo.lem anno apuil Pluiiibiani (479)
iiiiplorantero auxilir.ro, Augustre ciiin stiis obsessum C immaturo obitu vita deccssit et magno multot-uin
COMPENDIUMEX"C0D1CE BERNOLDI.
955 Luitolfus dux Oltoni patri suo rebellat, serfa. polerant, per totam Bajoariam trucidalt tunl. Reges
tanctit episcopis reconciliati sunt. eoiiim Ralisbonw in patibutis sttspensi snnl. Romm
934 IIiingaiti, etc., utAug. Joannes... vanitati et spurcitiei fuit dedilus.
95o/i!<>i<7<iiii,totatnBajoariam depopulantet. juxta 956 Lttilolfus dux ltaliam hostililer invadit, el
Augustam Aiemannim urbcm, Deo juvanle, ab Otlone Beriitgarittm cum filio ejus fugavit.
reje ptujna victi immensa cwde necantur iv Idus Au- 937 Luitolfus dux Adalbertum bello vicit, et ipse
gnsli. Ex nostris etiam Conradus dux cum aliis eodem anno obiil, et Burchardus ducatum ejus ac-
mullit occubuit. Hungarii etiatn, qui lunc effugere cepit.
NOT^E.
(471) Caslellum hoc in Vita S. Udalrici t. II Jul. nioris Alemanniceducis primre uxoris.
Bo!land.,p. 108, Monichingen dicitur, quod horiie (477) Primam hic nienlionem facit Hcrmannus
Schwalimunchingenappellatur adfines Bavarire, haud surefamilire, tle qua plurihus infraad ejnsdero Vitani.
p;o. ul Aiignsta. (478) Anachronismiis hic est; Fririerico cniin ad
(172) Videiur csse Adelbero filitisBertholtli, jtixla an. 954 dcftincio non Halto, sed Guillelinus successit,
Ilepiriannum h a. occisus. Bertholdum vero.Arial- iil ipse faletiir in fine Chronici Augiensis 'l. I,
berti patrem Eckhart t. II Rer.Franc, orient., p. 813, D Miscell. Baluzii) his verbis. qure eliam a<lillustranda
fiiiuin fiicil Ilo.nrici, fratris Arialberti Bahenbergcnsis priora faciunl : « Anno Doro. Incarnal. 954, indict. ,
a. 905 decoliali : qni llcnricus principem sedcm xu, hoalre memoriae doinnus Frilliiiricus sanclre,'
habuerit Martalam, vel Mertelaro atil potius Amar- Mogiiiiliaiiensis Ecclesire archiepiscopus vm Kal.
delam, Sulzbaco propinqiiam ; unrie el ejus nepos Nov. ohiit. Eodem vero anno ego Willelmus, tanlie '
Adalbciiiis comes de Marhtale sil tliclus. siiccessionis itulignus, loco ejns cum consensu clerr
(475) Hilara seu Ilarus Suevirefltivius, unde pagus et populi ejusdein sancire sedis xvi Kal. Jan.ipsoque
Ilargome dictus, cui fluvio arijaccl oppidum Tttssen die pacein inter regem Oltonem el filium ejus Lui-
seu Tussen aut Ilertissen. dolfiiin facla in loco Arausledt, sum electus, et in
(474) Hic erat tlux Wormatiensis Franconire et ix Kal. Jan. Moguntire ordinatus. > Ca.'lerum de hoc
Lotliaringiae,maritus Luitgardis filireOtlonis I, antea convenlii in Arnstad vid. Conc. Germ. I. 11,p. 624.
regi rebcilis. Orro Fris. (479) Plumbimtm seu Piombino llalire urbs in
(i-75)Scilicd Kiburgcnsis et Diligensis. Einiria.
47l>) Luilgardic nimirum, Biirchardi III, scu Jti-
219 HERMANNl CONTRACTI AUGIENSIS MONACIII 220
CODEX AUGIENSIS.
(ticlu Mogiintire sepultus csl, Ottone lilio adhuc A compcrlo iriein papa fugiens Campaniam petiil, ibi-
parvulosuperstile rcliclo. El Burchardus Alamaimi.e que in silvis ct jnontibiis latitavit : in cnjtis locum
riiicatiim accipit (480). Reg. conl. Witich. a Roinanis et imperaiore eleclns vir venerabilis
938 Alawico Angire ahbate defuncto, Eggehardus Leo VIII, papaque CXXXIV, ordinalus est (484).
a'ibas XXIII prrefuit annis xv, <|iii ecclesiam sancti 964 Iinperalor Ofto Nalalem Domini Romre egit,
Jiiannis Baplistie formoso inilii aiiificio consirtixii. eoqre alias inrie I.alire partes Iuslranie, Roniani,
Hepid. a. 959. — Nonnullis honiinibus signa crucis non inutto posi contra Lconeni papam insurgentes,
in veslibtis apparent. Eberhardus Argentinensis cum ncci dareet Joaniiem reducere moliunlur. Papa
prrepositus cum inagno apparalu in cellam sancti vero fugieiisex urbe in parles Spoleti a<l imperato-
Mcginrndi veniens ibique regularem vitam insti- reni vcnit, suas illi conquestus injurias; cumque
tucns, post ejiis inlroitum xxv anno a J Dominum iratus imperalor Romam infesto cxcrcitu repeteret,
migravil (481). niors illiJoanuis scelerali nunliatiir et Benedictus
959 Apud saiiclum Galliini Anno (482) abbas diacouus a Koni-.iiiispapa postulatur. Ahnuente vero
prrefuit anno paulo plus uno. imperalore, idem Renedicius cjus nominis V, papa
J60 Apui sanctum Galluin Burchardus abbas CXXXV, nolente imperalore ordinalus sedil mensi-
priefuil annis xm (183). B b:is n, ct civiias ab imperaiore obsessa cst lanlaque
961 Otto rex lilium suum lequivocuin ex Adal- fanie oppressa ut modius furfuris xxx veniret dc-
liriic regina regem cligi fecil.el ipse Ilaliam cuai nariis; nec multo post, afflictis siibaclisque Roma-
excrcilu peliit. Signuro in sole apparuit. nis, iinperalor dedila urbe traditoque. Bcnediclo,
962 Otto rex Romaui veniens a Joanne seu Ocla- Leoiicni papam rcslituit eique subjeclionem 188
viano papa imperiali unclione coronatur, ipseque ct fidelilaie.il a Romanis sacramenlo promilti fccit.
|>apam pro sceleribus, qure fania de illo vulgabal, Q;ii taiiieu papa multis postea ab ipsis affectus cst
argueiis, ejus corrigere lurpiiudinevn non valebal. injiuiis. Begin. cont. Luilpr. hisl. I. vi, c. n. —
187 063 Olto iinperator Nalalem Domini Papire Eotlcm anno, rege Roinre moranle cum creleris
iiK.r.ilus ipso anno , cuni propter alia, tuin maxiiuc principibus, idem papaconsecralionemcapellue,cccli-
propter papre Joanuis scelera, qure magis roagisquc tus fadam in ccenobio sancti Meginrarii, coram
iiif iinari audiebal, dijudicanda Roroam venit. Qno principibus sciiplis confirroavit (485).
COMPENDIUMEX CODICE RERNOLDI.
958 Cniccs i» vettibut quibusdam appartieritnt. Q 964 Rotnani Leonem papatn expetinnt, mortuoqite
961 Orro rex Ollottem filium suttm ex... apparnit. Joaiuie papa priure, Bencdictus diaconus a Romanis,
902 Oao rex Romam veniens a Joniiiie seit Octa- notenle imperalore, ordinalur sui nominis qitintus,
vittno papa imperator coroiuitur, ipteque papam pro papa CXXX V, et sedil menses duos. El civitas ub
tceleribits suis arguens, minime eum polnit corrige e. imperatore obsessaesl ellanta fatne oppressa utmodius
963 Oilo imperalor, Nalalem Domini Papiw tno- furfuris veniret xxx denariit. Nec multo posl, rfe-
raius, iterum Romam venit pro scelcribus Joannis clita urbetraditoqite Benedicto, imperalor papam Leo-
pttpte dijudicaiidis. Scd eodem Joanne imperalorem nem resliluit el Romanos ei fidem per sacramcnlum
in Campctniamfugiente, in ejus locum a Romanis el promiitere coegit.
imperalore vir. . . ordinalus est (486).
NOTJL
(480) De hoc Burchavdo III agemus infra ad Vilam nonis ad h. a.; a quo tamen iiomiihil dissenlit
Ileriuanni. Frorioarriiis inChronicoatl a. 983. Caeteruni syiuxlus
(481) Vid. Hcrmrtnuus an. 934 el Annales Einfiril. in qua dcposilus esl Joannes, Ronue hahila cst a
Mabillon. vet. Anal. p. 368, el l. III Annal. p. 559, D <lie6 usque22 Nov., cujus acla qiirr-riam hahenlur
ac srec. v Bened. p. 241. in line Ilisloriie Liiitpranrii. Hanc et in ca acta
(482) Obiit jam an. 934 post Cralo ejus fraler et illegiliina censel Baionins; legiiimam vero Fleurius,
antecessor reslittitus est an. 959 defunclus. Tiirrecremata cl alii velcres. Viri. Lnilpraudi llist.
(483) Spcclat ad annum priorem ex Ilepitlaimo. lib. vi, cap. 6 elseqq.
lii coriice Aug. inlerpolator adriidit : Gregorius (485) Bullam hanc, d. m M. Nov. a. 904, scri-
abbas efficilur; pro quo Chronicon S. Blasii Grego- ptam profcrl Harlroanrotsin AtiiialibusEreroi., p. 71,
riut primus abbas celtm S. Meginradi prmftcilur; cui mulla oppouuut crilici in novoClironico Eiusiril.
quod tainen f.iilit. Jam enim ad an. 945 in eodem p. ii exainiiiala.
Aug. alia manu notalur : Thietlandus paler venil ^486) Chron. S. Blasii : Hoc anno datum esl
primus abbtts hujus loci. Sed el hrec nola perperam edictum Ollotits anno recjniejus xxvn, itnperii aulem
posita, cum jam Eherhardus abhas vocelur iu di- n, indict. vi, aclum VeronmNonisJunii. Rcspexisse
plomate Ottonis 1 irop. an. 946 (Harlmann. Annal. videlur chronographus ad riiplonia Otlouis irop., quo
eremi p. 46). Huic an. 958 moriuo successit Thie- cellam Reginberti, unrie riein monasterium S. Blasii
llandus, abbas modo regens nominalus in alio <li- prodiit, confiMiiavit i|iiotlque anno 983 tlaium esse
plomate ejusriem Ottonis an 961 (1. c. p. 63) tit aieo probavit Cels. Gerberlus Hist. Silvre Nigr. I, 1,
Gregorius nec priinus, nec an. 960 ahbas esse po- p. 179 seqq. Ipstim diploma cxhibetur ibid, 1.111,
lneril. p. 15.
(484) Ita qiioque rein enarrat coulinuator Regi-
221 CIIRONICON.— S/EC. X. 2:2
CODEX AUGIENSIS.
965 Otto imperator, Nalalem Doroini ilcm Papire \ clerico, sororis sure Luitgardre ctPeiere comitis filio,
n-^r.ens, in leque per montero Cenerum de Italia re- ab eo impctravit (491). Signuin quoddain iguei colo-
diens octavam Epiphanire Curire egil. Burchardus ris in coelo apparuit.
vero dux Suevoruin, Ilaliain hoslililcr invadens, 972 AtigireEggehardo abhate ob res ecclesire in
Adalperturo piigna vicliim fugavil, fratreinque ejus paupcrlalcni reilaclas incusato et ab iinpcratore Ot-
Widonem occidit et ad iinperatorcm victor reriiil. lone privato.Ruodmaiinus prrcpositus, abhas XXIV,
— Ipsoanno Brun Colonire Agrippiurc venerabilis promoius prrefuit annis xxiv nimisquc abbatiam
archiepiscopus, fratcr Oltonis imperatoris, obiit; diiavit. — Synodus apud lngelenheim ah episcopis
cujus Vita litteris eiita a quibusdam babelur (487). collecta esl, iliique heatus episcopus Vorialiicus et
966 Roinrc defuncto Leone, Joaniics XIII, prius Adalbero sororis ejus filius trangressionis canonum
Narnien isepiscopus, papa CXXXYI, in orriine se- accnsali , causa sua dicta el excusata , absoluli
cit aunis plus niinus vu (488). revcrtunlur (492). — Ronire Benediclus VI, papa
968 Eclipsis solis xi Kal. Dccerou. facla (489). CXXXVII, prrefuit anno i, mensibus x. Apud san-
S69 IIoc lenipore, Rodfredus coroes et Petrus clum Gallum Noikerus ahbas iv annos prrefuil.
975 Cum bealtis cpiscopus Vodalricus apud Di-
pi-refecluscum aliis quibusdam Romanis Joanncm
^ lingaro caslrum curo Richwino comile, fratris sui
papam coniprehensum, elin castellum sancli Angeli Theobaliii
filio, Pnseha agerct, Adalhero clcricus
retrusum, et in exsilium demum in Campaniam fulimis
iiiissum per x vel 189 amplius nienses aflliguni, post cum, ul sperahalur, episcopus, ibidem
suhita r.ioiie periil Aiigusla:qne in
donec, RodfreJo occiso a Joanne quodaro Cresccn- phlebolomatiis
tii iilio, ad suam sedem vix tandem rclaxatus redi- basilica sanclre Afra; ab«aviinculo suo 190 eP'-
ret (490)./tegin.conf. a. 965. scopo sancto sepultiis esl. Ipsc bcalus c|>iscopus
inler alia bona abbatiam Uttcnburam (495), sihi
970 Otto imperator Italicas ilerum invasit provin-
subditam, libcrtalis privilegio ab imperatorc Ot-
cias, Romaroqne veniens injurias domni papre gra- tonc absolvi impetravil. — Otlo
vi er in aucloribus sceleris, parliro exsiliis, panim imperalor, per ipsum
tempus Nou.Maii subito morluiis, apud Parlhenopo-
patibulis, variisque poenis et aboininationibus vin- lim,
riicavil. Al. 967. qure Maj;eJebiirg dicitur, ubi archiepiscopaliiin
sumino studio fecerat, sepultus csl, el lilius ejus
971 Otto imperator, cum in Ilalia moraretur, Olto secuudus regni pro eo jura suscepil. Sanclus
bealus Y'odaIricnsAuguslensis episcopns, jam gran- qnoque Vodalricus Augusleiisis episcopus, longa
d evus et iufirinus , cum Romam causa oralionis inlirmilate decoclus, anno rclatis LXXXIII,episco-
pellssct, eum adiil el episcoDalum suuro Adalberoni Q palus vcro L, fcria sexla iv Non. Julii felici or.ilu
COMPENDIUMLX CODICEBERNOLDL
965 lmperator de Italia redit, el Burchardus dux impelravit.
St evorum in Ilalia rebelles imperatori vicit. 972 Synodus, eic., ut Aug. Romx Benedicius...
G60 Rumm defuncto Leone, Joannes tredecimus, mensibus decem.
prius Narniensis episeopus, ordinalus est. 975 Adulbero clcricus , fitltirus, ut tperabalur,
9C8 Ut Aug. episcopus, obiit. Ollo imp. Nonis Maii sitbilo mor-
869 IIoc tempore Joannet papa, a quibutdam mul- iiius, apud Parthenopotim, id est Megedeburc, ubi
tiim affliclut exsilio, vix landem a quvdam Joanne ipse archiepiscopium feceral, sepultut est, et filius
siav sedi restituitur. ejus Ollo regnavit pro eo. S. Uldaricus Attgustensis
970 Otio imp. Bomam venient injuriat domni papw episcoput migravit ad Dominum anno mtatit LXXXIH,
in auctoribut tcelerum graviler vindicavil. ipiscopatus L, quarlo Nonas Juliat. Burchardut dux
&7I S. Udalricut episcoptts infirmus Adalberoni Alemannicvobiit, et Otlo filius Luitolfi paternum pro
sororis suw ftlio episcopalum suum ub imperalore [) eo ducatum accepit.
MTJE.
(487) Primus hanc Vilam S. Briinonis, jubente inovit.demum a. 972 in Germaniam redtix. Qure au-
Firicomaro ejns surcessore, scripsil Rntgerus seu tero hic rieS. Udalrico narranlur, Raveiuirc conligisse
Rogerns monachus S. Panlaleonis Colonire, qu;e ex- scribit Vilie ejus auctor cap. 9, uli et cap. 10 ea
slat t. V Octobris Bollauil. p. 698, et in Leibnitii qu:<:inox de Ingelenheiroensi concilio sub.;iciuntur,
scriptoribns Reruin Briinsvicensiuni 1.1, p. 275. t. II, Jul. Boll. p. 115, etc. lnfra in Vila Heruianni
(488) Hocjam anno priore facluni. pliiribusexaminabitur Peiere comes.seu Adalberonis
(489) Nulla hoc anno eclipsis solis die 21 Nov.; pareniela.
hene vero 22 Dec, seu xi Kal. Januarii conligil.uti (492) Concil. Ger.n. I. II. p. 654.
tiiain in noslris codicibus reslituendum virielur. (495) Oitenbura D. Benedicli monasterium in
Hepidiinrois dieui recte notal; in auito 970 fallilur. Giintiana valle prredicto Adalberoni concessa erat;
(490) Cuncta hrec et sequentis amii Pagius cuin quo niortuo S. prresul sibi cam impelravit et postea
Rcginonis conlinualore ad anuum '.'65 ct sequenlem liberam monachis restituil. Vid. ejus Vitas cap. 10,
rciert. t. IIJul. Boll.
(4SM)Ollo an. 969 f-ontra Grrrcos in Calabriam
223 HERMANNICONTRACTI AUGIENSIS MONvCHl 2M
CODEX AUGIENSIS.
raigravil ad Dominiim, et 111basilica sanclie Afrre A 979 ConslaiitiieGamenolfiis episcopus obiit, ei<]iie
roaiiyris a venerabili Wolfgango Ratisbonensi epi- (Gcbehardtis nobilis et venerahilis prrcsul sueceJeiis
sjopo tumulatiis iniiuineris usque hodie claret ini- xvi : annis Ecclesiaro rexit; qui basilicam sancli Gre-
raculis; posl qtiein llenriciis Augustre episcopus gorii j in ripa Bheui abhaliainque suis ex pnediis
factus prrefuil aimis tx. Btirchardus (494) eliain riux icoiisliiixil (501).
Alemaniiire ricfiinctus Augiaeque in capella sancti 981 Ollo iniperaior,peragrala Ilali.i, Caiupaniain
Erasini couriitus esl, et Otto lilius Luilolfi palcrnuni iCalabrosque fines ciim excrciiu ingredilur.
pioeo ducaium recepit. 982 Grreci cum inagnis copiis, conriiictis etiam
974 Romx BeneJictus papa, criminatus a Roma- prelio Sarracenis, Calabiiam contra Otionem impe-
nis et a Cresccntio Theodorre friio in castello sancti ratorem defcndere aggressi, niagui» iiti-iii<|iie19?,
Augeli ctislodire miiiicipatus ihique slrangulalus cst, viiibns conserla (502), piimo vicli, et ileiiitle nova
et eo vivcnle Bonifacius Ferrucii filius, papa ordina- manu succurrenlibiis Agarenis, excrcitum iioslrum
tus cl post tiniiro mcnsem expulsus, Conslaiiiino- peiimiinl, vel capiunl. Ipseque iuiperator in niari
polim poslea petiit, et Benedictus VII, Sutrirc prius natanilo fugiens, ab hostihus captus, cuin non agno-
episcopus, papa CXXXVIU ordinatus, setlit amiis seeretur, ab eis ad quodilam caslruni marilimum
ix (495). Consianti;e, sancln; meinorire Conradus, B pro prelio, ut rogabat, aridticlus, a suis rerieinptus
episcopus vi Kal. Decembr. hac vita 191 deccs- esl. 1ii eo coiifliclu nostris infaustissimo inter alios
sit, ct pro eo Gamenolfus annis plus liiinus IV iiinumeros Henricus etiam Aiigustensis iiiiercepius
pcreiiit (490). disparuit (505), eiqne Etich in episcoparu successit.
976 D ssensio inter regein Ollonem el palrueleni — Ipsoanno Otto dux Siievoriiin cl Noricorum obiit,
ejus lleiiiiciim riticein Bajoarirc coniinoia est (497). el post eum Conrarius (504) riux Alcinanniie factus
977 Apud sancluni Galluui Iroino abhas prreluit est, llenricusque dticatiiui Bajoarire recepit. Aitnul.
aiinis vni, qui lciiipliim palroni sui pro viiibus aii- Suxo.
oruare sliiduit jtixla dislycbon illuri in arcu ecclesiic 983 Otlo imperalor Romre iniirmaliis vi Idtis De-
scriptuni (498). Discordia inter Ottonein dticem cemb. iiioriliir; ibique bonorifice in porlicu sancli
Suevire (49J), et Ilenricuin Bajoarire dticem agi- Petri liimiilalur. Annal. Saxo.
lata. 984 Olto lcrtius, secundi Oltonis ex Gncca con-
978 Oilo' iinperator contra Lolhariuro regcin in juge filitis, adhuc infanlilibiis aiuiis rex pro patre,
Gallias cliijiri-t
exerciluni. Ilenricus dux Bajoariae, cl qtiihusdam primoribtis invitis, constitutus esl, el
alifis Henricus dux (500). Auguslensis quoque epi- magna cura educatus siiinnia indole crevit. — Romre
scopus Ilcnricus rcbellanles imperalori capli elcxsi- CI Joannes XIV, qui et Pelrus, Papiie prius episcopus,
lio maiicipali sunt, ducalumque Bajoaria; Otlo dux papa CXXXIX, sedit mensibus vni; euroque Bonifa-
Stievoriun accepit. cius Ferrucii filius, prius relegato Bencriicto, nialc
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
974 Romm Benedictus papa criminalus a Roma- ciun exercitu iugreditur.
nis slrangulcUusest, et eo vivente Botitfacius papa... 982 Otro reas apud Calabriam, occiso a Grwcis el
sedil uniiis novem. Conslantiw, etc, ut Ang. Sarracenis exercitn, de nctviexsiliens, in qua cttptus
976 Dissensio inter regem Oilonem, ei Heiiricitin, erat, aufugil. Ollo dux Suevorum ubiit, el Conradus
etc. sibi successil.
977 Discordia... agitala, ut in Aug. 985 Orto imperalor, elc ut in Aug.
978 Otto imperator... duxit evercilum. 984 Romw Joannes... p«/J«Jinvusit. Otlo 111, se-
979 Conslantiw, etc. ut in Aug. cundi Ollotits ex Grmca conjitge filius, adhuc ptter rex
981 Ollo imperator, peragrata Italia, Calabriam pro patre regnat.
HOTJE.
(494) Manu recentiore addilur : Isto Burcharrius D (498) Habet hoc Biirckardus rie Casihus monasle-
ftiil fundator monaslciii nioutis Duelli, rieinrie a. tii S. Galli (GOLDAST. t. I, p. 6G): Uoc ubbas hnmo
1005 iiluil iiiunasteiiiun a divo Heniico Rom. iinpc- picturis compsil et auro.
ralore ad Sleiu iiuneupaUim Iriiiislaliim esl. Vi.l. (i-9'l) Otlo lilius Luitolli dux Alemannire. Vid.
<lehoc BiircharJo supra ad aniiuin 957 et infra ad aii- 975.
Vilaiu Heriiianni. (500) Henricus eognomento JWtnor,Carentani dux,
(495) Pagius cuni aliis eiilein Doniim II prrepouil, Berlolrii et Eilie lilius. Aitnul. Suxo.
eoriem adhiic anno post ires poiitificaius nienscs (501) Alio noiniiie Petri Dmnus, scu PelcrshEiisen
defunctum, cui Bencdielus Vll succcssit. niiiiciipatur, ciijus monasterii chronicon infra post
(496) Vitain ejus scripsit Udalricus 1 episcopus ite.u Herroannuin dabinius.
Constanliensis, an. 1028 niortuus; qure exslal ;>pud (502) Legendiiin conserlu pitgna.
Pistoriuin t.JIL. el alia in Leibnitii Script. Brunsvic, (505) De hoc cxterisque episcopi islius fatis
t. II. plura lcgimtiir in Vila S. Udalrici, cap. ult.seu Otlo-
(497) Henricus Rixosus filius He.nrici fralris Oilo- (504) Conrailus iste lilius crat Urionis,
nis I, el pater Henrici sancli, posiCtJ imperaioiis. nis, fratris Iferinamii 1 , an. 926 Alemannire
Annal. Sax. ducis.
223 CIIRONICON. — S,EC. X. 2?G
CODEX AUGIENSIS.
ordinaliis, Constantinopoli, quo fugerat, reversus A\ sinl, adolevcre, ibique, ul horiie apparet, cum suis
comprchendit, et in castellum sancti Angeli relega- coniplicibus regntiro obliniiere.
tum, fame, et, ut perhibenl, veneno enecuit ejusque 995 Ilemictis duxBajoarire obiii, et filius ej'us ex
seriem CXL papa invasit. Gisela Couradi regis Burguudire filia, iiiriein Ilenri-
985 RomaeBonifacius VII,postquam xi (505) men- cus, impcrator postea futurus, ducatum interim ob-
sibus male invasam sedem occupaverat, subita roorle tinuit. Htijtis soror Gisela Siephano regi Hungario-
periit; et morluus, a suis ciesus, confossus et trivia- runi, cum se ad fidem Christi converlerel, quasi
tini pedibus tractus, vix tandem clericis iniserantibus vere, juxla nonicn suuin, fidei obses (508), iu con-
huniatus est. —Augire Ruodmanno abbale defuncto, jugium 194 data, cleemosynis caiierisqiie bonis
YViiegowo, XXV abhas, prreftiit aniiis xn. Apud operibus inibi inlciila conseiiuit. Conslaniia; Gebe-
saiiciuiii Gallum post linmonem Yodalricus abbas hardus episcopus venerabilis obiit, et in basilica
praiiiit aunis v. saneti Gregorii papre a se conslructa sepulttis quie-
193 986 Romre Joannes XV (506), papa CXLI, scit, eique Lanipertus liabilu el professione inona-
sedit aniiis x, mensibus vn; qui clericos suos parvi clms, in episcopatu succedeus, prrefuil annis xxm ;
pemlens oriio ab ipsis habiliis esl. i]iii lempliini sanct;u Mari.e ex parle diruens am-
987 Fames uingna hoc anno facta. Bj pliavit.
990 Apud sancttim Gallum Vodalricus abbas et 996 Olto rex llaliam cum excrcitu pctiit sibique
Eggehardtis magisler doctus obierunt, et Gcriiariius rcbellcs coarclavit.
abbas factns prrefuit annis xi. 997 Oiio rcx, subactis rebulJibus, Italia Bomaqtie
991 Theophania Grreca impcratrix, mater 0> politus cst. — Et Gregoritis V, qui et Rruno, liius
tonis regis, nono viriuitalis annoohiit. Apud sanctmrj Ottonis tlucis (509), papa CXLII ordinatus, cl Oito
Gallum Foill.inus Scottus eruditus hac vita de- ab eo iinperator coronatusest. Qui venerabilis papa,
cessit. caiionicam ibi disciplinam reparare saiagens, sedit
994 Conrado rege Burgundire nioriuo (507), ct amiis ui, nieusibus ix. Angiie Witegowone abbale
apud sanclum Mauricium sepulto, Rotlolfus iilius, privato, Alawicus, abhas XXVt pronidtus, Rorore ab
licel iguavus, regium ibi nomen per annos circiler ipso papa consocralus et privilegio donatus est. —
xxxvm occupavit; sub quo, cessuntejiire, violentia Conratlus Alaniannorum <luxobiit, et pro eo Heri-
r:t rapinoe in illo regno, ut non facile propelli pos- iiiannus (510) ducattiro 195 accepit, qui et ipse
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
985 RomccBonifacius... humatus est. . C sttv, nnllus swcularia placita agere, aul conjnginiii
986 Ut Aug. contrahere prwsumat.
987 Ut Aug. 994 Conrado Burgundiw rege defunclo successit
991 Theophania Grmca imperatrix, mater Oltonis Rodolfus filius ejus in regnttm (512).
fegis, obiit. 993 Conslanliw Gebehardns. ..prwfuil anno xxm.
! 992 Aquisgraniin gcnerali stjnodo (511) coram le- Ilenricus dux Bajoarim obiil, cujus ducalum filius
galis Joannis papm saticilum esl ut, qualnor hebdo- ejtts, ejitsdem nominis, oblinuil.
madis anle Nalalcm Domini, et a Septuagesima anle 990 Ul Aug. (513).
Pasclta, el xiv diebus anle feslum S. Joannis Bupii- 997 Orro rex... mensibus IX. Augim Alawicut
NOTJE.
(505) Alii seplcm tantum menses numeranl. Anle lamen .lirunoFrancorumregia proles
(50ti) Alii XVI dicunl, allero posl inortem Joaunis Filius Ollionisde geuitrice Juriilb.
XIV electo brevi deinoriuo. Pag. Crit. ad an. 985. Ut adeo
Alii euin a. 995 mortuuin scribtint. Gregorius \r Otlonis III imp. nepos fucrit,
(507) iion ex palruo suo Luiiolfo, sed ex amita Luitgarria
(308) Allnriit llerniaiinus ari noroeii Geiiiianicunl Luitolfi sorore. Vid. VYippoin Vita Conratli Snlici,
Ceisel, quoohses eliam inriicatiir. et Herm. a 1012.
(509) Otlonem huiic Guillimaiinus, cum aliis pas- P (510) Annalista Saxo ad an. 1002: Erat hic He-
sim, riticem Alemanniic filiiim Luitolfi ex Otlone M. rimannus riux fitius Udonis ducis, quiapud Ctilabriam
progeniti slalneruiit. Asl Annales llildeshciincnscs
ari *i a., el Anual. Saxo (LEIBNIT.Script. Brttnsv. cuin multis occubuit, quando hnperator Ollo setundus
I. I,) Biiiiioiie.ii liliiiin dicunt Ottonis, qui Marcham contra Saracenos pugnavit, scilicet an. 982; qno
riuo Oitoues duces in ltalia obierunt : tinus
Verunenseiitscrvahat. tlic vero tesle eodeni Saxone anno Luilolfi liiiiis Alemamiire ilux, qui lamen, cum sinc
ad an. 902 filitis fuit Conradi ducis Wonnalieiisis et liberis mascnlis decesserit, lrie intelligi ncquil. Aller.
Franconiie anno 9of>ab Hungariis csesi, cui conjux seu Otlo, fuit Franconire dux, el Iler-
eral Liiitgarria filia Otlonis 1 (Supr. 955) qtiorum igilur Urio, inanni II
filius Otio Caientanoriini tlux et Veronensium comes
fuil. Qui qiiiriein Oito charlam au. 977 detlit, in qua (511) Concil. Germ. t. II.
Graveiihusie inonasteriuiii instituii, suadente, in- (512) Chron.Vird. ctim aliishocadannumpriorem
quiens, Juditha conthorali mea, cum assensu irium refert.
fi iorttm meorum Henrici, Brunonis. Chunonis.. Tra- (515) Augiensis inlerpolalus : Gregorins sanctus
clus auteui Spirensis uon ari Alemanuia!, cujus tiux abbas obiit, pro quo Chron. S. Blasii : Gregonus
cral (iliiis LuitoKi, scd ad Francoiiiie riucaliiin peni- primus tibuas cetlw S. Meginrndi obiit, cui Wem in
nebat. Vitl. Pagi Crilica ari an. 102i el Gregorii V regimine successit. Hic aliis Wirandus dicilur. Vid.
epiiiiphiiiniapuri Leibniliuiii 1. c. ]>.576, ubi : supra ad au. 960.
427 HERMANNICONTRACTI AUGIENSIS MONACHI 228
CODEX AUGIENSIS.
filiani Coiiradi rcgis Burgundix Gcrbirgam in malri- A Ernust comprehenditur, Brunone regis fralre et
nionio habuit; ex qua friiiiin requivocuin tresque Heniico vix fuga dilapsis. Argenlina a Heriinan-
filias reliquil. no (517) duce Alamannix 196 re8' rebelJanle spo-
999 Otto imperator ilerum Italiam cum exercilu liala, et divinitus in auctores scelerisgraviter vin-
invisit. f!icatum est cl ab ipso duce sacro loco satisfaclum.
1000 Morluo in llalia YVideroldo(514) Argenlinre Ditm.
Ecclcsiic episcopo, AlavvicusAngiensis abbas episco- 1004 Henricus rex, per YTeronamItaliam cis Pa-
pus pro eo ab imperatore, et Werinharius Angi;e dum pelens, omnes sibi paiiium illarum civitalcs
abbas XXVII stalulus prrefuit annis vi.—Roraie quo- subjec.il. Papiam ipsa qua coronalus esl die irruin-
que ilcfuncto Gregorio papa, Silvesiersecundus, qiri pcns gladio et igne perrionniit. Inde, acceplis obsi-
el Gcrhertus, primo Remorum, posl Ravennalimn dibus, in Saxoniam reversus post paucos dies iu
archicpiscopus, sreculari lilleraturre niniiuin dedilus Sclavos arma convertit, Bocraanisque ad prislinam
ct ob hoc ctirioso imperalori admodum amalus, papa servilulem tribulumque rcilactis, Bolizlaum eliani
in ordine CXLIII ordinatus sedit annis v. Amutl. dinem Sclavorum Bolanorum cum lola gente sua
Saxo an. prwc. subjugavit, et in Saxoniam victor rediit. Ditm
1001 Otlo iroperator Ilaliam sihi qnaquaversiim B Herimannus dnx Alemannire obiit, eique filius ejus
subditam lustral. Apuil sanctiini Gallutn Burchardus Herimannus, puer (518) omni populo acceptahilis, in
abbas prrcfuil annis xxm. ducalu successit. .4/. an. 1005.
1002Otto imperalor in Italia in castroPalerna (515) 1005 Fames magna facta est. Roinre post Gerber-
anno rcgni xix, x Kal. Febr. iinuialuro ohilti deces- lum Joannes XVI, papa CXLIV, seriit anno i (519).
sit, el inrie asporlalus, inicslinis Augustre condilis, 1006 Augire Werinhario abbatc defunclo, fralrcs
Aquisgrani sepelilur. El Ilenricus Bajoaria; dux, Henricum monachuin elegerunt. Sed rex Henricus
assumplis insignibus rcgni, rex pro eo regnavit an- ejus insolentiam, quamvis ab eo pecunias accepisset,
nis XXIII.Ditm. delestalus, fralribiisque apiid se accusalis infensus,
1003 Henricus rex Ilenricum marcliionem (516) Immonem quemdain Gorzienseni abbaiem, qui ct
sibi rebcllanlem pelens, plurima ejus dirtiil castella. Prumiam ipsolemporetenebat, virumausleruin(520),
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI
abbas... donatus est. Conradus... ducatum accevil. C ricus rex Henricum marchionem, et alios sibi resisten-
999 Ol.o imp.... invasil. ies, cum exercilu petit.
1000 Ztomit' defnncto Gregorio.... sedit annis 1004 Henricus rex Italiam petens sibi eam subje-
quiitque. cit. Papiatn ipsa die qua coronalus esl irrumpens gla-
1001 Otloimp... lustral. dio el igne perdomuit. Inde in Saxoniam redieux,
1002 Orio imp. in llatia x Kttl. Febr. obiit, et Boeiniamel Bolizlaum ducem SclaVorum cum loitt
intestina ejus Auguslm, reliquum vero corpus Aquis- gente subjugavil.
grani sepelilur; pro quo Henricus dux Bajoariw rex 1005 UiAug.
effeclus regnavit annis xxiu. 1006 Romm Joannes XVII, qui el Fasanus, pitpa
1005 Argenlina a Ilerimanno... salisfactum. Heit- CXLV ordinalur, et sedit annis sex.
miJE.
iiianni II ducis paler et fratcr Hermanni I Aleman- D ejus placehat; ibi etiaro Argcnlinre deprredaiionem
nirn, ac Conradi Lolharingire dncis, qui a. 955 npud ab ejus milite factam describit, uli et damni ab eo
Augustam occubuil (HERM.a. 955; LUITPU.I. iv, c. illati reparationem.
10.) liiinc Uilonein ducem, malris surc avuiiculuin (518) Ut refert chronographus Saxo, Hermanno
an. 982 a Grrecis in Calabria coesuin Ditniarus I. III duce Alemamiiuejaro anno priore riefuncto, llenri-
comnieiiioral, Otione imp. cuin Ollone Luiiolfi fra- cus rcx anno 1004 ex Italia rednx, inier Pentecosien
tris sui filio ad inare liigienle : quo ip.so anibo hi et Naiivitatein S. Joannis Baplisla:, Alemannimfines
Oiinnes tluccs saiisdistiiigiiuniur. CaHeruroGerbirga filio ejus adhuc puerulo ad regendum commisil, Iler-
Herinairoi il duris conjiix, Conradi [non Rudolli II niaiiiio pariter diclo.
ul scrihit GuillimaiinusJ Burgiiiidiie regis cl Iratris (519) Joannes iste an. 1005 eleclus'el mortuus
AdelheiJa? Otlonis M. uxoris, filia fuit. esi, cui Pagius duntaxal meuses v cum xxv diebus
(514) Ex Necrologio Fuldensi apud Leibnitiuni iribuil.
Seript. Brtins. t. 111,p. 706, jam anno priore obiit. (520) Ilaecoppido diversa sunt a laudibus, quibus
Vid. Vila S. lleriiieiii Colon. Archiep., cap. 2, n. 8, Inirooiiein liiiuc inaclalscripior VitrcAdatberonis II,
die 16 Mart. aputl Bollanil. Mcl. ep. (Gall. Christ. t. V, p. 986, el t. XIII, p.
(515) Legenduin Puterno, castellum Romaiiiie, ex 887); nec tamen Herinanno hujtis teuiporis scriptori
Annal. Sax. oiiinis deneganda fides, naui et in codil. Goltwic et
(516) Henricus Sweinfiirlensis marchio; Ernestus Mur. ad h. a. monasierii destructor et fratrem expul-
Auslrire raarchio, riein dux; Bruno vero Augusiensis sor autlit. Forle auslerilaie in Augia opus erat, cujus
poslea episcopus. Annal. Sax. tamen limites c.vcesseril Immo. Nimis quoque illi-
(517) Aiuialisla Saxo atl an. 1002 eum ducem bcraliter Simonire criroen impingilur S. Henri-
Alemaiii.ia: <i Alsatire vocal, bene limoralum el hu- co, quori aliquibiis aulicis potuisscl imuutari, si
inileiu hoiniiiein, sed seducluin ab his uuibus leuiias quoil fuisset.
<j£9 CHRONICON. — S^EC. XI. 230
CODEX AUGIENSIS.
ipsis invitis prrcposuit. Unde nonnullis ex ipsis A susceptus fratres dispersos 198 recolligit, et a
sponie locum illum rclinquenlibus, quibusdaro etiani Lantperto Conslantiensi episcopo abbas ejus loci
ab eojcjuniis, 197 verherihus exsiiioque graviter XXIX consecralus, magna insignis scientia et pic-
afllictis, nobde iiioiiasterium in magni.s viris, lihris tale prrcftiit annis XL.
ct ccclesiie tbesauris grave, peccalis e\igcntibus, 1009 Wolferadus comes Hillrudeni Piligrini, el
perttilit dcirimenluii), sicuti Ruotlpertus nionariius Berhtradre filiam (528) uxorcin duxit, ex qua
nobilis et docle facetus, matris mere palruns (52i) postea, me Herimanno aiinurocrato, xv liberos pro-
prosa, rhylhrooi metroque flebiliter deplangil (522). ereavit.
UororeJoannes XVII, qui et Fasanus, papa CXLV 10!0 Senior Wolferadus comes, paternus avus
ordinatur (523). meus, cJemens et juslilire tenax, inler suosque
1007 Henricus rex summo studio apnd casirum prreclarus, tv Non. Marlii jam senex moritur (529).
suum Babenberg nobilem et diviiem episcopatum 1011 WilligisusMoguntiensisarchiepiscopusobiit,
conslruxit, primusque ibi hoc anno episcopus pro- cique Erchenbahlus successit. — Theodoricus dux
luotus est Eberhardus. partis (550) Lotharingorum s"uijinsa pene prrcseroia
1008 Luitolfo viro docto Trevirensi archiepiscopo regis a Henrico Bajoarire dudum ducc, et qiiihustlani
defuncto, Megingaudus pro eo archiepiscopus a rege B Lotharingis caplus et abductus est; quo Jameu
promovetur; sed Adalbero cleticus, reginre Cune- postea relaxato, Henricus ipse graliam regis duea-
gundis (521) germanus, quibusriam favenlibns, ad lumque suiim recepit. Ditmar.
archiprresulatum quasi ex regio promisso sibi debi- 1012 Conradusdux Carenlani, filius Otlonis diicis
tum adnisus, Trevirense palatium prresidiis occupat, fraterque Biunonis (551) diuluin papce, obiit, et pri-
et cum fratribus suis Theodcrico Aletensi episco- vato lilio ejus puero Cunrado, AMalbcro (552) du-
po et Henrico (525) Bajoarire duce, Fridericoque calum accepil. Al. an. pr.—Ilcrimannus quoqiic
comile (526), adnitente etiam cum aliis mullis Ger- Junior dux 199 Alemannire (553) defiiiietus Er-
hardo item comrle (527), conlra regem rchellavit; nnsttim sororis su:e Giselre mariiuin succcssoreui
qui lamen orones a regepost aliquod teinporis spa- accepil. Dilmar.
tium subacti sunl, et Henricus ipse Bajoarire ducatu 1015 Roinicdefunclo Sergio papa, Benediclus VIII,
privaliir. Ditm.—Ipso anno Henricus rex, cognita papa CX-LVII,setlit annis fcrme xu. Al an. prac.
landem postduos annos Iininoiiis crudelilale, remoto Ifciimaniiiis ego xv Kal. Aug. iiatus suni. Hciiricus
eo, Beniardum virum doctum el pium, Prumiensein rex Italiam ctun exercilu pelit.
roonachum, Augireconslituit abbaiem; qui gratanlcr
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
1007 Henricus... episcopatum in honore S. Georgii Q consobrinam Henrici regis, Hedewigam nomine, dc
marttjris conslruxil... Eberhardus. curia recjisduxil uxorem (554).
1008 Augim remoto tmmone abbate crudeit, Ber- 1010 Romm Sergius IV, papa CXLVI, ordinaiut.
nardus vir doctus el pius, Prumiensis tnonachus, Au- Al. an. prrrc
gim abbas constiluilur; qui, gratanter susceplus, a 1011 Williijisus... successit.
ConstantiensiepiscopoLamberto abbas ejuslcciXXlX 1012 Conradtts dux Carenlani moriens Adalberoni
consecralus, pielate et scientia clarus prwfuit an- ducalum reliquit. Ileremaitnits dux Alemamiite abiit,
nis XL. cujus ducatum Ernist accepit.
1009 Ilis temporibus Ebbo comes de Neilemburg 1015 Romcedefuiicto. . . [ertne xn.
NOT.€.

(521) De hoc vid. infra Vita Hermanni. (529) Hic ipse videlur esse Wolveradus eomes
(522) Tiluliis operis rieperditi crat : De ruina mo- legatus iroperatoris in eleclione suecessoris S. Urial-
naslerii Attgiensis ex incendio. rici an. 975, cujus ex sorore nentis erat Bertha Wol-
(525) Orriinaius est 26 Dec an. 1003, seditque ferarii liiijus uxor, Ueriiian.ii avia. Vid. an. 955, et
annos quinque, menses qiiinque. infra in Vita.
(524) Cunegiindis, Henrici II uxor, lilia fuil Sige- Superioris.
fridi comitis Luxemhurgensis el Uedwigis. Viri.Bol- Di (530)
(531) ls erat Gregorius V filjus Otlonis Francie
lanri. 1.1, Marlii die 3. Rhenanre et Carinibire ducis, ac Luitgardre filire
(525) Henricus Hezelo oh sororem suam Cune- Otionis I imperatoris, ut supra ?,i an. 997 riictum.
gundem an. 1004 Bajoarire ducalu donatus, et postea (552) Comes de Murztal et Alileiiz, r-ostea eti.tni
restituius. dux Islri».
(526) Fridericus comes Mosellanus et patris suc- (533) Ernestus I Alemannire dux ^rurem habebat
r-ezsor, ejusdem Cunegundis ac suprascriptoruin Leopolrium primum Ausirir* marchionem. Annul.
lraier, an. 1019 morluus. Amtal. Saxo. brevet Einsidl.
(527) Hic videiur esse Gerardus comes Melensis a (534) Ista procul dubio a Bernoldo adjecta sunt,
S. Henrico an. 1002 renuntialus Conradi Salici dum in Schafhusensi degebat coenobio, a Nclle.u-
aviinculus. Y*jd.an. 1017. burgicis condilo. Vid. ad an. 1052. Eppo hic paler
f528) Conf. Vita Hcrinanni. fuit Eherliardi, qui istud ccenobium couclidii.
251 HERMANNIGONTRACTl AUCIENSIS MONACHI 232
CODEX AUGIENSIS.
1014 llenricns rcx Romre inipenali a Benediclo A episcirpiis, vir ir.agnrc sanciitalis, hac vita riccedens
papa coronatur benediclionc. Ditmar. inultis ii.iraculis claruii. eique Piligrims snccessit.
1015 Eniust dux Alemannias iu venatu ab Adalbe- Erchenbaldo defuncioAriboarchipr;esuleujciliir. iVe-
roncconiileferain appetente sagitta vulneralus inter- cvol.Fuld. — PoslYVolfpotonen)[Woliiodonem] (541)
iit, et ducattim ejus filius requivocus, viduam vero quoque Leodicensem Durandus anlistes promovetur.
Giselam Conra.lus lilius Henrici JJIii Ottonis ducis, lrmendrudis cliam Buochaugiensis abbalissa venera-
fulurus poslea imperator, accepit. Diimarut. Megin- bilis x Kal. Martii obiit, eique Aharhild abbatissa
gaurius Trevirorum archiepiscopus obirt eiqtie Poppo, successit. Ex quo tempore, locus ille magis magisque
vir venerabilis, frater ipsius ducis Ernusti (555), iu deterius defitiere coepil. Henricus inipcr;iior iu
successit. Italiam expeditionera movit. Werinharius fratcr
1017 Godefridus dux parlis Lolharingorum (536) meus Kalend. Novero. nascitur.
Gerhardini) comilem (557), Conradi, postea inipera- 1022 Henricus imperator, Campaniam petens,
toris, avuncunlum commisso prrelio vicit. Ditm. Bcnevenltiin intravil, Trojam oppugnavit etcepit,
4018 Conslantire Lantperto episcopo defunclo, Neapolira, Capuam, Salernum aliasque eo locorum
Ruodharilus prresulaluni accepil, annisque fcrme v civitates in dedilionera oniiies accepit, et Nordman-
prrefuil. Dilmarus. B nis quibtisdam , qui tempore ejus illo c-onlluxerant,
1019 ConradusadoIescenSjfilius Conradi quondam quoddam, ut fertur, illis in parlibus lerritoriiim
ducis Carcntani, auxiliante patruele (558) suo Con- concessit; sieque per urbein transiens Roiuanain
rado, posiea iinperalore, Adaiberonem timc 200 viclor rediit in Gerinaniam. Hepid.; Leo Ost. I. n.
ducemCareulani.apiid Ulinani pugna vicium fugavit. Pesiilentia in exercitu orla multos exslinxit; inler
Vid. supra a. 1012. quos Ruodhardus Coustantiie episcopus el Burchar-
1020 Beneriiclus papa ab imperalore invitalus Ba- dus abbas de coenobiosancti Galli obierunl. Necrol.
bcnherg \enit ihique ecclcsiam sancti Slephani de- Fnld.; Hepid.; Burchard. rfe Casibus. Et pro bis
diciivit (539). YVeriiiharius Argenlinre episcopus; Heinio episcopus 201 annis ferme IV, Theoriebal-
iiuxiliantibus quibusdam Suevis, Rurgundioiies inva- dusque abhas xi aiinis prrefuerunt. Notkerus (512)
sil el conserto prariio vicit. Annaf. Saxo a. 1019. quoque magister, et alii prrestantes fratres, apud
Ego Herimannus litteris tradilus sum xvn Kal. sanclum Galluin riecesscrunt.
Octobr. 1023 Ralisbonre post Gebeliardum episcopum ca-
1021 Terrre nlotus magnns iv Idus Maii, feria vi, stum virum, et singularibus quibusdam moribus et
faclus. Heribertus (540) Colonire AggTipinsearchi- milnditiarum ornatusque insueio quodam amore
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDl.
1014 Ilenriens, elc, ut Aug. £ lleimo ferme annis iv prwfuit. Nolgerut quoqiie ma-
1015 Ernust dux. . . accepil. Megingaudus. . . pro gisier de S. Gallo obiil
qito Poppo. 1023 Ratisbonm posl Gebeharttum, virum taude
1017 Gode[ridut dux parlis Lolharingorum Ger- dignissimum, alter Gebehardus inthronizatur. Hoc .
Itarditm comilem bello vicit. anno convenit synodus Moguntiw(545), in qtta con-
1018 Constaniiw, etc, ut Aug. sliluiumestul plebs Cltrisliana qualuordecim diesanle
1019 Conrudus... ducis Carentani Aaalberonetn... [cslum S. Joannis Baptistm a carne et sanguini als-
victttm [ugavit. tineat, nisi infirmilale cogenle, attl festivilale, qum
1020 Benediclus papa. . . dedicavit. in illo episcopio celebris hubetur; simililer qtiatuor-
1021 lleribertus. . . archiprwsul efficilur. llenricus decim dies anie Nalule Dotnini. Jlem ibi consliluliim
imp. in lluiittm expediiionem movil. esi ul vigilia Epiphaniw, vigilia omnium Sttnctorum ,
1022 llenricus imp. Campaniam petens Trojam, vigilia Assumplionis S. Mariw, vigilia S. Ltturenlii
Neapolim , Capuam civilules. . . in Germaniatn. jejuneiur, iia ut una refeclionishora admittatur.
Ruolhurdus Conslanliensis episcopus obiit, pro quo
NOT.F,.
(335) Senioris scilicct et Jtinioris, seu Ernesti II 1) I». 89.
rjalruiis. (559) Viri. Vita S. Heiinci, et Leo Ostiens. 1. n,
(556) Godefiidus III dux Lotharingfre rnfenons. c. 4<i.
(557) Gerardus comes d<j Egesheim in Alsatia, (540) Vitam S. Heriherli Coloniensis scripsil Ru-
cujus iilia Ailelhairiis Conrarii Salici impcratoris ma- pciius Tuitiensis abbas, quam exhibent Boilantliani
ler liiil ex Henricn Frauconire duce. Calmet Hist. brigiographi t. II, Mart. atl d. 16.
Lothar. I. xvm, c. 69. P. Cleir.ent Adclhaidem Ge- (541) Vid. Reinerus inonachus S. Laurenlii Len-
rardi sororem dicii, filiani Eberhardi IV Nordgavir* diensis iu cjus Vila, apud Bollanri.III, April. die 21.
scu infcrioris Alsatireconiitis, qui hoc modoConradi (542) Labeo rognominatiis, cujus nonnulli Opera
Salici juxta Heiiiiannum vere fuit Avunculus. exstant in Schilleri Antiqiiitatibus Teuionicis. Viri.
(558) Conradus Salicus palrein habiiit Hcnricum Mabill. Annal. t. IV, p. 287.
Franconire Rhenaiire cnniitem, fralrein Conr.irii seu (545) T. 111Concil. Germ.; concilium boc in Sale-
Cunonis Carinlhirc ducis, el Oltonis ducis lilii. Hu- gunstal auno 1022 celebratum fuisse dicilnr, ub!
jus i;>ittir filius Conradus fralruelis erat Conradi canon bic citalus jiriroo mox loco comparei.
Salici. Vid. supra an. 1012. Vid. l. VI, Jmi. Boll ,
233 CHRONICON.- SJEC. XI. 254
CODEX AUGIENSIS.
famosum, et in divinis officiis nimis studiosum ab A abbas! obiil, eique Rhcnaugire Pirhtilo ahbas stibsti-
i
hac luce siiblractura , alter ilem Gcbehardus Augu- tuilur. Brun Auguslcnsis episcopus el YVelphcomcs^
stensis canonicus successit (544). ]
prrcdis el inccndiis inter se muttio debacchanttir.
1024 ftomre dcfuncto Benedicto, frater ejus Wippo.
Joannes XVIII cx Iaico papa CXLVIIIordinatus sc- 1027 Conradus rcx , acto Yporegire (552) Natali
dit amiis fermc ix. — Ileiiiicus quoque imperator, 1
Domini, in ulleriora 203 progressus, Luccani cnm
'
iii Irius Jtilii absque friiis dicm obicns, apud episco- Rcginhcro Marchione in deditionem acccpil, Ro-
patum Bahenbergeiisem, a se construclum, qucm imamque perveniens a Joanne papa in <Jiesancto
'.
oninium prrcdiorum et lliesaurorum suoruin rclique- Paschrc iiiipcrator coronalus csl, subaclaque Ilalia
i
rathreretlein, in basilica Sancti Pctri sepclitur. Vita. tota reversus, m Alcnianiiia apud Ulroani placiluni
— Deimie curo Conrarins Seiiior (545), lilius Hcn- habuit ibique ad dcdilionem Ernustum ducem piivi-
rici et Adelheidre, cl patrnciis ejus Conrarius filins gnum suuin et Wclph coniilem cum aliis accipiens
Conradi ducis (546) ex Malhilric (547) ad rcgnnm pcr ! aliquod leinpus exsilio depulavit. Wippo; llepid.
202 prrccipue adniiercnlur, babilo apud vill;>.m Kyburg caslruni YVerenhariicomitisadhucrenitentis
Kambam (548) principum convcntu. Scnior Conra- aliaque nonnulla rebellium castra capta sunt, Conra-
dus rex promotus, ci ab Aribonc archiepiscopo Mo- "$ dus ctiam patruelis ejus sesc imperatori trariens in
guntiaci unclus est vi Idus Seplcmbr. Nec mulio exsilium nihilominus mittiliir. Hepid. an. 1053. —
post uxor ejus Giscla a Piligrino archiepiscopo Co- Werinharius Argentinre prrcsul Constantinopolim ab
lonirc (549) rcgina nihilomiiius bcnedicia xi Kal. imperatore legalus dirigitur, ibique insequenti anno
Oclob. Wippo. dcfunclus Wilihelmuin sticcessorcin accepit. Hilte-
1025 Bchcllio et discorriia mulla contra Conra- gart Buochangire abbalissa efficiiiir.
dam regcmapatrucle ejus Conrailo et Ernuslo ducc 1028 Henricus filius imperaloris Aqnisgrani in die
Alamannire,privigno (550)ejus; YY'elph(551) quoqtie sancto Pascha: rex a principibus cunctis adbuc pucr
Suevigena comite, et aliis pluribus facta. Hepid. eleclus, a Piligrino Coloniense archiepiscopo unclus
1026 Rcx Conradus, sedatis cx parte rebellibus, est (553). Wippo.
circa icmpiis Quadragesimre t-.um exercilu Ilaliara 1029Imperatore Ratisbpnrepaschale festum agcnte,
aliit et, Pascha Vercellis acto, lotam, prrelcr Luc- Brun Augtislensis episcopus, sunirous symmisla ejus
cain urbem Tusciir, Italiain in cis Rornanis partibus vita inibi deccssit, Augustrcque in incccpla sancti
sibi subjiigavit. Ernust dux Aleroanniie, cum eo ipso Mauricii scpullus basilica Eberhardum accepit suc-
auno, inicrpellanle matrc, pacilicatus, Campidonen- ccsorem. Wippo.
scm loco bcncficii abbatiam accepit suisque militi- 'J> 1050 Ernust dux, cum exsilio relaxatus ducatum
bus riisliibuil, nec mulio posl, pravo avcrsus consi- suum recepisset, pravorum consilio usus, et denuo
lio, ileruin rebellavit. Wippo.— Ipso anno Conslan- imperatori refragatiis ducalu privatur, et fraler cjus
tircIJciino cpiscopus subila niorle pleuresi tacltis de- Junior Herimannus, dtix Suevorum cfiicitur. Hepid.
cessit, ci(|iic Warmannus successit, annis fermcvni. — Conradus imperator, jam diidmn inlniiciliis cum
Uui-ciiartlusqnoqiie Campidonensis el Rhenaugiensis Stephano Ungariorum rege conflatis , Pannoniam
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
1024 Rommdefuncto. . . ferme novem. Henricus 1027 Conradiis rcx, Romam pervcniens, a Joanne
quoque... S. Pelri sepelilur, habiloqiteconvenlu apud papa in die sanclo'Paschw imperalor coronalur. lude
villam liambam Conradus Scnior, fiiius Henrici, rex «'«•Alemanniam reversus, apud Ulmam Ernistum du-
promolus ab Aribone. . . benedicta xi lial. Ociob. cem et Conradum se illi dedenles exsilio depulavit.
1025 Rebellioconira Conradum regem a pcttruele 1028 Henricus filius... rex elcctus, a Piligrino...
ejus Conrado et Ernisto duce Alemannicvet aliis plttri- unctus est.
bus facta cst. 1029Brtino Auguslensisepiscopusobiil, elEbcrhar-
1026 Rex Comadus Ilatiam petens , lolam s.bi dum accepil successorem.
pene subjugavil cx liac parle Romm. Constanlim post 1030 Ernist dux exsilio relaxalus iterumque impe-
Heimonem episropum Warmcnniut prwfuil annis ratori rebellans, ruin mttllis aliis occidiiur xvt Iial.
ferme oc:o (531). Sept.
NOT/E.
(544) Yid. Conradi de Monle piiellarum; Clironi- D (550) Giscla enim mater Ernesti Conrado regi
con episcoporum Raiisbonensium ; Eccard. Corp. niipserat.
Iiisi. med. ievi t. II. (551) Est hic Welfo II Allorffensis in Suevia co-
(545) Vid. ad an. 1017 el 1019. nies, Hcpidanno Wclfhardns dictus.
(546) Viri. an. 1012, 1019. (552) Eporcgix, qure horiie Ivrca dicilur.
(547) Heruianni II Alcmaiinire ducis filia. (555) Elcctio jain au. 1020, sed coronalio hoc
(548) Inier Moguiiiiani et Worniatiam. Wippo. anno in Paschale lacla.
(549) Clironicon Qiiedlinburgcnsc id pariler Mo- (554) Chron. S. Bl sii : Wern abbas S. Metjlnradi
al>
giinlire Ari'jone facluni asseiit. Viri. Schalcn n. t, obiit.
,
l.v,p.46l.
PATBOI. CXLIII. 8
£35 HERMANN!CONTRACTIAUGIENSIS MONACIII 23C
CODEX AUGIENSIS.
petiil, cl, quanliim fliiniinibus ct paludibus non ob- A coai-claiur, donccidcm [Bern. supp'ct : ctun sandaliis
stanlibus polcral, Rabam us^un devaslavit. Wippo. piivilcgiuni ipsi episcopo tradcrct, publice in synodo
— Intcrim in Alcmannia cum Ernust dudum dux, sua, id est] in Cccna Domini scquenlis anni incen-
cjusque compliccs parvis viribus conlra impcratorcm dcndum. Ipso aiuio Buocliaiigiensc cccn&biumIII Idus
agilanlcs, prretlis circa silvain Maiiianam (555) po- Januarii inccndio llagrat. Beriiia a\ii mea fcmina
pulares 204 infestarcnt, a Manegoldo(556) coniite satis religiosa xxin viduitatis anno, xi Kal. Jan. dc-
cx Augiciisi mililia observali, el xvi Kal. Septemb. cessil.
conscrto prxlio vicli suiit. Ipsoquc Manegoldoibiriem 1035 Impcralor post Nalalcm Doniini Burgiuidiam
pcremplo, Erntisl pridem dux, et Werinherc comes p. liit, Murlcnam obscdit; scri, impetlientc hiemis
caput rebcllionis, Adalbeiius <|iioquc ct YVcrin no- algorc, nihil inibi se digiiuin polnil efficcrc. Undc
biles iiiilitcs curo aliis ccciilerunl; et Ernusl Con- rurstim rcstalc ipsara Otlo-.iis provincinm, Gallicani
slanlire, Manegoldus vcro Atiginesepulii sunt. Wip. invatlens Cainpaniam, prreriis ct incenriiisricvastavil,
— Burchardus Augicnsis monacluis Ratisbonre apud doncc ipse Orio supplcx at!cnni vcnirct et clemcnlcr
sancliim Emmerammum abhas promovetur. susccptus saiisfaclioiiem , licct licte, proroitterct.
1031 Pax cum Slcphano regc Hungaroruro redin- llcpid.; Wip. — Ronirc, ricJuncto Joanne, Bencclicltis
tcgralur (557). Aribo Mogunlinresedisarehicpiscopus, 3 IX, qui et Tlieophylactus , papa CXLIX ordinatus,
"rjmain orandi graiia pelens, hac vita deccssil ;-ei- licet indignis lanto ordini moribiis ct factis, serict
que in arcbiprresulalii Bartlo vita et habitu mona- annis plus xn. Eclipsis soiis ui Kal. Julii circa vn
chi venerandus succcssit. Wippo. diei horam facta (559).
1052 Rodolfus ignavtis Burgundire rcgulus obiit, 1054 Impcralor, ileruni Burgundiam cum maguis
et ditCdemacjus regniquc insignia Conrado impera- petens copiis, oninia eisRorianum caslclla stihjccii ;
tori per Seligcrum allala sunt. Imperalorequc ipsis Murtetiam riiruil, Gtiiuenscm [Genevciiscm] iirbein
dicbtis contra Misiconem Sctavnrum, qui Boloni vo- intravit, Lugdiinenscni arcbicpiscopum Burcharuu:r,
canltir, rcgem cxcrcituni Jiicianle, Odo, sororis cjus- (5C0), hominem gencrc nobilem et strenuum, seri
tiem Rodolphi filius, princcps Gallicrc Campanire, pcr omnia scelestiim cl sacrilcgiim cuni nmliis aliis
rcgnum Burgiindire invasit, captisquc Nueiiburg et principibus indeditioncni acccpit, suhjiigaloque Bu-,--
Muiicna caslris, sua in cis prrcsidia imposuit. Ilepid. guntlire rcgno rctiiit. Wippo. — Ipso annoWai--
Wip. — Bcrn. Atigirxabbas, missis Romam ccenobii nianno Conslanticnsi episcopo mortuo (561) fratcr
sui privilcgiis, a papa joaniie itcm privilcgium (558), cjus Ebcrhardiis 206 succcdcns plus xn prrefuit
ctiro sanrialiis ut cpiscopalihus indtimcnlis niissas annis. Mcgenhardo <[tioqueprrcsule Wirzeburgciiso
205 agcrel, acccpit. Undcperinolo Warmanno Con- Q dcfunclo, Brun, patruclis iropcraloris, friius scilicct
stanliensi cpiscopo apud imperatorem, quasi sui per- cx Maihildc Conradi dueis, cpiscopaluin dic Paschre
vasorufficiielhoiioris,accusatiis, coiisqueabiitrisqiic acccpit. — Apnd sincliiiii Gallum cliam Thcopaldo
COMPENDIUMEX CODiCE BERXOLDl.
1051 Aribo Mogunliensis archiepiscopusobiit, cui vadens Campaniam, tandiu vastavit donec ipse Odo
Bardo monachus vila et habitu venerandus successit. stipplex c.dvenienssatisfactioncm , licct ficte, promil-
1052 Bcin. Augiw... incendentlum. Ipso anno Bu- lerct. Romw... licci tanto ordinc indicjnus,sedil annos
chaugiense cmnobium n Idus Jutius (562) incendio pltis XII.
flagrat. Rodolphus rex Burgundiw ignavus obiit, ci IQal ImperatorBurguniiiampclenssibieamsnbjecii.
Conrttdoimp. diadema suum iransmisil; cujus regnum Constanlice Warmcinno epitcopo dcfuncto succcssii
Odo sororis sucu filius princeps Gatlicw Cumpaniw Eberliurdus.MeginltardoWirzburgcusi cpiscopoBrun,
invasit. filius Maclitildh, succcssit.
1033 .mperator Odouis provinciam, Gallicam in-
NOTiE.
(555) llepiriannus ari an. 1056castrum ab Ernesto D cessi privilegii excmplum.
Chronicon infra p. n arl an.
occupaiiini Flackensteiu vocal, quod ipsum est (559) Vid. Bernoldi
Falckenstein, cujus rudera rulhuc in confinibns Mar- 1095.
cianre, seu Nigrrc Silvie visiinlur, dcquoiu ejusdem (560) Hic non dc Burchardo archiepiscopo eirra
Silvce hisloria aciuin. an. 1051 jani defunclo (Goll. Christ., i. IV, p. 83)
(556) Manegoldus iste comes Veringensis ftiisse serroo est, sed de requivoco ejus ncpote, qui, relicto
videtur, Wolferadi Senioris sive frater sivc filius. Augustoepra>tori;cepiscopalu, Ltigduiicnsem iuvase-
Vid. sttpra a. 1010. Suadcl id locus scpulturrc Augia. rat, ac, post multus perpetratas ncquitias, caplus a
Quod .enim Callcs., Annal. Ecci., t. Y, p. 298 sciscit. mitilibus impcratoris perpcluo est condemnatuscxiilio,
de ManegoldoDillingensi coroiic, mouasterii Donau- ut scribil Rodulphus Glabcr liisl. 1. v, c. 4.
wcrdani fundalorc, ex Bruschio refcllitur, qui illum (5lil) Scriptor Clirouici Pelershusani, Warman -
rcque ac alios ejusdein laiuilire ManegolJos in fun- nuniin iiiiiereRomano curacojnitihiissuisdefunctum
daio ct dolato a se ccenohio sepultos scribit. Vid.. scrihit.
Citis. Annal. Sucv. p. II, 1. iii) c. 2. (562) Quxdaro cdila habcnt pridie Idus Januarii,
(557) Wippo hoc ari annuro priorem refcrt. Uriischius taincti ct Crusius ctuii Bernoldo id HiCiisc
(ri5S) Vidclui hoe priinuro csse hiijusmodi eon- Julio factutn asscruiit.
237 CHRONICON.— SJEG. XI. 233
CODEX AUGIENSIS.
ablalc dccedeiilc, Nordpcrlus succcssil. Pagani A.rici Selegcri filium bcllo peterel, ab ipso victus et
Sclavi, Leulizi dicti, Saxonire terminos infestant. caplus, imperatorique adduclus, ferro conipeditus et
Annal. Hildesh. custodire mancipalus multis annis detinetur in vin-
1035 In Italia minores mililes , contra dominos culis. Glaber. —Iinperator hieme Italiam petit. San-
suos insurgenteset suis legibus viverc eosque op- ctimoniales a domna Iriniiigarda, Welf comilis vi-
primere volcnles, validam conjurationem fecere. Ad dua apud AHorf pro clcricis colleciassunl (566.)
quos coerccndos cum primores adunali pugnam ini- 1037 Imperator, celebratoVcronx Naiale Domini,
rent, mulli ulrinque cecidcrunt: inter quos eliam per Brixiam et Cremonam Meriiolanum pervenit;
Aslensis episcopus vulneralus interiit. Hepid. — inde Papiam adiens , Herebertum Mediolanenscm
Adelberlo dux Carcntani et Ilistrire, amissa impera- arclriepiscopum, infidelitatis accusatum apprehendi
toris gralia, ducalu quoque privatus est (565). Leu- jussit, eumque Popponi patriarcha? Aquileiensi ctt-
tizi YVirbinam caslellum clam proditum capittnt stodienduro coinmendavit; qui fuga elapsus cunctis
multosque noslrorum occidunt, vel captivos abdu- viribus eidem iinperalori rebellare contenriit. IVip.;
eunt- Imperalor, vi transilo Albia flumine, provin- Otlo Fris.— Imperator.paschali feslo Ravcnnre acto,
ciam corum ingrediens late vastat. Annal. Ilildesh, lerriiorium Mediolanense repeliit, urbem obsedil,
Wip. _ Synodus magna apud Triburiam ab impe- B castella, villas omniaque circum ad rebclles perti-
ratore collecla est (564). nentia vaslavit. Conjuratorum vero manum facile
1056 Piligrinus Coloniensis archicpiscopus decessit compescuit, eisque legem, quam et prioribus habue-
eique Herimannus Ottonis secundi imperatoris ex fi- rant lemporibus, scriplo roboravit. Ilepid. — Papa
lia nepos successit. Wipo. — Gebehardus secimdus Benedictus Cremonam ad imperalorem venit. Epi-
Ralisbonensis episcopus xvi Kal. Marlii obiit; pro scopi Placcnlinus, Creroonensis et Vercellensis in-
quo tertius Gebehardus , Conradi imperaloris ex cusali ab imperatore, cnptique et in exsilium missi
matre Adelheide fraler, episcopus ordinalur. Chron. sunt. Annal. Ilildes.; Wip.—Ipso anno pugna inter
August. ; <i/iian. pr. — Henricus rex, filius impera- Odonem Gallicre Campanirc principem, ct Gozzilo-
loris, Chunihildem Cnutonis, Danoium el Anglorum nem (567) Lotliaringorum ducem commissa, Odo
regis filiam, regalibus sibi apudNoviomagum nupliis victus ct cum suis ftigatus in ipsa fuga pcrcmplus
copulavit uxorem. Annal. Hildeslt. — Conradus pa- interiit. Rod. Glaber. his'. I. m, c. 9.
truelis imperaioris patris sui ducalum in Carenlano 208 ^)-58Cum iinperator Natalem Domini Par-
cl in Ilisiria, qucin Adclbero habuerat, ab impcra- mre agcrcl, orto inter Parmcnses cives el exercittim
tore reccpit. lidem. — Ilereniaiinus quoquc dux Ale- tumultii,mitlticeciderunt,etpluribuscivium trucida-
mannire marcham soceri sui Meginfridi (565) in Ita- C tis, ipsa civitas incendio consumpta est. Wippo; Olio
lia ab imperatore accepit. Lculizi Sclavi iinperatori Fris.— Papa archiepiscopum Meriiolanensem impc-
vectigales facti. 207 Burchardus, Liigriuncnsis ar- ratori arilitic rebellanlcm cxcommunicat. Wippo. —
chiepiscopus, inio lyrannus, ct saciilegus ecciesia- Imperatorcum uilraRomanaspartes pcragrasset, in-
rura deprreriator, adulicr, inccstuosus, cum Vodal- dcque per Adriaticimarisorasrcinenrct, mense Julio
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
1035 Sytiodusmagnaapud Triburiamab imperatore GozziloneLolharingorumducepugna victusfugiensaue,
collecta est. Al. nii. seq. a quodam tnilile octiditur.
1056PUigrinoColoniensiarchiepiscopoIlerimannus, 1038hnperalor, cumNctlalcmDominiParmm ageret,
GcbliardosecundoRalisbonensi episcopodefuncto ter- orio tumultu inter Parmenscs et exercilum, ulrinque
tius Gebehardussuccessii. ISenricus rex... copulavil mulii, sed cx Parmensibns plttres, ceciderunt, et ipsa
uxorein. Leutizi... veciigalesfctcti, ul Aug. Imperctlor civilas incendio consumpta est. Papa archiepiscopum
hieme Ilaliam pelit. Mediolanensem imperatori rebellemexcommnnicavit.
1057 Imperator, Papiamadiens, Iteriberlum Medto- Chunihildis (568) reqina, uxor Itenrici regis, xvn (569)
lanenscm archiepiscopum infidelilatis accusatum in Kal. Aug., et Hermannus dux Alemannimv Kal. Aug.
cusiodiam misit, qui, fuga elapsus, ctinclis viribus Di cum multis atiis in Ilalia obiere. Stephanus rex Hun-
imperalori rebellare conlendit, Imperalor Mediolanum garorum bonw memoriw obiit, qui seipsum cum tota
obsedit, et circumquaquequwlibelad rebelles periinen- gente ab fidem Chrisli convcrlil; pro quo Petrtis rc-
lia devastavit. Odo princeps, Gallicm Campanim a qnavit.
WTJE.
(565) Yid. supra an. 1012. ad YTincaspostea nom natum. Circa hscc autc::i
(564) Concil. Germ., i. III, p. 103, cx Annal. tempora scdcs suas inviccm pcrinutarunt; quod Hess
Hilries.etSax.atl aiinum sequciilein; Pagius vcro ad Proilr. Mon. Guclf. ari aiiuum 1047 consignat.
htinc annuiii referl. (567) Gozilo scu Golhelo 1 iitriusqiie Lolharingice
(565) Meginfridus marchio de Susa crat, cujus dux a Conrario iinp. consliHUits.
filiam Arielhcidemriuxcrat Ilermannus IV. (568) Aliis eliani Elifriruri aut Cunigunl diciltir,
(560) Jam anlea a Guelfis coroilibus apuri Alten- niuiato nominc in coronaiionc. Wippo.
rounstcr in Bavaria Bencdiclinuin viroruin, apu.l (509) Codil. Murensis el Goltivicei/sis mclius Ii~.-
Aliorf vcro in Suevia aliuri vireintim fuit conriiiuin, bcut. xv Kal. Auci.
2K> HERMANNICONTRACTlAUGIENSIS MONACIII 240
CODEXAUGIENSiS.
Ingens exercilnm pestilenlia invasit, et plurimos A nos regni sui invadeus, prredis, incendiis et cnptivi-
passim exstinxil; inier qtios Chunihiltlis regina, tate dcpopulalur. At. an. scq.
Henrici regis uxor xvn Kal. Aug. (570) dcfuncta, 1040llenricus rex, Boemiensemducem iterum re*
ei ad caslrum LiroJburg translaia ibique sepulta est. bcilanlero pctciis, ad praslruciioneni scu munilio-
Wip. — Ilerimannus quoqtie dux Aleniannirc suis ncin silvre citra et ultra expugnandam, partero ex-
admodum flebili morlex Kal. Aug- occumhens (571), pediiaro cxercitus per devia sallus in provinciam
Triclenli tumtilatiis esl. Otto Fris.; Wip. — Impe- roisit; sed cuni xi Kal. Sept. istac, craslina vero die
ralor, rie ltalia reversus, Solodori colloquio habilo, illac inililes, silvosa diflicilia el obslrucla Ioca in-
plurimos Btirgundionuiii primarcs lam sibi quam gressi, casso labore jam fatigabundi, firmissimr-.m
filio sno siibjectionem sacramento firmare coegit.— qiiamdain inachinam oppugnalum aggiedi frustra
Ipso anno, Slephanus Ilungarorum rex, cum ante tenlarenl, irrucnlibus undique Boenianis crcsi, capti
plurimos annos se cum toia gente sua ad Christi fi- fugaliquc sunt; el qui in provincia adhuc exnostris
dem convertisset, ccclesiasque miiltas et episcopatus remanseraiil, inlervenicnle Gunihario Ercmiia (575)
contraxisset [leg. construxissel],ci [in] regnum suum incolumeseducti redierunt. Rcx vero210>Plurmiis
probis (sicl miiissimus operam impendissel,Pelrum, mililuin et procerum amissis, infeclo interim negotio
sororis sure filiuro, de Venetia, (572) nalum pro se B discessil. Annat. Saxo; Hepid.—EberhardusBaben-
rcgeni con; litticns, obiil. Wippo; Annal. Saxo. bergensis Ecclesirc priraus cpiscopus anno promo-
209 1039 Conrarius imperalor, apud Trajeclum lionis xxxin deccssit, cui Suidcgcrus, uatione Saxo,
Fresire uibcm Pentccosten agcns, m (575) Nonas vir laudabilis successil. Necrol. Fuld.
Jtinii inopinaia moiic subilo decessil, cl Neniclum 1041 Henricus rex, redriilo Boeniano riuci obside
allatus ihique sepultus csl; ct filius ejus rcx Henri- filio suo, caplivos in silva captos lerieniil, seculaque
CIIS giibernacula regni susccpit. — Rcginbaldus rcslatc colleclo granriicxcrcilu provinciain ipsaro per
quoquc Nemeicnsis cpiscopus, vir vita et habitu devia ingressus prxdis cliuceudiis cuiicia devastal,
monachico vercnrius, ni Idus Oclob. (574) deccssit, donec dux malis subaclus pacem poslularel, sui de-
oiqnc Sibicho fama longe dissimilis successit. Con- ditioncm ct cum toia genle subjcctionein, Ratisb;:-
raritis eliani dux Carcntaui, ct Adclbcro rcinulus namque se ad regem veulurum, cl iniperata factu-
ejus, qui aiite emn diicaturo lenucral, ipso anno runi, fidelibus regis ad se vocalis, pronrillcrel, qnod
obierunl. Annat. Hildes. — Hcnricus rex, niota in etinni rege discedenle mox factis implevil. Hepid.
Boemiaro expeditione, cum <luxgenlis Brezizlaus li- — Ipso anno Hungari perfidi, Ovonem quemdam
lium suiim ei obsidera misissei, seque ipsum ventti- rcgcm sibi coiisliluentes, Petrum rcgem suum ocri-
rum el iinpcrala factiiruro, liccl ficle, promisissct, C dere niolitintur. Qui, vix fuga lapsus, primo atl
stalim rediil. Pelrus rex Hungarorum hienie ternii- inarchionera noslrum Adelbertum sororis suremari-
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.

1039 Conradus imperalor iu Nonas Junii obiil, pro
quo llenricus rex filius ejus regnavit.
1040 Henricus rex ducemBoemim bello peiil, sed,
multis proceribitsel tnililibusin prmslructione silvm
cilra el ullra occisisvcl caplis, nil dignum efftcerepo-
tuil (576). Eberhardo primo BabenbiTgensiepiscopo
defunclo Suidgerus successit.
1041 Ilungari, qucmdamOvonemsibi regemconsli-
NOT;E.
tuenles, Peirum regem suum expeltunt. Qui profvgut
el exsul Heitrici regisgra iiim, cui priori anno rebclia-
verat, qucvrilel invenit. Ilenricus rex, Boemiam ciim
exercilu ingressus, igne prwdaque cuncla devaslctt,et
rebellem ducem obsidct dare, et ipsum posl se Raiis-
bonaiuad deditionemhumilitcr venire, sibiqttejureju-
rando fidcliiatem serviiiumque confirmare coarclctt.
lta cl Mur. ac Goltvv.

(570) AVippohabet xv Kal. Aug., castrum vcro D sil orlus, ut asscrit Hermanntis ct msc. Meliicensc
Linlburg.qiiodhic prreposituram dicit, prope Spirain Vitl. Pray Aniial. reg. Hiing., p. i, p.40. Alii Petriim
situm csl. ex GiiillelinoBiirgumlo elS. Slephani sorore progna-
(571) Fidem Hermanni hic lahefaclarc tentat Gui- luin contendunl, unde cl Alemannussitdictus. Calles.,
chenoii, Hermanni ducis inorieni anticipans, pcrpc- Annal. Eccl., t. v, p. 351.
raro tamen, ul ad aiinuni 1092 in Bernoldo dice- (573) Chronogr. Saxo melius n Non. Ji;n., uti ct
IIItis.' AnnalesHildes. Wippo.
(572) Aloklus in Chronico hanc Slephani sororem (574) Annal. Saxon. xm, Kal. Sept.
Giselamvocat, Guilliclroocomili Piclaviensi nuptam; (575) R. Giintheri nionachi etereniilre viiam scri-
ai cam hatiri reperire esl in coinitum islorum serie pdt Wollhciiis srec xi, Allahensis mouachus, qur«
(L'art devirifier les dales, t. II, p. 348 seqq.), nec bxstal in Canisii Lection. antiq. l. III, p. i, p.
eiiam in Hungarireregum chionologia (ib., p. 49), 185.
ubi Stephano regi dure lanlum sororcs tribiiunlur, (576) Goltw. el Mur. addunt : < Pelrus quoque
Sama Abrc, seu Owoni, Petri successori coptilata, et Iliiiig.iroruni rcx cidein duci contra Heiiriciiinregeni
aliera anonyroa, coirux Oilonis Urseoli Yenetorum iiuxilia iiiittit. >
ducis'cx qua adeo natus fuerit Penus, si dc Veneiia
 "1 CIIRONICON. — S.EC. XI. • 242
CODEX AUGUiNSJS.
tum (577) profugus venit, indeque ad regem Henri- A juxia maritum imperalorem sepulta esl. yEslas plu-
cutn veniens, pedibusque ejtts provolutus veniam et viosa frugum et vindcmiarum pciiuriain el&cii. Heu-
graliam imploravit el inipelravit. tlcpid.; Annal. ricus rex, iterum Pannonias petens, ab Ovone vii
Hildes. iiiipelranle pactum, salisfactioiiem, obsiries, niiincra
1042 Henricus rex Iiieme Burgiinditim invasit regiiique usqiie ad Lilha flumen partero acci|iiens
mullosque principum se illi subjicientcs suscepit, discessit. Inde iu Alemaniiiaro vcniens, in synodo
iionnullaquelegilime diindicavii.—Ovo Ilungaroriim Conslanliensi, cuuctis qui conlra se deliqucrant
lyrannusob suscepturo a rege iiostro Peiruui divisit primuni ipso dcbiluni oinno dimisit; deinde precibus
bifariam exeicilu.ii suuin; lincs B.:joririreex titra-jue el ariborlatioiiibus oinnes prrcsentes Suevigenas,
Danubii parte depi-redaiis et incendens poptilatur; 212 postea , in aliis regni sui proviuciis itlcni
sed una pars exercilus cjus a seplenlrionali partc acttini irisatagcns, dimissis debilis et iniroicitiis sibi
Daroibii 211 a" Adelbeiio marcbione, ct filio cjus iiivicein rcconciliavit, pacemque muliis srecnlis iu-
LulpolJoadiiilernecionem crcsa csl. Cltron. Attgust. aiidiiam cflicicns per edicliini confirmavil. Exin
— Henricus qunque, atitumno Pannonias petens, YVillc-heliniPiciaviensis filiain sponsaro suam acci-
Hcimcnburg el Brczrsburg evertit, sepienirionalem piens, ct Mognntiaci rcginam ungi faciens, rcgalcs
Daroibii parlero, quia flimiiiia ruislralein et paluJes B apud liigclcnheim nuplias celebravit, el, in vano hi-
munieranl, usque ad Grana fluroen vaslavit. scu in sliiouum favorc uihili peiideiido, ulile ciinclis cxeni-
deditioneui acccpil; et pars exercitus, bis numero pliini, vacuos cos ct niocrentcs riinritlenrio, propo-
Hungariam incursantibus co: grediciis, stragesmagnas suit. Chron. Augusl. — Ubi etiam Luilpaldus Ariel-
effecil, et siibaclis pariium illarum Hungaris, cum berli marcbionis fllius, magnrc viiiutis ct pietatis
Petrum recipere nollent, quemdani aliiim ex illis, adolescens, ab ipso rcge marchio promolus et post
apud Boemanos itero exsulanlem, ducem eis consti- paucos dies defunclus Treviri a patruo suo Poppono
tuil; quem tanien Ovo statiin posl discessum regis archicpiscopo sepulius esl. Ilcpid.
rcsistere non valentcm in Boemiam repulit. Annal. 1044 M. G. Maxinia pcslis pecudum : et hienis
Hildes. — Poppo patriarcha Aquileiensis obiit, ci- satis dnra et nivosa magnam vincarum partem fri-
que Eberharrius Augustensis canoiiiciis a rege pro- gorc pcrriiriit, et frugiuu sterilitas fainein non nioili-
motus successit. cain etfecit. — Gozzilo dux Lolhariiigoruni (578)
1043 Gisela imneralrix apud Goslarc, quamvis, a moriens Gozziloni filio, qiiarovis ignavo, ducaiuui
soriilegis nonnunquani vera sibi prtedicentibus de- suum a rege Henrico proroissum rclinqucrc dispo-
cepla, filio regi se supervicturam crericrel, riyseu- suit. Sed altcr filius ejus Godefridus jani dudiuu
terirc morbo xvi Kal. Martii riccessit, el Nemetim dux (579), cum ducalum fratri debitiiin contra fas
COMPENDIUMEX CODICEBERNOLDI.
1042 Ovo,llungarorum lyrannus, cum Bujoaricefi- C; loni filio suo, quamvis ignavo, ducatttm suum a recje
nes devastaret, maxima pars exercitus ejus ab Adttl- Hcnrico promissum retiquil. Sed aller filius ejns Go-
berto mcirchionebello devicla periil. — Henrictis rex defridus, jam dudtim dux, citm ducatum fralri debi-
Punnonias pelens, ttrbes munitas delevil, et plures de- lum a rcge obtinere nequisset, pio regi rebellare prm-
ditione subjecit, et, dum Petrum rcgem sttum recipere sumit. — llenriciis rex pctrvo.exercilu conlra gravis-
tiolleni, ducem eis qucmdam prwfecit, quem statim siinam Ilungarorum genlem (oriiter pngnavit et vicit,
post ejtts discessumOvoin Boemiam repulit (580). Ovonemtyritiinuin [tigavil, el Petrum expulsum pri-
10.3 Ilenricus rex, ilerutn Pannoniqs pelens, ab slinw dignitaii reslituit. Poslea vero Petrus in regno
Ovonevix impelrante paclum suscepta satisfaclione el confortaius eumdem Ovonemcum uxore et filiis com-
muneribus discessi:. Inde in Alemannium veniens, in prehensum decoltavit.—Mugna vis [amis homines
synodo Constanliensi cunctis qtit coittra se delique- immunda animalia cotnedere coegit. —Romani Be-
ranl ipse debiium omne dimisii. Hocque el alios suis nedictttm papam pro sceleribus suis expellunt, et
debiioribus[acere adliortnns, inauditam tnultis smculis quemdam Silveslrttm papam CL temere cotistiluunt ;
pacetn effeci'. Post, Agne cm Wiihetmi Pictaviensis quem tamen Benediclus papa quorttmdam auxilio ex-
fitiam accipiens, et Moguniicvreginant ungi [aciens, petlit, ipseque, suw sedi redditus, sponle a papatu dis-
regales apud Incjelnlieimnuptias celebravit. lbi Luit-D cessit et Gratianum, nomine Gregorium, papam CLI,
pafrfus Adalberli marcliionis fitius obiit. pro se ordinuri permisit, ctnno Domini 1046.
1044 Gozzito dux Lolhaf.iujorum mcrient Gozze-
NOTiE.
(577) Adalbcriu3liicestAuslriicmarcliio,ErnestiI, supra ad an. 1058. Calles., Annal. Geiin. t. 1, p. 530
Ale nannire ac. Suevioetlucis, nec non Popponis Trc- et Pray, Annal. reg. Hung., p. i, p. 44.
virensis archiepiscopi (Vid. an 1015) frater, ciijiis (578) Lotliaringiie scilicet inferioris et superioris.
ci>ujii.;e:nalii Ariihi lein dicunt, Henricas vero rex. (579) Superioris Lotharingiie r.iiin patre. Viri.
in dip!on>.:i'.eanni 1031 Troizam vocat. Una fuerit, Cilaiet, Hist. I olhar., 1. xvui, c. 67. ,
au ilurcriivcr&e, liatul disquirimiis; ill.i sallcm vei (580) Gottwic cl Mnr. ferc cuiii Augiens! coti
allcTutra Peiri rcgis soror fuisse convincitiir. Vid. veniiinl, uti el anno 1013.
243 IIERMA.NNTCONTRACTl AUGIENSIS ".IONACIH 214
CODEX AUGIENSIS. ?
a rege sibi obtincre ncquivisscl , jusjuranrlum A pro r se ob avaritiam contra canones ordinavil (584).—
fidemque poslponcns, rebcilarc pio regi prresuniit.— Heriberlus
I Mediolani archiepiscopus obiit. Beggelin-
213 t>vo rex cuin jusjuranJtim pac.umque infre- heim 1 caslelluni Godcfridi 214 a rcge dcstruiltir.
gisset, Henricus rcx cum pcrparvis copiis Pannonias Gebehardus
I Ravennas archiepiscopus obiit, et pro
petiit; quem Ovo, qui maxiinum paraveral exerci- eo t Wiricgcr constituitur (585).
lum, in lantum dcspjxit ul eum, quasi facile occi- 1045 M. G. Reginolt (580), cl Gerotl Btirgun-
dendiun scu capiendum, provinciam ingredi sinerel. dionesrcgi apud Solodorum ad deditionem vcnerunt.
<
Scd Heiiricus cura parte copiarum Rabam fiuvium Olto I (587) palalinus conies paschali hcbdomada dux
fesline in divino confisus auxilio transvadavil, pu- Alcmannire apud Goslare a rcge consliluilur. Petrus
giiara cunelis militibus passim fcstnantibus iniil, el rex: Heniicum regcro in festivitaic Pentecostes ad
i:i prima congressione inniiroerabilem Ilungarorum i invitalum tnagno apparalu suscepit, el inaximis
se
cxercilum fugavit et prostravit, ct paucissimis suo- iniinei-ibusdoiiavit.ciqucrcgnuni
i Paiinoniaruin,prin-
ru:i) amissis ipsemcl fortissiine pugnans gloriosissi- icipibus Iliingarorum fidelitaicin illi cl successoribus
inain victoriam adeplus cst III Nonas Julii.Ei.Ovone iejus juramento firmaiilihus, redtlidil; quod lamen
rcge vix fuga elapso, omnes Hungari ari dcditioncin ab eo ipse, dum vivcret, possidenduin recepit. In
Ilenrico regi catcrvalim concurruni suhjeclionem B quo videlicet itincre rcx quoddam vetus sola-
servitiumque proniiltunt. Ipsc vero, ut crai per ora- rium (588) ascendens cum roultis aliis, aetlificioca-
nia piissimus, Pelrum jam tludum cxpulsum rcgno dente, corruil, ipsoque, Deo protegeiile, illreso, Brun
suo restituit, Hungaros petcnics lege Bajoarka do- Wirzeburgensis cpiscopus lethaliter cum aliis colla-
navit ipseque cum iriumpho in rcgnum suum rediit. psus, posl unam hebdoroadam (Codd. ibidem) vn
Nec multo post i.dem Ovo, a Petro rege comprehen- Kal. Junii obiil, el, ad sedcro stiam reportatus ibi-
sus, scelerum suorum pcenas capite plexus pcrsol- que sepultus, Adalberoncm succcssorcm suscepit.
vit(58I). Avenl. Brunner. Godefridus dux (589) rebellioni suce
Eodem anno Ludovicus comes (582) Rcginboldu-u dcsperans, regique aJ deditionem veniens, in custo-
principem, rcginre Agnclis avunculum, sed Henrico diam roiilitur (590). YVidoMediolani arcbiepiscopus
regi inimicum, dum quoddam castellum ejus , quo.l consliluitiir. Scluvi.qui Luilici (591)dict:ntiir,Saxo-
nioiis Piligardre dicitur, magnacum manu cxpugnare nim lcrininos inquielantes rcgi, illo cuni copiis mi-
pararet, cum parva mililuin suorum copia pugnain lilum vciiicnti, se lradunl,cl solilumcensum promit-
iniens vieit, mullisque crcsis reliquos fugavit. — liinl.— Auliironali tcmpore Gulicliarius [«/., Gun-
Romani Bcnediclum (583) papam muliis criminai-nr. thariiis] eremila (592) ad Cliristura migravit, et in
sede sua pellunt ct Silvcstrum quemdam in loctim CI Braga Boemireurbe sepullus quiescit. Pcridemlem-
ojus staluunl; quem lamen postca Benedicttis, qui- pus rcgale colloquium, apud Triburiam condiclum,
busiiam sibi favenlibus, excommunicatiin'1 dcpulil, gravis regis infirmitas prrrpedit. Quo cliara tempore
seriique surcredditus scipsum postca privavit ct alium Agncs rcgina liliam regi peperit.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
1045 Otto, palalinus cotnes, dux Alemanniccconsti- fridus ditx, ad deditionein regi veniens, in cutlodiant
tuitur. Petrus rex Hungarorum Henrico regi ad se tniililur. Leulici se regi dedunt, ct solitum censumpro-
invilalo regnum Pannoniarum tradidil, quod lamen millunt. Gunlharius eremita aci Chrislum migravii, Ct
<tbeo ipse, dum viveret, possidendum rccepit. Brun, in Praga Boemimsepultus qnicscit.
Wirziburgcnsis episcopus,obiit vn Kal. Junii. Gocle-
NOT.£.
(581) Hepidaiiiius, qui hic Annales suos absolvit. D caslclluin Goriefririi, a roge captum dcslruittir. >
Vid. Rod. Glaber, Ilist. 1. v, c 4. (585) Ab hoc anno anriio coriices Gottwicensis et
(582) Ludovicus hic comes fuit Montis Belligarrii, Murensis ciim Augicusi atl verbuin fere concorriant.
Reginalilus vero. scu Renalrius, dux Btirguudire, (586) Renalritisis est <luxBurgundirc antca rebel-
hirjus nominispriinus. lis, dc quo roox anno priore.
(585) BcneJictiimlX jatn an. 1038 a Romanis sc.'e
sua fuissepulsiim , sed a Conrado in-.p. rcstiiutnin (587) Hic Ezone seti Ehrcnfrido palalino ad Rhe-
'>x Glahro, 1. iv, c. 8, probal Pagitis in Crit:ca. Anuo iiiin) comite, ct Maihilric filia Otlonis II imp. iialu ;
'amen 1044; rursum cjeclu; esi , siilisiitulo sihi crat.
Joaunc Sabinensi episcopo su!i Silvcslri II! r.omiiie; (388) Avcntinns aliique scriptorcs Boici caslrurii
<]noposl trcs menscs fugato, Beiicdielns scJem re- Ii!>s:nheiignoininanl Austria superiore siluni.
pcliit; lantlem, accepta a Joamic Graiiano archi- ('89) Lolharingiic nimiruro de quo a. 1014.
presbylero neeunii, cirieni p.nntilicatumcessii, q;ii (5!i0) Lociiin aililit msc Murcnse : liiliiclienslein.
Grcgorius VI fuit. Ita rcm narrat Viclor 111 papa (591) Ili Lusatii fuisse noiinullis videnlur.
lib. III Dialog. (.">92)Mur. G. eremila viKcnlis carnis absoliilu.i
(584) M. G.: i Maxiina vis famis homines animalia apud sanctos nutrtijres A<(e!!>ei'(itm cl Weneziaiium it
iininniida comcdcrc persuasit. Hercberlus Meriiola- Braga, etc Est l:ic Gnnihciiis, rie <iuosupra ad an.
nensis arcliicpiscopus lniic vilie terroinnm iinposuit, 1010.
cl illius digiiiiatem Wido susccpit. Beggclnhciin,
>3 CHRONICON.— S.EC. XI. 240
CODEX AUGIENSIS.
215 1040M. G. Rcx Natalem Domini in Saxonia A privanl, cl in qiicindam Iocum cum eadcin conjugc
apmlGoslarecclebravit. Magna niortalilas niultos siia] alendum dcputanl; nniltis ctiamper idcm lern-
liassiin exstinxit. Eggchardus marchio (593) ditissi- pus pcregrinis inibi exsjioliatis , cxsulatis atque
imis stihito moriens prredioriim siioruni rcgem rcli- necalis. — Quo compcrto, rcx Ilcnricus, qui jam
quil hrereriein.An. Sax. — Rex pascliale feslum viilirioexercitu congregato in Ilaliam 216 ilcrcce-
apud Trajecluui Frosire iirbcm cgii, ct subscculis pcrat, niinis indoltiit; sed lamcn expedilioncm non
ilicbus, navali expcditior.e in Phladirtingain (594) dcscruil. Itaqtiecoadunalo exercilu Papirc (598)sy-
fretuin trnjiciciis, pagtim qucindam, queni Thcorio- noiltiiticelchravil. Indc Placcnliain vcniens, Gralia-
ricus marchio sihi usurpaverat, ab co cripuit; unJc iiuro, qtiem, cxpulsis prioribus, Bomani papam sta-
ideui poslca ichcilinnis causam stimpsil. Sanctum luerant (599), ad se vcnicnlcm bonorifice suscepit,
atitemPc;:t<'C.osl<ii Aquisgrani facicns Godefri-.loduci sicquc, cunclis prosperc cedcntibus, juxla Nalalem
c cuslodia rclaxalo, sibiquc procedcnti tcrra lcnus Doiniiii, non longe aburbc Roma apud Sulriaro(600)
prostrato diicatum siuini (595) misertus rcdriiriil. synodo ilem acta, causaquc crroneorum ponlilicum
Quibuseiiain dicbus Widgerum, qui Ravennre prrc- diligentius vcntilala, Gralianum papam convictiim
sulalum jam bicnnio ineplc et crudcliler, nondum paslorali bacirio privavit (601). Dein, omnium, tain
ccnsecralus, tenebat, ad sc vocaluin episcopatu pri- [{ Romanoruin quain a!ioriim,assensu Suidgcrum epi-
vavil (596). Seqtienli lemporc rex in Italiatn experii- scopum, qui post Ebcrbardum piinium secundiis
lioncni parat. Fiidericus frater Hcnrici ducis Bajoa- Babenbcrgcnsem sexto jam anno regebat Ecclcsiam,
lire, dux Lolharingoruro (597), pro Godefridi fratrc nimium reluclanletn , suminum Romanre Ecclcsire
ignavo Gozziloneconstituitur. — Subsccuto aulumno clcgil pontificom; sicque circa vigiliasNaialisDomini
llungari, prislinre pcrfiriimsurc incmores, Andreani ipsam ingrediuntur urbem. Eadem nocle bonre mc-
quemdara regem sibi statuunt, Pelruin regem.niultis morireEbcrhardiis Conslanlicnsis Ecclcsixepiscopus,
advenarum qui pro eopugnavcranl occisis, variiscum inibi in porticu sancti Pelri scpcliendus, obiit xni
conjuge sua [Go((., injuriisaffectum postremo oculis episcopatus sui anno.
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDI.
1046 Rex Aqiiisgraniin Penlecosle Godefridoduci Q gerus Babenbercjensisepiscopus, ntmium reluclans,
cuslodia relaxato ducalum reddidit, et Widgero Ra- omnium consensu eligitur. ln lcmpore hujus aposlo-
vennwprasuli nimiuiu crudeli, nondum consecrato, lici innumerabiles lerrwmoluset maximi in Ilalia sunt
episcopaluinabslulit. Ilungari regem situm Petrum facii; el hoc fortattit idco, quia idem apostolicus non
oculis privant, el pro eo qucmdam Andream regem canonice subrogatus csl anleccssorisuo, non canonice
sUtiuuni.Ilcmico regi, cum expedilione in Ilaliam deposito : videlicelquem nuila culpa deposuit, sed
venienli, Gratiunus papu, quem Romaui exputsisprio- simplexhumititas ab officio cessare pcrsuasit (602).
ribus statuerunt, Placentiw obvians honorifice susci- Eberhardus ConstanliensisepiscopusRomw obiit, pro
pilur; qui tamen poslmodumapud Sulriam in synodo quo Theodericus.
uon iiuitus pastorale officiumdeposuit. ProquoSuid-
NOT^E.
(593) Ekkardus II Misniaj inarchio, Henrico III domino noslro invictissimorecjeHenrico III, prcvcc-
imp. iu paiicis cliarus, dc quo Eccard in Hist. gc- plo ejusdem gtoriosi congregata esl Pupiw generalis
iieal. principuin Saxon. super. p. 229. synodus ; cttmquemultw res in eadem stjnodo jnste
(594) Nuuc Vlaerdingen, Hollandire vicus atl Mo- alque rutiunabiliterin ejusdem gloriosi regis prwscn-
sani, sedes olim Hollandirc coroilum , inter quos lin, archiepiscoporumiilius el episcoporum pertracta-
Theodoricus hicqtiarlus ejus noroinis notalur. reniur, ctc Sequiinlur ricin nomina oinnium cpisco-
(595)Lolharingire nempe inferioris. porum qui concilio hiiic inlcrfucrunt, lain Iialoriiin
(596) Henricum propterea rcprehendil Baronius, D qtiam Germauoriim, quos ultimos cnumeral Calles.,
deprredicat vero B. Petrus Daroiani 1. vn, ep. 2. ad Annal. Ecclcs. Gcrro. I. V, p. 422. Vid. Sigonitis
cumdem. de Regno llalire 1.VIII.
(597) P. Clement Goziloni II scu ignavo ad hunc (599) Sub nomine Gregorii VI.
annumdefunclo in Lolharingirc superioris ducalu sitit, unuo
(600) Qiirein hoc.Sulrino coticilio acta fusius
ab imperatore suffectum scribil Alberlum Alsatam coicvus scriptor Ilerniannus proriit, qure dcin
cx comitibus dc Egisheim, anno 1048 a Godefrido recensel Viclorlll, p t, 5 dialog.
inpugna occisum. GoJefrido igitur rursusob rebel- (001) Iroo, ul habet Bernoldus, postca Viclor III,
lioncmexauctoralo an.1048 in Lotliaringia inferiore I. c.ipsc iiltro poniificiam dignilatein deposuit. Ubi
siibslilultis cst Fridericus Luxemburgicus, de quo vcro nova Clementis clectio facta sit, scriptores in
Herinannus. iliversa ribcunt, llermanno id Sutrii adhuc faclum
(598) Nihil d<:Papiensi liujiis anni synodoinLab- peihihcnle, <iumccontra laurialus Victor papa , ncc
bci Collectione concilioruro occurril. Illaro lamen noii Leo Oslionsis (Chron. Cassin. 1. n, c. 79) id
rcvera celebrataai fuisse cx veleri labularii Vero- 110010!priiniiin conligisse aflirmanl. lcl ex eodeni
ncnsis documento aperte eruiliir. Exstat id apud Victorc certuin cst, elcctionem hanc ab iisdern
Ughclliiii)(Ital. S.icr., t. V, p. 760 ) ex anliqiio ros. episcopis qui in Siilrinam synodum convencrant,
Dccretoruin Burcharrii Wormalicnsis episcopi hiblio- tihicunqiie dcmuin fuisse peractam.
tbecic Yalicann:piihlica fiic an. 1585, dcsumplnin, (002) Gregoriuni VI inter injustos aposlolicx se-
iii quo h:i'Clegiinliir : Anno D. incctrn.1046, indict. dis invasores coiiiiiimcrat ipsc Viclor III, 1. c. Vnl.
xv ^scil., inclioaia] oclnvo Kal. Novembns, reqiiunte iilcrqiie Pagiiis in Gregotio VI. Jusle crgo ct cano-
247 IIERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACIII 2iS
CODEX AUGIENSIS.
217 1017 if. G. ln ipsa Natalis dic Daroioi (602*) A cam injuriis aliiciunt. Unde, scvcram ab impcralore
prrefalus SuiJgcnis, tiatione Saxo , apostolicre serii vinriiclam metuentcs, eique se subJerc non prresu-
jiapa ex morc consccrat--;s et nomine auctus Clemens mentes,i'ebellionem ineunl (605). Sed imperator, qui
scciindus vccatus esi. Qui roox ipsa die Hcnricum magna, ut dictum est, ex parle exercituro jam renii-
regeni et conjugcin ej-.-s Aguetem imperiali bene- serat, et ad alia occupalo animo jam pairiam ten-
dictione snblimavit; peractisque raissaruin so!em- riebal, lanlam (unc lcmpoiis civitalem expugnalinn
liils, ipse domnus papa ct imperalor cuin impcralrice aggredi distulit, iuteriinque eo infcclo negotio, sed
ita, ul erat coronatus, ad Lnlerane.nse paialium ciirn alias universa Italia parente pacalaquc, retlire dis-
ingenti gloria proficiscuntijr, cunclis civibus Roroa- posuil. Interea imperalrix Agnes, qurc Rorore ab im-
nis miranlihus, honoremque singulis quibusqtie pro peratore digressa fucrat, in Ravennati territorio
facullate obiter impendcnlibus, completisque Romre filiam pep.crit. —Itnperalor vero ccepto redeundi iti-
curo stinima pace aliquot diebus, impcralor magnam nere, Manture paschale festum in gravissiroa dectiro-
exercitus parlem palriam reJire permittens, ipse bens rcgriludinc commoralur. Poslca convalesccns
cum rcliquo a.! ulteriora conlundit. — 218 Cirea corpus beaii Wirionis Pomposir» monaslcrii abliatis
iilem teinpus irop:ralor prresulcs nonnullos consti- in magra sanclilate ante non integrum annuro de-
luit, inier quos Ravennali Ecclesire Hiiitfriduin can- B ftinrti, plurimis glorificaluni miraculis, deParmensi,
Oo.iarium suuni in Ilalia; Constantiensi TheoJc- tibi scpulliis fuil, cfvitalc ad urbem Spiram transfe-
ricu;ii pcr alias provincias canccllarium suum reniiiin, roagno secuin cum honore de lialia rediens
ct archicapcllanum , et Aqnisgranre pneposi- devexil. In quo itincre Augtistam YTindclicamin lita-
tum ; Argeuliiire HeranJuiti Spirre prrepositum niis (606) anle Ascensionem Domini veniens, Ebc-
]iro Willehelmo (60") aulumnali lemporc dc- rharrio urbis ejusdein 219 episcopo , in advcniii
fiincto; Yinilincnsi Thcodcricuin Basilere praposi- ejus defunclo , llcnricum capellanum stium succes-
lum et capiilaniim suum, ponlilices prrefecit. Impe- sorem constiluit; acoquc inibi eorieni festo, Penle-
rator vero Roma egressus nonulla castella sibi rebel- coslcs solemnia Spirrc celebravit, ibique colloquiiun
laiitia cepil; provincias, prout videbalur, disposuit; cuni regni prineipibus hahuil cl corpus piaefati ak-..
duces Noi-lmannis, qui in illis partihus commoran- bafis iii inccepta exira iirbein basilica (607) tuintilari
lur, et atiis co locorum urbibus conslituit. Sed socru fecil. — Quo lcnipore Welf comitciii Sucvigenam
(00i) impcraloris de rnoulc Gargano Beneventum (608), Welf duriiiii) comitis filium, Carcntaui dtieeni
reversa, oiio tuinullu Beneventani cives quibusdam proiuovit. Avunciiltiiii quoque cjus Arlelberoncin,
COMPENDIUMEX CODICE BERNOLDL
1047Inipso NalaliDomini die SuidgeruspapaCLll C vsrorum archiepiscoptts obiit, pro quo Eberhardus,
ex more consecraltis, Clemens secundus esl vocatus; Godefcidus dux el Btilduinus rfe Flandris impcralori
sedit mensibus novem. Qui tnox ipsa die Henricum rebellant. Iletn Theodericus rfe Phladiningen marchio
regcm cum conjuge sua Agnele imperiali benedietione rebellat imperatori, conlra quem imperalor exerciium
sublimavil. Ilunfridus Ravennm efftcitur arclitepisco- movens parum profecit. Clemens, qui et Suidgerus,
pus. Benevenlani cives, socrum imperatoris de monte ;papa VII ld. Ocl. obiit. Godefridus dttx, inter alia
Gargano reversctmmale Iractantes, rebellant. Impera- quw conlra regem fecit, Viridunensein civitalem com-
lor corpns B. Widonis, Pomposiw abbatis, de Par- bussit, citjus ducalum imperalor Adaiberlo cuidant
mensi civitale Spiram secum transluiit. Poppo Tre- tradidil.

N0T;E.
nice cei.sii, ac legitime eiuein synodali judicio subro- D Btillarii Cassin.) nempe usque ad voluntariam abdi-
gatiis est Siiiilgerus, secns ac Bcrnoldo nostro, Ba- cationem.
ronio, Olto.ni.Frisingensi aliisque visuin. Medius in- (602*) Annum pro more auspicatur Ilermanmis a
ceriit Angeius rie Nuce abhas Cassinensis iu riisscr- Naiali Doroini prxcedentis anni, ad quera adeo ha:c
taiione ad Chron. Cassin. I. n. c. 79, ct tain Gre- speciant.
aorii YTIabdicationcm quam Clemcntis II elcctio- (605) Fraler is erat Gregorii V, olim papre, vni
iicni et Ileinici iinp. fac.tuni luetur, qund Muratoiiiis I.lus Nov. priore anno riefiinctus.
Annal. ltal. arl an. 1046, cum Sigijuiun-ti imp. lau- (604) Hec fuit Agnes, filia Oitonis Cuillielmi Bur-
riatis in siinili casu conalihos coniparat; ct ipse guiiJiic ducis, terlia uxor Giiillielmi inagni Picla-
r-etrus Dnminni, opusc. vi, <:.27, Opp. t. III, p. 54, viensisel riucis A<|uitani:ejain an. 1030 ilefuncti, ac
Ileuricuin <)i indelVssum (iiiiiinanriie sinionin: stu- nialcr Agnciis itupcratricis, Henrici III conjugis.
riium suromis laudibus deprrrriical. Ciijusvitii snspi- Clement.
cio ciini in Gregorinm VI caderel ob traiisnciionein, (605) lnterdiclo proplerca a Papa suppositi. I.eo
optiroo licet line, cuin aliis iliiohu.spontilicibus iui- Ost.
tam, digniiate laroen sponlo ceiere mahiit, quain (606) Rogalionum ferlrc hoc anno in 25 Maii in-
pi-opterea synodali judicio ricponi, atit schisinati ciriehant.
aiisaiu darc Cxierun ipse Hcuricus III, in diplo- (607) Ecclesia hrcc riein collegiata n!>eoilem S.
mate a. 1017, ui Nonas Jan , quo privilegia roonn- Guiilone noine.i accepil. Vid. Bollanri. t. 111,Martii
Sterii Perusini conlirroal.Grcgoriuin VI aiquc ac Be- riie 51.
nc !icluro |X inter legitiroos poniifices rcceusel (l. II (608) Wclfonein neinpe 111,filiuni Welfonisil.
 349 CHRONICON.- S.EC. XI. 250
.CODEX AUGIENSIS.
' ducum videlicet Henrici ct Friderici
(609) frairem. A, dus, inler alia qure conlra regem gessit, ViriJtinen-
Melensis Ecclesirc episcopum post ThcoJcricuin nu- sein civilatcm riolo caplani incenriit et evertit; cujus
pcr defunciiim constiluit. Item, Popponc archiepi- diicaluro iinperator Adelberlo (612) cuidaro tradil.
scopo ipsis diebus defunclo, Trevirensi urbi Ebe- Gcsla Virdun. epp. apud Calmel.
rharJum Wormalire prrcposituin archiprrestilem prrn- 1048 M. G. Imperator Natales Domini in Saxonia
fecil. — Per idcin tempus, curo expediiionem in moralus (615), confestim per YVirzcburgiu Alernan-
Paunonias ad Pclrnm uloiscendiim tlisponeret, Go- niam ver.it, et Ulinrc colloqtiium habens, Oltoncin de
defridus dtix cum Balduino (610) de Flandris et Svinvurl marchionem Suevis dticem constituii : in-
aliis nonnullis rebellionem innovasse bellumque deque Bajoariam veniens, quadragesimale et paschale
copiis collectis paravisse ; Theodericus quoque de lcmpus cxcgil. Eadem Qiiatlragesiina sanguis, ut
Phladirtinga roarcliio rebellavisse, et episcopaius crctlilur, Domini aptid urbeni Mantuam divina per
sihi contiguos ad iiijnriaro imperaloris populatus quemdam crecum revelatione iiiveiiiiur, cl plurimis
csseiitintiatur. Prneterea Andrcas, qui rcgnum Pelri roiraculis declaraliir. Impcrator Ralisboua, ubi Pa-
ohlinuil, jaro crcbro legatos supplices roiserat, re- scha cura Ottone ct Brecizlao riucibus cl multis aliis
gnum se a!i Hungariscoacluin suscepisse confirmans, principibus egit, digrcssus, Alemanniam rcpetit, et
de Pelri sese iiijuriis excusans, quique adversus eum B in Augiain nostram (614) ingressus vm Kal. Maij,
conjuraverant, partiro a se trucidaios, partiro iinpe- uovain sancti Marci evangelistrc patroni noslri bnsi-
raiori Iraricndos denuntians, stiamque iroperatori Ii:am, a domino Bern abbate consiruclam, sc prx-
subjeclioiieiii, annutim ccnsuni et dcvotam servitu- senle a Thcorlerico Constanticnsi cpiscopo dedicari
leni, si rcgnum se bnbere permilleret, mandans. fecit, el ejusdein sancli festo in Iitania iiiiijoreapud
Quibus ex causisdilata cxpeJilion-! illa, cum Gode- nos aclo, Ascensioncm Domini Turego, Pcnlccostcii
fridus quoqtie dux rcbeliionein suain callidis legatio- autem Solodoro celebravil, habiloquc ibi cum Bur-
nihus dissimularet, auluiiinali leniporc navali cxer- gundionibus colloquio, pcr Franciain orientaloni in
citu collecto contra Theodericuin in Phladirlingain Saxoniam remcavit. — Per idem tempus doniiii is
arma commovit. — Interea Otto Saevoruro dux, qui Bern, abba Augire, vir doclrina et nioribus iusi-
provinciam sibi tradilam pie ac strenue lertio jnm gnis, aniio prorootionis suo xt, in scneclutc bona
anno regebat, immaturo obitu dieni clausil cxlre- niorbo conrcclus, vn IJtis Junii diem iillimiini
mum. Ipsis quoque diebus Heinricus Bnjoarire dnx clausil, et in basilica sancti Marci sepultus quie-
dcfiinctiis Treveris sepelitur. Cleniens cliaro, qui ct scil. In ciijus locum Voiielricus decanus a fra-
Suidegerus papa, in Romanis paiiibus nono nicnse Irihus elcclus, abbas ab impcratore cousiituilur. —
promolionis sure diero (611) obiens, ad cpiscopnttim ^ 221 Dcruiicto quoqtie viro docto Wazone (615)
suum Babenberg repoiiatus lumulalur. — 220 'ni- LeoJii ponlifice, Dietwinus successit. Sequenle Julio
perator expeditione in Phladirlingam Irajecla, aquo- Poppo Brixiensis (616) episcopus, ab iniperatore
sis impedientibus locis, parum prolicere potuit, ct elecius, Roinani mittilur, et honorifice susceptns
reverlens, adversariis marino cursti Ievibus scaphis aposlolicse sedi papa CLU ordinalur (617), mulato
latrocinantium more sequenlibus, et exlremos quos- noinine, Damasiis secundus vocatus. Scd paucis die-
quc incursando credenlibns, non moJicam in exer- bus cxactis defunclus, ct ad sanclum Laurenlium
citu cladem pertulit. Ipso quoque tempore Godefri- extra urbem sepullus est. Aulumnali tcmpore llen-
COMPENDIUMEX COD!CEBERNOLDI.
1048 Imperator Ollonem de Suinvurt Suevisducem miiri.irr, e(, honorifice susceplus, papa CLIHordi-
eonstiluit. Sanguis Domini apttd urbem Mantuunam nctiur, noinine Damastis, et sedil xxx [al., xxn] rffe-
divina per quemdam cwcum revelatione invenitur. bus. lienricus imperator, et Hcnricus rex Galliartim
Bernhardus abbas Augiensis, vir doclrina et moribus convenieutes in Metensi terrilorio, pacem inter seju-
insignis, obint : cui Udalricus successil. — Poppo ramento confirmarunl. GodefridusAdalbertum ducem
Brixiensis episcopus, ab imperalore electus, Romatn D occidit; cujus ducalum Gerhardo imperalor dedil.
NOT^E.
(609) Ilenrici VI, scilicet Bavatire, et Fririerici (615) Res hoc anno gestas unicus fere Herman-
Lolharingire inferioris tlucum, ex pntre Friricrico I, nus riescribit.
coniiie Luxeninurgensi, quorum soror cral Jiidilh (614) Ex bis verbis, qure eliam Gottwicensis ac
YVclfonisuxor Clemenl. Murensis codices habenl, li<|uet utriimqiie cx Au-
(610) Ilaldiiinus V, Flandrire coines. giensi fuisse descriptum quoad posteiiores aniios,
(611) Lainbertus Schafn. cuiii Bernoldo vn Idus quibus inler sc conveiiiunt.
Oclobris ponii, seu diein nonam ejustlero, qucm B. (615) Wasonis episcopi laudes Anselmus in Gcstis
, Leo IX per loiuui Banibei-gcnscm episcopatiim festi- Leoiliensium episcoporum pluribiis depncdicat.
VIIIIIesse voluil. Mortuo aulem Cleincnte Benedi- (616) Brixiensis sive Sabiononsis episcouus crnt
clus IX, rursus sedem invasit ac per oclo roenses Poppo.
tentiit, qiiibns exactis ad vitam privatani rcdiit. (617) Daraasus 17 Julii ordinattis, scqjenie die 8
(612) Hic esl Alhcrtus, jam anno priore superioris Aug. obiit.
Lt-lhaiingire dux crealus.
251 IIERMANNl CONTRACTI AUGIENSiS MONACIH 232
CODEX AUGIENSIS.
ricus imporator, et ilcnricus Galliarum rcx, in Me- A Quadragesima (624) papa CLHI ordinatus Leonis
tcnsi tcrrilorio (618) convciiieiiics, pacem pacium- nomcn noni aceipil. Qui in proximo Pascha Udal-
quc iulcr sc juramento confirmant. Quibus dicbus ricum Augiensis coenobii provisorem, Romam ve-
lcrramotus magnus faclus est nocle ni Iilus Octo- nicntcm, ab';ialis .bcr.edictionc consecravit, et mona-
bris. Ipsis ilera diebus Agncs impcratrix filiam im- stcrii cjusdem privilcgia, anliquiltis a scde aposlo-
peratori pcperil. — Eodcai etiam tcmpore Gode- lica tradita, sua auctoriiateconfirmavit et innovavil,
fridus Adclbcrlum duccm se dcprseJantcm persc- indiclione n, vn f al., vm ] Kal. Aprilis. ldem papa
culus, ct dimissa mullitudine cum paucis invcnlum, in hebdomada post Albas synodum cum Italiaa cpi-
cum aliis qui rcpiigaarc tcntabant, oecidit. Posl scopis maxime contra Simor.iacam b^rcsim Roma:
quem Gerliardus dux (619) ab imperatorc consti- celebravil (625). Idem in hcbdomada Pentecosles
luitur. Ipsis imperator dicbus Argenturacum, cl aliam synodum Papioe congrcgavit; indeque per
inde prope Nalalem Domini Ulmam venil, sicquc in moiilcni Jovis cum pluribus Roinanorum in Cisal-
Bajoariam proficiscitur. pinas parlcs dcvcnit. Exaclo ctlam teinpore Odiio
1019 M. G. lmperator Nulalem Domini FrisingDe, vencrabilis Cluniaccnsis ccenobii, ct multorum pater
cl Purificalionem sancus Mariae Katisbonoe agens, monasteriorum, tv Nonas Januarii (62G)migravit ad
Cnjoarix ducem Cpnradum (620) consliluil, ct circa B Dominum. — 223 Secula aislalc, cuin impcralor
quadragcsimale lempus indc in Saxoniam rcccssit. expediiionem contra Godefiidum ct Balduinum a
Godcbaldus Nemctensis (621) prseposilus Aquileiaa domno papa excommuiiicalos pararct, Godcfridus,
patriarcba post Eberbardum bis diebus defunclum tam vim impcratoris quam papoe excommunica-
ab impcralore promovetur. — 222'nlcrea> glaciali lioneni pcrtimesccns, ad dcditionem Aquisgrani
biemc suppedilanle, nonnulli depanibus maritimis venii, el opilulanle papa graliam imperatoris pro-
militcs et principes, cum Leodicnsi (622) episcopo, iiicrnit. Galduinus vero ulrumquc conlemnens, va-
ct Trajcctensi, atque Metensi congrcgati, Theodorico stata ab exercilu magna cx pnrte provincia sua,
in Phladirtingam insidias tcndunt, commissaque landcm obsidcs dedit, et paclum cum imperaloro
pugna victum occidunt (625), et provinciam illam fecil. — Auluinuali lempore (627) domnus papa sy-
impcralori subjiciunt; quam lamen non multo post nodum magnam Remis cum Gallianim episcopis
Godcfridus occupans, ab eisdem pugna pcliius et habiiit; indcque Mogunliacum vcniens aliam syno-
viclus vix aufugit. — Per idem tcmpus Drun, id cst, dum xi episcoportim coram imperatore el rcgni
(!e Tullo Lcucorum cpiscopus, ab imperalore clectus nostri principibus celebiavil (628) ct postca, Ale-
Romamquc missus"summo bonorc suscipitur, ct in maniihm a.Iicns, Augioefeslum sancli Clcmenlis, ct
COMPENDIUMEX CODICE DERNOLDI.
1049 Imperalor Conradum dncem Bavarix con- Q stolica tradila, confirmavU el imwvavit. Idem papa
sliluit, el Godebaldum Aquileia; palriarcham post Romw synodum mnxime contra Simoniacam hwresin
Eberhardum nuper defiinctum promovit. — Nonmdli celebravit. Ii.c in plenaria synodo constiluil ut Iioma-
principes et episcopi Phladirlingam intrantes Theodo- norum presbijterornm concubincvex tunc et deinceps
ricum pugna eiclum occidunl, el provinciamillam im- Lnleranensi palatio adjudicarentur ancillw; emptiones
peratori subjiciunt. — lirun Lsucorum episcopus, ab ct vendiliones allarium sub anathemale prohibuil.
hnperalore electus, Romam miltitur et papa CLIVno- lmma (629) obiil anno Dominicm incarnationh 1049,
nus Leo vocatur, el sedit annis v, qui in proximo H Nonas Aprilis. Odilo Cluniacensis abbas vcneratilii
Pascha Udalricum Roma; Augiensem consecravil ab- migravil ad Dominum iv Non Jan. Godcfridus et
balem, el monaslerii ejusdcm privilegia, a sede apo- Ralduinus reconcilianlur imperalori.
NOT/E.
(618) Locum hujus conventus indicalAridaginensis B. Petrus Damiani opusc. vi, c. 25 el 57.
inonasterii Hisloria, Ivodium Trcvirensis dioecesis (626)Mur.: «inKal. Jan. migravit ad Dominum,cui
oppidunt, duabus a Mosomoleucis dissiimn. bonoDconversationis Hugo ejusctcm cocnobii frater
(619) Gerardum comitem Alsatios, superioris Lo- SlICOPSSl t I
lliaringicoe diicem, Calmctus, Hist. Lothar. t. 1, (627) Nempe die.m Oct.Labb. Conc. t. IX, p. 1028.
I. xvin, c. 69, Augustae nunc Loiharingioc domus (628) Mur : « Ubi inter alia Bertholdus Vesonlio-
" nensis arcbiepiscopus, a mullis scde sua propulsalus
parentem constituit.
(620) Filius is crat Luidolpbi, cujus palcr eral annis, liic tandem canonice viclus deposilus est. i At
Ezo scu Ehmfridus comes palalinus Rheni, matcr boc, ut videtur, perperam ; nam hoc anno quidem
Malbildis Ollonisll imp. filia. Hugo episcopus Bisontinus concilio adcrat, Wichcrlo
(621) Gotlwicensis rectius habcl Metensis. lestantc, qni jam ab anno 1051 usquc 1071 illi ca-
(622) Tbeoduino scilicet, Bernoldo seu Bernulfo thedras proefuil; ncc quidquam de re illa in actis
Ulirajeclino, et Adalberone. concilii, t. III, Concil. Germ., p. 112, lnemoralur.
(C25) Faclum id d. 14 Jaiiuarii„C/em. quod mcliiis Forie lamen id de Berlaldo iiitclligeiidum, qui in
ctun biemali lemporc convenit, quam 15 Maii, quo catalogo Vesonlionensis Eeclcsiae archipnesulum
illum ohiissc scribit Chron. HoIIand. apud Anloii. (Chifjlelii illuslrat. Claudiana; l. I, Jiin. Bolland.,
Mailliocum,t. V. p. 693), ante liunc llugonem vocatur pscudocpisco-
(024) Nempe die 12 Fehr. Dominica prima Qna- pns intriisus, scd nou receptis.
dragesimx, ul habct Wibcrtut in cjus Vita. (029) Qnocnamlitrc Imnia fncrii, planc ignoraimis.
((i25) Qincdain cjus acla rcferunl Wibertus cl
255 CIIRONICON. — S/EC.XS. 25*
CODEX AUGIENSIS.
Doniinicam ante advenlum vi Kal. Decemb. egit, ac A synodum Vcrccliis (635) collcgil, cl Ilunfridum ar-
pcr Auguslam Bajoariamque transiens Nalalcm Do- chiepiscopum, pro quadam inter Ravennatem et Ro-
niini Yeronoecoluil. manam Ecclcsiam conlenlionc, ab oflicio suspendil;
1030 Imperalor vero idem fesium in Saxonia indcquc Cailias et episcopatum suum Lcucorum ci-
niansit. Ipsa hiemc cum cpiscopus Ralisbonoe Ge- vitalem revisit. Quo ctiam lemporc Agncs impera-
behardus, qui Campidonensem abbatiam nuper bc- trix landcm imperatori filiuin pepcrit.
nelicii loco ah imperalore acceperal, in Pamioniarum 1051 M. G. ImpcralorNatalcm Domini inSaxoma
lerminis morarelur,ccdenlibusIIungaris lincs eorum apud Goslare cgit, et multos cx principibtts (ilio suo
ingrcdiens, prxdas inde abduxit. Scd, ipso disce- jurcjurando fidcm subjectioncnique promiltcre fccit.
denlc, plurimus Hungarorum exercilus fincs nosiros Ncc multo post ipse cl domnus papa cum multis epi-
invadens, pluriniam partem captivavit, incendit scopis et principibus apud AugustamVindclicam con-
alque vaslavil. — Imperator paschale feslum apud vcnicntcs Purificationcm Dci Gcnilricis cclebrave-
Trajcetmn coralur. Domnus papa posl Pascha sy- runl, Ravcnnaicqiie archiepiscopo (654) apud papam
iiodum ilem Romae collegit, et subsecuto lempore 225 'n'bi rcconcilialo, cbaritative a se inviccm dis-
ullra Kcmain progrediens, nonntillos locorum prin- cedcntes, papa Romam rcvcrlitur, imperator Ne-
cipes ct civitates tam sibi quam imperatori jure- Jj meti parlem Quadragesimsc, paschale vero festum
Jurando suhjecit, Benevenlanosqtie adhuc rcbellanles Colonice dcmoratur, ibique filius ejus Henricus ab
cxcommunieavii (630). Nonnulli eliam cxlcrarum archiepiscopollcrimanno baptizalur. —Posl Pascha
principes gentium, missis 224 $&eum, utpote apo- itcm doinnus Leo papa synodum Komoecolligit, ubi
stolicumvirum, legatis, subjeclioiiem ipsi promittunl. intcr alia Grcgorium Vercellensein episcopum pro-
Imperatorcontra Gazmertim(631)ducem Bolanorum, plcr adulterium cum vidua quadam avnnculi sui
rebellionem moIientem,expeditionem parat, gravique sponsa admisstim, el pcrjuria perpelrala, aDsenlem
infirmitate detenlus, pacem paclumque eum petcn- ct ncscicnlem cxcomniunicavit. Quem lamen non
*cni suscipiens, discessil. — Gebcbardus Ralisbo- mitltoposijKomam vcnienlem elsaiisfaclioneni pro-
nensis episcoptis cum Conrado duce Bajoarioe, et mUlen:em, officiopriori reslituit.— Per idcm teinpus
Adelherto marcliione aliisque quihusdam episcopis imperalor Lanlpcrlum comitcm (655) rcbebare nio-
cl principibus Bajoariae Heimenburg reoedificant, et lientcm ad dcditioncm compulit. Eadem ocslale
magnam Hungarorum copiam se invadenlem pro- Bardo (63G) vcnerahilis Mogonlinon sedis ex mo-
stcrnunt, et usquead innumerabiles excrcilus eorum naclio arcbiepiscopus, omni pietatc et sanclitale
proesenliam rcfugientem persequuntur, cunclisque mirabilis, in Idus Junii ab bac luce subtractus, mul-
Hungaroruni agminihus, divinitus immisso lerrore, Q lis posl obilum claret miroculis; pro quo impera-
terga vertentibus, ad caslra, Deo gratias reddentes, tor Luiipaldum Babiiibcrgcnscm procposilum con-
reveituntur (652). — Ipso autumno domnus papa sliluit. Iicni pro Tlicodciico Conslanticnsiepiscopo
COMPENDIUMEX COMCE BERNOLDI.
1050 Dominus papa synodum Romm post Pascha ubi Grcgorium Vercellensemepiscopum, propter quod-
eollegit, in qua Iwresim Beringerianam, nuper ad dam adullerium et perjuria perpetrala, excommuni-
apostolicam sedem delalam, damnavil (657). Item in cavii: qnem tamen postea, Romam venienlemel salis-
aulumno synodum Vercetlis collegit, in qua eamdem fnctionempromittentem,priori officioreslituil.—Eadem
hmresim anaihematizavil (658). Quo tempore Agnes wstale Bardo venerdbilis Moguntia; archiepiscopus,
imperalrix filium imperalori peperit. lii Idus Jiinias defunclus multis ctnrel miraculis, pro
1051 Imperator Nativitatem Domini apud Goslare quo Luitpaldus Conslanlia*,.Theoderico episcopo de-
egit, et mullos ex principibus filio suo jurejurando fi- funcio successil Rumaldus. — In aulumno imperalor
dem promiilere fecit. Hunfridus Ravcnnas archiepi- regnum llumjaria; devaslavil. — lloc tempore Tula,
scopus domino papw apud Auguslam se reconciliavit. nobilis et religiosa vidua, Buorhaiigiensi et Lindau-
— Post Pascha sijnodum Roma; collegil Leo papa. giensi aenobiis abbalissa ub imperalore praficilur.
NOT^i.
(350) Leo Oslicnsis I. n, c. 84. Beiievenlanos ab p. -
nms.
excmnmtuiicalione Clenicntis II tunc absolutos scri- (656) Anonymus Vilnc scriplor (Mabill., sacc. vi
bil;forlebreviob novamrebellioncm eidcm aLconeX Bencd. p.n)ni ldus Junii cum feiia vi conjuitgil,iimlc
iiiuodalos. cl Papcbrochiiis obiluni cjus ad annum 1055 differt,
(651) Est bic Casimirus, cx monacho Cluniacensi ubi dics n Jun. erat ieria sexla. Vcrum ab hoc anno,
et diacono Poloiiioe rex faclus, dispensante Bene- 1051 recederc vix patitur lot scqualiuiu scriptorum
diclo IX papa. auctoriias.
(632) Vid. Avcntinus.l.v, c. 8;el Brunncrus, p. n, (657) Fusitis dc hoc ipso argumcnlo agit idem Ber-
1. v. noldus in Tractatu de nuiltiplici Bcrcngarii damna-
(655) Vid. Lanfrancus libro De corporc cl sanguinc tione, qtiem inlerejus opuscula inferitis prodticemus,
Domini c. i. ab aliis sub nomine auoimni Cbiilleliani hucusque
(634) De hoc S. Leonis ruin archiepiscopo Raven- cilatum.
i:ate dissidio alia nonnihil scribit Wiberlus in Vita, (658) Id ipsimi cOnlra Bercngariiim afiirmat Lau-
r. 7. franctis lib. Dc corporc ci s;mg. Doin. c, 4.
(635) Coniilcm hiinc aliis inilaaandiim relinqui-
255 HERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACHI 253
CODEX AUGIENSIS.
x Kal. Julii, quinto procsulatus sui anno post longam A quoad sumplus miliii stippcteba.nl, vasia reddidil.
oegriludinem defuncto, Rumaldum promovit. Ra- Sed, cum laboranli jam pcnuria et faine exercitui
vennas quoque arcbiepiscopus Hunfridus veneno, ut Hungari jam redilum pararenl inlercludere, oppo-
riunt, subito periit. — Sequenlj autumno magno sitisqtie per ripas fluminuin pramunilas vadosasque
cuin excrcitu imperalor, pactum Andreas regis, ut padules copiis suis, onines se vel ad dediiionem
perlegatos offerebaiur, accipere couleninens, Pan- cogerc, vel inedia miuitarcntur exstinguere, mililcs
nonias petiit, Gebehardoque Ratisbouense episcopo, interrili liostes, per fluvios obsisientes inciinclanler
et WelfBrezizlaoquedticibusad seplenlrionalemDa- transvalantes, fuganl, qiiamdamqiic muniiionem
nubii partem depopulandam trausmissis, ipse, dc- firniissiuiam, ad pontem Rabaniza fluminis slru-
vecto e navibus, quantum in equis poterat, sumptu, cram, in qua maximam bosiis fiduciani babebat,
longo propter fluviorum illuvionein 226 circiiilu quidam ex Burguiidioniljiis, Saxonibus et Bolanis
per Carenlani fines transiens.pcrjuiunique regnum niililes, iion sine sui pcriculo fluiiiine transito, in
invadens, hac et illac Hungarico exercilu Iatroci- brevi expugnatani capiunt, coesis palalisque Htinga-
nanliuin more fugitanle, et nusquam oequo martc ris, reliquo cxerciiui
conferre inanum audente , onmia circumquaquc,
(IIic rescissis ultimis foliis truncalu3 est Augiemis codex, perinde ac descripii exeo Einsidlensis el Augusta-
rnts; pergunt vero Gotlwicensis et Mnrensis.}
CODD. GOTTWICENSIS ET MURENSIS.
viani pandunt, qune pcttransetintibus pene cnnctis U dogmala Manichnca secta oninis esum animalis
incensa, aliquot de. poslremis in magno peiiculo 227 exsccrantcs, consensu cunctorum, ne haere-
bosiibus insequentibus [suppl. adilum] interclusit ; lica scabies Ialius serpens plures inficeret, in pali-
sicque redennte imperatore illisquc quos ulira Da- bulis suspendi jussit. — Eodem lenipore v Idus Ja-
nubiuni transmiserat, rcbus prospere gestis jam nuarii matcr mea Hiltrudis, Wolfradi comitis tixor
dudum reversis, Andreas a noslro marchione Adnl- (659), admodum pia, niitis, liberalis el religiosa fe-
berlo pacem postulattim niittil, eamque vicissim tri- mina, marito septemque liberis superstilibus, devoto
buit. Ipsis diebus, defunctis uno tempore Lindau- etfelici, uti hominibus apparere polerat, exilu diem
giense cl Buchaugiensc abbalissis, Ttita nobilis, uliimuin clausit, anno aelatis circiler sexagesimo
prudens el religiosa vidua utrique loco recuperando pritno, conjunctionis vcro cum marilo qnadragc-
ab imperatore pioeficilur. simo quarto, et apud villam Allcshiisan sub capella
• 1052 Impcralor Nalalem Domini Goslare S. Udalrici a se constructa in sepulcro, quod ipsa
egit,
ibiquc quosdam luerelicos, inler alia pravi erroris stbi proeparaveral, condita est
( Uic desinil parvus codex Gotlwicensis, pergil adhuc Murensis.)
CODEX MURENSIS.
Cui ul pro epitaphio hos subscribere vcrsus libuii: Matcr egenorum, spes auxiliumque suorum,
COMPENDIUMEX CODICE BEllNOLDI.
1052 Imperalor Goslare Nutivitatem Dominiagens, fessoris, a Wullario (610) Veroncmsiepiscopo in Ale-
quosdam ibi hwrelicos Maniclnvos, omnis esum ani- manniam ad villam Ulmam allala;, plurimis miraculis,
malis exsecrantes, consensu omnium , ne hmrelica „ claruere (6-41). — Hoc anno (642) R. Eberhardus
scabies serperel in plures, in palibulo suspendi fecit. comesde Nellinburc Scafhusensem locum conslruere
— Ilis diebus Bonifacius, Italia; marchio diiissimus, ccepit, in qno S. papa Leo nonus x Kal. Dec. altare
Bealricis nobilissimie comilissx marilus, a duobus inhonore Dominica;resurreclionisconsecrav:t,et locum
mililibus sagillis toxicalis vulneralus morilur, el Man- suis sr.nclis bencdictionibusiniliavil et confirmavit. —
tuai honorifice sepelitttr. — Rcliquiiv S. Zenonis con- Andreaque, reqe Hungarorum, minus minusque pro
ySOTM.
(639) Vid. supra ad an. 1010. buin ferc convenit Bavaricus codex Bernoldi aulo-
(640) WallitenisnationeGei'inaniis,a.l038aCoiira- graplms ; in quo tameiimilla liahetur sive Herniannt
doimp. episcopus Veronensis consliliitiis, S. Zennnis (inientis, sive Bernoldi incipientis nota, sed oniuia
urbis illius olim cpiscopi reliquias Ulniam Iransiii- conlinualo lilo decurrtinl. — Cum vero llcrmannus,
lil, uli etiam rcferl Ughelhis (Ital. Sac. I. V, p. 680 lcsie Vilocejus scriptore, Chronicon usque a.l anniim
et754) iudeque illinn Ulma oriumlum fuisse suspi- 1034 perduxerit, duos sc([uenles annos ex Murcusi
catur. Ctim vero Ulma tunc Augiensi coenobio pare- O codicc supplere visuinesl,qiiousqiie fiiiein Ilcrmauno
rct, oequcrcspectii liujiis abbaliae (ieri potuit ista do- imponit.
natio, quippe quaj anle.i jam duos Veronenscs epi- (642) Ista de Schafhiiscnsi olim celebenimo S.
scopos benefaclores habuit. De S. Zenone agit lia- Salvaloris monaslerio ipse Ueriioldus, qui eidem ihi
ronius in notis ad Martyrolog. Kom. die 12 April., inoriens codiceni siium tradiderat, addidit, prouii
elBolland. ad eanideni diem, ubi cliain de hac ipsu jam £.d anntini 1009 obscrvatitm. Lconeni vero p.i-
iranslationc. pam lioc anno in Geriiiania cum impcralore fuisse,
(641) In Urstisio hic dcsinil codex S. Georgianus cx llermaiino aliisque ccrtum habciuus.
iniiuistulis lilteris editus, qiiocum hiicusquc ad ver-
257 CriRONICON.— SMC. XI. 258
CODD. GOTTWICENSISET MURENSIS.
Hoc Hillrud lumnlo debiia reddit humo. Ai perbissimoe vilae hahilu atl hiimililatis et religionis
Quoepraepollenlesgenerosa stirpe parentes speciem conversus, ac denuo ad iinstinx con-
Nobilitansclaris extulerat studiis, vcrsalionis insolentiam reversus, curn eum jussu
Alque colens castam reverenler monogamiam imperaloris Ravennam pcrduxissct, subita inihi
Vixit divinis prona ministcriis. inorte periit (645). — Imperator paschalc festum
228 Inque bona Marlhocsalagcns consislerc parle, Ncmeti cgit, indeque , ut aiunt, Iocum illum,
Praclica quod docuil vita scqui sluduit. 229 patris matrisque snae sepulttira prxdituiii,
Vesle, cibo, lingua, pede, totis nisibus ipsa magis magisquc parvipendens, subiralus episcopoque
Se miseris largam procbuitatque piam. loci illius infensus discessit. — Iisdcm dicbus Boni-
Rcligione pios prse cuiictis fovit amicos, facius, ditissimus Italian marchio (644), imo lyran-
Cunctis morigeram se dedit ct placidam. nus, insidiis a duobiis exccptus militibus sagittisque
Atque manens mitis, paticns ac nescia lilis, vulneratus , et mortuus Maniuoe scp:litur. — Cuin
Compbcuit mundo ; o ! ulinam Domino. imperator circa lilaniarum temptis Solodori collo-
Carneni castigans, precibus loca sancla frequentans, quium haberet, quidam ex Burgundionibus offensi
Qtiaererccoeleslem sedula suevit opem. inde discedunl, sed non mullo post aliqui ex illis ad
€rede, pcnegyiicis non hoec me fingcre vanis, B' graliam ejus rcdeunt. Inde ipse, cum Turegi Pcntc-
Nec malrem verbis lollere falsidicis. costen percgisset, in Pannonicam itidem expeditio-
Consule rumorem quaquaversum popularem nem proficiscitur (645). — Ubi, Andrea Hungarorum
Dictaquc de veris paucula, cerlus eris. rege pacis pactum parvipcndenle, Brczzizburcli
Hancquoque postreino mcra cum confessio crcbro castrum impcrator obsessum muliis machinis oppu-
Purgassct Dominodedita corde pio, gnavit, sed nullo modo capcre poluit. Inlcrim
Gommunila fide, spe tuta, vigens pictate domnus papa Lco ab Andrca accitus, cum pro pacc
Felix banc viiam dcseruit miseram, componenda laborasset, impcralorem ab obsidione
Cum mcnsis .laiius quinlas devolverct Idus ; dcvocavil, utpole sibi pcr omnia conscntaneum. Scd
ccontra Andream, consiliis suis et vcrsutiis scse
Movit pcrmultas morte sua lacrymas.
deludcntcm illum excommunicarc
Pro qua, quneso, precor, peto, postulo, flagilo, le- cxperienscst : ct sic cum(646),
minalus imperatore inde discessit,
[ctor, et aliquantiilum lemporis cum eo mansit. Ipsis dic-
Pulses supplicibus ut Dominum precibus,
bus imperatrix itcruni filium, qui Conradus poslca
Qiiatenus ipsius pietatesui miseraltis
vocatus est, imperalori peperit.
Ablual a cunclis miliseam maculis ; p 230 Discordia inlcr Gebhardnm Ralisbonenscm
Inque bealorum felici sorle suorum procsulcm et Conradum Bajoariae ducem mola ct
Largus ei slabilem conlribuat requicm. agitata est. ReliquiacS. Zcnonis ad Ulmani a Verona
Sequenli tempore quadragesimali imperator Kaven- Iranslaloe sunt, el plurimis, ut fama divulgavit, cla-
iialetii arcliicpiscopmn Henricum promovil, et Niizo ruere miraculis. Conslaniiae basilica S. Marisecor-
[al., Nitberus] Frisingcnsis episcopus, prius cx su- rnil.
(Jnripif hic alter codex Goliwicensis, cum Murensi per duos hosce annos conspiruns, quamvis ipse hoec
Berlholdo ascrihal, cui eliam tribuuntur apud Urslisium, qid ab hoc anno Bertholdi, seu potius Bernoldi con-
tinui.ionem inchoal. Vid. anno priore, p. 127. Ita autem Bernoldus ad Itunc annum : Imperalor cum domino
papa... aliquandiu deiineliir, ut Mur. Impcrator Henricus babito... subjeclioneni proinitti fecil, ut Mur.
Hazilinus eliam Babenbergensis episcopus infamis morilur.)
EDIT. URSTISH.
pacto pacis postulando allegnnle el promittenle, Bre- excommunicalionem. ulpote delusa sede apostolica
iisburg castrum obsedit, et variis belli machinis diu minitans, cum imperatore discessit, et aliquantum
oppugnalum, Deo obsessis se anxie invocanlibus cum eo temporis mansil. — Ipsis diebus imperatrix
opitulante, frustralis semper tiisibus , nullo modo fdium, quem Conradum postea vocaverunt, impera-
capcre poluil. lnterim DominusLeo papa ab Anirea " tori peperit. Discordia inler Gebehardum Ralisbo-
accilus, cum pro pace componendainlervenisset,im- nensem prwsulem et Conradum Bnjoaria? ducem
peratorem ab obsidione avocavit, eumque sibi per mola et agilata. Reliquicebeali Zenonis confessoris, a
omnia consenlaneuminveniens,scd econira Andream Watthario Veronensi episcopo ,in Alemanniam ad
consiliis minus parertcm experiens, offensus, eique villam Ulmam allatm, plurimis per hwc tempora cla-
NOTJE.
(645) Haeclonge alilernarrat Wiberlus in Vita S. pit. Clem.
Leouis, I. II, cap- i, l. H, April. Bolland ad d. 19. (645) Abhinc usque ad finera Murensis codex ab
Vid. Pagii Critica t. IV, p. 190, et MeichelbeckHist. edito llrstisiano nonnihil discrepat, quem adeo hic
Frising.i. I, p. i, p. 247. subjiingeiidum censuimus.
(644) Tuscioenimirum, secundis nuptiis an. 1036 (646) Wibertus in Viia c. 8 culparn pacis haud
iuncliis Bcalrici filiseFridcrici H supcrioris Lolha- seculop.non in Andream, sed in curiales imperaloris
ringiocducis, ex qua cclebrem Malhildem susce- rcjicit. Vid. ulerque-Pagius.
259 HERMANNICONTRACTI AUGIENSIS MONACIII 260
CODD. GOTTWICENSIS El MURENSIS.
1053 Inipcrator ciim domno Papa Natalcm Domini A ab imperalorc reposcens excgisset, demum impc-
Worinaliae cgit, ubi cum papa, sicut dudtim inccc- ralor plcraquc in Ultraromanis partibus ad suum
pcrat, Fuldcnsem abbaliam , aliaque nonntilla loca jus pertinenlia pro Cisalpinis quasi per coiicambiuin
cl cocnobia,qnacS. Pelro anliquitus donata feruntur, illi tradidit, eiquc contra Normannorum violeiiliain
EDIT. URSTISII.
rucrunt miracidis. Constanlix basilica S. Maritv pacis, \ pietalts, diviui timoris, mullimodwque virlutis
corruil. itenore, in quo dedie in dicm debueni. proficere, pau-
1055 Impcrator cum domino papa mullisqne epi- lalim i ad quwslum et incuriam quumdani deficere,
scopis el principibus Nalalem DominiWormaiiw egit, mtdlumque se ipso deteriorem forc causabaniur.
ubi cum papa... illi per concambium iradidit. Cum- Altdorfense cwnobium igne consumilur (018). Do-
qne idcm papa dc Normannorum violentiiset injuriis, minus i papa, habila posl Pascha sijnodo (049), conlra
qui res S.Peiri sc invilo vi tcncbant, mutia conquestus Normannos, ul proposucrat, exercilum tnovil; cv.m-
esset, ad hos eliam inde propulsandos imperalor ei ique itli pacempctenles subjeclionemserviliuniquepro-
auxilia delegavil. Ea siquidem gens a lemporibus miliercnl, el quw prius injusle sibi usurpanles invase-
prioris llenrici impcratoris in Calabriw , Samniw D<rant, ejus beneficiograliaque rclinere sevclle dicerenl,
Campaniwquepartes paulatim ex Gallici oris Oceani idqtte papa abncgans vi el iiijuria raplns rcs S. Pelri
advenlitia confluebal; cl, quiu bellicosiorItalicis gen- rcposcerct, eosqueperperam pervaso cedere locojubc-
tibus videbatur , primo gralanler accepta , crebro ret, illi, quia ntnnero longs prwslabanl , qiutsi rcm
indigenis contra Grwcorum el Sarracenorum incur- iimpossibiiem sibi proposiiam refutantes , se poiius
siones audacler prwliando atixiliabatur. Postea vero, belloi obvitimituros, armisque acquisilam palriam de-
pluribus coriim ad nberem tcrram accurrcnlibus , fensuros, j vel morte occubituros denunitant. Sicque
viribus adaucli , indigctcs betlo prcmere , injttslum xiv Kalend. Julii valida pugna confligcnlcs prima
dominatum invadere , hwredibus lcgilinis caslella, acie i a Theulonicis pene victi sunt; sed succenturialis
prwdia, villas,domos , uxores eiiam quibus libuit vi copiis ex insidiis noslros circuinvenienlcs,ludis citius
anferre, res ecctesiarum diripere, poslrcmo ilhina el lerga vertenlibus, Theutonicis maxima ex parte, scd
humaiia omnia, proul viribus plus poternnl , jnra non invite, occumbenlibus, occullo Dei judicio , siee
confundere, ncc jam aposlolico pontifici, ncc ipii quia lanliim sacerdolcm spiriiuulis polius quam pro
hnperatori, nisi tanltan vcrbo teuus cedere. — Ad cuducis rcbus carnalis pugna decebut; sivc qitod ne-
horiun igitur nefaria cl inexlricabiiia scelcra illis e fttrios homines tam mtdlos ad se', ob impunilalcm
parlibus eliminauda, indigcna-qtte ab cis libcrundos, C' scelcrum vcl qtttvslum avarum, confiuenles cunira
dominus papa animum intendens, suinma cum chari- ilidem scelcslos expugnandos iccum ducebal; sivc
tule ab imperalore Romam reversurus digreditur. divina juslilia atias, quas ipsa novil,ob causas noslrcs
Sccun sunl auletn eum plurimi Theuloiicorum , par- plectcnte, qnamvis nimis cruenlam, hostcs adepli sunt
tim jussu dominorum, partim spe quwstus adducti; victoriam. Ipseque dominus papa in quodam ab cis
tnulii eliam sceterali el prolervi, diversasque ob noxas castello obsesstts , cum, expttgnata jam jutnqite
palria pulsi. — Quos ille cmnes, lum consnetwmi- munilione, neccssilale coaclus , communioncm cis
sericordiw nimia compassionc, tum cliam qnia cpera prius inlerdictam rcddidisset, acceplus ab eis Benc-
eorum ad immincns vidcbalur bcltum indigere, cle- venlttm cum honore reduclus csl, ibique leinpore ait-
menter el gralanlcr suscipiebat (047). Transicns crtjo quunto detentns, nec rcdire permissus. Et hoc ci
per Alemanniam, Pnriftcaionem S. Murix Augustw supcriori anno frugum penuria (ncta esl non modica.
cgit, Maniuwque Quinqungesiiua acla, et nonnullis Werinharius fraler meus (630), Augiensis monachus,
suorum orlo inibi lumullu occisis, intra dics Quadra- aUinodumdocluset religioni verwdedilus juvenis,cum
gesimw Romam penenil. Wibcrt. — Ipsis diebusin alio ntonacho Luilhario, sludio vitw pcrfectioris lla-
Italia quidam lacus, quos Juiiits quondam... morlales grans, peregrinationem clam pro Christo aggreditur,
absumpli sunt. Imperatore in Saxonia apud Mcrsc- liileris rcmissis licenliam abbatis posltdans ct impc-
burg commanente, cnm regc Danorum Puscha egit... trans. El sequenli tempore, Richardus Renaitgiensis
dticalu privavil. Quo lcmpore regni tam primorcs abbus, et Ilenricus ilem Augiensis monacluts, hoc
quam inferiores, contra impcralorcm magis magisque exemplum secuti, reliclis omnibus, idem proposi;um
mttssitantes,jam dudum cum ab inchoalw jusiiiiw, aggrediuntur. Imperator llenricus magno ttpud Tri-
NOT^E.
(047)Failor, aut infausUini liinc atispicium sc- harii lnijus fratris sui Natalem ad. an. 1021 nolavit,
quenlium dein Crucialarum contra infidclcs expc- cui lamen suprenvum cjtis falum hatid innoluisse
(iilionum infelici pleriimque cxitu repetcndum cst. videlur, cum deeosileal : quol postca arijecilBer-
(648) Vid. ad an. 1056. Combiistiim vcro coeno- noblus, quique ex eo baiiserunl coriices. Atque liinc
biuin dein in collcm Allorfio iimiiinentem, rcu anli- Urstisiana leclio Hermanni, illa vero codicum
quam principum seriem fuit iranslaium. P: Iless. Bernoldi esse censelur, prouti ctiam in amographo
(649) Vid. Labb. Concil. 1. IX, p. 1210. Monacensi habeiur, qui pro morc suo fusiu» ab
(6501 Hinc Hermaniius adhuc clnccl, qni Werin- Hermaniio narrala in compcndiuin rcduxil.
261 - CIIRONTCON.— SJEC. XI. 2G2
CODD. GOTTWrlCENSIS ET MURENSIS.
propulsandam auxilia delegavil. Ea siquidcm gcns a A dcniach [Haceldama] obicns fclicilcr scpcliliir. Ciijus
lcmporibus prioris Henrici rcgis (651) in partcs exemplum plures tandcm scculi — siint. Imperator
Calabrioe, Samniae Campaniaequc confluxit; c), qnia Henricus, habito apud Triburiam convcnlu, filiuai
indigenis conlra 231 Grascorum ct Sarracenorum suum aequivocumrcgem a cunclis cligi, cique post
incursiones audacler proeliando auxiliabalur, primo obitum stitim, si rcctor jtistus futurus cssct, suljc-
gralanter accipitur. Postea vero pluribus corum ail ciionem proinitti fecil. Illuc Conradusduriiim Bajoa-
ubercm lcrram concurrentibns, viribus adaucti ipsos rioe dux dum non venisscl,ct Hungaris se arijungere
indigetes, et eorum res violenlcr possedere. Leo tentassel, quibusdam 234 Sll's possessionibus ab
Ost. I. ii, c. 84. — Unde doninus papa eum pluri- impcratoroprivatus esl. Ibi eliamlegati Andreoeregis
bus Thcnionicorum Romam rc.Iiens, post Pascba Ilungarorum, qui pro pacc componcnda advcncruin,
conira Normaunos exercitum movit. Scd, exercitu [rc] composita abimperatore remissi sunt.Hacilinus
cjus partim fugalo, parlim occiso a Normannis, ipse Babinbcrgensis cpiscopus infamis ir.oriens locum
papa in quodam castcllo ab eis obscssus, cum, expu- dcdii (652).
gnaia jain jamque munitionc, nccessitatc coactus 1054 Impcrator vcro in Bajoariam vcnicns, riuca-
coinmunioiiem eis prius interdiclam reddidisset, tuni cjus provinciae filio suo ocquivoco tradidit.
accepius ab eis, Bcnevcnluin lamen cum honore RI Sicquc, in cadem commorans provincia, Nalalcm
veti;.ciiur ibique ne rcdirct, aliquandiu deiiuetur. Domini in villa Oltingaegil, ibique Babcnbcrgenscin
Otto Frising. — Ipsis diebus qtiidam lacus, quos episcopalum Adalbcroni consobrino suo (653) do-
Jtilius Coosarpcrpeluo, ut putabatur, quadro opere navit, ctsic, per Alemanniam transiens, Turcgi Qua-
fertur obslruxisse, nimia aquarum inundatioiic dragesimam incboavit. Mogunliae autem Paseba
effraeli, Narniam flumen Tibcrimquc ultra modum celcbravit, ubi Thcobaldus Odonis filius, ad euin
exundare fecere, subitaqiic illuvione mullasedificia, dcGalliis advcnicns, miles ejus efllcitur. — Dominus
ipse pons Narnicnsis dirittus, nmltiquc mortalcs papa tandem inslanic paschali tenipore Romara rc-
232 assumpti sunt. Impcrator in Saxonia apuil versusoegrotans, 235 invalescente in dies languore,
Mvresipurch, commoranle sccuni rcge Danoruir,, glorioso cxilu, cunctis prius benedicens ct admonitis
Pascha egit, ipsisque diebus Conradum Bajoarioc valeiliccns, cl S. Pctro peccata sua confcssus, ct
ducem, cuijam prius infcnsus crat, incusatum, devotissime se illi commcndans, xvi Kal. Maii obiit,
qiiorumdam principum judicio ducatu privavit. Quo cl in basilica S. Peiri juxta S. Gregorii scpulcrum
lempore et majores et minorcs rcgni imperalorein se sepultus ri.iraculis claruisse menioraiur.—Gotifridus
ipso multiim deteriorem fore causabanlur. Et hoc ct dux iterum rebcllare imperatori moliiur, el, clam
supcriori anno frugum penuriafacta est non modica. G ltaliam ingredicns, ibiquc dominam Bcatriccm (654),
233 Werinharius Augiensis monachtts adinodnm viduam po t mortcm viri sui marchionis Bonifacii,
doctus etverc religioni dcdittts, sludio viloe pe;fe- sibi in conjugium copulavit. Balduimis imperatori
ctiorisflagrans.peregrinandoinJerusalemproChiisto rcbellat.
peregre profectus esl, el illic cliam in agro Achcl-
HDCUSQUE CIIRONICAIIERMANNI. ABillNC BEIICIITOI.DUS
(055).
EDIT. URSTISH.
buriam conventu habilo, fdium wquivocum a cunclis renl, imperalor ea sc acceplurum ftde data spondens
eligi eiquepost obitttm suum, si recior justus fulurus eos remisit. Hadamula (656) de Nuinburgo abbalissa
essct, subjectionem promitli fecil. Ad quem conven- venerabilis, quw tocum suum prius pene dilapsum,
tum cum Conradus dudum Rajoariw dttx venire intra el exlra laudabiliter recuperatum in oplimum
nolens, cum expediits militibus regi rebellare moliens, deduxerat slalum, aliam pro se designans, et sorori-
Hungaris se jungere tentasset, qr.ibusdam inibi, quw bus pie admonilis uliimum valedicens, iv Kal. Nov.
prius habuerat, posvssionibtts sttis ab imperatore feliciter, o uiinam! decessit. Hazelinus etiam, Babin-
privalus est, eas qttnsi legaliter acquirente. lbi etinm D bergensis episcopusinfamis, moriens tocum dedit.
legati Andrew regis Hungarorum pro pace pacioque, 1054 Per idem tempus Conradus dudum dux, ab
cum, sttffraganle Ratisbonense cpiscopo immcnsam Andrea rege Hungarorum gratanler susceptus, ei, nc
pccttnitnn, suwqueprovinciw parlcm, et ad cxpedi- allegatum cum imperalore fceduspcrficeret dissuasit,
liones otnncs, prwler Italiccnn, suos ituros promille- et auxiito ejus quamdam Carenlani vartem, qucrum-
NOTiE
(651) Secundi videlicet. Vid. an. 1022. reliquis illud ad finem usque perduxere, nempe ad
(652) HSPCgralis de procsule alias hand infimoe an. 1054 quo obiit Hermaiinus die 24 Sepl., et a quo
lauriis asserta videnltir. dein prosequitur ejus continualor, Beriholdus ipsius
(653) Mathildis scilicet filio, quoe matris llenrici discipulns.
Giseloesoror erat, nupta Conrado Carinihia? duci. (656) Bruschio Hadcmodis dicitur, quarla abba-
(654) Dehac Beatrice vid. mox an. 1052. lissa parthenonis Neoburgensis prope Ingolsladiiim,
(655) Hoc modo Chionicon Hermanni claudunt circa an. 1007, a S. Henrico imp. cxstrucii.
Murensis et Engelbergcnsis coriices, qui soli cx
263 CHRONICIHERMANNICONTRACTI 264
EDIT. URSTISH.
dam eiiam primalum, qui eatn possidebant, machina- \ auxilium suum illi pollicitus esl. — Dominus pr.pc,
lione, aliis expulsis primoribus, invasam cepit. Impe- cum apudBeneventum,divino intenlus servitio diu de-
rator vero in Bajoariam veniens, dttcalutn ejusdem moratus, tandem instante paschati tetnpore Rcmarn
provinciwfdio stto wquivocotradidit. Sicque incadem wgrotans reversus esset, invabscente in dies laiujuore,
commorans provincia Nalalem Domini in oilla Ot- glorioso exilu, cunctis prius benedicenset admonitls
linga egit, ibique Babinbergensis Ecclesiw prwsulalttm vatedkens, sitncloque Pclro peccala sua confessus, el
consobrinosuo Adalberoni donavit. — Deinde, habilo devole seilli commendans, xvi Kalend. Maias obiit,
Bnlisbonw coiloquio, per Alemanniam transiens, et el in basitica S. Petrijuxta scputcrum S. Papw Gre-
furibus infestus, nonnulla eorum convenlicula exuri gorii sepultas, miraculis ctaruisse metnoralur. —
jubens, Turegi Quadragesimam inchoavit, et, per Gotefiidus iterum conlra impcralorem lijrannidem
ripales Rheni ttrbes paulalim descendens, Mogtintiw invasit, Italiumque lalenter adiens, Beatricem Boni-
paschale feslum celebravil, ubi Theodbaldus filtus Ol- fttcii quondum marcli.onis viduam uxorem accepit.
tonis,ad eum de Gttlliis veniens,el miles ejus effectus,
FINITHEBMANNUS URSTISU.

CHRONICl HERMANNI

CONTINUATIO

AB ANNO MLIV USQUE MLXVl

Vna cum ejus Vita scripta a Berlholdo ejus discipuio (056*).

(Ex mss. codicibus Murcnsi, Engclliergcnsi el Gottwicensi collalis cuni Urstisio.)

236 251 MONITUM.

Ur.de hanc continualioncm hauserii, haud cquiricm imlieat Urslisius, liauri iluuium tainen quin ex prlo-
ribus editionibiis. Cerle non habetur in auiogiapho Beiuoliii coriice, qiiocum Imciisquc San-Gcorgianus ex
asse conspiraveral. Nostri vero coriiccs camrieni scparatim non cxliihent. seri ciun altera dicii Beinolrii ita
conimislam, ul lamen qtioeprimi, quoe secundi contintiaioiis siui, cx ipsa narraiioiiis serie liqueai. Prse-
iiiiliimus igitur textuni Urslisii, codicibus inore liucusque solito subnoiatis. (kclcruiii i!e Beitboido ejus
auctore diximus in disscrlalione ad Hcrmaniium.
EDITIO URSTISII.
1054 Herimannus (657), Wolferadi comitis filius, jj ab impcratore Mogunlioefaclus, in qtio Gebehardus,
ab infanlia omnihus meinbris conlraclus, sed onines Eistclensium 252 cpiscopcs ab episcopis eleclus,
tunc lemporis viros sapicnlia et vir:uiibus proecel- Romamqtie riiissus, ibique honorifice susceptiis, in
lcns, in Alcshusan proedio suo defunetus (658) ac sequenli Quadragesima (660) in CoenaDomini CLIV
septiltus est. — Werinbeius (059) et Liiitherus in papa orriinatus, Viclorissccundi nomen accepit.
Hierosolymitano ilinere dcfuncli stinl. — Convenlus
CODICES.
1054 ConvcnlHS ab. . . Gebcharlus Aurealensis episcopus. . . nomcn accepit.
NOTyE.
(656*) Hanc Vitam dedimus supra in prooemiis ad (659) Ilic frater crat Hcrinanni Contracli. Vid.
tlcrmaiiiium. supra ad an. 1055.
(657) Hoc elogio destitutintur coriices, qui intc- (660) Causam tandiu dilalac ordinaiionis exponi:
gratn cjus Vilam sistunt; nec etiam habelur iu Ber- anonymus ilasenricdanus in ejus Vita apnd Grctse-
noldi coriicc, qui Chronicon conlinualo (ilo iisquead „ rum, opp. t. X, p. 847 seqq. Gebehardus aiiicm pa-
an. 1100 perduxil, quin ullam Hermanni menlioncin tre Harlwigo, malre vero liiliza nalus, Sttevia oriun-
faciat. 1ii Chron. S. Blasii ad h. a. legitur : Hcr- dus exslitii, et eitaiv. regalem, ut ipse Heinrittts imp.
tnannus Contraclus, homo Dei, vm Kal. Octob. fcli- falebalur. prosapiam ex parie attigit. Frater sii iccl
citer exspiravil. crat A(lali>cni if comitis de Calwa , de qiiopluribi s
(058) Ibi quiricm sepulius, at in Augia deftinclcs infia in Bernoldo ad an. 1093 ct 1099.
56$ CONTIMJATIO. 258
EDITIO URSTISII.
1053 Impcrator Naialem Dommi Gosl.ire cele- A 1056 Imperalor dc Ilalia pcr Bajoariam re Ii,;ns ,
liravit, ac deinde cxpcdiiionem in lt»!iam paravii, Nalalem Doinini apud caslrmii Turcgum cclcbravit,
ei dicm sanclum Pasebac Maninx cgil, dicm aulcm iliiqiic OUonis marchionis (567) filiam autiivnco suo
Peniocosies Florcnti.e, ibiquc coram co , a do- filio desponsavii. — Gebeliar.lus Kaiisboncnsis cpi-
ntiuo papa gcnerali synodo habila, mulia correcia fcopus, ab imperaiore dc cou.jiira:io:ic conlra se
siinl (661).— Imperalor Adalbcrlum capitali sen- lacia victus, piimum in casiro Ulfilin^ino (6J'8) dein
lentiai arijudicatum per inieiveiilum episcoporum di- in Stofola (609) per aliquod lcnipiis sub cusloriia
misit (662). — Eoriem lempore qiiinqiiagnla aul eo tcnctur. — Conr.ulus ab imperalore Nemeii pro Arr
amplitis armali mililes a Norlmannia lalcnicr per nolto cpiscopo subslituitur. — Ilcrimannus Agrip-
maie transeuntes. Nortinannis contra imperalorem pinaj urbis archicpiscopus obiil, pro quo Ilanno
auxilium proeherc ciipicnies, a Piceniibiis civibus Goslarc prius pnrpositns in arrhiprasiilaium suc-
cnpli atqueadimpeialorcni dclali.—lmpcralorOlho- cessit. — Iniperaior riicm sancLnm Pastlwc (670)
iieni NovarienscnicpiscopiiiiiConslanlinopolim misil, orieliravil. — 254 Eodem anno Sclavi, qui el I.iu-
nbi pro Michaele imper deftincto quanulam femi- tci diciinliir, turmmos Saxonuin i^sfctanics. quam-
nam (663) toiius regui inoiiaichiani iciieniem inve- phirimos eorum piincipes cu:n WUheliiio niaT-
nit, quoc illiiin scqucnli anno, snis cliam legalis n chinne (671) perciucruiit. Ileniieus iniperalor do-
arijunctis, amicitiam pactiimque confirmanrium im- niino Aposlolico ad sc lcmporc aiitumnali invilato.
pcralori remisit. —Beatrix (66i) imperaiori ail dc- ciim in Saxonia i;i Bolhfel.lino (672) cnmmorarelur,
ditioiicm veniens causa mariti sui, quanquam dala nioibo ingravcsccnlc iiifirniatus obiil anno oelaiis
fulc, icnciiir, filiiisque cjtis puer Bonif.icius (665) sua: xxxix, rcgui vcro xvw, i.nperii xv (673), inrii-
hac causa vcnire vereiur. Sed non inuhis inlcrpu- ctione decima. Qui indc aspoitalus, Ncmcliimqiie
f-ilisdielms, ciim imperalor ibidcm morarclur, ilcm translatus, in ceclesia sanclae Maria?, quam ipse
pucr moriiur. -- 253 Gcheliardus Raiishonensis coiiSiruxcr.il, adhuc impcrfccla, juxla palicm ma-
cpiscopus, et Welfus dux, licenliam repairiandi ah treiiique sepiillus csl; et filiuscjus llenriciis quarltis,
llaiia impelravcrant, miliicsquc eoriini illis, ul aiunl, seplimum octalis aiiiiiiin habcns, pro co rcgni ji:r»
ignoraiililius contra imperalorcm conjuravcriint. Quo suscipiens, a priiuoribus malri iinpcratrici cducan-
temporc Welfus dux, suis et omni populo admodum dus esi coiniiienrialus.
flebili morle proeventtis, apud Altorfense cccnobiiim 1057 Henricus rex Nalalem Domini Ralisbon»
sepultus est (666). — Arnoltus episcopus Neinelensis cclcbravit. — vn Kal. Maias immensitas nivis ca.
inoritur. pruinoDniagnam partcm vinearum pcrdidit. — Roma!
C0DICES.
1035 Imperator Natatem. . . correcla sunl.— lm- Q 1056 Imperalor de Ilatia rediens Nnialcm Domin
perator Adatberlum. . . dimisit. — Imperator Otlo- Tttregi cetebravil. . . desponsavil. — Gebeltardiis. .
nem remisit. — Beatrix. . . puer tnoritttr. — Gebe- victus per aliquod temptts in custodia tenebatur. —
hardus... morle prwvettlus,el voto sanctw mouncliicw Jmperator diein. . . celebravil.
vilw Deo revera se inititindo dedicalus, apttd Altor- 1057 llenricus rex. . . celebraril. — Otlo dux.*.
fense cwnobittm sepitllus est. — Arnold episcopus accepit. — Uoc auno lapides. . . de cwlo ceciderunt.
Nemelensis morilur, el Conradus ei successil.
NOT^>.
'
(661) Cnncilii lutius meminit Petrus Damiani 1. iv, tnm ctt id in caslro Wuiningen in Durgangh. scn
cpist. 12, et Lanliancus lib. de Cnrp. ct Sang. Thurgovia, infra Viloritiruiu factiim esse, qiiori
l»oin., c.,4, unrie inier alia rie lneiesi Beiengarii, uxorio nomine ex coiijugio cuni Ariclheide Luiihouis
Suconia el alienaiione bonorum ecclesiasiicoruii) de Wulve ingen filia pervenit ad Roriolfumcomiiem
i!)i actum colligiiur. Labb. Concil. t. X, p. 1079. ric Achalm ex monaslerii Zwifaltensis fuiidaioribus.
(66i) Quis fucrit hic Adalbertus, scriploies hawl ' Vid. Oriliub de fiiiiriai. inonast. Zwifalt. apuri P. Hes*
pro.luut. Prodr. Monuiii. Guell'., p. 169 ei 177. El Leu Lex.
(6G5)Non Zoe cral, ut babet Gollwicensis, jain Helvei., p. xix, p. 601; Conf. Crus. Aimal. p. n,
anno priore defuncla, scri ejus soror Thcodora, I. vi, c. 12.
quae anno scqiiente n.orlua Miehaelem Siratioiicum ^069) Duplex bujus nominis arx in Hcgovia in
i.on aiiiccessorein, scd succcssorem habuii. confiiiiis moiilis Ducllii, Slofelen dicta.
(664) Vid. de hoc fusius Laniberlus ad h. a. (t>70)Scrijitores qtiandoqiic Incnran, ubi rcges
(665) Aliis eiiam Friilericus riicitur. festa celebrabanl, iguari, spaiiuin vacuum rclique-
(666) Vid. P. Hess, Monum. Gnelf., p. 16, cx I*IJIIE. Ilic cx Lainbeilo Padelbruima siipplenda est.
Anon. Weingirt. Est is Welfo II Careiilani anlea (071) Dc boc Wiliielmo aquilonari inarchionc
dtix, in Weingarteiisi monast'iio sepultus. Vid. infra phira babet Annalisla Saxoad h. a.
in Beruoldi Chron. ad h. a. (672) Locus is esl inter Qiiedlinburg et Halbcr-
(607) Juxla Urspergensem Berlha fuit, Otlonis slail meriio ilinere sitiiin in pago llarlliegi. Vid.
marcbionis Ilalici ct Adelheidie Taiirinensis comi. Cliron. Goltwic. p. 461.
lissoefilia, qiiam dein an. 1.666 uxorcni duxit llen- (673) Codices meiius imperii x. Obiit ex Annal.
r>ctis. Vid. inlra l. U, jn Iternoldo ad an. 1092. Sax. ni Niui. Oct., et 28 ejusdcm juxta Lamlierium
(668) IJ de Wilfelinga arce prope Daiiiriiiiimintcl- Spiiae sepultiis.
ligit Calles Aimal. Germ. eeU. I. V, p. 505; al cer-
PATKOI.. CXLIH. 9
2<77 CHRONICIHERMANNI CONTRACTI S68
EDITIO UKSTISil.
s — Conradus Nemctensis cpiscopus moritur, in.
Victor II decessit; in cujtis locum Fririericus, fralcr A sit.
Gotlcfridi (674) dticis, diidum neafi Lconis pap;e (cujiis locuin Einhardiis promovctur. Mathilda soror
archiriiaconus (675), tunc aulem lemporis mona- iregis ohiit (684). —Ilenrieus palatinus (685) comes
stcrii S. Benedicli abbas, CLV papa ordinatus, i amentiain versus, cum sub specie religionis quasi
in
Sicphanus noiius est iiominalus. — Otto dux AIc- < socculum derelinqnens in monasterium Epluirnacha
mannorum ohiit, cujus ducatum Rudolfus (676) < sc coniulisset, inde abstraclus conjugem suam oc-
accepit.—Hoc anno lapides mirae magiiitudinis, (
cidil.
misti granriine, de ccclo ceciderunl, et nonnulti 256 E( noc ann°. sicul in pr.iori, mortalilas
hominum fulminc perierunt. i
mullos exslinxit. Hiems salis dura el nivosa et
1058 KomaeSlephanus papa'obiit. Romaiii autein, |
plns solito prolixa, frumenii vinique maximum
accepta pecunia, quemdam Joannem (677) contra attulit i damniini. Andreas rex Pannoniarum, ciini
eanones elegeruiit, qui sine fonsecratione 255 Per a fratre suo rcgnum sibi circumquaqtie vastante
aliquot diessedens, a Godefrido duce expellilur, alque mullas injnrias perpcssus, fuisset, landem fehre
Florcnlinas civilatis cpiscopus, CLVI papa consiitu- pulsatus omnes thesauros suos in castrmn Me-
lus, Nicolaus secundus esl vocatus (678). Eodem xem- dilhccka (686), nec non et filium suum Henrico regi
pore Hcnricus Augustanus episcopus aptid imperatii- B! per Tiedbaldura comitem Iransmisii (687).
cem summum consilii locum habuil; quod nonnullis 1061 Magna fames multos consumpsit. — Ge-
regni principibus, ejus insolentiam noc ferentibus, behardus (683) Ratisbonensis episcopus obiit, cui
juullum displicuit. Otto successit. — Conradus (689) , qui Carenianis
1059. Iloc anno, magna mortalitas bomirium et solo nomine ducis praefuit, moriens locum dedii;
pestis pecorum facta est. Orlo iuler Mcdiolanenses cujus ducalum Bertholdus (690) Suevigena acccpil.
et Ticinenses bello, mulli ex utraque pai le cecide- — Romx Nicolao papa defuncto, Romani corouain
runl. Rodolfus Alemannorum dux Mathildam, Hen- ct alia muncra Henrico regi transmiserunt cumqiie
rici regis sororem, duxit uxorem. — Fuldis Eber- pro eligendo summo pontifice interpellaverunl.
liardus ahbas decessit, cui Sigefridus sticcessit (679). Qui, ad se eonvocalis omnibus Italioe episcopis ge-
— Andreas Pannoniae rex, <fim prius pacem pa- neralique convenlu Basileaehabito, eadem iniposila
ctuinqiie per lcgalos cum Henrico rege conflrinas- corona patricius Romanorum appellatus esl. Deinde
set, eii.iin sororcm ejus miuorem (680) filio suo ad- cum commuui consilio omnium Parmensein episco-
huc puero (681) sponsam oblinuit. pum summuin Romanoe Ecclesioe elegit pontifi-
1060 Ilenricus Galliarum rex obiit, et filius ejus ccm (691). Interim dum ha?c aguntur, Anshelmus
adhuc puer (682) regnum cum maire gubernandum Ci episcopus de Luca, qiiibusdam Romanis favenlihus,
suscepit. — Lupaldus Moguntiensis archiepiscnpus apostolicam sedem sibi usurpavit. — Burkardus et
decessit (683); cui Sigefridus Fuldis ahbas succes- Wezil de Zolorin occiduntur. Ecclesia Nemeleiisis
CODICES.
1060 Henricus rex GaUiarum obiil, el fiiius ejus 1061 Magna fames multos occidit. Gebehardus...
Ifhilippus... suscepit. Lupaldus Moguntinus ... suc- successit. Conradus... morilur... comes Suevigena
cessit. Et hoc anno... multos exstinxil. Ilenricus pa- suscepit.
litlinus... occidil.

NOT^E.
(674) Barbali scilicet, Lglharingtoe ducis, mariti gem suam Malhildem seu Adelhaidem Gothelonis I
Bealricis. Lolharingioe ducis filiam interemit; unde in Epier-
(675) Aliis archicapellanus et cancellarius. Vid. nacense coanobium retrusus an. 1061 coniabuii.
Leo Osliens. 1. II, c. 96 seqq. Lambert. ad an. 1057 Clement. t. III, p. 519. Alii
(676) Comes de Rheinfelden, qui Malhildem soro- hune perperam ciim filio Henrico Lacensi hucusque
rem Henrici IV sibi desponsaverat* riein ejus in im- confuderunt.
perio oemulus. Vid. Annalisla Saxo ad h. a. D (686) Fuit hoc Medlicense castrum in Austria,
(677) Joannes Velitrensis episcopus sub nomine liodie inonasteriuin Mellicense.
Kenedicti x; de quo B. Petrus Damiani t. 1 Opp., (687) Lamberlus cum aliis hoc ad annum scquen-
1. iii, epist. iv, et Leo Osliens. 1. m, c. 13. tem refert.
- (678) Vid. Leo Osliensis Chron. Cassin. 1. ni, (688) Hic Conradi II mp. fraler anno jam priore
c. 13; et Lambertus ad an. 1059. decessit.
(679) Lambertus ad annurn priorem. (689) Lamberlus ad an. 1057 Cunonem vocat, et
(680) Judithatn scilicet, seu Sophiain. fralrem Henrici palaimi, de qno aimo pratcedentc.
(681) Salomoni. lunc oclo annorum. (690) Erat is Bertholdus de Zuringen.
(682) Philippus I, (6911 De hac eleclione vid. anoiiymus Zwetlensis
(683) Juxta LamberUim obiil vn Irius Dea., anno apud Pez Anecd. I. I, f. m, p. 384, ei Petrus Da-
priore. niiani l. III, opusc. iv, p. 25; Pagitis, aliique. Coeic-
nempe Rodolfi ducfi. rum iniquior est Bertholrius in Alexandruui II qucm
(684) Uxdr
(685) Scilicet Rhenf, furiosus Vel monacbiis di,- iisurpatorem appellal; quo vel soloVid. se a Bernohio
clus, qui jam anno 1057 Gorzienss nirmasterium siilis dislinguit, aliter senliente. disscriam.
ingressus, ac post iriennium inde recedens, conju- procvia.
263 CONTINUATIO. 27J
EDITIO URSTiSU..
dedicatur, et Agnes imperalrix, depositis regalibus A scularius
! ejtis eligebalur.—Palaviensis epise.ptis
vestimenlis, sacro vclamine circumdata (692). obiit, cui Altiiiaimus imperalricis capcllaniis suc-
<
257 '062 Sexio Idus Fcbruarii lerroemoiirs, icessil. Hoc lcnipore Sigifridus Mogunliacensis ar-
fulgura et lonilrua facla sunt; peslilentia el mor- > cliiepiscopus (700), Wiihelmus Trajectensis cpisco-
talilas subsecuta inultos exslinxit. Henricus rex ptis, el Gunlharius Babinbergensis episcopus, Oilt»
apnd Trajectiim Frisiae urhem riiem Paschoe cuin Ratisbonensis episcopus, cmn magno apparalu ct
malre imperatricc (693) cgit. — His diebus Hanno comitalu Hierusalem profieiscentes, in co iiinere a
Agrippinae Colouiaj archiepiscopus, adnitenlibus paganis mulla sunt pcrpessi; nam el bcllum cum
quibusdam regni principibus, Ilenricum regem cum eis inire sunl coacli. In eadem via Giinthaiius obiii,
lancea el aliis imperii insignibus a malre impera- cui Riciinannus (701) Simoniacc succcssil. Mtdti
trice vi abripuit, secuinqtie Coloniam adduxil (694). nsbiles civili bello pcrierunt.
— Parmensis cpiscopus , dudum eleclus, Roniam 1066 llenricus rex Nalalem Domiui Goilare, Pa-
consecrandus adiit; cui cum Romani arinati occur- seha antem apud Trajectum egit. — Ebeiharrius
rerent ingressumque prohibercnt, multitudo illorum Trevirensis aichiepiscopus, xvn Kal. Maii Sabbalo
a inilitibus ejus occidunlur et in Tibcri submeigua- sancto Pascbos, completis a se ipsus diei olficiis,
ttir, coeteri fuganlur (695). Bi ipsis sacerdolalibus vesliinenlis inriitlus, requicvit
1063 Tempore veris, medio mense Aprili, per in pace. Cui Conradus Coloniensis praeposilus, ele-
qualuor dies bieins soeva, ventosa et nivosa, av.s et cius a iGgc, succedcre debuil; sed a clero el civi-
pecora frigore exslinxit, arborum et vincarum ma- bus Trevirensibus refuiatus est. Uiide quiriam comes
ximam quoque parlem perdidit. — Engilhardus epi- de militia Trevirensl, nomine Theodoricus, eum-
scopus de Magdiburg obiit, cui fraler (696) Colo- dem Conradum Trevirim lendenteni comprehendiJ,
nieusis a.rcbiepiscopi successit. — Henricus Augu- et diu sub custodia maceratum qualuor mitilibus
stensis episcopus obiii (697), cui Imhricus successit. enecandum commisit. Qui dum cum ler pcr quod-
— Eodem anno quoedam niulier juxta Consiaaliai» dam praecipitiuni dejecisseiil, et nibil sibi nisi bra-
iiifanlem, duo capila, nec non et caotera membra chiuin colliderc jiossenl, untis ex illis posnitentia
ad usque clunes duplicia habenlem, peperil. duclus, ab eo veniam impettavil. Alius auUnuvo-
1064 llenrictis rex Natalem Domini Colonioecele- lens euin decollare, niaxillam ejus tanium abscidit.
bravil, diem Pasehoe auiem Lcodii Synodus Man- Et sic ipse Deo dignus marlyr ad Dominum niigra-
tuoe (698). vii Kalenriis Junii, sepultus ad abbatiam quanidam
1065 Ilenricus rex Nalalcm Domini Goslare, diem Doleiam. Trcs aulem mililes morlis ibius auijores
aulcm Pasclue Wormalioecelebravil.— 253 Domns C digna ultio poslmodum subsecuta esl; nam unus
regalis Goslari concremala est (699): quod et fa- eorum acceptuin cibum degluiire non valens, alii duo
clum csl vi Kal. Aprilis, indiclione tcrlia, et ibidem manus suas lacerantes ad clauslra iuferni desci.iv>
accinclus esl Henricus gladio, anno regni sui nono, derunl.
aitalis auiem suaerieeinio quarlo, et dux Goiefridus
CODICES.
1062vi ldus Februarii... exsiinxit, et fctmesmagna 1065 Henricus rex... Wormatia; egit. Domus...
facta est, Henricus rex... egit. His diebus Ilanno... concremataest. Pataviensis... succcssit. Hoc tempore
Cotonia» adduxit. Sigifridus... Simoniace successit. Mulii... perkrunt,
1065 Eodemanno qucedammulier... pcperit. • .1066 Henricus rex...ecjil.
1064 Ut Urstisius.
NOT^E.
(692) Id serins conligisse liquet ex Lamiierto ad D tiam Pagii illam ad an. 1067 slatuenlispropenilct.
an. 1062, et Annalista Sax. ad an. 1063. Vid. Ma- Ast non video quomodo ejus mcnlio fleri poluertt
biil. Annal. 1. LXI,n. 101 seqq. in hac coniinualione, jam anno 1066,adeoque ante-
(693) Ergo necdum anno priore velata. quam celebrala fuerit ista synorius, absoluia, nisi
(694) Hoc plnrihiis describit Lambertus ad h. a. ipsum aliuurie hic interpolaluin dicere vclimiis.
(695) Vid.-Lainherlus ad annum 1064. Constaret sic ralio, cur Bcrtholrius eontinuationis
(696) Aliis Wezilo seu Wernherus dicitur. hujus sciiplor ad an. 1061 Alexaiidrum tanquam
(697) Hiinc iiiimiiii obitus pariier assignaut Ne- usurpatoiem babiierit, qtii primiim altero, poslqiuin
crologium Fuld., et Cbron. Ausust. ad menseiu Se- ipse scrihere desicrai, anno 1067, ceu legitimus
plembrem; Lambertns vero ad amium seq. poniifex in dida synodo agniius cst.
(698) De hac synorio coniroverlunlur scriplores, (699) In boc Urstisii loco una alterave linea sive
dtun a|ii eam ciiin Baronio ari linnc aiiniiin referuul, in lls., sive ab eriilore omissa. Recte vero legiinr
alii CIIIIIPagio ad an. 1067, alii rienique cum MansiO infra in Bernoldo ad hunc anniim.
(Suppl. Concil. t. I) priinum ari an. 1072 consigiianl. (700) Fusius haechalict Lainbertus ad h. a.
Horum raiioncs in Comiienriioexhibet Calles Annal. {701) Lamberio et aliis Hermannns diciiur.
Eccl. Gerni. t. Y, p. 566 seq.; ubi magis irt s.enleij-.
£71 ATPENDIX AD CHRONICONHEUMANNICONTRACTV. S7i

CHRONICON

SEU ANNALES

MONASTERII PETERSHUSANI

EX MS. COD. S./EC. XII EJUSDEM 1MPER1ALIS COENOBII NUNC JPRIMO EDITUM.

( Ussermann, Germaniw sacrw Prodromus, tom. I, part. n.)

PR^FATJO.

Hcrmanni ex Augicnsi coJice destimpto Chronico A\ medinm soec. xn prodil. Sic I. iv, c. 12, circa
nliud hic subjicimus eidem vicini monaslerii, Pe- an. 1126 aliquandiu in cella Wagenhaiisen dcmora-
lershauseii vulgo dicli, extra muros Conslaiuienses tusesl. Ibidem n. 3 Pelershusii prasens erai, duin
ad Rhenum. Particulare id equidem est, locique il- an. 1134 corpus S. Gebcliardi levaium crm, cui
Kus originem ac priora fala polissimum sistit, ul ctiam sanitatem suam in acccplis relulit. Demuin
tamen plura cliam conlineat, unde palria medii aevi n. 16 expedilioncm Conradi regis in Saracenos
hisioria quanttun ad nobilcs Bodamici tractus fami- aa. 1147 motam describcns, cos adhuc mininie re-
lias, geographiam cl Alemannioc pagorum notitiam diissc testalur, qui ex suo loco illuc profecti suut.
illuslrari plurimum valeat. In quo eliam argumenio Ex variis lanicn circiimslaniiissiio loco no:ai:dis vi-
versalur Codex Diplomaticus Alcmannioect Burgun- debimus Chrunicon hoc non ah uno tanlum, scd a
dioeTrans-Juranoe intra fines dicecesisConsiaiilien- pluribus scriploribus fuissc compilalum, uti jam
sis, quem ccu prodromum bislorioe ejusdem episco- alias dc hnjtisniodi clironicis observavimiis.
patus prelo jamjam subjecil sodalis noster P. Primus vero horum aunaliuin scriptor eos non ex
Trudperlus Neugart. aliorum dunlaxat relatione, unde plnres plerumquc
Dignum adco ccnscmus hoc Chronicon quod in fahuloeemcrgcre solenl, sed ex aulhenlicis ui pluri-
publicani liicem prolrahatur, cujus haclenus nonuisi R| mum tabulis, charlis aliisque coaevis inonusicrii il-
excerpla quoedam S. Gebehardiim funrialorem con- Jius documenlis conserinsit, uti cx aliorum scr plo-
cernenlia in Manlii Chronico episcopatus Conslan- rum collalioue liquet, qui inde etiam batid moriicam
tiensis apud Pistorium IScrip. Rer. Germ. t. III, p. iquanrioquc lucem accipiuni. Ut aulcm, quod res
685) proslant. Habelur in ms. coriicc membranaceo •cst, dic.imus, fldem Chronici nostri haud parum
in fol., pluribus vero iiluris hinc inde respersum, '• suspeclain rcdduiil qnosinilio ejus habenliir de Bri-
quod colleclioni noslroc inserendum gratiose nobis- gantinoriim
l comitum origine, nullo aiiiiquorum
cuiii communicavit dignissimus islius coenobiiabbas iscriplorum lesiimonio ftilla, ac insupcr in noiinutlis
1
Josephus, ctii proin gratos bic publico nomine rc- hisloricoeillorum temporum rationi contraria. Qtiae
pendimus. Occurrunl quidcm in co levioris subin iipsa eliam causa est quod Wilh. Ern. Tcnzelius in
momenli narralioncs, quae socculi quo scriptum est Vindiciis hislovicis pro Conringii censurj in diploma
et scriploris genitim produnt, quarumve noiitia coenobii i Lindaviensis, p. 5.70, postquam ev Maulioea
haud inlerest publico. Quin vero illa omitti qiieaut reluli:;sct
i qtix infra in Cluonico 1. i, n.2, 3 el 4, rie
nil sane impedil, cum id unicc agatur ut ne quid la- hac ] genciilogia leginitur, lixc dcmum snbjun&eril:
teat quod patriae hisloriie quoquo modo inservire « Toiuin locum rccitare opeia; pretium fuii, ut le-
possit. Nobis certe, qui ab aliquot jam annis in Q clorfacilius
< de fabulosa coiiiiiuniBrigantinorum ori-
adornanda Germania sacra cominuucm confeiimus |gine ibi descripia juriicare queat. > Cujus qttidem
operam, huncqne in finem delitescentia hacienus irigidoecensuroe raliones sequentes allcgal. 1. < Qi is
inoiiumcnta undique conquirimus, visum salis baud ferat I fabtilaiiieni, GalliaeTbgaldaFrancoiuin impera-
esi si illa duntaxat in sacros usus nosli-os convena- itarum tempore peculiarem*egeni.fuisse? > Atqni si
lims, uisi eadem aliis quoquc sistcremus undc ctiam de i vcra Gallia Togata -seuItaliu senm» sit, certe ox
profanoe hislorkc lux qiucdam affundi qucat. 1
Ilcrnianni teslimouio ad an. 838 multi ibidcm reguli
262 Porro Chronici islius scriptor nomcn suum Carolo I Crasso morttio cmcrserunl; t.i vero Ga-'liw
nubioi, se lamen cosnobii illius aionaclium eirca \Togatw nomine 263 scriplori no.stroGVita Belgica
273 CHRONICONPETERSHUSANUM.— PROOEMIA. 274
vcl Ceitica vcniai, uti poslea diccmus, Carolus Cal- \ aliorum testiinonia ci siilTragcnlur, ctsi in noniiiiilis
vus ibi sub imperaioribus Francis Loihario I ct factorum circumstantiis aberret. jEquiorem lamcn
Luriovico il rcguum obtinebat. 2. Quoerit « Quomorio se postea (p. 275) horum annaliiim juriicem proebet
ex aliis genuinis scriploribus probari polest quem- Tenzclius, « quos Iiccl, scrihens, anlea comilum
quain Francorum imperalorum filiam suam in ma- (Briganlinorum) origiuem Eabuiis roinquiiiasse os-
trimonium dedisse nobili cuidam ex GalliaTogata? > tenrierimus (asseruit, non probavit,) non improba-
Pauca legerit Tenzelius; id enim quod ignoravit, mus lamen, quoe habent rie parente Gebbardi fun-
non ex genuinis modo scriptoribus, sed et aulhenti- datoris (U?.one seu Udalrico,) qtiippe ut ccenobii
cis quoque instrumenlis infra probabimus. 3. ohji- Petershiisaui iniliis propiora, ila procul dubio siu-
eit : « Nonne c.x lot charlis scriploribusque con- diosius sinceriusque adscrvata. Novimnsque ex ip-
stat Polamum lam praccedentium inipcratorum sis Biiganlinormn asserlis... eos a Gebehardi II
Francortim quani Caroli Crassi lemporc palatiura Constaniicrisitim cpiscopi genilore, ex pracclarissi-
regiuni fuissc? Quomodo igilur ab aliquo Franco- mo Alcmannorum gencic piocreato, tanquam radi-
runi iniperaioruni donari poliiitcomiti Biigantiiio? > ce loiam comilum siiorum progeniem derivare. >
Hic ipse sibi responrieal Tenzelius (/. c., p. 271) Quod si largiente Tcnzelio ea in his annalibus since-
ila scribens : « Neque enim illis temporihus novuni H riora sunt qu& propius lempora S. Gehhardi respi-
insolcnsque duxerunt imperatorcs, curles quoque ciunt, crgo pariter geniiina censeri dcbcnt quoeihi-
rcgales... comitibus hcne merilis elargiri » Si iri dcm de cpiscopi illitis cognalione cum Iledwigc du-
igilur Caroli Crassi temporibus nec novum nec inso- cissa, Burchardi II Aleiiiannia?ducis conjuge, haben-
lens erat, crgo-jam antea facluni fuerit necesse est, tur. Ilaec vcro nec ipse Tenzelius explicare poterit,
ui curtis legalis, qualis erat Polamum, non riico co- nisi illud horumce annalium syslema genealogicum
mili bene merenli, sed proprio suo nepoii Urialrico infra § 14 a nobis proposilum admiseril; quod igi-
in proprium concedcrci Luriovicus Germanicus, lur haud adco fahulosuui est, ut huic scriptori vidc-
Caroli Crassi patcr. Qua tanicn donatioue non ob- tur.
siauie, Potamuni co modo curlis regia permancre Milius nonnihil dc Chronico noslro scniiunt Bol-
poluit, ubi regio noniiiic jus diceretur, quo Luste- landiani agiographi, qui, iu commenlario procvioad
nowa seu Lusiinava paritcr curtis regalis, dc qua Vilam S. Gebhardi (t. VI Augusti, p. 106), iia pro-
ila scribil Tenzelius (/. c, p. 272) : « Ul Arnolfus nuntiant : « Chronicon Constanlicnse (Manlii scili-
imperator curtcin Lustenowa Udalrico comitt de cet, qui, ut supra diximus, nobilissimain hanc pro-
Liuztgewe (juxla charlam an. 891 apud Hengott) genicm cx his Petri-Domus annalibus dcccrpsil)
in jus propiietalis dedit, ita non intercerio qtionii- C cgregic meruit de procclarissimo viri slcmmate,
rus coiniii Brigantiiio curlem Liulowa vel Arnol- morio lam vcra siut quain splendida qua: rcferl.
ftis vcl alius donasse dicalur. Imo nou rcpugnavc- Sed 265 xlas isiins auctoris tam recens in com-
rim si quis huiic Udalricum comiicm velil csse paralionc tam antiqui slcmnialis quod rcfcrl,parum
eumdem qucni chiouicon Pclcrshusiaiium Brigautio habet auctorilaiis. > Sed adverlere debuissenl eru-
aliisque locis rcmuncraium sistit (I. i,n. 5), modo ea ilili socii non Manliicssc bnnc genealogiam, qui soe-
demanlur quoe el fabulis propiora sutit,cl nolorie, culoxvi Chroniconscripsit, sed Annalium Petershu-
ut Polamum, ad iinperii flscuin diutius pcrlinuere , sianorum soec.xu. Quod dein addtinl: « Nec impe-
vel aliis comilibus, ul Buchorn, inservierunt. » De- ratoris, ncc sororis cjus, nec regis inlercmpii no-
nuim ita concludil: < Sallcm Chronicon istud Pc- men exprimit, > rccte monenl, cum el nos ea ibi-
lershusanum rccenlioris commalis esse vcl illud lem desideremus, quoevero inferiusinvesligabimus,
prodit, quod ruinas habitalionis antiquw 284 mc" inde patcbit illos recte subjunxisse : « Si tamen ad
moral, quam incoluerit Uzo pater Gebhardi funria- empus atlendas, videtur respicere ad faniiliain Ca-
toris Pelershusani (I. i, n. 5). > Scripsit sane, ut vi- •oli Magni, vcl aliorum qui e natione Francorum
dimus, Chronici auctor duobus fere post Uzonem .oeculonono imperium Occideniis tenuerunl. >
soeculis,ubi jam in rudera conscderat vetus arx Ha;c de noslro Chronico praenolassie sufficiat;
Briganlina, anno 94S ah Hermanno duce capla et dura in scquciuibus hinc inde recurrent, stibjecla
destructa. Verum cx iisdem fonlihus haurire po- iracprimis disq-isiiione qua vexalam S. Gebhardi
luit Gebhardi progeniem, undc et cjusdem geslatam jenealogiam non qtiidem defendere, examinare la-
fldeliter dcscripsit. Neque enim sinccro alias scri- nen tenlavimus, relicta aliis, quam nobis suinpsi-
ptori omnis ideo fldes deneganda cst in illis quoc dc nus, quae voluerint sentiendi libertate.
lemporibus a se remolioribus narrat, maxime si et
 APPENDIX AD CHRONICONHERMANNICONTRACTI. 276

DE BRIGANTINORUM COMITUM PROSAPIA

DISQUISITIO

Ex syslemate Chronici Petershusani.

§ I. 286 Procpolcntis elim hiijiis familiae, iunfe Ai imperator Gcrmaniae et Alemannioedomiiiabaltir :

ali;c coinphircs proriicrunl, origineni ab anliqitis ari qiiem adeo , non ad Conradum, post tredecim
RieliaeCnriensis comilibiis repettinl Lazius, Crusius, annos clectum, confugere debuissot hic regicida,
Slumpfius aliique. Ilanc vero.ceu primi, ut videlur, isque non Urialricus sed Hugo appellalus, ct unictis
slemmatis hiic hand examinamus , Chromci nostri insuper Mcginfredi ducis Mediolanensis filins (LUIT-
scriploreni de posteriore dunlaxat prosapia Iractan- ritAND./. c, c. 12), ubi eliam niliil dc ejus fuga.
ffem illuslraturi, qui comites illos cx Gallia Togala Qua vero ralione probabilnr Meginfreriohuic niiplani
fri has terras addiiclt. Al mox in Iiniine aberrat, fuisse impcratoris ciijusdain aut regis Francoruiii
dum iu Galliarum divisione conlra aliorum scriplo- filiam, primi islius Briganiini comilis matreni, cujus
ruin fidem Galliain Coniafam in Cisaipina seu Italia respeciu ctvunculusillius riici posset Arnulplms, (|ui
collocal, quoe lanieii cocteris Togala esl; iinde per nequidem sorores habuit? Mclius id Conrado l regi
sc fiuit ex inenle auctoris noslri Galliam Togalam convenire posset, nisi llugonis nomen obstaret^
illam csse quam alii Comalam seti Cellicam aul facile enim soror aliqua Conradi regis Meginfreril
Relgicam noininant. Q110J cum baud atlendereiit istitis conjux esse poluil, unrie et ab Arnulpho im-
qui dc hoc Chronico Iracinruiit, in alios errorcs pcralore Meriiolanoproefcctus csse vidclur, ciimCon-
prolapsi suirt, ut mox antea de Tenzelia noiavi- B radi avia fueril filia Giselae, quoe sororeralLudovici
niiis. Germanici, patris Arnulfi , uli mox poslea videbi-
§ II. Idem contigit Jo. Conr. Fuossiino, qni etsi mus. Conslaret hinc ratio cur Megiufredi fdius
(Slaals-und Erdbeschreibung dcr Scltweitz l. IV, p. occiderit Lamberlum, nl pote in regno Italiac oemu-
4-75)scriploris noslii errorem agnoverit, ipse la- Ium Berengarii,qui Giselaeistius filius crat, adeoque
inen cliani originem hanc in ltalia ceu veri nomiiiis ipsi cognaliis. Conrado vero avunciilo ari regnum
Gallia Togata inqtiirit. MemoraUimcnim a chrono- elevato melioris foriunoc spe poiius, ipiam ob pa-
gTapho 1. r, n. 2, regiciriiuni post Caroli Crassi Iralum regicidium, ad eum in Alemanniam conces-
iinp. oliilinn rcponcndiim existimat, qiiando novi seril, Biigantino comitalu ab eo donatus. Quamvis
ubique rcguli emerseiiint, qiios inter ad an. 895 auiem bic rcgiciriium haheremus , mulla tamen
pracipuos rccensetBerengarinmEverardi filium Fo- adliuc obsianl, cuni Chronici noslri narralionc
rojuiienscm, cl Wirioncm Spoleti duces cuni liiijus vix ac ne vix quideni concilianria; quacenim in hoc
fifio Lamberto, qui dc Ilaliac regno intcr se contcn- syslemalefuisset soror rcgis Francoriim el impcra-
delianl. Ex his Lambertus an. 898 oecisus cst ab toiis Romanorum, uxor p.tris Uriahici Brigaiitini,
Ilitgone filio Meginfredi, quem Arnulphus imperalor nisi Conradi regis Germanorum seu Francortim
ari tuendasua in Italiam jura ducein Mediolaiiensein C Orienlalium, unrie natus eral, quanivis iinperaloc
conslituerai, Lambcrlus vero capite plecli jusseral, niinqiiam fueril? Dein regiciriarum unos hic dici-
m scribit Luitprandos Hisi. I. r, c. 12 2S7 (Mc- lur Vodalricus, apud Conringiiim Ilugo; forte ta-
IUT.. Script. Ital. t. II). Opinionem suam hausit nien Luilprandus in Italia scribcns nomen unius
Fuossliniis cx«Hcrm. Conringii ccnsura diplom.Lin- fralris, qui in Aleniannia remanserat, ignoravil, et
<lav. p. 270, ubi ila refcrt : « Conrado I rcgnante, Conringitis pro Uzone seu Huzone, uti eliam dictus
Hngo Mediolanensis secundum Baronium occiso cst Udalricus, reposuit Htigo. Cum ergo hoec stih
Laniberto Ilalioe rege, ad Conradtim illum regcin Conrado arieoque post an. 911 263 conligissenl,
avimculum suuni confugiens, Briganiino comiiatu Urialricus levi negotio in Alemannia progenuil Uzo-
primiis omnium credilur donalus. > Quoe quidem nom seu Udalricnm allerum Palrem S. Gebhardi et
seiilentia proxinie cum narratione Annalium no- Udalrici III, qni -au. 955 pugnoeAugustanoe intcresse
sirorum coiivenirei, si, quod optat Tenzelius p. potuil.
282, asserii sui auclores raiionesque allegasset. At § III. Tenlaviniiis hucusqne primum Annales no-
practer e.i qiue hic idem auctor Conringiol. c. op- slrosexplicandi modiim, licet necduin satis expcdi-
|) uil, alia adhuc stiiil qti:e buic conjccliirfe obslare tum, reteiiia regicidii bisloria, quoenisi diclo modo
virieniur. Baroiiiusequidem caedem Lambcrti ad an. D1ei lempore admitti nequil sub Carolingis rcgibus
910 rclulii, male lamen, cum certum sit illam jam aut imperatoribtis. Tenlabiiniis jam ct alicrum, si
an. S98 ftiisse pcipctraiam, quo arihue Ariiulplius rcgicidiuiii cxcipias, Ciironici noslri nan.iliiiii ina-
277 CHRONICONFETERSHUSANUM. — PROOEMIA. 278
gis accommorium. Proecipuuin liujus tractaiionis A ilis Bussen in hodiorno districtu capitnli Sulgaviensis
fuiiriamentum praebct diploma Ludovici Germanici habebal. Alteram nobis viani pandit anonymus San-
datum an. 867 (HERCOTT , n. 117), quo idem rex < Gallensis monachus De gesiis Caroli M. (Bouquet,-
Udalricum comitem in Argengewedileclum nepotem l. V, p. 111).dum alium adhuc cjusdem Hildcgardis'
suum appellat, cujus progenies, si explorata forel, reginae fralrem producil Udalricum, cui Carolus
plana forlassis essel comilum Brigantinorum pro- Magmisphirima contuleiil in oriente et occidcnte,
sapia, uli mox dicemus(702). Haud enim dubitamus Stieviaescilicet seu Alemannioc, quibus cum post ob-
hunc ipsum illum esse Udalricum in Chronico no- Uum ipsius Ilildegardw (a. 785) pro quodam commisso
slro mcmoratum, cujus filins Uzo apud Brigantium a Carolo spoliarelur honoribus, admonilus rex prU
habiiare coeperit,. inlerim rursus post ruinam, cu- sJinos honorcs stalim illi fecit restitui. Hildegardis
ius Walafridus meminit, instauralum ; unde ct pa- porro praedia polissimum in Algovia fuisse sita vel
ter ejus in vlcino pago Argengewe seu Linzgowe sohim funrialiim ah eo Campidonense monasleriom
Iiabitarit. declarat; unde et fralrtim ejus possessiones omnino-
ul inlerim a Chronieo illo Alemanniie tractu quoercndocsunl, quod de Gc-
Cognalionis hujiis slipilcm,
noslro absirahamus, quod hac in re miimiie defcn- ., roldo jam viriimus. Udalriciim vero illum Turgoviae
den liini suscipimus, e duplici fonle nobis depre- comiiem censemus, qttem P. Herrgoli ab anno 787
hcniisse videmtir. Unum Thegaiius Trevirensis usque 800 in charlis snis nolat, qui simul comes
in Argengewe fnissc videlur ex P. Neugart
cho.repiscopus coaevus De gcslis Ludovici Pii imp. qHoque
(BoiiQUET, t. VI, p. 75) indicat, ubi cap. 2 hoccle- Cod. dipl. Aleni. vet., n. 144; in cujus comitalu
: c Carolus cum in situm erat caslrum Breganzia : imo Linzgoviaeetiam
gunlur (postea Magnus) juvcu-
tute eral, sibi junxit nobilissimi generis Suevorum comes, qtii (/. c, n. 150) cum duobus filiis Odalrico
et Rodperto notatur in charta an. 805, ctinalia
piicliam iioiiiine Hittegardam, quae erat de cogna-
tioae Gothefridi ducis Alamannorum. Golhefridtis an. 804 insuper in Brisgovia. Alque hinc opfinie
diix genuit Ilouchingiim; Houcbingiis genuil Nebi verba citati anonymi explicanlur de oriente et occi-
dente Alemannici ducalus, ubi posscssiones suas ha-
(yide supra in notis ad Herman. a. 724); Nebi au- bueril
tem gemiit Immam; Imma vero peperit ,Hiltcgar- Udalrictis, frater Hildegardis rcginae. Cum
aatem hocc per filium Ludovicum Pium avia fuerit
dam bcalissimam rcginam. > Plura de hac prosapia
Ludovici Germanici, uli illius frater Udalricus pa-
disquirunt Cointius el Bollandiani in Vita B. Hille-
riier avus cognominis an. 867 in Argengewe comi-
gardis t. III April., p. 730 seq., quoe vero ad propo-
siliun noslrum haud pertinent. i- tis, postremiis hic Udalricus et Ludovicus Germani-
cns consobrini potius, quam veri nominis nepotes
Propias huc spectant quae habel Welinus Au- dici debent; qtiod vero non obstat quominus comes
giensis monachus in visionihus suis de Gerolrio isie improprie saltcm nepos seu consanguincus Lti-
comite, Hilriegardis reginoe, Caroli Magni conjiigis, dovici iiominari potuerit, qui, -uti-et avns ejus, ca-
fratre, in Hunnico bello occiso ad an. 799, de quo sirtim Briganiium obtinuit, ubi etiam ejus fllius sivc
ad eumdem anniim Hormannus : quemque ihidem nepos, pater S. Gebhardi, liabitavit. Nescio porro
Pussinium quoque cognominatum fuisse notavimus an non in dicli anonymi verbis laleal fundamentum
269*b praedia sua qua? in Suevia et vicinia mon- tolkis n-arratiouis noslri Chronici, ejusmodi tamcii

(702) Genuina, ut videlur, Briganlinorum comitum genealogia lam ex chartis quam cotevis fere scriptoribus
tequens staluitur.
SlemmaCaroliMagni. SlemmaHildegardisejus coajagis.
AnsegisirsfiliusS. Arnulfi. Colhefridusdux Aleinaunisef a. 708.
Pf piniisHerislallusf a. 714- Hnuchingusprincepspirtis Alemaani».
CarolusMartellus+ a. 741. Nebidux. . Bcnholdusdux.
Ilerman.a. 721.
Pipinusrex. f a. 768. Iinma.N. mariiiis.
Carolusmagnus. uxor Hildegardis. liiialricusI-co- Geroldus
t a. 785. mes in Argen- praefectus
gewe. ab a. limitis
7S7-802. liaioar. +
... a- 799.
Ludoucus 1'ius. LidalrlcusII comes (*)
in Argengewe.
LudovicusGeriiianicus. UdalricusIII comesin
Ar{,'«ngewe a. 8U7.
Uzzoc imesliriganlii.
UdalricusIV S Gehehardus. Duofratres.
comesBrigan- episcopus.
lii f a. 978.

(*)Honcnrioris filiumliabemusex snpra citata cliarlaau. 80S,cuius vel fratrfcscjus RodpcrtiCliuscsse "debujt se-
qtijus Udalricusin cbarlaaniii 8b7, ut cojfnatiocuni LudoiicoGermanicoservetur.
279 APPENDIX AD CttltONlCON HETtMANNICONTfUCTT. 2S0
circumstanliis vcstinc qtioc litiic systemati haiiricon- A comiti
< Anlissiodorensi, Alpais Begonl rarisiensi,
veiiiiuil. Udalriciim aliqui.l deliquissc, nnde a Carolo iUildcgardis cuidam Theodorico eoniiti, et Gisela
Magno, sororis sux marito, bonis suis spoliatusac I
Eberhardo comiti Cisonieiisi in Klamlria ac poslea
posliuoiluin reslilultis sil.cxaiionymo constal. Deine iduci Forojnlicnsi, quse dicii Caroli Calvi ex Judiiha
regieidiinn, Galliam et (ugani, ac pro avunculo sub- soror i eral iilerina. Ex his ima maler in hoc syslc-
slitue sororhim, hahebis iilipsum fere qiiori iiiAnna- i
niate esse debuit 272 «lic-liUdalrici coinilis, et es
libus l. i, n. 3, narratur, ipsa cliam cnunierala i
sorore neputis Lndovici Gcrmanici, qui propterea
prx-iiia in pagis Argcngewe, Linzgcwc ct alihi. Ila- i
ilKtts avunculus dicitur in chronico noslro; ul ut
ftes Iiinc etiam eur pltircs pnecipue Udalrici in liis cnim istc avnnculus Imperator Augustus vocctur, id
partihus dicairtur de Caroli Magni prosapia orli, ex tamcn de alio quam Luriovico Gernianico inlelligi
earnis iiimirum propinquitaie cum Hildcgarde ejus nequil, anibo enim ejus fralrcs impcralores niljuris
conjugcac Ludovici Tii malre, quori riein nomen ali iu Alemannia habebant, ut ncpoli suo pradia donare
*jus Iratrc UdalricO Iiaiistiim aliis 270 quoqne fa- poluerint.
iniliis per riovas conlractas afiiuilalcs adhxsit; cnjns
qoiriem rei non iu Urialricis morio, scd et Ikirlman- Quxnam antcm-illarum Udalricuin progenuerit,
ais, Manegoklis, Rirchardis caiteiisqiie exempla B conjecturis polius qtiam certis argumenlis cruen-
passim prostanl in gencalogiis, qiiorum noinina ex dum, ciini pauca earum facta litieris sinl consigna-
nupiiis in alias etiain familias siinl implantaia. ta, ct alinnde lcmiiniriim in charlis hiijus temporis
rarissima habealur mcntio. Inler Adellicidis Ires cx
271 § IV. Ultima liaic rie S. Gebhardi prosapia Conrado filios nullus Urialricus repcritur, sed duo
desiinipla sunt cx Chronico Petcrsliusano. cujus abbates erant; terlius pairi a?quivoco successit.
syslcnia jam cum onmibus suis arijunctis cxamina- Qua; atleo bic intelligi nequil, uti nec Alpais, ciijus
bimus; quod ctsi dilfietiltaiibus suis haud carcat, duos fllios Lelardum elEhrardum nominal Florioar-
inulla tamcn ad illuslranriam historiam in eo con- dus in Ilistoria Remensi 1. iv. c. 46. Resiant igiiur
lenlam faciunl. Haud sane diliilemur nonnulla hic Hildcgardis et Gisela. Prioris marilus Theodori-
occurrere qux non dico fabnlas, talcs laincn trarii* cus cx noiiiinc lantiini inriicatur a Coiniio (Aiincd.
tionc» scu foulcs sapiunt, qui ctsi sempcr gcnuini t. VIII, p. 605) et iiiTArf de verifter les dates (t. I, p*
haud sint, multa lair.cn vcra etsi falsis quanrioqiic 555), ncc, ubi locornm comcs ftieril, produnl vctc-
permixta pro sa?culi gcnio rcfcrant. Norunt cruriiii res Francinc scriplores. Iri iinum ex Nilharrii HisiJ-
freqtienlcr iri cvenire, ut in rcniolioribus his faclis ria 1. ni, n. k (BOUQUET, t. VII, p. 25) colligi vidc-
enarrandis cjusmorii subiu circumslanliae ariinisceaii- ,-. lur, llildcgardem Caroli Calvi sororcm, qu:c Tlico-
lur, qux, ctsi ile flrie suspecuc aut oniiiiiio falsai dorico nupscral, in civitaic Laiiriunensi, aricoque in
sint, ipsam taiucii liislr.ricie narralionis siihstanliam Gallia Belgica scriem halmisse , aiqne ab codem
neqiiaqtiam evcrtunt; sccus eniiu acliini forcl dc Carolo an. 812 vcniani impclrassc, quod contia
phniuiis Francorum annalilms, qui lamen tanto ipsnm faveril Lotliario imperalori, altcri fralri suo.
Stndio eliam ab crudilissimis viris hactenus conqui- Nuila porro ibidcm niarili fit menlio, sive demiim-
sili aiquc illttsJrati sunl. S;cpe namque in subleslis niorliius- jam fnerit , sive a Carolo camriem ob
quoq.ue his momimciilis rcpciilur quod alibi fruslra caiisam pulsr.s ciim flliis, si quns habiiil. Quori si
quseres, hislnria; tair.cn imilliim proflcua. Nec plura de eo liahcrent aniiqua moniunenla, consta-
iioslniin arico hac in rc conalum iinprobatum iri ret fortassis buiic ipsum Udalrici nostri cx Ililrie-
confidimus; eadein siquidcm liberlate opiniones garde patrcm exstiiisse, haud conlradiccnte noslro
nostras proponinius, qna voluplate aliorum insimi- Chronico, si modo regicidii loco mota contra re-
libus sensa atit conjccluras pervolvimus. Hanc gem rebellio subsiituatur. Qux' hic obstare ulterius
namque damus veniain, petiiniisqiie vicissim. possent, infra § 12 discuiieinus.
§ V. Ut propius igilur lcrtiam conciliationis ra- r\, § VI. Pervcnimtis jani ad ullimam Lndovici Pii
tionem aggreriiamiir, cx Annaliiim nostiorum nar- filiam Giselam , Caroli Calvi sororem uterinam ,
raiione vir ille in Gallia Togala, ant polius juxta quam conjugem duxcrat Eberbardus seu Evrardus,
systema scriptoris (§ I) Belgiea sivc Celtica nobilis- tiim Cisoiiieusis in Flandria comes, postea dux
siiinis, Urialrici Briganlini paier, regis Francortim, Forojtiliensis, quainve hic pltuibus illustrandam
qui et imperalor Romanorum, sororcm in niatrimo- duximus, si non pro slalucndo hoc slemmaie, cerlo
nio habuit. Vcl hoc solum dcno-at sseculum ix, non pro illuslranda Germanix noslrs; sacr.-e hisloria.
vero x, quojam ricfiiieniibus Carolingicis rex erat Ilerinannus Conlraciiis ad an. 799 Elicricum, qtiem
Conradus (§ 1). Verinvi quis iste imperator? Cerie alii Heinrictim dicunt, ducem Forojiiliensem a Ca-
nec Caroli Magui ncc Ludovici Pii sorores niaritalas rolo 273 Magno conslituiiim, a Liburnis aulem
legimiis, si una Beriha S. Aiigilberli uxor excipia- occisniirniouioral. Ilujus filium Eccardus (Frane.
tur. Itaque Ludovici Pii filiic, sorores Lolarii I et Or. 1.1, p. 796) sialuit Hunrociim seu Iliinrogum
Caroli Calvi imperatoritm, ac Ludovici I Germanici comilem , qui inter testes subscrihilur iu lesla-
inlelligendre veniiinl, qiiarum qtialuor reprriimtiir inenlo Caroli Magni an. 811 apnd Egiiihardunn in
diversis viriselocatx • Adclheidis nimirum Conrado ej':s Vila, rcc i;cn inter Francorum legatcs ad w\-
281 CHRONICONPETERSIIUSANUM. — PROOEML- 282
rcm cum Danis coinpoiiendam [Annal. Beriin. an. A « niiillam, inquit, faligalionem Longobardietopprcs-
811). Aniea vero jam cen inissus Caroli Magni per- sionein s a Scfavorum gentc susliiiiicrunt, usqiie duin
nuitatiocem qnamriam fecerat cum Bernwelpbo iimperator Forojulianorum Elierharriuni priucipeiu
Wirce!)i:i-gensis rpiscopo ad an. 8<!0 ricfuneio, ut (conslilnil, quo riefuncto Unroch filius ejus priucipa-
liquet ex riiplomate Ludovici Pii an. 857 ((ECCART, lum I susccpii; • diim alii ccooira iil ad an. S46 et
Franc. Or. 1. (I, p. 5i;5 et 884). Iriem Utuoclius seit Lotliaiium
1 iinp. rcferunt. Ipse Eberhardus sen Eve-
niisstis Caroli M;;gni noiattir in Capilulari inecrli radus i sc non nisi coniileni nominat iu suo testa-
.•uuii aptiri Marlcniiim (Coltect. ampliss. l. VII, p. neulo i dalo an. 867, dc quo infra. Reveia enim Ci-
12) ; uiirie gcncrc Francum ei Caiolo impcratori souiensis s in Flanriria comes cral, anipl.issiinis in
percharum cxsliiissc e:tra riuhiiim esl. 1Belgio latn h;eieditariis quani riolis iiomiiie a gcnero
Unrocus liic ex firic Eccardi (I. c, p. 190) patcr suo s et socero acceplis possessionibiis riilalus, prxter
fuil Ebciharrii comilis Cisonii postea ducis Foroju- illas i quas in Iialia Iialiebal, uti cx ejus lestainento
liensis, ac Berengai ii comiiis in Gcrmania inferiore, Iliquet. Nolatiir etiam Eberharriii.scomes ciiin Notin-
deinrie Tolosani ac Scpliir.auix rincis. Cerlc in Capi- go j Veronensi cpiscopo niissus Ludovici 11imp. ad
tulari Luriovici Pii an. 825 Bercngaiiiis comes rc- LiiilovicnuiI Gernianicum in Annalibus Fnld. ad an.
eenseltir intcr missos doniinicos in Uclgica super B 858, nec non Evrardus comcs inter lestcs qui an.
qnatuor riiceceses, Novioinaccnsein, Atiibianensem, 860 f confccderationi Irium regum apud Confliientias
Tarvanensem ct Camcracciiseiii ; iiemque an. 854 iinterfiieiiint (ECCARD. Franc Or. t. 31,p. 474 seq.),
inicr legatos Luriovici Pii ari filiuni Loihariui* rc- ulii i ctiani venia dala csl illis qni c rcgno Caroli
beilem, apuri Tlieganitm cap. 54, ubi vocatur Beren- Calvi I ari LiiriovicumGermanicum iransfiigeranl; qttod
garitis snjietts propiiiquits Ludovici : de quo idcm c. pro | paiilo post dicendis nolari mcrctnr.
58 : « Eodem anno (850) in ipso ilinere obiit Bcrcn- § VIII. De Ebcrliarrii isiius matrimonio hrcc refert
garius, riiix firielis et sapiens, qucm inipcrator cnm Agnellus, linjiis temporis scripior, Ue pontificibiis
filiis siiishixil multo lcmpore» (BOUQUET, I. 11,p. 81 Ravcnnat. (MURATOR. Script. Ilal. t. II, p. 185) :
seq.). DeniqiicAslroiionius, in Vila Ltiriovici Pii an. « Anlequam iiinrcrelur Aiigtislus(Liidovicus Pii|S an.
819, Berengaiiiim Tolosauum coinilem appellal cap. !840) divisit iinperium suum inter rcges filios suos...
57 iiniiialiira niorle prarcplum, ct Huronici |lluu- iCarolo plus feriilein ct opimain largims est partem,
roci] qtioiiriani comilis liliiun [Du CIIESNE,t. II, p. ietGiselam (iliam siiam trailiriil inaiilo Curailo [cor-
515] pro quo Itoiiquct {/. c. p. 120) legit II. [Ilugo- rig. Evrado] noiniuc. 275 Himc (Carolum) et hanc
nis] Turonici qnondnm comilis; at pciporain, nar« ' (Giselam) Judilli Angiista pariiirit. > Quo ipso eva-
Cliainin geslis cjusilcm imperaloris Gallicc scriplis iiescuiil (|IKCconira Gisclam Luriovici Pii filiam mo-
(I. c p. 164) Bercngarius riicitur le fil le coule IIu- vcl Hailrianus Valesius praifationu in Panegyricum
roine. Palcl hiuc ralio cur propinqutis Lnriovici no- de lauriibiis Bercng.iiii ejiisiteni filii ac postniorium
mincti.r Bcrcngaiiiis, (jiiia frulcr cjus Ehcrharriiis llaliiC impcraloris (MURATOR.I. c, p. 574 seq.).
ejiisdem Luriovici filiam Iialielial iixorcm, ijiii eliam Qniri ? quod ipse Carolus Calvus Gislam cliarissimam
diiobus filiis suis Uniiicbo et Bercngario pairis sni et sororcm appellat in charia pro Dononiensi ad Scal-
fratiis noiiiina imposuit. Cscleriun Ehcrliarrio huic dini monastcrio an. 877, cui intcr alios subsciipsit
cl Berengario alios ariliuc ex lliinroco fratres attri- Ro.Iulplius ejus ncpos, Gisela; nenipe filius et abbas
bilit Eccaritus (Vel. montim. quatern. p. -40), llenri- Cisoniciisis(MiR.Ei,Opp. diplom.l. 1, p.249). Utrimi-
ciim vel lliinricum, Adalarduni S. Bertini abbaicm, quc vero coiifirinat ipsius Gisela; charla a. 870 (Di-
cl Alhigariiiin comilcm, de quiitus vero hic sermo CHEKiiSpicileg. t. 11, p. 879), in qua prxcelsa; in-
haiid esl. dolis Evardum scniorcm, scu marilum, Carolum au-
274 § W* Balricrico duce Forojnliensi per Lu- lem siiiim olim geriiianum vocal, itemque in altera
dovicum Pium a. 828 cxaucloraio, ejus marca inler an. 868 ac leriia an. 874.
quatiior comites divisa cst (EGIXIURD. De geslis Lttd. _. § IX. Porro in memoratis mox charlis eadem
h. a.),qiioriini iiniis fuisse viriettir Ebirhardus futelis Giscla qualuor tanluin (iliornm siiortim, fortc plu-
an. 856 inter lcgalos Loiharii iinp. ari Liiriovicum rium malcr, iiieininit, Unroclii uiiniriim coctdjiiloris
palrcm a partibus Ilali;c direclus, ut nolalur in sui in llalicis partibus, qui Ebcrharrio patri inorliio
appcn iice Tiicgani (BOUQUET, /. c, p. 85). Ari eum- in Forojuliensi ducatiisiicccssit; Adulardiel Rttdolft,
dcin Ilebcrliardum con.item in ltalia inierto anno quibiis an. 874 qusedam ex bonis suis in Gallia seu
scripla cst cpistola Raliani conlra Gotescalcum, qui Belgio rionavit, uii jam an. 868 fecerat, ubi ahus
in itincre Romano ari illuni riiveilens errorcs suos adliuc nolalur ejus (ilitis Berengarins. Anno autem
ibiricm spargere moliebalur. Vid. Ughell. Ital. sac. 870 cum lilio Rudolfo qua:dam conferl Cisonicnsi a
1.111.p. 608. Sirmond Opp. 1. II, p. 1291, et Natalis se funriato monasierio, pro sua et filise sua? Ingcl-
Alcxamler Hist. ecd. s;cc. ix, dissert. v, p. 264-. Quo trudis iliiriem scpullura, de qua filia infra nonuulla
aulcm anno ducatum Forojuliensem ct marchiam dicemus. Ilanc rionationis charlam in fisco Cisonio
Tarvisinam oblinnerit, exploratum haud est. An- datam signavit Adelardus, filius, utvidetur, Gisela;,
dreas enim presbyter in Chronico (MCIUT.ojifiijf, qui iii alia a Walgario sacerdote jtissu domini Eve-
hat. t. I, p. 47) de Luriovico II imp. seribens, rardi paiiicr in Ciionio clala (/. c, p. 880) sii-natur
 IlERMANNl CONTRACTl. 284
1--Z APPENDIX AD CHRONICON
suam A sororis hujus Rodulphi mariius, munus ejusdein ab-
Aielardnscjus.lemloci senior, cui pater curiem
batis calumniabatur, el ab ecclesia»Remensis jure
in Cisonio cum aliis bonis leslamento legaveral, i ul scribit Folco Remensis ar-
m filiis distribuil bona sua, « quse conabatur auferre,
q dictis quatuor ad Formosum Papam, referenle Flo-
tam in Francia.quam in^angobardia vel Alemannia, cbiepiscoptis
» ul tamen doardollist. Rem. 1. IV, c. 1 (Bibliolh. PP. Ltigdun.
sive in proprio sive in beneficio habuit, t. XVII, p. 595). Formosus scdit ab an. 891
iiulla bona in Alemannia spetialini notarit. Testa- 277
Tar- usqtie 896, qui Fulconi responsum dedil inriiclione
inentum iHuri Evcrardi datum est in comitalu /. c, cap. 2),
vicesimo x, Lamberto jam imperatore (FLOD.
visiano, anno regni Ludoviei Augnsti quar-
annum 892 indical. Rodulphus igiftir abhas
l. quod
to; quod Miraus (/. c, I, p. 19)aliiquedeLudo-
codem anno jam obierit. Dubium vero movet qtiod
vico Pio scu anno 857 accipiunt. Cum vero Luriovi-
idem Florioardus I. c. prajdium, in quo Evrardus
cus hic primuin an. 819 Jtidiih alteram conjugem marchio monasterium conslriixit,
anno 857 vix de- posf ejus obitttm.
duxerit, malrem Giseloe, hsec jam ad fdium ipsius Rodulphum abbalem hwredilario jure
sponsata, nedum mater lot libcrorum esse poluil, devenisse scribat, cuin lamen in ipsis Evarrii lesla-
quot in cilato tcslainento occiirrunt. Spectat id igi- menli tabulis an. 867 exaralis curlis in Cisonio cnm
tur ad annnm vicesinnim quartum Ludovici II imp., rebus ecclesiaa seu monaslerii non Rodul-
seu an. 867. Qtia quiriem raiionc leslamenii hujus 8 cjusdem
pho, sed fratri ejus Adalardo transcrihatur. Si ergo
fidem conlra Valesium 276 cseierosquc vindicant eas jure hwredilario accepil, Adalardus
Rodulphtis
Sammarihani (Gall. Christ. t. 111, p. 285), quibus aut interea obiisse, aul haereditarias suasin Belgio
addendus Muratorius (Script. Itttt. t. II, p. 378). eidem fralri suo ullro permisisse di-
possessiones
Eodem autern an. 807, die 16 Dee., quo Cisonii ceu cenrius esl. Adalardum Cisonii seniorem seu domi-
sanclus festivo ritu colilur, in Jlalia obiissc videlur «tim in Walgarii charla donalionis circa
appetlari
Eberhardus isle comes seu dux, eujus corpusab an. 868 mox supra vidimus; occurrit quoque adbuc
Uiirocho filio ac successore ad Cisoniense monasle- an. 874 in charta Giselaematris ; postea vero altunv
rkun a se et uxore Gisela funrialiimfiiittnvnslaluin, de eo silentium, nec de ulterioribus ejus falis quid-
ut eariem Gisela leslatur in charta apnd Mirseum quam constat. Certe in Belgio haud amplius mora-
(l. III, p. 589) an. 874. Unde forte Mauriani sodaJes batur, quo tempore fratcr cjus Rodulphus abbas
(Hist. liller. Franc I. V, p. 446) et Mabillon (Annat. obiit, cum alioquin sororis ejus maritus nullum jus
1. xxxvn, n. 71) induct-iobilum Eberhardi ad an.874 iii CisOnium prasiendere poluissel. Unde si necdmn
coiisignarunt, liauri sane altenrienles ad aliaro cjns- obierat, alibi lerrarum interim sedem fixisse dehuit,
dem Gisehe charlam datam xvu Kal. Maii, iniii- ubi cotlalas sibi ab aliis possessiones, non hseredilale
ctione i, anno xxix regnante Carolo rege, sive an. '- acquisitas, hahebat.
868, in qua se jam viiluam esse testalur. De ipsius | X.'. Ex his aiituiii, simul et aliqua saltem affini-
Giselae obitu nil cerii habeliir, nisi qnod ex supra tate nominis Adalard cum Ailalrich seu Udalrich,
cilato fratris cjus Caroli diplomale adhuc an. 877 suspicio Itaud levis oritur Udalricum liunc, Brigan-
iu vivis fiiisseeonslet. tinorum comilum salorem, ipsnm forte essc Adalar-
§ X. Ex filiis Eherhardi el Gisclsesenior Unroclms, dum, Eberitardi Forojuliensis ducis ct Cisoniensis
nioitiio patri, in Forojiiliensiriiicatu succcssit; juxta in Flandria comiiis filium, Ludovici Germanici verum
alios jain an. 872 sine masculo haerede riefuiictus, hacrationeexsorore nepotem. Nec etiam implicarct,
qui vero ex superius cilalaGiselae charla adlmc an. si qiiintuin adhuc filium Udalricum tribueremiis
874 vixisse evincitur. IIujiis (iliam sanclimonialcm, Eherhardo, qtiamvis ejus in citatis hucusque chartis
imperatori propinqnam, a luitwardo Vercellensi cpi- nulla reperiawr mentio. Quae etiam necessaria haiut
scopo el Caroli Crassi cancellario e nionasterio fuis- erat, cum jain an. 867 antcquam illoeconscribercn-
se raptam, suoque nepoti copulatani conqueruntttr tur, proprio comiiatu Argengewe aliisqtie prxriiis in
Annales Fulrieuses ad an. 887. Berengarius, filiorum Alemannia ab avunnilo donatus fuisset, nec arico
alter, paterimm diicatum post fata Unrochi fralris „ opus babehal ut de paternis seu maternis in Belgio
sui in llalia oblinuil : cujus etiam rex ob matrcm bonis participaret, unde et ejusceu duduni jam ab-
suam-ac rienique imperalor cffeclus esl. Is in diplo- sentis nomcii dictis tabulis fruslra fuissel inscrlum.
mate pro monasterio Farfensi an. 920 (DUCHESNE, Qu;e quidem ultinia conjectura verosimilior videri
t. III, p. 670) Carolmn Magiutm proavum, et Ludovi- posset. Utut vero sit, Chronici- noslri iiarrationem
cum II iir.p., qui ex Lothario inip. Giselaematris suae singillalim jam examinabimus. < Iu Gallia quam
fratre nalus erat, consobrinum, vocal in alio pro Togalam diximus cognqminari, erat quidam vir no-
niotiaslctio Casauriensi an. 917(MURAT.Setipt. Ital. bilissimo 278 genercdecorattts.» Jam ostendimus,
i. II, p. 413). Ruriolpbiis.ftliorum jtinior, utvirietur, Galliam Togatam a scriptore cumComafa confundi;
ahhas Cisoniensis in Flandria monasterii a parenli- unde hic, Togcitwnomine, Comata, seu Belcjica in-.
biis fundati effectus : < post obitum patris res ipsas lelligenda venit, in qtta Cisonii comes erat Ebeihar-
viiae surc dicbus teimit, et de sseculo niigraturus dus,cujtis nobilissimtim genus hactenus proriuximus.
.easdem res cum inonastciio Remensi ecclcsia' dele- « Btiic rex Francorum el, postea scilicet, iinperator
g.ivit, eam.ieiiique reriiin siiarum haaiedem iustituit. Romaiiorum sororem suaiii dederat in matrimo-
fuiic vcro Hticboldus (L; adlr.icdmn igr.olus) qviibm, niain. t Aperleba'c Caroiuni Calvutu deuotant, post
2 5 CHRONICONPETERSIIIJSANUM. — PROOEMIA. 2'i6
« illis lioniiiiihiis, qtii contra me feceruui,.
tpiem nullus simul Francorum regnum et imperium } edixit :
lionianuiu leiiuit.cnjiis soror fueritin malrimonium sicut scitis, ct ad meuni fralrem veiierunt... tolum
dala. Caroli enim Crassi ambae sorores abbalissae perdono; quod contra me rnisfecemiil, et illorum
Turicenses eranl. Perinde autem est,sive Ludovicus ailodes [allo.iia, seu pradla] de hseredilate, el de
Pius filiam, sive Carolus Calvus sororem nuptui elo- conquisilii, el quae de donatione nostri Senioris
casse dicatur : « ex qua duos genuil filios, > quot scilicel palris, scu Ludovici Pii, habuerunt, excepto
illis conccilo, si
nempe in Alemaitniani veneranl, reliqui enim ceu illo, quod de mca donalione venit,
in nieo pacifn-i.
luiigius dissiti in his partibus scriploii haud inno- mihi fiiinitalem fecerinl, quod regno
tueriint. sinl, >uli fegiltir apud Baluzium (Capil. reg. Franc
Quaa vero deinceps de rcgis Francorum cseriea t. II, p. 144), ac cum illisapprime congruunt, quaj
dtiobus his fratribus patrala narrantur, lotius hujus Gisela cjus soror in supra citalis chai tis dc ablatis
siectrii hisloriae repugnanl, ac, si veri speciem lia- rursumqiie sibi rcstittitis a Carolo fratie rcbus com-
bcre ricbeant, nonnisi de niola quadam rcbeirione memoral.
seu defectione a suo rege Carol» Calvo accipi de- Ciincta hnec, uti nobis sallcm videtur, sufficere
benl, qualem aliera quoque ejusilem soror Hilrie- possunt ad vindicaudam scriptoiis noslii (idein,
* si uniiin modo regicidium dematur, ac commota
gardis coniili Theodoiico iinpta jam an. 842 conira
ipsum molita est, uti superius diximus. Quid igitur conlra regem rehellio substituatur. Facile quippe in
liiirum, si et socer illius ac nepotes lale quid ausi vera discessus illorum fratrum causa assigiianria
fucrinl? Ncc vero solis conjecturis bic utimur; ipsa decipi poluit scriplor, quin lanicn ficlilius sil ipso-
namquc Gisela Ebcrhardi uxor rem in duahus cila- runi in Aleiiianniam adventus, liuicque supersirucla
tis cnai tis de an. 868 et 870 saiis aperte prodit, geuealogia, ut qiiidem vult Tenzelius. Ariducla sal-
diiui res a seniore suo seu marito Evrardo perditas tem hucusqiie argiinicnla ulruinqiie si non exlra
ct in regisdominium rcdaclas sibi denuo a Carolo dubiiim ponunl, fabulas tainen non sapiunt, causain-
Calvo, Germano suo, resliltilas profitetur; qtiod que simul declarant cnr ambo fratrcs in Aleman-
profecto aliquod mariti sui aut (iliorum suorum niain devencrinl, aciempus quo in patriam uterque
saltem crimen seu feloniam indicare videtur. For- sit rcvocaius, impetrata ncinpe a Carolo Calvo rege
lassis hi ipsi duo fratres inler illos quoque Caroli arimissa; rebellionis vcnSa, coiiciliante potissimum
proceres nuinerabanlur, qui diu jam iilum pertaesi eorttm patre Eberbardo, qui inter ejnsdcm pacis
an. 858 solemni legatione Ludovici Germaniae regis testes notaitir apud Eccardum (Franc Or. l. II,
auxiliuin contra Caroli rcgis sui lyrannidem postu- p. 476 seq.).
larunt, illoque cum exercitu in Gallias adveniente, ^ § XII. Allero igilur fralrum, quisquis ille fueril,
desertoCaroIo, ad ipsum transierunt, uti arieumdem Tacta pace in paliiam revcrso, sohis in Alemaniiia
amium refcruni Annales Fuldenses. Conveniunt Udalricus remansit, omniiim jam utriipie germano-
h;cc iis, quse hahet Cbronicon, (1. I, n. 5,) venisse rum 280 antea al: avunculo donaiorum in Ale-
cum illis viros nobilissimos, quibus ipsi praedia ab maNiiia praadioruni possessor. Sallcm jam an. 867,
avunculo suo in A'em ninia sibi donata fuer.int elar- ceu lempore narrationi huic congruo, Uriiilricus
giii. Avunculum hunc alium haud fuisse quam Lu- Ludovici Germanici nepos et comes in Argengevve
dovicum Germanicum, cui Alemannia parebal, jam occurrit, ac forte eiiam in Linzgove (HERGOTT, t.
in superiorilms probavimus. II. p. 48) anno 879, 881 et 902. Ae, ut supra in
Qii;c vero hucusqiie diximus, confirmari cx eo praclatione ex Tenzelio observavimus, iriem facile,
quoque videntur, qnod juxta eosdem Annales Ful- cui Arniilphus iinp. curlera Lustenowa in proprieta-
densesan. 858, Eberliardus comes, haud dubie279 lcm deriit, litconstal ex charta an. 891 (HEKROTT, 1.
Forojuliensis, gernianorum borum exstilum paler, c, p. 57,) quoe integra etiam legitur in Schaniii
missus Ludovici II imp. ex llalia ad Ludovictim scriploribus (t. 1, p. 534). Nil tamen certi hic sia-
Germanicum Ulmam ad colloquium venerit. Unde p mere licet, cum lot Uriahici, in riiversis vici-
alia nobis conjectura nascitur, Eberhardum htinc nis Alemanniae pagis, maxime in Argengovia,
perinde ac conjugis suae sororem Hildegarriem prius Linzgovia, Turgovia ac rieiu Brigantii quoque occur-
a partibtis Lotharii imp. stelisse, ac propterea a rentes, duliium seniper faciant num iiriem fuerint,
Carolo Calvo ditionibus in regno ejns sitis extilum an vero diversi, eodem nomine, ut fieii solebat, in
in Italiam ad Lotharium concessisse, a quo, sive alias quoque familias per matrimonia propagato.
ejus filio Ludovico II imp., Forojuliensis dux fuerit § XIII. Ilis inlerim erudilorum exaniini subjcclis,
constilutus; quam palris sui spoliationem dum ini- illa modo expenderejjuvat quae, de hac Biigantino-
qtie ferrenl duo ejusfilii, cum aliis proceribus adver- rtimcomitum genealogia, porro in Chronico nosiro
sus Carolum rebellanlcs Ludovico Germanicoavun- habentur prioribns apprime consentanea. Ita autcm
culo sc Iradiderint. Quaepostea seqiumtur in Chro- l.i, n. 56 habel: « Erat (jui(lanicomes,nomine Adil-
nico tie furore Gallorum sedalo istisque fratribus harrius... beati viri Gebeharrii juxla carnis consan-
inpalriam revocaiis, ad annum 8(i0 referenda cen- guiiiilatem propinquus, iieqiiaquam lanieu Suevigena,
seintis, quo apuil Confluentes pace inter Carolum et sed bahitansin tcrraloiigiuqua, cuijure in hsercriiia-
pradiclum Ludovicum firmata Carolus Calvus ita tem ecsseranl ffio^na ci rouUapradia in Ilrigovc, >
«87 APPENDIX AD CURONICONHERMANNICONTRACTf. 2S8
seu potius llargovc, ex qtiibus Biiganliiiis cognalis A chorn dedit, forlc et filiam, matrcm postea liiijus
suispr;edium in Sicinbacb, Gcbharrioaulem cpiscopo Udalrici, a qua cl nomen et prosapiam Caroli Magni
ne;;ofi suo alia plura trariidcril. Quis vero hic Ariil- hauserit. Lnzius De migrat. gcnt. p. 559 ilhim cum
harrius, seu Adalarriiis, Briganiii:orum comilum fratre Ariclbeito conriitoreni caslri Buochorn riicit
nepos, scu coiisanguineiis? Nequccnim dc superiore tcmpore Caroli Magni, sub quo acceptis agris in No-
Adalardo Eberhardi filio sermo hic esse potest, ul- rico nb Ilunnis caplus sit; et tanien Wendelgardcm
potc inlegro saceulo anleriore. Iltinc depielicndisse ejus coiijugem post iiitcgriim sxculum an. 916 re-
nnbis viriemur in Ekkeharrio Juniore De Casihtis S. clusam apud S. Gallum fuisse scribit. Ubi vero no-
Galli, cap. 10 (GOLDAST. Scripl. I. I, p. 42) ita scri- landiim cst Caroli Magui nomen Carolo Crasso quo-
benlc: « Voilalricus quiriani coines rie Caroli pro- que siibinde a scriptoribus csse iributiim, eo qnod
sapia Wenriilgardani Ilcnrici regis dc filia neptim uli prior lolam iiionarchiani Francicam nna cum
uxorem accipiens, Adalliartinn, quiGallo Altstcllcn inipeiio solus lenucrii; quod probat Mabillou De rc
post tradiilil, de ea et liliam prorrcavit. Hic niinlio diplom. I. v, p. 408. Quo sensti et Lazius I. c. in-
B;iochorn,iibi habitavit, aeceplo, Ilungros Noricnn», lelligi dcbel, quamvis vcl sic ciror subsit; Udalrici
ubi pratlia ci crarji, iiiucrc, hostes cum caeieiis captivilas enim non sub Carolo Crasso, sed sub Con-
aggressus, vicius capilur, ct iu Iliingariani rapiivus ^ rario I conligit. In co eliam fallitur quori llciirici
asporlaiur. » Ueferl <l< in Udalriciim, post qualiior Aucupis filiam Wendelgarriae liialrem Hedwigem
aniios c captivitate reducem, altcrum adliuc filium Biircharrii Alemanniae ducis conjiigem dicat, quae
procrcasse Biircliardtim, cogiiomculo Iiigenilum, lamen improlis decessit, nec Ileniic.i Aucupis filia,
qiieni Otto I imp., ccu ncpolcm siium circa an. 959 scd cjus cx lilio llcnrico Bavariae riuce nepiis fuit,
abbaliie S.Galli arilmc juveuciii prcefeceiil. Ex Ilepi- cuius pariler nepos riiciiur S. Gehharrius infra I. i,
danni Annalil)iis2Sl ad an. 915, eicxeerplis Anna- n. 59. Wendelgarilac nialrem hand nominat Ekke-
liuni Francoruin (supra pag. 109) Urialricus cuiues hardus, sed flliain lanlum dicil Heniici regis, scili-
illo anno cnm Erchangero cl Uerlholdo, qni Ale- cet Aucupis, illam tamen Hedwigem seu Haiwigem
lnariniaediicatuni invascranl, Iliingaros ari OEniiin vocat Crusius (Annal. p. n, 1. m, c. 8, 12, el 1. iv,
fliiviiiiii profligavit, post aliqnoil teiiipus lanicii eirca c. 5, 9) aliique, quamvis aliunde ccrtum sit eam
a:i. 915 in allcra experiiiione in caplivitatcm ab illis lliigonis niagni Francioe ducis uxorem, Ilugonisau-
abstractus. Vid. Calles Annal. Eccles. Germ. t. IV lein Capeli rcgis niatrem exstitisse.
a:l aiiaiiin 917 ct 920, ct Crusius Aunal. p. n, I. m, 282 § •"•'*'•Quocunque vero nomineveneril, filia
c 8. Inde vero posl quatuor annos liheralus domum ~ ccrtc fuit Ileniici Aucupis, cujus malcr erat Ileriwi-
rediit, viventc adhuc Salumonc III cpiscopo ad ini- gis seu llatwigis iiupta Olloni illusui Saxor.icet'uci.
tiiim aiini 920 defunclo; qui ci Wentlelgaitnm con- IIa>caulem lilia cral supra meinorali Eberhardi Fo-
jugem, inierca velalam, reriiliriit in Conslaiilieiisi rojiilicnsis ducis cx Giscla Ludovici pii filia ; uiidc
synorio (Concil Germ. i. II, p, 591) circa an. 919. cl lilio cjus Ilcniico, Carolingorum slcmmate in
Ilic porro Udalriciis a cogiiomiiie Bjiganiino comiic Gennania exsliucto, jus quoddam in hoc rcgiiuni
plane diversuscst, uli cl leinporum raiio ct diversi annaiuin csl. Li teslamcnio patiis sui Eberhardi
utriiisque filii deinoiistrant. Filius aulem fuisse virie- Ileilwick vocatur, soror Adalarrii, scu Urialrici, Bri-
tur unius ox illis viris iiobilissimis, qui lesic chro- ganlinonim parcntis; nec non Juriiihx aviacConrarii
nico nostio ciim Briga:nino in Alemanuiam prorugi 1 regis, utiprobal Eccard (Franc. Or. II, p. 82« ;
venerunl, quibus ipse dona largitus est, ac eiiain Vet. monum. quatern., p. 40); unric scquens pro-
perconjugia afliiiitate conjuncius, qiioruin uni Buo- dit.
SYSTEMA GENEALOGICLM
S. GEBHARDl
Ex chronico Petershusano ct Eccardo.
LUDOVICUS Pius impcrator.
Ehcrhanbis riux Forojiiliensis. Ux Gisela.
Adalardus, seu Urialricus 1 Jiiditha uxor iHcilwich, seu Hedwich ux.
Comes Brigantii Werinharii comiiis. Otlonis ducis Saxonhe.
Uzo romcs uxor Conradus Henrieiis Attceps
Dielburga. comes. Gcrnianiae rex.
S. Gcbehardus cp. frat. Conradus dux ' Henricus Otlo I Hedwigis.
Udalricus III comcs poslea rex dtix Bav. imp.
Hedwigis ducis Wendelgarda
Buchardi uxor. ux. Udalrici.
Ailalardus comes
in Buochorn.
2S9 CIIRONICONPETKRSIIUSANLM. — PROOEMIA. iOO
Qtianlumad Iledwigem Oilonis Saxoniae conjiigem A sallem
s: per xialcm iiiiiiime-impliial, etsi jam circa
in diversa abcunt scriptorcs! Hubncriis in Gcneal. an. a 915 nr.tus fueril. Alium autcm invesiigaiHi lu-
eam non Giseloe sororis, sed ipsius Luilovici Ger- bcns b acquicsco.
nianici filiam slatuil, q^.iamvero antiqui ignorant. p § XV. Diutius haclenns in illuslrando Cbronico
In l'Arl de verifier les dalcs Heriwig (ilia Arniilphi nosiio
n rie piima Brigaiitinoruiii comiium origine la-
imp. riicitiir, a Tenzelio Luiigsrda noniinala. Verum hboravimus, quin laiiicn ilioiuiii qu:e proliiliiuus va-
Eccard (Frauc Or. t. II, p. 609) multis probat Ol- d nos piasteinus. Rcm aridiicta argiinienla deci-
des
lonis eonjugem filiani fuisseGiselae cl Evcraidi, ma- dd.iul, ijiiie novis fors prodiicciiriis docunienlis aut
xime ex Viia Ilatliumodac 283 abbaiissac sororis rrcfellore, aut majorein in Iiiccin deduccrc erudiiia
(jusdein Ollonis dueis, qtii ibiriem regttm neptetn in coriem
c modo libeniiii csto, quo sensa noslia cl opi-
malrimonio lialuiissc legitur; crgo nou filiam. In nioncs n sine cujiisdam pra-juriicio iiniiis invcsligandie
Necrologio Fuldensi aii. 905 ohiisse nolaliir Hada- h
hi.sloriie sinriio iilis propoiiiinus, quin scriptoris
wiga comitissa, quam eamricm fuisse arhilramur. n
noslri narralioneiii uhiqiic ct prou-ipuc mox iu
Ejtis aliera soror nalu major in patris lcstanienlo c
cxoiriio vinriicennis. ld salicui i:obis peisuadere
nolatur Judilha Conrarii I- regis avia, ul vull Eccar- liauri
I possiiinus, iiliini aut cx ignora.nlia , aul ut
dus ('. c.,p. 824), undehiceliani ccti proximus Ca- B famitiic
f ietatc sua ariliiic florenli ariulvrclur, talia
rolingicx familiac agnatus Germaniae regiuim ohti- uiibsquc fuiiihiiucnlo cl cx ccrcbro confingcrc sive
>'
niiit. Tcrtiam illius sororein lngiliruifcm, iu eodem voluisse sivc potiiissc, qniii i'alsila;is adinissa: pia-
lcsiamcnto mcinoratam, cx nialiis Gisclac charla, c
culo se cxponcrct co lempore quo cadcm familia in
iin. 870, monialem fnisse in coriem Cisonicnsi mo- plures ] lamos divisa arihiicriiiui vigcbal , adcoque
nasteiio exisliinal Eccanlus(/. c, p.610); quod vero •inelius qiiam IIIIIICdc vera ojus oiiginc co:isl:irc dc-
admilti ncquil, cuni supra § 10 cx Floiloardo appa- buil. 1 Biigaiitiiioriim saltem couiiliim cmii Ciiroliii-
rcal llucbol.liis ncscio quis sororis Ro lulpbi abbalis gicis
£ rcgilms sangiiinis prophiqtiitalcm cxlra dubium
Cisoniensis mttriius. Ciim igilnr pranlicla! dinc cjus- ponil
1 sacpc citaliini Ltiriovici Germanici diploma
dem sorores, seu Giselae lili:e alios halinciint ina- anui s 867, qtio Udiiliiciim illartim parlium comitcm
rilos, alleriitrtim conseqiiitur, vel Iiigeliruilcni ter- 'nepotem suum compellal, cujus quidciu ralionom in-
liam islarum sororein inonialcm haud fuisse, aut ^vestigare liiicusque riujilici via leiilaviiniis. Nequo
quartani iu testamcnto omissam arihnc esssc a.finil- vcro ^ stcinma isiuri olim lam rclebic aliacqnc inrie
lenriaiu, uti supra (§11) de quiiilo arihuc f.alre '
dcsccnrientes riiscuti saiis potcriinl, niaxinie ob lot
Uriabico conjeclali siinins. 'cogiiomiiics Udalricos, quori iiomcii ex iina in aliam
Ex prxmisso aiitcm stemmate patot qua rationc 1 fainiliam ' ob couiraclas afliiiiiaics Iluxissc vnlelur,
S. Gelihardus in Clironico noslro nepos riicatur iam doncc ' geniiina iuieriui proriucenda riocumcnla rcm
Ilcriwigis ducissx, quaiii Adaiarrii Biiochoriicnsis in ' apriciiiu dcriucant; quori aiilem optareqiiam spe-
comitis, consangiiiniiaie taniuin, non elia.m graili- rnrefacilius
> esl, cuni veteiis Alemaiiiiie scrinia hinc
bus compiilalis. Quamvis enim in chariis et maxinie iiirie ' iiiiiiiinii ailliuc sinl ohscrrala , pariim funestis
'
diplomalibiis illa graduiim riislinciio plcruinque sal- bclloriiui et iiioluiim iiilestiiioruin casibus cxpilau ,
tem fiierit obscrvaia, alia ianicn clironicoruin meriio 'disjecia el disfracla.
a:\oraiio fuii, ipioriini scriptorcs morc ciiamnuni § XVI. « Ex hiijiis > iiaque Uilajrici « semine, >
usitato oinnes illos nepoies uppellare coiisiicveruiii, 'ul pcrgit Ciirouicoii, « iiiitiis esl Uzzo pius ct vcne-
qui quovis modo consangiiiuei aul affines ctiam crant '
rabilis comcs, qni liabiiabal npuri Brigaiiiium, loco
ex eadem slirpe riescenrieiites. lliruui vcro iuicr < qui adliuc ruinas antiqiiie habitalii)iiis habcl. > Ah-
Udalricuin l Biiganliiium et Uzoiicin S. Gelriiaidi hinc 1 cliam inlral sccundiim genealoghe liiijus sysle-
palrem alia ariluic gcneralio sil iiiscrcnria , mox , ina ' supra, § 5, propositum, ex quo lameii Udiilrictis
5 16, disculieimis. 1 an. 867 ex (ilio ncpos laiiium fnissut Urialrici I
hic
Sed aliud adhuc dublnm ex Chronico nostro su- n •Argengovia' an. 802 comilis 285 ct fratris Hilde-
percst, quod Udalricus comcs in Btiochorn, ubi gartiis reginae, juxla slcmma ibiiicni exhibituni. Ex
sedcm suam etiam hahiiil, non Suevigena fuisse, Chronici porro noslri narralione ambiguimi &', fuc-
scd in lerra longinqua habiiasse dicatur ; qnomorio riinc Udahiciis iste proxinius palcr Uzonis, an cx
eiiim non Suevigeua fucrii, qui in Buochoni habha- (ilio avus laiituin; tilioqtte cnim modo intelligi pos-
tionem babuil? Quod qiiidcm alilcr solvi hami po- smit Annales nostri. Nil vero ohstare vidciur quiii
test quam si dicamns hiinc Suevum originc haud Uzo filius fiicrit ipsius Udiilrici comitis iu Argen-
fuissc, sed cum Brignntino in has terras advenissc gewe an. 867 in Luriovici Gcrmauici dijiloinate no-
ex terra longinqua, ubi prius habil.iverai, illumque lati : maxime si idem fuerit cuni Udalrico comitc i«
haud semper in Buochorn, uhi seriem habehat, sed Linzgewc, qui usipie ad an. 902 occurrit in charljs-
et in Norico resedisse, ibi etiam ditaluspraeriiis, qua! apud P. Herrgott. Posteiitis hoc suadere jiossent
contra llungaros itcrato defensurus captus est: forte liona infra I. i enumcrata, qi-.ffiGebhardus cx parcn-
nato ibidein eliam filio Adalardo, qui postca Brigan- itim successione haliuit pleraque \n pago Lirzgowe
linis cognatis suis bona sua in llargove conccssil, sita; ciijus adeo comitcs fuisse vidcntur cjiis pro-
Gebehardo fortassis 2S4 necriuin episcopo; quod genitores, siinul et adjaeentis Argcngewe, ;:i q-j<»
 £91 APPENDIX AD CHRONICON IIER.MANNICONTRACTl. 292
idcm Uzo S. Gebharrii pater I. i, n. 6. Lindangiense A ac districtu Mosskirch. Nolatur pagellus Gohiines-
inonaslerium stiis ex prseJiis nobilitcr riitasse dici- huntare in comilatu Udalrici comitis in diplomate
i
iur, ibidem eliam tumulalus, qttod nullibi alias me Ludovici Germanici an. 854 apud P. Herrgott n. 50,
legisse niemini. Illa aulem riicli coenobii dolatio con- iunde paguni liunc cx paterna Uzonis et avi Udalrici
signunria viriclur posl hn. 948, quo juxla Ilerman- haereriilate obtinuisse vidctur Marquardus : de quo
iiiiui Linriaugia incendio consiimpla esl ab Ilermanno plura reperire haud licuit,- cujtis lempus seu an-
Alomanniaeduce; cui reslilueudoe prseriia sua inipcn- niis 995 optime convenit cum illo S. Gcbbarrii fralris
derit Uzo, sepiiluirain suani ibi nactiis post mortem, sui an. 996 defuncti. Ex ipso aulem hoc comilalii
quain haud niullo post obiisse riebuil, cum ejus filii suo, siniul et tempore divcrsus esse evincitur hic
1. c. n. 7 riefunclis jain parenlibus hoerodilalem inier Marquartlus a cognomine , ([ui ccu comes Rliailiae
se diviserint, ac sallcm jam anno 958 Gci.hardus bo- Curiensis nolalur in diplomaic Conrarii 11 imp.
norum suorum dominium propriumque ailvocatum pro monaslerio Fahariensi an. 1052 apud eumrieui
liabuerit. IIIo ceile anno aul sequenle morluus est P. Herrgott n. 171. Ullimum hunc Luitfridi fralris
Alawictis Aiigiensis abbas, quocum ex n. 11 con- S. Gehbardi filiuin statuit Lazius, et forte haud adco
canibiuni iniit Gobhardiis. Hujus frater senior Urial- perperam : quamvis enim scriplor noster unicuin
ricus aii. 955 prcciio apuri Aiigtislam conira Hiinga- B islius Luitfridi filium Adelbertum commemorei, n.l
ros geslo inlcrfuii, unrie de aetate.palris ejus Uzonis tamen obsiat quominus alios arihuc habere poti:e-
jiidicare licet. llunc Lazius Ethonem, Crusius vero rit. Quin ex Lazio Arielberlus isle seu Albertus, qui
Ulhonem noiiiiiiat, ex perperam scilicet lecto aut in Apulia occubuit, non Luitfridi filius, sed ex filio
iulelleclo Uzonis nomine; ul recte Tcnzelius judicat, Marquardo nepos fuissel. El vero spectata teinporuiii"
cx ciijus eliam meiile Uzo, Ui.zo et Huzo ciim.no- ratione difficile ariinoriuni' esl Adelljertum isium
niiiie Urialrico synonynia siini. Uxor hujus Uzonis filium dicere Luilfridi, cujus fraler Urialiicus jam
seu mater S. Gebhardi Dietburga nobilissima qiri- an. 955 mililiam scqiiebatur. 287 Qu0 igiiur niorio
ilein in Chronico dicilur, quin ullilii ejus geiius cx- Adelbertus ejus ex fratre nepos adhuc expediiioncm
primalur, quod forte ob cognomineni S. Urialrici tam reinotam suscipere pottiit post inlcgrum feic
Auguslani cpiscopi malrein in Suevia et Dilingetsi soecuium, scilicet an. 1055, quo infaustum ill:d
familia, aui eliam in Alemannia seu Turgovia quae- Leonis IX bellum contra Nortmannos tcstc Ilcr-
rendum esl. Quid si Adelbcrti senioris Turgoviae nianno susceplum csl, in quo oplimi ex Sue\is ci
coniitis filia fuissel? Noricis xiv Kal. Juiii occuhuere ? Cajteruni dc hcc
§ XVil. Qttaiuor fuisse Uzonis filios solus iterusi argumcnto vidcalur quoque scepe citatusTenzeliiis.,
nosler annalista prodit, dum econtrario Lazius C p. 284, ubi fidem rursus babel nostris AmialiLiis,
cxterique liomiisi unicum Gebhardum Eihoni seu dum stabiliiain ibidem Luiifridi gencalogiain ad-
Uzoni filiuiii tribuunt, Udalrico aulem primogeiiito optai. Ulrique demumhuic Marquardo lcrtius ex Bri-
penitus omisso Lantfiiduni 2S6 ex Hugone U/.onis gantinis accensendtis vidctur, de quo Burckardus,
seu Eihonis fralre procrcaium statuunt, palrem de cas. S. Galli, c. 7, in Udaliico III S. Galli abbaic
Maiquardi : quac oninia etiam Tenzelius (p. 276) ila scribit (GOLDAST, t. I, p. 72) : « Coininolus ab-
ceu ficiilia rcjicil, nostroque scrjplori stanrium bas... quodriam saiis iiiuniiiim caslclliim uoniiii':
exislimal. Oninino eniui Gebbardo fralres assignat Marchlorf cum comilc Oilone... cxpugiiavit et suc-
ipsa ejus donaliOnis charla 1. i, n. 9, qua jurissui cendit : Biigantiuin oppiduin, Marquardo nobilis-
proprielalem, quam parentum succcssione in pago siino Suevorum capto, combussii; > quodadan. 1079
Linzgove et alibi habuil, cum consensu fralrum suo- vel seqtienlcm pcrtinet. Istc autem Marquardus Bri-
runi iid Ecclesiam Conslantiensem liadiriit. De primo gantinus comes ad Udalrici fraiiis S. Gebhaidi po-
genito Uzonis filio Udalrico prxter pugnam Augu- sieros vel nepotes pertinere poiesl. Ex hoc Burcharrii
stanam, cui an. 855 intcrfu.it, nil aliud memorat tesiimonio Olto conies Brigantiiius eruilur, in sclii-
scriplor : patii lainen in comilatu successisse virie- smale.pontiIicis parlibus addictus; secus enim haix
tur, cum, uli viriebimus, aller seu Marquardtis iu ^ eladem haud tulisset ab Urialrico abbate C.T.saris
pago Goldiiiishundere, Luilfridus vero in Winlerlhur fautore. Ex BcrnolJo tanien aucliorc (infra, t. II,
comiles fuerinl. Ac foiie is ipse est Vodalricus co- ad an. 1077) ominari licel Ollonein hunc dicio anno
nies, quem anno 978 obiisse, scribil Hepidannus in arihuc lleiniico regi arihoosisse,cum Ottoni epistopo
suis Annalibtis. Constaniiensi scliismatico Constanlia profugo peif,.-
§ XVIII. Marqiiardus itaque alter Uzonis filius in gium in caslro suo dederit : quanqiiam brevi posiea
-amicilia"Otlonis imperaioris plurimum poltiil. Ollo- oli melum Rudolphi anticassaris aliam nieniein iu-
*iem hic tertiuin nominis istius inlelligo, Briganii- cluerit. Cujus dcin vesligia qtioque pressil Udalritus
iiorum ex supra exhibilo systemale cognatum , qtti ejtis lilius, ut infra, § 25 cl 24, videbimiis.
Marquarrii coniitis interveiilu S. Gebbardo an. 995 § XIX. Porro egregie de hisloria nieriiil scriptor
*jiia:dain pracdia donavit in pago Goldinncsbunrieie, noslcr, dum Vilodiirciisium comilum in Winlerlhur
tqui in diplomalel. i, n. 26 comilalus Marquardi di- origincni pauriit, liaclcnus satis obscuram, proplcr-
cilur. Besselius in Chronico Gotlwieeiisi liunc paguin ca a Fucsslino , l. IV , p. 186 seq. , debila laurie
jiartem pagi Ilegoviac vocat, in ducaiu A!c;i:aimix niacliilus. Inde cnim disciinus cclehrc oii.u hoc
S35 CIIRONICON PETERSIIUSANUM — PROOEMIA. 291
Turgovioo castrum cum suis appcndiciis injus Bri- A indicasse
i conlcntus , qui suo (cmpore comiia iuti
gantinorum comitum conccssisse, atque in bonorttm administrabat
a : cnjus ctiam reliquos fratres tacuit,
divisione Luitfririo S. Gefhardi fralri ohtigisse : qui cuni
c isli ad genealogiam haud perlinuerint, quam
primtts adeo comcs. de Winterthur soec. x exsiitit, cdeinceps proscquilur.
unrie dein Kiburgenses quoqtte prodierunt. Testem 289 § xx- Arialbertusigitur, seu Albertus, Lr.it-
eliam hiijus rei habemus Ilarlnianniim, in Annalibus fridi
fi primi Vitodurani comitis sive fiiius, sive vcro-
Eremi, qui de Ilermanno, ab an. 1053 usque 1065 siiniliuss ncpos, ullimus simul fuit comilum in
a.bbate Einsidlensi , ex montimentis domesticis hocc Wiiueribur
"\ et Kiburg ex Briganiinorum stirpe,
referi : « Erat ex comilibus Vitoduranis, qui Kibur- noniiisi
n (ilia Adelheiric relicla. llanc Adalberti ami-
gnm etiaui condidere , et Kiburgenses ab eo deno- tani t facit Lazius , soroieui scilieet Marquardi pairis
minali sunt. Habuil fralres Luilfridum , qui ipsum illius,
i arieoque riicli Luiifririi filiani , qualis tamen
2SS morte praecesserat , et Arielbertum tum co- itemporum spectaia ralione fuisse neqnit. Nescio
mitaium ailininislranieni. > Qui ex Vitoiluranis sane s an non hic nostro sciiptore aliqua subsit per-
primus fuerit casiri Kiburgensis coiiditor, cquidem sonarum
s confusio , ut ex riuorius Marquardis , uno
non constat; forte lainen haud multum aberrarit, rnempe fratrc, allero (ilio Luitfridi, quod jam stipra
qni id cuiriam filiorum Lui.fridi primi Vitoduraiii B ssuspicali siiinus, tinicum tantiiin fcccrit, uli ct
comitis ascripscrit, aut ipsi etiam Luiifrido , « qui unumi duntaxat Luitfririum ex dtiobus , patre nenips
plura pecnlia congregavit. > Dispiicet boc Sluinpfio ceu c seniore, et (ilio seu Luitfrido juniorc, Adalheni
in Chronico (I. v , c. 30) aliisque , qui originem et e Hcrmanni abbaiis fralre, quos supra produximus,
castri et comilum de Kiburg jam ad saeculum no- IUlcunqne vero sit, recte omniiio aritlil Lazius :
nuin referunt. Quoe vero nullius monienti esse sus- < Ariclliciriem nuplani fuisse llartmanno comili
linet P. Hergolt (Geneal. Habsb., t. I, 1. i, c. 9,) IDilingensi, cui pro dote Wiutcrihur et
Kiburgensem
ciini nomen Kihurgum vix ac ne vix quidcni anlc comitaium c attulit; nani autea Brigantinoriim comi-
inilium xn socculiin anliquioribus niontinientis oc- tum t is fuerit. J Jgitur priinum per hoc mairimr,-
ctirrat. Hoc tamen dechartisduntaxat dieluni puto; i
liittni socc.xi comites Dilingenses siniul etiam Kibur-
jam enim ad an. 1027 Hcrmannus ContraclusCiiyn- j
genses effecli sunt , secus ac passim in genealogico
buigcasirum Werenharii comitis a Conrado II imp. cominnn ( islorum slemmale asseritur : in quo in-
caplum gcribit, quem Werinhariuin ad an. 1030 isitper tot llartmannoruin mentio eamdem confusio-
caput rebellionis conlra Caesarem appellat, ipro ncm i invexit qttalem in Brigantino ex lot Udalricis
etiam anno in proelio circa silvam nostram Marlia- '• supra eonqiiesli sumiis.
nam cum Erneslo Alemannioeduce occuhuit. De eo '-'' § XXI. Arielbeidem ilaque Vilodurani seu Kibur-
Hepidamius, facta pro more sexennio praeverlens , gensis f comitaius hoeieriem < comes Ilartmaiinits
ad an. 1053 Iisec habel : < Caslrum, quod Cliiburch senior' de Dilingensi in inalriinonium accepit, qu:e
dicitur , tribus mensibus obsessum , Werinhcro co- ei ' peperit Harlmannum juniorein et Adilhertuni, qui
mite frustra diu repugnanle, tandeni ah ipso rege adhuc '• superest, et lotiuspairimoiiii et matrimonii,»
capitur; > ilemque ad aiinum 1056 Werinhernm i
seu Dilingani ct Kihtirgensis comitatus , « hoercs
comilem mililem Ernesti ducis cum ipso in praelio effectus< esi ; et Udalricuin, qui apud Conslaiiiiaiii
cecidisse scribit. Wernberum istum Kihurgi comi- < episcopus facius est, ut habel Chronicon, 1. i, n. 8.
lem, ac forte eliam coiidiiorein, inter Luiifridi filios 'Si edila hacienus Kiburgeiisium seu Dilingesium
referendumcensemus.ac fralreinMarquaidi(§ prac.) i
comitum slcininata attenriamus, varios Hartmaiiiios
qui eiriem in comilatu successerit. Hunc Adclberti senioris
; vcl junioris nomiiie adnotatos reperiinus :
iu Apulia cassi palrem dicit Lazius, el fors Luitfridi iquori quiriem unice scriptoribus tribuenrium exisii-
quoquc junioris, aique Hermanni abbatis Eremitani, i
inamiis , qui nulla liabila ad praecerientes ejusdem
uli mox cx Harlmanno nolavimus. Suariere id vide- nominis seniorem illum dixere , qui suo, quo scri-
lur adjecla ibi mentio Adalberii tunc coniilatiim pserunt, lempore, prior floruit, cognominem autern
adininislrantis , iiempe a. 1053, quo abbas faelus "' filium
: aut successorcm juniorem compellarunt ,
Ilermannus xv Kal. Mart. Adalbertus anteni brevi ianliquo scilicet more pro lemporum et personaruin
posiea xiv Kal. Jul. in Apulia occubuit. Vix eniin de respeclu , <nti jam de Pippino 2SO Herist: 1o
alio Adalheito Vitodnrano seu Kiburgensi comite iobservavimus , qui ir.odo senior, nioriojuniur di>ti.s
bocc accipi possunt; nani qui ab annalista noslro est. < Sic ct liic Crusius (Annat. , p. u, 1. m, c. 11)
memoralur Adalbertus, prioris cx (ilia Adtlheitie Uartmaiinum seniorem nominai itlium Richwini ,
nepos , el lotius patrimonii haeres, anno 1065 quo cnjus pater erat Theobaldus S. Uilahici Augustani
obiit Hermannus abbas, vixdum nalus esse potuit,- praesulis frater jam an. 955 in praelio
Augusiano
ulpole adhuc circa an. 1139, quo scripsit auctor , occisus : quis vero Ilarlmanuum Ulum istius Adel-
superstes. Qua quidem ratione tollerelur diilicitlt;s heidis ultra dimidium sanculum postcrioris marilum
§ praec. mota, si prior Adalhertus Luitfridi filius dicat? Lor<>;iusarihuc aberrat Pisiorius (Scti;;t.,
dicatur, uli habet nostcr chronographus, qui tameu I. III, p. 740) , qui Harimannum seniorem o>ii::iuo
unam geueratioiiem Luilfridi senioris prxtcriisse S. Udalrici frairem dicit, cui uupta sit Adelheiri.i
vide:ur , omissis illius flliis , nepotem Arialberlum fllia Adalberti, ncpMs Luitfridi; qui aiius proicct.)
295 APPENTMXAD CHRONICONHERNIANXICONTRACTI. *9.T
liaiid fiissel quani comes nosler Viloriiiranus. At A tcn, an. 1151, 15 Nov. defunclam. De iisdcm soro-
manifcsto rnrstis errore; quis namquc credal ribus et'am agit Orlliebus De fundal. nionast. Zwi-
Hartmanno fralri S. Urialiici an 973 ricfuncli uxo- falt., c. 19 apud P. Hess (Monum. Guctph. p. 192).
rem fuissc filiam Arielberti Viloriurani, qtti primum Ubi loiorum inonialeni indueril tertia soror, haud
an. 1053 obiil? Ncc vcro semel crrasse conicntus , constat, de ca saltcm silet Siilgcrus, tibi I. c. p. 79,
insupcr ILigbaldiini Dilingenscin comitem :in. 1170 agit rie comitibus in Gamerlingcii, qui sinml Acha!-
defiiirclinn palrem slatuil Uitalrici I Conslantiensis lni:e coinilaltim tcnucrint, iiulla lanicu facta mcn-
cpiscopi , qni jam an 1127 atleoque 45 anno ante lione Arielbeiii hiijits ric Achalm. illiini Lazius pro
pr.T.tciistimpalrem f.ito cessit. morc Albcriinn nominat, peipcram vcro, ul jam
'Qiicm porro Ilarlmanniiin hic intclligat , ipse momiimus, llarliiiaiini IV Dilingcnsis filitiiu, ct
scriptor 1. II, n. 33, pro.lit, ubi llarlmannum senio- quiriem sub Oltonc II imp. ac S. Wollgaiigi fralrcm
rem comiiem de Dilingom illiun vocat , qui coeno- aul frairuelem facil; cral cnim Iliiiiiiianni istiirs
liiiim Neresheim an. 1095 condiriit. Is aulcm tesle non filius, sed cx (ilia iiepos, ncc S. Wolfgangi Ra-
Bruschio in hisloria illius monasierii , ct Stcngelio tisbcncnsis jam an. 991 defimcii lemporc, sed
in Monasleriologia ( Viri. Fianc. Pciri Sttcvia Ec- socc. XII primuin flnruit adlmc circa a. 1151, quo
rles., p. 654) , Iliighalrii quarti comitis Dilirgcnsis B auclor scripsit, sii|iei'SJlcs,uli ct fraicr ejtis Ulilari-
filins eral, maritus Arielbcitbc coiuiiissac de Kibnrg, cus de Ganieiiingen. Ilune illiim csse arhilror, de
paterUrialiici episcopi Conslanlicusis, el Harlmanui quo iia Biirckanliis dc C;is. S. G;rili c. 9 « moriuiis
junioris : quoc omnia ctnii nostro Annalista concor- csl quiriaii) arivocatiis liiijus Eccleskc, Vo.Ialricus
(lniit. Scd cl Velserus in Vila S. Urialrici (Opp. iiomiiic, ric Gauiertingcii, ac filius cjus ai'li!ic puer
p. 581) Ilarlniannum Arielbeiilis inariliim ad aniuim eorieiiijurc niortis rapitur, cl nh abbalc WTernbero
1075 notat, palicin Harlitianni cl Udnlrici Constan- qui circa an. 1166 obiit comes Ruoriirifus <lc Pful-
tiensis cpiscopi , avum vcro Albcrli, qitod paritcr inendorf illi siilisliluiiur. > De Rudirifo Pfulendor-
ruin Chronico nostro facit. Utruiiiqtic hiinc Hart- fcnsi comitc infra § 24 redibil sermo. Udalricus
niatiniim nobis sistil Burckardtis, dc Cas. S. Galli , isie in Necrologio Zwifalt. (P. IIESS,Monnm. Gitelf.
•c. 7 , dc Udalrico 111 abbate boec pcrscribcns : p 251) lcgimr v Non. Oclob., uti et xiv Kal. Ociob.
« Chyburg ciijusriam riitissimi comitis Harimanni, paler ejus. « Ulricus comes de Gainirtingen; hic
legis lleinrici iiifesiissimi hoslis, cnni multis spoliis ciim patre Amoldo comite in nostro capitulo est
siioque filio capto, castellinn salis niiinitiiin in flam- lumulatiis. >
mas desiritxii; > quod ar.no 1079 sub Ilcnrico IV 292 § AXIH. Jam ad comiles Briganiii revcrla-
J
imp.coiiiigil.Undc colligimus.llarliiianmim jam lnm mur, uhi Uzo scu Urialricus S. Gehhardi palcr pri-
fuisse Kiburgi comitem ob Arielheiricm conjiigcm , lnus scriem fixit, ibiquc cjus poslcrilas arihuc auclo-
Adelbciii patris sine niascula prole an. 1053 de- ris lcinpore sscc. xn floruit. Dc Seniore ejus cogno-
fiincii haeredem , niatrem Hartmaimi junioris et ininc lilio el in coinualu successore, iionniilla dixi-
Adelheiii, qui fralri anie obilum nionacho f.icio et nuts supra § 17, illum an. 978 obiisse suspicati.
an. 1134 morluo succcssit in utroqiie coiniialii, to- ln charla E^erliardi episcopi Coiislaiiliensis an. 1043
tius scilicet patriiiionii et matiimonii hoereseffeclus. (infra, 1. n, § 10) iiiler (esles primo loco occurrit
Hiinc Lazius , p. 555 et 559 , male confundil cum Urialricus Briganliuiis, qui cjusriem filitis fuisso
altero Arielberto de Achalm, quem atictor nosler ex virienir, el forle is ipse, qui infra I. n, § 20, mcmo-
una filiarum dicii Harimaiiui geniliim scribit, uti ratur « Urialriciis Sjnior comes Briga:itiiuis > P>
niox viriebinius. lershtisii in clauslro sepnltus : Senior aiitem diclus
291 § XXII. Proeter inemoralos ires Harlmanni respectu aheiius, forle ejus filii, aut ncpotis potius
Scnioris lilios toliriem arihuc cjusriem ex Arielbciria (tii(/. scbenia genealog.) qui an. 1097 ohiit cx Ber-
Viioriurana, seu Kiburgcnsi filias assignat Anualista, iholdo Consiaiilicnsi in Ctironico, ubi hoc ci clogio
« qnae modo, inquit, in saiiciiinoiiiali liabilu com- parenial: <Udalricus coines |ira:claiissinius,in causa
'
TOOranliir,qiiaruni una gcniiil Vodalricum coniitem S. Petii conlra schisiuaiicos propugnaior fervcntis-
de Ganiiftingen ct Aililhertum dc Aclialmin, qui siiims, hcii! satis iimnaiura inortc, scd cum bona
ambo adhiie viia potiiniiur. > Ilorum mairem, ciijus coiifessione riiem clausit extieniuin, el apud Bri-
nomcn silel nosier, Citisius (Aunal. p. n, I. i\, gantiiiin, ubi ipse moiiasiicam vitaui insliliiil, ho-
«. 20) Arielheiricm vocat, filiam Harimauiii rie Di- nuriiici scpeliliir vi Kaleml. Nov. > Notalur pridie
lingcn, sororem Urialrici Coiislanlicnsis cpiscopi, hiijiis diei in titiito Zwilaliensi Necrologio, Ulricus
uxcroni vcro Uilalrici coiniiis de Gatnerlingcn, cx comes cle Biigantia, in Petershusano plane oniissus.
<juo allerum Urialricum progenuit, cl anno 1101, Mortis cjus genus descrihil Chronicon nosn um i. m,
conscntiente attt mortuo jam marilo, moiiialis in §23, ubi fiiii quoque ipsius enuiiieranliir Rodolfus el
Zwifalien facla posl tiigenla annos, a. 1131, deces- Udalricus, ex Bciiba'Rodolli anticacsaris cl coiuilis
sit, nt refcrt P. Arsenius Sulger in Anrialibus Zwi- Ulicinfcldeits s filia, in ulroque dicio Nccrologioad
fall. I. I, p. 57 et 77. Huic alieram pariier ihidcm <liem 20 Jauuarii adnolata, ciijus eliam nuptiae re-
iiioiiialcin adjungit Hedwigem seu Hadewigem, fcrtinlurl. m, § 21. De codein Urialricohaec insuper
Uiidemqite ex Sulgero I. c. abbatissam in EVIstel- scribil irienr Beiihol.-Ius Constant. ad au. '093.
297 CHRONICONPETERSHUSANUM.-PROOEMIA. 298
« Dux Welfo et comes Udalricus de Briganlia, et A tompore scu a. 1102 ncpotem jatn adolescentem
alii qtiamplures omnimodis se inviccm incendiis hahere potuil Ber.ha iHius iilia.
devaslare aggressi stinl. » Catisam dissidii non Quoe igitur Bruschius 1. c. scrihit, ncquaqiiam
prodit, inde forte enali quod jam ium in partes de « Ruriolfo sororio seu Pfullenriorfensi, scd de ipso
Coesaris inclinaret Welfo, uti de eo rcferl Berthol- Rudolfo Briganlino iiitclligcnda veniunt, Berlhx (ilio
diis an. 1095, a quibus abborrebat Udalricus, pon- (Iiifrn 1. III, § 23): 294 V"< ut somnial Lazius
iilici addictus. Aliam afferl P. Hess (3lon. Gueif. p. 557, ducia uUimi coniitis a Pfullendorf et Sigma-
p. 159), quod Otlo ultinuis comes in Biiochorn bac- ringcn filia, locorum illorum comes sileffectus; qua
rcUitatem suam ccsscril Welfoni, uli narral ano- enim ralionc uliimi Pfullcndorfensis flliam coujugcni
iiynius Wcingartensis c. 8, § 3 (Ibid., p. 18), quam habere poluit Briganlinus, cttjus soror Pfullcndor-
lanien sibi polius jurc propinqiiitatis competere fcnsi nupla allerum ejusdcm familiaccomitem pro-
exislimarit Udalriciis Brigaiilinus. Ulriiin aulcin hic geiiuit? Nec uspiam Ruriolfum biinc Brigaiiiinum
Udalrici senioris filius, aut magis cx Otlone lilio comitem qnoqite a Pfullendorf nppcllalum reperi,
nepos diccndus sit, uii in sequcuti schemalc geitea- sed errore duntaxat rcccntiorum scriplorum uter-
logico merito suspicanmr, aliis disqoirenduni relin- que in unam pei-sonani coaluit. Factum id maximc
«qtiimns. S est poslquam, morluo Rtidolfo Brigantino, quo 3nno
293 § XXIV. Udalricum in Augia Briganlina incerluin, bona ejus ad Rudolfum de Pfullendorf
majore, seu V.ererau, uhi sepultus csl, vitam mo- ceu sororis sutc fllium devolula siint, a quo lempore
nasticam insliluisse, cum Bciiholrio parilcr cbro- bic modo comes Brigantinus, modo de Pfullendorf
flographus nostcr tcslalur, 1. m, §19 scq., nec non nunciipatur, uipoie ulritisque comitaius hoeres. Quae
liruschius aliiquc eiuri sccuti, ut tamen hxc rie se- quidem omnia aperte confirmantur ex diplomaie
cuuda fundatione , seu primoe prhieni jam faclae Friderici I imp. an. 1170 (apud P. Herrgott n. 240),
reslauraliene rectitts iulclligant. Abcrrant veio, quo stiscepiam ab Eginone Ciiriensi episcopo Cu-
dum idad aiiniim 1098 consigiiant, quo jam obierat riensem advocaliam Fiiderico filio suo Suevioeduci
Udalricus, quem Briganlix simnl el Rliaclorum comi- eo jure concessit, < quo cam comes Rodulfiis de
leni siatuunl, quod ejiiscomitatusin Hhxtiam usqtie Bregcnze, et postmodum c.omesRudolfus de Phul-
sese exlenderiL, ut patet ex diplomale Henrici IV lenriorf obtinuissc dignoscilur, > i;ui liic eiiam sub-
pro monasterio Fabaricnsi an. 1095, apud P. Herr- scribitur uti et in altero anni 1152 {1. c., n. 233),
^olt n. 151, in quo Curvalia in cornitalu Odalrici Rodulfiis aiilcm Curicnsis seu Briganlinus adhuc
tomitis de Braganica sita dicitur. Isihxc restatiratio au. 1127 notatur (Ib., n. 208). Hoc poslea morluo,
iu Gallia Christ-, t. V, p. 972, ad an. 1097 refertur, C et mascula stirpe Briganlinortim cxstincla, ad Pful-
quod forie de ecclcsia ex lapidibus aidific3':i al> Jejidorfenscs per ultiuii Brigantini filiani, el pariter
Udalrico coepla(I. n, §22) intelligendum, quam per iiorum poslremi Rudolfl filiain Itam Alberto
dein perfecit Rudolpbus Urialrici el Berihae filius, coiniii nuptam, omnes illorum possessioncs ad
an. 1125 ab Udalrico episcopo consanguineo suo Habsburgenses co modo devenerunL, quo prius jam
consecratam; cum jam prius circa an. 1090 clau- DiUnganipcr Adelheidam ullimamJiicredem in a!-
strtim et oratorium Jigiieiim ibidcin fuerit ex- tera stirpe comiluin in Winlcrlbur etKiburg succes-
•slruclum (I. ui, n. 20). Porro dislinguendi hic sunt scrunl, qii.ie tandem el ipsa Habsburgensibus obve-
duo Rudoifl comites ex Ollone de S. Blasio, qui nerunl. Cxterum Rudolius islc de Brigantia Udal-
cap. 21 ad an. 1167 ita scribit: < Rudolfus comes rici fllius is ipse est, qtiem inter el Udalricum (1,
de Phullendoif sororius comitis Rudolti de Bregan- episcopum e D.,Blasii monacho a. 1127 elcctura.dis-
lia omnia praeilia sua bicreriis loco iiiiperatori [Fri- corriia suborla esi, prxlcxtu quorumdara bonOruui
«lcrico1] tradidil.» Quid vero per sororium inlelligat, fltiaeS. Gebbardus quondam ex sua haercditate Bri-
in mox praecedciiiibusdcctaral, dum etimdem impc- gantina monaslerio Pelershausen donavit, ul scribit
ratorem sororiumWelfonis appellat, (ilium sciticel Manlius in Chronico, ac memiiiil eiiam nosler 1. IV,
sororis Welfonis Jtidilhae, ac filiac llcnrici Nigri D) § 20. Quid porro actiun sil dc U.lalrico Kudolfi fra-
Bavariae ducis. Igilur ct hic Rudolfus Pfiillendor- tre, nos latet; sed eum mature morluum fuisso
fcnsis (ilius erat sororis Rudolfl Briganlioi; unde ct suspicamur: secus enim ad aliam familiam non per-
Sruschius in Augia Alba Brigantina Udahiciim Bii- venisset iste comiiatus, si supervixissel, aul mascu-
ganlii comitem, qui anno 1097 ohiiL, rccle avuin lum sallera hseredem reliquissel.
dicit Rudolfi a Pftillendorf, patrera scilicet malris . Alque hajcjani ultima in Clironico noslro esl Biri•,
^jus, quam Elisabetbam nominal, sororem RudoIA gantinordiii comilum, unde orlus fuit S. Gebbarrins,
firigaiilinL Es hoc ipso auieiii subsistere nequeunl menlio; quorum sericm in Rudnlfo, ul videtur,
qu« idera Bruscliius, I. c. sciscit., de illo Rudolfo exstinclain nec nos ulterius proscquimur, quanr
Plullendorfensi jam n. 1102 altcro iliius monasterii nonnisi ad illustrandum Chronici Pelershusanl
funriatorc.Bertha siquidem.aviaillius malenia, tiinc scripiorera hucusque perduximus, sacpius quidem
vix qufldragenaria esse potuit, cum Rudolfus ai.ti- per conjcctnras tan(um,suis lamen ralionibus fullas,
cxsar paler ejus secundas nuptias cum inatre cjus flrmioribus 295 producenriis ullro subscripturi.
Adelheirie demtim anno 1061 inierit; nec adeo illo Ut aulem tota hujus systcinaiis ratio paleat, se-
PATROL. CXLIII. 10
299 APPENDIX AD CHRONICONHERMANNICONTRACTL Vfo
qucns proponimus stemma gencalogicum istorum comiliim inric a patre S. Gcbharrii, omissi >', qi.;c
superius § 14 jam nolaia snnt.
STEMMA COMITUM BRIGANTINORUM
A PATRES. GEBHARIII
Sa;c. x usque ad fniemhujusslirpij
ex Chronico Petershusano.
UZO seu Udalricus. THIERPURGA uxor.
1. Udal.iciis comes 2. Marquardus 3. Luitfiiriiis 4. S. Gchhardus cp.
Brigantinus f comes in comes iu Consiani. \ a.
978. Goldiniiishiinrierc. Winteiihur. 995.
Udalricus comes Brigantinus, alicrulrius Marquardiis, seu Lititfririus, comes
fralris filius a. 1045. in Wiiiterlhur ct Kiburg (705).
Ollo (705") comes RheetiacCuricnsis Arialbcrlus alterulrius filius, comes in
. 1079. Winiertbur et Kiburg. f a. 1053.
Udalriciis Briganliae comes f a. 1097. Adclheidis uxor Harlmanni scnioris rie
Berlha uxor. Diliiigeu.
Rudolphos comes Urialricus. Elisabeiha Adclheidis Uri.ilriciis Haiimannus Adelber-
Brigantiae a. 1127. soror nupta uxor Urial- cp. Junior. lus Oilin-
ccmiiiPfuI- ricideGa- Constanl. geiis/S ot
lcndoiiensi. nieiiiiigeii. Kiluir. en-
sishaer.*.
Ruriolpbus de Phullendorf Arielberlus (!c Gamertin^en,
ux. Wlfildis Guelfica. Udairicus de Achalm.
Ita lilia, uxor Alberti
comilis de Hasburg.

296 § XXV. Priusquam disquisitioni huic finem \ runl, quam aliam haeredilateni acquisierunt? Viiiiim
imponanius.reslat ulFuesslini assertum discuiiamus aliunrie etiam assertum lioc sustineri nequil; hac
dc Cuonone comilc, qui in Chronico nostro (1. m, eniin ratione Cuno iste patrem hahere dcbuisset
n. 5) cx concubina paler fuisse dicitur Thcodorici Luitliidum, primum ex ipso Ftiesslino Vilodura-
an. 1086 Pctershusani abbatis, Luitoldi et Mar- num comilem, cuin filius ejtis Tbeodericus jam
(ruardi, quos riuos ullimos post obitum palris in jus an. 1086 abbas cxstiterit; nec adco Dilingenses'Ki-
ilurtmanni comilis de Dilincjen cessisse ait scrip- burgcnseni, sed bi potius Dilingensein cqinilatiim
tor, eo quod ex uncilla nali essent. Ilacc ita aeci- hacredilale ohtiiiiiissent. Aui quoinorio fratres isli
pienda arbilror, ut lilii illi, ceu illegitimi et insuper succcssores dici possunt Haiimanni de Dilingcn?
cx aneilla (llartmanni ulique subdiia) n.uijus pa- qui tamen ipse Adelheiricm ultiiui Vitodurani co-
ternce hacredilatis amiserint ad Diliiigeiiseni comi- milis Adclherti flliani conjugem habuil, unde Han-
tem devoluliim, cujtis forie miles seu vasallus erat mannuin juniorein et Adclberliiin proximos suos
paler coruin Cuono. Constal id, cx illis quocposiea successores progenuil, quorum ullinius sallem
babentur, Luiiolduiii filiorum altcrum a rege Hcu- adhuc au. 1151 superstes fuit, totius patiimonii et
rico IV privilegium libeiialis pro se ac suis postcris mairimciiii hieres. NuIIus ilaque nec intcr Vitodura-
promeruisse; igitur pritis illam amisil, cum in jus B nos seu Kiburgeuscs, ncc inter Dilinganos coini;cs
Harlmanni concessil. Quaeduiii perspicua sint, ne- relinquiltir locus Cunoiii ejiisque filiis, alibi forle in
scio sane qua rationc Fuesslinus t. IV, p. 191, citala Suevia inquirendis; qiiortim vero famili.im inqui-
Chronici verba in eum sensum inlerprelari potuerit, rere nostrum haud iulcrcsl. Qui porro in Chronico,
quasi ambo isti filii Dilingano comiti in coniitaiu qiiorijam damus, hinc inric occurrunt comites alii\o
successerint, atque exinrie Cuonoiiem liuiic eorum nohiles, suis locis in subjunclis nolis, quoari eoruin
patrcm comitibus de Wintcrthur, seu Kibuig arinu- noiitia haberi poterit, hreviter illusirabimus, uti et
meret. Aut nuin ideo Hartmanno succcsserint, qitod nomina locorum, sxpius lamen hariolanrio extun-
ex ancilla nali sunt, unde propriam polius amisc- denda potiusquam certo rictcrmiuanda.

(705) Generatio baec inserenda videlur, ne ni-
miuin protrahatur aelas Udalrici comilis, cujus paler
cognominis jam an. 978 ohiil, cujns filius vix fuit
Berthae niaritus primum an. 1097 moiiitus et qui-
dem immatura morte, qui ex diclis vix antc an.
1080 Berlham ducere' potuii. Facil htic Bernol-
dus auolior, qui ad an. 1079 refert Woifonem
ducem Rhxiiam Curiensem invasisse et comilis Ot-
tonis filiuin subegisse: qui litius alius esse vix poiuil,
quani Udalricus iste junior, Offo cciie provincialis
ct comes in curia Rhxiiensi notalur in diplomaie
Henrici III imp. an. 1050 pro nionasterio FahR-
riensi in illo coinitalu sito, scilicel in comiiatu Odtd-
rici comilis de Braganicu, ut hahct diploma Hen-
rici IV imp. a. 1095 ap. P. Herrgott. n. 191. Igitur
iiltimiis Iiic Urialricus Ottonis istius lilitis fuisse me-
rito jiiriicatur.
(703*) Generatio hxc non ex Clironico noslro, sed
ex Lazioinserla est.
 :,oi CHRONICON PETERSHUSANUM. — LfR. I. 50*

INCIPIUNT

CASUS PETRISHUSENSIS MONASTERII

SEU

CHRONICON PETERSHUSANUM.

I.1BER PRIMUS.

2S7 § '• De dhtinclionibus Galliarum. ,\ iatenus antea cobiheri poluisscni, quam regem
A
manus g'.adii vila privarei.
TrcstlistinclionesGalliarumessememoranlur(704).
1'na siquidem Gallia Comala, quae et Italia, quarn §111.
Longohardi atque Romani incolunt, vocatur, eoquod Rege igitur inlercmplo, limentes hi riuo conspira-
llaiici anliquilus comasprae aliis nationibus diligea- tionem comprovincialium suoruni, ari aviinculum
lius nutriebant: sive irieo Comata dicilur, hoc est, suum imperatorem attgustiim se coniiilerunt, ei, ab
ornata, quod Romana urbe, quoe fastigiuni imperii eo gratanter suscepti, in Alemannia Ioca liatiilatio-
lolius orbis retinehal, decoratur. Alia vero Braccata nis acccperunt quamplurima, ct sicnt multa, iia et
Gallia, qtiam Theotonici iiihabilant, ideo noniina-- optinia. Dedil quippe cis Polamum (705) ct Brigan-
iur, qnoniani Theolonici braccis sive femoralibus tium (706), Ueberlingin (707) el Btiocliorn (708),
pliis aliis gentibus uiunlur. Teriia atilem Togata Ahiliusin (709) et Turingin (710) atqne Iljistir-
(jaliia pro eo nomen accepit, quod iiujus provincioc gou (711), Winhilure (712) quoque cnni orauibus
incolae togis, id est, veslibus diversi coloris, et us- ;appenriiciis eorum, cl in Rhatiia Cuiicisi Me-
que ad calcaneum periingentibus, coutuniur, arieo soucb : (713) et alia mtilta, quoe vctusiate lciiiporuin
ni bac tabe eiiam alias circumpositas infeccrint na- '
mcmoria deleta stint. Talibus igitur ab impcraloro
tiones. Et haec quidem, ut diximus, antiqtiilus sin- doiati rionis, cum ea ariisscn', et suo juri mancipas-
gularum provincianim eraul propria, niiiic aulcin '•
sent, viris suis nobilissimis, qui sccum vencrant,
singularum sunl comraunia. •ex eis dona largiti sunt, et nni quiilein ricderunl
II. coniitim Turiiigin, alteii Uebcrlingin, alii vcro Buochoro,
§ Origo Brigantinorum. qui eliam postea ctimeis connubia inisciieruul, eis-
In hac igilur Gallia qiiam Togatam diximus co- Gtie <" affiiiitatc conjuncii sunl.
gnominari, eral quidam vir nobilissimo genere rie- § IV.
«coralus, cui rex Francorum, qui et imperator Ro- Igittir postquam Gallorum furor, quo conlia hos
iiianorum,sororem suam dederat in matiimonium, ex tduos germanos exarst.aiit, sopitus cst,
propiuqui
quaduos 298 gcnuitfilios, qui ambo siiul(704*) sicut et c amici corum niittcnles, ut in patriam suain rerii-
clarissinii genere, ila et animi virtule. llaque cum rrent, rogavoruni. Quoriini wius
niagnis preciiuis
ariolevissent, et rebtts opulenti, viribusque alque ar- <J
deviclus in patriam 299 rcdiil, altcr vero noniinc
mis essent acerrimi, contigit ut ininiicilioe venc- \
Vodalricus in Alaniaiinorum provincia remansil, cl
ntim inter ipsos et regcm ipsius provinciae irrepe- fl
omnia qii;e ab iinperalorc ilala cranl oblinuil, ct
rel, eorumquepraccor !ia in tanium iiificeret, uiniil- p ,,posleri ejus usipie in pr&scnleui diem.
(704) Legendtis de triplici hac riivisione voieris u
mici ex cnarta a. 802 in pago Argengewe, juxta
Gallia: inler alios ^Egidius Tschudius in riescrip- >
Walaliidum jam saec. vn veiustate coll:ipsi;in,'pnsi-
lione GalliaeCcmalae. Hanc vcro perperain insliluit e restiluium.
ea
Chwiiici scriptor : Comata cnim Gailia eratTrans- (707) Olini curlis rcgia in pago Linzgovvi'.
alpiaa Romanis riicta, seu Celiica et Belgica : Brac- (708) In codem pago, auibie iiuncciviiatcs impe-
caiam constitucbat Gallia Narboncnsis : Togala vero riales. r!
Cisalpina diccbatur, seu Cis et Trans Pad.ma, arieo- (709) Ahatisen ihiriem.
que lota fere Lombardia, cnjus incolie Ronianoium (710) Turingen iu eodem Iraclu, a quo capiltiiiim
togis oblongis ulebaniur. n
rurale iioinen habet.
(704*) Ed., facti sunt. (711) Hairigau inter oppiria Waldsce et Wurzach.
(705) Regia lisec curlis forte poslca primum Bii- (712) Winlerlhur, Turgoviae caslruin.
ganlinis accessil, in quorum dictiictu jam anlea (713) Misax seu Mcsax,"lat. Mcsaiieiim, unrie val-
eral, elsi fisco rcgio iidhuc parens. lii Mesaucina, ital. Misocco.
lis
(706) Oppidum seu caslrum ad oram lacus Boria-
3113 APPENDIX AD CHRONICONHERMANNI CONTr.ACTI. 304
V. Uzzo S. Gebehardi pnler. \ cum Deo agere video, ab omni vos deinceps icgnli
Ex biijtis ilaqne scmiue naliis est Uozzo, pins et serviiio libens absolvo. >
venerabilis comes, qui habilabat aputl Biiganiium, § VI. De progenie Ulzonis.
loco qui arihuc ruinas ostenriit antiqux hahilatio- Ilic ergo qualuor genuii filios, iinuin nomhie Udal-
nis (714). Hic accepit uxorem, nomine Dicipiirgam, ricum, allerum MarqiiarJum, ieriinm Luitfridum,
secundum Deum valde religiosam, secumliim s:ecu- quartiim vcro lotius riccus gcneris Gehehardum.
lum vero nobilissimam. Hie Uozzo tanlac fuil pieta- Ipsum Uodalricum ob lepocm vocaverunl Uozzo-
tis ct meriti, ui eiiani aves cjus saiictitalem scnti- ncm.ciijus filius Uodalricus fuil in bcllo quori Oito
rcnt, el ail ejus mensam inircpirie arivolarcnt, et de impcralor cum Huugaris pugnavit juxia Viiidelienm
cjus manu cibum capercnl, et cum aliac saiialoe ab- Augtistam; paler vero Lindaugensc monastcriiim
irent, aliae dentto s:tttirand:e veniienl. liem una die suis ex procriiis nohiliter riitavil, tibi et venerabilitcr
diluculo ad ostium ejus cubilis cerva c silva arive- tumulattis quicscil, cujus posteritas adlmc (716)aptiri
niens petie pulsavil, cumque osliarius aperirel, et Brigantium floret. Marquardus auleia filius ejus
virieret, ac renunliaret bestiam aslarc, ostiumque conicsefJeclus in amicitia Otionis iniperaloris pluri-
pulsassc, ille pietalc docente proenoscens aliquani mum poluit.
necessilatis causam besliam illuc adduxisse: « Eia! p § VH. De Luilfrido Gebhardi fralre.
inquit ad servum, sequere eam, etvide si quid.forie Igitnr cum hi quatiior fralrcs dcfiinctis jam pa-
velit. i llle nihil moralus sccutus est praccedente/.i, rentihus hoeredilalem inter se diviriere vellent, unus
quoediixiteum in silvam, et oslenriit ei parlum suum eortim Luilfridus superius nouiinalus, cum esset
in compede haerentem pede, cl stans dcmisso eapiie, deses et imbellis, cauterisque despicabitior, verens
niotu aurium quasi rogare cospit. Ille confestim dum ne forle propier ignaviam suam a frattibus in riivi-
periem hiiinulo tlc comperie cxsolvit, cerva cuni ca- sione coiilemiiereliir, secum tractare cospil 301
lulo laaiain silvam abiit, el servus ad dominum suu>a qua arie eos circumveniret, ut sibi pariem lucrerii-
rediit, eique qtioc gesta sunl nuntiavil. Talibus et latis non negarenl. Mulla igilur secun volvens, el ad
bis simihbus saepius cum hoc venerabili viro Deus ullimiim utile sibi snisquc posteris consiliuiii rei>e-
quasi joculabalur, quia jocundus homo, qui mi- riens, sic tinum ex fratribus-suis, aliis ignorantibus,
serelur in Domino, non comniovebilur in aner- affatus esl: < Scis, inquiens, fraler, scis quod ego,
nuin. vobis fratribus meisimpar, nequaquam negoliis soc-
Alioquoque lempore, cum idem venerabilislluolzo culi irioneus appareo; sed si meis consitiis assensum
comes in aula iinperaloris demorarciur, contigil pracbucris, non niodicum coiiimodum tibi liiisquo
uno die ut leo de cavea evaricret, et more suo quac- C j^ioslcris praesiabis. Te enim prac c;eteris fratribus
Cunque invariere poterat discei perel; cunique ei iuillns nieis liiligOjtecumquehiibilaredesiriero, et ideo.cum
appropinquare audercl, sed omnes antc cum fugc- venltim fuerit ad divisionem haereriitatis nostra,
rent, siiggesutm esl imperaiori a quibusdam quaie- omni nisu salage ul in mcam paiiem ceriat Winlir-
nus jam diclo viro Dei Huoizoni comiii dicerci, ut lura (717) cuni suis appendiciis, sciasque procul
leonem inviriute Dei aliquaiiiulum miligarei, dicen- dubio qitoniain, si haec in meam deveneriiii propric-
les se experimenlo 300 diriicisse ipsum in Domino talem, qttod lihi ea sum traditiirus, ct ipse leciini
tantre virlulis fuisse, ut, si voluissei, facile leonis dcinceps, qiieiiiadmoduni jusseris, ero permansuriis;
ferocitalem mitigarel. lmpcraior autem h;ec anriiens in hoc ergo lua; consule uliiiiati, ei meoe obtempc-
nil moratus lluolzonein advecavil, eique liuniililer rare sludc voltinlali.» Sicfratri secunrio.sicclam lo-
pro instanli causa supplicavii. At ille prinio huniili- cutus csi ci terlio, singulis credcnlibus quod h;ec sui
lalis gratia se lanla lenlarc posse excusavit, ad ex- amorc loqucrelur, oinnesque hac spe prompios ad
tremum vcro, cunclis qui aderanl, simul cuni impe- cflcclum stioevoluntatis rcddidil. liaque cum vcnlum
ratore poslulantibus acipiicvil, sequc looni sacvienti csset ad divisionein, et unicuique sua sors cadeiei,
obviam rieriit. Slalim ergo ui euni leo viriii, cum singiili feslinabanl Liulfridi pelitioncm adimptere
omni ferocitate, quasi lotuin continuoeumriisccrpiu- D propier ejus, quam jam dixiinus, promissionem,
rus, accurrit; sed illo cxpausis nianibus eum exci- ignoianles singuli, quod uniciiiqiie eorum xqualia
piente, repenle suam feiocitalem leo oblilus lolitm promisisset, El quoniam omnium par crat volunias,
se ante pedcs viri Dei prostravil, eosque lambcre facile ad effectum est pcrduclum qtiod omnes una-
coepit; quem ille manu demiilcens niagistris ejus nimiler voluerunl, elLuilfrido Winlirtura cum omiii-
imperavit ut eum absque pavorc lenereut atque bus appendiciis suis confirniaverunt.
recluderent. Hoc viso imperator (7! 5) obsitipuit, Al ille, merito laclabiinrius, sibi irariila adcns
stio juri maiicipavit univcrsa, atque
eique venerabiliter obtulit dicens, « Quoniam vos cgrcgia pra:dia,
(714) Tesle Sprccboro Pallad. Rlirct., anno 918 (716) S:i'Ctilonenipc xii, quo scripsil. auctor
Hermannus dnx Aleniaiiiii;e castitim Briganliiim (717) Inric (lisciniiis Winierihur, Turgoviae ca-
jr.ssu imperatoris Oiionis cepit, ac forie eliam de- striiui el oppiilum iu diicalu Alenianni;e, ad comiles
slruxit, unile haec.rudera. Biigaiilinos pertinuisse, ex quihiis bic Luilfiidus
(715) Vuletur fuisso Henriciis anceps, aut filius pn piiiiin exinde comiialnui crc.vil, qui poslca ad
Ouo imp. ci sangiiinu junctus, ut ex pravia disqui- Diliugeiises transiit. Yid. Lew. icx. h. v.
sitioue § 1i liquel.
305 CHRONICONPETERSHUSVNUM.— L!B. I. 500
tali fratres fefellit astulia, alque agricullurac ope- A Privilegium de Obirndorf.
ram dedit el mnlla peculia cougregavil; acceplaque t Noverint omnes lam praesenles quam fuluri
tixore filium ex ea genuit nomine Ariilbertum, qui qiiod q ego KEBEHAUT, sanciacConslantiensis Ecclcsiae
ciini B. Leone papa in Apuliam transiit, ibique pro f raler i indigntis, cogilans pro remeriio animae meoe,
causa S. Peiri conlra Norlmannos, qui Apuliam in- nec n non cvangelica el aposloliea scciiius exeinpla,
vaseranl, pugnans occubuit. llnjus filia erat Adilhei- cum c consensii 303 fratrum meoriim (720), ct inanu
dis, quam comes Hartmanniis senior dc Dilinga in advocati a mei Uodalriei, juris mci proprietatem,
uiatrimonium accepit, qux ci peperit Haiimaiiniiai qiiam q parcnltim succcssione in locis llobcrnrioif
juniorein, et Adiibcrluni, qui arihiic snperesl, et (721), ( Hakelinbach (722), Pilotfhinga (723), Luile
toliiis palrimon.i et malriinonii haeres cffeclus esl; estorof (724) cum omnihus appendiciis ;id ea lcni
et Uoilalricum, qui apuri Constanliam episr.opus loca } perliiientibus, oedificiis,mancipiis, pascuis, sil-
faclus est, de quo posica forsiian aliipia dicturi \vis, aquis, aquarumqiie decitrsibtis, mobilihus et
sumus; filias qtioque tres, i|uae niodo in sanciimo- \immobilibus, etcunctisad cadcm loca perlineniihiis,
uiali babitii coinmorautur, qiianiin una geuuit [quonlriignoscor [ habere, trario ad sanctiim praedictie
Uodalriciim comiiem de Gaminingcn, el Ariilbcr- Consiant. f, ecclesiae coenobium,fratribus Dco ihidem
tum dc Achalmin, qui ambo adhuc vila poliiinliir. B assidue ;; famiilanlihus, cui vir summoc religionis ac
302 § VIII. Quomodo Gebehardus hwreditatem doclrinac 0 Chuonrariiis episcopns regimine spirilali
adeptus cst. rIiroefeclus esse vidclur (725): ea lamcn condilione
Junior igilur snpra mcmoratorum fralrum, sed uutego, eamdcin ad mc recipiens proprielalcm, vcl
ornamenlum eorum, Gcbehardus,ex defuncucmalris alius a ejusdem fraiernilalis, qiieniciinqiic volucro,
Diclpurgacutero excisus, ct quibusdam fomcnlis ob- censum c inde persolvat, id cst singulis quibtisqne ab-
volulus est usquc ad teinpus nativiiaiis, Dco ejns hiinCin 1 posterum annis, feslivitate S. patris noslri
viiam ad nuiliorum salutem rescrvaiile. De ialibus ac a venerabilis pap;n Gregorii (726) praedictis fralri-
tamen excisis lillerac testautur quod, si vila comes lbus, sicut canonica monstrabii regtila, servialur
ftierit, felices in munrio liaheanlur. Ilaque cnutritus ((727). AcliimConstaiitiaequaiia Id. Marlii, praescnte
e.l lilleris trariitus, apuil Conslanliain erudilus, ihi- et < confavenie praedicloarivocato meo Uotlalrico, nec
que canunicus faclusest, cujtis Vil.im quoniam alio noii 1 ct aliis lcstibus, quorum subscripla sunt no-
cpere (718), ut potuimiis, exseculi sumtis, nunc niina 1 : Ehcrharri. Liulfred. Ilildibold. Chuzzo.
paucis allingemus. Denique cum fralres ejus, sicut *Cozpret. Adilpret. Mereboto. Liulpret. Sigibert.
superius relulimus, sortes boereditatis intcr se dis- _' IHadeperl. Dietger. Wern. Adilgoz. 1
iiihuerent, dixerunt hunc esse clericum, ncceorum § X. Quomodo quasivit ubinam monaslerium con-
slrueret.
lixredilatis inriigum, ex facullatibus Ecclesiae satis
ille haecainlicns cum Ciiii) autem placuii ci qui cum mirabili ordinerie
opiilcntum. gravi inilignalione
ulero malris suoe et vocavitper gratiim
porlionem suamevqtiirehal; et, quoniam eloquentis- suam ut csset inscgicgavit, riomo Doniini luccma arricns ct
simus eral cl cflicax, coniminabatur eis ad iiltimum
si sibi hocreriiiaiissuoenollcnl dare, lucens, coiiiiuuo non acquievil carni el sanguiui
quia, sponie jus
searmu sumpluruiii, seque gladio dcfensurum. Ila- ut indulgerel otio vcl voluplali, sed mente pcr-
tractans quomodo ad hoc vocatus eral ul iu
que, hoc audiiu percipientes, inviti feccrunt quod
vinea Domini laborarei, eamquc excolerel el niclio-
sponlc nobierunt, eique partein suam ex integro
tradiderunt. rarcl, coapitinvesiigare per consilium Spiritus san-
ti quo iugenio se, vdaii damula, cxcuterel rie biijus
§ IX. De Itis quw ad Constantiam tradidit. imuirii (lccipula, ul, vcluti llebr.cus servus, septimo
At ille, quoniam lex Dei eral in corde ipsius, aiiiio, hoc esl, post transaclos lahorcs liujus muurii
tcrrcnis divitiis non supplantati sunt gressus ejus, libcr Sabbaia agere poascl in 304 saecula. Dcnique
seri a.l ceclesiam S. Mari;c Conslantiae (719) par- omni iiilciilione cxquircbal quonam morio Cbrislo
lcm pracriionimsuoriim lemporihiis heitla;memorhc D^ acceplisMinc, qiiiecnnque hahebat vcl acqiiivere
Kuonraili pncsulis trariidit, super quoolalc privilc- poterat, offerre quivissel : et lale deinum repcrit
gium fecit: coiisiliuui, nihil sux saluli mclius profutiinim quam

(718) Depcrrit bacc viiaeS. Gebchardi llisloria a
Cbronici lmjiis aiielore scripla; qu;c enim apuri
Bollandianos t. VI Aug. p. 115 habetur, a Maulio
sae<:.xvi ex seninrum trariilione conscripla cst,
uuiltum lamcn convenit cum iis quoe liic nar-
rantur.
(719) Consiantieusis ccclcsia»c.ilbcriralis canoniei
commiinemlunc vitam agebanl, unric et fralres vo-
cabaulur, ipsnrumqiic habiiaiio ccenobium. (GER-
BEIIT.Hist. Sil. Nig. I. I, p. 154.)
(7-20)Ergohabuit fraires, supra nomiualos, secus
ac Lazins aliiquc scniiiinl; ae forle ipse ejus arivo-
catus Udalricus inler illoscrat.
(721) Oherriorf in capilnlo rurali Lindavicnsi.
(722) Viiletur essc lleggelhach iu capii. Ysnensi
§ 54. Hiigilimhacli.
(725) Billalingen in capilulo Linzgav.
. (724) Liggerstorf in capil. Stockacb. Loca scilicct
in pagis Linzgove, Hcgovc et Algove, ubi patcrnaj
possessioncs cranl. Vid. inlia § 5i-.
(725) S. Cotiradiis an. 974obiil; igiturhxc chaiia
prius jam dala fuit.
(720) Palel liinc, Gebhardtimetiam anie fniidatiiin
iiionasteiiiim el acceptas Ronia reliqiiins cxiiiiiinn
S. Grcgorii papaefuisse cnliorcm.
(727) Vid. inlia 5 34.
507 APPENDiX AD CHRONlCONHERMANNICONTP.ACTI. 50S
coiislruerc nionasiciium, cecpiiqnc locum quoererc A ligna, ncqtie pascua Fiabera poterai:!, (;ile jus i!t;s
huic aplum consilio, in quo salisfaecre possel suo omnihus cortimqtie posicris in subsiriium allribuii.
ilesiderio. Citinqiie in qiio.iam loco hac ex caiisa iil a mortuis exuvia: non lollantur, scri postcri cx
pcrnoctarcl, ciimquc iota noctc raniiiiculi claiaorihu» integro qtionquerelicta possiderenl, t-t lanlnm n.ivi-
ex palude inqiiielarcnl, el cuni tiic facta locum garcnt ad eommuncm ilominonim siiorum ncccssi-
luslraret, ut si ad ejus volum ulilis essel perspicerel, talcm, eisque, qnibiis hoc iugenii essel, pisrarculiir.
inlerrogasse feriur quo vocabulo ccnseri deberct, si Hoc iriem jus etiaii) mouaslcrii faimiiis constiliiil ,
<ella ibi conslrucla fuissct? Unus conlinuo ex obse- exceplo eo quod !;:, quouiam nliqiiantulum in
qnio ipsius responriil, raiiuneiiloriim Cellam eam agris cl pralis Iiahcul, qiiolidto dominis suis deheul
debere nunciipari, quorum slrcpitu cos nocle con- scrvire et ab cis annonam acciperc. t
ligerat mokslari. Al itle: i Nequaqu-am,inquiens, hoc § XIII. De capella S. Micliaelis.Pezilinttsabbas.
in loco construetur, si lali foerionomine improbari Primo igilur capellam parvulam ihi construxit,
deberel. i qnani in Iionorem S. Michaelis iv Kal. Augusli dedi-
§ XI. Quomodo locum ipsum acquisivit. cavit, in qua cliain inorinum oranrio siiscitavit. In
Sed quia rie Deo scribilur : Volnntaiem limen- hoc initio Peziliniiiii (730) qucmdam hahuit abba-
lium se faciet, et deprecationcm eorum exaudiel B lem, sub quo praeriiumapud Togingin, et aliquan-
(Ps ./.cxuv), cilius famutosuo, ul creriiiiius, lociiin luliMii apud Epfindorf a Constaniiensi ecclesia com-
oslcntlit, in quo ejus riesirieriiimperlici placuit. Nam miilavii, supcr qua commulatione lale privilegiuui
iipi Rlieni opposila Conslanii;e civitali ejus volun- conscribi fecil :
taii complacuit, eamquc :ul conslrucnriam cellam, § XIV. Privilegium super Tocjincjin(73!)
e-lsi niiiins utilem, tanien spcciosam jtidicavil. Porro i !n nominesanclae ct individuouTrinilatis. Notiiiti-
isiiem locus ad Aiigensc ii.onasteriiim peiiinebal, sii oninibus, procsenlibus scilicet cl fuluiis, qualilcr
sic ct adhuc supra et infia, ct lunc inliahitahilis, cgo GEBEIIARDLS Constant. Ecclesioe praesul 306
quia hnmidus in niodum paluriis. Vir nulein Dei iiiriignus cum manti arivocati mei Cbuzoiiis (752),
siiuin propriitm, quod hahuit apud Ztsrziaeum (728) cum Pczilino abbale, S. Gregorii mouastcrii ':om-
pro commiitatione ejusriem loccSlidcdi!; nec toium, muni utilitati prospiciens, concambiiim feci lale :
quoil n;0;'.oAugcnse mon.isfcrium in Z;:r::iaco pos- vidclicct procdiumqualeEcclesia,cui pncesso virieor,
sirict, a viro Dei acccpii, seri partem, quonsui juris hv,bcrc riiciinr in villa Toginga (755) in pago Hcgou,
ecal, cl ad comiiuiiaiioncm illius Ioci valebat. Con- ct in villa Epfinriorf (754) in pago Para, ei snisqite
iirmalo igilur legalilcr hoc co:icamhio vir Dci iriem nioiiachis poteslative possirienrium contradens, ea
,)raediolumin tres porliunciilasdivisit.eisibi qttiriem, C, quippe ralionc ul, eariem cum manii arivocati sui
suisque successoribus, ConslRiiliciisibuspontiticibiis Ebcrhardi tradcnlcs, ttiihi meisque succcssorihus flr-
iinatn, canonicis atitcin cjusdem ecclesbe alteram, niiler hahendum succerierel, quidquid monasieritim
lertiam vero ad conslrucnriam cellam dcpulavit. quod ipse regcbat, in Lutwauga (755) in pagoAlbe-
305 § ^"- BBjitre habilalorum ipsius loci. gou, cl in Rapirgiiliusa (756) in pago Errcgou legi-
Et qtioniam homines quos ibi manere consli- timoe proprietalis liabcret. Hiijus aiilcm concanibii
tuil (729), nibil, proetcr habitaciila domorum in qui- conimulalio in nosiri priesenlia, amhabiis advocatis,
bus commanebant, liabebant, ct neque agros, neque mei virielicel ct ahbaiis, atl hoc strenus confaventi-
(728) Zurzach nunc nppiduni ail Rhcnuni, ercle- ahbas diccndus csl.qni in vicinia Pelcrslmsii positus
sia collegiala insignis, qu;e olim Benediciiiioruni « viccs siiiicli praesulis,episcopalibus niuiiiis socpius
abbalia erat, a Carolo Crasso Augiensi inouastciio occupali, >.supplerc poiuil, « c.ur.iiiiterim principali
an. 831 donala. Cliarlam concamhii CMIIIAlawico resiriente penes ipsuiii S. antislitem » Gcbliardum,
Aiigiensi ahhale an. 983 daiam sistit Gnrberttis in ut hahet Gallia Chiist. (1. V, p. 1035), ubi cliani
llist. Silvae Nigr. I. 111,p. 14, nbi hic amms piinius (p. 953) siipplcnrius iste Pczelinus.
iuOiiaHliiii Pelersluisani riiciiur. Nolaiulum lanicn, (75!) E'i<iii biiiic (.iiarlam Herrgoltus (Geneal.
iiiilliiintiiuc htljiis noiiiiiiis abbalem fuisse iu Angia. Habsb. I. II, p. 88), scri peiperam ad an. 985 re-
Alawicus 1 cnim jam au. D58, aul seq. ohiil, ct sc- rj fert.
cunilus prinuim an. 997 abbasconstiiuiusest. Foiie (732) Chuzo vel Ulzo is ipse virictur Urialricus
GebeliarJus adhue canoiiiciis ciuM priore Alawico advocalus, supra jain § i>in charta Gcbhardi nota-
o.: concaiiibium fcceral, quoil primimi a. 985 ab liis, coines forle Brig.iiilinus, S. Gehhardi frater.
(Jttone II confirmari fecit, quando jam cpiscopus Chuzonem Herrgolltis comitibus Vitodurauis acceu-
inonasterium acriificaiecncpit. set, ininus recte; cuni inler Luitliidi primi Viio-
(729) Cuncla h;ec in mox cilala co;ic;;i!i'.;ich.':;ia diirani comilis iilio.s nulius Chuzo vel Udaliicus
lcgunlur. occuvral.
(730) Pe/.cliims a Bruschio cl Buccliun SCC-MHIIIS (735) For,'(! Tayngeu in Hegovia. Cels. Gerber-
Pctershusii ahbas staluiiur, qualis niiiiquam liiit, li.'s in Ilist. SIIVOB Nig. t. III, exhibel cliarlr.m
nlias primtis dicenrius. Alterius certe ccenohii ahhas transactiouis, qua Gebliardus iibiias Pelerslitisaiins
fuisse evinciiur ex mox scqucnle charta concanihii, an. 11c.5 Tietpeiio ahhati S. Blasii pcrmittil ju»
q;;o I fecit Gebhardus cinn Pezilino ahbate, cui aliud palronaliis EcclcsiacTcigiiigin pro fundo iu Riiu.aii.
pracdiuin in llegovia clPara concessil, ut ab illo ea (754) Vi.l. inlia §40.
reupeel, qii;c iiionasteiiiim, quod ipse regcbat, alibi (755) Langenwa.igcn parncbiiC Fisclicn in c:qi.
possc ierat. Cninvcro infra §59 Sleinensecceiiobiiim rurili Slicfenliofensi, iu Algmia.
qiiarlaiu partem villa: Epfindorf oblinere dicatur, (750) Paguui Erreggnii ciimriciii c^se pulo, 'jiii
liacc ips:i villa csse videiiir, ipiam per hoc concam- aliiii Eric'lgewc, Erilgewv, llcickcwe diciiur, circa
biiiiii acipiisi\il : qtia iali;>-«•Pc/.dinus SieiucnMS BuchaviaiK olim extensus. Undc R ipirjaliusain pru
509 CHRONICONPETERSHUSANUM.— LIR. I. 510
bus, esi Coiislaniioefacta atque roborala, praesenli- A anralo cupro riecenler operta, hahens imagmes qua-
bus his qiioruin nomiiia sunt sequenti subscriplione tuor evangelistariim elalo opere aliasque perplures
notata : Meginzo(757) arehypresbyter, Sigiboto rie- spccics. ln transversu quoque cjus per qualuor
canus, lriuc aichiriiaconus, Gerhart archidiaconus, partes eraul laminoe aflixoe argcnteae, 308 et m
Albrich, Gunderic, el aliis quampiuribiis (sic). Actum unoqiioqiiclaicrecoiiscripttis untiseralveisus aureis
publicc in sancta synodo Conslantiensis ecclesiae, littcris descriplus dc suhscriplis :
anno Dominicaelucarnationis noiigeiitesimo nona- IJoc opusexiguumdiversisarlibusauclum
1'eri liiii, Gregori, supplexdevotioservi,
gesimo quinlo, feria iv, in.licl. vu (758). » Pricsiilisindi<_M)i,
quem lu cum plehe (ideli
§XV. Conjiiiigaslurmis precibns, Paler, atme supernis.
Ad irieinmoRaslerium piimus Ruoripertus mona- § XVIII.
chus ariconversioncm venM.De ceila qnoque S. Me- Super labulae feneslram crat cassis ligneis co-
ginradi (759), quocdicittir ad Solilarios, suos mona- luiiinis lornatis siiperposilus angulosns el deauratiis,
chos Gebehardus normam vivcndi et reginien lia- et super hiinc imago agni candidi ail populum pro-
berc decrcvit; quonain monacly iliius cuenobiitunc spicienlis. Ipstini etiani allarc erat caviim, habcns
lemporis liienuil religiosissimi. ab Oriente labulam auro optimo et lapidibus pre-
307 § XVI. Quo tempore [undavil ecctesiam. JJ tiosis riecoratain; ab Occiriente vero alia crat tabula
Anno igilur Domiuicac Incarnat. nongeniesimo argento cooperta, habens in meriio imaginem S. Ma-
oclogesimo lerlio jccit fimdamenla bjsilica:; fecit rioc elalo opere dc auro oplimo, appendens auri la-
autein vallos ubiqne per locum ad exsiccandum leiilum, quam Bcrtboldus abbas lcmpore fainis de-
Iiiimorcm, eioblulit quatuor aureos quos posnitsub posuit ct comminiiii, ac pro frumcnlo riistraxit.
singulos ecclcsiacangulos. Fecil cryplam aboccirien- Super altare dcpeudent diversa saiiclorum recepla-
tali parle, in qua aquoeputeuin foriit, ct allare in cula reliquiarum. Ari ipsmn altare pergrailus plures
honorcm S. Marlini in ea coliocavit, quod poslea ascendcbatur ric choro, quos abbas Tbeodericus
Gehcliardiis III propter h linorein destruxit. Super absliilit, quanJo ehorum ampliavit. In supremo
cryplam sanctuarium fecit, ubi priacipale altare in eoruniriem grariuuin in mcriielale eral spalium.
Uonorein S. Giv.gorii papae conslituit, stipor qito.l subniissum, qiianlum aliare fuerat lalum, quariris
ciboriiim niiiiis specio^um fabricavit. lapi.iihus circumposiium, peiiingens usque ad altare,
§ XVII. ubi orantcs genna fleclerent : et juxla altare ta-
Cuni igilur columnas qualtior rie ligno ilicis fc- biila marmorea viririi coloris pavimento imposita,
cissel, et figuras vitis in cis Ibnnaii fccissct, urba- in qua gciiiia fleclcntes rieosculaicntur. Cliorus vero
nos Coisiaiiiienscs iu iiniiui congrcgavii, eosque C erat valde parvus, quoniam ascensu grariuum erat
sic iifTalas ail : i Ilahco qiiatuor (ilias, quas ine diminutus. Muri quoque basilicoe cranl ex omni
oportet niipiui tra.lere, seri non possiim eas sine paiie pulehcrrime depicti, ex siuislra partc liabentcs
aijutorio vcstro ornare; ea rie causa vos morio materiam de Veteri, a dextro aiilem de NovoTest-a-
conveiiio, et ut niiiii aliquod solaiium pro acipii- menlo, el ubicunque imago Doinini fuerat, aureum
ren.iis oruaiiieniis pto posse el vclle veslro adhibeit- circa caput circuliini liabebat. Vciictioruni namqiie
lis pcto. > Cunique onmes rcspniulisseul sc libentis- episcopus (740) nioriiuiii plenum sibi do Graico
bime facturos quaicunqiie ille praicepissel, jussil colore, qui vocatur Lazur, gralis pro cliaritale dc-
columnas profcrri, el riixiLse bas columiias argculo deral, qui eiiam optimus color abundanlissime, sic-
vclle vestiri, el ut sibi ari hoc auxiliuni ferrcnl cospil ul ipsi vidimus, nmris undiqiie illitus erat: quam
precari : quod Oiiincsaninio proniplissimo feeerunl. picturam Kuonradus abbas cx toto deleverat, quo-
Nam coruui solatio columnas argenlo optimo vestivit niam antiqtiitas ei jam decorem abstuleral. Fecit
casque super bases lapideas dcccnlissime sculplas valvas ineomparabilis decoris, el ante ccclesiam
constiitiii, supcr coliimuas arcus quaiuor posuii, poiiicum admodum parvulum, quem Theodericus
qtios ex una paiie cx auralo argenio, ex altera vero abbas ampliavit et melioravit.
dc auraio cupro vestivit. Super arcus quoqiic el 0 309 S XIX. Defonte.
super columuas posuit lahulam tanloe inagnitudinis Cum igitur ecclesia siimmo studio variis coloribus
ut totum operirel ciborium, habens in medio fcuc- depingcretur, acciriit ut quodam die loco eoriem
siiaiii roltinriam el ipsam in circuilu intrinsccus secederet et aliquandiu redire moras faceret. Inte-
iuiralo cupro opeiiain, inferius autcm hahcbat mar- rim ergo perfidi piclores optimos quosque colores
gineni promiiicniein, quem argeuio veslivit, quod frauduleiiter auferentes in vicinum nemus abierunt,
eliam quiilaai abbas absltdit et ipse phiinbiim aliixil. ibique terram clancnlo fodientes absconderunl. Cum
Ipsa aiilem ta':ula crat per lotum ex infeiiori parie vero sanclns praesul reversus essel, coeperunt piclo-

Riedhausen accipio, parorhia nun longe inilc dissila scilicet cooiio!;io,cujus etiam abimnus fuisse videtur
ad Oslracham II. Peiicherus primiis abhas Petershusaniis. .
(757) Testes hic siibscripti ari cathedraleni Con- (740) Bollandistie :ui Vitam S. Geheharrii episco-
staiiiicnsein spcclant. piim hunt: piitanl fuissc Ursiim Yeiicium, qui ex
(758) An. 993 cnrrcbal inriiclio vn-i. Ughello llal. Sacr. t. V, p, 1200, ab an. 981 usque
(759) llinc hahemus, iiiule primos nionasterii 9J2 praefiiit. At ex Dundulo cciiiim cst lunc lein-
si:i colonos acccperit S. Gobehardus, cx Einsirilensi poris in Vctieia scde fuisse Mariiium, 1. c., p. 1212.
511 APPENDIX AD CHRONICONHERMANNl CONTRACTI 313
res imporiunis vocibus colores urgere, dicetttes opus A verom > eiiam hoe ei concessunt est ul manuiti mit-
prae penuria colorum negligenier tardare. Qtiod vir lerel I ad corpus B. Gregorii papae, el hae conditioiie
bealus audiens parumper siluii, et post haec ait :- hoc I ei permissum esl, ut quidquid uno lactu de sanis
t Et si nobis morio ricesi, ui acqiiiratur neccsse <
ossibtis nianu levarel, lioc procul duhio secum dc-
est. Ergovenite, scquimiui me, forsitan nohis Do- ferret. I Unde, Dei gratia, caput ejus (741) cum aliis
roinus sua benignitate oabil quori quoerilis, ut opus imaguificis de ejus corpore reliquiis suslulit, omni-
malurare valealis. > Et duxit eos sine indiee ad 1husque ad tibilunr; siiiim quxctinque votebal inipe--
tocum ubi ipsi colores abscondcrant, ibique bacu- Itralis, hcius rcpedavii.
ium suum in terram defixit dicens : < Hic in Dei § XXII.
nomine foditc, et si aliquid invcniatis, videtc. > At . 311 Hoc siquidem dilectum capul iuvcnimus i»
illi, mala conscicntia perterriti, foriientes teiram ape- icapsa, olim quidem firmitCr valde solidata, sed iiiinc
ruerunt, el colores quos abscondcranl, quanqtiam jam j prae antiquitate et incautela pcnitus rcsdula,
iinvili, tamen protulerunl. Quibus vir Dei laclovulltt < qtise priscis tfimpoiihos, sicul atidivimus, in altario
dixit: « Jam nunc pergitc, dileeti (ilii, et de hoc S. '< Peiri in meridiana plaga erat recondita, in qua
ipso qtiod Doniinus oslendit enixius operamini. » parte 1 eliam Romoeejus sepulcrum csse enguosciluE.
tlli auiem perlerrili abierunt, secum mirantes quod Sed nunc erat ibi suhlaia, ct super allare S. Marioc
faclum fueral. Ex ipse autem loco fons statim lii»- collocala,< el iileo jam diclum altare S. Pelri reman.-
'
pidissimse aquae ertipit, qui usquc in prsesens fluerc serat vacuum el violatuni, ac proplerea postea re-
non desin.it. Crastina vero die, eum vir Dei ad men- 'novatum, et a Kuonrado Curiensis (74a) Ecclesiae
sam sederet, et pictores jam dicli confusi operi in- 'cpiscopo est dedicatum. Denique aperienles ipsam
starent, subito conciderunt el quasi exanimes ja- 'capsam invcnimiis in ipsa capsam rubricalam,
euerunt. Quod; cum B. Gebhardo adhuc p.randio 'sanctorum Cinerihus plenam; inler quas dilectissi-
assidenli cum magno strepilu nuntiatum fuissel, inum ] thesauruin reperimus, capilisscilicel sanctissi-
tranquillp aoimo dixil :. < Sinitc, abqiianlulin» mi papaeGregorii, sed comminutum per parliculas ;
luere debuerunt quod in sanctorum rebus deli- doluimus quod uinle acciderit niinc usquc scire non
querunt. > Iiaee diceiis absque perlurbatione mansit, poluiuius. Alias sane pcrplures reliquias in eadcm
donec e mensa cum alacrilate discessit. Deinde capsa reperimus, quas ejusriem S. Palris Gregorii
ascendil super instrumenlum, uhi illi jacebanl velut esse speramus, quoniam el nounisi uniim brevem
mortui, el baculo, qtiem manu lcnebal, tangens eos cuni eis invenimus, el canriorcm ejus caolerorun>
aii: < Non, inquam, vobis pro hoc inerceriem datu- ossiiim oslcntabanl. El integra quiriem ossa colle-
'
rus sum, ut somno torpentes hic decubatis; surgite gimus, et alias transposuiinus, cineres vero repo-
ergo, el operemini. > At illi confcslim levanies suimus ubi et primilus invenimus. Qtiae capsa ad
capita surrcxeruiit sani, ct quasi nihil passi cce. e- Mimmintiusiii (7,43)esl dala, quando iuibi aedificaba-
ranl operari. iur capelia.
310 § XX. Quo tempore ecclesiam dcdicavil. § XXHL
Anno Incarnationis Domini nongcnlcsinio nona- Hoc cst privilegium quod B. Gebehardus a.
gesimo secundo, indict. v, decimo anno posiquam Rom. PP. Joanne (744) sttper locum ipsum pcr-
coepit aediiicare, ipse B. Gehebardus episcopus cepit. Privilegium monasterii in biblis primitus
dedicavii cc Icsiam quani sedilicavit, die v Kai. scriptum, quod et hactenus est in monaslerio con-
Noy. in bon leB. Gregorii papac in magna gloria. servaium.
§ XXI. Quomodo privilegium acquisivit. <JOANNES episcopus, scrvus servorum Dei. In no-
Denique Roniam vcniens in tanium a papa Joanne mine sanclafeet individua; Trinilatis, Palris videli-
pro sui veiieraiione hoiioralus est, adeo ut non tan- cet, Filii. ct Spiriius sancli.
tura ei priyilegium, prout ipse petebal, concederei, < Notuih csse volunms omnibus Cliristi fidelibus.
' comniinutum. In marlyrologio msc. Pragensi (1. c,
(741) Historiam Uanslati liujiis capitis. satis sin- P-
gularem describit Manlius in Vita Si Gebharrii c. 15 p. 150), ad diein 12 Martii ita legilur : < Hujus.
et 16, quin tamcn ciprimai Magnine an alterius sancti (Gregorii) caput sercnissiinus princeps Caro-
Gregorii. papae fuerit. Certe in Chronico S. Petri lus IV Rom. imp... olilenlum in monasterio S.
Vivi (ifAcHEitv, Spicil. t. II, p. 407, nov. ed.) jam Gehhardi in civitale Consianliensi, et dccoratura
circa an. 870 Joaimcs VIII papa Ansegiso Senoncnsi auro atque argento donavit ecclesiae Pragcnsi. »
s\rchiepiscopo dedissc memoratur caput B. Gregorii Ac saue in Calalogo reliqiiiarum liujiis ccclesiie
papae universalis, filii Gordiani, plumbo inchisura, (BOLLAND. 1.1 Jan., p. 1084) recensetur S. Gregorii
quod ille secum in Galbas deiulerit. Ojiin prius Magni capul, quod itidem de aliqua dunlaxat t-jiis
jam 826corpus S. Gregorii ad Suessioncnse S. Me- parie inlelligendum eril; quod vero non iinperiil
dardi coenobium translatum dicitur. Yiri. Bollanri. quominiis adhuc aliqua ejusdein capilis pars Pe-
t. II Marlii p. 120 seqq. El tamen juxla Anastasium lershusii asservetur, ctim credibile haud sil illius
postea priinum Gregorius IV idcm corpus ROIIIJC nioiiaclios se tanlo Ihesauro privasse omniiio, etsi
ievayil, quod Iiodieque ibi esse perhibeiur (I. c. exinde aliquid Carolo IV imp. concesserint'
1451 Unde, proutin ejusmodi reliquiarum trans- (742) Praefuit ab an. 1122 usque 1150.
fi.ationiuus fieri amat, aut plures ejusriein nominis (743) Parochia in pago Linzgewe.
in unura fuere confusi, aut lotum pro parte acci- (744; Exstat etiam apud Lunig. Archiv. Spicileg.
piendum. Indicare id videntur, quoe§ 22 riicuntnr, eccles. p. n, p. 154, etp. m p. 399, non tamen sinn
epput ilLudin capsa fuisse reperlum per particulas aienjljs.
513 CHRONICONPETEitSHUSANUM.—LIB. I. 511
qualiter Gehchar.ius secundtis amabilis episcopus A rccletur. Qui vcro pio inliiilu cuslos el procuraloi
sanctae EcclesioeCoiistantiensis , dilcctissiinus con- liujus noslri proecepti cxsiilerit, bcnedictioiiis gra-
frater uoster, orationis causa Romam veniens ad tiam vitamque oeicrnam ab ipso Domino Deo eJ
limina apostolormn principtim Petri ac Pauli, et Salvalore noslro Jcsu Chrislo conscqui mercatur in
ante noslram pncsenliam, retulitque nohis qiiatenus sacciila saeciilorum. Amcn. Scriplum per matius
ipse, Dei nulu compiilsus, ecclesiam cocr.ohiiarum Joannis nolarii, et rcgionarii et scriniarii sacri
construxisscl super ripam fliuninis quod dicilur Laleranensis p: lalii in mense Aprilis, et inriictione
Piheims, atl bonorcm B. Gregorii confessoris Chri- secimda. Data vn Kal. Maias per nianus Gregorii
sii, ii: quo loco regulam S. Benedicti 312 abbatis cpiscopi sanciiC 313 Porliiensis Ecclesioe, et bi-
ct n onachorum fralrum luciilcnlissiine ordinaret, hlioihccaiii S. seriis aposlolicae , anno poiniftVa-
ubi devotissime de suis propriis prauliis, quae a suis tus doinini nostri Joannis sanclissimi papac qtiar-
parcmibus illi evcnerunt, et parlem de rebus sanctae lo (745).
suneEcclesiac devolissime obtulil, ad sustenlationem § XXIV. Quomodo ad sepntcrum S. Uodalrici oravil.
el stipendium illorum videlicet monachorum, qui Rediens ilaqne B. ponlifex Gcbchardus a limini-
iu ipso sanclo monaslerio seduto Christi laudes per- bus apostolorum perccplo privilcgio ac sanclorum
solverc diu iioeinque non cessanl. Pro quibus no- '-1reliquiis, ut supra digestum cst, cum Alpes tr;u:s-
strac humilitaiis snpplicavil tiemcnliam, ut pracrii- isset, el in Alemanuiam pervenisset, devcnil Au-
clus locus ipse sub iuiiione el dcfensione S. Pelri, guslam Yindelicam, et ad scpulcriini bealissimi
et nostra nostrorumqiie successorum pontificum in Uodalrici cjusdcm civitatis episcopi, qui jam fermo
pcrpetiium t)ia.'ieai,ita tamen ut niillus rex.aui dux, anle quiiidccim annos c iiuinrio ari Dominum trans-
neque marcbio , ncc eliam episcopus, qui per icrat, oraturiis arcessil; cumque illic aitcntins
lempora in ipso episcopio fueril, aut nlla persona' orarel, audivit voccm quasi de lumiilo son iitem,
audeant de oainibiis qu;e ihiJcra ab ipso jam diclo Sibiqne dicentem : < Quii qiiaoris , vel quid postu-
Gebehardo conccssa sunt alienare, aut quoquoniorio las, Gebeharde? > At iile, quasi consiiclam voccm
de ipso sancto monaslerio extrahere. Consliluta, ct audirct, inlrcpirio rosponriil : < Quoniam, inquit,
stabilila atque firma usque in fulura tcmpora coii- nuper locuni Doinino riedicandum constrnxi, pclo
ceiiimus perniaiicnria. tit isrieirt locus tuo palrocinio illustretiir, cl de sa-
<Sed et hocapostnlica praeceptione, rogante snpra- cratissiino corpore luo aliqua: reliquiae illuc defe-
diclo confratrc noslro, interdicimus in nomine Do- rendae pro lua piclate conccdantur. » Cui iterum
mini nostri Jcsu Christi, nc aliquis eidcm monaste- quasi de liimba responsum est : < Non , inquiens,
rio praeficialur, nisi quein communi consensu fra- C', boc ullo modoriieri polcsl, quoiiiani iutegriim cor-
tres ibiilcm Christo seriulo servienlcs elegerinl, piisculum iiieuin hoc in loco dicm siipremum cx-
eleclumqueepiscopus beneriictionis titulocoiifirmare spcctare volo; ct quia me tuis prccibus pulsare
procurcl; el hoc ipsiim rie arivocati clectione dc- el inqiiietare prxsuinpsisli, continuo , cum lerram
cerni placuit. Si vero, quod ahsil! aliquanrio conli- monaslerii lui attigeris, •.lltionem proinrie expe-
gerit ui episeopns cjusdem sancloc Ectiesiae hicreli- ricris. » Tali oractilo percepto recessit, et ad pro-
cus vel schismalicus existat, fratres supradicli pria reineavit. Igitur eum ari cxtremam parlemagri,
monasterii ex auclorilate sedis aposlolicae habeant qui ad monaslcrium perlinebai, pervcnissct, cccc
potcslalem ecclesiaslicos ordines requirendi uhi- vCpris spinosa stiper viam dcpenrieiis caligam trans-
cunque calholicuin noverunt esse episcopum, nec ille eunlis episcopi apprehenriit, eique tihiam vulnera-
iniquusdelioc aliquameisjnjuriam inferreprxsiimat. vil; qui cum dolorem ex plaga scnsissel, vocetdara
Nam si aliquis liomo, cujuscunquc sil ordinis vcl po- dixit : < Ecce quod S. Uodalricus verbo proedixii,
tcstaiis, quod non credimus, [hoc privilegiu n]in ali- opere complcvit. » Haec plaga posiea de die io,
quodisrumpere lenlaverit [Ctjeaquacab ipso jam di- diein in pejus accrcvit, et usque ad finem viia»
clo confratre noslro in procdicto monaslerio conccssa ejus nullo unquam deicceps niedicamine curari
sunt, a jure ei ditione ipsius monasterii auferrc D1poluit.
volucrit, nisi rcsipiscai, exeommunicaitis a corpore § XXV. De brachio S. Philippi apostoli.
ei sanguine Domini nostri Jcsu Christi consistal, ct Otlo quoque imperalor capsam ci dedit argcnla
anaihemaiizalus a SS. Patribus omuibus, ct a nohis; veslitam, in qua brachium S. Philippi apostoii (746)
nec in exitu vitac communicel, sed etiam moiiuo ciini aliis iiiagiiificis et niuliiplicibus sancloruin
comeu ejus inter missarum solemnia nullo modo 314 reliquiis hahebatiir; quod quidem brachinui
(745) Annus quartus pontilicaliis Joannis XVI, el fuisse memorantur , unrie facilc earum, ac foiie
indiclio u ac mensis Aprilis inriicant aniiiim 989 ciiam hrachii partein mariio suo Otloni II imp.^se-
uti el memoraii § 24 scq. qiiinriccim anni ah obitu cum affere poiuii Theophania, Romaui H Oriciilis
S. Utlalrici, qucin idein papa postea an. 995 inler imp. lilia, qiiiim ricin corum lilius Oilo III imp. S.
sanctos ivtulit. Gebeharrio donavit; iil quod ob antiqiiilateii) uiajo-
(74B) DehrachioS. Philippi Hierosolymis an. 1204 rem lidcm meielur. Foiie in aliqua dictarum traus-
Florenliam translalo agunl socii Bollanil. l. I Maii huioiiiim Philippus apostolus confusus esl ctini
p. 11-15 , uhi eliam corpus ejus Romara delalum Philippo uno cx seplcm diacotiis, qui 6 Junt
diciint.undeCaroIuslV alieruiu brachium acceperil. colittir.
Constanlinopoli qiioquc cjusdem apostoli reliquiae
515 APPENDIX AD CliRONICONHERMANNlCONTRACTI. 516
lemporibiis Theodorici ahbalis invenlum csl, sc<lin A, rius vice Willgisi arehiepiscopi recognovi. Dala iv
frusta coniininuliim, poslca vero teinporibiis Ber- Non. Ji.mii anuo DominicaeIncarnalionis nccccxciu,
tholdi ahbalis a Ktiourado cjtis tiinc capellano, scd iii.iiclione vi, aniio autcm lciiii Oilonis regnaiilis
poslca abbate, el a caclcris fratribus aiuo, argcnto, deciino. Actuin Birgila. >
cl gcnimis decoralum csl, in cujus basi unus arti- § XXVll. Quomodo B. Gelreliarctusmilites suos
culusdigiloruni S. Gregorii pap;e ciim aliis imiliis ccclesiis donarit
rcliquiis rcconditus cst. Mater quippe jam riitii Oiniiia qiioccunque habiiil vci acquircrc poluit
principis Oltonis dc Groccia adducla fucral, unde Gebchardus, ad stium monaslerium fidcliler Deo
eliam dictum brachiiim secum vcnicns app .ria- oblulit, nisi quosrian dc niinisterialibus stiis , qui
vcral ditiores et poleniiorcs erant; noluit illuc iradere,
§ XXVI. Privilecjium supcr Womdorf. rcpiitans prudenter ne forte tcnni loeo rictrimcnlo
Isdem imperalor rogatu Marquardi comitis, fiv.- potius essenl quam siipplemenlo.
tris scilicel B. Geheharrii (747), pracdiolum quoririam § XXYIil. De Nuiheim.
cidem monasierio conccssii, supcr quod iiile privi- Posscssioncm satis lionorificain apud Nuibeim
legium conscrihi fecil: (751) coniniutav', beatus vir a Marchriorfcnsibus.
< ln nomiiic saucloe ct individuaeTrinilatis. OTTOR § XXIX. De Tegirwilare et Goilliubon.
divina faveute clemenlia rex. Quaedam etiam malrona nobilis dedit ei s'jum
lOiiiiiium fidclium noslrorum praesenlitim ei fulii- praediuiii apud Tegirwilare (752) et Golliliubon, quod
rorum piae devotioni pateat queinadmoduin nos, ob cxinde per diversa tcmpora augmcntaiiim cst; nam
petitioncni et inleivenlum Marquardi comiiis, et 316 (|UC 0 ii>>Livinca: conimutatacsuiit duohus man-
pro amore fidelis iioslri Conslanlieiisis Ec lesioe sis, (pias dominus Adilgoz de Marsteltin (753)dederat
venerabilis episcopi Gebehardi, qui nobis ricvolum monaslerio in loco qui dicilur Oltinberch. lbi aequi-
servitium sirpius exhibuit, ad ccclcsiam S. Gregorii siius est lemporibus Uodalrici cpiscopi 11 pro quo
in !oco Pcireshusa vocalo honorabiiitcr conslru- alius oplimus inansus daltiscst apudSlalringen(754).
ctam, cui u:odo B.;iichcrtis rcvercnriiis el pri- Item alius mansus, qtiorum possessioncm mancipia
iniiS (748) ahbas piacsiriel, de ncstra proprietate consliluit, til quolidic in ipsa cclla fralribus, ubi-
tlcdiinus quiriquid liabuimus in villis Wotniosf, et cunque necesse esset, scrvircnt, sicuti et hi qui in
Ciiiniacha (7i9) dictis , in pago Goldiiincshun- ipso loco hahitarent, ct ul dc Nuiheim arefacla
dnre (750) vocato, ac coniitatu ipsius jam dicti ligna arivcherenl, et semper ad omnc minisleriuiii
315 Marquardi comilis sitis, alquc eamriem pro- parali essent.
piictat.cm cuin omnibus iilensilibus ad eam rile C § XXX. De Minisierialibus.
pcrlinentihus, in areis, ocdificiis, lerris cullis ct in- Et ut de vasallis, boc est ininislerialibus, plenius
cultis, agris, pralis, campis, pascuis, silvis, vena- dicam : quemdam Makkonem parenlcm Ruodolphi
tiouibus, aquis aqtiaruiiique deciirsibus, piscaiioni- Arbonensis (755) ejusque siirpis, et parenles Hacbo
bus, nioicndiiiis, viis et inviis, cxilibus el icriiiibiis, nis el ejus cognationis dc Bollingin ciiin omnibus
quscsiiis et iuquiremlis, cunclisque aliis appendiciis iquae possidebant, ecclesiae Consianliensi traiidit.
qtiae adhuc dici possunt, ad pncfatani ecclesiam Jam dictus lamen Makko poslea, pergcns Hieroso-
trailimus ; ea vidclicet ratione ut eadem propricias 1lyniam, quibusriam donariis monasterio datis se
dehinc sub ipsius ecclesi;c jure absque omnium ho- iredemil, diccns ne forte alicujus servitii illuc
niiiuim contradictione perpetualiter consistat. Et ut obnoxius i esscl, eo quod heati viri proprius famulus
hacc nostroe cclsiludinis donatio per fulura lempo- fuissct. 1 Quemdam vero nomine Tuiiandum cjusdcni
rum curricula inviolabilis persevcret, hoc prxcc- familiac 1 cl nohililaiis atque diviliarum monaslerio
ptum inde conscriplum sigilli noslri impressione si- ltradidit, cujiis posleritas usque in pnesens apud
gnare jussimus, manuque propria, sil infra videlur, lOvvingen (756) viget. Panperiores quoque plures
corroboravimus. Hiltiboldus cpiscopus et cancclla- monaslerioi conlulit, quihus omnibus hoc jus cousli-
D
(747) De hoc Marquarrio coiiiite Briganlino, vide (751) Virietnr esse villa nunc Nculiaus dicia, haud
dicia siipra in Disqnis. § 18, p. 280. ilanc vero do- procul j Markdorfio in Linzgovia ; cnm cnim inrie
r.aiionis cliartam pariler sistil Lunig. Spieileg. Ec- 1ligna ad inonasleriiim fuerinl advelieiida (§ 29),
clcs., p. ui, p. 400. I
haud adeo longe ab co dissila esse poluit, a Maikdor-
(748) Bericherus, Perriggerus, vcl Beringerus, I
fensibiis acquisita.
primiis abbasan. 993 cohsliluliis (infra § 44) haud (752) T;egerweilen fnfra Constaniiam in Turgovia,
dubie Einsidlensis monachiis fuit, cum S. Gehehar- hatid I procut a Golliieben, iu cujus viciui.i cliain est
dus cxinde < monachos suos noruiam vircndi el re- (Oltenberg.
gimcn habere < dccrevejil (§ 15). Dum ve:o pri (755) Marstetlen dynaslia prope Menimingen
inus ahbas Pelershusanus dicitur Beiingeiais, ncces- IIIIIIC i comilibus de Kocnigseckparens; aliud Marsiel-
sario Pezelinus in hunc album baud inscrcndiis csi. i est in Turgovia.
len
Vid. supra § 15. (754) Forte Slaringcn in Slockacliensi capifulo.
(749) Worndorf ct Krumbach iuiiic in capiiuli (755) Siiimpfius, in Chron. I. v, c. 9, nobiliiini de
Mosskirchcnsis dislriclu. Arhona mcminit, uli et Guillimannus iu Habsbui-
(750) llic pagus in Chronico Gottwiccnsi pars |
gicis. Vid. Lew lex.
fuisse riiciiur p.igi Hegovc in dislrictii Mos^kir- (756) Villa in capitulo Hcigerloch , infra §scq..
chauo. i
dicitur Uowingcn.
 5!7 CIIRONICON PETERSHUSANUM. — LIB. 3IS
ln'l, Jit fu:n abbate cquitarenl, eiqtie domi forisquc A S. Grcgorii plonitcr miiiistraref. Posfca vero quarn
miiiislrarenl, equos stios tain ahbati quam fralribus ejiiscopus factus cst, niouaslerium ftmdavit, cl jain
suis, qtiociinque neces.sc essent, prosslarenl, mo- dicta procriia ca ipsa qua diximus conriilione illiic
uastcriuin pro p>ssc suo dcfensareut, nullins servilio conccssii, el vcrsa vice eisrlem fralribus consiituit,
prorsns siibjareieiit, cxceplo solius abbatis cjusqne ut ler in anno solcnini processionc cominuniter
iiionacliorum. iriipsum monasleriuin adeant, et siusulis vicilms
§ XXXI. De dole monaslerii. pro cjus anima missam cantenl, et super hoecin festi-
Ihec sunl, quoeB. Gcbehardus cpiscoptts monaste- vitale S. Gregorii publicam missam de co fjstive
rio suo de hacreditatc parenlum suornin Iradiriit ciim fratribus riecaiitent, el mouaclii cliornm rcgant,
vel aliunde acqnisivil : Uowingen , Sulriorf (757), et ari altare niinislrent, et clericis ca dic, sicut dixi-
Ar.slechiswilare (758), Riiibgeniunde, et apud nnss, dc supra iictis pncriiis riuo talenla et qualiior
Hogsie (759) el Brugg, Rorie (700), 31? Stel- solidi ad serviiiuin dentur.
tin (761), Mull.eim, Wanhaniswilare (702), Slate, § XXXV.
("65), Rinhard (764), parlem quartam posscssionis Moriusaulem minislerii ejusdcm iste esl: primo
apud Epfindorf, ei Togingcn rie Conslaiitiensi eccle- Ires moriii frumcnli ad panes facichdos ; ricinde de
sia acquisivit, datis itluc vicissim rie suis pneriiis, B: occideniali niensa in refeclorio de piscibus, et dimi-
hoc esl, Luilwa-ga ct Raipirgahiisin , Eiclistellcn dius modius milii pilo liinsi, et tres urnoe rie vino
(765),Epfindorf, Nuiheim, Tegcnvilare, Golliliiibon, el quinqnc solidi iiuniinoium. Hoc cst ministerium
Tuscinanc (76C), et Oberwangin, quorum unum rie quod dehebatur singulis annis de supradielis. Sed
episcopii, aliud de moniisterii rebus comparavit, Conradiis abbas redegit islud ad hoc, ut darentur eis
Obirnriorf de cpiscopio concessii. duo lalenia el quiiique solirii.
§ XXXII. De liberlate n:onas'erii. § XXXVI. De Eichstellin.
Nulhnti sane servitiuin, ncque tri!)i:t:im , neqne Eral qiiiriam comcs, nomine Adilhardus (768), vir
ve.iigal, neque legaiioncm, neqtie alicujiis oniuino pius et religiosus ac tiinens Deum, hcali viri Gebe-
ministeiii functionem lam Rimano piniifici qnam hariii juxta carnis coiisaiigiiinitalem propinquus ,
iiuperatori, seri neqne cpiscopo Coiislautieiisi, nec ncqiiaquain lainen Suevigcna, scri habitans in lcrra
iriiciii personoc, ciijiisciinquc poiestatis sit aut riigui- lo::giiiqua, cui jurc in liacreililiilem cessernnt magna
tatis, de hoc mnnastcrio B. Gebebarrius iinpeiiriero cl. miilla praeriia in pagollrigove 1,769),h"S esl, apud
coiuUiluit,nisi soli Deo.Prop:e'ea et ips" lorus usqiic F.ichstatl et Breiliiihach , Pii,-)jin et Husin alqtie
in pracsensinviolabilis pwssvc.T!, ila ut ir_*!luscnm Sicttiliacli. !s ergo quaiulocunqiie, ile lcrra sua arivo-
tenicrare prscsiitnat. C isieiis, jani riicia sua prariia ariiisset, qund lame:i
§ XXT:I:I. r:'.rissi:ue faciebat , fcslinabant omiies liabitatores
Alia i:einpe monaslcria, qus! lircra vocintur, an- ut eum cttm miinusciilis suis visilarent, sicut omnes
nuatim Roma: aureuni iiummuin quinq;ic solidorum servi dominis suis facere solent. At ille, ciim csset
prciium habenleni pcrsolvcre debcnt; Pclrisliu- beiiigiuis el misericors, inlcrrogahal quid sibi vellent
scnsis autem locus neque Romon, nequc Conslan- ista facienles? Ctimque responderent hos esse suos
ti;e , neque Moginiliic, ncqtie rcgi, neque riuci, scri homines, et cum dcbita bcnedictionc arivenissc ut
nec ull: aliquid ricbet, nisi tanlum rcgulari vacare euiii visitarent, ille siibjunxil: < Facite, inquit,31©
religioni. iiiiuinqiicinquc eoriim sua iniiuiiscula interini apud
§ XXXIV. De ministerio in fesiivilale S. Gregorii. se conservare, iisque duin post prandium ipse ba?c
Sane qitori nohis quidam solent impulare, quort in per memet valeain conspiccre. » iJciiide, omnibus
fcstivitate S. Gregorii papse Conslaiilicnsihus fra- plcne et ahundantissiine salialis, addebat illis mu-
Irihiis debemus praibenriam dare, noverint hoc ante iiuscula de suis, nihil accipiens ab ipsis, et dimisit
constiiutum quain hoc iiiouasterium csset iucceplum. eos ahire, iia ut gaiulercnl se illuc pervcnisse. Hic
Siquidcin, sicut snpcriiis relulimus (767), B. Gehe- ergo de.lit Briganlinis cognatis suis praetlium apud
hardiis, anieqiiam fieret cpiscopus, Constanliensi " Sieinbach, quod postea per spousalia rievenit in po-
cctiesiae siiuni proprium dedit, quori apud Ohirudorf, tcslaiem Cliiliclibergeiisitim.
Pilolflngin, Hagilimhach el Luitheresiiorf Iiabuit, el § XXXVII. Aditltardiis dono declil Gebchardo Eiste-
ipse h;ec in heucficitim reccpil, ea 313 condilione lin, Breilinbuch, Rieilin.
ut lain ipse quam qiiicunque hoc post se bciieficium Ipse Adilbarrius pitis comes dcriit nepoti suo
habjret, jain dicUcecclesiac fratribus in festivitale B. Uebcharrio ep.iscopo qiiidquid habuit proprima

(757) SaiilrioifT,in capil. Mosskirch. (765) Aichslcltcn, in Ysnensi. Yiri. § 36.

(758) Forle Andwil, in riislrirtu S. Golli.
(759) Ilochst, ibidcm, uti el Bruggcn.
(760) Rolh prope Saublorf.
(761) Mulheim cum filiali Ste!ten,in capil. Wurm-
lingen.
(762) Fnrte Waljleiischweilcr, in Mosskirch.
(765) Forte Sclrialt, in Engensi.
- (7;il) liciiaiist-hwciler in Sulgavicnsi. Viil. § «4.
(706) Tusnaiig, in Sieckhornensi, uti el Wengen.
Viri, lib. n § 5.
(767) Supra § 9.
(708) Viri. Disquis. § 15, p. 280.
(769) llargove, pagus ducattis Alcmannia?ah Hi!a-
ra fluvio riicliis, iu riislrictii Ruralis capiluli Vspen-
sis, in quo siloe snnl villa: hic mtiiioralae Ai<bslett,
BraitenbiKii, Iliecl, liaus^n, Sitiub.icli.
319 APPENDIX AD CHRONICONIIERMANNlCONTRACTI. 5£'i
apuri Eichslctin cl Brciiinbach el Rieriin cl Htisin A per aucloritalem et piivilegiuni Ollonis impcraloris
ad quadraginla mansus el co ampiius, in agris cull's usque in praesens ohlinuit, quartam tamen partcu.
clpralis, exccplis dtinlaxat silvis valde spaliosis ciim cjiisriem villocSlciiiense niDnaslerium oblinel,
p lpulari ecclcsia , ct dccimis muliis, el pascuis, ct §XL.
piscalionibus, ct molcndinis, cl mulios tiibularios < In uomiiie sanclaeel individuac Triniiatis (774),
cum universis utcnsilibus qnac h.iberi vel dici pos- OTTOdivina favenle cleinciitia rcx.
Mint.jam dictus comcs Adilhardus Gehcharrio venc- <Si piispciitionibus sacerrioliim.quas proEcclesiis
rabili episcopo ncpoti suo in proprielatem lcgiiime sibi commissis auiibus noslris iiifurieiint, henignum
<onttadidil, et ipse bcattis vir monaslerio suo, quod pracbucrimus auditum, hoc procul dtibio ad pr;esen-
in honore S. Gregorii papae construxcral, proniplis- lis regui noslrislalum,ct ari arternoeheiililuriiiiis321
sima devolione ahsque ulla conlradiciione ad nlili- pracniiiim nohis proiiiUirnm fore crcriiuius. Quapro-
talem fralrum ibi Dco servientium deinceps perma- ptcr omnium fidclium noslrorum, lam praesentium
ncndiim coram idmieis tcslibus perdonavit. quain el fuluroruai, noveril solers inriiistria quo-
§ XXXVIII. De Burchardo dttce. modo dominus Ccbcharrius, sanclae Conslanlicnsis
. Pcr idcm tcmpus Burchardus (770) religiosus dux Ecclcsiicvenerahilisepiscopis, nostram regiama iiens
cl Hariiwich cjus coiijuxj, cum non haberent carna- B celsiliiriinem, obnixe rogahal quo praeriiuniquoddasa
lom, Cbrisliim sibi clegcruiit haereriem, ac proinrie Epflndorf voiitalum, cuiii suis appen liciis, in locis
i:i castello suo, quo I cst in tnonteDiicHo (771), mona- ei in villis Bn^ingn (773), Mcsinga (776), Anccn-
steriiim conslitneimil, 320 "bi ari stisienlalionem cinihra (777), llaiihusa (778), Ursilinga (779), siiis
nionaclioiiiin pr.rriia ct alia utensilia siifficieniissiine iu pago Para, ct in comilalu llihihalrii (780) co-
Iraiideriinl, rcliqua vero pcr alia monastcria riivise- mitis sitiini, ad mnnaslerium S. Gregorii. qtiori jam
ruiil. lluic monaslcrio primis praifuil ahhas sancius dictiis, Deo et lioiniiiiluis dilectus , Gebeliardiis
et veiierahilis vir, noniine Walfridus. Idem niona- episcopus a fundamcnto in usum moiiachoriun
slerium postea ab Henrico inipcr.ilorc a monlc Duello inibi Deo sub regula S. Bimeriicti servientium ,
iranslatum, et in ripa Rhcni, loco Steine riicto, ob reniediiim aniniae siuc parcnlumqiic suorum, dc-
constittilum cst. Et quoiiiam idem rex oninia quoe vola nicnte consinixil, nostr.i rcgio vcllciiius tradcre
fticrunt Burcharrii ducis, sihi in hoercdilatcm vindi- cl confirmare praceplo. Nam, nt relalu nostroruni
caverat, niulla dc codem nionastcrio subtraxit, el (iiriiciiniis fldeliiiin, per traditioncin boua: memoriae
tanliim , quac paucis fratrilms sufliccrent, rcliquil dominae Hadewigoe riucis (781) supranominaliitn
(772); ac dcmum lam ipsam abbaliam quam omuia praidium EpfinJorf ciim omiiibus ari se rcspicicutibus
qurc ad cam peiiincbant, el quac ipse subtraxcral, C lcgiliiuc ari j im riictuni Grcgorii perlinct uumaslc-
Bahimbcrgensi episcopio, quori ipse jam liinc primi- riuni. Unrie nos, vola el pctilioncs tam boni cl nohis
lus consiiuxerai, subjecit. riilccli viri seqnentcs, rionanuis alque larginuir stepe
§ XXXIX. Quomodo Epftndorf acqtv.sicii. jam dicium pracdium EplindoiTcunctaip.ic sua perli-
Igitur snpratlicla Hariewic, rolicta Biircharrii du- neniia, scilicct cuni areis, scdiliciis, maiicipiis uirius-
cis, posl obiliun ipsins dedil B. viro Gebeharrio epi- que sexus, lerris cnllis c; incultis, agris, pralis, cam-
scopo nepoli suo (775) pr:c;!ium Epfinriorf diclimi, pis, pascirs, vincis, vinclis, sihis, aquis aquarumve
ad slipeiidium fratrum iu moiiastcrio ipsius, quori deciirsihus, piscationihus, moleniliuis, viis el inviis,
dicilur Pcierisbusa, Deo servienlium ; quod ipsum cxilibus ct re.lilibiis. quaesilis ct inquircndis, cunclis-

(770) Vid. Herm. an. 975, et iu monito pr;evio ari
cjiis Yilam, supra p. 240.
(771) NIIIICHohcnlwiel immitissinia Hegovi.e arx
diicum Wurtenihcrgciisiiim. Agit de liocjmonaslcrio
B.icelinus, Gernian. Sacr. I. II, elCrusius, Annal. 1.
IV, p. ii, c. 9. ln eo lamcn dccepius csl Ba-
ccliims, quod llariwigem Rnriolli Burguiiriionum jj
regis filiam dicat, cuni liieril Henrici Bavaike riucis,
fralris Otlonis 1 imp. Ohiii Biircharriiis riux ejus
inarilus an. 975 ; unrie rie lcuipore fiuiriati hiijus
mona.slerii constal; quas ianicn antiquior cssc riebet,
si vera scrihit Mabillon (Annai. I. III, p. 277) Wal-
fiidiiin seu Waldfredum, qui hic primus abhas dici-
tur, jam a. 880 obiisse. Ccne in antiqiiissimo Socie-
tatum Augicnsium lihro niemoratui' < Duelli domnus
abhas Walfrediis. > Sex adhiic cjus succcssores ah-
bales cxhihet Gallia Chrisliana t. V, p. 935 usque
ad Truriewinguni, suh quo a. 1005 monasteriuni il-
luri Sieinam translalum esl. linrie qund seribit Ec-
keliardus cap. 10 dc Cas. S. Galli, Hadwigcm iuor-
luo marito Burcliarrio duee, a. 975 monasteriuin in
inonle Duelloslatuerc corpisso, dc prioris iiiomistcrii
1'cslauralione accipiendiim videlur ; in quem scnsiiin
el alii auclorcs inlerprctandi. Caelerum inler isios
•abbales Watzemannum Duellii abhatcm E«k«'hardo
sciTioriamicissinmm circ. a. 973 fuisse scribil jnnior,
1. c. cap. II, p. 55.
(772) Contraria hacc siinl iis quae in Gallia Christ.
1. c. hiihentiir, Steineinse niotiaslerhim a S. Hein-
rico imp. egrcgie liiisse dolatuiu. Siihjcclionem
vcro ad Ecclesiam B.iinbergcnsein eliam probal Ol-
tonis episcopi epistola ari siibjeiios sihi ahbalcs circa
a. 1125; inler quos eliam csl Otlo abbas in Slein e
1). Blasio missiis. Vid. Ccls. Gerbcrlus, llist. Nigroe
Silva: I. I, p. 455.
(775) Vid. Disqtiis. § 14, p. «82.
(774) Exslat hoc riiploma in Gerhcni lli<t. Silvac
Nigra; t. III, p. 17, eliiiLiiiigii Spicileg. ccclcs.p. ui,
p. 401, eisi in nltimo satis corriipluin.
(775) Rosingcn, in capiluln Rotiwcil.
(776) Hnch-Mnssiiigcii, ihidein.
(777) Ziniincreu, iliilcm, vel llerrenziiunicrcn.
(778) Filialis, suh Epliuiiorf, ihidem.
(779) Urslingeii, infra Rmwilain.
(780) Ililtihalrius accenseiiiltis cst roinitilms i.l
Berlholtisbara, quos varios e ch.trtis cxhibct Herr-
gottus, I. II, aii^acc. vni etix, niillum vero Imjus no-
minis. Vid. Geibertus, 1. c. I. I, p. 150.
(781) Deruiicla igilnr jani eral hoc anno. Iu Nc-
crol. Pctcrshiis. ad 28 Aug.Jiiotaliir HadcMir.ducu;-i.
521 CHRONICONPETERSHUSANUM.-LIB. II. 322
qtie aliis utensilihus quae adliuc dici aul nominari A § XLIV.
posstint, cidem jam diclo monasterio in bonore Anno DoniinicifiIncarnalionis nccccxr.m, post con-
S. Giegorii con»tiurto, nec non et nionachis snb sccralioncm monasterii anno n, Pcrigg.Tiis (783) pri-
norma S. Bcneriicli Dco ihi miliianiibiis, alque cx mus abbas constiiuliis cst.
integro de itostrojurc in eorum iransfundimus jus. § XLV. Qtto teiv.poreB. Gebehardus vitam finivit
Insuper eliiiin oninia noslra regia aucloritate con- Deliinc anno quarto, hoc esl, Dominicac Inccrna-
liriiiainiis , qua? jain a riostro dileclo eprecopo Ge- lionis Dccr.cxcvi (784),orriinationisipsius xvi, bcatus
hebardo, vcl ab aii.i (pialibet persona, niagiia sive et vcncrabiliis cpiscopus Gehehardiis leniporaleni
parva, ad iriipsuui nionaslerium tiadita siinl vel 323 vilain fiuivit, et ad aDlernam transivii, anno
trariciida erunl, ita ul firma et inconvulsa ac per- xii imperii Oiionis tcrlii, iiulict. ix, scpiiltusque est
petualiier ab oiniii infestatione iiicorrupta perma- in ecclesia quam ipse conslruxerat, in nieridiaiiu
neant, nec iinporlunilate miriignaut.iini sacro loco absiria, fclicitcr atque gloriose. Denique scpulcrum
aliqua infuralur molcslia. Et, uthacc iiostrae 322 cjns venusiissime dccoratum proedaris ornamcnlis
regicc rioualionis tradilio ah Iiac hora ul autea coiispeximus. Nam a copite habuil altare in konore
fnnia consistat, hoc nostraa donalionis prxccptum S. Benedicli dedicatum, ubi qnotiriie prior niissa
inde coiisciipuiin sigilli nostri impressione signare B canebalnr. Eiriein altario apposita cral tahula in
inferiori parie hahens imagiucm Domini, a;l eujus
jussimus, mantiqiie propria, ut infra virieiur, corro-
boravimus. dextram imago S. Grcgorii, in sinislra \ero S. Ge-
in superiori autem parte ejusriem labulc
< Signum domini Otlonis gtoriosissimi rccjis. Hilli- behardi,
erant lamiiiac de cupro factx allixac, in quibus hoc
boldus cpiscopus el canccllarius vice Willigisi archi-
cpilnphium aureis liitcris c.st coiiscriptum :
episcopi recoguovi. Drbila pars lerrse, fallontialempora sperne,
<DataiiNon. Novemb., aiiiioDoininicaeIucarualio- lil ineinoiare tu:e, quatiitestalur cimsisle.
nisoccccxciv (782), iudiclione vn, anuo aulem terlii Genlis houor noslraejacel liic, goniis dolor, alque
1'iieliiil lilc urbi, cuuiio scil prufull orhi,
Ottouis regnaniis xi. Aclum liigilnheim fcliciter. > llaucque Deo seileui templi funiiavii et sedem.
Parli lerreuiE Deus igiioscensiuherere,
§ XLl. De ornamentis ecclesia. Heridevicemjusite, quia le riilexeratisle (785).
Mulla sane B. Geheharrius satis prxclara cl hono- § XLVT. De ornatu seputcri.
rifica niobiiia ornanieula riilecto sibi loco acquisivit, In circuitu sepulcri in muro quinquc eolnmnm
qua: magiia ex parte quoriiinilam liomiiiuin nequilia erant de gypso faclae, quarum capitella et arcus ele-
dissipavil... ganli sculpiiira ornali, scd et desuper eranl vites et
C volalilia ct qitadrupedia decenter formata; ad capnt
§ XLH.
aulem ejus imago Crucifixi, et a dcxlro lalere ja
Yerum anlistcs Gebehardus duas coronas argen-
centis imago ipsius iu medio lanquam ad offiiiiuii
teas fecerat, quarnm unam in choro, alleram sus-
aliaris parati pontilicalibus inriumentis, cni assisle-
pendi fecerat ante crucem in vcstibulo...
banl a dexlra hcvaque minisirorum cjus figuroe, una
§XLIII. habens librum, ahera vcro lintcum, et Iioc loium
Laquearia siquidem basilicac uruiiqiie per inler- oplime de gypso formatum. Ipsum auleni sepulcrnm
valla lnrilis rieauralis oruavit, super ehorum vcro in eral juxla cryptoe intrcitum cx tahulis quadrinis a
tabula singulari imaginem S. Dei genilricis Mariie lerra sublevatum, alque lapeti jngiter ccopeiium,
auro el opiimis coloribus depingi fecit, et per circui- uhi, ari demonsiranriam mcriiorum ejus magniturii-
tum ejus iinagines xu aposiolorum in moriiiin crucis; nem, miscrator et niisericors Domitius plerumque
qux' omnia istis jam lemporibus antiquilas coegit divcrsis ocgrimoniis pro sua pielale mericlur usque
desistere esse quod fuerant... in pracscntem diem (786).

INCIPIT LIBER SECUNDUS.

324 § '• Quomodo Tuscinanc acquisilum. J)i ad ccelcstia transivil, ci Lamperlus monacbus in
Postquam B. pontifex Gebeharrius ex boc mundo episcopatu successit, cl Periggerus abhas in mona-
(782) Non ergo primum an. 1007 hocc traditio vertentia annus 1224 ponilur. Dc prima corporis
facia esl, ul scribil Crusius, p. n, I. v, c. 2, el Bru- cjus elevaiione agiiur infra, I. v, § 1 seqq. < Aiiuo
scbius', quo errore eliam Gallia Chrisiiana (l. V , p. Verbi incarnati 1259, inriict. xn., vi Kal. Sejri., riie
1035) abrepla est, haec ad Erleiuboldi abbalis tem- Sabhali manifestalic siinl rcliquiae fundatoris it
pora refercns. pulroni nostri sancti ac Deo dilecii confessoris ;i-
(783) De hoc abbalc vid. supra § 26. que pontilicis Gebehardi, ci reposilie in sarcophago
(784; Heiiiiaiinus hahet au. 995, scri inriiclio rc- novo, argcnlo cl auro contecio, ciiin devotione ct
pugnal. revereinia <i canlicis spiiiliialibus, multis coiain
(785) Aliud ad.iilur cpilaphium ex antiquo libro positis pra.'latis, monachis, canonicis et aliis lilic-
Sieinensis monaslerii, in quo vi Kal. Sepl. tlefunctus ratis personis, laicis pluril.us viris ac inulierihu-.
dicitur scu 27 Aug. Collocatae suiil eilani in eodem snrcophago rcliqui:»
(786) In untiquo missali ms. rjusriem nionastcrii SS. xi iiiillium virgliiiim, ct alioitim mulloruin san-
ha:c lcgiintur; quae eliani in Gcrherti Ilisl. Silvoe cioiiiin, atl lacdein ct gloriam el bonoiein Salvaio-
Nigrac, t. Ul, p. 120, haheiilur, ubi tamen cx inad ris Domiiii nostri Jesti Cbristi, qui cum Patre, > etc.
K3 APPENDIX AD CIIRONICON HERMANNl CONTRACT . 521
stcrio S. Gregoni, quod Pctrishusa riicitur, in re- A (791) <omitis sitis, quonun [imiiiii] de rebus cpisci p i
gimi::e (787). per episcopum Geliehardum, aliuri deejusdem mona-
§ H. stcrii rchus pcr abbalem Periclierum aciiiiisitum est,
Per iriem leniptts Siggerus qniriam nohilis (i rii- vcl qno.Iciinque peraliqucm Deum timentiiiin arieuin-
ves sna prepria piieriia apud Tuscinanc cl CIHT- ricni pitim locum concedendum est aut concefsum
wangin (788)tiini suis appcndiciis, ccclesiis st-ilicct i;:ni venil, aposlolica B. Petri defensionc et tuilione
et riecimis, et aliis omnibiis ari ha:c loca pertincuii- siabilitum et inconvulsum suh Chrisli icslinionio
bus jam diclo monosterio vcndiriii; el cuin ipsc permaneal et persislat.
Siggcrus quae convciierai.t rcccpissct, ct jam rii- < Hocctiam apostolicajussioncciiin conser.siilcrtii
etam iraJilionem scciinriiim jura Alciiiaiiuoiiiin Otlonis imperatoris Augusli ct Lamperti tuprariicti
coniinnassel, Lampcrtus episcopus ciiin arijutorio cpiscopi, qui hoc ficri rogavercnt, omniiio interrii-
Oltonis lcrtii impcratoris a Gicgoiio V hujtis nomi- cimus, ne forte aliquis eiriem mouaslerioprafigalni',
nis, qui ct Bruno riicchat;;!', lam supcr ipsuin mo- nisi qucni communis fratruin ibiriem Deo scrvien-
nasleriuin quam super ouuiia, qmv. iiiuc trariita tium concordia eligat; ari cpiscopum vero eum qui
fuerunt, vel sunt, vel adlmc cruul, hoc piivilegiuiii ila elcctus est slabilirc tantum pciiineai. Iriipsum
(789) acquisivil. p etiamdc aovocatielcctionerieceiiiimus. Elcclo autem
§><. abbati vel monasterii 32S arivocato cura: sit res
<!nnomiiiesaiicla'.elriiviriti;eTriiiilalis,Gnr.coiius, monasterii procurare,casque riissipantibus resistere.
qui el BRUNO, sanclac calholiciC elaposlolicu: Romaiao Si ([tils interea, qtiftd non crcdimus, temeraiio au:ii
Keclesix, Dei gratia, episcopus, ct scrvus servorum cmtra ca, quae ab hac nostra auctoiitate pie et fir-
Dci. miler per hcc nostrnm privilegium disposiia sttnt,
< Desidcriiim, ipiod ad religiosiim proposituni ct cantraire, vel h;ec, quae a nohis ad laudcm Dei pro
s.uielorum 325 locoritm stabilitatem periiucre slabililale jam dicli monasterii staliila sui.t, refra-
monstralur, sine aliqua est Ceo auctore riilalione gari aut in quoquam transgredi lenlaveril, sciat
pcrficicndniu ; ct quoties in quibusdam sanclae Ec- se auctorilale B. Petri principis apostoloium, cujus
clcsiae ulililalibiis vcl commoriis nostcr assensus, ct vcl iiiiniciiii vicem gerimus, anaibeinalis vinculo
solitum apo.stolicaeauctorilalisexposcilurpr:csidium, iiiuodalum, et cum di;;bolo atque Jnria tradiloreChri-
ultro beiiignitaiis iniuilu nos convcnit subvenire, et sli aieniis incendiis concreiiiandiim. At vero qni
ratum proposilum pro intcgra securilate ex ratioue pio iiituilu oliservaior noslrae salutifcrse praeceptio-
solidare, ut cx hoc sanctorum vencratio locormsi, ri-isexstiteiii, benedictionis gratiam a justo retribu-
saltis el indemni uspi'o/Zigfl(Hr(790),ei nobisquoquc C loie Domiiio inullipliciter conscquaiur, et vitae oc-
lucri potissiuiuni pnemiuin a Condiloreomniumpro- ternaj paiiiceps eflici mcrealur m soecula sreculo-
scribatur. rum. Ame::. »
< Volcnlc ergo alque rogauie terlio Ottone impe- § IV. De Heinrico rege et Lamperio e;.iscopo.
raiore Augusto, et Lamperto sanciae Constanliensis Posl baeemorluo Oltone imperatore cum lleiuritus
Ecelesiae cpiscopo, quodriain nionasterium in ripa imperium suscepisset, ct Babinibergenseni episco-
P.heni juxta Couslaiiliam, in villaqtue vocalur Pe- pattim construxisset, omnia quoe fucraul Buicliardi
trishusa, rie Gcbehardo bealae menioiias episcopo in qtiondaiu ducis de monte Ducllo cl ejns uxoris
honore S. Gregorii consliiictum, aposlolica defen- Hadiwigoe, in poteslalem suam quasi lncrcdiiaiio
sione miinimus, el praceplis Romaiiae Ecclesiae co jure reriegit (792), hacque ric causa Sieincnse mo-
lenore dccorainus quatemis idipsnm monaslerium, uastcrium in poteslalem ipsius ecclesias;devenit. Scd
tui nunc ahbas Peiichcius praeest, cum onuiibus ad noslrum iiionasteiiuin, hoc est Petrisiiii-in, tuiic pcr
se peiiinciiiibiis riiversis pneriiis, cnllis cl incullis, piivilcgium Oltonis inipciatoiis Epfinrioif reliiiuil,
colouis et familiis, vcl quaccuiiquc iiicni Gcbeliarrius quod jani dicla Ilariewic B. viro Gebeharrio episcopo
cpiscopiis hacredilario jurc vel aliqua acquisilione jam pridem in proprielatcm Iradiderat. Scd tuin jam
ad itlem iiioiiasleriuiu conlradidit, aut qiioeciinqueD riiclus rex Heinricus tiiiiiecunqiie ex aliis ecclesiis
de cpiscopio" coinniulavii, :<ut sine coiiimutalionc qiioecunqiienetessariaeraniaridiliindumelornaniliiin
permisit, nec non qiiidquiri praefalusLanijiertus epi- lociiiii qtiem consiiiixeiat, stiiriiosissiine congn-
scoptis ad ideni monaslerium in quoeunque negotio garcl, mullaloca togaiirio spoliiivit, quousqiic iociim
conccssil, cnin Siggcri pracdiisTuzzinananc et Wen- siiuin ullra morium dilavit. Qua de re faclum e.3t ut
gin vocatis, in pago Turgewe in comitalu Bertboldi eiiam Lamperium Consiaiiliensis Ecclcsiaepr;csule;ii
vices S. Gebehardi tam, Herrgotlus (t. II, p. i, p. 94) corrupte ciliriii,
(787) Igilur inlcrim quasi Pctcrslmsensis
gcssil. Lanihciius episcopns mona- cui aiiiiiim 997 assignat.
c.lnis fuisse viriclur cx Aunalibiis Erenii, eujiis obi- (790) Foiie legcudum prwftgctiur et prascriba-
ttis ail an. 1018 in hoc Chronico omissus est. Viri. lnr
lieriiiannus ari an. cit. (791) tteriholriiis igitur ad comites Turgovienscs
(788) Tuscinanc seu Tiizzin-.inanc,el iiiuic Tus- peiiincl, pater foiie llerllioldi, qui eiiam Turgoviaj
naug riicilur, in capitulo Frauenfeld Turgovia, coines vocattir in iliplomale ilciiiiici ili an. lOii
sicut et Oborwangen, quoj num. scq. Wengin seu apud P. Herrgott (1. c, p. 120.)
Wcngcn vocalur. (792) Vid. supra, lih. i, § 58.
(789) Biillain hanc, singulari prorsus slyio concep-
323 CHRONICONPETERStlUSANUM.-LIB. II 325
rogaret ul et ipse, siculi cseleri episcopi, de sua Ec- A § VIII.
clesia sibi aliquod subsidium subrogare deberet. Sigifridus, piiinum Conslanliensis canonicus,
Unde facliim esi ul iriem Lainpertus, ex monaslerio dcinde < nionaclius apud cellani S. Meginradi, et ad
qnod B.Gebehardus construxerat, mulla de ihesauro extremuini abbas constitutus cst apud S. Grego-
quem ipse jam dictus Gehehardus Deo el B. Grego- rimn.
rio donaverat, per vim subtraheret ut imperaloris § ix.
voluntati salisfacerct.
Erchiiibohliis (795) abbas nihil memoraiirium
§ V- reiiquit.
Isle est thesaurus Gebehardi Coiislanliensis divae ;328 § X. Privilegium super prwdium Rictilinix.
meinorioeepiscopi, quem ille dedit ad locum queni Folmarus abbas r.cquisivit nionastcrio Rietriinis
couslruxerat in honorem B. Gregorii papos, 327 i Wegefaza, sicut snbsequciis privilegium lasta-
et
quem abstulit Lampertus episcopus successor ejus. ilur (790).
Nappus unus cum auro paratus. Pcchina duo argen- <In noniine sanclae et individuaDTiiniiaiis. Notum
tea. Nappi eliam argenlei duo. Scutella una argen- •sit omnibus Chrisii (idelibus, prxsentibus scilicet ct
lea, cochlearia duo argentea, candetabra duo ar- gt |fuluris, quod ego Erimbreih, rogatu Eherliardi Co:i-
gentca : numerus argenti, xxvm librae ad pondus. stanlicnsis Ecclesioe episcopi, tale pr;cdium quah)
Dorsalia duo. Pechina duo. Peclen unum elcphan- visus suni babere in pago Nibelgewe (797), in locis
tinum, auro paralum. Mensalia- septem, manlilc Rililincs ci Wegcsaza, cuiiilihus, agris, pratis, pas-
uiiuni, tapetiolum unurn. Scyphus unus argenteus. ,cuis, aquis aqiiarumque decursihus, cultis el incul-
Stola una aurea, et mappula ejusdcm opcris, cujus ilis, itibus ct rcriitibus, et in siba Arinane ex p.rio
proependiculum quidam de monachis subripuil el mei i praeriii,quanlum his areis in pracdiclis locis snf-
abscondil, quod el adhuc ibi habeiur, valrie pretiosi |
ficiat ad acriificanrium et ligna inci.lenrium , ci:m
operis. I
pascuis, itibus et exitibus, cuin manu uxoris meae
§ VI. 1Irmingardae.sine omni contrariiclione.Dcoet S. Gre-
in loco qui dicilur Peterslmsa, et mo aihis
Ellimboldus (793) abbas, qui Periggero successil, gorio ,
Deo illic servicnlibus potesliiliva inanii tradidi. Proe-
de se nobis monimentum reliquit. (Hic in codice est .tcrea notiiin esse
riesidero, quod Ebcrharrius cpi-
lacuna.) scopus cum niami Folmari cjusdem loci abbalis, et
§ VII. jHercmanni ailvoeali, idipsum prcedium in pnvfatis
Waltharius (794) abbas secundo anno imperii Q locis 1 Rietclines et Wcgesaza susceperu.it (798), et
Heinrici regis acquisivit monaslerio pracdium apud < qualuordecim mansiis iu loco Eichstal (799) mibi et
Campis et Essanc, et Quarabilis per concambium a uxori \ mcae usque ad obitum vitre nostroe iu benolicio
quoriam Burcharrio, cui datum est in inuiua vicis- tradiriit.
i
sitsiline a monasterio, quod habuit proprium apud < Acla sunt autcni hacc anno Doniiuiex Incar::a-
Burron, et apud Berge, et apud aliud Berge, et ec- lionis 1 MXLin,inriictione xi, epactis septem, concur-
clesiam apuri Linriinis, qnod quidem praedium qui- renlibus
i qiiinque, xvi Kal. Julii, Iuna v 329> Pr;*'-
dain presbyter nomine Diethere per parles acquisivit sentibus
s his lestibus : Udalricus Brigaiitinus (800),
temporibus Ottonis imperaloris. Super quod plura iSwitker, Wczel, Swigger, Ernest, Gerolt, Ruger,
quidem privilegia habentur, sed ita non sunl dicti- Landolt,
I Olgoz, Luipreht, Sigipreth, Harlnil, Engil-
ta;a, ut ea hic inserere velimus s
scalcli, Enccli, Simprchl, Iluuolt, Eppo, Elio, Albe-

(79.") In Gallia Christiana Erlenibohlus vocaiur, iin Cod. dipl. Alcm. vet., in notis ad chaiiani XLV,
Buceliiio Elenboldus, eujus tcmpora et acla imerta i
illuiii circa civitatem inipeiialein Leulkirch quoe-
SUHl. i
rcndiim esse existimat, uti loc;<stibinde ailjuncta in
(791) Ilic in Gallia Chrisl. ex monacho Einsidlcnsi <
chaiiis Sau-Gallensihus ricmoiistrenl, quaiiquam
ao. 1021 ahhas faclus dicitur, pcrperam lamen, si r. i
urhs ista alias pago Algovix aunuiiicrelur, cujus
jam llenrici impeiii anno secunrio seu 1016 hic I
foiie pars erat niinor pagns Nibilgewe. Cerle enim
iiiemorala loca acquisivit, in Rliaetia Ctiriensi sita, i cbarta inlra.l. m, §41, insulii Rotse Pelershusio
in
Campis seu Gams; Essauc seu Eschen; Quarahilis (
iloiiaia in pago Nihilgouwe siia riicitur, qui lamen
seu Grabs; et Linriinis, id est Lienz superior et 1
locus Rullsee nolatur iu Rur.ili capitulo Isnensi, ad
jnferior. Vid. Lew lex. <
quori pariter spectat oppidiim Leiiikiich. Bessclius
(795) De ambobus bis abbalibti; pariter nihil i a Lunigio rieceplus pro Rotsee legit Rethe, irique
iiic
apud alios nisi iiomiua. i
noiiien ex suo syslemaie in Rottis prope Monllort
(796) Lcgitur h;cc charta apud Lunig. Spicil. (quocril; sed constans est lectio Rotse in nostro
eccles. p. III, p. 402. icoriice, cui eiiatu instike appellalio metiiis compelit.
'Yi;l. infra, 1. v, 6. Prope Rottsec et Arnach situs
(797) Necdiim saiis detcrmiiiatus cst situs pagi §
Nibilgewe , Nibalgow seu Nibalgaugc. IIuuc Gol- tesi victis Riedlings, qui liic Ritilenes dicitur; forlo
daslus n. 10, et post eum Bcsselius in Clironico Go:- (
ciiain Wegcsaza, cujtis tainen nomiiiis locus haud
twiccnsi, ex Tschudio, de Wioeiiacap. 24, in Rbaelia iamplius occurrit.
Curieiisi collocat ad riexlcram Rhcni inlcr pagos (798) L"g. stiscepit.
Brechtagow, Walgow et Ringow seu hodierno comi- (799) Viri. Iib. l, §3G
tatu Montfortcnsi, in quo,juxla Muuslerum Cosmogr. (800) llic Udalrici fratris S. Gchebardi Glius
I. ui, cl Zeilcrum sita eral curtis Feldkirch seu ad f
fuisse videlur, qui apud Laziuin haud occurrit. Yid.
Campos,uti inlerpretaltir Bessciius. P. Neugarl vero i
infra § 20, et supra in disquisilione § 21.
 APPESDIX AD CHRONtCONHERMANNl CONTRACTL 528
,527
ricb. ;Episcopas F.brrliardus jussit liauc chartam \ nniosus corporc. Obiil anno lncarnationis Domini
fieri. » » (809).
ULX
§ XI. § XIV.
PraHerca feiiur quod auriim, quod in osliotis Siggo (810) successit Adelbcrlo (811). Quo de-
fucral illius tabulie, quac principali aliari erat appo- functo f Arnoldus successil; Arnoldus deponilur et
sla, lunc eliam sil ablalum, el pro jani diclo procdio jMeginradus subsliluitur.
dattun, atqtie deauratum argcnlum labulac est § XV.
aflixnm. Meginradus abbas tempore aliquanto cum epi-
§ XII. Privilegium sttper Ouwiliingin. scopus Constantiensis ad regale servilium deberct
Adelberli (801) abbalis lemporibus, dedit Swig-
lale properare,
\ coepit a jam riicto abbate commeatum
gcrus prxdiuin apuri Ouwillingin, dexjuo privi-
imporlune quoerere, dicens sibi ex jure debcri ex co
legiuni (802) habeiur: monasterio spado (812) cum limbone (813). Ctimque
< Noscanl omncs pracsenles alque futuri qualiler Mcginradus abbas vchemenler reluclaret, dicens
cgo Swiggerus trado, cum manu uxoris meoe Aricl- nihil ei omnino exinde ex jure deberi, el episcopus
liciihc el filii mei Godcshalchi, ad monastcriiim peiiinaciter insisierel ut riarelur, ille abjccilvirgam
S. Grcgorii in ripa Rheni silum in maiiuin abbatis B
rcgiminis a se, dicens nunquam se prorsus velle
Adelberti, ejusquc atlvocali comilis Eherhardi (803) consenlire ut saccr locus liberlatem suam per vio-
medietalem talis pracdii qnale ego polcstative visus lentiam .
cogalur amitlere; et, quoniam jam, inquit,
sum habere in villa qu;c vocalur Oweliinga (804), non valco ohsislere, niclius esl mihi abbaiiam di-
in pago Linzgnwe, iu coniitatu Ottonis (805) comilis; mitlcrc. Sic ille abbaliam dimisil, et cpiscopus nibil
ca videlicet raiioue el pacto ut, qnaiiriiti ego cl .
ibi acquisivil. At lamen, postea sedi suaj restilutus,
praedicta uxor mca vivamus, quandociiiiqiic nohis ciiin iterurh quadam die episcopus siue Ipsius rn-
adcsse placcal, in acdiliciis el in omni fratrum galu missani in eodem monastcrio vellet canlare,
uiilila.e fraternam coimnunioiicm habeamus. Post baculum pasloralcm super altare projccil, et re-
mortciii vero nostram, sempcr nostri mcmoria cessit.
siciit tmiiis fratrum cclcbrclur, cl, si fieri pos- 331 § XVI. De capella S. Joannis Baplista.
sit, in ulriusquc si non in illius cujus aninia Circa hoec lempora Wolucradns (814) vir nohilis
prius e corporc rcceriat, auniversario dic fralribus de Wilare, el ejus uxor Gotistric nominc, Rumal lo
juxta co::sliliilioiicm pracriicli dignilalis reverenikc pracsidente Constanliensi Ecclesiae, coiistruxerunt
abhatis adiiiinistrclur. Aclum esl boc in cariem capellam in cccmeterio monasicrii in hoi.oreni S.
S. Gregorii ccclcsia anno ab Incarnatione Domini Joannis Baplislae ct S. Nicolai et alioium sancto-
HLVIII330> bis praescniibus, qiiorum iiomina suh- rum; illucque Uodilshusin (815) ct Lin intuu-
scripsinuis : Ruoilolf comcs (806), Eberharl, Uodal- berch (816) in dotem conlradidii, ipsamque capel-
ricli, Arielhrct, Hczo, llezil, Adeloll, Geroll, flere- iam proprium habcre sacerdotcm iustiluil. Ubietiaiu
rnan, Alwicli, Adelbcro, Raloll, Hczel, Ruodolf, ipse el uxor rjus ante saneluarium in singulis sepul-
Marcwart. Ego Bernliarriiis diaconus scripsi et sub- cii. jaccnt lumulati, iiiitim (sic) in dextro, alterum in
scripsi, regnanle parvnh) quarto Hcinrico rcgc, sinislro pariete. Sed et Sigifridus, filius jam dicti
seciin.lo posl obilum patris sui anno, ordinalionis Wolveradi, lemporibus Oltonis cpiscopi (817), oraio-
autein bealae mcmoriie Rumoaldi (807) pracsulis rium S. Jacobi apostoli aririi.lit eidem capelloc, et
sepiimo, indictionc xu (808). > illuc in dolem dcdit Bozze, Gisilniarisruti, Swabi-
§ XIII. richisbusin, sepulcruin sibi in ipso oralorio consti-
Eral aiilem item Adilbcrlus, nobilisgcncre ct for- luit; sed, Romam iens, in redeundo apud Ciavine (8181
(801) Adclhertus abbas antca monachus eremi- anni 1058.
laims, qui apuri Buchau subila moiie obiilan. 1060, (809) Juxia Necrol. 23 April.
infra I. iv, § 19. D) (810)(Hic infra, 1. IV, § 19, confraclo dorso obiissc
(802) Legiiur quoque apud Lunig. l.c.p. 403, sed dicilur aliero ordinalionis suaj ;mno, adeoquc circa
corrupte. an. 1062.
(805) llunc omnino csse puto illtim Nellenburgi (811) Hic in codice pcrmagna lacuna.
coinitein , qui aimo 1052 Scafbtiscnse cceiiobium (812) llal. spadone, ensis mililaris, ibomphona.
coudidil. Vid. supra in Bernoldo ad illum aiimim. (813) Seu iiinbo, esl aiiiem limbus loga niililaris,
(804) Menriose Suillinga apud Lunig. et inCliro- paludamenlum, Wappenrock.
rdeo Gotiwicensi. Videtur csse Ober-Utlingcii seu (814) ln Necrol. noialiir 4 Jarv., ubi uxor vocatur
l)nt<tr-Ultingen, haud piocul ab aicc episcopali Gotisliv., el praedia Uolriisbiisiii el Judinluubercb.
Mcrsbiu-g. Nobilis vero baec fumilia ignola.
(805) RliaeliacCuriensis, incharla, a. 1050, apud (815i Oggelshausen ad lacum plumarium in cap.
IleiTgotl, et Brigantini. Vid. riisquis. § 24. rur. Biheracensi.
(806) iNotatur iu cbarla a. 1048 el an. 1050 cum (816) Itienberg, parocbiae Btirgweilcr, nbi forte
Ottone mox memoraio aptid Herrgold, t. I, p. 75, sedes erat nobilium dc Wilurc, in cap. rur. Mon-
comcs forte Monlisforiis aut Plidlciidorfensis. gensi.
(807) Kumolilus, Consiantiensis episcopus a. 1051 (817) Oilo Couslaniix cpiscopus constitutus est
facius priinum, a. 1069 obiit, undtj vcrba beata an. 1071.
memoriw a nostro scriptore addita viricnlur. (818) Forle Clavemiae in dioecesi Comensi, Ilaiis
(808) Currcbut h;ec indiclio a incnse Septembrl Chiavenna, quae uuuc Grisonibus paret.
323 CIIRONICONXPETERSIIUSANUM. — LIB. II. 550
si.orie prxvcnlus csl (819), ibique sepiillus. Istc A § XX. De nobilibus in eodem monaslerio sepullis.
(pioqne nimis Ioctun nostrum dilexil, saepe illuc visi- Per hiice lempora niiilti procertini familiarilatcin
iavit ibique mancbat. Unde factiini est ul, riiim ad idem iiionastcriiim babcbanl, locumque scpulcri
quadam noclc peratiis vigiliis malutinis ab ccclesia inibi se habere gaudebant. lnter quos Ebcrhardns
vcllet egredi, per caccitaiem noclis cecidit per gra- comes rie Potamo (828), qui Hucdewanc pracdiuni
<lus, qiiibus tnni ab ipso oslio ecclesiae in claustruin illtic deriit, in basihca anle Domiuicam cruceui
descendebaliir, sed nunc aliquanliilum longius ab quiescil. Et Udalricus senior comes Briganli-
oslio transposili sunt ab avunculo mco Geliinouc. i:us (829), qui Briginhusin (850) dedit, in clauslro
Sialim iiaque poslillius casum Sigifridus dcriit proe- pausat. Gero quoque comes de Pfiillinriorf (851),
diuin aptid .Maginhuoch(820), ea conditionc ul omni q,ii praediolum apud Adelberiuwilare (852) rielit,
iiocte infra vigilias matutinas anlc ipsum osliiiiu ante ostium ccclesioejacet...
lumen jugiler arrierel. § XXI.
§ XVII. BracliiumThebccorummarlyrum. 333 EPP° <l»ioqucde Sanclomonle, ejusquccon-
Et iii ad superiura paruniper tempora redeamus, jux Tuolta (853) ad S. Petrum tiimulati jacent in
Heriniannus senior dc Hirziscgga (821) (emporibus eadem ecclesia, quoruin iniagincs super allare in
Conrarii 11 imperaloris apud Agaunum acquisivil B muro depiclas sunt, el virili iinagiui ascripii siint
332 uium bracliium unius dc commilitonibus S. biversus :
Mauricii, quoJ cuin debita vcncratione Palrum ap- Hic jacet Eppo honusde SauctoMnntepatronus,
Mariquinileiiisesl moituus ipse Kalenlis.
portavit,et sarcopliagocxiguo, scd argciitodecoraio,
iuclusit ac nionasierio donavit. Ipsc Herimanniis Supcr muliebrem autem imagincm descripli sunt hi
cl fralcr ejus dericruut riuo pracriia apud Alminisbus verstis :
ct Winiden (822)... Isiliic Tuta malis jacet ejns coilateralis;
llla Kalemlisseuis esl tumulataDecembiis.
§ XVIII. De Gebinone el ejus prwdio. Ex latere auicm ejusdem pariciis habctur tale epita-
El eral vir quidam nobilis Gebino rie Pfruwan-
babere pbium supcr IlerimanniimdeHirzisegga (854) cl ejus
gm (825) qui cocperat familiaritalem ad Peiiherariam :
locuni sancliim, ct dcdil illuc de pra.-riiis suis apuri coiijugeni
Perhtcral aeiheiii Herimanqneperennia regni
Ringginwilare (824), et Firmanniswilare alque Tan- Pelri, suscipilcprccihus lioniiUregoriiqiic,
cbiraliswilarc (825), ipscipic sibi habilaculum apud A'oset veslra rieeciispiisl ricliiluSahtulo pioles
Isthiucoctavamspcraiis od.re lientaiii.
inonasteriiim fecerat,ibique jugitcr propler riiviiiiiin In
allera parle ccclesix, ad S. Slepbanuiii, jaccnt
scrviiium comnianebat... Iste dcriit casulam onli- nobiles viri, qui simul occisi sunt, boe cst,
uiam crocei coloris. Sepulttis est in porlicu ante quatuor
Wernherus, Burcharrius, Herimannus, Wolfar-
basilicain (826). rius (835).
| XIX. § XXII.
lgilur poslquam se Mcginradus abbas, siculsupra Per haec ltidem tempora Geroldus, et ejus fraier
diximus, potestalc abriicavit, Luiloldus subslilu.lus Herimannus riederunl apud Miminhusin, Ruti, Estri-
est. (.827). chiswilarc (856) et Niwiron (857), et ipse Gerolrius

(819) Ex Neciol. 15 April. (851) Vid. supra § 17. In Nccrologio Iegilur

(820) Magenbuech in capilulo Mengensi. 1 Marl.
l82l) Vid".infra § 2l.Nomen nohilis hiijtis familiae (855) Ad nobiles in lnonaslerio.Pctcrsbusano vel
conservarc videtur Hirschegg vicus parochiac Mittel- morluos vcl sepullos spcciai etiam Joauncs rie
herg, iu cap. rnr. Slieffenhofen. Scinsbeim, dc quo in ejus Necrologio a I d. 28 h:ec
(822) Allhausenel Wengen, seu Winingen in ca r.llera manu inserta lcgiinlur : < Aimo Doni. 1461,
pitulo Fravenlehl in Turgovia. feria quinta posl sancluin Pentecostcn, oliiit nobilis
(825) Pfruewangen, hmlio Pfruiigen.in pago Linz doniieellus nostro in iiionasieiio Peirishusen, vide-
gowc, el capitulo Tliuringen. Vid. infra lib. IV, § 5. licet Joaniics de Sanshcin, haro de Scbwiirzenherg,
(854) Ringenweiler in eodem. n" ' cujus aniiua elriics erit die prxscripla de noclc agenda
(825) Dankelschweiler ibidem. CIIIIIvigilia Placebo visilando sepulcrum, et in
(826) llic in coriiee lacuna quinque linearum. craslina cum niissa pro defunctis decantanda, et
(827) llic postea rieposilus ad Augiam rccessit. depost cum Placebo, sicut moris esl lalibus gene-
Vid. iiifra lib. in, § 2. rosis nosiro in lnonaslerio anniversaria peragere.
(S28) Yidelur iriem esse, qui snpra § 12 in charta Proplcrea nohis ct successorihus nostris orriinavit
iiotaliir, in Necrol. 8 Febr. lcgilur. unaiii libram denarioriim amiui censiis de naviga-
(829) Vid. supra § 10. Senior hic dicitur respectu lioue iiiAiiilikain.secunrium lenorem liiterae riesnper
filii, seu nepoiis cognominis, qui au. 1097 ohiit ex confectoe per ejus relictam gcnerosam domiiiiim
Beriholrio Gonsiautieiisi. Ciinigumlaiiide Nellenburg comilissam. » Cuniguiida
(850) Foiie Bichisbausen in MosskirChensi capi- Courarii Nellcnhurgici filiajuxla Bittersliusium piiiiio
tulo, SCIIllcgovia comiii rie Lupfeu et Lanrigravio in Stulingen, posiea
(851) llicGero fruslra quacriltir apuri Lazium et Joanni Baroni <le Schwarzenbcrg liupsil; qncm
Lucae Grafensaal .o. 582; liaud dubie intcr majores tainen apuri lmhof De principibus Schvvarzenber-
Rudolfi comiiis referendus, qui dein Briganlium gicis haud reperio, uli nec in familia rie Seinshciio.
oblinuil. Vid. disquis. § 24. (830) Escherichiswilare dicitnr in Necrologio 14
(852) Vorlc Alberweiler in Biheracensi capilulo, Jan., ac lbrte est Esseralschwcilcr in Lin.laviensi
vcl Alnienschwciler in Sulgoviensi. e.ipilnlo.
(Hoo) Vi.lentur essc parenles Hcnrici el Avnnldi (857) Foric Neuffer.1in Rollwiiensi capilulo, sea
fratrum, dc quibiis infra lib. m. § 26, 27. pago P.ir.t-
PATUOL.CXLHl. 11
551 APPENDIX AD CHROMCON HERMANNl CONTRACTl. 652
334 temporihus Tlieodorici abbatis venerabililer A usque in finem, ul credimus, iiaviiu Dei inundara
valrie in eoilem monasterio convcrsatus esl usque et pulsare non desiuit...
adobituni suum, prius in barbalorum habitu.deinde § XXVI.
in nionachorum. Anno HLXXVHRuodolfus dux Suevorum (841)
§ XXIII. De Heinrico rege quarto. jussu Gregorii papac, et consilio Berlholdi ducis, ei
Anno ab iiicarnatioiic Doinini HLVII[MLVI] Hcinri- YVelfonisBaioariorum ducis, aliorumque quamplu-
cus terlius imperalor obiil, el filius ejus Heiiiricus riinoriim calholicorum in villa Foricheim rer consti-
quarlus successit adliuc puer, annoruiii scilicet luitur, qui tribus el dimidio anno regnuni contra
novem (838), qui per quadraginla et octo annos Heiuricum lenuit. Initium, imo incrementum dolo-
quasi titio fumigans oculos fidelium terebravit. El- ruin haec; nain inde exorta sunt prselia el sediiioncs
enim felicissimum Romanum imperium cum acctpis- et mulla; sanguinis effusiones, et quod esl deterius,
set serenissimum, per omnia reddidil turpissimum multaruni animarum perriitiones.
et tiirbulentum... In lantam aulem vesaniam proru- § XXVII.
pil ul... omnia ecciesiasiica oDicia simoniace vcn- Anno MLXXX Heinricus rex analliemalizatus Ro-
dcrcl, el quoscunque religiosos episcopos sua scelera mamcum iiiagno sibi favenle exercitu lendit.eanique
exsccranles resciret, eos propriis sedibus privavil, B sibi non imnieiito repugiiantcin obsedit, armisque
el ipse alios suis flagiliis favcnles ecclesiis praeiulit, cepit (842), Gregorium papam sede apostolica pul-
el oinnia tam ecclesiaslica quaiu saeculariajura con- suui in exsilium satis impie trusit, et Wiperlur.i
ludii. Pervenilenini liuic super Roniauuiii imperium Ravennatein archiepiscopum, cb scelera sua jam
ilia inalediclio, quae a Salomone prxscripla legitur : seplennio excominuiiicatum (843), apostolicse serii
V<e terra, cujus rex puer est (Eccle. x); et in imposuit, el ab eo coronam imperii sibi imponi fecit.
Job : Qui regnare facit hominem hypocrilam propter Hic nefandissimus lucresiarcha sanctam mairem
peccala populi (Job xxxiv). Ecclesiam infestavii plusquam decem el novem aniiis.
§ XXIV. Eral tanien Jitieris apprime rruditus, et lingua fa-
Aiino HLXIXRumaldus Constanliensis episcopus cundissiinus, et si justus, huic oQiciosatis esset irio-
obiit, el.Carolus (839) <piidamper Sinioninm a Ilcin- ncus.
rico rege eidem Ecclesiae in episcopum transniissus; § XXVIH.
sed in jam dicta haeresi deprehensus, a clero Con- Cum igitur .Heinricus rex ecclesiastica odicia, ut
«tantiensi refutalus in pr.-esentiaregis, ipso quamvis dixiinus, perverse traciarct, et jam divino jtidicio
nimium. furente, reprobalus esl. Tunc rex iracundia coulrilio et infclicilas viis cjus propinquaret, cospit
permotus ait: Quoniam idoneum spreverunl, acci- C viam pacis pcriurbare, et nec Dei timorem pra;
pianl ignavum; el lunc Ollonem quenidaiii Saxo oculis babere, nec hominibus, quaejusta erant, exhi-
iiem genere dedil eis episcopum. bcre. El ut pauca de niiillis dicam, Oltoni duci
§ XXV. Baioarioruin ducatum abstulit, et Welfoni de Ravi-
Anno HLXXvcumrex Heinricus per omnia lyran- nisburcli (844) 336tliH,i(J'1- Bertolfum (845) quoqu)
nice viverel, el nec Deum nec homiues verereiur, de Zaringin ducatu Carinlhiorum privavit, cl Lui-
el investituras episcopormu el abbalum pro velle toldo Genuensi (846) dedil. Ad htec cum in Saxonia
suo dislribueret, el cum pro boc saepe a legatisGre- Sit-pemoraretur, eo quod ipsa provincia imperatoris
gorii papse admoniius essel, nec eniendare veilet, coquina esse perhibeiur, coepil lam conjuges quaiu
jani diclus papa Gregorius, qui ct Hiltibrandus, filias principum constuprare et iti hujusmodi facino-
congregata synodo (840) excommunicavit eum, et ribus inodum non habere. Uas ignoininias Saxonei
omnes335 sequacesejtis, et juralos illi alque foede- non fertiiles ad rebellanriuin sunt incilaii el exiudc
ratos absolvit, et abalienavit eos ab illo, et inter- gravia praelia et seditiones siinl experli.
•dixilne aliquis ab eo ecclesiasticuin oQicium vel § XXIX.
inveslituram susciperet; insuper clericis conjugia Et, ut ad superiora letnpora parumper redeamus,
sub analhematis vinculo inlerdixit. Hac de causa anno incarnalionis Dominicte MLXXIV (847), Heinri-
tanta procella Ecclesiam impulit, quae innumcros cus rex congregalo exercitu Saxoniam sibi rebellan-
nuhvertit, et bactenus usque in praesens, scd nec lem hostiliter inlravil, et apud aquas Unstruot cum

(838) Leg. septero. burg.. an. 1072.

(839) Vid. Bciihohlus Constant. in Chron. ad h. a. (846) Imo Marquarrio Luilolfi patri, comiti Murz-
(840) An. 1076 ex Bertboldo Consl. in Clirou. lalensi et Avelanzensi in Slyria superinri, Heinrici
infra tom. H. IV regis propinquo, cui cur Genuensis dicatur, nohis
(841) ¥id. mox infra, § 30. incompertum est.
(842 Hsec ad annum 1084 perlinenl. Vid. infra (84/) Berthold. ari an. 1075, uti et Lamberlus.
jij *j3# Ernestus in liac pugna occisus erat Austriae marcliio,
(845) Bertholriusadan. 1084. Ernesti II Aleinanniacducis filius. Eberhardi auteni
(844) Dc comilibus in Altorf el Ravenspurg vid. Nellenburgici flKosHeinricum el Eberbardmu nomi-
Origincs Guelpiiicas, ex qnibus WelfolV an. 1071, "nat Clironicon S. Blasii, quos Lucas p. 1052 Alber-
dux Uaioariasconsiitiitus cst. Berth. lum et Theobaldiim appellai. .
(S45) Alias Berilioldum. Vid. Lambertus SchafJna-
*53 CllRONICONPETERSHUSANUM. — LIB. n. »34
«is pugiiavit, eosque devicit iimltisqtic occisis et A § XXXII.
plurimis fugalis , quibusdam -ctiam sine condilione Post haec Heinricus rex llaliam perrexit (852),
sibi traditis, vrcloiiam adcptus est non suo merito, Romam cum exercitu venil eamquesibi rebeHantem
sed, ut credimiis, Deo felicem Romanain rcmpubii- arinis cepit, Gregwiuni papam ejccit post inultas
cam honoran e. In hoc bello cuin rege fuc.rimtduccs injurias, quas ci fautorcs ejus prius irrogaverant.
Suevorum, Ruodolfus postea rex, et Welf iitque Nam ctiin qtiodam teiupore iu sancla nocle Nativi-
Dertholrins, qiiamvis ei sruspecti essent. ihi occisas talis Domini in Roinana urbe piimo galli Cantu
est ex parle rcgis Ernisl mnrchio Orientis, et duo filii missain, ut moris esl, celebrarei, a quoifam Cre-
Eberharrii comilis rie Nellinburch , qui Sha'lmseiise scentio (853) cive Romano, regis fautore, gladio est
tnonaslerium fumlavit. appelitus, et forli kiu in capite perciissus 338 a*
§ xxx. terrain coitciiKt. Deinde ad sui vesaniain ciiinulan-
Igitur jam dicri duces Alemannorirm statim post dani in caplivilatem eum redegit, ct in lurriiu siiiiMi
lianc pugiiam regi rebellare coeperunt, ac diu intcr Irusit. Sed eodem die a fideiiuus ipsa lurri dcslrucU
*e tractato cousilio ari ultiiiuim cum voluntatc Gre- papa anle vesperam allario, ttndc impie ahslraclus
gorii papic, qui et lliltibraudus, convenerunt in fueraL, pie resutulirs est, el missain, quam in g.illi
villa, quaj Forclieiin dicitur, cum Saxonibus et B cantu coeperat, arihuc jcjtitius et ab aliis susten-
Itiiodolfnm ducem Suevoriim conslituerimt regcm, talus vespere complevil, nam eam prius ad commu-
viveuie adhuc Heinrico, sed excominunicaio. Actum nionein peregerat.
anno Doiiiinrcaeincarnalionis MLXXVH, mense Matiio. § XXXIII.
Qui Rnodolfus proximum Pascha egit apuil Augu- Srcgorio papa calholico expulso et in extiliiim
iiam Vinrielieam; sed Imbrico ejusriem urbis epi- salis impie rietruso, lleinricus rex qucmilain sctai-
scopus noluit cuin necviderc, nec salntare, sed quaj smaticum noniine Wiperlum, piius lUvennaiem ar-
necessaria erant jussil ahundnnter ministrare. Inde chiepiscopum , sed jain septennio oh scelera sua a
digredicns Ruodolfiis rcx obsedil caslellum quod papa exconimuiiicatuui, sedi apostolica?iiidigneprx-
ilicilur Sigimaringin (848); setl comperlo advcntu fecit, el ipse ah eo consecralioiiein imperiaJcm su«
lleinrici regis, 337 I"' f,er j"8a Alpium cuni excr- neipiitiis satis condigne percepii; hoc euim nou
citu vcniebal ad liberandam niimitioiicm atifugit, et consecratio, sed niagis cxsecratio nominandum est
in Saxoniam pcrrcxil. Al rex Heinricus dedit Fri- De boc etiam superius (854) retulimus.
riciico de Stouphiii riucatum Sucvormn, «l filiam § XXXIV.
suam Junxit-ci in niatriinoniuiii, qtix gcniiil ei Fri- Intcrim rex Ruodoffiis congregalo exercitu Bot>
<lericum el Cuonradum poslea regein. L miam voluil intrare camque devastare (8551, sc.i
§ XXXI. dux Boemiorum cum Sclavis, adjunctis sibi etiaui
Item Ileinricus congrcgato exercitn contra Saxo- aliis coinplicibtis regis Ueinrici, occurrit ci in flu-
oiain perrcxil, ad expugnaiiriumRuodolfum. Sed illi mine qitori vocalur Elsiere, ibique facia pngna va-
econtracongregalioccurreruulci in provi-neiaB.iioa- lida iiiuliicx uiraque parte ceciderunl. Ipse autem
riae, loco fhmiinis quod dicilur Strowe (840), riicenles Ruodolfus rex in ipso flumiiic Jancea graviler vul-
noHese regem longiris faligare. Ihi faela pugna ve- neralns, ricequo in aquamcecidit; sed a suis suble-
bemcntissiina rex Heinricus cum suis lcrga vertit, vatus ei in campum dclalus, siipervenienlibus epi-
«l ibi Diepolriunimarchioiiem rie Giengin (850) cuin scopis poenilentiam et vialicum accepit. Ciitn autem
aliis niultts perdidit. Saxones igitur adepta victoria jam
j essel in morte, capui, sicut ferlur, elevavit ct
suos saucios el occisos Jevaiiles conciti abierunt. ail : < Quis, inquiens, babel victoriam ? » At iiiti
ttex auteni Heinricus ipsa die, superveniente dtice < circumslantes dicerent; < Vos, rioiuineJ » capui re
BoemioiMmcuin valida manu post fiigain ad iocum clinavit et ait: < Jam, inquit, non curo rie mca
pugnaerediil, Saxoncs quaesivil, iteiumque cum eis niorte, si eam excipio ciim triuii phi bouore. > lia
confligere voluit. At ciim eos ininime repcrissei, rex Ruodolfus eadem die vilaiu fuiivil apud Elsiere
suos quique tani occisos quani vulneratos levave- atque a suis Mersihurch delatus, ibique honorifice
runl, et ahierunt, ac cireumqnaque omnia pracda, sepullus est in ipso cboro basiliiac, el iinago ipsius
ferro ct igni devastarunl (8)1). ex oeie fusa alque deaurata super tiiniuluin ejus

(848) Burthardus De cas. S. Galli c. 7. castellum moratns esse viiletur.

faoc pariier Sigmariiigen appeliat, Zolleraiiorum
primipiim hodie sedem in Suevia.
(849) Berlholdus auctior ad an. 1078.
(850) Notuni est imperiale Sueviaeoppirium Gien-
niilli ejus comites, mullo minits marchiones.
gen, atdoininium
Forte oliin ibi obtinebaiu r.omiies de
Iiechsgmunde, quorum aliquos fuisse principes ac
duces scribit Bruschius de monasteriq Kayserslicim
ab ipsis fundato. Certe ex illis Theobaldum el Hen-
rlcuni inhac pugna occubuisse testatur annalisla
Saxo, el Chronicon Magdeburgense (MEIBOM. Script.
l. U, p. 313); qtii is ipse Diepoldus inarcliio bic me-
(851) In margine apponitur : < Terliuni behum
fuit apud Madiirichistai, in quo iiermn rex Ruoriol-
fus victor cum Saxonibus exstitit, Heinricus auieni
fugit. >
(h52) Viri. stipra § 27, f-peclatad an. 1084.
(853) Reni fuse describit Berthnldus auctior ad
an. 1076 ubi tamen facinoris aucloreiu nou Crcscen-
tium, scd Quinlium seu Cincium nominat.
(854) Num. 27. Viri. Berlholdi Chroo. an. 1084.
(855) Deadboc Rudolphi regis consilio silent caterl
scriplores an. 1080, qno bsec facta sunt.
 355 APPENDIX AD CIIRONICONHERMANNT -COYIRACTI. 356
trausposila esl. In lioc betlo victoria dubia fuil, quo- ALtenax jusiitiae nullo morio deflecli potuit, nisi ille ab
niam cx ulraque parte fugeriint : allamen Sclavi impietale sua resipiscerel. Ac proplcrea pulsus
rcgionem suam ab invasione Saxonum defensarunt. patria Saleruum petiit, ibique (850) synoiuiii con-
Actum anno Dominicaeincaruationis MLXXX, ldiis gregavil ac ilerum contra Wipeiium el lieiuricuin
Ociobris. gladium excommunicalionis exacuil, ci conlra onuics
§ XXXV. fautores eorum et erroribus eorum conscnticnies;
339 Deliinc sequenli anuo proceres Saxonum et cxcepit aulem rusticos ei pucros ac mulieres qui
Siievorum convenerant (in loco) qui vocalur Oliso- nec armis nec consiliis eos jiivareni.
ncfurt, el Ilerimannuni consiiiiierunt regem, gencre In eadem civitate fine vit:e praeveiilus boc me-
Fraiicum rie Glichberg (856) virum nobilem, deco- iiioriaie aiue obituin suum dixi.ssenarratiir : Quo-
rum, slrenuuin et idoneum, anno Incarnat. Dom. niam juslilias dilexi,el facienlesvravaricationes odivi,
HLXXXI regnavilque annis scplem. ideo morior in exsilio. Obiit aulem anno lucaniat.
§ XXXVI. Dom.>MLxxxi(860).
Posl hacc dux Suevorum Fridericus, ct Cuon* Rex aulem Heinricus <!e Ilalia in Theiitonicas
Palalinus de Fohiburcb (857) cum caeteris Heinrici parles rediens Welfonem ducem Vindelicam Augn-
rcgis salclliiibiis congrcgati quasdam muniiiones in B stam odio Sigifridi episcopi obsidentem reperit,
Baioaria ccperunl, et usque ad muniiionem, quae eumque inde exterruii (861).
vocamr Werde, accesserunl, 340 eainque ceperunt. § XXXYIIl.
lnde cum abirenl, ecce Herimannus rex cum exer- Anno incarnal. Dom. MLXXXVI (862) fLeles S. Pe-
•cilu Suevorum superveiiil, eosque in loco, qui vo- iri generale coltoquium post festivilaiem aposlolo-
calur Hoste coniprehendii. lnito autem bello acritcr rum prope Wirziburch con iixcruni. Quod rex Hcin >
cx iilraque partc pugnaverunt, ciimqne animose ricus perturbare volens cttin exeicitu supervenit,
pugiiarent, et neutra pars cedere vcllet, unus ex sed mulliludiue 341 Suevorum cum priacipibus
parle Alamannoium r.lamasse fcrtur magna vocife- suis supervenienle ad lempiis locum rieriit. Ipsis
rarfione : Eia, inquiens, Suevi, forliter pugnate; ecce aulem Herbipolim adjunciis Saxonibus circuinrianii-
fuqienles Bajoarios videle, nullum ex eis abire di- bus, Heinricus rex exercilu viginti millium con^.rj-
mittite. Quam vocem audicntes Baioarii, ol pulan- gato, ad liberandam urbem aciem dircxit. Illi auiem,
tes ita esse, sicul ille malignus dixerat, omnes pari- erecla cruce obviam ei duobus miliiariis non t iu
ler terga verterunl et unus alium fuga pracvenire armis quam misericordia Dei freti, processerunt.
.ciipierunl; plures autem ibi ceciderunl. lbi ceciriit Interfectis autem cx parie regis valde muliis, Suevi
Cuono Palalinus de Fohiburch cuin mullis aliis. C et Saxones viclores exstilerunt, et ex sua acic non
§ XXXVII. nisi tres tanlummodo perdiderunl. Tulerunlautcni
Itcrum rex Heinricus papam Gregorium muHis non tanlum scrinia cum regalibus veslimcnlis, sed
blanriiliis (858) dclinivil ul se reconciliaret; sed ille ct episcoporum infulas qui cum eo erant in bellu
(856) Hermannum rcgem famili.T.comitiimLucem- Heinrici stcierit pariler ut Rudolphus dux et Welfo
burgeiisium adniimeranl bislorici, ex quorum lesli- Hermanno ex superioribus aflioiiaie, junclus, ai|iie
nioaio palrein babuil Giselberlum comitcni.qui filius tamen cnm iilis poslea ab illo deficere poiuit. Quac
' erat Friderici comitis Luxcmburgensis : de quo hiec eliam videri possel ratio, cur etim post mortem Ku-
referi anonymus Weingartensis de Guelphis princi- dolfi an. 1081principes regem coiislitueriut, ob com-
pibus cap. 5. (Leibnit. Script. Brunsvic. 1.1, p. 785.) probatam neitipe bellicam ejus foriitudinein. Dum
<Guelfo (lilius Rudolplii fralris S. Conradi Cou- aufem genere Francus bic dicitur, couvenii cum ci-
stantiensis cpiscopi) uxorem duxit de gente Salica, tato Weingartensi anonymo, qui Fririerirum Her-
de caslro Glihberg, Juiiltnm nomine, sororem Henrici manni avum de gente Salica fuisse scribit, ac ideo
dncis Noricorutn, el NB. Friderici ducis Loiharin- nolalur ul Luceinbiirgensc caslrum GlizLerg distin-
oorum, elc. >simul enim Lotbaringiae inferioris dux gualur ab aiio cognomine castro, oliinin Thuringia
erat Fridericus iste, an. 1048 ab Henrico 111imp. prope leniiiu sito. Inde forie fuit Fridericus et fraicr
constilulus, de quo llermaiinus in chronico ad. an. ejus de Glichhers, qui an. 1059 juxla Bernoldiiin
1046 et seq. Rem vern clarius explicat idem anony- rj regi rcbellarunt. iil vero rie Ilerinanno nostro inlcl-
IIIIISex codice Weingariensi einendatiis (Hess Mo- ligi nequit, qui nulliiiii fialreni Fridericuni baliuit,
numenl. Guelph. p. 12), ubi iriein castrum non Gli- et ex Laniberto adhuc an. 1075 in exercilu Henrici
liherg, sed Glizberch, et pro Juilha lmiza iiomina- slrenue militavit.
tur. Ulroque aulem nomine Glitzberg et Luceniburg (857) Beiiholdiis liaec ad an. 1081 refert uti et
eosdein comiles Luxemburgensesvenire notal Schei- annalista Saxo, qui Cononemhuiic Conouis Pala-
riius in nolis ad origines Guclphicas (t. il, p. 222). tini comilis filium nominat, Palaiiui scilicet Bavarici
Dumvero ibidem ari Bertholdum seu Bernoldum uo- de Vohburg; iieulrum tamen inLuca,p. 1158reperire
strum Constautiensem cl Lamberlum Scliaifnabur- esl, nec apud Lazitim.
gensem provocat, vereor ne simililudine nomini? (858) Beiihold. ad an. 1083.
deccptus sii Scheidius. Bernoldus quidem ad an (859) Vid. infra § 42, et Bertholdus ad hunc an-
liiini 1059 scribil : Fridericus et frater ejus (aut nuin, ubi Salernitana haecsynodus conira omnesfere
cx aliis codicibus fratres ejus), de Glichberga Hein- astruitur. Quae airtcm hicdeexccplis ab exconiinu-
rico regi rebeUant, id lamen mox postea explica- nicalionehabentur, arisynodumanni 1078 pertiiient.
hiiuus. Aliud est de Lamberto, qui ad an. 1075 scri- '- (860) Substiluendus esl ex § 42 anniis HLXXXV.
bil, Jlerimannum comilem de Gilzberg in pugni (861) Vid. Chronicon Augustanum ad an. 1'081ct
Heinrici contra Saxones vacillantem regis aciem rc- 1084, ad quem eliam consulendus Berthoidus.
stiiuisse ; quem Scheidius Cumriein esse pulat, qui (862) Conf. Beriholdus ad h. a. ex quo ista id
poslca rex factus sit. Quamvis cnira lunc a parlibus verbum fere desumpsit cbronologns nosier.
537 CHRONICONPETERSHUSANUM. — LIB. II. 538
absuilerunt, et illa noclc in eodem campo inler cada- A § XLIII.
vcra occisorum castra metati sunt, deinde ad obsi- De; Hirsaug:a, el Gebehardo III Constantiensi
dionem revertentes, civitatem sine sanguine cepc- episcopo.
runt. Ea lempeslale spiritalis discipliuae ardor quani
§ XXXiX. maxime fervebal apud nionaslerium quori dicilur
Igilur Heriniannus rex (863) cum in Alemannia Hirsaugia, el iniilti lain nohilium quam ignohiliiini,
eommoraretur, et regios sumptus non baberet, ut clericorum et laicorum, sed et monachorum de aliis
secundum regiam dignitalem conversari potuisset, locis illuc confluebant, et de procclla aiiathematis,
eo quod nullus episcoporum ei subjici vellel, deve- quae tunc navim Ecclesiaovehementer impingehat,
nil Constantiam civitalem et aliquot diebus ibi man- quasi de maximo naufragio emergeiilcs illic quasi ad
sit; inde Rheiinm transivit, el in niouaslerio Petris- porlum confugiebaiit, et quielemoplalcesalulis se in-
liusensi fere scpiimanam iransegit. Postea Saxo- venissc gaudebant. Inler quos Gebcliardus vir nobi-
niam perrexit, et, cum quodam lemporejuxta castel- lissimus, frater Berlboldi II ducis de Zaringin, qui
lnm quodriam transiret, unus ab arce fortuito casu pracpositus erat apud Xantum, mundana rclinquens
saxum jetit, regemqut inopinato iclu in capite per- ad jam diclum se conlulil monaslerium (865), et
cussit, ex quo non post mullum vilam fmivit. B sicut habitum mutaverat ad religiosum propositum,
ila arripuit cl dignitalem morum.
§ XL. § XLIY.
Deinde post sex ferme annos (864) Cuonradns Igitur cum ex Iegatione apostolica Olto Ostiensis
filius Heinriei regis palris, ut ipse fatebatur, scelera (866) episcopus Conslantiae advenissel, et ipsam Ec-
damnationem Ol-
fugiens ad Italiam transivil, rbique pauco iempore clesiam pastore viduatam propler
regnavit, et veneno vitam finivit atque apud Flo- tonis, qui ibi episcopus fueral, invenisset, habuit
reniiam civilatem sepultus quicscit. consiliuni venerabilium Palrum et religiosorum ca-
tholicorum, qualiter ejusdem Ecclesiae gubernalioni
§.XLI. 343 provideret. Aderat tunc forte Willihelinus ab-
Post has varias Iuclas, et miiltas calamilales, et bas Hirsaugiensis, vir, inqiiam, Deo el lioniitiibus
immeiisas sanguinis effusiones et pliirimas aninia- acceptus, quia erat lillcris apprime eruditus et in
runi perriitiones, Heinricus dcmum solus obliiiuit regulari disciplina studiosissimus, humilis, mansue-
liionarchiani, omnes pene principes ei reconcilian- kis, miiiiili conlemptor, monacborum et lotius san-
tur, legitimum iinperatorcm fatentur. Habebal au- climoniae amator diligenlissimus.
tem semper omnes civitates Rbeno flumini arijacen- ^* § XLV.
tes aliasipie potenles et melropoliLaiias civitates f<je- Hic cum conventui inleresset et supradiclum
deralas; sed 342 et plerique episcoporum ei ila Gebehardum secum hiberel, tractare coeperunt de
erant connexi ut nulla ratione ab eo potuissent di- eligenrio episcopo catholico, quoniam spes non erat
velli. In quibus Otlo Constanlicnsis episcopus cuni deOitone damnato. Inier bujiismodi coiloquia Gebe-
juramenta, qu;e eijuraverat, nullatenus cx jussione hardus monachus retro allare B. Marioe secesserat,
et auctorilate apostolica infringere vellct, a religiosis lbique oralionibus secreiius vacabat. Quid multa ?
catholicis repuriiatus est. Eunidem Gebehardum episcopum Constantiensi Ec-
clesiae eligunt, et posi ouinium iinanimitatem, ipso
§ XLII. rem prorsus ignorante, accedunt ad eum et dicunl
Anno ao incarnat. MLXXXV Gregorius papa, qui et quia Dei gratia, haccEcclesia le sibi cpiscopum elegit
Ilillibrandus, cum esscl Salerni exsu!, collecta sy- boriic. Quo audito spiritus cjus clapsusest, ita ul iu
nodo iterum sententiam anathematis in Wipeiium terram corruens, quasi nioruius jaeerel. Resumpto
schismalicum, et Heinricnm regem diclum et in eo- tamen spirilu invitum emn fecit ipsa die, hoc cst in
rum fautores promulgavii. Hanc sententiam legati n feslivilaie S. Thomae, presbyterum et crastina die
sedis apostolicae,videlicet Petrtis Albanensis episco- ordinavit episcopum (867). Otto vero depulsus pos-
pus in Francia, Otto Ostiensis episcopus, poslea sessionem ejusdem Ecclesiae, quoe dicilur Golmiira
vero papa, in terra Tiieutoiiicorum usquequaque di- (868), adiit, ubique uno pene anno commorattts
vulgaverunt. vitam finivit.
(863) Specialia hic de ultimis Hermanni regis fatis tribiiens illtim male cum Gebehardo II confundil.
liabel scriptor nostcr, quae desunt in Bertholdo ad Xantiim, ubi pneposilus aniea erat, CMviae oppi-
a. 1088 aridenria illis, qtiLChabet Calles Annal. Ec- dum est cum insigni olim ecclesia collegiata in dioe-
tles. I. V, p. 856 seqq. cesi Coloniensi.
(864) Nemnea. 1095; ex Bertholdo an. 1101 mor- (866) Vid. Berlholrii Chron. ad an. 1084.
tutis, leste Aimal. Sax. (867) lta et Berlholdus an. 1084; unde corrigon-
(865) Trithemius Annal. Hirsaug. ad an. 1085, diis est Manlius, qui-iddie 15 Dec. factum scribil.
ubi lauieu fundationem Petershusani coenobiicidcm (868) Otto depositus sequente anno 1085 in con-
3S* APPENDIX AD CHR05IC0N HERHANNI CONTRACTI. 3*0

HVCIPIT LIBER TERTIUS.

11. QuomodoHirsaugienses adDomumPelri venerunt. \ sibilem in quibusdam deprehcndisscnt, proiinus euin
Cum apud monasteriiim S. Gregorii papac, qtiei ad suos remiserunl, el alium, qui eis praecssedignus
diciiur Domiis Peiri, vigor regnlaris vitte jam jamque essel, favenleGebcharrioepiscopodestinari petierunt.
deficercl, el nec proficue esset, nec deessel, et Ge- Qiiaj)ropler Willibehnusabbas opiimo cousilio IIRIIS,
lieharriiislllpontificalem seriemex nposioticaaiiclori- misil veiierabileiu valde virumTiieodoricum (870),
tateapud 344 ConstaniienseinEcclesiainobtinerel, omni saeculari et nionasiica crudilionc apprime im-
dolens in monasterio ecclesiicsuaeconligiio defcctum biitiini, el huic regiinini saiis idoneiim.
divini ministerii excrevisse, interpellavit venerabi- &IV.
lem Willlhclinum Hirsaugiensem abbatem, ut de suo llujus pater Cuono comes concubiii;m habebat„
iiionaslerioregulares virosad Petrishusain dirigeret, noniine Beriham. sihi vatde dileclam, nec aliain
per quos monasticus ordo inihi revivisceret. At ille, iixorem divxerat prider eam, qnae ei tre» peperil fi,-
siculi eral proiuplits ad omne bomim patrandum, lios, corpore valdc formosos, animo vero non uiinu*
misit egrcgios viros et valde retigiosos, el eiim eis acmissiir.os, Luitoldum scilicet, Marquardum et
Oilonem qiiemihitu, qui eorwm abbas esse deberei, Theodoricum. Sed Luiloldiis el Marquardus, cum
si ejus vila ei moi-cs post probaiionem eisdem coai- posi obittun palris in jtis Hartinanni comiiis de Di-
placcrcni. Sed cnm post modicum isriem Olto fra- B lingin ccssissent, eo qnod ex ancilla nati essent,
trihus snisdispiiceret fjusqiiemagisterio nequaqiiam facli suiit tamen iu omni re militari acerrimi et ni-
subjici veHent a«l moH-asteriumsuum redire jussus uiis animosi, arieo ul rex Heinricus Liiitoldum inter
est. riuoriecim quos srelerum suortun scmper secum
§11. conscios et fautores habucrat, asstiuipserit, qtiOr
Liiitolrius qnoque abb.s ejusdcm monasierii, et niam erat forlis viribus el cclcr valric, cl oinni mili-
Runpertiis stholasiicus ct alii quiriam de prioribus tari slrenuilale conspicuus. Unde ei al>eodcm rege
fralribiis, Hiisaugiensibus a Ivenlanlibiis lociim <le- privilej^itiin liberlalis promeruil lam sibi qtiaui suis
(tciuiit el ad Angense nionasieriuin se cnniuleruiit; posteris oninibus.
quiriam etrain se ad clericnlcni liabilum traiisliilft- § V.
rutil. Jam diclns auiem Ruopertiis egrrgius erat Theodoricus vero in primsevojiiventutis flore ille-
inagister in omniblis liberalibus disciplinis, sed et cehris camis, prout anjniiis suggessil, indulsil; sed
Biirnliardtis ilidem ejiisriem nionaslerii monachus niadi.-iiis aniuiuni ab hac inleiilione cocrruit, litleris
summic sapientiae et riocirina: vir, qui tunc lemporis quippe ad ungiiem erat inslrucius. Habiludinis op-
•tinbo simul mulliliidinein magnam discipulorum in liniae, facundns lingua, forma salis veneranria, mo-
eodem kico nutrieranl, quoniain scholis pracerantet C naslcrium S. Uodalrici ap.ud Augusiam Yiudelicain,
pterosi|ue ad npiimam cruditionera provexerant. llic petiit ibique se primilus iiionacliiiiu fccit. Sed quo-
tamen, Bernhardus (869), sed et Wenihariiis pari niam virus ansihemalis tunc len.poris non solum
pene pollens eriuliiioiie, anathcma fugienies, Ilir- clcricos et laicos, sed eliain nionasteriales quam-
saugiensi se monasicrio jani pridcm.sociaveraut. plures infecil, venerabilis TJieodoricus huic se peri-
§ 1H. Quomodo Theodoricu* advenit, ct de genere culo subtrahens Hirsaugiain petiit, ac, se cidem
tjus et conver.,atione. nionasterio soci.ins, magisterio Deo digni abbalis
Igitur Iransmissi a Will helino abbate Hirsangien- Williliclini se siibjecrt et sub hoc in omni rcgularis
ses innnaehi, viri vaJrie rcligiosi, roonasterium Do- vitae disciplina in tanlum. inlra breve spaiiiim excre-
liius Pelri siibirilianles, et spiritalem niilUam, prout vit ut nnn lanlum subesse qitanlum eum praeesse
destiuiUi finrant, fortiler exercenles, cinn Olionem dccerct. Tum priinum cuiriam Cellac, quae346 *!P-
sibi desigiia;.um345- magislruin inljreyi repreheu- pellalur Augia l*epor'Ls(&71),pradatus est, acdeinde

citio QuedliiibnrgensL dcmio anathemnte percussus infra t. II edenriar.Nolanda horc sunt pro Hisl. Silvae
esi, et leste Manlio a. 1086 in exconuiiiinicattone Nigrae I. I, p. 2-74; ubi de hoc Bernhardo coiijeciwa
niortnus ac Kasileoesepulius, quori ideui asseiit Bu- . ' ex diclisemeiutanda venit.
ceiiiius in Chronologia Consiaut. Unde vero admo- * (870) Hiijus Tiieoriorici amplnm elogium lexuit
diiiu simde virictur Colmbrain hand aliam essequam Trithcmius (Annat. Hirsaug. t. I, p. 267.) quin ejus
C"himbram, sen Coluinbariaui, ant Colinariain in generis tiieiiiin«Tit,de quo cl nos nihilcerlialBriiiare
supcriore Alsaiiu ac dioecesiBnsileeusi. yalemns, in Snevia lameii, ut ex dicendis colligitur,
(869) Facilc hic auclor fucrit Apol.ogeiici svper reperiuiulo. Vid. disqnisiiio pr.evia, § 25.
excommuuicaiionem GregoriiVIl, queni inter Ber- (871) Nomeiiclauira haeccelhim Hasenaii. velimii-
po-
nahli opuscula edidit Gretserus, l. VI, p.29, quemque tins Hasungen in Hassia el diateesi Mogiintina
ex Hirsiiigia allatum scribil Bcrnoidus :iri Adalbcr- carevidetur, cui an. 1070 Giselberlus ex llrrsaugia,
1um Argeiiiineiisem praeposiium (infra t. II). Et ahbas prisfecms est an. 1085; imte ptdsus (Gull.
foiie ipse codex Gretseri nomen Bernardi, seu B.er- Clixitt. I. V, p. 581) sitb quo %-rle Theorioriciis isie
Iialrii, pr.ttulii. Exiiuie vero, quori Bernhardus hic prioris ofScio fniiclus m., iiute a<l idcmuloulciiim
revocalus, scribit
priilem jani ante annuinl085 iiiHirsaiigiam conces- adminislraiKliim Hirsaugiam
serit, (listiugiieiidusesl ab altcro acquivocoConstan- Trillii-inius I. c, p. 289. Viil. Geibeiii Hisi. Nigrae.
iiensiuni schoiarum magislro, Corbeiensi postea mo- Silvae t. I, p. 272 et 293. NolaUir quidem infra § 17
sacbo, atl qucm exslant Bernoldi nostri episiolre Hasuunouwa ab Udalrico comilc Bi iganiino Peters-
341 CHRONICONPETERSHUSANUM. — LIB llt. 542
ad monaslcrium revocatus, ac prior loiius congre- A Dinnibus accommodando. Ad hoc accedebat quod
gationis appcllalus strenue per aliquod tempus pr.-e- omnibus nimis cral largus el sibimet ipsi parcus ;
fuit. nam corpus suum jejuniis nimiis alteniiabal, omni-
§ M. Quomodo Theodoricut ordinalus est. hus autem secum manenlihus, seri ct ariventanlibiis,
Annoab incarnatione Domini MI.XXXVI Gebeharriiis omnem abiindanliam tribuebat. Unde eliain semper
tertius ejusdem nominis Constaniiensis revercndus in maximo angore eral posilus, quoniam inaximis
episcopus, eximiis precihus impelravit a Willihelnio debilis jugiier erat aslrictus; atta en, quoniam
divae memoriae flirsaugiensi abbalc, ul venerabiiem in Domino sperabat , ipse facili largilatc cuncla
virum Theodoricum monaslerio S. Grcgorii, quod reddebat.
dicitnr Domus Pelri, dirigerel, quatenus eidem §X.
praeesset et regularem vitam inibi juxla normam Anno ab incarnat. Dom. MXCII,venerabilis abbas
sii monasterii institueret. Quod ciim impelrasset et Theodoricus capellam in meridiana plaga basilicae
idem Theodoricus transmissus advenissel, ex con- secus sanctiiaiium in edito ronslruxit in honore
cordi petit one omniura fratrum ordinavit euin jam S. Uodalrici episcopi, el S. Nicolai, et S. Afroe,
dicms episcopus abbalem eidern monaslerio in fesli- alquc SS. Joannis cl Pauli, vi Kal. Julii deriioari
vitate S. Barnabae aposloli (872), eumque riilexit, B fccil. Collocavit aiitem ibi reliquias saiiclorum. . .
fovit et, in quibuscunque poluil, ei scmper sofatio 5 XI.
fuit. Dein sequente anno, hoc est Dominicoe incarna-
§ vil. lionis MXCIII , indici. i, fecit capellam ex aquilonari
Ordinalus autem omni religiositati operam dcdit, parte sacrarii, eamque v Idns Sept. dedicari fecit
el animas et corpora subditorum omni sollicitudiiic in honore S. Dei genitricis Mariao, el aliorum san-
procuravii, summa disciplina eosdem eriucavil, nu- clorum, quoriim reliquiae ibi habenlur... Ad hanc
merum discipulorum multiplicavil ita ul in brcvi capellam couventiis omni die post vcsperos et ma-
phisquam quadraginla monaclios et amplius qiiam tutinos in honore S. Mariac solemniter procedii,
qiiinqtiagiiita barbatos fraires haheret, quibiis om- ihique posl canlicuin el anliphonam atque oralio-
ncm abundauiiam vicms et vestilus Iribuil eorum- ncm ejus , vesperos sive matutinos de omiiihus
que vitam in magna districtione coercuit. sanctis et pro defunctis canit.
§ VIII. § XII.
Et quia chorus eral brevis, quoniam gradus, per 348 lt'" 1a"n 0 f*01,1-incarnat. HXCIIII,indict. n,
quos in sancttiarinm ascendebalur, lociim occupa- Q Theodoricus ahbas capcllam S. Micbaelis renovavit
hant, gradus riiininuil lapidum, et numcrum am- ct auxit; eral enim parvissima ita ut vix duodecini
pliavil canenlinm, ct lapides ahslulit alqne homines bomines capere potuisset. Esl quippe juxta infirma-
pro eis in locuin ipsoruni conslituil; chorum qnippe viam , inter quani et jam diciam capcllain crat
sancluario pene cooequavit, uno lantum gradu san- acdicula, in qua etiam pleriinique infiriiii ciibahant;
ctuario supereminente, atque ita in cboro stanlibus qiiam praediclus abbas deslruens capclbe addidil, ac
locum dilatavil... novum allare fabricavit, eanupie a venerabili Gcbe-
§ IX. ,, liardo episcopo, lcrlio ejus nominis, sicul et snpe-
dedicari fecil(873) die Nonas Julii in honore
347 Dt3ipsis aulem gradibus quos de choro sns- riores,
Domini et S. crucis, specialiter vero in honore S.
tulerat, alia deinceps acdificiadecoravit. Lavalorium
Mariai!matris Domini, el S. Michaelis arthangeli et
quippefecil, ubi partem eorumdem graduum posuil
et capiliiluin el toliim in circuilu renovavit clau- o unium sanctorum.
slrum. Ambitum quoque cellae muro circumdedit, § XIII.
sed el porticum snper sepulturas anlecessoruni Sed el capellam S. Andreae aiigmentavit el eiriem
snoruin abbalum fecit. Hacc aulem omnia el alia addita acdificia barbalis fratrihus riepulavit, qu;e
dehinc narranda non ex redditibus, nec cx divitiis D prius erant habilacula abbalum cjusdein loci. Ipsa
ejusdem Ioci, sed ex donationibus lidcliuin consum- nulem capella eral valde parvula, clc...
mavil, quoniam propter novitalem mundae vitae, § XIV. Quales discipulos liabuil.
quae nuper in istara processerat per eum provin- Habebal aulem idcm ven. Paler tunc lemporis
ciam, omnes eum excolebanl et amabant plurcs ei egregios viros , valde religiosos , opiimoe formae et
se suaque dedentes. Sed et episcopus Constanliensis doctrinse sub cura sua, in quibus erant Meinradus
Gehchardus qiiam maxime eum juvabat dando, et pridem abbas, de quo superius reliilinuis (874), Ber-
quoscunqne sibi ob cnlpas suas obnoxios tam cleri- nbardus scholaslicus, el Cuono, Wernharius de
cos quam Iaicos ei commitiendo et, quoniam idem Alshnsin caligans oculis, Gozhalmus el Elierhardus,
Paler facundus erat lingua, aurem beuignam ei in alque Heinricus scriplor. Hi omncs ex antiquis
husano monaslerio donata, quae eadem forte est ac Con--tantiae fuit.
Hasenaw, cetlam tamen ibi haud reperio. (875) Plaiuim hinc fit Gebehardiim, elsi sedc
(872) Incipit ergo regimen Thendorici ahbatis a sua pulsiim, snbinde lamcn Constantiam revisUs».
die II Jun. an. 1086; qno adeo Gebehardus ailhuc (871) I. ii, § 15, ct infra § 18, 20.
 "45 APPENDIX AD CHRONICONHERMANNiCONTRACTI. 54i
fratribiis ; sed et Sigilicrus scolasticus, ct Eppo , A vocalur Andoliishuoch (877) , ct feceral novalia
atque Gebebardus avus mciis. . •. 350 c"'ca se> el videbatur idem locus ad scrvitiuiii
Bernhardus , quem etiam supcrius nominavimus, Domini opporlunus. Poslquain vero jam diclus soli-
«locior erat eximius , monasticic quoquc riisciplinx tarius in Domino pausavit, Urialiicus comes rogavil
ctislos cniliiit riiligeiilissimiis. Hic quadam nocle ven. Theodoriciim ut ibidem cellam aedificaret, et
visionem viriit, quam ipse litteris coniprchen- regularem vilam inihi iiistitucrel: quod ille prorsus
ilit. . . . se facere abnegavil, nisi eumdem locnni uionasterio
§ XV. suo in proprietatem contraderel, til si laboraret,
Erat alius quidam prcsbyter, Cuono iiomii;e, in atiqucm inde etiam frticlum perciperet. Inde riiu
ipso monasterio, quem eliam antea nominavimus, liabiia deliberatione laiiriem comcs consensil, ct
vir, inqiiam, formosus valrie, ex prioribus mona- reliquias sancloriim, qu;e in loco sohludinis jam
chis, qui etiam Rinaugicnsis (875) monaslcrii regi- diclus servus Dei in oralorio suo habuerat, ad nio-
liien promeruit, illuc 349 *l"ippe in abbatem nasleritim S. Gregorii traiisinisit, acpostea cuindeui
assiiiuptus fuerat; scd quadam die contra servum locnin, qui vocatur Andoltisbuoch, et aliam posscs-
ira conimolus, cum cum pessuto incaute percussil, sionem , quae diciiur Hasuui.ouwa (878) Petrishii-
ex quo ictu idem homo infirinari coapil et vitani seusi nionasterio in perpeluam proprielaiem ct
linivit. Ea pro culpa non solum preshyterii honore, niinisieiiuni fralrum Deo et S. Gregorio per suc-
sed el regiminis esl privatus dignitate. Ergo ipsum cessiones lemporum ihidem jugiler servientiuin co-
locnm reliquit, et in provinciam, quoe vocatur Riez, ram idoneis tcstibus abs:;iie ulla couiradiclioue
abiil alque in eisdem pariibus poniificalits oOQciiim conlradidil ea condilione, ul ibiricm cella aedilica-
sibi frauriuieuler usurpavit , ecclcsias dedicavit, relnr, et monacborum babitalio pro facultate loci
homines oleo confirmalionis fallaciler pcrunxit et jugiter habereiur.
:tlia pontilicalia ofBcia peregit, el exinrie non niodi- § XVIII.
eam sihi peciiniain iiggregavii. Cunique in hoc vo- Hac donalione peracla eoepil abhas Theodoricus
lunlati suoe plenc saiisfecissei, dcposilis vanitalis eiimdcm locum incolere, cl niiilio laborc alque
SIIOBinfulis ad monaslerium snum pristinum, hoc suinptu oraloritim ibi cl claiisiruni ex tigneis laliu-
rst Donuiin Pelri reriiit, et se magislerio ven. lalis construxil, quoil in honorcm S. Pclri aposloli
Tbeodorici ahbatis subriiriil. Cumqiie altaris officio deriicari fecit, et, dcpulatis illuc idoneis fraitibus,
jure careret, et tamen vir valrieidoncus esset, abbas Meinradum (879), de quo etiam siipeiius reiuliinus,
Theodoricus obnixis precibus apud Gebeliarritity.p eis pracfecil. Cumque aliquanriiu illic demorarentur,
episcopum impelravil quod ei landeni missas agere et iiiimenis fralruni augeri coepissct, et propter
concessit. .. longiludinem ct difficiiliatem ilincris viclualia et
§ XVI. De Udclrico Bricjantiensi. quocque necessaria illic dcferre niinime potuissent,
Cirea haic lempoia niiilti familiaritatis magnam eo quod irieni locus longe in saltu situs essct,
ven. eo inierunt consilium ut cellam :ul Briganlium transpo-
gratiam habehaiii apud Theorioricum, quod
ncrent, ubi fratrcs facilius ct oppoiiunius neccssa-
ipse esset vir religiosus ct prndens, el utilis actu ria hahcre
et consilio : el. ideo nobiles ct diviles quique ad poiuissent.
ciim conveniebant nndique et ejus excmplo atque § XIX.
cousilio proficere ciipiebant. Inter quos Udalricus Igitur abbas Theodoricus venit ad locum qui
Ihiganiintis (8"6) conies vir nobilissimiis et specio- diciliir Brigantiuni, et secum adduxit Gcheliardnni
siis m.ixiinani habchat aiuiciliain cum eo el.familia- cpiscopiiin, et Meinradum, alquc Uodalricum comi-
rilatem. tem cum aliis hnic negolio neccssariis, nt vidercnl
§ XVU. iibinam cella cedificari debuisset, quoniam quidcin
Et erat quiilam solitarius, nomine Diedo, qui fe- fj caiii de sallu permulari placuisset. Diu crgo de his
ccral sibi oratorium ct babitaeuhiin in saltu qui habita delibcratione placuil illis, u(, jtixla ecclesiam

(875) Cuno Gerungi in abliatia Rlienaiigicnsi
circn an. 10!>0 successor primus ibi coiisiiclnriiiies
Hirsaugienscs cx suo monasterio introriuxi;. Perpe-
Iratoaiilem casuali liomiridio relicta dignitale alior-
sum clam ahiil, cpiscnpnlia quoque munia sibi usur-
pnns. Scriptor provinciam Ricz vocat, quori diibium
est, an de Ricsa scu Riezza Khaclicnsi pago in
Norrigovia , an rie Regio in provincia (Rieze) inielii-
genrium veniat. Coiisulms intcrea Gebcharrio epi-
scopo Urbanus II ut cinti riispensalione riignitatcm
rclinere possit, rescripsit. Yiri. Canon Clerico 57
dislinct. 50, ubi pro Gwainerio Narboncnsi subsli-
tuenrius viiletur Gciihardiis Coustanl., inaximn ciim
tempore Urbani 11niilhis Quanicrius ftieril cpisco-
pus Narboncnsis : quamvis ibi de jactu lapidis
sermo sit, nihilque de dignitate inemorctnr.
(876) Vi I. snpra I. n , § 20. Hic rie Urialrico ju-
niore sermo cst, qui in charla llcnrici IV an. I(i05
Odalricus comes dc Bragnnica nominatur, cujus
coinilaliis in Churwalia silus fuit. Ilergolt t. li,
p. 150. Viri. riisquis. § 24.
(877) Virietur csse Andelspnccli in capilulo Lin-
diivicnsi.
(878) Num forte haec cst Augia Leporis, rie qiin
snpra § 5 hodie simpliciter dicitur Auw in eodem
Linriaviensi capitnlo.
(8'9) ls est Meginrarius antca abhas Pctcrshusii.
Yi.l. supra § 14. Hic ad an. 1087 piiiiius Augim Al-
fcicBrigantinic posl restauralioneni abbas dicitur u»
Gallia, Chrisiiana l. V, p. 972.
3iS CHRONTCONPETERSHUSANUM. - LIB. III. 346
cjusdem 351 loci fierei, =i Luricwicus (880) comes ,\ iini cjiis poteiitia ipsam in matrimonium accipcie
suam parlem ejusriem ccdesi;c ad hoc permitlere cogcrelur, et juramenlum quod filiaj Wernheii ju-
voluisset; est enim ibi ecclesiabaptismalis, cujusme- raveral emenriavit, et omnia quse illi spopoudcral-
dietas sicul ct silvaeet omnium reddiluurr. earumdem de suis propriis redriiriit. Unde factum est, ciini
paiiiuin perlinet ad Pfiilinriorfenses proceres, sicuti quorumriam suorum ministerialiuni reddilus el be-
et altera meriieias ari Briganiienses. Ilaque Luriewi- neficia illuc daret, et eos alias ponerel, ut etiam
cus comes nequaquam acquievit ut pariem suam quosdaiu ad Biginhusin transferrel, quorum poste-
trarieret. Qua rie rc cassato priori consilio verlerunt ritas adhuc ibi vigct. Ergo cx hac, ut opinor,
se alio. Et quoniain prinr cella quanidani casellam occasione idem pracdium monasierio subtractum
pixla possedcrat, hanc adierunt et circuinqiiaqtie fueral.
inter fruleia Iociim opporlunum quaesierunt, ac Do-
§ XXil.
miiio pramousirant-- iiivenerunt. Nam ven. Gebe-
bardus duin oraudo circumiret, el loca circumspi- Igilur, ul supcrius diclumcst, ut Brigantiuni
ceret et exploraret, uno in loco rcpente substilit reciperet Udalricus comes, nionasterio qniriem
et ihi cellam fieri judicavit. Petrishus Biginhusiii restituit, cl de Andoltishuoc
et llasuunouwa niliil csl gesliim. Scd quod primilus
§ XX. B
Omnium ergo volis in idipsum concordantihus , fueral acium remansit inlactum; cx liegligenlia
autem noslrorum cessit iu usum Briganlinoruin,
ccepit Theodoricus ibi cellam constrnere, et siunplu
quamvis etiam concanibium Briganlinum non fucrit
atque stipendio sui monasterii, cui idem locus, sicut
monaslerii
et prior, in proprietatem traditus fuerat, primo lcgitiinum ; qnoniam et Biginhiisin prius
fucral, et hoe lunc jure eiiain sine coemptione
quidem oratorium, deinde claustrum (881), oninia
reslitutum quod fuerat frauric ahlalum. Pro orna-
ex labiilatu ligneo oedilicavit et in honoro S. Petri
dedicari fecit; Meinradum autem ihidem ahbalem meniis autem et ulensilihtis ccclesix' tam in sacris
vestibus ct melallis ct lihris quam in sanctorum
constituit, sicut et olim apud Domum Petri fuit.
reliquiis, quae a nionaslcrio illuc fueranl direcla ,
Ipse tanien frequenler eitm locum visilabat et ejus ui illic
utilitalihus prospiciebat. Nam ferc per quiiique pernianercnt, dala simt xxx talenla. His ila
anno», quiriquiri de Eichstetlin ari Pelrishus venire gestis cceperunt cctiesiam ex lapidibus aodificare.
dehuerai, ad .vdificationcm harum duarum cellarum § XXIII.
expenriebat. Ad haec sacras vesles et libros ac Per idem tempus Urialricus conies perrcxit ad
sanclorum rcliquias, tam eas quoe primitiis directae Breiingcn, ct ibi per aliquot dies niorahaiur cuni
fuerant de Aiiriollisbuoch, quam alias niiiltas et C multituriiiie siiorum; cl quariam riie juvciiculi post
inagnificas (conlulii). pi-anriium asccndciiinl jtixta in supercilium montis
§ XXi. excelsi, et eceperuiil saxa evotvere in vallcni jo-
Deinrie cum ideui locus proficere coepisset ct candi gratia. Et ecce unus noniine Operlus saxuiu
diiescere, ceeperunt tractare qua rationc idem locus evolvit, et ut se observarent, qui siiblus in vallc
libertufc possil rionari. De hoc igitur diu habilo erant, proclamavil. Aecidit aulcm ut comes Urial-
cousilio invcnerunl, nullalenus hoc melius posse ricus cconlra deambularel, el 353 iclum lapidis
licri, nisi ulcones Udalricus Pelrishusensi nionasie- declinare noluit, sed saltu transilire voluit, sed
rio pnedium, quod dicilur Bigiuhiisin (882), quod lapis eum in lihia percussit et confrcgil, el nou
patcr sutisotiin rionaverat, redderct, el ipse vcrsa multo posl mala vcsica accrevit, euinque in hrevi
vice Brigaiiliuin a jnonaslerio reciperet. Siquidem exslinxit (886). llaquc Briganlium rielalus, eiim
ideni comes adbuc adolescens 352 fdiani Wernlieri ecrlesia nccriiiin csset dedicata, iiisepullus scrvaba-
comitis de Habichisburc (885) sihi desponsovcrat, lur, quonsque cpiscopus ad riedicanrium oralorium
ei ei sponsalia juramenlo finnavcral; seri priusquam convocareiur. Abbas atitem Tlicodoricus audiens eos
eam acciperct, devenit cuni Welfone duce ad Cha- murmurare, qtiod Biginhusiii in suuni jus ileruni
laminzam (884), et conciihil latcntcr cum Berlha vellent retrahere, nullaienus episcopum permisit
filia Ruodolfi (885) regis, remquc voluit lalere; scd ut ecclcsiam dedicaret, anlequam Beiiba rclicta
puella proinulgavii, sicquc factum est ut propiuquo- Udalrici ciim niaiiu filioruin suorum Rudolphi 6t
(880) Ex contextu Liidovieus hic comes Pfulen- gico, qui Welphoni duci tunc parebal.
dorfensis fuisse evincitur, qui forie eliani Helfcu- (885) Beitbain hanc pleriquc Rudotphi comiiis rie
sleinensis fuit, atque is ipse facile fucrit, cujus Rhiufeldcn , poslea anticoesaris filiam staliiunt, es
uxorem rapititOtto comes, ut videtnr, Montfortiiis Ariclbairic secunda cjus tixorc. De quibus fusius
jiixta Liizium p. 535. Vid. B^iiholdi Chron. an. 1089. Cels. Gcrheiius in tractatu de Ruriolpho anticocsare.
(881) Exinde riiseimiis, monasterium riiu jam ante p. 118, 145 seqq.
ibiriein exstructiuii pene fiiiutitiis fuisse destiucliim. Moiiem ejus ad aiinuni 1007 pancis descri-
Yid. Giiltia Christ. 1. c. Bruschius in Alha (885)
Augia. bit Beiiholdus Constant. in Chrouico, eumqtie 27
(832) Bichisliausen in cajiluto Mnnrierkingen. Oct. in condito a se moiiaslcrio scpiilliiin narrat,
(885) Uic Wernlierus 11 comes de Habsburg es.se ad quem diein etiam notatur iu amiqun monastcrii
('ebuii, a. 1096 deftincius, cui unieam filiam tribuit illius Necrologio, uli ei. Beiiha: conjugis ad 20 Ja-
Hrrgolius, 1.1, p. 142 ltam Rudolpho de Tierslein nuarii in Zwilaltcnsi Beiiha coiniiissa de Briganlia.
(Oiica- copulatam.
(881) lu Palatiualu superiore sou ducalu Neobur-
347 APPENDIX AD CHRONICON HERMANNICONTRACTf. 348
Uriabici (887) Brginliusin coram pluriinis et lihertis A rosolymam profcctus, in ipso iiinere a paganis
et servitibus S. Gregorio perpeluo in proprietaiem captus, et Corozaim civilalem perdiicttts el cuslodiae
confirmarel. EtsicBrigantiiim iiitibeiiatedimissum, mancipalus, ac poslrerno marlyrio coronalus esl.
ea tamen conditioiic, ut ihi habilanles semper § XXVI. Igilur rex Heinricus abbatem monasterii
respectum ad Domiim Peiri babcrent, consilium et S. Galli (891) palriarcham apud Aquilegiam consti
auxiliuin, refimen et abbatcm inilc baberent, et tuit, el ulranique polestatem habere permisit, pr<\
miuin atque iriein essent. Atque ila demuni oralo- eo quori semper erroribus ejus lolo adnisu favebal,
rium est dedicatum, et corpus Udaltici inibi se- qui a Wipcrto ordinalus conlra calholicos lyranni-
pultum. dcm exercehat. Ea de causa eliam regem insiigavit
§ XXIV. De Waginhusin. ul venerahilem Gebeliardum Conslantienseni episco-
Et erat vir nohilis, cui nomen Tuo!o, qui pr:e- piiin dcpelleret, et 355 alium pro eo constilueret,
dium suum apud Waginhusin (888), et alia omnia eo quod ipse nunquam ei vel alicui fautorum suorum
qiiie hahebal ac semetipsum ad Scafhusin oblulit, ulla ratione coinmunicare voluissel. Erat enim idem
et aliqiianto lemporc ilii in sanclo proposilo ricguit. Gebehardus lunc teinporis legalus et vicarius
Posiea se et omnia, qiiERilluc irr.riirieral.sulitrnJicns, aposlolicus in Theutonicis parlibus. Jam dictus ergo
lantis eos uiolcsiiis afflixit ut ci tanilem tria pricriia B Udalricus diu cum rege conspiratione habila demum
Iradorent, et se abdicarent, scilicet Wagiuhusin, •biulit ei untim riemonachis suis , noinine Arnoldum
354 u,)' Jal|) cellam fecerant, Capellam et Hon- de Sanclomonte progenilum, promitlens ut, si ei
st.tin, iit saltem ipsi cclera quiete possiderent. Hoc episcopatiim daret, ipse eum absque ejus labore
palralo idem Tuolo jam diclam cellain Waginhusin iniruderet. Iiaque cum rex volis ejus satisfecisset,
cum omnibus appendiciis stiis Constantiensi ecclesiac ille doiniim regressus cum magna liianu militari
tradiiil, astante Scafhusensi abbate Adilberlo , el Arnoldiim Constantiam adduxit; sed civibus,adarma
ejus advocato Adilberlo comite de Morisberch (889) conciirrentibus et forli pertinacia resislentihus,
et pluribus ex fralribus, nec contradiceniibus; aclum inacti recesserunt (892).
in pubiica synodo Consiantiac coram plurimis iduneis § XXVII.
leslibus. Geheliardus auiem episcopus iradilum sibi Item Heinricns fratres Arnoldi advocatus de San-
lociim Tbcodorico abbati commendavii, ct ipse <Komontecongregata miiltitudine suorum advenit,
fratres irioueos illuc adduxil, per quos eumdem et in monasterio S. Gregorii lyrannidem exercuit.
locuni miiliis annis excoluil. Posl haec Scafhusenses Nam victnalia fralriiin lemeraria manu invaserunt,
et baeredes Tuotouis cccperiinl ipsum locum addicere gtadios sv.os in eoruui aiiiinalibus probaverunt et
asserentes, eum ad se j.ure utriqiie pertinere, ac per C multa Qagitiosa perpetrarunl. Iiuer has varias et
hoc increineiiio ejus usque in praisens maximum multimodas conflictaliones Gebehardus episcopns
inipedimenluni fuere. munitionem sibi conslruxit in capite Rhcni fluminis,
§ XXV. De Heinrico rege. in ipsis Huentis, ul ipse inibi lulus manere poluis-
Per idem tempus grande schisma erat in Ecclesia sct. Ad ullinium tam fraler ejus dnx Bertoldus
propier excommunicationem Heinrici regis, et ejus quam caeteri omncs pene corrupti sunt muneribits,
iiilrusi Wiperii, aliis his, el aliis Ecclesiae favenli- et abominabilcs facti sunt ei, et non erat qui ei fa-
lius : ac per hoc aliqui episcoporiim propriis pelle- cercl bonum, usque ad nnum Theodoricum, queir
haniiir el percgre vagabantur. ln qnibus Diemo Ju- in omnibus iribulationibus reperil fultim.
vavensis (890) archiepiscopus mnltis diebus exsul, § XXVHI.
fiim Gebebardo Conslanticnsi episcopo apud mo Itaque corum perfidiae locum dans reee&sit, et
nusterium Domus Petri morabatur, ac postea Hie- usquequaque per regnum vicem domni aposlolici

(887) De filiis Udalriei Briganlini comitis ev
Bcrtha agens Lazius a sc ipso dissentit, dum in
toinitibus Brigantinis (p. 557) Udalricum filium
coinilem Brigantiae , Rurinlphtim vero fratrem B
comilem de Pfulendorf fuisse asserit, auclorem
cniiobii Auw supra Brigaiiiiam; anlea vero p. 51
lninc ipsiim Urialricum coiniiibus de Sulgati, Sig-
maringen et Pfnlenriorf adnumer.il, cujusriein pro-
geniem recensel. Vid. disseii. praevin 8 24.
(888) Wag"nhansen ad ripam Rheni llelveiicam e
regione oppidi Slein, uhi aliuil pariter Benedi-
clinorum coenobium erat, olim ejusriem ordinis
monasierio gloriabatur. de quo nonnulla babet
Gallia Christ., t. V, p. 952 eiFranc. Petri ih Sucvia
Eccles., p. 846, nec uon Cefs. Gerbertns, Hist. SilvaB
Nigiae, l. 1, p. 456. Ctijiis fuudalor Tuto idem
csse videlur, <!e quo Beiiholdus in Cbron. ad au.
1092, et quem ad an. 1094 Dudonem appellat;
qiianquam ejus narrntin haud salis cum Cliroiiico
noslro conveniat, cuai islud coenobium Sigifrido ab-
fcati arijudicatum fuissc dicaiur a. 1094, ab ipso
Gcbhardo episcopo, qui illuri paucis post aiints
sub Adalberto Scafhnsensi ahbale a. 1099 eleclo
ceu rem suani Petersbusanis commenri.isse refertur,
unde eiiain primos suos ahbales accepit.
(889) Nobiles de Morsperg seu Mersperg in Alsatia
occiirrunl in variis chartis s;ec. xin apnd P. Herr-
goti. Vid. Hist. Silvse Nigrne, t. II, p. 229.
(890) Thiemonem hiinc apud Gebehardum exsu-
lasse eliam dociimenta noslra domestica proritiul,
p.\ quibus charta Ulonis abbatis S. Blasii a. llOOdc
fiiudaiione monasierii Ochsenliusani cum consiiio
archiepiscopi Salzbtirgensis Thienionis et episcopi
C.onslaiuiensis Gubeliardi, facia legilnr in cit. llisf.
Nigrac Silvaa, t. III, p. 59.
(891) Urialricus III is erat, Marquardi Carinihiae
ducis filius, et ab Heinrico IV cognato suo an. 1086
Aquileiensi. cathedrae arimolus, de quo plura Eur-
chardus De cas. S. Galli, c. 4.
(892) De hoc legendus Bucelinns in Chronologia
Constamicr.si ad an. 1087, cl Manlius in Chronico.
54!) CHRONICONIETERSHUSANUM. — LIB. III. 550
magna ciun gloria quamvis exsul exercuit. Dciuilc A, quam antem Wemherus cum suis faiilorilms et Ar-
quasi effrcnati cum magno slrepilu Arnolclum ad- noldus cum suis res monaslerii ad uttimam penuriam
duxerunt, et calhedrae Conslanticnsis Ecclesiaft in et inopiam perduxerunt, ipse relicto abbatis nomine
Purificalione S. Msriae imposueriini, anno ab lncar- ad Theodoricum se in Baioariam contiilil, eiqnc se
nat. Dom. MCIII.H;rc werra per dnodecim fere Fiibjecil, quiqne eum bcnigne suscepit, eiqne ofli-
annos protracia, nunc ad perfcctum mahim est per- cinm altaris inviio episcopo Gebehardo rcsliluit;
ducla. Poslquain auiem Arnoldiis cpiscopalum ob- sed non din permansil cornu peccatoris (896).
tinuit, confestim misit, et congregationem Domus § XXXII. De Heinrico V rege.
Petri obuixe poslulavit ul quieie ac pacifice in mo- Anno denique MCV lleinricus filius Heinrici regis
nasterio suo residerent, et Domino 356 servi- tertii (IV) recessit a patre excominunicalo, et con,-
rent, seque promisil null.im eis molesliam omnino scntientihiispriiicipibns regnnm contra palrem arri-
illatiiruin. Ipse anlem Romam perrexit, el a Wi- puil. Inde rnaxima exorla est occasio rixaium ; iiani
perto (895) consecrationem aecepit. - ipse pater llcinriciis, cum non possei filinm ad se
§ XXIX. rcvocarc, congregalo cxercim omnes faulores ejus
Al Theodnricus abhas nullam qnielem post dis- rapinis cl incendiis maximis lacessivil, niinquaiii
cessum Gcheliardi episcopi habcre passus, quoniam B, tameii piignse factillalem praiuiil.
euin ut iiiiimam suam dilexit, sed ipso anno, boc § XXXIII.
est iiciii rcliquit monaslerium suiim, el nionachos Ileinrifus ergo poslqiiam regmim olilinuit, con-
suos atqtie barbatos fratres dispertivit et commen- feslim cxpulso Arnohlo Gebebardnni cum maximo
dnvit per monasteria, ipse vero assumpsil seciim bonore in episcopainin siinm restiluii. Thcodoricum
duodccim quns elegit, et eos secuni in Bajoariam abhalem confessorem sihi elegit, et monasterio suo
duxii, ad mojiasierinm quoJ dicitur Wezzinishrun- rcstituil eique triginla marcas argenti lransinis.it, e
nin (S94), ei ab Adilberone venerabili abbaie ejus- quihus ahlias rcs monaslerii dissipalas opporlune Ct
dein loci honorifice susceptus, et charilaiivc cum ulililer reparavit.
suis omnibus per aliquot menses liabitus est. § XXXIV.
§ XXX. Deinde Heinricns scnior, et Heinricus junior ge-
Deinde quidam nohilissimus vir ct rcligiosns, nerale colloquitiin Mngonliae feceriint, ubi pater
noniine Fridericus, tulit eos inde el commcndavil filio sccplrum regni et coronam citm caeteris rega-
eis cellam , qnam ipse coeperal in loco suo proprio libus iradiriit, ipseque se ante Gehehardum , mpcte
in excelso monte, qui vocatur Castellum (895), sedis aposlolicae lcgaiimi, in lerram proslravil, ct
omnique eos humanitate fovit et honoravit. Deni- C niultum flens absolvi se ab excommunicaiione po-
que idem bonaememoriaeheros, Fridericus nomine, stulavit. Quod illc facere se proplerca reimil, quo-
habebal filium Oilonem nomine, summae nobilitatis niam timehal ne si forte eum absoivissel, rcgnum
el decoris virum, qui una cum patre et cum aliis ad eum ilerum iransirel, ei fierct crror poslcrior
proceribus ejusdem provineiae c«ignalis vidclicet et pejor priorc (897). Altamem, cum non post mullum
propinquis atque amic-issuis, venerabilcm Theodo- Spirae obiisset, filio apuri Pascalem papam impc-
ricum el fratres ejtis sunimo honore excolebant, et traute, ecrlcsiaslicam sepuliuram 358 pioiiieruil
locum magnjs divitiis cumnlabant in lantiim, ut in propter salisfaclionem , quam prosiralns pubiice
brcvi multos sibi frains aggregaret, el monasticam coram clero el populo facere non erubuit (898).
yitam honeslissime inihi ordinarel. § XXXV.
§ XXXI. Itaque vcncrabilis Theoiloricus cum inonas'eriiim
Recedenie ergo Theodorico de Domo Petri, hi, Caslcllense funriasset, basilicam oedificare (coepis-
qui lunc remanserant, constiluerunt Weniherum sct), fratrnm congregationem collegisset, vencra-
quemdam, de Epfindorf natum, sibi in abbatem, bilem virum Altnianniiin (899) abbaiem eis consti-
el oblili regularis discipliiue qiiam diriicerant, re- n tuit, el ipse cum snis ad Domum Petri remcavit.
missius agere coeperunt. Arnoldus quoquc intrusus § XXXVI.
episcopus beneficia iude stiis concedere coepit, 357 Post haec Harlmannus comes senior (900) de Di-
quod nulli unquam episcoporum facere Kcuit. Post- lingin rogavit eum ul in monteni, qui vocalur Ner-

(893) Ex Gallia Christiana et Manlio prius jain
ordinaius est Arnoldus a Clemcnle 111 anlipapa,
an. 1100 moriuo.
(894) Wessohrunn celebre 0. S B. coenobium in
superiore Bavaria ct dioecesi Augustana, cui Adal-
bero ab an. 1065 usqne 1110 abbas prarerai.
(895) Magnificum olim Renedictini insliluli asce-
terimn in Palatinatu snperiore, conditore praedicto
Friderico comite de Gastelherg, qui hoc ipso anno
1103 obiisse dicilur, filius vero ejus Ollo comes de
Hirsberg vel Hebberg, aut Habsperg an. 1105. Vid.
Bruschius <lcCastcllensi monasterio p. 120.
(896) Viri. infra § 50.
(897) Vid. Annales llililesneunenses ad an. 1105,
ct Vila Heinrici IV apnd Urslisium p. 389, ulii qui-
dem legati noinen haiid exprimitur, hic auleiii Geb-
liardus fuisse monslraliir.
(898) Cnnrailus Uspcrg. ad an. 1111.
(899) Aliis Ottn dicilur. In aniiquo monumeiitc
Castellensi ita legitur : < Allmanntis primus abhas
liujiis inoniisterii liunc locum snsccpit regeurium
1103 . > ubi lamen nil de Theodorico.
(900) Pater Udalrici I Constamiensis episcopi. Vid.
sujira 1. i, | 8 et disquisit. § 21.
oli APPENDIX AD CHRONICONIIER.MANNICONTRACTI. 552
nisiheim (901), uhi ipse rcgulares canonicos consli- \ el lahorcm sutferrc iion poss.i, reliquit rpsuni Iocum
tnerat, ipsc paler Tlicodoricus monachos adriu c:e;, et rediil ad monaslerium suum. Quaproptcr Theo-
tl iiionasticain ibi vilain insliluerei. Cnjus pelilioni rioricus ilerum rogaius Wernharium de Alshiisin
assensum praebens aririuxil irioneos viros, Bernol- o nlis caligantem , siium veteranum monachuni,
dum, qiiem priorem fecit, Gebinonem avunctilum abhatcm consliluii, qui eliam aliquandiu absque
ineiim, Wcrnherum superpositum (902) simm el cousecratioiie prafuit.
alios eiriem loco suHicienlcs. Et ut semel dicam dc §XL.
jaai nominalo Werubcro, cum in eodem loco ope- Faclum est autem ut quodam lempore Udalricus
ribus praccsset, et liceuler agerel, qiixcunque vel- Constantiensis electus gravi necessitate pro acqui-
lel, et a cunctis contra mcrilum suiim honoraretur, renda pecunia conslriiigeretur. Ecce aulem Theode-
cuin jam esset senex, recessil, et habilum mona- ricus abbas per idem tempus quoririam proeriitim
cliileni dcposuit et saecularem assumpsit; et cum Tolirnhusin (908) dictuni pro deceni marcis vciuli-
cuidam turrini oedificaret, morte pra-venlus Deiiil. rierat, eo quod illuri redemi non potcrai ab his, qui-
§ XXXVH. bus illud Lambertiis de Birhlilingin jani antea con-
Anno mcx (905) Hcinricus V rex magnus maximo ccsseral, qui360,'"nd monasterio iradidcrat. Ergo
"
cuiii exercilu Romam gloriosissime perrexit ut a hac opportunilalc inventa abbas deriit Udalrico
jn;pa imperalor fierct; seri cum papa investituras electo octo marcas pro quadam augia Rolse (909)
quns reges usque lunc licenter pro velle suo tri- dicta, ubi olim qtiidam religiosus et Deo dcvoius
bucbant, ab eo rcposceret ut electio libera fieret, monachus, nomine Raiperonius, hasilicam magnam
ille iratus Paschalem papam in caplivitatem rcde- construxerat, cujus sepulcruni Deus crehris mira-
git, cardinates injuriavit, iulinitas rapinas ct caeries ciiloruin signis clarificaverat; ipse quippe beatus
Romanis inltilit : Romani quippe bellum ei intulc- Raiperonius eumdem locum a nobilitate, quae tunc
runt, sed rcx victor existens inenarrabiles caedes apnd Aruancti (910) floruerat, pro dcvotione in pro-
evercuit. priclatem accepcrat, cl ipse eum Couslantiensi Ec-
§ XXXVIII. clesiic trariiricrat ca spe ut inrie suhlimarctur, sed
359 Inleiim ergo reverendoe memoriae Gebehar- ca spcs frustrata crat. Posiquam autem eum ven.
rius Constaiitiensis episcopus dc hoc saeculo migra- Theorieiicus enierat, privilegium lale conscriptum
vit (904), ct dum rex apostolicum in cusloriia habe- pro eo esse constat.
rct (905), venit nuntius (]tii regi obitum Geheliarrii § XLI.
episcopi nnnliavit, ct ei virgam pastoralem eianiui- Notum sit oninihus qualiter Lampertns dc Birtlii-
lum detulit. Quae ille continuo Udalrico filio Hart- C Jiugin, homo nobilis, duo proedia,quoesuijuris erant,
manni (906) comitis rie Dilingin praebuil, ctConslan- ex hoercdiiate parentiini suorum, tiiium apud Geili-
licnsibus cpiscopuui designavit. Posiea vero aposlo- noinva, alittd aputl Totirnluts dedit ail inonasieriiini
licus et rex sibi iuvicern conciliati, el ipse ah eo S. Gregorii papoe, quod dicilur Petrishiisa, ari servi-
imperator consecratus rccessil. Et tamen Udalricus tiiim fratruni, qui illic die ac.nocte Deo descrviuni,
ipsuin papam infestissimum hahuit, eo quod inle- absquc tilla contrariictioiie, in manum Hcinrici (911)
rim, dum ipse captus lenehatur, a rcge invesiitus advocati ejusdem motiaslcrii, coram idoneis lesli-
erat, nec unquam, dum ipse vixit, consecrationem bus. Scd cum idem Lampertus linum horuin, hoc
impetrare poluit, ac propierea octo aunis, quibus cst Tolirnhus, non possei redimere ab bis, quibiis
Pascbalis superfuit, episcopatura absque consecra- ilhid in hencficium concesserat, consilio accepto
lione tenuit. abhas cjusdcm inonasterii Theodericns vendidit jam
§ XXXIX. dicluni proeriiiun, quod dicitur Tolirnhusa, pro de-
Cum ergo Nernistheimensis (907) cella ad hoc ccm marcis, et occasione invcnta deriit cx hoc ipso
perveuisset, ut ahhali idonca esset, Theodoricus prctio octo marcas pro quariam insula in pago Ni-
abbas quemriam seiicm, Sigihotonem nomine, de bilgouwe, quaevoeaturRolse.quoc ad Consiantiensem
Hirsaugia addivxil, cumqiie abbatem constituit. Qui Ecclcsiam pertinebal.et episcopus ejusricm Ecclesiae
ctini aliiitianlo lcmporc sine consecratione praeesset Urialricus, acceplo jam dicto pretio, id est oclo
(901) Nunc Neresheim cnsnnbmm Bcneriiciiiium Udalricum paritcr Hartmanni filium dicit.
in Sucvia, de quo viri. Bnischius p. 557 et infra (907) Vid. mox | &>;'.Ciclerum liaeccum Bruschii
§ 59 De boc vero silet P. KJianiiii in Hierarcliia Catalogo haud eonveitiunt, qui nec Sigiboloneni ncc
Augnstana. Wcfiiharium inter abba.es Neresbeimenses recenset,
(!M2) Scilicet abbatem Pelershusii in ejus absen- uti ncc F.'anciscusPeiri inSueviaautecclesiaslica.forte
hencdicti baud
tia eleclum, § 51. quoil ambo non permanseiiiit,
(905) Imo anno sequente 1111. Vid. annalisla fueritit.
Saxo. i908) Forle Dotlenihausen in capitulo Ebingen. in
(904) Obiliis Gcbeharrii III a Manlio rcclc ad an. (909) Nunc Rottsee filialis parochiae Kislegg
1110,12 Nov. slatuitur. capilulo Vsnensi ct pago Nibilgove. De.hoc loco,iiii
(905) Scilicct a die 12 Fcbr. usquc ari. 8 April. el B. Ratperonio ejus conditorc, viJ. infra 1. v, § 6.
an 1111. (910). Arnach in capitulo lsnensi et riirto pago.
(006) Viri. supra 1.1, § 8. Quamvis alii patrem s-jns (911) Comcs de Sanctomontc, uti mox infra vo-
perperam Hugohat liiin nomiiient, qni Bruschio el ciilur.
Lnzio Urialricf fralerdicitur; idein Bruschiiis p. 557
 355 CHRONICONPETERSHUSANUM. — LIB. III. 554
marcis, Irariiriitcamdem insulain cum oratorio cjus, \A rem niansit, qucin tunc papa el coeleri utpote ex-
et omiiihus ad ipsum perlineniibus, agris scilicet, communicalum aboininahanlur.
pratis el aquis, nemoribus, quoesitis et acquirenriis, § XLV.
adnitcnle cl tradenle alque accipiente advocato Igitur cuni abbas Theodcricus cum suis se in in-
Heinrico de Sanctomonle, ad monasterium S. Grc- solito calorc oestatis Roinse incauiius observarent,
gorii papae,cui iiomen Petrishusa, ad usum fratrum circa Kalcndas Augustas mori coeperunl. Videntes
cjiisdcm monasterii. El jam riiclus episcopus eamriem aulem periculum sibi imminere, a Roma recesscrunt
iiisiilam cum omnibus suis appendiciis de jure suae qui adhuc supersiites fucrunt el ad Sutriam se con-
ecclesiaetransfudil in jus monaslerii legilima tradi- lulerunt. Ibi itaque omnes pariter infirmaii migra-
tionc, et eaindeai tradilionem contirmavit coram bant, rioiicc illum solum iufirmum relinquercnt.
cauonicis Constanlieusis Ecclei-iac,et aiiis irioneis Quid, inqiiam, ille luuc angoris, quid nioeroris,
testibus. quam amarain moiicm hauseril, viderit qui velit,
§ XLH. cum nullum suoruiu remansisse conspiceret se sq-
361 U's teniporibiis (912) rebellabat regi Mo- lum peregre et rehus ct sociis orbatum moriturum.
guiiiinensis electus Adilberlus, cujus consilio el Contubernia mulierum ab ipso inilio conversionis
nuxilio, ul tunc ferebaiur, omnia illa mala egcrat B B suae semper ut pestem devitabat. Nulhis ctiam viro
quae Ronue perpelraverat; sed nunc eum regno pri- rum corpus ejus nuduin non dico conirectnre, sed
vare couabatur, quasi pro vindicia aposlolici, sed i.ec viriere uiiquam potuit, quoniain verectindus et
verius pro ambitione magis quam pro justilia. Quem puriicissimus fuit. At iunc ad hanc miseriam venit
iinperalor captum in carcercm posuit, ct mullis ut muliercularum ministerio contentus fuerit, quos
diebus acerrime affJixii. Ad iillimuiu ad peliiionem >ei sleinebanl, ponebant, et sublevabant ct balnea-
Moguntinensium relaxalus, et impcratori reconci- Ibant, atque coelera niinisleria, quae ei nccessaria
I
liaiuS, posl breve iterum scinlillam cmisii, qua totum fnerant, peragebant.
rcgnum inflaniniavit. Nam ipse et Friiieiicus Colo- § XLV|.
niensis archicpiscopus anathema super iiriperalorem Cnm congrna ergo pceniteniia transiit de convallc
infamarant, eo quod aposlolicum in captivilatcm lacrymarum ad gaudia civium supernorum, transla-
redcgeral, et inlra breve lempus totum reguum ita lus, I ut credimus, ad oethera iv Non. Augusti. Septil-
ab eo averterunt ut in Theutonico non possel snb- tus I est vencrnbililcr apud quoddam oratorium ejus-
sistere, sed Friderico duci Suevorum, filio sororis < demcivitatis, ac postca translalus in ipso sancluario
suae siimmani rerum commendavil et ipse iu Laliam 'cjttsdem oralorii in occirientali plaga contra altaro
secesiit. C] posilus
| est in sarcophago lapirico. Reliquornm obilus
§ XLIH. t
diem ignoramus, qui cuin eo peregrinali sunl, id
Eo tempore, qiiiriam seuex monachus, nomine < est, Sigifririi prcsbytcri, Operli barbati et iriuin lai-
Amilhardus, in cnenobio Doiniis Petri cum de hoc corum, < Eberbardi, Reginbolriiet Gozohahli.
saeciilomigraret, sicut ipse abhas Tlieoderictis palam § XLVII.
in capitulo refercbal, auditae suul voces canciilium Placcntinae autem civiiatis episcopns hiijusccmodi
aiigf.iorum et ejulantium daemonioriim. 1
lilteris ejus exitum iniimavii:
§ XLIV. <A. (914), Dei gralia Placenlinae Ecclesiaeepisco-
Aniio ab incarnal. Doni. MCXVI (915) Urialiicus piis,
p canonicis ei omnibus sanctae Constaiiliensis
Conslanliensis electus, nimio lacdio affectns pro riiu- 1Ecclesae fidclibus fralcrnam in Christo dileciioneni.
lina dilaiione suoeordinalionis, mullis precibus ex- < Gratias agimus inspectori cordis et renuin Pomi-
oratum Romam Iransmisil abbalem Theodericum, nno, quia visceribus matris 363 Ecclesiaefeliciicr
sperans quod ipse sibi licenliam consecraiionis ab ii incorporali, nobiliter proc.reati, latie ipsius grataiiter
apostotico impelrarel pro familiaritate quam dudum ii incrassali, solido ejus pane conforlali in virile rohur
apuri ipsum papain habebai, pro multis collatis be- excrevislis,
e et per hoc cum gaurienlibns gaiidcre,
neficiis ejusriem niinliis. Profeclus «rgo Roinain Di cum c ileiilibiis flerc,in prosperisvcl adversis medium
Pascbalcm papam pro Urialrico interpellavit, sed decenler d tcnere plenanc didicistis. Igitur de o!)ilu
nihil profecit; hoc itinere fuit cum eo Gebino avnn- confralris
c nostri, scilicet abbatis de Petrishiisen,
ctilus meus. lierum seciindo uiisil euin pro eadem hominis,h iuqiiam, Deo tlilecti, non turbetur cor
causa; sed iu priore profcctionc satis accur;ite et se vvesTiim, sed potius gaudeatis, qui felicilcr migravit,
et locum procuravit; in secun ia vero vix fratres cerla c pro inccrtis, pro temporalibus iclerna coiiunu-
suos salulavit et nuiiiis ricbitis involutos rcliquit. t:
tavit, et quia crcdita sibi talenta multiplicavit, ut
Itaquc per lotain illain aesuteui pcr Italiam vagaba- fulelis
fi cl prudens dispensator in gaudium Doniini
uir, et aliquando quidem ad papam, aliquando vero sui s' laetauler iutroivit. Vere credendus esl regionein
id biperatoreiti. Sericuni riiutiiis ibi nioras facerei, vivcriim
v intrassc, quia scinms et tesiimoiiiiim pcr-
Udalricus seculus 362 est eum el •'Put*imperato- hibeiritish eum in confessionc puva et pocnitentia con-

(912) Spectant liacc ad annura 1112. Vid. Otto Consiantiensi Theodericum aiibate.n jam an. IIii
C
frising., Chron. I. v, cap. 14, 15 ir
moiiuuni stribit.
(,15) Ilinc p.tict tTrurBuceliiii, qui iiiCbronoIogia (914) Aririoex Ugbell. t. II. p. 211.
355 APPENDIX AD CHRONICONHKRM.VNNT CONFRACTJ. 556
digna per nos exiium suiiui consummasse. Quapro- \ procfuil,
\ el sic in pace qcievit in seneclule hona
pter oralionibus vesiris ei lotius Ecclesiaeeum dili- anno
: ab incarnaiione Domiui MCXVI, ex quo fuiiila-
genler conimendamus. Decaelerocerlos vos facimus, tum < esl monastcriiun ceiitesimo liigesiiuo tertio.
confrairem noslrum, electum aulem vestrum, domi- Bibliolliecam
! nobiliter augmenlalani reliquil; nam
niim Urialricuni(915-16)benevalere, nosquoquecum 1
libros quos acquisivit, ipse subnotari prxccpil
omnibus coepiscopis nostris causam ipsius et Eccle- §!-•
siae suoe peragendam uiianimiier in Christo susce- 364 Eral oulem iriem Pater procerus slatiira,
pisse. Orale pro nobis. Obitus supra memorati con- oplimoehabitudinis, siibiluclis snperciliis, veneranda
fratris nostri abbatis iv Non. Augusti. > canilie, submissa voce pr;<: abstinetilia, oralionihus
§ XLVIII. et lacrymis iulentus, honis amabilis, viliosis borri-
ltaque cum liae lillerae Constantiam perlalae fuis- bilis, dicens magisirmn debere esse in capitulo ut
sent, cauonici unauimiter nionasierimn adierunl, leonein, in conveiilu ui palrem, ad meusaiii ut ina-
easque omni congregalioni pcrlegerunl. Ortus est trem. Ipse quoque erat monaslieoe discipliux et
luctus intolerabilis ah oinnibus, et planxeriint cum consueiudinis diligenlissinius custos, ad hoc etiam
valde, eiiahi hi qui parum boni ab eo conseculi fue- subjeclos instigans, litteris optime erudilus. Corpus
ranl. Res quas reiiquit, impcralor Udalrlco ex inte- BI suum crebris jejiiiiiis macerabat, virgis etiam se-
gro reddi jtissil, quas ille expendit, nec fralribus metipsum socpiuscaedcbat, maxime in secreto noclis
aliquid dedit ac de caelero eidein nionasterio semper silentio. Nutlumriivinuni officium puhlice agebai, nc-
ingralus exstitit que cantando, neque legendo, et quamvis ipse facere
§ XLIX. non posset, alios lamen sludiosissime el bonesiissiine
Ordinatus esl venerabilis abbas Tbeodericus anno agere, divinum opus facere, acquisonocanlu rictccla-
ab incarnat. Dom. HLXXXVI, centesimo vero tertio, balur.arieo ut plcrumqiieinlacrymas movcrctiir.gra-
ex quo fundatum est nionasterium, trigiuta annis cilem vocem viros cantare onmino prohibebal.

INGIPIT LIBER QUAJRTUS.

§ 1. De eleclione Berlotfi abbnlis. quippe, qui ad Nernistbeim (918) abbas datus lue-
Perviilgalo obitu venerandi patris Theodcrici, rat, tunc aderat, et principalem sedem occupaveral.
congregaii sunl canonici Conslaiilienses, et vene- Ordinatus esl aulein a Witone Curiensi episcopo
ruiit ad nionasterium Domus Petri el iniraverunl anno MCXVI (919).
capitulum frairum, atque perlectis lilteris tam de § "•
ohilu ahbalis quam eliam de exhorlatione Udalrici C Deinde, sequenli anno, Paschalis papa ohiit et
electi eptsoopi, qua hortabatur fratres ad ebgendum Gctasius successil (920). Tunc ordinatus est Urialri-
ahbiiteni, exisliinabaiil canonici quod eoruin arbi- cns episcopus a Mediolanensi arcbiepiscopo, ac
trio eleclio fulura esset; quam el slalim perfici deinceps familiaris Ronianorum fuil. Imperator au-
horlahauliir. Tunc seniores inoilesie el hiimililcr tem comperto obiiu Paschalis festinanter Romam
respondebaiil non posse hoc ila proepropere peragi advenit, spcrans quod electio papae per manus ejus
negotitnn, sed moroso consilio per orationes ad transiiura forel. Sed Gelasius jam ordinalus, audito
Deum fraires inier se deliberare, el prudcnier per- imperaloris inopinalo advenlu, per noctem aufugii,
iraclari oporiere qtiein ad hoc assuinanl, ul ei aui- nccullo modoeumviderevetexspectare volttit. Qucin
niam. et corpus suum, resque monaslerii atque cum imperator ad se revocare non posset, constiiuit
ipsum lociini coiniuitiereni, nec aliquem huic dice- sibi aliuin, nomine Burdinum (921), el appellavit
baiit electioni debere interesse, nisi qui etiaiu electo euin Gregorium, sed Gelasius utrumqiie excomnm-
vclit subcsse. Aderat lunc forte Guono ven. abbas nicavil. Burdinus imperaloris poteulia Romam ol>-
jt Altoif (917), qni faiuiliaris 365 eidein mona- tinuit, Gelasius autem universitatein Ecclesiae
•sterio semper existebai; cumque canouici conten- § HL
derenl inieressc electioui se debcre, omnis simui " Aniehac, eodem lamen anno Dominicaeincarnat.
congregatio ccepit IIIIOore contradicere, H fecerunt HCXVII, III Non. Januarii, circi terlinm noclis vigi-
eos abtre. Deinde habilo inler se consilio elogerunt liam, et ileriim in ipsa die undeciina fcre hora, ter-
Berlolfum ve». seueni, qui jam diu in eodein mo- raemolus ingeus factus esi longe lalequc per orbem,
nasicrio priuris fungebatur oQicio, nullusque om- ila ut ecclesite inullse el quaedam urbes cx iminensa
nino alienus huic inlerfuit eleclioni. Wernharius concussione subruerentur...

(945-16) Constantienseinelectum, oui lum in Ilalia (920) Cum Gelasius primum a. 1118 electus sit,
tiim imperaiore morabalur. Udalrici ordinalio anlea fieri non poiuit.
(917) Cuno quiutus Altorfensis ad Vineas abbas (921) ls erat Mauricius Burdinus archiepiscopus
eral. Braccarensis in Hispania, Gregorius VIII appellatus,
(918) Vid supra 1. m, § 39. qui scdem Sutrii babuit; hunc poslea captum, et ad
(919) Necrimnenirn a papa confirmatus erat Udal- agendam pcenitentiam Gavensi monaslerio incJusura
ricus episcopus. scribit annalista Saxo ad an. 1121.
557 CURONICONPETERSHUSANUM. — LIU. IV. 5.'«
§ IV. A liam quicrercl et divcrsi divcrsas sententias profur-
Per idem tempus matrona quaedam nobilis, rent, ad 367 iiliimum interrogabalur Luitoldt.s
nomine Azala, dedit procdiun? suuin ad monasle- (926) conics de Achalniin quid sibi pro hac causa
rium S. Gregorii papae, quod hahiiit ipsa apud vil- viderelur, eo quod ipse esset major nalu, et rccii
lam, qnx dicilur Pfruwanga (922), et ipsa in eoilem verique lenax. At ille dixit sibi oinnino justuni vi-
coenohio usque ad 366 ''"em vitie suae in babitu deri ut, perquorum parentcs Eccle ia idipsum prse-
spirituali permansil. Quod lamen pracdium Beriolfus dium possidere viderclur, ah eis privilegiuiu advo-
abbas a filiabus el sororibus cjus multa pecunia vix catioe sive invesliliirae nulla rationc lollerelur: el in
redemit. bac sentenlia ea die synodus quoque lerminata esl.
§ v. Igitur ipsc Cuiio, de quo agimus, retenla arivocalia
(923) Erat quidam nobilis in pago Linlzgo, no- et inveslilura acccpit uxorem el giiiuit filium, no-
minc Cuono; hujtis crat villa, quae cogiiominatiir mine Couradum, et quinque filias, quariun uni no-
Pfruwanga, a parentibus sibi jure hceredilario ex inine Azala, deriil quidquid ipse iu Pfruwanga pos-
iniegro relicta. Hic genuit duos tilios, quoruin iiniis sidebat; cujtis advocatus erat fraier rjus Couradus,
Meguizo, aller vero Cuono dicebatur. Hi ergo patre ipii apud Frikkiuga (927) habituveral.
niortuo diviserunt iuter se jam riiciam villam Pfru B § VI.
waugam. Post haec unus eorum, qui dicebalur Mc- Post haec Heinricus (928) vir nnbilissimus ct pru-
guizo, dedit suam parlcm ecclesiae Sanctae Conslan- dens ad exlrema vitse perveniens dedil nionaslei io
licnsi ea condilione, ut ipse, quanditi viverel, et riiiiiiriiam pariem pr:cuioli apud Eliiichofui (929), al-
postea haeredes ejtis, lam itivesliluram ccclcsi.c lcram vcro medietatem detlil uxor ejus Rihiuza mo-
quam advocatiam sinc ulla contradiclioiie possiric- riens, suh ea lamen condilione ul in anniversnrio
rent. Fraler aulem ejus Cuono duxit uxoreni, et ex die iiiriiisque fralribus inde iiiinisiretur cum pane
ea duos genuil filios, qiiorum uni oomen erat Wezil, et vino el piscibus.
alleri vero Gebino. Igitnr Wczil p.itrc defuiicto ad- § VII.
didil ecclesiac apnd Pfruwanga de suo proprio ca- Audicns aiitem Adelbeiius Moguntiensis archiepi-
pellam tinam, eamque dedicari fecil in bonore S. scopus obiium Heinrici misil litteras, in quibits
Nazarii mart. et de suis propriis servisdedil illuc in mandavil Udalrico episcopo ul projiceret corpns
ilotcm uiium, noniinc Gisilmarum, dans eidem uxo- Heiurici de coemeterio aul divinum opus in ipso
reiii ingcnuam, noiniiic Azalam, quorum posleri monaslcrio cessaret, quousqtie ipse ibi jacerel, Cuiu
omnes, sicui bodie cernilur, ad eamriem peiiinciil enim Heinricus imperaior in ltalia esset, et Frideri-
capellam. Frater quoque cjus G' bino prxdiuni siiuiii '* cus dux Suevorum Moguutiensem Ecclesiam deva-
apud Ringginwilare (924) deriit ad iiionasleiitim siaret (950) propter rebellionem qua Adelberius
S. Gregorii papoe, Pelrishusin diclum, atiaque pcr- ejusdem Ecclesiac archiepiscopus iinperatori rebel-
plura bona illic tunc degcnlibiis ministrav I, cl labal, idem lleinricus de Hirzisegga riuci ailjutorio
usque ad obituin siiiuii illic pennansil. Igitur Wezil, fuii, ac ob hanc caiisam archiepiscnpus euin de ccc-
<le quo superius diximus, fraler Gebiuonis, accepil inclerio ejici voluil. Ipse aulein Uilalricus suis ina-
nxorem, quae ei peperil lilium, iiomiiie Ciiononem. nibtis cum sepelierat, el iiucr ipsas ejus exscqnias
Pontifcx vero Riiomaldus pradium, quoil suprarii- cjus poenilentiae grande lesiiinonium perhibut rat.
clus Mcguizo ad S. Conslanliensem ecclesiam obtu- Aitamen in ipsa feria v 368 CcenaeDoiniui opus
lerai, Ilcinrico advocalo de Sanctoinonte in benefi- Dei in ipsa ecclesia fieri prohihuit, et rogalus a fra-
cium concesserat, et ipse Bennoni de Speichin (925) iribus flehililer ul propler animam Thenderici ab-
concessit. lsle sciticel Benno primilus litigare coepit batis, qui in ejus obsequio morteni suhierat, sallem
cum Cunone pro advocalia apud Pfruwanga, quam iu ipsis paschalihus feslis cantare permilleret, jura-
omnes progenilores ipsius Cunonis ahsipie ulla con- vit per aniinam ipsius el per onines auimas quod
tradictione habuerant; eteousque inler eos ceiialum . non permitterel, el ita slricle obsignavit ut nec
est, donec temporibus Gebhardi 111ejusdem nominis privatas orationes quemqiiam in ecclesia, vel in ca-
episcopi Coiislantiac, in synodum eadem causa ven- pellis ipsi adhocrentibus, facere concederel. Sed vix
lilanda pcrlala esl. Ilaque cum querela pro eadem concessil rogalus, ut apud S. Maiam juxta infir-
causa essel perlaia, et episcopus a synodo senten- inariam oflicia divina celcbrareut. Actum aiino Dom.
(922) Vid. supra I. n, § 18. tionis in P. Hess Monum. Guelph. p. 165 seqq., et
(925) Haecquidem etsi in inargine posita ob no- Beriliold. Constant. iu Chron. ad an. 1099.
litiam laiuen retinenda nohis videbanliir, cmn no- (927) Frickingen in capitulo et pago Linzgovhc,
bilis hujus in Lintzgovia familiae nulla amplius me- unde forle fnerunt BnrchanJiiS et Alberttis <le Fri-
moria supersit. chitige.i, uotaii in chaiiis au. 1142 ei 1185 apud
(924) Vid. supra. 1. n, § 18. Herrgotl.
(925) Nolari hic virietur ignota jam nobilis olim (9i8) Scilicet de Hirzisegga, forie filius Here-
familia de Spaichingen in comitatu Hohenberg, de manni, rie quo supra 1. i», § 17, 21.
quo passiin agil Gerberlus in Hist. Nigrae Silva:. (929) Fone Ellhofen in Stieffenhofensi capitulo.
(926) Hic Liutholdus cum fralre Cuuone fuudavit (950) Bellum hoc Moguntinense narrat anualista
nionastcrium Zwifaltense el post obiium suum an. Saxo adan. 1117.
1098ibidemsepultus est. Vid. Iiisloriauidictae funda-
3-;g APPENDIX AD CIIKONTCONIIERMANNlCONTRACTI. 5i0
incarnat. nexxi. Pcrrcxii aiilcm ad arcbicpiscopiiin A tia II.TCsttnt gcsla coram multis lcstibus. Eo tem-
primo Wallberus, deindc Wiscricus, monachi cjus- porc Roniaiiain Ecclesiam Callisius, qui et Guido,
deni loCi, c.um dcprecatoriis lilteris, et laudem mi- Conslaiitienscm vcro Udabicus teneliant. >
scraiionc permotus indulsit Deo servire el inoriuuni § x.
quicscerc. Anno MCXXII Wilo Cmieiisis episcopus obiil (95")
§ VIII. apud moiia?lcriuni Domus Pelri. Iiic inullam gra-
Eo anno impcralor venit Augiam, ibique festnm liam et familiaritatem seinper habebal ari iricm ino-
S. Marci cgit, inricqiie Conslaiiiiam venit ipse et naslerium, el mulla bona fratribus pracslilabal. Qu
una cuin
regina regis Anglorum filia (951). Seri nullus cleri- ctim ibidem defunclus csset, Bertholdus
c.orum ferc ibi stelit, quoniam episcopus discessil, fratrihus suis de rebtts monaslcrii iuducrunl euin,
el aliis intcidixil pro co quia jam a Callisto papa ut moris esl, ponlilicalibus indiiinenlis, ct Ttinna
damnalus fuit. Nec ipse impcralor propler hoc ira [Ger. Tonne] intluscrunt, ct cum magno lionore Cu-
niovebatur, ncc ad monaslerium Domus Pelri ac- riam perduxeriuit, cum inagno tanien laborc. Cujus
cessil; sed uec i|)se, nec aliquis suorum iiiolesiiam successor Conrariiis (954) dcJit monastcrio caliccm
inliilit. argenleum, qucm ahbas deauravit, et cappam pur-
§ IX. B puream, et lam abbalem quam fratres cjus, qui
Tiiuc supradicta Azala bonae memoriae digna ite- arieraut, singu os niiinusciilis honoravil; inler quos
rum corani priinatibus praedium apud Pfruwanga Cuonraduin capellanum tunc, postca vero ahbatcm,
monasicrio confirniavit, sicut subscriplum privile- specialitcr muneravil, dans ei iinuni Zcndath (935),
gium ostcnriit : c.vquo ille cappam fecii, el argcnli libram; ad <|iiaiii
< Notum sit oinnibus Christi fidclibus, praesenli- ille el reliqui fratres aggrcgavcrunl, et brachiuin
bus sciliccl et fimiris, quod quaedam rcligiosa fc- S. Philippi aposioli auro ct argento, lapiriibus pre-
inina, nomine Azala, tradidil quodriam praedium liosis ac margarilis venustissime ornavcruiil...
cum iiiaiiu arivocaii sui Bcrlliolrii ail moiiastcrium § XI.
S. Gregorii papoe, ad ripam Rlieni silum, cni lunc Eo icmporc, Wcrnberus Senior, qni ad Nernist-
pracerat Bcrlholdus ahbas, qaod sine ulla conlradi- lieim datus fueral abbas (956), promissionibus Udal-
ctionc visa est possidere in pago Linzgouwe, in co- rici episcopi illectus ipsum locum dimisit, et ad Do-
initatu Harlmanni (952) comilis, hoc csl, dimidiam iiuim 370 Pelr' rediit; cuiiique Berlholrius abbas
partem villoc quso riicitur Pfruwanga, 369 cum aliuni pro illo dare nollet, cpiscopus Heinricum ric
alio ad hoc pertinenle praeriiolo, Taverna vocitato, ,, Zwivildensi (957) monastciio adriuxit, ctimqiic ihi
ct aliis oinnihus ari se peiiincntihus, scilicet in '' abbalein fecit, sicque cura ipsius loci rie Domo Pelri
arcis, aeriifiriis, niaucipiis utriusque sexus, lerris dilapsa est, quae multis annis exinde habehalur. Ipse
cnllis ct iuctiilis, agris, pratis, canipis, pascuis, sil- aiilein Wernherus, cum cpiscopus sibi nihil dc pro-
vis, aquis, piscalionibus, molendinis, viis et inviis, missis praeberet, ad Erla (958) monaslcrium secessil,
exitibus ct reditibus, quorsiiis et acquirendis, cun- ibique mullis dicbus pennansit... Postea se apu.l
clisque aliis iilcnsilibiis, qu;c arihuc dici aul iiomi- qnodriam oraloriuin, S. Petri uominc consccraluii),
naii postiuiil, eiricm jam dicto nionaslcrio in honore inclusit, et usque ad linein sui in Dei servitib per-
S. Gregorii co;islructo, nec non et monachis snb mansit. Qui defuuclus in codeni loco est scpullus,
norma S. Bene;licli Deo ibi niilitanlibiis, ex inlegro atque sanitales ibidem riicnntur divinitus exhibcri;
legilimc de suo jurc in eorum transfuriit jus. Ibec quae quoniam cerla relaiionc non didicimus, de bis
autein trariiiio facla esl apud Conslanliam, anno plura dicere proeterniillimus.
Dom. incarnal. MCXXI, indict. xiv, mense Aprili, die § XII.
xxix cjusdem mensis, hoc est m Kalend. Maii, Per hoeclcmpora Waginhusensis cella (959) curam
feria vi, regnanle Heinrico imperalore Juniore, filio ct regimen a nostro inonasterio habuii, sed ex con-
Heinrici Scnioris, qui el ipsc eodem tempore una .^ lentione Scafliusensium impedila usquc in horiier-
cum rcgina Constantioe erat, in cujus etiam praesen- num parnm profecil; sed lunc Folcliiiandus quidam
(951) Malhil !a llcnrici I Angl. reg. lilia. Cicteruni legitur : <Deposilio Cuonrarii cpiscopi Curiensis: iste
dc hoc cjus ilincrc nibil apuri alios seriplores. bcnignus nobis fuil. >
(952) Tres Linzgoviic comites in chariis liiijus (955) Zenriaib, cenrial, cenlaluin pctnnus sericus.
Clironici memoraniur, Otto iu charta Swiggeri an. (956) Yiri. supra 1. ni, § 59.
1058 de villa Oiivcltingcn, quam Lunig. aiiique ab (957) P. Sulger in Aunalibiis Zwifaliensibus p. i,
co decepti male Suillingim vocant (supra.l. n, § 12.) p. 65, missioncm llcniici ric Berriedcn ari aiiiium
Ilartinaniius bic ad an. 1121, nolatus, et Hcinricus 1118 plurihus dcscribit. Vid. Bueelini Chronol.
in cbarla Witigonis de Frichingen an. 1155 (iufra Conslanl. ad h. a.
1. IV, § 27). Primum RhaeiiacCuriensis comililms (95ci) Monasteriuni islud haud aliuri essc vitletur
acceiiseiniis qui cl Brigantiuus fuerit, Harliiiaimus quain Erlacense ari lacuin Biclensem iu lerritorio
autein Dilingensis et Kiburgensisesse poiuil, deqtii- Bernensi, quorsum exennte sieculo xi monachorum
lus in Disquis. § 21 el 22.f lleinricus vero infra I. v, colonia cuin Eckeliardo al)l>ateex B. Blasio deriucia
§ H, dc Nciligenbcrg seu Saiictomonle noiniuaiur. esl. Gerbert llisl. S,lv;e Nigr. I. I, p. 248.
(955) In Nccr. 18 Maii iinialur < Wido episcopus (959) Viri. supr.a 1. iu, §*24, el iiifra § 50. Folch-
Curiciisis: isic benignus nobis fuil. > naiidus iu Gallia Christ. t. V, p. 952, sccundus ejus
(954) Etiam de !ioc in cilalo Necrologio d. 1 Marl. abbas dicilur, Uto vcro hie notatus plaue omillitui".
 361 GHRONICONPET ERSHUiSANUM.- LlB. IV. 562
senex presbyler illuc transnlissus praefuit, sub quo A \ rem i conlicerel; alii auiem dicerent ad allare eum
el ego illic tunc eram, et habuimus fcederaios tam debere < pergere el ibidem se abdicare, episcopus
Scafhusenses et Sleinahenses, qui simililer suum ait: < < Non est, iliquit, necesse; virgam mihi regi-
esse ipsum locum certabant, et sacpius anle vasl*- minis i reddal.» Tunc omnes reclariiaverunt, dicentes
veranl, el adhuc devastant. Sed, cum salis ordinate 1 nullatenus ad eum pertinere. Ergo accessit ad
hoc
tuiic temporis divina et humana ibi baberentur, :
altare et virgam deposuit desuper, dicens : < Ecce,
Udalricus episcopus, credens se citius quiddam ma- 'qilod Dei et vestri gralia habui, depono, et omncs
^ a mei obedienlia absolvo. > Hoc dicto ad lecliim
gni patraturum, dimisit nos, et Ulonem quemdam vos
ahbatem ibi fecit, eumque in quibus poluit adjuvit. )
rediit et Gonradum capellauum priinus eicgii.
Sed ad breve tempus prsefuit, sicul suo loco siylus § XVI.
noster forsitan oslendit. 372 De'indeiterum convenlus ad capitiiium re<l-
§ XIII. i
iit. Episcopus vero secessit, fel libera electiono
Anno ab Incarnat. Dom. MCXXVI facta est fames omnis< congregalio Conrarium clegit. Cohradus et
valida, ita ut multi penuria oppressi perirent. Et erat iipse sccesserat, qnoniam pro hospile liaclcnus ibi
in basilica S. Gregorii tabula principali allario in _.. 1habilabat. Eleclione anlem peracta, reqilisilus et
occidentali parte apposita, quae auro et argento ve- iinventus, clamans et hiullum reluctahs Violenlcr
nusle fuerat operta, quoe nonnisi in maximis festivi- :adductns, el fandem labbriose devictus sedi est im-
tatibus aperiebalur. Hanc Bertolfus abbas ingruente |
posiius.
inopia confringi fecit, et auri quidem inventum est § XVll.
habere unuin talentum, el quarlam partem ferlo- Post mensCs quatuor Udalricus episcdpus apud
nis (940), argenli quinque, 371 et uoc lolum tam cellam ( S. Marioe in Brisgouwe (944), quorum eliam
aurum quam argentum erat purissimum etoptimum. [
hahitu enitiierat, regio morbd depressus, et» violen-
De auro quippe in medietaie tabulaeeral elata imago ter t oculis de capite ejectis, laborioso (ine defunclus
speciosa S. Dei Genitricis, et in ejus peclore specieS test, vir offlcio ponlificali valde idoneus, si animo
columbae; de argcnlo vero in lalitudine labuloe ima- non r fuissel adeo acerrimus. Ipse apud S. Udairicum
gines aposlolorum et aliorum sanctorum pulcher- (
Consiantiic canonicos instiluit (945). Corpus ejus
rinie formalae. (
Constanliam delatum in choro basilicae S. Mariseest
§ XIV. I
honorifice tumulalum.
Ad hocc praedium apud Bozze (941) cuidam § xvnh
Bernhardo pro duodecim libris argenti pro chiro- ni Igitur Bertolfus ahbas (946) ven. cum priiiium se
grapho dimissum est, quod postea Conradus abhas I
potestate abdicasset, aliquanto tempbre ei diligcnii
Ruperto de Ololdiswanc (942) tempore iterum fa- cura < mimslrabaiur, deinde multa negligenlia tra-
mis vendidit, qui illud usque in praesens possidel. <
ctabatur. Ipsequoque post paucos aniios pene amens
§ XV. <
effeclus pueriliter versabatur . . . in exlremis
Anno ab Incarnatione Dom. MCXXVII, cum jam £
autem ejus vix tanluin ei sensus cbhcessum esl ut
Berlolfus abbas senio gravaretur, moribus quoque vialicum ^ quoereret et acciperet. Defunctus lamen,
ila insolesceret, ut nec ipse faceret, nec aliis per- benevolentia
I fratrum sacerdotalibus, ut mos est
mitteret necessaria loci providere, et jam jamque a
abbatibus facere, indutus, et in capile sepulcrorura
omnia simul in defectione viderentur, quidam de abbalum s sepultus est cum honore, absente tamen
senioribtts coeperunt cum Udalrico episcopo clam abbate a Cbnrado.
agere, ut Bertolfo persuarierel qualenus abbatia se § XIX;
abdicaret, et alium pro se ordinari permitlerei; ipse Rem miram, quam dicturus sum , qui volet, per-
vero reliquum vilae suse tempus privatus rcquiesce- pehdat.p Per annos quippe fere septuaginia, a tem-
ret; erat enim crassus nimis. Et quoniam episcopus poribusp sciticet Adelberli abbatis usque ad Berlol-
eloquens erat et versutus, persuasit eum, quamvis p> ffum, nullus eorum qui in Domo Petri ahbates fue-
diu reluctaret. Die crgo statula advenit Udalricus runt r absquc nola de bbc saeculo migrarunt; nam
episcopus, et Udalricus Zwivildensis abbas (945), et quilibet
q eorum aut peregre moritur, aut aliqua de-
consilio diu habilo venerunt ad capilulum, et nun- bilitale
b correptus periil. Adelbertus ilaque apud
liaverunt multitudini; cumque ilte libens consenti- Buochowa
B subita rhorteperiil. Siggo confraclo dorso
ret ut privatus viveret, dixerunt qiiidam ut ibidem alteroa anno ordinationis suae defecit. 373 Arnol-
(910) Ferto pecuniae species, seu quarta pars Vid. \ in Gerberli Silvae linius hist. t. I, p. 477, ct
marcae. p
Petri Suevia Eccles., p. 255.
(941) Boos, in cap. Sulgau. (945) Est hoc aliud canonicorum collegium extra
(942) Foiie Otterschwang, in eod. cap. {Gonslanliam, Creuzlingen dictum. Cujus fundalionis
(945) Hic ab anno 1095 usque 1156 praefuit mo- c an. 1125 dala habetur in cit. Hist. t. lil,
nasierio Zwifaltensi, ex Gallia Chrisl, t. V, p. 1054. chaiia
De eo legendus P. Sulger in Annal. Zwifalt., t. I, p. p 54.
(946) In Necrolog. d. 25 Sept. dicitnr pra:fuisse
p. 28, etc.
Cella S. p Theodericum annis 10; unde annum electionis
post
(944) Mariac, vulgo Sanctmergen canoni- (
Conradi abbatis discimus, nempe a. 1127.
corum regulariuin collegium est in Silva Nigra.
PATROL. CXLIII.
 565 APPENPIX AD CIIRONICONHERMANNlCONTRACTI. SOi
diis, Meglnradus et Liuioldus depositi. Theodcri- A
cus peregre obiit. Berlolfus deposilus amens cfleclus Per liacc tempora pncdiuni apud Bozzcvcimnda-
defecit. Quis credat hoc ahsque dislriclo divino luiii l esl xvii marcis; itcm Eilingcn (948) daliiin est
actuin esse judicio? ... ] XLmarcis.
pro
§ XX. § XXVI.
Igilur Conradus abbas in ipso initio promotionis Sed et presbyler quidam, Witigo nomine, ortus
su;e coapit sibi suisqne successoribus conslrucre 'deAlospach (949), erat mullo lempore capellanns
liova habitacula , multisque lemporibus operi in- Trevirensis archiepiscopi ct Coloniensis. llic fcre
stidans, landem cum decorc consummavit. Eo tem- XL marcas argcnli probati iransmisit ad Doniiim
pore Udalricus, sccundus (947) ejnsdem noniinis Pctri ' pro agris comparaiulis, qnos ille, dum vive-
episcopns, nuinilioiiem suam , Castellum diclam, 'ret, habcrci, cl pcst simni obitum monasieiio rclin-
limore Rudolphi comitis de Briganlia ricsiruxii, 'queret. Scd argcntum loitim cst cxpcnsnm, cl nihil
quain proedccessor cjus Urialricus miillo lahore ct 'exeoemptum. Ctim crgo il!c vcnirct ut quid aciuin
'
sumplu construxerat, et laquearia duarum capcl- csset vidcrd, nesticns ahhas et fratrcs cjus quid
larum Conrado abbali conccssit, qiiorum unum agcrcnt, oslcnricrunl ci posscssioncm inonasterii
suoe , alterum vero capcllae S. Joannis Bapiisine <Q B apud Frichiugcn , ijuae lamcii iiuper aliipiautulnm
alfigi fecit; fecerat cnim duas capellas unam super de pccunia, quocpro Eilingin stiinpl.i fncrat, ilii.ilaia
allcram. 'erat, ct dcdcrunt ci cam pro pccuuia sua <jii;ccon-
§ XXI. isiimpta fucrat. Quani illc pralificc susripicns, con -
Anno ab Incarnalione Domini MCXXIX, die iv Kal. senticnie ct juhcntc ahbatc lalc dcsuper chirogra-
Nov., dcdicata cst capella superior, quam oedifica- phum ] conscribi fecil.
veral Conrarius ahhas in honore S. Marlini cl S. § XXYIl.
Oswalrii M. et aliorum sanctorum, quoriim reliquiae Noliim sil oninibus lam procscntihiisquam futuris
inilii conlinenlnr . . . Dedicavit aulem eam < qnaliter ego Witigo, Dei gralia preshytcr, divina
Urialricus secuiulus cpiscopus. iinspirante providenlia comparavi allodimn apnd vil-
§ XXII. 1
lam Frichingen, in pago Linzgove, in comilatu
Anno ab Incarnai. Dom. mcxxxiv, indiclionc xn, I
Heinrici comitis (950), dalis pro co xxnmarcis;
x Kal. Dec.riedicala cap.ella inferiora vcn. Urialrico arihiic • sano, ut credo, usus consilio, petii abhalem
cpiscopo secundo in honorc S. Fidis et S. Marise < Cuonradum simulque fratres Pelrishusensis coenohii,
MagrialenaE\clafionim sanclorum, quorum rcliquiae et < concesscrunt 375 m'bi in justtim beiieficium
ibi continenlur. ... C; (curlim, quam idem monasleriiim apud eam villam
§ XXIII. ,
possidet, el ego illis versa vice alias xx marcas ar-
Anno ab Incarnat. Dom. MCXXIX, indicl. vu, reno- genli
{ pro codem beneficio conluli, ea videlicet con-
vaia cst capella S. Joannis Baptistae a Gebinonc ditione < ut cgo, qiiandiu vixero, ulranique paiicm
avuncnlo meo, addito ei oratorio S. Jacohi aposloli, j'am j' dicli pracdii, ct cmplam vidclicel noviter, ct
qui prius proprium hahuil altare, quod illc dcslru- 'anle habilam, sino ulla conlradictione pro beneficio
xit, et duo oraloria in unum uiililer redegit, et possideam, \ el fruclus ejus in usus meos, ubicunquc
laquearia habentia matcriam S. Joannis Baptistae locorttm I sim, convcrtam, eamdcniqiie cuiiim uni cx
dcpictam a Conrado abbale impelravit, et ibi fralribus i ejusdem coenobii, qncmcunqiie elcgerim,
suspendit. Dedicavit autcm eam Urialriciis cpisco- < committam, qui mihi universa, qmecunque ihiilemac -
pus sccundus die ix Kal. Sept. in bonorc 374 S« fquisieril, (idclitcr conservet. Cum vcro ex hac viia
Joannis Baptistx, et Joanris evangclislae, Jaeohi tdecessero, volo ut nionasleriiim idcm allodium per-
fratris ejus, Pliilippi, Nicolai. Isti suiil ibi pa- peiualilerI possideat, ea videliccl condiiioiie ui iu
ironi. ... s
anniversario obilus mei omni deinceps anno fralrcs
§ XXIV. <
coiiimtinilcr inde pietaniiam habeant, tres scilicct
Iricm ipse Gehino clauslrum jam duriiim renova- Bl maltrosr de jpeltaneofruiiieiito ad similainfaciendain,
verat, in duobus lateribus novas coluninas cum ex e qnibus iiniis modius specialiter fial abbati, et trcs
supposilionibus earnm de quadro lapide compo- urnas < de vino, dimiriiaiiiabbati, duas vero et seinim
nendo. lpse palravit calicem argenteum , cumqiie Ifralrihus, et duodeciin solidos pro piscibus compa-
auro el gemmis vcnuslo opere decoravit; scil auri- ranilis. r Duorictim quoque pauperes voio ulea'die
fex cum palenam deberet facere, et mullos tapiries rreficiantur, et iinicuique pauperi panis et cyathus
vellet imponcrc , castella el vermiculi niillalenus vini ^ el pulmentum dctur. In anniversario quoque
corpori palenac ex inlegro potueriinl congelari, et patris 1 mei Opcrli, quod est iv Iri. Mariii. iinum inal-
sacpius incoepium semper invenit dcfcclum, sicque Imm l similae, et duae tirnoc vini, volo ut riclur onini
opus diu iiilermissiim esl. ... <
congregationi generaliter. Simili niodo de cadem
(947) Baro de Caslel, mnnaclius antea S. Blasii, iad an. 1152.
Hist. Silvae N g.. t I, p. 570. Caslelhim ab ipso (948) Forle Ailingcn, in capiliilo Tliuringen.
i iruiuiii Gelieliarilus III construxeral. Rodolfus Bri- (949) Allenspacli, in capiluio Rciclienaii.
ganiiniis comes lilius erat Urialrici, de qiiibus supra (950) Ileinricus comes Linzgoviaean. 1155, iafra
L III, § 17-25. Vid. Bucelinus, Chronol. Constant., I v, § 11 de Sancloinontc dicilur.
I.
 565 CHRONICONPETERSHUSANUM. — LIB. V. 566
possessionc volo fieri ln auniversario malris meae \ L uem ad cxcolendam supradictam vincam serviro
Pechildac, quod est xv Kal. Sept. permitleret. Acta siint haec omnia inspicicntiLus
Ut aulem hocc omnia, sicul notata stint, inviotata i.loneis icslibus, Palre et Fitio et Spiritu sancto,
conservenlur, adjuro onmes qui pcr successiones Philippo, Gregorio et Gebeliardo.
temporum in eodem monasterio futuri sunt, per om- § XXIX.
nium firieliiimReinnneratorem, et per omncm virtu- Post hoocoborlis quibusdam jurgiis inter abbatem
tem, quae vel in coelovel in (erra Deo famulatur, ut et eiimdem Gisilfridum, abstulit filium suum de mo
millusOntnino vel abbas vel alius aliquis hoecaudeat nasterio jam nionachizatum, et ahalienavit procriia
violare, aut si, quod absit! fecerit, in conSortio Judaj quae dederat, id est Turingin et Jelinliusiii; ipse
proditoris in extremo jusli judicii die conricmnelur. tamen in habitu barbalorum plerumqtie in monasic-
Actum et confirmatum anno Incarnat. Dom. HCXXXV, rio mansit, ac non nitilio post obiit (954), et apuri
in feslivitate S. Gregorii papoe.coram cunclis fratri- monasterium sepullus est. Filius aulem ejus pn^t
bus, ac leslibus Heinrho, llerinanno, Eberhardo, mortem patris, armis suinptis inique heercdilatc ro-
Luitfrido, Arnoldo, Burchardo, Adelberto, aliisque lilus est.
mullis. —•Obilus ejusdem Witigonis Non. Oct. § XXX.
§ XXVIII. BI Per idem lempus, cum Utlo obbas Waginhuscn-
Sed et Gisilfridus de Turingin (951) cum magna sis (955) in infamiam incidissel, deposilus est, et
devotione advenit, el unicum fiiium, nomine Ruo- Gehino ab Udalrico episcopo secundo a nionostcrio
pcrtum, Deo et S. Grcgorio coram omni congrega- Domus Petri adductus, ct eidem loco abbas ordina*
lione 376 cunl multis lacrymis obtulit, universaque tus est. Qucm cum pcr aliquol annos idoncc rcxis-
praedia quae in lerra Suevorum proprietatis jure pos- set, commissa esl ei ciiam nova cella, quoc vocatur
scdil tam apud Turingin quam apud Jetinliusin (952); Wischina (956), quoe per illum nionasiicoe vike ini-
omnia itaque monaslerio ex inlegro contulit in m.i- tiata est.
nisterium fratrum Deo inibi famulaiilium pcrpeluo 377 § XXXL
jure possidenda, excepta portioue fratris sui Geraldi. Quam cum post aliquanla lempora, Iflborem non
Vineam quoque apud Alospach emit xxn marcis, et suffcrens, dimisisset, Conradus abbas rogatus iieruin
firmissimo pacto conslituil, abbate proesenle atque ab Udalrico episcopo conslituit pro eo Wallrammum
conseniiente, el omni congregalione, ut onini heb- eidem loco ahbalem, qui ibidem ecclesiam a funda-
domada per oevumsemel una die missa pro omnibus mentis construere eoepit, et mtilta ornamenla eccle-
parentibus ej'us defunciis cantaretur, et ipsa die siocel ulensilia acquisivit.
monachis generatiler de jam dicta vinca vinum pro- G § XXXII.
pinarelur, et ipsa missa, quando canlarctur, nolo Post haec Conradns abbas conduxit nionacliiim
signo tanlum uno nunliarelur. Et ul ipsa vinea quemdam, nomine Aaron.preshyterum de Cambercli,
absque damno monaslerii excoli poluissei, cum musicae artis perilissimum, qui fecit ei organa ele-
qiiscdam malrona, nominc Truillint, pcr iriem tem- gantissimac modulationis, et conslituit ea ad nieri*
pus converii, et agrum suum apud Fischpach (955) dianam piagam ejusdcm basilicce. Ipse etiam jam
offerri voluisset, et hanc abbas suscipere renuisset, anlea ejtisdem generis instrumentum Constantiensi
idem Gisilfridus dedit abbati decem lalenta, iilmii- Ecclesire fecerat, patrante Herimanno vicedomno
liercm cum agro susciperet, et eamdem possessio- et custode tunc ecclesiae.

LIDER QUINTUS»
INCIPlT DE TRANSLATIONE BEATI GEBEHARDI EPISCOPL
§ I- D obliviscitur, miraculis illustraret; ctim jam ijsi
... Cum jam per annos circiter ccntiim quadraginta basilica, lam ex anliquitale quam ex fundamenii
duos (957) B. confessoris Cbrisli Gebehardi quon- fragilitale, undique per rimarum scissuras jam jam-
dam Constanlicnsis episcopi, fuudaloris vero mona» quc casum minaretur, ven. abbas Conradus, adhor-
sterii quod dicitur Donius Pelri, corpus sub bumo taiione Hugonis Conslant. Ecclesiae canonici, carn
more morworum quiescerct, et tamen eumdem h> renovare aggressus cst
cum lumuli ejus frequenter fidelis Deus, qui no:i
(951) Procul dubio nobilis haec olim familia fuit rit. Forte hic vila" monastica ibi iniliata dicitur,
in pago Linzgoviensi, in quo tam Turingen quam quod consuetudines Hirsaugienses ex Pomo Pelri
Jetlenhausen et Fischbach sila erant. per Gehinonem inlroductoe sint; jam enim rii i antea
(952) Hodie Jeltenhausen, in capitulo Thuringcn. instilutum erat hoc coenobium.
(955) Fisclibach, in capilulo Linzgau. (957) S. Gebhardo II circa an. 996mortuo, annus
(954) In Necrologio notalur 6 Maii. cenlcsimus quadragesimus secundus annum Cbrisli
(955) Vid. supra § 12. 1157 nolat, et tamen prima haectranslaiio post an-
(956) Fischinga, piscina seu augia, S. Mariae in nos 152 a condilo monasterio (a. 985), adeoque ad an<
Turgovia monasterium, cujus brevis historia sisiitur HSl^referlur. Hic vero tantum de prima Iransla-
in Gallia Christ., t. V, p. 1027, ubi tainen nulla Ge- tione S. Gebehardi seu de corporis ejus e terra le-"
binonis mentio, sed Waltrammus nono locoMnter vationc agitur, a qua ejus cultus absque formali cn-
abbates ponitur, qui a. 1158 monasterium ri_'s";itue- nonizationc incepisse videtur. Vid. supra l.-i, § 46<
567 APPENDIX AD CHRONTCONHERMANNI CONTIUCTI. 568
§ H. A idoneum, si forte fieri posset ut divinum servitium
Anno igilur a partu Virginis MCXXXIV a condito per eum in eodcni !oco aliqnaiciuis suc.crcsceret.
auiem monaslerio CLII, indict. xu, ahbas Conradus Qui cum post paucos aunos obiisset , iiiissus est
convocavit Urialricum Constant. Ecclcsiae378 ve* illuc alius Adelherlus junior, eadem inlentione qtta
nerabilem episcopiim.cjusdein nominis secunrium, et et superior. Hunc ergo locum, sicut longe superius
apcruil ttimulum B. Gebehardi episcopi, et invenit diximus (961), venerabilis Raiperouius primus in-
corporis ejus Ihesaurum preliosum, oinni margarita colere ceepil, et basilicam consiruxil. De cujiis acli-
chariorem adhuc sacris vestibus circumvol»tuin ; bus liuic operi aliqua innectere dig >umdticlmiis, ne
inaxima quippe ex parte crant putrcfactac, sed ossi- virtules tanti viri penilus oblivioni iradantur, qua-
bns hserebant, quia eas inanus non teligcrat. At rum memoria apud bomines jam in supremo vix
cum manu tangi ccepissent, illico defecerunl, exce- permodica habetur. -
pta sola el superiore parte planeloe, quae de croceo Vita beati Ratperonii.
fuerat pallio. Ex his ergo aliqua pars remansil in- § VI.
legra. Vir Domini Ralperonius nobilibus et religio-is pa-
Anno a condito monasterio CLH advenil Udalricus renlibus (962) de Turinga, ut feriur, est orliis.
episcopus, et ex monastcriis Patres (958) septem in- B Quasi aurea fibtila tola ejus generalio in eocreriitur
vitali a Conrado abbatc jam sacpe dicli ntoiiasterii. omata el conclusa. Hic itaque relicta patria transiit
Sed el lurba clericorum ei monachorum, alior.imque in Alemanniam, seque sanctissiino praesuli Udalrico
fidelium adfuit non modica, et cum iinmani gaudio ct Augustensi conjunxit, el sub cjus regimine riiti in
cxsttltalione, cum hyinnis cl laudibiis honoriiice regulari tramite vixil; quoniam idein ponlifex tunc
translulcruiit ossa ac cineres B. confessoris Chris i lemporis Campidonense monasterium rexit (965).
alque ponlificis Gebehardi de loco prioris sepnlcii, Igitur cum eidem sancto praesuli familiariter junge-
ct in sarcophago posita; ambiltim monasterii luslra- relur, el abeoin oinne opus bonum iiiformarelur,
vcrunt, et postea ctiin magno liouore in novo-tiunulo conligit ttt quodam tempore simul pergerent, atque
condiderunt. in loca Rubro stagno contigua devenirent. Cumque
ln ipsa die, hoc est, vt Kat. Sepl. qui est dies na- inquodam pralo post refeclioncm corporis aliquandiu
talis ipsius, indict. xn, dedicalum est altare qttod requiescerent, episcopus posl quietem expergefaclus
cstsupra ipsum liimulum Sequci.li die dedicave- praedixit per spiritum B. Ratperonio, quori ibi in vicinio
runt ipsam basilicam,.... quidam locus csset qui ejus labore excoleiidus foret,
Aclum temporibus Innocentii papaeII el Lotharii U ubi etiam diein judicii pracslolalurus esset. Vir au-
imperat. Augusti, anno imperii ejus x (959), iudict. C tem Domini Ratperonius, boc oraculo perceplo, liuic
xii, dic v Kal. Sepl. fcliciter cum gloria. statim auimum constanler intendit negotio, et coepit
§ III- sagaciterapud proceres earumdem 380 regionum
His diebtis grandis inlirmitas in ipsa congregatione agere quatentis sibi locuui ad opus deslinatuxi
grassabatur, ex qua meipsum merilis B. Gehehardi vellent conccdere. Cumqne ab eis fnisset con-
inirabililer faleor liberatum Posl haec Conradtis lemplus, eisdem adversa est imprecatus, ac, pro-
nbbasfecit campanum satis honorilicuin, et Heriber- plcr hoc actum crediiur quod posleritas eorum
lus cuslOs ecclesiae secunduin, ego quoque unum delcta est, sicut scripltim cst: Semen impiorum
parvulum Deinde fecil domum canipanarumsuper peribil.
ccelesiarn, quia prius pendehant in quatuor colmnnis § VII.
juxla ecclesiam. Igitur ul Domiims oiiiiiipotens valicinium quotl
§ iv. pcros famuli sui Udalrici servo suo Ratperonio prae-
Anno ab Incarnat. Doni. MCXXXVI, indict. xiv, die dicere dignalus est adimpleret, landem cuidam no-
xvi Kal. Decemb., dedicalum est altare S. Petri bili viro nomine Berngario inspiravit ul ejus negolio
apostoli secundo a Conrado Curiensi vcn. epi- et desiderio annueret, el de suis praediis donavit ei
D locum
scopo (960). qui nunc dicitur Rubrum stagnum (Rotsc),
§ V- tunc quidem slerilein, nune autem, quantum ad
379 Factum esl aulein ul Heinricus presbyter, situm regionis, feiiilem el amoeuuin. In hoc loco, ut
qui oratorium S. Maria' apud Rotsc procurabat, e ferlur, pridem quidam lalro crudelissimus hahilabat,
miiudo migraret, el confestim Conradus abbasmisil qui immanissima circumquaque latrocinia excrcc-
illuc Adelberlum monachiim, virum utiotie satis bat... Bealus autem Ralperonius, ipso sibi tradito

(958) Totidem abbales vicinorum monasteriorum
inlelligimus.
(959) Lolharius II electus esl 50 Aug. an. 1123,
coronatus piinitim an. 1135 iuperator; unde auni
imperii hic pro annis regni accipiendi.
(960) Forte quia tunc Udalricus episcopus jam
dimissa sede ad S. Blasium recesserat.
(961) L. III, § 40.
962) hi margine recenliore manu comes de Rap-
peuberg, alias Landtgravius. Fruslra autem alibi
hujusce Ratperonii liolilia qiwrilur, de cujus nata-
libus ex traditione lanlu.n scribit auclor nosier, nec
ctiam in Yita S. Urialrici alicubi memoraiur.
(965) Ab 31)110941 tisque 962, ubi ab ingruentibtis
Hungaris monasicriiim istud fuerai a. 940 rievasla-
iiiiu. Vid. GalliaChrist., t. V, p. 995; Bruscb,,
p. 105.
569 CHRONICONPETERSIIUSANUM. — LIB. V. 570
loco a supradiclo Berngario de Amanc (964), coepil A riciset laicis innumcris, ubi inter niulta ulilia de-
ibi basilicam construcre, ciim infinilo tamen labore, creta statutum esl ut incendia domoruin non (iercnt,
quoniam niliil prae manibus babens aggressus fuerat quod etiam per annos aliquot diligenler ohservalum
opus ingeus. Atlamen per Dei adjntorium... basili- est. Huic synorio inlererat eliam Conradus abbas,
cam maguificoopere fundavit et ad perfectum usque indeque rediens allulit riuo palliola , ex quibus duas
perduxit. cappas fecit.
§ VIII.
§X.
Multas ergo idem bomo Dei persecutiones, inullas Anno ab Incarnat. Dom. MCXLII , Hugo (967) prac-
calamilates a circa maneniibns clericis pcrpcssus
posilus Constantiensis dedit quinque lalenta, et
est, in tuiliim ul eliam Warmannum Constantien- emil praediolum apud Altheim (968), quod qiiidem
sem Itiuc episcopum (965) in eum incilarent, qui praediolura bonae nieniorix Gisilla jam anlea mo-
eiim nuritis injuriis affeclum demum etiam loco de- nasterio, dederat; et cum emisset illud jam diclus
pilit... Contigit (auleni) utWarmannus episeopus Huch Hugo ab abhale Conrado praesenlibus fratribus
posl expulsionem hominis Dei pergeret Romam , el et aliis muliis, reddidil iltud iterum el tradidit mo-
iu ipso itinere cum omnihus se comilanlibtis finiret
nasterio, sub ea conditione ul omni anno in dielnis
vilain. Cui Eherhardus frater ipsius in episcop.itu g ohiius
ipsius, qui est xv Kal. Maii, omni congrcga-
successit, qui beato viro Raiperonio clemeiilissimus lioni de eodem praidio, proul possibile sit minisire-
el misericors omni lempore fuit. Ipse cnim vir Dei lur.
de Rolse pririem expulsus ad alium commigraverat §XI.
locum, ibique sibi conslriixerat oratorium. In'e 382 Anno ab Incarnat. Dom. MCXLIII, Gerungiis
ergo ab episcopo ad priorem locum benigne revoca- presbyter dedil monaslerio, cuin nianii advocati
tus, ibidem deinceps in Dei serviiio eslconversalus. sni Heinrici, in manum advocali nostri Conradi de
Sed et idem episcopus basilicam, quam 381 homo Sanclomonle, duo procdiola, unuin aptid Scliuwin-
Dei coustruxerat, in bonore Dei Genitricis dedicavit, dorf (969), ullcrum apud Wangin in pago Linzgow
eiimque in quihus potuit arijuvit. Homo aulem Dei subcomilalu Heinrici de Sanciomonte (970), absque
tu iiriem locum Constanliensi Ecclesioctrariidil, quia ulla contradiclione , legitima traditione coram
inrie eum in Dei servitio melius promoveri speravit. niultis idoneis testibus. Ipse autem Gerungus ad
Fuit autem nemus perparvum oralorio vicinum, de inonasleriiim venicns infirmalus est, et usque ad
quo aliquantnluni habere poterant necessaria ligno- mortcm benigne tractalus est. Eodem anno Gundelo
riim. Cumque illul qnidam maligni homines conlra de Conslanlia dedit praediiim suiiin apuri Gerbol-
ips us voluntatem deraslarent, el soepius ab eo ro- C diswiJare (971), clsiinul ohtulil filiamsuam.
gati nequaquam desislere vellent, oravit Dominum § XII.
ut aquas ibidem inuudare faceret, nc homines lali Anno ab Incarnat. Dom. MCXLVI , fames magna
rapna se amplius praegravarenl. ltaque niirum in populos longe laleque premebat, ac per hoc inopia
moilum continuo coepil ibi aqua in allum excrescere, cogente queedampersonae se de Triboltingin (972) et
el ligna operire, et stagnum speciosum, ut hodie Tegirnwilare ad monasieriuin conttilerunt, se suas-
cernilur, cflieere, alque ex co idem locus Rolse que possessiunculas illuc tradiderunt. Quam tradi-
vocilalus est... Igitur per mtiltos agones el lahores tionem quidam eorum minime slabilire pottterunt,
B. Ralperonius, Spirilu sancto plentis, migravit ad quoniam possessiones ad Augiam tribulariae fu-
Dominuin vn Kal. Aug., el corpus ejus, in hasilica crant.
quam construxcrat, honorifice tumulatum quiescil, § XIII.
uli usque in hodicrnum diem multis beneficia prae- Anno ab incarnat. Dom. MCXLVH, Conradus abhas
siire non desinit... renovavit partes ecclesioe, et capellam S. Udalrici
§ IX. renovavil, et auxit, el oplimis picluris adornavit.
Anno ab Incarnat. Dom. MCXXXIX,Innoceniius Deriicavit autem eam Heiimannus.Coiistant. Eccle-
papahabuit Romre concilium (966) inaudilae magni- D sia: episcopus xu Kal. Jan....
ln.linis. Huic concilio iiiterfiierunt (sic dicebanl) § XIV.
ejiiscoporum octingenii, et abbalum mille cura cle- Faclum est aulem, temporihus Conradi(975) regis,
(984) Nunc Arnach, in Isnensi capilulo, haud pro- p. 928 inserendus cst.
cul a Rotisee. (968) Forle in capilulo etpago Linzgove.
(965) Aban, 1026 usque 1054. De Warmanni au- (969) Forte Schyggcndorf et Wangcn in pago cl
tfm obitu in itinere Romano nihil produnl rcliqui capilulo Linzgau.
auctores. Sed el annorum memoraloru.n computus (970) Comiies arieo Heiligenbergenses simul et
cmnbinari vix polcsl, nisi Ratperonium usque ad Linzgovite erant hoc lempore, ad quos forle etiaui
decrepitam aelatcm pervenisse dicanius. Qui enim lioiinulli praecerientium pertinent.
anno saliem 962 jam S. Udalrici discipnlus fuit, (971) Gebharlschweiler, in eoilem riistrictu.
lcmpore Eberhardi episcopi circa an. 1055 ad mini- (972) Tribellingen, in capiiulo Fravenfelri , seu
II.um cciiium viloeannos nninerarc debujt. Turgovia.
(966) Est boc roncilium Lateranense II, in quo (975) De hac cxpedilione sacra passim tractaiii
ranoii iiic citatus est 18 de inccndiariis. Labh. Couc. alii scriplores synchroni, praecipue Otto de S. Blasio
i. X, p. 1007. cap. 2, etc, et Ollo Frising. De gcslis Friderici iinp.
(96") Pra-posiitis islc in Gallia Clirisliana l. V, 1. i, cap. 41 scqq.
571' APPENDIX AD CHRQNICQNHERMANNI CONTRACTI. 572
til Eiigeniiis papa litteras miiteret Ludovico Fran- A ibi aliquantis diebus quicscerel, slcut fertur, stu-
coruiii rcgi; sed el Rernbardus, abbas monasterii prata ejus uxore a principe civitalis, 384 'Pse rex
quod dicitur Claravallis, aliique transirenl per Gal- cum paucis vix evasit, et ad Conradum regera, qui
lias, et pradicarent ut onines lam majores quam lunc apud Accaron morabalur, pervenit, a ipio be-
ininores,quiDei voluniaii parere vellent, armatiper- nigne recepius, ac poslea uxori ad se revertenli re-
gerent ad debcllandos paganos, ei maxime conlra conciliatus est.
sanguinarium quemdaui tyrannum qui Edissam §xvi.
civitatem, quse olim Rages diccbatur, 383 •nYa" Posl baecConradus rex cuin muito exercilu Hie-
serat, el Christianos omnes , quos ibi reperil , rosolymam peliit, et a rege atque clero iltius civita-
aut occidit aut in captivilatem redegit, et Dei sa- tis ofliciosissime susceptus est. Qui slatim eriixit
cra pnedavil et polluit aique everlit. Hac igilur expeditionem suam cum duobus regibus et eorum
fama pervulgala, faclus cst motus magnus in terra, exercitibus contra Damascum, quam cum obsirie-
ita ut ipse Conradus Roinanorum rex., et Ludovi> rent, et jam expugnanda esset civilas, Dei miliies,
cus Francorum rex cum ducibusei CQmitibus aliisT corrupli pecunia ab his qui intus crant, abdtixe-
que procerihus multis, cum populorum infinila mul- runl exercitum et abicrunt inacli.
t liidine ex riiversis regionibus, sed et ex monasle- B In hac profeclione quiriam de loco nostro profecli
riis quam plurimi se Domino offerrent, et menle adhuc iiiiiiiine reriieruiit. Multi auteni Cluistiatio-
devota atque promptissima se suaque ad hoc lunc rum qui a paganis captivi abriucti ftierani, ab Ar-
fcliidiosissime praepararenl, menis (sic) pretio redempli sunt cl in patriam rediro
Perrexerunl igitur armali, exeroitus infinilus rji- pennissi.
piis, per Pannoniam et Buhgariam silvam, et copiosa § XVII.
navium mulliludiiie per Danubium, porlaolibus (sic) lgilur Coiiradus dux deZaringin (974) designavit
armaetquaelibetnecessaria. CumquevenisseiitinGrac- se cum aliis innumeris, quibus iilud iler, de quo
ciam, houorifice suscepli sunt a rege- Graccorum, et jam retulimus, laboriosum, visum est, ut et ipsi per
ipsius ducatu perducti sunl in ereiiuim vastissimam, Saxoniam pergcrcnt contra illos paganos qui Irans
ut venircnt, sicut puiaveru.nt, ad lerras geniium. flumen Alba [Albis, Elb] diclum consislunt. Quo
Igitur cura quadam die castra ponerent in lo,co quo- cum pervenissenl, invenerunt terram inviam el
tlam ubi valtis erat inler eos, tbique fixis lenloriis valde aquosam, et paludibus plenam, habitatorcs
fessi requiescerenl, ecce subiio intempesta nocle vero illius terrae non simul commorantes, sed rii-.
venil inundaiio maxima,et,quoecunque in valle repe- spersos ita ut non facile inveniri possent. Exerci-
rit, idem lorrens vehemens in mare transduxit, Hoc ^ lus ergo Chrisiianorum, ignorantia locorum exla.'-:
primum infortunium postea diversarum cladium diatus, sine aliquo rerum effeclu reversus cst.
portentum fuit. Nam cum primum in Dei timore § XVIII.
humiliter et paciiice pergeront, cuncta eis prospera Per idem tempus cum Wallrammus (975) abbas
obvenernnt. At vere p.ostea cum elati in stiperbiam apud Vishinum mulia bona operatus esset, visum
rapinis inservire ecepissent, diversis cladibus con- amisit, et ad mona&terium nostnim reversus visum
sumpti sunt. Nam cum per deserium pergerent, et meriicainenlo recepil, etin hona conversatione dein-
cscas non inveuirent, tuulii fame pericrunt, sdii, ine- ceps in congregalione pernians.il, ac denium bealo.
{lia lahoran(,es, a paganis aut perempti, aul in caplk fine quievit.
vilatcni redacti disperieruni, quidam quoque glo- § XIX.
rioso marlyrio coionali sunt. Rex vero Conradus Anno ab Incarnat. Dom. MCLVI, Gebino abbas apud
cum videret qtio.rinil suae voluntaii perficere po- Waginhusin (976) diutina infirmitate delenlus...
tuisset, rcversus est Consiantinopolim ad regem cum jam obiturus esset, convocata familia iiululgen-
Groccorum, ct ab ipso directus est navigio per mare liani eis oplavil, et ut ipsi sibi similiter faceient,
Hierosolymam. Frater autem regis Otto Frisingen- rogavit...
sis cpiscopus jam pridem recesserat ab excrcitu §xx.
<jui rcgem seqiiebaiur, ct volebat per regiam viam 385 Anno MCLIX, Burchardus de Hiisin obiit,
transire Hierosolymam, el cum illo de exercitu ad et praedimn suum quod apud Birihttliiigin (977) ha-
xxx inillia armatorum. Et his ergo paganorum exer- buit manasleriodereliquit.
citus supervenit, eosque pene omnes interemit. § XXI.
&XV. Anno MCLIX , venundatum esl prajdium quod
Rex quoque Francorum Ludovicus cum nxore el nioiiasterium habuerat in villa quae dicitur Heiggou,
niulta ambilione sequesiraii cmti suo exercitu pev- (978) sexaginta lalenlis...
lexit, quousque Antiochiani civilaiem pervenit. Ibi Eodem anno venale facium est jiraDdium qtiod
(i principe civitatis honorifice es.t susceptus, ci cum monasterium S. Georgii M., quod situm est in Nigra
(974) De hac expeditione adversns Slavos Oho- (976) Supra 1. iv, § 50. in
triios et Lniticios legendum Chronicon Monlis Se- (977) Forte Bichtlingen, capitulo Mosskirch. \n
reui, et Mberlus Stadensis ad an. 1147. Necr. 20 Mart. prapdiuni dicitur Birthilingeii.
(i)75) Vid. supra 1. iv, § 51. (978) Haiilgau, in capitulo Wurzacli.
575 CHRONICON PETERSHUSANUM. — LIB. VI. 574
Silva, habebal in villa Miminhusin dicta. Ergo quo- A sive noviter fuerant fabricala vel cohgregala, abbas
niain nostrum monaslcrium in eadem villa prcedium Conradus cl Herimanniis prior consurgentes ac-
habebat, quod ei Geroldus bonae memorix quondam cinxerunl se virililcr ad reslauralionem praedicta-
dedcrat cum se ipso el aliis prcediis suis, Ruti scili- ruin rerum. Et adjuverunt eos reliqui fralres, alii
cet, et Efkirchiswilare alque Niwiron, idcirco lolo quidem oncra portando ciini exsullatione, alii vcro
nisu nilebatur ul et hoc acquireret. Ea de refaclum regioncs circumeundo cum sanclorura rcliquiis, et
esl ul tahula, quac in principati allari S. Gregorii petcnrio tam diviles qiiam pauperiores subsidium ad
ex orientali latere coutra chorum apposita eral, ct iiisiatiralioncm incciulio consumpli monasterii. Ex
eral auro el geinmis rieceniissime cooperta, auro nu- tali ergocollatione cocperunt aedificareprimitus qui-
dartiur... Igilur lioc auro, quod de jam dicta labula dem babitacula abbatis, duas capellas unam snper
sumptum esl, comparalum est procdium apud Mi- alteram, superiorem quidem in honore S. Marlini
miiihiisin,quodhahueraliIlicmonastcrium S. Georgii. et S. Oswaldi; inferiorem vero in honore S. Maria;
lnsupcr datum cst pro eo praedium quod habuimus Magdalenoe,ct S. Fidis virg. et mart. Dedicalio S.
apu.l Asilheim (979), quod dederat quondam dux Fidis persevcravit sicut pritis erat x Kal. Dec, quo-
Bertolfus de Zaringin, frater Gebehardi episcopi III, niam ilbid altareinlcgruin repeiium est, el ihi age-
pro hospitio violenter apud nos sumpfo. B banlur divina officia.
§ XXII. De incendio monasterii.
Igilur cum jain iniisilalo modo ab omni debilo, § XXIV.
quamvis cum grandi damno, absoluti cssent, et tam jEdilicabanl quoque duo refectoria,- uniim super
locus quam monaslerium opiiine excullum csset, alterum, el coquriiaiii, et cellarium, et lorcnlar, ca-
accidil sicul scriplum est: lAntcruinain exallabi- lefaclorium quoqiie et iiifirmariam, el capcllani S.
lur cor (Prov, xiv, 12). i Eral quippe acdicula infir- Marijc, capilulum quoque atque dormitorium. Ad
mariocadbxrcns, in qua cauiinus, cl juxla caminum hoc itaque comhiisserunt calcem magno suniplc
ex ulraque parle stramenla in quibus fratres recu- juxla Tetlingin in silva, et magnum liquan.en nia-
babant... Ibi itaque pucri monaslerii ignem incaute gnaruni trabium el aliorum lignorum conciderunt
accendentes, iguis slr.iiiienla juxla posila invasii, in silva juxta Biigaiilium, quod adduxcrunl plus-
ct in momenlo tolum pervasil monaslcrium, liasili- quam quinquaginla rcmiges per lalum slagnum us-
cam quoque S. Gregorii cl omnia simul acdificiamo- quc ad nos. Monastcria quoquc alia miserunt ciim
nasferii flamma consuinpsit... (980) Sacristia lamen bona volunlale siui riona, Hirsaugienscs quidein
386 el 'ibroruin repositorium vix rcservala sunt pallitun boniim el carraria vini, de cella S. Petri
cuin his qtioe inlus erant. Eral enim videre niise- C (981) uiiitin calicem, Zwivaldenses unam cnsulam et
riam. Dormiloria lam monachorum quam exlerio- albam atque slolam, alii vero alia munuscula, quae
rum fralrum consumpla sunt, ei multi miserahiliter oiiiuia Deo sint acccpla.
denuriati. Habitaculum namqiie sororum , quod 387 Anno ab Incarnatione Domini HCLXI,indict,
flamma non letigit, sliliin lamen prorsus dissipalum ix, die vi Idus Dec, dcdicata csl capella S. Maria.
est, el ipsoeusquequaque dispersx. Sed et monacho- juxta infirmariam a vcnerahili Herimanno Conslant.
rum quidam, quacuuque poteranl, in monasieriis episcopo, patranle abbale Conrado...
Irausiiissi sunt. Actum anno ab Incarnal. Dom. Eariem die deriicavil idem episcopus Herimannus
MCI.IX a primilus condilo ipso monaslerio CLXXYH, cnpcllam S. Marlini, et recondidit illic rcliquias
indict. vii, die secunda mensis Junii, lioe est IV quoecl anlea ibi fueranl. Ab hoc die egerunl divina
Non.Jiinii.fcria tertia sacratissimae hebdomadoePeii- oilicia in supradicla capella S. Maria?. Ad liacc oerii-
lecoslcs... ficia expcnsum est onine aurum quod superfucrat
§ XXIII. emptioni prxdii apud Miiiiiiihusiii.
Consumplis igilur pene omuibus quoc antiquilus

INCIPIT LIBER SEXTUS.

D sub abbale Conrado, in
§i. vigilia Asccnsionis Domiiii,
... Sed et ante, hoc est, anno Dom, Incarnat. localum esl prinium fundamentum novoe s ruclur;e
MCLXHerimannus Conslanliensis episcopus dedica- ecclcsiac Gregorii papoe in loco S. Gebehardi epi-
vii capellam S. Joannis Baptistoe in ccemclerio, vn scopi fundatoris primi ejitsdem ecclesiie, et posilimi
Kal. Jan... esl limen oslii, quod vergit in claustrum, ex occi-
§ 11. Inslauralio ecclesia. dcntali parte, lerlio anno poslquam inccnsum est
Anno ab Incarnat. Dom. MCLXII, inriict. x, die xvn idem inonasleriiim.
Kalcnd. Junii, regnanle Friderico imperaiore , prae- Eo tenipore Romana Ecclesia destiiuta crat cciio
sidente Constantiensi Ecclesiae Ilerimanno episcojio, rcclorc , quia duo eam sihi usurpahant, hoc esl,

(979) Asscnhciin, in capittilo Villingen. apud Gerberi. Ilist. NigroeSilvse, t. III, p. 118.
(980) Dehoc inceudio et monasicrii reslaur.ilione (981) In Nigra Silva.
agil uotilia rieriicationis novoe basilicae Pciershusii
 375 APPENDIX AD CHRONICONHERMANNICQNTRACTI. 5,76
Alcxander et Viclor; imperaior favebat Yictori, A recessit, et multa monasieria in Bajoaria pervagaius
Alexandro onenlales ecclesiae(982). est, ac poslremo apud Briganlium abbas constilulus.
§ HL est...
Per idem tempus Fridericus imperator Hediola- § VI.
nensem civilalem obsederat, jamque cives ejus faclus esset Conradus ahbas, mann sna
Anleqnam
magna vis famis ad dedilionem coegerat. Itaque per scripsil Hexameron Ambrosii, alque auro et argento
388 'll!ius civitalis excidium, quia inter omnes operuil brachium S. Philippi aposloli. Postqu, m
tivitates Ilaliae polentissima erat, timore correptoc, aulem factus est
abhas, mulla praeclara opera fecit,
omnes civitales quae antea repugnaverant, infiuitas
Ex quoe lamen ignis consumpsil. Poslea tamen institit
pccunias iuiperalori pro gralia ejus defercbanl. reslaurandis cedirkiis et aliis
qnanlum poluit pro
bis ergo cl ex aliis quas anlea el postea qit.i(iiir|iie utcnsilibus.
Aliqua quoque praidiola apud Niulieim
(onriitione acquisierat, deliberavil riecimas dari n.o- a libertis tributariis ex quibus lam
comparavit,
nasteriis in eleemosynam lam per Ilaliain quara suuni sui Theodorlei abbatis,
quain praedecessoris
jTheutonicain. Hac de causa etiara nohis lunc ipiin- sui nepotis (986), anniversarium celebrari consti-
qiie marcas direxit. Dehinc panlaiiin de ttie in riiem luitiet in suo quiriem anniversario, qui est.... (987),
Jbasilica S. Gregorii exstruendo reformatur, Wezi- g rieceni solidos, in vero sui Ires solidos ex-
ex clerico nepotis
Jcne quodam rie Conslanlia opifice. decrevil. Sub ejus lempore et auxilio reno-
Per idein tcnipus resolulum est praediolum,apud pendi valacsunt ecclesioeel dedicalae, et oraloria ocdificata
{Liulprelilisruti (985) sex lalentis, quoddederat Rno- apud Eychstetlin et apud Epfindorf, apud Obirwan-
idigerus cum maiiii filii sui Egilwardi, el douiini sui gtn quoque et apud Miminbusin, sed et apud Neu-
Conraui advocati de Sanclo nionte. hciin el apud Rinhart. Duo quoque Ihuribula de
§ IV. auiiclulco et aliquos codices, sed et ociiiculam in
Eodem anno, hoe est MCLXH, imperator Fridcricus novissimis ad reponendo? libros patravit.
Irediens dc subversione Mediolanensisciviiaiis, ha-
buii colloquium apud civiiatem quae vocatur Tula § VII.
(984), ilem aliud Ulmae, lerlium quoque Constaiuia\ Anno igiturab Incarnat. Dom. MCLXIV, mcnse Ju-
:Tuncque iterum nobis dedit quinque libras argenti. nio, coepit abbas Conradus infirmari, et cum nec
Alias quoque quinque dedil nobis Heinricus dux de adhibila medicina, nec aliqua causa ei adhibiia pos-
Saxonia, qui el tunc se separavit ab uxore sua. Ipso sel proficere, etjamjamque, quamvis invitus, coppic-
anno dedit nobis Heinricus de Niwiron praediolum set desperare, dedit nobis unam slolam salis bonam,
quori habuit apud Mose C el redemit unum geramaium et deauralum caliccm,
§ V. quem olim vendiderat. Advocavit quoque episcopum,
... Conradus abbas fratrem suum de Vrisberc cui familiaris fueral, et alios quosque oplimos, ot
(985) subtraxeral, ubi primitus habitum commula- cum eis, ul credo, causam suain accurate lociilus
verat, et ob haec atque propter alias noxas eiectus esl; et migravit anno orriinationis tricesimo scpiitno,
cst rie prioratu, ac cum postea factus esset abbas die iv Kal. Julii, et ipso die honorifice scptilttis cst
upu.I Fischiiiuin, post 389 modicum eiiam inrie juxla ostium basilicaeiu claustro... (988).

IINCIPIT LIBER SEPTIMUS.

\ . s ' fratres communiter, el libera electione, nullo alieno
390 Anno ab Incarnatione Domini HCLXIV, die interessente, elegerunt Gebehardum virum idoneum
JBominico,id est 14 Kal. Junii (989), convenerunt et iireprcheusibilem, et constiluerunt sibi ahbalcm
(982) Vid. Radevicus de geslis Fridericl imp. 1. n, erui nequit; in neutro enim ccenobio bic ass^gnato
c. 50, seqq. cogiiomines abbalcs circa haec lempora repeiiuntur.
(985) Lipppratsrenthe in capitulo Lintzgeu, a quo ".. (986) I)e hac consaiigiiinitale aliunde non constai.
loco adeo nobilis familia nomen habuisse videtur. Theoderico patrem fuisse Cunonem comitem, supra
(984) Tcste Ottone Frisingensi, 1. n, c. 26, Fririe- lih. lii, § 4, vidimus, incerlum cujus familiae, quam-
ricus imp. ab expedilionc Italica per Tridentuni et vis Bticeiinus in Chronol. Constanl. ad an. 1111 Ky-
Rajoariam rediil in Germaniam, ut adeo Tula in biiigensem .issignet. Conradi ahbalis pater llesso
illis partibusquaereiula sit. Videtur autcm esse Tuln vociiiur in Necrologio 21 April.
siii Tulna inferioris Attstriae oppidum, ubi eliam (987) Ex omisso hic ohilus die.supra in pra:fationo
Olto II an. 9ii5 conveniiim halinil. Juxta Chrpiiicon scriptorem anle Conradum vila functum coujcctaii
l.rspengense ei Weingaiiense (IJESS.Mqn, Guelph. siimus. Supplendus autem bic est dies IV Kal. Jul.,
p. 49) colloquiiini Conslaniiense circa festum S. proul mox infra, et in Necrologio Petershusano.
Ciementis 25 Nov. fuit habitum, u!i factum est rii- (988) Exinde corrigendus est abbatum catalogus
vorlium Heinrici Leonis, Bavari;c et Saxoniae ducis, apuri Bruschiuin, qui Gehhardum jam an. 1059 ab-
:i Clcmentia, Conradi Zaringensis riucis filia, ob san- bateni slatuil.
guinis propinquilalcin
^ (Origin. Guetfic. lom. IU , (989) Haec temporis nola fallit, neque enim dies
pag. 182). 18 Jiin. in Dominicam incidehat hoc anno, neque
(985) Videtur hic indicari coenohium Friensperg Conradus lum jam obierat. Unde ponendum videtur
seu Aurora ord. Cisterc, in diiione Bemensi (Galt\. ni Non. seu 5 dies Julii, quae uuica fuil Domiiiica
Chrisl. lom. V, pag. 938) : quo vero nomine venerit a morte Conradi usque ad xi Julii, qtia ordiiiattis es.l
}sle Coiiiadi abbatis {jcrmanus, ex cit. Gall. Cliiist. Gebchardus.;
577 CHRONTCONPETERSHUSANUM. — LIB. VII. 378
canonice et regulariter cum magna libertate. Epi- A < ex integro recipcret. Haecomnia tandiu imporiuna
scopus quoque Heremannus ordinavit eum cum ma- exactione et multimoda promissione exegit, quous-
xiroo houore in Translalione S. Benedicli, astantibus que supradictum abbatem sibi et fratres consentire
et faventibus cum omni alacritate omnibus cano- persuasit, el decem quidem talenta se daturum
nicis Constant. ecclesiaecum multa plebe. Facium ipopondit, eorumque aliquam partera dedit, ali-
est ergo magnum gaudium, laus et tripudium in illa quam vero adhuc retinuit, possessionem vero apud
d e de tali consensu fratrum, quia eo tempore in Rinisgimunde sibi contiguam in suam poteslatcm
aliis monasteriis magna disceptatio inter plerosque contraxit. Super his omnibus ergo lale privilegiiun
versabalur; et ideo magnopere nobis congralula- conscribi fecit, idque suo sigillo obfirmavit.
ba ;tur, quod nullus omnino ex nobis nec major nec In nomine sanctae Trinitalis, Palris videlicet et
niinor a caeleris discrepabat. Filii et Spiritus sancti.
§11. Ego Rudolphus comes de Rammisberch nolum
facio omnibus scire volentihus, tam pr.Tscnlibtts
Anno an incarnat. Dom. MCLXIH Rudolphus mo- et fuluris, qualiter ego, divina favente provi-
nachus nosler preshyter ex collatione iidelium suo quam
ad monasterii _ denlia, coepiagere cum abhale Conrado ei fratrihus
rogatu aliquantulum pecunioe opus monaslerii S. Gregorii papae, quod dicitur
centulit, ei etiam brachium unius militis ex iegione ejusdem
Thebseorum marlyrum.sociorum S. Mauritii, auro Pelrishusin, ut mihi concederent tale praediuiti
el argento atque lapidibus decoravil. Hoc itaque bra- quale visum est idem monasterium habere in loco
chium conlulit monaslerio nostro Heremannus sc- qui dicitur Rinisgimunde; quia eadem possessio
nior de Hirzisegge (990), quod quidera ipse acqui- mihi vicina esl el opportuna ad alenda pecora, et
sieral a quodam praeposito noto sibi Agannensis loci, homines mei non valebant devitare quin nocerent
eis ; et hoc mihi visum est melius, ut ego Rudolpluts
quanrio ipse de Italia pergens eumdem locum per-
iransivil. Isdem Rudolphus tunc lemporis redemil darem ahbali Conrado 392 de Pelrishusin el fra-
etiam calicem bor.um, quem Conrarius abbas jam iribus ejusdem monasterii decem .talenta , el ipsi
durium vendiderat. mibi concederent jam dictum praedium apud Rinis-
Anno MCLXIV Conradus abbas melioravit rotam gimunde; ea coiuiiTioneut ipsi.ob niemoriam et con-
S. Gregorii, et Olto presbyter brachium S. Pbilippi firmationem hujus pacti, anniversarium matris me«
Adelheide cum fratribus suis annotarent et celebra-
apostoli, uCl confraclum fueral, instauravit.
rent, et ego ipsa die de meo facerem propinare vi-
§ 1H. ntim fratribus singulis annis, quoad viverem, et
Nec adhuc dc memoria dilecli ahbalis Conradi ^ hoc pro tributo et memoria pracseniis conriitionis.
conticescam, sed quaedam de ejus indusiria mcraoriae Post obitum autem meum nullus omnino haeredum
trariam. Erat enim peritus metiicac et 391 musicae meorum qualemcunque polestatem habeat in eadem
anium, optimi ingenii, serena voce, affiibilis collo- possessione, vel in omnibus quae tunc invenia fue-
q;io, vencranda canitie, inodestus moribus et ver- rint in ca, tam in pecudibus quam in aliis suppelle-
bis. Multa aeriificaveralpraeclara quoe ignis consum- Cilibus vel in qualicunque substanlia; sed abbas
pserat. qni lunc fuerit praesidens monasterio Pelrishusensi,
§ IV. el fratres ejusdem loci, ex integro lolum absque ulla
Eo lempore Rudolphus comes de Rammisherch eontradictione possideant, pro remedio animae meoe
(991) emit a Conrado de Sanclo mbnle castellum, et matris meae et omnium parentum meorum. Ei
quori vocalur Rinegge, quod ille habuerat in bene- ego Rudolphus testamentiun islud conscribi praecepi;
ficiiim a Coitstanlieiisi Ecclesia. Cumque hoc idem ea scilicet ratione ut nullus ex haeredibus meis lioe
caBielhim incoleret, ihique maneret, cognovit quod factum meum infringere, vel pradictos fratres in
monasterium S. Gregorii, quod Petrisbusin vocatur, praedio islo inquietare audeat post obitum meum.
ihi in proximo possessionem haberct quse sibi valde rj Actum anno Incarnat. Dom. MCLXIII,regnante Fri-
opportuna esset; et ccepit agere cum abbate Con- derico imperatore, Herimanno Constant. episcopo,
r.ulo, quatenus eadem possessio, quae vocatur Rinis- sub abbale Conrado. Et cgo Gebehardus presbytei
giiiiunde, sibi pro pecunia concederetur usque ad scripsi hoc privilegium anno primo Gebehardi ab-
fmem vilaesuae, ut ihi pecutia enutriret et exinde batis. Testes hujiis actionis uxor mea Elisabelh ei
pohala el pascua habere pottiisset, postque mortem frater neus Arnoldiis, Rudolphus de Gulingiu
ipsius lam ipsam possessionem, quam omnia quse (992), Ariilbertus comes (995), Rupertus de Ttirin-
tunc inibi invenirentur, absque ulla contradiclione gin, Adilbertus preshyter de Tale, Diemo dc Bri-
(990) Vid. lih. n, § 17. (992) Giitingen olim Turgovioecastrum, a qtio no-
(991) Riidolplius comes de Ramesherg inler tesles men liabuit nobilis familia, ex qua Hcinricus nohilis
subscipsit iu gemino diplomate Conradi 111imp. senior de Gutingcn cbarlain ileriit an. 1257 (IIEIV
an. 1141 el 1142 apud Herrgott lom. II, pag. 166 et RGOTTN. 414). In Necrol. 10 Maii occurrit Dielhal-
168; ilem in alio Friderici I, an. 1155, clc Apud uius de Gillingen, haud riubie ejusriem familiic.
Ctiisium p. ni, lih. v, c. 5, ad an. 1559 adhuc uo- (995) Num hic forte Arielberlus coines in Winter-
lalur ajius Riidolplius de Ramsberg. thur et Kibtirg, de quo 1, i, § 8.
3"9 HERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACIIl. 580
gantia, Arnold de Criessa, Bertolrius de Lu.tinowa A charitaiive atque pleniler ministrarelur. Ipsa tamen
i,99l), et alii mulli. Maihihla posl paucos dieseotlem anno iu Idus Apri-
§ V. lis (996) de liac viia migravit, nobisque iterum
Et erat apud Constanliam civitatem niatrona quae- quinque libras argenti donavit, scque apud nos se-
dam, noinine Mathilda, hahens apud nos filium, no- peliri rogavit, quod et factum cst cum niagno honore.
iiiine Heinricuin presbylerum hene littcraium, scd Acla sunl hoecanno ab Incarnaliorie Domini MCLXIV,
heu! diu niniis aegrolantem. Haec ergo pro amore regnante Friderico imperaiore, Herimanno episcopo
ejusdcm filii sui Heinrici diverso inodo persolvit praesidenie Conslant. Ecclesiae, sub abbate Gebe-
nobis quadraginla talenta sub tali conditione ut hardo feliciler. Amen.
filius ejus Ileinricus usum fructuarium acciperet de
§ VI.
curti quae vocalur Ouwingin, qualenus inde haberet
nccessaria quae non possel babere de communi an- Anno MCLXX mulloecalamilates oppresserunt mo-
naslerium S, Gregorii, de quibus me laedetamplius
noua, et hoc ad subsidium, quae infirmiialis (995)
aliquid ulterius dicero. Abbas quippe Gebehardus
393 -rijsque dirainutione indubilanlcr haberet,
est (997), et locus isle graviter oppressus
quandiu in bac vita maneret. Haccomnia firmissimo depositus
esl et spolialus.
paclo confirmata sunt in pracsentia Gebehardi ab- B
batis et fralrum ejusdem monaslerii, sub tali eon- Anno MCLXxnilocaia sunt fundamcnia ecclesioe
clus:onc et confirinalione ut, quando obirent, utro- S. Gregorii ab orientati parte. Anno MCCII episcopus
riimque anniversarius in suo tempore cum ofljcio llerbipolensis occiditur (998).
dcfunctorum memoriter celebrarelur, et fratrihus Anno MCCIIIPhilippus (9991 exercitum contra
sive omni congregalioni ea die de eodem proedio Lahrilgravium movil. Amen.
JEXPLICITCHROMCON PETERSHOSANCM.
(994) Lustinova seu Lustenova, curlis olira regia, Silvce lom. III, pag. 108), ubi inler Tiepertum S.
in pago Ringowe prope Rhenum, nolatur in charla Blasii et Gebehardum Pelrishuscnsem abbaies con-
an. 891,apud Herrgott N. 95. troversia fuisse dicitur. Theoperlus autem priimnn
(995) Leg. infirmatus, vel tempore infirmitatis. an. 1174 abbas factus esl. Unde Gehhardus nccduin
(996) Haec in praesenlia Gebebardi gesta mense an. 1170 dcposilus est, aul poslea iteruin resti-
Aprili ari an. 1165 referenda sunl. Cum hic eo mense tlllUS. *
an. 1164 necdum ahbas fuerit. (998) Nempe Conradus I.
(997) Haecconsistere nequeunt cum cbarta Her- (999) Sucvus scilicet, Cacsar electus.
nianni Constant. episcopi an. 1183 (Hist. Nigra

HERMANNI CONTRACTI
MONACHIAUGIENSIS

DE MENSURA ASTROLARII

LtBER.
(Apud R. P. Bernardum Pezium, Thesaurus Anecdotorum, tom. III, parte n, pag. 94, ex cod. ms. inclyti
iiiouaslerii ad S. Petrum Salisburg. ord. S. Ben, erulo ab adm. R. el cl. D. P. Placido Bokn , cjusdem
|oci asceta.

R. P. BERMARDI PEZZI MONITUM.

. . . Porro ad Hermanni praesentes De mensura et utilitale Astrolabii libros , quos ex bibliotliecae Pe-
trensis codice niembraneo, a sexcentis annis exarato, nunc primum typis commendamus, quod attiiiet, ii
ipsi siinl <jui tantam ei existimalionem pepereruiit, ut a multis, inter quos, leste Possevino Apparal. sac.
l. I, pag. /57, sunt Durandus De divinis olllciis lib. iv, c. 22, et Antonius Demochares De sacrilicio missae
l. IV, c. 15, auctor ipsius Aslrolabii fuisse sil exislimalus. Gaelerum distributio et partilio libellorum de
Astrolabii ratione ab Hermanno condilorum non nihil in codice Pelrensi perturbata est, vitio, ut existima-
miis, librarii, qui posteriores duos De utilitate Aslrolabii libellos secundum el tertium universi el perpetui
cujusdam operis librtim esse arbilratus est, quod salis probal lilulus libri primi, cum tamen nnus tinicus
De mensitra Astrolabii liber Hcrmanni sit. Neque enim Triihemio lib. De script. eccles., cap. 521, fides ha-
henria esl, ubi ait: Hermannum De compositionc Astrolabii tibros III scripsisse, ac iterum 1 De uiilitate
Astrolnbii, ex quibus Ires priores incipianl : In melienda igitur sub. Et poslerior unicus : Quicunque astro-
nomica. Quae quam male inler se cohaereant vel inspecta noslra editione nemini non patebii. Ergo, ut
omnis rieinceps confusio quaj in scriplis Ilermaiini de Aslrolabio admissa est, eviteiur, sic accipe. Primo
cdidit Hermannus tibrnm unum De mensura Asirolabii, queiu Trithemius De composilioneAstrolabii inscri-
581 LIBEU DE MENSURAASTROLABII. 582
psil, quemqne hic una cum proefationea col. 581 usqiie ad 590 excusum hahes. Nec hiinc librum priorem
esse aliinio aliero ejusriera gencris ac ordinis, manifestum esl cx bis verbis Hermanni, quibus eumdcin con-
cluriit: Qtias aulem quanlasve ulililates omnes pralaxatw habeant mensurationes, libellum Astrolapsus legenli,
el ingenium in hujusmodi rerum usu exercilanti atias debet notificari.
Secundo scripsil Hermannus De utiittatibtis Asirolabii tibros II, quos Trilhemius sub eadem inscriptione
loco citato recenset, etsi non nisi unum esse dical, quocirca vivo docto litem non movebimus. Certe ex mox
adductis ipsius Hermanni ex libro De mensura AslrolabH verois vix aliud concludas. Non enim ad libetlos,
sed libellum Astrolapsus, id est De utilitaiibus Astrotabii, lectoreni suum remiltit. Nec nos aliam parlitio-
nem instituissemus, nisi codcx Petrensis eam nohis nienlem injecissel. Cum enim ea quie caput 21 conse-
quunlur, cum praecedentibus nulla ratione cohaererent; in coilice lamen eadem oninia nianu exaraia el
conjuncta essent, integrum nohis esse non puiavimus ea sine titulo novi libri exhibere, sive ea eliam ller-
inanni sive cujuscunque alterius essent. Qua de re forle melius alii censebunl, in quorum manus plura ller-
mannianni operis manu exarata exempla incirient. Nobisin re obscura et perplexa id sectandum videhaliir
quori planius et ctarius esset. Nam verba Hermanni admoriiim obstant. Poluit cnim sub finem libri De
mensura Aslrolabii propositnm habere non nisi unum lihellum Astrolapsus condenrii , quem tainen poslea
i icrcscentc materia aut aliis ex causis altero adauxerit, quod frequenter auctoribus accidii. Forte li •
belli hujus secundi epilogus certiora uos docuissel, nisi a codice, nescimus, quo casu, avulsus fuissel.

1IERMAMI PRJ1FATI0 IN LIBRUM DE MENSURA ASTROLABII.

IIEHIMANMS Christi paupcrum peripsima, et philo- A horum composilioni, sed intri«aloerei studens expli-
sophioelironum, ascllo, imo limace, tarriior assecla, cationi. In qu;i re si quid indocta obsequcnlis pcc-
B. sno jugem iu Domino sahilem. cavit tcmcritas , benigna jubentitiin ainicorum in-
Cum a pluriinis saepe amicis rogarer ut mensuram dulgeat chariias, totumque suo potius delictum ascri-
astrolahii, quae apud noslratcs confusa el itleo ob- balsltidio, quae imliecilli tam gravc non pepercil
scura et passiin mulilata invenilur , lucidius ple- oiuts imponere dorso.
niusqiie scribere tenlarem, idque hacienns lum pro- Tu igitur, tu animc mi, iilcuiique alii ferant hoec
pter inscientiam, tum eliam propter pedissequam mea scripla legcntes, gratanler, ul amiciim decet,
heu ! mihi familiarem desidiam sublerfugerem , lan- qnomodocunque descriptam siinplicein prxfati in-
dcm a lui polissimura instantia perpulsus, prout strtimcnti accipe mcnsurain; ul, si le postmodum do
incrtia riesidiaque permittenle potui, diu seposito ejus ralione aliqua cognovero permovere, ca tecum
niore mendacium fabrorum operi cunciabundam de- alacris, suppetente alias olio, pro posse sludeain
ses niaiium applicuj, non lepori, non elcganli ver- vestigare.

INCIPIT LIBER PRIMUS.

CAPUT PRIMUM. B los in tria divide, ut scilicet unaquaeque lerlia 30
et duas teriias c contiguas in 5 siu-
Quomodo circuli aquinoctialis, colurorum solstiiw- paiies capial;
rumque in astrolabio inveniendi sint. gulas parlire, unamquamquc quinarum parlium 10
1ii meiienda igitur subtilissimoe invcntionis Pto- de 90 partibus subintelligens claudcre.
lomoei Walzachora , id est, plana sphaera, quam Ex his quinque partibus, 4 utrinque circa c sc-
Astrolubiumvocitamus, tres primum circulos inve- cerne, et punctis superius f, infcrius g inscribe.
nire dehemus, quorum mcdium qui wquinoctialisco> Sieque inter c et f, itemquc inter c et g, 24 partes
lestis (protendilur.enim per Librain el Arietcni) vi- de 90 inclusas noveris esse. Poslea in puucta e et
cem ct nomen oblinel juxla quantitatcm tabuloe, ne f, vel, si mavis, d et g, posiia regula, vide in quo
maximum duntaxat praepedial, ad libitum moderari loco lineam, ab oriente in occidentem per b a c du-
convenil: quem centro a diligenter circumscriptum ctam, exira circulum tangat, ibique nota b ira-
in qualuor a:qua partiaris punctis b c d e, et sit b pressa, circini pedes in a et It figito, ei latiorcm
orientale punctum a sinistris; c btiic opposilum a solstitii hiemalis circulum centro a, ct intervallo k
dcxtris occirientale; d inferius sepleiitrionale; e su- circumducilo. Item in puncta e et g, sive d et /,
perius meridianum. regiilam pones, et ubi lineam praedictam b a c tan-.
Dcbiiic, apposita regula, per b a c puncta lineam C git, notam i infigcns, nihilominus, lixo in o ct i
reciam a fine ad finem (abulaeperducilo, id est, ab circino, minimum astivi solstitii circulum centra <%
Orienle in Occidentem : itemque per d a e, id est, a circinato.
Seplentrione in Meridiem, alteram liiieam. Qnas vi- CAPUTH.
delicel lineas quadrifarie circulum dividentes Arabes De almucanlarath,
Alcolan noniinant; nos, Coturos. His circulis ita inventis, quoricunquc clima con-»
llis lineis ilaque positis unumquemque circuli stituerc velis, eju,s climatis allitudinis quot sint
, quadrantem in 90 oequaspartcs divide, el ex his 24 gradus vide, titpole primi climatis 15, secundi 23,
ex utroqiie latere c, versns d scilicel et <?,debes teriii 30, quarli 56, quinli 41, sexli 45, seplimi 48.
act;pere. Scd ut hoc facilius liat, quadrantes singu- Et tot parles de90, a c vcrsus e, secerue; iteniquc
S83 HFUMANNT CONTRACTI AUGIENSIS MONACIH. 584
ab opposito a b versus puncltim d lolidem ; verbi A ii.i tres divides, et erit unaquaeque pars 30; poslea
gratia, si nostrum, id est sepiitnum cliina volue- ,duas panes, id est60 iu 5 dividcs, et erit unaquoeque
ris meliri, sume a c versus e 48 paiies de 90, supe- ,
pars 12; deinde duas parles, id est 24 auferes, ct
riores videlicel 24, per quas circulos inveneras, du- lunc 36 reraanebunt.
plicatas, easque nota k finilo. llera a b versus d, In quinto autem 40 ita reperies : eumJem qua-
tantumdem, id est 48 partes nola / secernilo, ut vi- ,drantem in tres divides, et poslea duas, id est 60 in
delicet integra circuli medietas a k ad d l invenia- ,sex, el erit
unaquaeque denarius. Tunc duas auferes
tur. Poslea hemicycbim a k per e ct b ad d l usque id est 20, el remanehunt 40. ln sexlo deni-
ad /, in 6 partire, et unamquamque sextam iu 6 partes,
que 45 taliter invenies : eumdem quadrantem per
itidem impressis punctis partire, el hoc facto liahe- ineriiiim et unaquoeque pnrs erit 45, nam
tis a k usque ad / intervalla 56, singula quinas par- bis 45 90 divides,
faciuni. De scptimo climale superius jani
tes de 500 loiius circuli partibus complectentia. dicium est.
Deinde regulam in c et k puncta poiiens, vide in
CAPUT III
quo loco tangat lineam meridianara per d a e longe
extra circulos in alia tabula, supra quam walza- De lineis horarum inveniendis.
chora nielienda ponitur, prolongatam, ibique no- B Hoc modo perfeclis almueantarath campilogram-
ia;n scribe m, sicque, non mola hinc, id est de c irris, spatium Irium primilus dictorum circulortim,
punclo regula, ad singula per ordinem, quo a k ad / quod infra primum almucantaralh cx partc scilicet
fcceras puncla, eamdem regulam ponito, et ad sin- d, id esl scplentrionali, remanel, 12 horarum loca-
gulas posiiiones proefalam dae lineam, ut a regula lioni sequaliter dislribui boc modo debet. Inilio ab
langaiur, notalo, donec tricies et scxies ipsa linea ipso almucantarath a parte c sumpto, spatium cu-
notala in c et / puncta regulam ponas, et, ut saape jiisqoe triiini circulorum usque ad lineam d a e, sex
dictam regulam langat, trigesimum sextum siguum, antemeridianis boris acquatiler disperlire. Similiter,
id est n, facias. Quo facto spalium lijieae, quod ab ipsa d a e linea usque ari almucaniarath ex parie
inler m et n conlinelur, accepto circino in duo di- b, scna in singulis circulis meliens inlervalla,
vide, et in medietate cenlro fixo heniicyelurn, qtiem postmeridianis horis depulahis.
Almucaniarath Arabes vocant, inter ires circulos Posiea accepli circini unuin pedem lali in loco
per b n c inflecte. llcm spatium lineas, quod inter figere dcbes, ul alter liia puncla, primoe horaj limi-
proximum signuni ab »i et proximum ab n comple- tein in singulis scilicet circulis signanlia, possit
ciitur, in duo divides, et, centrum in medio figcns, atlingere, et ita circiuando finalem primae lioroe
altcrum itidem hemicyclum curvabis. Eodem modo C lineain inier ipsos irescirculos curvabis, eodemque
spatii lineas inler leiiium ab m, et leiiium ab u modo per singulas boras faciens niinc contrahendo,
signura inventa medietale, lertium hemicyclum de- nunc dilalando, in diversisquelociscircinuin, prout
bes inciirvare; sicque ordinatim per singula ejusdem punclorumposilioposcil, iigendo, singularuni hora-
lineae signa interius utrinquc progrediens, spatium- rum linalcs lineas circinabis ; sicque singuiis boiis
que quod inter ipsa conlinetur in duo dividens, nasccntur inlervalla ad interiorem quidem circulum
nunc semiplenos, nunc integros circulos circinabis, contractiora, ad exteriorem vero latiora, quae vide-
donec, ad mediura signorum perveniens, octodecim licet ipsa septcnlrionalis da e in meriio liinilat linea.
orbiculorum Almucanlaralh consummabis ; sicque Talibus ita mensuris et perigraphiis quaternas 7
ah n, id est a primo alniucantaraih usque ad medii scilicet climatum labulas insignilo.
orbiculi centrum, 90 gradtis computantur, per siu- CAPUT IV.
gula scilicet campilogrammoriiin iniervalla quiuis
Descriptio Alhancabuth.
gradibus enumeralis,
Ab ipso vero n usque ad medium centrum o tot Deinde volvellum, seu rele, quod Arabes Alhan-
gr.idus in unoquoque climale reperis, quot gradus 1cabuth nominant, crebra percussione perforalum, hoc
babet altiludo ipsius climalis quod mensurabis, mndo erit nietiendum. Descriptis primo in labula
ulpole in septimo, cujus nunc mensurae excmplar ejus aliquanlum spissiore, quam sint subposilae ro-
expressi, 48. In primo aiitem climate 15 sic iuve- tulae aliac, quae tres sunt numero, tribus circulis
nies: divide quariranlem in tres parles el lerliam ejusdein quantitaiis, cujus et supra aequinocliali vi-
eo.lem-
partcm in duas. Tunc ulraque pars conlinel in se 15 delicel, hiemali atque aeslivo solsliiialibus,
Coluros riixi, in
gradus. In secundo autem climate 24 ila reperies : que modo cuin iineis rcctis, quas
iiiium
divide quadrantes in trcs parles, et poslea lerliam qualuor aequa, ul supra, divisis, Colurum
a
partem ex almagrip in 5 divide, et continebit una- versus meridiem a septentrione directum, pnncio
ari pmi-
quoequepars senarium. Postea quinlam parteni ex ubi aeslivum minimus in fine secal, usque
almagiip semocriorem, videlicet senarium auferes, etuin ubi ex opposilo maximo jungilur biemali cir-
et remanehunt 24. ln leiiio vero climate 50 ila re- culo, in duo divide, et centro in medio fixo zodia-
artis consistil cffi-
pcries : Quadrantem scilicet 90 a c in tres divides, cum circulum, in quo lota htijus
et erit unaquaeque pars 30. In quarlo aulem climalc cacitas, ita circumscribe ut mininuiiu lo um infra so
36 lalilcr repeiics: ilcrum quadranlein, iri csl 90, coiilineiis ci.rculum ex una ei 'coirjiingaliir, ox oppo
 385 LIBER DE MENSURA ASTROLABH. 386
sila pcr riiamelrum parte maximo adunelur, me- A CAPUT VI.
diunique circulum altrinsecns simul ct alium colu- De pbsilione stellarum.
rum ad singnla puncla intersecet, aique per ipsius IIoc modo zodiaco perfecto aculos claviculos spar-
colurilineamin hina hemisphoeria, sednon oeqtialiter sim ccrlis in locis in Alhancahuth fixos , quorum
dividatur; ipsi quoque congruam lalitudinem, in acumiiia clarissimarum quarumdam slellarura vicem
qua nomina diiodecim signorum, et quarnmdam tenenl, liac ratione ponendos docenl aslronomici.
stellarum inscribi possinl, ari libitum Iribue. Spatia Qiiamcunque ergo slcllam in eo locare volucris,
vero et loca ipsorum duodccim signorum hoc modo. prius, in pagina subscripfa, conlra qiiem gradum cu-
CAPUT V. juscunqtic 12 signorum eadem poni debeat, vide; et
in eumdem gradum atque in trium ccelorum centrum
De spatiis signorum inveniendis.
Maximum teiiium circulorum in 12 parfire, regulam ponens, mediam ejusriem denliculi seu slel-
in lse lineam dirige, poslquam ab eo gradu quo.maxi-
unumquemque scilicel qnadranlein tria. Dehinc
mus a regula circulus tangitur, lol gradus in eodem
regulam rectam ad singulas 12 partes, et ad trium
maximo circtilo, qui in 360 riivisus est, iterumque
circulorum centrum ponilo, et Zodiacum, quem
eidem slelloe ki eailem ascriplos vi-
feceras circulum, ubi ad singulas posiliones a regula numeraquot
et ita 12 in eo sed deris pagiua, et uhi numerus ipse utrinque finilur,
tangilur, lineis secato, spalia, ibi altrinsecus regulam pone, alque ubi steltoelinea a
iioii aequaliaefliciens in minoris hemisphseiii senis
regula langitur, ibi acunien potreclionis ejus ahscida-
spatiis sena signa ab Ariete usque Libram conira lur: V. G. Alramech in zona Bootis fixam posita in vi-
mundum a dexlera scilicel in sinislram ordinaio.
et in ceulro triuracirculo-
In majoris quoque tolidem spaliis alia lotidem a cesimo quartograduLibroe,
et iu maximocirculo
Libra usque ad Arielem signa. Sicque ab aequino- rumrcgula lineabis, abeogiariu
65 gradus uirinque numcrans, ubi ipse numerus
ctiali circulo usque ad ocslivum Aries, Taurus, Ge- acumen Alramech juxta
mini prolenduntur; indeque riirsiuii ari acqiiinociia- lerminatur, apposita regula
finem sortialur.
lem Cancer cum Leone et Virgine reclinantur. Porro eam
Eodem modo, juxla numeros in ipsa pagina sin-
inde ad hiemalera Libra, Scorpius Sagittariusque
slellis ascriptos, posl Alramcch in ipso zodiaco
devergunt; et hide ilidem ad teqiiinoclialem Capri- gulis locentur.
cornus cum Aquario el Piscihus resurgunl. In con- Elfeca album, Allhahir, Delfin, Zalferaz
In parvulo circulo circa centrum ad hoc juxta pla-
finio quoque Sagittarii et Capricorni quidam promi-
net denticulus Almeri Arabice, id est, calculalor cilum circumducto Benenaz, Wega , Alrif,Atgol,
Albuzoch , Egregez et Alrucuba ordinenlur. In.parte
vocitatus.
circuli a regione Tauri usque ad Vir-
Ad partes vero sive gradus ipsorum signorum in ^ veroaequinoctiali
ariboc iiibiloiiiiniisrelicta AWciurnm.A/i,!tiiae,
declivo cjusdem zodiaci iatere discernendos praefalas gincm,
12 maximi circuli parles in 6 , item singulas partes Algomeizn, Aldiraan el Calladarazeda slatuantur.'
In maximo aulein hiemali circulo, qui ad hunc
partire , el ad singulas parlilioues ipsas alque , ad
iiidem iisitm ab Aquario usque ad Sagittarium i.i
trium circulorum cenlrum regulam, ubi supra , po-
extremis volvelli lerminis relinquilur, Denebalgedi,
nens, et zodiacum circulum, ubi a rcgula langitur ,
Benebcailox, Patancailox, Rigel, Alhabor, Alhurab,
signans in singulis 12 signis sena, in lolo vero zo- Alchimech
diaco 72 eflicies intervalla, singula quinos de 360 elCalbalagrah, quamvis non adeo utilcs,
lotius circuli gradibus complectentia. ulpote in Auslro juxta horizontem dimerse ponanlur,
ut prafala pagina subier ascripta docet.
24. 65. Libra. Alramech.
16 vel 15 71. Scorpius. Elfeca vel Mimir.
24. 57. Sagittarius. Alhaum.
14. 54. Scorpius. Altahir vel Abialra.
25. 59. Capricornus. Delphin. In cauda Capricorni.
20. 65. Aquarius. Alferat. In Pecaso.
12 vel 18. 21. Taurus. Alhadip. In Teio.
29. 75. Capricornus. Alrif. In Cygno.
1. 72. Capricornus. Wega. In Lyra,
18. 74. Libra. Benenaz. ln Ternone.
25. 14. Scorpius. Calhalagrat. ln Scorpione
8. 39. Libra. Alehimech.
18. 61. Virgo. Algnrali.
2. 36. Cancer. Alhabor Mangamal. In Piscibus.
8 vel 13. 39. Gemini. Rigel Alicime, cillancol. In Lihra.
21 vel 20. 6 vel 35. Aries. Pauimcalor.
20. 56. Pisces. Denepcaitox. In Piscihus.
8. 19 vcl 55. Aquarius. Lididenopi vel Denebalgidi. ln Capricorno.
27 v«l 26. 69 vel 61. Taurus. Anabagedi vel Aldebaraa.
18. 55. Ceniini. Malenxe vel Algenxe.
17 vel 12. 56. Cancer. Malerixe.
6. 52. Leo. Algoze vel Algomeiza.
18. 61. Lco, Ahljran. In Lenne.
10. 71. Taurus. Caldata. Zeriapes. ln Leone.
387 HERMANNTCONTRACTI AUGIENSIS MONACHI. 5S8
3. 74. Gemini. Algon, Pes dexlri Sagillaloris.
19. 60 vel 5. LeO; Halhazhoch. Sinister humerus Sagitta-
toris.
26. 72. Cancer. Alrucuba. Egregez.
Hoc morio Alhancabulb mcnsuraium loiuni, ubi- A diebus anni 360 vel 5 polius adhuc addilis dividatur:
cunqtie vacat, diligenler facias perforari et perpo- quod hoc modo facilius facics : Ab uno circuli qua-
liri, relicto tamen zodiaco el partibus aliortim circu- drante decimam oclavain parlem seclude , el hac
loruin, quos dixi, cum stellis suis, et quadam regu- excepta reliquum lolum circuilum in 12, ct unam-.
la per Pisces et Virgincnrsecundum alium colurnm qtianique duodecimam in senas divide partes, sicque
dticla, quoeipsos videlicel cum meriio centri circulo annumerata, quam secluseras, quadranlis parte,de-
possil contlnere ad ejus reliclis soliditatem, utcum cimam octavam in toio circulo 70 tria reperies in-
alicui superpositum climati per axem, quem Alchi- lervalla, qnibils singuiis in 5 partitis habes circu-
lob vocant, circumvolvilur apparenlibus per aperlum lum per 365 dies riivisum.
ciinctis ejusdenl climalis perigraphis, ortus, occasus Tunc autumnali oequinociio, quod moderni
exaltationesque signorum et stcllarum , ralioque primo gradu Arietis, id est, 15 KaL~~AprTlTs
horarum liquido declarelur, sicut per ipsius ortus ascribendum credunt, incipicns 14 dies post oequi-
[cod., orlis] experientiam ct usum manifeste scire noclium, id est, posl iineam occidenlalem in qua
volentibus approbalur. Arieleminchoasli, Marlio mcnsi tribue, deinde Aprili
CAPUT VII. 30, Maio31, Junio 30, Julio 31, Auguslo 31, Septem-
De panitione Umbonist " bri 30, Octobri 51, Novembri 30, Dec?mbri 31 , Ja-
lloc ita peifecto Umbonem, qui ipsam matrem nuario 5l,Februario 28 et Martio usque ad praefatam
Walzacoram circumdare < et cunctas climalum ta- acquinoetii vernalis linetrm 17 depulans, integrum
bnlas, ipsuinque superpositum Alhancabuth dehet anni currenlis circuitum complebis , duabus lineis
circumcluriere, primo in quatuor acqua, ut virielicet circulos quadrifariam partienlibus , sc.ilicet quater-
praefatis conveniat coluris, dividc. Deliinc unitm- nos anni articulos, bina siquidem sequinoctia et lo-
quodque quarlorum in tria, el horum unumquodque lidem solslilia intersecantibus.
in sena pariire, utvidelicet totus Umbonis circuitus Adhucquod subhoc remanet cenlro citimum cir-
lineis rectis distincta 72 paria contineat inlervalla , culoruin intervallum, ita in unorpioque mense dislin'
el unumquodque borum inlervallorum interius , uhi gue, ul quinos dies, vel quod expeditiuspropier heb-
prominens in Halhancabulh Almeri atiingit, in qui- domadas videtur, septenos poiius cormumeratos
nos adhuc gradus discerne, ut circuiens Almeri die- lincis dislinguas, remanentibus si qui adhuc super-
rum et horarum longitudines possit computare. sunt dc mensediebus. Hisautem ita perfectis, lolam
CAPUT VIII. mensuram inslrumenti hujus ad astronomicam vide-
De partuione signorum , mensium et dierum. licet horologicamve disciplinain pertinentem com-
Resiat postica vvalzacoraeplanities melienda om- ^ plelam esse hetaberis. Sed adhuc de quudranis
nibus zodiaci gradibus, signis, mensibus el diehus mensuratione, qui intra circulum dierum inler occi-
nnni insignienda. Cujus cxtreinos circulos, in 4 iti- denialem et septentrionalem lineam versus mediuui
dcm acqua reclis lineis per centrum ductis riivisos Aquariuin locatus ad geometricas dimensioncs
eariem qua et proDriictumUmboncm mensura riisiin- ulilissimus pertinet, paucula scrihere non pigere
guas, ul videlicet unusqiiisque quadrans primum in dchet.
tria, et illa in sena , id est 18 intervalla, totus vero CAPUT IX.
circuito in72 divisus sit, et uniimquodqne horuna in De quadrato.
quinos dividatur gradus, qtti simtil 560 complebunt. Quartam ergo praefati dierum circuli partem inter.
Sub bis vero proximnm circulorum intervallum tri- praedietas occidcntalem et sepientrionalem litleras
bus in unoquoque quadrante signis dispertialur, et in duo divide; et puncto in medio facto aliam quo-
eortim vocabulis inscribattir, a linea videlicet occi- que quartam inler occidentalem et australem.et
dentali, id est dexteia, usque ad summam auslra- item aliam inter septentrionalem et orientalem in
lem, cui suspendicutaris incatenatur circulus conira duo ilidem disperliens medictatcs punctis b el c
lnundum Aries, Taurus, Gemini. Abhinc usque ad j. secernilo. Tunc, apposila regula in puncla a el b,
orientalem, id est sinislram, Cancer, Leo el Virgo. lineam rectam ab occidentali linea in a dirigc.
lnde usque ad imam seplcnlrionalem Libra, Scorpius llem in a et c regulam ponens, atiam lineam a se-
et Sagillarius. Et dehinc ad occidenlalem Capricor- plentrionali in a deducilo, el hahes quadratum ortho-
nus, Aquarius et Pisces revertantur ; ct uiiicuiquc gonttm aeqiiilatcrum, cujus uiius angulus in a, alier
signo sexies quini, id est, 30 de pradiclis 160 lotius opposilus pcr diagonum in centro : reliqui duo in
circuli gradibus dcpuientur. lineis occidenlali et seplenlrionali limitaiiliir.
Sub hoc item aliud circulorum inteivalhim men- IIujus duo latera angtilum in a facientia, tlata eis ad
sibus duodecim, a medio fere signorum ad se perti- libimm latitudine, in duodecim xquales partes divi-
ncnlium inchoanlibus, dislribualur, eorumquenomi- de, et intcrius duas ex his complectens in sena
nibus insignialur. El sub boc ilcm intcrviillum aliud partire, quaienus snper currente Alhideda, id est,
 589 DE UTILITATIBUS ASTROLABH.— LIB .1 T90
qtiailam regula cum duabus pinnis erectis ad redaiu \ omnes proctaxala1.haheant meiisuraliones, libclium
lineampcrforalis, quota laleris quadrati pars designe- Astrolapsus legcnti, et iiigcnium in hiijusniorii re-
tur possit apparere. Quas aulem quanlasve ulilitates rum usu exercitanti, alias debel notifirari.

HERMANNI GONTRAGTI
MONACHIAUGIENSIS

DE UTILITATIBUS ASTROLABII

LIBRI DUO.

Eruil ex ms. cod. Celeberrimi monasterii S. Petri Salisburg. P. Bernardus Pezius.

(Thesaurus Anecdot. novhs. III, n, 107.)

LIBRI PRIMI CAPITULA.

I. De ulilitatibus astrotabii.
H. Descriptio ejus perigraphiarum.
III. De colliuendo signo et graclit soiis.
IV. De imniendo nadair solis.
V. De concipienda solis aliitudine, et certis horis diei.
VI. De altiludine slellarum, el horis noctnrnis.
VII. De dislinctione horarnm perqualuor pltigas.
VIII. De horis wquinoclialibus, el inaqiialibtts.
IX. De parlibus inwqualium horarum diei.
X. De partibus inwqualium horarttm noctis.
XI. De indaganda quantitate orbis diei.
XII. De quatililate orbis noclurni.
XIII. Qvtolsint hora aquinoctialis diei et noclis.
XIV. De percipienda vicinitateaurora.
XV. De percipiendo quolibel tempore cujusque signi ortum el occasum.
XVI. In quo signo sinl slella.
XVII. De vocabulis sleliarum Arabicis el Lalinis.
XVIII. De discrelione climalum, el eorum invenieiula laitludine.
XIX. De divisioneorbis ver septem climala, el initiis et lerminis eorttm.
XX. Ul scias si restal vel prwterit meridies.
XXI. De inveniendisin dorso aslrolabii horis.

LIBER PRIMUS.
CAPUT PRIMUM. B Inveniet autem pcr eam, secundum spbaDricaevo-
De ulililatibus aslrolabii. lubililalis circuilum, cerlos orlus el occasus om-
Quicunque aslronomicae peritiam disciplinoc et nium siderum singulis quibusqiie horis, cl quotus
coelestium sphaerarum geometricaliunique mensu- decanus , quotaque pars ctijuslihei signi oriendo <
rarum altiorem scientiam diligenti veritatis inqui- emergatur, aut occidenrio deniergalur, el per uiii-
siiione allius rimari conatur, et certissimas horo- versas coeli regiones motus siderum, et situs signo-
logiorum quoruuilibet climatum raliones, el quae- rum, ct gradus solis, el altiludinem cjus diuriiam
libet ad hoecpertinentia, induslritis discriminare seu menstruam, et quot tcrreni orbis sladia | er-
nililur, hanc walzacoram, id esl, planam spha-ram meet, similiter et stellarum fixarum signa cl altiiu-
Plolomaeiseu astrolapsum solerti inriagatione per- dines: ad haecnoclium el dierum horas cerlissimas,
quirat et discat, et perquisitam tenaci memorioe naturales sive artificiales, cum augmenlis et deiri*
firmiter commendet, ila ut, cum quaslibet perigra- mentis. Quarum cognitio quam neccssaria sit in
pbias parlilionesque anaglypharias in ea scriptas et divinis minisieriis, quam ad excrcilanrium ulilis,
insculplas cognoveril, singulas nominatim relineat. et ad evacuanda et irrila facienda falsidica quorum-
Nara si horum diligenti discussione summam ampie- dam et pseudohorologia, prudens animus scire, im-*
ciitur, et celebri intenlionis jugiiate his sludiosus C prudens discere potesl. Et initia mensium, mutaiio-*
iit.iiir, maximam ex hoc colligct ulililalem, cl in ncsqtte horologiorum et climatum, et ad sciendos
astronomicis et geometricis sludiis subtilem pro- canones Ploloma;i, alia etiam quamplurima, qu;c
'undilateni. hic proaiiiiare superfliium cst, cum in scqnciitibus
391 HERMANNl CONTRACTI AUGIENSIS MONACHI. 592
conipelciitiiis palefiaiil. Undc non, lantum laelabitur A currendo per latitudinem exteiius amplitis pateant.
ieclor, quanlum mirahiiur. Sed omni nisu nomina Quariim meriia esl linea diagonalis Meridiei, cujtis
subsequenlia et alia subscripta inquiral, et inqnisita ex utrisque partibus siniul cum ipsa geminalis senis
in arctila cordis lenacius retineat, tmic sine scru- duodecim borarum mela conslituilur, el impressis
pulo aliquo plana eril via ad iuveniendum proeta- nominibus siiigulaedenilantiir, et haec nomiria sunt
xala. illorum Arabica, quae subttts vides inscripta fornr.:-
His ita prselibatis non pigrilia exterrilus, dc ejus lae. Quarum linca dextera antemelidianas, sinistia
perigraphiis architcctonica seu mechanica ralione autem posdneridianas boras cauta discrelione insi-
coinparalis,eorumque nominibus.ne multa scribcndo gnat, et diligenler inhoercntibus oblulibus adhibito
oflendiim, corapendiose dicam, et ut maiurius pro- horoscopo demonslrat.
missa impleam. XII I. hora.
CAPUT H. Ethesiafer. Elewiul.
Descriptio perigraphiai um. XI. H.
Esl quidcm walzachora tabula ad cocli. rotun ii- Aldimata. Alhenia.
lalem conformata, cujus ulraque superficies aaquali X. III.
spaliorum inlcrstitio quadrifidis ab ipso centro per B Albansira. Atheziza.
diametruin fusis lineationibus parlila esl, id esl co- IX. IV*
luris, qui lam ab orientali, quam a scplentrionali Elhezea. Arrabea.
vertice iu divcrsa deriucli qualernas in paries zo- ! VIII. V.
diacum diviriunl, ita ut unus per Arictcm et Libram, Elhemima. Alcamiza.
aller perCancrum ct Capricornum permeenl. Ipsum VII. VI.
aiitem ccnlruin haruni trajcclum secaiione linearmu Escebea. Escendelisza.
a littera ricsignalur. Quarum linearum sinislram 6 iii superiori aulem medictalis rcgioue hemicyclos
adnolalam Almarech, id est, orienlalem ab ortu et inlegros eliam orbiculos ariificiosa induslria ma-
siderum el diei, dexteram autem, ubi est c Alma- chinali sunt, quos dicunt Omucantarath, id est pro-
grip, id esl, occidenlalem ab occasu siderum el diei gressionarios solis, qui frequenii circuitione el crc-
appellant, et est illa quoe ducitur de Oriente ad Oc- bra retorsione, alii exlractiores, alii contractiorcs,
cidentcm, quam eliam solaris designat radius ia certa et necessaria tocalione coronanlur, in quibus
primo ortu, aut umbra gnomonis. Superiorem au- niagna inslrumenli luijiis consistit efficacia. In qno-
tem, cui d ascribitur, Walzazene, id est, Iineam me- rum intervallis gradus ascensus et descensus solis
ridianam, eo quod sol, ipsa ascendendo attacia, sex G diurni el menslrui gcminalo in utrisque partibus 90
dimensis horis meridicm eflicial, et descendendo ad permeliunlur. Sunt ergo in hac walzacora quinde-
occasum vergere incipiat. Inferiorem aulem, ubi est cim orbiculi, quibus singulis sexquiperlilis 90 coin-
e, Calhezenuel, id est lineam oequalilalis vel me- pletur numcrus, id est quadrans totius circuli. Qui
dialricem sphaerac,et est illa qua?a Meridie ad Se- tamen orbiculi simul cum numero secundum boro*
ptenlrionem prolendiiur, quam radius solis, vel logiorum nuitaliones pro situ Iocorum et climalum
umbra gnomonis solstilialis, in tropico ocstivodesi- aut majoranlur aul minuuntur, quod alias lucidiiis
gnat, in cujus antica planitie trifidi zodiaci inscri- clarebit. Cujus in exlremis coronala lahris gyratione
buntur circuli, quorum unum oequinocliali ralione promiuens umbo tenaci soiidiiate afJfigitur, qiiem
mcdio collocatum cursus Arielis el Librae sine de- dicuiil Alnogiza, qui in altum porrectus cminenles
viatione nolat. Qui etiam aquinoctialis dicilur, eo aliorum climaium labuias in se suscipiendo conclu-
quod ibi pari compensalione lucis noctisque spalia dit. Ad qnas concipiendas frons ejus parvo tere-
dimelianlur. Dicitur et ecitpticus. Nara dum inibi sol bralur foramine, cui acuta tabularura infiguulur
lunaque pariter coeunt, quilibet eorura necesse est capilula : Quod foramen meridianae respondet re-
ut eclipsim palialur. gula?. Cujus crassitudo non altius extollilur quam
Ex duobus autem tcrminalibus unum cernis in- D labularum capacilas.
feriorcm circulum in confinio cenlri circuinacluiii, Debinc ejus exslanti laterali vertice perforalo
qui, nalurali observala rationc, quanttun cenlro est suspenriiculares infcrunlur circuti, vel raagis inca-
vicinior, lanlum circumaclione contractior; qui lenantur. Quibus cohaarenlibus quanriolibet, ad ra-
circulus Canceri tropicus <zs(iru«sdicitur:in exlremis dium solis pcrcipiendum subtevaiur; cujus eliam
tabulic horis dilaliore circulalione cirCulus Capri- epiphania summa diligenter polila dividitur pcr
comi, id csl, tropicus hiemalis inscribilur. Quorum partes telragonas parlibus 360 ocqualisper quinque-
inscripliones, ad inslar coelcstis sphaerae collocalae, peiiila intervalla ; quoe, si subtili discernunlur par-
signiferi laliludinem circuli includunl, ct solis caete- lilione, ad niultiplices pertinenl iitiliiaies, ex quaruni
rorunique planetarum cursibus Iimilem ponunt. impressa ratione, quod praecipuum esl, certissinie
Inler quos exlremos orbes in plaga septenlrionali naiurales noctium et dierum cognoscuntur horoecum
aiiificiosa rationis posilione hototaltasab , id est, augmentis et rielrimentis, ut in sequenlibus aptijs
breves horarum lincaaaequainiervallorum partitione admonebitur.
iuslruuiUur, ita ul interiori angustia extracta de- Eisriem etiam perigraohiis caeiera; cxarantur ta-
 595 DE UTILITATIBUS ASTROLYB.L 59*
bulae, qiiorunilibel sint climattira, quamvis paulisper A, plagas
f propriis distantiisy vel per qiiiiiqueperliia
pro iocorum ei cliinatum mulatioiic ipsi aimucanla- i
inlervalla per scna riislritiutie signis, ^u.e oiunia visu
rath varientur. De qua varieiate cerla ralio dabitur ]
polius quam riiclu deprelienrii possunl.
in suo loco. Qiiibus tabtilis supersidet Athancabuth, llabelur eiiam ihi Athidada, id est verliculum,
id est versatite yolvellum , qudd manuati vcrsalione <
qiiod nos rariium dicerc posstimus, quod ad inslar
ad demonstrandam cceleslis sphaerae volubiliiaiem 'regniae exlensum superponilur labtilse. Cujus in
et ad demonslraiionein horarum volyil. Nam ejus < capitibiis bin;e sunl erecloc pinnae, quoe ad accipien-
versaiiouibus cl gradibu.s solis, eisque respondeiiti- <
dum solis radium el siellarum ilixarum, seu ad geo-
IHIS horoscopis pcr parles signiferi circuli certis metricalium scientiam rhensurarum sihi respondentia
locis desigualis lucidissimoe horarum proprielates '
bina liabeiit foramina, quod tactu cnm torquctur,
palefiunl, et correpiiones et crescentiaa noclium et itti ' et rcdilu aliiluriiiicm solis piovidis demonstrat
dierum probantur. Est cnim illud excavaia niachi- oblutibus. *
nalione insculplum secundum interslitia praedicto- Est ctiam Alchitob, id csl vectis rotundus, qui
linn circtilorum el positionein stellarum fixarum, 'ipsi Walzacnrae in medio perforaiae ad conslringen-
per quas horae noclis dignoscuntur. Sunl cerle iu *rium climaium tabulas iilfigitur. Cui in sumino per-
ipso ires circuli, quorum interior in duos henii- "I foralo ' alter cuneus ei parte Albancabulli iransverse
cyclos per diamelrum parlilus esl, quibtis lineali •inseritur, quem Atferaz, id est Caballura, dicunl, co
divisione sextatis senis signis duodecim signorum 'quod iiislar caballi forinatus sil. Etiam, ul lucidius
nuincrus redditur. Quo superposito impellente vcr- (quivi, ejus perigrapbias compenriiose expncui,
sationc vidcbis Arielemet Lihram medium circulum, *exceplo uno telragouo, de quo in loco suo uberius
Cancrum el Caprkornum lerminales eurrendo de- dicam. ( Sed bsecres tetiis inncxionibus intricata est;
nofare circulos. Est eliam ila iialtiraliter dispositum '
nec omnibus ad iiitclligenduni enoriabilis, praster
ut in septentrionali parte sublimcliir, in meridiana <- qui usualem babeiu in his exercitatlonein. Si
eos
aulera ad confinia inferiorum dcmergaltir. Nam cquis autem dicla aut dicenda partim cx scriplis in-
arctius hemispbaerium ab Arielc iiiilialuin, clsi mi- 'tellcxerit, ipsam rem probet, ei procul dnbib repe-
norum correptione sp-atiorura contracuim csl, de rict ' satis diligenier oiniiia dicia esse. Hts ila prx-
tamen dilalanrio per verna ascendit signa, et in 'laxalis vota persolvendo, qualiter ha:c exercilc-
summo Cancro posiia solstitiali linea ricuoialur. 'mus, dicam, et in primis de arlificialibus hbris diei
Hinc eadem circuitione dies contrahenrio pcr oesiiva el ' uoctis.
digredicns signa in ocqiiinoctiali lerminalur Libra. CAPUT III.
A Libra majus bemispherium iiiitiatiim et dilatala *-'• De colligendo signo el gradu solis.
circuitionc depressum aulumnales corripicndo dies Si cerlissirae horas naturales sive artificiales diei
ad Capricomi solsiiiium perveniet. Hinc brumali et * noclis cupis scire, oportet in primis ut scias in
circuilione ad Arielis signum reducitur, in cujus < quo signo sit sol el in quoto decano aut gradu ejus-
circuU laleribus [in marg., vel lalerculisj diligenti dcm ' signi. Hoc quidem elsi mulliplicibus calcuia •
partiiione signorum parfes. disiinguuntur. Nairt (ionum ' rationibus scire queas, tamen absolulis ex
unumquodque signuin quinquepertitis disceruilur •' hac figura maxima solertia acquisila cognosces
intervallis, quibus quinis data scna tricenarium <
quam bic subscribere non inepiuin autumo, dum
deiiominant; et sic per ordinem progredienlia zo- .' locus ei ralio poslulat, ct ila in Arabico hahealur.
diaci adimplent nuraerum. ln quo etiam acuti nia- llabet 1 enira haic llgura in latere uno nomina men-
chinati sunt denliculi, qui cerlis in locis collocati sium f practiiulala; alterO vero lalere dies mensrain
slellas adnolant fixas, per qtias noctis cognosci- per j nufflerum; media in superficie totius circuli
niiis horas, quaepropriis etiam nominibus Arabicis izodiaci signa cum gradibus partiuin. Et dum vis
inscripli sunt. In cujus rotunditate vel rotundllatis |
per hanc scire signum et gradum solis in quolibet
fronle exsians est denticulus super Capricoriiuiii idie, considera iii utroque latere praesenlem menseni,
positus, cl ad ipsum umbouem porrectus, qui cal- D) iet cjusriem mensis pnesentem diem, ei ila binis
culando sumniam numeri in epiphania uniboiiis altrinsecus ; lineis ingredere usque ad proselidem
posili nalurales discriminal horas. Qui dicilur al- '• angularem (1000), et quoliim inibi reperics numerum
meri, id est calculator, el itlud halbancabuth desu- < desuper in eadem linea considerato signo, ipse cst
perposilum tabula involiitioueni conleglt. I
gradus soiis quem requiris.
Jain vero antica descripta planilie ad poslicam Si vis aliter scire, Iransactis diebus, praesenlis
verlilur stylus, in qua signorum et mensium ba- mensis i quotlibet fuerint. adjicias IS per quos simu.
bentur noliiiae. Nam in inlerioribus circulis caula <
collectos computare incipies a primo gradu signl
discreiione,singuIis mensibus, proprii subscripli sunt periiiientls ad ipsnm mensem per quinqueperlila
tlies. Quibiis mensibus signa singulis attinemia li- intervalla, et ubi defecerint, ipse cst gradus solis,
tieaii divisione superpbsita suiit. In exterioribus <
quSm quaeris, verbi gratia : jam peractis 20 tiiehus
labris tabulae partes zodiaci per quadras denotanlur Aprilis arijicias 15, et comoutando collecti erunt 53.

(1000) Glossa vet.. id esl: oecurrentem, qttasi consai

talienlemtji retpondtnlem illi.
PATROL. CXLIII. 13
503 HEItMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACIII 396
Et modo incipias per tiunc numeruin computare a A Alhiriadao denolavcrit, ipse csl grarius solis queni
primo gradu Arieiis, qui conslal Aprilis, et compu- quacris; ul puta si posueris Alhidada super vigcsi-
tando pervenies ad qiiinlum Tauri graduni. Nam mum diem Aprilis, ejus suinniiias quiiitum grailum
Arieli dalis 30, reinaiienl Tauro 5. El diccs : quia Tauri insignal. Quem grarium cx alia parte in Allian-
in vigcsimo die Aprilis sol esl in quinlo grariu Tauri. cahuih in suo loco denoia. Hoc in loco ailnioneiidum
Per aslrolapsum aulcm laliier scics. In posiica ejus est ul progressio calculalionis lu;C in his secundnm
planilie consiricra dies incnsitim ct parliliones si- sotis circtiilioncm contra lmiuriiim fiai, quasi a
gnorum, ei Alliidaria pone super riiem pnesenlem in dcxtera ad siuislrain. Nam Clialdaica astutia scu
quo es, el quemcunque grarium cxlcrius suinniitas calculando seu scribendo ila progreriilur.

DJes. Jann. Febr. Marl. April. Maius. Junius. Juli. Aug. Sept. Oclob Nov. Dec.
<n
3
s 1 i ... i
•i-c-SgE-Sg • g' i 's* =
* cs e* .2 «- «.<an a> •— ~ S n
3SU.-<fa,<r)c-irjUiJi>-.Jt«a3
1 16 16 16 16 16 16 16 16 10 16 16 16
2 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17 17
3 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18 18
4 19 19 19 19 19 19 19 19 19 1'9 19 19
5 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20
6 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21 21
7 22 22 22 22 2-2 22 22 22 22 22 22 22
S 23 23 23 25 23 23 25 23 23 23 25 23
9 24 24 24 24 24 21 24 • 2i 24 21 24 24
40 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25 25
41 26 26 26 20 26 26 26 26 26 26 26 20
12 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27 27
»3 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28 28-
14 29 29 29 29 29 29 29 29 29 29 59 29
15> 50 30 50 30 50 50 50 30 30 30 50 50

.5 . «5 -J -J •
& .2 E « 5. « 3 .i :2 8 « n
< cu «;E-rjjtjJi»-ljooaiU
~~<HP I i i l i ii I i i l l
H 2 22222222222
18 3 5 5 5 35 3 3 5 5 5 5
19 4 4 4 4 44 4 4 4 4 44
20 55 5 5 5 5 5 5 5 5 5 5
24»6b6b66666 66
22 77 7777777777
23 88 8888888888
24 99 9 9 9 9 9 9 9 9 9 9
25 40 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10 10
26 11 11 11 II 11 11 11 II 11 11 II 11
27 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12 12
28 13 n 13 «3 13 13 13 13 13 13 13 15
29 14 14 14 14 14 14 14 14 14 14 11 11
3« 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15
,CAPUT IV. B Gradum solis jam insignilum in Alhancahuth
Ad inveniendum naclair solis. pone super primuiii Alniucaiilaraih aut super liucaui
v>raousolis inTenio et in Alhancabulh adnoiato, orientalem, el consiriera quod signum et quis gr.i-
nadair Ascemalh, id cst opposiluin solis, invenire dus ullimo Almucantaralh vel linea: occidcntali
debes, quod nos horoscopon dicere possumus, eo immineat. lpsum enim nariair solis.
quod itispiciendo horas designal. Fit aulein borosco Poteris el per Alhidada ulrunnpie, id esl, gradum
pon per diametrum splraeraein sexlo qnitlein siguo, solis ct oppositum cjus siinul iuvcnirc, considcralis
a signo solis lota parte sexti signi, quola parle signi ex ulrisque ejns partibus smmnilaiibus, quod satis
sui gradus *it solis, boc est, a gradu solis ad cen- jndaganii patel; quia, sicul cum gradu solis sciuprr
tesimam oclogesiinain partcnv, qnotl esl diameiMim dies orilur, iia cum nadair solis nox. lustiper et
liemisphnerii,quod nalnralis ralio hcccssaria parili- ortus diei ct noctis per diamctrum hcmispluerii
talis circnitionc pcragil. Invenies aiilcin sic per [zodiaci] fiiint. Nam rie 180 partihus heuiispliicrii
Astrolapsum uadair. 5 gradibus lionc cuiqiie attrihutis dics claiidiiur.
 397 DE UTILITATIBUS ASTROLAM. 39$
Est nempe cariem et par versalio orientium et occi- A diurnis
< peraclis oflicns, confestim flagranli in.iaga-
dentium per horizontem coclestis «phajra:, tit per tione siellarum ilxarum aliiludines nocturnaliuin
aslrolapsiim probari potest. Quibiis invenlis, im- horarum indicesprovidus horoscopusadviscredebes.
pressam nol.Uionem diei el hoclis diligcnler impone. Nam sicnt per solarem atiiliidincm diurnre inve-
Nain hariim cauta adminislralione alia oninia facile :niiinlur horse, sic per stellarum flxarum noclurn;c
palcbunU eliciiintur horaei
CAPUT V. Hoc in loco admonel ratio atiquid dicene qnae sint,
De concipienda solis allitudine ei Catcris horis diei. uhi ' sint, quot sint, et de formatione seu vocabulis
Dehinc si vis scire cerlas horas diei, debes inve- < carumriem intereerere. Sed, duin hic hrevitali stude-
nire allimdiiicni sotis, quam Arabice Ertifamazeat 'lur, «e niinio hialu ahigalur inleniio, in seqtienli
appcfaiii, qiialihet hora volueris. Diciums aulem 'quanlo competenlius, lanto ubcriiis hoc declarabi-
altitudinem solis cursum ejus, per qiiem ipse a lnr [vide iuf., cap. 17]. Altiiuriinem autem cujus-
primo suo orlu paulaiim quasi per gradus impeln libet slella? laliter exquirc : suhlevato Aslrolapsu
mnndi conlraeunte a terra recetlens ad altiora laiiluni ip.um Alhiriaila coaplanrio lorqueas, qtio-
ascendendo spalia coeli, vcl desceiiilenrio ari infe- attusque quamlihet stellarum flxarum lunc apparc;i-
riora procedil. Nani adlnic riuni summitas ejus vrx-B liuiii et in astrolapsu ries:g!iatartim cerla unius oculi
ab liorizonte procedit, si astrolapsuni adhihueris, inspeciione per ambo contempleris foramina. Qun
videbis insidiente Alhidaria lineoeoricnlali inevitabi- visa cjusque allituriine deinonslrante Albidaria arino-
liler radiuin solis ambo ejus foramina perlustrare, '
tala eamriem alliludiuein inler Alniucantarath co-
binc ascendendo altiora visitare el usque ad meri- :scqna, in ipsa parle in qua accepisti stcllam. Cui
dianam pervenire lincam, descenriendo in eadem altitiiriini ; in Almucantarath caput cjnsriem stelloe
oitus sui linea occuinbcrc. !stiperpone, el considera juain horam gradus solis
Qucta autcm sit solis altilurio qualibet hora, sic 'demonstret, quia ipsa est quam quacris. Scd lioc
inauisiiione procedente invenics. Accepto astrolapsu 'observa, ut per nadair solis horas diei, per gradus
intentiiis temet oppone soli, ita ui sinister humerus !
solis horas noclis discas.
soli sit objecltis, ipseqtie aslrotapsus de inanu tua CAPIT VII.
suspcndatur dexlera versa ad te ejtis poslica plani- De distinctione horarum per qtialuor piagas.
iie, el ipsum Alhidada diligentius oculis solis obla-
luni crebra verligine lorqueas itus et reriilus, quo- Qiialuor sunt plag.x' nnindi, quarum una scilicct
adtisqiie solis rariius ambo normalitcr perluslret septenlrionis nunqiiam nostris in Iocis recipit in se
foramina. Quo viso diligenter menlis et corporis *" solem. Idcirco per alias tres, id est orieulaleni,
inhaerenlibus oblulibus, lida adnolatione ab orien- mcridianam, occidenlaleniquc, qitae admitlunt so-
lali linea per quinqueperlila intervalla rompulando Icm, duodecim dislribuunlur horx, unicuique qua-
luor. Nam ter quatuor duodecim redilunt. Datur
designes numcruni, quem summiias Alhiriadsein 10
orieutali plagae 1 2 3 4; meridianse 5 6 7 8; occiden-
denotat partibus. Quoluscunque vero cst numerus,
tota est alliludo solis. lali 9 10 11 12. £x quihiis horis duae sempersunt
sub uiio iiumero vel nieiisura, exceplis scxla et
Quo liJcliter observato et memoria3 coinnieiidalo,
verle anlicam planiliem aslrolapsus ad le, eiiindem- duodecima. Nam sicut sexta propter suinmum solis
que nuinerum in altiludine solis deprebensum inler ascensum, ila et duodecima proplcr infimum de-
scensum nequeunt cseteris numero vel mensura co-
ipsos sesquipertitos adinveni sic. Da unicuioue inler*
vallo 6, a primo incipicns Alinucanlarath, quoad- aiquaii. Nam sexta in summo ponilur; etquinta ciitn
usque acccplum repcrias numcrum, si est ante septima, qtiarla cum*oclava, lertia cum nona, se-
cunda cuin decima. piiina ciim undecima mensura"
meridiem, in orienlali parle; si post mciidiem, in
occidenlati parle. Quo invenlo gradu solis in Allian- lur- rcmanel duodecima in occasu posila.
cahuth insignitum superpone aliituriini solis, el nife-
riori regione considerato nadair solis, cui supersidel
horae, ipsa esi prsesens hora quam quaeris. Similiter
singulis quibuslibet horis diei experirc veritatem
sive per seslivura sive per hibernum lempus nulla
ancipiti ratione inlervacillanle. Iloc diguissrmum
ad diurnum horarum celebrandum oilicium, ct per-
nimium ad scienliam virielur uiile, quanto gralius et
decentius cuncla lunc procedunl, dum cum snmma
reverentia debiiis horis sub regula jusii Judicis, qui
in niillo vult falli vicissitudinis obumbraculo, Domi-
nica minisleria conveniehter peraguntur.
CAPUT VI.
De altiludine slellarum et horis noclis.
His iia cura acquisitis et per certissiitias horas
599 HERMANNlCONTRVCTlAUGIENSIS MONACIII 400
CAPUT VIII. A manserint, lot sunl partes noclnrnalitiiii horarum*
De horis aquinoctinlibus el inwqualibus. et econlra abslractis <Ie50 noctarna; horas paitihus
Ilaclcnus artilicialibus horis digcsiis tle asquino- supersunt diurme parles, quia haiuin altcrna inu-
ctialibus et ina:qualibus deinceps dicam. Et in primis latio correptionis et depalalionis, ut diciuni est, ip-
dicam quomodo-dividunlur 560 parles per horas fra 50 versalur.
sequinoeliales el in.-cquales,quas Arabes Muzzewine, CAPUT XI
id est aequales dicui.l el Ezemeitie, id cst in- De indaganda qnaiililute orbts utei.
sequales. Cuin autem qiueris scire quot lioras ajquinoetiales
Si vis scire quot horre Muzzewine habeaiiliir in bal.enl dics vel nox, vel quot plures nox aut dies
tolo circuio zodiaeo, id esl 500 partihus, riiviJe xqtiinoctiales hor.is halieat, piiinilus ind gauduui
uiedielaleni ejiisdcm numeri, 180, per 12 tioras esl tibi quaiilus orbis diei ac iioclis sil. Dico aulcin
icquinoclialcs, sic ut unicuique hora; 15 parles, i<l orbem riici, quanlum sol a primo ortu usque ad
esl, Iria qiiinqueperiila iiilervalla ailribuas, ct pro- occasttm cum convcrsione splueia; iransiens in 3C0
ctil dubio reperies in ipso hemispherio 12 horas pariihus singitlis diebus perineliiiir, ei nociis riko
fcqninoctiales. Simiiiter in altero si feceris, loiidein oibem, qui remanel. Quein laliier repcries : super-
adnolabis. Nam 15 vigiuli qualuor 300 stini. Unrie R posito gradu solis supcr primum Almucantaraih in
semcl rcvoluta tola splucra in dic el nocte viginli parle Almarech locum Almeri caule designa. Q;:o
quaiuor lione reperiunlur. designato, Iransmillc gradiiin pra;d':ctuni atl postre-
Si vis auiem scire quot horae Ezemenie, id est minn Almucaiiliiraih in parte Almagrip, el deiuio
inxquales, ineodem nuiiiero liant, riauiiiciiiquc uuile- lociiin Almeri designa, et quantus est a:cus a prior.
viginli parles, et nimiruni reperies in tolo circiilo loco usque ad secundiun locum Alincii, ipse cst or-
19 horas ina^quales, et irieo hora sjequinociialts 15 bis, quem qua;ris.
parles habel, quia, mulliplicalis 15pcr2i,eruni 560. CAPUT XII.
Nam loliricni lionc repcriiinlur pcr 500 partes, quot De quantilute orbis noctis.
horse sunl iu die nalurali. Dicunlur hon» aeqniiio- Eadem raiio esl inveniionis de orbe noctis per
ctiales, quoc solummodo diiobus diebus in anno co- nadair solis. Nam ul p<;rgi-adum solis circulus ilici,
rcquanlur, iilis scilicel quibus sot esl in prinia parte sic per nariair circulus noctis incunctanier, quaiulo
Arietis et Librae. Caelero autem tcmpore riicun ur libet, acquirimr. Invenlo quippe orbe diei, quod re-
inaequales, propter iiuiHiani altcriiatioaem correpilo- iiiaiiet de 560 panibus, orbis nociis est.
nis el riepalationis: quae allerna iiiutualio seinper CAPUT XIII.
infra unius signi partes, id esl 50 vari.itur. Nain C
Qitot sinl Itora wquinoclialcst
brevissima hora czemenia non miiuis quam usque Ciim qiueris scire quol a:quii>ocliaIes liors» sinl
ad undecim parles decrescil: longissima autem non
diei, orbem ejus divide a primo loco usque ad se-
plus qiiam iindeviginti paries excrescil. Undc 19
cunduiii per parles horariiui auquiiiociialiiiin, iil est
paries sibi ailrihiiiintiir, qu:u lanien aut crcsceudo
i,l est per 15, quol suul tria quinqucpertita iiiiervalla sic
aut decresccnrio ad sequinociialis hoiae paitcs, ut unicuique luiriv. 15 parles altrihuas, quoadusquc
45 recurruiit. potcris; el tpiol lioras per parles sic calculando in-
CAPUT IX. Venies, tol lior;c sunt a,quinoclialcs diei. Sie ctiaui
De panibus inwqualium horarum diei. consiJerahis dctiimeiila et augmcnla dicrum ac no-
Si vis scire parles iiiauqualium horaitim ilici, ponc ctium.
hadair sobs super primam lineam cujuslibet horse. Eadem quoque divisione noctis orbem consi-Je-
Quo faciOj considera dirgenter, cl assigna partem; rabis et invenies horas noclis. Qiiod liquidius inda-
quam denolaverit Almeri in 300 partibus. Post ad-
ganti patet. Nam ahlatis horis diei dc 300 parlil.ns,
raove nadair ad poslrcmam ejusdeiii horsc lincam, rcmaiieiit liora; nimiriun noctis; quaj bora?, ut pric-
el quotcunque parles infra suos limiles coinputa- dicttim est, semper in-cquales sunt, nisi duobus
verit Almeri, lot sunt horarum "
parles ina-qualium diehus xquiiioctialibiis, tuncqiie ad xqnalilatis pa-
diei. rilitalem redcunt. Deqiiarum allcrnaliohe mutuisqiie
CAPUT X. increiuenlis el dclrimenlis quamplurinii auctores
De partibut inwqualium horarum diei. salis liquido traclant. Quocirca his hic supciseric-
Si vis scire parlcs horarum noctium, lac ciim lur. Si quis boc perfeclius rimari niiiiur, Canones
gradu solis sicul fecisli cum nariair; scilicct super- Ptolomaji appetat, ubi horuni oniniuiu aillueiitiorem
posito gradu-primoe linese cujuslihel liorac, deuota
poterit polare fonlem
locum ab Almeri designatum. Hinc ad poslrcmam
solis Al- CAPUT XIV.
revoluto, quot gradiendo gradus dcsignat
jneri, lol sunt paries quas quseris. Sed boc proevide De perctDiendavicinilale aurora.
ul pcr nadair parles borarum diurnalium discas : Si quse.ris scire quaui prope sit auroia, ac lpe
pcr graduin aulcm solis noclurnalium. El si quseris cujusliliel altiludinem stcllte in astrolapsn scrptaj,
tcire, expcrtis iJjujnialiura horariitn partihust quol el capul ejusrictn slella: superpone accepi.c aliiluriiui
iiocli remanserintrBjrRtfs ca"sdcmde 50, et quol re- in qualibet plaga, et consiriera ubi si: nariair solis. Si
 •Wl DE UTiLITATIBUS ASTROLABH. 402
est super deciiiium octavum Alniucantaralhex parte A In I cauda Capricorni esl Delphin, qua? est in astro-
Alinagrip, ecce auroia. IIapsu lalis. J J *, esi Denehcuiioz et Punta, id est
CAPUT XV. t
cauria et venter ciijusilam animalis, quae aut raro
De percipiendo quotibel tempore cujusque signi ortu et aut i nuuqiiam in noslris cliiiiatibus cernuiilur, et
oicasu. csunt ita ** , est Vigel ct Ultabor. Quid autem di"
Qualibet hora diei si volueris scirc quod signum,
vel qtiota pars, vel slella oriatur vel occidal, accipe cam < de his, dum a nobis miuime videntur? Est AI-
alliludinem solis, super qtiam iransmitie grarium gomeiza l Aldirnam, de quihus varie autumant, ideo
solis, in qualihet plaga sit. Quo facto, considera quod 'quasi diibiuio proetermitto. ,
signum ejusdemque signi quoia pars vel slella primo Sunt pra;ler has <luoeGanamalgurab, Albazal, v.cl
'
Almucanlaralh supeisirieat, illuri uimirum oritur; et AiVimiec/iin Ccnlauro.quibtis Chaldoeisalisad discer-
quod ulliino Almiicanlaralh, ilkid quippe occidil, ncnrias horas iituntur, a nohis autem rarissime vi-
quod esl 7 ab Orienle. Et quod lineain meririianam «dentur, el diuii vidcntur dnabus aut tribushoris ap-
designat, ipsum medium ceelum super terram; et parent. I Al;;c quamphiriin^halienlur ad discernendiis
quod septentrionalcm, mediimi coeluiii infra terram 'horas, quas moilo silebo, eo quod eis non indige-
occupat. Ita faciendo cognosces silus et inotus side- JJ 'inus, si pr;etaxalas bcne cognoscimus
rum sine anibiguilate. CAPUT XVIII.
Sic quoque nocle colligas. Accipe alliluriinem De j descriptione climatum, et eorum invenienda lalilu-
cujuslibel stellae in astrolapsu scripioe, cujtis altitti- dine.
dini suppone caput ejusdem slellae, cl cousiriera li- Ilic danda cst ratio el ulilissiraa el valde necessa-
neai plagarum. Nam ipsae dcmonslrantqtiod quaeris. iria, et si
ejus expers fueris, niiniuie ad hoiariiiu
CAPUT XVI. scieiiliain perveuies. Est quippe scienrium quo-
In qno signo sinl stellcv. modo mutationes cliinalum, vel in quo tn sis. Nam
Ctim vis scire iu quo signo sit quoelibet horarum sicut propter siluin terr:c non idein ineridies lit ubi-
esse nequeiint. Sunl enim
stella, cujus signum tpioeris, e.us capul lineae nicri- que, ila eade«i horologia
dianx superpones, cl quod signum ipsi supersitlet, secundum lerroe positionem et discrelionps climatuni
in hoc cousislil ipsa stella. Nam quod liiieaiu desi- mulanda horologia, dc qnoruin mutalionibus Plolo-
'
mocus et Eralosthcnes satjs lucide tracianl. Marcpi-
gnat, eamriem stellam occnpat.
'
IIIIS quoqiic non soliini <Ie miiiaiiouihus cliinatum,
CAPUT XVII.
!
sedeiiam de singiiloruui meridie el aliitudine seu
De vocabulis slellarum Latinis et Arabicis, Q ihoris cequiiioc.iaSihiissalis experiil. Cujus scientiam
Hic locus el ratio postiitat promissa solvere, sci- ei < Arabicam uon est inutile scribere.
licet ut dc stellis liorarum dicam, quolae siut, ubi Discreliones climatuni et mulaliones horplogio-
sint ct de vocabulis el formalionihus earumdem. In rum i per islam senleniiam laliier scire poteris. Duni
Temone inajoris Plauslri, quod ita formatur ***** 'qnacris in quo cliuiale sis, vel quo borologio uli
debeas singulis in locis in Marlio mcnse, ciun sol
est una horarum stella, qure Arabice dicilur Bene- sil iu
primo gradu Arietis, vel in Seplembri, cum
naz, scilicet prima in Temone, et est in asliolapsu. sol sil in primo gradu Librae, quia lunc oequales sqnt
Post quam est Atmarech, id est artophylax }>?
dies ipsorum mensium, considera ubilibet quota sit
talis stella pranliicida. Hanc seqiiilur corona ita
altiludo solis in meririie, el quantum mimis sil a 90,
formata »**tcujus iu medio cst siella hicidior, quam el- < qnotus numertis esl , qui minus esl a 90 ,
dicunt Mirmur, vel Etfeca. Est el in Lira alia htci- (ota I esl allitudo ipsius cliinatis in quo es. Et liinc
dior sic formala „*„, quam dicunl Alwagakha. Post 'considera in qua tabularum inscriptus sit iriein
'niiincrus, qui deest a perfeciione 90. Nam sublus
quam est Archeilus, vcl Alrif+\,xe\ ita ***,etest
Almitcantarath scripti sunt mcridies, secundum lali-
in Cygno. In Auriga dtiae suiit lucidiores, Menreb, D' lu.linein
climatum, el quotum, vel in qua reperies.
Alroech, id esl Humerus, et Rigel, id est pes J J , vel ; esl clima in quo es, et meridies ejits ipsaque
ipsum
ita *** est Pegasus, in quo habelur una talis J J, ,labula, quse numerum conlinet, ad idem clima per-
*
quam dicunt Atferaz. Telum esl ita cujus in me- tinel. Per 8 rcperies alliliidines climaluni. Nam
dio esl una, quam dicunt Alhadib. In Cygno autem additis 8 ad 15, erunt 23; qmc est altitudo secundi
nieriio ima esl, quam dicunl Alceir. in Tauro est cliiualis. ' Hincsecuiultim iiiunerum tabularuin sem-
uiia ila lucidior { { -K, quam dicunj. Aldebaram. \n per 1 minuemlo unitatcs octonarii, el quod ab oclo re-
Geminis babeutur duae Alhaioch Algeuze, id est liu- manel, addito latiludini, ordinalim reperies laiitu-
merus et Rigel, id cstpes. In Leone duae Aldiranai, 'dines, ut inter secundum et lerlium clima abstrahas
'
id est frons J J. llla scilicet est ininor el inferior, et unum ab8 remanent 7, inler lertiuni el quarlum
' ct sic deinccps.
Calbalaceda, id cst cor, superior el lucida. In Scor- uiiuni,
*** -* -» Cliinaiis piimi laliludo 15 gradus el 20 niinuta,
pioiie Calbalagraf -^ */• ul est cor Seorpionis. | riies cjtis lougus 13 horariim icqiiinoclialiuni.
el
Jn Aituario liabcitir una, quani dicunl "eiiebalcjcili. Climatis secunrii latittirio 23 gra lus Cl 15 minuta,
 4'3 IIERMANNlCONTRACTI AUGIENSISMONACIH {01
et dies loiigus u norarum 50 niinutoruin, quoesunt A Cyrenen cum terlio, tenensque Leplim inagnaci et
nndietas horoe. parlim Numidiam, Tingilaniam coelerosque termi-
j Climalis lertii latitudo 30 gradus el 22 minuta, el nos usque ad Oceanum, ibique lerminatur.
jties ejus maximus 14 borartim. Iniiium tpiinti ab Orieitle mare Caspium et par-
Clhnatis quarti laliludo 56 gradus 9 minuta, et tim Scylhiam tenei, parlitur Armeniani cum sexto,
/dies ejus longus 14 horarum et medielas horae, quae transitque montes Ceraunios, pariter Galilaeamciun
esl 30 niinuta. quarto, el lenel Samariam, montem Carnielum el
. Climatis quinli Iatiludo 41 gradus 66 mlnuta, et venit usque ad mare Mediterraneuin et instilam
dics ejus Jougiis 15 et medielas horoe,quoe est 30 Sardiniam, ; Carlbaginemque el partiin Numidiam,
minula. , sic prolendilur per Tingitaniam et pcr insulas
et
Climatis sexti laliludo45 gradus 51 minuta, etdies ;
maris Mediterranei usaue ad Occirieutis Oceanuin,
cjus longus 15 horarum. jibjque terminalur.
Climatis seplimi latituJo 48 gradus et 32 iTiinuta, Iniiium sexti ab Oriente a mari Caspio parlilur
ct dies ejus longus 16 horarum. t
Armeniam, lenel priniani Maccdoniam toiam cuni
CAPUT XIX. tuniversis lerminis suis el insulas Magniinaris, trans-
Quomodoorbis in septena parlitus sil climala, et ubi B 'ilque Mediterraneum inare, et partilur Arcadiam
inilium el finis eorum. (
cum seplimo, et conira Meridiem occupat Saler-
Initium primi clijnatis est ex parte orientali ab nam, ' Neapolim, el Romaniam et Romaiii alleram,
Oceano, ubi sunt ostia Gangis fluvii, et ambulat per et £ extentlitur per Italiam et Germaniam, partilur
Indiain et Asiam, et universos terminos ejus ex parte cIIni c septimo Franciam inajoreni, et sic ad Occiden-
JSuri usque ad insulam Taprobanem, quae cst in lis l cunclas protensa regiones vinriicat sibi tolam
Oceano Inilico, ad ejus insulaecivitates deccm caue- 'Hispaniam, in ipso Oceani liinho.lerminalur.
rasque plurimas; et sic ab Oriente extenditur usque Initiuni septimi ab Oceano orieniali hahens in
(id mare Rubrum contra meridiem, scilicet Antio- piiinis P contra Septeiitrionem Albanos, deinde Thra-
cliiam armatam, Piternnatam, [Pilinnatani vel Pi- ciam c et Sniyruaeos campos, transitquc inare Ponli-
lanen] vel Bitinniam et Persidam, et aliquas civila- cum c ct /Eg;eiun. lbi celsam liabel Conslaiilinopolim
'
icsAssyriae, Alexandriam Persidao,et mare Persiciim partesque P Graeciae,el conlra Meridiem parlim Ar«
et lerram Arabicam et usque ad ^Egyptuni, et ter- cadiam, c hitani Thessaliani; contra Scpienlriouem
ram iEthiopiam tluviumque Nilum et Meropis [vel Daciam D et genlem barbaricam , parlim Franciam
Merois] insulam, de qua etiam unum clima Merois nmajorem, Brilianniam, Scotiam, lerram Anglicam,
nppellalur. Deinde iu Africoeparlibus a A)eridicper J Gallias. C Sic ad Occidentem protensa usque ad hasi-
Garamaiilcs fluviuroque Geonei nionlem Asirixi, et licam li S. Jacobi aposioli, ibique in OccirientiOccano
per dcserla arenosa ot coclera.sparies et per Mauros lerminalur. '< De insulis, quas Cyclarias appellant,
Matibienses, et sic in Occidentem usque ad Oceanum dubium d esl cui depulenlur cliniali, quas diligcns
ibiqtie terminatur. inspector walzacorae, si in ipsis fuerint insulis, abs-
ii
Inilium secundi climatis esl ab Oceano de parte 1« lergel, quod cuilibet prohauduin diiniitiiur. Uae
Orienlis ab insula Coslra, et transit per Parlhiam dislribuiionesd climalum et lalituriincs secuiidum
CJusquelerminos et Persia: aliquas partes, conlra Arabicos A flunt auctores.
septentrionem inonlem Sinai, ct conlra n.cririicui CAPUT XX.
deserla magna Soriomouel Goniorrhae,Alexaiulriaiii Ul scias si sit ante vel posl meridiem.
/Egypli, gentcs Libyae,parlimqiie iEgypluin inferio- Quando qtiseris scire si esl anlc incririiein aui
rem, et sic extendilur per Tripolitanam usque ad post, p( accipe alliluriinem solis in dorso astrolabii, et
Wauritaniam. v; si desccndit sol in ipsis 90 ordinibus. Si ascen-
virie
Initium terlii climalis est in oriente ab Oceano dil, ,]j est ante meridiem; si dcscendit, post medium
de monle Tiinavo, et ambulat per Anliochiam ejus- . diein. (|;
"
quc cunctos lerniinos, iransitque fluvium Physon, CAPLT XXI.
tenelque Aracusiam ei Albaniam, partimque Meso- De inverfiendisin dorso Aslrolabii horis.
potamiam et Gaiogoras : unrie et ipsa iiuiiciipatur
Damascum , transilque mare Mortuum el partim Quaiido vis scire in dorso aslroliipsus horas, in
et sic per diversos partium Pr
priinis scias quantum sol debeat ascendere in ipsa
Libyam Cyrenaicam,
tenninos, quos longum cst edisccre, usque ad Ocea- **' die qua volueris horas probare, et ipsam ascen-
iium Occidenlis prolensum [cod., protensa] finitur. sionem s" vel altiiudinein solis a primo gradu ortus
lniiium vero quarti cliniaiis est in Oriente, tc- solis so usque ad ultimum partire per 6 partes ipsas-
nclqiie in capite partim simul cum quinlo Scyiliiam quc "1" paries per signa, et, duni sol pervenerit ad ipsa
et traiisit monlem Caucasum et parlilur, accipitqiie signa S1f in Alhidada, scias sic horas cerlas usque ad
cuiii tertio partem Mesopotamiooet cum qninto 6; «>;post 6, relorna descendendo usque ad occastnn.
Cappadociam, ei iransit fluviuin Jordanis et Gali- Sed Se lu, lcclor, si diligenler animadvertere quoens,
heain, parlim occupat Jerusalem cunctosque suos lu ipse per pracdictam walzacoram, id est planani
terminos, ct sic ad Occidentctn proleiisum parlitur sp
sphicram, diversa poieris fabricare horologia.
i)j DE UTILITATIBUS ASTROLABII. 406

LIBER SECUNDUS (l00l).

CAPUT PRIMUM. A ut prius, lineis singula divido, et ita 12 in toto cir-
Demonstratio componendi cum converlibili sciolhero cuiiu inlervallis effeclis primum borum, quod vi-
hurologici viutorum inslrumenii. delicet Sagittarii postrema ei Capricomi principia
Coinponiiur quoddam simplex ct parvulum viato- conlinet, decimo mensi, in cujus medio solstitiimi
ribus horologicum ins iiinicnluni, quod in modum hicmale conlingit, dcptilo. Sequenli bina inlervaila
teretis el aequalis grossiluriinis pali seu cylinriri Januario ejusque compari. Novembri tribuo. Quar-
forinalum alque suspensum in suiiiniitale transver- ttnn cum quinlo Februario cl Oclohri; sextum et
sim orlliogonaliler alfixum, el circumverlihilem ha- septimum Martio et Septembri; in quorum medie-
bel sciolherum. Quo per gyrum in lalere lincalas lalilms bint requinociia veniunl Ariesque et Lihra
per singtda 12 signa vel nienses uinhra sua certas inititim sumunl. Dcliinc oclavum cuin nono Aprili
aiiingat et determinel horas. Cujus niensuram, el Auguslo; citm decimo undecimuin Maiuni le-
prout aslrolabii ralione polui invenire, sicut jussi- iieant et Julium. Duodeciinum, quod restat, quoil
sli, charissime frater Werinheri, ditucide, ut nos- vi.lelicet et Geniiiioruin exlrema ct Cancri prima
sum, lenlabo descrihere. geslat, Junium ciiin ;cstivo in mcdio sui Solslitio
In priniis itaque circiiiium ejus in sena inlervalla accipiat.
duclis a suiniuo dcorsum lincis divido, el his senis B Ilis duodecim inlervallis, hoc modo per signa ct
s:gnis, in quibus dies crcscunt, id esl Capricorno, menses dislribuiis, linales singularum diei horaruni
Aquario, Piscibus, Ariete, Tauro el Geminis in- lineas, juxla asccnsum vel descensum solis diur-
scriho, el inrie reverlens reliqua decrescenliuin nnm seu menslruum, ilebes invenire. Sed ut labo-
ilidem dierum signa sibi iu quanljtate diebus coin- rem libi hic scrupulose quaeritaiiii ariimam, quot
paribus complco, Cancrum videlicel Gcminis, Tauro gradus in line cujuslibet horae in climale nostro sol
Leonem, Virginein Arieli, Piscibus Librain, Aqua- in uniusciijusquc signi vel mensis initio ascentbit,
rio Scorpiuin, Sagiltario Capricornuin. Deinde, qu.ia breviter, sicut per astrolabii experienliam compre-
iu medio singulorum singuli mciises oriliiintur, prae- hendere potero, in forinnla subjccta' describam.
fala siguorum sex inlervalla in duo ilidem ductis,

.2 § 2 • o .
2 -c .5 S •= -
O 3 O C o ':- £ :s« ff —« —*
o2 = g c- Ja
& .2 <* ' "C o. 3 3 = _
a iS •< cw a,^<;--HSt_)^£
Dici. Capr'.c. Dec Sagiit. Nov. Scorp. Oclob. Libra. Sepl. Virg. Aug. Leo. Julius. Cancer
4 elll Sgrad. 5 6 6 S. 7 S. 8 9 10 10 10 S. 10 S. 10 S. II S.
2etl0 9 9 10 S. 12 13 16 18 20 S. 22 S. 22 S. 23 25 24 S.
5 et 9 13 13 S. 15 17 20 24 27 S. 31 35 35 56 57 5S
4cl8 15 16 18 21 25 30 35 40 44 47 48 S. 50, 50 S.
5cl7 17 18 2) 23 28 34 40 46 51 56 59 61 61
6 18 19 21 24 50 36 42 49 54 60 63 65 S. 60
Ilis ua praestruciis, in plana labtila quartam C piam nuper dixi, perpendicularcm lineam, ubi
partein circuli diligenler fixo cenlro a integerrimc regula laugilur nola impressa, designo, sicque
describo, ejusqtie arcum, id esl curvam lineam in deorsuni descendens ad singnlos per ordinem se-
tria pariior.et unamquainque lertiam in sex, etha- qnentes gradus, regulam a prislimo angulo a nou
rtim unamqiiamquc in 5 subriivido, nt videlicel sicut nioliiii) pono, et ad singulas positioncs ipsam lineam
aslrolabii quarira in 90sit divisa. Quo facto, ab ipso ordinatiin, ubi rcgula cam laugil, siguis impressis
ccnlro a, uhi corauslus et calhelus, id est superja- noto usque ad 66 grarium, in quo scilicct summus
cens et dcorsum pendens linea, convenienles angu- in cliinate nostro solis deprehcnditur .ascensus.
lum rcclum eflieinnl, lantumde ipso corauslo nota Hanc ergo lineam perpendicularem hoc niodo 66
impressa secerno quantam longiludinem scioihero, gradibus insi^iiilain pro ipsius inslruineuli a scio-
id est gnomoni, juxta quanlilalem instrumenii iri- tliero dcorsum longiludine accipicns, in singulorum
buere volo, et ab ipsa nola deorsum perpendicula- signorum et mensium initiis, quol gradus sol iu
rem lineam a caiheto ceque dislantem dirigo, scili- fine cujusqiic horae ascendal, in praescripta forma
cel tanix longiludinis, quantum poslulat quantitas despicio, cl qiianlum spalii numerus ipsorum gra-
inslrumenti pendenlis. duum in hac linea a corausto deorsum compleclilur,
Dehinc regulam in praedictum cenirum seu an- D tanlumdem spalii in longiludinc ipsius inslrumeuti
guluni o, et in primum gradum de 90, quos in arcu a scioihero deorsum demeliens in linea, qua ipsius
qoa Irse circuli feceram a parte corausti pone cl, signi vel mensis iuilium conslilueram, unicuique
(100U DivisioLibrorum dcest in codicc, ncc inde saiis constal num seqiientia sint operis prioris pars
altera.
 407 HERMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACHl 4W>
horae teiniiniini facio. verbi^ gratia : in Capricorni A seu alias quaslibet habiludines inensura diligenli
initio in tine sestae horce ascendit sol gradus 18; nolisque disceruito, ut verso ad ipsas dimensiones
ipiantum ergo spalii in saepe dicta linea a corauslo sciaihero, umbramque lucente solein ipsas emiltente,
usque ad fjnem decimi octavi gradus continetur, quam proportionem ipse et umbra ejus invicem
lautumdem in linea qna Capricornus orditur, usque babeanl statim possit apparere. Nam si ad sextam
ad sexlae horae terniiniiin conslilun et ii.*>
in singu- sciolheri parlem umbra ipsius pervenerit, planities
lorum initiis siguorum et mensium uniuscujusque inumbrata ad aliiludiuem, quac unibramjacit.sexcii-
horae certmii terniinuni invenicns punclis designo; pla erit. Si ad quartam, qiiarirupta; si ad lertiam,
sicque in cujusque horae fine a punctis ad puncla tripla; si ad dimidiam, dupla; si ad totani longitu-
ohliquas Iiiicas.iiividelicet incrementaet detriinenta dinem sciolheri perligerit, aequalis erit. Si ad dtt-
dierum postulant, dccedendo lotius horologii hujus plam, dupla; si aJ triplam suhtripla, et ila in cae-
ineiisurani coii.-uiiiinalio.Qu;e ul manifeslius appa- teris.
rcant, ipsam circuli quadraturam in 90 praeriicto CAPUT II.
inodo divisam, et perpendicularein lineam vice De magniludine ambitus universi orbis.
liorologii hujus pendentem, et 66 gradibus, utdixi, Quanivis Ainbrosii Tbeodosii auctorilate universi
jiisignitam hic ilepingainus; ubi secundum ipsorum *>orbis ambilus nolabilis habcatur, quia ab illo aucto-
«patia e| numerum graduum in superiori formula ritalis ralio quasi practermissa est, volentibus scirc
pr.escriptum liqrarum intervalla per singula signa proponatur. Quod enim a modernis impossibile jtt-
et incnses meiiri valeamus. dicatur, id a veteribus, sapienlia duce, facillimum
( Ita figura exhibelur in cod.) aflii-iuatur, et quod corporis sensibus indagari noii
. pendenslinea. 1 Calhetussive.perpendicularis. posse videiur, id ralionis acumine luce Jarius inda-
galum habelur.
Sumpto horoscopo sub stellalae noctis clarituriinc
inspecloque polo cum utroque mediclinii foramme,
notalaque graduum, iu qua stelit mediclinium, inul-
liludine, profeclus esl cosmomelra per reciam li-
neam contra Septentrionem a Meiidie latn diu,
donec in alterius noetis claritale viso, ubi prius,
polo cum utroque mediclinii forainine stetil ipsum
medicliniuin allius unius grarius nunierositate. Post
haec, ratione dictante, inensusesl lmjusilinerisspa-
tium, et notata hujus quaniiiaie 700 siadia sive 87
rnilliaria affirmavit. Deinde daiis unicuique 360
aslrolapsus graduuin, lot stadiis sive milliaribus in-
yenlus est ambilus lerreni orbis, Nam, multipiicato
per alios gradus unius spalio, quantum ex hac pro-
venerit niultiplicatione, tantum contineri probatur
lotius mundi circuiiione.
Hoc uiodo mensiiratum horologii hujus instru- CAPUT III
iueuium, vcrso ad inslanlis mensis et signi lineain Erqtoslhenis de eadem re senlenlia.
sciothero, ad solis radium suspende, el quamcun- Eratosthenes, philosophus geometraque sagacis-
que horam summilas gnomoniccc tetigerit uinbrre, tiimus lolius orbis terrae circuitum per mutationem
ipsam non dubiles ariesse. Irnominis umbrarum in lerra secundum partes zo-
In hoc eliam horologio si duodecim pioetaxatis <liaci ingeniose deprehensum CCLH sladia, id est:
eignorum et mensium intervallis leriium decimum ILXX{r>ntilliaria continere ditlinit, unicuique 356
Telis adjicere , ipsumque mensura , qua dicam, I>artim in zodiaco 700 stadia, id est 87 milliaria et
disiinguere, cujuslibet erecti corporis in plano '•ieniissein deputans. Ex bis juxta regulam circuli
stanlis attiiudinem per umbram ipsius facile po- <;t diametrici crassiluriineni scu diametrum leirse
teris investigare. Cum enim cujusvis in ptaniiie iic comprebeiiderc poteris (Vide cap. 93 Geomelr.
••recli corporis umbra iriangulum orlhogoniuni <ierherti). Aufer vicesiniani secundam de ciicuiiu
elfitigat, cumque nihilominus in hoc instrumenio Ierroe, id est de CCLIIstadiis lolle XXI CCCCLIV et
iiiangutain umhram sciotherus ad umbram a se tiCinisseniet XXIIam parlem uuius sladii, remanent
laclaiii habuerit, eamdem siue dubio inumbraia <XXLDXLIV cum semisse, et XXI partibns iiniiis
planities oblinebit ad corpus quodlibet quod um- s ladii. Horum terlia pars, id est LXXXC LXXXI
bram jacil. Ideo in lertio decimo, quod dixi , i'>.el sex vigesimaeduoe unius sladii terrcni orbis
inlervallo certas seiolheri parles, utpoie 8 7 6 5 <liamelrum seu spissiludinem juxta praedictam >en;c
4 3, diiuidiam bissem, ejus dodranleni, dextai;- iurcuitionem dubielale postposita continebil. Quod
tomque tolam ejus longitudiiicin, et quemvis super Iiquitlo saiis caute supputanli patet, qu.imvis 31a-
Pirticulaicii! ii.^ius dupluin, ciuoqueoctuplumipsiuj, i4'0bius super Somnium Scipionis idcm diainelrum
409 DE UTILITATIBUS ASTROLABII.
LXXX stadioruoi tanluni vel non multo plus dicat } lur Almucantarath. Secundum lianc descriplioneni
habere. quadra superius depingaliir. (Ita figuram codex ex-
CAPUT IV, hibel.)
Idem aliis verbh.
Amhitus lerreni orhis CCLIl sladiorum sive
XXXID inilliar. esse Eratosthene philosoplio pro-
batur auctore. Cnjus vicesimam quartam p.irlcm,
id est X sladia sive mille CCC Xll scilicet milliar.
Sol una transcuri it hoia. Horae aulem parle decima
quinta, hoc est tinius ex 360 gradihus ascensu vel
descensu solem 700 sladia sive 87, S. mil|ia trans-
currere praedicli terrae ambitus per 360 clarebit di-
visione. Diametrum autem lerroe juxla circuli geo-
inetricatem regulam in LXXX C LXXXl. S. stariiis,
seu IX XXII milliariis, CXI sextis decimis unius
inilliarii colligi probalur/qtiainvis Macrobius idem E
diamelrum LXX.X stadiis, vel non mutlo plus esse
fateatur.
CAPUT V.
De distribulione quadranlis ila ut certas diei horas
possis invenire.
Circuli quadram in 90 per quinqtieperlila in-
lervalla in summilaic divide. Hinc cursorem , qui
infra volvitur, sic melire. Verso ad te quartoe cenlro
in sinistra parte sulitrahe 24 de ipsis 90, el per
ctirsorem firmiler in sua concavilate manemem
regula manente in cenlro posita et in gradu vice-
biino quarto lineam trahe. In dexlra vero parte de
ipsis 90 19 subtrahe, et regula manente iu cenlro
et in decimo nono gradu, duc lineam per cursorem r
ei utrinqiie cam ahscide, et liacc csl longitudo cur-
soris.
Deinrie circulum inTra circulum secunJtnn placi-
lum, inter quem duo alii ducantur, in quibus per 6
divisis duodecim hora1 notentur, et recte per riisier-
minum horae 3 el 4, et 10, et 11, regula in centro
manenle, et qui in quariragesimo qiiinlo gradu du-
calur linea, qnac dicitur aequinoclialis. Tunc in ips»
aequinocliali linea cursor in 5 riividalur in parte si-
nislra; quartim 3 qu;e proximae sunl oeqiiinociiali
fueae, in 4 dividalur unaquaeque, et in 9 duse rcK-
quae. Similiter faciendum est in riextera parle, et
liotcntur illa spaliola.
Mensiuin vero discrelio sic fial: in parte dextera
diiohiis reliclis spaliolis Jaimario 6, Februario 5, „
Martio 6, Aprili 6, Maio 6 'coiicetlantur; Junio 4
mte solsliliiun, et hoc in superiori circulo. In in-
feriori vero circulo duoe post solslitium pariiculac
ilenlur Junio; Julio autem 6. Augusto 6, Scptem-
bri 6, Octohri 6, Novembri 6, Decembri 4 ante sot-
stilium, ct hoc est in inferiori circulo. Posl solsti-
liutn auleui in superiore mensium circulo duae par-
ticulie, quae restanl, Decembri tribuantur. Dehiuc
itiilem, m supra dixi, Januario sex. Tunc polo verso
ad le, ab ipso polo usque ad uliiiuum ciiculum in
sinislra parle ultimam tineam in 50 divide.
Dehiiic eiiculiitn intinmm de parte dcxtera a
prima diviric usipic ari iiltimurn hora; sexlae per 30,
et sic a puncto in puuctum duc liiieas, quac dicun-
440
Invcnlurus horam cnm qtiadra, qure est ciun cnr-
sore, tequinoctialem lineam cursoris quae Martitim
ScpteniDrcmque discriminat, duc super nuineruin,
qui in gradibus in umbone notis altitudinem cjtis
climatis, in quo est, pracscntant, ulpula, si sis in
noslro, id est in seplimo cliinate, pone^pradictam
lineain super48, ab imo sursiis incipiens cotnpu-
lare. Locato sic curscre dtic perpendiculum super
praesentem diem, in qua boram inquiris, et vide
*
quani lineam ex Almucantaratli a sinistro ersuui
cursorem iuferius langal. Qua notala, duc perpen-
diculum ad caput ejusdcm liueoe ex allera parte
versus pinnulas, et ubi eam langit perpendiculum,
tu in cera perpendiculi fac punctum, vel perpendi-
culum, ut apud quosdam mos esl, habeat cursorem
parvulum. Hunc tu volve ad locum, ubi praeriictain
liueain tangat perpemliculum. Hac ratione invenlo
puncto, et in cera per circuhim perpendiculi notato,
ubi altiiudinem solis inventa poscil ratio. Quam
invenlurus levala quadra sinislrum soli bumerum
oppone, et tandiu eam huc illuc verte, donec sol
iilruniqiie piiiuulariim foramen penetret recto lc-
nore. Gradus, quem lunc perpendiculmn in uniboiie
leligerit, tibi, quanlum sol jam ascendil, descenriil,
liqtiido demonstrabit. Super eumdem gradum per-
pendiculo jacente virie quam lineam ex AlmucanUH
rath superius tangat regionem. Super banc lineain
tu puiiclum in cera super penriicuhnn faclum vel
circuluni penriiculi, ubicunque eam tangere possii,
ponens considera, qui horae perpendiciilum super-
jaceat, -et hacc esl, quam luus labor [cod., quaulus
laborl exquirat.
CAPUT VI.
Ad mensurandam quamtibet in plano slantem attitn-
dinem per suam ipsius umbram cum quadrato
aslrolabii.
(Ex GeometriaGerberit, cap.il.) Si visalicujus ar-
boris vel colunmae, vel tunis, vel cujusdam laliuiii
in pliiio duntaxal loco slaiitis alliluriiiiis per iiin-
bratn ipsius invenire, suspenso astiolabio solis^uc
411 IIERMANNICONTRACTl AUf.IENSIS MONACHI. 412
ra.lio per ulraque foramina Alhidadoedircctiin im- A^ Vssimiiitli seu rcctitiirio, qtiia his scilur in cnjus
niisso vide in qna parte lateris quadrauiis, quod in pjanis inundi riirecto sil aliqua regio, quae:laliter
12 parles divisum esl, directa ipsius Alhiriadaestcl fuerit. Invenies primitus ceiilrtim regionis, acci-
linea, et quamcunque proporlionem nuiiioriis par- {jiens lauturiiiieni regionis a ptinclo e versus b, ct
tium sttper Alhidada appareiilium ad 12, id est ad Ifaciens notani, stipra qtiam pones regulam ct pitn-
toluni lalus quariraii hahiierit, eamdem proctil du- (elum c, et, nbi abscirieril diametrum e a d, crit
bio proportionem alliturio, quam invenire voluisli, <cenlrum regionis, quam notahis punclo o. Et posiea
ad tinibram a se faelam in ptanitie habebil; vcrbi :accipies eamdein laliludinem a puncto c versus d
gralia, si duae supra apparent parles, ari quas 12 ssupra quani pones regitlain et puncliim c, el facies
sescuplain habenl. proportionem, sescnpla quoque ]iiotani in loco tactus regulae in diamelro e a d super
umbra eril ad atiiiudinem. Si ires apparent, qua- labiilam | ligneam exlenso, el scribes i e. DeinJe fa-
drupla; si qualuor, tripla; si 5, duplex superbi- (cics circtimferenliam pcr punctum o et p transeun-
parliens quaiililas; si'6, dupla ; si 7, super 5 par- tcm i ad cenlrtim medium utrorumque, cujus pars a
tiens sepiitnas; si 8, sesquialiera ; si 9, sesqiiiterlia; b| in c per o manifesta, et alia a c in b perp occulta
si 10, sesquiquinta ; si 11, sesqniiindecima; si oiimcs nolahilur;
, quia illa quoe esl a b in c per o de Assu-
12, aequa erit aliitudo et iinibra et omnino cujus- u nuiih eril lineis; alia vero post factas Assumuth
ciinque proportionis triangnhini Alhiriada in qua- dclchittir.
rirato ipso effecerit ejtisdern prt.porlionis trian- Iloc faclo diviries eumdem circubim per duo ms-
gulum, unihra cujuslibel erecli corporis in planilic dia ducens dianielrnm in Iongiiudinein per labulam
Etatim formabit. ln quo videlicel triangulo ipsa ligneam ex utraque parte ipsius circuli, in quo riia-
innbrala planiiies basis cst; erecta altitudo cathelus, nietro invenies Assuniuth cenlra. Divides enim par-
radius solis uinbrain tranversim limilans hypote- lein circuli, quae esl a b in o per 9, et aliam, quae
nusoe viceni riignoscitur habere. est ab o in c, similiter per 9. Et sic facics de aliis
CAPUT VII infcrioribus, licet snperioribus sint majorcs; quoe
Alius modus altiludinem rerum meliendi. CIIIIIsint loiius circuli g, siiigulocoblinehuiil grarius
(Est ex cap. 82 Geometriw Gerberti sumplum.) Kst dcccm. Qiiihtis divisinnibus siguaiis pones regulam
et alia ratio altiiuriinem viriendi quoe hujusniQrii. super piinctum o et secundam riivisioneni, iri est
Orlhogoiuim, cujits cathelus 6 peduiii sit, ba»is 8, supra primum graduni, el ubi abscirierit diamciruni,
bypotenusa 10, erigas ila ut lerroe basis arijaceal, longe in labula lignea facies primum centruni As-
calhelus adversus rem illarn, cujus altitudo pcr- sunuilh. Per quori cenlrum facics circuinferenlia!
pendi dchet, erigalur. llypolenusa vero a suiiiino C partem a circulo hemisplixrii tianseuniem pcr pun-
caiheti in sumnium basis ducatur. Si direclo illic cium o usque ari circulum Capricorni, et facies
visus, uhi basis hypoLenus:c jungiiur, oculum ap- poslea aliuil Assuniuth. Ad quorum divisionem, id
pone ad leriam prostratus. Deinrie liuc et illuc esl ad decimuin gradum, el invenlo ccnlro facics
tam diu delrahe, octtlo lainen soinper opposilo, rio- transire aliud Assumuih per idein punclum o, ct
ncc summum calhcli tihi illius rei, cujus altituriincin scias quia ctini feceris Assiimulh ad 10, exibunt ad
quocris, sumniiiaii adaequari viricattir. Quo faclo 10; cl cum ad 10, exibunt S. Cum autem perfeceris
ponas sigtium, ubi oculuni ienehas, et ex eo signo unam medielalem circuli, redibis ari aliam, et sic
meiire spatium tisque ad pericm rei illius et lioc oinnes consummahis Assunmlh.
spalio per 4 partilo quartani unain subtrahas, caete- Post horarum Icneas pone caput Cancri supcr Al-
ras tres pro altitudine illa, quam quacrebas, babeto. mucanlaralh t. g. in occirienle, el signabis locum
Ilaec aliituriinem videnrii ratio cerlissima est, si la- capiiis Cancri in parte horarum; sicque facics cuin
men arca per quain caiheliis detrahilur non mon- capile Arietis et Capricorni, et siguabis capita eo-
tuosa ncque vallosa sed plana fueril. ruin oppositorum in prucriiciis boris. Per quoe iria
CAPCT VIII. jigna duces lineam crepusculi Orientalis. Similiter
Qttomodocircuti ctsmtitdepingendi sint. " facies in opposila parte ad occidcntale crcpusculuui.
Posl Alinucaiilaralh, qui dcsciibanlur, sequilur Calera desunl.
 41" OPUSCULA MUSICA, 411

HERMANNI CONTRACTI
AUGIENSIS MONACHl

OPUSCULA MUSICA.

'Apud D. Gerhert., Scriptores ecclesiasticide Musica, tom. ii, pag. 124.)

MONITUM,

Joannes Tritbemius inChronico llirsaugiensi ad an 1005 et De script. eccles. n. 521, in recensiono

Oiierum Hermanui primo stalimDeIoco ponil eccles.De musica liliruni iinuni; De monochorrio Iihrum unum, quos
quidem Anonymus Melliceusis scripior. cap. 91 silenlio prieierit, icstatus tamen llermaniium
in imisica pene modernis omnibus siihliliorcni exslitisse, et canlilenas plurimas de musica, caniusque rie
sanctis satis auclorahiles edidisse; unde palam fit euni perinrie ae in nietris conciniiandis pro cantti sacro.
etiani in mnsica theoretica et practica excelluisse. De eo generatim Honorius Augiistodiinensis lib. IV De
scriptor. eccles., c. 12, testatur eum quoedain seripsisse et dulcisonuin caniiiiii coinposuisse. Vcrsus quos-
dani, quos ari fineni arijicio, passim reperi in mss. sub ejus nomine; libros autem quos Trilheniius recenset,
frustra in hibliolhecis llaliie, Gallincet Germaniae quaesivi, allerum tandein, cujus iiiiliuni ponil Trithemius
1. c. De script. eccies. delilesceniem in bihliotheca eivica Vieniiensi, dum ex ea in bibliojhecam Caesarcain
transferunlur mss. a me, lunc Yiennoe agente, avide descriptum hic edo.

MUSICA CLARISSIMI VIRI HERIMANNI

In consideranda monochordi positionc ea prima A, semper in loco eiimdem tropum sicut eadem soni
6peculatio occurril qitori omnis ejus intcgrilas qua- virtute, ita etiam eadem rcddit charactere. Licet
druplo, id est bis diapason, coinprehendilur; quo- autem et in aliis locis tropi redeant, tamen ut voce,
rum utrumque sesquialteri ac sesquiterlii, id est dia- iia lilteraruin dissiniiles sunt positione.
Inter haec etiam non otiosa erit spcculalio quare
pente ei dialessaron collatione perfieilur. Quare an-
leui non ultra quadruplum exlenJatur, vel infra musicae inlegritate quadrupla magis quam alia con-
sesnuitcrtium coarclelur, haec cst ralio quod cuili veniat proportio. Ubi prinio oinnium diligenlius in-
diapenle el dialessaron uiium diapasou perficiant, luenti occurrit quod ipsitts quadrupli genilura statini
diapason autem quinque tonis et duohus scinitoiiiis, inler primas oiunium nutiieroruni radices, id cst
diapente vero Iribus tonis et semitonio, diatessaron primo et secundo mirabiliter emergit. Unum eniui
duobtis lonis ccnstet el seniitonio diapason autem ad dtto comparatum dupluin atque ideo diapason
dnpliceliir, non erunl deinceps consoiianliae, quae redriit. Binarius enim per se multiplicatus genera*
extensiores sint quadruplo, aut conlracliores sesqui- quatuor, cui umim collatuni restituit quarirtiplum,
teilio. Solus, qui has conjungal, lontis, scsquialleri quori est his diapason. His ergo terminis, id est i et
virielieet ac scsqiiitertii dilTeicnlia , restal. Ergo in iv naturaliter iiicludtiiilur nuineri n et m, qui su-
ulraque diapason seplem voces oiiiniuo inter sc di- R perparticularibus proportioiiibus diapente et diates-
versoe ; nam nulla earum ciim alia pcrfecte concor- saron constitiiant. Duo enini ad tria diapeutc, tria
dal, nisi ciim sua octava. Diiipasan superius, quia ad qtiatuor dialessaron etriciiint. Unum qnoqitc tri-
gravibus uiodulalui*vocibus aperte, litleris insigui- bus coinparaluin diapason cum diapenle composituni
tur iiiajoribus, posterius vero causa aciiminis, eisdem tripla proporlione constituil. Cuin ergo diapente ac
qiiidem litleris sc.l acutis notatur formulis. Ubi in- diatessaron differentia sit lonus, ipseque, quamvis a
luenrium non alias atque alias ricniio nasci, sed semel consonantiis exclusus, consonantias tainen jungat,
natas more septem septimanae riierum iterum repcii virieauiiis an ipsius qitoque proporiio Pylhagoricis
sive innovari.Quareatiiem non amplius quam septein malleis proriucta in his lateat seininibus.
diversae sint, non debct iniruin videri; eousqtie eiiim Ubi primum nobis quaedam admiratio deloniqiiai
in definienriis rebus diversitas, quousqtie diverse tle- lilate occurrit. lpse eniin consonantiis non indiget;
sinant virieri requirilur. Ut enim ex uiullis pauca consonanliae vero ipso consiitutae videantur spatio-..
dicamus, sic grammalica ad oclo, isagoge ad quin- rum raritate quasi quariam vaslitate sesquialterae.
qne. praedicamenla ad decem varietates redigunlur; Quod quomodo sit, cum, post de inveniendis singulis,
itemque aliic in aliis; iia in monochordo elementa- vocibus docuerimus, apparcbit. Nunc inlerim, ut
rru t]'iadruplici comprehensio rata proportionum di- C cum ad suum hiatum complendum valeant corngerc,
jpeusione s^Jtem diversarum vocum capax octavo omoes suas mer.surabiles partcs, ul euin efllcianl^
415 . HERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACHI 416
praepirent comporlare. Ergo diapason dtias, diapcnte A quia tam chordarum nnmero quam coiitinua succes-
tres, dialessaron parles exhibet quatnor. liaque n sione nec non eliam tropica instilutioiie solum qua-
ni IVin uniim collectse ix alque iJeo tonum sesqui- lernaiium repraesenlant, propriam velut filii ad pa-
octava proportione faciiuil. Igiiur breviter ac maui- rentum vultus nati generosilafem demonstrant. In-
feste patel quod a principali unilatis id sibi merito lucndum tamen quid pro repetitione iv pro naturali
inusica digniias vindicavit; quod primoralis nunie- vero ralione duo sunt, grave enim el superius, ilem
rorumnaturaexcellenlissimis proporlionihuscreavit. i finale et excellens uriius naturoe sunt. Hoc auiem
et
Id, iiiquam, iliud esl quoJ a principali uuilatis inci- quod aliis pro qualitaie vociim grave, nos pro mulii-
piens posilura, ne vacillare possit, in quaiernarii moda effectus cjus vi ac polentia primum vet princi-
finivil quariralura, qui priinus omniuin dua'..us ni- pale r.oiiiinamiis : quia, quanlum ad nomen primalus
lens medieta;i!)iis elemenloriiin fcedcrat conipu- priinum ad ipsiim si dexlrorsum mensureiur, primus
gnaniiain, temporumque loiitempciat divcr»ilatem, eiiam qnadrupli passtts concludil; quantum vero ad
qui eliam musicae necessaritis cst quam niaxiiue, nomen quadrichordi, idcm ipsnm eliam, si sinistror-
quateniis hoiniiii ex ea, sicut ex qttaluor elcmcnlis siiin mensuretur, quod et magis valct sohts quartus,
exisienti, iu ntillo coniraria, vcl incousonans possit primie partilionis passus compleclilur. Primus enini
liabcri. I! vaciuis, sccundus diapason, lewius diapente, cuarlus
Potesl eliam adliuc mirum videri quod sicut iu dialcssaron, id est oiunium quaririchordorum et
quolibel scniiuc loius siiiiul 1'utnri corporis cilectus troporum , sicut lerlius oinnium pentachordorum
ii.et, ita, iu eo quod praedixiinus, originali conso- foiitem mirabiliter elicit. Nam horum altci onir.es
nuiitiarum seniitic primuiu cliam illi qui in niallco- dialessaron, altcr omnes diapenle spccies nalurali
rtim ponilcribus rcperti sunl iiiiineri occullantitr. geiiitura producit. llinc etiam colligilur non esse
Quos hoc modo quasi ex silice ignein cxcudcmus si naluraliter plures quam qualuor tropos, quos pri-
primo multiplicalor. id cst binarius qiiaieri,.in\nn , nmiii, ut dictum esl, quadrupti quarlus passus iu-
tcrnarius vero seipsum mulliplicet. Quo facto vi vin clusit, quamvis unusqiiisque eorum majorum con-
ix XIIinvciiunlur. Qui vidclicet numcii instar teiieri sitio in duos divisus sil, qtiatcnus gravia gravibus,
gerrrJnis emergentes miro modo, suo quidem semine acuia conveuire valeant acutis. Unde eliain factum
(luanlilatc numerosiores, sed proporiionihus suut cst ut qtii quatuor stiul in nalura oclo compuleiiitir
conlracli.ores ; in scninc otiippe, utpole in loto oni- cx numero. Esl igitur lalis ipsorum quadrichordoruin
ncs sin:ul niiisica- proportiones, id csl riupla, tripla, positio, ul, quia Iria quatuor inter voces sunl spatia,
semi-
qnadmpla, sesquiallera, scsquiiertia, sesquioclava ^ primum el lerlium tono, mediiim occupetur
senario quoquc immero aihuirahiles inveniuiiiur, ionio ; sicqtic duo in extremitalibus toni quainor,
quas istipon nisi binario mulliplicali acquiparabuu'.. mcdium vero seinitoiiiuni duorum sil dislautia iro-
Quori qui faccre nolusril, lios nunieros vi vni ix xn porum.
xvi XVIIIxxiv, integram videliccl consonantiaruin Illud quoque scicndum quod, cum in uno diapason
coinplexioiicin hahebil. septem diversa- sunt voccs, nonnisi duo qttadri-
Ilis Sgilur in slcriii coiisiricralionc tructalis, qtiid chorda eflicianl; septenarius vero unain, ut cuiiclis
scptcnae vocesvarioe ad se invicem copulalaeelficiant liquel, mcdielatem possittcat, necesse esl duo qua-
videaniiis, prius id tiuod qucnilibet sinipliccni mo- dricliorda ipsa una medictate contineri, quod Grscci
vere polerit solventes, cur, cum bisscpicm quaiuor- sunaplien (truyayviv),nos conjunctionem possumus
decim reddanl, quin.lecim potius voces habcanlur. dicere, ul virielicel superioris sit quarla vel aculis-
Hoc qnitlem numero ianluni, non varieiate fieri per- sima, posterioris vero prinia vcl gravissima; quam
spicuum est; nam sive siisum sive jiisum bis septem nieriietaiis ralionem pro litterarum posiiione sohini
iiumeres, relinquilur quintadecima quie', quia ad D sorte ordinis exsequendam olilinuil. Quo loco qui-
n:ese actava est, tequalis ei et virtute est et chara- dam enchiriadis musicae auclor non mediocriter
ciere. Idipsum etiam in siinplici diapasou potesl crravit, qui ipsa hina septcnariiini vocuni quariii-
pi-icvideri. Scplem eiiim disparibus eiiuiiicralis vo- chorda duabusconlra naturam niedieiatibusscparaus,
cibus, relinqniluroetava.quae icqualem primae sonum ipsius medietatis tropuin, quori impossibile est, du-
liahel et characlerem. plicavii; el ila pro diiorum naturali posilione tono-
Haec hacleiiiis quod coepimus exsequamur. Igitur rum continuum Irilonum incurrit ; sicque tolius
quadruplo, id esl bis diapasonbis scptenas salva ra- monochordi structuram regnlari ejus ordine distur-
lione xv coinpieclente voces rursus eoeriem ari siini- bato dexlruxit, et lam eam quoe est sectindutn anti-
liludiiieni elcnientariae parentis, in quadrichoiriis tpios alque moriernos qtiam eani quac est seciindum
rcsotvetur congerics; quoe cum semel nala quatuor ipsius natura! auctorilaiem harnioiiiae speciilaliouem
piiniiruni chordariim posilione invicem sibi eotisque confudit. Siculeiiiinomnibus illud opusculum legen-
succedere non desinunl, quousque omnis tropus pro- libus manifeslum essc poterit, liulla, qnani vel IISIIS
priis omniuin consonanliarum speciebus inforniari, liabel, vel nalurae constantia exposcil, in ejus dc-
tro-
ac in legalem tam.arsis quam thesis lertnimini possil scriplioneiiivcnitur spccierum conslilulio, nulla
rala vel plcnaria principaliuni
iiceipere. Ilific auiem ipsoriim vocabula suiit ijiiariri- poruin dispositio, iiulla
in aguitionc inodorum
cbord'.'i'uui, giave, linalc, superius, excellens, qtior, choiriarum operalio, iuilhis
 417 OPUSC.ULA MUSICA. 418
co isequens ordo.Quippe uhi nulla ejusdcm dispo- A limo bis synaphen in E, his diczcuxin intcr a et b
siiionis chorda in oclava eadem esse reperilur, quod iiicluritint; isia inler a ct b cxcludunl, tonosquc,
lanicn quia oporieat, el unanimi omnium assertione quos illa inter g el a excludunl, isla inier g el a
et insuperabili nalurae verilate comprobalur. Cum inchidunt. llla pcr tonum, seinitonium etloniim, isla
cnim, propler signiiicandam oequisonaniiain, omne per toiiiim , tonum et semitoniuni nuiiicrantur. Illa
diapason a qua incipil in eadem liltera terininari a gravihus in aculas; isla ab acutis^ Iranseiint in
debeat, quale est in hac, dequa agitur, descriptione, graves.lilse sive a gravi sive ab aculavoce incipianl,
quod cum A cccineris, in oclavo loco sc.cundum scqualcmsibi positioncm defendunl; ista veroab acutis
ipsum G id csl lelrardus rcspondeat; cum B iri est transeuni in graves. Illa sive a gravi sive ab acula
rieuleruni dixeris, in octavo A id esl prolus ocourral. voce incipianl, oequalcm sibi positionem defeiidunt;
El, ut brcvitcr pcrstringainiis, qiiamcunqiie susiiui ista vero ah aculis tono,lonoel seinilonio,a gravibus
vel jusum chordam incopperis, cjus similein non in vcro convcrsim setnitonio , lono el lono , divcisam
octava, quod oportel, seri in nona potius regione in- videlicet positionem sortiuntur. Quorum quariri-'
vcnias. IIoc ilaque, quia locus obtulil, itieo redar- chorrioriiin ad mcnsuram vidclicet perlinciiiium
guimus, ne qiiisquam simplex riuni aliam ihi, aliam nomiiia ouia a multis riicla suul, supersedeinus
in aliis insliliitioncm iiilcnderii.de omnibus incerlus B dicere
rcddalur. Sufficial igitur haec nos dc uniformibus vel tropi-
Adhuc ct illud in quadrichordorum speculalione cis
quadrichordis dixisse, quae fortasse diligeniiori-
stire oportcl, quoil cum in nuillis commuiiia, in hoc bus ad
majora investiganda viam fecerunt. Nunc
piivata ct propria possiricnl ofiicia, quod priinum el qualiter ex eo quod principalc dixiinus omnium
tpiarluin sibi iu cxlrcmilatibus opposila, allcrum qiiadricliordoruin , id cst dialessaron , specierum
iicrcssaiio gravissiinum niclodiae deseensiim, altcrum lani ordo
aliissimuni asccusiini, duorum vero mediorum alte- ramus. qiiam proprietas orialur, diligenlcr inqui-
Quod ul aperlius fiat, duorum quadrichor-
riimcaiitilcnxcxiitiin, alteriim.uriaexccpla, oinnium dorum , id esl qualuor iroporum bis posilorum ,
coiilinct iniiia itifiereniiaiiim. Uhi illud non proeler- voces
cuuriuni virietiir quod tpicniailmoduui discipulus non pro sorte ordinis propriis denolemiis lilteris ,
una in meriio propter pracdiclani nieriietalis ralio-
est siipci'iiiagiiiriini,iui tmli-i subjiigalium differenlia
nem bis nnmerata, non mensurata. Sunt igilur h;c
vel super luagisiruiii vel ciini ipso, sed semper in-
graves sive pnncipales A, B , C, D; finales bae D ,
lcrius lociim accipil. Omiiis ciiini aulcnlicus prolus,
E, F, G. Est igitur necessario prima species diates-
rieiiteruni qiiinto a fuiali loco, oinnis autem siibju-
^ saron A, D conslans tono, semitonio, lono, propriis
g:dis sulitus in sci iiiida vcl lerlia corda differcnliain
coniprehensa liileiis. Secunda B, E conslans semi-
collocat.
tonio, lono, lono, propriis inde hinc conclusa litle-
Quicrilur eiiam qtiarc, cum qualiior lanlum sint ris. Tertia C, F, constans lono , louo, semitonio ,
qaariiiclioida, tani sulijugalis qiiam autcnlici tria (suis utrinquc munita liltcris. Quarla D, G in posi-
possiricant. Quod facile considcrata proccssionis tione prima , in coiislilulioiie ct poteslate quarla ,
coruiii ralionc solvilur. Nam ciim oiiinisautcnliciis a litlcris seplena vocum discri-
regulariter propriis
propria finali incipicns propria diapason spccic pcr niina dcteriniuat hoc moilo. Prinia diatessaron spe-
superiorcs .in suam transeal cxcellcntcm, onuiis cics < constal ex priina gravi et ex priina finali A , D.
quoque siihjugalis a sua gravi per linales in suos ,Seciiiiriaexsecundagraviel secunriafinali B,E.Tertia
asccmlat superiores, nccessc est ut duo cxlreina i tcrtia gravi.elterlia finali C, F.Quarta ex quarut
ex
semcl, duo vcro nicriia, quia duplicilcr sunl pcrvia, et quarta finali D , G.
bis niiiiiercntiir. Qua cx re qiioquu colligilur quod gravi
gravcs cl supcriores siihjugalcs,finales vero et excel- Vidcsne, quacso , ut pi incipalis quaririchordi ge-
lentcs iucluduiii auiciiiicos, suntquc subjugalium ex- nilura ' omnes dialessaron species propriis compre-
niliil exube-
ircmitatcs gravcs et superiorcs, linales mediic, au- bcnsas litleris procreet; nihilque desit,
illud esl nolandum , quod
leiiiicoiu.ii) vero cxircmitaies linales et cxcellentes rct? In qna descriplione
principio et fiue principalilas vcl proprieias specie-
supcriores incdiic. Qu;c atilcni principatium, fina-
cxcellcntiuni ruin continetur: nam inierpositre voces ex clmrilalo
liiiin, siiperiorum, suiil olficia, jam subserviunl. Quare aiitem in exlreuiiialibus spe-
diximus, cl arihuc diccmiis.
cierum duae diversae sunl lilter;e , non mirum vi-
lnlcriiii quasi scgnihus non est dcl.issandum, sed
deatur. N;im cum niilla praediclarum vocum cuui
quae in nionochordo qnailrichorda bifariaui fmnl, alia concordet, quamvis quarto loeo eadem positio
qua? corum diffcrenlia sil, videiidum. Ea quidcm et ideo ideni
et tropus redeal, laiucn quia non aequa-
qtioe dextrorsum nunieianlur, de qiiibus jam ali-
lem vocem, idcirco nec eanidem repraesentai litle-
qua diximus , iropormn conslituliva dici possunt , ram. videlicel tam vocis, quam litterse aequali-
ut dicliim cst, lonuni in cxlremilalihus , Quae
habenique, reservatur. Igitur
semiloniura in nicdio, bis syiiaphcn in d, bis die- tas soli diapason, ut poslliquebit,
zeuxin inler G ct a. Ea vero quoe sinistrorsum secundum numerum seplenarium vocum concordal
terlia
coiiiputanlur ad mcnsura' raiionein periineni, ha- prima vox cum quarla, secunda cum quinia ,
beulque post duos louos semiloniuin , id est in ul- cuni sexla, tpiarta cum septima. Al vero secundttm
4lif IlER.MA.vNiCONTRACTI AUGlENSIS MONACHI 420
iroporum in quarto vei quiulo loco redilum concor- A prima finali et ex prima snperiori. Secunda E, b".
dat priina cum prirna, secuiiria cum secunda, lerlia ex secunria linali, et ex secuntla superiori. Tertia !•',
cum lertia, quarta ciiin quarla : seLundum positio* c ex lenia finali el ex tertia superiori. Quarta G,
nem dico, non sccundum voceni. d ex quarta finali, et ex quarla superiori. QUTB si
Scienrium quoquc est quod qnasi quxdam dia- vicissini ari graves transponantur, occurrit priuia A,
tessaron spccics F , et lej invenitur, sed quia inter E natuiali quiricmposilione lonoruni tlico et semi-
legales consiitulioiies lociim non habet, repndiaiur, toniorum, sed non ex dtiabus primis duorum qtia-
ipsaeque inter se nec acuiintur, ncc gravaulur, unrie drichordorum constans vocibus, neque ecdtm Iropo,
cliam ciijusriain inlervallum cx eisriem statiicnlis quo iitcipilur, fmilur; sej hinc prima graviuin,
error convincitiir. Possunuis qtioque in bariim intle sccuuila riiialiuin, alque ideo hinc proprio
conslitulione spccierum nalunc virtutcm potesta- tropo inrie alicno, lioc esl rieiitcro, finitui. Secunria
leinqtie niirari. Nam si eas in seqiicns qnaririchor- B, F, quse dcinceps non essc diapcnle specics de-
duni , quod lerlius et irieo riiapenticns quatlrupli nioiisirahitiir. Tcrtia C, G, si tcrlia riici potest, u: i
passus invciiit , transponainus , crit priina D, G priuia deviat, seciinda oninino non cst; non taneii
raiionc pcrvcrsa. Nam quamvis I) propter conmiu- ipsa cx duabiis lcrliis duoruni quadricl.ordorum
nionem possit essc prinia, lamen G nuinero septinrmB vocibus, se<lhine lerlia gravium, inric quarta fina-
iropice qtiarta, nunquani polesl csse prima. Secunda litiin alque ideo dissiniilibus tropis, trilo scilicet
:il) E quaeest cst deuteri incipiens, in a , quae cst conslans et tetrardo. Quarta jam sola perfccta oc-
proti, desinit. Teilia ibi, si natura inspicialur, nulla currit, id est D, A exceplo quod haec non quarlo,
e.4. Qitarla a G, qiuc est tctrardi inchoans , in c , sed primo [ordini dcpulalur. Nonne ergo atlenriis
quac est triii, lcriuinatur. Scri ciim li.ec cnnfusio , si quod vicissim ct dialcssaron in fiiialiuus, et dia-
perorriinem nuuioreniur, oriatur , qiianluin ille de- pente species violenterrequiianlurin gravibus?Ergo
liquil, qui solas fonnas non solui» unluraliuiH c<n- qtiOilcoiistilutiorepuriiat, foro.a tautum.sir Gr.T.cum
stiiutionum inliieus causas , D, G priniam, E, a apponatur, syueaimenori quoque ficri pole^t, ut sit
secunriam , lertiam G , c niinis incaiite defiiiiunl , quasi priu a r, A, B, C, D; sccunria A, B, C, D, F;
solaiu cicterum primam, id est a , d recte poncns , lertia B, C, D, E, F; quai t,i C, D, E, F, G.
scd sibi ipsi conlrarius, qui prius D, G primam po- Ntinc eiiam de diapason specicbus videamtis.
suit. Quori ideo lam isli qiiam oinnibus .musicis Superius dictnm est quod duo scptena vccuru dis-
evenil, quia in positionc priuuc nalla quarta; con- ciiiiiina qualuor'-reddunl quadricliorJa, quae om-
sideralio est. nia sccundum uniforiiicin tioporum successionem
His ita sc liabenlibiis, scienriiim csl quod si quis C sunt oequalia, secundum iiisiilutionem vcro specie-
ea qu:e dicta sunt in sccundo diapason facere tenla- rum diapente ct diatessaron priinum tertio, secun-
veril, non aliam gcniluram diatcssaron nasci, sed dum oequale esl quarto. Unrie necesse est ut, cum
eam quae jam dicta cst rcpcti videhit, et qued in superiores graviuin, excellenles octiivae siul fina-
gravihus vcl principalihus facltim csl, iu superiori- liuni, qualuor diapason species incoeptje, a gravi-
bus, qtii ejusdem nalurac siinl, clliccre valebil. Sic- bus fiuiantur in supcrioribus, eaedcmque icpclila; a
que colligilur qnatiior essc prinias A, D, a, d; qua- finalibiis terniiiienlur in cxcellcnlibus. Erit igitur
tuor seeunrias B, E, ^, c; quatuor lerlias C, F, c, f; priina A, a ex prima gravi et ex prima supcriori.
quaiuor quart-as D, G, tl, g. Secunda B, ^ ex secunda gravi et ex secunda supc-
Cum igiiur, sictil jani saepc dictuni est, quarliis riori; tertia C, c ex lertia gravi el ex lertia supe-
quadrupli passus quatuor vocum capax, el qiiatuor riori. Quarta D, d ex quarla gravi et ex quarla
troporum oidiiioin, qiialuor quoquc tlialessaron superiori. liem prima proplcr proediclam comniu-
specics progeneret, videanius quoque de diapente nionis causam D, d ex priina finali et prima cxcel-
speciebus, an ct ips:c dc suo, hoc cst tertio quadru- lenli. Sccunda E, e ex secunda fmali et ex secunria
pli passu, iialuralilcr orientcs cl orriinabiliier prae- excellenti. Terlia F, f ex tertia finali et ex teriia
cedenles, sicul dialessaron species in linalibus, ita D excellenti. Quarla G, g ex quarla finali et ex quarla
ipsaedisponi detreclenl in gravibus. Llhiprinio scien- excellenti. Quid, quaeso,jucuiulius, quid cerliuserit,
diim esl quod, sicut diatessaron specics per graves quain oinnes praeriictasspecies diapason, diapenle,
eliinales, ila diapente specics per hiiaicscoithciun- Giatcssaron a suo ordine non dcviare; scd onmes
tur et supcriorcs. Est igitur piiuia I), a conslans priinas in primis, iitleris quadrichorriorum, in se-
tono, semilonio, lono, lono cl propiiis cx utrinqiie ciinriis scciindiis, in lertiislcrtias, in quartisquarias
clausa lilieris. Secuiula E, ^ constans scinilonio, coniincri?
tono, tono, lono el suis cx utraquc parte nilens Reslat adhuc una vox, sed cur, postea patcbil;
lilteris. Terlia F, c constans iono, lono, tono, senii- nufic inlerim de tropis videamus. Tropus cst inler
tonio et propriis hinc inde nuinila lincris. Quar.ta unumquodqne diapason muliarutn vocum ralisef-
G, d conslans lono, lono, seinilouio, lono, et pro- fecta inlervallis apta in unuui corpus moriulatio.
priis litteris tam se ipsam quam ulruniqiie liniens Tropi autem sunt quattior in nalura; seri, sicut prae-
quadrichordum. Quas ut nianifcsliorcs rcddamus, dictum esf, propter specialilaleiri aciimiuis et gra-
aliis eas vcrbis repliccmus. Frima D, a constat ex vitalis subdi\iritinlur in quatuor. Sunt ergo simul
421 OPUSCULA MUSICA. 422
octo.quoruin qualuor autcntici, id cst aucloralcs, A l^, id csi ejus aculissimiini cl gravissimuni, E vero.
qualuor plagae, id esl laleralcs vel suhjagales suni. uieriia finil eum cum magistro, cum quo etiani riia-
Yocaniur ita seciuirium veleres : Dorius, Piirygius, penlecoinmunilur, dialcssaron vcro possidcl in graw-
Lidius, Mixolidius; sulijiigalcs vcro ila : hypotlorius, vibus.
nypophiygius, hypolidius, liypoiiii.volidius. Auten- Tiitus cuin suo subjugali, quia lertii sunt, neces-
lici, qtiia finalibus concliidiiiilur et excellentihus, sario oninia quoe lertia sunt exposciint: tertiiis vi-
his pro litlerarum positione vocanlur nomiiiibtis delicet in oniniliiis quariiichorilis lilteras, quae sunt
D, E, F, G, d, c, f, g ; subjugales vcro, qnia gravi- C, F, c, f; lertias diapason species, qnas snnl C, c,
bns coniicctuntur el Siipeiioii.us, et ipsi ista a litle- F, f; lerliam speciem diapenle, quae est F,c; ler-
ris irahunl vocabula A, B, C, l), a, la.,c, d. Vocan- liam spcciem diatessaron, qnrc cst C, F. Haecgene-
lur etiani autcnlici el ab ordine prolus, deutertis, ralis inslilutio ila utrique siibdividilur. Ex qualuor
irilus, tetrardus. Sed hoe seeiiiidum monochortii pracriictis litlcris Irihus auteniiciis riominalui', id est
positioncm fit, non scciiuriiiin riignitalem. Nam F, c, f, ct esl F, f diapason, id csl ejus acu-
iinusquisque eoruin auteniicus cst, hoc est auctor lissiiiiiiin cl gravissiniiiin; c, vero nieriia pcr sw-
sive magister. Protus louo a rictilero, sed ipsc se- cttlorum. Amen est ofiiciosa. Habcl diapenlc F, c;
iuilonio a trito, qui itcni lono distat a lctrardo. B dialcssaron c, f in superiorihus. Subjiigalis vero
Nunc quod hucusque longo iracluni est seriutine, similitcr Iribus constiliiilnr liiloiis, quae sunt C, F,
hoc compendio termineinus ; ut uiiuniqncmquc lr.;- c, ct est C, c diapason, id est cjtis aciitissiiiuim et
pum suis principalibus liiteris, propriis ctiam orn- gravissinitiui; F vero nieriia finit eum cum magi-
nium coiisonaniianini specicbus informetnus: qua- stio, ciini quo etiani iliapenlc commuiiitur. dictcssa-
lennsproto oinneprimiiin, dcutcro onineseciiiiduni, ro i vero sust ipit in gravibus.
trito onuie lcrtiuni, iclrardo omne snseipienle quar- Tclrardus cuni suo subjugali, qiua quarli sunt,
tum, niloiiosum, nil superfiiium relinqualtir. Pio- neccssario oinnia quoe quaita sunt rcquirit :
lus cuui suo subjugali, quia priini sunl, ncccsiaro quartas viriclicel in omnibus quadricliordis lit-
ouiiiia qux prima sunt requiiuni; primas videliect teras, quaa sunl D, G, d, g; quarlas iliapason
in omnibus qtiadiichordis lilteras, quae siuil A, D, spcrics, quaj siinl D, et G, g ; quaitam riiapenie
a, d; primas speciesdiapason, quae sunl A, a, D, <!; spcciem, qu:e csl G, ri ; quartani quoque diatessaron
priniam speciein diapentc, qu;c cst D, a;primam specicm, quae cst D, G. Ilaec generalis insliluiio ita
speciem dialessaron quae est A, D. Quoc generalis illis suhriividittir. Ex quatuor pncdictis lillcris tres
instilutin ulrique niiiic secunduni suain proprieta- -, sihi suniit autenliciis, iri esl G, d, g, ct est C, g
leai specialiter subdiviriatur. Ex qtialtior procdiciis diapason, id cst, ejus acutissimuiii ei gravissinium ;
lil crisautenlicus tres sibi timlicat, id est D, a, d D vero nietlia swctdorum. Amen continct. Ilahct
et csl diapason D, d, in qiiarum una altissinie, diapcnle G, d; dialcssaron d, g in superioribus.
qiianlum ad legem, ascenriil, in altcra finil; in a Siibjugalis ejus siiniliter Iribus disponiliir litleris,
nieriia swculorum. Amen canit. Habet riiapcnte D, a, qnrc stint D, G, <l,el esl D, <!diapason, iri est, ejus
diatessaron a, d in superioribus. Quoinodo h;c con- aciilissiinum ct gravissinium. G vero media linit
stent species, superius pelcnrium cst. Subjugalis eum cum inagistro : cum quo etiain diapenlc com-
vcro simililer tribtis formatur lilleris A, D, a, et intiniiur, dialessaron vero collocal in gravibus.
cst diapason A, a, id csl aculissimum et gravis- Ecce omncs ordinatim expensx cnm tropis ctiam
simum. D vero mcdia finil euni cuui inagistro: lillcr.c fiiiiliCsunl.
cuin quo cliam diapentc communitur; diaicssaron, . Restat, ut supradiclum est, vox una, id est, a
id ipsiiinqiiori magisler accipil in gravihus. Q ;omo- siiperacuia, cujus h;cc secundum meiisuram est ra-
do crgo prolus cu:n suis laiitummodo prineipalibus tio, quod in ea primus quadrnpli passus sicut in
inforniiiius esl liltcris, sic ct cactcri orancs sccun- nicriia a secundus finitur. Sccunriuin riislribulioneiri
diim orriinem. \) vcro litlerartun, cum omnis iropus supra riiapason
Dciiieriis oiim suo subjiigali, jpiia secundi sunt, aliquam vocem liccnlia accipiat, cliam et ipsam, id
necessario omiiia quae scciind:). suut cxigunl : esl a lelrardiis, qui ei proximus csl, jure licentioe
secundas viilclicel in oninibus quadrichordis li.le- obiiucbii. Quam rationeni Piolomaeus non inluens,
ras quaesunt B, E, fe",c, scciuulas specics tliapa- nccpraeJiclaiii D diiplicilaicm perspiciens, quoil in
sou B, kj, E, c, secunriain spetiem riiapcnte E, ^ , meriielalis loco el coiijiinctionem ipiadrichordorum
secundam spccicni diatessaron qux esl B, E. Haec posila lam subjiigalem telrardi. qnam etiam prolum
generalis insliliilio ita uiriqtic spcciatiler sobdivi- iuformare dcbcat expensis quatuor aulenticis ct
dilur. Ex quatuor proeriiclis lillcris ires sibi aulcn- tribus suhjiigalibiis, curn sccuiirium ettm lelrarriO
ticus vindical, id cst E, t*, et csl E, c diapason, id suhjugalis dccsscl, et oninibtis ad invicem compa-
est ejus ncuiissiinuin et gravissimum, tj vcro mcdia ralisipsurn a superessel, octavum lonum per a, qutid
saculorum. Amen, proplcr iinperlcclioncin semitonii cslmese.ct pcrpracdiclum a,id cst nete byperpoleoli
transfcrt in c. llabct diapente E, t", diatessaron e disposuit iniiltipliciter dclinquciis: quia el disposiiis
in supcrioribus. Snbjtigalis vero ejus siniilitcr tribits riie trilttis subjiigalibus, quarlum quarto loco s«h-
formalur lilleris, id cst B, E, k), et csl riiapason B, traxit, el, eumdem posl oinncs finalcs ponens, disci-
*25 IIERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACI.I i-24
pulum magistro stiperposnit.et ideo hypomixolydium A propria diatessaron specic ad finalein siiuni, a finali
vocavii cinn reliipii recte a subjectione vocabula vero eadem diapente spccie qua ei magister ascen-
lenerent. Postremo quod est absurdissimum, cum dlt. Ergo si G inler A et a media ve! fmalis erit,
cjus dispositio ab a in a consistat, non aiiam quam oporiel ut infra se diatcssaron et supra riiapente
hypodoricam posilionem, <leqtia etiam praedictum baheat. Sed G infra bis dialessaron, supra tonnm
est, incuriit. Nulla euim alia positio esl a mese ad hahet, non est ergo subjtigalis. Age ergo, sil auten-
neiehyperboleon, quam quae est a proslambanome- licus quiiiliis ab A in a ; scd omnis aulenlicus habct
iion ad mese, el ideo ipsa lege nalurae ulrinque hy- aliquam mediam ex his litteris a, , c, d, et intcr
podorica esl. Est enim a diapason, id est acutissi- A el a, tucdia esl D; sed hoec oslensa esl essc proli
mtim el gravissimuin; media vero D, qu*e ilem non ejusqiie subjugalis. Non est igitur hic aliquis novus
alius tropi finalis, quam proti suiqtie subjugalis esse iropus, setl hypodorius repelilur. Dicalur ergo Imic
polerit. Item E, F, quae deuleri sunt et triii, non Ptolomaico tropo; quia super magistrum esse vo-
erunl mediae inter Aeta; ideo nec finalcs. Qnid luisli, lam liium quani magistri jus perdidisli. Sit
ergo? Quia discipulus est tctrardi, fortasse finilma- crgo pro te octavus lonns a D in d, medianle G.
gislri litteram, id est G, sortitur mediam, et ideo Placet igitur omnes tropicas repctere instilullones,
finalcm, sed G non est meriia inter A el a; ergo ei brevissima senlentia facere manifcstiores.
nec llnalis. Amplius. Oinnis stibjugalis a sua gravi B

Hypodorius disponitur ab A in a, mediatur el finiiurD.

Hypopbrygiiis constiluittir a B in fcj, mcdiaiur et finitur E.
Hypoliditis conslruilur a c in c, meriiatur el finitur F.
Hypomixolidins ordinaiur a D in d, mediatur et tinitur G.

Hic notandum quori omnis subjugalis in quarto, C ribus acceperit, recte qualuor subjugales per gravei
iuinis aulem aulenlictis, ut post patebit, in quinio finales superiores gravali, mediati, exaltati, disposi-
oco mediam sorlitur, quod non csl iniruni. Nam tionem suam terminavcrunt. Ubi boc vigilanter
juartus quadrupli passus, a quo subjugales oriun- intuendum estquod, si stihjugalis quarius socios
Ur, qualuor; lcrtius aulem, a quo autcniici proce- suos quarlo loco non sequeretur, G quoque sola ex
lunl, quinque voces includil. Unrie ciini unaquaeque mediis medietaie privaretur. Nunc bis non inutiliter
;\ quatuor gravibus sua in qualuor linalibus pro inspectis, de autenticis similia faciamus.
media vel finali suam oclavam in quatuor superio-
Dorius disponitiir a D in d, mediatur et initiatur in a.
Phrygius construilur ab E in e, mediatur, sed non inilialur in tf.
Lidius ordinaturab F in f, mediatur et iniiialur in c
Mixolidius moriulatur a G in g, medialur et inilialur in D.

Sicut subjugales superius principio, medio, fme D
propriis et principalibus chordis, idcoque et litteris
informati tria prima quadrichorda, id esl grave,
finale, superius occupaverunt, excellens vero reli-
querunt; simili modo aulenlici propriis et princi-
palibus chordis et lilleris instiluli tria sequentia, id
est finale, superius, excellens possederunt, grave
vcro diuiiserunt. Et nolandum quod omnia cx*je-
milalem, duo lanlum quadrichorda obtinent medie-
latem, haec autem sunt fmale et superius. Scien-
dum qtioque esl vigilanlissime quod non secundum
quorumdam opinionem ideo auteiiiici vocanttir,
quod tria suprema occupantes quadricborda per
acumen se exlotlere polerunt, cum si in hac re ad
vocem iutendatur, eliam in gravibus idena ipsibaberi
possint, sed ideo, quia in medielaie, quseprincipa-
j;-; OPUSCULA MUSICA." 423
litatem obtiircnt, primi primorJiau-m troporum posi- A Nam cum duo septena vocum discriniina quatuor,
tioncm cuni ipsis primis liileris, in extrcmitatibtis ut dictum cst, reririant quaririchorria, qiuelibet vox
vero secundam troporum positionem sivc rcpeiiiio- in duabus prioribus siiiiin diapason , quod csl octava
nem cuin ipsis liiteris sccunriis habcnt. Piiinoceniiii vcl ivqiiisonaniia, in dtiahus scqticniibus simili re-
litlcnc sunt A, B, C, D, sceund:e vero d, c, f, g. quirit liccnlia. Quaproptcr, sive piocriiclis, sive aliis
Stihjiigales vcro iurie ilicunttir, quoil in iiieriielilis duo riiapason iioientiir liiteris, nihil prafalac poleiit
susepriucipalilalc secundas lilteras, id est D, E, F, G, obcsse ralioni, scri qmecunque priuiiCpioponcnliir,
iu exlrcniilalibtis primas soiliunlur, ii csl A, B,C, I). aulenlicis ad nicdielatcs, subjugalibus dovcnicnl ad
Quo.l si aliquis argiilius occurreus dicat, cum cxlrciiiitales; ct quocsccuiul;c, siibjiigaiihus ad inc-
similis sit quadrichordorum vcl tropnrtiin posiiio, dietatcs, aulculicis provcnicul ail cxticniitalcs. Sit
non multiim curanduin qtias lilteras quodlibcl acci- ergo proposiluin primas lillcras II, 1, K, L , sccun-
piat quadricbordum, cl nos iriipsum falcmtir, ritun- das L, M, N, 0, liabcii, has crgo in qualuor dispo-
morio uirumque diapason similibus notctur litleris. namiis qnaririchordis.

Videsne, quacso, quoa litlerarum muuuio nihil B per iria asccndenlcs non per tria dcsceiulant, scri in
prccdictam aiitenticorum et subjugalitiiii raiionem ineriia via, iri csl in finalibiis siibsistanl. Quod iia
mutet; sed, quaepro primis habita; sunt, autcniico- solvilur. Coiigruuiu csl ut duo principalia oillcia,
rum, quoepro secundis suhjugaliiiin leneani uiedic- id esl, saculorum Amen, ei fines in principalilaio
lalem? Ex his omnibus eliam errassc illos colli- duariiiii meiliclatnm lcncantur; ul sicut semel in
gilur qui, nullam vocum vel quadiichordorum priuiaria incdiclale saculorum Amcn, ita in sccun-
differentiam facientes, eadem fero uhique in quinlis daria siinul oiiuics fines suos possirieanl. Quia crgo
locis signa ponunt, cum induhilanlcr vcruni sit nobis propositum cst, quoccuiiqnc idouca suggerit
quod nullus souus cum suo quinlo pcrfccle con- speculatio, ail tlilucidandas mullipliccs monochorrii
cordat. obscurilalcs in hoc opusctilitni quasi iu uiium fasci-
Non ahs rc est eliam illud considerarc, cum qua- culum conferre, noliinnis et illud essc occultuni,
luor iropica sinl quadricliorda et posl gravcs aliud quare lani hyponiivolidius, quam Dorius inler I) ct
ailius ascendil, quare soltini lerlium supciiiis vo- d disposiiioncm accipial. Potesl enim miriiin videri,
celur, cumei arihuc aliud, id cst cxccllens supcrius qnoniotlo in una cadcmquc rcgione iluo riivcrsi efii-
sil. Sciendtim esl ergo lioc, cum sccundum posi- cianlur niorii. Quod hac solvitur ratione. Ciun qua-
tionem, lum eliaui secundum dignilateni fieri, qnod C luorriecim voccscx quiituorredrianttir quaririchortlis,
ctiam comparativum nonicn ostendit. Nanvcuni dtio necessc est cas, sccunrium paris nuincri naluraii',
*int meriia , finalc et supcrius, finali supcrius lam duas mcriictalcs, qiuc et procdiclam tliczeuxin fa-
d^gnitate quam posilione altius ascfiidit. De posi- ciunl, habere. II;e sunt autcin G ci A, quariim una
lione nihil altinel dicere; de digniiate, unrie ct subjugalium mciSielatcs vcl lincs tcniiinat,, altcra
maxiine noinen accepil, illud dicenrium cst, quod ei autcnlicorum mcdietalcs inchoat. Und.i necessn
soli ex niediis priniordialis (roporum posilio cum cst ut ea, qiiic quarto loco suhjiigales seciiiiduiu
ipsis priniis litteris sorie cecidit. Uinle et e.\ co, sicut niedielalcs terininal, teirardi, cjusquc subjiigiiiis,
supra dictum cst, autenlici principalilatem , sictil et qui quarli sunt; propria sini, id cst G; illa vcro qnoa
sequcnli meriio, cui secunda iroporuin posilio cum aiitcnlicos sccundum nieilietalcs iiichoal, solius
sccunriis lilieris coniigit, suain suhjugalcs accipiant proti propria sinl, iri est A. II;c igiiur duoemedic-
digr.itaiem. Excellens non de niajori dignilale, seri talcs inler iinnni tliapason dtios diversos, de qtiibus
de aculissiiua vocis qualitate nomen accepit, quoJ agitur, inodos liac ralione conficiunl. Protus, dispo-
«liam posiviium nonicn ostendii. Cui ciini finale tam silus a D in d, nicdiam habet A, finalcni D. Ergo
posilionc quam lilteris sit ocquale, quocri potcst per cola, ct commaia finemqiie I.as suas proprias
"
quare illi potitisquam isii fines cantioiiiiiii deputali saepius freqiicnt.ins Iilteias, propiias quoquc di.:-
sinl. Ad quod dicenriuin, quia prior est inlcnsio tcssaron et diapenlc species, qux stini A I), et D a,
quam reinissio, et cujusliDcl operis processus inten- in canlanrio recognosccns byponiixolidio oinnino
sioucin, finis vero quacril remissionem. Unde cl dissiinilis ctit. Iiem propter sacpe diclam scplena-
canlilenac post excellentium intensionem in infcrio- rum vocuin medietatem, .|u;e sicut duo qiiaririeliorda
ribus iinem requirunt vcl reniissionera, irieoquc ct conncctil, ita ctiam duoriiin dispositioncm troporuoi
fitiales diciinlur. accipit, hypoinixolidiiis quoqiie a D iu tl dis;iositt:3
In quo loco quoeripotesl qnare autentici per tria mediain hahet G, ari quain cl ipsc pcr colaconi-
quadrichorria ascendeiiies, ct per earieni descen- mata .fiiiein sicpius iuleusiis, sivo rcniissus recur»
denlcs rcquiescanl; subjugales vero siinililcr qiioque rcns, propiias qijoquc riiatcssaron et riiapenle, quae
PATSOL. CXLllI 14
427 IIEUMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACHi 42S
sunt D G, et G d frequeiilans, proto omnino conlra- rentes troporum positiones cognoscere. In qua
rius clDciiur. descripiione qnod octo specialiter baec quaiuor
His cognilis, non cst scitu ignobilc cliam inriiffc- generaliler accipiuni hoc modo :
Protus riispoiiitur ab A in D; medialur in D ct a.
Deulerus conslruilur a B in e; meriialur in E et isj.
Tritus ordinatur a C 111f; mediatur in F ct c.
Tetrarrius moriulaiur a D, in g; meriiatur in G el d.
Ul ergo omnia priora fianl nianifestiora, oninium troporum singillatim disposilioneni slernamus fc?c
modo :

Nunc quod ad hunc locum dicendum disluli, magis A autenlicos linales et excellentes , subjugales
apparet : quare videlicet mediae dicantur ; ob hoc vero graves includaut et sttperiores ; quod auten-
scilicet, quod unusquisque tropus proprio diapason licos finales et superiores, subjugales vero graves,
conclusus, unam accipit mediam, quae in subjuga- finales superiores deprimant, medient, exallent ;
libus diatessaron a gravibus, diapcnle ab aculis, in quod subjugales primum dialessaron, dein riiapen-
aulenticis vero diatessaron ab aculis, diapenle ac- le ; auteniici vero primum diapente, postea vero
cipiat a gravibus. Igitur quia septem diversacvoces habeant diatessaron ; quod autenticis regulariter in
octo iropos omnino inler se diversos etficiunt, col- graves, subjugalibus simililer non sit transilus in
ligi potest quod seplem, pcr se multiplicati, id excellenles ; quod autentici suhjugalibus per dia-
est septies septem, quadraginta novem vocum dis- pente in finalibus, subjugales vero autenticis per
crimina posilione diversa reddunt boc modo : diatessaron communicent in superioribus ; quod dia-
A, B, C, D, E, F, G, a, In praecedenli figura, pente in gravibus, diatessaron vero in (inalibus for-
B, C, D, E, F, G, a (s|, diligentissime disposila, mis tanlum non legitima inslitutione inveniatur ,
dia-
C, D, E, F, G, a fc",c, eliam minus intelligenti- quod Ires diversoespecies diatessarou, qualuor
D, E, F, G, tsf, a, c, d, btis patet quibus diapa- penle, octo vcro constituant diapason propter oclo
E, F,G, a,ts|, c,d,e, son, diapente , diales- B troporum qualilaies ; Oclava quippe specie inler
F, G, a, tsj,b, c, d, e, f, saron speciebus orniiis untim idemque diapason, quo et protus disponiiur,
G, a, |s), b','c, d, e , f, g. iropus consislat; quod sed diversa medietate diversis quoque diapenle et
Vf) OPUSCULA MUSICA; 4."0
diatessaron speciebus dislincta, qnod et siipcrius A densdicalur. Flatns vcro dtias habei parics, iri est
plenius diclum est, quod D sola inter omnes chorilas arein et ttiesin, boc esl elevaitonemct depositionent.
biformis sit; hocest, quia quarta gravium cl prima Scd a meliori, id esl clevalione, neuma dicilur, ut
est finalium, el quia, secundum id quod qtiarta moneamtis in cantilenac dulcedinc, quia flatti ab in-
quartam dialessaron speciem in posilione primae ferioribus ad superiora sonum iinpellcnle conficitur
repraesentct, simililer aculum d quarta cst superio- ut ror dc lerrenis ad coeleslia levemus. Alioquin in
rum et prima excellentiurn; secundum id quod prima vanum canlat, cujus mens voci non concordal. Aut
primas iterum dialessaron et diapentc spccics unam ergo isti crrant, aut « riivina sapienlia, qtine quia
claudit, alteram inchoat; secundum id quod quarla aptid se sunt onincs thcsauri sapientiae et scicntiae
iterum quarlam diatessaron speciem reprxsenlal ; ahsconriiti, » ciiam liiijus artis inspirata nolitia sa-
secundum id quodprima proluin quantum ad lcgLin picnter sibi voluit canlari. Sed quomodo sapicnter
ailissimo ascensu; secundum id quod quarla quar- canianl, qui nihil de pracdiclissciunt, qui tropum
lura eliam suhjugalem cum proto, telrarduin vero tropo permnlantes confundunt, qui solam altisonan-
qtiarlum aulenlicnm per swculorttm Amen incipil. liam lauriant? In hoc lamen juslo judicio asino in-
Et ut manifeslius dicamus, in noniine primae el feriores cl impcritiores, qui et niulto altius reso-
quartae priniuni autcnlicum et quartum subjugaliiim B nal, el niinquam rudiUini mngitu, vel alia qualibet
hinc per gravissimum deprimit descensum, prolo voce mutabit. 0 insanam liominum miseriam ! Nemo
aJhuc specialiter in ca fineni habenlc, inde eosdem quippc in granimaiica, quac ad placilnm conslat,
per altissinium elevat ascensum, letrardo ariliuc in vitiuin paiitur ; in niusica vcro, qiuc e>l omnino
ca saculorum Amen specialiler medulanle. Hocc naturalis, omnes ferc non solum vilia non corri-
ideo breviter siint rccapilulata, nt uno intuilu le- <gunt,sed eliam riefendunt.
cloris oculis ingesla, prompliori ei lenaciori ca- llaclenus his plus justo vcrbosiiis immoratiis sum,
pianlur memoria. duin me hortini pigel pudelqtic. Nunc te convenio,
Oporlct autein nos scire , quod omnis musicoera- qui hoc delcctaris sludio, le horlor, libi suadeo ut
tionis ad hoc speclat inlentio ul canlilenae ralio- jam dicla et dcinccps dicenria tam manus quani
«abililer componcndae, regulariier juriicanriae, de- vocis comprehendas exerciiio. Maximc lamen tro-
ccnter mothilandse scicnlia comparcltir : quorum porum libi cnrx sit agnitio, propicr quos fere omnis
trium cui facultas affueni, is demum musieus recte musicaelaborat inteniio. Ail quam rem niultuni pro-
dicenduseril. Caeierumnon parvi habendus estqui, deril, si quis proprias cujusque diapcnle ct diales-
«esciens componere, compelenKSr novil judicare. saron species tam monochorriiqnam vivae vocis usu
Porro terlio, hoc esl, modulandi imo ululandi studio C memoriacinculcaveril. Non eiiim quemvis audiens
cxcum canlorum vulgus occupalnr, ntillius ralioni Iropum, quis sit, iiidubiianler pronuntiare potcrit,
ccdens, nullius senlenliae acquiescciis ; illud eliam nisi jam diciis el deinceps dicendis diii mulltiniqiic
non quasi proverbium, sed quasi lcgibus indictum exercitalus fueril. Sic ergo susum et jttsuni diates-
frequentans.verbum neuma qttasi nemo, cum Grueco saron species modnlaro :
eloquio neuma quasi noeumane, id esl tlutus ascen-

Videsne, ut omnes regulari et inconfuso ordine D Ut autem longe superius diclum est, quasi quocdani
a propriis gravibus vel principalibus inchoentur, in .diatessaron species F, k| videlur, sed quare non sil,
propriis Dnalibus elcventur, item ubi incceperunt, quia ibi non diclum, hic dicendum videlur. Ubi
deponantur. Inter quas quaedam biformitas potest primum dicimus simpliciter, quod cum divcrsoc
notari, quia el altissima est primae et gravissima diatessaron species per graves disponanlur ei finales,
qnartoe. Prima quoque et quarla in positione, non nulla harum tritoni disposilione consistil. Ilem, quia
in potestale similes, in hoc differunt quod prima onmis diatessaron species duobus lonis constat et
prius inlenditur, postea remiltilur; quarta prius semitonioF, ls|, quia econtra tritono continuo conli-
remittilur, poslea intenditur. Has species facile nelur diatessaron non repntatur. ltein omnes dia-
etiam una voce cantabis, si eas per consuetam sa- lessaronetdiapentespcciesduorum quadricboriloruiii
culorum Amenmelodiam incoeperis, et prima defi- collalione perficiuntur, diatessaron quidcm ex gra-
nitione (erminaveris. Quaequidem dilfiiiitiones licet vibus et finalibus, diapente vero ex finalihus ct
pleniier et perfecte in finalibus cantentur et su- superioribus. Ergo, si volo, D, G primam diatcssaroa
perioribus, tamen ultimaeneumoein uiioqtioqtieqtia- speciem dicere, quia ex riuobus non fit quaririclior-
drichordo a suo non discordant iropo. dis, nieiitior. Ergo erit necessario quarta, constans
 4"l HERMANNICONTRACTIAUGIENSISMONACIII 452
cx quarta gravi, et quarla finali. Si dixcro eam A Est arihuc subtilior ratio quarc F, jj, diatess*.ren'
p.iniamforma me non institutione dixisse, firi-iis- non habeatiM-.Hoecila consiricraiiir. Intenrio I), G.
siine recole. Si E, a secundam definiam speciem, diatcssaron; el possum nmiitcre diapente G e quia
crro. Quamvis enim cx iluobus fiat quariricbordis, diatessaron et diapenle lono dilTeruiit.Ilem iiilenrio
lamen rcctttm nou sequitur ordinem, naniE sccunria E, a, diaiessaron ; el possum remiitcrc diapcnic
fiualitim, a vero prima cst stiperiorum, primoq e a, D, quia diffoicniia scsquialtcri et sesquilertii
C.misecunda nec.eariem posiiione, nec codein Uopo congruii. Ilem, inlenrio E, £*:,diapente; scJ non
congruit. Restat ergo ut sil secuntla s; ecics E, a possuin rcmittere riialessiron % F, quia sc.ui-
formalitcr. Similiter si F, £j quo de agitur, lertiam toiiium iiunquain crit sesqniallcri ac sesquilertii
speciem dixero, reprchenrior, quia, licet cx riuobas riiffroiilia.
liat quadrichordis, tamen F lertia finalium cinn ^ Il:rc pulcherrima solutio riiclorum solnmraodo
seciiiiila troporum nec positionis nec tropi nalura privilegio scqticslratnr atque immerito aurca vo:a-
congruit, et cum trilono, quo nulla alia specics lur. Scicnriiiin quoqiie est Boeliiiui, anliquissiuios
contineatiir, ncc constiluiiva, uec formalis spccics sccultim inusicos, lics quiricm riivcrsas ilialessaron
bahenria est. Restal igitur ut hoc in loco lcrtia spccics difliuirc, quas lanicn niiiiiiiie nalurali orriine
species formalitcr per F cl per b synemmenon, ['. dispoiiit, qtiia cas a proprio lonle non educit; quod
quamvis cxlraordinaria ralione, (ial. Eorieinmoilo G quivis diligcns collatis nostris el ipsius verbis peivi-
quarla finaliiim cum c lertia superiorum, ut fiat dere pnlci it. Qua rie re vero in forma piimoe secun-
quarta diatessaron species, non focderalur. Nam si dum iilum nulla quidcm mcnlio cst. Unrie e;inm
rcgtilaris ejus posilio inspicialur, id est tono semi- facliim cst ut ignorata hujus speciei propriclalo
lonio, crit potius lerlia diatcssaron spccies, Igiturct tropus qiiiiquc hypomixoliriiiis, cujus ipsa est spc-
in hoc loco formalitcr quarta spccies pcr G c, ii;ler- cics, incongrtie licret disposilione; quori quia in
'
jccto semitonio, syneminenon babelur. Manifcsium supcriorihus pleniicr absolviinus, hic jam niinimo
est ergo quia inslitutive diatessaroii specics a fina- rcpciimus. Tu ergo, qiionsquc cs meus auriitor, ut
libus recte removcnlur cl superiorihus, quia si ibi supciiiis lihiriixi, causa aguilionis troporum specirs
naturaliter essent, nulla utique specios tlecssct. Si jam dicliis tain cborriae Iractu, qiiam viva voce
enim synemmenon, quori non est rcgularc, aufcro, incnlca memoriic, ct lassilutliiiem, vel manus, vel
simul ilii tertiam speciem cum quarta lam liaturalcm vcc s proposilis in quocslione praediclis rntionibus
quam formalem perconcino. Secl boc, ul longe stijic- rclevahis, sicque duplici jocmuliiale laeiabeiis, hoc
rius diclum cst, non est mirum; nam lcrlius priniae cst.cl diilccriinciiioritilatioiiisctallernorunivaiielalo
ineiisuratioiiis passus, quia quinque voces inclutlii, C s?rnionnm.
potius in his locis penlachorJa quam letrachorria Perceplis aulem perfecle diatessaron vocibus, sic
operatur. susuin el jusum diapcntc spccics cantabis.

Nonne consideras riiligcns riicla, ut etiam di.ipcntc nis lotidemque semitoniis completiir. Qnrc duo scmi-
spccics a propiiis finalihus nalurali ordiue inci- tonia jitncla non fiicinnt inlcgitim lonum, sicque ad
pianlur, in propriis superioribus exalientur, inof- DI coiuplelionein diapente comina cum semilonio dc-
ienso gradii ad exordiuni suum reverlantur? Quas eril. Ergo, quia lali impeifeclione leiietur, inlerdia-
itctn, sicul superius dixi, si consuetis riifferenliis ct penie species censcri non nierciur. Amplius : Icter
diiTniitionibuscanlaveris, suaves tibi troporum agni- quatuor diversas diapcnte species, quae naluraliler
tiones comparabis. Ut antem, sicut pracdictum cst, finalium et superiorum collatiouc construitur, iiulla
fa diapente dispositionis jure iluoevoces invcniiintiir, est, qure duobus tonis lo:idenique scinitoniis inve-
id est F, £tj, quae, licet qnatuor vcces concludant, nilur; cl itlco, quod in fonte non fucrit extra in hy-
tamen a diatessaron spcciehus cxcliuluutur; ita poerisi rcpertum judicatur ct rcprobalur. Poierat
etiam in Iocis diatessaron proprie subjeciis, i;l cst cliaiii binc sublitior halicri ralio, qu;c il.i procedel.
gravibus ct (inalibus, siiptiiDiihus ct cxccllentilins Possuni iiitcnricre diapcntc A, E, ct rcmillcrc riia-
duaevoces, id est B, F repcriiinlur ; qiue etsi quiiique lessaro» E, B, qnia iliffercnlia cougruit. Ilem pos-
voces includunt, ::b omnibus lanien iliapcntc spc- suin inlenriercilialcssaro1)B, E, tum possum rcirit-
ciebus secltidunlur. Quori quaie sii, ita consitlcia. lcre riiapenle B, F, quia scmiloaio obsislcnlc riilfe-
Onine regulare diapcnle iriluis louis seiuitmiioque renlia ricticit Et possum icmiileie ilialcssaionF, C;
ponstiiuitur; isla vero anoinala s.ecics duobns to- scd iion possum rcuiitleie diapeuie F, B, ob eaiu-
 433 OPUSCCLA MUSICA. 454
dam causam. Siniiliter de F dicendum. Possum A, bus non repulari. Postca vero quasi sui oblitus, dura
ehiin inlendere diapenle F, c, el remittere diatessa- quoe species in immbhilibus vocibus contineaitur
ron c, G. Item possuin inlendere diapenlc F, c, sed (1002) loqueretur, illam anomalam F, B, quaro
Donposstim intendere dialessaron F, k),quia semito- prius uliimam posuit, relicens, quauiorrienium na-
tiuin pro differenlia non erit. Item, possuin inlen- luralcs diiipenle species ab E, in e, intendens deno-
dere F, b, sed non possum remittere diapenlc b, E, tavit; non tamen quaespccies, cui tropo, vel quo or-
quia differentia per semilonium non erit. llem, pos- dinc vel loco aptanda sit, denionslravit. I!oc atitcm,
sum renijuere diapente fcj, E, sed non possum re- quia a nobis soepein superioribiisdictum jam notis-
niiilcre diatcssaron b, F, quia scmiionium differen- simum esl, non esl amplius memorandum. Qua-
tiam sesquialteri ac sesquileilii non facit. Diflcrl au- propter ullerius jam transcamus, et qnae ad agnilio-
tem F a B, qttia F a se media cl in aculiun diapente, nes tropornm utilia sunt ariliuc virieaniiis
et in grave deorstim diatessaron polesl remillcreB; Iiaquc species diapente et diaiessaron singillatiiii,
sola intcr omnes voccs a se ipsa rneilia ncc sursum iil supia dicltim est, lam vocc quam cliorda in usuni
diapentc iiiicnriil, uec deoisum diatcssaron remitiit. vcrsis, acccdil adhuc major troporum agnitio, qnoe
Unde a quibusriam ignobilis vocalur, ncc etiain in talis cst ut juiictis binis et binis spccicbus, id cst
ordine suo dculeri saculorum Amen rccipit. B prima euin prima, sccunda cum sccunJa, terlia cum
Vidctur aulem Boetius qiiadam in defir.ie.idis riia- tcrlia, quarta cum quarta, in autenlicis qiiiriem dia-
pente spcciebus lahi iiiconslaniia. Nam quatuor ea- pente diatessaron, in subjugalibus vero diatcssaion
rtim varielates esse tlicens, easriem a t*;piarirata ad pr.cposito diapente intcgrum cujusque tropi ordincm
Bgravem rcniittit : in quibus locis oinnes nniurales proprielaienique sustim et jusum recitare discas hoc
aon inveniens F, B, ullimam ponil, quoeprohata est niorio :
roptersuae diffeienliaedefcctum in diapente specic-

C
Nonnc perspicuum est proeriiclas diatcssaron ct coruni conscnsiim, imo conlra ipsius jura naturac,
diapentc species, dc purissimo fonie criuctas, recio cadein signa in iioaa potius quain octava regionc ve-
ordine csse disposiias? cum ipsocjunctic, ut praice- niitnl; sicque, quodnimis ahsurdum cst.charactcres
dens monslrat ligura, omnia oclochorda, hoe cst, lautum non voces oeqiialiiatem habeaiit. Quocirca
ctijusque Iropi diap son a propriis litleris inchoavc- lalis disposiiionis studio imnioranlibus consideran-
rint, mediaveiinl, exaltaverinl, (iiiierinl. Siciilcniin du:n esl quod, ubi dissipala principalium chordarum
duac minores syinphouiic, quod suum cst, dtiabus operatiane, pcriurhata specicrum conslilutione, dis-
inxqualilms, seri taincii prnpriis liticris claudiiiiiur, jeclo troporum ordine, nil fere veiilatis, nil pene
sic ccontra niiixiina, iri est diapason, qtiod suitm esl, ceilitiulinis constal, nihil sc verum, nihil cerliiin
duabus aequalibus propter aeqiiisonaiili:o naturaui aciuros sciaiit. QuoJ ul manifestius fial, eamdcm sub
Utrinque coiicIuJitiir; medialur auiem vel distingui- oculis disposilionem ponamus.
tur una dissimili, sed (amen aeque propria. Quori,
sicut longe ante dicttim esl, non mirum dcbet vi-
deri quare ciiui propriis lilteris unumquodqiie dia-
tessaron sibiquc conveniens diapente debcal in me- r.
dio copulari; lanien, cum noiidum ibi sit acquiso-
nanlia ab his quse diapason clauritint, nccessario
erunt diverssc. Undc louge a veritale discordant qui
fere ubique in quintis locis eadcm signa, quasi ibi
perfecla concordia sit, ponunt. Quibus eiiam boc
\itio conlingit ttl, contra connviunem omnem musi-

(1002) In margine alia antiqiia manu : Immobi-
les vocal specics, quac sunl in se insiilutivoe natu-
raliier.
(1005) De.hac disposiiione phira tlicta. sunt in
llusica Hugbaldi p. r, p. 152 cl seq., uhi lamen non-
nulla notarum et signorum discrepanlia occurrit.
Primoc ihi sunt excellenles, sed cum X loco N;
alierae vero superiores, sed cum / loco S; tertiae
finates, sed cuin / loco N; quartoe graves, sed cum
N loco X.
-555 HERMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACKi 453
Si quis igitur ita studiosus fuciit, tit omnia ab A < exircini, id csl, prolus et tclrardus per tonuiu ct
initio liujus opusculi dicia vel deinceps dicentla per proprias
] species diapentc, medii vero, id est, ricute-
hanc dispositionem exemplificare certaverit, quanio i et tritusper dilonum et proprias species diates-
rus
se errori ejusdem descripiionis involverit, procut saron i varianlur.
dubio inveniet. Cujus rei facultalem faceic voknti- Ergo uno vulnere in hac offensione sanato, altc-
bus rclinquenles, nos, ut fastidium legentinm et ope- ram t tribus aegram vulncribus requiranuts el huiiii-
ris longiliidinein temperemus, id omiilimus. Ut vero liter 1 sanitati reslittiainus. I!i crgo, de quibus loqtii-
cflepimus, adliuc iinam de agnitione troporum regu- Imur, ignoranles ca quae iltcla sunt iu sex vocibns
lam a majoribus quidcm ut rudem massam eflos- perfcclissinie ] constare, rinm extractis regulariter
sani, scd pleniler non a rubigine ecoctam virieamus, tribus i Iropis per A, B, C, quartns secunrium eos-
eamquc, ut diligentibus constarepoteril, locidam et defuisset, < assumpserunt adliuc septem voces, et an-
puratn redriamus. .Quoc virieiicel agnitio iicet con- tediclorum troporum ordinem acquali regula per D,
tracta sit brevitate, lair.cn lala et celebris est nobi- E, F repelentes, quarltim demum tropum per soluui
litate; quia quod valde pulchruin in ea notatur, i tono remrssum, duobus lonis semitonioque tiilen-
G
inter proprias et fcgitimas iroporum serics construi- debant, ita ut dictum esl delinqtientes, qtiod eumdera
lur. Est autem ejus lalis ralio. Accipe lelrachordum, B troptim conlra oppositum suum, rd est protum, eo
quodcunquc volueris, verhi gralia gravium, adtiito quo dictum est modo non converierunt; deinde quod
Utrinque tono, habes tenninos modorum, qui fiatit eum supra modum intendenles, legilimam sex vo-
sedes troporum. Sunt aiitem quatuor Iropi, et toli- cuin melam excesserunt, quae a C incipicns in a
dem vocum morii. Prirnus vocum modus cstqui tono porrigilur; poslrerao eamdeiu intensioncm iiulla
deponiliir, el prima specie diapenle inlcndiuir. Ilie propria specie confecerunt.
babct agnitionem in hac antiphona : (1004) Pro- Ergo hanc agnilioneni troporum in qttolibet l»-
phela prwdicaoerum; et : In luo advenlu, et sinii- tracbordo, adjecto ulrinque lono, perfecte fieri ma-
libus, q-.iacsex chordas non exccdunt. Hic modus in nifeslum est. Si qtiadrichorduin gravium elegeris,
principulihus proii chordis A, D, a, d, agnoscitur. crit tibi quartus, de quo agilur, Iropus in D, quia
Sectinrium modum dilono remissum, ct secunda communis est inter prolum el letrardum. Si fiiialc
specie dialessaron intensum in principalibus chordis sumpseris, erit tibi econtra prolus in D, tclrardtis
deutcri B, E, kj, e,existeiitempandit haec anliphona : in G, nusqtiam proedicta vacillanle regula. Eadem
Gloria hcecest, et similes seu autenticae, seu subju- in superioiibus et excellenlibus speculari licet. Ma-
gales, qtiae sex ctiordas non exceriunt. Tertius moiius nifestum est ergo in hac regula priores musicos nou
tcrtia specie riiatessaron rcmiltilur, elilitono inten- r agnitioni troporum intendisse, sed simpliciter per
dilur, sicut triti principalcs chordae C, F, c, f, de- septem vocuin discrimina septem quoque tropos
ciaxanl. llujiis indicium cst in hae anliphona : Mo- diiiunierasic. Unde quidam ignorala biforiuilate D
dicum et non vid., et s.ii;:ilibus. Quarliini modiim oclavum tiopiuu oinnino lacuerunt; quidani eum
vocum tono iiitensum, et quaria specic diapcnte super magistrum; quidam cum ipso slaluerunt: quae
remissum telrardo aplamus, quia ipsius principales omisia acqualiicr absurria esse nemo esl qui nesciat.
chordoe D, G, d, g illum conficiunt, quod in his an- Si eniiii quarlus aulenlicus subjiigalem non babet,
tipbonis : Si vere fratres et : Mulli venient, et simili- unde tres proecedenles liabent? Si liabet, sed inju-
bus potest diguosci. Quaeergo dicta siinl in scx vo- riose suo superpouilur capiii, ihi eum locuin r.oii
ctbus conslructa tam senarii numeri, quam maximi bahere lam subjeclionis jurc quam dispositionis
inlervalli, quod tot vocibus constat, pcrfectionem rationc siifiicientcr in superioribus monsiraliiin est.
ricnioiistrant. Si sccundum quosdam ipsius niagistri sibi semilaui
Et hoec seciinduin nostram speculationcm. dicla usurpabit, ridiciilum erit, quia inter G et g una
sunl; Ciclcrum majores in his cffodiendis agiles, in media, id csl d existente, simplieihus qtioque diaies-
exptirganriis scgncs, dum sacpe riiclam D biformita- saron el diapenle spcciebus sihi succerientibus illo
teiii iion altendcbant, in quarto Ioco quarti tropi Di niorio biformilas ibi non erit, quo inter D et d dua-
agnilionein sublrahentcs offendebant, non conside- bus meriiis G et a, speciebus quoque diatessaron ct
rantes, tropos invicem converli : ut protus lono de- diapente non simpliciler existenlibus aptissinia duo-
positus prima specie diapente inlendalur; lelrardus bus tropis sinum biformilas aperit. Sed de his jaui
vero econtra quarto ei loco oppositus, tono intensus, sufiicienlcr diclum est.
(guarla specie diapcnle remitlatur; tleuterus ditono Nonnihil quoque adagniiionemproderil troporuin,
rsuiissus secuuda specie diapentc remitlaltir. Ter- si quis simul oniuiuiii iroporum diversilates Jinuine-
tius vero econlra ditotio intensu.s, lertia spccic dia- ratis boc modo locis intuelur.
tessaron remitlalur. Ubi et boc nolaiidum, quod

omitiimiis.
(1001) Nodilas anlitiuas hic el iu sequentilms ob lyporum riefcclum
437 CFUSCULA MUSICA. 333

Si quis ila hebetis ingenii fuerit ut proeccrienlium A ut in habitu bominis licet dicere hunc alba, illuni
Icctione mir.us proficere possit, in praesenlem figu- vero nigra indtilum esse ttinica; sicut in facliciisbo-
ram oculos iufigai, digitum inipingat et absque la- vis, equi, Itipi, canis, asini, ovis, corvi quoquc vo-
bore oiuiii divcrsitalcm et concorriiam troporum, cem mugituni, hinnitum, ululattim , latraluui, rudi-
proprielates ordinenique omnium specierum deno- (nm, balatum, crociiatum soleiuus proprie nomina-
lel, et pro moJulo suo sufflcienler in hac arte scien- re; sicut eliam solis habitum vcrno tempore cla-
tiam acquiret. Mulliim quoque ad cognoscendam runi, aestivo anhelo, auluninali subalbido, hiemali
troporum qualitatem juvat, si consuetas difliniiio- pallido discernimiis radio. Si prolum, deiiterum,
nes, diflinilionumque versiculos multosqtte cujusque irilum, tetrardiim dixero, ordines eorum, scciinilum
tropi el maxime prolixos canlus assidue runiinave- monochordi posilionem, non habitus corum, secun-
ris, qualessunt in hypodorio : Collegeruniponiifices; dum melodioequalitatem, nomen protuli. Similitcr
Cum fubricalor. In bypophrygio, ant. Tola pulchra; si Dorium, Phrygium, Lydium, inixolydium vocave-
Ostendit lancttts Gamm., el similes. In hypolidio, ro, secundum quori quis ab illa vel illa gente magis
ant. Adorna thal.; Conftlcmini Domino; rt). Hodie amattis vel frequentatus esl,non seciindum meloriiu-
nobis, et similes. In hypomixoliilio, ant. Ante sex lem hahitum vocabula applicui. Eodem modo si ge-
dies; Cum rex gloriw ; Christe, qtti regnutn, et simi- B neraliter pro naturali ralione hypodorium suavem,
les. lu Dorio, qui est primus autentus, ant. Ave, bypophrygium modeslflm vcl morosum, bypolyilium
gratia plena ; Ilodie completi sttnl; Nalivilas tua; lameiUabilem, hyponiixqlytlium jocundnm vel exsul-
Homo quidam , Duo homines, et similes. In Phry- lanlem, Doriuin gravem vel nohilem, Phrygium in-
gio , Gr. Jttravil Dominus; Exaltabo le; Anl. citatum vel saltanteni, Lyriium volupluosum, rnixo-
Respice in me, et sintiles. In Lydio, offert. San- lydium garrulum nominavero, aliquid plus in his
ciicavit ctini versibus suis, et plures similes. In quam aliis vocabulis designavi; nondufta tainenspe-
mixolyriio, anl. Cum audissel populus; Sedit angelus, cialia, quae hujus suavitalis, modeslia;, lamentatio-
et similes. Haecideo dixi, quia, cum vox prolixo nis, jocuiiditalis, caeterorum naturalium accideniium
cantui diutius iinmorattir, cogniiio tropicoequalila- vim exprimanl, nomina reperi. 0 miram in hac re
tis amplius iu meiite rormatiir. niusica; prolundilalcm, tpix aliquaienus palens in*-
Scitndum quoque cst quuri liis et praedictis et lctlectu iioiinisi quihusdaui supcrficialihus polerit
adhuc dicciidis iiiultnni quis assuefactus queinlibct vocabulis demouslrari.
tropum audiens cognoscere, nielos quoquc regulari- Verhosns fortasse faslidiosis virieor, qui oitniia
ter valebil eflicere. Qtio iiomine vcro cujusque tropi sibi absque scicnlia scire videntur. Sed hi; quaeso,
habiluii! cxprcssc iioininet non polcril invcnire, sic- C allendaut, non sibi baccvilia, utpole philosopbis in-
 439 HEHMANNICONTRACTIAUGIEK3IS MONACIII **0
gcri, sed simplicibus, boc cst, mci simitibus ad ma- .\ A s, s, t, i, e, i. t, s. t, t. N, t,
jora conforiandis, quasi lactea alimcnta praelibari. qtialernos cum iimmaie lonos infcxi*
Qui si aliqtiando remoto stipemlio ad ha:c lcgenda t. s,t. ts,*. s, is, t. s, e e K,
olij iiulislscrint, vidcbunt me bcnevoIculiaQcausa in nium virielicet iu caniilcuis nosli.\S
monochordi <lisposi;ione laborasse, ut obscura in s, i, t, ii. t, d, t, s, t. t, e,
veterum riiclis dilucidarcm, oinissa rcpeiercm, re- pluliongoriim iutervallum deierminat.
s, s, t, S d, Is, I, I, s, t, t- t,
prchensihilia corrigercm. Sicnt ergo quis habens Sed
aiiruii) vcl aigeiitum, dummodo in arca sit, niinime hx noloe cum punctis rcmissas, f-iue
t, s, t, t, is, e, St. t,J,t,U, e. t, t
qu» in parle jaceal, curat; ita ei ego dumniodo inlensas vccuin diflcrculias disccr-.
in hoc pmictis
ipiiilq.niJ spcculari potcro reperiatur opu- l. i. s.
sculo, noii mullum, utquidam, de orriinis diligcntia iiu.nt s, ts,
curo. pr.rtexatas.
II.
Quoeirca jam quia diu rie tropis lccntus sum, Versits Hermanni ad discernendttmcantntn.
arihuc, si qua mens suggesseril, arijicianlur. Omnis Verstis notas Iierimannus proltiiil islas,
iil cst iil cst alque
tropus, indivisus, conslal cxomnibiis, Pandat ut ad noturn ctiiqnc cxemplaria vocum.
ex qualuor principalibus propriclalis su;v chordis et p15 t
l, t. I, Is. d, d, s- d, e. t, Is. d, e.
speciehus; ulpoie proius ex prima gravium, ex pri- Ter tria juncionim sunt inicrvalla sonorum,
ma finalium, prima supcriorimi.piiiiiaexcelleiiiiuni: e d, t,e,e,e, I, e, e, s, l, t. d, e,
etex prima specic dialcssaron, qnoeab A in D; e-lex Nam nunc
unisonasex:eqiiai vocula phtliongos *.
prima specie diapentc, quae cst a D in a ; et ex pri- e s. s, t, t, s. t, Is. e, t. I, s. I, l, e.
ina specie diapason, quae csl ab A in a; ct cx piima Nunc propc consiinilem discernit limma canorem ;
illius consonantise spccie, quae esl diapason cum e, t, i. i,i,t. s, i. is, t, i, i, i. i,e
diatessaron ab A gravi in d aculiim. Simililer dc Niinc loiius afliiii iiibuit disciimina voci:
cxteris troporum chorriis et specicbus. Omnesauten- d, ts. ts,s, i,i. e, ts, is, d, ts. t, ts. is,
tici a linalibus incipientes, ad exccllentes asccnduiit, Ncc non assiriue conjuncli limma lonusqtic:
in superiorihus distingiiuntur; uinncs vero subjuga- t, ti.it, l. I, tt.lt, ls, s,t, tt.t, l,u.ll,l,c,
les, a gravibus inclioantes, in supcrioi ibus tiniiiiit Et riuo saepe loni pariter sibi continuati :
ct in liualibus mcdianlur, ac pcr hoc iinales et sti- d, d, cd, I, d. ts, e, s, 1, l. e.d.d.e, d. d, e
periores utrisquc sutil communcs. S;cpcqiie dnlcisonas inoderans diatessarcn odas :
e t. t, I, l.ts, t, e. s, e. s.
Qua sequunlttr habenlur in eodcm codice Vindob.; ^1 fit n. s, l,
coutinenter post Ilermcttinum. Hwc lamen ex variis cri'bi'0 grate mulcens atires diapcnte :
' ss. ts, l, s.e. l,t, l, s. ss, s, t,l.e,
uiiis codicibus Olloburaiio pracipue ct San-B!asiano, d.
toni binocum limmaie tcrni :
ac Lipsiensi suis noits iiislrucla hic cxliibemits, ttt liitciilumque
rerum periii praclicam etiant musicw islius nolitiam Ac t, «t, i, t, s, t, t, t, t, s, t, t,ii,t,e.
yibi vatettnlcomparare. quandoquc lonis connexuni liinma qualernis.
e, c/J, e,is, t. l, d. [s, t, t, tt, is, t. t, e, ]
1 1Ihec si voce nolisqiie siinul discemcrc noris,
Expiicatio lillerarum et s:gnor\im, quw in sequcntibus s e. s. it, is, ts. s, t, s. d,ss. ts, t,t, e.
cccurriiiil (10u5).
e. e. t, e,e, 1.1, e, s. , S, s. Qucmvis dislinctum poies his mox pangere cantuii).
E voces unisoiias S. scnii- I, t, t, s, t, t, d,t, l, ts, ri, t, ts. ts.l.e,
(e) acqual Disccrneudo tliesin sine prxcentore vel arsin.
ts,!,l, '., t, ls,s,t, te, tt. t, t. t, t, ei,
loni distaiuiam Qitwseqttuntur, in cod. San-Blas. s;cc. xu intmc-
siguat. T loni dilTeien- dictle ''
i. t, t, ts. , Is.Ts, , e, is.s, t>\t, ts, prwcedendibus sunl subnexa, atibi eliania me
tiam lonat. S ciim T* semidhonum sla- lecta.
Is.t.s.l. lt.lt,t,ts. e.lt.ti, (J.ll.st. Tcr lerni stint modi, quihus omnis canlileua con-
tiiit. TT (tt) duplicata diloiiiim ''
litulal. Di lcxitii:', scilicet uiiisonus, semitonium, lonus, semi-
, d, d dt d dt. t. s. d, d. I, t l!
diionus, ditonus, dialcssaron, diapentc, semitoniiin»
D (d) diatessaron syinplioniam dcnotat. cu;n c riiapente, lonus cum diapente, ari bxc sonus,
i.s.ts. e. S, e, t, s. t. t. t, d
diapason. Si qucm deleclat, cjus hunc morium esse
A (S)el!a diapeulc consonauliam discri- aagnoscat. Cuinquc lam paucis clausulis lota liarmo-
s. d, ris, s, , ss.e. ss d, n foinielur, utilissimum est eas alte menioiix
nia
minat. A (S)clta cuni S bina cmn iri- commcndare, c nec prins ah hujusmodi studiis quie-
l,l,d,t. s. t. t. t, is. ts st. t le s
sceic, tlonec vocum intervallis agnilis liarmoniae lo
lono limmata docet. A ( S) clia cuni T. ti facillimequeat comDiebendere noiitiam.
tius

(1005)Lilterashiccxpositas, nempec.s, t, is, u, d ii

A seu 8- Ss. 8t, et sytlabis superpositiis nolariim
iiiitiqnariim vagarum lnco (Jnm necriuni lineoecl cla-
ves, qtiihus horiie utimur, a Guidone Aretino invenltc
percrcbescercnl)opporlune substiliiendascxistiinavit
llernianiuis, cujtis siructuroe ratio hic datur. Signa
interjecla cariim quanlitalem detcrminahant, scili-
c< (comma) litlcrae posiposilum notain longam, pun-
cel
c
clnni vero hrevem iiulicabai; tinrie bic riicitur quod
n
not;e cqni punclis sint rcniissoe,sine punetis vero.
i:
i:itensoc; quoe magisex scquenlibus patebunt.
441 OPISCULA MUSICA. 443
Qno v$ro ctariora hac fiant, pfcr&nile.ntcs versus Hermanni cum noiis, quas choralet tocant, ex codtce
Lrfsiensi his subjichnus, quibtts litleras el signa snperius jam exprcssa denuo sttperius ponimus, ut lotum
ve.erum musicorum arlificium ex mnlua co.laliOTtead oculum pateat.

In eodem Lipsiensi cod. el in cod. San Pelr-r.o, ii d m no is, sine tamen litieris superposilis, seq: u:i-
li.r qitw supra jam ex cott. Sun Blus. detlimus.
443 IIERMANNI CONTRACTl AUGIENSIS MONACHI 414

HERMANNI CONTRACTI

SEQCENTIA

DE BEATA MARIA VIRGINE (,006;.

(Apnd Danielem, Tltesaurus hymnoloqicus, lom. III, pag. 30.

1. Ave, praeclara niaris siclla, in liicein genlium, A 9. Hinc inaiina verum Israclitis veris, veri Ab-
M.iria, divinitus orla. rahac filiis admiranlibus quondani Moysi quod lypus
2. Euge, Dei porta , qnoe non aperla, verilatis lti- (igurabat : jam nunc abducio velo datur perspici.
men, ipsum Solem jusliliae, indultim carne, ducis in Ora, virgo, nos illo pane coeli riignos eflici.
orbem. 10. Fac fontem dulccm, qucni in ricserlo pclra
3. Virgo decus mundi, Regina cocli, pricclecla ut proemonstravit, degustare cuni sinceia firie, renes-
sol, pulchra lunaris ut fulgor, agnpscc omncs le que coiislriiigi lotos in maii, angueni aeiieum in
diligentes. cruce spcculari.
4. Te plenam (ide, virgam alm;c slirpis Jesse na- 11. Fac igni sancto Palrisquc Verboquod, rtibus
scituram, priores desitleraveranl paircs et prophelar. ut flammam, lu portasti, virgo maler, facla pecu&Ii
5. Te lignum vilae, sancto roianle pncumaie pa- pelle discinclos pedc, iniuulos Iabiis corrieque pro-
rituram divini floris ainygdalum, signavit Gabriel. pinquare.
6. Tu Agnum, regem lorrae itoininatorcin, Moab- 12. Aurii nos, nam te Filius nihil neg.ius honoral.
lici de pctra deserti ad nionleni lilioc Sion Ira- 13. Salva nos, Jesu, pro qtiibus Virgo Malcr le
duxisti. orat.
7. Tiique ftirentem Leviatban, serpentcm tortuo ** 14. Da fonlein boni visere, da purae mentis ocu-
stimque et vectem collidens, damnoso crimine itinii- los in te dcligere.
dum exemisti. 15. Quo hausto, sapienliae saporem vilic valeat
8. Ilinc genlium nos reliquiae, luae sub culiu me- me*is inlclligere,
moriae mirum in modum qtiem es enixa propitiatio- 16. Chrisliaiiismi fidem operibus redimire, beato-
nisAgnum, regnaiilem coslo oelernaliler, devocanius que line ex hujus incolatu, socculi auctor, ad te
ad aram, maclandum myslerialiter. transire.
(1006) Hoc carmcn Hermanni.quod cum inAssum- desideraverunt. — 5. Ad. : In ligno quod eral in pa-
plione tuni in oinnihus feslivilalibiis B. Virginis de- radiso orlum est peccatum parenlum uosirorum, sie
canlabaliir, qiiamvis et vetuslorum laitdibus insigne opposilo modo Maria lignum vilw resuscitavit, quande
et in libris ecclesiasticis sit crcberrimum, mejudice Snlvalorem mundi produxit. Sed rcctiusi%HMmvilce
palmam forre omnino neqtiit. Longiorcs stropharum ad ipsam Mariain refcrendiim ctim Seb. Bramll, ita
ambiliis a sequniuiarum inilole alicni turbant lecto- Teulonice cantante : Diclt, hollz des Leben, auss
ruin animos, ilisplicet obscura atque conftisa vcr- lliau votn hymmel umbgeben hul cjefeucltlel,erteuch-
borum ac senlenliaruni roujbrmalio. Germanicam tet der geysl der feyst mandell verkitwiel Cabriet.
fecit caiitionem monachus Salisb. Ich gruss dich Roranle pneumate. Amat Ecclesia imagincm ricsittnp-
gerne meressterne aller chrislcnheit, ztt got uns bcleit lam rie vellerc Gcrieonis, rore per niiraciilum ma-
(Hoffmann D. K. S. 145) ac Sebast. Brandl : Ave riente, Judie. vi, 36 sq. Siepissinie ailhibita est in
durch leuchte Stem des meres, clc. (Wackernagel. p. Q carminibus Teulonicis, Wack. p. 101 : Muria klar
124.) — I. Is. XLII,6. Et dedi te in fadus poputi, in du pisl fiirwar figuritch woll pedeutenn Das kilzfell
lucem gentium. Ad. : Marig scribilur quinque lit eris fron, das Gideon Von gol siglich zu streilen Belzaich-
in quibus quinque mysteria bealce Virtjinis designan- net wurl. Christum inlanleni saepius appellari amy-
tnr. Per lilteram M intelligitur medialrix; secunda esl gdalum, hoc libi pateal cx loco Ntimer. xvn, 8 :
A, per quam intelligitur auxiliatrix. Tertict liaeraest Regressus Moses invenil genninasse virgam Aaron
R, per qttam inlelliguur reparalrix; quartal .perquam in domo Levi; el turgenlibus gemmiseruperanl flores,
iiilelligitur illuminatrix, quinta A, id esl adjtilrix.— qui foliis dilalalis in amygdalos deformali sitnt. Yirga
2. M. 11.cwli porta, vox ex liynino : Ave, marisslella esl typus Mariae,amygdalus Chrisii. Audias denique
desiimpta, qucm llermaunus iu duobtis primis clau- noslrae geniis poetas. Wack. p. 56 : Inin erde leite
sulis imiiatur. De porla non apcrta Wack. p. 61. Aaron eine gerle din gebar manditlon. Nuzze also
Ezecliteles porle, Diu nie warl iif cjclau, Dtir die der edite : Die sttezze hast du fure braili Muoier dne
kunec hertiche Wart itz tind in gcldn.—3. M. 14, mannes rdt, Sancla Mitria, p. 63i, Itinuht hel btucjt
fulgur. Canlic. vi, 9. Quw est isla, qua: progrediittr Iterr Aarons rut, da us ihr mandels frulhe ivul—dis
quasi—aurora consurgens, piilchra ut luna, electa ul ist gesin die macjclcjttt u. s. w. — 6. lla Isaias in
sol. 4. Fidem liabuit Maria seimoni Gabrielis : vaiicinio coiitra Moab (xvi, I) Enitlie Agnum, Do-
porro docet Gregorius in passione Doniini omnos mine, dominatorem lerrw tle pelra deserli ad montem
apostolns fidein pene amisisse, Mariam lamen in ftliw Sion. Hoc piophetico serinone praelcrmisso,
lide stabilem permansisse, ac icsurreciioneni Domiui niirifice sudarunl inlerprcles mullaque inania ex-
ut cerlissimutn quid exspectasse. M. 11. Ari Toir. cogitartiiU. — 7. Is. xxvu, 1 : Itt die ilta viskabic
415 CARMEN DE CONFLICTU OVIS ET LINI. 446

HERMANNI GONTRACTI

CARMEN

DE CONFLICTU OVIS ET LINL

(Edelcstand Du Meril, Pcesies tatines populaires, Paris, 1830, pag. 379)

rempore quo campi liiium solet berba vocari, \ ovis.

' Cum sibi
jam lelas spondet anus dubias, i >irecte saperes, consumi sponte rogares,
Stans jtixta posilo linum mirabar in arvo; Vel pede, vei polius subrula stercoribus;
Dum noriosa seges cor oculosque tenet, ' fivis ut intereas el ne sis esse laboras;
Talihus haerentem rapuit sibi lis nova mentcin, Tantum supplicio nasceris atqne nialot
Quam, quia digna stylo visa fuit, replico. (Juis queat in quaiilas rapieris dicere pcenas
De grege (grex aderal) paulum submota subintrat Fcemineis manibus vulsa solo penitus?
Calcalisque salis baec pede sternil ovis. I'rorsus ut inlereas, undisqucsolula pulresca
Jan salis altrilis post cursus incubat hcrbis; Nigros trunca prius perpetiere lactis;
Herbida dat gralum terra refrigcrium; I 'ost longum tcmpus ab aqtia transibis ad aestli",
Sicque jacens stiniplas revocans ut rumiiict escas Ut possis minui sicca labore Ievi.
Mittit ad os alia qttod redil inde via. 1laricolas varios, fories contusa lacertos
Herba (quis hoc credat? sed tniuis pene ministrat Prorsus lassiibis trilaque mallcolis.
Verba dolor magnus) non silel ulleiius. <^umjitin perdideris quod habebas ante vigoris,
LUNUM. Ibis focmineodedila ludibrio;
De lot quas cernis, inquit, comniunibus hcrbis, Q I n liguo tcnsutii, quod lalcin servit in usum,
Ut quid ad lios usus complacui polius, De ligno faclis ie fcrienl gladiis.
111quo congereres felcnti vellere sordes, ' )! quotics structam jaculis ex mille coronam
Q;iam pede conlereres, orequc poliuercs? Transibis! quolies proelereuiulogcmcs!
ovis. 1•er lam terribiles rapiens lua viscera rienles; 1
Ast, ail, in rdiquis cur parci debeal illis Te violenla manus mille Irahcl vicibiis.
Causa, quod aul bomini sunt cibus aul pccori? (Aiin nil rcstabil in le quod prenderc possil,
S d te, cum nullum tellus proriucat ari iisuui, IsiuJ supplicium tunc patiere novuin.
Si sapias, gaudes [/. gaurie] quod vcl ad ista pia- i tsiiinget solidas pauno pix illiia sctas,
[cs. Compositus oequis exterius slimulis.
LIXUM. Iloccscrulando tuas penilus penitusqtie medullas
Te pecoris bruli partem satis esse probasti; Coiisumenl tolum si quid erit reliquum.
Iloc tamen inlcrea vellere me releva , Ilerba morio viritlis frustra tumefacla superbis;
Quo spolianda velis notis post pauca jacehis Tunc (ot trita inoriis, nil nisi floccus cris.
^i'ciitis liidibiiuii), lcve pondus in aera rapluin,
Turpiter, ante luaevincta peries iloniiuoe.
Inierea lotas percurrens lorcipe lanas C Ulterius noli multiplicarc loqui.
Nec caudaevellus foeda relinquet anus; LINUM.
Tuuc erit in palulo scahies lua, corpore uu.lo, 1'arcius ipsa tamcn nostrum profiteris honorem,
Ullerius nuli mulliplicare loqui. Si bene disccrnis oniiiia quae loqueris.
Dominusin gladio suo duro et grandi el forlisuper Levia 1mm : was das becleut Mogen heut wir armen leut
tltan serpentemvectcmet super Leviathan serpenlem lor- licltawen schon al deckung an. Est catholicae devotio-
tuosumetoccidilcetumquiin mariesl Mariatr.iwpeperil ilis ul Cliristiani anle snmplioiiem saciaiiieuti pre-
Redemptoremeodemque cotlisit diabolum. llincfluxit c ibus aricant cuin angelos, niarlyres, sanclos, san-
cansueliido ex qua in figitris vel imaginibiis serpens <lasque, quolqtiol suni, lum bcatissimaui Virgineni,
viclus ac contritiis a pedibus Virgiuis triiiiiiplianrio c ranies ut divorum sulfiaganlibus precibus muniti,
conctdcalur.—S.M.l<d.qiiaes.\6.quosmodoes.M.ii. <ligni accipianl angelorum escam,. corpus Domfni,
Ad. Torr. revocamus. Gen.ium reliquiw Seb. Brautll: i;olissimiiin in hora mortis. Cf. Wack. p. 103. Er-
die von Heyden komme syni. Ut banc clatisulani birb, iunckfraw, vor meinem endl so icli wird all nnd
prorsus iulelligas, canoncm missa; mcnioria tibi rc- greyse Das lieilig wirttig sacramenl Werd mir zuainer
pelas. Qnilibel eniin sacerdos in celebrationc rnissae, s tieise. —II. Seil alias : ul flamma. M. II. mundos.
repetita passioi is Chrisli inemoria, eliam meino- iiliciil Moses discalcealus accessil ad* niiminis ligu-
riam agit beatae Virginis ac dicil : Coinmunicnnics et r ani alquc imagiuem, nos quoquc oporlcl pcdibus'
merioriam venerantes inprunis semper gloriosw Vir- uuriis, iriesl asxctilaribuscurisacdeliciis alienos, ad
ginis Muria. — 9. Ad. Abra S. Branrit : Von dir D c IIiii appropinquare, quein non amplius in figura sed
aussgat Des ware hymmetbrol, D.is vor ee dcm wcircn \<. icarualuiu coiispiciuius. — 14. Md. Ad. Nb. puros
tam Abrahe vom lnjmmel kctni, Pic gross wiiitcler
 447 BERMANNI CONTRACTI AUGIENSIS MONACHt
Na.ii labor btimanus, soiler3, ad lucra paraltis,
Pro qtio sic sudal non nihil esse putal;
Mille modis Iritum transferlur in horrea granum,
Cum per prcssurasexueril palcas.
Non cellas subcunt, non rcgcs anlca pascuiil
Quain carcant acinis libera vina suis.
Tunsio crebra paral quoil lempla suns lapis ornat;
Sic capiunl formas ligua riolata suas.
Vis, prcssura, cruces, toriiiciila,pcricul:i, ir.orlcs
PriCinia promeritas purificanl animas.
Stibsiriium lini quxril respublica iiiundi;
Publica causa pelil, publica cura colit.
ln coitunune roganl ac in communc laborant;
Unusquisque suis mc paral olliciis.
Unica rcs linum quam Condilor titilc doiium
Rebus mundanis post elemenla rieJit!
Sed quia me sub aquis solvi piilretlinc dicis,
In le verle luos, ut taccas, oculos.
A lurpi lurpis abslracta cadavere pellis
In lecluru trahilur sole ereinata riiu
Elsimul in cocto nigrcscit tola veneno;
Indurata subit balnca digna sihi.
Balnca sic farris el aquac confcctio putris;
Vilior in vili vase putrescis ihi.
Hic qui te mersit, quolics te fuste movebit,
Pferes dislorquci et caput hinc removet.
Taiitus enim sese fcelor protendil ubique
Ut fugianl ipsi socpedomum riomini!
Cidera quosileain, nam phirima caetera rcslant,
Ulterius noli multiplicarc loqui.
ovis.
Qutim te magnilices, quum de tc grantlia jactcs,
Si taceani, repulor forsilan inferior.
Sufliciunt hominum vilae duo maxima rcrum :
Frigora vcslis agens, esca famoni removens ;
Iliimaiiis rebus non est spes alicra prorsus :
Iloc iniinus geminum lolle vcl allcr ulriim.
Ulraqtie iiiitlit ovis, propellens frigora lanis,
Elicicns [l. que] cibos ubere nectarcos.
Pcrfundii totas grata dulceriine venas
lile reccns haustiis, dum liquor esl calidus;
Cum friget, trilam si vis rniscerc polciilam,
Mirans jurabis nectar adcssc Jovis.
111solidiim verles hoc, si mcriicamine ianges,
Estque per hoc ipsuiii dulce quod csl aciriuni;
Uquc super lignurn per densa coagula prcssum,
Aforma teretem susc pit eliigiem.
Si tenerum comedas, non rieeiit plena voluptas;
Si scrvare voles, lempora inttlia potcs.
Est ubi non modico datus indivisus oeuo
Solo jure suos coctus alil dominos.
Esl gens quac mixlo facilbinc sibi fercula lardo;
Vescilur et crudis crudior ipsa cibis.
Mille mcas vires pcrpendens Flandria sollers ,
Mille modis rerum lac facit ire mciim ,
lbec el inoblongum formans lac pingue butyriim
Non escam lantum, sed facit anliriolum,
I.actis et emerilo replens sua dolia succo,
Restans fiscellis jus adhibet paicris;
4'3
A, Quas ovis et quales muiido ferat utilitates.
Plura nec enumerat Flandria si cupiat.
LIMJM
Iliimanis rebns, neqtie enim tibi vera negaiKG?-,
Maxima simt vcslis el cibus, ut loqueris;
Sed sine te vestcs, sine le lac intindus haheret
Absque luo removens frigus el esnrieni.
In te pcr slultam quod vis iransferre rapinam,
Omnibus a reliquis iri removcre cupis,
Et dum lc laurias, imo Iauriare hibor.is,
Laus tua sil mtiliis inviriiosa uimis.
Qnis numerare queat ad vicluin quanla ministrat,
Omnia dans bomini larga manus Domini?
Quoi sint ad vesles qtiae riaiit animalia pclles?
Ingens aut iiullus, ul reor, est numcrus.
B Tu quoque teslis eris, si taiilum vera fateris,
Nostrum subsiriio digiiius essc tuo.
Multorum nunquam le contigit usus in escarn;
Lac quoque vcl pressum vel fugiuul liquidaffl,
Est tua eiim pcllis aut coclcra iauea veslis,
Spernittir aut vilis aut quia visa gravis.
Sic ove soepe carei semperque carere valere:,
Sed nunqtiam lino nudus haheiur homo ;
Dcnique lam gratum, tam delectabile donura,
Seciiin geslat bomo lempore perpetuo.
Gestal cum cura, cum solliciiuriine siimma,.
Astringit propius, applical interius;
Applicat inlcrius, nudos astriugil ad artus,
Tanquam dicai, Amo qtiod niihi sie socio.
Si nix aul imbcr, aut luiliiJus irruit acr,
^ Caulus, ovem noslram iradil ad obseqtiium.,
Te trariii venlis ohicilque lureulibus auris;
Tc nix perfundil, te quoquc grando qualit;
Sic intcmpestus quoties occurreril aestus
Ipsa pali flammas cogcris aerias.
Interca lenis pretiosaque linea veslis
Intus tuta lalcl, frigore, sole carel.
Tccta tegiiiit boniines, ligni proecordia corlcx;
Tecla suis uuclcis, et milii servit ovis.
Gloria magna libi! laclare quod Iioc ineruisij,
Ut nalura mcis te paret obscquiis.
ovis.
Pro le verba 1'aciset egel lua gloria verbis;
Quod decsl oificio, corrigis eloquio.
Sed fiuslra lenuas, imo lenuare laboras,
Tani communc bonum quori refugit ir.ixcrttn'..
Si dani ad vesles animalia pluriina pelles,
Pauca ferunlvellus, iiulla, reor, polius.
Lana, palet cunctis quod conferat ulililatis;
Pauca tamen rcfeiam, ne penilus sileam.
Per sc lana placet, pcr se nigrescil ct albet,
Per se muliipliccs sponte gcrit species :
Lana placei simplex : pcregrinos aride colores;
Fucos Assyrios exhibet el Tyrios,
Nam [/. non] lol habcnt species famosi vcllere Seres
Par quoque Corycio noslra figura croco.
Quanlum non sauguis, non sol, uonflanima rubescit
Tam rubeus rulilas veste, Biiianne, mea.
Dura -jutdem, lenuis sine flocco planaque vesiis,
 CARMEN DE CONFLICTUOVIS ET LINI.
449
Le:ris in altaclu ncc minus in iniuitu (sic).
\ Sic
Gallia, quain quondam veieres dixere Comatam,
Ad.til muliiplicetn velleribus speciem.
Gens variic mentis variaevull tegmina veslis,
Vcste probans animi mobilitate geri.
Millegerit varias hic in uno tegmine virgas,
Discolor ul virga, virga sit ut reliqua.
Eic reliquuin corpus albenli vellere lcclus,
Ilac virel, ast alia rubbens est manica.
Hic sua per geininas dum fimlit pallia caudas,
Rtisticus esl nisi sil discolor bacc alii;
Sed cnm niuliiplicis gens hacc tcgumenla coloris
Unusquisque suum comparct ad sludium,
Hanc tamen cgregium facil hoecprovincia pannum
Qui virel aut glaucus aut quasi cscrtilctis.
Has vestes dominis gcslandas,*Flandria, millis,
llas flocco crispans, lenitcr has solidans.
Tu fucare modis niea vcllera, Theutonc, ncscis;
Nec lamen ista manus est operosa minus.
Docto versatas lenues in pollice lanas
Transfers ad lenuis delicias operis.
Tinges, Rhene, leves pulchra nigredine ve>lcs,
Virginibus mitlis ordinibusque sacris.
Suevia dat rufos non lincto vcllcre pannos;
His regum pelles, his operit proceres.
Esl cotor e rufo, viridi conleclus et albo,
Quein flavtitn dicis si proprie loqttcris;
Hanc speciem paunis innalam sponle coloris,
Histcr, amanria paras regibus ad tunicas.
Nob.lis hacc nulli vesiis penelrabilis imbri,
Nil habet hoc majus munere Tlieutonicus.
Quod fulget variis dislincla coloribus iris,
Tol vesles pingis, o nica lana, modis.
Ilas ovis ei plura his affeit ulililales,
Quas homo mirari, sed numerare nequit.
LlMiU.
Ul laudetur ovis, species numerare coloris,
QIISCposcat raiio non penitus video.
Splendorenim cceli siius est, suus esl viror agri;
Quod nix albescil id decor cjus erit:
Sic diversorum sua laus esl forma coloruin ;
Nun sil ovis ; nunquid non color ullus eril?
Una quidein lini, sed qttic non acciriil illi
Exterius, siinplex, sponle placens species.
Tesle qiiidem miind:), species haec congrua Iino,
Et, qua lerra patei, noslra figtira placel.
Candida, solleinnis pretiosaque liuea veslis,
Congruakclitioe,nescia iristilioe;
Nec morlale genus solummodo veste muamus [hea- Talibus ergo viris est iuiiina lanca vcslis;
[mus,
lmmo dclicias conferimus varias.
Floribus intexiis, aliis subtilia signis,
Tergenriis mauibus linlea porrigimus.
Alha stiperpOsitis mundi mcnsalia rionis
Sunl epulis regum cullus ct aiixiliuin ;
Quo, si quis pannns casu subslcruat ovinos.
Escas offensi rcjicieulafiimi.
Molliier insenis ornans subsellia plumis,
Aiitis quos profert linea theca fovct.
430
', supcr cxtentum candcns dat lintea linum
Miilliler exslructis anihitiosa thoris.
His supciadde suis extra crispanlia villis
Ornamcnta, nivcs assimilare polcs.
Ditia ilepcnriciit quocslratum vela coronent:
Huicvivas species dinumerare potes.
Cui speciosa stiis lcntoiia nixa columnis,
Reguin divitias, aequiparare qucas?
Nomen et elfigics a papiiione iralicntcs
Quis rescret pannos, dona rotunda, meos?
Bellica coniposilis requiescunl agmina casliis;
Liberet hinc illuc expaliatur equus,
Linea gramineis exlciila palalia campis
Tu scis quam graluin danl procul inluitum.
His tectos domihiis non taedilttirbo vcl oesttts;
B Praestal prasidium, dulcc refrigerium.
Publica coinmoilitas, belli pacisque voluptas,
Significant majus spirituale dccus.
In capiiis cultum consiiinil foeniinalinum,
Ul laccam membris quotl (acil in rcliquis.
Quid jaclando refers ficri iua vellera vcsles?
Si jtibco, penilus non cril ulteritis.
Si viduae [/. diviriuoe]partcs panni, per frusta jacen-
[les;
Cum vcstem faciunt, qnomodo conveniunt?
Transit acus panmiin, inodicuin, mea inuiiera, filuin
Secum transfixo trajiciens oculo;
Hoc pacto viuclos unit mca gratia pannos
Ul veslem facianl ci speciem capiant.
Te quoliens Ievis locditscissura, rccurris
*-
Suppliciler noslra rurstis egens opera.
Tunc subniissa jaces, lunc sobria, luucnibil au.lcs
Dilaniata jacens noslraque riona pctens.
Ornalus rerum, juslissima gloria, liiium;
Quis numerare queal commoJa qiianta ferat?
ovis.
Multa qticiint riici slrepilu majora minori;
Magni, si posses, te, vidco, faccrcs.
Non libi communes soli, precor, asserclatiries;
Nos quoqtic, si sapias, parlicipare sinas.
Inier lot yesles, propor quia vestis adhoeres
llinc tc nngnilicas, plusque valcrc putas;
Sed nobis et in hoc contiugit gloria major,
Sanctorum iiuriis arlubus hacrcl ovis.
_ Qui munrium fiigiunt, qtii spe ccclcslia tanguut,
Quos sociat suinmo libera niens Doniino,
Ad iion f.rilaces qtiosjam conscripsii honores
In procercs cceli dextra beala Dei.
II;cc est quippe pio congrua propusito.
Hic linuin fugiunl, lanas ad corpora stringcnt,
Quoil, sihi ni scircnl utile, non facercnt.
Nostne corruplas pellis foctoribusauras
Dicehas loedi, si beuc coaimciuiiii;
Ut taccain veslcs, relirpias qiioquc commoriitsttfis
Quas habet h;cc peltis iisibusiii variis;
Deputet id prctio cujus soilertia digno,
Quod petitur saciis apta minislcriis?
Si iion scribanlur libris quac vcrba leguutur
 431 IIERMANNICONTRACTIAUGIENSIS MONACIH
Ordo sacer sanctae depcrit Ecclesitc.
liivcnient quali siiul omiics ordine jussi,
Ad lavacrum nascens, ad lumulum moricus?
Non jam praesttl erit, non Romae papa sedebit;
Solvetur synodus Ecclesheque gradus.
Proeterea quidquid sollertia grata reliquil,
Quod dedit .Egyptus, quod docet Assyrius;
Omnes poslremo res gestas a patre primo,
Quod fuit ante chaos, seria sive jocos;
Quod Phoebus niusas, musaeriocticre poelas;
Quoeralio stellas, quaevepolos movcat,
Quae metuenda malis, quae sunt speranda beatis;
Quid sit qui rebus praesidetipse Deus;
Oinnia novit ovis, per oves haec praecipilorbis;
Ipsa Dei Palris myslica novit ovis.
Vilior in loto pars, viscera, corpore noslro
Dttlcem danl usum deliciis honiiiiiim.
Quadam divina resonat dulcedine corda,
Aploevincla lyrae, psalterio, cylliaroe.
Expellit curas sonus hic et mitigat iras,
Anxia corda leval, laedia cuncta fugat.
Vis inimica fugit, possessaque corda rclinqtiit,
Cum hene docta manus excital hos sonilus.
Orpheus, Ampliion, cum musis Phoebus, Arion,
Dum cbordas feriunt, nomen ad astra fcrtint.
Neu sanctis operam pulet hanc v.leseere quisquam,
Qui stravil Goliath ejus amator erat.
Scx qualer cssc palres, cylharas phialasque le-
[nentes,
Anle Dei [/. ibronum] dicit pagina sacra thro-
[num /. (Dei) **•Quam
Collige quiri sit ovis cujuspars infuna ccelis
Suscipilur , sanclas exhilarans animas.
LIXUM.
Non opus esl verbis; oviuin halatibus ipsis
Quale melos fiat nescio quem lateat.
Cuiii paslae redcunt, tremulo stridore rcqnirunt
Quos laclent foetus ; qtiam placet ille sonus I
Quod parat inlerdum tergus sihi scriplor ovinum,
Est equidein quaevis gloria , sed facilis;
•ustior hxc vitulis, hoecgloria juslior haedis;
Ilocdoriimpellis aplior his sludiis.
Dcnique fac ovium minquam genus esse crealum,
Hos usus nunquid niundtis habere ncquil?
IKutlludibrio dignum reor esse profecto
Quod jactas : sanctis artubus bocret ovis.
Est equidem veriim, sed quid, precor, esse decorum P
Ipsa libi rcpulas corpora si crueias ?
Ut carnem reprimant, carncm perdura faliganl :
lnler dura satis essc nicretur ovis.
Quoeque molcsla ferunt, quac siut magis aspcra
[qiixrunl;
Ad victum cinercs , ad requiem lapides ;
Nunquid ob boc aliquis praeferri jure pulahit
Aut slralis lapides, aul cereri cinercs?
Ecclesiae langis mysleria, lerrea transis,
Ccelcsles jaclas cuiu palribus cytharas;
ln lauriesque luas velercs replicando figuras ,
Plecira manu forlis conimemoras iuvenis.
4.';2
A^ Qiianla feranl sacri lino proeconialihri
Forsilan ignoras, aul, pulo, dissiinulas.
In Moysislibris (Moysenrecipit canon omnis),
Imo lcgisti myslica multa geri;
Multos ipse Deus linum sihi poscil in usus;
Pauca lamen breviter commemorare placct.
<
Quaedornus insignis spatio meritove decoris,
Incircumscriptum quae capit aula Deum?
1Et taiiien ipsc sibi diclans hahitacula poni,
Liiiuiii praecipue quoeril in hoc opere;
1
Cortinas istum bis rfninque requirii in usum;
Ex bis quippe domus foederis eflicitiir.
IHas Moysi mandat de bysso lexere lorta ,
Et genus est lini mollis et egregii.
I Dei plenus venerando cum duce ccetus
Ille
B Tale per hospilium promeruere Deuin.
i hysso iorta vetatur foederisarca ,
Se
Fclix lam sacri cura ministerii!
£ rem riivinamvadens antistes ad aram ,
Ad
Significativis fulget in cxuviis.
I
Prima qiiidem manicis includit brachia striclis :
Huic poderis nomen ; tendit ad usque periein.
I quoqtie lalaris,sed dignior, altera vestis ;
Est
llliislr.il penilus hanc color aerius.
P habet ba-c manicas; dependent hujus ad oras
Non
AjptQprontixtis aurea mala polis.
F
Florihus et variis Abanelh speclabile gemmis;
Subligat has vestes halteus ille teres.
''
Inde tegens humeros ad renes pervenil Epholli
Iiiscriplas gcmmis fertque iribus geininis.
C logion Graecus, essin quoque dicit IIcbi;ens,
Quinia, minor spalio, dignior est merito.
B sex riislinctas formis et nomine gemmas
Bis
Prarierl haec vestis pectore ponlificis
0.
Qiiaiiuor orriinibus; trinas ordo capit unus ;
Tol litulat palres, quot numerat lapides.
"
Hinc caput exornal, sed non lamcn omne, thiara;
Ceu videas sphaeroedividuum mediac.
T
Tcgmina nec restant femorum quoe turpia velant,
Cum redit apta sacris hora minislcriis.
N sacra proposilo nil confert lamina noslro,
Nam
Iinpendens fronti nomen bahens Doniiui.
A reliqnas vestes, quas hic numeravimus, oinncs
At
De bysso fieri praecipit os Domini.
»»Ne
N sit ovis penitus lamen expers muneris biijus,
Hanc Moyseseliam quacrii ad hanc operani.
Prieparat ex ovium ruhricalo vellere lectum;
Id placel arcendis sordibus et pluviis ;
Itl lanquain ficltim ne sil mihi suspiciosum,
Iri
Tu dic assidue quod legis in Moyse.
ovis.
In libris Moysis revera plurima novi;
Plus lino libris invigilavil ovis :
N lu, vel nescis, vel si tescire fateris,
Nam
Quaerestanl caeca supprimis invidia.
Pcr Moysenplebi dans rilum sacrificaudi,
P1
Quid velit in rebus eligit ipse Deus
Munere purgandum mandans in lege rcatuiu,
M
Non Iinum penilus quxrit ad istud opus;
453 CARMEN DE CONFLICTU OVIS ET LINI.
Sollemni vero vel lempore quotidiano,
Placari nostri per sacra vult gcueris :
Si Dominum plebi vis, inquit, propiliari,
Maclabis geminos de grege lanigeros.
Unius ex illis mihi viscera lota cremahis,
Exit ab hoc fumo suavis odor Domino;
Alterius sacras fusus cruor eluit aras,
Poiitifices mundal ponlificumque slolas.
Praesulis baec eadem conspersio consecrat aurem ;
Ipsa pedem dextrum consecrat atqtte manutn ;
Nos sacramus eam quae sacrat caetera dexlrani,
Cuncta sacrat summi dexlera pontificis.
Cauda jubetur ovis fieri profeciio sacris,
Pars est Excelsi reliculum jecoris.
Nobis assiduum purgat synagoga realum,
Se rediinens agnis quolidie geminis.
Quid sacra commeniorem lotum vulgata per orbem, Iii
Quae quot verba ferunt, tot sacramenta gerunl?
Pressa domus Jacob graviler sub principe duro,
Fessa malis , geinitum dirigit ad Dominum ;
llle super regem sua signa manumque potcnlcm
Elevat, ut sancto laxet iter populo.
Nescia molliri proestat mens dtira tyranni
Atqtie decem plagas promeruit validas.
Tolo non potuit Nilo silis una levari,
Quotquot enim fuerant flumina sanguis erant.
Ad populi mensas, ad regis sirata vel escas
Intrat, ubique comes , rana, secunda lues.
Inde cttlex moto surrexit in aera limo ,
Morsibus assiduis musca molesta iiimis.
Quarta replet peslis gravioribus omnia muscis ;
Infesluni canibus id solet esse genus.
InviJiosa prius armentis et grege lellus ,
Clade gravi totis surda remansit agris.
Ulceribus subitis turgens ^Egyptius omnis
Islud idem passi quoerit opem medici;
Septima, dura manus : rumbis et grandine mixtus ,
Interimenshomines, turbo necat pecudes.
Quaesuperant pastoe segetes et ligna IociisLe ,
Grandine contusos depopulanlur agros ,
In Iriduo penilus quos fert non aspicit artus
Ad superos, stygias passus homo tenebras.
Per sexus omnes hominum pecorumque priores
iEgyptus plaga perdidit in decima.
A solio regis ad euin qui clausus in uinbris
Lugebat vincius , pervenit hic glariius.
Ne tam cominunis involveret omnia peslis ,
Ipse Deus dictat plebs sua quid facial.
Pignus , Hebroee, tibi memorabile posteritaii ,
Nepereas, inquit, masculus agnus eril.
Hoc milii libatum reverenler et ignibus assum ,
Hoc celer in faeto denle pedes avido.
Nec discinclus eris mea cum sacramenla vorabis,
Nec pede nudato, nec nisi cum baculo.
Restet ab bis sacris ne pars vel parva cavebis ;
Si tamen , hoc aliqua contigit, igne crcma ,
Nec quasi communem , temere jactate cruorein ;
Crvistat in hoc penitus sanguine vestra salus.
Hac sparsos sanie postes ac limen utrumque,
itbi
A Coclcra qiioeferiel dextera pracleriet.
F
Festa dies illtim quoiies redil annua fcstum ,
Iluic referel populo foedere perpctuo.
S sacrata piaepenetras mysteria causae,
Si
Non sine compuncto pcrcipishoec aninio.
E
Exsilii finis, oplalac catisa quielis,
Agnus promissac pignus eral patrioc.
C
Quod mare salvalo populo, Pbaraone necato,
Obsequii geuiinuin praestilil oflicium ;
C
Qiiodquc die nuijem meruil, quod noctibus .gncm
El panem coeli colloqiiiumque Dei ;
iAgmis causa fuit; rie quo cum denique desil '
Audilor dignus, plura loqui fugimus.
(Qtiiil sit ovis rcpulans et ovem rcverentcr honorans ,
Judice me , slultum corrige propositum.
"i L1NU.VI.
' causa recipi pro judice non solet hoslis,
Nec lis isla luo constal m arbitrio.
J
Jusla quirieni veleri non deesl rcverentia legi,
Nec pictas illis erral in eloquiis ;
'Seri tamen umbra fuil; praeter moralia
quidquid
Lex jubet illa vclus esse scias aliud.
'Legales umbras contemnimus alque (iguras ,
Ad lucem sanctoe vertimur Ecclesiae.
' nobisejus communis judicel usus,
De
Quem fidei celcbres instituere duces.
(
Quod linuni sacras circumdat vesiibus aras ,
Nec magnifacio, r.ec nihil esse puto.
IDenique purgati parsabjeclissima lini ,
Ad loca sacra piis excubat ofliciis.
n
1
Partilis vicibus, quod sol splendendo diebus,
Id peragit linum noctibus oflicium.
1 manufactis splendor dans lumina templis;
Iste
Tu nosti melius quid gerat interius.
<
Cum sacra faclurus sacra sumil legmina praesui,
Quis locus esl lanis ejus in exiiviis ?
'Vestes praetereo
quas nominat usus ab albo
Et quoesacratos rile legunt humeros ;
1Ejus uiraque manu solleninis tempore cullus
De lino faclis alhicat exuviis.
>
Sacro ferl eliam crispanti vertice milram
Ne lino vel in hac parle sui careal,
1 lino faclain , mersus baptismate, milram
De
Pignus homo vitoe suscipit in capitc ;
JJj ISupplet baptismum praceptaque munera linum,
Iiuroituinque sacram pandil in Ecclesiam.
<
Omen erit felix , quotics in vestibus albis
Somnia dileclas oblulerunt animas.
<
Quid nisi mnerores, curas, aliquosve labores,
Quod mihi siguilicei lanea veslis habet.
'Coelicola;lerris parere leguntur in alhis ,
Si quolies veniunt nuntia lsela ferunl.
Desifin Iioc eliam lua ne tibi gloria, quidam
Angelus est nigris semperin exuviis.
Plurima, conlinui revolutis mensibus anni,
* A Christo dicltis, fesla colit populus ;
Sed tunc praecipua fervcl devotio cura
Cum sit proecipuaementio laeliliae;
Tuncpenitus, penilds seleroa lege cavelur,
 l.-tf IIERMANNI CONTRACTI ALC. MON. CARMF.NDE CONFLICTU, ETC.
Ne temcret sacros vestis ovina choros.
Tunc quoque , riivinocandenlc per omnia lino ,
Longins a sinctis pulsa rcccriil ovis.
Tunc ctiam , de quo libi plaudis, lanigcr, ordo,
Laniger ordo tuus cui ptacct bic habitus,
Desupcr induto solci hunc abscondere lino ;
Vcstes infauslas dissimulanrio negiu.
Quilibet iiicaiitus sancti consonia coetus
Si procsumit ovis horriJus cxuviis ,
Prolinus Iiuiic animo vehit oniinc saucia maisto
Concio sacra fugai a slatione sua.
Angelicas veslcs feslo candore nilcnles
Veste prof.inari non paliunturovis ,
Nin jocus bacc aliquis , non lex jubel ista forcnsis ;
Scd riius sancta sanxit in Ecclesia
Quac quidnani faclo moncat vcl clamet in isto ,
Hoc eliam medii mcns capit ingcnii.
Ad boua iiulla malis locus esl, ari sancta prnfauis,
Trislibus el hclis res siinul esse nequii.
Jam nisi pro vcnia noli milii funrierc verba,
Ut supplcx parci promcreare tibi;
Ne morio le vinci purieal sub juriicc lali,
Jiiriicio sanctae vincimiis Ecclesioc. —
Hic ovis, opprobrio laetli lestala, silentto
Erubuit, tandem subriitli! isla tamen.
ovis.
Nec nos diffugimus hoc uti judice, ctijus
Esl agmis sponstis ct pater et domiuus.
Cum sacra factiirus sacra siimit lcgmina praesul,
Dignior exslat ovis ejus in cxuviis.
Ecclcsias sanclas quas malrcs uoininal usus
Vcl vilae inerito, vcl fidci scnio,
Munere majoris illas exlollil honoris
Pallia Roma siium dans pcr aposlolicum ;
Plenum sacralis palet hoc insigne decoris
Alque super reliquas cminet exuvias;
Simplex a dexlra, dttplex a parte sinislra, „
Penilens ex humcris, mystica dona geril.
Plurima, coiilinui rcvolutis mcnsihus amii,
A Cliristo diclus fesla colit populus;
Sed liinc praccipua fervct ricvoliocura
Cuiii sii praeciptiaemcntio lacliliae.
Scriuhis otliciis devoiae gautiia mcntis
Tuncapcril proprium quisquc pcr obsequium;
Nilarieosacri teslaliir gauriia fes>li
Quiini sacra feslivis clara doinus lilulis;
Tunc prcliosa suis stirginil, aulii-a figtiris
Ac in se raplis ora teiieul auimis;
Tunc operosa suis llispana tapctia vitlis
Hinc rubeas, viriries inrie feriinl specics ;
Ttinc slatio sacri, tnnc ipsa sedilia clcri
Demulceiiloculos munere lecla meo;
Ex solo docltis noslri splcndore parattis
Percipiel celebrem quilihet esse diem.
Ecclcsiis scptcni lottim vulganda per orbcm
Scribit dilcctus myslica, Chrislc, tuus.
Haecdivina piis oracula plena figuris
dcbel cura suscipit Ecclesia ;
' Qua
Sed iiiliil esl quod sic pictas ampiectitur iluc
45C
\ L Quain lauries agni quoncelehranlur ibi.
Quem vidi posiluin myslcria maxima lihrucs
Impleliant inlus, inquil, ct cxtcrius;
Ncmo lamen clausi signacula solverc libii
Et quac vcrba ferat pandere dignus erat.
Noliliic miindi niystcria lanta ncgaii
Cum flerem : Noli, vox ait una niihi;
Mtincra quoenicriti negat iuiperfeciio carni
Illc suhirc potest cui dolus oinnis abest.
Iliuc veluloccisi spccies apparuil agni
Liimiiihiis scplem, cornibus cl toiidctn ;
At pulclier nttmcio, nicriiis pulchcrriinus ordo
Patriim viginti quattiior aslal ci;
Hunc quoque qiioccclcbrant animalia qiiatluor astant
Sedulilale pia, vir, leo, bos, aquila.
BI Quaercnti librum cado lcrroeqiie negatum
Porrexit magni dextra scdeniis ei.
Affcctu lacito, pia gauriia munerc lanlo
Ille Dei populns non tenet ulteiins.
Corpora prosternuni; in latides ora resolvunt;
II soniis acylharis ac orior apbialis.
Esi, aiunt, agnus hoc lungi miincre riignus ;
Nos moriendo Dei rcdriidit agntis ci.
0 veie magnum tibi, Irux leo, rapia per agnuiu
Nalio, lingtia, irihus, nec sacer est populus.
Vocibus cl dignis istorum consonat omnis
Illius excelsaecuria militiac;
Qui nulli numcro coelestis subjacel ordo,
Laudes mcntc pari concinil, Agne, libi.
Voces multiplicanl quibus airia suinma resnltant
C> Et labor hic felix laedianulla capit.
Gloria, majcstas, honor et divina potcstas
Dcbentur merilis, Agne perenipic, tuis.
Agne, libi teilus, libi suhdila servit abyssus;
Tu regis, Agne, polos infcrinsipic cliaos;
Agnc, tui juris li;cc sinl cl quidquid iu illis ;
Talia sratuitae proemia niortis hahe.
Collige quid paucis feral h:cc senieiilia verbis
Et vel niinc, agno juriice, ceJe polo.
Si partem reriini numeras in caelera linum,
Agno jure subcst, qni facit omne quod est.
Ambiguaevocis ne plus crrore Iraharis,
liic agnus Deus esl; hoc tcnct alma fides.
Si cupis ad veniam, tibi dux cro ; lu modo linrram
Magniloquam sano corrigc consilio.
Possuni ctincla libi suffragia nos.ra mereri;
Saepe Denm miseris conciliavit ovis.—
Hic slupuit primum lcmiilqiic silcntia liiium;
Indc recollecio subdidil baccauimo.
LINUH.
Ccrla fides nohis cominendal riicta Jobannis,
Proc reliquis caro debita discipulo;
Desipit ille lamen, neque langit incnle Joba'i32m,
Foetiimsi quis ovis crcdit incsse pnlis.
Ridicuhiin vere si sancli vcrh.i prophctac
Ingcnio [/. ei] leiieri conle c.ipis pueri.
Alitibus iiunquid pceorique ferisque paravit
Rcgna superna Dcus perpeluiimque decus?
Inler vivcntes soli ratione vigentcs,
4*7 S. LEO IX PAPA. — PROLEG. — VITA-S. LEONiS. - MONITUM.
II IS sedes adcuni, hanc requiem capiunt
llasias c coelosummisit visio Petro,
lnter ccclicolas has idco reputas?
Est aliqnid porro cur se similaveril agno,
>\;c lamen ipse luiit veliera factusovis.
Si^iiificativaiiispeciem vidisse prophelam
Jus erat, id lypicisconveuii cloquiis.
Si riebetur ovi pro miinere gloria lali,
Et propter noinen verniis habebil idem ;
Tiim quoque serpentis, luin noininc soepeleonis
Sigiiificamuscum, scd tanien est iicutniin.
Si'ri pia divino non deesl revercnlia lino ;
Quain res vera facit, 110:1vctus unihra paiit,
Iliinc, nisi quod noslriiin my.Ucrialanta rclalum
Transcciiilunt, brcvilcr co:nmemorarc placel.
inlerea cordi lu suggere, Christe vel ori
llli qui sapiai, htiic quoquc qtiid rcferat.
Vera Deo Palri Dcus hostia; Filius illi
Arbore reslituil, arbore quod periii.
Ante Creatorem grattim riirexit odorcin
Fumiis quem talis victima sponle rieriit.
H istia Christus erat, Christus tanien ipse lilabat;
A Dominofacliim, corria slupent nominuni.
Ilic scmel oblatus solvit quoscuiique reatus,
Traxit homo proprio seu generis vitio.
Hoslem delusum, mors Iiacceludere nonJuin
Desimt, ablalis quotidie spoliis.
Illa facit virtus modo sofi|icresurgere rursus
Mortibus absorplat inimmeris animas.
Ilec quasi praeleriias.jam iersilgratia culpas
Iti iioiiduni natis Ecclesitc pnpulis.
Quos primus habiiit, quos landcm mundus hahcbil
458
A Elcctos oinncs liberat ista lidcs.
Ille semel fusus redimendi sanguis ad usus
Furiditui in sancta soepiusEcclcsia.
Quod, duce pcrfidia, lunc nalio fecit iniqua,
Per pietatis opus transiit in melius.
Diviriit iste calix illius dona liquoiis,
Q110profusa fuil lancea quaepupugit.
Qua pielate Deum celavit corpore loium,
Ilac tcgil humanis haecsacra nuuc oculis.
Exhorrerel hoino carnes cum sanguine crudo
Et consaiignineos nollet inire cibos
Crede tamen pcnitus, versis a'b origine rebus,
Esse creaturas liaecelementa novas ;
Ni forct lioc aliud, neqtiaquam sumcret illud
Vel nialus ad pcenam, vel bonus ad veniam.
B Non animas alerel, si rjanis corporis osset,
Ncc mala compunclo lergercl ex animo.
Non vires homini ferret, non lolleret hosli,
Non carnem nientis subderet impcriis.
0 quam siinl tuli, quam carnis lcge soluti,
Qiiam sibi dissimilcs, his epulis homincs !
Ebria corda pio rapit ad cceleslia volo,
Si fuerit sumpius, ut decel, iste cibus.
Quid miraris honio ? Deus est in corpore vero;
Unde prius reJimit, inde modo relicit.
His lamen in verbis ridei sapientia carnis
El diviua suis subdere vult regulis (sic).
Dicunt : Quap ralio, quis in bis ricprenditur orrio?
Ore iiolunt (volunl?) illi clauJere jura Dei
Elrium, qtiem nequeunl lnonlcm transccntlcrc, l:m-
C [giini •
(Cwtera desunl.)

ANNODOMtNIMUV.

SANCTUS LEO IX
PONTIFEX ROMANUS.

PROLEGOMENA.

SANCTI LEOMS VITA

Auctore Wiberto wquali.

(ApuJ Mabill., Acta SS. ord. S. Beued., Siec. VI, parle 11,p. 49.;

OBSERVATIONES mJEYUE.

l.Praeter atictores qm summorum pontificumgesta D antcquani ad sedem aposlolicam proveheretur, ges-

scripscrunt, nonnulli beati Leonis IX Yitam seorsim serat, Romanis rclinqiicns, ut ipscmel in prologo
eriirieie. Wiberlus, ejus in episcopatu TtiUensi ar- loquitiir, <7«posteris transmittere quw papa liomauns
chiJiaconus.primo uiiuni libruin cJiriil dciisquoc ille, egissct. Verum postca muiala senleiuia, libruni al-
PATROL.CXLIM. 13
 459 S. LEO IX PAPA. 4G0
lerum pnmo adjunxil, in quo ea quoe beattis vir Ai gruenlibus negoiiis dala occasione cJiilit, ad Mi-
iisque ad mortem peregit, fusius exponit. Anctnr chaelem CoerulariumConslanlinopolilamim patriar-
anonynius, cl ipse quidem leslis oculalus, historiain cham non semel scripsil, ut eum acl pacem intcr
morlis ejusdem conscripsit, in qua accurate ct par- GraccosctLalinos conciliamlam adhorlaretur; cum-
tieiilalim narrat quo pacto beatus ponlifex morti pro- tptc ille iioluissel a calumniis quas in Romanam
ximus sese (oto triduo ad ipsam ohciindam prnopaia- Ecclesiam evomcbat abstincre, cuin laii-lem per le-
veril; lum subjungit aliqtiot miracula, quoeslatim galos suos, quos ea de causa Consiantinopoliniinisit,
post ejus obitum edita sunt. Hanc historiam ex ve- e sede cxturbavit; cujus scntcntiani cxsecuiioni
lusiissimo codice Ecclesiae BeneveiUanoe, litteris mamlari voluil impcralor, qui euiiiricm Michaclem
Langobardicis exarato, puhlici juris fccit Ferdinan- in cxsilium rieporlari jussil. Non minus laboravit
dus Ughellus in Italia sacra, tomo VIII, ubi de Bene- piissimus pontifex in simoniacis et uxoralis prcsby-
venianis episcopis agil. Invcnimus practerea in nis. leris exslirpandis. lslorum occasionc dccrclum cele-
coriiccarcbiiBonaslerii Remigiani apud Remos ano- bre cdidit, qnod a Pelro Damiani laudatur.in cpi-
nynii ciijusdam collectionem miraculorum, Vita; slola ad Cunibertum episcopum Tauiinenscni, in-
beati ponlificis a Wibcrlo scriptac subjiinciam, in serta opusculo 18 ejus Operum nova; editionis; quo
qua miracula complura narrantur, quoeari ejus lu- '*I scilicel caiilum esl ut quwcttnquedamnabiles femina
inuhini paulo post illius mortem palrala fueranl. inlra Bomana mania rkpjrircnlur presbyleris prosli-
Qiiorum qmriem duorum anonymorum opuscula, tttlw, exiunc et deincepsLateranensi pulalio adjudiccf-
cum aliis item miraculis ex variis codicibus descri- renlur nncillw. Conlra uiriiinque vilium inuliis iu
pta, in unum consarcinavit Godefridus Ilenscbciiius, conciliis acium est, sub Leone ejiisqucsiiccessoribus,
eaque cdidil die 19 Aprilis Bollandiani simul ciun ut viriere cst in conciliortim collcclionibus, ubi ciiani
Vila a Wiberto descripta. Ad hxc Bruno Signiensis epistolac beali ponlificis, quas morio lautlabainus,
episcopus Vilam beali Leonis conscripsil, qu:e inler eriila1 habcnlur.
alia ejusdem Brunonis Opera lypis vulgala est. Proc- 5. Beiengarium archidiaconum Andegavenscm ,
lcrea, ul plurimos auclores omiitam, qui dc aliquot qui ronlra rcaleni prasentiam corporis Cliristi Do-
cjusdem sancti viri gestis dala occasiouc scripseruul, iiiini in cucharistia iusurgchal, bealiis Leo ab ccclc-
Anselmus monachus sancti Rcinigii Remensis libcl- siastica commuiiioiie reniovii. Ila? contioversioeoc-
lum edidit sub nomine Iliiierarii pap;e Lconis IX, in casionem prxhueiunt varias syuodos congregaiitli
quo referl ca qux beatus ponlifex anno 1049 variis ac erieiuli professionis (iriei foriniilas, quibus firici
in Germanioe cl Galliae locis palravil, potissimiini catholicac intcgrilas sarlalecia servaretur; sc.l rie
Remis, ubi arcbimonasterii sancti Remigii ecclcsiam C his alias. Hic vero observasse sufficial quanla fuerit
dedicavil, ac in ea concilium habuit gcncrale. Dc- poiililicis noslri vigilaniia in iis tiim quoead eccle-
niquc Desidcriiis Casinensis abbas, qui poslca sub siaslicam riisciplinam slabilientlani, tiim qu:c a.l
Victoris III noniinc suinmus poiiiifex fuii, libro iu lucndain reclam firiem perliiiebant. Unrie iniruni
Dialogoruni nonnulla ejiisdem sancti viri gesla et non est si Victor 111in ejus laudein asseruerit ab c<>
iniracula narravit. Vcrum ex iis omnibiis auctori- omnia ccclesiastica renovala fuisse, novanu;ue hi-
bus suflicere nobis vistim est, binos Wibertt lihros ccni. cx quo poiilificaiiim assumpsit, visam es.-e
hic edcre, cuin anonymi opusculo, quod ex Ughcili inunrio exoriri; sed illuslrius est tanti ponlilicis
llalia sacra morio laudavimns. Coelera qui cupit, testimoiiiiim, quam ut ipsuin hic iutegruni non re-
adeat Bollahduuiad diem 19 Aprilis. Si quac lanicn fcramus. Ihcc ilaque suut ejtis veiba, qiia: quibm,-
in aliis auctoribus observalione digna occnrrerii.l dam miraculis a beato Leonc pairatis priemiilit in
quse ad beati pnnlificis acta illuslranda conferrc va- lihro lerlio Dialogoruni : « Leo, rie quo nobis cst
leant, ea pro opporlunitalc in nolulis ad Vitoelex- sernio prae mauibus, vir per oiiinia aposlolicus, re-
tum, aul in his obscrvationibus proeviis relcrre ntn gali genere orlus, sapienlia piocriilus, religiouc con-
omiltemus. spicuus, oiuniquc ecclesiastica doctrina appriino
2. Quanta solliciliulirieEcclesiam sihi a Deo com- " eruditus, ac qui, quemadmodum scriplum est, ccrpii
missam bcatus ponlifex guhermtveril, probant prac- invocare nomen Domini : quemque etiam vidi, cjus-
ter libellum quem ab co conlra Graecosediium lau- que familiarilatem habere mcrui; soepeetiam co in
dat Wiberlus, complures iiiteroe quas ad varios ecclesia missas celebranle, cum illo ari divinum al-
orbis Cbrisliani cpiscopos conscripsit. Ex iis quac- lare sacris indutus vestibus steli, eiquc Evangeliiiiii
dam habcntur ad Africanos ad sublevandum islius legi. A quo omnia ecclebiasiica siudia renovala ; c
tam celebris olim Ecclesioe stalum, quocsub Barha- reslaurata, novaquc lux mundo visa est exoriri. II :c
rorum lyrannide genicbal; ali:c ad Gallos, Germanos sacpe sacerdotale concilium advocans, sacerdoies,
et Ilalos datae suni ari disciplinam ecclesiasticam diaconos et rcliquos clericos no:i regularitcr orriina-
restiluendam; nonnullac ad Antiochcnum patriar- los removit, et in corum locis ad veri cl summi Dci
cham, ut eum in apostolicae sedis ohedientia confir- ciillum, qui dignc minislrare posscnt, constituii.
marel; aliae ad imperatorem Constantinum Mono- Quolidie quoquc pcr sc suosqtie tliscipulos ubique
inachttm, ejus animi in recla fiilc firmandi gralia: missos populis viam Doinini, lilleris et verbis pra1-
denique ut cictcras oniittain, quas pro variis in- idicans, oslenriebal, qui per apo lolicam vilam sem-
4Ci PROLEG. - VITA S. LF.ONIS. - MONITUM. &$

pcr jjradicns, aposiolicos ciam viros in miracuiis \ bus h aliisque majoris niomeiiti negotiis gcrendis ad-*
esi iiuilatus. De quo quiriem plura auriire me con- hliibuit, vcl qnos ad episeopales sedcs eVexit; deniqtie
igit, i etc. Ilis pancis vcrbis Vicior-absolvit suin- ciiin ci csset morli proximus, Richcrium Casinensem
iv.amclngii beali Leonis, qni simililcr Io/«m Galliam abhateni
a acceisivit, ul Roniani rerieuiulo eum habe--
illnminasse riicitur in teslauiento Orialrici praipositi ret ri iiincris sociiim. Sed quid ejns rci argiimcnla
Ecclssioc Remcnsis, ubi (anla cum cloqucntiae vi aliunric a qiiserimus, cum ipse bealus pontifcx morli
roiitra pravos ecclcsiasiicorum mores in concilio proximus p se monachiim fuisse riiserlis verbis di-
Rcniensi tlisseruisse menioralur, til mulli ejus vcr- xeril?x Cellam, inqitit, quam monucltusincolui, ctc,
bis peitcrriti heuefieia, eliam quoe Iegitime ohli- aapuri anonymiiin in relaiiohc ejus morlis, quam post
nnerant, dimillere cogilavcrint. Ex his se fuisse eejiis Vilam exliihcbinuis, iiiini.4. llinc mirtim non cst
liileiiir Oriiilricus, qui eiriem coucilio intcrerat. si s injurias moiiachis irrogalas sibi ipsi faclas dice-
Tcsiis esl Leo Marsicauus lihro n Chronici Casinen- rret, ul ipse ail in epistola ad Stcplianum rioniiiiiiii»
C
sis cap. 88« cuuidein bealum pontificem, quandiu Casielli-Novi, quam cuiii adbuc csset Tullensiuni
Romoeinoraius est, solitum fuisse tribus diebus per eepiscopus scripsit. Hahetur apud Perardum in col-
hebdomadam, c Lalcranensi ecclcsia nsque ad san- lectione l chartaruni Burgundicanini; at in cliarta pro
ciuni Pelriiiii, privalo habilu ac nudis pcriibus, cum 8 cella
c Berliniacooeurtis ibideni, sic loquiluf : « Cum
duobiisaultrihus clericis, itociu, psallendo et oranJo, r. priinum divina clcmcntia ine ad ponlificaliis hono-
pergere. Hisioriam sanctimnnialis ciijusdam, bcati rem r provexit, niox anhelare coepi ad rcslauratioiicni
Leonis amiiae,quaesigno crucis diabolum fugaverat, mea? r Ecclesioe, ac monastici ordinis rcligionCni, aut
refert Petrus Damiani iu opuseulo 47, cap. 3 el 4, ubi i erat, augmentare, aut uhi perieral, pro posse
quam ex ore beati Leonis IX papw ah Adhelaide au- meo r rcciiperare. i
gusla audilam fuisse leslatur. Sed de his salis. 5. Jam vero si de beneticiis qtiibus monasteria
4. Diibiiant noiinulli an unquam beatus Lco pro- noslra , beatus pontifex cumulavil, loqui liheat, in-
fcssionem nionaslicam cniiserit : certe hunc ordini numera i propemodum fuerunt. Casinensi abbali san-
nosiro ascribunl praeter Benedictinos scriplores ple- (daliorum, dalmaticoect chiiolliccanim ustim peinii-
riqtie etiam exleri; id ipsuni discite atliiinat Trithe- < sit; nionasterium Saxonauum intra Romanam urbem
mius in Chronico Hirsaugiensi ad annuin 1048, uhi eisdem < Casincnsibus subjecit , eisque Terracinense
sic Iiabet: i Brufio episcopus Tullcnsis... eral filius inoiiaslerium
i confirmavil ac navcm in Roinano
coniiiis de Elingem, et monachus ordinis noslri. i porlu j liberam concessit atque alia niuita in eorum
Bollandiaui lameii, qui se oplare aiuut in observa- graliam j procslitit, quoe apud Lconem Marsicanuin
lione proevia ul lantus potuifex inler ordinis Bene- C ]libro secundo referiintur. Sublaccnse monaslcritim,
diciiui almnnos recenscri possit, postea in notis ad ab invasorc ferc. rieslrucium, in pristinum stalum
caput S Viloe per Wibertum scriploe, dicuiit virieri restiluit. In Gallia Corbeiensis, RcinigiaiiiRcniensis,
sibi ex Wiberli verbis colligi facile possc Lconem iCluniacensis, saneti Arnulfi Metensis , Casac Dei
Beneriiclinis nequaqiiam esse ascribendum, ciim sic aliorumque monasleriorum praerogativas coufirma-
loqiialur : i Porro sequenlia lecturi desitient pro- vit et eoruni possessiones asseruit. Monasleria suae
fcclo miiari hunc potius per sancluin Benedictum dioeceseos, arivocalo bcalo Willc mo abbate lunc
qnani per aliuni quenilibet sanctorum, sos-pilalcre- celebri,ari regulae Bcncdiclinaeprnxiin accuralamrc-
stitultim, ubi volveute sermonis rota perpendere vocavit.Niitla est lerme iu orbe Christiano provincia
polerunl ex paucis qtianlo zelo pii amoris erga mo- in qua ccclesiam aliquam ordinis nostri non dcdi-
nachoruin insiiluiioncm el correclioncm flagrave- cavcril et privilegiis munierit. In Hirsaugiensi mo-
rii. i Yeriim luec verba heali viri monasticae pro- naslerio , tpiod ab annis quadraginta el oclo dc-
fessioni non ariversanlur, quoeoplinie ciim illo sancti slrucluin fiicral , sub aiialhcmalis judicio niona-
pontilicis in reni nionaslicam siudio coalticrit. Certe chos rcstitui imperavit, ul ftisius cxponit Triilieinius
noslroriiiii causae favcnl plcraque sancii pontificis in cjusdein loci Chronico. De eadcm re scripsit
gesta. Eteiiim vix exlra noslra monasteria in itinc- ' chronograpluis Magdeburgensis , qnein penes nos
rihtts, quocsane ah eo frequeiitcr facta fucruiit, ho- ms. habemus, ad aiiiium 1048, ubi eiiam, inlcr alia
spiiabaiur; cl ciim in iiionasieriis versabalnr, potis- Leonis gcsla, inemorat clevalionem e lunuilo corpo-
simuiii in prxcipttis, capiiulo inlererat el refectorio ris sancta; Ricbardis imperatricis in cceuobio virgi-
ciiai ciEleris monachis. Sic Remis peracla basilicaa nuni apnd Anrielauuiin Alsalia, quori ipsa funriavc-
arcliiinoiiiislerii Remigiani de.iicatioiie, ac solulo ral. Iriem ponlifcx Edtiarrium regcm Angloruin a
eoncilio, in capitulttm venit atque a fratribtis societa- volo P.omam petendi ahsolvit, modo pecunias, quas
lem petiit el accepit. In monte Casino cum riies essct in itiueiC cxpendisset, conferrel ad monasleriiim
Sabbati, manriatofralrum adfuil, pedesque duodecim aliquori, vel de novo excitanrium, vel restaiirandum.
monachis lavii, a quihus vicissiin et ipse loius est; Illius ea dc re epislola cxslat apud Spelm.innuni
postca in rcfeclorium quoque ingressus communcm lomo IConciliorum Angliaa, et apuri Labbeum tomo
ciiiii aliis rcfeclionem accepit, nt narral Leo Chro- IX Conciliorum gencralium.
nici Casinciisislibro n, cap. 85. Omitlo ordinis noslri 6. Nibil vcro niirum csl si tanta fucrit beali pon-
iiionacbos, quos e monasteriis eductos in legalioni- lificis in orJiiiem nostrum propcnsio, cum eam
jure
463 S. LEO IX PAPA. 4C4
qaasi hxrcdiiario o parcntihiis suis acceperit. ii \ Idem auclor, libro iv, cap. 2I,|omisso Lutrensi mo-
eniiii non solum sua, seJ et se ipsos sub habilu inaslcrio, iriaalia a beati Leonispapas palre aeriificala
monaslico serviendos Deo consccravere. Utrumque <el riolata fuisse scrihit. El quidem Lutreuse mo-
disertis verbis habel Wibertus, cap. 1, licet quibus id iiiasterium ante annos Tere qiiadringcnlos a beato
in Iocis faclum fuerit non cxprcsserit, At in Alior- ]Deicolo construciiim fuerat, sacculo septimo incunle.
liensi cosnobio, quod a beati Leonis parentibus con- \l beali poiuificis parentes et ejus avi, ul loquitur
diliim fuisse idem auclor affirmal, visilur veius Wibertus, ad ipstim rcstatirandum nonniliil con-
oralorinm beato Grcgorio sacrum, in quo iidem ferre poluerunt, decimo sacculo labeiilc, quo lem-
parenles beati ponlificis , loci sciliccl fundalores, >pore, ut refert auctor Vitae cjusdcm sancli Dcicoli,
sepulti memoranlur; in Necrologio autem quod Lulrcnse cflenobium,.quod devastatuni fuerat, rcslau-
ihidcm viriiinus haec liabenttir die 4 Seplembris : ralum cst ab Hugone comile, poslea monacho,
i Ob. Hebcrbardus comes, qui requiescit in sununo et ejus liliis. Ea de re Otlonis Magni praeceptuni
clipro; item, domina Bertha comitissa ejus uxor; exsiat in favorem Baldramni, qui ibidem abbas
item, Hugo comcs ct nionachiis hujus loci, qui rc- inslilulus fuit. Subsistit hodieque monasterium Lu-
quiescit ante altare sancti Grcgorii in capella; trense, vulgo Ltire dictum, in dioecesi Bisnntina,
item, Hugo conies frater proeriictiHugonis, qui re- B quod unicum cuiii Murhacensi mouaslcrio ahbalem
quicscil in hoc monasterio. Hi fuerunt fundaiores babel, iia lamen ut ille ahbas in comiliis iiuperii
monaslerii. i Habeiil ejusdem loci monachi bullam, inter principes duobus suffragiis gaudeat; sed pace
cujus apographum vidimus , qua beatus pontifex intcr imperium et Galliam anno 1697 sancita, ea
onuiia bona a stiis parentibiis eidcm monasterio omnia quae cilra Rhentim sila sunl ad Francorum
collata confirmat ca lege ut snb regula beati Be- iniperium pcrtinere debent, ac sic utrumque illud
nedicti perseveraret. De Helvide vero ejus matre monaslerium bodie sub Gallica dilione situm cst.
scribil Joannes de Bayon in Hisloria Medianensis Hissa ctiam nunc priscum nomen retinet, vulgo
monaslerii quod, cum bellum inler Henricum Cae- Hesse, una circiter leuca dislans a Sarburgo (Sur-
sarem et Theodoncuni Metensem episcopum exar- bourg), Lolhariugiic oppido ad radices Vosagi mon-
sissel, illa, firmalis castris quae a;l eani perlinehant, tis. Hic locus in prioralum, uti vocanl, simplicem
secesseril in monasieriiiin Meilianeuse , ubi piis redactus abbatia; Altaesilvie (llauteseille) ordinis
opeiibus vacans, corpora sanclorum Lazari rcgis Cisieicieusis unitus cst. Allorfense (Allorf) mo-
et Azoe cjus filiae, qu;c aule annos nonaginla et nasieritim, quod Sancti Cyriaci appellat Wiberlus,
qninqiie in maccria liasilicae sancti Petri ob Pun- horiieque subsistit orriini Beneriictino addictum,
nonicam genlem Gcdtias pttlsantem absconriila fue- C baud procul a Molshemio Alsatiac urbe non ignobili
ranl, delexit. Plura idein auclor habel de sancto situm. De eo Bucelinus in Gcrmania sacra. Wo-
Leone, quoc suislocis pro op])ortunilate commemo- senheimense denique ecenobiuui post varias forlu-
rabimus. Ejus vcro scriptoris notitiam, reveren- nas in cellam redaclum, ac penc omnino dirulum
dissimo Palri domno Hyacinlho Alliot Medianen- jacel. Ejus sola siipersunt rudera, cujus ecclesioe
sis monaslerii abhati e congregatione sancii Vitoni aliorumque aedificiorum muri ahsque teclis etiam
debemus, qui non solum liiijus auctoris Historiae nuiic visii/ilur hatid procul ab Egarsemio oppirio.
exemplar ad nos transmisii, sicut ct alia qutvique A quo uiio circiter milliario Wosenheiinensis par-
vetera inslrumenta et scripla qttae in Loiharingia et thc&oii distabat, qualuor vero aut quinque a Co-
Alsaiia et in vicinis Germaniae monasleriis compa- lumbaria (Colmr.r), supremi Alsatioe senalus sedc.
rarepotuit, setl ncc curis aut laborihus, sive etiam CiCterum illud cst ipsum ancillarum Dei monaste-
sumpiibus parcit, ul actis sanctorum noslroiiim rium Sancloe Crucis, dccujus arivocatia disceptahant
illuslrandis aut annalibtis Benediclinis conciniiandis Htigo et Gerardus, beali Leonis nepoles , lempore
suppclias ferat. Ex eo noniuillii qunquc diriicimits tle Gregorii VII, ul patet ex ejus epislola 14 libri n, ari
lnonasteriiK quoe a beali Lconis parentibus con- Guarnerium Argeiiiii:ensem et Dur.-LardiunBasiken-
structa a Wiberlo riieiintur. Qualuor potissimun D sem cpiscopos, ubi iriem poniifex lestaiur istinl
reccnsenliir, Hissa , sancti Cyriaci, Lutra et Wof- i inoriasleriuin Sancl;e Ciucis, in terra uacredilalis
ienticim. Quae ciiam Richerius libro n Ci.ronici suae a bealie memoria: Leone popa funriatum , ac
Seiioniensis, capile 15, commemorat his verbis : propriis opibus ejus conslructum, sanctae Roinanoe
< Anno, inqnit, IO02, uaiivilas beali Brunoiiis Ecclesioe, cui pie et sancte prxshleliat, in proprium
cujus parentes Hessam lnonasteriuin saiictiiuoiiiu- jus ah eo fuisse traditum. > Dala esi xiv Kal. No-
lium penes Sarcborcb aedificaveruiit. Aliud qiioque vembrii, indiclione xm. Proater haccLudovicus heali
monastcrium consiruxeruiit, qtiotl Aldorf diciuir, pontificis avus, si Joanni rie Bayon crcdimus, tlicitnr
ordiuis sancti Beneilicti , quoJ in Alsatia sitiim cellam acdificasse iiionachis Mauii monasierii (Manr-
csl; lerlium etiam, quod Liislrcnse tliciuir; et munsler) in hoiioreni sancli Quiriui , haud procul
quartum sancliiiionialium in honore sanclae ciucis ; a Dasburgo caslro; quod <]uidem caslrum procci-
iiem, in Alsatia , quod Wofeinheim nuncupatur. puam Iliigonis bcali Leonis palris setlem fiisse
Quae nionasicria bonis propriis ita riiiaveruni, ut aiunl. Quin el alia cella eirieiii vicina habelui suh
ipsorum coiiventus largissimc valeanl sustentare. titulo sancli Leonis, cujus rudera supersunt ir. ve-
4C5 PROLEG. — ViTA S. LEO.MS. — PKOLOGUS. 4G«
leri caslro, quod sicut et comiiatns ipse Dasbur- A abbate exaratum csl,'et primtrm ex Capuanis.atia; a
gensis in comiluui Linangioruni Lulheranoe seclae Michaele mojiacho in Sanctuario referuiilur. Quod
lossessionein rievenil, Qua vero ralione hic comita- ct in aliis passim occurreru non riubilamus, in qui-
lus e heaii Leonis faniilia trar.sieril ad exteros , bus sicut et in Martyrologio Romano, die 19 Aprilis
cxponit Richcrius in Chrouico Scnonien-i, libro iv, celebraiur. Non enim Romacsolum aui el in llalia
cap. 21. C.islriiin illud , quod valiriissimum erai, festum ejus recolitur, sed el in aliis quoque regio-
Iioriiequepristiiium nomen retinet, Dasbourg, seu, nihns memoria ejus cclebris est; potissimum in
iil vulgusloquittir, Dabo ilictum, silum in rupe Vo- Tullensi dioeccsi, ulii sub riiu duplici celebralur, et
sagi moiitis versas Alsatiam, ad quam attinet, cum apud nostros Remigianos semiduplici. Idem fit in
sul jecto sihi oppidulo et vicino tractu , dcstruclum diceccsi Basileensi, ex Joannis a Schonaw cpiscopi
fuit, jnhenle Francorum rege, aimo 1678 ; sedjam mandato. Nec riubium est quin idem praeslelur in
ad bcaium Leoneni rcdeamus. variis Galliae,Germania; et Belgicoplocis, quae, ilum
7. Dc Leonis extremo anno nulla viJetur esse viveret, lustravit ac sua praesentia, et pontiiicali
difficultas; eum quippe anno 1054 ad superosabiisse beiiediclione ac variis privilegiis consecravit ac
coiisiuiunl omnes, praeler solum Wibertum , qui communivit. C;elertim, si oh vilaa sanclimoiiiam
amiuiii sequeiitem assiguavit. IJ cx libraiioruni vi- B conlitibus ascriptus cst, ob rioctrinam inter ecclc-
i.io iu Wibcrli tcxtum irrepsisse censenl Bollan- siasticos scriplorcs locum obtinuil. De cjus Operi-
tiia :i; et quitlem vcrisimile est liunc errorem pro- bus nihil notandiini occurrit quaiii quod caeteri jani
venisse occasione eleclionis Victoris II, ejus suc- observarunt. Sigeberlus, recensitis ejus Operibus,
ccssoris, quse noiiiiisi anno fere inlegro posl Leonis eum oh ea quae in sanclorum hoiiorem composuil,
obiuim facla fuii. Sic tamen babciil non solum Gregorio Magnocoinparat, cap. 149, De sciiploribus
eriiti, seri cl coilices 2 inss. Bibliothecoe Remigianae ecclesiasiicis. Auberlus Miracusvcro in notis ad
apuri Remos, quos consuluimus; sed ut ui sil, unico hunc Sigeberti locum, arijicit proeler epislolas cjus
Wiberii leslimonioproefeienriiini censeinus aliorum varias, quaein Concilioruin editionibus el Baronii
oninium scriptorum, etiam oequalium, consensum. Annalibiis liabcntur, ejusdcm sancli pontificis ho-
CoeierumLco statini post inorleiii coli ccepit, non milias cl sermones Lovanii anno 15G5et Colonia
schim Romae ubi sacrum ejns corpus quotidianis 1618, iirodiisse, quod iilem nolavit cardinalis Bel-
imraculis coruscabat, veium etiam Beneventi, ubi lainiinus. Denique suinmam ejus in litteras propen-
aedifieaia fuit in ejus hoiiorem ccclesia et lcstiim sionem probat, idque vcluti mirabilc proponitWi-
ipsius ccicbralum. Idem de sua Signiensi ecclcsia berlus libro n, cap. 14, qnod nempe ullra quinqua-
lestaiur Brmio. Noinen ejus exhibent Kalenilariuiii ^ genarius lanto ferveret sludio, nl divinarum leclionem
bieviarii ms.Casincnsis monastirii, quod sttb Orieiisio Scripturarum Grwco addiscen'1 eloquio.

PROLOGUS.
Viam nniversoe carnis ingrcsso pontiticc Heri- negoiio slylus reddatur, ut de lanto proesole non
maiino (1), successil venerabilis Bruiio, vir natalium tain audila, quam visa ail oeriifiealionem pJurimo-
pracrogativa alipie inoruni eleganlia mirabililcr rum Iranscribanlur. Et qiiidcm benignitas ipsius
tlonattis a Domino. Qui licet jam quasi poslremus dignaia meam parvilalem familiarius sibi jugiier
appareat in pontificalis dccessionis calalogo, primus assislere, non suo sludio effecil, ul plura de eo imi-
t.imeii enituit ex sumini pontificalus privilegio : el tanda valuissem per niemet dignoscere, nonnulla
volui Lncifer cceli statione novissimus, sed soli pro- quoquc veracium el gravium relalione, de quibus
pinquior exiil, duni post longain decessorum se- quaedam vix summotenus perslringo, quaedam etiam
riem, suo sacerdoio Leucam urbcm, imo tolum D sciens praeterco, ne aut sim longus plusjusto, seu
Chrisiianorum orbcm illuslravit, et vertim Solem adulaloris noter elogio ; aut, qtiia adhuc.supercst,
sibi vicinuni, erioiMiu luganrio caligineni, vivacitate impiigncr illo Salomonis proverbio : Nelaudes ho-
sui nitoris oslendil. Nec pracjudicium incurril cx minem in vila sua (Eccli. xi, 50). El quoniam pro-
posleritalc qui anle saecula divinitus praelixo dcsti- pj.siliim habemus dona Dei laudare in co qux sunt
natus est lempore. liiimtilabilis eniin divinilas, cui laudaiula iu pagano, non honiinem laudamus, sed
ciincia assistunt acla ct agenria siinul, sic riisponit illuin a quo et per qucm omnls homo veniens in
altcrualiones iiiuia! ilium , ut non sibi quidipiam hunc munduni iiluniinalur, ut aut bona cogitet,
scrum aul proeposleruin sentiat in ordinc reruin. dicat vel operelur. Nunquiri vero lantum. prasulem
Nempe, ul dc reliquis intciini lacealur, redcmptio proteslamur iii hac miscra vila, quae ulique est iola
generi humano maxinie necessaria, in (ine soccu- le:iialio, sine peccato atiqnando vixisse aut vivere,
Icrum exhihila compn;balur ; el qui plus omnibus quori nec uniiis itiei infanli valet evenire ? Sed qtti-
laboravit Paulus, post aposlolos omnes de ccelo vo- bttscsi sturiii divinas virtutes in aliquo bomineim-
caiur, unrie eliam abortivum seinet nuncupasse in- pressas ad ulilitatem alionim praBtlicare, peccata
venitur. Verum nc riiulius hic haerealur, suscepto bominis quaejam a Deolecla stml, nolint ad ejuodem
(I) I!e imannus episcopus Tullensis ex hac viia migravit anno 1020
•U>7 S. LEO IX PAPA. 458
iniproperiuni relcgere. tlinc esl quod Israelila; jussu A ruin laudabil.ter gessit ex aliqua parle quovis stylo
Dei aurum et argcnlum iu vasa fornialuui, ab iEgy- posleris transmiserimus. Sapientuni auietn et pr;e-
plo asportaveriinl, clfigialum aiuem in idola omniuo cipue Romanorum erit, si quae ipsc papa Romauus ;
reliqtierunl. Unile ab ipsius exordio noster jam or- egit, catholicae Ecclesiaefideli pagina non ingrati
dialur sernio, in quo pluriinuni nobis successisse transmiserinl.
credernus, si ea taniiim, quoe 111pontificatu Leuco-
LIBER PRIMUS.
I. Bruitonis parenles et genus. — Revercndus igi- ceamus, utrum integre reddiilissenl rerum suarnni
lur Bruno iiiriusqiic pareiuis lineam adeo relinuit decimalionem, sub judicio aquac frigidx perscrula-
gcncrosam, quatenus ab ipsis atavis, ct supra, qui- bantur. Per quos diim dccrevissel oinnipoleiisDctis
ciinque ad uostrani potuenint pcrvenire nolitiam, Ecclesiaesux prxsulem desliuare, geniirici gravidtc
aiil regni scu imperii relentaverunt hahenas, aut qualem quanlamque prolem in ulero gestarcl, di-
proximas regibiis ei imperaloribtis gestaverunl in- gnalus eslpraemonsirare. Nam qiiadam nocie vir in
1'ulas. Procreatus est autem in dulcis (2) Elisatii fi- religioso habitu pcr visnm eidem appaniil, et quia
nibiis, patre Hugone, matre vero Heilewidc,quorum masculam sobolem niagiiainque ante Denm fulu-
rcligiosilas multorum ora consuevit ad laudcm Dei BI ram concepisset edocnit, alipie Briinoueni nominari
aperire. E.l paicr ejus natione Teutoincus, impcra- jussil. Qui iindecimo Kalendas Jttlii, ar.no vidclicet
loris Conradi consobrinus (5), iu palria lingua atque ab humanalo Dei Verbo inillesimo secunrio, iiuli-
Latina discriissimiis ; mater quoque Lalina, acque ctione qiiinla deciina, ubi iu hanc lucein fnsus est,
ulriusque linguoeperita. Quoruin palres et avi a mirahile diclu, totum ejus corpusculum invenilur
prima iiulole, arniis el aiiiiuis supra modum acies charaxatuin \cod. 1 scalptum] quasi criiciciilarum
fortiler compiesserunl sihi rcsistenles, se suasque stigmalibus. Cujus rei noviiaie inater permota, et
defensanrio partes, et circa scniuin abjecla omni ex prioris visionis pollicitalione ccriior eflecla, pne-
Siiperbia gcneris et liixu mundi, inriuerunl humili- ler suam coiisiicludineni a nulla nisi a scipsa perlu-
Ulcm et paupertatem Cbrisli, palrinionia sna dando lil eum susienlari laclis alimonia. Quem congruo
ecclesiis, coeiiobia consiruendo in suis et ex sttis lcmpore ablactaium, Bcrlohlo sanctocTullcusis Ec-
proeiliis; sicque lanrirm pcrfecte seculi Chrislum ctesiaeanlistili iradiriit jam qtiinqiicniiem libcralier
seipsos ciiam abiicgariint, slultaquc sapicntia saxuli eriticanilum litlcrarumque sturiio imbucndiim. Qui
oiniiiiio postbabita, sapieuti sluliiiioe Dei alquc nio- videliccl Bertoldus geniiinae honcslaiis scctator mi-
naslico bahilui tota corJis conliitione submiserunt rahilis pra? suis pradccessoribus, Lciicam urbem
latidabilique pcr cuncla (ine dccesscruut. Etenim C filiis nobilium nobiliiavit, in diversis speciebus ihc-
inler plurima, quae sparsim divinis dislrihticruul sauros ejus et ricciis valrie ampliavit, aetJiliciis
lemplis, duo monastcria iiisliiucrunl cx suis prae- quampluriniis dccoravit, litteralis cxerciiii personis
diis (4), sciliccl llissain in honore beaii Martini pon- ariiinplevii, monasteriorum liormam inliis ct extc-
tilicis.uec 110:1 allcruni coenobiumveiieratiuni^sancii rius reslauravii.
Cyriaci niartyris. Quin ciiam Liilrense ccanobium
patrimoiiiis suis pluriiniim anipliaverunt. Quoniin III. Ejus edttciilio. Adalberonis cpiscopi Meteinis
devolionem im.latus Hugo comcs praecipuusel ejus eiogium. —Tam idoneus ilaqtie vir iufanlulum prai-
devolissimii conjux, parenles utiqne pracfati do- fatum gralanter susceptum, et lilleris fccit crmliri,
niini Brunonis, cceuobium remotac vilac aplissimum ct omni boncstatc iiigciiuis pueris compeienti. In
constritxcnint Wofcinlieim penes nobilc caslrum quo cum quotiilianis corporis incremenlis accre-
suum Eginiskeim(5) dictum, ex praedioruin suorum scchal ingcnua indolcs mcniis, quaeeum pioc cxleris
dccimis, in quo ad praesens saiictimonialiura con- consodatibus roinmcndabat cunclis. Sicut eniiti
grcgatio consistit ad vcneralionem et gloriam alinac doctissimus patcr Hieronymus allcslaltir : • Mollis
et victoriosissinia; crucis. ccra ci ad formandum facilis quariam Iractabiliuic
H. Nascitur aitno 1011. --lli denique ambo lan- & natnrali diviuilus formabalur, eliamsi exlcrioris
tam lamque honestam exhibehanl cunclis convcr- artificis cessaret manus. » Unde, coelesii praecuiue
salioncm, ut eliaio ecelosiasticacpersonae el riiversis cl subseqnenle gralia, cunciorum in se bencvolen-
gradibus functoe, ah episcopis usquc ad biicos, quitl- tiam provocabal, quia nibil extollenliocin co conspi-
dam imitabile sibi in eis riepreheuderciit. Nam, ui cicbant, exregalis steiumaiis aiquc diviiiarum, for-
inodo de multiplici corum crga Deum vigilanlia ta- moe quoquc ac iugenii cxcellenlia, quibus solenl
(2) Alsatia piovincia nolissima ad Rlieni ripas, lat, quod de palerno avo inlclligi uon potcst.
in qua Brunonis parenles niulia hona posseriisse (4) De his iuonasteriis fuse cgirnus in observatio-
saiis patel ex iis qux diximus in obseivationi.bus uibus proeviis.
pi-ipviis. ',5) Siliim est in Alsaii.i snpcriori liand procnl a
(3) Iliigo Conradi consobrinus dicilur, qtiod Arie- Columharia urhc, Colmar. Porro slaluerat heatus
Iiis Conradi matcr, et Hugo paler Brunonis cx riuo- ponlifex, ui qui ex sui gencris posteriiate inajor
hus fralribus Eberardo Adelaidis patre et Hugone nalti in hoc castro morarelur, atlvocaliam mona-
liruuouis nostri avo nati fuerint. Joaniies Bayon stcrii haberel, utdiscimus ex epistola 14 libri 11Grc-
qtis avum Liriovicuni comitum de Dasporch appel- gorii papac VII.
i^ PROLEG. — VITA S. LEONIS. — LIB. I. 474
carnales supra inoJiim inlumescere moxque delu- A prae illis est imiiatus. Sed, quia omnipotciilis Dei
mescerc. Erat qttippe affabilis omnibus, etiam in- pia dispcnsatio consuevit donis suis flagella ct len-
fimis, aspectu et affalti quoque hilaris, obeJicntissi- lationes permiscere, quemadmodum novimus beato
niis non tanliim majoribus et coa;qualibus, verum Job, aiqtie aposlolo Paulo, et pene cunclis electis
it suis minorihus. Ejus quidem collegae,quamvis eo conligisse, dicendum videtur qualiter in ipsius pu-
majusculi cxsiileiunt, duo Adalhcrones conlribules berlatis ingressu fuerit periclitalus et, mox acce-
sui, ex quibus prior iiomaluro esl binc raplus cxilu, dentc ccelesti mediciiia, salvatns.
ducis videlicct Theorioriei filius (6), alier autem V. A bufone sauciatur. Ex qno graviler labornns a
Heziloiiis riucis germanus, ac Frederici eximii prin- S. Benedicto saucitur. — Cuin jam solilo liberiorem
cipis naiiis, sub scholarum magistro, magistcr ne- a scholari jugo adeptus fuissct cervicem, mulloties
potuli sui Bruiiouis conslilutus, quia tunc pro tem- parentiim suorum invisebat mansionem, deleclalus
pore habehatur sciolus. Qui poslea ad anlistilium non laiUum genuina affectione quanlum religiosa
Mediomalrica: urbis volo cleri et plehis, magis quam eoruin conversatione el liberrima domus suae in mi-
suo assuinpius, vir huic noslro lempori refulsit ap- lilibus et familia dispositione. Ergo quodam aestivo
prime praedicanrius. Nam a priinoevo, soli Deo tempore, tlum cx more cuni eis apud nobile caslrum,
placendi cuoidus, snpra aelalein suam et vatetudi- R Eginisheim nuncupatum, morarelur, supervenienle
nein, cr.rnem suani ciiin vitiis crucifigere conatus cujusdam nocte Sabbati, in anioenissimo cubiculo
est; adeofervens igue divinilatis, ul ab ipsis Chri- soporatur. Cujus dextram faciem venenosa Ula rana,
stiani lyrocinii riidimeniis pulaietur perfectissinius. qu;c hufo iiuncupatur, sive rubeta , conscendit eique
Denique ut in pr;cscntia rie plurimo ejus ccelibatu, cx anlerioribus pedibus limim iu genis, alterum
de columbina innocerilia, de serpentina prudentia, autem sttb labio.et ex posterioribus priorem, post
de discrela acrimonia, dcque malura gravitale, in atirem, alteriim vero snb mcnto afligens» suscre ac
lcnera inriole tacealur, in laiitum semet jejuniis et stringere immaniter cocpit. Quodolore-expergefaclus,
vigiliis affccil, tit illud heaii Job etiam hisloi ialiler horrihilis animalis deprehendil faciei sux incuinbere
dici possit: Pelli mew consumplis carnibus adhasil periiiciosiini pondus. Tanto itaque tamque novo pe-
os meum (Job xix, 20). riculo attonitus, a strato se ocius corripuit el immo-
IV. Simul cum eoBruno studiis vacat.— Hincergo dicum non pcrfercns crucialum, iclu palmoe posl
tali collegoeindivisibililer gemino connexus affectu, aarem libraloe virosum illum in eumdem slrattim
speciabilis pner Bitino iiiMstcbat litterarum gymna- suum decussit, timcns ne, simanu medium arreptum
sio, dcque liberalilale sua sibi congaudebant niiiluo. extrahere lentasset, acrius irreperet. Tunc nequam
Quibiis etsi arihoercliaiil nobilia examina pnerorum, (j ille, Iicct in suo supcr lectum casu elisum sonilum
ipsi tameu duo oniuibus suis consodalibus praeeini- rerididerit, tamen capitalem pulvillum denuo con-
uuerunl lam capacitate libcralium sludiorum qiiam sccnderc, ipso perspicienlc, non dislulit; nam Iuna-
boneslorum cxccllenlia morum; uempe, ut primum ribus radiis tunc illustrabatur omnepenetral cubilis.
competit rudibus, dccurso arliuin Irivio, noii solum Nec mora; famulorum lurba repentino dilecti domini
claruerunt prosael liietro, veruni el forenses conlro- siiiclaiiioreaccitaaccurrit.liicernamsecumexhibuit,
versias acuto cl vivaci oculo mentis rieprehensas sed pcstiferum illuri aniinal sub illorum ingressu
cspediebant, seu reniovebani sedttlo. Denique qua- imsqiiain coinparuit. Inquirilur passim diligcnlissima
druvium nalurali ingcnio vestiganles deguslarunt vestigaiione vernaculorum, sed oinni supellectili
alquc lion imiiiaiiiiii in ipso quonue valuerunl sicul cubilis eversa ac perscrulata, minime fuit repertum.
scquenlia ex parle indicahunt. Igilur, cum ibidcm Sed sive illud verum aul faniasiicum fucrit, plagas
pariter educarenlur proedictipueri, domini Brunouis lanicn veras ct riolorcs veros reliquil.
genitrix somnio hiijiismodi criocelur de futura pro- Quibus etiam tolum vtilluin, gulturac peclus iu-
tnotioneiilii sui. Nam videhat quasi seipsam a parlc niefactus usque ari riesperationem aliquatenus recu-
pontilicalis camei';c vcucrandam basilicain (7) bea- peranria; sospitaiis est infirmauis. Ulerque ejus pa-
lissimi protomarlyris Stephaui ingredi, sanctocque JJ rcns omnesque sui supcr hoc luiserabiliter duobus
mcmoriae praesuleui Gcrardum, in vita et post mor- uiensibus plcuis cousteniabaiiuir, solum fuims jain
tem clarificatum liiiraculis, occurrere sihi, ac sol- efferri siispicanies.lugubrcm illam exscquiarum pom-
venleiii a propria cervicc orarium, quod vulgo stola pam coiiiiniiis suspiriis et lacrymis proesiolahaiilur.
dicitur, cidcm reposuisse in maiiica. Quod utiquc, Verum benignus Jesus, desperalis rebus succurrei;e
ceu conjici polesi. illud portcndebat quod lilium solitus, super plenaria ejus sospilale subito parentes
ipsius non lam scriis suae quani boni sttidii succes- cjus est consolalus ct Ecclesiaa suos per Imr.c rele-
sorem cceiilus 'praestiluebat. Nam cmn quintus a vyndic secundum propositum sunm recordalus. Nam
domino (8) Gerardo revcrendus Bruno coinputelur, ciim jain duobus mensibus a lecto pcr se mininie
ab ipso lanlum , el non ab aliquo sequacium ejus surgere polnissei, jamquc, concrescenle infirmitalis
videiur praetlecttis, quoniain, Deo anniienlc, eum niniielaie, sine loquela oeto diebus permansisset,

(6) AdallieroFreJerici filius scdem Metensem con- cram

scendii anno 1047; ohiil annn 1072. (8) De hoc egimus in appendlcc sreculi superio-
(7) Ecclesiam cathedralcm Tulli S. Siepbano sa ris.
 471 S. LEO IX PAPA. 472
ranriem qttadam die aperlis ocnlis, supino, ut recu- A glorioso imperatori Conrado eontribuli suo, ejus
bahal, vuliii, vigilans conspexit quasi luminosnm educandus in aula alque excubaturus iu hasiiic:i. Ubi
scalam ab ipso suo grabato per se ipsam erigi, et fe- nondum niultis decursis diebtis, oninium aulicorum
neslraad pedes ejus transita usque in coelum porrigi benevoleniiam perfecte est adeptus, tilpole qiiem
atque per eam quemdam nimiae claritalis reveren- graliosum exhibebat proeco ejus conversationis ac
daeque caniliei senem descendentem in habilu mo-- prudenliae, generis ac formtc decus. Unrie cum ab
nachali, cujus itcxlera gcstabat crucem conspicuam eis ibiriem Brunones acque vocarentur nonnulli, bic
in longo bastili. Qui ad ocgroluniut pcrvenit, sinislra laiiium Bonus Bruno meruil appellari. Qiiam praero-
inanu scalam relinuil, dextra vero eanidem crucem gativam ita in dies augmenlando sine sodalium in-
priinum ori cjiis apposuil, deinde loca tumoris ex viriia vinriicabat sibimet ul ei minoribus sese qua-
ipsa signavit et lolius veneni incoclam putrediiiem dam ralionabili condesceiisioneapiarelmajoribusqtie
post atirem extraxit; slalimque via, qua vencrat, liberali dignitale per oinuia congruerct. Praelerea
reversus, tlimisit infirmum babentem se melius. Nec unico ct pairio affectu ab Auguslo Augustaque adeo
mora; denique Adalberonein siuun clericum, litnc esi. dileeius, uteliam in secrclissimis eorttm consiliis
tanlimimodo ejus assidentem leelulo aHoculus, per gralanler admiltcretiir, et seiilentia ipsius rcveren-
eum optato nunlio palernam domuin ciinciam re- B ler dulcilerque exspeetarelur ac pror.iulgata inriuhi-
pressit a diutinis clamoribus. Post aliquot autem tanler susciperclur. Qiicmciim (|iiolidicdelibcrarc!il
dies, onrini veneno pustulic illius rupta cute post inccssanterque ambirent siibliiiiaie honorc qiiaiu
aurcm dextram ejccto, sospes et incolumis evasit maxinio, et, ut patenler dicani, donare poutificio
sub niaximo cunctorum miraculo atque gaudio. Qui, lemporalibus copiis supra moduui locupletaio, ipse,
sicnt nunc usquc inter commoniloria colloquia tam jam proemonilus rioinni Gregorii irreprehensibili et
evidenlem Dei miscralionem super se agnitam rcci- aureo stylo, coepit hoc siispeclum babere omnino,
tare suis famiiiarissimis esl solilus, profitetur se in ne sibi divinilus impularctur, quasi niunus ab obsc-
procfala exslasi beaiissimum Patrem inoiiachoniin, quio, a qtio nonnullos consociorum suorum, ob
Benedictum, illico luce clarius agnovisseex qualitate aliqiiaiuube sublimalionis spem, nulla corporis po-
vultuset habiliis. Cujuscorporisaccidentalem digno- lerat revocare faligalio, nulla rci familiaris annti-
sceiuia:n ita hactenus commcmoral quasi pr;e oculis lalio. Unde, quia nec ab imperiali lalere recedeie
carnis adhuc habeat. Porro sequenl:a lecturi desi- Sibi licebat, nec laliter obscqni libebat, in aninio
nenl profecto mirari hunc polius per sanciumBene- suo lanliim Deo conscio et leste proponebal, ul si
dictiim quani peralium quemlibel sancloruni resti- cuin heneplacito cjus aJ quanliimlibet pauperrimae
tuliim sospitati, ubi, volvenle sernionis rota, per- C Ecclesi;c invilaretiir regimen, alacrior ad iJ accc-
penderc poierunt ex paucis quanto ze!o pii amoris derel quam si ciim majestas regia ad supremae po-
crga monachorum insliliilionem et correclioiiem teslalis et locuplclationis dignilatcm aliquo carnali
flagraverit. affectu impellerct. Quori quide-in tanlo admirabilius
VI. Hermanno episcopo Tullensi paret. Affltclismo- est liabeiiriuni in leviiale juvcnili qtianto rarius
nacltis Sctncli Apri compalilur. Degil in aula impe- depreliendiiur el in gravitale senili. Sed jam dicen-
ratoris. Pauperem episcopalum pinguioribus praferre dtim videlur qualiler isie humiliari pro Deo cupidus,
statuit. — Hiiic itaque decedentc domino Berlolrio paulaliin ab ipso fucril mirabililcr exallaius, sicut
stio nutrilore, sticccileuti Heriinaimo non recusavit in li!>roRcguni per piophelam icslalur : Glorifican-
Djqtieparere, quasi Hlud heali papoeGregorii dictum lem me glonficabo; qui aulem conteinniinl me, cruui
jiigiter prac oculis mentis videretur hahcre : t Pri- ignobiles (I Reg. n, 50).
mus csse non audeai qui subcsse non didicerit, ne VII. ln Longobttrdium milites ducit. — Anno igi-
obedienliam subjeclis imperel quam proelatis non lur aetalis vigcsinio tertio, cnm jani alteram ario-
novit exhibere. t Conipalielalur equiriem lunc lem- lescentire hehdomadam fuisset ingressus, ct ab
poris adversa passis, pracsertim venerabilibus vene- incarnalo Dci Patris Verbo 1025, excurrerciannus,
rabilis viri Apri ccenobilis, in quos procacissimoe vicc sui poutificis Herinianni in oxpetlilione prafati
adulatorum et invidoruin linguoe supra moduni Coniiidi imperatoris, Longobardiamel maxime super
instigabani animum praefati antislilis. Nunc pro eis Mediolanuin ttinc rebellcm piieclarus Brtino cst pro-
niuriim semet, quanlum poteral, opponcbat, nuiic fectus, lcvilico officio insiguil.is. Namqne illo suo
quod sjliiin potcrat, ciini flentibus flebal. I jus etiam antislile amiis morbisque prcegravaio, ipso auxilia-
udiiitenle auctoritate et indiisiria, in slalu, qucm ab res niilittim copias imperatoii venienlcs a Tullo,
irioneis et prioribus pra;sulibus acceperai, integer- duccndas ct disponendas suscepit tam ejusriem
rime permansit sub Herimanno insliluiio et proe- episcopi quam Augusti placilo, salvo lamcn per
benria canonica, intra bealissimi leviloeet prolomar- oninia proprii gradus sacramento. Iu illius ilaqiie
lyris Steptiaui claustra. Verum quoni;im « oiiinia s;»:ciilaiis militix disposilione, sic repenle sagax
lan-
lempus habent, > secundum quoj dispensat ternpo- apparuil ct providus quasi hujusmodi ncgotiis
ris Conditor, temporis cxpers, qui per qnaedani lum fuissel hactenus exercitatus. Mclabalur castra
aliena suos perducit ad sua, accidil ut exiuiius ado- snis, dispouehat slationes ctim vigiliis, sumptus ct
i;sccns a pareutibus ct coiisaiiguincis assignarctur stipciiriia opporluiiis administrabal in locis cllicris,
 473 PROLEG. — MTA S. LEONIS. - LIB. I. 471
8>bfii siifllfientia apparalas dapes dislribuebat suo- AA aurieat vindicare incrcerieni. Sit facultas clericis
iuai siiiguhs; quos sic pcr assgnala et congrua reiiilcnrii si se vi.ierinl pra;gravari, et quori sibi
ttiiicuique officia curabal. ordinare ul lanlum pro se ingeri ex transverso novcrint, non linicant rcfutare;
quique tam nobiles qiiam privati dchuissent sollicili qui si non dcbituni praeuiium, sallcm vel liherum
e;se. Ciijus certc sollicit.ulo, et suis cral luitio, et de co qui eos rcclurus est debenl liaberc jurii; ium. >
bostibus dejectio, et sibi ipsi riigna laiuiatio. Unde Ei illuri tloinni Lconis pricclari docloris : < Ntillus
ficuim csl ul reddendo < quoe siinl Caisaris Ciesari, inviiis el non peleiilibus ordinclur, nc civitas cpi-
ei Deo quaesunlDei, » per Apostolum siium praeci- scopuin noii optatum aut contcmnal, auloderit; et
pientis qiiatcnus < omnis auima polesliUibus subli- fial minus rcligiosa quain convcnil cui non licuit
mioribus subdila sil, quoniam 11011csl polcstas hahcrc quod voluit. > Conlra tam cvidenlcni ct ca-
nisi ab ipso; > per alieiiiim quanlociiis ad siiuni nonicam auclorilatem, si possetcis lcrrciia poiestas
pervenire promeruil. Et quia fiJclitcr ac pruilenter violentiam inferrc, non tainen bcnevolentiam eoriun
in;crvivit exlerioiibus, aJ plenum remuneraliis est ab isto suo eleclo valeretaliquiiiuloaverlerc. Tamlcni
iulerioribus, ut, super mulia coiislilulus,et Conriitori igilur mianimietpraccordialipreceipsoriiiiiinoverelur
suo ariliaereretcelsius et proximo coinpalerclur pro- imperial sejiissereniias,elniagisiiibacpaiteatlenric-
fuiuliiis. B rclur EcclesioeDei tilililas quam illa quae sccundum
B
VIII. Fit episcopus Tullensis. — Denique inslaiilc saeculum pcrtractabat altius cum siiblimare ejus
anno ab humauilaie Filii Dei 1026, Lcncus pra;sul consaiigiiiiiitas. Intcrea et specialcs lilteroe domino
Hcrimaniiiis ahslraclus cst carnis ah hospilio, cum Brimoni sunt riircclae, quac tolius cleri, abbatuin et
ipiadragesiuiali lempore moraretur Coloniaein <juo- cunctarum congregalionum, iiniversiquc Leucic dice-
riain suo proeriio.Extcmplo clcrus ct populus provi- ccseos populi taliler nitebantur desideiium scu ne-
sore orb itts, concorrii volo cariemqiie seuieniia gotium perorarc: quod viduali pastore ipsum sibi
confcedeialus, diu sibi dcsidcratiim et tlilecliun Bru- concordilcr soluin delegissent ct ab imperatore exi-
iioneiu rmisonis et coiilinuatis expetit vocibus. Ilinc gereut, proplcr Omnipotcnlis timorem pariteret
lolitis recrastiualionis impatiens, deprecatoiios amorem, niillo pacto eos iiuie pcrturbaret; ac nc
alque conteslatorios super tam unanimi elcctione paiipertalem illorum, cujus hacicnus bene conscitis
sua dirigit imperatori apic.es. Quorum, ut compen- cral, abhorreret. Coiiteslabanlur euni per illuin,
diose riicalur, causa isla fuit. Posl pixiuissam de- <;ui ciim esset divcs, panper pro nobis 1'aclusesi;
hitx Siihjtatioiiisreverenliain, iiimium couipuuclain necquoJ tanli pracconii laniccque iiohililalis perso-
siiiB calainilalis expon.iut Iragoariiain, riiccnrio se r.ain sibi viles et abjecti praeoptarent, imijoribusque
qiiaquaversiim impeii atque inquictari p-ne quoti- ( ' ;;c suis nierilis congiuis urbibus inviJcrciit, aJ in-
dianis depracdationibus sive coiiccrtationibus, utpvte jiiriam sibi aliqua, quam arihuc in eo non depre-
in trititn rcgnorum constiiulos confiniis, in impcrii hc-ndcraiil, arrogantia repularet, propter euin qui
sui virieliecl finihus, in quihus lanlo acrius ab hosli- se pro nobis humiliavit usque ad niortem. Liceret
hus laborarcnt quanio longius terrarum spalia ab eis i laboris sui fruclu pcrfrui, et versa vicc a nutri-
ejus praesenliaeos arcerenl: praelereacivitatem suara lio suo nulriri, quia sccundum Aposloium, laborun-
a Francoriim regibus jugilcr rcposci divcrsis et lcm i agricolam oporlet primum de fritctibits sttis per-
inultis maibinalionibiis, cui dainno reipublicoc ac < cipere (I Cor. ix, 10). Consequens enim forcl ut Ec-
suo vcxationique suoriim si dignarctur obviare, dc- < clesia, quae talem educare meruisset, talem el sibi
signarcl eis pasiorcm nobilcm ac sapicniem quam mcrcrclur i destiluta paslorem, <piiciiam pro iuodulo
niaxime, cujus slrenuiias cl inriustria sibi infeiisuii diviniius
< concesso morlalibus, illud speciale boni et
hosfum rahiciii valcrei propulsarc. Ad qucm uiique suinmi s pasloris riiccre posset: Cognosco meas, ct
vestiganrium non csset valde laboralurus, quaurio cognosciinl
< me mew (Joan. \, 14). Non vcro eos la-
quiriem cleri et plebis unaiiiniitate delcclus, pcnes lerel l quoil terreni principis pielas ad niajora oiiiti
cjus impeiialein majestatem consanguineiis Brimo _ inerilo i consangiiinitatis el complacii;e illi conver-
haberetur, Dco bonisquc Iiominibus ililectus. lliinc isalionis piomoliim ire ilelibcraret. Itaque si ipsos
sibi nolissimtiin, ui]iote siiuni ipsorum aliiuiiium, et posl| se clainantcs exauriiendos ccnseret, contiauis
iiiier ipsos alque abipsisliberaliiim liilerarum scien- |
precibus de reliquo cariestis imperatoris Iargilaieni
tia eruriiiuin, siue quercla convcrsatuiii, el per sin- piilsarent,
| ut ci coelestein ac terrcstrem nonoreiu
giilos grailus Ecclcsiaercgularitcr ad leviticum orrii- accumularct.
: Si auteni contcmiiciulos pularet, quia
iieui provectuin; htinc non morio cum siiburbanis eminentioris
< dignitalis apici Siucularitcr inhiarel,
urliani, vcrum ct oiiuics circiiui circa cxpeterent <
riivina rrquitas contemptiis illorum ultrix sic accc-
vicinaeplebes el comprovinciales episcopi. Aut con- tricret, ut nec ail illuin cui inlentlebal, nec ad qiiem-
cctleret crgo eis cmn beneplacito D. i isium, aut libet 1 ,'iliiimhonorem aliquando asccnderel.
iitilhim : quoniam iu proaiptn habcrcnt illiiri bcati IX. Imperuior ctectioni obsislilob episcopatuspau-
p::pa$Coriesliiiidceretum (Episl. n) : « llabcat uiius- pertntem.
; Illius asseitsum Bruno oblinet. — IIu-
quisqiic fructuiu su;c mililioc in Ecclcsia, in qua jiisinorii
j cigo syllabis a rion)iioNotberto, lunc lauria-
suam per omiiia oflicia irauscgil iclalcm. I;i alicna hilis 1 vit:c monacho, piidein autemsaucti protomaily-
i.ii|'C!iriiaminiuic o'.ircpai. nce dchiLnm altcii sibi irisSlcphaiii canonico alquc Liclhardo ariluic quirie;!-.
4:3 S. LEO IX PAPA. 476
canrnico susccpiis, qui proe sui comitibus itineris A -' Moyses ari priiicipalum diviniius vocalus excusat.et
alacics cl impigri exsecutores lanloe lalisquc caus;e sse poslposilo alium postulat, dicenrio: Obsecro, Do-
1'ucranl designali a elero et populis; pluriino Viirio- initne, milte quein missurtts es (Exod. iv, 13); atque
que curarum aeslu uierque afliciebatttr, imperator I
lsaias aj miriiialis igiiominiam niuliipliceiiiqiie pas-
scilicet ac dominus Bn;no eiilcm cuarissimus. Et sioueiii, s nec iiominalim ilesignatus, utlro se ingcrit
imperator quidein, quamvis gaiidcrct dileciionem, j
proclaiuan io : Ecce ecjo,milte me (Isa. vi, 8). His
quamerga ipsum vcncrabilem Brunonein mcram ci < cigo et aliis virliilum incitamentis suecensus, ct
germanam dcbito affinitatis considcralioncquc slrc- t
oleo diviuae gialioe rcplcliis, rcctae intentionis flam-
nuitatis cjiis possiricbat, multorum lauilibus vcl mani i tanlo spargcbat alacrius, quanio flatibus car-
tpslimonio cnminendari el approhari, non ineriiocri- naliiim i aiTcclioninn impcllebatur acrius. Fiebatque
lcr tamen coutrislahalur, quia illuri suiiin riesirie- ut i ilta riissuasoiia aura aCocsare veniens et ejus
viuin, quo iippelebat illius temporaliler snblimiorem aula : magis augmcnlarel et confoverei, quam conso-
digiiiiaiem.seniiebat procperiiri. Timebal ne Deum piret ] aut cxslingucrct ignem divini sacrificii devotae
offemleret, si Ecclcsiic ejus lam unanimi voto repu- nientis i in ara. Ilaque illam beati Pelri scnlcntiam
gnarel; dolebat, si tantoe personae pro merilis non iqua dicit: Hnmitiamini sub polenli tnav.u Dei, ul
responJercl. Quid hic inullis lnereo ? in tiinla mcii- B vos i exallet in tempore visilaliouis (I Pelr. v, 6);
tis flucliiaiione ricprchensus, per legatos a lateie gratanler i amplexus, disrupiis ciinclae riilalionis
suo directos, omnihus ingeniis imh; jain saepeiiicli nexitius, i imperalori ailhuc dissuadeiui oblulil sylta-
ilomiui Bruuonis inlcntiouem revocarc est conatus, bas ] missas sibi a clero ct plebibus, ingcniia lamen,
inorio conflictalioucs crcbcrrimas alquc depopula- ul i ita dicam virginco puriorc ora suffiisus \picum
tiones illius Ecclcsiic commemorando, et paupcrla- ;
aiitem lenore clarissiiiius pvinceps edocliis, ad ta-
lem supra modum cxaggeraiulo; niotlo quori in ex- < crymas est permotus, et uherrimis (lclibus atle-
Iremis impcrii sui fiiiibus uibs illa posita, aut iiun- islanlihiis, extrinsccus palam fecit quanli eum liabe-
qnarn, aut rarissimc ocslimarelur digna imperalo- reliiiirinsecus. Dcmum aliquanto inlcijeclo silenlio,
ruin divcrsorio; morio ipiod cumrieni nepolem suuin liiignam f.imine solvit in isto: < Meam sentenlian
sibi per oniniii charissimum ncquiret perferre acquo super honore tuo, dulcissime mi nepos, jam diu
aninio riisgregari a se lanto terrariim spaiio. Par- deliberatam, supeina viileo seiilcntia impiignaii,
ceret igitur sibimctipsi, ct lam suae utilitati consu- imo expugnari; cui cogor manus danrio,sicut ricbeo
lerel atque quicli, <piam mcriullitus c:iin amanlis siiifraqari, qiioniam non sine pernicie nosirum am-
iinperaioiis" voluntali et pcriurbaliuni: potitts sur- boruai el lnultorum possiun diiilius refragari. Pie-
ria aure illos praelerirel, qui suani ipsorum necessi- C las Omnipolenlis jam nunc libi in hoc arisit, qnae
liiiem seu consolationcm, quani ejussaliilein ct ho- quiri aiububiis nobis ct omnibiis cxpedial niagis
iiorem pluris pendcreiU; maximc cui ipse condi- novit. Mihi ergo jam libet, quoJ cvitare non licet.
gnam suo gcneri ac meiiio riiguitateni inslantcr Tu laiiicn graiia Dci conlentus, qua sola creJeris
praeviderel. Verum qttia mulla consilia in corde viri, ad illius Ecelesiic regimen praeelcclus nullo venali-
volunlas aulcmDomini fiet-\l'rov. xix, 21), til Salo- latis morio, nec ipsius conjugis ineae, nec cujusvis
mon ail, longe alilcr allicicbaiil siibdilum Deo inorlalium tuae parii concilies afleclus, ne hinc ex
iiiiimiim revercmli Biunonis destinatoe illi syllabic le per oniiies tibi credenilas oves scipat hujus si-
ahEcclesiiC populis: quorum unauimi el hiiinili invi- moiiiacoe pestis naevus. Procul dubio enim qui
talione senliebai se ad humilia invilari ab ipso ma- ccepil in te bonuin opus, perliciet quanlociiis. In
gistro liumililatis, qui Rex hominum fieii refugii, et ipsius gratuita pielale luum jacla cogitaluni, et
ullro ad cruccni vcnil, nec imincmor illius (9) sui ipse le cnutrict, secuiuluni veridicum suoe divinoe
priorisproposili, quo inalebat jugiter omn: hiimili- sententiae promissuni. De noslri aulein consilii et
lale, vilitate el cxireniitate.coiUeiUus Chrislo fainu- juvaminis solalio, quantumlibet illud sil, ne fias
lari, quam tcmporaliter cum aliqua corruptela in- ullo inodo dnbius; quia super omnes lui ordinis. de
lcgroe conscienlioe, idestqttavis venalitate suhliinari, tua re prosperanda sempcr ero sollicitus, quem
quam trimoriam compererat riiclis beali Gregorii, nobis commcndal et indefessus labor lirielis crga
scilicet a manu, ab obsequio, a favorc. His uiique nos serviminis, et coiisangiiineus invicem affectus
tribtis pedissequis ambiiiosx venalitatis animadver- avitoe propinquilatis. Tanlum satage Omnipolenti
tcus ecclesiaslicas dignitalcs nimis confundi ac sub- liJcliler descrvire, el bonorum morum indolem,
rui, nec facilcaliqucm ab aliqua islarum immuncm quac in le a ciinabulis esl, sludeas augtnenlare. >
rcperiri, nihil sihi luliiis forecreriiriil, qtiam populari Ilis aliistjue verbis a regali dulcedine roboratus
elcctioniad liimiilia sc vel adversa attrahenli assen- veneiabilis Bruno, spoule laboiioso se submisit
tiri, ci imperiali suagesiioni ad niagna vcl prospeia oncri in solo fisus Domiiio, quippe qui noverat se
iiicilanti reluciari. Denique laudahileest qucmquam non vocari ail prospcrilalis gandia, sed ad gravium
prc Deo prospera deelinare; sed mullo laudabilius labnrum peipciienria ptrieula.
(onslat adversis sc sponte oflcrrc. Hinc cst quo.l X. Ex haita discedit. Lonqobardorum msidias eva-

(9) Ex verhis scqucnlibus, e regula? Bencdiclimc caipile7, desuniptis, dcsignaii virietur moiiaslica S.
Lconis profcssio.
477 PROLEG. — VITA S. LEONIS. — LIB. I. 478
dit. — Adcptus ergo iloiiiim ponlilicalis ciilminis, in A quentlo quiriein ullus ei viam inco:nnioilaveiit, ne pie
non miiiimo reliqail conirihiiles aulicoe poteslalis sibialium alloquendi necessitas ingruerit. Jam aiilem
mouore, qui ejtis semper innitebantur consiliis sa- solis spbaeia unrias irradianie Occani, urbem iiilrant
lutaribtis, quoruniqiie causas sedulo procurabai in- cjus sequipcdcs comites posl terga relicti, moxque
terventor slrenuus. Et licet ei congraliilarcntur de ah oninibiis insidiartim lalebris accurrilur, ac si riiu
atlributo honoris culmine, sibi lamcn dolebanl qnod qnaisila cantim pracda violenter rapiiinlur, in cunclo-
carercnl ejus contuhernalis faniiliaiiialiscl affaminis ruiii vuliibtis solus Briiuo rcquirilur, sed qucm
pracdulci solaminc Acceplo autcm ali imperiali po- Chrislus cruerat, inler oinnes solus Briino minime
leslate digreriienrii commcatu, rieferuntur illi nova reperiltir. Tolo noclis spalio fit de eo quoestioabie-
adversiiatis nuntia in ipso itineris procinctu, scilicet rilne an veniat, sed niilla veri raiio ejus factuni pu-
nisi praecaveat se fore passurnui iiisiriias a Longo- blical. Nascitur suspicio quod jam priricm pertrans-
bardis patiicnsibus.qui pcr id adhuc temporis conlra ierit; ari quem inseqtieiiriiim celeres diriguniiir
Augustum sttperbis rebellabani conlibus. Nam illis vercilnrii. Sed ililectus praesuljam ad exlremos Ita-
forte riiebus regius exercilus Orham (10) Mediola- )i:c lines pcivenerat, locutnqiic qui dicitur atl Ca-
nensium oppiriiun oppugnahat, quia inibi inlidi infi- nierani (12), subinlravcrat, uhi euni mirabili con-
ileliialis aposMtaeimpcratori subjectionem abnegan- B siliodivina proteclio libcrat. Nam sui patici comites,
les Ialilahant. Commonelur ergo a rainili.itibus horiim longinqiio defaligali ilinere, ibidem ad recrcanriiim
iiisiriias, divertcndo proecavere, aslruentibiis foio disposuerani rcsirierc. Sed ille prxsagus menle, solus
niilius aliam viam quamlibct lnngiusculam expclere iino conlcntus porlas periransit Cauicroc, exspecta-
quam incaute propler itineris compendium in manus lurus sociosparva refocillandos rcquie. Cuin vcro ah
eorum incidere. At ille expers limoris juxla illud eis csset ablegalus intra spaliuin riuoruni sagilt;u
Salomoniciim : Jusltis quasi leo conftdens, absquc jacluum, subito praeilicti inscculores aiihclo cursu
terrore erit (Prov. xxvm, 1), <sculo fidci proeniuni- advcniunl, lassos ejns comiies jam discumbenlcs
tns, lorica juslitiac galeaque spei salutis adornatus, i repeiiuiit, raplos relrogrado ilinere celcritcr Ipo-
taliter se a reclo ilinere dchortantibus iufit : rcium perriucunt.sporanles se diu quiesiiam proedam
< Omnipolenlis manibus cunclam nosiroe salutis cu- reperissc, quos Deus jucundo miracnlo quoriammodo
ram lominiltamus, quia nemo valet illi noccre qucni voluit deluriere. Tali ilaqne consilio divina virius
ilivina voluerit proleclio tlefensare. Si aulem nie maloriiin neqiiitiam propria spe defraudavil sibique
riestinaveiil igne tiibulaiioiiis a peccatorum scoria fidclem ab ipsorum rabie liberavii, cni cliam niox
expurgarc, non ahnuo voluniaii pii Arlificis me ari cuncta sua dc inlegro salva reslituit, snppciiante
jiiforniandum cominittere, qtiomam nec dcbet < li- cjtts cognala, ncptc Roriulfi regis Jurcnsis, conjuge
gmenlum ei qui sc finxii.quare me fecisli sic, rccla- stii germani, nomine Gcrardi (15)strenuissimi atque
luanrio riicere. > Via rcgia absque diverticiilo gradin- eleganlissimi mililis.
rntir, et qiiiriquid nobis snpcrnus arbiier pricvirierit, XI. Tullttm advenit. Monasleriis reformandis in-
libcnti aninio paliamur. Tali iiaque commonitorio cumbit. — Auspicato ergo cursu cceptum iler exsc-
EIIOS sagaciier adhortattis, coeptttm icndcbat iterric qiiiiur, a citnclis proclergredicndis urbibus pcr viam
coelesti auxilio jam securus. Scd qui eral vas liu- plaiisibililer excipitur; a propriis civibus cjus desi-
mililalis dicalum Deo, ne notarciur superbiae cauie- derio inhianler attonilis favorabiliier procslolalur.
rio, si oninino refutarct familiarium uli consilio, Taiiriemquc tlie Dotninicae ascensionis, terlio deci-
parlini volunlali eorum obsequiiur, scilicet ut a mo (14) Kalcnd.is Junii, omniiim inexplcbili gaudio
grege coinitanliuni cum paucis disparalus eos itinerc susccptus, prascntibus cunclis Belgicoe Gallioe pri-
proeircl diei iinius. Interca in cunciis pene mansio- moribus* elcclus ac laiulalus, a suo consobrino
nnm abditis Longobarriorum occullantur insidia;, domino Tlieoriorico (15) Mediomalricorum pracsule
ubi spcs erat eum causa corpus reficicntli tlcbcrc cst ponlificaliler iiilbronizalus. Quique sciens se
pernociare, maj.itnequeapud Iporeium (II) civitalem csse riebere in domo Dei hicernam non stib celante
bujiismoJi insidiarum parantur fraudulcntiae. Al *-' modio, sed supcr rcfulgens canilelabruni collocan-
ipse, ut dictiiin esl, paucis, hoc est, non plus quam riam, sollicita studuit vigilantia mox expromere rii-
quinque coiriilantihus, poli axe solis calore jam fer- vinoereligionis ignem, quo semper incalueral, ac sihi
vciiip, per nicdium ejusriem civilatis ingresstis, ita siihriitos ardenter in supernoc viriutis zclo vcrliis ct
seyirc, Dci annucnte gralia, oninem illius urbis po- cxemplis accendebat. Et siculi fertur exemplo sae-
piilarcm fiequenliam pertransiil, ut nec in allo- culari, quoque magis tegilur leclus magis rcstm.t

(10) Bollanriuslrgendum ptital Orlam, cum ejus
lioininis oppiJum babeatur in ca regioue atl lacuin
qui eliain Ort.t vocaltir.
(11) Epo.-criia rpiscopali sc<Ie el marchionalii;
liliilo insi^aila in Perieuiouuo.
(12) Oppidum Mauriciuucvallis, vulgo riicttim, la
Chambre.
(15) Is a Joanue dc Bayon ritciiur comes Ekeim-
sheiiii, qui occisus est iiiVonlliclu qiiodam ariversns
Rcgnibalrium. Et dubio procul paler fuil tluorum
beati Lcoiiis r.epoiiun, qui meinoranlur in epistota
jam laudaia Gregorii VII, lib. n, cpisl. 14.
(14) liollanriiis lcgeiiiluin censcl, decimo Kalenda»
Junias, <jiiia, inquil, Pascha fiier.il riie 10 Apiilis,
cyclo Liime n, solis xxvu, lillera Domiuicalis B.
"(13) Obiit anno 1046. A Sigibcrto riicilur fratcr
sanclw Cuneguiidis uxoris beali Ilcnrici imperaloiis,.
479 S. LEO IX PAPA. 480
ignis, ita coepit in co diu clausus cceleslis amoris A iimpossibilis a neniinc servanda coniiucbaliir, scili-
fervor inarricre, sicut <;ui ab ipsius infanliae hona cct < ut quisquc suorum siiirragancoriim ab eo ordi-
in lole solilus eral Christi inspiralione fervescere. nanriusi prius sub riivinoepraesenlioelestimonio spon-
Siiiim ilaque sagax sludium supcr omnia convertit dere ( dcbeat, qualeiius in cunciis rebus agendis etiin
in propaganda religione monaslica, quae procter san- silri s atl consilium adhibeat, sublatoqne omni exccplo,
cli coiifcssoris Christi Apri roenohium in onini sua nibil i extra suiim pracceptuiri anl velle, ant. quasi
<liiecesi,jam proh dolor! longo tempore refriguerat; <
quidaiu servus, agere pr;csumal. Memor iiaque di-
Meriianensis (10) namquc ac Sancli Mansueti mo- *vinae ScripluriC lirielisBruuo, quia di.->plicetDeoin-
naslerii praelalos,qui poslhabito aiiimarum sibi com- fidelisI ct stulta promissio; oiiiniinoilis se abnegat
missarum sluriio, in sulo exleriorum riominalu se 1hujus incongruic rationis fore sponsorem, ne per
pulabanl constitutos, deposuii in ipso suae electiouis iinipossihililalis effeclum mcndacii incurreret offcn-
exordio, atque do'<ino venerabili Guiririco, tunc per sani. i Ditilurno aulem spatio Iinjusmorii alleruaiim
iri teinporis proeposilo praefati coenobii beali Apri, perstiiit
] litigiuni, noslrumque soepcdiclum palrcm
commenriavil, cujus provisione et solcni instantia re i infecta conligit a Trcviris habcre regressum. Quo
ordo monaslicus, ut adlmc in propalulo est, in eis- icognilo divae mcmoriaeConrarius auguslus, ail siiiiiu
dem locis fervenier recaluit. B palalium Wormatiae ulrosque convocavit concitus,
XII. Ejus ordinalio dilala. Ordinatur. — Viclorio- ipsiusqiic iniiilcnte auclorilate, landeni vicil archi-
sus vcro rex Conrarius, audilis fama vulgaiiie ejus episeopum justoeralionis pracmonstiatio, alque cessit
laudabilibus aclis, in dies crga illum magis magisquc asuperfluo, quoil injuste exigebat, professioiiis voto ;
ardehat affeclibus pii amoris, praesagicns ipsuin vas tauium requisivit ah co sponileri quori in ecclesia-
fidele ad rcformandain saerie religionis norinam, ct slicis ncgotiis agenriis ipsius utcretur auctoritalo
ad angmcntanriani jam defluentem Romanani rein- consilii. Hac crgo accepla sponsione, ipiiuto Idus
piihliCiiiii. Et quoniam causis inst:-:iuibiis usque in Scplembris cnni suniina omniiim gralul.uionc fil
sequenti Pasclia disiulcrat sibi a donino apostoiico sancla ordinalio, atque deuiiiin uiriquc iuvialabilitcr
Romx dandam iniperialem benedictioiieni; ilidem pcrstitcre in peifecuc ainiciiiae solidilate. Hoc vero
eiiam isii vinculis perfeelac dilectionis astrictus riif- idcirco laiu cxpressc persiiinximus ut ciijustuorii
Icrri jusserai ejus episcopahin ordinationcm, ubi fuerit luimilitalis hie vir liquirio paudcrciuus et, ad
simul unaque in hasilica siimercnt utrique ab codeni cvilandum niendacii nseviim, prout homini sit possi-
coeli Clavigeri vicario praedesliiiati officii consecra- bile, quanliim cxsliteril caulus.
tioncni. At ipse proedesliiiaius Dco aniubilis Bruno, XSl. Monaslertis prwftcit Guidricum abbstem.
cuslos verae bumilitatis et servantissimus praeceplo- "-* ' Morttm ejns contiias. Muaicamcaltct. Ejus palientia.
rum Dominicaeaucloiilatis, cognilo quia liic terrenus — Igitur ad serieni propriain rcpcdans keto cuncto-
honor sibi ab Augusto collatus aliquos invido <lentc runi excipitur tripudio, nioxque uli sua erga san-
iiiordebat.quodqueTreviroruniarchipraisulprolalio- clum ac gloriosuni Apruni niajor erat devotio, doin-
nesuicujusdamprivilegii huicregiaevoluntali obstare niim religiosa; viue ct convcrsationis virum jam
cupicbal,hicnoslcr mox adiitregemobnixo precami- dietum Guidricum, stih noinine abhalis ciriem prae-
ne, ulatali desisieretconamiiie.malenssehonorehu- fecil ccenobio, volunlale et pclitu riomiiii Guillelmi
jus benedictionis carcrequam in alicujus dissidio con- (18) ipsius loci lunc lemporis vcnerabilis palris:
Iradiciiouis conlra quemquani remanere. Vixergo et cnjiis sancta fama cis marc per ciinclos fines orbis
cuni diflicili labore riotnnum Augustum ab ea volun- exslii.it meinorabilis. llujus proesiriissohitio non ini-
lale resipiscere cogens, ac ipsius dulci commealu iiiuium suriavil pnclibatus paicr Gtiidricus iu am-
Belgicam Galliarum repetens, a riomnoarfliicpiscopo pliando stii coenobii decorc ; quod jam penc labcns
Trevirorun) Poppoue (17), pontificalem humiliter inccepit a fundanientis inslruere, cui ideni pontifex
poposcit beiicdictionem , alque inter se stalueiunt triginla librarum siipplemenium sua conuilit largi-
lempus hanc sanctam fieri ordinalionem. Trevirim n late. Eumtlem etiam rielegit abbalem supia praeno-
crgo vciiitur, consuetus ordo consecrationis inquiri- minaias Medianensis Sanctique Mansueli abbatias,
lur : ubi durus quacstionisscrupulus oninein rem pe- qnibus ad augmenlandum in eis sanctoc rcligionis
ragenriam diutius inlricat, ila ut omni imperfccto stalum, nonnullas tribuit ecclesias. Quiu et i:>Por-
laborc jaiii dictus dulcis Pater frustratus doniuni re- lus suavis (19) coenobio a suo praedecessore. ex pon-
deat. Nam a prariibato archipraesuie quoddam privi- tilicalibus stipendiis inclioato, sed a sc sluriioso la-
legium promulgatur, in quo haec lex superfltia aique bore airiificiis et sumptibus ad iinguem adornato,
(16) MonasleriumMedianum, vulgoJI/ot/eHmoMtier, siihsliiui curavil.
in Vosago, monastcrium vero S. Mansueli in suhur- (19) Coeiiohiiimprope Mircciirlium, Mirrcourt, 1:1
liio Tullensi; ulrumque perstat sub congreg^lione LolhaVingiasupcriori, seu Vosegiensi, boriicsiccnla-
in col-
S. Vitoni, sicut el lerliuni beali Apri, in ahero Tul- legium, seu ahl.aliam nobiliiim canonicanim
lensi siiliurbio S. Evre, rie quo etiani hic agitur. riiim, ordin:^ Beiieriiclini, convcrsum, viitgo Pj>uce
(17) Poppo Ecclesiam Trevirensem ab anno 1015 dictitm. Monialesvcro ibi a S. Lcone aiino 104" in-
usque ad 1047 qno obiil, arirninistiavil. stiiutas fuisse scribit Joannes rie Bayon in Hisloria
(18) Is cst bc.aius Guillelmus Divioncnsij, cnjus Meriiani monaslciii.
Vilam dcdiiuus ad anmnii 1051 ; qui Widricum sibi
481 PROLEG. — VITA S. LEONIS. — LIB. I. 482
riei Jlam sanctimonaliiim constitiiii congregalionem \ cjus piacreligioui modis oinnihus conlraire niliiur ;
alqie nobilis gcneris vilocque iauriabilis quamriam, et licel non possit eum usqueqiiaque a recto deviare
nomine Bcrrenuam (20), ipsi cneiui matrem ordi- tramile, lamen pcrsuossaiagil satcllites tentationum
navil; cnjus iiistanti solliciliidine divini fervor ser- el advcrsiialum spiculis a sanclo proposilo delerrcre.
vitii ibidem florescendo crcvil, ct, divina opilulante Nam quidam hujiis primores palriae eum sapienliae
gratia, in longas posi gcneralioncs cresceudo flore- luce fulgerecerncntes e.t in dispoucndis regni consi-
bit. Incrat qnoque ei mirabilis et honesia morum liis apud imperiiilem majeslalem super cunctos pol-
rlcganlia arieo ul cuin splenriirio corporis riceore, lere inviilentes, diim apud aulicos, quos onines sibi
qncin illi super cunctos illius lcmporis conlulit 0;n- nimio amore devinxerat, nequeunt ci moliri insiriias,
nipoteiitis niuuifieentia, quiriquid agebat ciiiiciorum apuJ exieros contra eum traclant artificiosas calli-
animis complaceret,quidquid diccbal, omnium corda dilaium machinas. Itaque Oilonem (22) vicinoecom-
intiino amoris effectu delectarel. Cum serpentina marchiae Fraiicoruin comilcm, in bealum pr;csiilcni
astiilia tantum pollebat in eo columbina simplicitas, concilaiU, eiinique iiiiiliiplici advcrsilatum molimine
ut ab biijiis saeculi prudentibus omnium videreiur ab imperialis firieistabilitate dejicere laboranl. Vide-
snperior in prudcntia, et a divina sapientibus mire res firiem in uno Brunone conlra multorum fraudes
colerelur pro pnrae menlis innocentia. Tanta largi- B viriliter riecertanlem, niirantla paiieniia mullorum
talis abundahai charilalc, ut pene cuncla distribuens spicul.i hostium apquanimiter pcrferentem, pracc:ir-
indiscrclc in aliorum opulenlia, ipsum muttolics diali compassione subdiloriim sibi dispendia tlolen-
contingeret indigere. Eleemosynarum virtuti ante tem , ipsis inimicis affecluosa chaiilate qiiam facil-
omnia el super omnia insudabal, ncc pro ullo sxcu- lime iiidiilgentem. Sed nnn cst necesse quos bcllo-
laii iniperiimeiilo quemquam riiem omiltebat quin ruin niotiis, quas Ecclcsiac sibi comirissac dcvasta-
omni mane ipse per se pauperum lurbee deserviret, tioncs, praadas, incendia perluleril reccnsere, rium
ac Dominico exemplo corum vcsligia abluendo vi- Oinnipolentis gralia, de cunctis cjus aeinulis in ne-
ctum suflicientem tribuerel. Devolione conlrili cor- quilia radicalis, cituin diguata est finem imponere
dis ct compuiiclione lacrymosorum gcmituum inuii- ac sihi fidelem famulum pia consolalionc per
dabal mirabiliter adeo tit nihil sacrae oralionis, mil- visum voluit relevare. Siquidcm dum arilnic adver-
biin divini sacriliciuin officiisupcrno vultui praesen- sit.ittun angoiibus arctaretur, quadam noclc inulti-
taiei quin coniiiuio lacryinariim lluminc faciem et plicr.m sollicitudiinim fcssus laboribus, miseriam
pcclus irrigaret. Tali se holocausto in conspectu di- sibi subjecti populi rcvolvcnrio, lacrymabililerquc
vinae nuijeslaiis maclahat assidue, sciens certissinie suis eam rcpulando criininibtis, soporalur ac videt
< saciiliciuin gratum Deo spirilum coiitribulalum > C in somnis qucmdam angclici viiltus proeferrc sibi
foic. Sapiemia divinarum humanarumque artium spbicram supra solis splcndoreni fulgidam, quac vi-
in eo relulgebat amplissima, maxime artis delccla- ricbaiur in seloiius miinrii relinere niachinam, in
bilis musicae perilia, qua anliquis auclorihus non qna etiam specialiter ci oslenriehanlur duo praaclarae
nioJo ;cqiiiparari polerat, imo in inelhfica dulcedine forK-.ichomincs. Qiioriiin diiin nomlna corum disccrc
iionnullos eorum praecellebal. Nam componens res- cupcret, hiijusmorii vox suas pervenit ad aures : IIos
ponsoriain veneralionegloriosi inarlyris Cyriaci (21), Mariam Magdalenam, Galicnuinqiie noveris csse
sancliquc Hidulfi Trcviroruin aichiepiscopi.nec non cpiscopum, qiiorum consorlio lc frui in fuluro hcta-
bealae OJiliae virginis, atque venerandi Aiiglormn beris. Ditmqne eamdein sphacrani loclabundus acci-
r.posloli Gregorii doetoris, divini lautles scrvitii nii- piens manibus sibi in sinum vcllet poncre, praesago
rilico riecore ampliavit. Humiliialis quoque ac pa- fiiluroruiii est experreclus snporc. Nec iiiiruin huuc-
lientiocdonum ita in co eniluit ut, si forsan aliquem beatac Mariae diei forc consortem, cuni par crga
subjectoruin pro sua; culpae noxa increparet, utipie Dcum riilectionis affeclus, ct contiiiiius lacrymo.rum
fieri solct, ille impatientiaemoliis felle mulla impro- velul fonianarum aqiiarum dcciirsus, ejus mcritoruin
periorum convicia arguenti praesuli irrogaret; isle illum reilriideiit parlicipcm.
pro verborum injuriis non verbera, sed lacrymas Quamvis autem a nobis adhuc ignoretur, quis iste
condolendo impendcret. Galienus exstiterit, non cst lamsn dubium magni
XIV. Invidos paiiiur. In morbum inridit. A sancto essceum nicriti, qucm divina vox lantac lamlis v.iro
Blasio sanattir. — llis ergo aliisqne bonis actibus corequaveril. Quam visiouem subsecuta csl clficax
perspiciens eum cluere liumani generis adversarius, divinoegraliae consolalio, pracf.ilo OJone coniite per
(2u) Boll. Berzennam. Joanncs de Bayon supia monacho Medianensi , ul i eliam vetus oralorim»
lauriatus Berhennamappcllat. S. Grcgorii, anno lOii, composila fuisse mcniorat
(21) S. Cyriacus paircnus cst monasierii Altor- Joiinncs de Bayon.
fensis, S. liidiilfus Meriiani monastcrii, S. Oriilia (22) Is esl Urio Cainpaniensis ntincupatus, Orionis
rc-
parthenonis cogiinminis, seu Hoemburgensis in edi- comitis ex Berla Hodulli Ignavi Burgiiiidioniini
lissimo lnonle, uiirie omnis pene Alsaliac regio ul- gis absque libcris defuncli sorore; qui cum Burgun-
ii-:i Rlicnum ari Sylvam Nigiam conspici potest. diouregiium advcrsus Couradum ambiret, occisus-
Snucio aulein Gregorio dicaluin csl velits oraloriiun est a Gozelone prope Barruni. Sepultiis est in Ma-
in Altorfio monasierio, in quo beati ipsius Leonis jori Monasterio prope Turonos, juxta palrcm saaii
pareiiies sepnlii diciiiitur. Respoosoria aulem hic Joci restauraiorem.
nicmoiiita ab Humbcrlo poslca cardinali, scd tunc
485 S. LEO IX PAPA. 484
beliicosum nostroe patriae ducem Gozilouem lurpiter \ volionum serenilas, qiianla usqtie ad novissimum
inorti trariito, ac pacc per bunc bcatuin pncsulem quadrantem eleemosynarum largitas, quam diutina
resliluta, non solum Lotharingbe regno, verum itt divinis orationibus, vigiliis jejuniisquc inslanlia,
etiam adjaccnlihiis provinciis Christi annuciilc suf- qiiam longaniniis in caniis maceiMlioncpoeiiitentia,
fragio. Nam ejus inlcrcurrcnte sapicntia, legulione non cst facile promere verbis, cum ipse finis in quo
et consilio, cst Roiiiiino arijiincliim cl corroboralum onmis laus canilur secure manifesle prodideril,
iuiperio regnnm Austrasia;, quori riuriiim ab oiigiue Siquidcm iu lanlani corpulciliain siiperflui abun-
tcuebal Rodiilfus rex Jurcnsis Buiguiulia', ci iriem riantia lminoris ejus coipoiis qiiantitas cxcrcver.it,
jam diclus pontifex esl dircclus lcgalus pio pacis iit vix rhe.ia possel vebi quo oppoiliinilas conimo-
concordia intcr suprafauim Conradum Ronianorum nebat. Qua; gravilas corporis, quoniam sibi viJeba-
principem &cRobcrtuni Fraiuke regein. Qua:ii liga- tur intolcrsbilis, nuillolics Christi graliain profu-
lionem quam honcsic coinpleveril. e»l leslis Fran- sis exoravit lacrymis, ui sicut iiiuiis matris cam pro-
cia, quae ailliuc quasi novuni refert, quaiila in co lulit alvus muiido, ita unitis mulicris ulnis possit
respleiirinerii sapientia, quic htinulitas, quoe rieni- lerreno mandari scpulcro. Cuius vocem cxaudivit
qi:e m cunctis ctcptts cfiicacia; qnam dccorus fuc- Oriens ex alto. Nani riiiitini maceralionc languoiis
rit.habilu incntis clcorporis, quam congruiis in iu- D ita ad ultimum fuit tcnuaia, ul pene cuncto liuifore
ferendis verbis legalionis. Queni ctincti ut paircin carnis exsiccalo, sola ossa, cule et nervis scse le-
iiimio amore suscipiebant, quem omnes ut sancluui iientibus, virierenlur taiitnmmoilo cohacreulia. Ila-
summa veneralioiie excolcbant. Itaque tanta lirnii- <pia ari exiremam vitoe nieiam veniens, ctmctis
latepacem el concordiam intcr ulraipic rcgna slabi- distribulis quae ipsa per se, cxceptis mariii redriiti-
livit, ul quoad vixeruut praemciiiorati principes, bus, ex proprio suuiptu iu usus paupcriim expen-
cuni sibi siiccedcnlibus liliis ulrisqiie Henricis (25), rioiulo qiiotidic aggregaverat, sacra iiiunctione ac
niilhis qiiaulumciinqiiu fraiiriuleula arle discorriiain viviiiea; conuiiunioiiis pailicipatione inunila, ilin
inler duo rcgna screrc valueril. Scd iuvidus humani exauimis el absque ullo viiati flatu jacuii, cuncta
generis bostis perpendens so ncqiiirc ejus dcvolio- cjulante familia cuiii paupcnnn viriuarum alque
nem per suos salcUites a rcclo iramite deviare; per orphanorum caicrvis. Quac subito resumpto spiritu
se <nilluni tlivino pcrmissu iiisnrgens, niinio corpo- redicns, ac confusuni deploranliuui clamorem sedan
risaggraval languoic conliniialiiu anuuali lemporc. praecipiens, oniiies domo eliminari jubet. ' solamquc
Aderal lola lugubris plebis mulliliido, rie cjus Regolwidem [Boll. al. Regilindam coenobii sanctac
sospitale dc»perans; aderat ciiam ccetus niedicoiuin Crucis ahbalissani cum proprio retinei inarito.
dolnrem riesperalivis vcrbis augmciitans; ommuai C Quibtis cum flelu arimiranlibus, quid sibi vellet ait:
< Non mc lugcalis quasi moriluram, qiioniam nunc
rigabant ora lacrymae, ipsi quoqucjam ilefeccrat
spes vitoe. Tune divino adinonilus iiislinclu, jnbet niihi arifuil piissima Dei genilrix Maria qua: nie
se nocluinali bora ante sancti Blasii allare ferii, riulcissima affabilitale. consolans, promisil sccum
confisiis seejus riiguis meriiis a pr;esenli angustia acternalilcr vicluram et in .seinpiterna gloria feliciler
citissinie liheiaii. Itaquc ibiriem raptus in exslasi, conregualuram. Umini ergo te, o aiiianiissime con-
non dico per soinnum, qui euni omiiino aufugcriil, jux, suppliciler oro nc mex peiiiiouis verba qiioe
videt quasi sanctuui Blasiuin ab altari progressum riiciura sum molcsto feras auiino. > Cumque ille
sese invisciilcm atque nioJtini languoris compa- ignarus futurorum gralanler se impleluriim sponric-
lieiiler cxquircnlcm, cunctisque suis langtieiilibiis ret, quoecunque illa ex prompla voluiiialc juberet,
piaecordiis aperlis, veluli ipse ea couspicarclur, mi- ail: < Pclo ul sicut iunla cgressa sinn rie ulcio ma-
sericoirii manu abluenlem ac medicainine refovcn- tris uicac, ila mc niidam in lumulo siiscipi.it alvus
tem, oinnibusquc suo loco restitiilis, eo quo veiteral lerrae; et quidquiri oinamcnti ad coiisepeliciidum
redeuniem. De qua exslasi regressus, sospes de niilii paravcras, iu usus pauperum lidclitcr erogare
lecto siirgcns, circiiinsianies arivocat, visioncui lac- sludcas. > Ciritis petilioui qiiaiiquam iuvitus jani
tus pandilqiiain vidcratac, sicuti prariiliatus marlyr D1pricfjtus spousus amiuil, eamque cum summa ala-
jusscrai, responsoriiim: Quis Deus magitus sicut criiale mcniis liominem exuiam modo quo coiistilue-
Deus nosler (Psal. LXXVI,14), ciiin piocsontibiis in rat sepiillurx Iradiriit. Ilaee autem irico tam sttt-
voce jubilalionis concinil, et iiocturiiis implclis ofli- diose retuli ut potescat proeseutihus el futtiris tjuan-
ciis, pcdibus propriis alacer domum rediit. l;e firi.eiet devotionis hxc mulier exstiieiii.quamque
XV. Brunonis mfliris pietas. Quw in inorbum in- feivens in eleemosynarum largiiate fuerit. Setl
cidit. Pelit ut sine ornalu sepelialur. Obit. — Ve- congruum viiletur bic anchoramnosiri navigii figcre,
rum quoniam majora exarare stylus properat, vide- qualenus aliquaiilulum respiranilo, reparalis ariiia-
liir congruum, ul quiddam de ejtis malrc dignum menlis, coeptuni valeamus %'quor eflicacitcr trans-
memoratu brevi referal. Nam quanla illi fuerit de- mcare.
LIBER SECUNDUS.
I. Bruno quotannis Romctm visitat. Itineris comi- les a lue sanat. S. Petrum in somnio videt. Alia vii.o.
(25) Hciiricus scilicet 1 Francix rex.Roberli fA- qui Conrado II Salico diclo , suo patri succtss.t
lius, et Heiuicus II, seu 111,Nigcr diclus, irnperalor anno1039.
485 PROLEG. — VITA S. LEONiS. — LIB. II. 485
— Suscepti niiinus opcris Chiisli suffragio annuenlc \ finissc viiam in principis aposlolorum scrviiio. De
prosecuturi ei qualiicr ad aposlolicam dignitalem hoc intra se miraiili , veluli coelorum . claviger
pervenerit vir bcatus quaeqtie ci ibideni conligerint, heatus Pctrus snpcrvenielial, et illam miilliluili-
imo quoeper eum ejusque lemporibiis Doininiis cffi- ncni sancla communione ejus manihus partici-
cere vohterit moustraiiiri, opporluiium videtur prae- paturam ess; aiebat. Qaam pontificalitcr in-
cedentes causas ad iri pcrlinentcs oslcnricre, et quo- riutam [ed., Qiicm... indicluiu ] iricm bcatiis
moJo superna graiia ei ventura reveliiverit noiifi- Peirus,cum proloniartyre Stcphano, ari allare pr;r~
care. Sumnia inerat ci rievoiio prinium paslorem dictic ecclcsioe cum ineffabili caiitus melodia de-
clavigcrum cceli aiiniio reviscre recursu, cl prn duccbanl, cl sacris peraclis ofliciis, omnes dc ejus
ovihus a Deo sibi crediiis ejus juvamen supplici inanibiis vivificum niuiius pcrcipieb nl. Visum quo-
exorare precalu. liaque qiiodam icmpore soli- quc ci fiicrat quod post sacram conununionem ipsi
liim aggrcssus iter, comitantc coem clericoruni, sanctus Pcirus quiuqnc calices aurcos confcrrel (25),
ncc , non laicorum , quingcnlorum .numcrum altcri aulem se siibscquenti tres, lcrtio vcro unum
siiperanliiim , qui pro ipsiits ineritorum digni- caliccm tribucrct. Ilaec crgo suis familiaiibus refe-
late, affabilitale, sanciiialc, indivulsmn cjus rcns, qtiitl porlendcrcnt secum niirabalur; se;I qnis
seqiicbanlur comilaltim ; cunclis siibrcpsil lues riira <Qcorum fiieril cxitus in scqiicntibus suo loco d'cclur.
llalici corruplione aeris, ila nl nulli hac tabc infecto Alio itidem lemporc illi pcr somni quielcm virieba-
esset spes in crastinum differenrioe morlis. Vir au- lur, quod quasi pcrsona cujusdam ricformis velulac
tem Doinini immodice moeslus dc alHiclionc sesc eum iinportunc impclcrct, el veluti familiari, sctl
coniilanlis lurboe, fcslinum rcperil rciuediiiin.riivina lamen sincero colloquio sibi arijungi cxposceret.
gralia pr:ccurrcnle. Nani sanctorum, qu;c secum QIIIT;tam horrendi vultus , discissae vestis, hirsulis
vehchat, propria manu linclis vino pigiioribus, capillis alque lurpitcr crcclis vidcbalur, ul vix quid-
niaximeqi.e sancli Apri articulis, cui se commcnda- qiiam humanoc formoc in ea recognosccrct. Cujtis
bat dcvolius, quicunque liiijusmoili poculum quan- deloriiiiialis horrore nimiuui pcrcnlsiis, cam pluri-
liilumcunqiic lihasset, mox convalcscebat, quantns- niiini volebat cvilarc, sed ipsa tanto magis illi nile-
ciinque langiior invasisscl, si lanlum liquoris illins batur iusistcic. Qua importtinilatc viclus vir Donii-
saporem guflarc valuisscl. Ipsc ctiam penc diclim ni, ci sigiium crticis in faciem iinprimebat; at illa
loto ilinere livini saciamenii viclimam offercndo, ad icrraui vcluti mortiui proruens, in adiiiirabilani
et inlcr missariim solcninia populos aslantes ori piilcbiitiiriincni denuo rcsiirgebat. Cujus visionis
corrcclionem moriiin, pocniteiitianiqiicconiuioiiendo, lerrore cxperrcclus, atl nocliirnas surrcxil vigilias,
cunctos piis horlatibus ad supcrna capcsscnda ani- p denuoque in hiijiis rei odmiratione sopori rcridiilit
niavil el al) iinminciilis morlis -irliculo sanclis pre- incmhra : cui viricbalur in soiiinis ailesse vencrabilis
cibus libcravit. liaque tolo noctis iuicrsiitio turba abbas Oriilo, qiicm quasi rogalial sibi portcnricic,
comiliim cl pairicnsiiim, quortim nccessilas inlcr- quoc cssel hujiis visionis significalio. Qui laelissimus
erat, ad ejus iiospiliuni cum luminaribiis cxcubins ci lali responriil oraculo : Bealus cs lu, et lu ani-
cclebrahaut, ac maue pcr sanctorum merita, ejus niam cjus ric moitc lihcrasli. Hoec non cssc ficta
aniiucntesuffragio, integram sospitalemrcportabant. prohat itlonea virorum ac venerabilium leslilicatio.
Ilis crgo causis per cunctas Ronianiac partes ce- riomni viilcliccl Wallcri Lcucoriim clauslri dccani,
lerrime divulgalis, vir Domini summa veneratione ncc non inliini consecrelalis ejus Warncheri, qui
excoliiur, ejusque dilectio omuiuin cordibus funriiius asserunt se atiriissc lalia cuni lacrymis ab illo re-
inctilcalur. Hic auicni suus crat mos assiriuus ut ferri, ct quid signarcnt qiiamplurimiim arimirari.
nociurnae quicli nicmbra iradilurus, sanclorum pi- Ncc incrcilibilc cssc viilclur, lalia ei a summa riivi-
gnoribus scse allciilius commendarcl, ct a saecula- nitate pracmnnslrala fnissc, cum crehro nocturna in
ribus ahsoiulus cuiis iu sancta conleinplalioiie ani- lccto suspiria, cl ficquenles pccloris lunsiones ac
nium relaxaicl aiqne in ipsa meditatione nccessa- stralns sacpe a vcririicis cubiculariis rcperlus irriga-
rium corpori soporem susciperet. Iu hac ergo pia 0 lus ostciiriiinl illum divina visione ftiissc
laciymis,
intenlione qiiadain iiocte soporatus, pcr visum ad Nulli autem dttbium cst quid signilicei
digiiuin.
priccipalein ccclcsiam urbis Waiigionum (24) csl P"iclibalae niulieris visio, quicunque lcgit pcne si-
aririucliis, tihi contcmplaliatur quasi coiisislentcin milc somnium Magni Conslantini pro rcslitucnJ»
inriiiitam nuihittiJinem albalortim, quoruin major uibe Byzanlio (20). Nain ccrliini csl hnrribilitcr
pars videbatur csse sacerdoliim, inler quos unuiii exlabuisse per divcrsas orbis paites ccclesiastieiiiii
recogiioscebal quonriani sihi familiarem Bc/.clinuni dccorcm, imo Chrislianam religioneni, et pereum,
artbitliacoimin, qui ejus conies in Romano itincre Clirisli adniiniculanle suffragio, atl prislintim redu-
exueral hoiuinetii. Quem inleriogatis quae esset ctam csse honorem.
lanta multitiido , audivit hos oiiincs mundanam II. 7» conventu Wormatiw papa eligitur. Sub

(2V| Wangionnm civilas sen Wormatia , urbs cessores poiitificaluni tenere ilcbcrent.
cpiscopalis nulissima, sub Moguutina uietropoli. (20) Hanc Cotistanlini Magni visioncm rcfcrl Su-
(2.'j) Ilaue visioncm auctor infia inlcrpretaliir ric ?.oiiicnus libro n Hisioriae ccclesiasiica', cap. 5.
aunis, qiiibus laiii ipsc quain Jiio ejus proximi suc-
 487 S. LEO IX PAPA. 480
pereijrini hubitn Romam pelil. Flavii exuberanliam \ muItitiiJo
w undequaque supervcnienlium comilatur.
comprimit. Romam advenit. Canonice in ponlificem Inter Ii quos quiedam religiosaevilae ancilla Dei ei ad-
'
eligilur. — Inlcrea apud Wangioniim urbem ante hhaerel, quae eum lalibus ex proeceplo divino admonct
praesenliaiii gloriosi Henrici secundi Romanorum ve.rbis v : Mox ulprinia vestigia inlra valvas ecclesiae
Augusli fil pontificum reliquoriimque procerum non principis
p aposlolortim posucris, nc sis immomor bis
modicus conventus. Inlcr quos liic Christo riignus riivinisd uti verbis : Pax huic domui (Matth. x, 12),
praesul convocatur : quippcsine cujus consilio inira e omnibus habilanlihus in ea. Quam Dominicam
et
iiiiperialem curiam nibil magiii riisponehalur. Et jussionem
ji elbumiliter suscepit, elrievole ariimplevit.
repente, illo niliil lale suspicuiitc, rd onus apostolici Venit ergo cum tanto comitalu super Teroneni
honoris suscipiendum eligilur a ciiuclis. Quoil onus fluvium
fl (29), qui ita crescentlo proprium proeter-
humilitaie commonenle riiutissiine refugiens, dum gressus g erat alveum ut per septem dies tolum ihi
magis ac magis cogilur, Iridiianum consulenrii rie- ccogerel remorari populum. Vir aiitem Doniini , de
poscii spaliuin, in qtto jejtiniis vacans ci orationi- aaflliclione plebis diu secum exspeclanlis , inocsius
bus oninino sine cibo pottiquc permansit. Cumque cceleste c auxilium invocat ac benediciionem crclesioe
dciiuo repurgarcliir ad obedieiuke completionem, sancli s Joannis in vicino construeloe inchoal. Sed
sponlanee coram omnibus suam dixil confcssioncm, B aantequam riiviiium essct peracium oflicium coeptne
conalus quasi quadam suorum enormiiale sceleriun, consecralionis
c , ita fluvius esl miligalus demissis
communem permutare eleclionem. Quis autem undis.ul u mox securuin iter omni transgredienli prae-
queat ejus iiuindanliam llctuum referre, quos in buerit. b Quod omnis pracsens multiiudo hujus beati
puhlica confessione emisit, cum cliain omniiim viri v meriiis contigisse affirmavit. Omnipotenlis igi-
affecius in nimias lacrymas excilavcril? Unde una- lur l roboratus solamiue, Romam appropiat, cui loia
nimiter cniieiorum ore hacc pia vox rcsonaba:: uurbs cum hymnidico concenlu ohviam ire parat; scri
Nolit Deus ul filius lantarttm lacrymarum pereat. i| peries longinquo ilinere nuriis planlis inceriil,
ipsc
Videns ergo ntillo modo se posse effugere impcriale et c magis ad incnlis devotioncm quam ad laudum de-
praccepltim ct commune oinnium dcsiderium, ce- 1lectaiionem aniinum inflectil. Quis autem ejus con-
acius suscepil iujuncluin oflicium, pracsenlibus le- trili t cordis in devota oralione affeclus, quis dcnique
gatis Homanorir.n, ea conditione, si auriiret tolius referrc r queal conliuuos lacrymarum velul rivortim
cleri ac Roniani popnli conuminein esse Miie riubio (riecurstis, cuin niillius cogilalui sit penclrabile, ne-
consciisum. Sicque ad propriam Leiicorum scilicct duni t verbis effabile? Poslquam ergo riiutissime se
sedem repedans, ctiin snmina' devotione ibidem Do- lalilcr I Christo maclavit in cordis allari, < hostiam
inini celcbravil Natalem cum coessentia qiiatuor C vivam \ , sanctam , Deo placenlcm, > etiam aslanli
ponlificiiiii, Ilngonisscilicet rie Cisa (27) urhe llalo- clero
( ei populo, divinam, qua plurimum afflucbat,
riim, lcgati Roinanoruni et EverarJi archiepiscopi iingrcditur proferre exhorlationem. Iinperialem dc sc
Treveroruin , Arialberonis quoque Mctensis al<|ue clectionem ( in lam lahorioso oflicio brevi sermun -
Thcodcrici [ed., Thcodori] Yirriuncnsis pracsuiis. < culo promulgat, eorum volunlalem , qiialiscunque
Inde liumilitaie magistra, conlra omnium aposlolico- (eiga se sit, pandere exposltilat; dicit electionem
rmn niorem, sumplo (28) pcrcgrino babilu , Roma- clcri < el populi canonicali auciorilale aliorum dispo-
iium anipuit ilcr, indefesse sacris orationilus ac < silioncm praeire; aflirmat se gralanli animo in pa-
divinse vacans coiilempliUioni, uon tam pro reriim i
liiam rediturum, nisi Hat electio ejus communi
commissariim sibi, quam pro cura animai uni, nimke omniurn < laurie; ostendit se coactum ad tam grandc
intentus solliciludini. ln qua medilatione aputl ur- onus < siiscipiendum venisse. Cuinque videret unani-
bem Aiigiisiam suspensus, divinam promcruii con- mciii i omiiiuni acclamationem , ad correclionein viue
solationem, dum in revelalione audivit angelica < coeplam repetit exborlalionein, supplex cunctoruin
voce resonare barmonicam modulalionem dulcis- iexpelit orationem atque absohuiouem.
sime consonanlem : Dicil Dominus, cgo cogilo cogi- Ilaque, divina favenie gratia, ctinclis applauden-
lalioncs pacis et non afflictionis; invocabitis me ci "\ libus, consecralur ac Dominica quadragesimalis ini-
ego exaudiam vos , et rediicam caplivilaicm lii , pridic Idus Fcbruarii, apostolicae calhedrae
vcsiram tte cunctis locis. Qua pia consolalionc inthronizatur. Quantus vero fcrvor devotionis ad
animatus, cl ric superno arijulorio cerlior ia n Omnipotentis scrvitium in eo excreveiit, quanlo
laclus, cceplum iler perficere aggreriilur, iitque solertke vigore ad res ecclesiaslicas disponendas
tanti nicriti pe.sonam riecebal, eum infinila ,eniluerit, quis brevi explicare valeal, cum pene ncc

(27) Sic halel codex Remigiantis et alii n;ss. apuri
Bollanri. Eriiti habeiit Pisa, sicut et Joannes rie
Bayon in Ilistoria Meriiani numasterii; sed Hugo
iiuic Pisauac Ecclesi.c non pracerat. Nullam lanien
Cisam iiibem episcopalem in ltaliae labulis neperire
licuil. Lcgenduni forte Assisia; uinc quippe. Ugo
cjiisdein urbis episcopus vivebat , <pti anno 1050
corpus S. Rulini iruusiiilil, ul monel Ughellus Ita-
lke sacne loino I, col. 2:54.
(28) Ex lioc loco plane revincilur eorum seiiteiiiia,
qui asseriint Lconem Cluniaci habilum peregiini
sumiisisse, ex llildehranrii consilio, qui eiim aigue-
bat ipiori purpuram gesserit anlequani Roma; snsci-
perelur. Hiijus commenli primus auctor virielur esse
Olto Frisingensis. Vide Viiam a Brunone Signicnsi
scripliiiii.
(2il) Tcvero fluvius, qui ex Apennmo inonic fluens
lti Tiberim riclabilur.
489 PROLEG. - YITA S. LEONiS. - I.IB. II. «80
lotus mundiis ad hacc cnarranda sufficiat? Non au- A ciorum ejus comitum plenae delatoe criimena;; non
lem sub clavi silentii occulendum resiiino qtiantam erai ulla spcs opis, nisi proprias vesies ad minus
secreta arlc bcni-
indulgenliam ejus dignis precihus Hugoni ipsius ger- pretium vendere, et quacunque
mano divina conlulerit miseratio. Nam jam duduin gnissimuin patrcm iu palriam fagiendo reducere.
ante ejus ad aposlolatum electionem exucrat homi- Quorum renilendo consilio, vir beatus.in divino con-
nem, aique hic hcatus.causa praedictaeordinalionis firiere solalio sagaciter admonebat; sed lamen ill>
Romam lendeiis, Populeiuni (30) adveneral; uhi ejus- rum afil.ciioni inisericordi affectu ex inlinii, ccodo-
dein praenoininalus frater cuidain boni testimonii lebal. Inslane auiem die qtio cuncli comiles ejus
clerico per visum apparuil, illiusque suffragium apud disposuer.iiit clanculo recedere, ccce adsiinl legaii
doiKiiumapostolicum supplici oraniine dcpoposcit. nobilium Beiieventaiiaeprovinckc, deferentes j-enia
Siquidem viilebatur memoralo clerico proelibalns aposlolicaecongrua riignilati, cjus bencdiciioncni at-
Hugo, in loco ineffabili aincenitaic referto, ctim mul- que solalium siipplic.iter deposcenlcs promereri.
lis collaelanlibiis in curuli sella resitlere, sed sine Quos Deo digntis praesul, ut suam decebal bonori-
supperianeo scabcllo pedes ad ima pendenles reli- ficenliam , susccpit, sacra beuediciione roboravit,
nere. Qucm cum proedicttts requireret clericus super ™non tam laelus de|ohlaiione muiicrum, quamDeo re-
qualitale sui stattis, rcspondcbal bcne sibi esse in pendens grales de dcvoiioue fidelium. Debinc ad
omnibus , nisi qtiod ad infima laboriose penrieret praesentes prae nimia anxielale pridem dilfidentes
1,011firmis pcdihus. Petcbal quoque ut idem cleii- conversus, conlinoo chariialiva increpatioue in eos
eus frairem suuni bunc beatum ad apostolicain cun- iiivebiliii', et de Dei misericordia nunqiiam amplius
tcm consecrationem exoraret, qiiatenus in inlroilu desperare nec difliriere coliortaliir. Exlunc heali viri
valvarum ecclesiocPrineipis aposlolorum sui memi- fama divulgalur pcr populos el usqiie ad rnundi fi-
nissct, diccus quod ejus precibus riivina pielas sihi nes , cunclasque gentes cjus pcrvagalur rumor;
inriiilgeutiam conccricrcl. Quam visionem privfatus Chrisli ubiqtic praeditatur gloria in suo adinirabili
clericus sancto pontilici rcluiil, ac eiim ad Chrisli famulo, nonieii papoe Leonis qtiorunque orbe terra-
gratiam pro salute fralris exoraudani animavil. Qui rum rehoat ore consono. Nec niirandum ralionahi-
posliiiOilunipcr visum ciriem domno apostolico ap- Icm crealuram in ejus resonare laiidcm, ciim etiani
parens, laelus innumcras redriidil gralias, quia ejus irralionabilia ania.alia, miriim riiclu! i lius prxrii-
ineriiis sttperna clementia a cunctis ctun laboribus cando iionien huniaiiain formarenl vocem.Nain.,sicut
.absolveral. a veridicis fcrtur relatoribus, apud Beneventum
III. Leonis nomen sttscipit. Mire ditatur. Fama gallus frequcnli voce ejus nomen repelebat, et na-
ejus pervolal.—Igilur hic Deo dcvoiissimus morcs ei " luralem emissurus vocem, cunctis miranlibus (31),
viiam Magiii Leonis iinitalus, cujtis et vocabulo fue- papa Leo insoiiabat.
rat iiisignilus, imo Lconem de iribu Juda pro posse IV. Conis loquitur. Leo oblala sibi paupcribus dat.
seculus, omiiibus cxempluni bene vivcnrii fiebat; Concilia cogit. Coloniamvenit.—Tum Remos, ubi ec-
< luccrua arriens el luccns, nou suh moriio, sed super clesiam S. Remigii consecrat. Concilium celebrat.—
candelabrum > praecminebat, utque verus sal lerror, Dicitur eliam illis temporibus in finibiis Apuliaecanis
coiiriiiiieiilum supcrnae sapicicii: cuiictorum menli- exstilisse, qui latrando solitus erat humanis verhis
bus iufuntlebiil. Vcrum.licet oniiiiuni virtiiium gein- Deus meus iii<lamare. Non aulem est incredibile
inis (Jiri.sii riccorarcl riiadciua , hae lamen splenrii- brittum ariiinal i;i ea rcgione Dei misericordiani quo-
dius in eo relucebant : miscricordia cl palienlia , cunque i-.io-.Io invocasse, dum ct-rtum esl Chrisli re-
ccler crga dciinqueutes in danda iiuiulgenlia, mira ligioriem ibideiu pene omnino rieperisse, accolasquc
compassione collacrymans propria confiieiilibus sce- illius patri.c alicnae potestali (52) subriitos esse, m
lera , in eleemosynaiuin largitaie etiam usque ad ad iiivoc.itionem superni auxilii sallem irraiiona-
sui indigeniiain iudiscrele proerogans omnia. Sed bilis pccudis cxcitarentur voce. Fama igilur cxi-
quoniam cunctis divino ii.staiilibus servitio solet niiac lauriis cjus, usquequaque piopalala , praeter
stimulus supervcnire adversitalis , divina scilicet D sulilum multos animabat ad visenria siimnii aposlo-
piobalio, quae ostendil cujus fervoris sit erga Deum loriun iniiicipis limina, qui omnes cjus reereaban-
cujtiscunqiie ineiitis affcciio; hic pater vcnerandus, tur consolatioiie ct roborahanlur heneriiciinne; si
dum iu iuiiio sui advcntus Uomaecommoralur, ali- quibus autcm obstabal impossibilitas ejus frui pr;c-
qiianlo angusliac el inccroris dolore perslringilur. scutia, cum fuie propiia ei riirigehant xenfa, re-
Nani ibidem adveniens, nibil poulificalium sumptuum ccpturi ah eo apostolicae bencriiclionis donaria. IU
inveneral; jam enim erani iu domeslicos usus ab- hid eiiam habcbat consuetudinarium ciim aliis
sumpia, imo in eleemosyuarum prairogaiioncm cun- honis aclibus quia, si quid aposlolico more suis
Cta quae secum attuleral distribula. Defecerant cun- offerebalur periibus, nibil palicbalur in suos suo-

(50) Incertuni au eo nomine Populoniiiin, vel Fo-
riim Popilii intelligenduiu sit, ulraque enim urbs
Romam aJcunti aequeobvia fuit.
(51) Hujus galli occasione, nnnnulli, uli videlur,
scripseruni quod , qtiacunque Iransircl 1ealus pon-
I-.IT.IOL. CXLIII.
lifex, stalim galli voce humana clamarenl: Leo papa,
Virie Ricberium Chronici Senon. lib. n, cnp. 14.
(32) Normannis scilicel, qui lunc Apulidiii obli-
nebant
16
491 S. LEO IX PAPA. «fcj
rumve expendi usus, seri cuncta paupcrniu largie- A stori ccr.L-sku gralis conccdercl. Iucestas consan-
batur necessiiatibus. Intcr multos crgo, qui ejus guisieorum impiias, in muliis orbis partibus iu-
ambiebanl praesenliam invisere, rex Danamarcliiae discrete habitas, discidil, pluresque nobiliiuii hoc
(33) transmisit iKi avem psitlacmii in muiiere, in lurpi devinclos nexu separavit. Alia quoqtie per-
quo quaeJam divina apparuit gratia, admirabili vir- plura canonum capitula sluduil renovare, qnoe, ne
tuie. Quamvis cnim quoerianiaves hiimana formare fasliriium gigrnaiil, hic siipcrseiiimus recilare. ILs
vcrba discant magistra fame, bcec tamen, nt fcrtiir, sanclis iiisurians stuiliis, a;iliquaui repetit patriam,
nullo cogenie, toio itinere riiun ari riomnuin papam suscipiiurque a loliiis gentis nobilissimo alque
deferrelur, Ad papam vado, rcciiicbat; ct inn\,ui ei reverentlissinio archiepiscopo Herimanno apud Co-
cst piaesentata, neinine docente, voce dulcisoha, loniam. Ctijus pelitu conccssit doiiinus papa hoc
papa Leo inclamabal. Si quaiiito eliam hic pastor privilcgitun sedi Ecclesiae Coloniensis, ul ari allaie
veneranJus, cxleiiorum disposiiione lassatus, sese sancli Pelri, scplcm presbyleri cardinalcs quolidie
in sccreto conclavt reciperei, aut forle nimiis solli- divinuni cclcbrarent oflicium in sandaliis. Dcdil ei
cilitriinibus ainiclum ejus aniiiuim aliqua moeslitndo quoque oflicium cancellarii (56) sanctae Rumauae
arctarct, hoec avis ocgriiudinis illins levamen fre- sedis, ejusque successoribus, iribuens illi ecclesiam
qticnlcrader.il, et coiicinuc ac recise, papa Lco, B sancli Joannis aute portam Latinam.
resonans, robur nienlis illi cxcitabal. Nec vidcaiur Hinc iiivilalur ab Heiimaro abbate venerandi
cuiquam reprebensihile btinc jiisliiiii in sui conso- coenobii Sancii Reinigii, Remorum poniificis, ad
latione liujus avis usum modulalione, cum legamus corisecrandam (57) ecclesiam in ejus honore restru-
bcalum Aiigustinuni pro exiiu suoe niatiis inconso- clam ; ubi IIOIIcsl diclu facile quanla niuliilurio a
labiliter lamentanlem, mnsicam melodiam ad leva- finibus terrae, Ilispanorum, Biitannorum, Franco-
men moororis sihi adhibuisse, sanctumqiic Anlonium runi, Scoioruin, Anglorum advciieril ejus ir.visere
rigoii monaslico aliquaululum oblectameiiti ce:to praeseniiain. ln qua prorsentia adfuit cliani non mo-
tempore concessisse. dicus ca;tus poiilificum, cum quilius advenit vcne-
Qiiantam aiitem solertiam in calholica lege con- randus Cliiysopolitanorum [i., Bisuniinus] arcbi-
servanda adhibuerit, in primo Romano concilio (3J.), proesnl Hugo , Dco ct ho.iiinibus auiabilis, prx-
quod niuliis episcopis considcnlibus habuit, de- cunclis jucundoReloqiicnlioe ct affabilitalis ; cui in
monslravit; ubi staluta quamor synoriorum princi- resliluendis suoe rebus ecclcsim ncino piatricccs-
palium viva voce corroboravit, ilecrelaqtte oiniiium sorum aut succcs.-.orum est comparandus, iu quo
anleccssorum suorum pontificum tenenda confir- Cliristi tunc apparuit virtus admir::hilis. Nam glo-
inavil ; Simoniacam etiam boeresim riamnavit, quoe 'J riosus aposlolicus , ibiricm hahiio cpiscnporum
jaiu nonnullas mundi parlcs invaserat, ct in coriem concilio, quosdain Simoniaca infeclos luercsi dc,-
coiicilio quosdam deposuit episcopos, quos pracdicla posuit ab injusle susccpto officio. lnler qtios Hugo
heeresis nxvo suae nequitiae macuiavcrat. In quo Liugonensis episcopus, niultis ac horribilibus infa-
concilio quid conligcril, non congriiit reticeic, ubi maliis accusaiioiiibtis, est voraius ad redrienriain
Chrislus auctorilaleni ejus sua riignatus est gratia rationem. Quique praediclum arcbipracsulcm Clny-
roborare. Nam episeopus (55) de Sutrio reus ejiisriem snpolilanorum, tilpoie eloqiicntissimum, sibi expe-
culpae accusatus, voltiii injustc se cxcusare, falsis liit causiriicum ac proelocuiorcm. Hic igitur coactus
prolatis teslibtis ; sed , peraclurus jiisjuraiidum , a riomino apostolico, illius susccpit causain dicen-
repente esl divinilus perculsns, et, inter nianus dam, setl repente ohmuiuil anle ciiiictoruni procscn-
exportalus non tongo post lempore bumanis rebus iiam, ut profccto palesceret Deum noliii.-,se faLis
estexemptus. Cunelis lioc audicnlibiis nimius in- exciisalionibus vcrorum crimiiium tanli ponlilicis
culitur limor, ne quem in ejus proesentia ad falsum inquinari liugiiam. Lingonensis igilur Ilugo, hoc
judicium Iiiimanits impelicret purior. Dccim.is quo- miraculo cxlerritus, noctti, judicium concilii mc-
in synorio iricm
que a cunclis danrias Cbiislianis , quaruin nec tucns, aufugii. In crasilnuin vero
menlio eral apud Aptiliam ct pcr quosriam orbis cpiscopus requisitus, el non ariesse reperlus, lccia
fines, ecclesiis restiluil; venditiones altarium snb sciilenlia, lerlio vocatus est [ficm. add., et excoin-
analhemate prohibuit; sed eocsiituit ut parles rie- iiiuuicaius]. Tunc Vesoniioncnsis cpisco,)iis surrc-
ciinaruin ari episcoptun pertitieiiles, aui quisquc xit, et ipioiiiodo eumriem reum coiiatus defciulcre,
proesul sibi lcneret, aut cuicunquc vetlet iribticrel; ohmulucrit, coram omnibus p:;!efecit. Quo I audicns
partem autem ad allare pertinenlem proprio pa- domuus papa, lioc niiraculiim mcritis bcaii Rcmi-
(33) Codex Remigian., Dalamarcia;de cod. S. Dat- Ma- (36) Hcrmannus archicanccllarii mnnerc fuiietiis
xiinini apnd Bolland, ut ct Joannes Bayon, lcgilur in epistola bcati Leonis nd Joanneni S;der-
malia ; alitis cori. Dalctmicliiw. iiilanum , qua: dala riicilur pcr manuin Fri.lc-
(34) De hnjiis synorii riecrelis agit Pclrus Daniiaui rici et Hcrmaiini ar<hicpiscopi et archi-
in epislola seu opusculo ad lieuricum Ravennaieni eancellarii. Exstat. tom. IX Coiicilioruui eriitionis
archiepiscopum. Labbc.inac.
(55) Hiinc Kilinum appellatubiFerdinandus Ughel- (37) llujus dedicationis historiam supcrius exhi-
lus, lomo I ltuliae Sacnc , de episcopis Sti- huimus ari anuuin 1059, quo pcracia esl.
tricnsibus.
493 PROLEG. — VITA S. LEONIS. — LIB. II. 494
gii ascripsit, et cum omnibus qui arierant surgens, A Iplebein tle stia diuliua absentia ma-slam loetificavit;
gratias Deo , iiule domno sancto Remigio cum ubi i supcrua gralia ejus mirabile incrilum omnibus
niagno psallentio reddidit. Postmoduni tamen proe- ]publicavit. Siquidem pracriiclus Ilcrimarus abbas
Ifatus episcopus Lingonensis , divino commonitus coenobii ( saiicli Remigii Remorttm poiilificis, ei
,'instinclu, ad dotiinum rediil papam, et cuni ingen- tquemdam scyphtim pretiosi mazeris (42) ob sui me-
libus Iacryniis publice crimina confessus, sponla- moriain
] oblulerat, qncm vir sanctus pro charilate
neani suscepit poenileiiliaui, ct Roinam iiuJis va- danlis
< in proprios usussihi servari constituerat. Se:l
dens pedibus, ab eodem noslro pio pastore pro- iqiiariam vice minister, ci polum daturus, in mullas
nieruil ahsolulioneni. El in rcdciindo, nimiis affe- partes
| casu confraclum repererat. Ctijtis parliculas
ctns jejuniis corporisque inaceralione, in bona elcctus < Domini quoctn.qiie eraul sihi deferri prajce-
perscvcrauiia vilam retiquit pracseniein (38). ]
pil, et nihil lalc fuluruni suspicaius , cunclas suo
V. Concilium Magttnlia. Leo Augice dwmonia- loco I quasi ricleclanrio ropoSuit, aslantibusque laeta-
cum liberai. — Inrie per urheni Mcriiomatricorum bunriusI dix.il : Potens est Omiiipotenlis majestas in
rcmcans, peliiu vencrabilis abbatis Guarini, conse- pristinam
| inlcgritalcm has rcsiiluere fracluras.
cravit ibiriem sancli ponlificis Arnulfi hasilicam , iQuo dicto, prolinus consolitlalae stint partes , ita tit
ihique, exoratus a domno Sigifiirio (39) Gorziensi j] a.l menioriani faeii signuin fracturoe ad instar suh-
ahbale, c.omposuit in veneratione gloriosi mariyris tilissiini capilli circiimqiiaqne apparcret; sed, quod
Gorgonii nocturnaliiim responsoriortim dulcisonam imagis niirum erat, nihil inlra positi liipioris efllue-
mclodiam. Hinc generale apuri Magnniiam concif um rcl. Hujus rei aJest testis congruus , veneraiidtis
habuii, in quo Spirensis praesul Sibicbo (40), cri- Ilugo jain diclus Chrysopoleos archicpiscopus, qui
niinali realu accttsatus, voltiit se expurgare lerrilico <
cum lacrymis se pracsenlem adfuisse lestatur, el
sacramento Dorainici corporis; seri, ut fertur, riovolo furto se illnd vas sancto viro abslulisse laeta-
inaxilla cjits niarisil contorla paralysi , quaudiu lur. Seinper autem memor officii sibi a Deo co.ii-
pracseulis vitae spatiuni duxit. Quod ideo liic brc- missi, iii < fidclis servus ct prudeus in lempore
vilcr volui aJnoiare , ul audieutibus tial iioluni dispensans mensuram trilici, > iter sumpsit per-
quam horribile sit ctiam secura consrieiilia hu- agraturus fines Apulke , ul Christianam repararet
jusmodi judicium adire , sacra diccnie Scriplura : religionem , quoc ibi<lemvidebalur pene rieperisse ,
Ilorrendum esl incidere in manus Dei vivenlis (Hcbr. niaximeque inler. aciolas rcgionis el Normannos
x, 51). Dcnmni domutis papa .iptid Augiam (41) in concordiam componerc satagens, quos iludiim ariju-
honoie vivilicac crucis ccclesiam dedicavit , tibi toics conl.a exteras genles siisceperant principes
riivina pietns iu proprio famulo suam giatiam miii- C regni, seri tunc soevissiii:os lyrannos ac patii.c
ficc ostenriil. Nam inier sacra missarum solcmnia vastalorcs non sponte sustinebanl. In hoc crgo
ibiJeni adriucitur ealcnis nexus dacmoniacus, qui saiicto opere sollicite inlcnlus venit Bcueventum ,
vix a niullituriine potcrat coarctari , alieuaquc 1ubi aliqiiandiu commoralus, cuiriain clinicce (43)
violenlia possessus, horrenrios eniiltens stridores, i
divina praeciinte gralia vitale praebuit auxilium.
clamores, alqne fremilus, hymnidicam lotius cleri Nam per annos fere quindecim diulino con/ccta laii-
liarmoiiiam suis diris evincebal vocibus. ltaque \
guorc , rie propiio grabato , nisi aliorum ricporiaia
Chrisli servus sacruui incoepiurus canonem, non nianihus , ncquibat exirc; ila cuncta ejus membra
valens hujusmodi pali inqiiieludincm, utpolc ad paralysis; cranl riissohua icgritudine. Cui pcr reve-
Deuiii totain directurus nicntem, a longc signo cru- lationem osteusuni csl ut de lynipha qua hcaliis
cis edito, inanu inriixit silenliiim ; ct citius riiclo pastor saeras ablucral nianns ct post cclebralioi-em
obmuluil riacmoniiim, et honio, vinculis soluius, missarum haurirci, et absque niora sospitatcm reci-
sospes ctiuctis .irimiraniibus domiim propriam re- peret. Qua impeirata atque cuiu firieli spe hausla, in
pcriavil. craslinum sospes sacra inissaruni solemnia adiit ,
VI. Romnm rcversus. Sciipltnm fractttm reslilnil. Deo saucloque poniifici graiias rctlditura. Itaque
In Apuliani vatlil. Ctinicctmstinttl. Conctlium Sipon- zelo sanctoe religionis fcrvcns proesul vcnerandus ,
linum. Romain reverlilur. — Roinam igitur reriiens , apud Siponluin habito concilio, duos deposuil ab
(58) Obiil in coeuohiosancli Viloni Virdunensis, iindecim administravii.
cui praeeral frater cjus Walcrannus, de quo niulla (il) CiJcbrc oiiiu moiiasleritim, vulgo Richenow,
habes snpra iu Vita beali Richarrii ejusriem loci quori lioilie pauci iiicoluut monacbi ob meiisain ab-
abbalis. Scripsil libruui De corporc el sanguine balis cpiscopalui Coiislanticnsi tinii.im.
Doniiniadvcisus Bereugarium, qni a noslro Acherio (42) liiilliin I. marmoris , cx Cori, miss. ut ait, at
eriiliis cst. non soltim eriili seri et ms. Coriex sancti Rcmigii
(59) Ex hoc loco cmciidandi Samniarlhaiii , qui habct tnazeriis; quo nominc viricltir expriini ali
Sigifriduin inter Gorzieuses abhates non receusenl. quori preiiostim ligni gemis. Nam Bruno Signicnsis
Dc Gorziae iuonaslerio , quoil a Chroricgango opi- hiinc siypliiim ligneum fuisse afferit, el Desirierius
scopo Meteusi fiiiiriaiunicsl iu honorem S. Gorgo.iii, Casinensis, seu Vicior III, illuri vas, poculum liqna-
cujus corpus a pipa ohliiiucral, riiximus in sacculo rium appellat. De cjusmoili scyphis Cangius in filos-
superioii, tibi saucli Joannis liujus loci ablialis Vi- sario, ail voccm Mazerini.
tam dcriimus. (43) Sic dicitur, quod in lccto jugiter dccumbcrct,
(40) Sig;'bol:ionem alii appcllanl. Reginobaldo yj.iro qnippc leclttm signat.
succcssii aiino 1059. Spircnscmqiie Ecclcsiam anuis
 40") ' S. LEO IX PAPA. 496
oflicio archicp'seopatns, qui cum mercede sanctum A ccontra vcxiilo cruxis cdito , o:.,i;e3 a loi.ge stare
assiimpseranl miuislerium , vitio elalionis tiiius proecepii; seri illam mox immunJus pcrvasor rcli-
ambiens praecellcrc allcrtim. lnde repelilo gicssu quii, el sana lnentc incoliimis aJ propria rcpedavit.
Romam rediil, ubi superna admonilus revclalior.e Sirilicitus aulcm rie satttte animarum primum sibi
bealum Gcrardum suoe sedis, Leucorum vidclice! , speckilitcr commissarnm.Ronia: poJins vcnerabilein
olim praesulem in mtmero sanclorum cornpuiandum priiniccrium Udonein (46) cicgii tibi successorcm
staiuil. Eodcmque anno in pairiam regressus, ipsius sancioo. sedis Leucorum, atqu >ad cum sibi snbro-
sanclos arius cum snmma gloria Iranstulii. Qtroe ganriiini imperiali mnjcslali proprium direxit Icga-
oniiiia riilucirie sunl exarata in cjusriem Vita (44) tum. Si quiricm , o';) bon rum mnrum boncstalcm
cl miraculis. sanct;ei|;;e rcl.gionis fervorem et pioe ricvotionis ;n-
VII. Episcopus ipsi comratlicens puniittr. Item et tentioiiisque devolionem, iiliiin hoc ollic.io <Jgimm
Ravennensis.—Er.U aulem huic viro Dei non ino- judicabat, el paleino euni iunplecUns a!!eclu p:o-
riica concerlatio coutra pcrvasorcs rerum sanclae prium filium vocitabat. Sperabal quoque cjus piu-
Ronianre scdis, inaxiivcque conlra Ravennalcm denlia, qua in divinis liuuianisqiie auTuenler pollet ,
episcopum, spirilu replclum conlumacioe et rebel- perfici posse, si quid minus pleue peregissei tn scoe
lionis; cui nonnulli favebant palatini , glorioe invi- primiiivae sedis auginenlalione. Quod etiam nuncex
itentcs domni nposlolici. Quorum caput in fomcnto plurima parle flt, Chrisli anmienlesiiffYa^io, et, nl
riiseordioceral Nizo (45) cpiscopus Frisingiac, super vere crcdimus, iu dies crga Domiiiuinacciescct cjus
quem divina virius hujusmorii horrcudani uliionem saucla devotio. Sed IIUIIC cjus lauriibus supersc-
dign.ita est ostendcre. Nam pro responsis imperia- dendum, quia omnis laus in fiiic sccurius caulabi-
libus in llaliam dircclus, Ravennani devenit, et in lur. Non moriirus quoque ci iuerat fervor in ar.-
favorem Ravennatis dctrecialoria veiha contra hmie genria republica. Idcirco Ilungaiiae principcs, a
hcatiim proferre cocpit, intcr quac, tlncto sub gutture Romano iiuper impcrio riissidcntcs , niiiliiplicibiis
riigilo , ad haec blaspbcnia prorupit: IIoc guttur lcgalis adierai, ne detreciareiit solita subjeciione
giailio abscindatur, nisi eum dcponi fecero ab ho- imperalori prisca pcrsolvere tribiila, quod ei cmi-
nore aposiolains. Quo diclo, codem memenloipsum senseranl, si praileiitoiuin cummissoriim eis conce-
intolerabilis dolor gullur invasit, ct impoeniteiis die dcrclur iiidtilgcniia. Quapropter sancla commoiicnte
teriio vitam obiii. Archicpiscopus aulem Ravenna- piclatc coaclus esl terlio anliquam palriam repetcre,
liurn ob incorrigibilem praesuniptionem est a sancio el, pro reortim miseralione qui coulra imperiuai
papa analhematizatus. lrieoque imperiali jussu inoverant belluni , persuasoriis prccibus impcriules
Ausburgiam vocatus, cum juslilia reddilis quae in- aurcs expclcrc. SeJ quia faciione qiioinmJam cu-
jusie pervaserat , absolulionem csl petcre coacius. rialium qui fdicibus sancti viri inriilebanl acliiiiis r
<Qnia cum licel corde conliimaci anlc pedes saucli s.iiil Augtisli atires obturata; precibus riomni Aposloli-
stralus jacerel.cunclusque coctus praeseniium ponli- ci, tdeo Romona icsruiblicasiibjc-clioncjn regni Uun-
ficum ei absolulioncm pelerent, ail vir beatus : iSe- garioe perriiriil, el atlhiic dolet finilima patrioe prae-
rmidiim cjus devolionem irihuat illi omnipotcns dis et incendiis devaslari. Dum autem pro r»gni
cunclorum scclerumabsoliiiiouem.illlcvcrosuigens, pace sollicite laborans ibiilem aliquandiii mora-c-
cuni siibsannalorie subiideret adhuc stiperhia Luini- tur, riivina praeriestinalio ei in somnis revelare vo-
dtis, vcnerandus paslor in lacrymas resolntus, in- luii qnid sibi futuriim porienderetur. Nam vi leba-
quil secreto circumstaitlibus : < Hcu ! nioilaiis esl lur sibi quoil, slans in etliio, familiares suos ari se
miser isle. > Nec mora ; ille Ianguore corripiiiii- , et rie perieulo couliigienies reciperet, eisque sub pln-
vix iu palriam reveclus, viia el honorc, quo lunie- viali vesle, quoecappa vociiatur, inclusis, sanguiue
hat celeriler privatur. eorum sibi vestes infici conspiceret. Qua visioi:e
VIII. Leo dwmoniacam libernt. Udonem. sibi Tttlli cerlus redriiius moestitudinem sibi suisqtie alfulu-
subsliluil. Hungaros imperatori reconciliare tentut. ram, cl,sicul trilicum in area Doniini recoiulenduni,
Futura mala pravidii. — Coucilium Mantua. Moriui ad icntatioiicm sese praeparat siistinendain. Itaque
hca sacra visilanles. — Magnificus autem pa.stor repedans in Ilaliam, concilium apud Mantuam ha-
Uomaiiam revisens sedem, iliiin paschalibus solem- bendum constituii. Quod faclio quorumriam poniili-
niis apud sancium Laureniiuni essct celcbralurus cam severilateni ejus justi judicii limeniium per-
riiviui sacramculi obiatioucm, iiitcr sacra iiiissaruiH lurbavit. Nain familkcuornm fautrices scelerum, sa-
solemnia ei qiiamJam oblulciuiil iiinliereni quae, biliim conlra rioinni oposiolici familiam moveruat
plena riacmoiiin,sanain amiseral incnteni. Quam in- itimiilliiin , sccure astanlem ante basilicam in
cessaiiter dehacclianlcin ccincns, fi-ciiiiiiimquc cir- qua publicum habcbatur concilium.ila utvirsanclus
cumsiaiiliuin ac eam vinclam trahi non fereus , cogerelur a meilio consessu surgere, et anle por-

(44) Hanc Viiam exhibcnt Bollanriiani riie 25 Guallciio ia CalalngnOdonem episc. Frisiiigensiiiin.
Aprilis. Nos vero rie S. Gerarrio egiiiius saeculo (46) Etl- mcndose El qiiiriem Utio riiiitur
superiori, pag. 89l,ubi habcltir bulla ejuscanoniza- passim in romplur-bus i •slriimeulis. Antea l.ihiio-
lionis, pag. 894. lliec.trius cl <uiicellaiiiis fucr.ii Ecclesiae Ro:nai;;c ,
(4o) Sirmontii e iilio Vizonem. Nicerus dicilur iv ul palct ex hulla S. Lennis pro S. Maiisueto.
497 PROLEG. — YITA S. LEONIS. — Li!J. 11. 4-8
lam aJseJiinrium strepilum procederc. Ciijus proe- A IX. Huresis Feriiientaceorum. Coiiira eam Leo
sentiam non reveriii Deo odihiles , eo mngis magis- :tcribit. Nicetas Pecioratns resipiscii. Michael episco-
que in ne [uitia pertinaces, nilebaiitur ari etun |pus C. P excommuuicatur. — Ea lempcstate orta
exaiinalos confugienles ante oculosipsius conforiere, < est haeiesis Ferinenlaccoruio, quae caluinnialur san-
ci a valvis ecclesioe, ne ibi lulareniur, repellere, ita ctam Romanam sedem , imo omnem Lalinan) et
ui impetus sagillarum et saxorum circuni ejusriem < Occideiiialein Ecclesiam, de azymis vivificum Deo
sancti aeres el ora volilaret, aique quosdam ejus offerre sacrilicium. Quam calumniam etiam scriplo
veste defenrii cupientes vulneraret. Qui tuniullus ediilerunl cpiscopi, Michael (48) ConstaiUinopolita-
arimoritim <Iifficullersedalus, coeplum rigoreir. con- nus el Leo Acridantis, pervicaciter exhalaiitcs pesti-
eilii imperfeclum cocgit relinqui. Sed in crastinum feras mephiles contra sanclam et apostolicam fidcm.
cnncti liiijus sedilionis incenlores, severa exainina- Hoec quidem cahunnia Graeco sermone eriita, ct
tione damnandi, a piissimo palre sunt misericordi Joaiini Tranensi cpiscopo, in suggillatioiicin om-
indulgenlia ahsoluti, ne viderelur causa ultionis as- nium Latinorum directa, cum fuissel Trani exhibita
periiaieni in eos exercere judicii. Videtur etiani fralri Huniberto (49) sanctie ecclesioeSilvoeCandidie
inriigiium sub sera oblivionis obcludere quori, ejus episcopo, in Latinum est irauslala ejus studio , al-
temporihiis , ai! riivinam laudem apud Narniain ge- B que delata domno papae Leoni uono. Ilaquc glorio-
slum relerlur memorabile. Ctijiis rei testes visorii, sus apostolicus libellum composuit luctilcntissimuin
a minimousque ad maximiim, cuncti illius urhis di- adversus jam riictas pi-aesuiiiptipnes et iiimias vaui-
cuntur exstitisse. Nam biennio antequam ibidem lates eorum , coualiis illos ad viam verilatis addu-
bic venerandus papa Dominicum celebraret natali- cere; sed postniodum incorrectosecclesiaslico dam-
lium , coiitigii quodamdie reslivo lempore infinitam navit analhem.ilc. Proediclus etiam fraler Hiim-
multitudinem juxta eariem mocnia habere irans- berlus ediJit conlra eoriim putiila scripla respon-
i;um. Ejus lerrore ationiia universa plebs inuros sioneni instar dialogi , ab ipso Latine scriplam
ascendit, quasi ob capiendoe civitatis dcfensaculuin. apocrisiariattis sui tenipore Coiislaiilinopoli, et jussu
Quae muliitiido iiifiiiitum lcrrae spalium , quanlui» imperaloris religiosi ct orlboJoxi Constanlini Mono-
luimaiuis posset coaipreliendere visus , implebal, et machi Graece eriitam , sub nominibus Conslauiino-
proe celeri gradit orieiilcm versus iranscurrcbal. polilaui, et Romani, anno Domini millesimo quin-
Videbantur aulem cuiicli miro candore hahitus, vul- quagcsimo quario. Doinnus quoque Fredericus tunc
tusque ac capitiscanilis vcnerandi, ])e:ie coiisimilis caiicell.irius, post a Deo eleclus Romanae scdis
formae qualitate decori. Quori miranduni omnes a apostolicns (50), inveclive respondit quibusdam ob-
mnris urhis aspectanles slupirios redriiriit, el a C jeclionibus , quas ediderat Niceta monachus Con-
primo mane usque ari hoiam nonani excurrere non stantinopolilanus, qui et Pectoratus, contra Latinam
deslilil. Sole auiem decliiiaule, coepit illa admiranda Ecclesiam ; quein lihellum lilulaverat: De Azymo,
inuliiiudo paulalim rarescere. Umis qtioque ex muro de Sabbato, et de nuptiis sacerdolum. Quae inveclio
spectanttum firienlior reliquis , austis cs* cxtra pro- deLatino translata, el publice coram praedicto im-
cedere, et e vicino cttiii trcmore astans spectabai , peralore esl recilata, idemque Niceta coactus esl
si quem eorum possel cognoscere. Tunc inier ex- damnare et comburere sua scripta , habiia disputa •
tremos videt qu8inria.nisibi oliiii familiarem , ipsius tione apud inoiiasterium Sturiii in urbe Constanti-
urbis civem , honi teslimonii cl rievoloemenlis ho- nopolitana. Siquiriem gloriosus aposlolictis direxo-
minem, qui jam non riiu praesenlis vitae cxeurrerat ral ConsLanlinopolim sanclae Roiiianse sedis apocri-
fineni. Quem cum divina adjuratione no.ninc lemis siarios , prafaluni scilicel Humberlum , et Petrum
appellansaJ se vocitavit, el qttoeesset illa tanla mul- Amalfilauorum archiepiscopum, Frcdericum quoquo
tiiudo sibi manifcstari depoposcit. Cui inquit : <Li- lunc diaconum et cancellariiim. A quibus Niceia
cet sis indignus divina mysteria cognoscerc, tamen cupiensperfeclamsuarumproposilionum solutionem,
noveris nos peccatriccs aiiiinas, adlitic immerilas ilerum sponle analhemalizavit omnia dicta ei facla
cceleslis regni gauriia possiJere, vice poenitenliaeloca D vel tentata adversus primam et aposlolicam sedem ;
sanclacoiitinualimcircuire, et iiiincdeSancliMarlini sicque ab eis in coinmunionem receptus, effectus
Majori Monasterio venicnles, ad bealae Dei genilricis est eoruin familiaris amicus. Michaele aulem Con-
Mariaeccenobium in Farfa (17) iler agere.iQuo diclo stantinopolitano episcopo praeseiitiam illorum et
disparuil, ac ni:i;io illuni terrore coufcclum reliquit, colloqiiium dcvitanie, alque in slullitia sua perse-
quique integro anno languens reciibuit in leclo, et verante, praefali nuiilii domni aposiolici adierunt,
haee eadem doauio apostolico retulit ore proprio ecclesiam sanclae Sophke, et.supcr ejus obsliiialione

(47) Hajiis Monaslerium situm prope Turonos, ut
neino nescit. Farfa autem celehre est monasterium
in Sahinensi riioecesiin Umhiia.
(48) Michael. cognomenlo Cerutarius , ad quem
egiegiam episiolam , seu potius librum , scripsit
beatus pontifex. Caeterum hic schismaiis Graeci pa-
i-''u« annn 1058 e sua sede pulsus est.
(19) Hmnbertum Mediani inonaslcrii inonachnui
fuissa p.issim scribit Xoannes de Bayon in ejusdem
loci llisioria, alque ibi.obl.ilus monasierio a parenti-
biis nnno 101f>dicitur. Ejusdem Humbeni libri con-
lia Graecos edili sunt a Baronio iu appendice lomi.
XI Annaliuni : Leonis vero epistolas apud Labbeiim
habes, tom. IX Conciliorum
(50) I) ctus Stepliauus X , cujus elogium infra.
habcs ul-i de SS. Casiiici:s.ibus.
*-W S. LEO IX PAPA. 500
conquesti, clero cx more ad niissas pranparato, jam \ tcipes non sunl limorc boni operis sed mali (Roin.
hora tertia dic sabbati charlam excommunicatioiiis •XIII,5, 4) ; cl
reges atque principes missos a Deo
super principale aliare deposiicrunt , sttb oculis aJ ' vinJiclam malcfactorum
(/ Petr. n, 14). Siiffiilius
proesentis cleri et populi. lnrie mox cgrcssi , etiam (ergo coniilaiu, qualem temporis brcvitas et imini-
pulverem pedum suorum cxcusserc in tesLimouiuin nens i nccessitas permisit, gloriosi ducis ct magistri
illis; juxia diclum Evangclii (Lnc. ix , 5) , procla- iArgyrii firielissimi tui colloquiuin et consiliiini ex-
niantcs : Videat Deits et judicet (Exod. v, 21). peiendum censui, non ut ciijusquc Normaniioruni,
[
Ilinc orriinalis ccclesiis Latinorum intra ipsam scu i aliquorum lioininum interiliun optarcin aut
Consiantinopoliin, et anathemalizalis cunctis qui moilcni i traclarem, sed ul salteui humano lerrore
deinceps coinmunicarent ex manu Groeci Romaniim ircsipiscercnt, qui riivina judicia niiiiime formidant.
sacriflcium vituperaiuis , accepta orlhorioxi impe- Interca I nohis eoruui perlinaciam sahtlaii ariinoni-
ratoris liccntia , in osculo pacis cum donis impe- itioue frangcrc
teiilantibiis, et illis ex ariverso oiniicin
rialibus sancio Pelro sibique collaiis , alacres stint isiibjcctioncni ficle
pollicentibus, repenlino impctu
reversi. Itaque imperator ad.crsus Michaelem com- < ciiniitaluin nostruin aggreriiuntur; sed et adlnic dc
inoliis,quoil ad coucilium in sui procscnlia cl iiuntio- victoria sua polius trislanlur quam Icelanlur. Sicut
rtim domui apostolici vcnire rietreciavciit, imoserii- B enim itia piclas scrihere curavit ad nostram couso-
tionem vulgiconlraeiun incitavcril, amicos eiafimes lalioncm, pro ista sua propsumplione
majorcm in
ipsius honoribus privalos a pakuio eliaiinavit, proximo exspeclant sibi siipervcnturam inriignalio-
contr.ique ipstim iisque in finem gravcs iras reli- neni, posl illam quam cxperti siint suoecaiervae rii-
niiit. iniiiutiouem.Nos quoque, diviiitim arijiitorium aifore
X. Expedilioin Nortmannos. Norlmannorum swvi- et huiiianum non defore confidenlcs, ab liac noslra
tia.— Interea piissimus pastor sollicitus pro ovibus iiucntioiie liberandoe Chrislianiialis non deticiemus,
silaia Deo crcriiiis.acclcmenti conriolensaffectu inau- ncc dabimus requiem lemporibus noslris (Psut.
diloeafflicliotiiApiileiacgentis, collectoaliquantocomi- cxxxi, 5), nisi cum requie saneloe Eccleske peiicli-
latu, ruisuni niovil iiervcrsiisBencvcnlum, nisus om- lantis. > El boccquidem doinnus aposloliciis.
niinoriis Normannorum saevissimum mitigare inipc- XI. jPer mcdios hosles papa transil illwsus. Occiso-
lnm. Non est nostrum lacrymosis expenrierc verbis rutn funera curat. — Itaque pessima gens Norman-
quiri sibi in hoc itinere couligcrit, dum ipse brevi noruiii, peracia cscde familioe mitissimi papoe, non
scriplo (51) imperatoriConslanlinopolilanociinclain- siiie iiiagno detriinento suorum, aggrcililuroppidum,
ti.iiiavcril.Ail eniniinler alia : < Illa solliciludine, qua Civitaiulam cognominalum.ubi iJem bcatus, ignarus
o.maihiisEccIcsiisdcbcoinvigilare, vidcnsiiidisciplina- C; eorum qiuc acta erant, laidaiite.n sunm exspc-
tamclalicnamgentemNormannoriimcrudclielinaudt- ctabat comilatum. Qui cum immineates liostes cer-
larabieetplusquam pagana impieiate advcrsus Eccle- neret et quid suis conligisset inlclligcrcl, cuni ea
siam Dei insurgere, passim Christianos trucidare, ct qua: sibi remanseral clcricorum freqiientia ctjeptuin
nonnullos novis horribilihiisque tormenlis usque a.l iler versus Beiievenlum arripuit, ct cunctis liosiibus
(lefcclioiiernaiiiinaeaffl.igere,ncciiifanliatitsciiiseiifj- ailonitis, quasi lco confiJens, ahsque lerrure pcr me-
inine.e fragililali aliquo humanilaiisrespecliiparcere, riium illorum transiit. Ergo lam admiraudam per-
nec intersaiclunielprofaiiunialiquainriislaiitiamha- pendentes confidenliam, muiatis aniniis, in ejns
bere, santioriiuibasilicasspoliare, incendereelad so- siinl conveisi obscquelam; ciijiis osculanies vcstigia
lum usquediriiere, soepissimc pervcrsitalem ejusre- sibi immerilam rieposeehanl iiidiilgenliaiii. Quibus
dargui; commonui, obsecravi, prseriicavi; opporlune vir saiiclus, pauca loculus pio lcmpoi'e, ipsis rieser-
imporliineqiie inslili; terrorcm riivinoeel humanae vienlibus sturiuit funera caesorum bonoiilice piocu-
vinriiclierienunliavi.Scdquia, sictilSapicnsail :Nemo rare, luitiiilans ca iti vicina ecclesia ab antiqtio di-
polesl corrigere qtiem Deusdespexerit (Ecctes. VII,14); rula tempnre. Et quoniam pro fitle Cbrisli aflliclx-
ct: < Stultus verbis non corrigiiur (Prov. xvm, 2), > que gentis liberatione rievotam niortem voluerunt
adeoobslinata et obdurata ejus malitia permansii, D t) stibire, iiniliiplicilius revelationihus moitstravil eos
ulrie die in tliein adderet pejora pessimis. Unrie non riivina graiia in calesLi regno purenuiler gaudere.
tantum exiciioia bona pro liberatione ovium Christi Nam ct ipsi riiversis nioriis sese oslenrieruiit Christi
cupiens impeiidere, sea superimpemli ipse per- fi.lelibiis, dicciiLcs se non esse lugendos exsequiis
o|)tans,visiiin est mihi ad lesiimonium ncquilioeipso- ftincbrihus, imo in superua gloria sanctis coiijimclos
rnm nihil sic expedire ad repressiouem coiUumaci;e martyribus. Ab eisriem qtioque illoruni inierfeclori-
(2) quam humanam defensioiiein undeciinque at- bus super ipsos restrucla venuslo opcre basilica ac
trahendam fore, audiens ab Aposiolo principes nou concione Deo servienlium ibiriem aggregala, onuii-
siue causa glariium porlare, sed niinistros.Dei csse, polcnlissima Dei virlus mulla per eos cxercet niira-
vimlices iu ira omni operanti maliim, et quia prin- ctiloruin insignia. Ferocissima vcro gens Noruian-

(51) Id habes iiitcr alias epislolas bu.ius beaii egisscGrcgorium Magniim. Vcrum muliis arginnen-
ponlificis, in lom. IX conciliorum gcncraliiim. tfs hanc Petri senlenliaiii rcfellil Barouius ad an-
(52) Ea in Leone reprebenriit Pelrus Damiani in iitim 1053 qiicm legesis.
cpistola ari Firiuium cpiscopum, asserens non sic
501 FROLEG. - VITA S. LEOY.S. - L!B. H. 502
r.orum his exlerrila gestis, crudelitate deposiu, / vus subrcpercl superbise, lioc vohiil latere nii-
po^ulos, quibus cohabitauat, ex tune ut compalvio- raculiim; tanien non absque re sub tanta com-
tas amicabilius tractavit, ac venerabili papre, quoad iiiinatione jussil hujusmodi celari factum. Bur-
vixit, iu omni subjectione fideliter deservivit. sus quodam die ibidem solus cum solo clerico
XW.EJMpiaexercilia. Scripluramsacram Graicead- sanctse psalmodiae insistebat, cum ecce quidam
discit. —Eximiusautem pastor Beneventum veniens, rusticus sccum insanam deduccns filiam advene-
ipsis Normaiuiis eliain injnssis per totum iter obse- ral ; qiiam mulioties pessimo torqtieri doemonio
quialiter illum comilantibus, non modico illic anni snspiriose clamabal, ejnsque meritis liberari cum
spatio est commoraius, seroelipsum sanctis exer~ lacryinis deposccbat. Cujus precibus pius.paler diu-
cens virltaihus, paiientia, vigiliis, jejuniis el oralio- tius niiens contradicere, jussit eum sanelorum suf-
nibus. Siquidem omnem lecti molliliem rcfugiebat, fragia , quoriim inuumerx ibi continenlur reliquise,
sed, sumplo ad carnem cilicio et lapeti lerra: in- supplici voto exorare. Sed ruslicus in proposito
strato recubans, capili lapide apposilo, nocliirnis obstinaliis, imo in solidoe fidei slabilitale firinalus,
horis paululum somni insuinebat.reliquumqiic noclis dicebat se exinde non recessuruni donec ejus be-
spatium cum integri decantatione Psalterii ac innu- nediclionedivimim promererelur auxiiium.Iiaqnevir
mera gentium inflexione excurrebat. Idem qtioque ' ' sanctus, ipsius imporlunilate deviclus, granum salis
Psalierium ]>ersingulos rcpetens dies cuin oblatione in proximo repertum benedixit ac in os puellse ciim
divini sacrilicii, cursiim niuliipliciiim oraiionum in- divini invocaiione nominis projecit; moxque, dcc-
dcfesselransigebat. lllud etiam erat in eo mirandum mone euni purulenlo expulso sanguinc', la:lus pater
quod, ullia qninqtiageiiarius, tanto fervebat studio cum sospite filia domtim repedavit. Posscnt autem
ut divinarum lcclionem Scriplurarum Greeco addi- de hoc sanclo plurima admiranda referri, sed slu-
scerel eloquio. Et quoniam visceribus pictatis et dioso esl ccdendum lcctori, vel incredulo auditori,
misericordia; supra quam eredi potest aflluebal, ideoque brevi ejus mcmoranles Iransilum, finem
inniimera paiipirum multitudo indefesse ad ejus coeplo imponamus operi.
laigitalem accurrebat, quibus absque diswetione XJV. Incidil in morbum Benevenli. Romam venit.
neccssaria minislrabal. Dedv.cilur ad oralorium sancli Petri. Oleo sacro el
XIII. Leprosuminsuo leclocollocut.Damoulacam li- Euch.arislia munitur. Ob:l. Sepelilur. — Boni erjo
berat. — Hisilaqiiepiisinslsieiisaelibus, dum quodam cerlaminis cursu consummato, abundantiori stipernaB
scio cuiicla cjus faniilia causa noctuvni seccssissel )jea;i!udinis in dies xstuabat desidcrio , et tanquam
soporis, ipse pncvio luniine cuin puero deambulabat ( ciim Paulo diceret : ililii mundus crucifixus est, et
per v.icuum sui palalii spatium, viditque in angulo ego mundo (Gal. vi,14), sic fiindilus curis htijiis
jaccntem leprosum scissis panniculis ac ulceribus vita: curabat abrenuntiare, ut in corpore adhuc
obsitnm, lurida piitie.iine tabidtirn, qui, niniia positus viderelur beatain angeiicrc conversationis
pressus segritudiiic, nequibat gressummoveie vixque puriiaiem exercere. Pro dcfiinctorum quoque requie
p.leial ex efieto corpoie verba proferre. Cui vene- incorriipiorum sacramenloriim celebrationi solito
randus pater gcnibus allixis diu esl familiariler lo- freqnentius invigilabal. Et qtianquam hic labor ei
culus, ei propriis involutum veslibus suis inliilit fuisset prsecipuus toto teniporc sui incolatus, ferven-
liumeris ad leclurn qtii sibi pontiiicali more fuerat liori tamen studio el copiosiore votorum numero
praparalus; inlrinsccusque januis obseratis ac mi- insistebal tam glorioso operi circa diem sui obilus.
nibiiosoporato, ipse solitae inslilit psalmodkc in vi- Et quoniam divinitalis providcntia, tum indulgende,
einooralorio. Demum post diulinam horam assuelo tiiin verberando opcrattir salutem sibi obsequen-
tsu lmmi cubalnrus rediit, leprosum quem exstru- liimi, ad virltitis ciimulum ctim atleo flagellavit
c;o locaverat loro minime reperit, cxciiatum alfliciioue salutifera ul, pcrdito omnis cibi desiderio,
pueriim inlerrogat quorsiim paupcr abierit. Ille at- irrepeniis morbi dolor euni conliniiarc cogerel quoc
lonitus cunctos circuit angulos domus.osiiorumsolli- I olim sponte exercebat jejunia, solius lymphse poculo
cile tenlat adilus, sed onmia invcuiens obseraia, marcido corpori prabenle sustenlacula. Iuterea
ciim suiiima admiralione rcgredilur. IIoc ergo facto evolulo anni orbe, instabal ejus ordinaiionis dies
smpidtis domntis aposlofciis dil fessa soponfrra: annivcrsaritis, in quo solito devolius quolannis
quieii meiiibra, et nescio qi.id divini in soinnis ccr- Clirislo piis insislebal precibtis. Quamvis iiaqiie
iions, mane puero cum terrifica admiraiionc impe- languoris invaleseens molestia faligati divinis opc-
ral ne cui, qmiail vivcrel, nllo modo panderet quod ribus corporis jam debilitaret pra?cordia, Spiritu
a. tum fuerat. Crcdo, illi in sonmis Cbristus, ut sancio ianien roboratus, a quo lolus ejus vitse di-
beato Marlino pontifici, ejus indtitus vesiibus appa- rigebatur cuisus, cum apostolicx dignilatis ho-
ruit, aut velut Jlariyrius monacbus (55), leprosum norc eo die missarum celebrans solemnia, Btne-
de suis exsilieulem uinis ccelum ascendere vidii, cl veutanos, cnni ([iiibus tunc niorabatur, gralificae
causa buniilitatis, ne sibi pro humana laiuie vi- affabilitalis exhilaravit hetiiia. Et hoc fuit ullimum

(53) I)e eo agit beatus Gregorius homiiia 5!) in Evangelia. Vitam vero illius exhibet Bollandus ad
d:cm 23 Ju.iKirii.
*°3 S. Li.O IX PAPA. 50i
iu divinis sacramentis obseqiiium , qnasi vivificis A aslantes
i respiciens slngulis pro sibi exhibito obsc-
valcdicens mysleriis, quilnis semper se prabiieral (quio gratias relulit, fessaque uiembra ad requiem
dignum. Ceriificalns auiem de sme vocalionis ter- * icomponens tolerabilius solilo se dolorem sentire
mino.Romam se ferri feeit leeticac vebiculo. In quo perhibuit.
] Credidit circumslantium fidelium inulli-
ilinere sic eum conciliavil divinilas non solum suis, ttuio i mox eum depositurum carnis exuvias, suspirio-
verum etiam his q<ii nuper fiieranl inimici, ut >. sisque singultibus proliciscenti animae competenles
copiosa ina.ius Norinannorum, quos snpr.i retulimus i
solvebat exsequias. Quorum voces comprimens bea-
tliu cum hoc viro habuisse dissidium, lotius animi tus i vir : i Hoc, inquit, quod nunc agitur differte in
Miicerissiiiiadevotione se invccm praevenircnt ad lioram ] tcrtiam diei crastinae, exspeclantes quid de
cjus obsequiuin. El dccebal miqtic fortissimum tle- mc : placeat omiiipotcnliap Dei. » Yigilanliori igiiur
fcnsoieni Chrisiiana: religionis ul, rcgis sui Cbristi affeciione, postero die, adfuit liora lerlia copiosa
aditurus pah.lia, deduce.relur nobili triumpho victo- fidelium frequenlia, ct circa horam nonam, resc-
riae, praeeunte scilicet hostium jam siibjiigalorum lulumcarne spiritum ccelosque peieniem dediicunt
inansuefacia uiuliiiudinc. Aliquantulum crgo com- conmiendaiione devolissima. Affluenle aulcm lotius
moratus in Latcrancnsi palaiio, pracstolabattir quid Roinanac plebis mulliludiue, cum summo liouore
tle se staiucret interni Judicis clemeniissima dispo- B ejus celebraise s mt exsequiae, et, sicut ipse tlispo-
titio. Beatus autem Pelrus, non immcmor diutini sueral, sepultus esl juxla beati poniificis Gregorii
sudoris quo sibi in regendo ovili Eeclesiaeadftierat altire anle forcs ecclesiae. Et merito in dccore se-
eooperalor hic vir lnemorabilis, eum sibi vicinius pullurx illi cxstal conjunctiis quem in divina reli-
deliberavit coujungere, uipoie parlicipem fulurum gione ac sanclae Ecclesiae inslauraiione est ftdcliler
niagniliti honoris et gloriae quam sumini Pastoiis imitatus. Cujus vitam ct sanclitalem qnidam brcvi
praceuiile gratia Romause impcrtivit Ecclesioe.Divina dislieho sic est proseculus :
itaque revclatione esl edocius quod non alias eum Viclrix ltom.irioletnonoviduataI.cone,
lenianeret carnis resoluiio, nisi in locis bcati Pelri lix mullisUleui nou [al., vix] liabitura Patrem.
vicinis oralorio. Nec mora : gratiilibundus super Exemptus est autem hic vir magnificus ab hujus
lali visione.seque intelligens vocari divini respeclus vitae laboribus, aelalc quinquagenariiis, anno ln-
miseraiione,lectica denuo subvectus, oratorium carnationis Dominiex millesimo quiiiquagcsiiiio
bcali Petri esl ingressus. Ibi ex imo cordis fun.io quinto (5<i),Leucorum episcopatus vigesimo ociavo,
htcrymis perinaiiauiibus, ad Deum exteudcns puram .apostolatus autem sexto. Siquidem Romae scdit
menlem cum mauibus, diulissiinc cleiiieuliaiii Do- r« annis quinqtie, adjectis duobus mensihus cl noveni
luiiu sccrelis invocavit precibus. Dein «lelalus in ^ diebns, impleta visione qnam stipra de rcvelalione
vicinam episeopii donium , visitalus est frequentia calicmn retulimiis. Nam quinqne calices, ei a bealo
fi.leliiim suminx dilcclionis gralia ad enin coufluen- Pelro collali, signabant qiiinqtiennale ejus vilae spa-
riuiii.Qiionimpiaeonsideralioperpeiidensnondiiiliiis liuni; reliqui tres, sui succcssoris Vicloris liienniiim;
cinn relinciidiim i arnis ergaslulo dccrcvit ut, quo- scqueus uiuis, bcalae niemoriaeFrederici in aposio-
niam plures episcoporiiin , abhaliim (xtcrorumqiie latu iiniiis anni ctirsum. Sed quoniam adbuc restanl
tidelitiin confluxeraul luibx, eis p:\eseiilibus inun- pluriina ad dicendum quae ad cjus lumbam (iuiil
gerclur sacri oloi liquore. Snpcr ([iio faclo cxhila- divina pielale miractila, Romanis relinqiiimus exa-
valus usqiieqiiaque niuuiliisquc Doiiiiuiai corporis el randa, in quorum dialim oslcndiniltir praesentia.
sanguiiiis coniiminionc, Teutonica lingua, ul lestali Nostrtim esl ejus merila devotis precibus exoraic ,
siinl qui adfuerunt, lali cuiii Deo loculus esl ora- ut viscera pictatis el misericordix, quibus in pra>
lione: iMiseralor Domiiie,omniuiii Rcdemptor, iniica senti aliuiidab.it vita, imnc in supcrua positus gloiia
salvatio, si judicas expedirc oculis tux majeslalis nobis dignelur aperire;quaienus, ejus sancio suffr..-
ul adliuc communi iilililati populorum tuorum in- gio scelerum noslrorum abruplis nexibus, supeinx
scrviam, merear, 010, eeleri mcdicina luae visila- ~) niereamur csse participes gloriac, co aniiuenic qui
tionis inslanlis acgrituilinis evadere uiolcsliaui; sin in sanctis suis facil niirabilia, a quibus cliam sibi
alLudali [tiid delibcrat lua: divinitatis providcnlia , cantatur laus el gratiarum actio in saccula sacculo-
depreeor, Domine, ut quanlncius coiicedalur mihi rum. Amcii.
cxire liujiis corporis habitaculo. Einiiis preeibtis
(oi) Omnes oinnino auctores saneli Lconis obitum ad annum 1O0* rcvocanl; p-isl citjus luortem
stfdes anno fere integro vacavil.
 503 PriOLEG. - DE OBiTU S. LEONIS IX PP. 5C6

DE OBITU S. LEONIS PAP.E IX.

(Apud Mabill. Acta SS. Bened. Saec. VI, parten, ex codice antiquissimo bibliolhccae Bencventanae, lilteris
Langobardicis exaralo.)

I. Aucloris irtas. — Anno millcsimo quinqua- Ai quoque , qucni Pominiis indignum snae Ecclesiae
f esimo quarlo ab Incarnatione Domini nostri Jesu beati Pelri vicarium fecit, vesirae fraternitali com-
Cbristi, indictione vii sccundum Arnicam, xiu Ksl. mendo. Natn mcoe resohitionis prope esl lcmpus.
Maias,dep03iiioneexsultemnsbeali,patrisnostriLeonis Dominus enim me de hae Vita vocare dignaius est.
papae IX, regnante Henrico iniperatore filio Conradi Nocte siquidem praelcrita. coeleslein palriam in vi-
imperatoris RomaeAdlaudem el gloriam Domininoslri sionevidi; cumqne obstupesccreiii, ostcnsi sunt
Salvaloris Jesu Christi et Leonis papnecerlamus lninc inilii inter caelera fratres illi qui in Apuliae finibus
inlimare laborem certaminis, quod oculis nostris pro Chrisli Ecclcsia occisi siinl inler marlyres coro-
vidimns, omnis presbyter et diaconus et cuncti ca- nali; qui cum niihi una voce dicercnt: i Veni, et
iholici RomanaeEcclesiae. Sa-pe vidimiis in ejusviia mane nobiscum, per te enim hanc recepimtts beati-
inultas eleemosymas Iargienieui hospitibus, paupe- liidinem,» ex alia partevoxquaedamiiitonuil,diceus:
ribus, civibus et percgrinis, ila ut ihesauros Eccle- « Nequaqtiamnunc,scd infra Iriduum Imic sociaberis
siaeet ciincla qtiac haiiere poterat, plurimam parlem collegio: ltic est locus iuus et seiles parala. » Dum
viduis et orpliauis el Deum linientibiis erogaret. hacc et his similia prosequeientur cives supcrni,
Propterea Romanorum perfnlia conlra eum mtirmur sancta visio reccssit. Quamohrem triduo me , fra-
ct bella suscitabar.t. Verum nl inexpugnabilem mu- Hi Ircs, precor, suslinele, et quod dico inilubilanter i.e
riun suae Ecclesia: Dominns conlra deinenles hxre- me videbitis. » His dictis prrvcepii cunctis ut rece-
ticoserigerei, huicviro in litterarum sludiis plerique derenl suisque necessitatibtis providcrent, erat enim
calccbizati fueranl. Isie almificus Leo humilibus prope nox. Accepta itaque licentia, quidam abie-
suaviier blandilus esl; isle supcrboriim colla con- riint; alii vero, quibus fervcnlior incral amor,
fringens; iste dcrogaloribtis suae vilac neccssaritim eadem nocte cum eo persevcranles permanserunt,
viclitm siibniinistrans, virginilalem pradicans, ma- qui postea caeteris referebant, dicenlcs illuni pcr
tiimonia casla defcnden.s, ubicunque cxemplis om- totam noctem solo tenus prostratum in oratione
iiiiiin studia erga se, eiiam geniilium, convertit- Ex pcrmansisse.
imillis lamen pauca ImjiiS sancti viri in meijium III. In ecclesiam deferlur. heum precatur. Iliiiiut-
proferamus, et praccipue ca quae imminente ejus nam miseriam exponit. Se monachum (uisse d<:clura!.
morle accidertint. — Manc autem faclo, convcnieniibiis cunciis, vir
H. Leo wger clerum adhortalur. tlonem sibi immi- vcnerahilis sarcophagum, qtiod sibi pracpnraverai, ct
nere prwvidit.—Post inullos igitur laborcs et terura- se qtioquc in loco deferri in eiclesiam beati Pelrl
nas, posl periculosa bella terroresque et insidias, pixcepit. Quod videnles Romani, a:stimantcs illum
quaecum matris Ecclesiae perseculoribus pro ovibus ' moTtuuin esse, Lateraiiense adeunt palalium, qua-
sibi commissis gesserat, quinlo sui poiiliiicatus anno, lenus more solito oninem illitis diriperenl supelle-
gravi detenlus infirmitatc, convocatis ad se diver- ctilcm; sed lanla fuermit sancli nierita ut nulli qui-
sarum dioecesum episcopis diversisque ecclesiastici dem inlrandi permitleretur facultas. Iutcrea vene-
ordinis viris, ait ad eos : « Fratres copiscopi, inquit, rabilis vir, cupiens jam dissolvi el esse tum Chrislo-
mei, el matris filii Ecclesise ac corporis mei inlima (Philip. i, 25), cunclis qui aderant salulifera verba
viscera, quibus Dominus Ecclesiam suam regendam cl omni dulcedine plena non ccs>ab.;l proferre. De
tradidit el ligandi aique solvendi dedit potestatem, qiiilms dispulare per singiila, quia ad alia feslinv.nles
vobis Domiuictis grex commissus esl.Quai» ob rem leudimiis miraciila cnarranda, abstincmus. Cumqiie
vos enixe deprccor qualenus, mcmores evangelici liiiem fecisset loqiiendi,inUiens signuni salutis, nia-
sermonis, qui ail: Xiyilale, quia nescilis qua Iwra gis quain anlea precibus cffusis, onmibus qui ad-
bominus tesler venlurus stl (Slallh. xxv, 15), eranl absolutione facla delicta dimisit, si tamen cjus
scientes quod talenluin suum niultiplicalum fene- pneccpla qux pritts dedcrat, observare curarent.
rator ipse nou diniitici: super gregem sutim saga- llis ita pcraclis, intuens in coclum ilerum fudil ora-
citer vigiletis, ovesque veslras ab incursibus lupo- _ lioiicni : i Doinine, inquit, Jesu Clirisle, qtti soliss
riim viriliter dcfeudatis. Qiiam excusationem ergo, cs pastor bonus, cl cui oiiinis crealura deservit, tu
lralrcs cbarissiuii, liabere, polciil, qui Dominicam dixisii
i : Quwrite et uwenielis, pelile el accipielis
ovem, quam ipse Doiniiius htimeris suis dignalus est (ilaf.k. vn, 7); exaudi nie.propitius famulum tuum
ponere, ncgligenter perdiderit? Vigilate iluque, j Ecclesia tua, cui indignum me vice aposloli lui
pro
precor, et cujus silis dispensa'.orcs ostendite; mc Pclri prajcssc vohiisti. Tibi, Domiue, eam com-
507 S. L:.0 IX PAPA. 503
mendo, illam uefeude inexpugnabin inuro luae pro- A Enterea sol apparuit lenis, et delectabilis visio re-
tcclionis, el ab ca rcpelle omne schisma o.nueinqiie ccpia esl in ccelis. Mane igitur facto convenienlibus
li.erelicorum perfidiam, quatenus libi vcro Dco lide- ctinctis, venerabilis vir, diem prxstolans extremum,
liter serviant. Custodi et protcge cam ab omnibus in ecclesiam beali Petri se iterum deferri prsecepil.
inimicoriim insidiis, ne iledigneris, pro qua sangui- Quod cum factitm essct, prostratus ante altare, diu-
nem liium prcliosissimum fudisti. Si quos ctiam pro tins ctim lacrymis secum oravil. Completa igiiur
tua fide ligatos vcl excouiiminicalos ab ea crudc- oratione, simm rediens ad lectum, commonere po-
lius separavi, tu clemeuiissime, prccor, absolve. » pubim, prout poterat, non desinebal; sed quia hora
Ciiinque complessel orationem, lanlac snavitatis odor extrcmajam appropinqnabal, convocatis ad se epi-
de beali Peiri ahaii exire rcepit ut cuncta superare scopis, confessioncm fecit, ac signmti crucis sibi
videretur. aromata. Transacto dcniquc unius horae imponens coelestihus sacramentis se munivit. Quo
spatio, prsecepit sibi pancm et vinum afferri. Quibus facio. silentiiim peiens, ut pariim quid sonini acci-
oblalis, gratias agcns benedixit; et comcdens quan- peiet in lectnm caput declinans, hora quasi dimiJia
tnni Iribus vieibus poluil ore snscipcre, reliquum quievil, atque in ipso pacis somno illa sanelissima
cieleris pro bcncdicliouc distribuit. Quo facto pcr- aniina carne solula esl. In cujus obseqnio Beati
rexit ad lumbam qiiain in ecclcsiain delerri praece- B Petri cymbaliim a semelipso nullo cogente sonare
perat. Quam iuiuciis larrymahiliter : i Videie, ceepit.
inquit, fralres tnei, qiiam vilis quamque fragilis et V. Divmoniacam liberat. — Altera igilur post ejus
transitoria sit biimana gloria. Videle, iiiqiiain , ct obitiim die, quaedam mulier daemonio plena, de lon-
iiniisqtiisqtic vcstrum qui in fragilis iiiunili fulget ginquis partibus ad limina beati Petri et Pauli ad-
honoribus me scmpcr in exemplum et prse oculis ducta esl; cuniqtie ad beati Leonis iumulum duce-
liabeat. Considcrate omncs quam versalilis sil liu- relur, inter cactera per os ejus danmon clamavit,
nianossortis coiuiitio. Ego qn. ex nibilo propcmodum dicens : i 0 Leo, o Leo, cttr me de sede mea catenis
ad humanae gloriae fasligium evectus [suiii], ab hoc igncis relrahis? » Unde unus de circiimslaniibus epi-
minc iterum fcrc ad n.ihiluni sum redigemlus. CelJam scopis ait ad citni: i Adjuro te per veruin oelcrniir.i-
quam inonaclius incolui in spatiosissima pnlaiia que Detiin ac judicem, ut dicas milii si Leo, de qno
jamdudiim vidi conu-rsam : modo ad hujiis sr.vco- dicis, cuiii sanctis veraciter sancium possidcat lo-
pliagi anguslias iterum est remeandum. Resp;ciie, cuiii? » Cui dacmon lanlo coiiliislalus sacramento,
inquam, quomodo post splendidas veslcs arancaruin mentiri non audens, licet, invitus respondit: t Vere,
tclis sim coopcriendus, eljamjam in vcriniuin c?;am inquit, i.».iersanclos coronatus sanclum ae venera-
destinandus. Hodic vobiscum caro et sanguis suni, ^* bilem obiinei locum ; per quem de bac quain novem
cras convertar in cincrem. » Dein;'e ad sepulcri aimis ci duobus mensibus posseli domo vobis vi-
lapidcm conversus, flebili admodum voce hxc vsrba dentibus stnn ejiciendiis. > Cumque hoc dixisset, una
protulit : « Bencdiclus sis inter lapides. Bcne.licat de circumslanlibus mulier, audacior caeteris, ut mos
te, qui le ex nihilo fccil, et mcac lerrae ac corporis est feminarum , dedita verbositaii, in liiijusmodi
voluil csse cuslodcm. Sis, prccor, mibi lidissima f?ie deridens prortipit verba : i Quacuiique hora Leo
pelra, ul, queinadmodtim supra apostolicum lapidcm ejeceril de corpore islo docnionia, rgo rcgina ero ;
suam firmavit Christus Ecclesiam , sic milii coiilin- et insuper, eos quos ipse interficerc fccil ad vitam
gat usque ad diem j'udicii te mcorum ossiinn lidum rcvocabo. i Mira Dei virlus! vix hacc locuta fucrat
liabcre custodem, ul in d:e illa, cum dislrictus Ju.lex cum dxmon, allcra dimissa, eaui crudeliter vexare
venerit, meo ac luo me reddas Creatori. » Hacc illo cccpil. Sicqtie facttim est ut quae ad sancti corpus
diccnle, omnis quoc astabat muliiiudo conversa est Supplex veneral, recepla sanilate, sospes ad propria
in plancliiin. Qiiibus ille ait: i Snllicit, inquit, fra- reniearel; quae vero verba derisoria proferrc est
lres mei, quod hucusqiie hodie mcciim perseverastis. ausa, meriiam incurreret pcenam, ct justo Dei judi-
Ite jam iiiiusquisqiie ad veslra, et cras niane ad me cio allerius jam liberatae inde asportarel mala. Ex
vcniie, ut quiil fiiiiiruin sit vidcatis. » Diclum fa- eo tempore Leonis nomen claruit, et ingcns limor
i-iumqiie esl. Ipsc vero nocte in oratione prostratus universos invasit. Sed quis beati Leonis cuncia va-
tctani duxit insomnem. leat evolvere miracnla? qui hoc pcrlicere conabilur,
IV. Iuvisitur a SS. Petro el Paulo. Obit. — Hora p; ius eum tempus desinel qnam mareria. Hoc tamen
anleni appropiiiquanle maliilinali , cadenlibtis de iiiitim, quod (licltinis sum, de multis reticendtim
ceelo jam stellis, ipsi qtii aderant labore, ut in lali esse non arbitror.
iicgolio, faligali ci vigiliis, somno irruente, parcat VI. Ilem alium. —-His igilur peractis, poptilus
(leilerunl membra quicli; qtiibus nec vcrc vigilan- perseverans jam assueta Leonis exspeclabal mira-
libus nec omnino dormieniibus, appartierunl duo cula; elquol devota prxstolabalur uiente, perpe-
viri in veslibus albis cum co loqiicntcs, et nescio tratuui sine mora ccnspiciebat in opcre. Nam eadem
quid scrihcnles. Cuin a::lem illi qui aderanl subti- fere hora tlwmon per os mulieris de qua jam
liicr perquirerenl quinani csscnt illi qui in tali hora dicttim est clamare coepit ac dicere : i Heu ! hcti!
suo molesti essent domino, in ipsa oslensum est eis Lco, cnr ilerum de hac domo me ejicis? nonne le
visioue illos anosfolos Pcinim el Paiilum fuisse. eam niii-iidonantc possidco? cur tain cito mutaris?
E09 PRGLEG. — DE S. LEQNE IX PP. COMMENTARIUS. 510
Nimis liirpe esl, quam jam duduni tledisti, tam cito A nilalem. Rusticus quidam ex oppiuo Ordonnm, cum
niulare senlentiam. >Tunc unusde episcopis adjurans annualitcr volive festum beati Leonis cxcolcret, con-
etim, ail : i Quomodo, sceleraie, scis quod hodie sis ligit ul prae nimia oppressione laborum quos in
ab hac inuliere revocandus et ej'ii:iendus? » Cui da> agro gcrcbal, dic Dominico, quando festa anntin-
mon respomlit : i Qua hora, inquit, hcri muti lin- liantur populo, ininimc ecclesiain adierat. Erat au-
guam resolvit, ciiin Marco (55), et Marciano Fre- lem dies festiis sancti Leonis in quinla fcria se-
quenlinensis sedis episcopo Benevenlum pcrrexit, qttenti, quod pracdicto rusiico erat incognitum. Ille
aique cis !ein comitanlibiis Apuliain petens, in loco itaque valde niaue surgcns, sumpsit secum iinuin
quo piignalum ab eo jam fuerat ctini iniinicis de- pueriilum queni filiiim iinicum habebat, et securem
venit; liiinc aulem huc properat qualenus me hinc roslnimqiic fossorimn mox ut applicuil suo agro,
rjiciat. » Tunc episcopus, nibil indiscussum relin- dimisit prxdictiim piicrulum filiiim suum ad sarci-
quens, subjunxit: i Qiionam igitur signo eorum pote- nam; ille veio fodere anxic ccepil; ex alia parte
rit deprehemli adventus? »Ctii daemon : • In ea quani luptis ore aperto lulit filium ejus piieriihim ct fugam
ad aliare penderc videlis lampadc; » et his dictis arripuit. Quod a longe cernens pater, currerc post
conticuil. Transaclis iiaque duariim fere horarum lupum conpit, haccclamitans :« Osancie Leo, patrone
spatiis, odor mirus factiis est per lotam beali Petri B mi, adjuva n:e iiiinc in praesenti et redde mihi uni-
ceclesiam, ac, videntibus ciinciis, snpramcmorala cum filium meiim. »Qux vix locuttis fucrat, cum ccce
lampas altius solito ex sc ascendere ccepit, et in ea lnpus dimisit puerum ita ilhesum ul in vestimentis
tria lumiiiaria apparuerunt ardere. Quo facto, thc- nec vestigium quidein appareret dentiuin lupi in ca
mon ejulans nmlierem aliquantisper vexare ccepii, parle qua eum hiptis anipuerat, Rcversus ilaqite
ct, ut praedixerat, advenieute Lcone.suum in se ruslicus ad oppidum, haec omnia narravit, senliens-
relorquens fiiMrem nusquam comparuit. que eam ipsam diem esse anniversariain in memo-
MI. Ecclesia in ejus honorem Beneventi. —Longe ri.'in beaii Lcnnis, novo se astrinxit volo ad eam
itaque divulgala fama miraciilorum bcalissimi Leo- quotannis solemniler custoiliendain ; sicque nednm
nis, Beneventi ccepta est acdificari ad ejus honoresn Beneventi, sed pcr tot.im Apulix oram, ccleberri-
ecclesia (56) ut qiiem Benevenlaiii civcs vivusii a mum evasit Leonis nomen, Dco sic disponente ut
Normannis carcere deteiilnm aspexeranl, jam ssior- his in eisdem locis iu quibiis, paucis ante annis
tutim et spatiis ccelestibus perfrueniem vcneraren- profligato cjiis ct Ecelesia- excrcilu, ipsa caplivus
tur. Inlerea accidil ut Nicolaus ([iiidam de caslelh» deleiitus fueral, posimoduin, iiigiuente miraculoriim
Molliniana, et Bcrardus de loco Carrara, qiioruni ejus fama, iidem qui adversus eum stelerant in
:dler perdilo brachio dextro, retractis poplitibus el C prxlio, suppliccs et venerabimdi ejus incmoriam
nerris, aher vcro frigus et lebrim usque ad dysen- excolercnl, el magis ac magis erga sanctam Eccle-
teriam passus; cum ulerque se dcferre fecisscnE ad siaui iideles se prxslarent ad laudem ct gloriani
pracdictam ecclesiam quaeconsiruebalur Benevenli, omnipotentis Dei, ciijus noinen per cuncla saecula
illico omnium judicio desperatam recuperaruut sa- sil bcneiiiclinn. Anien.
i5.S)Marcus episcopus Lucernensis colitur die 14 (56) Wahiericus lunc Benevcntanae Ecclesiae proe-
Junii, et Marcianiis episcopus Freqiienlinus, vulgo cr:",t,anno 1055, ab ipso Leone, ul lestatur Ughcllus,
Frigento, die li Julii. Utraque hxc sedcs est sub cmisecr.ttiis.
Bcnevciitana metropoli.

DE SANCTO LEONE IX

PONTIFICE ROMANO

COMMENTARIUS.

(Apud Bolland. Acla SS. Avr.ilistom. II, dic 19.)

§ 1. Acta varia scripta, veneratio sacra : reliquia;. D i» pvologopraefalur i se de tanto Prasule non tam
1. SaeciilumChrisli undecimiim illustravit doc- andita qaam visa, ad aidificalionem pliirimoriim
trina et saiictitalc Leo Papa nonus, ante Ponlifica- irausci ibcre ; <ulpote quein » benignilas ipsius digua-
luni Roinanum Episcopus Tullensis sub Metropoli "ta esi f.imiliaritissibi jugiter assislere. i Qua: vult ati-
Trevircnsi in Belgica prima, Briiuo ap]icllatus, ex ctor inlclligi de rebus cjus anicPoiitificatum Roma-
nobilissima Dapsbuvgciisi in Alsatia familia progna- nuni in jiiventule et Episcopatu Tullcnsi gc-stis, et
lns. Hes ejus geslas libris duobus distinctas scripsit libro .priorc iudicatis; quas scripsit cum ipse in
Wiberius, cjus apud Tullcnses Archidiacontis, qui Ponlificalu Roinano adhuc vivcrct, volens tiinc seri-
511 S. LEO IX PAPA. 512
Lcnda Romanis reliuquere quaj dein Papa Romanus A Sunt i ea omnia in (omis Cnnciiiorum edita sub lilulo
cgit. Veru.n, niutato consilia, posimodum ea libro Concilii ( Rcmensis anno MXLIX habili, cx quibus
sccumlo proposuit. Viiam banc ex Mss. primus nouniilla i inscrimus, ceteris omissis, cum islic legi
edi.lil Jacobus Sirmondus typis Parisiensibus anno possint;f non recensemtts alia, et passim nota chro-
MDCXV.Nos eam pluribus locis auclain et cmen- nica, i aul alios tractatus qui ejus meminerunt.
daiam damus ex duplit-i codice Ms., altero ex impe- 1Aliquorum suis locis mentionein facimus.
riali monasterio S. Maximiniprope Treviros a-.cepto, 4. Sacra veneratio cum pio S. Leonis obilu cce-
allero aliunde transmisso, et forsan ex bibliolheca pit, | ob muhipiicia quae mox conligcriinl miraculs :
iiionaslerii S. Hulierli in Ardcnna , ubi scimiis ex- inter i quae recenselur lainpas ad illius lumulum sexlo
tare. Molanus in suis Notis ad Usuardi Martyrolo- post | obitum die diviuo igne accensa, el sequenti
gium indicat, t i.i Gerardi-monte ad S. Adiiamun iiv.ensecereus de tumba ejus acceplus bis ultro ac-
esse Vitamcjus, perconleniporaneum,duobuslibris.> i
census. Et non solum Roma?.sed Beneventi mox in
2. Alius, el qnidem oculatus lestis, descripsit ac- veneralione fuit, ubi coepta est ad ejus honorem
curale quomodo S. Leo se ultimo triduo praeparavit extrui i ecclesia, et annuuni festum ejus ptiblice pro-
iid felicem obiliiin : adjungitquc illusiria et plaue imulgari el devole coli. Ejus festivitateni iu Ecclesia
iiiiranda miracula, quae intra se ab ejus transitu B ISigniensi cclebralam fuisse testatur S. BrunoEpis-
bebdomadas ultra sepluaginla ad ejus sepulcrum icoptis Signiensis. Memoria inscripla ctiam esl anli-
Romaj palrala sunl. Damus baeca nobis Florcnliae iquis Martyrologiis; ex qtiihus aliquod Usuardi, seil
anho MDCLXl descripla cx codice lllnslrissimi Se- Remis 1 aiictuni, unde Molanus suum edidii, in qm>
natoris Caroli Strozzi, signato iium. 690, fol. 201 : sub i finem anliquo cbaractcre isla addiia suul ad
el in tilulo addebaliir ea dcsumpla csse cx Collcclione idieai xix Aprilis : i Eodcm die aptid Ecclesiam S.
Ofiiciorum Mss. Al miracula plura craul in Ms. Pelri Roma', dcpnsitio Domni Leonis Papae noni,
lluberlir.o, uobis oiiai a D. Romualdo Hancarl dicii qui Ecclcsiam B. Remigii dedicavit. » Cujus elogii
inonasterii Priore Iransini-sn, qux inde edimus, et prior pars adscripla esl Adonis Marlyrologio Ms.
sub fiiieni cx pracfato Ms. nonnulla sup|ilemus. Fer- Leodiensi ccenobii S. Laurentii. ln Ms. Bruxellensi
dinandus Ughellus,lomo VIII Italiae sacraj, in Bene- S. Gudilaeisla habenlur : t Eodem die S. Leonis
vcntanis Archicpiscopis, pag. 129, ex codice Bene- noni Papae el Coufessoris ; qui prinium Episcopus
ventano, litteris Longobardicis exarato, dcdileadem Tullensis a!> Imperatore Henrico ad Papatum pro-
de gestis triduo ante obitum, cl nonnullis miraculis, niolus, ex hoc conscienliain habens resignavit : et
scd conlraciiora, cl hinc iiule alia pbrasi amplificala, denuo rite electus, post laudabilem vitam in ecclcsia
quae benevolus Lector poterit ibidem reperire. Ex ** S. Pelri lumulatur, clarens miraculis. » Ejusdcm
dicto lanieu tomo Ughelli damus quae ibidem con- memoria celebratur in Ms. Romano Ducis Allempsii,
tinentur de ecclcsia S. Leonis Beneventi post o'.i- et Ms. Florario Sanclorum, item apud Bellinum Pa-
tum ejns erecta, et nonnullis ibidem miraculis risiis anno 1521 excusum, Maurolycum, Galesinium,
patralis : qtiorum plura subiiectimus ex dictocodice Molanum, Saussajum, Canisium, el cum iis in lio-
Strozziano. AliquoJ ex bis exlracliiin compendiiim dierno Marlyrologio ftomano his verbis: i Rom.e
describi curavimus Romae, a Pelro C;ilo facttim, S. Leonis Papae noni, virtulum et miraculornm
quod omillimus. Iaude insignis. » Etimdem rcfert in Natalibus San-
5. Inter familiares el lidos amicos habuit i S. Lco clornm Canonicorum Constanliniis Ghinius : Benc-
llildebrandiim.iposlea i SumniuinPonliiicem ctGrc- dictinis iiionachis anmimeranl Wion, Dorganius,
gnritim VII t diclum, qui praefiiil Ecclesioaab aimo Bucelinus, Menardus. Sed hic miralur lib. i Obser-
MLXXIIl usque ad ann. MLXXXV, quod obiit xxv valionum t nullam mentionera fieri monachaltis
Maii, atl dictuni diem Marlyrologio Romano inscri- hujus S. Leonis in cjus Vita, t el cxcusat» poluisse
ptus. Ab lioc sancto Ponlifice accepil nonnulla, quae hoc praetermilli, ut alia multa; qtiae ad liujiis Pon-
cdidil lib. 5 DialogovuinDeiiilcrius Abbas Casinensis, tilicis vitani speclant, quae tamen in aliis hisloricis
'
postca Victor Papa III. Item S. Bruno Astensis, reperire est : Sed non indicat quibus. » Arnoldus
Episcopus Signiensis, Vitain aliquam conscripsil Wion allegat Tritbemium in Chronico llirsaugiac,
S. Lconis IX, inler reliqua opera ejus Vcneliisanno ci. Fratretn Franciscum Yvanez monachum Bene-
MIKLI excusam: quam, ne molesexcrescat, bicomit- dirtinum Hispanum in Epitome virorum illustrium
limiis, ciini paucn aliqtta ex Actis excerpta, auta S. Ordinis S. Benedicli. Verum horum auctoritas va-
Gicgorio VII acccptaindicenlur.quoriim inNotismeu- cillal: quia Acta anlc Episcopalum, accurale a Wi-
lioiicm facimus. i Anselmus monachus Remcnsis (uti berto indicata, alitid suadent. lnlerim optamus
indicatSigebertus de ScriptoribusEcclesiaslicis,cap. illum Ordini Benediclino, ut saltem colant lanqnam
153 ) scripsit itinerarium noni Leonis Papae a Roma singularem benefaclorem, uli merito eum colnnt
iu Gallias, ad hoc maxime ut notificarel quanta au- monachi Remenses S. Remigii et quidem oflicio
cioritateRemis vel inaliisurbibus Synodum celebra- duodecim Leclionum. Tnllenses per tolam dioecesim
rit: quanta jtislitia et subtililate exaiiiinaveril cau- celebrant festum officio solemni sub rilu duplici:
sas ecclesiaslicas : qua discrelione pcccantes (|iinrum Breviarium habemus anno MDXXXVexcu-
corrcxeril : quomodo ei virtus Dei cooperata sit. » sum. Romani in Basilica Valicana S. Pelri cliam
£•3 PROLEG. — DE S. LEO.NISIX PP. COMMENTAIUIS 5U
ollicio duplici t-jiis festum hoc die peragunt, pr;s- A lium Fcbruarii anni MXLIX, si (ut dieilur ah An-
sciiptis in Missa Gloria el Crcdo,-eo qnod ctiamnum sclmo in ltinerario) i digniiaiis Poniificiaj infulis
possidcant sacrum ejus corpus. insignitus fuerit in Ilypapanle Domini, > sivc festo
5. i Sepullus » olim fuit, i sictii ipse disposuerat, Purificalionis Deiparac, dein solenni ritu i inthroni-
jtixta beati Pontificis Gregorii allare anle fores ec- zatus xn Februarii Dominica prima Q:iadiagcsi:>i:e, »
clesia.-, » utiin fine Vilaetradii Wibcrlus. At Roma- uti in ejus Actis tradil Wiberlus.
nus Canonicus ejnsdem basilica-, qui sajculo praecc- 7. Hic aliqua ronlrovcrsia oborittir cum Oltonc
denli vixit, in descriptione Vaticauoc basilicoe ista Frisingcnsi et aliis eum seculis, quasi i S. Leo ad
asserit: i Leo Papa nonus rcquicscit infra ccclesiam Sedcm B. Peiri destinatus, assunipta purpura Pon-
B. Petri, in pilo marmorco prope portam Ravenna- lificali per Gadias iter egissel, et Cluniaci ab Hildc-
ticam : de quo sunt apud nos mulla el magna mi- brando rcdarguius purpura deposila pcregrini habi-
racula. Hic condidit privilegium Canonicorum B. lum assumpsisset, et ducens sccuni Ilildebran uin,
Petri de confirniatione suarum Ecclesiaruin. > Lu- Romam venisset. > Fuit Ollo Frisingensis iuicgio
t:ius Saccus in descriptione historica Suessaecivitaiis sacculojuuior, mortuus anno MCLVIH.Magis ergo
(quae inter Capuam etCajetam in Campania est sila) credendum Wiberlo testi oeiilato.qtii asseril, i Tulli,
refcrt cap. 7 i Coipns S. Lconis Papoe noni fuisse 1! sumpto peregrino habilu, Romanum iter arripttiss",
sub Pauio V aimo MDCVHIrepertum absque ahero et apud urbem Augusiam Angelica modulationc rc-
brachio, quotl Suessae asservatur, et lunc fuisse in crealum : » neque tempus fuit iiiiermelium, qtiod
Congregatione Caniinaliiun oslensam epistolam, qua iiineri Cluniacensi altribucretur. S. Bruno Episco-
coiislabal per aniiquam et indubilatam tradilionem pus Signiensis Ilil.leiir.indum vYormaliae adfuisse
dicliun brachium Sinucssx asservari. » Aliquas etiam scribit, in ipsa designalione S. Leonis ad Siiiniiiiim
liujus Lconis reliquias esse Bononiaj in ecclesia S. Ponlificalnm : t Illis diebus, inquit, erat ihi nioaa-
Sicphani, tradit Masinus in Bononia pcrlusirala. chus qtiidam Romanus, Hildobrandus nominc, no-
Corpora sacra qualuor Leonum Ponlificum R-mia- bilis indolis adolesccns, clari ingenii, sanclaeqiu:
norum fuisse ostcusa Kalendis Augusti an;;o religionis. Hmic igitur bealiis Episcopus vocavil atl
MDLXXX,et iterum xxv Maii anno MDCVlildicluin sc, et rogavil eum ul simul Romani rediret... Et
esl xi Aprilis, ad Vitam S. Leonii Magni pag. 21. ttmc Episcopus Roinam vcniens, prxdictum mona-
chum secnin aiiduxit, miiltum iu hoc ipso 15. 1'eiio
§ II. Balio temporis. Acta primo anno in Pontificaiu
Iiomano. Conlroversiiv uunuulla; decisw. serviens, quod iilum hoiiiiucin seciim rediicebat,
C. .^atus esl S. Leo xxi Junii anno MII; quinqner.» cuj'us consilio et sapientia Romana Ecclesia ali-
nis ul insliueicliir traditus Berlholtlo Episcopo Tul- C'<quando rcgcnda el gubcrniinila erat. Hic cst cnim
leusi, ac dein hujus successori Hciimaiiiio. lnde Grcgorius Septimus Papa, > elc. IIiijus Sancti Pon-
translalus ad aulain Conradi iinperaloris, el Diaco- lificis Vilam scripsit Paiilus Bernriedcnsis aiiftoi'
iius factus, anno MXXV in Longobardiaiii militem coacvus, in eaquc iradit illiiin i alii|iiant'jm lem
Ttillensein duxit. Anno sequcntc MXXVl absens in poris nioraui fecisse in au!a Hemici Iniperaloris •
Episcopuin Tulleiisem clectus, ex Ilalia redux Tul- i ddit dctnde Leoneni Papam nomuii, hujiis lauda-
luiii vcnit die ascensionis Christi, consccraliis die bilis viri prudcniiam ct sanclilalcm ex cordo vcne-
ix Scpiembris. Et lia-c cx ipsis Aclis ccrla sunt raluin, et ampluxalum cjus per oninia consilia : cl
alque indubitaia. Eo auiein Tullcusein Episcopalnm hanc coriiiii concordiam phirimuin in agro Doini-
sanctc dirigenle fucrunt Ponlificcs Romani, Joannes nico sjiinis crulis fruclificasse : interea illiim, sub-
XIX, dein Benediclus IX : quo ex Sede Apostolica diaconum ab codem Papa ordinatum, monaslcrio S.
pulso, ct schismale Silveslri III composilo, factus Pauli, miserabilitcr desolalo.praclattim fuisso Posl-
cst Papa Gregoritis VI anno MXLIV. Verum his tii- modum i spiritualis agricola, Sanctus videlicet Leo
bus deposilis electus esl Clemens n antea Episco- Papa.consideranset admirans multum fructum pal-
pus Bambergensis anno MXLVI: quo anno scqueutc n mitis liujus, co quod ipse maneret in Chrislo ct
JIXLVII tnortuo, itcrum scdit Benediclus IX : contra (>hristus inipso, dilatavitin eo mansionem Chrisli,
qtiein eleclus csl Damasus II anle Episcopus Brixi- per impositionem Ordinis Levitici; et, ut fruclum
neiisis, consecratus anno MXLVIII, die xvn Julii : plus affcrret Romanoe Ecclesi;e, Aichidiicomim in-
sed cum sedisset dies XXIII, extiiictus est, ut t.rc- stituit. > Ilajc ibi. Ex quibus omnibus colligimus S.
dilur, veneiio. Post hiuic eodem adliiic anno drsigsa- Lconem non fuisse in dicto itinerc Cluniaei, ncqiie-
tus in Coiivenlu Wormaticnsi, hic uoslcr Episcnpus inde, sed ex aula Imjieraloris adduxisse Hildebran-
Tullcnsis, lunc Brttno diclus, qui cum Tulli Nala- dum; neque hujns adinonitionc,
lilia Christi celcbrassel.xxvn Deccmbris iier agg-cs- deposita Cliiniaci
SIISesl per Gerinaiiiam, quaiido AtigustoeVindcli- purpura, assumpsisse peregrini habilum, quein a!>
torum i audivit angclica voce resonare harmoiiicam inilio itineris accepcrat. Fuit Hildcbranilus primum
iiiodulatioiiem.» Indc iler accelerans, ob iniin.ialio- lcrgiversalus invitanti, objiciens < quia non seciin-
ncm aquarum fuit coaclus pir seplem dips cum suo dtim Canonicam insiitutionem, sed pcr saeculareui
rnmitaiu subsistcrc : et lamen hiemali illo lenpnrc cl regiam potcs(atem,RonianamEcclesiamarriperct.
Romam appulil, fnrsan snb fincni Jaimarii ;\-<lini- Loo vcro, ul e:al naltira simplex alque inilissiinus.
515 S. LEO IX PAPA. 510
patienler ei salisfecit rcddila dc omnibiis, sicut ille A i 10. Denique domnus Papa, a Leucorum urbe
voluerat, ralione. » llaec Bruno. digressus, iier ati Rcmensem duccns urbem arr:-
8. Allera conlroversia dcsuniitur ex Cbronico Ca- puil; in vigilia S. Micbaelis ad Curmoli nsem villam
sinensi Leonis Marsicani Episcopi Osiiensis, anuo venit: die vero sequenti ad Sanctiim pcrvenit Remi-
MCXV vila funcli, qui scribil lib. 2, cap. 81 gium, Archiepiscopis tribuscomilanlibcs, Trevirensi
• S. Leonem ronlificem, eodem qtto ordinalns cst videlicet, Lugdiinensi, Vcsonlionensi, aliisque viris
anuo, oralionis gralia montem Garganum peliisse. » honorabilibus : inler quos erat Joannes Episcoptts
Verum id contigisse anno scqucnti infra pnlebil. Portuensis , el Petrus Ecclesiaj Roinanse Diaconus
Videtur auclor liic annos a Pascbalc hieccpisse, et et ipsius Urbis Prx-fectus. In alrio Basilie;e dispo-
sic primiim etiam anniim S. Leonis inchoasse, et nilur decentissiina processio, Episeopis Iribus, Sil-
lioc posilo, consequenler singula accurate stiis aimis vanectensi vidclicct, Andegavensi, Nivernensi, longe
altribuisse ciim, inlra oslendemus. Verum, ut An- digestos ordines aiilcccdenlibiis, lexltimque Evan-
selmus in ejus Ilincrario docet, cxplevit i Roina: gelii cum aqua benedicia el aromatiiin odore feren-
Quadragesimalis tcinporis jejunia, siiccedcnliaque libus. Sic Papam advcnienlcm suscipitint cum digua
Dominicaj resurrectionis celebravil solemnia. » inodulalione : qui, cxplela oralionc, adslantes hetifi-
Prajterea Ilerinannus Conlracius, qui codcm anno B cavil Lenedii lione Apostolica, ct cxinde deducilur
quo S. Leo morlims esl, nionachus Augieusis, sci- ad civitatis mosiiia..lbi Reinens.s Clerus, ctiin Ar-
licel MLIV, isla scribit : i In Quadragesima ordi- chicpiscopo suoaliis([ueE|)iseo]iis obviam procedens,
nalus, Leonis noni noinen accepil. Qui in proximo usque ad ecclesiam S. Mari;e rouiitalur. lbi S icer-
Pascha Udalricum, Augiensis ccenobii Provisoicm, dolalibus redimilus insignibus processit ad Missarum
Romam venientem, Abbalis benediciione consecr;;- celebranda solennia. Die su!:scqiienli ad S. Rciui-
vit: el ejusdem monaslcrii privilegia, anliqiiitus a giuin remeavit, immineniem tanti Palris solenni.a-
Scde Apostolica tradita, sna auctoritale conlii niavit tem in crastino celebraturus. Quo die circa lioraui
el innovavil, lndictione u, vu Kalcndas Aprilis, » id leriiam, redimiltis infulis Sacerdolalibus, ad gloriosi
est pri.Jie Doniiuicaj Palmarum; crgo hanc Palma- Palris Remigii sepulcrum proccdit cum tliy:uiama-
runi festivilaleni non celebravil diclo anno in monic lcriis ct crucibus, socialis sibi Archiepiseopis qua-
Casino, quod cx Leone Marsicano assiiinebatur : lu»r, Remensi videlicet, Trevirensi, -Liigdunensi,
sed, ut infra dicetur, anno sequenti. Yesontioneiisi ctim quibusilain aliis, sed el ipsitis
9. i ld.mPapa, » inquil Hernianntis Conlracliis, loci Abbale, Doninoque Hitgonc vencrabili Palre
t in hebdomada posl Albas,»id est posl Dominicam in coanobiiCluniacensis, ct iilius Ordinis plurimis. Cum
Albis, t Synodum cuin Episcopis llaliaj Roniaj cele- C quibus litania facta... fcretrum Sancti a suo loto
bravit. «Scilicet, ut Wiberius infra explical.advcrstis paululum removit : el, ubi compelenler dispositum
Siinoniacos, et Episcopos lalcs dcposuil; itcm deci- fttit, cum praefatis Archiepiscopis cl Abbalibus,
inarum usum prajscripsit, el incesiasniiptiasdiscidit. suppositis buiiieris illud ([evole lacrymans cxlulit...
Varia eliam de liac Synodo tradit B. Pelitis Damia- Collocalo eo in ecclesia sanciaj Dei Genitricis stiper
nus in cpistolaad Hcnricuni RaYCmiiilcmEpiscopuni, sanct;e Crtieis allare, Arcbiepiscopus Vesontio ens;s
qu;e aptid Baronium et in tomis Concilioruni aile- Missaiuai solennia dcipsius gloriosi Patris fclebr.ivil
gatur. Deinde, leste eodem llerinaiino, « idem Papa festivitate.
in hebtloniada Pentecostcs aliam Syuoduin Papiaj i li.Diei intereaehqiso cnrriculo,noxsubseqiiilur:
congregavil, indeqtie per niontem Jovis ciiui pluri- mane autcm Donimis Papa convocalis Episcopis,
btis Rbiiianorum in Transalpinas pnrlcs tlevcnil : » iiilra dcdicandi monaslcrii abdita, singulis singula
ac prinio, ut seribil Anselimis iu liiuerario, i adiit -adcoiisccrandunidelegavii allariaelniissarumsolein-
lmperatorem, in regione coinmoraiiteni Saxonica :» uiaiilcin Pontifex exdedicalionis celebravit festivi:a-
qui ambo t Coloniam Agrippiiiamadveneruiiiin Apos- le. Lecto Evaiigelio.pnlpitiun consceiidens cxboria-
loloruni Petri ct Pauli nalalitio : » ibideinqtie S. Lco tionis sermonem fccil ad eiiciiinslantem populum,
Uerimanno Archiepiscopo varia privilegia conccssit; multa cxipsiustempli sauctilie;:tioiiecoiicioiiatns uti-
el HcriiuaroAbbaliReinensi cocnobii S.RcmigiiJslic lia :diem illam celebrem essc pnvccpil pcr Rcmcnsis
obviam faclo, uddixil, <se iu soleniiitalc S. Michaclis E!iiscopiiconfmia...Constiluileiiamutadallarc,qiio 1
Archangcli»Renios« veiiiuriini,eiiuccclesiaB. Marhu in hoiiore Apostolortim Petri et Pauli el Clcmcntis ct
Missarum sacra celebraUirtim. Feslum vero gloiiosi Chrislophori Martyrum gloiiosique Confessoria Re-
Palris Rcmigii, preliosi coiparis fjns clcvalioni; et migii consecraverat, et non indiscrele a quihtisqiie
siibsequenleni dietn basilicse consecr.iiioni, ccteios sicut hacleiius saf rosancta mysteria agerenliir : sed
tlcindc tres Synodi dcpulal celel.ralioiii. Celerum secundum morem Roinaiiaeecflesiaiseplein lantiiin-
PapaColoniadigressus, Tiilliiin in Ex:sllalioi:csancl;u moiio Sacerdolcs digniorcs ad hoc ofiiciuni dcpuia-
Crucis venil : iude circiiinjaceiilitini icgiouum Epi- rentur. Deinde explicilis divinis Olliciis, Aposloiica
scopis et abbatibus liltcris suae auctoritalis mnudari' beiiedictioiie sanclificaus popultini dimisii. Die vero
praecepit ut in pracfixa dic sibi occurrcrenl, ad Sy- allcra, quaj est quinto Nonas Oclohris, congrcgali
lioilum celcbraiidam in basilica prxfati Frai-coniiii sunt in nien.orala basilica Episcopi viginli, ciim
Aposloli... qiiiiiqiinginla ferc Abbalibus et aliis Ecdcsiaslici
51} PROLEG. — BE S. LEONE IX PP. COMMENTARIUS. CI8
ordinis quampluriiiiis... Quifcusresidentibns surrexit A itribtis cometlens, post prandium in Capitiiluni
Petrus, sanctae Romanae Ecclesiae Diaconus, expo- venit : ubi maximas Fralribus pro lam honorifica
nens de quibus iu Synodo sermo essel habentlus : isusceptione stia gralias agens, acpro viribus semper
de mullis videlicel illiciiis, id est, de Simoniaca monasleritim ipsum exaltatiirum spondens, descen-
harresi; de minisieriis ecelesiaslicis et altaribus dit. Postridie vero ecclesiam S. Mauriiii apud insu-
qu;e a laicis tcnebanlur; de pravis coiisuetudiiiilius lam quae Limara dicitur, ab ipso Abbale con.-tru-
qux ab eis in atriis ecclcsiarum accipiebanuir; de ctam, et S. Salvatoris in tcrritorio Atinensi
inceslis coiqugiis, et eis qni lcgiiimas reliiiqucnies solenniter dicans, Romam rcversus est. Ad quem
uxores adullerinis ilertun nupliis implicabantur; dc profccttis Abbas, privilcgiuin ab eo, juxla suuruin
monacliis ct Clericis a sancto proposito el liahilti praideccssorum morem, boiiorabilitcr sumpsit : in
rccedenlibus : ilem dc Clericis mundiali mililiae quo idem sanctus Ponlifex sandaioruin tisiini et
sludeiitibus; de rapinis pauperumque injustis cap- dalinaticae ac chirotheearum in praecipuis festivita-
liouibus ; de Sodoiniiico vilio ct quibusdani ha-rc- tibus, tam illi quain omnibiis in hoc coeiiobiore-
sibus quoein eisdem pulltilaverant parlibus. » 11t- gulariier promovendis, ob lionorificenliain sancti
lemis ex Itinerario ab Anselmo scriplo scu Concilio linjiis loei Aposiolica Auctnrilaie conccssit. Quo
Remensi excerpia; reliqua ibidem legi possunt, et B eliam leni|.ore idem Apostolicus monasieriiim san-
quaj ad elcvaiionem coiporis S. Remigii el dedica- cla Jerusalein, quod Sessoriantim appellatur, inlra
lionem Ecclesiaj speclanl, erunt ad Kalendas octo- Roinanani tirbeni situm, jam diclo Abbali cum siiis
bris elticidanda. Dc Siinoniacis luiic dcpositis agil omnibus jtiribtts Iradiilil : cl illi exinde privilegium
infra Wibertus. faciens, solam sibi Abbalis consccralioncm (qtiein
12. Remis eum profcctum Metas, consecrasse tamen Casinensis abbas eligerei) reservavil. » Fuit
basilicam S. Arnulphi, et responsoria composijise hic Abbas Casincnsis Riclierius, nalione Bavarus,
deS. GorgouioMaiiyre, ac dein Mogunti.t:Co:;cilium qi.iemtradiint anle apud Leodienses Abbalem, Con-
cclcbrasse tradit Wiberltis in Actis. Adamus Bre- rado Imperatori carum, in hiijus comitatit vcnisse
ir.ensis 1. 3 Hisloriae Ecclesiasticae c?p. 5! appell.it Casinuin, cl, coram ipso clcctum in Abbaiciii an.
i Syodtim gcneralem, habilam praesidcnle Do.-nno Mxxxvm, obiisse an. MLV, in Itlus decembris.
Aposlolico, et liiiperatore Henrico, cum Episcopis 14. Roniam ergo reversus i Domnus Papa Leo, »
Bardone Mogiintincnsi, Eberhardo Trcvirensi, Iler- inquil llerinannusContraclus, i posl.PascliaSyiiodiiin
manno Coloniensi, Adalberto Ilambtirgeiisi, En- item Romoecollegit, ubi, >lesteWibeiio,« Gerardimi,
gelhardo Magdeburgensi caHerisque Provinciarum suaeSedis, Leiicnrtimvidelicet >seu Tullenscm, • olim
Sacerdolibus. In eo Concilio quidam Spirensis C Praesulcm, in iiumero Sanclortini compu andtini sla-
Episcorms, nomiue Sibico, cui crinien adullerii im- luit. > Secundo, ul B. Lanfrancus, qui cliclo Concilio
ponebatur, cxaminaiione Sacrificii purgaliis esl. interftiil, scribil, in Coinineniario contra Brreng;;-
Praicrca nnilla ilii sancila sunt ad iitilitatcm rium de Corpoie et Sanguine Domini cap. 5, ciiiu
Ecclesi;e : prae qiiibus Simoniaca haeresis, ct ne- i Leo Syuoiio pracsideret, ac rcsi.lcrct seciim imii
fanda Sacerdotum conjugia holographa Synodi inanu parva nuiliiludo Episcoporum, Abbaluni, divcrsi(|ue
perpeluo daninala sunl. > llerinannus Conlracliis Ordinis a divcrsis regionibus religiosartiin persona-
asseriti ftiisse Syiiodumquadraginta Episcopormn.» ruin... promulgata csl in Bereiigariuin (laiiinaiiouis
Inde S. i Leoncm adiisse Alamaiiniani , et Augiac sententia, priviins cum comniiiiiioiicsanclaj Ecclc-
feslum S. Clciiieutisct Dnminicainante Advcntiiiiivi sia1,quain privare snucla Dominicicorporis commi;-
KalendasDcccmbrisegisse. »Atldit Wiberlus ibitlem nioae salagebat. > Dein cum i B. LaiilVnucuslideiii
i Ecclesiam iu honore vivilicrc Crticis dcdicassc, et suani cxposuissct, oinnibus plactiit, nulli dis|ilicuil.>
intcr Missarum solennia dajinoniacum liberassc. » Tertio, uli observat i cx scrijilo Chronico Aiulrcit:
lnde, leste Hcrmamio, i per Augiislani Bajoariamque Diinduli» Baroniiis ad hunc anniim n. 5, i Leo Pa]ia
transicns, natalem DoniiniVeronse coluit. i dccrcvil Pallium Dominico Palriarehaj Vcnelo (imo
§ III. lies cjeslo!anno ML et MLl. E' Gradcnsi) cidcmquc privilegium concessil, ut Ciu-
13. Anno Cbrisli ML Romam regrcssus, sryplium cem anlc se delerrct, Palriarcbah::::(;u: Scdcm a]i-
fracluin rciliiitegral; Aptiliam pelil, ct Be;.evenli probavit, el Episcopis Vcneiiae proviueiaj et lslri;u
tliuicani sanal; ct in Coucilio Siponlino prnpc scripsit, ut liiiic lanqu im Primati suo oliedirenl,
immlcm Gargauum dnos Arcbicpiscopos lieponil: cumqiierevcrerenliir. » Veriim UgliellustomoVIialia:
quae in Actis exponil Wilierlus. Huc supra diximus sacr.e h;ee omnia scribii peracla in (i-mcilioVeiccl-
refcrcnda, qua: I.co Osliensis lib. 2 Chronici Casi- lensi, hoc aiiliuc anno liabito, cui ait dictiim Doini-
nensis cap. 81 scribil, cl sunt isla : i Sanclus Ponti- niciim Palriarcham intcrfuisse.
fex Leo, eodem quo ortlinatus csl amio, oralionis 15. ln Ms. Strozziano supra indicalo dieitur: t S.
gra'.ia iuonlem < Gargammi in dicecesi Sipoiitina » Leo Papa, pius ac niilis, causa oralionis Vcnctias
peliit. Indc rcdicus, in ipsa festiviiaic Palmarum, ad S. Marcinn Apostolinii et Evangclistam pcrve-
ad boc nioiiastciium valde dcvolus accessil; ct revc- nisse, »Nam, testc Hcrmanno Conlraclo, posl Couci-
reiitissime susceplus a Fratribus, ipso die Missam liiiin Rom;c habittim, i ultra Romani progrediens,
solenniler cclcliravit : aiqui- in refectorio cum Fra- noniitiilos loconim Principes el cmlaies lam sibi
519 S. LEO IX PAPA. 520
quam Imperaiori j"ure jurando subjecit, Benevenla- A Decembris. Eodem eliam tempore t S. Arnulphi ec-.
nosque adbuc rcbellantes excommunicavil... lpso clesiam Metis dedicavit, > uti habet Chronicon Seno-
autem auttimno Domntis Papa Synodum Vercellis niense lib. n capile 18.
collegit, et llunfridum Arcliiepiscopum, pro quadara 17.Quoniam vero S. Leo permansil in transalpinis
inler Ravennatem et Romanam Ecclesiam conten- el Germanicis diiionibus usqtie ad mensem Februa-
tione, ab olficio suspemlit. > Ipse Lco, in epislola ad rium anni scquentis, videntur mulla ex iis peracla,
Principes Britanniae, id tConcilium KalendisSeptem- quae Joannes Trilhemius in Chronico Hirsaugiensi
bris fulurum > scribit; t et mense Septembri eodein ad hunc ann. ML atlingit his verbis : t Iste sncra-
praesidenle Pontifice celebralam csse Vercellis Sy- lissimus Papa Leo nonus multa in Germania bona
nodiiin > indicat, cui inierfiiil ante memoratus fecit, ecclesias el capellas et altaria in diversis locis
Lanfrancus; idemque confirmal Guitmtindus, Ar- absque numero propria in persona consecravit; et
chiepiscopus Aversanus 1.1 de Veritate Eiieharistiae. quod Ponlificiili plurcs hodic faccre eriibesctinl, ad
i Mox, inquit, incipienlibus, his > Berengario eitine quoil lamen ohligali sttnt ratione ofiicii, Summus
adha-renlibtis, t audiri, Caibolici viri graviter com- Ponlifex iioii obligalus facere non dcspexit. » Haec
inoli alque inlolerabiliter ferenles, prsesidenle per Triiliemius, qui ad dictum anniim ML late describit
semelipsum beatissiniae memoriae Domino Papa B accessum S. Leonis ad Adelbertum Comiicm de Cn-
Leone Vercellis Coneilitim ponunt. lbi (verbasunt Iune, monnsterii Hirs.vugiensis Advocatiim quando
Lnnfranci) in nudieulia omnium, qui de divcrsis corpus S. Aurelii Episcopi Armeni, quo.l Roma
hiijus mundi parlibus illuc convenerant, Joannis olim, cum nionasterium exlrtierelur, eo delalum, et
Scoli liber de Eucharislia lectus esl ac damnalus : in persecutione, Nordmannica sub lerra ftierat
senlenlia Bcrengarii exposila nc damnata : fidcs abscondilum, mandalo dicti P.ipac qiiacsitum, el in
sanclae Ecclesise audila et concordi omnium sensu camera subterranea invenlum est. Praelerea quia
confirmata. Ab hac'S'nlenlia nunquam discessit S. Abbalia Hirsaugicnsis ab anno MII vacarat, S. Leo
Leo in omnibus suis Conciliis, seu qtiibus ipsc pr;e- mandavit Comili resiilui monachos, ct omnia mo-
scnliam suani exliibuit, s*cuqtiie per Legalos suos na4erio sublain reddi. Quse polerunt Intius ad Vilam
in diversis provinciis congregari insiiluil. » S. Aurelii disculi, seu xxv Maii quo die vita functtis
10. Ilis.factis, inquit Hermannus Conlraclus, est, seu xxv Augusli quo corptts islic deposiium
i Gallias el Episcopalum siiuir, Leucorum eivitatem oliin ftierat, aul alio ejus cultui assignato : post
invisil: »cl,qnod indicalWiLcrtus, i GerardiEpiscopi qnem S. LeoIX.ob lam illustria beneficia prajsiila,
Tullunsis sanctos arlus ciim siimma revereiilia trans- dicli inonasterii aller Patronus colilur.
tulit. > Ilujns sancli Episcopi Vilam ilhislrabiiniis ad " 18. Habiltis dein convenlus aliquis est Augushe
diem XXIII Apribs. Tunc secuin S. Leo ex monas- Vindclicorum, ad quein evocatus supra menioratus
terio S. Maiisuetiaptiil Tullenses i duxil Hiiniberlum, Hunfridus Archiepiscopus, pracsculi.i Impernloris et
viiiim, > iiiquit Lanfraiicus cnp. 2, i rcligiosuni, fide aliortiin Pomifictim, a Leone Papa q.:i cuin ab officio
Christiana et sanctissimis operibus perseverantis- suspenderat, absoltilus esl : quod faclum fuisse
sime decoraium, scienlia divinariim ac sx-cularium quarlo Nonas Februarii, ipso Ptirilicnlionis feslo
lilicrnriini apprime eriidiium, et ad prncdicanduni iudical Hcriiiannus Conlracius : «ddcns tcaiilalivea
Siculis verbiim Dei Arcliicpiscopumorilinavii, postea se invicem discessissc, et Papam Roniain reversuni
vrro sancia Roniana Ecclesia Praesulem sibi Cardina- esc:» ubi inler sacra Missarum soleunia die Pasclia-
lcm coiistiluil. » Esl in dioecesi Tiillensi Romaricus lis dajiuoniacain liberavit. t Post 1'ascha SynoJum
inonsiu V()geso,haud procula Moselhcrip.i, nbiS. Ro- Ron.a: follcgil : ubi inler alia Gregoiium Episco-
maricus cu-.uobinm Sanclimonialiuin construxit sub piim Vcrcclli-nscin, propier adullcrium ctim vidua
regiila S. Coliimbani : ibi inquit idem Lanfrancus quadam avti culi sui spnsa admissiini, et perjuria
npist. 13, i S. Leo, Rouianaj Sedis Stinimus Pontifex, pcrpelna, absenlem et nescienlem excomiiiunicavil :
Romaricensem se pracsenie ccclesiam dedicavit, quein tameii non niullo post Romam vcnientcm, ct
cunclaqiie quoeante Missam fieri ordo depoposcerat, satislaclioncni promillenlem, officiopriori resiiniil. »
sine casula consiimninvil. » Joannes Ruenis prima Ila Ilcrnianiis. Creiliintii!' liinc staiula esse qtiie
pnrlcAnliqiiiiatiiin VogeseiisiinnIib. ivcap.l2asseiil, Pelrus Daiiiiani in opislola ad Ciinlbeiium Episco-
i Lconeni Papam nuiiuin, cum Tuliensis Ecclcsiae piim Tauriiitmscmjnscrta opusciihi 18, disscii-alione
Piimicerium creassel OJonetn, ciiin omni honore, 2 ca|i. 7, ila allegal : t in plenaria plane Synodo
solennitate et reverentia Sancloruni Confessorum sanctaj memori;e Leo Papa constiluit ut qiacim-
Caialogo adscripsisse Romaric.tiin , Aniatum , ct que daninabiles fcminaeinlra Homana nifpuia iep;'-
Adclphum. > Erant olim sub Ludovico Pio corpora Fircniur Prcsbyteris proslitniic, ex lunc ct ('ciiiccjis
eoruin clevata et translala ad altarc, ac posica in Lalcranciisi palatio .idjudifarcniiir :incill;e. Iiaina' >
loco a S. Romarico apparenle indicnto deposita : cliam i positus Priniiceriiin 1 Odoncm cleg.t > s-ibi
qtiae latitts crunt disculiciida atl dies corum naiales, i siicccssorcni Sanci;e Setlis Leucorum, > uii tciibit
-quibus cohinlur, S. Adclplms Xlj Scplcinbris, S. Wibeitus in Aclis.
.Amaltis Xiil cjusdcm mcnsls, cl S. Romnricus VIII 19. Ad liiine anntim spcclanl, quae Lco Osliensis
521 PROLEG. — CE S. LEONE IX PP. COMMENTARllS. 522
lib. 11Chroiiici Casinensis cap. 84 refcrt his verbis : A ddiscordiaj intcrturliaiiiibiis, id fnislra fuil. > Phna
i Setjtienli anno prseJiclus Ponlifex rursus ad mo- iinlerim in hoc itinere praoslila fiiertinl a S. Leone.
nastefium venit, et in crastiuum el die altcro Apo- NSam < Raiisponae Nouis Oetoliris, nmio Pontificatus
slo'orum Pelri cl Pauli Missas solemniter celcbravit. si;ui quarlo, » edidit diploma de Corpore S. Dionysii
Et cum die illo Siibbalum esset, ingressus ad nian- ^Vreopagilaj ibidem cxistentis, Regi Francorum et
datiim Fratrum, pedes duodecim monachis lavit : et ajliis ejusdem regni Pra-laiis et subilitis inscriplum.
ipse vicissim ab illis lotus, in refectorium qttoque FEst haec ardua controversia a pluribus agitala, ma-
cum eis una bihiturtis ingressus est. > En fesltim sxime ab iis qui volunt bunc cumdcm Dionysium
SS. Pctri et Pnuli die sabbatino, quod conligil boc A Areopagilam esse, qui Parisiensium factus Aposlo-
an. MLI, littera Dominicali F, quae supra a nobis 1' ius ibidem cum SS. Eleutherio el Rustico esl mar-
dicta conlirmant. t Inde perrexil Benevenltim, ur- llyrio coronatus. Alii huiic Dionysium Areopagitani
bemqiie ab excommtinieatione proedecessoris sui be- aasserunt Athenis ni Oclobr. maiiyrio coronatum; ct
nigntis absolvit. >Imo ipso anno prajcedente t Bene- IDionysitim Parisiensium episcopum, ducentis fere
vcnianos adhuc rebellantes excommunicasse > narra- aaimis serius, Parisiis ix Oclobr. occistim ctim SS.
tur ab Hermamio Coniraclo. Videtur eo Icm in hinere *Eleuiherio et Rusiico-; cjusqiic corpus esse ibidcm
profectus t ad monasterium Sublacense, invenloque " "in coanobio S. Dionysii : quo cliam misit Innocen-
inonasierio sine Rcctore, contristatus esl. et babilo tius l Papa III anno MCCXV coipus S. Dionysii Episcopi
Concilio ordinavit in eodem ccenobio Iliimbcrluin, (Corinihiorum, uti diximus ad hnjus Vitam xm Apri-
(liicltim cx Francia. Stiblacianos ad se vocavit, quo- lis. 1 Reliqua cx epistola S. Leonis habcri possunl.
r:im reqtiirens moniimenla chartaruin, nolavit fal- eerunique ulterius examinanda 111et xi Ociobris.
sissimn, et ex magna parte anle se igni cremaii 22. Solum ex Wigulejo Hundio lib. i Metropoiis
fecit. Ponlificali ilaque pracccplo confirmavit mona- 'Salisburgensis, in Gebbardo in Episenpo Ratispo-
slerium Siiblacum et totam Abbatiam. » Quae ex an- 'nensi, isla referimus : « Sub eo Leo noiuis Ponlifex
liquo Chronieo moiiaslerii ejiisdcm refurt Baronius '
Maximus, ab Andrea Rege Htingari;e pro pace ctim
a i liunc anntiin n. 6. Idem Papa litleris Aposlolicis, 'linpcralore Ileinico III constrncnila accitus, Ratts-
signalistxiKaleudasAugusli, annoPontificatuslerlio, \
pouam venit, et S. Wollgangiim in numerum Divo-
lndiciione iv, » el missis Joanni Archiepiscopo Sa- rnm i retulit, similiier ct S. Erhardum, nec non ossa
iernilano, conlirmavit jura Metropolitana ejiisdein B. I Dionysii (dc quibtis diu dubitalum fuit, num ha-
ccclesiae. '
berentur in aede S. Emnieraiii) vidit, attreclavii, et
20. Hnc codem anno S. Eiluardus Rcx Anglia:, iAppstolico diplomale confirmavit, qnod illic serva-
facta pace ctiin Comile Godwino, ex voto Romaia ^ tur, l pra-sente Imperatore llenrico, Gebhardo Epi-
piofecturiis, ob rcsistcnles sibi Proceres regni con- iscopo Ratisbonensi aliisqne mttltisEpiscopis el Car-
siiliiit S. Leoiiem Poniificcm; qui in voto dispensv <
dinalibus, qtiin etiam Parisiornm Lcgnlis praesen-
vil, clalia iiij-.mx-itpia opera his verbis : « Praeei- libus I comprobavit et confirmavit. Ecclesiam iiem
pimus tibi sub noinine sanclaj obedienii;c ct pceni- S. i Emnierani nuper incondio vastatam ctim crypla
teiiliic, iit expensas, quas ad iler illtitl pr.eparavcras, (
occidentali consccravil : labulatum in ejusdem ee-
paiipcrihus erogcs, cl monasterinm nioiiacboriim iti clesiae < sumiiiiiate suis siimptibns licri jtissil; sed
hmmre S. Petri Apnsloloriun Princi|iis aut nnvii;si ct < Saccllum Simonis el Juike Tbndaji, supra forni-
cmisiitiias, aul vetiislum emendes ct augeas, et sul- < ccinCapitiilo eonliguiini, ineadeinurbe consecravit. »
lificniiam viciualium Frairibus de luis rcddiiihus (
Contradus de Monie-Piicllaruin, in Vila S. Erhardi a
constiluas : quntcmis duin illi assidue inibi Deum lnobis edita cap. 2 confirmai« Leonem IX transtulisse
latid.ivciint, et Sanctis augenlur gloria, ct libi indul- (corpusB. Erliardi, lemporibus Imperaioris IlenriciHI
geiitia.» Rcliqun possunt legi a nobis ejitn ad Vilam sub i anno Donini MI.II.» ColuntiirS. Emmeranus xxit
S. Ediiardi 5 Jaiiunrii, cnp. 2 cl 3. !Scptemb., et S. Wolfgangus xxxi Oclolir., amlio
| IV- Bes gestaj anno MLII ei MLIII. Felix obilus j) 'Episcopi Ralispoiicnses. Sed pd-g l lliiiidius. « Cum
amio MLI V. vero Lro Pontifex Riilisaona Nonbergam prolici-
21. Anno Chrisli MLII, Ponlificatus sui qtiarto, iscerctur, Comiles de Swnrtzenburg illi obviniiles
varia itertim itinera suscepit S. Lco, ac prinium roganl, tit sacellum quodtlam in honorem sancia'.
videtur indicare Leo Ostiensis eilato cap. 84. « Al- 'Crucis, quoil hodie Prugdorflium appcllaiur, dedicet.
lero ilidera anno Capuam veniens, rursus Benevei>- Sancitis Paier Sacclluni a longe vistim consecrat.
iiim perrexit, inde Salernum : inde ul Noruiannos 'Cum auteni niorosi interpellatores hac loiiginqtiu
expelleret, Iniperatorcm adiit niililum petiiurus 'consecratione sibi illudi cxistimareiil, et ut praesens
anxilia. > Aliam iiineris ejus posiea versus Gcrma- saccllum ! consecraret (lagitarenl : Ile, inquit Bea-
niam suscepli ralionem suggcrit Wiberlus in Aclis, lissimus Pater, et nisi oninia consecralac Ecclcsi;«
scilicet ut Hcnricuni Imperaiorem et Andream Re- indicia inveneritis, veniam, et praesens veslram iiedi-
gem Hungarioc dissidenles reconciliaret. Sigebeiius culani consecrabo. Sed cnm illioinnia inlcgra com-
in Chroiiico ad bunc annum isla hnbel : « Rex Hu:i- pcrisscnl, laudantes Deum acquievernnl. Exslant
gareruin ab Imperalore dissenlit : pro quo rcconci- cjus evenlus mominienla adiiuc bodierno die. > Hac-
liando Leo Papa ad Imperatorem venil, sed, amicis leinis Wigiiicjus Hiindiiis, qnac omnin Andreas Br-u-
PATHOI. CXLIII. 17
523 S. LEO IX PAPA. 52i
ner paiie n Aiinaliuni B.ijorum eleganliori suo siylo A ob lhercsini Fermenlaccoium coll cluin, qnnni luiii:
exornavii. exortani fuisse scribil vViberlus, asscriiqne libclhnn
5. « Tunc inler ipstim Aposlolicuin et Inipera- liiculenlissimum advcrsus cam hajresim a S. Leonc
torcm fnctam esse commulalionem de Beneveuio et scriptum : quaj esl in lomis Conciliorum episicla
Bambergensc Episcopio asseritloco citato LeoOslien- prima, iu XLI capila distincta. Direxil ctiam Cmi-
sis, el Iatius prosequilm Hermannus Contracius his stantinopolim Apocrisiarios sanclae Romanoc Scilis,
verbis : «Imperator cum Domno Pnpa niultisqiie Epi- Humbertum tunc Silvac-CandidoeEpiscopum, Frede-
scopis et PrincipibusNalalemDomini Wormatiaj egit; ricum posl S. R. E. Cardinalem, lunc Cancelliai-um,
ubi cum Piipa, sicut dtidum cceperai, Fuldensem etPelrum Amalphilanorum Episcopum. Dein Roma
Abbatiam, aliaque nonnulla loca et cceuobia, quae Casintim vcnit, ibique restiiutus fceit monasteriuni
S. Petro anliquitus donata feruutiir, ab Imperalorc S. Slepbani, supra Terracinam positiim, ut pluribus
reposcens, exegissel : denium Impcralor plcraquc, Iradit Leo Ostensis cap. 87.
in nltra Romanis parlibus ad suum jus pertinentia, 25. i Movit > posiea t conira Normannos exercitnm
pro Cisalpinis illi pcr concambium tradidit. > Addit, ]Leo Papa (verba sunt Ilermanni Coiitrucli).Cuinque
qtiae supra ex Leone Ostiensi retulimus ct siint isla: j pacem petentes subjectionem serviiiumque illi
illi
« Cumque idcm Papa tle Normannorum violcniiis ct n promillercnt,
] et quac prius injusle sibi usurpantis
injuriis, qui res S. Petii se invito vi tenebanl, j
invaserant, ejus bcncficio graiiaque relinere se velle
multa conquestus esset, ad hos eliam inde propul- (dicerenl; idquePapa abnegans, ulel iujuria ca|itas
sandos, Impcrator ei auxilia delegavit... Ad horum res i S. Pelri reposceret, eosque perperani pervaso ce-
igitur nefaria et inexlricabilia scelera illis ex parii- <
derelocojuberet; illi, quia nuinero longc praJstabant,
bus eliminanda, indigenasque ab eis bberandos Do- < qnnsi rem injustam sibi proposilam refutantes, se
miiius Papa inteiidens, summa cum chantate ab lin- potius| bello obvitim ituros, armisque acquisitam pa-
peratore Romamreversurusdigreditur. >Annus lunc triam i armis defensuros, vel morte occubituros, de-
MLIIIcccperal. Secuti sunt autem eum plurimi Theu- nunliant.
i Sicquc xivKalendas Julii valida pugnacon-
tonicortim, partim jussu domlliorum, parlim spe Ifligenles, prima acie a Theutonicis pene victi sunt:
<
quajslus adducli : mulli eiiam scelerati ct protervi, sed succenturiatis copiis ex insidiis noslros circiim-
>
diversasque ob noxas palria pulsi. Quos ille oiiuies venientes, Italis citius lerga vertentibus, Thetiioni-
tum consuetae misericordix nimia compassicne, lum icisinaxima ex parte, sed non inulte occumbentibus,
etiam quia opera eoruin ad imminens videbatur (occulto Dei judicio ; sive quia lantum Sacer.lolem
bellum indigerc, clemenler et gratanter suscipicbat. ispiritunlis polius quampro caducis rebus carnalispu-
Transicns ergo per Alenianiiiam, Purificaiionem S. C |gna decehal, sivequo !nefarioshomines quam mulios,.
Mariae Augustae egit, Mantuaeque Quinquagesima ad : si*ob impuuiiatem scelerum vel quajslum avarum
acta, et nonnullis suorum oiio inibi lumultu occisis, (coiifltienies, conlra itidem scelestos exptignandos
infra dies QuadvagesimaeRomam pervenit.i Haecibi: sccum i ducebai; sive justitia divina alias quas ipsa
incidebat dicto an. MLIIIDominica Qtiinquagesima in inovit ob causas noslros pleclente, quamvis nimis
diem xxi Fcbruar., quando eum Mantuae Concilium cruenlam ( hosles adepti simt victoriam ; ipseque Do-
habendum statuisse, sed factione quorumdam per- minus i Papa in quodam ab eis castello obsessus, cum
lurbalum scribit Wibcrlus in Actis. Hippolylus Do- (expugnata jam jamque nninitioue ncccssilaie co-
uesmundi lib. u ilistoriaj ManluaiiDepag. 205 htiiic :acitis, commuiiioiiemeis prins inlerdictani reddidis-
accessum Leonis Papoe describit, quasi sacrum < set, acceplus ab eis, Beneventum cum honore redu-
Christi cruorcm, qui ibidem asservatur, coraiu clus < cst : ibiquc lempore aliquanlo detentus,. nee
adoiaturus adveneril, frustraque conatus impetrnre redirei pcruiissus, > scilicct a Benevcntanis. Nam
Romam aufcrcndum, populi prouo relinendo in se- lestc I Leone Ostiensi, « Comes Normannoruni Uun-
dilioncm versi collaudarit zelum ; et novam S. An- fridusI Pontificem adiil, et in sua illuin fide susci-
dreoe ecclcsiam, licet non plenc absolulam dedica- piens ] cum suis omnibus Benevenlum perduxil, spon-
rit, ac modica pretiosi thesauri particula excc|)tn D dens i quandocumque Romam ire disponeret, ipse
(qunm Romam ad S. Joannis Laleranensis ecclesiam illum i Ciipnamusque deduceret. Inlravit aiilcm idein
deiulit) rcliqniiiu cum S. Longini Martyris corpore in 1Papa Bcncvenlum mense Junio, vigilia S. Ja&mirs
pracparatum ad id Iocum deposueril. De S. Longini 1Baplistx, mansitque ibi usque ad mensis, Jtiartiiduo-
corpore, cuai sacro Cbrisli eruore Mantuoereperto, i
dceimum diem : ibique inlirmaliis .\ocalo prfledicto
IComite, ab eo Capnam nsque pc;'juctus est. Ibi dis>-
cgimus xv Mtirlii ad Acla utriusque Longini § 3.
24. Romas post Pascba ilerum Synodum habitam decirii < dies remomtus, accersilo landem Abliale C-
esse aflinnal Hermanus Contraclus : sed qua de re sinensi c sui itineris soc.ro, Rom mi rediit : ibique
non indical. Certc non, utt. in Conciliorum lomis post | paucos dies qui&vii. Ad cujus tumiiliiin Dcus
excudittir, de Canoniiatione S. Gerartli Episcopi pliulma | luiic temporis sigua eflecit. > ILec Leo
Ttillensis, nuod actnm cst anns ML: non etiam de iOsliensis. Ileriivuniuis Contraclus qui S. Lconi pau-
Prinvfiiu PatriarchaeGraidensis, qiwd eodem anno ML Icis duntaxav mensibus supervixit in fine sui Chro-
aut Romoe ant Vereellis facrum fiiisse,Mipra ex Ba- nici i addil, « memorarrenm miraculis claruhse. >
rouio et Ughcllo esteadimus. Potius arbilraremur 46, Desiderius Abbas Casinensis, Cardinalis titulo.
 5« PROLEG. — HISTORIA MORTIS ET MIRAC. S. LEONiS IX. 526
S. Crucis, dein Sutnmus Pontifex creatus anno ,\ ct surumi Dei cultum, qtii digue minislrare possent,
HLXXXVI et Victor HI dictus, hoc de eo lestimonium constiluit. Quolidie quoque per se suosque distipa-
proferl : « Leo vir per omnia Apostolicus, Regali los ubique missos populis viam Domini, litleris et
genere orlus, sapientia praeditus, religione conspi- verbis praedicans, oslendebat: qui per Apostolicam
cuus, omnique Ecclesiastica doclrina apprime ern- viam semper gradiens, Apostolicos etiam viros ki
diius, ac qui (quemadmodum scripium est [Gen. iv, miraculis est imitntus. » H;ec Dcsideritis, ex quo
26]) coepit invocare nomen Doniini, quemque ctiam aliqua miracula infra referemus. Concludimus an-
vidi, ejusque familiarilatem habere mcrui : ssepe tem hunc pracvium Commeiitarium ctim hisce Lconis
etiam, eo in ecclesia Missas celebranle, cum illo ad Oslicnsis verbis : t Hic sanclus Ponlifex, inter in-
divinum altare sacris indutus vestibus steti, eiqtie numera suae bonilalis insignia, qnandiu Romoe re-
Evangelium legi : a quo omnia ecclesiaslica studia moralus est, omni lempore tribus per liebdoniadam
rcnovnta ac reslaurata, novaqtie lux muudo visa est diebus a Laieranensi ecclesia usque ad S. Petrum,
exoriri. Hic saepe Sacerdolale Concilium advocans, privato habilu nudisqite pedibus, cuiii duobus aut
Sncerdotes, Diacoims, et reliquos Clericos non regu- tribus Clericis , noctu psallendo et orando, per-
•lariter ordinalos removit, et in eoruni locis, ad veri gebat.

HISTORIA MORTIS ET MIRACULORUM S. LEONIS IX

ex Mss. Strozziano, Hubertino et Bentventano codecta.

PROLOGUS. B vissimae neccssitatis, ut probaret ea quae a sanctis

1. Anno millesimo quinquagesimo quaiio Domini prophetis ante ssecula praedicla sunt, tam GrcecoruiH
iiioslri Jesu Chrisli, indielione vu , decima teriia Ka- quam Latinorum, etaliarumgentium linguis vcl lil-
lendas Maias, deposilionecxsullemus BeatiPatris no- teris; vere lolus explicans, lolus cxornans, et per
slri Leonis Papae IX, regnante Henrico Imperatore disptitationis genera semper aequalis incedens. Cuia
filioConradiimperatorisRo:nae(57). Adlaudein etglo- vetc dixcrimus Catholicam hoiuinis illius scientiatn;
riam Domim nostri Jesu Chrisli, et ad memoriam sana doctrina, qnocunque conversatus est loco, sta-
Beati Leonis Papx, certamus hunc intimare laborem btlis permanet firmilate fidei (58),nam isla pauca ex-
cerlatninis, quem octilisnostris vidimus, omnes pres- cerpsimus deejusVita, pluravero admagistrorum po
byteri et diacones el cuncti Sanclae Romanoe Eccle- riliam dimiuamus; el de ejus mirabilibus, quae vi-
siaj Calbolici. Saepe vidimus in ejus vita mullam lar- diinus, fideliter doceamus.
gitatcm, vcl eleemosynas erogantem pauperibus ci- CAPUT PRIMUM.
vibus ac percgrinis, ila ut cunctos thesatiros Eccle- Extrema S. Leouis acta et monita : piissimus obilus*
siaj el cuncla quaj habere poterat plurimam partem 2. Quinto decimo Kalendas Maias, cum gravi infir-
viduis , orphanis et Deum limcntibus erogaret. mitate longe maccraretur in corpore, idetiiDominic»
Propterea Romanorum perfidia contra eum murimir C die (59) quinlo decimo posl Pascba, vocavit oiniies
et bella suscitabal: nam ut inexpugnabilem suoeEc- Episcopos et Clericos ad se, et ita loculus esl eis,
clesiae murum Dominus contra dernenle.s haerelieos dicens : Autiile,Fratrcs mei et Coepiscopi, me enim
erigeret, huic viro in lillerarum sludiis plerique ca- Dominusdeliacvitavocavii.(GO)Memores vero cstote .
techizali fuerant. Iste almilicus Praesul Leo humili- Evangeiici sermonis dicentis : « Vigilaie, quia nesei-!
bus suaviler blanditus est, isle stiperborum rolla lis qua hora Dominus vcsler venturus sit (Mattlu\
conslringens, isie' derogaloribus stiae vilae necessa- xxv, 13). > Rogo enim vos, charissimi, utinine aspi-
rium victum subminislrans, virginitatem praedicans, ciatis et cogilelis qualiter flores hiijus mundi ^ilo
malrimonia casla defendens, virlulum certamina marcescant. Nam infelix ego, qui indignus Aposloli
gloriosa collaudans, lapsum Clericis, alque monachis Petri honorem snscepi, modo qtianlum ad corporis
pravitatem accusans, eliam ubi res tulit Geutiliu"- parles fere ad nihiluin sum redactus. Nam ila inihi
cxempla dulcissima vnrictale periniscuil; sed lamen obscuratur prajsens mundus iste, quasi jam habilemj
hoc non eratsuac voluutatis, sed, ut ita dicain, gra- in obscurissima domo : quia in hac nocte in visu

(57) Addebanlur plura in Ms. Strozziano: seiticet
Monomacho imperalore tolius orbis, et remanle D
Dominico Contareno -Duce Venetia'rum ei Dmmati-
corum , nec non Dominico Patriarcha in'~vtiitale •
Gradensis ecclesia;, Venelim ad laudem, B. Leo papa
pius ac mitis, causa orationis, ad S. MarcumAposto- :
//ii» el Evangelislam pervenil, et ibidem susceptus est.
Coiigrtitiul leuipora. Picefuit memoralus Cohlarenm
ab anno 1041 ttsqtie ad aunum 1009, et Palriarchx
Gradensis Dominici meminit S. Leo in epistola ad
Episcopos Veneiiic.ct Istriae : quos voluil illi tan '
quam Primati subesse.
(08 In Ms. Beneventano apud Ughelltim, phirimisi
omissis, ila concluditur Prologtts : Ex multis pauca\
hujus sancti viri in medium proferamus, el praicipuel
ea quic imminenle ejus morle acciderunt.
(59) Nam Pascha celebraiuiii fuit SApiilis.
(60J Haeclatius explicaiituv in Ms. BefleJ'culai)(i«
S27 S. LEO IX PAPA. 528
vidi illum qnoiiliirfts sum mundum; et vidcor quasi A Item I praccipio ut advcnientibus ex cunciis pene par;i-
jam non hntrilem s:cciilum istud, sed potitis illud bus 1 hominibus ad orandum Deum et cj'us Aposlohim,
quod in visionc pracvidi; pro qno timens et limidus ]
pro sua et omnitim Christicolarum salute, nulltis
iiimium sum. Vidi enim inulta qtiae videre expavi. iimpedimenlum exhibeat: etiam praccipio utex omni-
Verum gavisus sum in nostris Fratribus, qui pu- bus 1 frugibus terrae quas vobis Deus dederil, ei de
gnantes in Apulia pro Deo sunt trucidati. Vidi enim :animalibus, ei primilias delis; nisi talia feceritis,
illos(61)in Martyrum numero, et eorum sicut aurtim salvi s esse nequibilis.
splendcntia vestimenla; lenentes omnes palmae 4. Hacc et his similia dieens ad popiilum, voeavit
ramos in manibus suis, plenos floribus immarcessi- j
juxla se omnes Episcopos et Clericos, cum qnibin
bilibus, cxcelsaque voce me vocabant dicenles : iveram faciens confcssioncm el conversus Iiinc ad
Veni, mane «nobiscum, quia per te haiic gloriam partem ] Orienlis, incumbens in lectulo stio respcxit
possidemus. Hinc ex alia parle respondendo tinius sanclam i Crucem, el pcrfusus lacrymis oravit diulis-
aliam vocem audivi : Nequaquam, sed die tertia in isime; ct dimittens peccata cornm qui canonice fne-
uostro eril collegio : qnia locus ejus iste est, et scdes rant obligali ab illo, absolvil eos : imo cl cae.eris
i
ejus inter nos feliciter praeparata consistit. Si vero omnibus : Si servaveriiis, inquit, quaevobis pr.ccepi,
mcae visioni non creditis, probate ea quoc dixi. Si »i de praeleritis malis vobis inilulgeniia deiur. Et li:cc
super tres in soeculo islo pcrmansero dies, visio haec dicens iteriim respexit in ccclum, et sic oravit : Do-
cassa et vana depulelur; el si die nuntiata transiero, mine Jesu Cbristc, Pasior bone, qui per Evaugcliimi
servanda vobis siinl quaecuiique dico. Nunc unus- liiiini heslernodie (65)diceredigiiatus cs : Ego s;:m
quisque ile ad loca veslra, et anrora lucesceiite ad pastor bonus, qui pro ovibus meis p:>i;<> nniii ain
me venite. Multis secundnm ejus prajcepltim ad do- meam?Tu, pie Pastor, de ccelo tleseendisti, ei B.
mos recedenlibus suas, stelerunt quidam cuni eo Mariam sancto Spiritu obumbrasti, et qucin omnis
per totam noclem : a quibtis dicitur et mire lestifi- mtendus capere non potest in solo ejus utcro niira-
caliir, qtiod lotam illam noctem, in tanta mole aegri- biliter habilasli, servilemque formam pro nobis
ludinis posittts, pervigilciu duxerit, atque in tcrra peccatoribtis induisti, et duodccim Apostolos elegi-
prostralus pro grege sibi commisso in oratione per- sti, qtiibus ligandi et solvendi liccnliam propriam
manserit. tribuisli, et Petrum Apostolum fuiidaincnlum Ec-
5. Mane faclo, advcnienle omni Clero et cuncto clesiac esse fccisli, dicens illi : « Quodcumqtic liga-
populo Bomano, pioecepit ul se ad tumulum siiiim veris super lerram, erit ligattnn et in ccelis; et
marmoreum dticercnt in ecclcsiam : quo facto jussit ' quodciiinqne solveris super terram, erit soltitiim in
lecluin in quo jacebat in ecclesiam milti. Bomani *-•ccelis (Muith. xvi, 19). » Tu, Doiiiinc, dixisli : « Pc-
vero videnles tuniiilum ejus ad ecclesiam deportari, tite et accipielis, quajrite ct inveuielis, pulsalc et
irruerunt unaniiniler pergentes ad palatiinn Lalcra- apcrietur vobis (Matlh. vn, 7;; > ideo obsecro tle-
nense ut illud cxspoliarcnl, sicut mos illorum erat; iiicntin.m tnam ct pelo, ul milii, qiiem indignnm vo-
sed tale fuit meritum el virtus Bealissimi Leonis, ut luisti cjus cathedram sanctissiniam residere , peli-
nec unus potuerit pergere, nec infra palatium in- tlonein meam tribuere soliia pietate digneris. Rogo
troire. Haec videntes, omnes confusi et peiierriti enim ul Ecclesiam tuam sanctam Caihclh am, dif-
timore cum grandi vcrecundia reversi sunt. Inter fusam per universum miindiim, cusindins; pncem
hncc bealissimus Pontifex, cum intra ecclesiam S. ei tribuns; a visibilibus et invisibilibus inimicis
Petri suum thorum deportari praecepissel, convoca- eain protcgas alque defeiulas, omncinque pravila-
lisomnibus qui aderant ex fidelibns, jussit eos sedere tem haereticorum atque perfidiam ab ea repellas.
el intcntis auribus sua praecepta audire. Quibus resi- Deprecor quoqtie clenieniiain tuam, tit fidclibus iuls
dentibus cumsiimmo silcnlio, dixit : (62)Fratres et fratribus nostris, qui ad defendendain sanctam Ca-
conservi Domini nostri Jestt Christi, estote mernores tholicam et Apostolicam Ecelesiam snnguinem suinn
prajceplorum Dci, et ambulate in bonis actibus, dum fuderunt, absolulioneiii tribuas oinniuiii peceatorcm,
atihuc lamen habetis. Praeci])io enim ul nullus etnere et eos iu eo numero sociare jubeas , qui pro iuo
pracsuinat villam aut vineam seu terram, vel aliquam nomine suas animas posueruni; ut fideles oiiincs
rem perlinentem ad regimcn sanctae Ecelesiae per cognoscant quia lu es omnium bonorum fid.Iis
possessionem ad usum suuui tenere : qui hoc facere remunerator. Imploro ctiam, immense Deus, cle-
praesumpserit, oeterni Judicis iram sine dubio incur- mentiam tuam, ut omnem praviiatem inlidcliu.ii
ret. Item praecipio ut usus jurandi vestro deleatur vel haerelaooruin disrumpas, ut cognoseant le ve-
ex corde : multa enim dignoscimini incurrisse per- rttm Deum esse Jestim Christum. Obsccro quoqitc
juria, qitaj ego proplcr Deum vobis dimisi, licct in pietafem :tuam , ul oiiinmm iqtfi anathematiz;:ti
cadem ilcrnm cecidistis. Praeterea contestor vos surtt vel excommunicnli vinciila ct peccnla digaeris
omnes, ut cDiisanguineaeveslrae non commisceamini. absohere el fnc illos ad tiiani conyerli veracitcr

sed fere paraphraslicSs. alia lendente omissa cxcusantifr.

(61) ihcc ct seqiieutia eadem simili fere phrasi ha- . (65)Igitiirh;t>c|)r:dicai ic moiicm lSAprilisacta :
bet S. Ovuiio Signiensis. nam 17 fuil isto anro -051 cclcbrala Dominica n
(6y2)Scqucnlia in Ms. a scripiore festinante ct ad postPascha, cijtiscst Eva geliiiiii ': l:d; xj :a;:uislO.
P29 PROLEG. — IIISTORIA MORTIS ET MIRAC.S. LEONIS IX. 550
veritatem, ut cognoscaiit me ison mviiiia viclum A lt lorem; convertc illos, ut te verum Detimcogiioscant
egisse, sed ad confirmandam fidei veritatem, et be- P Palreiii, Filiuin, et Spiritum sanclum : etomnescir-
nediciio lua supcr eos piissima oslendatur. Domine cumadstantes
ci responderunt, Amen. Et ilerum dixil
Jesu Christe, qui dixisli Apostolis tuis : i ln qtiam- circumslantibus
c : Ite, filii, unusquisquead domumve-
cumqiie domum attt civitatem intravcritis, dicite : si siram, et crasiina hora diei prima reveiiimini ad nic.
Pax huic doinui (Luc. ix, 4); > rcgo pielatem tuam, Et E mox stirrexit de lectulo in quo jacebat: et pei-
ul quaiiicumqiie anibiilavicivitatem vel provinciani, rcxitr ad tiiiiiuluni sibi praeparalum; el iiiciinibcns
p. cem et concordiam eis concedas qui pro pace et ssupcr illtim ciim lnctymis dixil :Cernite, fratres, ex
benedictione tua nie reccpertint, et in nomine tuo taniis t: divitiis et honoribus, quam parvam et vilissi-
milii oiieddiiiam fecerr.nt. Tu eiiim dixis'.i : « Q..i mamn mansiiinciilam exspectamus : cgo enim laniis
vos recipit, n;e rccipit, et qui me recipit, rccipit "usquc modo repletus divitiis, et dignilatibus dcco-
eum qui me misit (Mattlt. x, -10). >Doinine, qui non rralus, ex omnibus hoc solum marmor quod videtis
meis meri i;, sed pietatc tua, Viearium Apostoli lui cexspecto. Et elcvans manum suam signo snnctaj
Pari me consiiiuisti, et ligandi et solvendi pote- Crncis t illud signavit : Benedictus lu inler lapides,
staiem dcdisti; dignare beneuicere famulos et faniu- tquinon mea dignitate, sed miscricordia Dei, mectini
las tolius provinciae, per quam ambulavi : et quos BI sociari
s digiius fuisti : me cum gaudio suscipc, ct
oculis meis vidi el corporaliter benedisi, spiritua- rctributionis
• lempore praesenia me thoro resurre-
liter replcantur el ab omnibus peccalis absolvere clionis. < Crcdo cnim quod Redemplor meus vivit, ct
eos digneris, et fructilica in eis praedicationemquam in i novissimo die de tcrra stirrcclurus sum, et iii
prae iicavi eis : et perlidiam Judajorum vel haereti- carne ' mea videbo Deum Salvalorem nieum. Et l:oc
forum resipi.-cerc jubeas, eosque per totum mui:- 1lacrymans dixit (65).
diin ad le dignare converlere el tuam vcluntatcm 6. Et reversusad lectulum suum, benedixit omnes
implere : provinciisque omnibus et civitatibus, per (qui ibidem erant : quortiiii quidam reversi suiilad
«pias ambulavit servus luus, da plenitudinem fru- propria, | quidam cum illo perseverantes postea no-
nienii, vini et olei, ut cognoscant quod in tuo no- bis | retulerunt quod eum tola nocte perseveraiilein
inine ambulaverim , sicul Apostolis pracepisii : in j magnis precibus audivissenl, et etiui publice au
« Ile in universum mundum, praedicale Evangelium divissenl ( orantem : Doiniiie Deus Sabaotb, respice
omni creaturae (Malih. xvi, 14). > Ego quidem in in me servum luiim, et exaudi orationem meam, et
luo ambulavi praccepto, docui, obsecravi, increpavi, idignare per luam graliam omnes le orantcs in vcri-
i.i scis, oiniiia fideliter fieri : sed quia pius paler lale ainiire : conccde ut proedicalio lua non vacua
' sit
es, dignare convcrtere omnes adversarios tuos »d *- ; om.nibus audientibtis eam, sed ostende veriiatem
luam pietatem, ut te verum coguoseant Deum, qui l::am in nobis : ct ubi invocatum fuerit nomen luiini
es benediclus in saecula sajculorum. Tunc onines per mc scrvum luum, illos qui invocant exaudire
qui ibi erant responderunt, Amen. digneris de quacumque tribulalione claniaverint : ct
5. In illa hora lanlus odorprocedens ab altari S. si fuerinl aliqui ex lidelibus qui memoria metim an-
Pelri Aposioli loiam ecclesiam replevit, ila ut uulltis niversarium pernolare voluerinl, sive per ecclesias
ptitaret ex homiiiibus uisi Paradisi amoenurnesse sive per eleemosyiiarum distributionem, dignarc eis,
odoreni. Hocfaclo jussit sibi ferri aureum scyphum, Domine, restiluere centuplum, et posl hoc socculum
plenum pane et vii.o. Quo adducto, comedit de eo cis vitam aeternamconcedas. Non dignitale men, scd
qiiantiiiii poiuii accipere ore.(64), ac praecepit dari bonilate lua-lioc peto; lu enim dixisti: « Pelite el
prajseiilibus Episcopi-, quisiinililer ex eocomedentes aceipietis (Maitli. vn, 7). » Peto incessabilitcr ut a
dederunt cuiiciisadsianiibus. Hoc ita peraclo, leva- te exaudiri valeam, qtto ad tuam des fid-libus gra^
vit oculcs suos in ccelum, et oravit secrele quasi liam. Pulso ut januas niilii tuas aperias. Non qu:cro
tinius horac spalio : et post clevans vocem, leniter secundum merilum meum, sed sccundiim pieln-
dixil : MagneDeus, humaui generis Redemplor, qui n. lcm luam : non pulso secundum juslitiam ineam,
per Apostolos tuos Petrum et Paulum Simonis per- scd secundiim niagnam misericordiam luani. Non
fidiam de alto [cadere] prajcepisti invocato tuo no- nomen metim peto ut exaltetur, qtii mcritus iiou
inine : sicul eos exaudire dignatus es, ita exaudire sum talia dona : sed ut Apostolicam Scdcm subli-
dignare me seivum tutitn, et ad le converte Thco- inare digneris.propter nomen tuum, Domine, qui es
pliybciuni el Gregorium et Pelrum qui in loto peue benediclus in socculasacculorum. Amen.
in ndo Siiuoiiiacamhaeresimsolidaverunlj: el iia fac 7. Scqiicnli vero nocte viderunt quidam religiosi
eos cognoscere viam veritatis, iitderelinquaiit erro- viri non dissimilem visionem, duos caiididissiinis
rcm siiuni, et ad te, milissitne Domine, revertantur. vestitos veslibus viros slare ante leetulum prano-
Tu cuiiii promisisti dicens :« Nolomortem peccatoris, minali Pontificis, lenentes chartam in manibus,
sed ut convcrtatar et vivat (Ezech. xxxn, ll)_: » re- loquentes cum eo et scribentes, quos (66) veraclier
voca illos ab errore, qui conveiiisli Paulum persccu- cognoverunl esse Apostolos Christi Pelruin et Pau-
(64) Ms.Bcneventanum, fuanlapoluil tnbusvicibus multilvao convrrsa esl in planctnm.
orc susciferc. (66) Idcm, ln ipsa risione ostcmum esl eii.
(65) Idem : //<rc illo diccnte, omnis quw aslabat
531 S. LEO IX PAPA. 532
Lun. Iioc videntes surrexcrunl a»soinno : et cam-A oblemperans consentit servire, corpus ejus quasi
panaj coeperunl pulsari tempore maiulino. Cumque donium propriam inlramus , quod qtiidem mullo
dies illuxisset, congregatis oninibtis Episcopis, lcmpore habilamtis occulte. Ttinc dixeruut qiiidam
Presbyteris el Diaconibus, cuncloque Clero ct po- de Saccrdolibus : Dic, scelerate, el cuin occulle iu
pulo Romano in ecclesia B. Pelri, surrexit de hominis corpore liabitatis, qiioinodo tunc eum pri-
lectulo, binc el inde a ministris suis giibernalus iiitini loeditis. Daemonrespondit : In primis incif-i-
duobus, ad ipsiim B. Petri sacrum altare : ante mus in illo miltere somnolentiam, prigitiam et fa-
quod cum lacrymans proslratus fuissct in lerram, mem : et dum dormiendo et pigritando quiescil,
oravit quasi spalio horae iinitis t et revers is ad maximum acquirimus liicrtmi. Cumqtie toliun cor-
lectulum jnss.t silcnlium fieri, monens pnptilum pus ejus noslraj subdidimus poteslali, contingit
scrmone brevi. Hinc munivii corpus suum signo eum ad ecclesiam ire, el intcr bonos ct Catholicos
gloriosissimoe Crucis Christi, ct vocalis Episeopis viros commisceri : quonim eloqiienliam spirilualem
confessionem fecit, el jussil sibi ab uno Episcopo- non valenies sufferre, ir.cipimus ira excilati lnce-
rum cani Missam : a quo accipicns Corpus Christi rare corpus cjus, eo quod ullra non possumus oc-
el Sanguinem, dixit : Audilc propler Do.i.inuni, cullari. Ttinc dixitunus de adstaniibus Episcopis :
liabele silenlium, forsitan posscm proptcr modicum ^ Adjuro le per viventem in saccula sacciilorum, ut
accipere somnum : ct cum incliuasset caput in dicas nobis si Leo Dei servus et Papa inter Sanctos
It-cttim quasi horam dimidiam quicvit : in qua fruitur aliqua poteslate. At ille cum gemitu ct
quietudiiic obdormivit in pacc. Tunc unus de Epi- suspirio dixit : 0 malefice, quarc nomiiiasti illmn
scopis surrexil el tetigii illum, putans vivere il- advcrsarium nostrum et seductorem totius provin-
lum : quem cum cognovissel dcfuncliim, nunliavit cioe. per qtteni lanta gens subversa esl, et a nostro
caeleris Coepiscopis qiii aderant omnes Domimim collegio separata; nos eliam quolidie expcllit et
exorare. Mira diclurus sum, quac Doniinus in suis vinculis catenarum constringit, atque ejicit de ha-
factis dignatus est. Ilora qua cximius Prac-ul suara brtaculis : niide vagi et instabiles ac venales, per
animam Chrislo conimendavil, nullo niinistroruui descrta et infrucluosa loca pcrambulantes, in nullo
pulsante, a se ipsa S. Petri cainpana sonare cccpil. uaquain requiem invenimus. Et Episcopus ait :
•Qtia scilicet hora quidam Albertus nomine, caeleri Non ad ea quoe interrogavi respondes ; sed alia vi-
quinquc de Tudeiiina urbe prolcslali sunt vidisse deris cnotare. Et dacmon respondit: Leo, vesler
se quasi stralam palliis fiilgeniibus adornalsm Papa ac Dominus, vere inler Sanctos esl, inler
et innunieris coruscanlem lampadibus, qua anima quos magnum obtinet Iriumphiim : qui non ccssat
*^1
ejus abAngelisducebalur ad ccelum (671. Tanla ita- quotidie persequi nos, ut nostrum possit noinen
qne fuil quieludo in ejus obitu per lotani urbem evacuare : per quem et hodie de hac domo ej'icien-
Romanain, ul nec ari orum fiondes aura modicum dus sum. Talia eo dicente, mulier quaedani respon-
agilarel. Obiil autem Bealissituus Lco Papa xm Ka dit, inler cacterosmenie perfida, dicens (68): In hora
lendas Maias, feria iv, et scpultus est in pace. Vere qua LeoPapa doemonesfugaveril, ego regina ero;
euim Deus sua pieiate pitim Leonem fecit. Sed ne ct omnes qnos fccit gladio perimi , ego staiim
tcmporis lardilas me comprcliendat, ad ea quae di- resuscilabo. Vix talia compleverat vcrba , stibilo
cluiiis suni attingam : nam i-sta pauca detersimus a dacmonio crudeliter ccepil ve.xari; illa auteni
tle ejus Vita de multis; sed de miraculis quoe per mtilicr, qiiaj a Tuscitc partibus vencral, ftidcni ho-
cum Dominus dignntus esl post ejus transiium ra a dormonio esl liberaia. Tunc omncs |)opnli qui
tistenderc, fideliler docenmus. aderant cceperunt pr;e timore essc peiierriti, cla-
CAIUT II. inanles unanimiier : Sancte Leo, parce nobis , quia
iliracula posl mortcin usque ad vigiliam Ascenswnis. iujuste cgiinus.
8. Allera vero die post ejus obilum, quaedain mu- 9. In illa hora duo viri contiacli veiierunt ad tu-
lier de Tusciae parlibus vcnit ad eeclesiain Beati rv mtilum ejus, habentes nodosa et conloiia geniia sua.,
Apostoli : et cum ccepisset per grndtis ascendere, quoruin calcanei natihus adlufiebanl: qui vciiicn-
ccepit eam daemoii vexare elper os ejtis clamare ct les, sani reversi sunt, niillum signtim h..benles pri-
thcere : 0 Sancte Lco , qtiare calenis igneis nie stinoc infirmitalis. Ipso ileni die bora vespcrtina,
vinclum trahis? non le laesi unquam. El cum ducta venit qiiidam vir nititus el surdus, et siaislrum laltis
faisset ad iiimulum cjus, cecperuiil adstantes incre- aridum habens, tolusque phaiilasmate qiiodam ma-
pare docinonemet dicere : Dic, maledicle, quomodo eulalus; qui cuni fuisset ad sacrtun tuinulum de-
liuc venisti, aut uiide in Chrislianos tantas vircs poiialus, solutus est a vincutis quibus corpus illitis
sumpsisii ad vexandum. Dieinoii respondit : Ego tenebatur. Tunc omnes ccepenint Dcum salulis au-
et ii qui adsunt mihi, missi suinus subvertere ani- ctorem continuatis laiulibtis honorare, qui lania
niam hominis , el laniditi tentare quoad usque no- mirabilia operalur per Sancluin Pontifieem suum
stra faciamus adiinplerc mandala. Cumqtie nobis Leoncni. Romani igitur videntes lanlas viiiulcs,
(67) Dcsiderius Casinensis : Ab hac instabili luce, coiiim?(j''«t'il
ad Chrislniu. qui vera et aterna lux esl, cuitornm (l>8)1'lurima ex iis habenl Bruno Signicusis et Pc-
latattlibus civibus, Angelicis subrectus manib s, trus Calii.
 553 PilCLEG. — MISTORIA MORTIS ET MIRAC. S. LEONIS IX. 534
currebaul ceiialim cum cereis el ohlationibus, gau- AL in nobis. Ait Episcopus : Vencruni ipsi Sancli
centes el cxsultauies. Romain? Respondit tlamion : Yere, inquiens, hodie
10. Alia vero die venit quidain vir de Francia, venient cum Papa Leone. Dixerunt quidam de Pre-
qui habebal corpus suum ferreo cingulo coarcta- sbyleris, qui praesenles aderant: Et unde sciemus-
liin), ita ui per gyrum corporis sanics mulla de- quando huc venient? aul qiiando cognoscere pole-
currerct iu terram : quod videnles qui aderanl rimus? Daemonrespondil? Citius jam prope Romain
nares sibi prae nimio pavore et felore oblurave- sunt: quibus v.enientibus ego bic slare ultra 11011
runt, deprccantes Dominum ut pcr S. Leonis polero. Sunt enim hicet alii fralres mei; dum illi
inerita miscro illi succurrere dignaretur. Res mira! venerint, omnes mecum fugam arripient. Vos ati-
siatim ferriim crepuit, cl multa fusa sanie hoino tem aspicite in lampade anle signum ejus, ct co-
reddihis esl penilus sanitali: ex quo gavisi omnes gnoscetis signum adventus eorum. Tunc vere sc-
Deum el servum suum S. Pontilicem collaudaic cundum doemonis diciuin, quasi circa lioram quar-
cncperunl. tnm, odor magni;» faclus est per lotam ecclesiam;
11. In illa hora daemon p* os mulieris illius quoc et aspicienlibus in lampadem, viderunt eam ascen-
superius dixeral: llora qtia Leo Papa doemones fu- dere prope ecclesioe tcgmenla, cum qua et tres
gayerit, ego regina ero; el quos ipse fecit perimi B1 ardere lampades visum cst. In ipsa hora ccepit
gladio, ego resuscilabo, ccepil clamaredicens: Heu! dajmon ululare sicut luptis , et modicum vexans
heu! quare ingredimur et coarclamur exire cum mulierem exivit ab ea. Tunc circuinslantes coape-
torinenlis? Nihil te laesimus, Leo, quare nos non rtint laiulareDeuin el B. Leonem famulum ejus(71).
permittis vel una requiescere liora? Tunc Episcopi 12. Teiiia die post sepnlturam B. Leonis Noni
qui aderant dixcrunl : Maledicle, revertere unde Papoe, facla sunt duo miracula ad lunmlum ipsius,
huc advenisli, el exi ab illa. Qui respondit : Non videlicet duo hoinines, qui diu ante januas Aposlo-
possum reverli unde exivi, quia s:gnata est : nam iorum Principis jacuerant conlracti, per merilum B.
liesterno die exivi de domo mea, el hanc iu coninni- Leonis Papae abierunt erecti, ei hoc pcne tota civi-
lalionem recepi. Dixitque Episcopus : Ei quare ue las novit, quoe eos conlraclos antea vitlit. Mulier
ista ultro exis? llle respondil: Quia Leo mihi eam quocdam, spalio sedecim annorum Iaiiguens el con-
dedit ad possidendum heri propler blasphemias tracta, jacens in grabato, ejus ad lumulum devccta
quas locuia csl in euin ; sed tamen ille mobilis esl, est: et quia fnleliler credidil, sana et erecta illinc
et sermones ejns non siinl veri : iieslerno die dedil rcdiit : et lioecsimililer civibus nota est. Altera vero
nobis cl hodie cjicict nos de isla hahitatione. Tunc mulier de Laleranis, Sicphana nomine, uxor ctijus-
dixit Episvopus : Et unde scis quod hodie eiiciel ? l'' dam Petri, dajmonium habens, ad tumulum illius ve-
Respondit dajmoii : Vidisti lieri, qnando mutam nil: ubi sanguinem vomens ct volulans se tres ni-
linguam resolvit, ipsa hora perrexit cum Marco Epi- gros carbones or»reddidil; cuni quibus et doemo-
scopo Apulioeel cum Marciano Episcopo (69)Frequen- niiiin absccssil, el illa, sensurecepto, laudans Deum
linae (70) Ecclesioe Benevenlum. Dixil Episcopus: rediit.
Pro qua causa perrexerunt. Respondil daemon : 13. In Lelania majore, ad tumulum iilius lampas
ISescio, scd scio quia in Apulia suut, ubi piiguain divino igne acccnsa esl. Nec hoc semel actum, sed
conira Sanclos Noriuani commiseruni. Ail Episco- bis el ler, et hoc vidil quae illa die fluxit ad eccle-
pus : Vere sunt sancti Alemanni, qui sunl ibidem siam B. Pelri omnis Romana mulliludo. ln Mercti-
iulerfecli? Ait demon : Trigiula ef quinque sunl lana regione (72) quaedam mulier, Rogata nomine,
sanctificati ex eis per quos sigria ct mirabilia fiunt habens doemonium ab ipsa infaulia, audilis miraculis
in loco illo, eo quod sponle venerunt et cum fidcli- ad lumulum venit: ubi jacens immundos spiritus ita
lale pro juslitia pugnare maluerunt. Caeieri illic ireddidil, videlicel prius inurem tria capita haben-
liinc inorlui in paradiso siinl omnes, sed quia invile tem , secundo ranunculum, teiiio lacerlam quario
veiieruiil, inler illos niinime depulati sunt. llli quo- iraiiam, quinloscabronem (75): elpostraullameffusin-
que trLiiila quinque propria volunlate venerunl, el sioncm
: sanguinis, sanilaii reslitula esl, mullis lesti-
gaudenles moiii se tradidcriinl, propler Deuuj btts I non solum audilu sed et visu probanlibus. Mu-
queni eoluerunt, el peripsos multa mala crescunt ]
lier quacdam, nomine Stephania,. habitans trans Ti-

(69) Sunt bi tlnoSancli in magna venerationeBene-
venii, S. Marcus Episcopus Liicerncnsis, et Patro-
nus Bovinensis in Apulia, qui colitur 14 Junii ; el
S. ilarcianus Episcopus Frequeiilinus, qui colittir
14 Jnlii ; ambo sub Metropoli Bcneveuto.
(70) Frequenlum vulgo Frigento, Hirpinoriimanli-
qiiissima civitas, in Priucipalu ulteriore, 12 uiill.
passtium Benevento dislal.
(71)Seqttentiamiracula in Ms.Hubertino accurntius
luitanltir : quare ea polius inde accipimus, f;;cia
collaiione ciim Ms. Strozziano.
(72) Noiniiiaiilur hoilie quatuoideeim Reg.oncs
Urbis, vulgo tiioni : scd e;c vcl n.iiio nliter (listiiictaft
isunt ijtiam olim, vel in plures parles subdivisae sin-
igulae, qtiarum hoec una fuerit, vel etiamnum sit:
nam qua ratione infra nominalur regio Colosswi, id
i Ampbitheatri (quae alibi quam Romae quaeri non
est
idebet, et lamen non esl una ex 14 dictis, sed per-
linet atl Rcgionem Montium) ita persuademus no-
bis aliasquoque, hic nominalas, esse ipsius Urbis
Regiones : quas Romanis civibus relinquimus il-
lustrandas, quoniam chorographornm diligentia ad
hnsce miutuias sese exlendere ncquit. Ecclesia S.
Malthoei, 22 in Regione Monlium, S. Malthai in
Merulana dicitur.
(75) Vldelur poni pro-.Scarabeo iiiajeri.
535 S. LEO IX PAPA. 533
beriin, doemonio vcxata longo tempore, audita fama A qui q siiiistruiu pedem hitbcLat ariduin. Hie pcr me-
leali Corporis venit, et duos carbones una cura ritinn r B. Leonis sanitaii reslilutus, gaudens cttm
iuulto sanguine evomuil. Quo facto sanitati restilula p
palre rediit. Quidam vir, nomine Pelrus, filiusNuc-
esl, et menle recepta visa est ab omnibus astantibus c jihlcboiomaloiis, habitator ipsius regionis, ab
cii
redire libera. In regione Arentila (74), quidam habi- u
utero inalris mutus, astantibus muliis loquelam re-
tabat Joannes nomine, qui, nervis eontractis, manum ccepit. Quacdam mulicr de Fallari (78), doenior.eve-
aridam ab utero matris habebat. Ilic benli viri ve- xata.ad
x tuinulutn venit, ibique liberat;» est. Mulier
niens ad tumulum, extensam et validam eam repor- q
qua:dam de Aquapendenlc, manuin habens aridam,
tavit. aaudilis miractilis, ad locum venit, el olficium manus
14. Homo quidam, veniens de longinquis regioni- rrccepit. Quidaui vir, oiitis dc Tuscaiiis partibus
hus, inpoenitenlia ferro ligatus, antetumulum stetit, i
mannm habens aridam.per meritum B.Leonis [sani-
et dum diutius incumbens orationi commissa sua llali] reslituiiisest.Qiioedamnmlier,Maiia nomiue, ha-
dcfleret, Divinae pietatis dono, fcrrum, ubi magls bitans 1 inCaslro Cornazane, nianum sinistrain babens
sc-lidum fuerat, crepuil. Sanctimonialis quoedam si- saridam, ad ttimulum venit: ibique sui-ua esl. Altcra
militer ferro ligata, ad loculum accessit; et eodem imulier, Bealrix noniine, de Apulioeparlibus, lnanuin
modo soluta a ferro, benedicensDominum, qui est in B dexteram
t liabens aridam, similiter sanitati resti-
Sanclis suis mirabilis, ad propria incolumis rediit. itula cst. Qtiidani Jtivenis ibidem visum rccepit per
In una die rcstituti sunt duo j'uvenes sanilati, quo- meritaB.Lconis.
' Mulier quajdam, Erinengardaiiomi-
rum unus habens os retortum ad aurem dexteram, ine, relicla Petri lextoris de Castro vico(79), manum
et manum aridam cum lolo latere : quem mater no- sinistram ' habens aridam, per merilum B. Lconis
mine Maria, uxor Joannis Orbitani, deflens scapulis 'Papoe, viiientibus multis offitium manus recepit.
apportavil; sed duplo loeta miraculo, gaudens eum CAPUT III.
filio rediit, et hic est notus omnibus apud S. Ange- Miracula
palrata a Vigilia Ascensionis usque ultra
luin morantibus. Alter vero ab infantia officio amba- Octavam Pentecostcs.
rum manuum privalus, saniiati rcslitutus, manuum 17. ln vigilia Ascensionis Domini, per intcrces-
suarum Iaboribus vivit. sioncni Beaiissimi Papoe Leonis, sanaloe stint trcs
d5. Multis astanlibus loqtielam recepil mutus qui- feminac : una mantim recepit, allera audiluni, nlte-
dam, nomine Guido, dc Casa&iala ortus. Ptter qui- ra visviin. In vigilia noetis Ascensionis Domini, mu-
dain, Petrtis iiomine, efficiumrecepit manus dexteraj. lier qnajdam, Berla nominc, famula Pclri opificis,
Puer quidam de regione Coloseo habebat maiium _ ([tii dicitur de Udo, habitans in regione CampitcU
dexteram aridam, cum toto laterc et pede: quem ' lo (80), dxnioiiium liabcns, ibi libcrata cst.liica-iem
nialer, Stephanianomine, deflens ad tumtihim ipsum nc-ctis vigiia, quoedam inulier cujus nomcn ignora-
apportavit; et sanitati restitutus cst multis astanli- mus, ambas manus, qtias gerebal contraclas, sanas
biis et vidcntibus. Homoquidam, Benedictus nomine, recepit. Qno facto quoddam mirnciilum ibi mirilice
Phlebotomator (75), habiians in regionc Septemviis, accidit. Quidam Joannes de Civilale , habitans iti
iilccribusplenus, auditis miraculis ad tumulum venit; regione Campo Marlio , cercum de luinba ejiisdem
ihique per merilum beati Pontificis sanus faclus est, beatissimi Papaj Leonis accensum in inanti acccpil
ila ut nec signum cicatricis in carne ejus appareret. et cxsiinxil. Iloc facto, dum secure cxsliiicium le -
Quidam vir Majus noniine, dc Palliano (70), habilans nerct, subito accensum vidit. Quem ille non bene
trans Tiberim , a doenionio vcxatus pcr annos quin- Cxslinclum credens, iteruin exslinxil. Et quis Dei
deciin, audita fama bcati viri, venit ad tumulum niiracula vnlet persertitnri? ilerum se in ii:a;;n
ej'us, et dtias blactulas (77) cum mtilto sanguine illius aecen.iit. Ilic ctiam cereus in lcstimoiiium set-
evomuit, cuin quibiiseld;cnionium abscessit. Qnidam valus csl.
juvenis, Franco' noininc, qui caeciis exstitil, lumen 18. In die Ascensionls Doinini sannta cst puella
. Ainata(81) noinine, palre genila Engelberln. Hi fite-
reccpit, nepos ostiarii S. Mariaj de Monle acuto. Ju- v.
vcnis quidani de civitale Tibtniina, Joannes nomine, runt ex partibus Canipanioe de Rocca de Risa : b;ec
lilius Joannis, ab ulero maliis mutus, astautibus autein ila fuit conlracta ut nuiiqtiain pcilibus am-
inultis loquelam rccepii. bidarct. Una alia puella, noininc Maiia, liiia Cicoc,
16. Homo quidam Benediclus noinine, habitans qtise habitabal in rcgioitc Arcmila, liiinen rece-
in Cainoo Martio. habcbat lilium nouiine Gratiaiuim pit. uuoc per annos quindecim non videral. Quidam

(74) Ms. Strozziauuin Tcrnula. suhjecia.

(75) 'iXtSoropLLa,venai sectio, Iiinc Plilebotomare
.ipiul Beilnmct niios, pro veiuimincidere, Plilebolo-
mulus, Pidebolomutor, elc.
(76) Agri seu Campania: Boniana: oppidiilum est.
(77) Pro vermibus liic/)/«r(«/a'dici vitientur, quasi
diniinutive n blalla.
(78) Urbcvctani lerrilorii oppidum Imud ignobile.
Fiiluris nulcm piainoininala urbs olim episcopalis
liiit vicina cfvitati Castellanae, nun.c cjus cpiscopo
(79) lu Snhinis locus esl Yico di Sarrenio clclus,
qtieiu |ir;e aliis synonymis inlelligi pcrsuadel urbis
Roiunua: viciuia.
(50) Ihce unn est ex 14 nominalis , et intcr eas
prinia :iioiiieiiaCi;pilolio,quodcoiiiplcclilur, liabens;
eo niodo coii'uptuiii,(juae vulgo proCajiitoIio Ct.nipi-
tlolio diciliir.
(51) Ms. Slozziamim, Amnata.
557 PKOLEG. — IIISTORIA MORTIS ET MIRAC. S. LEONiS IX. 3*8
puer palre rustico genitus, de civitate Ortana , erat A de monlc Cassino, in Dominica quoe aicilur Paseha
ita conlractiis, ut unum lalus in sua poteslate non Rosala (84), ad liimulum Beati Pontilleis ita mulus
haberet; sed Dominuseum per sanctissimi Pontifi- ajgritudine advcuit, quod nemo loquelam ejus in-
cis mcritum sauavit, et latere recepto cum gaudente telligere valerel : sed, Dei favenle gratia, per mcri-
patre vottiin ei vovit, et iucoluiuis rediil. Et fere ttiin B Leoiiis reelam loquclam recepit. Quidam
hora nociis eral niedia, cuni duos ciecos mirilicc puer, i[iii fuit de Verona utr0([iie petle coiiliactiis,
sauavit : unus Pipo, aller vero Adelbertus diceba- Dei cuiiiiluute gralia pcr meriltini beali viri ibi sa-
tur : isli cniin tle Lama (82) civitale fuere. Et quein- nattis, ctiin parenlibus rediit. Qusedam inulier tlc
dain, Randifium noinine, uiiiini Berartli Comitis Aqiiapendenle a doemoiiio crcpta esl, nocle eadem
Mursicani, qui lancca jicrcussus fuit, ct ita attra- quae dicitur de Pnsclia Bosala. Quiihun pner,
ctus, quo;l pedem untiin ad lerram ponere non vale- Petruncuhis nomiiic, de Sena, cuin parentiluis ad
l.ai; se.l, jiibcnte Deo, per meritum beati Ponlificis lumulum venit : hic eniin pcdibus manibusque
sauiis reeessit. Quaedam puella omnimodo manibus contraclus erat. Queni cgo dum rogatu Seiicnsiuiu
cl pedibus ita conlracta fuii quod nunquam ambu- qui pro anima sua (85) ciun addiixerant, ad tmiiu-
lare valebat, nec manum ad os ducere; et per ineri- lum Beali Pontilicis crcxissein ; repente me vidente,
tuin B. Leonis officium inembroruni recepil, et sana H coram onini populo, oflieiuni inenibrorum recepit.
recessit. Qiiidani Presbyier Franco iiomine, de Cora (86) op-
19. Proxima die posl Ascensionem Domini, duae pido, quinque annis vexalus ftiit, et cumin dieDomi-
nmlieres quae a spiritu inimiindo vexabantur, per nicaquoe dicitur Pascha Rosata.ad luniulum fjusdem
sancti viri merilum saniiati pristinoe rcstilutoe Sanctissimi viti adductus fuissel, slalim daenioniuni
suni. Investituram Culcilraj, quod est magnuiii ct per saiigiiinem evomuil, cadens in lcrrain moiiuus.
innuditum iniraculum , quocdam mtiliei' Amanlii Etcum oinuis populus euni asportare vellel, quia
Diaconi famula lavare ivit, quae proprie eral de exaniinem vidcbant, diviua favcnte gratia, per me-
leclo beatisimi Leonis Papae. Ex qua dum aquam riium B. Leonis ad viiam samis retliit, •oiimi po-
exlorquerel, intcr crtira sua tenuit, et ita incdia pulo qui aderat Domino et Sancto gratias rcfe-
parte sui corporis stupefacta fuil, ac si paralysim rente.
habcret. Seil ad islud maliim siipervcnil aliud : nam 22. Quidam Bcncdiclus nomine, filiain suam, no-
ulceribus plena visa est in eadein parte corporis ; mine Bonain, causa rccipiendoe sanitatis , ad tu-
el hajc venil ad tumulum B. Leouis, et sana rc- lutilum beati Pontilicis atlulit, quae erat anibabus
cessit. manibus conlracla : sed, divina favenle gralia, pcr
20. Quocdampuella, Rogala noniine, filia Mariae, C ineritumBeatiPontilicisrecepit sanitatis gaudia.Fuit
feria septima mense Maio inlranlc, eoJeni mcnse in Marsieana (87) villa de Montc, quoedam mtilier
die qtiarto deciiiio, ad vencrabile cjus sepulcrum, de Civilale Spolelana, diu cocca : qu;e dum oralio-
sinistrum biachium contractiiin fcrens, venil; ejusque nis gratia beati viri sepulcruni requirerct, in Sabi-
sancta suffragalione sanitatis beneficiuni consectila nensi Episcopalu, anleijuam ad Iocuin ubi corpus
est, et hoccerat de Caslro qtiod vocalur Slabla"(85). ejus re(|iiiescit pervenirel, per meritum sancli Pon-
Qiiidam de civilale Florentina, ciim scrvis sttis, ad lilicis lumen recepit, ac iter quod cceperat gatidens
lumulum ejusdem bealissimi Leonis venit caccus ; pcregit. Quidam puer de praidicla civitate, quinqiie
cl gratia divina coiuilanle luincn recepit, et proe anuos liabcns, atque a nativitale gressu ;el loqueht
gattdio liiaguo quod imlc liabuil, cosdem servos carens, parciilum auxilio ad sepiilcrum Sancli du-
libert-.te donavil. Quidani Romanus , Adelhcrlus ctus, per lnerituni ejus gressuui el loquelam sinitil
nomiiie, diim ferro recideret vineam stiam, coniig t rcce|iit. ltem alitis ejusdcm lerrilorii, septem an-
quod de tloiuno A|ioslolico Leone lurpiter loqui noruni, per tres annos gressu pedum caruit: sed
iion exliorruit. Sed isiud facinus absipie culpa iwu dum ad sepulcruin Antislitis aceederel, per nieri-
cvasil: quia malignus spirilus corpus iliius rcpente lum ejus subito erectus est. Quidaui (88) puer, Leo
invasii,et graviter vexare cocpil. lloc atilem vivenlc D iioiiiine, de nionle Cnsino, in cadem Dominica
illo acltiiii csl. Scd divina favciile gratia, cum post claudus ita advcnil quod nullo inodo absque duohns
obitum illius veniret ad sepulciiim ejus, per nie- stistcnlaloiiis baculis incedere valebat : scd per
riltim ipsius sanatus cst. mcritum B Pontilieis absquc diictore, ahjeclis ba-
21. Quidam Giimoaldus nomine, de S. Benediclo, culis, saniialcm inembrorum sccum rcjioiiavit.

(82) Forle Larina, qune csl civilas Cnpilanalae in (RG^VulgoCori, Camp;ini;e Romanajiippiihim.
rcgiioNeapolilniio, alinsincndcin Capitauataest Torre in conliniis
;87) Duplex Marsiciim hodie iioininaliiraliud
de!la Lama. . citerioris atipie ultcrioris Principalus, vetns,
(85) lstudcrcdo, quod Caslel a marcdiStabia vulgo aliud v.ovum: vetus bie dcsiguaii frediderini, cuni
dieitur, dilioi.is Pontiiiciaj o|qiidum ad siiiuni Nea- novtini n Regii Nc.ijiolilani Cborograpbis ad iluviuin
politaiiuni. constilualur.
(8')[uPenleco~sten nomiuniit Ilnli: nominiscausam (88) In Ms. Ilubertino quidam paiiper : ipsum
rcddiint auctorcs Vocabulaiii cltila Crusca, quod eo nutem Ms. hic dcsinit: quarc coctera dantur cx solo
lere lempore RosoeIhircnui. Slrozmuo.
(85) Claiiiis infra, u. 56, I'ro merccde aninuc siuc.
5J3 S. LEO IX PAPA. ;,i()
1'uer qiiid.im, qui fuil duobuspe.lib is allractus, ccr- A trel oraiite ac flenle , repenlc noster sanclissiiuus
nente populo mirifice exlensns C.-.1: mox ille qui IPapa conlulil cis snlulis donn. Ita ille, qui minquniii
iiunquam amhulavil, curreiido ad arcani S. Petri aabsque baculis inccdere vnltiit, abjectis illis, cornm
ireccepit; cl iiiintinerabilis uuiltiliido qui nderanl onini c populo qui aderal, de aliarc B. Pelri lirniiicr
Doiniiio Deo et S. Leoni laudes immcnsas rcddidere. ire i currciido coepit; et laudes cttm palre ei reddidil,
23. Trigesimo el secundodie (89)deposilionis cjus- (qui CIIIIIper meriia B. Leonis sanavit. In eadem die
demPoiilificismiiuisquidamdeepiscopHuCasiellano, i
inulicr qiioedam, (|uae per inulla lempora gravilcr
de quadam plebc cjusdem episcopatus. quoe dicilur fuila I daemoniovexata, advenit, quae cum osculare-
Graciohim, vcnil ad sepiileruni jam dicti Poniificis : tur I lumbam, slatim per voiniluni sanguiiiis aniiqtitis
ubi proeseiiie(!)0)E[iiscoposuoctniullisqiiicuiiiagiio- I
bostis habilaculuni corporis ejus descruit, ct salulem
scebant, loquclaiii recepil, cujtis rei teslis csl Ordi- 1recepil. liaocautem dc terra quae vocaiur Camerino
nans Episcopus qui bene cuni aguovit. Quidain Ve- (91) ( fuit. Puella quaedam, Lacla noniine, qnaj fuit
tiiliis monacliiis de Monte Casino, noinine Joamies, nttracta : manu sinistra, cum malre, Dei comilanie
cral miilus et surdtis el caectis ct dexlra manu al- gratia, | pervenit ad lumulum: el dum Sanclum leti-
tractus : has autcm passiones pcr annos novem por- gissct, subito nianum , quam per paralysim amise-
lavit in corpore. Scd ctim sensisscl quolidie, divul- ' ' rat, recepit sanam.
gari miracula sanciissiini Coufcssoris nostri Leonis 26. Eral mulier quajdam in urbe Roma, quae eme-
Papac, votum ei in suo corde devovit, qttod si ciim bal el vendebatpiperel thyiiiiama:dum quidam sim-
orationibus suis beatiisPapa salvarcl, veniret ad lu- plex vir a paiiibus Croatioe venissel, emit ab eadem
inultim ejus cinn luininaribus. Ilajc cum dixisset, su- inuliere lliymiania quod deferret ad tiimiiliiniB. Leo-
biio divina respeclus gratia, salutem pristinam re- nis Papac. Qui adtoxicalus maleficiis inulieris, dedit
ccpil sui corporis ; itaque sanus apparuit ac si has denarium, visumque est illi accipere niullum : acce-
iiilirinilalcs iiiiiiquam babuissct. Ul autem se saiiiim pil atitem nibil. Cumquc perrexisset ad lumuluni,
vidil, volmn quod Domino ac sanciissimo Confessori prostratus in oralione surrexil, mitlensque in sac-
vovil, adimplevit, et ad tumultiiii ejus venil, laudcs- ctilo mamimul thymiama proferrei, inveuil illum ni-
que ei retiilil, et cum omiii populo ([tii ibidem ad- hil habciilcin. Tunc ille ccepit proclamare niagnis
erai gaudens annuniiavil, qualilcr Dcus pcr suum vocibus dicens : 0 sanctc Leo, inier Romanos baere-
Confcssorcm ei diguatus csl prislinam sanitalcm licosvoluisiimanere : ego si in dorauni iero propriam
reddere. Qtiidam Petrus nominc , de civitaie Cajeia, de le plurimam blasphemiam loquar, nisi vindicer
liliuni suum parvum Joannem, qui habebat Iatus si- cx nialeliea illa mulicie ct iniqua. Eodein die, diim
.nistitiin ciini inanii arida per annos scplem, ad fa- *-' ea mulier in poiiicu essel faciens negoiia niala, mit-
mam sanctissimi Leonis cum codem filio causa reci- lcns in suo sacculo mauum ul piper venderel, inve-
piendoe.saluiis advenil. Cunique (ilius lunibam oscu- nit illtim serpenliculis plcnuin, a quibits vulneratam
larelur, el pater lacrymarctur, divina respccius pttcr manum produxit. Cognoscens ilaque realum sunm,
gralia sahitein piislinam rccepit gaudensque cum cucurril ad lumuluni B. Leonis, coram omni populo
patre ad piopria reuieavil. sua mnnifeslans coinniissa. Tune videnles omnes qui
2i. Qiiajdam niulier velula, noniiue Maria Marsi- adernnt mniium nmlicris toiam vtilneratam a serpen-
cana, dccastello Alvo, liiginla aunos a dajnionio fuil libus, limore niagno pciierrili slupuertinl. Mulier
vcxata : sed secunda feria, qua: cst proxin.a Peule- vero, uoii suffercns dolores, clamavil vocibusinaguis:
costes, hora diei noiia, dacnionmmin niodiiui muscie S. Leo, beaiissime Papa, ignoscc mihi iniquae et li-
evonuiil. Altera aiitem mulier, Beiia nomiiie, tletcrra bera ine a lormeulis lioruin serpeiilium, quibus cru-
S. Benedicli, eadem die ct hora dajiuouiuin cuin vo- delitcr crucior.-Ttmc ille qui cnierat ab ea thyiiiiaina
mitii foetido evomuii: gralia sit Deo cl sanciissiino illud, videns hoc, dicerecoepii: Dignus es, beatissiine
Ponlilici qui eain saluti resliltiit. Lco, magnis lionoribus, qui ad te vciiientes prolegis,
25. Quidam parvulus, qui pcr mulla lempora cac- p. cl iniquortun facla conslringis : gaudeo quideni in
cus fuerat , hora nona in octava Pentecostes lunieii virtuie lui triumphi : nc , qutcso, irascaris milii
icccpit : pater ejus Arnulfus vocabalur, el eratqui- iudigno quia iniqua locutus fticro contra le: misc-
dem de terra S. Benedicti. Quidain bonio, Lodoicus rcre mei. Mulier aiilem non cessabat clamare : S.
nomine, de le.rra dc Forcone, cuiii iilio qtii erat at- Leo, succurrc niihi, miserere, ct libera me ab bis
lrar.lus gcnibus advenit ad tiiiiiiilum boaiissiini toiiiienlis i[iioepatior : promitio euim iiullo leinpoie
Cnnfcssoiis: ct iliim rcsidcrcnl juxla liiiinilum, ];;:- (lessima qna: gessi negotia cxcreere. iiaec cum la-
(89) Fuissel liic ipsa VigiliaPenlecosies, alquc hoc primus.qui amio-1059Concilio Romnnosuhsciipsisse
inii-aciiliun delierel proecedcre qii;cdnm nntcscripta. iuveiiitiir, per P. piiiiiain iioiniuis s;ii liileram, ct
(90)Anno 1055ciiidnni Bcncdicli IX ptivilegio sub- iiltiiiiiis, ciijus nieinoria poslre.r.a exslal ad aunnui
scripsil Benedictus Futlariiuiitv et CusteUuna:episco- 1185, soluui annos 21 iiivdlvuui, (]iii hicile nb tilio
pus (iinitaeeniin sedes eranl, et iiianserunt, abolilo codcniqiieliominepoliieninl expleri; inioelsi biccssf l
lanieuprioris jam luni dcsolaiaunppellnlione); posiea iilem (|tii hie indiealur, non eril incrediliilis aniio-
Ughellus tom. 1 llnliae snertc Caslellana: civilJlis rum eliain 52 Episcopaius.
episcopos tres, eodem Petri iiomine.subjungii, niilla (91) Nola E.iiscopalis uibs iuMarciiiaAiicoiuiaua.
ruiionabili causa dislingticndi apparente ; naiii
Ml PltOLEG. — MSTORIA MORTIS ET MIR.VC.S. LEO.MS IX. 5ti
crymis il'a dicente, et c;cteris qui aderant una cum A pliciler quod prius abslnlerat ei: et ouines qi:i hoc
viro illo simplicc pro ca orantibus , affuit divina viderunt ct audierunt benedixertint Deum ct &.
clementia et niiiliereni illam a pesle liberavit; quae Lconeiii faniuhiin ejus»
sauilalem ad plenum recipiens, dedttilli homini tri-

MIRACULA BENEVENTI PATRATA

prtrtim ex Ms. Benerentano a Ferdinando Ughetlo in episcopis Benevenlanis edita,partim ex Ms. Strozziaiio
uccepta.

PILEMOMTIO UGHELLI.

27.Nonprajtcreundiimquod,WaIderico(91¥)Pr;e- cerunl. Quoc cum in anliquissimo codice lilteris

sule, ad coeluni evolavit Leo IX Pontifex Maxiiniis :
cui posl obiltim, cuin niultis claruisset miraeulis,
Benevenlaniis populus sanclissinio viro, el de cjus
civitate (92) bene inerito, cjus noniine inlra civitatis
incenia ecclesiam ajdilicarunt, ct quolibet anno so-
lemni rilu ac faslti cam incolere cojpei iinl : cujus
et causa ejusilem miraciila alii|iiot in Benevenlaiu
regione merilis illius patrala lilteris consignaii fe-
Longobnrdicis exnrala in bibliotheca Beneventnna
invcnisset nosler Coeleslinus , iidcliler conscripsil,
inihique trnnsmisit : ut ad aiigeiulam pietatcm hoc
in loco lccloribus exbiberemus. Quod libenter fe-
cimtis, ciini in iis aliqua conlineanliir, quoe ab aliis,
(|iii Vilam sanctissimi Ponlilicis litleris deiiiaiula-
runt, omissa lucriiil. Aticlor anonyinus est et Leo-
nis syuchronus.

HISTORIA MIRACULORUivi.
28. Longe divulgata fama miraculorum beatissiiui B tulit filium cjus piierulum, et fugain nrripuit. Qtiod
Lconis, Beneveiiti ccepla est aedificari ad ejiis ho- a longe cernens paler, currere post lupum ca:pil,
norem ecclesia : ut, queni Beneventani cives vivuin hoec clamitans : 0 Sancte Lco, Palrone mi, adjuva
a Normannis carcere detentuni aspexeranl, jam nic iiiinc in prncscnti, ct redde mihi uiiicuin lilium
moituum et spaliis ccelesiibus perfriienicni venc- mcum. Quoe vix loctitus fticral, cum ecce lupiis
rareniur. Inlerea accidit (9') ut Nicolaus quidam de . diiiiisit pucrum ila ilbcsum, nl in vestimcntis ncc
Caslello Molliniana el Berardus de loco Carrara , vestigium quitlcm apparcret denlitim lupi, iu ea
qiioiiim alter perdito brachio dexlero, retraetis parte qua euin hipns arripueral. Reversus ilaqno
poplitibus et nervis ; alter vero frigtis el febrim riislicus ad oppidmn, haecomniaiiarravit: sciitiens-
usque ad dysenteiiam pnssus ; cum ulerque se dc- que eam ipsam diein csse annivcrsariam in memo-
ferre fecissent ad pr;c;iclani ecclesiam, quae con- riam B. Lconis, novo se adstriuxil volo ad eam
strueliatur Bcnevfnti, illico oninium judicio dcspe- qiiotannis solemuiler ctislodicndam. Sicque mjdum
ralam rcciiperariinl sanilalem. Benevenli, sed pcr tnlam Apulioe oram, celeberri-
29. Rusliciisqiiidam cx oppidoOrd >num(9i), ctim niuiii eviisit Leonis noincn : Deo sic disponenlc ut
annualiler votive fcslum B. Leonis cxcolgret, conligit is in eisdem locis in quiDiis pnticis anlc annis,
ul prae nimin opprcssione h.boruin quos in agro ^ profiignto ejus et Ecclesia: exerciiu , ijisc tnpiiviis
gcrebat, die Doniinica, quanilo fesla anniinliantur dclciiius fuernl, posimodtim, ingrucntc miraciilorum
populo, niinimc ccck-siam adierat. Erat aiilem dies ejus fama, iidcin qui advcr^us etim sielerant in
festus S. Leonis in quinta feria scqucnti (93), quod proelio, supplices et vencrabundi ejus mcmoriani
pracdicto rustico erat iiicognitiiin. Ille ilaque valde excolerent, et niagis ac niagis erga sanctam Eccle-
mane surr;cns, sumpsit secum iinuni pueruliim , siain fideles sc praislarent, ad laudcm et gloriani
quein filium uiiicuni babehal, cl securein rastriiin- omiiipotcntis Dei, cujus nomen per cuncta soecula
que fpssorium. Mox j^t applicuil suo agro, diinisil sic benedictum. Amen. (90),
prajdicluin puerulum smini ad sarciuam : ille vcro 50. Ilacc siinl miracula quoe Dcus fieri voluil per
fodere anxie ccept. Ex alia paiie luptis oie npcrto bcatissinuini Leoncin famulum ejus in Benevenlo.

(9I¥) Vn/t/cricKsinitioJulii annol053 in cpiscopum Slrozziano, el prius caslellum dicilur Marca, secun-
a S. Leoi e Papa consecralur npud Ugiielluni : qui tliiin Carie : videntiir juxta Benevciiluin rcquiremla
addit illiistiem hullnm timc ei concessam pro con- h:ec loca : alias Carraru ct Modigliana ad Hetrurite
firiiiaiioiie Ecclcsiaium subjeclaruiii. ducein pciiincut.
(92) S.'(ii(t/tii scribaul cum Baronio ab llenrico II J) (9i) Forsitan Orlana, qnoe dtijilex est : altcra ad
Impcraloie Poiiiifici Leoni /X Bomano oblalum Be- mtire ditia iu Aprulio cileriore ; aitera iu ultcriorc,
iievenliitn, ut annua pensio ab Ecclesict Bambergcnsi dicln Marsorum.
Bomanai Ecclesiui pendi solita ea ralione compen- (95) Anno forsan 1061 litlera Dominicali G, et sic
sarelur. Ita Lghellus in Pracfalione de Beneveiilana ullimuin lioc miraculum post alia, mox ex Ms.
metropoli , qua dc rc et nos egimus hic in Prole- Slroz/.iaiio siibjiciendn, pntratum foret.
gom. n. 25. (96) Hacieiiiis ex Ms. Beneveiitaiia:nuncexStroz-
(95) Rcfeiiur ctiaiu hoc tlujdex miraculum iii Ms. ziano piu-dicto.
M3 S. I.EO IX PAPA. 514
Joamics qiiidam iiomine, ex castello vocnbulo Scr- A 52.ExleiiitoriocivilatisYocabuIo S.Agalliaj(lOo),
rn (97), conlrnctus dolore cnpitis ex qundam occa- quae confinis est Benevenli, narratur (|uod adole-
sione, vidcliccl diim inarea discuteretfruges Iiordci, sccns, iiuiuine Nicolaus, duin incolerct tiansaclo
volatu iiniiis grani cjusdem frugis in ociilum nicnse Maii vineas cuni patre el fralre, subito ceci-
caligine obsitus luincn videre non polerat; (juem dit in tcrram amisso lingiia: officio alioruinque
Dci viiius ct S. Leonis Pnpa: prjinum in Benevento inciiibroriim oninium : quod accidcns paler ct fra-
curavil, rcsliliito sihi liimine. (98) Item quidam tcr valde condolenles ccepertini flere : dchinc invcnto
piieriilus, liabcns brachium adhuinerum stiipefaclis asino iinposuerunl illum ibi et dediixerunt cuin do-
nervis spatioseptemaiinortim, vi-niendoad pnefalam iniiin. Die vero alia usi meliori cousilio, ilerum in
ecclesiam, qu;e conslnicbatur Benevcnti in lionorem lcclo illuin ponentes, Beneveiituin dtixerunt ad prac-
B. Leonis Pap;i>,Dei misericordia ctprecibus i|)sius, iiomiiiaiam ecclcsiam, ubi merilis B. Leonis reddiliia
prisliiiam sanitatem rccepit. Alius vcro Joauucs de est perfeetaj snnitnli, in tanlum ut qui uiiilus venc-
ciijusdam civilalis rcgione, vocabulo Vico (99), diiin rat et alienis delatus liumeris, Dci loqiiens magn.iia
esset passiis par;ilysin, perdidit offieium lingtiac et sanus et lactus veloci gresstt suis jicdibus ad |>ropria
brachioriini ct alioriiin inenibrorum, tribtis annis, reinearet, caslellunividelicet undcveiierat,Torrelico-
in lanttiin ut nec quoquam posset, niai rcplans ^ si (l04)vocabulo. Femina qua-dauiexiegioneMurro-
cum scabellis pcr lciram, ambulare : sed in ecclesia nis (105) civitalis pluribus a dajinonibus vexata, au-
cadem prislinain sanilalcm reccpit. Rurstim alius diens ruinorem miraculorum B. Leonis, assumpsit
J.iannes, de caslro noinine Celone (100), duni conlra spem (quaj non fruslrata est)quod si adjani pr;efalaiit
Dei legem pcrctissit inalrcm suam, divina uliionc basilicam veniret, a daemone illo curareliir : (|tiod et
nmissis qualuor digilispedum el duobus manuuin cx fecit; qme duin starel [antealtare], dajinoiiiiini iiuod
morsu cancri, ncrvis cliain llbiarum contraclis decipere illam erat solilum, inslar corvi ab hunia-
(sic ut IIOIIbene crectus, sed llexis poplitibus ambu- ris cjus avolnvil, el liusqiiam amplius eain vexavil :
laret Bencvcnluni), in via sanatus cst. [sic] Dei favente gratia et inlercessione B. Leonis,
51. Itein mulier qu:c.!am, vocabulo Uzancia ex ctirata est a doenione.
Benevenlo, cnjusdain Balzani clerici, forle casu e 53. Quidain oriundus cx civitale Confinia (106)
lecto cecidit: ruinae auteni lapsu in lantuin tibia ejus nomine, attdita fama signorum ejus, venil cum aliis
stupefacta esl, ul ntillo modo ambulans, in lecto tri- ejusdcin loei Benevenlum ; et per interccssionem
bus aniiisa-griiiidine cubaret: quaj landem cum invo- , B. Leonis Papae sanitalem qtiam amiserat consecu-
caret atixiliuin B. Leonis, slatitn [sanitati] restilutu tus cst. Qtiidam [conlractus bracliio], cum per dies
cst, alque t-onfcsiim ad prajfaium locum, ubi eccle- J sex in praefala ecclesia degercl, somno opprimilur :
sia consliiicbatur in hoiiorc ejus, perrcxit, Deoqtie sedaturbahorninumcoactusestfugere etvigilare. Q;ii
ct B. Leoni- gralins rcddidil. Puella quoquc nobilis bene vigilans surrexit, opemque divinani sibi aliri-
fcmiuacuno nnno in leeto inlirma ctibans, uliiequa- biitam senstt: ccepit enim exlcndere brachiuin. quod
quam ingredi, vel egredi, nisi brachiis suoruin sup- contractis nervisad collum ligalum habuerat, el hae
portala valcret: qu;e, duui repertus est sanguis (101) illacque volvere , ct quoe solituserat, expedile ciim
cjus etdepoiialuscuui liyinnis ellaudibus in ccclosia eo agere. Quod cum viderent qui aderanl, omnipo-
episcopii; illuc ducta et prostrala ante altare sanctoc lenti Deo ct S. Leoni bencdixcrunt. Rursus iinus
Dei Geiiilricis, toafesliin crecla est el ainbulavit. adolescens et duoc puellae in feslivilate B. Aiigiistini
Puer qiiidam, Doniinicus nomiiic, ex caslello Vicari sanilatem ibi eonsectilaesunt: quoruin uua |iuella ex
(102), arre|)tus :i dajinonio, veiiilBeneventuiii diielus civilale Monopoli eral, altera vero ex Frcquentina
a matre ; (jiiem sic ablalum ab oliicio linguae ut (107; civilale: adolescens veroex linibus Apulia1, iste
iieqiiiiquaiu loqui vellct nisi nimis fustigaretur, ct autem ct puellaquae Frequeiitinaoriunda fuerat, per
hoc dtio vel tria verba non plus, niciiluin B. Lconis quinquc annos oculorum liiniina amiserunt : sed lar-
ila sanus reddidit, ul recle elexpedite loquerelur. y gienle Dci misericordia ct inicrccssiouc B. Leonis,
(97) Du]ilcx eliam Serra est in Capilanala, allera (105) Proelerduo liujus nominis oppida in Ulleriori
fogiioiiienlo Capriola, alieradella Caslagna; liocciO, ac CilerioriCalabria, lertiuincst in Capilanata, baiid
illa 50 circilerP. M. lieiievento dislans. longe a Lesina viciniim mnri, el nuilto minus qiinm
(98) liie inierscrebauliir miracula supra relata de ihio illa Benevenlo distaut, vix lamei) minori inler-
N.colao el Berardo seu Bcrnardo sanatis. vallo quam 40 M. P.
(99) Forsiian Viio; nain in labulis Chorograpliicis (10-i) Tabtihe chorographicajsimplicitcr Torre no-
inler Trojam et Bciievenlum noiani oppidum S. minani, estquc jam dicto oppido proximum in ipso
Viti. Eaidem laiucn eliani Viciim nolanl, sed in littore uiaris.
(|iindruplo majori distnntia ad exlimos fines Capita- (10r>)Vulgo Morrone, trans Apciiniiium, in Comi-
naiiB versus mare. latu Molisino.
(100) An Celtinoad locun)Fucinuiii,quiniincab eo (106) Nicolans Samson in Tahnla Aljihabciica lo-
nomen habet in Aprulio ulteriori ? cormn Italiae Confuliani cuslium nomiual. in rcguo
(101) Nihil alibi dclnijiissangiiinisinventionclcgi- Neapolitano.
IIIIIS: ex venoc sectione rescrvalus Benevcnti :ib (107) DcFrei/uenti/iasiipracgimiisadnum.l l.lil.t.
aliquo fucrit, ci in oblivionc ali(|iiandiu manscril. Monopolisurbs quoque Epist-opalis est inlcr Bariun:
(1021 Alias cliam Biccaro juxta Trojam, circiler et 1'ruiidusium ad niare Adrialicum.
l.i'1». M. a Bcucvenio.
B45 PUOLEG. — HISTORIA MORTIS ET MIRAC. S. LEONIS IX, 540
ambo eodem die ccepcrunt videre sic ut nunquam A Vere pius Dominus pctenles se minqunm rcpcllitet
iiiclius : illa aulcni qu:c ex Monopoli eral, uniim la- suos Sanctos omnibus glorificat inodis. Nam cum
lns lotum habcns perditum, sinuiiter consecuta est prolongassel ab ecclesia quasi sladiis qttinquo, niatrc
saniiatem pei meriia B. Lconis Papoc. Ad quod spe- paululum remorante, ciim aselltim in quoscdeb.it
ciaculum tola civiias Beueventiis conlhixit, horum- ipsa yellet pausare, vehiculiim, quod brachium stis-
qnc trium miraculormn tcstis exsiilit, dumin laudem tenlabal cmn manu ejus, in terram eecidit: siatim-
Dei hymnos et gratinrum acliones altis vocibus per- que oblila suee inlirmiialis, quasi santis vir, post
sonuil. baeulum in terram se dedit, ul euni aulferrel rursum
5-1. Quajilnm mulier, definibus Bcnevenli, hnbens et resideret asellum. Sed dum pedes ejus terraui
iinicnm lilinm, quoe nb infnnlia manutim et pedum leiigissent, viriuiem Ch;isti sensit super se in lan-
officiocnrens niillo modo, contrnctis omnibus nervis, liiin evenisse, ut veniens ejus gcnitri.x rcperiret eam
vcl ainbulare polerat vel optis maiiihiis operari: hocc lotam sanissimam, juxia astilum expedilis pedibus
cuin audissct faniain miracnlornm quoe in praefala ac toto corpore staulem, el voce clara coelcslem
ccclesia Cliristus per stium servum Lcouein sanclis- medicum collaudantem. Quoe niox ad ecclesiam S.
siiiium dignatiiscst opcrari, a sua matre super asel- Leonis Piipx, ex qtia egressae fueranl, reverlenles
Inm posila, depGtiata cst ibi. Cuniqtie per scx dies B palsm sibi obvianlibus Domini annunliaverunt vir-
persevcrarel ibidem jacens, el, plurimis sanitati re- tulem, ibique Cbristi et S. Lconi gratias el laudes
siitutis, ipsa niliil boni consequerelur, dixit matri egerunl ; adniiranle populo et collaudante ipsius
su;e : Mater, quoiiiam noslra peccala merita Sancti Cliristi gratiam el gloriam et virtutem : qui ut vo-
superant, celeriter eainus hinc : indignae enim sumtis Itieril, suos ubiqiie ita glorilicat Sanctos, ul el Ii..raV
conscqiii sanitalcm ab illo. Qiiam niox ejus genitrix nuni scmper laudes consequi uiereanlur, et cuni ilio
asello imposuit, etad propriain domtim ire cceperunt. sine fine in caio inier Angelos gloricntur. Amen.

MIRACULA BL'0.
A Desiderio abbale Casinensi, dein Viclore papa III, descripta.
35. Post obilum beattssimi PontiucisLconis multa eqnis ascensis, ]inero in eadem ecclesia
oblito,
et magiia ad ejus liiniuluni, aliisque in locis, per festinus viiini qure eiim ad suam dueebat palriam,
euni Domino tribueiite clarucre miracula. E qtti- cgrcssus Ijtbe grndiebattir. Cum ilaque longiuscule
bus omissis caeteris, dtto tanliim ajdilicationis gratia „ adbnc esset ab Urbe ptofeetiis, repenie ei in um-
subneclam, sicut a veridicis viris nobis relata moriaiii rediit quod miituin pucriim in ecclesia B.
r>unt.Vietor Papa (108),qui in regimineSacerdotali ei Petrireliquisset. Qui mox subslitit, acfamulos suos,
successerat, atidita fama miraciiloruin ejus, quodper a qiiibus puerreduci deberet, quosdam rcmisit. Igiiur
euiii Doniinus talia operarelur, lidem non accommo- cuin illiapostolorum Principisbasilicam
essentegres-
dabat. Setl quia, ut aitApostolus, t Linguaein signum si, conspiciunt ptierum antc tumulum B. Leonis stan-
siinl non fulelibus, sed infidelibus (/ Cor. xm),» om- tem, alque cum liis qui circumsiabant loquentem.
nipotens Doniinus experiinento ciim docere voiiit lllis itaque inirantibus, et qunliter boc sibicve.uissei
qu;e audita a pltiribus miuiinc credere volcbat. qusercniibus, puer inquit : Postquam dominus
56. Curiensis quidam Episcopus, cujus nomen e meus, hac iu ecclesia me relinquens, discessil, luic
memoria excidit (109), cum suprainemoraloPoniiGcc ad sepulcrum B. Leonis me contuli; si forte omni-
Yictore a Germania. vcniens, cjus in obsequio Romoe potens Dominiis oflicimn, quo carebam, vocis
morabatur. Hic puerum ab ulero matris miilum meritis ejus inilii restituere dignaretur. Ncc sum
habebat, qucm pro inercede animoe suae pascens inco, quod corde poscebam, volo fraudnltis : sed mox
ac vesticns, qiiocumque ibal, secum ducere con- ut ante ejus venerandam memoriam lacrymans
suevera-t, in cujus vacuo orc nec iudicium quitlem p. aliqiiantulum proslralus jacui, illico recepta voce
linguoe incsse videbalur. Qtii eliam episcoptis, ex Ioquens, ut ipsi vitletis, surrexi. Ab illa utiqne die,
inirabilibiis ad B. Leonis tiimtilum, simililer ut qnod mirabilius est, coepit in ore ej'us Iingua,
qnae
Papa, increduluin aniinum gerebat. Ciim igitur defuernt, paulntim crescere, ila ntinlra paucos dies
quadam die ad sedem stii episcopatus, jain accepla pleno ore linguam perfecle reciperel; et verba sine
licentia, revcrii decrevisset, ecclesinm B. Petri impcdimentosoiiaret.(lIO)Denique quiiuissifuerant,
apostoli oralionis gralia ingressus, postqtiam B. curaverunt piierum ad Episcopum ducere, et queni
Petro seintentius conimendavit suis cum clicnlibus, lacentem reliquerat, B. Lconis suffraganlibus
(lOS)Hiccst Victor II, creatus cum Seties fere Germanicis anno 1040 crealus Episcapus, moiiuus
integro anno vacassel, die 15 Aprilis 1055; moiitius 1070, ctini, teste Bruseliio, laudabilitcr et iitilissime
28 Julii anno 1057. At Sede vacante patrata-crant triginla annos pracfnisset. Consule etiam Guilliman-
miracula supra rclnla, quando aberat Victor, iium lib. IV de rebus Helveiicorum, cap. 2, elalios.
Eystadii in Germania Episcopus Gebebardus no- (110) ldem inirnciiliini nnrralur a S. Brunonc ,
iiiine. acceptum ab Episcopo Portucnsi.
(109) Dietjtnuiriis scilicet apml Rhaclosin Alpibus
 «7 S. LEO IX PAPA. »;;S
uieritis ei loquentem a.lducunt. Regressus igitur A ore sucrilego deridcbat et blasphcmalm. Cii.n
cpiscopus Romanum Pontifieem adiil : et ipiod deniqtte qtiadam die in conventti apparerel pnpuli,
omnipolcns Dominus per B. Leonem operari digna- ct sermo inter eos de signis ct virtutibus B. Lconis
lus fuisset, oslendil. Ex lnnc ccepernnt ipsi cjus cxoiius esset, ccejiit ridere diceus : Si Saucius est,
vencranda mcrita cunclis proedicare, qui aliis antea uldicis, contrahal niihi digiium meum. Cumque
referemibus non paiiebatilur audire. coinpescerelur ab iis qui aslalianl, nc de santio
57. llluslris vir MaKimus, Romanoe urbis civis, viro talia loqiicrelnr , dimisso conventu, discessit.
nuper relnlit mihi de codem vcnerabili Praesiile Cuui ecce forie canis, qui cum scquebaliir, sitem
quae narro. Bernardus quidam pessimoe meiitis in plalca inventiini invasit. Ilie vero, ne porcus
niiles cxstitit, qui Aposlolicoc Sedi contrarium se disccrperelur, fcsline cucurrit , et injecta nianu
in omiiibus, qnibus potuil, modis exbibebat. Scd caiiem tenerc voluit : sed inox jitjrcus liinnti ore
in beilo, qtiod a vicinis circa lirbem maneiitibus, digituin cjus moinortlit, sicquc nb illa dic omni
conjuranlibiisciim (111) CadalaoParniensi episcopo, lcmpore quo vixil digitum coiitractum habens,
qui tunc Aposlolicam Sedem invadere teniabat, nullnteiius euin exlendere poluit. Uude fnciuni est
cum militibus qui Bomanam Ecclesiam dcfende- ul qui Dci fnnmlum irridere pntjsumpserat, ipse
bant, conimissiim est, jtisto Dei judicio confossus H conlracto digilo oinnibiis deristii habereltir. Ihec
inleriil. Ilic igilur, andita fama iniraculortim qua: de lanlo Pntre B. Leone dicta sufliciant, quia ad
omnipolens Deus meritis B. Leonis fidelibus populis aiiorum narranda gesla properanuis.
exhibebal, non solum non credebat, veritm oliam

(111) Cadalous contra Alexandrum II fuit anno I0&1 elcclus Antipapa, uli diximus 2 Fehruarii 5 ail
Viiani Beali Petri Damiani § 5.

IN S. LEONEM

NOTITIA EX GALLIA CHRIST.

(Tom. XIII, pag. 985.)

T>ater Brunonis Hugo consobrinus crat Conradi Q Ortus est Bruno in castedo Alsatise, quod dicittrr
imperatoris, cognonienlo Salici; mater ejus Ilei- Engcnesheim, tolo corpore crucis signis insignito,
lcwidis, seu Helvidis, nobilitatc non impar; pietate xi Kalend. Juiii an. 1002. Cum qtiinium atiigisset
haud dissiiniles, qui amplissimum palrimoniiim con- anniim , Bcrloldo Tullensi episcopo cducandus ct
dendis monasteriis egenisqtie stiblevandis impen- lilleris informandus a pia genitrice Helvide, qnoe
tlerunt, exemplo inajormn stiorum. Hi ex pracdiis eum ipsa lactavcrat, tradilus est. Qua in schola duos
suis tria iirsiilueruiu cccnobia, scilicct Ilissoe in ho- Iiabuil collcgas propinquos suos, nalti majores,
noreinsancti Martini,prope Sareburguii), pro sancli- Adalbcrones nuncupatos, qtioruni alter, Tbeodorici
monialibtis; aliud virorum, sub titnlo saucti Cyriaci ducis lilius, immaluro fato funclus esl; allcr, lleze-
lnartyris.apiidAUorfiiun; aiteruinqtioqucpiiellaruin, lonis ducis germanus, magisicr nepotuli sui Bruno^
snb lilulo sancloe Crucis, pula WoIIeiiheimium in nis exslilit. Cum ulerque in liumanioribus lilieris ct
Aisalia prope Engeslieimium caslruni suum , cujus philosophia claruissenl, juiisprtidentiac studio sece
in graliam ipse Bruno, ad sunimi poniifiealus npi- addixerunt. Qiiadam aulem nocle diim Bruno in
cem clatus, biillani indulsit. Fratri vel sorori firu- caslro Engesheimensi apud parenles suos, quos in-
noiiis liibiiitnr fundatio prioratus sancti Qiririni in viserat, in cubili soporaretur, venenasa rana con-
Alsalia, qtiem Joannes de Bayone a Ludovico, Brti- D quievit super viilliiin ejus, venenumquc in sangui-
uonis avo malerno, viill fuisse condiium. Quaiii nem infudit. Mahim ila accrevit, ut jam nulla sani-
maxime nobili huic fauiiliac debcl Lutiense ca:no- talis spcs reinancrel. Forie, dnni nocte Brimo vigi-
J«um diojccsis Vesoniionensis, ut legitur in Vila laret, conspicere credidil S. Bencdictuin, crucem
^sius Brunonis sub noniine Leonis IX papoe scripta manu gesianlein, qua hic sanctiis vencmim dissipa-
» Viperlo, qui sic loquitur : t Pater Briinonis, na- vil. Monasticen in suburbano S. Apri n)onaslerio cx
tione Tcutonicus imperaloris Conradi consobriniis; co lempore crcditur amplexus fuisse. Equidem morti
([tiorum palres et avi, abjccta omni supcrbia generis, proximus hsecde se dixisse tradilnr: « Cellam, quam
tnonasticum habitinn lota cordis coiitriiione siim- monachus incolui, in spatiosissima palatia jam du-
jiscrunl, laudabilique per omnia fine decesserunt... duin vidi conversam. » Vipertus in ipsius Vi:aa!lu-
tjiiin etiam Sulrcnse coeiiubiuin patrimoiiiis suis dens ad caput 7 regulae S. Bcneilicti, haw ait: • Non
4imuliarunl. » iinnienior sui prioris projiosili quo malebat j".a''tcr,
 £19 PROLEG. - 1N S. LEONEM NOTITIA EX GALLIA CIIRIST. 5?.0
niiini htiiiiililalc, vililale cl cxtrcmitalc conleiiliis, A, Wiliehni Divioneiisisabbatis, ccenobii cjusdem rcfor-
Chrislo fanuilari. > Accedit qtiod idem Bruno iii matoris, ctijus sancia fama cis mare pcr cunetos finM
charla de iiislaurationc monasterii S. Apri, »in quo, orbis tunc niemorabilis crat, ntquc pro lalieniis mo-
inquit, anie episcopalum nostram Socieiatem eollo- naslerii rcfectione eidem Widrico triginla librarnm
cavi, in cpiscopatti autem positus, quibus poltti ani- subsidiiim miiabiliter impsndit. Privilegium in hujus
pliavi. » Berloldo e vivis exempio, Tulli stetit apud monaslerii gratiam nb impcralorc Conratlo assecutus
llerimanmim cjus successorem, idem quod ejus nn- est anno 1033. Ecclesias de Solini monte ct Wolferci-
tccessori exhibens obsequitim , curamque adhibuil Ciirte in plenaria synodo habiia ni ld. Ociobris 1(36
ut viia commtinis et canonica in clausuo S. Slephani indulsil ad prafaii Widrici prcces nionathis S. Be-
insiiluta vigeret. Exinde missus in aulam a parenti- nigni Divionensis. Eodem anno tradidit S. Mausiuto
bus, Conratli imperaloris promernil graliam,quem in ecclcsiam de Gossani-Cuiie el allare Berliliaci, qua;
llaliam adeunteiii ad suhjicicndiim Mediolaniim, reliquerat Stephanus cai:onictis,ciiin adCluiiiaeenses
quod rebellaverat, coniiialiis esl, secum duccns monachatum suseeptuiiis abiit; seqtienti anno Do-
copias quas Tullensis Ecclcsin imperatori in bell cis doni abbati S. Mansueii pr.ubuit ecclesiam Paierniaci
expeditionibus suppeditare leiiebaiur. Ilanc provjn- villae supcr Mosam fluvium. Proclcrca in Porlu Sua-
ciam ab Iierimnuuo episcopo infirmilatibus gravato BI vis parlbenone, qnem Herimannus anlecessor iu-
rogatus accepil, rileque coinplevil. choaveral, oedificia perfecit, ibique dcvolam sancli-
Inler hsec morluus est Hcrimnnnus anno 1026 monialium constilnit congregationein, quibtis nobilis
Kalendis Aprilis, et in ejus locuin suffeclus esl ge:>.eris vitacque laudabilis abbalissam praeposuil,
Bruno absens a clero et populo, qui, litleris ad Berzennam nomine : cujus assidua solliciludinedi-
Conradum regem in Ilalia versanlem, et ad Bruno- vini fervor servitii ibideni maxime crevisse iradi-
nem ipsum, qui in comitatu ejus erat, missis per tur. Circa id tenipus judicium lulit in grnliam Rain-
Nolbeiium moiiachum alqtie Lieihardum canoni- gardis viduac. Eximia: slaluroe lanlam comilalem ei
cum, Bruncnem sibi cpiscopum dart vchementer priidcnliam jungebnl, nl omnitira venerationem ct
expelierunl, virum apprime nobilem ac strenuum, existimationem sibi colligeret. Summopere laudatur
qui Tullenses a freqiientibiis vicinorum insiillibus ex ingenii in pauperes munificentia, atqtic eliam
protegere valercl. Pelitioni eorum primum restitit ex pielale ac lide, quaj lam viva fuil, ut nunqtiam
Conradus, quippe qui eum ad ampliores honores sacrificium offerrct, quin prius lacrymarum copiaui
destinahat. At Bruno censu iiiopem Ecctesiam loeu- efftidisset. Musices arte perittis, latides pluriinoriim
pletiori proeferens, elcctioni assensit el regem ipsum sanctorum ab Humberto cardinali nietrice composi-
ad TuUensiiiin vota inclinavil, effecilque ut non a t» tas modulalione exornavil. Proptcr induslriam in
Romano pontilice, ut rex exoplabal, sed a metro- Iractandis rebus, a Conrado iniperatore ad Rober-
politano suo consecrarelur. Mox itaque ex Italia non tum Franciaj rcgcm missus est legaius, ct inler eos
sine insidiantiiim periculo lusubrium iu palriam lirmam solidamque constiluit iiacem. Odoncin Cam-
reversus, Tulltim accessit, ubi tlie DominicaeAscen- panioe comilem.qui ad olsidendam urbcm Tullen-
sionis somiiio omiiium gaudio suseeptus, a conso- sem acccsserat, repulit ac coegil ad solvendum ob-
brino suo Theoderico Melensi proesule in sede ponti- sidioiiem, opera fcieiite Conrado rege, penes quem
ficali collocatur. Jain vero cuin a Poppone Trevirensi mansit regntim Auslrasi;e, a Rodulpbo III, Btirgun-
melropoiilano ordinandus essel, ab coque exigere- di;cTransjiiranae[rege?] antca posscsstim.quodCan/-
lur ut nihil absque ejus consilio in episcopatu agerel, paniaj comes invadere nilcbalur. Non ita miillo post in
acquiescere noluit; ob idque dilata ipsius consecra- lelhalem morbtim Bruno incidisse Iradilur, ex quo
lio esl in sequentem annum, quo reversus ex llalia S. Basilii meritis, ad cujus altare defeiri voluii,
Conradus ulrumquc Wormatiam accersivit, atque haliilo ila convaluil, ut qui alicno pmiatiis auvilio
ordinandum ad id solum astrinxil, ut in ecclesiasticis fuerat, inde propriis viribus alacris doinum redierit.
negotiis, majoris scilicct momenli, metropolitani Eodem circiter tcmpore piam malrem Helvidem san-
consilio uleretur. Hoc paclo Bruno v Idus Sepieinbris ctp defunctam perdidil. Ha:c morti proxima, m\-
cum summa omniuin gratulatione ordinalur. Post slante Regelwide Woffcnheimi abbatissa, marilunf
consccralionem studium suum mox conveiiit ad suum enixe roga-vit ul ipsam absque tilla pompa se-
propagandam religiocem mouaslicam quae in omni- peliri ] curaret et quidquid ornamenii ad ipsius se-
bus dioecesis suoe prxterquam S. Apri monasteriis pulturam | expendere forle vellel, in usus paiiperum
valde interfuerat, maxime in sancli Mansueti et in ierogare non gravarelur. Mos hic Brunoni fuit, tit
Mediano monaslerio, ubi locorum abbates, posl- iuno quoque anno apostolorum liinina visilarcl: foiic*
habito ammarum sibi commissarum sttidio, in solo diim ' in comilatu quingcntum hominiim hanc ageret
exteriorum domiuatu se conslitulos putabant. Hos peregrinationem,
; omnis turba pestileiitia corrept»
in ipso SU32electionis exordio loco movit, el vencra- ,esl, quam sanclus praesul ex vino, in quod sacras
biii Widrico, qui procpositi munus apud S. Apruui immerserat j reliquias, sanavit. Cojnobii ctfjusdaui,
gcrebal, tilrumque monasieriuni commisit, lllum < quod Gollerus dc Daguliaco ex consensu conjugi*
tlijm moiiasterio S. Apri prajfecit abbatem ad preccs < suitj Adilx injuiis sui proedio condidil, ratam Iiabuil
?>•>. S. LEO IX PAPA. ihi
'undiitionem an. 1045. Iloenburgciise monasterium A numerum retulit, fcstumque ejiis jussit cclebrari vni
in honorcm B. Marioe dedicasse dieilur ad aiinuni Kal. Maii; imo et corpus ipsius Tiillum denito re-
1045. versus e lerra levavit mense Octobri anni ejusdem.
Jam vero Tiillensem episcopatum Bruno viginti duo- In sequenti vero, dum Roinae versarciur, epi-copi-
bus ahliinc nnnis oblinebnt, cum uiia voce prajlalo- mni Tullensem, quem huc usque reiinuerat, Udoni
rum et nplimaliim in Wormalieiisi conventu , ab primicerio tradidil, bullamque pro bonorum ac pri-
Henrico 111imperatore cch-brato, in siininiuin ponti- vilegiorum confirmatione indulsil. In Germani m
ficeai, moiiuo Damaso II, electus est; cui electioni constiluendoe pacis gralia inter Henricum imperalo-
nequaqiinm.acqiiicscere voluit, nisi clerus el populus rem et Andrajam Hungariae regem regressus an.
Romanus enm probasset. Facta est igitur ha:c elcclio 1052, Andraeam omni compositioni obsistenlem ec-
an. I0i8, ]iaulo anle fcsltim Natalis Domini, quod clesiaslicis subjecit eensuris. Pritisqiiam e Germa-
ille in sua Tullensi Eeclesia ccicbrnvii. Dclnnc ns- nia discederet, ab impcratore validum oblinuit exer-
suinplo peregrini lmbitu, tertio post feslum die Ro- citum ad dcbellandos Norniannos. Unde cum hisce
ninni iu plurimnriim pioelaloruni con.italii conten- copiis Alpes trajiciens, per dies Quadragesimoe an.
dil. Roinoc probata ejus electione Dominica prima 1055 Romam pervcnit. Castris utrinque in Appulinm
Quadrngcsimac pridie ldtis Februarii 1019,apostolicoe [5 promolis, vm Kal. Julii foiiiler ab utraque parle
cathcdraj appositus est, Lco dictus ej'us noininis IX. puguatum fuit, sed Normanni fuere victores. Leo ex
In ponlilicatu nomcii ac tituluni episcopi Tullcnsis proclio in castellum se recepit, moxque acriter ob-
jirimis duobiis annis rciintiit. Eodem anno in Gal- scssus estet capttis.Normannis tamen reddita, quam
liani iler aggressus, coucilium Ticini habuit infra ademerat, saera commuuione, ix Kalend. Augusti in-
octavam Pcnlecostes, post quod in Saxouiam con- columis ab Huncfrido Normannorum duce Beneven-
venit imperalorcin. Unde ambo Coloniam profecti, liim deductus, ibi aliqtiantum temporis delentus est
illic festuin SS. apostoloriini Pelri et P.mli cclcbra- usquc ad pascliale tempus anni insequentis, quo Ro-
riint. Suain vero dilectani Tiillensein Ecclesiam in- mam adire permissus, feliciter diem clausit xni
visere Leo 11011esl cunclalus, ubi solemniialem Kal. Maii, miraculis anle et post obilum editis
exaltalionis S. Crucis exegil. Tunc ad Hciiiianni clarus. Obiit quinqiiagenariiis, sexlo ponlificauis
sancti Rcmigii Remensis abbatis preces , Renios anno : sepullus atl allare S. Gregorii in basilica Va-
accedcns 29 Seplembris, iu feslo S. Miehaelis, ticana. Libros de rebus ab eo gestis duos scripsit
iraiisIiUioiicm cgit corporis S. Remigii, ccclcsiam Wiberlus Tiiilensis arcliidiacouus cjus faniiiaris,
iledicavit , et coiicilium incboavit 5 die Oclobris. quos Bollandiani ediderunl 10111.II Aprilis ad dicm
Romani redux, in synodo hnbila amio 1050, mcnse Q 19 ejusdem mensis.
Maio, Gerardum Tullensem episcopum in saiictorum

NOTITIA ALTERA.

( Apttd Mansi, Conciliorum ampl. Collecl., lom. XIX, col. 633.)

Leo, qui hiijiis nominis vulgo IX appellattir, cx
comilc Dagspurgensi, episcopo Tullensi in Leucis,
cui noriien liruno fticrai, niaximo hono totius Ecclc-
sioecalholicaj crealus est ponlifex Idibus Febrtiarii, ^
anno 1019, tempore Henrici imperatoris II. Cardi-
nales pcr legationem ab imperalore peliverunt suo
nomine eligi el pracsentari aliquem idoneum qui Be-
nedicliim jam tcrtium scdem apostolicam violenlcr
invaJenleni ejicere posset. Delegit imperalor Bru-
sioncii) ex nobili Fraiicoruui prosapia oriundum,
Tullensitim cpiscopum, eiimque pur|)iira pontificali
iiidiitum a se diinisil, tit coram ccelu cardinalium se
cligendiim praeseiilem sistcret. i Cttni per Gallias
iter ageret, iiiquit Otto Frisingensis, contigil etim
Cluniacum venire, ubi forte lunc proefatns Hilde-
brandiis, prioralus, ut dieilur, obedienliam admi-
iiistrabal. ls vero Leonem adiens, ajmulalione Dci
jlletnis, constantcr cum (Ic inceeplo rcdarguit, illici-
ium csse inquiens per ma::um laicaleiu suminum
pontiliccm ad gubcrnalionem lotitis Ecclesiie violcn-
ler inlroire. Verttm si snis se credere velit consiliis,
ulruinqiie, et quod majestas iinperialis in ipso 11011
exacerbelur, quodque libertas Ecclesia: in clectioee
rcnovetiir, se pollicetur effecturum. Inclinalus ille
ad monitum ejus purpurnm deponil, peregrinique
liabilum assumens, et duccns secuin llildcbrandum,
itcr carpit. Igilur ad Urbem usque venienles consllio
Ilildebrandi a clero cl populo Bruno in siiminiim
pontificem eligitur. » Ila Leo, sicul illi more aposto-
lico praccedenlibus prophcliis et visionibus ante quin-
quenninm diviniliis revelatum fueral, legilime ele-
ctuseslRomanoe Eeelesiocjionlifex optimus, mcritis
valde insignis, el ob vitam quam ducebat aiigelicam,
angclorum consoriio dignissiiiius, De quo boc mc-
morabile refert Sigebertus, quod cum ex Galiiis
Romam lcnderet, audiverit vocei angelonim can-
lair.inni : hicil Dominus : Ego cogiio cogilationcs
pccis ct noti afjlictionis (Jer. xxix). Un 'e fnclum csse
355 PROLEG. - NOTITIA ALTERA. 531
crcdo quod simul acconsecraiionemponlificiani Ro- A conlroversia, quain abbas Urspcrgensis refert; et de
maj accepisset, nihil ibi moralus, Sipontum in Apu- ea pro suoodio quod schisniaticus in Roinanos pon-
lia ad visilandam ecclesiara Sancti Michaelis in rupe tifices conee|>eral, male judicavit. Eodem tempore
Gargana sitam.el ad proraerenda apud Deum suf- in Germania exislens, abbatiam Fuldensem, cl Bam-
iragia sanctorum angelorum, celebernmam ej'ustem- bergam sedi apostolicoeanlehac donatam, pro Bene-
poris peregrinationem acciirrerit. Ex hnc percgrina- vento aliisve civitatibus el juribus in llalia ab im-
tione reversus, monaslerium Cassinense ingressus, peratore acceptis, permutavil. Cum Norlmnnnis in-
peracto ibidem niissaesacrificio, pro honoribiis silii lelici proelio pugnavit: fugalo eiiim lolo exercilii,
exhibitisgratiasegil, et monasteriiim simul elabba- Teulonicorum militum alii coesi, alii capli fuerunl;
lem multis privilegiis donavit. Tullensis Ecclesia?lan- imo ipse pontifex in Norlmannorum manus ac po-
tus amator exstilit, ut litulum priorem Tullensis epi- tcstntem venil, non sine viiicenlium Nortmannoriim
scopatusreliiiquerenon voluerit. Patrimonitim suum dolore et pcenilentia. Unde faclum quod eidem,
impendil in erectionem monasierii Sanctae Crucis, quaiiquani viclus esset, ob revcrenliam aposiolici
illudque amplissiuiis redditibtis locuplelnvil. Rebus culminis, in omnibus lanquam viclori morem gere-
Ecclesiocin ItaHa compositis, venil in Gcrmaniam, rent, ipsumquc cuiu suis oinnibus, prout pelierat,
habilisque ibidem conciliis pluribus, quoad morcs B relaxarcnt et honorifice in locuin quem vellel ttilum
caindeni reformavit. Cumque ex Galliis in Italiam se deducerent. Pelrus Damiani, in epistola ad Firmi-
coiiferrel, ex Lolharingia secum duxit Huinlieiiuin, num episcopum, adversus Leonem bella traciautem
virtim omiii virlule et doetrina excellenlissimum, et mililaribus copiis se misceiitcm scripsit; etimque
cuimjue ad prajdicanduin Sicuhs verlmm Dei arclu- hac de re, quasi reni malam et ecclesiaslico ordini
episcopum ordinavit, ex quoposlea sanclac Romanoe inconvenicnlem egerit, reprehendit et suggillat. Sed
Ecclesioe factus est cardinalis. Donalione abbatis cuin liac dc re aliler univcrsa senliat Ecclesia, igno-
monasterii Sancti Reniigii in Gallia susccperal li- scendum est nuerenli ercmitae qui Gernianorum ct
gneum scyphum benedieiionis catisa oblalum, quem Gallorum loricatos et galealos episcopos perslrin-
pro amore tanti pontiftcis valde observabat; qui cum gens, slylum uimis laxavil, cl, ut iu hiijusmodi
-de manu ferentis ministri casu decidisset, et fraclus affeclibus frequcnteraccidere solet.Mnetam redargu-
fuisset, valde conlrislalus eatn ob rem ponlifex, lionis excessit. Petrus palriarchaAuliochemissapieus
jussit sibi frjgmenla offerri pracmissaque oralione, quaj sunt calholicaj (idei, simul ac crealus est pa-
altera pars alteri adjimcta fuil. Presbylerum quem- triarcha, more inajorum, catholicoe et aposlolieas
tlam, qui per cancellarium sedis aposlolicoe, data Ecclesioe communioneni per epistolam una cum
pecunia corriipium, litleras absolulionis furtim obti- ^1 fidei professione ad Leonem niissam cxpetivil; et,
nerc studuerat, reddilis illi cum imprecatione apo- ut ex reddila Leonis epislola constat, impeiravii.
slolica muiieribtis deinenlavit. « Quandiu Romaere- Post acceplam et refutatam impiam Michaelis Con-
inoratus est, inquit Leo Osliensis, omni temporc stantinopolitaiii patriarchoe epislolam, pro pace
tribus per liebdomadam diebus a Lateranensi eccle- inler Latinos el Grxcos concilianda, el pro bello
sia usque ad Sancium Pctrum privato habitu, nii- adversus Norlmannos conficiendo, legationem misit
tlisque pedibus, cum duobtis aut tribus clericis noclu Consiaiitinopolim ad Conslanliiium Monomaclium
psallendo et oraudo pergebal. » Decimam parlem imperalorcm. Fungebanlur legatione Humbeiius
oblationum, quas praedecessores in suum usuin con- episcopus Silvas Candidae, Fridcricus archidiaconus
vertere consHeverant, ipse utililati basilicoe princi- cancellarius, cardinales, et Pelrus cpiscopus Amal-
pis apostolorum cessit. Siienonum Danorum regem, philamis. Rerum ab ipsis Conslantinopoli gestarum
cognoineiilo Magniun, trium regnorum dominum, commcmoratio brevis et succincta exstat npud Ba-
coegit dimitlere uxorem quam duxerat consobiinam. ronium. Antequam a legalione reverlerentur, Be-
Ad componendas dissensiones inter imperalorem et nevenli infirmatus in eoinitalu Gunfridi Noiimaiiiii
Andrcam llungari.c, Roina evocalus venil in Germa- olim hostis sui, Romnm delnlus, snncle et pie
niam; sed delusus a rege Hungariae nihil effecit. " obdormivit in Domino xiv Knlendns Maii, poslquain
Adversus Norlnianhos auxilium imperaloris peiiitet sedisscl annos 5, menses 2 et dies 8. Sepultus iu
iinpeiravit. Cum Wormatiae una cum imperatore basilica saricti Petri, juxla sepulcrum sancli Gregorii,
nalalem Redemptoris celebraret, postero die, propler miiaculis celeberiimis claruit. Cessavit episcopatus
inobedieiitem diaconum aucloritate aposlolica sus- menses undecim el dies viginti quatuor.
pensum, ipsi curn Luilpoldo Mogunlino orla fuit illa

PATROL.CXLIII. (8
 S. LEO IX PAPA. 556

DE SCHISMATE GRJICORUM

PER MICHAELEMCERULARIUM IN ROMANAMECCLESIAMEXCITATO

Et de eorum objectis in Latinos.

(Mabill. ActaSS. ord. S. Bened., Soeculi VI parten, Prajf., pag. 111)

1. Jamanniferedticenti aschismatePhotianocfflu- A cem «t fralrum amorem. Denique multa itidem apud

xerant, cum necdum bcne obducla cicatrice, aliud orientales tolerari, qua: postmullum laboris ac studii
non minus perniciosttm, et hactenus insanahile exor- non potuerint exscindi. Quod si eorum, inquit, qui
liim est. Posl morlem quippe Alexii patriarchae Con- snb nobis degunt, superiores evadere non valemus,
stantiiio|>olitani, quae anno millesimo quadragesimo quo paclo illam gentem superbam altaeque cervicis a
quarlo, mense Februario accidit, subrogalus est ih suis consuettidinibus revocare poterimus? Cajierum
ejus locum Michael, cognomento Cerularius, qui a non facile aures praebendas inanibus calumniis, nec
Joanne germano Michaelis imperatoris in exsilium snspicionibus temere habendam lidem. > Denium
aclus fuerat ob lyrannidem affeclatnm, testante epistolam ila concludit: « Atquc hot/divinam liiam
Jonnne Curopalata. Hinc neopbytus ad patriarchale beatitudinem
j admittere exliortor : ne, dum omuia
cvectus fastigium, Alexandrino et Antiocheno pa- requirimus,omnia amittamus. > Haecepistoln scripta
triarchis suas proerogativas detraliere conalus, de- esti post moriem Leonis papae, quae anno 105i acci-
mum in Romanum pontificem, totamque Latinam idit, cujus successori scribendum monet Petrus, ut
Ecclesiam se convertit, specie quidem ut cum Ro- iobjecla vel neget vel exctiset.
inano ponlificc et Laiina Ecclesia communionem 2. Verum Leo papa, urgenli malo proesens remc-
» i
sarciret, sed re ipsa ut causas utrique conviciandi diura adhibitimis, legatos cum litteris direxerat ad
i
quaereret ac praeiexeret. Tunc Romana? Ecclesite Constaniiniim Monomaclmm imperalorem, scifcct
praeerat Leo IX, Damaso secundo suffccltisannomil- Humbertum cardiiialcni et episcopum, Pelrum Amal-
lesimo quadragesimo nono, quo tempore Groeci in pbitanum; archiepiscopum , et Fridericum sancloe
!
Apulia contra imperatorcm rebellaverant. Iiac occa- Romaiiaj Ecclesiae cancellariuin; qui, visitato pri-
sione Cerularius lilieras scripsit ad Leonem papam, imum Casinensi monaslerio, ut suae lcgationis suc-
cum multa, ut ipse (112) aiebat, humilitate : i tum ul 'cessum Deo commendarent, in urbem regiam pro-
Leo cuin Grcecis eadem sentiret, removereique feeti sunt. Hos benigne el honorifice excepit impe-
scandala quoe de Latinis circtimferebantur circa :raror, contra qium Cerularius, quem legati in errore
orthodoxam fidem, tum ut ipsum sibi benevolum obfirmatum< an.itheniaie perculerunt. Huinbertus
redderet, quo per eum Francorum auxilium contra primum | Mediani monasterii in TuIIensi dioecesi
Graecosrebellesimperatori procurarel.i Eodem lein- imonachus, indeque Romam profectus cum Brunone
i
porc Petrus patriarcha novus eccle.siaeAntiochenaj, electo pontifice, atque ab eo creatus cardinalis et
qtiac, nti et Alexandrina, quamdam semjier commu- iepiscopus Silvae Candidoeseu Sanctae Rufinae, prae-
iiionem cum Latinis retinuerat, lilleras cum fidei _ icipuas hoc in negotio partes liabuil, isqtie unus voce
calliolicaj professione misit ad Leonem pontificem, ac ; scriptis, qu;e exslant, Cerularii objecla eterrores
«jui ejus promotionem laudavit confirmavitque. Non irefulavit, et Niceiam Pectoralum ad resipiscentiam
tulit hanc Petri Anliocheni moderationem Cerula- adduxil.
; Petrus Amalpbilantis archiepiscopus a Ce-
rius, magnopere improbans quod Romanum ponlifi- rulario ] frustra culpatur, tanquam ob /acinora e sede
cein in sacris diptychis commemoraret. Quiu etiam, sua ; pulsus, quem pim memoria: virum vocat Petrus
adjunctis sibi Leone Acridano archiepiscopo Bulga- 1Daiiiiani(114); underedarguans piitidum impostorem
rorum, el Nicela Pectorato, variis scriptis Leoneru 1Bennonem, qui eum obmalas, ul ipse nugalur, arles
papam et Lalinam Ecclesiam exagitavit. Respondit infamare
i conattir, ut Gregorio VII ejus discipulo
ad Cerularii litterasPetrus (113) Antiochenus ea qua labem
] adspergat. Terlius e Legatis Fridericus, Go-
proedilus erat moderatione, etobjectionesin Lalinos idefridi Tuscioeducis frater, Leonis papae et Heurici
ab eo factas partim insuper habuit. « Et alia qui- jimperatoris propinqims erat, poslea Casinensis mo-
dem, inquit, visa suntdcteslanda, qualis est parti- nachus
; et abbas, dein cardinalis, ac demum siim-
culae Filioque adjectio ad sanclum Symbolum, alia mus i pontifex ad breve tcmpus sub nomine Sle-
vero sanabilia; quaedam deniquc digna quoe dissi- iphani X.
imilenuir. Ubi aulem nec circa Dcuin nec circa n 3. Objectionum capita quaj Cerularius Lalinis
fideni periciilum esl, propendendum semper ad pa- exprobrabat, partim eadein, parlim alia eranl ab
(112) Cerul. epist. ad Pelr. Anlioch. (114) Pelr. Dam. init. opusc. xxxiv.
ili5) Coteler. lom. II Monum. p. 115 cl scqq.
557 PROLEG. - DE SCHISMATE Gil;ECORUM. 558
iis quoe Pbotius sseculonono jam opposuerat. Hoecin A vina tua bcatitudo, rebus sese accommodet. Meluen-
Siiinma refert Cerularius in epistola ad Petrum An- dum eiiini cst ne, dum vu!t discissum sarcire, pejo-
tiochenum : « Nimirum quod Latini parliculam Fi- rcm scissuram facial; dumqne prolapsuin erigere
tioque Synibolo adjecissent; quod azymo panc in conlendit, majorein efficiat castim. Utinamhancmo-
sacrificio utanlur; quod feria quaiia carnem, pa- derationem Graeci omnes scmper in animo habuis-
rasceve caseum et ova edant, sabbato jejunent, suf- senl, vel modo sallein liaberent! •
focata et polluta comedanl; qtiod monachi adipe 4. Inlerim morilur Leo papa : quo nunlio accepto,
swllo utantur, eorumqueinfirmi carnibus vescantur; legali Romam redilum parant. Hos donis muneralos
ad hoec, quod sacerdolumiiuptiasprobibeanl Latini; dimisil imperaior, eisque munera haud exigua beato
et in Missa tcmpore communionis unus minislran- Petro offerenda proebuit. Eortim insuper precibus
lium azyma comedat.et relii(Uossalutet; quodannu- annuum censum, id csl binas auri libras, Casinensi
los in manibus episcopi gerant ut sponsi; insuper, monasterio (118)quotannis persolvendasinstituit. Ve-
t[uod baptismum unica mersione peragant; denique, rum eos in reditti Trasimundus Thealinus comcs
quod omnes barbam radant. > Quid ad hoec respon- intcrcepit spoliavilque. Invidiam uibilominus apud
derit Humberlus, singiHatim exponere oliosum fue- Henricum Germaiiioe regem passtis est Fridericus
rit. lllud uaum observare licet, quod negat Latinos B cancellarius, quasi pecuniis ac donis snffarcinaius
«uffocaio et sanguine ad id tempus usos fuisse. Pres- rediisset, ob id regi invisus quod frater ipsius Gode-
sius objecta ipsa refellit in multis Pelrus Anlioche- fridus in eum rebellasset. Hac pulsalus calumnia
nus in epistola (115) ad Cerularium; excusatque La- Fridericus, Richerium Casini abbalem, qui lunc
tinos quod barbam radant, el quod episcopi annulos Romoeaderat, convenit, seque in iiionaeliuni admilti
gerant. < Quod auiem pofhua manducent ipsi La- pnslulavii. Aunuil facile Richcrius, procmissoqiie
tini, eorumqtie monachi edant carnem et adipem cum suis Casiuum Friderico, ipse post paucos dies
porciniini, illa quoque invenies, inquit, modo inda- subsecutus est ciim Henrici regis nuntiis ad principes
gaveris, apud quosdam e nostris fieri, > qnod Magni missis; quibus praesenlibus, ille abjecla qua tunc
Basilii teslimonio probat, et exemplo sancti Pacho- uiebatur pretiosissima veste, sacrae religionis habi-
mii, quem in suo sancto monasterio sncs e micis ac tum induit; postea faclus abbas, dcin cardinalis a
niensae reliquiis pavisse dicil : « Quibus mactalis, Victore II, ac demum post Victoris obitum pontifex
carnem quidem hospilibus in cibuni prsebebat, inle- sub nomine Slcphani X, anno 1058. Ubi primum
ranea vero ac extremitates pedum capitisque seni- iniit pontificalum, nihil antiquius habuit qtiain ut
bus monaths et infirmis apponebat. Egregium vero _ Groecosad Ecclesiae communionem revocarcl. Qua-
sciliret ac suave obsonium, inquit, lentem et fabam, propter legationem decrevit in Orientem ad urbem
defectu boui olei, cum adipe snillo coctas come- Conslanlinopolilanam, designato ad id muneris De-
dere! i Ex flla nihilominus Cenilarii objectione in siderio (7) Casinensi abbate, cui collegas duos ad-
iiionachos, quod carnibus inlirmi vescerentur ex junxit, Sicphaiium cardinalem, el Mainardum postea
regulae sancliSenedicti indttlgentia, occasioneni forle Silvoe Candidaj episcopum, dato eis mandalo ut
sumpsit sanctus Bruno Cartusianorum auctor, ut quam citius fieri posset reverlerenlur. Verum quo-
carnium esum suis, eliam infirmis, inlerdixeiit; minus hoec legatio suum consequeretur effeclum,
tamelsi in statutis Guigonis non liat diserta illius ponliGcis obitus brevi subsccutus intercessit. Tentala
abstinenlioe mentio cap. 38, ubi propler solos in- subinde Graecorum ad Ecclesiae communionem re-
firmos emendorum piscium lacultas conceditur. At diiclio, sed hactenus (qttod niagnopere dolendum)
inprimaparte compilalionis slatutorum anliquorum exiguo et fere ntillo fructti.
sx-culo XIIIfacloe, etus carnium, cui Ordo renuntia- 5. Illud obiter observandum qnod Lco IX habet in
vit, nulli inlir.morttm, ne quidem leprosis, concedi- epislola ad Cerularium, ubi EcclesiaeConslaiilinopo-
tur cap. 44; qualem ahstinentiam venerabilis Ste- lilanoe exprobrat levitatcm In ordinandis eunuchis
phanns, Grandimonlensis ordinis auctor, suis etiam p ejus episcopis, aiens loco unius ex eis ordinatani
discipulis disertis verbis interdicit in regulae suoe fnisse feminam ferri : quod sanc Leo Cerulario
cap. 57. Quod vero nonnulli Graecorum Latinis hatidquaquam cxprobraturus fuisset, si fabula de
objiciebant, qttasi honorem sacris reliquiis et ima- Joanna papissa vulgala fuisset; quam a Cerulario
ginibus delraherent, id falsum revincit (116) Pelrus in Leonem ipsimi, adeoque in Romanam Ecclesiam,
Antiocbenus, lum ex cultu quem Romani reliquiis facile regeri posse proesensissel. Verum hoec fabul.i
sanctorum aposlolorum Pelri et Pauli exhibebant, jam demum apud cruditos sic male olet, ut de ea
« lum ex eo quod videnius, inquit, Francos pere- plura dicere veletpudor; tametsi helerodoxi quidam
grinos in nostra omnino veneranda templa inlrare, eam propugnare pergant, ul ridiculo coinmenlo suos
omuemque honorem ac reverentiam sacris imagini- asseclas pascant. Tantum addo, quod a nemine
bus impertiri. Itaque rogo.subditillead Cerulariuin, haciemis notatum, in vetcri carmine de Romams
supplico obtestorque, mente tuos saci-os pedes am- pontificibus, quod in Eugenio 111desinit, nullam de
plectendo, ut de eo quod exactius est remiltcns di- ftbulosa illa Joaniia fieri mentionem, uti nec in car-
(113) Coteler. ubi supra, o. 149. (117) Chron. Casin., lih. n, c. 89.
(116) lbid.,p. 158etseq. (118) Ibid., lib. III, c. 8.
 559 S. LEONIS IX PAP,E OPUSCULA. 560
inine Frodoardi. Sic enim habet, post Valeiitinum, A lono plerique tribuunt; tamelsi in nonnullis ejus
pocta ille anonymus nondum editus : exemplaribus, quale est unum apud clarissirnum
Gregoriusquartus, et Sergius, et Leo nuarlus abbatem Franciscum de Campis, niliil simile habe-
Pontilicesdicti; pust<|UOsleginrus Henedictum.
Hinc, Nicolae, tuo tua gaudel Romadecore. tur. Fatendum est lamen illam tunc lemporis, id est
Ex quointelligitur hanc fabiilam medio saeculo duo- sub finem socculi tertii dccimi vulgatam fuisse, eam-
decimo necdum inventam fuisse, quam Marlino Po- que apud Joannem Iperium reperiri.

LEONIS IX PAPJ3

OPUSCULA.

])E CONFLICTU VITIORUffl ATQUE TIRTUTUH

LIBELLUS.

Exstat ad calcem editionis Operum sancti Leonis Magm, Venetiis anno 1553 data.

tVDMONITIO PR.EVIA.
'Histoire littiraire de la France, tom. Vli, ait. S. LKO.N
IX, pag. 470.

Plusieurs bibliographes (BEix.Sciip., p.279; LJUB.B S sernions dont paiient les bibliographes ciles, appar-
Scrip., t. II, p. 18; SIG. Scrip., c. 149, not.; CAVE, lliennent a notrc saint pape: 1° II poiie le nom da
p. 524.) attribucnl a Leon IX quelques homeiies ou ILeon dans les anciens manuscrils, et n'est poinl un
sermons imprimcs, selon eux, a la suile de ccux dc ecrit ( de sainl Leon Ie Grand ; 2° 1'eloge qu'on y lit
sainl Le'on le Graml, dans les editions de Louvain de i la regle de Saint-Benolt convient parfailement a
1585, de Cologne 1568,1598, et d'Anversl583. Mais Leon 1 IX, qui 1'avait professee; 3° enfin, le style, qui
ilsne specifient rien en parliculier, et ne nous en est < coupe, aise, coulant, retient les caracteres de
donnent pointd'autre connaissance. N'ayant pu de- celui < de notre savant ponlife. II n'y a qu'une diflictille
lerrer aucune de ces editions, nous avons eie assez 'solide qu'on puisse opposer a notre sentiment, c'est
heureux pour en trouver une autrcde Cologne de 'que 1'aiiteur, parlant de la ville de Milan, Ia designe
1548. Ala-finde celle-ci est imprime, sous le nom comme < le lieu ou il ecrivait; mais on peut renlcndrc
de saint Leon pape, un traite Du combat des v.ces aussi du lieu ou faisait sa deiiieure la persoiine a qui
et des vertus. Pierre Canisius, qui en est 1'ediieur, 1'ecrit est adtcsse. S'il est verilablement de notre
alteste qifil se trouve daus des manuscrils fort an- saint pape, il put le composer pendant sa prison de
ciens, entreles ecrits du grand saint Leon ; niais il Beiievent. L'auleur lemoigne qu'il eiait fort occnpe,
avoue en meime temps qu'il n'est point de ce pape. C et qu'il lni avait fallu prendre sur son sommeil pour
L'unique preuve qu'il en donne esl la diversite de trouver le temps de 1'ecrire.
style. A celle-ci, qui est palpable, il pouvait en join- Ce iraite est divise en vingt-cinq chapitres, dans
dre une autre qui esl sans replique : c'est que l'au- cliacun desquels 1'auteur inlroduit un vice et la vertu
teur du traite renvoie sur la fin la personne a qui il opposee, qui combattent l'un contre 1'autre, com-
1'adresse a la regle de Saint-Benoit, de laquelle il mencant par 1'orgueil el liiumilite, et finissant par
fait un grand eioge, comme contenant toutes les 1'amour de ce monde et le desir ries bieus futurs.
ins.ructions suffisantes pottr mener une vie chre- Le fond principal en est lirtj de 1'Ecriture sainte ,
lienne. et 1'editeur en faisait lant de cas, qu'il le quaiiiie uii
Trois r&isons nous persuadent que ce traile, qui livre d'or.
est peut etre la ineme chose que lcs homelies ou

Apostolica vox clamat per orbem, charissime, Christo Jesu persecutionem patientur (/ Tim. in).
alque in procinctu lidei positis, ne securilate lor- Et ecee Chrislianitas in suis principibus jam reli-
peant dicit : « Omnes qui pie volunt vivere in giosa, jamque fidelis est. Desunt pie vivenlibus in
561 PE CONFLICTU VITIORUM ATQUE MRTUTUM. 563
Ctristo Jesu vincula, vei bera, flagella, carceres, A Lucifer in coelo? (Isa. xiv.) Quod illede lanta su-
equulei, cruces, et si qua sunt diversorum genera blimitate per superbiain cecidil, lu ad laniani celsi-
tormeiitorum. Quomodo crgo verum erit quodper liidinem superbiens de imis conscendens ? qui illa,
A: ostoluin sonuit, ul ouines pitj vivenles, persecu- quaudiii hic vivis, comlitione leneris, de qua per
liouem paiiuniiu' ? An forie nemo pacis tempore quemdam sapientcm dicilur : t Corpus qtiod cor-
vult pie vivere in Chrislo Jesu, et ideo desunt ista ? rumpitur aggravat animam et deprimit lerrena
Quis hoc vcl desipiens dixerit ? In hac ergo Apostoli inhabitatio sensum niiilta cogitantem (Sap. ix). i
sententia non specialis quorumdam, sed generalis Quam densissimis pulamus in lerra superbiac tene-
o iiiiium persecutio debet inlelligi. El quidem sunt bris, luliim involvi, si potuit in ccelo siella, quae
iniilti intra sinum mairis Eeclesiae conslituli, qui pie mane oriebalur, lucis suaj globos amitlere ? Audi
viventes in Christo, conlumeliis assumuntur, oppro- ergo polius lucem veritatis dicentem :< Qui sequilu.
briis, injuriis, deiisionibus lacessunlur. Isla nec illa me non ambulat in lenebris, sed habebit lumen
geueralis persecutio, quam Apostolus omnes pie vi- vitae (Joan. vm). > In quo aulem csset sequenda ,
venies pati descripserat, cum sint quidam religiosi, alibi praemonuil dicens : t Discile a me qtiia milis
quibus nemo pravorum audeat in iaciem derogare. siim et humilis corde, el invcnietis rcquiem aniina-
Alia vcro quaedam intelligenda csl, quae imma- B bus vestris (Matlh. xi). » Audi, lumor stiperbfae,
nior, el magis noxia est, quam non materialis in- audi dicentem adluic hiiinilitalis magislrum :
torquei severiias, sed viiiorum gignit adversiias. « Omnis qui seexallat humiliabattir, el qui se hu-
Dum eniin conlra humililaiem superbia, conlra milial exallabitur (Luc xiv el xvm). > Et illud :
D.i liiiioreui iuanis gloria, contra veram religionem « Sujier qiiem requiescil Spiritus metis nisi super
siinulatio, contra subj'ectionem ptignat coiitemptus, humilem, elqtiietum,et trcinentem sermones meos?>
contra fraiernam congratulalionem invidia , contra (Isa. LXVI.)Audi quid etiam de illo ait Aposlolus,
dilectionem odium , contra libertatem justae corre- qui le ad h:ec sectanda invitat; ail enim : « Qui
ctionis delractio , conlra patientiam ira, contra c.:m in forma Dei esset, non rapiuam arbitratus est
iiioiisuetudiiiem protervia, conlra saiisfactionem esse se ajqualem Deo, sed semetipsum exinanivit
lumor, contra spirituale gaudium saeciilaris vita, formam servi accijiiens, m simililudinem hominum
tonlra virtutis exercitum torpor vel ignavia, contra factus, et habiiu inventus ut homo. Humiliavit se-
linnani stabiliiatem dissolula vagatio, conlra spei metipsum faetus obediens usqne ad mortem, mor-
fidiiciam desperalio, conlra nitindi conlemptuni tcm aulem crucis (Phil. n). > Si igitur lanta humi-
cupidilas, eoulra misericordiam obduratio, contra litatc se deprimil divina majestas, superbire in
innncentiain fratts et furlum , contra verilalem C aliquo non debet humana infirmilas.
fallacia el mendacium, contra ciborum parcimo- INANISGLORIA DICIT:
niam ventris ingluvies, contra moderatum moero- Age bonum quod vales, oslende cunctis bonum
rciii inepta laetiiia, contra discretam lacilurnilatem quod agis, ut bonus a cunctis dicaris, ut sanclus ct
'
niulliloquiuin, contra carnis inlegrilaiem immuii- venerabilis ab omnibus pracdiceris, ul Dei electus
ditia alque luxuria, conlra cordis munditiam spi- noscaris, ut nemo le coiileinnat, nenio le despiciat,
ritualis fornicatio, conlra amorem palriae cceleslis Sed uuiversi debilum tibi honorem persolvant.
appetilus sajculi prscseniis, opponens , semel im- TIMORDOMINI RESPO.NDET :
mergit: quid aliud,quam crudelispie vivenlium per- CAP. II. Si boni aliquid agis, nonprolransitoriis,
secutio adversus conglobalas virlulum acies de- scd pro aeternis honoribus age. Occulla quod agis,
saevit? 0 quam durus, o quam amarus esl sujierbiae quanlum vales. Quod si ex toto non vales, sit in
congressus! quae angelos de ccclo projecit, lioniines animo occnllandi voluntas, elnoneril de ostenta-
de paradisoeliininavit; cujus exercilus, alquearmo- lione ulla lemeritas : nec criminis erit aliqtiando
riini conQictus vitia sunt, quae breviter compre- inanifeslare, quod semper vis celattim habere. Sic
hensa ieiigimus. Sed videamus quemadinodum denique duas Redemptoris sentenlias sibi quasi con-
cnstra cceli et inierni dimicent, arma Chrisli el D trarias videberis adimplesse, quibus dicilur: «Fa-
diaboli consilia deceiienl. ciente le eleemosynam, nesciat sinistra lua quid
SUPERBIA DICIT: faciat dextera tua : sed sit eleemosyna lua in abs-
Cerle multis imo eliam pene omnibus melior est condito, et Pater tuus qui videl in abscohdito,
verbo, scieniia, divitiis , honoribus, et cunciis quae reddel tibi (ifatth. vi). >Et: « Videant opera vestra
vel carnalibus vel spiritualibtis suppcluni cliarisma- hona, el glorificenl Palrem veslrum, qui in ccelts
libus. Cunctos ergo despice , cuuctis temciipsum cst (Luc. n). > Cave prorsus, ne in le illa senleniia
superiorera atieude. conveniat, qua hypocrilis dicitur: i Ouinia opera sua
HljMILlTASVERAItESPONDET '. faciunt, ulbeaiificenliir abhoin'mibus(JI/a«/i.xxiii). >
CAP.I. i Memenloquia pulviselcinis es (Gen.m), > i Amen dico vobis receperunt mercedem suam (Luc.
t quia pulredo et vermis es (Job xxv); > quique si ali- x). > Allende libi in cunctis quaeagis, ne elalione
quid es, nisi tanto te bumilies, quanlo magnus es, pulsatus, cum his qui de iniraculorum sisnis gloria-
perpeudis, omninq miod es. Nunquid altior cs quam hantiir audias : « Videbam Salnuam sicul ftilgur de
primtis angclu- ? Nunquid splendidior iu lerra quam cu:lo cadcnlcm (Lui. x). »
505 S. LEONIS IX PAP.<EOPUSCULA. 561
SIMULATIO VER.EREL1GI0NIS niCIT : A CONGRVTULATIO FIUTIICM RESPONDET :
Quia nihil boni in abscondito facis, ne a cunclis CAP. V. Si cselcros viiiiiiibus anlecellis, ttilius in
cogniius detesteris : linge te foris csse quod inius loco infimo quam in stitnmo lemetipsum conservas.
noii appetis. Semper enim de allo pejor fit ruina. Quod si libi,
RELIGIO VERARESPONDET : ut asseris, quidam stiperiores, aut acquales sunt,
CAP. III. Imo magis salage esse quod non es. Nam quid te lacdil, quid te nocel?Cave prorsus, ne dum
osteudere hominibus quod non es, quid aliud quain lociini celsitudinis iuvides, illum imiteris, de quo
damnatio est ? Memor esto itaque, qtiod dicitur : scriptum est: « Invidia diaboli mors intravtt in or-
« Vaevobis, Scriljae el Pharisaei hypocrilae, qui mtm- bem terrarum. Imitantur autem illum, qui ex parte
riatis quod deforis est calicis et paropsidis, inlus ejus sunt (Sapient. n). »
aulcm plrni eslis rapina et immundilia. Pharissce ODIUM DICIT:
caece, munda prius, quod intusesl calicis et paropsi- Absil, ulillum diligas, quem in omnibtis contra-
tlis, ut fiatel id quod deforis est mundum (Matih. rium liabes ; qui tibi derogat, qui libi insullat, qut
XXIII).> Ilemque illud, quod inculcando repetilur : te injuriis exasperat, qui libi pcccala lua improperat,
« Voevobis, Scribae et Pharisaei, quia similes eslis qtii te dictis, operibus , alque honoribus proeire fe-
scpulcris dealbatis quse a foris apparent hominibus R stinat. Nisi enim libi invideret, nequaquara se tibi ita»
speciosa, intus vero plena sunt ossibus mortuorum, praeferrel.
ct omni spurcilia (llutth. xxm). > Sic et vos a foris VERACHARITAS RESPONDET :
quiriem paietis hominibus jusli, inlus autem pleni CAP.VI.Nunquidqiiodliaecqiicnarras, odiohabenda
eslis hypocrisi el iniquitate. Necnnn elillud, quod sunt in homiiie, proplerea non cst amauila Dei imago.
(!e lalibus scriplum legilur : t Veniunt ad vos in ve- in hoinine? Sicul Cliristus, qui in cruce positns ini-
simenlis oviiitn, iiitrinseciis autem sunl Iupirapaces micos suos dilexit, anie crucis tormentum admonuit
(Matih. vu). > dicens : «Diligite inimicos vestros, benefacile his qui
INOBEDIENTIA DICIT: oierunt vos; et oraie pro persequentibus et caliim-
Quis tu, ut pejoribus obtemperes, deterioribus fa- nianlibiis vos, ut silis filii Palris vestri qui in ccclisest
mulatum exhibeas? Te magis, quam illos decuerat (Lucvi). > Sicet perSalomonemelApostoluindicitur:
imperare, qtii tibi non possunt ingeuio, vcl induslria <Si esurieriliiiimicus luus, ciba illuin; si silit, po-
coaequari ? Obteinperare igitnr magis Domiiii im- tum da illi (Rom. xn); > «hoc eiiim faciens, carbones
perio tt non tibi sit cuia de aliquo. ignis congeres super caputejiis (Proverb. xxv). > Ctii
SUBJECTIO BEATA RESPONDET : sententiaj idem Aposlolus ex proprio subjiingit , di-
CAP. IV. Si Domini oplemperandum est impcrio, C cens : « Noli vinci a malo, sed vince in bono ma-
Iiumano subdi necesse est magisterio. Ipse enim di- lum (Rom. xn). > Quo conlra de his qui fratres
cit : « Qui vos audil me audit, et qui vos spernit odisse noscunlur, per Joannem dicitur : < Qui odit
me spernit (Luc. xvin); > Ita, inquis, oporiet : sed fratrem sumn homiciria esl. Et scitis qnod omnis.
si talis qui imperat essel, per quem Deus impcrat. homieida non habel in semetipso vitam ajternam
Sed Apostolus contra: i Non esl,. inqtiit, jiolestas nisi manenlein (/ Joan. m). > Et rursuin : < Qui odil
n Deo. Quaj atiiem sunt, a Deosunl ordinata. Itaque fraircin suum in tenebris ambulat, el in tenebris
qui resislil poteslati, Dei ordinalioni resislit. (Rom. esl usque adhuc : et nescil quoeat, quia lenebrae
xm). > Quales esse enim debeant hi qui imperant, caecaverunt oculos ej*us(/ Joan. n). >
non est a subdilis disculiendum. Et quidem primis At, inquis, stilficit mihi quod amanles me diligo.
Ecclesiae pastoribus Dominus dicil : i Scilis, quod Dominus conlra ait : « Si entin diligilis cos qui vos
reges gentium dominantur eorum, et qui polesialem diligunt quam mercedem habebiiis? Nonne etPubli-
exercent inler eos, benefici vocantur. Vos auleni cani hoc faciunl? > (ilallh. v; Luc. vi.) Quid lu quo-
IIOIIsic (LHC.XXII).» Sed « qui vult major esse in que ad hoc objicere vales? Certe, «qui odil iratrem
vabis, erit omniuin servus (Marc. x).» Sic el« Filius siium, manel in morte, et qui ditigil, in Deo manet,
hominis non venit iniinstrari, sed ministrare (Matth. *> ' et Deus in eo (/ Joan. ni, IV).> Omnem ergo ama-
xx). » Sed tunc, quod non oinnes tales futuros esse riludinem fellis evome, el quoquo pacto valueris
jnaevidit, subjcctor omiiium personas in discipulis charilaiis dtilcedinem sume. Nil ciiim suavius illa,
assumens prajmonnit, dicens : i Super calhedram nilest bcatius. « Deus , inquit Joannes, charitas est
Mosi sederunt Scribaj et Pliarisaji. Quaevobis dicunt (I Joan. iv). > Elcgregiusprajdicalor :« Charitas Dei
facite : quae autem faciunt, nolile facere : imponunl diffusa esi in cordibus noslris, per Spiritum sau-
enim In humeros hominum onera gravia et impor- ctiim qui dalus est nobis (Rom. v). > Unde nec im-
tabilia : digito autem su6!'nolunt ea movere. merito charilas fralerna delictorum facinora tegere
!; dicilur, sicut scriplum est: < Universa delicta ope-
(Matth. xxni). >
INVIDIA DICIT: rit cbaritas (/ Petr. iv). >
In quo illo, vel illo minor es ? Cur crgo aequalis DETRACTIO DICIT:
eis, vel superior non es ? Quauta vales, quae ipsi non Quis potest sustinere, quis silentio tegere, quanta
vident ? Non ergo libi aut superiorcs csse, aut eliam ille vel ille prava conimitlit, nisi qui forle eon-
&>qitalesesse dcbent. sentif
565 DE CONFLICTU VITIORUM ATQUE VIRTUTUM. 566
LIBERTAS JDST* CORRECTIOMS RESPONDET : A l ur, < Si non coir.patimur, nec conregnabimus? t
CAP. VII. Nec lacenda siint mala proximi, nec | Tim. n.) Quapropter retunriendi sunt irae sti-
consenlienda : sed charitate fraterna iu faciem pro- inuli, el ejus metuenda dainnalio. Si quidem < qui
ximus redarguendus est, non aulem ei occulte detra- irascitur fralri suo reus erit jtitlicio; qui aulem
hendum. Quod si objicilur : ideirco fralrein coram ilixerit fralri suo racha, reus erit consilio; qui
oculis increpare nolo, ne exasperatus correctione, ;sulem dixerit, falue, reus erit gehennaj ignis(iUa»/i.
non proficiat, sed magis ex correctione scandalum >').,»Ubi auiem remedium invenitur, patet ex eo
sumat, occurrit divina Seriptura, el versa vice magis ijuod subditur: < Si offers iminus tuum ad allare,
scandalum denunUat dicens : < Sedens adversus ijfibi recordatus fueris quia fraler tuus halet ali-
fratrem tuum delrahehas, el adversus liliiim matris ijuid adversuin te, relinque ibi munus tuum anle
tuae ponebas scandalum (Psal. XLIX).> Magis cnim iltare, et vade reconciliari prius fralri luo, et tunc
scandalum sumit qui sibi dctrahenlem intelligit, reniens offeres munus tuum (Malth. v). > Ac si
quaui qui corripientem sustinel. Et quia nonnun- ificeretur: Nec in corde taciiam precem elTundas,
qtiam errata delinquenlium ad lempus tegenda sunt, inisi prius offensum proximum satisfaciendo ad le-
ut apliori lempore corriganlur, propterea subjun- nitatis mansuetudinera perducas. Munus enim no-
fitur : «Haec fecisli et tacui. > Ne autem ex hoc B ;51rtini est oralionostrajallare vero nostrumest cor.
discreto silentio detractores sibi applauderent, qui Ille aulem qui hoc facere (quolies inler duos ira
dum semper occulte derogare malunt, nunquam in ftierit excitata) sluduerit, praemissam damnalio-
apertam increpalionem prosiliiinl, adhuc subinfer- :oem nequaquam incurrit. Sed suul multi qui pe-
lur : < Exislimasti inique quod ero tui similis. >Ac lenli sibi veniain, delicta non remitlunt. Contra
si direrelur :Iniquum est cogilare ut inde detraclor iijuos illa Domini seulentia venit, qua dicitur : < Si
similis appaream: unde ad lempus reliceus, locuni non remiserilis hominibus peccata eorum, nec Pater
aptaj correctionis exspecto. Unde et proiinus subdi- vester ccelestis remitlel vobis peccata veslra (Mattli.
lur : < Arguam le, el statuam conlra faciem luam ;» vi). »
veluli diceretur : Non in occullo, ut tua consue- Plura sunt, inquis, quae committil, et nie saepiut
tudo est, sed in aperlo , ut mea est consuetudo affendit. Ad baec non ego, sed Domimis respondet:
aplum tempus corripiendi exspectans peccatorem Nam cum Petrus ad eum diceret: < Quoties pec-
arguam, et ejus delieta contra faciem illitis sta- cabit iu me frater meus, dimittam illi usque se-
luam. At, iniquis, non odio, sed anio, quem ita pties? > Ille ad cum : < Non dico tibi, inquil, usque
in abscondilis dijudicans reprehcndo. El ego : Imo septies, sed usque septuagies septies (Matth, xvm). >
magis hinc odis, el aon diligis, unde dctrahis et non C Quam multi autem sunt qui suas injurias tarde
corripis. Quam sil autem deiesianda detractio pro- relaxant, Dei vero cilius indulgent: fitque nonntin-
ximi, plerisque in locis cloquia divina testantur, f]iiam ut occasione Domini injurias vindicandi,
unde est illud : < Deirahcnlem adversus proxiiuum suas v.indicant irati^ Quid quoque de illis dicendum
suum occulte, hunc persequebar (Psal. c)..> Et illud : i;st, qui furore caecilatis usque ad verba proruunt
< Qui detrahit fratri eradicabitur (Jacob. IV). > Nec imaledictionis, nisi hoc quod Aposlolus ail: < Neque
non et itlud apostoli Pauli: < Vidcte nedum invicem :maledici regnum Dei possidebunl? > (/ Cor. vi.)
mordelis, ab invicem consumamini (Galat. v). > <Quod Jacobus exaggerando deteslans ait: t
Linguam
IRADICIT: nulltis hominum potest domare : inquietum maluni,
Quaeerga le aguntur, ajquanimiler ferri non pos- plenuin veneno mdrlifero. In ipsa benedicimus Do.
siiul : haec patienler tolerare, peccatum est. Qtiaj minum et patrem, et in ipsa maledicimus homines.
elsi non eis cuni magna exasperatione resisiitur, qui ad similitudiiiem Dei facti sunt. Ex ipso ore
conlra te deinceps sine mensura cuniulantur. procedit benedictio et malediclio.Non oportet fra-
PATIENTIA RESPONDET t tres mei hajc ita fieri. Nunquid fons deeodem fora-
CAP.VIII. Si passio Redemploris ad mentera re- tiiine emanat dulcem et amaram aquam? > (Jac. III.)
ducitur, nihil lam durum, quod non a?quo animo » Hac de causa qlibi eliam dicilur : < Mors et vita in
toleretur. < Clirislus enim, ut ait Pelrus, passus est manibus linguae {Prov. xvim). >
pro nobis, relinquens nobis exeniplum, ut seqna- PROTERVIA DICIT:
mnr vesligia ejus (/ Petr. n). > Ipse enira dixit : Nunquid stultis, nunquid insensatis, ac brutis
« Si palremfamilias Beelzebub vocaverunt, qiianlo animalibus lenia verba, et non inagis aspcrrima (ut
magis doraeslicos ejus ? > (Malth. x.) Et alio in lalibus decet dum delinquuni) objicienda sunt?
loco: « Si me persecuti sun.t, et vos persequentur MANSUETIjDO RESPONDBT .'
(Joan. xv). > CAP.IX. Non tua in. his persuasio, sed Apostoli
Sed quanta sunl in comparatione passionum il- sequenda esl praeceptio, qui de hac sentenlia di-
lius, quaj palimur? Ille eniin opprobria, irrisiones, leetum diseipiilum admonet, dicens : < Seniorem
eonttiuieliits, alapas, spula, flagella, spineam cora- non increpaveris, sed obsecra ut patrem, j'uvenes ut
naiii, crucemque suslinuil : et nos miseri ad no- fratres, anus ut malres, juvenculas ut sorores, in
stram confusionem uno sermone fatigamur, uno omnicaslitate(/ Tim.iet v). >Et rursum : <Servum,
verbo dcjicimur. Et quid agimus dc eo, quod dici- inquit, doiniuo non oporlet litigare, sed mansuetum
 5f.7 S. LEOMS IX PAPJE OPUSCULA. 5C8
esse ad omnes : doctorem paticntem, cum modestia ^ temporum proponis spatia? Nunquid scis si crastina
corripienteiii eos qui resislunt. > Rursmuqiie : < Ar- dic vivas? Imo etiam si vel unam horam in hac
gue, obsecra, incrcpa, in onmi palicnlia et doctrina vita facias? An forte mente excidit, quod Salvator
(// 7'ini. iv). > Qnod videlicet malum prolerviac, in Evangelio dicil : « Vigilale, quia nescilis diein,
delerius adhuc subdilis qttam praelalis nocet. Sie- neque horam (ilatlh. xxv). > Quapropler disculc
pius enim conligit ul leniler ac cum charilatis dul- corporis inertiain, sempcrque memenlo, quia re-
ccdinc prolatam correctionem spcrnanl, et conlra gnum ccelorum non tepidi, neque molles, non dc-
humililaiis verba, despeclionis emillant jacula. sides, scd violenli, vimquc facienles dirijiiunl
Unde scriplum est: « Qui arguit tleiisorem.ipse sibi (Malth. 11).
facit iiijiiiiani. > Quo conlra de illo qui per increpn- DISSOLUTA VAGATIO DICIT:
lionem proficil, dicilur : « Argue sapicnlem ci ama- Si Deum esse credis ubique, cur unum singula-
bit le (/Ji'ot'. ix). » riler locum, quo lanta perpetrnnlnr cuslodis, et non
TUMOR DICIT: polius ad alia iransis.
Testem habes Deum in ccelis, non tibi sit cur.u STABILITAS FIRMARESPONDET :
qtiid de te suspicentur homincs in terris. CAP.XIII. Si iia esl ul asseris, quoe ubique Deuni
IIUMILIS SATISFACTIORESPONDET : |J cssc fateris, ergo nec isle locus dcsereiuius esl,
' CAP. X. Non cst danda
detrahendi occasio, non quem fugere ajipelis, quia et in ipso Deus esl. At
susurrandi suspicio, sed si adsunt qtiaj corrigan- inquis : Meliorem inqtiiro, meliorem invenio. Sed
tur, iiianifeslanda, aut cerle si desunl, humili pro- ego resppndeo : Nunquid meliorem, aui etiam taleni
lcslalioneneganria: quia et Aposlolusmonel,« nullam invenis, qualem diabolum, et lioiniucm |icrdidisse
occasionem tlare diabolo maledicti gratia (/ Cor. cognoscis? « Memor eslo iiaque quia jnimus angelus
MII). > Quod etiam in illis detestalus est, qui Chri- dc coelocorruit (/sn.xiv); » < elprimus homo de pn-
slianam fidem censeiu.es, in idolis ad comedemlum radiso expulsus esl(G'c;i. 111);»cl ad ajrtintnam hujus
iecuiiibebaiil, et quanquam ipsum idolum pro nihilo saeculi perve.nit. Altende, quia Lot cxerciiio malo-
tliicenles, immolata quasi innoxios cibos sumerent; ruii) probalus inter Sodomitas sanctus fuit ; < iu
infirmas taincn fralrum conscienlias per hoc facluni moKte autem securilale lorpens, debriatus, cum
ad nefantlos idolorum ritus, Irahebant. filiabus peccavil (Gen. xix). >
TRISTITIADICIT: Quod videlicet vagationis studium adliuc alleram
Quid habes undc gaudeas, cum lanta mala dc speciem reddit, dum quosdam el in 11110 loco persc-
proximis porlas? Perpende quo moerore omnes in- verantes a spirilalibus rctraliens, vcl terrenis ne-
tuendi sint, qui in tanto contra te ainaritiidinis fellc *J gotiis implicare, vel rebus ulilissimis sntngit o;cu-
versanlur. pnre, contra Aposloli dicta agens, qiti ail : < N<;in;>
* . SPIRITALE GAUDIUM RESPONDET : miliians Deo, iuiplit-at se negotiis saeciifaribus, ut
CAP.XI. Getniiiam esse trisliliam novi, imo duns ei placeat, cui se probavit (// Tiin. 11).>Et rtirsum :
csse trislitias novi : unam scilicet quae salutewi, < Sine inlermissione orate, in oninibus gralias agite
alleram vero quae perniciem operalur : unam qure (/ Thess. v). 1
ad peeniteiiliani Irahil, alleram quae ad desperalio- DESIERATIO DICIT:
nem perducit. Tu quidem unam ex illis cogno- Quae el quanta co.i.uiisisii, quae gravia crimina,
sccris, sed omnin.o quae morlem operaris. Non cst 'qu:e innumerosa delicta, cl peue in melius necdum
igitur in his conlrislaudum quae suades, scd contra vitam mittasii, necdiim convcrsaiioneui ulililer cor-
inagis gaudendum iii iis quae necdum intelligis, ]
rexisli? Ecce cnini, ul cernis, mala semper consue-
quia cl dalor gaudii perennis dixit : < Cum perse- ludine ' obligalus leneris. Conaris exsurgcie, sed pec-
cuti vos fueriiu homines, et dixerint omue maluni calornm < oneribus praegravalus, relaberis. Qnid eigo
adversum vos, mentienles, propter nomen meiim, '< agcndttm esl quando de pr.eleritis ceria daninatio
gaudele el exsultale in illa die, ccce enim merces iniminel, i de praesenlibus nulla emendatio snccurrii,
vcslra est in ccelo (Matth. v). > Memenlo qtiacnosiraj " nisi ul non amiltantur reruni tcnipoialiiim volu-
rcligionis apostoli, < ibant gaiideiitcs a conspeclu plales, dum consequi nequeunl ftituri s;ecuh oblecta-
concilii, quoniam digni liablli sunt pro nomine Jcsu lioncs?
coiiiumeliam pati. > Nullus ergo mceroris loeus esse SPEIFIDUCIA RESPONDET :
debet, ubi tanta laetitia succedit. CAP. XIV. Si de criminibus et delictis agitur,
TORPOR VELIGNAVIA DICIT: I
ecce David adulterio simul et homicidio reus, de
Si lectioni conlinuatn sludio insislis, oculorum, infeini
i faucibus Domini misericordia describiiur li-
c.iliginem iucurris. Si lndesinenler lacrymas fundis, bcratus. Ecce Manasses omnium peccatorum nefan-
ijisos etiam ocnlos amitlis. Si protclatis vigiliis psal- < dissimus, impurissimus ac sordidissimus, illccebro-
11:0111111censiiin persolvis, insaniara capitis aequiiis. 1
sissimus quoque, et sceleratissimus per pceiiilentium
Si qiiotidiano labure tc eonficis, nd opus spirilale de 1 morle ad vitam rediil. Ecce Maria Maglalena,
quatido te surgis? i
innumeris fornicationis sordibus inquiiiaia, ai fon-
VIRTI.ITIS EXERCITIIJMRESP0NDET : I
tem pialatis anxia currens, Dominique vestigia la-
CAri XII. Quid liLi ad haec pcrfcrcnda lain longa 1crymis rignns, capillis dclcrgcns, deosculansquc, ct
509 DE CONFLICTU VITIORUoi ATQUE VIRTUTUM. 57«
lambens, unguentoque perungens ablui mcruit. A pidilaiis industria, quanto magis pcnculosior esl
Ecce Pelrus negationis sua? vinculis aslrictus, ama- illisqui habitu et conversatione jam saceulares esse
lissimis lacryrais infidelilalis nodos resolvit. Eece dcsierunt, qui lolum quod vivnnl, Domino esse do-
seditioni et effusioni fralrum saiigtiinis latro ob- voverunt? Ad quos specialiler Redemptons (rans-
nox-ius, unius horae momento, unaque confcssionis eiinl vcrba, quibus destrui possit morbus avaritiae :
voce, de cruce atl paradisum transiil. Ecce Saulus i Noliie, inquit, solliciti esse quid maiiilucetis, aut
Ecclesiam persequens, multos pro nomine Christi quid bibalis, aul quo operiamini. H;ee enim onmia
perimens et, ut ita dixerim, mariyriim cruore loluni genles iiiqiiiiiini. Qtiajrile aulem primtim regnum
sd inliciens, Apostolus faclus, in vas clectionis est Dei et justitiam ejus, et haecomnia adjicienlur vobis
mutatus. (Matth. vi). > 0 quam beala, o quam secura, qnam
Ubi ergo lot tantaque procedunt exempla, non ampleclenda senlenlia. Nullus enim in hncvita ita se-
dent Ioctini desperationi mala colloquia, cmn eliam curusesl, ut illequi nihil praclcrCiiristiim appetit pos-
scriplum sit: i In qttociinqtie peccalor conversiis sidere. Cuncta nnmqtte, quajstml necessaria, sub hac
ingemnerii, salvus crit (Ezech. xviu). » El rtirsum : sponsione probalur habere, sicnl Pauliis ditissimus,
i Nolo mortem impii, dicit Dominus (Ezech. pauper dicebal : « Tanqunm nihil habentes, et
xxxm). » II1omnia possidenles (// Cor. vt). > Omnia uliqtie non
De conversalione vero in melius nequaqiiam mu- stiperflna, setl lanlum necessaria, ipso confirmanle
lala, quid aliud respondeam, nisi ut, quod heri ac tlicente : < Habentes victum el veslitum, his con-
quisque non egit, agat hodie dum adhuc vivere lenli sumus (/ 7'im. vi). » Sed forte dicis : Ideo a
licel? Nec differat de die in diem, semperque pro snnclis religiosisque viris plnra habenda sunt, ut
viribus desupcr acceplis, pravac consuctudiiii re- meliiis ab ipsis quam a poptilaribus erogenlur
sistens, dical mnne el vespere : < Ecce iiunc crepi, Chrisli pauperibus. Et ego consentio, sed pr.elalis,
bajc esl immutatio dexlerae Excelsi (Psai. LXXVI). > non auletn subjeclis, quos maxiinc illud mulieris
CCPIDITAS DICIT: Lolh cxemplum deterrel, quae, dum post lergiim a
Certe sine culpa est, quod qunedam habenda Sodomis exiens respexit, in slaluain salis conversa
concupiscis, quia non multiplicari appetis, sed sjiiriluin elflavit (Gen. xix). Unde et Chiislus tale
agere pertimescis, et quod male alius relinet, ipse quiri proecavendum dcnuntiat, dicens : « Neino niil-
melius expendis. lens niaiiiini suam ad aralrum, el respiciens relro,
WUNDI CONTEMPTUS RESPONDET '. apius est regno Dei (Luc. ix). > Hinc Petrus ail :
CAP.XV. Ista nec apud soeculares homines sine « Mclius eral illis non cognoscere viam justitiae
periculo vel offensione procurantur, quia quanlo C qiiam posl cognitionem retrersuni converli ab eo,
quisque amplius habere cceperil, lanto amplius ha- quori traditum est ilhs sanclo mandato (/ Pel. n). >
bere concupiscit : litque ut modum in coneu- Continget eiiim eis illuri veri Provcroii : < Canis re-
piscendo non habeal, dum innumcris hiijus saeculi versus esl ad suiiin vomitum, et sus lota in voluta-
curis deservire festinat. Ut enim Seriplura dicit: bro hiti (Prov. xvi). > Qui niniiiiiin avaritiiE mor-
< Avarus pecuniis non impletur (Eccle. v).> Quac bus iiuiii]iiaui meliiis compescitur, nisi ctim dies
iiimirum qiiam sit detestaiidn, Paulus indical, di- mortis sine oblivione meditalur, cum qualis post
CCTIS : t El avaritia , quae est idolorum servitus inodicum in scpulcrofiiluriissit homo, consideratur.
(Eptes. v).> Quse quotl fit noxia , idem exponcns Hoc certc fix.um manebat in illius memoria qui
ait: < iJui volunl diviles fieri incidunl in tenlalio- dicebal: « Ilomo pulredo, et filius hominis vermis
iicin.etui laqtteum diaboli, et desideria multa el (Job xxm). > Hoc ab illo non recesserat, qui dicebat:
pociva , qu« mergunt homines in inleriiurn et < ln omuibiis operibus luis memorare novissima
jierditionem (27/«..vi).> Quae quam sil detestanda, lua ct in a:ternuin non peccabis (Eccli. vn).> Quid
qiiidani sapiens desunlial, cum dicit: « Avaro ni- tunc, rogo, quid lunc divitiae conservaiae prode-
bil est scelestius (Rc.cle. x). > Quam sit hacc riint? Audi quid : < Nudus egressus sum de ventre
1
itertun noxia, Jacohu& aperit, dicens : « Agite " nialris meae , nudus reverlar illuc (Job. i). > Audi
nunc, diviles , plorate , uiulanles in miseriis quae quid : <Nihil inltilimus in hunc munrium : sed nec
advenient vobis. Divitiae vestrae pulrefaciae sunt. auferre quid possuinus (/ Tim. vi).»
Veslimenla vestra a lineis coinesla stint. Auriim et OBDURAT10 DlCIT:
argenlum vestrum acruginavit, et aerugo eortim in Si ca, quae possides, egciilibus tribuis, unde sub-
testimoniura erit vobis, et mandncavit carnes jectos absque pecunia nutris?
vcstras sicnt ignis (Jac. v). > Sed nec Redemplor MISERICORDIA RESPO.NDET :
nosier praelerire vol-iit ciipiditatis malum, quam CAP. XVI. Si aposloli modum in hac jiarte te-
iioxium esset. Ait enim : « Difficile, qui pecunias nucris, utraque perficere valebis. Hinc enim idein
habent, rcgnum cojlorum iutrabunt (LHC. XVIII).> ipse ad Corinthios ait (// Cor. vni) : < Si volunlas
Et rursum : « Facilius est camelum per foramen prompta esl, ex hoc quod habet, nccepia esl, non
acus transire, quam divitem intrare in regnum coe- secundum quod non habet. Non eniin ut aliis sit
loiiim (I-bidem). > remissio, nobis aulem tribulatio; sed ex ajqualitate
Si igiiur sa:cularibtis viris ita est pcriculosa cu- in pracsenti tcnijioic veslra abundanlin illorum iuo-
 «S7I S. LEOMS IX PAP.E OPUSCULA. 572
piam suppleat, ut et itloriim abundanlia veslrae A. lificioso ingenio, sicutfallacia.sedsimjilici negatiouis
inopiae fil supplcmenlum, ul lial aequalilas sicul vcrbo oportel dccipere quemquam.
scriptum est: < <Jui niulluin habuil, non abundavit, VERITAS ADUTRAQUE RESPONDET :
etquimodicum, noiimiiioravii(/£xo<f.xvi). illincqui- CAP.XVIII. Nunquam Deus falli potest. Sed le
dam justus prolem dilcctam admonel, dicens : < Si potitis, quam Deum faltis, quia quolibet modo men-
lnitltuni tibi fuerit, abundantcr tribue; sin aulem liatur, i os quod menlitur, occidit aniniam (Sap. i); i
exiguum, cl hoc ipsum impertire (Tob. IV). > Hinc < et oribus mendacibus pars illorum erit in stagno
quoque incarnata Verilas dicit: < Verum quod su- ignis ardenlis sulphure (Apoc. xxi). >
perest, date eleemosynam, et ecce. omnia munda VENTRIS INGLUVIES DICIT:
suul vobis (Luc. xi). > Audi quoque quod scriplum Ad esum Dcus oiniiia munda condidil: et qui satu-
est: < Jiidicium sine misericordia fiet ei qui non rari cibo respuil, quid aliud, quara muneri concessa
feceritiniscricordiam (Jac. n). > Quo contra prophela conlradicit.
admonel dicens : <Frange esurienli panem luuin, el CIBORUM PARCIHONIA RESPONDET :
egenos vagosque induc in domum luam. Cum vi- CAP.XIX. Unum horiim quae dicis verum est. Ne
deris nudum, operi cum , el carnem tuam ne de- enim homo fame moreretur, omnia Deus ad esuin
spexeris (lsa. LVIII).IMeinenlo quid purpurato diviti B munda creavit. Sed ne comedendi mensuram exce-
conligerit, qui non ideo daninatus est quod aliena deret, abslinenliam imperavit. Atque inter caetera
tulerit, sed quod egenli pauperi sua non tribuerit, et sua mala, saluritate maxune pauis periit Sodoma ,
in inferno posilus, id pelenda minime pervenit, qui Dominoatlestante, qui de Jerusalem per prophetam
liic parva negavil (Luc. xvi). Quid etiain ad sini- loquitur, dicens : < Haecfuit iniquilas sororis tua: So-
stram positis judex cucli dieturtis sit, attende : < Ite domae saturilas panis. > Quapropter sicul ajger ad.
in ignem aelernuni, qui paralus esl diabolo et an- medicinam, sic ad sumendas dapes debet quisque
gelis ejus. Esurivi enim, et non dedisiis mihi man- accedere, nequaquam scilicel voluptatera in illis ap-
dticare, > et caetera, quae ibi (ilalth. xvin) terribi- pelens, sed necessitati succurrens. Hinc incarnata
liier enumerantur. VeritasperEvangelium ait: <Atlendile, nc gravenlur
Furiura et fraus, quanquam gradus habeant loeu- corda vestra in crapula et ebrietate (Luc. xxi). > Quo
tionis, unum esl lamen quod dicunl. contrade insatiabili Judaeoruinvoracilale Apostotus
FURTUM DICIT: dicil: < Mulii ambulant, quos saepedicebam vobis ;
Si aliena non lollis, ex proprio vel dives vel suffi- nunc aulem et flens dico inimicos crucis Christi,
ciens esse non vales. «itorum Deus venter est, el gloria in pudendis eorum
FRAUSDICIT: ^ qtii terrena sapiunl (Phitip. m). > El rursuin : < Esca-
Si cuncta quae libi praelatus servanda comnusit, ventri, el venter escis. Deus'autem et hunc et hanc
illibata consignas, et ne in modicum quid reservaia- destruel (/ Cor. vi). >Ille autem hoc vilitim superat
tlum existimas, unde vel propriis utililatibus con- plenc, qui in suinendis dapibus non soltim parcimc-
sulis, vel amicis el commililonibus places ? niam tenet, ut scilicet refeclionein semper esurieus
INNOCENTIA ADUTRAQUE RESPONDET : imperet, verum eliam, accuratiores simul et sua-
CAP.XVII. Melius est pauperem et iiisiillicientem viorcs epulas, excepta corporis iiilirmitate et hospi-
esse, nullique ex dalo placere, quara aliquem laedere lum susceplione, coiilemiiil.
furto vel fraude. Qui enim aliena qtiolibcl modo ia- INEPTAL.ETITIADICIT:
jusle praeripit, ipse sibi regni coeleslis aditum clau- Ulqtiid animi gaudiuiii intus abscondis? Egredere
dit. Unde et prae.dicaloregregius quondain redarguit in pulilictiin laetus : Dic foris aliquid, unde vel tu,
dicens: « Oinnino dclicliim cst in vobis, quodju- vel proximi lui rideanl. Fac eos laetoslua Iautijia.
dicia habetis inter vos. Qnare non magis injuriam MODERATUS M0EROR RESPONDET :
accipitis? Quare non magis fraudem patimini ? Sed CAP. XX. Unde libi inest lanta laetilia? Nunquid
injiiriam facilis, et fraudalis (/ Cor. vi); > et hoc fra- " jam diabolum vicisli? Ntmquid jam infetni pcenas
tribus : « An nescitis quia iniqui regnum Dei non evasisti? Nunquid jam de exilio ad palriain venisli?
possidebiml? » (Ibid.) Atque inter caelcra siibjunxil: Nunquid jain de tua eleclione securilatem accepisli?
« Neque fures, neque rapaces, regnum Dei posside- An forte iu oblivionem venit quod Dominus dicit:
bunl (lbid.). > < Muntlus gaudebil, vos auieni contrislabiraini: sed
Fallacia atque mendacium, et ipsa lintim riicunl. tristilia vestra vertelur ingaudiiiin?» (Joan. xvi.)An
Fallacia fit ingenio, mendacium vero simplici verbo. forte a memoria excesssit quod idein alibi tlicit:
FALLACIA IGITURDICIT: < Vae vobis qui niinc ridetis, quia plorabitis et flebi-
Ut ex multis unum proferamus, cum in non danrio, lis? > (Luc. vi.) Quodque per Saloinonem dicilur:
aliquem illudere qnajris. Quid in pclendo moras < Risus dolore miscebitur, el extrema gaudii Iticius
iunectis? Non habeo quod tribuere possim. Cclat ioccupat (Prov. xiv). > Ete contra, pcr Evangeliiim
<
uli(|iie in corde quae habel, vei-quod sibi conservet, dicilur : Reati qui Iiigenl, quoniam ipsi consola-
vel quod alii, si voluntas inest, tribuat. i
buniur (Matlh.\). > Rursumque per Salomonem
MENDACIUM SUBJUNGIT : idicitur: <Nescil homo utrum amore velodio dignus
Oiuuiuo quod postulas nou habco, scilicel uon ar- :sil; scd oiiiiiia in futurum rcservanlur incerta
573 DE CONFLICTU VliiORUM ATQUE ViRTUTUM. 574

( Eccli. ix). > Coniprime ergo inanem laelitiam, quia A qtiam parva esl concubitus hora, qua perditur viia
iiecdum evasisti poenalem ajrunmam. Nonne apud fiilura ! Quod, rogo, eniolumcntum afferl corpori,
homines insanus judicatur qui carceralibus tenebris quodve tribuit Iiitiiiin , qux tam cito animam
reclusus gaudere conalur? ducil ad Tartarum?
MULTILOQUIUM DICITI SPIRITALIS FORNICATIO DICIT:
Non ille reus teuebitur, qui plura quidem, sed Nimquid damnandum aliquid agitis, qui in corde
bona loquilur : sed ille, qui sallem rara, sed mala libidini consentil, el ad opus concupiscenliae libidi-
diccre probatur. nis non perlransit?
CUl DISCRETA TACITURNITAS RESPONDET '. MCNDITIA CORDIS RESPONDET :
CAP.XXI. Veruni est quod dicis. Sed dum multa CAP. XXIV. Onmino delinquit, qui caslimoniain
bona proferri videntur, saepe conliiigil ul a bonis aniniae non custodil. Unde auclor munditiae in Evan-
locutio inchoans ad aliquod pravum derivetur, hoc gelio dicit: < Qui viderit mulierem ad eoncupiscen-
ipsum sancta Scriptura pronuntianle : i Quia in dam eam, jam meechaius est eam in corde suo>
multiloquio peccatum non deerit (Prov. x). >Quasi ( Matth. v ). > Qiio conlra per bealum Job dicilur :
forle inter innumera verba declinentur criminosa; « Pepigi foedus cum oculis meis, ut ne oogitarcm
scd nunquid deelinari possunt inulilia alque oliosa, R quidem de virgine (Job xxxi). > Quam enim partem
de quibus ratioin futuruin erit reddenda(i/n»/i. xn). haberet in me Deus desuper, et haeredilalcm omni-
Tenendus ergo esl modus in loquendo, el ab ipsis polens de excelsis? Nisi eiiini auctori nostro cogita-
noiiiiiiiiquaiii utilibus verbis parceiiduin, sicul tio pravi consensus displiceret, neqiiaquam per
bealus Psalmista iegilur fccisse. Dicit : < HtimSia- Isaiam diceretur : « Auferte malum cogitationum
lus suin, et silui a bonis (Psal. xxxvm). > veslrartim ab oculis meis. > El in Evangelio Phari-
IMMUNDITIA DICIT: stcis: < Quid cogitatis mala in cordibus veslris ?
Non est grande facinus, sive coiiculiilu maris et (Malth. IX.) > Sed nec apostolus Paulus- diceret :
fciiiinae, vel propriis vel alterius imjuinari mani- < Cogitalionum inter se invicem accusantium, aul
hus. etiam defendentium, in die qua judicabit Dominus
1NTEGRITASCARNIS RESPONDET '. occulla hominum, scciinduni Evangelium nicum
CAP. XXII. Non sic ail Aposielus. Quid ergo ait? (Itom. n). >
< Neque immundi (inqtiil) regnum Dei possidebunt AMORPR^SENTISS/ECULIDICIT:
(/ Cor. vi). > Quid pulchrius, quid honeslius ; quid venuslius ,
LUXURIA DICIT: quidve potest esse deleclabilius, quam quod in proe-
Cur te in vOluptale lua modo non dilalas, cum C senti vila quotidie cernimus? 0 quam n.irabifs
quid le sequatur, ignoras? Acceplum tempus in de- cceli camera, in aere jucundo , in lumine solis, in
sideiiis perdere noii debes, quia qtiam cilo pertrans- augmenlo lunoe atqtie defeclu, in varietate stellarum
eat, nescis. Si enini misceri Deus hominem in volup- et cursu. Quam obleclabilis terra, iu neiuorum flo-
taie c /itus nollet, in ipso humani gencris exordio ribus,in fructuum suaviialibus, in pratorum rivu-
masculum et leminain non fecissct (Gen. u). lorumque amceniiatibus.in segelum culmis luxurian-
CASTITAS ILLIBATA RESPONDET : tibus, in vinearum foliis et bolrionibus [botris] plenis
CAP. XXIII. Nolo ignorare le quid post hanc vi- palmitibus, in silvarum umbris et palmis virenti-
taei recipias. Si eniin caste ct pie vixeris, sine fine bus, in equorum el canum ciirsibiis, in Cervorura et
gaudebis, Si vero inipie elluxuriose, ajternis incen- caprarum saltibus , in accipilrum volalibus, in
diis subjacebis. Inde aulem magis castius vivere de- pavouum , coliinibaruiu , turturumqrje pennis et
bes, unde quam cilo acceplum pertranseat tempus, collis, in domorum pictis niuris ct laquearibus , in
ignoraro le dicis. Quod aulem in exordio generis organorum, omniumque musicorum (resonis) tinnu-
humaiii ad hoc niasculum ct feminam Deum creasse lis cantibus , in mulierura venuslis aspeclibus,
jirofueris, uimutuisse ainplexibusmisceredeberent, earumque superciliis et crinibus, oculis et genis,
oinnino verum fbrle dicis ; sed nubendi licentia qui- E gutture et labiis, naso, manibus , atque exirinseeiis
hu-dam tribiiitur, hoc est, qui virginitatem et casli- adhibitis anro, et gemmis dislinclis monilibus : et
moniain vidualem nequaquam professi sunl. Qui- si qtia siint alia, quae morio non recolit sensus.
busdam auteni non tribuitur, id est, qui virgines AMOR PATRI.ECOELESTIS RESPONDET :
vel conlincnles esse decreverunt. Fornicalio vero CAP. XXV. Si le ita dclectanl quaj stib ccelo suiit;
nulli impune concedilur. Non attendis, aul contem- si carccr ila pnlcher est, civilas et domus qualis
neiidum putas quod Apostolus lubricis dicil : « Fu- est? Si talia suut, quie cohint peregrini, i]iialia sunl
giie fornicalioiiem, fralres. Quodcunque enim pec- ea quae possident filii? Si mortales et miseri in hac
c.iluin fecerit homo, ewra corpus est. Qtti autera vita taliter sunt remunerali, imnioiiales ct beati,
liiiiiicalur, in corpus suum peccal (/ Cor. vi). > qualiter sunl in illa vita riilati? Quapropier recc-
Quod si hoc parvipendendtim exislimas, audi quod dat amor praesenlis saeculi, in quo nullns ita nasci-
po»lea in scmpitcriium deplores et gemas : i Neque lur, ul iioit iiiorialur , ct succedai amor fulnii sa:-
adilteri, inquil, neque foniicarii,ncquemasciiloruiii culi, in quo sic omnes vivilicantur, ut deinceps non
toncubilores regniiin Dei jiossidebuht (Ibid.). J 0 moiiaiitur; ubi nulla moleslia inijuietai , r.ulta
57- S. LEONIS IX PAPyE OPUSCULA. 576
advcrsilas lurbat, imlla necessitas angustal, sed A inum lumeret, stimulum camis accepit (// Cor. xn).
perennis laetitia regnat. ISit ilaque horum quodlibet, aut certe si non fue-
Sed quaeris quid sil ibi, nisi tanla cl lalis beaii- 1rit, nunquid tamen extremum, si positurus sum , ve-
tudo persistat. Aliler dici non potcst, nisi quidquid irum non erit? Verum estomnino, verum est quod
boni est, ibi est, et quidquid mali esl, nunquam ibi <dico, non essc colluvionem illam cxtrinsccus animae
est. Quod, inquis, bonum esl? Quid me inlerrogas? i
noxiara , si ipsa servare sluducril inttis cordis niun-
A prwpheta et aposlolo diflinitum esl ? < Quod, inquit, <diliam.
oculus non vidit, necauris audivit, nec in cor ho- Inlerca sicul tu ipse indicare curasli, audio quos-
minis ascenderunt, quaj praeparavit Deus his qui < dnm apudiios dicere , non posse aliqucm in palria
tliligunt eum (Isai. LXIV, et I Cor. 11). > Ad hanc suaj * nativilatis perfectum csse, illutl in argttmen-
felicitalein mullis sacculi divitiis tonstipatus David tiiiii
l assumentes , quod Dominus dixit : « Nemo pro-
nnhelabat, cum dicebat : < Quid mihi rcslat in coelo, jdiela
| acceptus est in patria sua (LHC.iv). > Quos
el a te quid volui super lerram' (Psal. LXXII).> Mul- primum
] oporlet ratione veritalis refclli , et sic de-
lis regalium conviviorum dapibus abundans dice- mum 1 qualiter intelligenda sil prolata senteniia de-
bal : < Satiabor, dum maiiifestabilur gloria lua imonslrari.
(Psal. xvi); i et liirsum : « Shivit anima mea ad B Audiant igitur patienter qui haec dicunt, quia,
Doiniiiuin vivum. Quando veniam et apparebo ante dum i sensum sacrac Scripturac prudenter non consi-
faciem Dei (Psal. XLI); > rursumqtie :« Qtiia incola- (derant, pene omnes sanctos contemnunt; si enim
lus meus prolongatiis esl (Psat. cxix). > Hinc et Pau- i csl, ul asserttnt : ergo quotquot ex Romanis
ila
lus : « Cupio dissolvi et esse cum Chrislo (Philip. i). > conversi
i apud Romanos degunt; qdotquot ex Grajeis
Mullo aulem melius iapnd Graecos ; qtiolquol ex Ilalis apud Italos ; quot-
Uis ila decursis, quauquam mulla praetermrserim, iquot ex Gallis apud Gallos; quolquol ex Hiberis apud
lamen, ut mihi videtur, hostis nostri fornicanlis 1Hiberos; quotquot ex Germanis apud Germanos ;
castra inonstravi, quibus pie viventes in Chrisio iqiiotqnolex Aqnitanicis apud Aquitanicos; quolquot
Jcsu non dcsinil inipugnare : seJ nec his conten- ex i Rrilaiinicis apud Brilannicos; quotquot ex Anglis
lus ad alia converlitur argumenta, dum quibusdam apnd Anglicos religiose vivunl, imperfecti erunt.
in somnis saepius vera prajnuiiliat, ut eos quando- Ecce Paulus et Antonius ex Thebaeis apud Thebaeos
qtte ad falsitalem pertrahat, dum dormientes ante perfccli sunt. Ecce Hylarion ex Pala:slinis apud Pa-
horam, vel tempus exsuscitat, ut eos vigiliarum lajslinos perfectus esl. Ecce Macharius ex ^Egypiiis
icmpore somno pravissinio deprimat, cum psal- apud ^Egyptios perfectus est. Ecce Oxirinchus civi-
Icntes atque orantes sibilis, slridoribus , lalratibus C las cx propriis civitalibus tota perfecta esl. Ecce,
diversis, et incondilis vocibus, aclis etiam tapidibus ul ad vicinos nostros veniamus, Protasius el Gerva-
vel stercoribus perturbat, ut eos quoquo pacto a sins in propria hac Mediolanensi.civitate, propria-
spiriiali opere retrabens, inanes efficial. que domo manentes, ac per decem annos mona-
Tu auiein homo Dei , vigilanti studio attende ehorum vitam exercenles, ila perfecti fuernnt, ut
quae dico, el inihi adhuc magis stupenda narranti marlyres fierenl. An forte noslra sola provincia
(idem praebelo. Cujusdara relalione nuper cognovi exira hanc regulam erit excepta, ut non de propriis,
quod dico. Vir quidam religiosus alque in mona- sed tanlum de exteris habeat monachos?
stico habilu constiltitiis , nostro iiiinc lempore anli- Satagendum magis est ut, ubi quis fuerit, juxla
qui hoslis est inaudila lenlatior.s pulsalus, ila ut pcrfectorum regulam vivat, non |)arenlum, non pro-
idem malignus spiritus veslimenlorum ejtis particu- pinquorum, non affinium illecebris a via perleciionis
las exlra illtim eliam incompositas iinmiinda collu- declinet. Sic certe juxla Salvatoris sententiam (Luc.
vione crebritis fcedaret. Quae in lantuni erat hor- XIV), palri malrique, fratribus, sororibus, uxoribiis,
renda, fetida et noxia, ut rsars vestium quam leti- filiis, domibus, agris, et cunclis quae possidel, re-
gisscl, nulli deinceps esset ustii apta , quanquam nuntiare valebil. Hoc autem dico, non quo succes-
fuisset ablula. De quo cum inlerrogatus fuissera sores, qui de regno ad regnum, depublico ad eremum
cur omnipotens Deus talem versuto serpenti potes- transeunl, summa laude non ducam ; sed quo illos
latem in eum dederit, respondi ut cordis ejus im- etiam, qui magis affeclibus patriam fugiunt, quam
ii.uiiditiam foris ostenderet : quod nuiiquam in gressibus, felices atque perfectos ostendam. Obsecro
exleriori liabitu fecissel, nisi interiorem omnino itaque illos, qui hoc apud nos fleri posseMenegani,
corrupisset aut inlidclilate el blaspheraia, aut certe ut vigilanti studio considerent, cur non dixeril Do-
inani cl vana gloria. Sanies quippe intus in corde ininus : Nemo prophela perfectus est in jiatria sua
foras per vestimenta fluit. Quem quia longe posilus (Luc. iv), sed ibi qtiid aliud intelligendum est, nisi
ego quidem non vidi* sed tamen (ut arbitror) haec qttia acceptum dixit nequaquam receplum? Quodque
in illo vere praevidi. Quod si non est ita, nunquid de prophetis antiquis et seipso iiiteiligi vohiil, qui
tainen faclum pntatur sine causa? Esl praelerea apud incredulos Judajos non fuerunt accepti, sed
gcstum, ul in eo munditinm cordis fceditas illa ser- niagis spreli, Stephano ad eos dicente : Quem pro-
varei, nc hanc callidus hostis inanis.gloriaj macula phelarum non sunt persecuti patres vestri, qui pra>
fcedaret, sictiti Patilus, ne de magniludinc rcvclatio- nuuliabaiil de advcntu Justi, cujus vos nunc homi-
577 ORATIO AD ADELBERTUM. 578
ciriat:et proditores fuistis? Qnis autem non videal A ria seclalores suos perducunt ad coali palatia.
quanlaj temeritalis, quantaeque sil praesumplionis Eccc, fraler charissime, inter cacteras meas occu-
aliquem sibi prophetae nomen assumere? pationes hunc libi sermonem noclurnis horis , licet
Tu igiltir ciini chariiaiis affcctione tales redargue; inculia venuslale, diclavi alque conscripsi. Qtiem
el juxta regnlam Patrum vivere semper slude, ma- quia epislolarcm modum transire cognovi, libellum
xime aulem sancti confessoris Benedicli. Non de- polius De confliclu viliorum alque viiiutum nuncu-
clines ab ea quoqiie, nec illi addas quidpiam , nec pare inalui, in quo si aediflcalionis aliquid repercris,
minuas. Totum enim quod suflicit, habet, et nus- hunc legenrium el aliis tradere debes.
qiiam minus habel. Cnjtis vcrba alque impc-

SANGTI LEONIS IX

ROMANI PONTIFICIS

ORATIO AD ADELBERTUM COMITEM

De restitutiotie monaslerii Jlirsaugiensis.

(Anno 1049).
(Apud Baroniiim, Annal. tom. XI, pag. 184, ad ann. 1019.)

MONITUM.

Arguendus errursTrilhemius cum in Chronico Hirsaugiensis monasterii non lioc anno (1049), sed lequenli
ponit sancti Leonis advenlum in Germaniam, et celebratum ubco concilium Moguntinum. Qui etiam quiv tunc
de ejusdem monaslerii restitutione intercesserunl inler ipsum pontificem et ejus sororis fitium Adelbertum
comilem, sic describit.
Anno Dominici Nativiialis 1050 [1049] indictione B debat.Quadam die ponlifex recrealionis animi causa
terlia [secunda], sanctus Leo papa nonus ari com- comitem dextra coniplcxus, de cnstello non procul
ponendas res et slatum Ecclesiarum , pacemque ad vicini montis verticem exivit, ad quem inter lo-
Galliis reddendam, Roma egressus cum cardinalibus qtiendum :
multis venit in Germaniam. Erat eo lempore comes « Quam aplus, inquil, o fili, locus mihi viderelur
Adelbertus de Calwe monaslerii Hirsangiensis advo- « montibus circumseptus undique, quein et aqua-
catus, sed desolationis patronus, qui non solum < rum copia titilem, et solitudo reddit quietuin, in
resliluere conlempsit per proavos S. Aurelio impic < quo servorum Dei monasleriuni construi debeal,
ablata, verum se juslo omiiia possidere tittilo arbi- < qui Creatori nostro laudes continuas pcrsolventes
tratus, nihil minus quam tle reparatione monaslerii < pro salule multorum devotius exorarenl. >
cogilahal. Contigit igiltir anno praenotalo, qui fuit Cui comes : < Est, inquit, bealissime Paler, in
desolalionis monaslerii octavus et quadragesimus, < vicino ecclesia ab anlecessoribus meis in honorem
supra millesimum vero Domini, sicut diximus, < cujusdam sancti Aurelii, cujus et corpus in ea
quinquagesimus, quod idem Leo sanctissimus papa, < fcrlur sepullum, olim ad inonachorum habitacu-
comili praefato sanguine jiincliis , Roma egressus, < lum cum reliquis mansionibus necessariis con-
Italiaqne transmissa per lines Sueorum iler suum Q < structa, in qua ctim dudum monachi per anuos nou
versus Mogunliam dirigeret. Quod cum Adclbertus < paucos omnipotenli Deo rcligiose servivissent, pos-
comes praefatus rescisset, avunculum videlicel stitun < tremoque a regulari disciplina misere torpcntes,
sanctae Romanacet universalis Ecclesiaj ponlificcm < cum nullis admonilionibus majorum acquiescereni,
suas transiturum per lerras, obviam illi properans t a progenitoribus meis lanquam scandalum plebis
humillimis eum precibus devicit quatenus in hospi- < inde projecli sunt. >
lium nepolis inlrare non despiceret. Papa, tum de- His sacralissimus pontifex auditis ad locum per-
volione invilanlis, tum sanguinis ralione permolus, sonaliler acccssit, libros qui remanserunt velvit,
pctenli assensit, castellum comitis intravil, qui per- cupiens histoiiae cognoscere veritatem. Erat ihi
humaniler cxceptus, doctrinae salutaris verbum, ut clericus inter caelcros senex nomine Beiilioldus, qui
sui moris erat, seiuinans, mentes hoslium suorum olim in loco viderat monachos Deo famulantes. Is
ad amorem ccelcslis patriaj crigerc summopere slu- ponlifici rem onineni sicut gesta fuerat apcruil, et
 S"9 S. LEONIS IX PAP.E OPUSCULA. 589
quomodo avus comitis Adelbcrli cccnobium bonis A, « potenli Deo et sacrae monasticae religiom olim
spoliasset omnibns, expulsisquc monacliis paucos in < a progeniloribus tuis ritc dicatum, multis quoque
loctim clericos posuisset. t anuis a Petro Dci famulo inhabitalum , quem tui
<
Quibus cognitis sancttts prxsul ingemuit, sed cor- < majores avus geiiilorque, pessima et crudeli ava-
dis sui dolorem prurienler dissimulans, ubinam cor- < ritia ducli, abbalis possessionibus et bonis deso-
pus divi haberelur Aurelii ab eodcm clerico quaesi- «< lalum fecerunl : et quod omni scelere sceleralius
,vjt. Qui cum diceret se a majoribus suis audivisse « est, monachis expulsis, officinam sanctarum virtu-
sacras S. Aurelii reliquias tempore quo Norihmaiini < tuni, introductis dissoliitissimae vila: saccularibus
vaslaverunt Galliam per quemdam abbatem hujus «• clericis, in omniuin spehmcam vitiorum conimu-
loci sub lerram fuisse abscondilns, et usqtie etim «< larunt. Tu quoque , pravis majorum iiihaerens
tn diem incognitas omnibus permansisse, sanctus < vesligiis, siculi probalo sumiis cdocli leslimonio,
papa,accilis opcrariis, terram in tliversis cccle- < t non soliim ea quae illi sacrilegio polluli a servo-
siae locis fodere ccepit, e.t thesauruin abscondi- < « rum Dei coenobio injuslissime abstulerunt, sine
lum diligenter inquirere; sed posteaquam csso * Dei timore possides, sed luae salutis penilus im-
<
labore diu laborassent arlifices, et nihil peniius f memor, loliim quod illi pnrcendo reliquissent
<
reperissent, coeperunt omnes qui aderant de inve- " ' < intnclum, rnpuisli : Deumque et S. Aurelium,
nientlo corpore sancli desperarc. < imo cives snpernac pntriae universos irrilando
Tuiic sancto in orationibus pontifice proslrato, « tibi adversarios fecisli. Neque enim parvum
ipsoque cohorlaiiie artifices ne desperent, unus ex < ' peccntum ajslimandum est quod in Deiim el
hN, cajleris in aiie sua magis peritus, qui iiuper ex < « sanclos cjus conimiltilur, cum apud ipsos etiam
dmniiifo Vcnetorum cum filiis adveniens, inulla < « homines injusta rerum alieni juris usurpalio sce-
liuic loco suis laboribiis impcndit bona, industriose < lus gravissimum judicelur. Ecce tu una cum
perquircns singula loca, Innilcin ex repercnssione « progeniloribus tuis pactum violasli, primumque
inalleorum deprebendit terrain subtus esse cava- «< luorum corrupisli, imo annihilasti sanclum lesta-
tam : ad cujus consilium in eodem loco fodere nrii- « nientum, et quae iili omnipolenli Deo simplici ac
lices cceperunt : qui iniidein non sine magna difli- «< sancla devolione pro animarum remedio suarum
cultate humo remota , cameram subtcrraneam in- « oblulerunt, lu Deum el sanctos ejus, inipia cru-
veneriint pnlehre satis formatam, in qua sarcopha- «< delitale et crudeli avarilia succenstts, spoliare iion
gusapparuit extrinsecus admodum ornate disposi- < * timuisti, factus inimicus et adversarius non modo
tus. Qucm cum sanclissinius papa vidissel, '« Dei et sanctorum
niagno c', ejus, sed et tibimet ipsi genc-
repletus gaudio prajcepit ut omnes ad oralionem * rique luo hostis declaralns, et crudelis antisies,
<
genua flecterenl, et Deum pro confessoris sui de- «' ipsam propagincui ex tuo semine generandam
sitlerata inventionc collandarent. Oralione completa < ' gravissimo scelere innodasti, quae quandiii s:;cri-
saiicius Leo propius acccdens, jussit aperire se- t* lega haereditate eliam nesciens polluitur, aul in
pulerum : quo recluso, suavissimus odor exhalavit, ' paucis generationibtis deficiens exterminabitur,
<
qui oinnes qui aderanl mira suavilate sui reficcret. * aulin hac vita miserabilis evadet,3elernis postmor-
<
lnvenerunl ilaque sanetissimi confessoris Chrisli < * lem sujipliciis pro demeritis cruciauda. Tibi autein
Aurelii sacratissima ossa sericiis involuta pannis, «' quae spes ajternaj felicilatis conseqiiendaj poterit
pulchre in formam corporis debito collocata ordine, ' esse.o fili mi, cuni per lam manifeslum scelus el
<
et ad capul ejus tabulam ex plumbo ista coniinen- < ' sacrilegium Deum oinnipoteiilem cum omnibussan-
tem: ' ctissuis iiiimicum libi feceris, hoslemque et adver-
<
CORPUS S. AURELIIEPISCOPI ' sarium? periciilosnni. est tibi penilusque damna-
<
TEMPORE ARNULPHl REGISREPOSITUM ' bile, crede nobis, Deiini habere conlrarium, qui,
<
HERDERADO ABB.tTE < etsi patienter injurias videatur ferre suas in hoc
OCTAVO KALENDAS SEPTEMBRIS. ' tempore, vindex cum sil jiistusquc judex, seternis
<
<T)< ' hanc patientiam post mortem suppliciis, non du-
Cum sanclus papa htinc lilulum coram omnibus
legisset, ingemuit, dicens : « Vae illis qui loctim < bites, vindicabit.
tanti praesulis sanctificalnm merilis et praesentia de- < Nos vero, quibus cura saluiis tuaj luorumqiie
solnruiit, el clauso sarcophago, ne reliquiae sancli ' est, non modo ratione pastoralis culminis, qua ,
<
quovis modo sulilralierentur, cum suis ad castellum ' licet immerili, saluti omnium stmius deiuiores
<
eomiiisest reversus. • Postera die,cuin sanctus papa < ex oflicio, verum etiam ex sanguinis cognalione,
Leo leinpiis vidisset iiilcnlioni sui coinplendaj op- ' qua nobis sorore nalus intime conjuncius, te
<
poriiinuni, vocatis comite saepe dicto Adelberto et < tuosque perire non paliemur in ajternutn, quanlum
Wiltrnde itxorc ejus, devolissima femina, in prae- < in nobis est. Unde auctoritate omnipotentis Dei
sentia SHorum cardinalium, caeteris exclusis, dixil < et beatorum apostolorum ejus Pelri et Pauli,
ad nepotem : ' quorum gerimus vices in terris, te monemus et
<
« Hestcrno vidimus die, charc nepos, sacras con- < requirimus, alqne silb aeternaedamnationis inler-
• fessoris Chrisli rcliquias honore debilo spolialas, < minalione , perque districlum Dei judicium le
« ipsumque iocum prn amore cceleslis palriaj omni- < conlestamur ac sub analliemale dislricte pr;e-
581 NOTiTIA BRUNONIS. 582
« cipienles tibi mandamus, quatenus praedictum A t dignationem omnipolenlis Dei, sanctorumque
< loctini, clericis exptilsis, quos auclorilalc aposto- « Pelri et Pauli nposlolorum, et omnium elcctoruni
< lica omiii beneficio et residentia in eadem hac < Chrisli noveris incursum, teque sub analliematis
< hora deceruimus privatos, in pristinum stalum < vinculo auclorilate apostolica constriclum, divini
< reducere cures, monachosque et abbalem secun- < examinis judicio fore obnoxium, gravissimis ge-
< dtim regulam divi Patris Benedicti, quemarimorium < hennae tormenlis cum impiis sine fine pnnicn-
'
< a principio ibi fuisse memoraiilur, instituas, « tlum. ,>
< eisque omnia et singula per tuos progenitores, Hac ponlificis oralione compunctus, ad genua
< leque vel alios quoscunque ablata sine mora ejus comes procidit, seque peccasse graviter ctim
< reslituas, et si quid amplius ad haee perficienda lacrymis publice confc.ssus, omnia quae jubereuir
< requiritur necessarium, de lua substantia lide- faclurum pio viribus proinittit, veniam commis-
« liter et sine ulla contradictione pro aeternaj viiae soruni absolutionemque poslulans a pontifice au-
< amore legaliler impendas. Haec ibi quanlo citiu< divit :
< perlicienda nna cum conjuge lua nobis dilecla « Si perfeceris ea, quae proecipicntibus nobis te
« consummandaque aucloritale omnipolenlis Dei, < faclurum proiuiliis, veniam tibi non solum coni-
< in remissionem luorum peccatorum serio injungi- B i missoruin cum absolutione inipendemiis, sed
« mus. Quae si (quod absit) neglexeris, nostroruin- < eiiam pramiia felicitalis ;elern;e inultimoda in.
< que mandatoruin contemptor iiiventus fueris, in- < ccclo tibi reposita rcpromittimus. >

NOTITIA BRUNONIS
EPISCOPI TULLENSIS, POSTMODUMLEONIS IX PAP^,
Dt instauratione cmnobii S. Apri.

(Circa annuirj 1030.)

(Apud Mabill. De re diptomalica, lib. vi, pag. 602, cx autographo.)

In nomine sanctae et individuae Trinitatis , Pa- £ pinare. Liide conligit ut plures corum quajrentes
Iris, cl Filii, et Spirilus sancti, ego Bruno, gratia societatem adipiscerentur, plerique veroeliain mo-
Dei Leuchorum praesul, clero et populo prajsenti, nachi ellicerentur : sicque crescente lidelium devo-
atque universis hujus ecclesioe filiis, tam viventibus tione ccepil saepefalus sublevari locus rionanlium
qiiam et successuris. largiiale. Nam quisquis in societatem fralrum sese
Scilur a pluribus qualiler tempore iloinni Beiioldi, oflerebat, largiebaltir sponlaneus transitoria, ut par-
lmjiis sedis pontificis , per dommim abbatem Wil- ticipalione Deo servieiitium mereretur permansura.
lelmum, locum Sancli Apri omni religione desiitu- Quapropter ie expensis eorum aggressi sunt facere
lum Deus visitaverat, qiiem vix eviclum precibus memoriale ajlernum, ut talium eleemosyna in
idein pr.csul Berloldus adduxil a Burgundiaj parii- conspectu fidelium prsesentium ct futuroruni con-
hus, eique ibidem regularitcr praefecit fratribus. spicua, el in hoc saeculosil in benediclionis niemo-
Sed quia vila monastica , dum nescilur, videtur riale anle Deum in remuneralione perpetua. Itaque
quasi contraria : cum vice mulata , viderent el au- Sancti Apri antiqtiuin monasterium vetustate laps-
direnl de ordine monachoruin inusilata , ct inter- abundum , semel et bis olim igne concrematum ,
dicerelur quibusque curiosis fratrum familiarilas, ab ipsis fundamentis renovandum conslituerunt
quae passim prius cunctis communis el facilis exsti- D1erigere in domicilium. Et ut sciatur quibus bene-
terat; his et aliis occasionibus ccepil oriii querimo- factoribus construitur, eorum vocabula pariter et
nia contra locum , et cuin diflamalione vilupera- expensas nominalim subter assiguaveruiit, suique
lionis scandalum, ut quidam sapiens ail : Omnis piam recordaiioiiem jugiter devolione recolendam
subita mulatio rerum non fit sinequodam (luclu animo- posleris reliquerunt. Exinde stipplicamtis liujus no •
ritm. Unde faclum est ul a vicinis murmuranlibus et slrae sedis successores antislites ne, juxta magnilu-
detrahenlibus , blasphemantibus et accusantibus , dinem struclurae facultates loci ajstimantes, obliti
locus adversilatem diu sustinerel, qnam a quibus- paiernitatis , duri fiant oppressores. Et ut no'.erint
dam excilabat non lam malitia quam minus peecans quam jusla sil ha:c nostra deprecatio, legere dig-
ignorautia. Reddita autem pace sede nenturchartain quamGauzlinus episcopus cum regali
residente pontifice, coeperunt qui elim adversati praecepto fecit el firmavit saepe dicto loco, in quo
fuerant resipiscenles rem inquirere, ante episcopaluin nostram socielatem collocavi :
et ab ea quam crediderant i . . . venlam, venerari in episcopalu autem posilus, rebus quibus polui
etdiligere, cl boni odoris famam undcciinqiie pro- ampliavi, et conlinua nostri memoria ut per singu-
583 S. LEONIS IX PAPJE OPUSCULA. 581
las diei boras habeatur ibi, a fratrum fldelt devo- A Dommis abbas Sigifrcdus i.
lione omnibus diebus vilae meae oblinui. Domniis abbas Poppo iv.
Hocc sunt nomjna eleemosynatorum cum eleemo- Domniis abbas Eiiinus tinam et semis.
synis suis. Donintis abbas llcrbcrius n.
Doninus imperalor Cliaonradus libras xv et auri Doninus Azcchinus iinain et seniis el v soli I.
uncias iv. Eleemosynae conversorum. Dommis Herl<er:i:s
Doinna iniperatrix libras in el tluas uncias auri. primic rius v. Domuus Herbertus archid. xvm et
Domiius episcopus Meltensis n. cappam purpuream. Domnus Gozelinus v. Domiius
Cumes Leitfridus vi el scmis. Girbertus xn. Doinnus Albeilus vi. Doiunus Theo-
Comlissa Alberada i et cortinaui oplimam cubi- dericus vii. Domnus Goisfridus unam et semis.
lorum LXXII, el annonae mori. cccc. Domnus Harwardus i el pallam iinam. Doinnus
Diictrix Malhildis lib. unam et semis. Teudo vineas ad x carr. vini. Comes Oddo x lib.
Ileinrictis Advocatus v. Nec minori graliarum aclione suscipiunt quod cis
Filisla conjtix ejus v. cives et suburbani nostri in carropera feceruiit,
Hugo de Brisciacom. cuin saxa iugentia et lapides muralis ordinis totis
AVuhicusGrossus v. B viribus , sponlaneo nisu el prompla voluntale con-
lleinrictis de Fau v. vexerunt, ruinasque veteruni murorum tolius mo-
Heiitrictis de Tussiaco v. nasterii tuanibus mundaverunl, cervicibus asporta-
Hildeburgis de Barro v. vcrunt, quando necdum altigerant incensionuin ,
Oda de domno Mariino uucias auri iv el semis. deprajdalionum et vaslalionum infelix iiifortiiiiium.
Mainfredus lib. v. El quia iioininalim eos non capil praesens charla ,
Emma vi. capial illos ccelestis regni aula pro ea qtiain aetliii-
Walderada v. taveruiil Deo et sanclo Apro in hac mortali vila.
Mainhcrus de Calmis v. Prxterea hic aniiumerari dignum est illos quoruin
Lambertus canonicus v. fuit mullo inajor benevolentia qtiam potuisset esse
lngoberttis v. largiendi facullas, qui solidos quinque , atit decew,
Domnus abbas Richartlus 1. aul quindecim, aul nummos duodecim vel se_ , aut
Doninus abbas Norbcrtus i. ]plus miuusve conlulerunt.

SANCTI LEONIS IX

DIPLOMATA

DATA CUM ADHUC EPISCOPUS TULLENSIS AGERET.

L C quod ad locum Sancti Apri devenientcs, el victnalem

Bruno, eptscopus Tullensis abbalitv Sancti Apri monachoruin adminislrationem pie considci-antes,
possessioncs confirmat. nobis in fuluri dislrictione judicii uon inodicc pro-
(Anno 1034.) fulurum esse credimus si ea quae ad alimenla fra-
[Dom Calmet, tlisloire de Lorraine, Preuves, I, 415.] iruin illic Deo servienlium pertinent augeremus; ut
In nomine sanclae et individuae Trinitatis, omnium per hoc et memoriale nostrum in eo loco certius
quae subsislunt ajiernaliter creatricis atque modera- consisteret, et servorum Dei pro adeplione salulis
tricis, Bruno, sanclae Tulleusis Ecclesiae, humilis nostrae oralio jierpelunliier non cessaret. Hujus ita-
praesul. que rei gralia ducti, ac paterna sollicilud ne pei-
Divinac dispositionis gratia agitttr quolicscunque moti, altaria ecclesiarum quas modernis temporibus
animus iiniuscujusque ad bonum velle inspiratur, ab ingenuis hominibus, seu a quibuslibel vicinis
maxime ille qui plus caeieris in hoc niundo aliquid noviler acquisitas possidere videnlur, consilio fide-
habere cernitur, cum invigilal ul de rebus terrenaj liura nostrorum per synodale decreium eis donatione
tloininalionis Dei clemenlia sibi propiliclur; nobis firma concessimus : ea scilicel stabilitate el lege
lamen pastoribus Ecclesiaj pia solliciludo indiciiur qua cajtera altaria tolius abbalia? tenuerant ab anti-
ut grex Doniinicus in ea conslituttis noslra provi- _ quo lempore, id esl ut, decedenlibus vicariis quibus
tlentia pascatur, et gcmina viiae subslantia sub tem- tantummodo curam animarum per eorum electionem
porali administralione fulcialur. ldcirco universis comniiitimus, ipsi eadem allaria redimere nequa-
Ecclesice noslrae, cui Deo auclore praesidemus, tani quam compellantur, sed solummodo electione sua.
praesentibus fidelibus quam etiam post longe se- ul diclum est, succiduos vicarios exhibeaiit, qui de
tjuenlibus, certa ratione manifcstum esse volumus manu noslra curain aniinaruin suscipiant. Allaria
5s5 DIPLOMATADATA AXTE SUSCEPTUM ROM. PONT. 5S6
veroquaD illis coneessimus, haec sunt, videlicet, al- A cx c morc paslorali, nostri parochiam pontificii f»er-
lare ecclesisein villa qtiacdicitttr Vallis-Curia; attare sanibiilarcnius, conligil nos apuri Berliniacam cel-
ecclesiae in villa quaj dicilur S. Germani Archadis; 1 hospiiari cum iidelibus. Itaque co Ioci riomi-
lam
allare ccclesiae in Saponaria; altare ccclesiae in nus 1 abbas Divionensis, Halinardus nomine dictus,
Mollenis-Villa;allare ecclcsiaein Claregio. llabebant tcujus cella illa intererat, pariterque domnns abbas,
eliam dimidiam ecclesiam in Tantonis-Villa, quam iVtiidricus noster, de ccenobio sancti Apri, ainho
vir recordabilis nicmoriae Rainardus, ex comile in conversalione
< laudabiles, convencre gratia nostri.
pracdicto monaslerio monachus factus, cum omni Porro I locus ille saiis eleganter Dei servitio exslite-
patrimonio quod ibidem possederat, ad ccelestes rat i constructtiset deriicationis benediclione nondum
thesauros transltilerat, dum maneret in vita; nam intunilus, cl, qtiod nobis gratius, disciplinate a mo-
altera dimidia pars de praebenda fratrum canonico- nachis i religiosis incolebalur. Igitur prajfati abbates
rmii liujiis sedis erat. El qtiia altare non poterat pelierunt
] illud nos dcdicare orntorium, utpote
dividi Iege supradicla, (radidimus ulrumque dona-- < ecclesiam noslrae dia-cesis et regiminis. Quoruin
tione communi, qiiatenus de hac pielate fratres annuendo i preci explevimusquod nostrl eral ollicit.
jiraesenlialiler in memoriam rcducant, quautuni pro (Ordinalis vero de qtiibus inlerpellabnmur rebus
bona voluntate omnipotenti Deo pro nobis instanter B$ 'omnibus, consultu fidclitim cornmorali sumus ut
supplicare debeanl. Petimus denique et obsecranles saiuium Christi marlyrcm BHiiigiium,cujus honori
deprecamur successorum nostrorum paternam bene- illum sacravimus locum, quavis dnnalione susteu-
volentiam, ttt haec nostrae largitatis oblatio firma laremus qualentis per hoc slabilirelur. inibi niemo-
habeaiiir et rala, sicuti et ipsi quoque sua decrcla riale nostri, ct vivi cl defuucti. Diu crgo super
constitiituri sunl servare perenuiter illibata; scientes his meditanlibus nec ad manus quod dari posset
-
procnl dubio se ita pro bona volunlale renumeran- celebre habenlibus suggesium est altaria tle dua-
dos, sicnli pro temeritale eorum quaj pro animarum bus ccclesiis, quaeerant sancti illius, sub nostra di-
remedio coiistilula sunt, ab auclore muiidi gravius lione pemlere darique possibilc nostro consisteret
puniendos. Ut attlem h.r.c nostra? traditionis con- velle.
ccssio in fuluris teniporibus lirmior hnbealiir ac per- Sed quia res perspieuas saepecontingit qiiadam
jietualiler illaesaconservetur, manu omnium fidelium dubietatis caligine impediri, verebamur ne illata,
nostrorum eam corroborari fecimus, et aucloritalis subita et indiscussa donatio conlraherel in posle-
nostrae gratia dnrare per succedcnlia tempora de- rum aliquid sinistri et ne fieret quandoque scmi.na-
ceiiijmus. riuin scandali; sed quoniam legis praesidio el ivqui-
Ego Bruno intlignus episcopus nianu propria sub- C C talis lance id facere conabamur, statulis induciis
scripsi. distulimus quod sedem noslram repeteremus. De-
Signutn Gibuini primicerii. nique postmodum, una dierum, convocari fecimtis
Signum Dudonis Virdunensis primicerii nostri cleri concilium, cujus in medium recilalur
Signiim Uldcrici archid. petiiio abbatum prajdictoruin. Relaliun csl omniur>
Signum Ebydrici areliid. qiti aderant concilio id nec perfici ncc stabiliii
Signum item Udelrici archid posse absque testamentis utrinqtie ciim chirographo
Signum Lambeiii archid. noiatis. Horum laude, ct petitione etarctius cacteris
Signum Bcnzelini archid. domnoabbate Vuidrico insistente, donavimus san-
Signum Geberoni archid. cto Benigno duo altaria, videlicet de Solvis monte
Signum Lanzclini archid. et Volferei curle, eo ralionis lenore quandiu inibi rc-
Dala XVIIIKal. Julii, aiino ab incarnatione Domini gtilariter celebraretur ordo viiaj
monasticae; sin
1054, indictione , n anno vero domni Conradi regis secus, quoniam, proh dolor ! potenies saeculi lales
x, huperii nono, pontif. quoque domni Brunonis vm, non stiiit quales ante habiti sunt, si forsan episcopus
comile Rainardo juniore. Singoncnsis per cupidilnlis zelum usibus suis iliud
Ego Hnrduinus sacerdos et mon. jussu domni ab- D " rapuerit
monasleriiim, sive, pulsis exinde mona-
balis Vidrici scripsi. cbis regularibns, jmmpocq saecnlaritas idem subin-
Acla Tnllo in pienaria synodo. troierit ccenobium, lia-c altarin, illi Ecclesiaecon-
II. cessa sine ulla conlroversia, aiisque apostrophali
Srano Tullensis Ecclesia: episcopus consecrat orato- garrulitate, in nostram rcdeant poleslalem. Et
rium Bertiniaca: curtis. quia thesaurus rerum omiiiuni memoria est, nc
(Anno 1036.) posleri nostri ullo perturbaiion;s errore praepe-
fPerard, Recueil de divcrscs pieces servanl a fhi- (lianliir, scd convenlio isla sine vclaminc fieri illis
sloire de Bourgogue, pag. 185.] aperla reveleiur, hajc leslamenl* in alterulram
In nomiiie Dci omnipotentis, nomine triplicis, paricm chirogrnpho nolare lccinius, nt comproba-
iiumiue simplicis, BRU.NO humilis Leucorura episco- tione veri leslimonii sit tenenlibus et lollere volenli»
pus, Dei dono, id quod est. bus idoneus defensionis locus.
Noverit induslria fidelium Christi, tam fuluri S:gnum BrtiRonis ponlificis, manu propria hoc
tcmoows qttam prcesentis, quod vice qttadam dum, tcstaiiieniutii confirmantis ; S. domni abbatis Hali-
PATROL.CXLIII. J9
5*7 S. I.F.ONLS IX PAPJE OPUSCULA. fiS8
nardi ; S. Gregorii prxfalaj cellac prioris ; S. Vui- A cum< duodecim denariis de fisco, et mancipiis Gri-
drict abbalis ; S. Hiinaldi abbatis ; S. Gihuini pri- maldoi el uxore ejus ac filiis cjus, et Roberlo. Medie-
micerii; S. Vualterii decani; S. Odelbrici archid. ; italem ecclesiaede Domno-Petro (Dampierre, prisen-
S. Lielardi archid.; S. Gclizouis archid.; S. I
tement la Petite Martigny) cum manso uno, el terra,
Herherti arcliid.; S. Vuidrici archid.; S. Lamberli el < praio. Medielatem ecclesiaede Aureliani mansio-
archid.; S. Slepbani arcl.id.; S. Rodulplii archid.; ]
nibus (Oreitmaison). Ecclesiam Tolelenei-curlis (To-
S. Beselini archid.; S. Raynardi cjusriem civita- ,laincourt) cum duodecim denariis de fisco et uno
lis comitis ; S. Hugonis fratris domni episcopi; ireceplorio, et cum mancipiis Joseleino et Haimone,
S. Milonis ; S. Bruchardi; S. Stephani; S. Boso- ,cum fratribus et sororibus eorum uxoribiisque ac
his; sig. Heinrici advocati; S. filii cjns Sigi- filiis, el Ilumberlo cum liberis. Ecclesiam Seivillas
fridi. cum receplorio. El duodecim denariis de fisco. Ec-
Igituf quoniam, seciindum Apostolum, < nobis est clesiam Madonis villae, cum quiuque solidis de fisco
videndum quomodo caute ambulemus, quoniam et tolidem moriiis avenae, et cum capella Morleni-
tlies mali sunl, > hunc censum de istis altariiius curlis (Morlaincourt), el cum tribus receploriis in
non perddnnmus, sed pro solida vestilura nobis anno, et mancipiis Raintredo, cuin nxorc el liberis,
noslrisque suctessoribus persolvendum reservamus. B terris et pralis. Medietatem eeclesiae Ciricis-curlis
Cum aulem conligerit ea vicariis viduari, potcsta- (Xircourt) cum receptorio uno et duodecim denariis.
tem libere obiineant, sine respeclu episcopi et Ecclesiam Sancli llilarii-monlis (Hilairmont) cnm
archidiaconi, alios imponendi et illis ea vendendi. reccploiio uno, et duodecim denariis cnm otnni
Acta sunt haec Tulli, in plennria synodo hahita praedio in silvis, pratis, terris cultis ct incultis,
vui Idus Octobris, lnnaxiit, epacta prtma, concur- servis et ancillis. Tres parles ecclesix Faucaudi-
rente iv, bissexlo, anno incariiaiionis Dominicoe curtis (Foucuuconrl) cum duobtts rece|>loriis el to-
1036, indiciiiine v ; anno regni Chonrarii XIII, im- lidem solidis, et cum medielaie eleemosynarum et
perii vero x. oblationum, et cum omni pracdio in silvis, vineis,
Ego Dizilinus cancellarius, indignus levila domus pratis, terris cultis et incultis, servis et ancillis.
sancti Siephnni, scripsi cl pnblice relegi. Terliam partem Radalli-villac cum receptorio uno et
III. sex denariis, et cum servo Rainero ejusque manso.
Bruno, Tullensis episcopns, {.undationempriorattts de Ecclesiam de Monasleriolo (Le Mouserot) cum recc-
Daguliaco (de Deuilly) confirmat. plorio uno et sex denariis, et cum servo Rodulfo ct
(Annol044.) „i uxore ac liberis, ac manso. Ecclesiam de Frasnello
[Dom Calmel, Ilisloire de Lorraine, I. Preuves, (Frenel) cum servis Josperlo et Angelrada, et Ber-
pag.417.] nardo cum medielale liberorum. Medietatcm eccle-
In nomine sanctae el individuae Trinitalis, Patris, siaede Roverio (Rouvre en Sainlois), et dc alia mc-
VI Filii, ct Spiritus sancli, Bruno episc. Divinae dietale sexlain parlem cuni duobus receploriis, ct
le'gispraeceplo commonemur bonum facieiires non quindecim denariis, ct cum mancipiis Folberlo ct
deficere, sed de tlie in diem sanclorum loca accre- uxore ac liberis, et manso. Ecclesiam de Masnillo
scendo, Chrisli annitenle gratia, in elecniosynarum (Mainil) cmii servo Balduino et uxore ac libcris,
largilate proficere pro viribus. Ilaque noverit uni- cum duobus receploriis et duodecim denariis. De
versilas credenXium, quod Gallerius de Dagnliaco, ecclesia tancti Hilarii medielatem, cum duahus
cnm consilio cl volunlate conjugis sn;c Adilae, con- copellis Mannonis-curlis(Manoncour),Girandi-curlis
striixeritin aniiquo sui juris prajdio quoddam cceno- (Gira«coK)'),clservoTliiebaudocnm uxore et liberis,
bioltim moiiastico ordini congruum, quod pro sua el banno lerrilorii ipsius ecclesiaecum tribus rece-
siiorumque prajdecessorum ac successorum salule ptoriis et quindecim denariis, et cum tertia parte
monaslerio Sancti Apri in subtirbioLeiuhorum urbis eleemosynarum et oblalionum. Campiiin qui adjacet
sito perpetua possessione tradiderit subjeclum, et Dl monaslerio, ttsqtie ad silvam quae vocatur Banosus,
qiiasdam suae haereditalis ecclesias ad subsidium el ullra silvam alterum campum usque ad rivum,
fratrum Deo ibi servientium perpetno retinendas aliumqueinibi cum silva apposita, quem dedil Erein-
jure eidem loco delegaveril, et ad confirmandtim berlus presbyter pro suaeanimaj remedio. Molendi-
siiae donationis testimonium, haric chartam in prae- numversus occidentem, cumduobus pralis adj'acen-
scnlia nostra cum aucioriiaie aposlolica conscribi tibiis. Campum a Romoldo villico datum, juxta
inde et roborari fecerit. Inter Francos scilicet Mai- nostram corvaiam silum. Manstim apud Mannonis-
.reium (enlre Frain et Mare), mansos duos in dote curtem ab Everardo presbytero datum, cum terra
praedicli cteiV6bii i^ciiiesiaj, cutn lefris, pralis et et pralo ibi adjacente et vineam ab Eremberlo
mancipiis Durando et nxorc ejus Gisla et filiis ejus. presbytero datam. Apud Martiniacum (Manigny)
Ecclesiam de domno Valerio (Domvallier), cum v pralum ad tres carros, dattim pro remedio Albrici.
solidis et dimidio de flsco, et modiis v avenaj Aloduin de Rosolio (Ronceux) cum servis el ancillis,
cum capella Sirei-curiis (SMcourt), et mancipiis pralis, terris cultis etincullis, silvis, aquis, cuni pi-
Thihero et Durando cum sua malre. Ecclcsiam scalione suoepartis, Albertttm cum uxore ctlibcris.
Malisei-cuiiis (Morizicourt, auirefois Matstcourt) Pralum cliam apuri Gimiriacum ad duodecim carros
5S9 D1PL0MATA DATA ANTE SUSCEPTUM ROM. PONT. S90
feni. Prneilia apud Bonfagit (Bonfay). ct Danvillam; A bui, ad supplemenltim eleemosynae, qualnor allaria
usumsilvae adjacentis caslro suo., concessit monachis cum suis reddilihus eidem loco tradidi, scilicet
Iiomiiiibusqne eis subdilis quomodo sui utereniur altare Tolileni-curtis, altare Medonis-villae (Mtidoii-
servi. Usum etiam alinrum silvarum et pasciiarum tille), altare Faucaudis-ciirtis, allare de ecclesh
atjuartimque in omnibus stils prxdiis, servis cjus- Sancti Hilarii, ea condilione ul jani in reliquo dece
tlem cellaeconcessit ibidem manetitibus, ul uianliir dentibus vicariis non redimantur, scctindum mo-
sine oinni servitio more suorum servoram. Dc rem aliarum ecclesiartim, sed ab eo qui coenoliio
mercato etiam castro stto adjacenje concessit eis prajfiterit idonei vicarii etiguniur, et ab cpiscopo
tlecimum denarium, scilicct de leloneo, de justilia cura eis animarum taniummodo injimgalur. Ut
vel dc omni alio rcriditu. Unnm ex furnis banalem. autem hae nostrae convenientiae firmius stabiliantur.
Wiilrictis eliam aiibas coenobii Sancti Apri plnrima ihjcrevimus omni anno duodecitn denarios ejusdem
ornamenta conliilil prajriiclaecellae, etaptid Vallcrias pretii ad altare S. Stephani Leuchorum sedis, pro
vincam ad quinqiie carros vini, qune dicilur Clausus memoria subjectionis, in PurificatioNe sanclae Ma-
Lambeiii in pngo Tullensi. Concessit quoque, nl si ri:e, aloci ejusdem cellaepraepositopersolvi. Siaulem
servns S. Apri accipcret uxorem ex ancillis lnijus aliquis successoriim nostroruin per succedeniia tem-
ccllaj, absque omni refragatione eam teneret, sinii- " pora hanc eleemosynam infirmare aut infringere,
literque servum hujiis ancillas Sancti Apri fncta - vel conira juslitiam noslraj devotioni refragarc
stnbili coinmtinitale in conjugium susciperel. Advo- voluerii, pastorali auctorilale ct etiam analhemaie
caiiam auiem praedicli lo-i Walterius sibi et uxori coustringaiur alquc ari rectituriinem redire cogalur.
suae Ariilucretiimit,et post eos uni suorum h.Trediim Et ut hacc nostra traditio firmior vel stabilior
qui major natu ftteril. Constituit aulem ne ulli Ijabeatur, hanc chartam in praesentia noslra in
siiorum haereduin hanc advocaliam tcnenti cniquam plcnaria synodo recitari fecimus, lesiibusque s»ib-
in beneficiuin eam dare liceat, sed ipse e«im in suo scriptis roborandam tradidimus, hiuric et conseiisn
tiominio possideat, quaj post eos ad Slium smiin omniiiin clericorum iioslrorum, omnesipie qui liuie
Odelricum devenial. el post eum qiiicunqiie propin- no':tr:t! sanclioni rebellaverinl perpeluo anailicmate
quior haeres caslrum Dagulinciim jure possederit, a comnnj.ione sanctaj Ecelesiae separavimtis, nisi
eamdem advoeaiiam leneat.Summam autem servitii rcsipuerint et Deo digne per pceniteiiliani satisfece-
sibi suisque haeredibus pro memoria advocatiae dandi rint.
omnibiis annis statuil, extra qunm nihil ainplius
(Quod seqttitttralramento et scripturapauliim differre
requiralur, id est, duos solidos monelaj cjusdetn videlura prmcedenlibus.)
pagi in feslo sanetae Mariaede Candelis; de justitiis Hanc quoque riiluiiilionem proebendariam aticto-
aulem clamaiiomim quas praepositus ejustlem loci rilatequa supraomnia disposuimus, inler nionaclios
per se potucrit diflinire , nihil advocatum concessit et capellaniim ordinare summa pace cum consilio
accipcre. Sed si monachus non valeret contumnciam ipsinsiloiTiini,qui cellam constrnxerat procuravimus,
alicujus evincere, ndvocatum sibi in adjiitorium ad- et subtus ascribere ad memoriam posterorum feci-
vocaverit, lunc irium denariorum suinmam accipiat, nius. scilicel quinque modia frumenti cum siligine,
ila tamen ut duas parles monacho habercprius facial, vcl pisae, vel falwe, v modios spelte, quinque anno-
reliqua omnia disposilioni abhalis Sancti Apri cce- nae, privalas missas, primam missam ad corptis
nobii ordinanda permiflit. Ego vero Bruno Dei defuncti, peras, nuplias, purificaliones mtilicrum,
gralia praesul imlignus, pro bona fidelis viri inten- sepulturam albaloruin, confesiiones, fesltim sancla-
lione, ecclesiam inibi constrticiam Deo et bealae rtim aiiimarum, absque candeb in quinque feslivi-
Mariae dedicavi, eamque a subjectione ctjclesiae de tatibus annualibus, singulos denarios, et in ipsis
domno Valerio cniu omnibus appendiciis snis re- feslivitalibus eum fralribus refectioncm cleemosy-
iuovi, et qiiidquid infra atritim coiilineliic polestati nain defuiicii quanttim vivus donaverit, monachis
monachorum suhjeci, et auctoriiate aposlolica inter- rj atitem quoriim ecclesia est reliqua oninia con-
dixi ul nullus aliquo lemerario ausu, sive episcopus cessimus; et omnes qui huic ortlinalioni obviave-
aul qiiilibet, in loco illo de aliqna violentia infra rint, snb perpetuo anathemate dnmnavimus.
atrium frcla jiistitiam expeial, nisi monaclii pcr Signnm Gebisonis primicerii et cancellarii.
vicarium suiini claiiiaveriul, atil aliqni maligni re Sig. Stephani arcliidiaconi.
bellaverinl; in qua ecclesia tria aliaria consiructa, Sig. Roherli archidinconi.
el a nobis benedicta, ipsamque privilegio aueiorita- Sign. Widrici archidiaconi.
lis aposlolicaj cum vinculo perpetuaj anathemaiis hac Sijn. Rainardi com.
libertate donavi, ul nemo deinceps ea infringere nec S gn. Conramji com.
sigillare aut in cis divina officia celebrare nisi Anno por.tificrit-.is domni Brunon s xix, urbit
permissione aut jussione monachorum praesumat. comile Kainardo jnhiore; Segetlensis pagi ubi ipsa
Elqui exlra in cnstro vel in suburbio coinmanserinl, celln sita es*.,comiie Ricuino juniore.
parochiales ejiisdem ecclesiae et subditos vicario et Ego Lanibcrttis levitn ad viccm domni Gebizo-
monacliis per omnia esse decrevi. Praelerea probono nis primicerii et cancellarii rogattis scripsi ei snh-
affeclu quem erga insum et Sancli Apri locimi ha- sorinsi.
«M S. LEONIS IX PAP/E JPUSCLLA. 59-2
(Quoi uquitur est alramenti primilivi ei inonut ejus- \ Sign, Valtheri comilis.
dem cum initio diplomalis.) Sign. Rainardi comitis.
Ego Bruno Dei gratia Leuchorum prajsui (irjigirns Sign. Odelrici comilis.
snbscripsi el signavi. Sign. alterius Oderrici comilis.
Signum Hugonis de Cysa urbe Italorum. Sign. Henrici advocati.
Sign. Herberardi fH9) archiepiscopi Trevirorum. Sign. Gomberti.
Sign. Adhelberonis Metensis episc. Sign. Norberli.
Sign. Theoderici (120) Virdunensis cpiscopi. Sign. Reimbaldi.
Sijn. Hugonis Chrisopolitani archiepiscopi. Dalasunl haecanno ab Incarnalione DomirJi 1043,
S<gn. Widrici abbalis sancti Apri. indictione n, epacla xiv, concurrente vi, regnanie
Siqn. Herberli primicerii. Henrico secundo Romanorum Augnsio.
Sign. Herberli archidiaconi.
(119) II ncfut fail archeveqiie qu'en 1047. (120) II ne fut aussi evcquequVn 1047.

SANGTI LEONIS IX
ROMANIPONTJFICIS

EPISTOL& ET DECRETA PONTIFICIA,

I. B Romano etiam, ct Tuscano, omnesqiie adjaccntias

I eonis IX paprn bttlla qua Berardo I, Farfensi ab- ejusricm monaslerii atque perlinentias, cum omni
bati, ejusque monaslerio , bona, jura ac privilegia inlegritalc concedimus detinenda, tam ea quac inoilo
omnia confirmat.
juste possidetis, qtiam ea quae in futurum, largienle
fAnno 1049.)
Domino, polueritis acquirere tu el successores tui,
[Muratori, her. Ilai. Script. II, n, 885.] sicuti per privilegia sanctae recordaiionis domni
LEO episcopus, servus servorum Dei, diletto in Adriani quondam papae, el Pauli, eidem venerabili
Chrislo fiiioBERARDO , abbati monasterii qtiori poni- monaslerio confirmata stint, permanenda. De telo-
tur in Pharfa, tuisque successoribus in perpetuura , neis quoque mercatorum, et pontium, et decimns
perpctuam in Domino salutem. ad monachorum stipendia et pauperum dari a prae-
Cnm piae petiliones nostris aurihus inculcantur, senti secunda indictione luoe religiosilati luisque suc-
decet nos assensum praebcre, et talibus desideriis cessoribus abbatibus vestii monaslerii in perpetuum
non resitltare, quatinus sacra loca (emporibus nostris concedimus, cx eisdem omnibus pcrcipiendas; ncc
proficiant et augeantur, et in nullo, quod absil! mi- non et oblaliones morliiornm. Staluentes aposlolirn
nuantur. Igitur quia petistis a nobis qualinus ex no- censura ex aucloriiate beali Pelri aposlolorum prin-
stra Iargitate nostroque dono concederemus vestrat Q cipis stib divinis obtestationibus et anathemalis in-
religiositati monasterii vestri confirmationem, ejus- lcrdictionibus, ul niilli unquatn noslrorum successo-
demque honorem, quaj habet modo, et habilurum rum poiilifictim, vel aliae cuilibel magnaj parvaeque
esl in perpPiiium, videlicet fundnm Massam in qtto personae, ipsa praenommata loca vel quae in postc-
est ecclesia Sancli Valenlini. Ex (undo Mucianiuncias rurn, auxilianie Deo, veslro monasterio fuerint ac-
tres. Fundum Paternum , in quo est ecclesia Sancti quisita, siculi supra sunl instiluta , a poteslate et
Johannis. Fundum Carbonianum. Fundiim Sepli- dilione vestra vestrorumque successorum, ac vestri
iiiani. Fundiim Pipiliani. Fundum Agelli. Fundum monaslerii auferre vel ahenare quoquo modo liceal.
Mutellae.Fundtim Loriniani. Fundum Urbanae. Fun- Si quae aiilein teinerario atisu magna parvaque per-
dum Bucciniani. Fundnm Albuciani; el alios fundos sona contra hoc lioslrum privilegium agere prae-
eum domibns, vineis, olivetis atque colonis. Conlir- sumpscrit, scial se auallicnialis vinculo esse innoda-
mamus autem vobis veslrisque successoribus praeno- lam, et a regno Dei alienam, et cum omnibus impiis
minatos fundos, vel uncias, seu ecclesias ctim casis, ajlerno incendio ac sujiplicio condemnalam. At vero
vineis, pralis, silvis, salietis, necnon aquimolis, et qtti pio inluilu curator et observalor bujus nostri
universis appendicibus, colonis atque familiis, vel privilegii exsliterit, graliam atqtte misericordiam vi-
omnibiis ad eos generaliler et in integrum perlinen- Q! lamque ajternam a misericordissimo Domino Deo
libus, sicmi primitus, el nunc ab ipso vestro mona- nostro consequi mcreatur in saecula saeculorum.
sterio possessa sunt tam in comitalu Sabincnsi, nec Amen.
non et Narniensi, sive in comitatu Reatino, vel Fur- Scriplum permanus Petri scriniarii sacri palalii,
coniano, Asculano, Firmano, Apruliensi, et Pinnensi, in mcnsc el indiclione secimua.
593 EPISTOL^E ET DECRETA PONTIFICIA. 591.
Datiim iv Kal. Mariii per manus Pelri diaconi bi- A < episcopo Perusino collala sunt de codeni vestro ino-
bliolhccarii el cancellarii sanclae aposlolicac sedis , inasterio. Pro qua corroboratione, constitulione et
aimo pontificalus domni Leonis noni papaeprimo, evacuatione
« slatuimus apostolica censura, sub divini
iudictione ii. i
judicii exterminium, ne quis unquam nostrorum
II. successorum ponlificum, aul quaeiibct alia magna
Leonis IX papw bulta, per quam monasterium Peru- parvaque j persona , et specialiter episcopus Perusi-
sinum Sancla; Maria; Valtis-Pontis eripil Perusinis ,nus, contra hoc iioslrum
prajcepluin agerc praesu-
episcopis.
(Anno 1049.) • '
inat. Quod si quis forte tentaveril, analhemalis
^
vinculo a Domino Deo innodetur, nec nisi digna
|Mtiraiori, Antiq. ltal., VI, 553.] satisfaclione solvatur. Qui vero custos et inviolator
LEO episcopus, servus servorum Dei, JOANNI , jhujus noslri praecepti exsiiterit, a Doinino Deo ber
abbati monasterii Sanctae Mariae Valiis Pontis, luis- ,
nedicatur, eo quod inconvulsum permancre lauda-
que successoribus abbalibus, perpeluam in Doniim» ,vil. Bene valete.
salutem. Dalum VII Kalendas Aprilis, per manus Petri
Quia ad boc, annuente Domino, non noslris meri- ,diaconi, bibliothecarii et cancellarii sanctae aposto-
lis, pervenimus, ul omnium Ecciesiarum cura ad fj• licae | sedis, anno domni Leonis IX papae primo, in-
nos respiciat, quam maxiuie circa illas Ecclesias (dictione secunda.
sollicitare debemus qu;e propriaesub inaiiibus noslris III.
consisliint. lnrie est quod ad pctitionem tuam, di-
EcctestaTrevirensi (121).
lectissime fiii Joannes abbas, aures noslras inflexi- S. LeonislXvrivitegium pro
iinis, eainque implere decreviinus, ut &cilicelconfir- (Anno 1049.)
marenius et corroboraremus vestro monastcrio, et [Honlheim, Ilist. Trevir. diplom. I, 386.]
vobis ac successoribus vestris abbatibus, mobilia et LEOepiscoptts, servus servorum Dei, dileclisslmo
immohilia boua quajcunque , quocunque mado ad EBKRIURDO, Trevirensium arcbiepiscopo , vcslrisqne
tisum nd vos et liioiiastcriiiin vestruni el nunc per- successoribus, saltttem in Doniino.
linent cl in perpeluuin pertinebuni; et ut de decimis ^Eiernum divinae dispensationis coiisilium, qtio
ei primitiis similitcr faceremus, et de clericis a quo- dccrevit per tempora dislribuere omnia, pulla re-
cunque contigerit drdinandis; ul fotnim nemini ruin mulabilitate mutatur, nullaque tcmporum di-
conditionaliter praebeatis praeter papae, ad quem versitale variatur. Unde factum estuthujus aelern*
proprie perlinetis, sicut in praeceplo piac incmoriae disposilionis immulabilis ordo noslram de Tullensis
decessoris nostri domni Clemenlis papoeconlinetur. C 2 episcopalushumilitalemediocritatem adapostolicam
Quapropter per hujus noslri praecepti seriem confir- promoveret sublimilatem; graluito quiricm dono ,
mamus atque corroboramus veslro nionasterio, ut non aliquo exigente nostro merito. Quocirca vcstra
diximus, ac vobis ac successoribus vestris alibalibus fraternitas, dulcissime fraler, nos, nostra charilate
qiiaecunquemodo ipsum veslrum monaslerittm pos- vita, coinilata est, el Romacnobiscum aliquanlulum
sidet, et in perpeluum possidebit, sive sint mobilia, lemorala. Interea Ioci cum uniciiique suiim jus
sive immobilia, quocunque modo evenissent et eve- sutimque reclum, quod vel ablalum jienitus, vel ali-
nienl. Decimas etiam et primitias de ipsis bonis ul quantulum immulatiini csset, omnimodis rcstituere
more sollo accipialis, constituimus, et ul liceal vobis cuperemus, dilectionis vestraj privilegia nobis attu-
vestrisque successoribus, cuicunque vultis episcopo listis, quse(122)primatum GalliaeBelgicaesubscripto
tierieos vestros ordinandos offerre. Quin etiam pro- modo veslris anlecessoribus datuin a nostra aposlo-
hibeinus ne quis a vobis exigal fotrum, prajter papa lica sede asserebani, pro eo quod in exordio religio-
solum. Ab omiii etiam alienalioiie liberos vos et nis veslra Trevirensis Ecclesia prima illis in parli-
secmos reddere voliimus; unde apostolica auctori- bus fidei rudimenta percepisset, pcr egregios do-
late cassamus et evacuamus illa piaecepta quae a gmalistas Eucharium, Valerium, Maleriiiiin , quos
Benedicto et Gregorio injuslis jionlificibus AndreaeD beatissimus Petrus aposlolorum priuceps insliuxit,

(121) Eo majorem proesens Trevirensis primatus
coiiQiinatio merelur attentionem, quod, non ob-
staule alioruin opposilione, qtiasi in conlradictorio
saucita fuerii, neque a solo Romano pontifice, sed a
synodo, cui nec soli Itali interfuere. Hildebrandus
certe, in Ecclesia Colonicnsi enutritus, nolebat ma-
gistram suain Trevirensis sedis elalione deprimi,
quaeitaque quanlaque egerit, ut lioc coiifirmationeui
synodalemimpediret, sub nominc Gregorii VII po-
fiea crealus Romanus ponlifex his verbis ad AIIIID-
oem arcbiep. Colouieusem anno 1074, perscribit
epist. 79, lib. i Regesli: « Ob recordationtm disci-
ptinae,qua tempore antecessoris nostri in Ecclesia
Colonieusi enutrili suuitis, specialem ei proeter cae-
leras Occidenlales Ecclesias dilectionem impeurii-
ntis; ei sieuiadhuc RomaiueEcdesiae lilii tcstantur,
lempore beati Leonis papae,Trevirensi episcopo pro
lionore Ecclesiae vestrae, quod idem bealus Leo segre
tulil, viribus lolis restilimus. > Si autem hac sua
opposilione nibil nocuit conlirmalo per Leonem pri-
matui Hildebrandus, in hoc ei prodesl rei gestae fi-
tlelis narratio, in Gregorii VII epistolis servata, ut
yel indeetiam appareat, Trevirensis primaiiae jura
supra Coloniensem archidioecesiii sese prolciidisse,
lanquam Galliaj Belgicaepaiicm.
(122) Primalum Gallia; Belgica:.Sed, tit quid hic,
et in sententia depositionis Thiedgaudi de aimo 803
Belyica; taiittini primas audil Trevirensis praesul,
qui ante Germaniae Galliajque dicebatur? Tribuiinl
hoc Zech de Primat. German. cap. 2, § 17, el alii,
declinanii splcndori et auctorilati civili Treviroruii»
Auguslaj.
395 S. LEONIS IX PAPyBOPUSCULA. 596
el insti utios oruiuavU, el illuc ad praedic.".nduiiiA sis Ecclcsiie auciorilale hoc decretum laudavi, ma-
direxit. In quibus priviJegiis euam anliquiora pri- nuque propria roborans subscripsi.
ivilegia incendio memoraatur cor.Mimpta; ijuae prae- Ego Joannes Porsuensis episcopus in praedicla
i oniinai s sanctis eorumque successorihtis, id cst syno-.'oresidens, coiifirmavi ei subscripsi.
Agrilio, Mnximino,Paiiliuo, Severo almificis r.rhrue Ego Carialous episcopus siihscripsi.
viris, a primordio authentice concessa erant de Ego Bcnediclus Tuscamc [Tusculanae] Ecclesioe
eotlem. Quaeetiam privilegia Theodorico Tvevirensi episcopus subscr.
archiepiscopo Joannes Xill papn, Benedicftis VI, Ego Gcrhardus Florentinus cpiscopus suhscr.
nec non alius Benediclus VUEgberlo similiter Tre- Ego Crescentius S. Sylv;e Candidaj, gratia non;
virensi archiepiscopo lemporibus Ottonis primi ct meriiis episcopus, subnotavi,
secundi pia disposilioue coiilulcranl. Nos autein ea Ego Hugo Asiliensis [ Assisiensis ] episcopus
tnltientes et diligenter perpendentes , dignum duxi- sitbscr.
nius ciini consilio et consensu tolius eleri et populi Fgo Wiilo Aslensis episcopus subscr.
Romani.idipsum deprimatu, sicut censtitutum erat, Ego Wido Viilfiirnensisepiscopus subscr.
confirmare, atque noslris apostolicis apicibus cor- Ego Cunibeiius Taiirincnsium episcopus subscr.
roborare. Quod uhi in eeclesia S. Petri in Dominica B Ego Henriciis Spolctus episcopus subscr.
Passionis cuucto clero cunctotjue populo nns ipsi Data Idibus Aprilis per nianiis Petri diaconi et
sursum iu ambone consistcntes praesenlia vestra bibliolhecarii. et cancellarii sanclaeapostolicaesedis,
[nostra] revelavimus, el eadcm privilegia legi feci- anno douiini Leonis IX pnpa: i, iuriict. n.
iiius pro amore discipulorum S. Petri, quos praelu- IV.
limus, Eucharii, Valerii et Malerni, ab omniLus Leo papa ad Cgwallonem Iteltonensem aibatem.
attiamatum est, jure priiiiatiim ipsum vobis veslris- (Anno 1049.)
que successoribus tleberi, qui in cathedra sedelis [Morice,Mdmoirespour servir a fhisloire dc Bretagne,
discipnlorum saneti Petri. Quapropier omnibus ipsis 1, 596'.]
laiidanlibus el respieienlibtis pro investitura ipsius L.EOepiscopus, servus servornm Dei, diieclo in
priuialus, Romana milra c.ptit vesirum insignivi- Christo CATWALLONI abbati monaslerii Sancti Sal-
iiuis, qua el vos ei suecessores veslri in ecclesiaslicis vatoris, constructi in loco qtti dicilur Roilionensis,
ofiiciis Romano more semper utamini, semperque videlicct in Britannia consliliiti, suisque successori-
vos esse Bomanae sedis discipulos teiiiiiiiscaniiiii. btts ihidem regulariter promovcndis in perjieluuiu.
Quod tamen in synodo noslra, quam circa xvn post Suscepti nos officii cura compellil omnium Eccle-
ipsum paschalcni diem Deoprajsidenle celebravinnin, C sia.iim solliciludincm gerere et libramine ajqtiilatis
episcopis et nrchiepiscopis ncc non ei aliis ordinibns oumibus in necessilate posilis, quanluni Dco tio-
consentientibus melius et firniius slahilivimus; ea nantc possunius, stibveuire ; prajcipue tameu illis
tamen ratione ul singulis annis vos vcslrique suc- veuerabilibus locis, qua: juris sancla; Romanae Ec-
cessores semel legatos vestros ad nos nostrosque clesiaeesse dignoscnnlur et singuiis amiis sibi censum
successores mittatis, per quos vobis de nostris titi- persolvunt ; pro debito honore summaeet apostoiicae
Iilatibus ilj.is in parlibus agendis remillaimis, el sedis, cujiis membrasunl, attentius siibvenircet cou-
semper vos ipsi tertio anno Romnin visitationis sulere debeiuus. Proinde, juxta petilionem tiiani,
gratia, ut dulcissimi fralres ad primogenitum fra- praefalo monasterio, cui lu processedignosceris et
treui venialis, nisi forte inevilabilis necessitas tjuodjiirissanciaeRomanae Ecclesiaeesse dignoscitiir,
iiigruerit. Quapropler desideriis veslris annucnies, iinde per singulos annos, census iriiim denariorum
seciiiidum praefatorum privilegiorum lenorem per aureorum sibl reddilur, liiijusmodiprivilegiaprtesenli
hoc nostrae apostoljcae auctoritatis privilegium <le- nostraeaucioritaiis dccreto indulgemus, concedimiis
cernimus el confirmamus ipsum vobis vestrisque alque firmamus, slatuentcs inilliiin tegiiin aut im-
successoribus primnlum hoc modo, ut hnbeatis pri- peralorum , iiiilluin quacunqiie digniiale pneditum,
iiiiiiii locum ]io t legatum aposlolicum in Galliam 1de hisquaeeidem venerabili loco.quibuslibethomini-
Germaniamquerieslinaium, etc. Elsi missus Ronianae bus de proprio jure jam donata sunl, sicttii conslat
Ecclesiaedefuerit, jostimperatorem vel regem sc- tle liella Insula, qiiam Gaufiidtis, dux Britannoriim,
dendi, quaeque alia in privilegiis 'fheodorico con- de proprio jure prafato iuonasterio couti.lit, quain
ccssis enarrata suis locis. Alaniis postea filius ejus concessil et in perpeluum,
Ego Halmardus Lugdu.nciisis Ecdesiaj indignus ut iii asseris, el qui lecum sunl lestilicanlur, firmiler
archiepiscopus iu prxdicta synodo residens, salva coiilirmavii. Quod nos etiam auctoritale bcalorum
priscarumconsliiutionumfirmitatcet(125jLugduneii- aposlolorum Petri et Pauli el noslra conlirmamus

(123) Salva Lugdunensis Ecclesia:auctorilale. Hac
Lugdunensis reservatidue tion obscure liriiiaiitur
quaesupra de Trevircnsi primalu per Gallias ejusquc
jui-ibus statuiinus. Ab illo specialibus Ecclesiic stue
privilegiis nieluebat Halmardus, uon primalui ;<jucm
demum anno 1079 in Gebuini Lugdunensis archiep.
graiiam concessit Gregorius PP. VII, scilicet super
ipiatuor provincias, Liigdunenscni, Rothoinagensem,
Turoneu&cuiet Senonensem.
 EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICIA. &*
597
et in iierpeluuni ipsani insiilain, libi el successoribus i vel parva, contra hanc noslram praeceptiouem ageru
tuis sine inquictudine habere concedimus (deest ali- praesumat. Quod quieunque fecerit, analhemali»
guid), vcl iji fuiurum, Deo iniseranle, collata fuerint, vinculo ferialur. Qui vero custos et observalor hiijus
s:ib ciijuslibel causae occasionisve specie minuerevel nostrae praeceptionis fuerit, benedictionem a Domino
auferre audeat. Sed cuncta, quae ibi oblala sunt vel Deo consequalur.
offerri contigerit, lam a te quama tuis successoribus, Datum xiv Kalend. Maii per manus Petri diaconi,
cancellarii S. aposlolicae sedis,
p reniiiiemporesine inquietudine volumus possideri, biblioihecarii et
eorum quidem usibus , pro quorum suslentatione aimo domini Leonis IX papaeprimo, iuriict. u.
eoncessa sunt , modis oninibus profulura. Si quis VII.
vero regum, sacerdotum, clericorum, judicum ac S. Leo IX Joannem ex Tuscanensi jactum cpiscopum
saeculariuin personarum hanc conslitutionis noslrae Portuensem testalur a synodo in ecclesia S. Salva-
paginam agnoscens conlra eam venire tenlaverit, loris sancitum esse. EcctesicePortuensis privilegin
confirmul.
potestalis honorisque sui dignilale careat reumque
se divino judicio exislere de perpetrala cognoscat [Ughelli, Itaiia sacra, 1,120.]
iniquitate. El nisi resipuerit et ad emendationeni LEOepiscopus, servus scrvorum Dei.dilectissimo
a et Domini I pobis in Chrislo fralri et coepiscopo noslro JOANNI,
congrtiam venerit, corpore sanguinc
jiostri Jesu Christi alienus fiat; cunclis autem hanc Poiiuensis Ecclesiae anlislili, suisque successoribus
consliliitionis noslraJ pagiuam servanlibus sit pax in perpetuum, in Domino salutem.
Doinini noslri Jesu Chrisli, quatenus et hic fruclum Supplicantium desideriis annucndum uobis esse
rationabilu
hpnarjaclionis percipiant, et apud districlum Judicem et ratio et benignitas poscit, quin quod
pramiia aelernaepacis inveuiant. est impendere, benigne quidem non negare. Qua-
Dalum Laterani, Idibus Aprilis. proplerquia transmigrationem fecisti desedeTusca-
V. nensi ad eamdem sedem Porluensem, dignuui duxi-
S. Leo IX Eberhardo archiepiscopo Trevirensi asserit mus in synodo prius de hoc ventilare, ulrum juste
cellam Qualuor Coronatorum, archiepiscopis Tre- facta fuerit vel injuste, quod et fecimus residentes
virensibusa Benedicto VII olim collulam. in synodo et ecclesia Salvatoris. Cumqtie ibi diligen.
(Anno 1049.) ler essel examinatum qua ralione de episcopalu ad
[Videsupra iu BENEDICTO VIII et GesJa Trever., edit. episcopatum transiens, iiiveiituin est lam necessi-
Wytlembach et Muller, I, 150.] talis quam ulilitatis causa hoc factum fuisse, el jutli-
VI. caium est hoc fieri poluisse. Quaj eliam fuerit ne-
S. Leo IX monasterii S. Salvatoris Septimiam <.iber-Q cessitas, quae utilitas, satis patenier est expressa :
tatem el privilegia confirmal.
nccessitas, quia jani Romaiia Ecclesia iu filiis, quos
(Anno 1049.) ipsa lactaverat, defecerat, quorum lu pars superstcs
[Ughelli, llalia sacra, III, 68.] utililas vero, sive pro rebus ipsitis
LEOepiscopus, servus servorumDei, PETBQabbali eras; congrua libi nota
Ectiesiae, quae eratprae aliis, sive procon-
monasterii S. Salvaloris in Septimo, suisque successo- siliis
dandis, sive etiam pro medialione Romanaj
ribusabbatibus, perpetuam benediclionemetsalulem. Ecclesiaeet imperatorum, qtiorum lu sajpe medialor
Convenit aposiolico modcramiiii pia religione pol- fuisti. Hac igitur re inelinaii decrevimus petitioni
leulibus benevola compassione succurrere, et pelen-r tiiic salisfacere, scilicet ut tibi tuisqucsuccessoribus
tium desideriis congruuin imperliri suffragitiin. ipsum Porluensem episcopalum confirmeiniis, quia
Propterea , inclinali precibus vestris, per hujus uliquc libenter facimus. El primum ipsum episcopa?
nosiraj prajcepliouis seriem conlirmainus el corrobo- tum Portuensis Ecclesiae, quae posita esse videmr
ramus tibi monastcrium ipsinn S. Salvaloris cum foris praedictain Poiiuensem civitalem, cui vocabu-
ouinibusbonis ejus moliilibus etimmobilibus, seseque lum est S. Hippolyli, cum vineis, el lioiiis, sen
moveniibus, quaecunque ad eum jttsle et legaliler clatisuiis vineaiis, et olivelis iu circujtu ejusdem
perliiieut. N'ecnon etiam censemus ul securumipsum £ ecclesiaj, pariler et clausuram de vinea una in inte
iiioiiasterium ab oinni lacsione sil, et sine molestia grum sitam in Cardelum, et in Finilia, clausuras
s:t episropi; el ut ordinationes presbyterorum vel duas cuin vineis, et lerris, in Basi. Qmuia hoec posila
cajleroruui gradutmi in eodein raonaslerio a quolibet iu insula majore, imo et ecclesiam S. Mariae, et
calbolico episcopo tribuantur; et ut eleemosynaelani aliam ccclesiam S. Laurentii, cum cellis, el horlis,
vivoruin quain et niortuoriim sine caluiiiuia episcopi atque vineis, clausuras quinque. in una quidem
eidem monasierio tribuaiitur, et ut de possessione ecclesia est S. Gregorii, et Theodori, et in alia
monasterii decima a vobis accipiatur. Et quicunque ecclesia S- Vili, sicuti a muro ct fluvio Tiberis,
se nd monasierium sepeliri petierit, a monachisse-
atque limilibus circumdalur, tertia est in ripa tltt-
peliatur. Et utpraelerab Aposlolico, ne judicelur, niinis, quarta jttxla S. Mariam usque ad Trajanum,
nec ad synodum abbas vocetur, sicut nec ab alio quinta jtixla S. Laurentiiim usqiie in Trajanum, nec
consecralionem accipit. Statuentes apostolica cen- non et clausuram de vinea in locuni qui vocatur
sura , ttt ntillus nostrorum successorum pontificum, Scarajo, et aliam petiam quae ponilur in clausura,
iiullus marchio, nullus dux, nullus comes, nullus et vinesa petiain unani in lerra Cucuzubn, elaliam
episcopus, nulla praetcrca persoiia hoiiiinum magua in Montone; verum etiam et 1'undumiu inlegrum qii
 59» S. LEONIS IX PAP.C OPUSCULA. C0
«licilur Baccanuni, oiitn appendice sua. qu;e vocatur At Joannes
i de Sergio, et Iransit aliam viam cnrrariam,
Criptula, in quo sunl cisternaj antiquae posiiaejuxla ct t venil in casale quori delineni liacredes Franconis
eamdem civitateni Porluensem, sicuti incipita primo 'I Transtiberim, siculi per fines marmoreos dcsigna-
latere, ab arbore quoe vocatur lamarix, et dirigilur lur, l et deinde per rasale SS. martyriim Cosmaeet
in columnella, quae in campo slare videlur, millia- IDauiinni, el transit per fossatum aniiquiim, quod
rio n distanteab eadem civiiale, et deinde pergenle verno i tempore ducit aquam in rivo Galeriae, cl
recto ilinere per salarinm, et iisqtte ad atlegiam ascendita per ipsum rivum usque iu molam de sylva,
piscaioriam, et dciudc redeunte ad mare perBucci- t revolvitper viam carrariam usqtie in vallem inc-
et
iiam, et circumetinte littns maris ad S. Nympham, diam t de Moutc, qui vocalur Zunili, et usque in
et usque ad focem iuiciiiam cum locis qui dicuntur S Staffili, qui statin Liiitistiuo, et tisque in eaput de
Vin.cera usque ad balnearia, atque locum qni voca- valle i Stabla, et per fossalum ipsius vallis pergit a
tur Porlus Trajani, nec non et caslellum aliud ininus pede | fili Salinarum, concludenie loliim campum
in iiiiegrum, cura omni stia peiiinenlia, et in civi- iusque in pedicam quac vocalur Viscoli, ct piscin.i
lateConslantiiiiana, omniaque ibidem habere digno- < Galiarda, concludente ipsam pedicam, ipiaesimi lihi
scitur, tina cum ecclesia BB. .-lpostolorum Peiri et 'triginta, et pergentc juxta fila quae stant monasteria
Pauli, cum cryplis, ubi aniiualia ipsius ccclesiaj ma- "* dec Miranda usque in slagnum majus, et per npam
nere videnltir, et deimh: usque ad S. Mariam, qua: sstagni usque in Burdunaria, et a pede fiii usque iii
ponilur in arcu cum crypla, et domum quaevocalur Baccaui, 1 el lerram de supradicto episcopio, et for-
Balneum Veneris, et usque ad viam publicam infra mam i quae vocatur Arcione, et per ipsani formam
ipsum caslellum, atque cannetum de ista civilale, iusque in rivuin qui vocatur Galcria, el Pantaniiui rie
nec iion moiiaslerium S. Agneliscura salariis, et 1
Ricorde usque in primum aflinem de pratis Caraci.
vineis, quaeincessum babere videtur : porro ct fun- Infra I hos vero fines, loca et vocabula stinl haec,
tlum in iutegrum, qui vocalur Polmus, cum Casis, S. i Cacsareus, Palmis, Sorbilanum, Clusa vetere,
vineis et terris, pascuis, extendeiiiem se usque ad 1Pantaiiuiii uiajtts, Medianum, Mons ruginosus, liions
furniim aiitiqiium juris praedicti episcopii, et in eo- dc ' Zumilis, mons Canaparvis, celsa, iimcs, uiujor,
dem fundo monumeiituni anliquum esse virietur, via 'stagnelhmi maledieium, lincli, piscina gagliarda,
Porluensi, milliario ab ureb Roma plus minus deci- < nlivaslruin, stagnelhim peregrinum cum omnibus
ino. Ilemque cl insulam majorem in integrum ctini coruin ' perlinenliis. Nee nou et confirmamus vobis
hortis et vineis seu terris in Incnm qui vocalur Sca- I
perpclualiler qualuor in integrum principales uncias
lajo; qui olim fuit portus Trajani, inhaerenlem de f toto slagno majore Portuense cum oinni piscn-
' eidero fundo 1 ttione, reddilione el statione sua, vel cum omnibus
Baccani, et cum omnibus ad euna pcr- *"
tinentibus : pariterque et funrium qui vocalur Ju- ad a ipsas qualuor uncias pertinentibus, sicuti a prae-
tlaeoiiim, el ftindum qtii vocatur Gualdus cum omni- deccssoribus
tJ nostris supradictae ecclesiaePortuensi
lius eoruin pertincntibus, positus juxta praediclam concessum
c esl. Verum etiam concedimus et conlir-
civitatem, et filum Salinte in intcgrum extensum in inamtis > vohis vestrisque successoribus lurrcm in
iina flhi. llem et in Baccanoet in Genestula, et in 'iiilegrtim quoe vocatur de Albo, cum casis, vineis,
lila novem, omnia fila Salinarurn, quae ad vestrum 1borlis, lerris, campis, pratis, pascuis et syivts,
cpiscopium pertinere noscunliir, seu el fundura in pantanis f- et rivis, cultis et incullis, vacuis, plcnis,
inlegrum, qui vocatur Gualdus major, cum ecclesia et « cum omnibus ad ipsam turrem generaliter et in
S. Aureoe, ct monuniento suo, el terra Semiiaiitia, 'inlegrum perlinentibus, sicut aflines tjusdeni desi-
quaj appellalur Planura, in qua cisternae esse viden- gnant,>? a priino latere rivus qui voealur Galeria, a
tur, posita inler ihivium, formam Arcionum. Nec s.ccundo s latere fluvius Tiberis, a terlio latere Pul-
uon el confirmamus vobis curlem in integrum quae A verinula, el a qitarto latere forma quaj vocattii-Ar-
dicitnr Galeria, in qua ost ecclesia S. Maria? cum cionum. c Concedimus eliam ipsis hoiniiiibus qui per
caminaiis seu triclineis atque diversis cubiculis, tcmpora t habitaturi sunt infra turrem, ul nullius
omnibusque suis aedificiis, quae infra se habere D) potestali,
j nullius dilioni subdili sint, ncc alicui ser-
digttoscitiir cum omnibus finibiis, terminis, limili- > viant, aut hostem faciant, nisi episcopo <|ui in tliclo
busque suis, lerris, casnlibus, sylvis, alqtie panlanis < episcopio fuerit; ncc nonetconfirmainusiilii iuisquu
cum ponte, el ipsum rivum qni vocatur Galeria, s
successoribus in pcrpetuum onines res el facultates,
iisqtte ad flumen, cum locis ad aquimolam facien- imobilcs et immobiles, de illis hominibiis ijui sine
dam, vel cum oinnibus ut superius dictum est sibi baerede 1 el intestati inoriuntur in dicta civilate Por-
gcneraliler ct in integium ciillum et assolalum, tuensi, t sive in Transliberi, aut in insula Lycaouia,
situm in campo qui vocatur Meruli, constilulum via sive s ubicunque veslri episcopatus juiis esse vidcn-
Portuense, milliario ab urbe Rnma plus miniis duo- llur, constituimus ipsam Porliieiisem ecclesiam legi-
dccimo, siculi aflincs incipiunt a tolo ctirle a primo timamt baeredein, iia ut episcopus ipsius ecclesiaj
latcre, prata Caraci, <]uaevocantur Meruli, et deindc habeat1 potestatem ordinandi omnia juxta suam vo-
usque ad moniem quem olim detinuit Joannes dc luntatem, 1 eo tenore ut non pereant, scilicet mortuis
Mincia, el hajredes Stcphani Numenclaloris, el in i ajlernuiii prosint. Insnjier etiam conccdimus et
deiude ultra viain per casale quod olim dclinuit <
confirinamtis vobis vcslrisqiie succcssoribus in oer
COl EPISTOL.-E ET DECRETA PONTIFICIA. 002
petiium ex jure sacri noslri palatii Laleranensis, A fuit iu honorem S. Adalberti. qui suo tempore mar-
qttod ad publicum noslrum perlinet, caslaldum Por- tyrjum pro Christi nQiniiie suscepit. At episcopus
tuense, vcl quidquid usque hactenus nostri castal- ille rogavit sibi a nobis dari inducias ad certum tcr-
iliones de tota Porluense civilate, sive de portis, iniiium, ut afferre vobis posset jtistiliam quam se
vel de navibus, nec non et de tota Burdunaria, vel liabere dieebal; nosvero, quia synodus ea die termi-
quidquid exlra vel infra ubique ad illum pertirmit nabatur, concessimus; cumqtie lerminiis advenisset;.
dejam diclo mihisterio, vobis vestrisque successo- tu ad iios humilitei' et solus, ille\ atitem magna
ribus in perpetuum tribuimus possidendum, ita ut liominum muhiludine frctus ad nos vcnire despcxil.
qtialemcuiique hominem ibidein consliluere volue- Residenles tamen nos cum judicibus noslris ail eum
ritis castaldionem aut mandalaritim, in vestra po- legalnni, ut ad nos venirct, direximus, scilicet
testate consistal, el quidquid de ipso uiinislerio nonnisi cum suis redeniptis adjuloribus venire
acquisierit, vobis vestiisque successoribtts dcfcra- se dixit. Quo dtcto cttm lola sua iniilliUidine reces-
tur, quidquid vohis exinde facienduin, tamen si sil, scilicel nos ad ejus contumaciani uon respi-
noslro coraiti vel nostroruin successorum placuei il cientes.ex consilio judicuni arcbidiacomim ndsiriiin
de illo, quod ad nostrum palalium perlinet, fidelila- Hiigoneni usque ad domum ejus inisiinus, ut se-
lem j'urei. Isli namqtte comites, qui pro lempore " quenti die ad nos veniret, sicut episcopus ctiiii epi-
fuerint a nobh>vel a noslris sticcessoribus, nulio scopo rationem habilurus; cuinque die allera simili
inodo aliuiu castaldioncm aut manrialariiiin attdeant modo resideremus exspectanies ettm, non venit,
«rdinarc vel constituere, praeter illos quos vos vel scilicet epislolns quasdnm veniam prxferentes misit,
vestri successores ordinatis vci constiluitis; qui si cumque nihil ralionis diceret, ui amplius exspectaii
fecerint, vcl de jam dicto castaldico aliquid violeu- deberet, laudanlibus omnibus jtidicibus, fraler Ali-
ter abstulerint, vel quae a nobis, vobis veslrisque nardis Lugdunensis archicpiscopus canonicam ct
successoribus tradita sunt, frangere aut contradicere diffinitivam protiiiil senlenliam, primam de contu-
volucriut, unusquisque iv lib. auri persolvat, metjie- macibus puniendis, secundam de ecclesiis quae siint
tatem nostro palatio, et medietalem vestro episct,- intra limites episcopalus, quomodo ad eum perli-
patui, el quod ab eis in caslaldiones ordinatuin fue- neaiii. Qua prolata sententia a nobis, ei ab omnibus
ril, evacuetur. Si vero exinde contumav exsiiterit, latidala, conlirmala fuit. Quapropter tam tibi quain
usque ad vestram satisfactionem excommunicatus tuis successoribus eamdem ecclesiarn pei hoc
existat. nostrum privilcgium concedimus, conftrmamiis,
Itemquc concedimns ct confirmamus vobis vesbris- qiierimonia tam illi episcopo quam successorihus
que successoribus in perpeluum de civilate Por- C ejus jierpeluo interdiela de eadem ecclesia, sita in
luensi pisralores et duos curiales, qualescuni|iic de prajdicta instila, ctini curtibus et oratoriis infra
eis eligere volueritis in perpeluum, ita ul uUerius easdem ctirtes, el cuin omnibtis ad eas generaliter
ntillam daliouem nullumqueservititini facianl, neque el in inlegrum perliiienlibus, cuni hortis, el aqui-
ad placitum adstringanlur ab aliqna persona, scili- molis suis, sila iufra hanc iiibein Romannm, siculi
cet libi tuisque successoribus hanc coinniitlimus extcnditiir ab uno capite, ubi dividilur fluinen, ct
poeslalem. Item coiifirmaiiiiis libi liiist|ue successo- usqtie in aliud caput ipsius insuhe, ubi ndtiiia-
ribus casale unum in iniegrum, quod vocalur Gene- tnr, pari niodo concedimus, et coiilirmamus vobis
sianum, quod et Mallianum vocalur, cum insula vestrisque successoiibus in perpeluum omnem ordi-
modica ullra rivum in ipso locoposila, cum omnibus naiionem cpiscopalem, tam de presbyteris quam de
ad eum pertiiientibus posita via Portuense juxta diaconis, vel diaconistis, sive subdiaconis, conse-
Matlianum, juris monasterii S. Pancralii, etiain con- crationem ecclesiarum vel altarium, quae in tota
flrmamtis vobis vestrisquc suceessoribus in perpe- Transtiberi necesse ftieril facienda, nisiforle cardi-
tuum lotam insulam qtue vocatur Lycaonia ubi est nales, diact>ni vel subdiaconi, aut acolythi sacri
ecclesia S. Joannis Bnptistae cl S. Adalberti, unde Lateranensis palatii efficianlur, scilicet omiiia libi
qiieriiiioniain posnistis in synodo, quam celebravi- D tuisque successoiibus, vel quibus episcopis a vobis
mus in eeclesia Salvaloris, qunre contra Crescen- invilati fuerint ordinandi, benedicendi et conso-
tiuui S. Sylvae Cnndidae Ecclesiae episcopum, qui crandi coiiceriiimispoteslateni; clne parochia veslra
eamdem ecclesinm suo epucopatui vindicubal, cum ab aliquo pervadalur ejiiscopo, fines ejus per hoc
vcro amba? partes anleprajsenliam nostram el totitis nostruni privilcgiiiin insiniiare luaeque ecclesiaj con-
synoJi slaretis, placuit ut si scripturam exinde ha- lirmare curamus, incipiente primo termino a fractb
beres, in iiiediiiin videnriam legendamque proferres. ponte, ubi unda dicitur pcr inurum Translilieiiiiae
Stalim allulisti privilegium quod anlecessori tuo civitatis per portam Sepiimianam, per poiiain S.
Benediclo episcopo, qui dicebalur de Pontio, Bene- Pancralii, per silicem vero ipsius porlae usque ad
diclus VIII, antecessor nostcr, fecit de inlegrilaie poniem marmoreum qui est siiper.Aniionem.etducit
totius episcopatus. Qttod cimi lectum esset, nomi- per ipsam silicem usque ad paritorium, inde revol-
i:.itim ibi inventa est ecclesia illa, quam, sicut in vit per paludes usquc in mare, indeque per mare
queriinonia lua dixisli, ipse tuus anlecessor dicave- duo milliaria tiltra pharamusque in focem majorem,
nt temporc Othonis III imperatoris, a qu» cediikala indc atitein perflunien majus usque Romam in fraclo
605 S. LEONIS IX PAP.E OPUSCULA. f.04
pofile juxla Marinornlam per ponlem S. Maiiajusque A rinnpeic prjesumpseril, et sicut a nobis superius
ud poniem Jitdajorum per meditim flumen, et recle siattila siinl, lirma manere non demiserit, el iu
ad ineditim ponlcm fractum, ubi de tinda duximus, aliquo offenderit, sciat se, nisi resipuerit, auclori-
«jui esl primus afliuis absque Transtihcrinis catho- late Dei omnipolenlis et B. Petri aposloloruui
licis ecclesiis S. Maiiae in Transliberim, S. Chryso- principis, alque noslra, qui ejus ftinginiur vices,
goni, et S. Caeciliae, vel monasterii S. Pancralii anathematis vinculo esse iiiiiodattini, et a regno Dei
ct monaslerioruhi SS. Cosmae el Daniiani, lamen alieiiiim, aique cum Juda Iraditore D. N. Jcsu Cliri-
in prajdictas ecclesias i|uidquid ab episcopis ne- sti cum diabolo et oinnibus pompis ejus aelerno in-
cesse fuerit faciendi Portucnsibus episcopis, ab ipsis cendio concremandum. Qui vero pio intuilu cuslos
invilatis tribuimus poleslaiem. Itemque concediniiis et observalor hujus noslri privilegii exstileril, bc-
et coiiliimamus in jam dicto episcopatu plcbcm S, iicdictionibus gratiam vilamque aelernani a juslo
M.iriaeel S. Apollinaris in mola rupta, et plebem S. Juriice Doniino Deo nostro consequi mereaiur iu
Stepbani in Pansi, el plebem S. Mariie in Apmiinna, saeciila saeculorum. Anien. Bene valete.
vel omiies ectiesias exiguas vel magnas cujuslibel Dalum x Kal. Maii per manum Peui diacoui,
nominis, quae infra jam dictos affiues fueriiil vel esse bibliothecarii et canccllarii S. Aposlolicae sedis,
possiint, ab.sque illis, quas jain diximus, Translibe- B aimo Domini Leonis IX papaj i, indicl. u.
rim silis. Inle.rea saneientes jubemtis, situti a nostris Ego Ebercbardiis Treverorum archiepiscopus
autecessoiiuus jiissum csl, tit iu flumine quod juxta qiiamvis iiiriignus interfui el subscripsi.
Puiiiiensein url.eui decurril, nuilus audeat inolen Ego Alinarrius Lugtlunensis archiepiscopus hoc
dina aut ponlcin prajlcr jussionem tuam vel sttcces- decretuin laurians, mauii propria subscripsi.
soium luorum episcoporum juxta priscam consuc- Ego W. episcopus subscripsi.
ludinem quoquo modo constitucre; et cuin vel a Ego Ropramlus episcopus scripsi.
vobis vel ab aliis.quibus laiuen faciendisvos injunxe- Ego Ctmibeiius episcopus Taurinen. seripsL
rilis, coiisti.utiiin aut faclum fuerit, ipsa inolendina Ego Cadalus Pariiiensisepiscopus scripsi.
vel pons veslro arbitrio dispensenlur; de ponte vero Ego Oppizo. Pisensis episcopus scripsi.
si factusfueril cum plaustro onusto victum vel viuitni Ego Guido X Ullervensis episcopus scripsi.
nemo audeat hinc illuc, neijue inde buc peni.us Egn Uenricus Spoletanus episcopus scripsi.
Iransineare. Itcruin sancienles jubemus ul nullus Ego Arnulfus. epistjopus scripsi,
presbyter, vel cujuslibet ordiuis clericus de loto Ego Maninus Pistorieu. episcopus scripsi.
episcopalu audeal a<l placilum tonstringere aut ad Ego Pelrus Clusieiisis episcopus scripsi.
linieiidas contentiones compellere, aut aliquod ser- C Ego Dux cpiscopus interfui.
viliumab eis exi0cre, praelerquam Poriuenses epi- Teinlerius Arbinensis episcopus inlerfui.
scopi, iu cujus parocbia sunt. Quicunque vero prie- Ego Benedielus episcopus Forosempronicn. iii—
suitipior, sive dux, sive comes, vel vieecomes, aul teifui.
cubiculaiius, vel a nostra aposlolica se.le missiis aut Dcceriiimus ergo ut milli oinniuo hominum li-
qualiscunque interveuiei.s potestas tle ipsa civitale ecat, tic. Si qua igilur, elc. Cunclis auletn, etc
Portuense doininaliiui tenueril, dc quocuuque fuc- Ainen.
rit ordine, praedicta omnia iininobilia loe.i, aul VIII
pi;eiioiniiialuin castalilum, vel duos piscatores, ct Privitegium S Leonis IX pro Ricnerto abbale ccenobii
duos curiales, vel otiiues praedictos cl':ricos a jurc, Momis Casini.
<:l poleslale, atque dilione praefati, uptscopii auferre (Aiino 1049.)
vel minucre voluerit, vel parochiam infringere [Tosti, Slorio della badia di Monle Casino, 1, 255.1
lenlnverit, nut lio.nines in prapdicta turre habitanics, LEOepiscopus, servus servorum Dei, charissimo
vel ubicunque proprietas episcopii mansioiiata fue- nobis iu Christo Domino Jesu filio RICIIERIO et reli-
ril, ad piiblicuin serviliuui revocaverit, seiat se com- gioso abbati sacralissimi monasterii B. Beuedicli
positurum ipsi episcopatui attri piuissimi libr. xx, eonfessoris Christi, sili in moule qui vocalur Castro
el insuper analheinati siibjaceat. Staiuenies aposto- Osino, suaeque ahnaj congregationi perpeluara in
lica cen ina suh divini judicii nblestatione, et aua- Dominosalutem.
tbemaiis interdictione, ut nulltis uiiquam successo- Coiiveuit apostolico moderamini pia religione
runi nostroram pouiificiiin, vel alia qtiaclibel iuagna pollentibus benevola coinpassione succurrere, et-pe-
parvaqiie persona ca qu:e a nobis ad laudem Dci leiiliuin desideriis congruum imperlire suflragiiim.
pro stabilitate vcl augmento praeriicti episcopatus Igitur qui.a posiulasiis a nobis quatenus monaste-
slatuta sunt, refragari aul in quoqtiam transgredi, rium S. Benedicti in monlc Casino situm, ciijus ab-
atit aliquid deinde miiitiere audeaitt, scilicel sicut Lialisconsecrationem iiupcr cl dono piissiinorum
superitis a nobis statulum vel concessum esl, ila llenrici et Conradi Romauorum iinperaiorum susce-
percnuibus ac perpeluis lemporibus sine aliqua mi- jiinus, et per nos et successores nostros in perpe-
nulione pcrinillat in ajlermim permanere. Si quis luum more antecessorum uostroriim privilegio nostro
aulein, quod uoii opiainus , lemerario ausu conlra iiiuniremus, et a polestate oniniuiii arcbicpiscopo-
hoc nostruin privilegium venire aut in qiioquam di- rutn et cpiscoporum sublrahereinus, el sub intcr-
605 EPISTOL^ ET DECRETA PONTIFICI-A. (306
diclione analnemalis loca sua defenderenius, conce- A vcl ei pertiiienlibiis nisi solo Dco ac nostne nu
deremus, ct confirmarcmiis : inclinaii precibus tuis iclorilali solvendam statuimus. Fabrica ciiam seu
praedictuin inoiiasierium tibi a nobis suecessoribus- ]Iuminarioriim coiicimiatio indiflerenicr vobis sinu
que tuis el a noslris siiccessortbtts in perpetuum dubio i procurantibus efficiatur. Null.i proinrie in
iiiillapravitaleSiinoiiiaca iiiiervenieiitcconsecrandis, iexsolvendis Dci laudibus, vcl in Iiiiniuaiiis coucin-
coiicedimus et ronfirmamus cum omnibus ecclesiis, nandis : mora proveniat, sed devota sincerilate per-
iiionasteriis, ctilis, caslellis, terris cultiset incullis, agere feslinaie,ne per incautaedesidiaeculpain judicii
viaeis, aqtiimohs, horiis, pratis, silvis, pertinentiis vos fuluri meltis concutiat. Potius elaborare slu-
adjaceuliisque suis, ubicuiiqiie vel qtialitercunqtie ;dele ut riivina placetur veslro conatu clemenlia,
ad jura ejusdem monasterii perlinere dignosciltir.... ]
possitque movere hoc, quod a nobis jusla delibe-
Insuper eliain oinneni cujuslibet eccleshe pontifi- ratione deerelum est futuris inconviilse perpetuis-
Ctfiuin prajralomouaslerroditionemtjiiaiiilibelbabere quc teinporibus. Consecralio tamen abbat.is loci
prxter sedem aposlolicam, prohibcmus, ita ut nisi ipsius a vobis secunriimi Deuni elccli sempcr ex-
ab abbate ejusdeni nionasterii fueril invitatus, nec specieiiir n no.Mia apostolica serie, sub cujus exislit
missarum solemnia ibidcm praesuuiat omnimodo ,jure. Nuincrus aulem nionaclioruiii ibiriem Deo
cclebrare. Post vestrum vero obilum nemo iuibi ab- j» serviturortim lauliis semper existat, qunnlus secun-
balem conslituat, nisi quem consensits et voluntas rium ; loci posse sullieint, quam duodecim, qui eliani
c.hiinunis fratrum cx ipsa congregalione elegerit, seciindum i ipsius loci possc vicluin habeaut et
el electus ad nos vel successorcs nostros consecran- veslitum, ut null.a in pcrpeltium divini servitii ne-
diin gratis ei sine prelio venint. Quod si aliunde {gligemia sil: iioeeniin argiiinentiim et incrementum
venerit, quod de vobis dici non polesl, qui de nio- iejiisdem ecclesite fecimus, ul ex abundantia vcstri
naslciio nostro et a nobis consecrattiri venislis, vel imonasterii ejus paupertas supplealur, et lam nobis
ab alio arcbiepiscopo, vel episcopo consecrari se <qtiani vobjs vestrisque succcssoribus merces xierna
inaluerit, tunc conseoralus et consecrator anatliema 1reddatur.
sint. Promulganles, etc... X.
Bene valete. S. Leo IX canonicorum Ecclesia; Veronensisposses-
IX. sioues et privilegia confirmut.
S. Leo IX Riclierio abbati Casinensi ejusque suc- (Anno 1049.)
cessoribus mov.asteriumS. Crucis, Romce situm, [Ughelli, Italia Sacra, V, 761]
subjicit. LEOepiscopus, servus servorum Dei, dileclissimis
(Anno 1049.) (] iu Christo filiis TOTONIarchipresbylero, AHELIUCO
[Gallula, tlist. Casin., 252.] arebidiacono et ARDUISOpraeposilo, omnibiisque
LEOcpiscopus, servus scrvoruni Dei, RICUERIO canonicis ' S. Yeronensis Ecclesiae tam praeseiilibiis
ahbati monasterii S. Beneriicti , quod ponilur in 'quam futuris, perpetuam in Douiinosalnlem.
moiite Casino, tuisque succcssoribus perpeluain in Convenit apostolico moderamini pia rcligione pol-
Domino salulem. I
lentibus benevola coinpassione succurrere, ct peten-
Crcdil:c speculatiouis impeHiiniir cura , etiam tium ' desideriis congruum iinpeiiirc suffragium. Qua-
ardore Christianae religionis, el sttidio divini proplerex I parte oinnipoleiitis Dci Pairis, et Filii, et
ctiltus promovemur, pro vencrabilium locorum per- 'Spiritus S. etB. Mariaesemper Virginis bealortimqtie
cogitare siabihtatem, atque Deo servienlium secu- '< aposlolortim Pelri et Pauli cajlerorumqiie sanctoruiii
fitateiu, nl hoc proveniente pio labore , et animae (quorum noinina in libro vilae ascripla sunt : nec
Christo dicaiae, quae se illis diebtis viiae suae servi- non ex aucloritale sanctorum canomim omnibus
turas decreverunt perseverenl impertiirbate. Nec patriarchis ] , archiepiscopis , episcopis , ducibus ,
noii et illa niaiieanl fine tentis firma, qtwe a Cliri- iinarcbioiiibus, coiniiibus, seti cuuctis, uingnis pai-
sliauis in Dei laiule conlreclaia sunt. Quia igilur visque personis praecipimus, ut vestras peiso-
conslat monasierium Jerusalem, quod eliam dicitur D nas, seu praedia , ac beneficia , omnemqiie ve-
S. Crucis , jam elapso tempore a congregaiione siram justam possessionem et invesliiuram bcne-
liiunachorum Dei tali loco compelens vacasse et ficiorum praeriiclaj canonicaj, quam usque nunc
sollicito nullo pra-posito in eo aul monachis habi- teniiislis, nulli liceat laedere, divestire, inquieiare
lantibus iraditum : permoti proiude coinpassione vcl investiliiiam abstrabere. Similiter praecipimus
lanti piaculi, ac conipulsi dolore, aposlolica auclo- ul nulliis veslrum aliquo ingenio ab episcopo veslro
rilate providimus monasierio libi coiniiiisso idem beucficia, <|tiae soliti eslis invcslire, requirat, vcl
inonaslerium sociare, qtialeuus et prajsenti sccunda invesliiiiram cx illius inanibus accipiat. Similiter
indiclione, atque in perpcliiuin a (e tuisque suc- pnecipimus rie omnibus rebus vesliaj canouicx ,
cessoribus cum sil.i omnibus in integro subjaceiili- ' tam de curtis ijuainque et de casltilis seu
bus dispoiiuLur, alquc ctim Dei limorc regalur, el villis , xeitodochiis, factilis, incensitis , Iibellariis,
vestro coiijtiuctum subsislal monaslerio , ila ut in decimis, scrvis clancillis, lerris, vineis, pratis, sale-
codeni veneitibili loco Domiuo Deo noslro laudes ctis, monlihus, planiciis tam infra civiialem quam
exsolvere debealis. Nullani vos ralioiitiii exinde cxtra civitaiciu qux a fidelibus vobis sunl cullata?,
 .07 S. LEONIS IX 1'AP.*; OPUSCULA. 6dS
vel fueriut, ut nulla magna parvaque persoua se A hoc I noslrae aposlolicae auctoritatis privilegium, sic-
intromitlal; sed liceat vobis quieto eas tencre or- iut el fecerunt privilcgiis suis antecessores nosiri,
dine sicut pcr mercedem ineorum antec .ssoruiti iconfiruiamiis atqne corroboramus
quidquid rerttm
jxmliflcum, seu imperaioriiin, ct rcgtiin liaclenus cl facull.iium modo habel, et usqtie in perpetuum
lenuisiis, co videlicct ordine qui in vestrarum char- cst habiiuriim ; ne ab aliqua hiimana lemeritate ali-
liilarinn pnginibus coniincliir. Et de nulla alia quid unquam exinde mutilctiir sed in sua iniegrilate
Ecclesia supcr vos archipresbyier , vel arelil- omnia cuslodiente Deo permaneanl in iisiini, el sa-
diaeoniis pr.cferalur , vel aliquis ex clero sine lariuin fralriim ibidem nunc servientium, et pcr
eleciionc cuntinriim frairum vcsiram societatem sajcula servilurorum. In qua aposlolicac muiiitionis
o duetur. Quod ob hoc dico quia spero veslram luilione locum etiam ipsiim anliqiia et per praede-
ecclcsiani nunqiiam cariliiram clericis qui ad hos ccssores nostros ei concessa libertaie donanms, i.on
hoiiorcs sint ulilcs.. Si veio nrchipreshyter et ar<hi- nova facicntes, sed vetera coiifirnianies. Ne scilicet
diaconus de supradietis ecclesia: bonis siue volun- ullus mortalium, sive sil imperalor, sive rex, sive
laie et Iatidalione liatrum dare tentaveril, onini- dux, seu marchio, vel archiepiscopus, vel cpiscopus,
moilo interdicimus ne scandalum in Ecclcsia fi.it. aut aliqua alia hiimana potestas super idem Clu-
Si autem, quod absit 1 archipresbyter et archidia- B niacenso mouaslcrium aliquani in aliquo poleslatem
conus iino tempore morlui fuerint, liceat prajposilo cxercere prasumat. Nec post solulionem lui corpo-
frui ollicio illorum investituris , donec arcliipresbyter ris aliquem ibi pracferre et ordinarc aiuleat, scri iu
vcl archidiaconus ordinatiis fuerit. Si enim ab ali- arbitrio semper et electione fralruiu consistat
quo aliquid inveiitionis scriplum rejieiium fucrit qucmcunquc de sua congiegalione scctinriuii Deiim
atl destrueiidam rectitudinem ordinum, aut haere- et secundum regtilam S. Benedicli sibi prteferre et
dilatcm vestram, vel ea quajsupra dixiinus, pr;eei- imponere abbatem voluerinl : cujus consecraiio
pimus ut omnimodo deslrualur el iiiinquain com- noii a constilulo episcopo, sed a quolibet, qiiicuu-
pareat. Si vero, quod al sii! ut aliqtiis conlra hoc que ipsi congregationi placucrit, expeiattir, uon
uosirae aucloritatis scripium agerctentaverit.vcl vos aliqtto pretio redimenda, sed gratis accipieuria. Quod
in his qux>supra diximus offenderil, si infra annum ctiam de omnibus ecclesiaslicorum graduum ordi-
lton cmendavcrit, iliius irrilus fiat conatus, el illuin nalionibus, ct altaiium sive ecclcsiarum consecra-
vivum terra deglutiat sicut Dalhan et Abiron in serii- tionibus praecipimus et confirrnamus, ul liceat vobis
lione Core, lepra Naanian Syri super eum venial, ct veslrisque successoribus, a quocunque ea velitis
malediclio quae fttil dala in monte Ebal, et anallicma episcopo gralis exposcere, nulliisquc vobis audeat
maranalh:), et omnes illae plagas et maledictioncs, C! contradicere. Quam pnerogativam a praedecesso-
quibus Deus Pharaonem et /Egyptum percussit, et ribus noslris monaslerio vcstro concessam.el a no-
tjunesunlscriplne in qttinque libris Moysis, ct Jutla?, bis merito conlirmalam, idcirco eidem conlribuere
traditori socialus, cum Anania ct Sapbira poenam tlecrevinius ut, sicut hactenus sub apostolico tan-
lnat ajlernam, et nostro seu iiostrorum siiccessorum tum jure et ditione consiilil, ila amodo semper
subjacent judicio. ctm&isiat, nec aliorsum rcspicial, quatenus snb
Dat. Non. Maii mensis per maiium Petri diaconi, njtoslolicaj defensioiiis umbraculo posilum sempcr
bibliolhetarii et cancellarii sanctae aposlolicae scdis, crescat, semper augescal, nullain pravorum homi-
aniio D. Leonis papaeI, ind. n. num lyrannidem, nullani huiiiaiiam poleslaiem me-
XI. luens, ut quotidinna Dco obsequia devote, ut so-
S. Leo IX monaslerii Ctnniacensis, petenle Hugone lent, et quiete ibi aganlur, nec agentes in aliquo
abbate, prhilegin confirin.it. pcr aliquem sollicilentur, niolesleiiiur, inquieten-
(Anno 1049.) lur. In qua prajrogativa eliam chrisniatis libcra
[Biblio hccu Cluniacensis, pag 1824.] receplio a quoquo velilis episcopo consistil. Quae
LEOepiscopus, servus servorum Dei, riilectissinio onuiia, sicul praemisimus, quemadmoduin a praede-
in Christo fllio HUGONI abbali Cluniacensis monaste- ^ cessoribus nostris sancila rcperimiis, ita quoque
rii nosiri, in honoreni bcatorum apostolorum Peiri nos stabilire et conftrniare decreviinus. Slatttentes
vi Pauli lundati, iiiisque successoribus abbatibus npostolica censura, sub divini judicii obtestatione,
perpetnam in Domino salutem. ul nulla uiiquam magna parvaque pcrsona spiriluali
Convenit apostolico moderamini pia religione vcl saeculari digiiitaie praedita , omnive dignilaie
auctoiilalis
pollenlibiis benivola compassione succurrere, ct pe- privata, conlra hoc noslra; apostolicae
lentium desideriis congruum impertiri suffragum. privilegium venire aul in quoquam illutl infringere
Ex hoc enini lucii potissimum praemiura a conditore perlenlet. Quod quicunque ausu tcmerario impia-
omnium Deo in sidereis arcibus promerebimur, si que praesumptione contra Deum et sanctum Pe-
venerabiha loca noslro lempore aut ad meliorera irum, contraque animam suam fecerit, in tunc f
ftierint statum perducla, aut ne unquain in aliipio lantuin se noverit nostrae apostolicaemaledictionis
minuanlur, corroborata. Quapropler inclinali prcci- aculeo transpunctum, noslrae aposlolicaj excommu-
btis luis, dilectissime lili, ipsi roonasterio nosiro nicalionis telo perfossum, nostri etiam aposlolici
Cluniacensi, cui Dco auctore praeesse vidcris, per anathematis gladio transverberatum, nec ipsi per
Gi)!> EPlSTOLiE ET DECRETA PONTIFICIA. G!0
dignam salisfactioncm saluti piislinae reparanrium. A, firmitatc
i perpetua ipsi monasterio vcslro secundum
Qui vero se ab lioc observaverii, el inviolalum hoc praeilecessorum
j nostrorum privilegia confirmamus ct
iioslrum privilegium permanerc laudaverit, hic be- corroboramus.
t Decernimus etiam ne alicui personae
nediclionem, gratinm et omne bonum a retributore imagnaj vel parvae liceat aliquam vim vel conlrovcr-
omiiitmi boiiontm Deo et in praesenti saeculo con- siam s inferre eidem monaslerio in rebus et familiis
scqnntiir el in liiliiro. tejus. Et ne femina unquam illuc ingredi praesumal,
Dalum iv Id. Junii per manus Petri diaconi, bi- noslra i apostolica inlerdicimus aucloritale, et ne
bliolliecarii ac cancellarii sanclae aposlolicaj sedis, < quis iinqiiam placilum ibi habeat vel in cajteris
anuo domni Leonis IX papae primo, indict. n. <
cjus locis nec scrvos nec colonos ad aliquod servi-
XII. '
liiiin constringat, nisi cui abbas ad utilitatem suae
S. Leo IX monasterii Fnldensis possessiones el '
nccessilalis asscnsum proebuerit. Eligendi quoque
vrivilegiaconfirmal. i
sibi abbatem qnando opus fuerit fratres inter se po-
(Anno 1049.) I
testalem babeant secundum rcgulam sancti Benc-
[Dronke, Cod. tliplom. Fuld., 559.] i
tlicti sinc ullius conlradiclione personae. CaRlcrum
'vero hoc deliberantes dcceritimus ut
LEoopiscopus, servusservorumDei, ECIIBERTO pio ' congruis lem-
ct religioso abbali venerabilis monaslerii Salvatoris poribus
I iioslrae soliicitudini ecclesiasticae inlimeliir,
Domini noslri Jesu Chrislict Sancti Bonifacii, quod 'qualitcr religio monastica regulnri habilu dirigatur
situm est in loco qui vocatur Bochonia, j'uxta ripain 'concordiaque convenienti ccclcsiastico studio man-
fiiiminis qtiod vocalur Fttlda , et per te eidem vene- 'cipetur, ne forlc, quod absit! sub liiijus privilcgii
rabili monaslerio ttiisque successoribus in per- obtcnlu ' animus gressusque recliludinis vestrae a
petutim. '
norma jusiitioe aliquo modo relorqueatur. Concerii-
Convenit aposlolico moderamini pia religione pol • iniis ' etiam tibi quem bene eruditum et bene clo-
lentibits benivola compassione succnrrere, et poscen- 'qucutem virum esse novimus, riulcissime lili pr.r-
tibus juste cl religiose alaeii devotione assens::m dicare ' verbum Dei aticlorilate sancli Petri aposloli
imperliri. Ex boc enim lucri polissimum praemiem cl ' noslra ejus indigne vicarii, et ul tam vos qtinm
a condilore onmittm Deo procul dubio promeremnr, successores vestri ante alios abbates Galliaescu Ger-
si venerabilia loca opporlune ordinaia ad meliorem inanioe primaltim sedendi in omni loco convenluque
fuerint sine dubio slatiim perducta. Jgitur quia noslra apostolica aticloritatc oMinealis. Usum quo-
postulaslis a nobis, decrevimus noslra aposloliea que dnlmaticaeet sandaliorum in missarum solem-
pracceptionc rccoucedcre ac reconfirmare perpetua- p_, niis liccntja nostrae aposlolicaenuctoritatis concedi-
•*
liter vobis vcstrisque successoribtis praedictum mo- mus lam vobis quam successoribus vestris secundum
iiaslerium Salvatoris Domini noslri J-sti Cliristi et fjuoil in privilegiis proedecessorum noslrorum habe-
Sancli Bonifacii, silum inloco qui vocanirBochonin, tur. Abbas vero non nisi a hostra apostolica sede
jtixla ripam fitiininis quod diciturFulda, cuui omni- benedicatur, a qua bencdici debct. Et si in aliquo
bus rebus niobilibus et immobilibus sibi perlincnli- crimine accusatus fuerit, de eadem noslra apostolica
bus, quas minc hnbcl et in fuluro Deo auxilianle sedt: tnnlum jtitlicium exspeclct. Hlud eliam gene-
hnhebil. Concedimus etiani atque donamus vobis, raliter aririendum tlignum duximus, ut qiiidquid
charissime ac dilcctissime fili, vestrisque succcsso- auctoritnte antecessorum quorumlibet noslrorum
ribus abbatibus in perpetuum, pro magno r.ostro regum et imperalortim ipsi vestro Fuldcnsi mona-
atnere et niniia dileclione quam circa vos habentus sterio constat fuisse concessum, sit eiiam nostra
et habere deiuceps cupimus, monasterium Sancti aposlolica auctorilate per hoc noslrum privilegium
Aiidreae aposloli quod vocatur Exaiulum, situin confirmalum atque corroboralum, statiicntes apo-
Romoejuxta ecclcsiam sanctoe Dei genilricis Mariae 'slolica censura sub divini judieii oblestatioue, ne quis
semper Virginis quaevocatur ad Praesepe , cum om- 'uii(|uam noslrorum successorum pomilicum Roinmto-
nibus mansionibus, caminatis, cellis, vinariis et 0) rum regttm, riucuui, marchionum, comilum el praj-
coquina, cum vineis, hortis diversisque generibus lerea archiepiscoporum ac cujuslibct dignitalis vel
pomorum, ctim ctirtc ct putco et introitu per porlam coudilionis lioiniiiumcontra hocnoslrum priviicgiuin
majorem a via publica et ctim omnibus ad idcra quiriquam audeat attentare. Quod si quis praisum-
monastcrium gcnerahicr pcrliueniibus tam inira pscrit, sciat sc nostri anathemaiis vinculo tisquc ad
quam cxtra urbem sitis, quoeei jttsie ac rccte pcr- dignam satisfactionem insolubililer innodalum ;-qui
tinere dignoscunttir. Prohibemus autem oninem auiem pio intuitu se custoriierit et ne in aliquo in-
cujuslibel eeclesiaj saccrdolem in idem veslrum Ful fringatur in se observaverit, benedictionis gratiam
dense monasterium quamlibet dilionem habere vel et peccatorura suorum absolutionem a relributore
auctoritalem praeter nostram aposlolicam sedem, omnium bonorum Deo consequi mereatur, ut jn
spccialiter episcopum in ctijus diceecsi constructum coelesti sede glorietur.
cssc vidclur, ita ul nisi ab abbale monaslerii ipsius (Sign. pap. sytnb.) Benc valete.
fucril invilatus nec missarum ibidem solemnia ce- Dalum per manus Pelri diaconi ct bibliothecarii
lebrare pracsumal. Dona vero et oblationes deci- sancta? Romanae et aposlolicae sedis, ineiue Junio,
masque fideliumabsque tillitispersonx conlrariclate, a:n:o uomni Leonis IX primo, indicl. n.
 f,il S. LEONIS IX PAP/E OPUSCULA. 612
XIII. A cctique Reinagli Stabolao posili suisqtie successoribus
S. Leo IXprivilegia a prwdecessoresuo ClementeVI in " perpeluum.
Nivellensi Ecctesiw conccssa confirmal. Tunc summae aposloicoe di^nilatis apcx in hoc
(Anno 1048.) t!
divini prospectus amore dignoscitur pr:cfulgere,si in
[MiraeuSjOpp. diplom., I, 661.] aacquirendisDei landihiissni impcnsius studeat laboris
LEO, servorum Dei servus , omnibus Cluisli fide- exhibere e certamen. Ob hnc nos debitn cjusdcm apo-
libus, aposlolicam benedictionem. s
stolicne pastoralis compellilsolliciiudiiiiscura, utquaj
Noverint, tam posteri quam praesentes, quori ab- nri a stabilicnda piorum pertir.ere riignosciinliir loco-
baiissa Nivellensis, Richela nomine , una cum God- rrurn, uhcriim promulgare et apostolicae insiiluiionis
scnlco ejusdem loci prarposito, oblulit mihi quoririam ccnsurac debeamusconfirmare. Igiturqitia postulnsli,
praeceplmn domni Clemenlis papoequi me in aposlo- ''fraler, a p.obis quatenus monasteria a vencrahili
lica sede praecessit, quod ab illo datum nostrae au- *Patrc Remaglo constrncla. id est S abolaus et Mal-
n
cloriiatis aslipulatione confirmari rogavjUlllud aulem niunilarium sitn in saltu Anlucnncnsi, in bonore
ssancti Pelri aposlolorum principis privilegio noslrae.
prajceptum hoc modo se habet.
a
Juxla coiifinitim, quo Lotliaringi j'unguntur Fran- ~ auclorilatis muniremus; et quia jusla visa cst nobis
" petilio
P tua, assensum libi per hitjus nostri privilegii
cigenis, est aobalia qtuedam sita, Nivella scilicel,
S. Gerlrudis virginis, lerrarum qtiidem affluens cconslilutum pracbemus et roboraiuus apostolira au-
copiis, sed miserrime perdita rabic indomilae ctoritate c secunrium praecepla regum et imperaiorum
genlis. " prresentia nostri relecla. Ratum itaque decernimus
in
Cui oppressioni pic condoluit Henricus imperator, 1quidqitid dedit primus construclor locornm, Sigi-
et conriolendo vehemcnler subvenit, resiituens bcrttis *' videlicel rex Francorum, qui Germiniacum
serviluli virginis ipsum Burgum vel villam proedi- in u psgo Remensi. et molendina duo sub uno lecio
ciam , ctini omuibus utensilibus suis, cum mercalo sl super Suppia, et vineam cttm vinilore in Beiherco,
tcloneo , moneta, moceria, cum cainbis et molendi- ct c[ thelonea quaead portum Vetraria sunt supcr flu-
nis, cum terris cullis et incultis, pratis, silvis, vios v Taunaco el lita, et portum qui dicilur Sellis et
pascuis, el cum omni familia ibidem manente, cum Voga:iiim st;per fluvium Ligerim, ipsi adhiic vivci.li
hxrcditatc oniuium in ea residenliiim. s'
sancto Remaglo iradidil. Eadem quoque firmitaie
Ntillus vel comes vel advocatus habeatur, nisi yi vigoramus acia el insiitula reguin Clodovei, Dago-
quem abbalissa elegerit, nec hic requira: placitum bcrti, Childerici, Theoderici, qui eadem proeccptis
vel aliquod judicium, nisi iuvitalus per abbatissam C,J suis ' confirmaverunl, nliaque perplura addirieruni,
vel proeposituiii. lloc primalum , regni defiuittim ncc non imperalorum Caroli, Ludovici, Lolliarii, et
consilio, imperialis lirmavit praeceptio et consignavit trium Otionum, Henrici etiam primi et sectindt et
tertii augustorum, qui conslructores el delcnsores
sigillo. Undc el nos movit debita ejusdem Ecclcshe
miseralio, et imperialis dilcclio uionuil ut quod fir- fuere locornm ipsorum, et qUidquid de lerminis ct
mavit proeceplo firmetur cl hoc noslro privilegio. immiinilale Leugtta? in eorum praeceplis coniinciur,
Ubi noslra apostolica auclorilnte iniendimus ne quis slabiles esse judicamus. Concambia etiam quoefacia
alius saccrdos in illo altari missam audcat celebrare, sunl sl de Lukesengejs et Astelebrunna sive elinm quoe
nisi soli episcopi el soli hcbdomadarii qtii ibi pro a Christianis hominibuspro saluleanimartim MIiruai
lenipore sunt depulamli. a< ipsa monasteria collata stint ct coiidonaln : n
nd
F
Quisquis igitur laula? perditionis fuerit, qui hanc Frelherico comile Ferieres et Canses, a Frctlierico
libertalem Ectiesiae injtisle iurringere praesiimpserit, duee ' S;;nsmo)it.illoriiumcuin ecclesia, et qinecunque
a inilio constructionis locoruin usque in proesens
vel, de coeterisrebus Eeclesiaesaiiclinionialiiun tisui ab
depulalis usurpando, sibi vindicaverit, vel proe- eorum et manel jiossessio et imposlcrum concedenda
bendam eorum in pejus vertendo mulaveril, deiri- s" sunt, ulflrmasiabilitate perpeiuoqucjiire inconvuls.i
menlum tillo modo ingesserit, nec satisfaciendo ") permaneant,
Pe deeernimiis el conlirmamus. Nullum
resipueril, aposlolicam incurrat maledictionem et habeaut advocalum nisi iniuiii et altcrum ah ipso,
excoininuiiicntionem. *P ulerque bannuin advocatiaeab imperalore ncci-
qni
Datum vi Kalendas Augusti, permanus Pelri dia- piat, P1 nec secundum pracJictorum pracepta impere-
coni, bibliolhecarii sanctie et aposioiicaesedis, anno tormnt0 quisquam eorum prasumat, nut in villis vtl
domini Leonis IX primo , indiclione secunda. Pc
possessionibus quac ad ipsa monasteria respicere
vii
videntur placita lenere, mansoras aul precarias ba-
XIV. .
bere, redhibiliones vel freda cxigere, parefredos
be
Diptoma Leonis papm IX Theoderico abbaii conces- sumere,
sum. — Regum et imperalorumprivilegia confirmat su vel cuiquam violeuliam inferre sine pcr-
el jvs eligendi abbatis. mi
missu abbnlis et voluntate, nullique personac cujus-
i cunque dignitatis sit vel ordinis, i|)sam abbatiain
cu
(Annol049.) lic tinquam in beneficium vel concambium acc -
licet
[Martene, ampliss. Coltect.II, 67.] pe Quod si quis, quod absit! baec omnia tcnln-
pere.
LEOepiscopus.scrvus servortmi Dei, THEODEKICO re- verit
vc infirmare, beati Pelri nostraque auciorliaie
ligiosoabbaiivcnerabilis monaslerii Sancli Petri San- cum cu oetcrno pcrcuiimus analhcmate. Proeleiea san-
 613 EP1ST0L<£ ET DECRETA PONTIFICIA. 011
eimus, sicut ab i, sis iiiiperaloribus csl diliiiiitum, ut AS.lanus, qui curam animarum Villa halucril.synodiim
defunclo persuccessionem abbale, utrinque in ttnum atque concilium provideat, consnmque persolvai;
e duobus monasteriis confluentibus monachis, ha- quando vero alius snccesseril, obhttiis a monachis
bcanl sine simulaiiohe, sine exccptione personoe, absque ulla servitule locum lenebit. Si qtiis ergo
sine respccin pecuniae, secundum sancti Bencdicii praesumpserit haecullo modo transgredi qua:pioeriiclo
rcgtilam, abbatem eligendi liberrimam oplionem : inriiilsinius Iocello, sciat se anathematis innodatum
ea lamen proeponderanle ratione, cnm Malmnnda- vinculo; qui vero illis largitalcm fecerit aliquam, a
riensium pace, ut quia beatus Remaglus iilriusqtie piissimo Domino nostro Jesu-Chiisio muliiplicia
monasierii cunstructor et Tiingrensium antea t-|)i- consequatur, et viirc aeierhnepnrliceps eflici meren-
scopus et pasior maltiil in altero eorum, iri csl Sta- iur, Ut autem hoc opus pietatis nostrae tonsisint
bolaus, locum sepulturoe sibi eligere, ipsi primam sempcr inviolabile, manu mea ac dominoriim po:ti-
eleclionis oblineant viam, si apud eos melior merilis ficum, cum clericis a<: laicis qui arifuermit, censni
ct probabdior invenialur. Si autem non illic, setl esse rohorandum.
Malmundarii melior reperialur, utrique loco procfi- Ego Leo sanctae catholicoe el apostolicoeEcclcsiae
ciendiis ab eo poiius quam ab exleniis assumpttis proesul ; Tuili conftrmavi.
introiuiltatur. Si quis auleni, quod non optnmus, "' Signum Halinardi Lugdunensis^ircliiepiscopi.
nefario ausu pracsiimpserit liis quoe a nohis ai lau- Signum Evrardi Trevirorum nrchiep., Jonnnis
(lemDei pro stnbilitale jam diclorum monasleriorum !
Porluensis episcopi, Alberonis Metcnsis episropi,
sialuia stint refragari, aut bnec in quoquam (rans- Widonis Leiichorum prlinicerii, Siephnni archidia-
grerii, hunc a liminibiis sanctae mntris Ecclesiae sc- iconi, Alberonis archidiac., Rodulfi archidiac, Lam-
gregamus, atque ciini Juria tradilore Domiiii noslri berli 1 archidiac, Widrici archidiac, Vlrici archi-
Jesn Chrisii, et cum diabolo et angelisejus srier.nis diac, < Walteri decani, Warneri decnni, Diiranni
incendiis concrenlaiidiim deputamus. At veroqui pio Jpi-eslyteri, Alberonis., Rotberti, Milonis abbntis Der-
inliiitu observalor ct cuslos exstitcrit hujus nosl.vi vcnsis, > Alberti pvioris, Hingonis, Wanrinlgcri.
aposlolici consiiluli ad cultum Dei respicientis lie- E^o Petrus, sanctoe Romanoe Ecclesi;e riiaconus,
nedictionis gratiam et misericordiam a miscricorde Ibihlioihecarius et cancellarius, subscripsi.
Deo nostro mullipliciler consequalur el vilae scterase Ego Joannes subdiaconus schohe cantorum sub-
particeps eflici mereatur. sscripsi.
Data MagunliaeIII Nonas Septembris per manus XVf.
Pelri Diaconi, bibliothecarii et canccllarii sanctae ,, S. <
; Leo IX Parthenonis S. Mariw Portus Sunvis, a Ber-
apostolicae sedis, anno domni Leonis noni pajise i, tholdo qnondam episcopoTnlltnsi construi cmpli.ab
indictione m. ipsoqv.eperfecli, possessioneset privilegia confirmat.
XV. (Anno 1409.)
5. Leo IX, pelent-e Milone, nwnaslerii S. Bercharii [Dom [ Calmet, Hisloire de Lorraiue, I, Preuves,
Dervensis abbate, ecclesimin vico Villa libertatem col. 432.]
iribuit. LEOepsicopus, servus servorum Dei, omnibus or-
(Ann0l049.) ,
ihodoKissacro»anctae Romame Ecclesix guhernato-
[Mahill., Annal. ord. S. Bened., IV, 757, cx char- i
ribus , el omnibtis verae religionis veraeque litlei cul-
lario Dervensi.] Iloribus piaesenlibus et futuris.
In nomine sanclae et inriiviriiiajTrinitalis, Patris, Perspicue cognoscimus, et ccrta lcge tenemus,
ct Filii et Spirilus sancli. fquotl pro cunc.is bonoe aclionis sttidiis et spiritiin-
Ego, Dei clemenlia, LEOhiiniilliinus papa, volout 1
lilius animse incremenlis, corona nobis a Deo et
agnnscant fuleles universi sanctoe hnjiis Leuchorum 'merces proeparelur in coelis; unde sicnt destituia
sedis, qualiler abbas Milo ex.saneli Bercharii mo- sanclae s religionis loca solerler sunt conigenda, ct
nasterio meam adierit proesentiam, petens ut cuidam 0 i ad a statum rectitudiitis sollicitudine pcrvigili revo-
altari suaj ecclesise libertaiem pro Dei amore, cujus <~ canda, itn et ccepta in se ipsum Jionn a riubis sunt
servilium illo disponebat, ordinare Iraderem. Est ccenobia « solidanda alque fovendn, praesevtim cum
autem ecclesia illa super Blesam fluvium in vico, nobis r divina providentia cnstodiam animarum et
qui dicitur villa, in qua monachos ad serviendum Dco rrcgimen conuileril ccclcsiariira, quilius oves siins
decernebat instituere. Quod osteudens meis et hujiis vitalibusv alimeniis pascere, beac inccepl.i confir-
Dei ecclesioefiliis, clericis seu laicis, censuerunt ut mando,r et quac vigcnt diligcntius educando, pra:ce-
cjus peiilioni praeberem assensum, qualeuus ipse pit. j: Haecergo me consideranie, ditin in initio nostrae
abbas et congregatio ac successores eorum pro mca ordinationiso fui Dei dono Leuchorum praesulelectus,
parvilale sive successoribus meis semper precenlur i
interea solliciiudinis mese sludio milii innotcsci con-
Domini misericordiam. Quorum consilium ample- ttigit, quod praedeeessor meus domnus venerahilis
ctcns, concessimus omnem liberlalem prxdictoe E Berlholdus, quoddam cceuobium ex ponlificalis pra>-
ecclesiae, ut inibi habitantes monachi absque ulla hendaj L sumptibus, in villa quae Portus Suavis dici-
emptione altare saucli Mauricii ad honorem dica- tur, t construere coeperit, sed fine proercptus, bonutn
jm perpetualiter possideant. Propter quod capel- oopus ad finein usque minime provexerit; cujus san-
 Cio S. LEONIS IX PAPiC OPUSCULA. CI6
ciam inlentionem conspieiens.elaliqiiaiilulainportio- A lam sancli Benedicti praecjse et prodesse queat-
siiem in ejiis mercede devolionis adipisci cupiens, Qtioties quajlibet abbatissa ab hac luce ntigraverit.
cceptum laborem Christo favenle perexptere sinriui, ab eisdem, laude episcopi, digna eligatur abbalissa;
ccetuniqiie sanctimonialium Deo ibiricm servitura- sin vero inter eas electio digna cflici nequicrit, ex
riim congregavi, et locum in veneralione gloriosoe alia qualibel congregalione idonca abbatissa expe-
Virginis Genitricis Marioe,et sanclee virginis Mennac tatur. Inhibemus igilur el universo ccctu prajsenlium
ibidem corpore quiescenlis consecravi; poslqnam fidelium aniiucnie proecipimus, ac sub invocatione
auiem ad onus aposlolalus sanctae Romanoesedis ftti divini nominis conlesiamururiiimauexqiieantistilcni
evneatus Dei dispensaiione, contigit me fines Gnllia- ipsius sedis, successorum videlicct nostrorum, ne
ruhi revisere, jirosancla Dei corroboranda religioue; unquam de hac prsescripla fncullale ancillarum Dei,
dtimque in sanctae Dei Tullensis ecclesiae sede remo- quam illis per lestamentitin concessinuis, subtrabere
rarer, quam adlmc retinebam in nostrre dilionis or- quidifuam vel diminuere prxsumat, neque ipsam
dinatione, adiit noslram prxsenliam Berenna abba- aliquando congregalionem exordinare vel injiisle
lissa ejusdera ccenobii, poscens res a nobis vel ab perturbare audeal; sed quoties ei ad eas venire
aliis Deodevbtis collatas, nostra npostolica aucto: ilnte placuerit causa charilalis, et piac sollicitudinis,
corroborari. Ejtis petitionein utilem fore cernenics, **vcniat; ct si qna inler eas ordinanda vel corrigenda
coiiurmavimus eidem loco, sancti Petri aucloritaic, sunl, clementer ac secundum Deum ordinare vcl
cimcla quac dudum delegavimus, scilicet viginli duos corrigere studeat. Si quis tamen, eorum iniqna
mansos etsemis in eadem villa Portus Suavis, cunt ciipidilate pei-iuasus, hanc ordmationem nostmm a
bnuno et tlistriclii, el quidqiiid ibidcm possidemus nobis consliluiam infringere aut violare leutaverit,
insilvis et pralis, 'aquariini dccursibus, lcrris cullis iram Dei omnipolentis incurrat, ac pcenam sempi-
ct incultis; tria eliam molcndina in ipsa villn, et ternoe damnationis irremediabiliterpersolvat, nec sit
ecclesiam Sancti Mnurilii, cum capella Sancti An- illi pars cum Deo in retribulione juslorum, sed
dreae, tle quibus nulltis census nullumque servilium habcat partem cum principe tenebrarum, feratque
alicui debcl solvi. Ecclesiam .de Babainvilla (Bnin- judicium divinae ullionis, transfixus anathemnte
vitle) cnin capella de Xuilleyo (Xuilty), et cnpellnm pcrpelux malediclionis. Qui vero pio ialuitu hujus
de Mnzeriis (Maisieres); medietalem ecclesioe de privilegii nostri custos et observator exsliierit, a
Snviniaco (Sepvigny), medietatem capellae de Sant- Doinino Deo graliam consequatur, el anternae glorioc
piniaco (Champougny); medietatem ecclesioe de Mor- p.irliceps eflicialur.
lain-cnrle (Morlainconrl), capellam de Lagniaco r In cujus bullmcirculo est scrtplum : MISERICOISDIA
(Lagnij); ad Faveriis (Faviires), medietatem ecclesioe D IMINIPLENA ESTTERRA.Et in inedio circuli: LEO
el (liniiriiiim mansum alloriii cum servis et ancillis. PAPA.Postea magnum B. L. pro suscriptione.
Cmiceriimuseliam allaria prajdiclarum ecclesiartim Dattim KaleiidisOclobiisperinaiium Petridiaconi,
absque tillius pretii rcricmplione in futnris lempori- bibliotbecarii etcancellarii sanclae RomanneEcdesia:,
b'is-perpeluis possidcre; tcrtiam partem terratr de anno II (124) domini Leonis papaeIX, indiclioiie 111
Cauleyo (Chuulatj), cum dimidio banno; qttatuor vi- cum plumbo et chorda in pergameno.
neas ad Domnum-Germanum (Dom-Germain), ct XMI.
vinuin decani; ad Slrallcde-villare, mansum nniiin; S. Leo IX diem dedicuKv ecctesia: S. Remigii (l
ad Grandem-Frasnum (Fresnet-la-Grande) dimiriium Octobris) celebrem esse prwcipit per Remensts
mansum. Confirmamus quoque eiriem lcco illa quoe episcopii confiniu.
post constrtictionem ipsius ccenobii praetlicta abba- (Anno 1049.)
lissa suo studioso labore acquisivit. Ad Humberli- [Mabill. Acla SS. ord. S. Bened. Saec. VI parle )',
ctirtem (Humbercourt ou Ambercourt) Iresquartarios, pag. 726.]
LEO episcopus , scrvus scrvorum Dci, fralribiis
et dimidium molendinum, qttem dedil ipsi monn-
universum regnum Fran-
sterio Dado miles. Ad Baclris dimidium mansum, et JJ et filiis calholicis per
silvam apiid Valdonis-cnrtem (Vaulioncourt), quem corum constitutis, salutem et apostolicam benedi-
dedit Mamsedis ttxor Windrici, ad Bossevini-fron- ctionem.
tura tres qnartarios cmn silva et pratis, quae dedit Comperlum charitati vestroe credimus quod post
illam videlicet qna beni-
Oriilla uxor Elbonis, inter Domnum-Martinum (Dom- consecralionem noslram,
guilas Dei lnuiiilitatein noslram sanclae Romantc
Martin) et Morli-curte, mansumque quem dedil Germaniam Galliamque
Vindisloldis uxorBiralli de Vendopera; ad Domnum- Ecclesiae proeesse voluil,
ac Remorum urbem adcuuics, maximo
Maiiinum super aquam arandum qtiarlarium ct visilaviimis,
voto et summa devotione ecclesiam beati Remigii,
semis, et tres parles medietatis ecclesioe; mediela-
latem ecclesioe de Puleolis (Puisieux) et altare ejus, ut longe ante desideravimus, Deo annuenle , et
sanctissimi viri patrocinanlibus merilis,
el qiiartarium alodi de Puleolis, quem dedit Rariul- ejusdem
cum magna gloria ded-icavimus, alque post conse-
plius pro uxore sua. Pra:lerea decernimus uteidem cralionem ecclesise in eadem synodum cclebranies,
ctenobio proeficiatur abbatissa, qu;e secundum rcgu-
plurima ad ulilitatem Chrislianaj rcligionis neces-

(24 Leg. i.
617 EPISTOLJE ET DECRETA PONTIFICIA. 61*
saria, consilio coepiscoporum iioslroruni, assensu AL sias liahent, quatenus milln ccclcsiastici orriink
eliam ct laudc clcri cl populi, quorum iniiiiincra magna vel parva pe sona iu hoc allari ijuod ccn-
muliiltido ad tanlae devotionis celebritatem conflu- secravimus, missam celebrare prxsumat, nisi Re-
xerat, staliiendo confirmavimus : quse omnia capi- morum archiepiscopus, el iiujus loci abbas, et cul
lulis digesta inlcr canones haheri praccepimiis, et licenliani concedet; jiermissa eadem licentia ca-
posien, in omnibus synodis quas habnimus, idipsum nonicis Renicnsis ecclcsioe bis in anno, in Pascha
confirmare ciiravinius. Et quoniam beaiissimum scilicet cl in Rogationibiis, scptem presbyleris le-
Bemigium genlis Francorum praedicatorem cl ap.;- gitimis ad hoe ofliciuui dcpulalis, quos et scientia
stoltun sciinus, venerari ct honorare illum, quem ornel, iiiorum gravilas ct vilae probilas com-
Do iiiitis in lerris ct in cuio miriiicavil, prout pos- inendet. Praelerea, quia hoec ecclcsia ab iniquis
sumus, debeiiius, pra-sei tim cum scmper in uostro liervasoribtis graves el mulliplices suarum rerum
pectore inde ipsius ainor ferventius ardeat, quod est passa injurias, ne quisquani amodo villis beali
prcliosissimum corpus ipsius sanclissimi viri pro- Remigii, quas possidet vel possiilcbit, aut homi-
priis manibus iransfcreutes in lociitn sibi proepara- nibus inlra vel extra ipsas villas positis , gravcs
liiui, miraque pulchriliidine exquisili operis deco- " consueltidines imponat cl iuiquas, auctoiiUUe bcati
ratiiin repiisuimtis. Umle veslram admoncre volu- ' Petri apostolorum princqiis prohibcmus, et qua:
uius dilcclionein ut, sicul nos in ejus obsequiis hactenus injusle fiierinl impositae, cadem sancla
perpenditis gratulari, ita et vos causa noslri amo- et inviolabili auclorilale , ne ulierius fiani interJi-
ris, maximeque ex dcbilo patcrui honoris , solein- ciinus , servata hac in onmibus aucloritate, ui
nilalein cjus, quae est Kalendas Oclobris, celebrem consuetudincs quac jusle ci aiitiquilus stinl consti-
liabealis ; quia elsi aliis non esl apostolus , tamcn tuluj, ratoe permaneanl ct iiiviolalse. IIoc ctiaiu
vobis esl: nam primitiie apostolalus ejus vos cslis nostra auctoritate confirmamus, quod Wido Ro
in Domiiio. Htiuc ilaque honorem patri et aposlolo iiionnii archiepiscopus partcm quam in merca.lo
veslro cxhibete, ul juxla promissuni Domini, lon- habelial, quod cral xn Kaleud. Novemb. bealo
gaevisuper lcrram viverc, et ejusdem Palris preci- Rcinigio nosiro obicntu donavit, ca condilione tit
bus ajternae beaiitudinis felicilalem mcreamini |)os- nemo in ipso mcrcalo quinquc dcnarioriiiu pretiiim
sidere. Valeie. per violeniiam auferal, iiullus, nisi hujus loci ab-
XVIII. bas, aul cui ipse jusseril, ibi quidijiiaiii accipiai.
S. Leo IX in synodo monaslerium S. Remigii Re- Nuilus ad idem mercaiuiii couveniciilcs, ijuod
niense privilegiis ornut. „ xu Kalend. Novenib. staluimus et promiilgamus ,
(Airno 1049.) veniendo el redcunilo caedat, impcdiat, aul per vim
[Mabill. Acta SS. ori. S. Bencd., Saec. VI parte eis aliqui I auferal. Slaluciilcs sub divini oblesla-
n, pag. 726.] tione judicii, ut qui hoc privilcgium sanctoe Ro-
LEO episcopus, servus servorum Dei, HERIMAROiname scdis violare pra:sumpser t, ajtcrnam dainna-
abbati, ct onini congregationi monachorum Sancli lioiiem incurral. Sub eadem obtcstnfione, nostro
Beiuigii perpeluam salutem. precalu' et prxfnli archicpiseopi volimtario as-
Divinoebonitalis non imnienior cl ingratus,- quae sensu , remissiis esl ccclesiaj sumplus qucm iu
eua graiia huiniliialem nicain in sede apostolica fesio sancti Remigii accipiebat Remensis archi-
sanctoe Romanae Ecclesioe sublimavii, ne mea ne- episcopus.
gligentia mihi discrimen, ecclesiarum auleni faciat Dniiim lii Nonas Octobris per manum Pelri dia-
itiiuam, ccdesias ijuaj noslro aposlolalui suhjacenl, coni, bibliothecaiii et cancellarii sancloe apostel.cie
calholice ordinare, regere cl cineiidare, nec iicn sedis, anno donmi Leonis papaeIX i, indict. m.
apostolica auctoritate immtmes el liberas iacere XIX.
proposuj, si saucli Spiritus benignus favor inihi Bulla LeonisIX Gedulfo Stubulensis Ecclcsimtliesau-
aniiueiil. Unde, ex dcbilo noslri apostolatus, posl fjI rario coucessa, qua omnes possessioues ud dottm
aliquas ecclesins quas zelo succensus charitatis attaris concessas aliaque privitegia Stubutensis
visitavi, ei, divina inisericordia me praeveiiienle , lhesaurarii con'irmaU
ul potui , emendavi , ad hanc beali Remigii ee- (Anuo 1049.)
clesiam dedicnndam , dc ecclesiasticis etiam causis [.Martene, Amplist. Collect. H, 69.j
tractaturus el riefinilurus, ariveni , confideiis sau- LEOepiscopus, servus servorum Dei, Gr.DDtro,
ctissiinis meriiis ipsius adjuvari atl oblineiijaui Sialjulensis ecclesioe tbesaurario, cunctisque suis
Dei misericordiam , si aliquid dignura et niemo- successoribtis apostolicam benediciionem.
rabile cgerim ad ipsius honorem et gloriam. Hac Pastoralis curae vigilantia propria nos sollici-
igiiur dedicala ecclesia, placuit huic idonea cl liidine hortaiur ul omiti studio commodis cccle-
laudabilia aucloritalis el nostraj visilationis relin- siarum Dei intcndamus, cl quidquid quieti fratrum
quere moniimcnla. Dcliberamus ilaque, ct coram et firmameiilo possessionum conduxeril, hilari
hac saucta synodo proiiiulgamus, statuimus et animo el munifico prsebere dcbeamus. Quia igiiur
confirmamus, ul haec ecclesia hoc privilcgium fraler Gcndulfus , Slabulensis Ecclesite oediluus,
iioslrae •aueioruatis supra cseteras Fiaiicix eccle- . . notilia nobis et fr.miliarilate arceptits, provi-
PATUOV-CXUJJ. 20
tli) S. LEO.NISIX PAP/E OPUSCULA. <>20
tlcntiam nostram ariivit , pelens ut officio cui R Datnm iii Nonas Octobris pcr mamim Petri dia-
ilescrvil noslrac attcloritatis dccrclo fn-mameiiliiin coni, bibliothecarii el caneellnrii sanclse aposlolicse
a Irieremtis. Nos , et ajqiiilals justilioe el scdula sedis, anno doinni papae Lconis noni primo, indi-
trnlris petilione eoniinonili, praesenlis edicto paginx clione tertia.
omnes possessiones quae ad tlolcni nliaris sujna- XXI.
tlitiac ccclesiae pei tinere noscuiilur, iuviolatas per- S. Leo IX confirmal privilegia abbatim S. Dwnysii.
manere conslilnimiis. Praecipiniits etiam ut, sicut (Anno 1049.)
liaclcnus idem fraler, cum suis antecessoribiis, [Doiiblet, Hisloire de 1'abbaye de Sainl Demjs,
raliocinia sun in cis qui vinum aut plures deuarios pag. 461.]
ad allarc pro censu cupilis persolvunl, sine cou- LEO, servus scrvoruni Dei et Ecclesiae Romanre
tradictione accepit, ila deinceps cum successoribus episcopus, regibus et ducibtis, principibus alque
stiis rnimobifi firmit.iteobiineal; id esl quidquid pio riominatoiibus, el eis qui nunc sunl ei veutuii sunl
inlerfeciione viri sui, vcl pro effusionc sanguinis, fuluris lempuribus.
vel pro imparibiis nuptiis saeciilari jure pcrsol- Quoniam justis peuiionibus assensuin nostriini
vitur, ad iliesaiirarium ecctcsiae slnc ulla re- pr.ebcre et Ecclcsise sanclse vig.lantcr tililiiatiiius
fragatione perveniat. Nec liccat abbalibus aut alictii B oportct inservire, Deo noslro sine. dubio per hoc
prseposilorum, vel censuin ipsum , vel ratiociuia speramus nos placere, si res el ecclesiaslicas consti-
quaj ex supradiclis el atiis rebus proveniunt, in lutioiies, a sanctis Palribus ita ut constiiuiaj siint,
feodum dare, vel atio quocunque niodo ipsis srdi- cogamus permanere, ei, ne deinceps ab iniquis im-
luis ullam diniinutionem vel alienalionem indc pune corrumpanlur, noslra auctoiilate roborarc.
facere. Quod quiciiixjue prsesumpseril, beali Petri Quapropter notiim fneimiis prsesenlibus et futuris,
<:l nostra aucloritale anatheinalis vinciilo irrevo- oiiinibiis videlicet regibtts el dticibtis, ptiucipibiis et
cabiliter illigelur. Hoc, quod pro amplitudine pos- dominaioribus, seu cunctis aposlolicae sedis" li.le.i-
•sessionum suarum illi ccclesise pernecessaiium cst, bus, quod venerabilis abbas Ilugo et nionaclius
beati Petri aucloritalc immobili decrclo fii-mamus, moiiaslcrii beali Ditmysii inartyris, ubi ipsc saiictus
ol, quia bealus Remachis ulritisque loci primus in corpore rcquiescit, uoslram beiievoleuliaiii preci-
fuudalor, reliclo Tungrensi episcopalu cum infulis hus imploraVere, qunlcnus privilegia eidem mona-
pontiflcalibus, eisdem locis primus abbas praeftiil, slerio a domino Dagobciio Fraucoium regc, ipsius
omnibus eorumdem locorum abbatibtis firma et loci fundatore, concessa, se I et Clodovius lilius cjus,
libcra ligandi alque solvendi poleslas permaueat, regumque shnul eoruni oiniiium iinmunitatum con-
cl rcrum suarum invasorcs a Christiaiiilaie suspen- C firmationes, quicunque stiam illi. monastcrio benti
dere ilerumque ct communioni sauctse restituere Dionysii martyris auctoriiatem pronitilgantes pr.c-
prsevaleanl. sliteruiil, sed et privilegium quod fecit Dominus et
Data Remis III Nonas Dccembris (125), per nianiis vcnerabilis Landeiicits, Parisiacae urbis episcopus,
Pelri diaconi, bibliolhecarii et cancellarii sancioe ttna cum consensu suortim caiionicorum pai'ilcri|tie
et aposlolicaj sedis, anno Dominicse incarnationis regionis illitis episcoporum, de libertalc et ctnissione
1049, anno domni Lconis noni papae secundo, indi- clericprum in suis ordinibtis omnibus, quod videlicet
ciione iv. omnes, secundum metas a se discrclas, in circiim-
XX loco ecclesiis servieuies a sua cl omiiiuni
scriplo
S. LeonisIX privilegiumdeimmuuitale prioratus Sancti suorum siiccessorum
Marculfi, seu eeclesimie Corbiniaco, a monasterio potesialc absolvit, et abbati
Sancti liemigii dependentis. et fratribns monachis supradicli monasierii rcgen-
(Annol049.) dum el disponendiini contradidit, saiicloriimque prse-
[Maiiol, Melropolis Remensis Hisloria, II, 108.] decessoruin noslrorum, Ronianorum poiitilituui,
Gongruit apostolalui nostropro universis Ectlesiis Zacharioe, Slephani, Leouis, Adriani, Nicolai privi-
Dci, ne damna rerum suaruiii suslineant, sed magis r. legiorum tlecrela snucta et apostolica auctoritate
in mciius atigeantui- el crescant, curam habere. coiifirmala, nec non privilcgium douiiii ^Eneoe Pa-
urbis episcopi el cpiscoporuni illius palrise
Igilur, quia fralernitalis tu;e tlHeclio nos posltilavil risiensis
dc prsbdicli loci corroboratione, leuporibus Caroli
qtialenus monasterium quod corpore beali Marculfl
nobililatur, et in episcopatu Laudunensi silum est, regis faclum, nos demum liiainim imponenles,
roboraie.
privilegio sanctoe sedis apostolieae muiiiremus, quo nostra eliam auctoiitate dignarcmur
ad Dei omuipolenlis laudem et ejiisdem Marculfl Providentes ergo eidem ecclesitc el ad miiuimen-
lionorilicentiam iitillius hominisavarilia ettemerilaie tum proelati ibi abbatis, atque fralrum proesinlitini
valeal inquoqiiam ininiis violari, sed potius augealur el fulttrorum, qui in ipso venerabili monuslerio Deo
ct crcscat : propler intcrventum luse dilectiotiis militare virieanlur, utile forc, aucloritale beati Petri
t onlinnamus el corrohoramus hoc noslro auclori- aposloli (cujtis nos immerili viearii sumtis) et
latjs privilegio eideni monnsterio omncs possessic- nostrae privilegio paginse praedictorum rcgum seti
MS, cic proedecessoruin noslrorum el cpiscoporuin vcncia-
(lsio) Pro iu Non. Decembris legendum III Non. Oclobris; nec reliqua leinporis signa vitiis pttra
51(11.1. J.VIFE.
0-21 EPISTOLiE ET DECRETA PONTJFiCIA. 021
bilium ejusdcm palrise decrcla roboramus, rcgum A (Au:;o 1040.)
omnium potentiam sive successorum noslroruin a LEO episcopus, servus servorum Dei, omnibiis
Chrislo creditam aucloritalcm oblestanlcs, ne locum sancloe Ecclesise filiis tam prsescnlibusijuam futuris. -
sancli Dionysii, Christi marlyris, suis auclorilalibiis Gratins agentes Deo el Domino Jesu Chrislo, qni.
el privilegiis roboralum, vel per se, vel per sibi suh- mediocrilalcui nostram nullis meritis fultam arf
ditos quoqno modo lemcrari pniiatiiur in acvum. aposlolicaetamen sedis culmen evexit.et synodalibtis
Saucientes igilur promulgamus ne ullus aliquando decrelis de corporc sacroe Cliristianilatis, cui ipsa
Parisiaca? urbis cpiscopus, qtiaqua ralione vel qua- caput est, aliqua inconvcnicnlia et etiam nocentia
cunque causa, abbati vel fratribus prnedicli loci de amputare concessit, per hanc nosiroe prseceptionis
parochianis suis, facto aptiri eum clamoic supcr his paginam innolcscimus eorum aliqua quoe gessimus
quae malefacerint, justiliam dencget : quod si fece- in synodo Mogunlina, in qua nobis consedil prnden-
lit, sicul singulari privilegio domntis Sleplianus, tissima filii nostri Hentici II Romanorum impera-
antecessor nosler, concessit eis polestatem eligendi toris majeslas, multorumque fratrum et coepiscopo-
cx se et habenrii episcopum, ila et nos pcr singtilarc nim nosiromm nec non abbatuin revercnda sancti-
privilcginm nostruni eis concedimus ul, vice nostri ™tas, lionestorum clericorum alque laicoriim religio-
noiiiiiiis, habcanl poieslalem percutiendi eos analhe- 1sorum proesente non parva mullitudine. Damnala
mate et relaxamli post satisfactioncin, sicnt consti- eniin simoniaca haeresi eaque radicitus exstirpata,
tniuni viriiinus et corroboratum approbavimus in eiim dc divinis officiis et sacris ordinibus diversa
privilCgjiojam riieti ^EncoeParisiensis ejiiscopi, faclo emergcrentur negolia, eccc quiiam Bertaldus
coiiscnsii canonicoriim siinrum, Suess onis in regali nomine coram se protulil seque arcliicpiscopnm
synodo rcsitlcnle rcgeCarolo el concedenle, praesen- Vesonlicaeessc clamavil, eaque de rc querinioninm
libus cl eidem annuenlibiis super parochianis suis, se velle facere, quia multis jam annis csset conse-
et hujiis consliluiionis violalorcs analhematis gladio craltis nec receptus, ininio alius sedcm suam invn-
lierciiticntibus, lam melropolitanis illius patriae, sci- sione possiderel. Quo dicto rogans sibi dam cai-si-
licet Hincmaro Rcmensi, Wanilone Senonensi, Ve- dicuin fralremnostrum Colonienscinarchiepiscopu u
nilone Rothomngensi, Rodulfo Biluriccnsi, Herardo Lermoenuiim laiidanie synodo uobisque ai.nueiuibus
Turonensi, Frolario Burdigalensi, quam et suffra- assccuttis est. Qui stimens causam ejus dicendam i
ganies eorum, qui plenius in eodem privilegio inve- rege Burgondionum Rodulfo cxorsus est, tui idem
niuiitur. Prajcipimus qtioque ne quiscorum episco- Bertaldus famulabalur indeWtamqiie stibjec!iotnjin
porum, a qiiibus isia poslulare voluerini, eis oleum, ^ impcndebat, cum fortc contigit Hectorcm archic-
ciirisma, labulas, bcneilictiones, ordines suis lcm- piscopum Vesonticensem a corporis vinculisabsolvi
poribus, pre.ul ipse abbas vel fralres, vel successores ejusqiic cathedram remanere vacnam. Bonefaciovero
eorum cxpetieiinl, pracsumat denegare : et ne qnis regis iilcm Bertaldus, riictante causiriico suo, profcs-
ep seoporum Parisiacae urbis hsec eis deneget, vcl sus est investiluram sc cjusdem archinpiscopatus
aliiini qtti eis contulerit inlerpellare pro hoc quoquo accepissc, coqnc rege prsecipiente a suffragancis
teinpnre lcnlet, omnino inlerdicentcs prohibcmus. episcopis consccratnm fnisse et in sctlc episropali
lloc etiam jubemus ul pro causis et rcsponsis ecclc- seriisse et etiam ordinationes fccisse : sed contradi-
sise suoe noslram alque nostrorum successnrtim ceirte sibi'episcopalum quodnm comite Willelmo,
an lienliani licenler habeanl appellare ct adire, postea expulsum a Wallerio antccessorc Hugonis
nullusque eos inlerim roiuleinnare et res coruin ejusdcm sedis archiepiscopi, qui eliam nostroe
invadere conettir, quod a nostris tilique prrcdeccsso- synodo inlcrerat, conlra quem de sua sede clamabat.
ribus, eis anle constiltitum est. Quotl si quisqtiam Dieebat etiam quod, posl expnlsioriem suam, a
cnjiiscunque potenliaj, vel persona cujuscunqiie Romano pontifice pallium cuni privilegio acccperit
orriinis vel selatis ho<;noslra:, noslrortimqiie praede- ac susccpti honorisconfirmalionem; cui querimonia!
cejsorum auctoritalis privilegium quoquo modo JJ ipsum lltigonem archiepiscopum jussimus rcspon-
ausns fueril violarc, sempilerno damnetur annthe- dcre, qui eliam nostra indulgentia Bremensem
male, ligatus bealo Petro, nobisque a Deo concessa arcliiepiscopiim Alberium in siiiini suscepit causidi-
poteslale ; conservatorcs autem pcrpetua fruantiir < cum. Quo diclantc lalitei- ohjccta coepit repellcre*
beivediciioue. ,quod eidem Bcrtaldo sedem qiiam reqnirebat nce
Dalum lerlio Non. Oclob., per maiiiis Pelri dia- ipse abstulcrit, nec antecessor smis, qtiia iiuiiqiiam
coui, bibliolhccnrii et canccllarii sanclac et aposto- in sedem ascendissel, nunquam ibi quidquam epi-
Jicae sedis, anno domni Leonis papsc IX primo, seopnliter cgissct, pro eo quod nec cterus nec popu •
indict. III. 'ltis eum
elegcrit, nec ab eis reccptus est, scd omui
XXII. (
contradictione repulsus, quia magnam pecuniam ut
S. Leo IX in synodo Moguntina quadraginla episco- iepiscoptis fleret rcgi dedissci, el quia conlra jus loci
porum, prwsente Heinrico imperalore, Simoniacam <
hwresim damnal, repudialoque Berlaldo, ecctesim fecisset, qni scmper elcctionem sui episcopi ipsq
Vesonlionensisinvasorc, Hugonem arcliiepiscopum habuisset.
' Se vero in eadem ecclesla cum oflkiii
suncit, eique crucis palliique usum concedif. i
cantoris fungerctur, mortuo anteccssore suo, mo.
ITheincr, Disquisitioncs critiew, pag. 233.] i
moravil a clero ct populo electum ot cliam invito
 623 6. LEONIS IX PAPJE OPUSCULA. 6U
abstraclum, et, cum jam in episcopatu 18 annum du- A priis subscripiionibus confirmari jussimus ad laudem
ceret, nunijuam se amplius quidqtiam cnhuniiioe ab Dei et Doinini nostri Jesu Cbristi,
eodein Berlaldo perpassum in aliqua synodo, cuin Henrieus Dei gralia sccundus Romanorum inipe-
jam niullis inlerfuisset, sed nec eiiam aliquid super rator Augustus.
liac re verbum alicubi conlra se fuisse prolaltim, Johanncs Porluensis episcopus.
cum quiele paslorale ofliciuni siimpsissel ct quiele Ilic duo Romani.
itinc usque adininistrasset. Requisitus csl autem a Bardo Magonlinensis archiep.
synorio ipse Bcrtaldus si quid projiosuisscl evidenli- Burchardus Alvesiedeusis eps.
Ijus lestimoniis probare poiuissct, quod seiliect in Alberlus Spragensis eps.
sede sederil ibique ordinationes fecerit, supcr hoc Ruod Padebiunnciis. eps.
etiam quod electus csset a filiis Ecclesiae, quod ca- Sibico Spirens. eps.
nones praccipiuiil fleri debere. Quiri plura? Consi- Gebeardus Astetens. eps.
lium petiit, concessimus. Reversus, quoe prop suit Arnulfus Wormaciens. eps.
cum probare non posset, interrogavimus a sancla Adalbero Wiziburgens. eps.
synodo quid super hoc decerni debuisscl. Itaque Theodericus Constaiinens. eps.
pari consensu el commuui cousullo, prolaiis sanclo- B Ileiima-.iius Dc Castello Felicilalis eps.
rum canonum sentenliis, decre it sancla synodus Ileiimannus Coloniens. archiep.
eumdem Bertaldum, a filiis Ecclesiie non eleclum, Beiiuo Trajeclcns. eps.
non receptum, non pro paslore habiium, seri semper Bruno Mindens. eps.
repudiatum, semper repulsum, invitis ilaii non po- Albericus Osembriingens. eps.
tuisse nec debuisse, ideoque perpelua lacitiirnilale Rubeiius Muiiigardevordensis eps.
ab bujiismoili querimonia debere cessarc: lliigonem TeluiniiS Leodieus. eps.
vcro archiepiscopum a clero el populo expetilum, Ilug) Crisopolilauus arcbicps
elecium, sedem tanlo lempore tranquille possiden- Theodericiis Bisilcens. eps.
tem, nulla unqnam calumnia ab codem Bertaldo Ilebreardiis Trevircns. archicps.
iiiqiiielanduni, pcrpetua pace debere eumdcm epi- Arialhero Metens. eps.
scopatum possidere, quia ille paslor csset qui per Hescelo Strasbnr^ens. cps.
oslitim intrarel, qui vero aliuiide, fur cl lalro. Quam Hcnricus Augiislcirs. cps.
sentcnliani jiislain ct canonice prolaiam nostra ct Ascelinus Baveiibergcns. cjis.
apostolica aiicioritas roboravit, lauriautc dulcissimo r Steplianus Anliquse Urbis eps.
iilio nostro pronominalo Augusto, cuncloqtic, qui Asccliuus Ehlmensens. cps.
aderal, clero et populo. Placuit eliam iiniversae sy- Bahluinus Salsebtirgcns. archieps.
nodo nostro apostolico lulamine eunilem llugonem Geliear.lus Ratispoiiens. eps.
arcbiepiscopum muniri debere, imposito nostroe au- Nizo Frisigieus. eps.
«jtoritatis analhcmale, ne unquam deinceps licerel Duo episcopi Leuticicorum.
Bcrlaldo aliquam calumniam inferre lum ipsi arclii- Theodoricus Verdunens. eps.
•episcopo,lum etiam cjus Vesonticensi ecclesiie:quod Hunfredus Magdeburgens. cj>s.
~ct fecimus, proprio ore synodo respondente Fial, fial. Bruno Smannens. eps.
Quapropier dignum diiximus, lamad luijus rei me- Uiinaldus Mertsburgens. eps.
«loriain ftituro tempore babendam, quain ad excm- Tanc ar.Ius Branrieiieliurgensiseps.
plum posteris dandum, onmia sicul promissa sunt Ebbo Niienburgens. eps.
scribenda esse. Qiiibus ila lcrminaiis, una ciim Albertus Bremens archieps.
-episcopali oflicio, cliam archiepiscopaiia insignia Walo Iliurgens. Danorum eps.
eidem Hugoni archiepiscopo |>er hanc paginani Teiuiniis Coucordiens. eps. de Aipiileia.
coiHedimus et confirmainus, crucem videlieel et rj Datnm xiv Kal. Novemb per niaiius Pelri dia
pallium el quidquid aiuecessores ejus ab antecesso- soiii, hibliollu carii ct car.ccHarii sauctse aposlo-
Tibus nostris conslat promeruisse, ut qui pallet me- ic;e sedis, anno domni Leonis papse priino, indi-
ritoriim laudabili dignitate, lam in virlute scientise :lione lerlia. XXHI.
-<iuaniin morum honestate, polleat etiam ornamento- S. Lco /X monasterium Laureshttmense, petente
vnm pulcliriludine in omni archiepiscopalis culmiiiis Heinrico imperatore, luendum suscipit, bonaque
plenituiline, scmpcrquemeiuineritiiiexteriorcdccorc ejus confirinat.
interiorcmdecoreniprocurare, -ul, forma faclusdonii- (Aimo 1049.)
«ici gregis, exemplum boni operis de se praebeatsuis, [Mansi, Concii., XIX, 091.]
virlutem ponliflcalus siniul cum nomine habens, Leo IX episcopus, servus servorum Dei, dileciis-
pontem se faciens el pro se populum Dei ad euni iimo eis domino UDALRICO, religioso abbati venera-
transmitieiis. Hanc vcro paginani, ul omne quod tilis Lauressamensis Ecclesiae, et pcr le iu eodem
icgilur cenius habeatur, propriae mauiis subscri- ,eiiei:ibili monasterio luis successoribus in per-
plione ct ipsi corroboravinius, et augiisla inanu lelutim.
toepiscojioiumqiieuusiiorum, qu>ibi affuerant, pro- Quoniam contedenda sunt quae ralionabilibus de-
023 EPISTOL.*1.ET DFCRETA PONTIFICIA. 01*
sideriis pcrtiucre noscuntur, nostri apostolatus au- A el cnm diabolo etoniiiibus impiis eum incendii alro-
ctoritas ad roborandam piam devotionem sancta loca cissimo snpplicio dcputatum. At veroqui pio iiiluilu
construentium in prsestandis privilegiis dehet minime cuslos et observalor eorum exstilerit, omnimodae
abnegari. Igitnv, quia excellenlia spirilualis filii no- beneilictionis graliam, omniumque peccalorum suo-
stri doiniui H. piissimi imperaloris Augusli postula- rum absolutionem et inriulgeuliani, et ccelestis vilsa
vit a nobis quatenus nioiiastcriuin N., quod con- beatitndinem cum sanctis el eleclis a misciicordis-
slructiim esse certum est a piissimis imperatoribus simo Domino Deo nosiro eonsequi mercaturinsaecul».
Carolo Magnoet filio ejus Ludoviro eorumricmque sajciiloruni, Ainen.
successoribus, ubi niotlo venerabilis nbbas N. regu- Dntn xi Kal. Novembr. per maiius Petrt dia-
lari iiistilutioni praeessevidelur, privilegii snnclse Ro- coni et bibliotliecarii et cancellarit sanclse apo-
mnnaj et npostolicic sedis nintlis omuibus <!ecoretur, slolicoe sedis, anno domni Lconis P. primo. iu-
scilicet ut millitis jiiri et ditioni submillaliir : ideo dict. iii.
piis desideriis spiiitunlis filii nostri faventcs, hac XXIV.
iiostra apostolica auclorilate decernimus id ipsiiin S. Leo IX partkenonis S. Mauri Vhdunemie
prajfaliini monasterium et morio et usque ad linem possessiones et privilegia confirmat.
soeculisub patrocinio sanctse Rnmanse el aposlolicse " (Anno 1049.)
raatris Ectiesise, cum otnuibus quae ad illud perti- [Dom Calmet, Hisloire de Lorraine, I, Preuvet,.
nenl, permaiicnduin. Decernimiis igiltir, stib divini pag. 424.]
juilicii oliteslaiione el beali Pelri aposlolorum prin- LEOepiscopus, servus servorum Dei,Tratri THEO--
cipis, noslrajqiic hiiuiiliiatis iiilerdiciione, ut nullus DORICO Virdunensis Ecclesioe prsesttli, suisqiie suc-
in aliquo gradti constilultis, vel iu quolibet ordine et cessoribus in perpetuum.
ministerio, aiideal moleste causis cjuslem mouasierii Si rievotis Dei fitlelium pclitionibiis assenstim
incunibere, aut de rebus aut possessionibus quoquo dederimus, videlicet ut res sanctarum Eccleshruiti
modoaiiferreaut aliennre, seu ijisos monachos inibi coiiim procurationi commissas, unde duplici re-
B30 servienles inquielan: prajsumnt, nec quamlibel feclionis paslu suslentari riebeot grex Dominicus,
lnaliliam et jacturae inolesliam ibidem inferre cone- nostri aposlolici privilegii aucioritate firmare veli-
tar, dnm profecto ii'uil, ul soepepraedictuni est, firma. nius, universalis sanct;c Ecclesiaj statui prpfultiruni
slabihiate et juris liclione, sub palrocinio sanclse miiiiiiie dubitauius, imo ab ipso divinsc roisericor-
nostr;e Romanae matris Ecclesiaj permanendtim snn- disefonle lurge remunerari credimus. Unde omniiim
cimns. Aildimus prajterea post obiltun abbatis ut r catholicorum Dcoqne placenlium universitas novc-
liemo ibidem abbatem constitiiat, nisi quem con rit jain tlicti Theodorici dilectissimi praesulis con-
sensus el communis voluntas frairum ibidem regu- sensu, el Ave abbatissae pio precuin inierveiilu, lo-
lariler vivenlium ex ipsa congregalione elegcrit, cum in suburbio Virdunensi juxla rivulum Scancioa
millumqite pramiium sive donum pro consocratione situm et in honorein sancti Joannis Baptisloe ct
illius alibalis, qui tunc tempoiis fnerit, prsesul acci- sancli Joanuis evangclistae confeclum, ubi saiicioruin
pcre eonlendat; el si euiii giatis ordinnre noluerit, Mnnri, Salvini atque Araloris corpora ab ejusdem
vel a noslra Romana matre Ecclesia, vel a quolibet urbis veneranluF incolis, quae Heimo episcopus re-
venerabili episcopo nostra auctnriiale ordinelur. novavit, et inslruxil propler aq.uae commoililalem,
Promulganies nempe, et hoc aucloritnle bealissimi ut monialcs quas ibi sub monaslica regula ordina-
Petri aposloloriim principis, corani Deo et terribili vii, usualia oninia sua inira fines Joci ipsius habeie
ejus futuro examine, per hujus noslri apostoliei pri- possinl, me aposlolica: auctoritalis munimine fir-
vilegii constitutionem sancimus ul universa qua: nb mare, ne quidquid idem episcopus caeterorumque
anleccssoribus successoribusque noslris iu rebus Dei fidelium pia devotio ibidem contulerat, ab aliquo
mobilibus et iuimobilibus coucessa stinl, nec non el sanclie Ecclesiae inimico posl hocc violari contiii-
possessiones qtiae a regibus et principibus seu D gat : res autera ecclesiae eidem pertinentcs quas
quil uslibet Clnisli fidelibuscollatsesunt, fuerinlve in confirmare sialuimus, proeseiilis pagina descrijitio-
posterum, inconciissa slabililale ad jus et dominiuni nis demonslral : vidclicet villam ad Calviun-Mon-
sancli Nazarii mariyris perpeluis (emporibus perse- lem, cl ei oinnia pciiinentia; villam Marseium, et
verenl, nec licenlia sil, ut dicluin est, ex nmnibus quidquid ad eam perlinere videtur; Hatlonis Mas-
ejusileni monasterii perlineniibus cuiquam vel ma- nile, Caslon-Villam, Vilegiiim, cum vineis el familiii
gnoevel parvae personae diripere qtiidquam vet au- Amalgisi; villam Adasc, ciini oranibus sibi perti-
ferre, ut profecto ad Dei laudcm securum et tran- iientibiis ; Gunririci-Curlem similiter; ad Labriam
tjuilhim juste id quod stibjecliim juri el palrocinio mansos viiit cum fnmilin, Beiiei-Curtem, ad Brio-
Ittit decrevinius, bene dolaluin cl in melius doian- dornin mansos VIII cum moleudino et cjus ajipen-
dum permaneat. Si quis aulein, quod non oplamus, diciis. In Molengeia-Curte mansos vn cuni farinario;
uefario ausii pracsumpserit hsec qtioe ad honorilicen- siibtus Leodium, in loco qui dicilur ad sanctuni
liain DominiDei et Salvatoris nostri pro slabilitate Remigiuni, vn mansos cum eeclesia. In Samongeia,
ipsius monasleriicl quiele monachorum slnlutasunt, mansos vii el dimidium. Ad Grimaldi-Curlcni inan-
trausgredi, scial se anathemalis vinculo innodatuin, sos xi cum farinaiio. Subtus Virdunum Novatri-
 «27 S. LEONIS IX PAP.E OPUSCULA. «5*?
-jlllam ix mnnsos ct diniidinm. Ad Tullidam vnn Ai innodatum, ut a regno Dci fial aiicnus, alque iiiiiv
inansos ct diniidium. Pctri-Villain in Arduena, et tradiloris Domini noslii Jesu Cbrisli socius in in-
vilhini qttaj dicilur Ncrvia, mansos xx cum familia. ferno, el excommunicationi sul jaceat, donec resi-
A:l Parperiam dccimas, cum omnibus inriominica- piscens ari satisfaclionem et congruam emendaiio-
iuris. In Tranculftvilla ccclesiam unam. Ad Snmpi- nem i vcneril. Qui vero pio intnitu curator el obscr-
iiiarum unam. Ad Sancltiin Julianum uuam. Uuam vator hujus nostri apostolici privilegii exstiterii,
tn Mnndris. Ad Villam unain. Ad Caslon uiiani cum heuediclionis
] graliam el ccelestis regni gaudiuin a
<apella. Ad liiibeiain unam. Ad Trogium i. Ad Domlno Deo noslro cousequi niereatur iu sxcula
Ranserias uunm. Ad Malameias uuam. Ari Proda- ;
sajctiloruin. Amen.
gioii unam. Ad Arbeiii-villam, unam et qiiartarium Dnlum nono Kalendas Novembris per nianus Petri
eurnipiscaria.Ad Bomnum-Petrum unam. Ad Lovum- itliaconi, bibtiolhecarii el cancellarii sanclaj aposto-
Montem unam; ad Ornnm, unam; ad Bras, unam; !
licoe sedis, aimo domini Leonis pajiaj IX primo, iu-
nd Unfii-villam, un.im.Ad Romanas i. Ad Pilon i. tliciioneiii.
Capellam S. Lambcrti in civitale, et S. Mednrdum XXV.
ipsius eccleshe abbatise adjacenlcm. Ad S. Hilarium S. Leonis IX privilegium qno canonicis hcclote
piscariam cum manso 1. I:i Samongeia piscariam i. B' Virdunensis omnes eorum possessiones coufn-
Tcloneum in civitate. lnfia nuiros mansos dunruin iiiflH.ur.
librannii; molendiiia duo subltis novum ponlem. In (Anno 1049.)
Floraco super fltivium Airam, mansos ix. Comitissa [Mabill., Ddre diplom., Siipplem., pag. 99, es ar-
Auda eidem ccclesise, in qua ei scpulta csl, contu- chelypo eceleshe Viiriiinensis.]
lil, el ad domnum Johannem mansos xu cum eccle- IJEO episcopus, servus sevvoruin Dci, ROTJHRO
sia supra Cosantiam, et prsedium quod acquisivit. In primicerio
| canonicae saiiclse Mari:c priucipalis Ec-
Lovomontem, el Brabant, ecclesiam in honorem clesiae < Virdunensis, alque Warmundo riecano , et
Sanclse Crucis, quam Heimo episcopus rebus unde- per ] eos caieiis canonicis, tam praisentibus quaia
quaque acquisitis dilalavil, canonicis inibi consti- fuluris,
| perpeluam in Domino salulcm.
tutis, qui hebdoiiiadarii in jam dicto monasterio di- Ofli;ii noslri est miseriis el calamilntlbus con-
vinis inserviant officiis, nec canonicam nisi ab ab- ,descendere, et auxiiiuin quod valcmtis iinjiendere ;
batissn recipinnl. Earum autem rerum haec sunt < quia, si in nobis unde procedcre debet exempluiu
iiotiiina. Ad Rnmanas mansos nu ct dimidium, pieiatis, j pietas non invcnitur, in quo inveniri.de-
cum bamio. Ad Asenam bamium, cum sylva. Ad bcat j nescilur. Redeuntibus igitur nobis-a Remense
villam inansum i cuin raolendino. Ad Crucera alo- isynodo, conligit Virduni hospitari ct non lacl.iri, sed
deni cum sylva. Ad Caslon-Cuiiem mansum tlimi- polius | lacrymari. Respcximus cuiin cr;irielo urbis
diuin. Ad Aldem-Villam alodem ; juxta civilatem < cxcidiiim, quale ntillus possit non dolere homi-
Cumminas m. Ad Aldcberli porlnm i. Ad Dodam- iiuiii. , Etenim lyrannorum ingressa civiiatem ssevi-
Vallem i. Ari Dormarvallem i. Ad Elnam qtiarta- |tia, lotam diriiit per riira ineeiidi.i, qui igtiis ncc
lios vn, in'ra muros n vineas. Ad Ronnei-\illam jipsi ecclesiie sanctse Mariae pepercil, sed pnssini
uinnsos n ct quariarios ircs. Mansos in civilalc ct < iibique dominans conflagravit : ex qua couflagra-
«]ui persolvuiil solidos vmi, clibaimm uiiiini. Ad lione, i inopinalo supervenicnie, insirumeiila cliam
JNovam-Villaniniansos i ct dimidium. Hocc omnia chartariim< vestrarum proebcndarum ceusumpta
,(|iiaj prsesciijilio noslra conliuel, lam urbaiia quam isuiil, ita ut nulltim renianeret. Quaproptcr lacry-
ruratica, in icdifitiis, vineis, pratis, sylvis, campis mabiliter
i omnes ad vesiigia nostra prostrati. no-
«ullis el inculiis, utriusque sexus mancipiis, nquis > strae apostolicoe auclorilalis privilegium vobis po-
aqiiarumquc deciirsibus, molendinis, piscariis eccle- slulastis
t fleri de eisdem prxbendis, nsibus et sa-
;iis, capcliis, situti jure el legaliter atqne canonice lariis
1 vestris, ab anliquis lemporibus concessis.
a I l;oc mor.aslcrium peiiinent, ita vobis successo- JJi ]Igitur inclinali precibus vestris , per hoc noslroe
ribusque vtstris concedimus episcopis, et confirma- ;apostolicse sanclionis privilegium confirmamiis
ln.is in pcrpelutmi; it.i quod ad altaria ecclesiarum ct ( corroboramus vobis veslrisque successoribus
in episcopio vestro sitarum, sicul eis concessistis, in perpetuum eas.lem prajbendas, sub jure ipsins
ntilli liceal aliam introducere persouam, nisi quain bealissimse
] Dei Genilricis a fidelibus conslilutas ad
ex sororum suarum consilio abbalissa conduxerit. iqiiolidiana divinorum ofliciorinn servitia. Reruin
Lligendi vcro abbatissam secundiim Dei limorem vero earumdem prsebendarum nomina petistis
el canomtm decrela liberam ipsis concedimus fa- ;etlam huic privilegio inseri, cum nulium privile-
cullatem. Sed si conlroversia orla fueril, ad episco- gium anteccssorum nostrorum vobis remanserit,
jium peiiinebit ul, sicul bonus paslor, idoneam ec- ubi videantur haberi. Sunl aiitem isla ciini banriis
clesiae illi provideat personam, vel de sua vel dc el centanis : Lemnia cum ecclesia ad Oscbera ct
altcrius dioecesi. Si quis aulem, quod nou optamus, duobus mansis ct omnibus appendiciis sttis ; ec-
temerario ausu conlra hoc nostrum privilegiiun al- clesia ad Domnum-Agericiim cum lerris ; Nnvil-
tenlarit, sciat se auctorilate Dei omnipotentis apo- leniacum cum ecclesia, molcndino et omnibus ap-
(lolorumque principis Pclri, et noslra anniliemate pendiciis ; Usionis ciirlcm ad Pusioncm quinque
m EPISTOL.1E ET DECRETA POMTFICIA; 6O(T
mansos et dimiriiuni cum banno ct silva; Su-A condiiinne cum cummuni consilio comilis Haga-
periacuin-minorein cum ecclesia et silvis el om- nonis alioruinque suoriim fidelium ftalrihtis ha-
nilius appendiciis; Bella-villa cum hamio, ceniana, lientla dedit, ul qiiicuuque IKHIIO- sive nuilier de
moleiidinis et Malberti-monte; ad Ex. dimidius onmi Virduuensi episcopatu, ctijiiscunque beneflcii
Miaiisuscum inolendino et prato ;. Mons cum banno, vel de quacunque lege esset, qui in eadem po-
centana, ccclesia, molcndiiiis et omnibiis appen- teslate pernianere vellct , fralribus perpetualiter
ihriis; Agerici-villa cuni banno cenUna ; Berlhi- essel, et de suo capite unum modium vini pcrso!-
nea-villa, Porario, Piclavilla ; Profundo-rivo et ec- visset. Si vero fllii aut filiaj ex eis procreati ad
clesiis, molendiiiis oniiiibiisque appendiciis; Mo- alias redire volnissenl potestales, a villico ejusdem
ualili-villa cum banuo, ccniana, ecclesia omnibiisque polestalis prosecuti semper persolvissenl summam
appendiciis ; a I Monaldi-villam niansus 1, inter eensus praenotati: quod ul fiiinius in perpetuum
Haldi-curiem el Villare mansus 4; ad Maroam stare possil, precali sunt eadem lege condiiionis a
mansi 2; ad Aplelium molendinum 1 ; ad Grossum- nobis sibi priviiegio finnari, sicut prsedictus cpi-
rubrum medielas unius ecclesiae. lnler Erpeiam- scopus, quando dederat, facere sluduit. Quoeomnia
t-Hiieinet Soli 7 mansi cuni bamio et centana; ad siiperius 6crialim notata non solum vobis confir-.
Gishharii-villam niansi 2 cum bamio, cenlaua el " mamus ct corroboramus ; sed ctiam qusecunqiie a
iuolenriino; ad Frasnidiun ecclesia 1 ; ad Alni- fulelibus Christianis vobis veslrisque successoribus
tlum 1; ad Domnum-Eligium i ; Udcsvillare man- amotlo fuerint contributa : statuentes aposiolica
sas 1; cum diniidio molend. ad Ramisvachum man- ccnsnra, sub divini judicii obteslalionc, ut nulla
sns 1; cum bauno , cenlana el aliis lerris, vineis et homiiium persona, magna vcl parva, cujuscunqtie
sil is ; Lauinerengie cum ecclesia el omnibtts appen- sit dignilatis vel ordinis, ciijtiscunque sit scxus ct
diciis; Aqiia:-ductus ctim ec. lesia, silvis el omnibus aHatis, contra hoc noslri aposiolici privilegium
appendioiis ; Stadonis (Eston) villa cum silvis-et venire pertentet. Quod qui ausus fuerit, nostri
oinnibiis appendiciis; Miseriacum cum ecclesia , anatliemaiis gladio usque ad dignam satisfactionem
iii**lcndiito, Sumtmioiiie ac Losoni-curle ; Aren- sit percussus ; qui vero illud observaverit, illsesus
ceimn cum silva et pralo; Fruinisiacum cum el in onini parte inconcussus, divinoe benedictionis
Warch et eccJesiaomuibiisque appendiciis; Domnus- graliam merealur el aeternae vitse particeps efli-.
Liipus cum ecclesia et moleiidinis ; ad Sasleium eiatur.
<i:aits. 1; ari Todeiiiiam i paiies iiniiis ecclesiae Leo papa. Gloria Domini plena esl lerra. Beno-.
i-uiii tcrris, silva et prato ; ad Wanmiain quaiiam _ valete.
parteni uniiis ecclesiac cum Iribus quartariis lerne f Data VII Kal. Nov. per manus Petri diaconi
et prato ; ad Milleiuni septem quarlarios lerrae bibliothecarii et cancellarii sanche aposlolicoesedis,
ciiin silva ei prato; ad Salmoreiuni niedietalem aiino domiii Leonis noni papse I, indiet. m.
tuiius ecclesioe; Lineium euni ecclcsia et dimidio Appensu est plumbea bulla cum Itac inscriplione:
niolendiiio ; Fonlane cum ecclesia et liiolcndino; LEONISPAP.E.
Haraldi-moiis cum ecclesia elomnibus nppendiciis ; XXVI.
Wandersnltis cum ecdesia et onmibus appendiciis ; S. Leo IX Veteris Monasterii S. Mariw Virdunensis,
Mcrla cum ecclcsia, molen.lino ct omnibus appen- a sese consecrali, possessiones confinnat.
ditiis; Siipeiiaciim-n.ajus et Sublerior-villa cuin (Anno 1049.)
ccclcsia , iuolendinis et omnihus appendiciis ; [Dom Calmet, Histoire de Lorraine, I, Preuves,
Consaiir.iriuni cnm ecclesia, molendiiiis et omnibus pag. 423.]
nppenriiciis; ad Braihannum seplem quarlarios LEOepiscopus, servus servorum Dei, fratri TIIEO-
lenaj rnm viuea el silva ; Moslavilla cum ecclesia, DORICO Virduiiensi prsesuli, et suis successoiibus
innlendiiio el omnibus appendiciis ; Flabasium in perpeluuin.
ctim ecclesia ; Hauriimons etim silvis; ad Jun- p Si devotis Dei fidelium pelitionibus assensum-
chcreium mans. 1, cum banno et centana ; Anselli- dederimus, videlicet ut rcs sanclarum ecclcsinrum-.
sartum cum ecclesia et omnibus appendiciis ; Post- eorum procuratkmi commissas, unde <luplici re--
villare cum ecclesia, molcnd. et omnibus appen- feetionis paslu susleniari debeat grex Doiiiiiiious,
tliciis; Moreium cum ecclesia et omnibus ap- noslri apostolici privilegii auctoritate firmaverinius,
pcndiciis; ad Areitim quantum ibi habel ciim universalis Ecclesue stalui profnlurum mininic <Iu-
porlu et piscarise ; Bcslaric cnm duabus ecclesiis; biiamus, imo ab ipso divinae misericordiae fonte
ad llaudiciiiieni mansi 5; ad Balareias mans. 1; remunerari credimus. Unde omnium catliolicortim
medieias silvaesancli Marlini et prsebendaefratrum, Deoquo placentium universitas noverit, jam dieli
advocaiiones et allaria de ecclesiis noslris; mo- Theodorici dilectissimi prajsulisconsensu.et Erinen-
leittliinmi stipcr Braccolum in media civilate; fredi Virdunensis archidiaconi inlerven.lu., locum,
Jiinchereium anle caslellum Ramerudis; ad Ars Vettis Moiiasterium antiquitiis diclum, ab ipso
varo mansi. 4 cum 4 quarlario , silva, banno, Ermenlrerio funriiliis renovatuin; imo:a me ipso in
ccntana, vineis et molendino : quaj omnia Dado ho.iore sauclac Marix Magdalenaedeyote dedicalum
p'i3e nienioriaj episcopus Virdunensis Ecclcsise ea el consccralum, me ajwstolicaj aucloritatis njtuti--
«51 S. LEONIS IX PAPJE OPUSCULA. 632
mine confirmarc; ne quidqtiid Heymo episcopus A eidem charissimo iiuo noslro Augusto ejusque su -
r.itm raeleris successoribus, praefatus eliam Theodo- cessoribus advocalionem ipsius sarri loci ea ralioi e
riciis prsesnl coniulit, ah aliquo saucise Ecclesise relinquere, nl sempcr inpoteslale hahcanlprsejiosilos
inimico post hxc violcnler auferri contingat, elc secundum Deum ordinare, non aulem ex bonis ipsis
Si quis aulem lcmerario ausu supradiclarum reriiiu aliquid alicui in proprium dare, sive in heneficiiira
invasor exstiterit, qtiod nbsit I sciat se noslri ana- tribuere. At, si contra prohibitionem nostram qnis-
Ihematis vinculo innodalum, infernalis geliennoe quain eorum lentaveril agere, liberum jiibemus esse
inccndio cum Juda tradilore cruciandum, nisi re- pr;cposito, et canonicis qui ibi pro lempore fuerint,
sipiscens de male faclis poeniteat et commissa justa sic omnimodo ad Romanam ccclesiam deinceps rc-
salisfaclione corrigat. spiccrc, iit iiihil metiianl de imperiali vel regia con-
Dalum sepiimo Kalendns Novemh. per manus dilione. Episcopus autem in cujus ilioecesi islius
Petri diaconi, bibliolhecarii , cancellarii sanclse ecelesioe con-slructum est monasicrium, nihil in co
apostolicse sedis, anno domini Leonis papaeprimo. habeat jnris aut poleslatis praetcr ecclcsiasticnm
XXVII. regimen, etsccundiim caiionica inslittila cpiscopalem
S. Leo IX ecctesiamSS. Simonis el «udw Goslaricn- n potcstalem. Staluimus igilur"aposlolica ceusura, sub
sem, in synodo Mogumina concessam siin ab Hein- tlivini judicii obteslatione, nl nulla poieslas impc-
rico imperalore, tuendam suscipit ejusque bona rialis vel rcgia, ecclesiaslica vel ssecularis, vel
confirmat, advocaliamque et prmposilorum insli- qusevis hominum persona magna vel parva, cujus-
tuendorum potestatem iinperalori iribuit.
ctinquc sit sexus vcl seialis, eontra hoc noslrae apo-
(Anno 1049.) slolicse cnrroborationis privilegium venire perien-
[Mansi, Conc. (om XIX, col. 723.] let. Quist|uis vero, qitxve quodvisve fiierii.usqne a<l
LEO episcopus, servus servorum Dei, omnibus d;gnam sntisfactionem noslri apostolici anathematis
Chrisli fidelibus. vulnere saucialus exislat. Qtti vero ab bic prohibitis
Sancti propositi votum non solum divino cffectn sc custodicrit, ct quidquid ltic legitur illibate obser-
implelur, sed ciiam humano suliragio adjuvaliir. Sil vaverit, plenani liahcat a nobis benedictionem, et a Deo
autem notiim omnibus sancloe Ecclesiae li'iis, tam sempiternam snlutcm.
prsesentibus quam futuris, quia filius noster charissi- Dntnm IVKalen. Novemb. pcr mantts Pelri din-
>nussecundiisHenricusimperaloraugusiiisquaindam coni bibliothecarii, et cancellarii S. aposlolicsesedis,
eccfesim a se funditus constriiclam in honorem anno domini Lconis PP. l, indict. m.
sanclacDei Genitricis doniinoenostra- virginis Marioe„
XXVIII.
»:t BB. aposlolorum Simonis el Jtidae, posilam loco ;
Bulla S. Leonis IX, pro S. Deodalotn vosago. —
Goslaria, uhi fratres sunl sub canonica degentes Redux a concitio Mognntino, varia sancli Deodali
regiila, qtiibus pracposuit qucmriam prcshyleriim canonicis concedil privitegia.
nomine Riimatdum, tam pro animoesuae suseqiie con- (Anno 1049.)
jugis Augustoe fili;e nostraj Agneiis remcriio quain [Martcne, Thes. Anecd. 1,169.]
jiro salnle eliam parenlum siioriiin Conratli et LEO episcopns, servus servorum Dei, tibi, S.
Gisilae tlivacmemorhr, pio alFccln piaque intenlionc Deodale, et per te servicnlibus luis, quicunque in
janclo Petro ejusque aposlolicaj sedi per sciiptiirnm ecclesia lua libi pro lemporc servierint in valle sita,
propih mnnu siguniam penilus concessil per maiiiis quae dicilur Galilaja , perpeluam in Domino sa-
nostra 5»scilicel indigni vicnrii ejusdem apostoltiriim lulein.
principis, cum cssemus cum eo Mogunliae, ibiqnc Quia divinse dignntionis niilu, non nosiris merilis
.-ynodum habercmus, ut ipsa ccclesia posita sub exigeniibiis, tle Tullensi sede ad omnium seditun
apostolico jure in perj^etuum libera et qnieia per- primam, videlicet apostolicam demigravimus, ne-
sislalab omni jurc ct dominio, ab omni laesioncct cesse haliemus omnibus oiunia esse, omnibusque
moleslin,suam inlegritalem habcus in omnihusrebus J) benefacere, sed illis vel maxime lucis qui ad cultuni
et facultalibiis, quas morio habel in prsediclo loco Dei el divina oflicia a Cbristi fidelibus sunt con-
Goslaria in Egcln et Ihereseiih, cl in Sceminensteie, structa. Quaproplcr, cum rediremus a synodo Mo-
el in Gersleie, et in Valcniro juxia Rhcnum siio, guntina, quam pro statu Germanic;c el Gallicanae
aliisque locis ct villis, el <|iioecuni|iieiu perpe:uui:i Ecclesioe disposuimus eelebrare, ubi conligil nos ad
hahitura esl, sivc sinl ninhilia sive iinmobilia. Quoil ecclesinm luam , S. Dcoriale, venire, sitam in vallc
daniiui dc manibusprseriicli filii noslri Augusti sus- Vosago quae dicitur Galilaca, dncli amore tuo, duni
«ipienies, dccrcvimus per hoc noslrae apostolicc arihuc Tiilleusis episcopatus vacnrel ab episeopo,
aiie.torilalis privilegium omne robur apnslolicani diguum duxiinus iudulgere beneficium serviloribus
eidem ecclesiae Sanclae Mariae,cl saiicloruin aposlo- tuis qui pro lempore fueriiil, census scilicel cl-obla-
lorum Simouis et Jtidaecontribucre el condonare, ut, tioacs quas iilic conflucntes populi ad rcmeriium
intcgra in suis rebus suisque possessionibus in soe- animariiiu suarum allari dederint, sive regio IUII-
cula conslans, nulhim metiiat vel ab imperalore, vcl nerc seu reliquorum fldelium oblalione, tam in sa-
a rege, vel aliqna persona publica vel privata, dis- cris voluminibus donariisque et ecclesiaslicis orna-
pondium ac delrimentum. Diguum tamen duximiis menlis, quam in his qua?,deincejis inibi scrvicnles
 6.%3 EPISTOLJE ET DECRETA PONTIFICIA. G:>4
Deo proprio laborc addcre potuerint, amodo eas AL Praeclaris votis divina miscralior.e pra-slalur,
oblatinnes fralres in commune habcant. Et, quan- cflccius. Inde cst quod nobis, a synorio quam Ma-
dociinqiie proelatus ejusdem Ecclesioe a Deo fucril gimlise bahiiiinus redeunlibus, contigil per vcstrtim
vocatus, qiiem illa congregatio cx sese iiiianimiicr monastcriiim venire, et ecclesiam beneriiccre ac
elegeril, praeposilus subrogetur.et ad altaria beiie- dedicare ilivino niimini <|tiam noviter conslruxcra-
diccnda , vel sacros ordines principiendos qtiem lis, seri nontlum perfccoratis ari plenum, el ctiam
voluerinl episcopum expetanl, ntillaque I rclesia veslris prccibus illuc iransfcrrc corpus bealoe Ri-
quidqiiain scparare vti auferre ah cis prsesuinat, ct chardae prinioe construclricis cjiisdem vencrahilis
nemini, nisi invilaiione aut perinissione loius con- loci, qtiem per donationis paginam una cum conjuge
gregationis, liceal monastcrii ipsius scpta intrare. stio Carolo imperalore aiigusto contrndidil. ltnque,
Quori si quilibct pontificum, ab eis communiter inclinali vcslris iutercessionibcs, ad cxcmpltim
poslulatus, pro ipsortim utilitale accesserit, mox, prajilecessorum nostrorum, pro fiituri lemporis cnu-
secundiim volunlalem congregationis expleto suo lela nec non stnbililnte ejiisdcm loci, conccdimus
minislerio, prandioque sumplo abcat absque requisi- cl confirmamiis vobis idem monasterium, quori pcr
lione ullitis muncris, qualenus fratres de percepia hoe nosir;e aposlolicoe aticioritalis privilcgitim, cuni
quiete, juvanic Doiuiuo, per lempora exstilieui. cl B>o iinihus rebus et facultalibiis suis, quas niotlo ha-
pro siatu Ecclesb: caihohcaj quietiiis Deiim exorcnt. bere vitletur, el deincrps, auxilianle Domino, sive a
Si auiem aliquam iransgrcssionem suse regiiloe fe- rcgibus, sive a ciijiiscuiique riigniiaiis et orriinis
cerint, cta proprio pasiore objurgari noluerint, ncc ho.iiinibus, qiioquo paclo acquirere poteiit ; sed el
non praclatiis, qui et idem eorum episcopus, seditio- in ipso mnjore allare novac ecclesise a nobis consc-
nein cangregationis sedarc per se ncquiveiit, lunc cralo, prohibciniis alicui sacerrioti missam cclebrare,
alios sub e.idem regnla servientes ad ipsum mona- nisi qiiem vos vcstriqite successores voluerinl.
slcriuin convoeet, qui senlentia regulari seandalum Ipsuni vero monasieriiim integrum, sicut jam pr:e-
deprimere cnrent, cajus rci concessionem his noslris dixiimis, conceriiinus vo!iis et confirmainiis ; ea ra-
apicibtis corrohornmiis et confirmainus, el etiam lione ul omnibus diebus.viiae veslrae sub veslra
caetera bona, lam mobilia quam immobilia, ubicun- dilione v.1 rcgimine, sicuti vobis secundum Deut«
que manentia, qux- modo habet ct possidel ipsa tua, visum fueril, disponerc iminino permaneal. Cum au-
S. Dcodale, ecclesia, el usque in perpettium habere lem divina vocatione de prsesenti hac luce atl Do-
poterit, vel per qtioscunque Chrisli fideles, majores niinntu migraveritis, slatnimus de propria congre-
vcl mnorcs uliiiisqiie sexus cujuscunquc ajtatis, ut galione, qiiam sibi unanimitas prajfati monasicrii
ncnii.ii liceat aufcrre quidquam vel diminuere quo- ancillarum Dei concordilcr elegcril, absque ciijus-
1bel modo ex bonis ipsis, lam procsentibus quain ounque hoininis contrarietate vel obslactilo, fieri
luluis; slaluenles aposlolica censura, sub divini abbatissam, praeslanle videlicct nobis et successo-
judicii obleslatione, ut nttlla hominura persona, ma- ribus nostris anuualiler tres pannos lincos poniifl-
g la vel parva, coutra hanc noslram aposlolicam cnli usui aplos. Qttori si in biennio aul in Irieiinio
concessionem el coufirmntionem obviare pertenlet. •
jicrsolutum non ftierit, sohtmmorio persolvatur; nec
Quod qiiieunque ausus ftierit usque ad condignam a successoribus noslris aliquitl amplius mndo quo-
s t sfactionem iioslrianathematissulqaceat periculis. libet reqniraitir. Quapropter prscsenli decreto jube-
Q i vero custos et observalor hujus noslrae conces- raus ut iiullus impcralorum, vel regiim, aut ciijus-
sionis el corroborationis fuerit, a rctributore oni- ctinque riignilalis vcl ordinis homo nurieat, sub quo-
nium bonorum benediealur, el seternam vitam con- ]libet oblenlu vel occasione, praefatum monasleiium,
sequi mereatur. ,quod pro amore beatorum apostolorumPelri el Pauti
Dalum xvi Kal. Decembris per manus Petri dia- ae sempiterna sciliccl animse suoe remuneralione
coui bibliothecarii el cancellarii sancioe aposiolicae pnelibata
] gloriosissima imperatrix Richarda, una
scdis, auno doniiui Leonis IX papaeprimo, indictione JJ cumi charissimo conjuge suo Caroio serenissimo
tertia. iimperalore Augusio, et quod beato Pelro principi
XXIX. «lonalionis paginam oblulerunt,
Butla S. Leonis IX, ad Malhildem abbatissam mona- nposiolorumvclper
'lerii S. Fabiani et Feticilatis, qua confirmat mo- inqiiiclarc aliqualcnus molcslare, aul ari jus
naslerii ipsius pnvitegia, cujus ecclesium consecra- suum
'• vel alieiniin transfcrre, sed nequc in homini-
verat, translalo in illud corpore S. Bichardis. 1 ac facultaiibus cjus aliqua conlradiciionc atit
bus
(Anno 1049.) i
invasionc qtioquo lcmpore facere prxsumai, sed li-
' iliciisancillis Dei cum ahbalissa propria in
[Martene, Thesaur. Anccd. I, 170, ex schedis Stiva- cealjam
giensis monasterii.] I omnipoleiilis scrvitio quiele vivere ac sub de-
Dei
LEOepiscopus, scrvus servorum Dei, dileclae in Ifensione sanclte apostolicoe Ecclesiae, cui Deoaucto-
Clirisio filia: MATIULDI abbatissoc vcnerabilis mona- re i deservinius, dcgcre sccurilerqiie permanerc Si
stcrii Snncti Fabiani snnclajque Felicitalis, qtiotl ap- aulem,
£ quod absil! el fieri non credimus, aliquis.
pellalur Helionis, silttm in pago Helisnliae, luisqiie conira
< hoc noslrum apostolicum privilegium vcnire,
siiecessoribtis abbalissis perpeinam in Domino sa- ffa«ere, vel ausu temerario tentaverit, perpetui ana
luicm. t
thematis vinculo innodalus.ac perpetua irltione eura
'«35 S. LEONIS IX P.KVM OPUSCULA. G!«
Jada traditore, nisi resipucril, mancal conriemnaltis. A noslroe pareniehe reciirrani, indcqtie sihi qnenicun-
Qni atiletn verus cuslos ac observator exslilerit, be- que propinquiorcm velirtt advocntum siisctpiani, ut
neriictionis graliam ac misericordiam a Domino Deo semper ipsa advocatia maneat in noslro genere.
noslro eonscqui mereatur. Prselerea sive stib hoc Henrico nepoie meo, vel sub
XXX. quolihct advocatorum fiiiuroruni, ipsum in rcbns
S. Leo IX parthenonem S. CriicisWoffenlieiinensem, ainpliiis creverii monaslerium, qiiicunqtie advocntns
ab Hiigont', sun patre, Heliwigdiquemalre condi- fueril, exceplo villicniionis hic.ro villae prondiclae,
tnm, sedi apostolicwsubjicil privilegiisque ornal. non plus emoliimenti ex i|>so incrcinento sibi ven-
(Anno 1049.) dicare audeat quam duoriecimam parlem ; ita nl, si
niinus qtiam duodecim niansi sint, Inm diu susti-
[Dom Calincl, Hisloire de Lorraine,\. Preuves
pag. 425.] neat advocatus donec impleatur numerus riuode-
LEO episcopus, servns servorum Dci. cimus, et lunc lalem mansum accipiat qualem ab-
0 sancta el admirabilis crux, f in qua Jesus Cbri- balissa ci dederit, sive in ipso loco sivc in alio,
slus Dnmiaus nosler pependit! Devictus amore, imo ejusdem utilitaiis. Hoc ctiam sit: si plus qiiam
conslricttis debiio, ecclesiam patris mei Hugonis, ct duodecim fuerinl in iis quse supcrsunt nd duodecim
inatris meoe Hfilwilgdis, amborumqiie fralrum " quaeque res sint, sive jn villis, sive in lcrris ac
nieorum Gerardi et Hugonis videlicet jam defuncto- vineis, inlerim exspectet usque dum complcatur mi-
rum, meique memor adliuc viventis, et aposlolica nierus. Si aiilem de omnibus monastcrii rebus, sive
serie, licet iiulignissiine, tamen sedentis, ab eistlem mobilibus sive immobilibus, plus quam constilulum
meis parentihus fundatam, et suo sludio dedicatam, esl sihi usurpare praesumpserit, ct infra dtiodecim
niihiqiie jnre ha:reditario delegalam, prajtlilus legalis hebdomadas est admonilus, aut eamdem rem vel
siiccessionis jure, nostrse aposlolicoe sedi substituo aliam, exislimationis ejiisdem ipsi venerabili loco,
et siibsliluendam perenniler ad defendendam contra sacrulissiina crux f, non reddiderit, lunc liceat
omnes lioniiiies ei adversaluros vel adversari cona- nbbatissoe nostram sedem appellare, el npiiri Rnma-
ttiros, ut scilicet nulla (|iiorumlibet hominum per- num papam deponere querimoniam supcr injuslitiis
sona quiriqtiam vel exercendse polcstaiis in eodem moixtsterio suo ab advocato illntis. Quori si advo-
loco eique appendentibus locis sibi iisurpet, sed catus pnpae judicio juste rcm inclinanlis culpam
(]iiicle el lihere tnm ab omni jure humnno qiinm ab correxerit, advocalia in eo remaneat; si vero rcfu-
omni iufeslalionc semper maneat suae inlegrse liber- laveril, liceat abbatissoe ejusque congregntioni de
tali ilonaliis, iiiillique nisi noslrae aposlolicse sedi n nostro genere propinquiorem, qui magis idonciis
subjeiius. Si atilem episcoptis, in cujtis dicecesi esl, possit inveniri, advocalum acquirere alium sibi. De
consccraliones aliarium seu sanctimoiiialium graiis elcclioneveroabbatissaj,poslmortem ipsius Kuenlza:,
faeeie volucril, facial; alioquiii a qiiocunque epi- quam per nos ipsi benediximus, isla consiiiiiimns,
scopn velit ahbalissa, ecclesias, et sancliiiioninles ut sit in ipsarum sororum arbitrio quam inier se
s tas benedici faciat, co tamen foedere ut, nec Inijus eligere, sibique secundum Deiim praeponeic vt-lini,
liborlalis ncc alicujus alterius rei occasione, ticcat si inler eas idonea possil inveniri; nlioquin aliunde
icgi, vcl impcratori, episcopo, vel archiepiscopo, sibi expelanl quamcunqiie meliorem invenire va-
aut alicujus alius dignitalis vel conditionis liomini, leanl. Benediclionem vero abbalissoeel doniim nulli
arq i.l -'ominii in eoriem loco, inque rcbus ejus alii uisi apostolicae noslrse serii concedimiis; et in
exeiceie, seu atlvocationem aliquam habere; sed consecralionc abbalissx, si aliqua negligenlia rie
ipsa arivocalia, sicttt nunc eam commisi nepoli mco penso subtiis nominato fuerit , tlistricle delermi-
Hcniico castrum Hegensheim hnbenli, ita semper neliir. Pro donatione igitur libertalis islius, o
duiii vixeril in eo consislnt, nec pro ipsa atlvocatione crux -J-ipso sole nitidior, cunclisquc crcalis pre-
plus nisi qnoil de villicatione quae dicitur Orbeis, liosior, Petro aposlolo ijiso luo nionaslerio con-
jusle suscipial; ila lainen ut unus villanns semper D1 cesso pro salute animse meae, meorumque paren-
remanent irioneus cum heneficio suo, qui dccimas tum, ibidem in Christo tuo Domino noslro dor-
ccclesiae villae ipsins ipsamque ecclesiam cnstodiat, niientium, penso anmiaiim constiluio lempore
ip*i luo venerabili Io;o sancla ac vivifica crux f, nostrse apostolicae serii ab abbatissa ipsius loci sol-
qui eiiam ab orani advocati ditione sil absolutus, venriam, Rosam viriclicel aurcam, penso duarum
til stiiiin secure persolvat oflicium. Postquam vero Romanarum unciaruni, aut faelam sicut fieri solct,
Henricus nepos meus diem clatiseril exiremum, ipsi aut lanlumdem ad faciendatn lempore Quadragc-
qui mnjoresl nalu inter pnssessorcscnstrisupradicti, simsc, mitlendain oclavo die aniequam a nobis ct
si plurcs exstiterint, advocalia debealtir, et tunc sit successoribus nostris consuele potiari in quartn
in eleclione abbalissaj ipsius tui loci snepe memo- Dominica prsecedente, videlicet die Dominico, cmn
rantla gloriosissima crux f, luaeque congregationis cantalur Inlroilus; Ocnli mei semper ad Dominum.
quem sibi eorum instiluere velint. Cui non pltts at- Hoc autein semper memoriale liberlaiis isiins
tineat pro advocalise mercede, quam quori prsefalum existere decrevi , nt, quia eo lemporc vicloria
cst et constitutum est pro Henrico. Quod si nemo recenselur Domini noslri Jesu Chrisii, qtii in le
siipersles fuerit hscres, Itmc non alio, sed ad genus passus esl, o crux f sacratissiina, lunc limenda,
C-.7 EPISTOL.C ET.DECRETA PONTIFICIA G.18
nuuc appelenda el colenda. Tui quoque inonasterii A nera >: nos a Maguntinn synoJa Romam versus re-
in meo palrinionio siti, el a me omnimoda Iibertate, deunies, ari ipsum Dei (emplum vcnire invilavil,
lit superins dictum esl, donali, Romae non fiat obli- quod a nobis 111Non. Decemb. merilo honore dedi-
vio, ^ubi caput sibi viudicat omnis religio, et ubi catum, sic inndem jnri S. R. E. et bcalissimo Petro
immeriius vicem sumpsi apostolalus. Ut vero lir- aposlolo proinplo donavil ct oblulil aniino, lcque
uitini el incoiiciissum nostrae ordinationis decretum liliah»stiam, quam jam Dco in monastica conversa-
persevercl, nostroe apostolicae auctorilatis censura lione et habilu sacravetat, ejusdem rogavil a nobis
slaliiimus ue quis unquam audeal prsetergrcdi ultra fieri abbatissam loci. ld auspice Deo, fecimus,
quam hic scriptum habetur, et ne unquam quis im- attendentcs in le, qiiantum bomini esl possibitc,
pius lemcralor lyrannico ausu quidquam rapere limorem Dei, cordis compuuclioncm, meiitis htimi-
sibique usurpare de rebus ejusdem ecclesiae, quas litatem, nioriim gravitalem, in adolescenlibus niein-
ei vel mei parentes conlulerunt, vel ipse contttli, bris praelendentemjam scnectulem. El constilueiiles
aut quilibet Chrislianorum ibi collalurus est, prse- cnmdcm lociim csse in perpcluum ancillarum Dci
sumal. Quod quicumqiie lentaverit, ari usque dignam moiiasleriiim, ubi ttt de lc el sororibus luis primas
snlisfaclioucm, nosiri aposlolici analhemalis obliga- Deo primilias ofleras religionis, mcrita caslilalis,
tionem iiicurrai, et a le, 0 crux f metuenda, male- " omiiisque bonilalis.
dictioncm: qui vero ab hac temerilale consilio sa^ 3 Hociamcnnominenostroeaposiolicoc sedipnrens
niori se servaverit, hic nostrae benedicliouis abun- liius enmdem fecil oblationcm, gt, dum ipse vivit,
«lantia dignus erit, et oninipolenlis Dei gratia non ipsius loei advocatiam Iiabent; similiier el, post
carebit. morlem ipsius, quem nuiic habel filius. Qui lilius
Daliim decimo quarto Kalendas Decembris, per si hajredein habuerit, ipse quoque advocalus sit. Si
inanus Peiri iliaconi, bibliolliecarii et canccllaiii vero vel ipsi Maiiegohlo, velejus filiolo ncmo filius
sanclse a|)ostolic;e sedis, anno domini Leonis papac supersles exsiilerit, luiic Iiceat ahbalissse ipsique
primo, indiclione lerlia. congregationi advocalum sibi secunrium Deiini cli-
XXXI. gere, pctcnduiii lamcn ab aposlolica sedc.
S. LeolX monasterii Altor/iensis in Alsalia iuferiori, 4. Lex vero oiiiiiium advotalorum posl Manegol-
a suis purentibus comlili, bona juraque corroborat, " dum lalis eril : ul eorum diguenon ndinini-
aliare S. Siephani memoral a sese dedicu- quisquis
ibique slraveril advocatiouis oflicium, liceat abbatissae ipsi-
tum esse.
(Anno 1049.) qiiecongregaiioiii de eonpud pnpam eonqueri. Qui si
fGmnriiriier, Histoire d'Atsace,\, 255, el Schcepflin, C vocams ab eo fuerit et monasterio salisfecerit, arivo-
Alsalia diplomalica, I, 164, lesteJaffe. — i Sacne caliouein suam retineat. Quod si venire distulerit,
dcvolionis. >] aul si vencrit et 11011 salisfeceril, tunc liceat abba-
XXXII. lissse ipsique congregationi ex consensu jinpaelalem
S. LeoIX confirmatfundaiionem ct advocaliammona- sibi advocalum cligere qui sccuiidmn Detini sil.
sterii S. Crucis iu Werdea. Posl obituin vero tuuni, <leipsa congrcgalione, qu;e
(Anno 1049.) ineliorsil, cligatur, si idonea invenla fiieril, coque
[Cocqiielines, Bullar. ampl. Cotlect., I, 360.] donuin et cousecralioneiii abbaliae a papa recipiat:
LEOepiscopus.servus scrvorum Dei,Gu.\DEiuRD.£ alioque de alia congregatione irionea eligalur, a papa
riilecloein Chrisio fili;e a nobis ordinalae et conse- simililer donauria ct conseeranria.
cratae noviter, faclo a palre luo Mancgoldo S. Crucis 5. Decernimus, praierea, tit in altari majori,
nionasterio, libiqtie succcssurispereiiiiiter abbatissis, quod nos ipsi consecraviinus, nullus atideat missam
perpctuain in Douiino s.diitem. relcbrarc, nisi sil episcopus vel abbas, tresque
Saeraj dcvoiionis labor, quia scmper divino favorc sacerdoles hebrioniadarii ari hoc oflicium riepitlali,
juvalur, semjier optata iine lcrmiiiatur. Ideo, lilia, eoiiimque sueccssores. Episcopus qunqiic, in cnjtis
lui palris aiupla in Deo devotio laudabilem fiiictuin |) parochia locus cst, nihil sibi in eo vinilicarc aurieal.
pioduxil; cum proportione sanctae et vivificaecrticis, prselerordiiiniraiicui facerecleiieorutn cl monialiuin,
iii qna Dominus noslcr Jesus Cinislus salus noslra si tamen gralis feccril. Sin antetn, orriinalioncs
jiepcndit, decenter auro et gcmmis ornata, lunc ab expeicnt ah nlio qiiocunqiie vcliiii cpiscopo.
aulocratore Conslanliiiopoleos noniiue Romano 6. Ut vero locus ijise in qiiatlragcsiinali tempore
dono dala. Cuni ad eiiin missum esset ab imperatore solvat papae anmian) pcnsiniiem, siaiuit idein Mauc-
Ghuonrado ul filiam suam miptuni traderel cjus golriuspensionem ipsam esse anabolagiuiu, iri est !'n-
filio, fundavit ecclesiam iu petra, quia 11011 sedificav.l nonem,stolamciiin auro.manipuliimcicinguluiii. Nos
super arenam; ut incumbentibus ventis, veiiienlilitis vero, quia loctts ipse condilns est propler eam, qnfe
fiuviis, descendenlibus pluviis, quod seilificassct, supra ilicta esi, sanclaeel vivificaeCrucispoiiioiiein:
fnon] rueret, sed firmilcr fundalum perenniter per- eamdem inibi seinper nianere voliimus, cupinius et
manerel. oplamus, el a neinine aiifcrri : slatiicnlesapnsiolira
2. Ut vero volum suoeconstructionis Deo solveret censiira sub divini judicii obleslatione, 111niillus itn-
sccundtim illumqui dixit: «Vovele.et re.lditeDomiiio jicralor, null-js rex, rmllus episcopus, nulla potcstas,
Deo vestro omnes, qui incircuitu ejus alTeiiis mu- nulla prxterca niagna parvaqne peivr i camdeu»
639 S LFONIS IX PAP^ OPURCUL.V G'.i\
vivifici ligni porlioncm ah ipso monasterio audeal A, concedere
< et petcntium riesidcriis congrmim imper-
auferre quolibet modo, vel aliquid facere contra liri I suffragium. El ideo postulastis a nobis ul prtefa-
omnia qusc superius scripia sunt; scd nec etiam tiun ( monasteriiim apostolicaeauctorilalis serie mu-
atiquid diiiiinuere de bonis ejusdem monasterii, quoe inirenms, el omnia ejus periinenlia perenni jure
modo habct, el usque in seternum habebit, quolibet i!;idem i inviolabililer permnnendo conlirmnremns, et
ftirto, quolibel raplu, quolibet aliennlionis rtlodo. ut i absque onmi jugo seu dilinne cujiisciinqiic p6r-
1.1qui prasunipscrit, donec digne satisfecerit, nnn- sonaeconslabilire
s nostri privilegii pagina corrobora-
iliemn sii. Qui vero pio intuitu ctislos etobservntor i
rentus. Propierea, luis flexi piecihtis, pcr hitjus
liujtis nostri privilegii cxstilcrit, a Domino Deo noslrae i atielorilalis privilegium slaliienles, dccerni-
Benedictionem consequalur, et aeternsevilseparticcps mus i ul cuncta loca iirbana vel rustica, id cst, cur-
Cfficintur. >$(. Ilcs, mansos, salas, cnstclla, casales, vincas, lerras
Datn III Non Deccmbr. per mnnus Petri diaroni, tdivcrsaque praedin, culta vel incnlla, cuni colonis vel
bibliolhecarii et cancellarii saneiac apostoiicsc sedis. fcolonabus, servis et ancillis, quae ab aliquibus Cliri-
Anno domini LeonisIX, papoei (12fi). s
stianis eidem monasterio concessa smit, vcl qiise et
XXXIII. F aliqua munimina ad eumdem piiim locum per-
per
I
S. Leonis IX cpistola ad Edwardum Anglorum regem tinere virientur, cum magna securitale quiele debealis
pro monasterio Exoniensi I
possidere, et pcr le universi successorcs ttti abbnles
in perpeluum , scilieet monasieriuui sancti Pauli
(Anno 1059.) JVallonensis, ct S. MnriaeUrbionis et ierra,
[Monasticcn Angticanum, lom. I, pag. 221.] Coplala
LEO episcopus, servus servorum Dci, EDWARDI vocilata, cl iibiciiiiquc rcperiri poicrunt quse eitlem
!
sancto loeo jure debciitur.absque ulla t-ontrndiciione
Anglorum regi , salulem charissimam cuin bene-
(lictione aposlolica. homiiiiiin seu feminartim, aposlolica aiiciorilale in-
Si bene habes et bene vales, inde non modicas lerdicimus ul sempcr leneai ille locus glorii>sissi-
Dbinino Jesu Christo rcferimus gratias, ti hoc opla- nnis ' ila til nitllus archiepiscopits, episcopus, dux,
mus i;l ila lucuteiiter possideas regni gnbcniacula 'marchio, comes , vicecomes, sett quaclihet mngna
ul in oelerna mnneas labernnculn. Et, quin nudivi- pnrvaque 1 jiersdna nbhiiic et in antea hahcal lieen-
mns le circn Dei Ecclesias el ccclesias-licos viros liam ' moiinsterium illud venriere, nec adpreciari,
studiosum et religios.m esse, inde multiiin gnudc- sed neque ex pra:fatis omiiibus rebus , quaj inibi
nius, et hoc arimonemiis alque benigne rogamus ut peiiinere videntur, audeal invadere, molcstare....
ila in Dei operc perseverare stiuleas, qiiatciius Regi fj,' consecraiionem libenler imperiiai. Abbates quoque,
reguai Deo placere valeas, alque cum illo in ctelesti 'qui in eodem loco consecrandi suni, de ipsa congre-
coimmmi consilio eligantur, el non alinnde,
regno permaiieas. Noitim ilaque est nostrae pietati galionc •
qualiter Leofricus episcopus sine civitale seriem nisi ' propter indigeniiam bonaruin personarum petan-
poiililicaleni tenet, utirie mtillum miramur, non de lur. '
illo solo, sed et de omnibus illis ppiscopis qui lalia Et, si discordia eligendi inler eos emerseril, quem
agunt. Ciim vero ad vos nostrum iniserimus legnliim, 'major pars numcro ac snnclilnte clegcril fial abhas.
de aliis riicens, iiiinc aiilem de nostro fratre jam 'Quod si cpiscopus aliquis donnlioiiem cx consecra-
tliclo Leofrico praecipimus alque rogamus ut, pro- tione requisierit, ac neque cousecrare voluerit,
ptcr Domini et nosiri amoris causnm, adjutorium licealclecto ' abbali adire ad uniiin cpiscopum quem-
'
procheas, ut a Cridioneiisi villttla ad civitaicm Exo- cunque volueril vicinum, et consecrationem gratis
niaiii sedem episcopalem possil muiare. Haccet alia accipere. lnsuper auclorilate aposloliea. judicamus
Lona opera ila agcre sludeas, ut a Christo Domino ul nulli archiepiscoporuin vel episco|)ornm monaste-
aueinum regntiin acquirere valeas. Valc, charissiine, riiim ipsum, vel abbatem qni iliiilcm fuil, abhinc
scmper in Domiuo iuantea, seu aliquem cx congregalionc, vel aliqucm
XXXIV. D3 pertinentem ad ipsum moiiaslcrium cxcommunicare
Bulla S. Leonis IX pro abbatia Electensi. vel analhemalis vinculo innodare, seu aliquod nlla-
rium cjusdem loci vel aliquam ecclesiam exconci-
(Anno 1050.) liare liceat. Quod si aliquis pncsiimpserit, ijise
[Gall. Christ., VI, Instrum., 10G.J excomniiiiiicalione noslra conslringaliir, et dictum
LEO episcopus, servus servorum Dei, dilcctissimo monaslerium cum abbate et omuibiis suis absolu-
filio G. vencrabili abbali mouasterii bealse Mariae tum ab imposila sibi cxeoiniiiuiiicalione aposiolica
virginis, quod vocalur Elclsus, el pcr te cunctis suc- aiiclorilate maneal. Staltienies, aposiolica censura
eessoribus abbatibus in perpeluum. sub divini judicii oblestalione el anaihemalis intcr-
Quoties illa a nobis tribui posuilaiitur qtioeinciin- dictione, ut nnlli unquam summorum pontificiim vel
clauler rationi coiiveniuul, animo nos dcccl libenli alix cuilibel niagne parvaeque personx conlra ho«.

(126) Grelserus, in flnc nolarum in lianc liullam, coclera vcro anliquitate cnnsiimpla reor. Sic enim
ei subjectam asserit crucem iiicliisam geminocirciilo; rcstiiuentlam puto inscriplionem, Leo PP. IX, ul iu
cujus peripherise inscriplum legilur : Misericordia aliis sigillis nolatum vidi.
Domini plena est terra. In ipso circulo : Leo P.;
641 EPlSTOLvE ET DECRETJAPONTIFICIA. 642
nostrum aposlolicum privilegium venire vel usurpare A tdiflerrenondebebit. Similiterallaiium el basilicarum
liceat. Si quis auiem temeraiio ansu, eic. cconsecialionein tam in ipso monaslerio qtiam in
Datum, vi Idus Aprilis, per mauus Petri diaconi r,possessionibus ejtisriem: cbrisma qtioque et oleum
biblioihecarii et cancellarii sariclne aposlolicse sedis, cconsecralum singulis annis, nec aliquoi propterea
anno domui Leonis nonj PP. 11, indiclione IV (127). rtnunus exposcerc
XXXV. Coiisiitutntes ctiam ul nulltis per Gall:a"um Gcr-
S. Leo IX approbal prmdecessorum prtvitegia mo- fmanianniujiie proviecias, sive laicus sil sivecleii us,
nasterio Corbeiensi concessa. iin ecclcsiis, agiis vcl famuiis aliipiain siiam volun-
(Anno 1050.) ttalem exerceat, prseter volurtaiem abbatis el fra-
[D^Achery, Spicil. III, 349.] IIriim, etianisi rex sil, dux, marchio, archicpiscopus
LEOcpiscopus, servus servorum Dei, FUIXONIab- \vcl episcopus.
bMiCorbeiensis monasierii siti in pago Ambianensi, Sanciniiis praeterca inler se ahbalem eligcre fra-
perpelttam in Domiiio salutem. I
tres sccundiun Dettm, nec aliquem priucijiem hoe
Convenil aposiolico moderamini pia religione pol- auderc : agere, ncc ipsiitn abbalem post(|iiam electus
leniibus benevola coinpassione succurrere, et pelen- Ifueril, nisi iii probabili crimine depreheudalur, dc-
tiiiui desideriis congruum imparliri stiffragium. Ei^j jici; sed canouice examinetur et ilijtiilicetur. Quani
ideo, qtiia postulasli a nobis quatenus, excmpla antc- noslram sanctionem si quis violaverit, admonealur
cessorum nostrorum sequeutcs, privilegio noslrae sali ' faclionis ab Ambianeusi episcopo; si vero non
aposiolicaeaucloritalis moiiaslerium vesiruni cjiisqiie < oberiieril, etiam a Rememi archiepisiopoS quoJ,
bon:i[lani]p!'oeseiiliaquamfuluraniiiiiiremiis,elcii::m ! ncc hunc auJieiit, liceat fralribus nion.isieiii Ro-
si
praerogativam, ipsi monaslerio collaiam ab episcopis mnnam ' scdein appellare, el Romanus pontifex non
Ainbiaiiensibiis et arcliiepiscopis Remcnsibiis nec diffeiat < ctinidcm violatorem ore proprio aiialhenia-
non apostolicis viris antecessoribtis nostris, corrobo- '
tizarc
rareimis: incliiiati precibus luis, pcr hauc uoslroe Ultinio, qnia ad aposlolicam sedem lam devolus,
aposlolieae aucioriiatis censtiram confirniamus et fili ' eliarissime, venisli, plactiit niiinifieeiili.e noslrae
corrohorainiis quiriquid invenitur iu privilegiis anle- '
iisiini libi dalmalica: el sanialioruin coneedere, ea
cessorum nosiroruin, Benedicli, Nicolai, Christo- '
Inuien ratione ul non negligns nnnis singulis nu:i-
phori, ul scilicet pricfalum veslriim monaslerium, liiiin ad nposlolicain selein riiiigere luiq.e conve-
rerum suarum liberam oblincal domiiiatioucm, cl niens monasleiii notificare, ut vos valeaaius si ne-
qiiajcunque eidein monaslcrio in auro, in argento, ., ccsse fueiii adjuvare. Staiiienies apostolica cer.s ira
in agris, in famulis, in qiiibuslibcl aliis rebus fuerint ne quis tniquam moiialium, sive sit rex sive co-
oblaia, iu tua liioiumque successorum abbaium mes, arcliiepiscopus vel episcopus, a.iave parva
fralrumque maueant disposilione el libera pote- magnaque persona conira lioc uoslruin pr.v.legiuni
slale : nec liet-al cpiscojio Ainbianensi quidi|uam venire atteniet. Quod qui feecrii, ad usque di-
portionis ex cis accijierc vcl exposcere; nec in ab- gnam satisfaciioncin viuculo analhemaiis inioda-
bate vel in fialribus v«l in ipso ccenobio polestatem ttis sit. Qui vero ill.baliim cuslodieiil, a Domiuo
exercere, sive in cellis ejiisdem monaslerii, vidc- Deo beneuicatur el selernse vitse particeps ellicialur.
iicelBusco, Braczo, Tanela, Naurdi, Uscia, Tltcnis, Ainen.
sivc in clericis vel in laicis, vel in famiilis omnibus- Dala xiv Kal. Maiasper manus Pelri dinconi, bi-
que possessionibiis ad respcctiim ejiisilem monnslcrii bliolhccarii el cauccllari sai.cise apostoiicoe sedis,
ejusque ccllarum pciiiiiemihus, sicut ipsi inouasierio anno riomini Lco.is IX pajise sccundo, i..d.ctione
jam dudmn coiiccssiiin cognovimus, el collaudaliim quaria (12!:).
ab episcopis Amhianensibus et archiepiscopis Re- XXXVI.
mensibus cselerisque univcrsis episcopis Gallia- PrivVegium S. Leonis IX pro monaslerio Vizeliacensi
runi. jj LEOepiseopus servus servoruni Dei, GUTRIDOabr
Prohibcnles ne quis unqiiam Amhianensis episco- bali Vizcliareusis ecencbii, quod esl in honore Do-
pus poleslalem hnbeat ipse, vel ceeoiiomiis, vel ar- iniui nostii Jesu Christi et veucrations ejusdeni
chipresliyler, aut arcliidiacoiius ejus, nccericndi ari Genitricis et bcaiorum apnsioloriim Pctii ei P.n li, et
vfistrtii)! moiiasleriuin ejusqne cellas, nisi foiic vcl bealaj M.iriae Magdaleuse efusque successoribus in
necessitate vcl riileclione ab abbate monaslcrii fucrit perpeluiim.
vocafus : ea tnmen ralione ul nec iu ecclesiis eiriem Qiioiiiam poslulasiis a Roniaiw sede. cui Deo au-
monasterio subjeciis, vel in cariinidem ccclesiarum cloie deservimiis, vobis conlinnari privilcgia ab
clericis inolesiaiionem vel perturbalioiiein agere aiilecessoribus iioslrisveslrie ectiesiae collaia, diguum
audeal; vel uovam consueludiiiein abbali vel fratri- duxiiniis veslram petiiionem adimplere. Proiude mp-
bus slattiat, disponens aliquid conlra voluiilalem nasieriiiin pricilicium in pago Avaiensi in finibus
eorum: qui lamen nionaclioruni vcl ennoiiicorum, Burgtiiidiie ctiiistrucium opibusque dilaliim quorura-
et quas abbas cum fratribus pelierit ordinationes dam sanctoe Eeclesiae privilegio noslrsti aposto-

(128) Leg. ind. tu. JAFFE. (128) Lcg. lerlia. JAFEE.

C43 S. LEONIS IX PAPJ! OPl.SCULA. t>U
licoeatictorilatis decrelo indulgcntes, vohis concedi- A ul nec pltiralitas pcnuriam, nec paucilas iuhahiiaiir
inus, confirmamus, corroboramus, ut nulli regum, tium destiiulionem loci inducere valeat. Privilegium
niilli anlislittim, milli quacunque pracdilo digni- quoque a praedecessore nostro piae memorise papa
tate, liceal ipsum monasleriiim perlurbarc, vel ea Nicolao eidem monasterio collaluin nostra auctori-
quoc ibi a jam dictis fundaloribus, Velab aliis flde- tate confirmamus.excepio diintaxal quod ipse sub
libus oblata sunt, vcl in ftiliiruni offerri conligeiit, noinine ancillarum Dci quaj ibidem pro crebris
snb cujuslibci causne, occasionisve specie, minuere infestationibus sseculi niinc ordinabililcr mnnere nc-
vct auferre sive suis tisibus applicare, sed sine in- queunt, illud delegavit: nos vero, aptioris utilitatis
qtiieludinc in stislenlatioiie ejusdein monasterii, ct graiia, sub habitu monachnrum csse congruenicr
usibits abbatum cl monachorum sub regula sancli tlecernimus. Si quis vero regtim, episcoporum,
Patris Benedicti ibi Deo mililanlium volumus ea et sacerriotum, abbatum, juriiciim, comilum, aut
prxcipimus possitleri : ea videlicet comliiione ut sseeularium pcrsonarum, conlra hanc noslne insli-
niillus successorum noslrorun}, pontificum in hac lulionis paginam venire tentaveril, percussits apo-
sancta sede, cui auclore Deo servimus, unquam vel siolico analhematc.poieslaiis houorisve sui (lignila e
usqtiam quiddam ex eisdem rebus cuiquam benefi- careat, reumqiie se coraiu tlivino judicio lognoscal,
ciare, commulare, aut sub censu quolibcl concedere R cl nisi ea quoe a se male acla suut dcflcveril, a
per fulura lempora patiattir, sed censum lanium- sacralissimo rorpore Domini nosiri Je.^u Chr.sii
modo in testamento traditionis a rundatoribus qui ex al eiius Gat, alque atcrno examini districtie nhioiiis
eodem inonasterio banc snnclam hsercdein Rom::- siibjnccat. Cunctis aulem tidcm loco jiista servau-
nani fcceruut Ecclesiam, etiam delegatum, unam libus sit | ax Doniini nostri Jesu Clirisli, qii.Meims
vidclicet libram argenli annis singulis succcssorcs el hic fructuin bonne aclionis redpiaut, et apud
nosiri accipifntes, per paternilalis siiffiagitim eidein districtum Judicem prsemia setcrnaepacis invenianl.
inonasierio solfciludine paslorali vigilantcr contra Data v Kalendas Maii per manus Petri diaconi ct
omnes infesianles impendere studcant. ltem cousti- bibliolheearii sanctaeseriis apostolic.c, anno n domiui
tuimus ut, obeunlc abbate prsedicii monnslcrii, non Lconis IX papaj, indicl. m.
alius ibi quacunque obrcptionis astniia ordiuctur, XXXVII.
nisi quem consensus monachornm secundtim timo-
S. Leo IX Willelmo comiti Nirerncnsi snb excom-
rcm Dei et inslitiilioiiem Regulie sancli Bencdicli municalionis ftxna prxcipit nl monasterio S. Ber-
clegcril, cl hiijus aposlolice sedis ponlifcx pr;cvide- cfirii Dervensi abtata resliluat.
rit ordiuandum, aut suggesiione moiiachorum con-
*"; (Anno 1050.)
senserit ordinatum.
[Mabill., Annnl. ord. S. Bened., IV, 527.j
Hoc quoque capilulo proesenli subjungiiiius, ut LEO episcojms , scrvus servornm Dci, WILLEI.HO
locum avaritioe sccludamus, ntillum de regibns, nul- Nivernensi comiti apostolicam beneiliclionem.
lum de episcopis vel sacerdotibus, vcl de quibus- Mandamus et prsecipiinus tibi nt rectum facias
cumqiie fidelibus, per sc, supposilamve personam, Deo, cl sanctis aposiolis Petro et Paulo, ct sancto
de ordinalione ejusdem abbatis, vel clericorum, aut Berchario, elmonachis inibi consirientibus, de prac-
presbylerorum, vel tle largilione chrismalis, aut diis illorum, sicut jam libi proecepimus, cl tn abbali
consecralione basilicac, vel tle quibuscunque causis illorum convenisti. Qnod nisi feceris, si, quatuor
ad idcm monaslcriuin periinentibus, audere in qua- proclamationibus factis, ad me de hac re quinta
libel specie xcnii loco quidquam accipcrc, neque facla fuerit, profeclo excommunicaberis. Vale.
cumdeni abbatem pro orriinatione sua aliquid. dare Dala Kalend. Maii per mantis Pctri bibliothecarii
praesumere, ne, hac occasione, ea quse a fldclibus santioe sedis aposlolicse, anno domni Leonis noni
pio loco offeruntur coiisumaiiliir. Neque episcopus papa: secundo, iniliclionc tertia, abbali sancti Ber-
civitatis ipsius parochioe, nisi ab abbate ipsitis mo- charii, qtiem eodcm die ad abbatem in cnpella sua
naslerii invitatus, ibidem publicas missas agal, [) Lalerancnsi henedixcrnt, el ei nomeii stuiiii, quod
neque slationes in eoricm ccciiobio indicat, ne ser- fuil Bruito, iinposucrat (129).
vorum Dei quies qiiomorio populari conveiitu XXXVIII.
perturi.ari valeat, neque paratas, aut inansionaticos
exinde proesumat exigere. Susccplioitem aulem fide- S. Leo IX, in sijnodo qtiintjuaginla quinquc episcopo-
ritin, Gerardum, qnondam episcopnm Tullcnsem,
liuin cl religiosorum virorum atque beueflcentiam, numinibus ascribit, ttieque 25 niensis Apriiis coti
<]uainjubel Apostolus cunclisexhibendam, pro possi- jubel.
bilitate loci cl facultatum, non modo ibidem fieri (Anno 1050.)
[11011]dcncgamus, verum etiam suademus : ut lamcn [Mabill. Acta SS. ord. S. Bened., V, 894.]
etuiodusiii nuinero congregaiionis adeo conserveitir, LKO episcopus, servtts servorum Dci, cunciis

(120) Brunoncin anlea vocatum fuisse Wandelgerum
diseiiiuis ex ipsius lilteris, qiiilms concordiaui inil
ciim Rodulfo coniite super quadam silva, npuil vil-
laui Losnm sita , cujus partem, qiiam leiiebal comes,
Dervensibus dimiitit, iui et filii ejus Wallerus el
Simon , caeierique hoereries, ca condilione ut qua-
libcl soctinda feria ciijuslibcl scpliinan;e cclekrelur
missa pro stta hsereriuu.quc suonini saluie, ci iinns
paupr in eodem monasterio victuin et pr;cbetidatn
liabeal in perpeluum.
r,H EPISTOLJE ET DECRETA PONTIFICIA. fi>6
cnlholicuj Eeclesiaj filiis in Christo salulem et apo- A miraculis, et ipse in numero saiictorum divino sit
slolicam bencdiclionem. deputatiis judicio; nondum tamen in caiulugo saiicto-
Virtus diviuae operalionis in oninibus csl mirabilis, rum soiiitus csl hiimaiiain cotroboialioncm , qiioJ
maxime laincn in sanclis suis , quos praeseivil el Dei miseralrix c!enienlia nobis servis suis rciiqiit
piacdistiliavil conformes fieri imagini Filii sui, quos agendiim, uhi ari culiucn conscendimus Aposlol'cu:i'.
etiam vocavit el sanclificavit (Bom. vin, 29, 50) Rcsideniii us ergo nobis Bomaein synorio in ecclesia
anteqtiain soccula fierent, anlcqiiam ipsi exstarcnl. Salvaloris ciim iiiullis coepiscopis nosiris, circa
F.t quia ipse Doininus in Evangelio dicit : Pater scxto nonas Maias, relaliiiu esl aiiribus uostiis ab
mcus usqne modo operalur, el ego oferor (Joan. v, Uiione Tullensi praeposito, eai'ein nocte, ipsu:n
17); vcrum procul dubio esse quoiidic oslendit tlomiuim Gcrardum in visionc ap|iaruisse ciiidam
qtiajido dicit scilicel eos sanctificaiidos quos vocn- venerabili inonacho , nomine Alhizoni, qui syuodo
vil, eos vocandos quos prajtleslinnvit solu grnliiilae iiilcrerat, qucm ipse Udo niniiis precibus ccnslriii-
niiscralioiiis bonilate, nec humani generis inerilo, xerat exorare Doaiinuin , ostcnlere sibicujiis ne ili
quia naltirnliier nmnes sittrfns fliii irse et filii ge- esset apud Deuni ipse doiiinus Gerardiis, ipii lot
hennae. Ctir aulem hsectlicere cccpeiimus, cominuo iniractilorum rariiis coruscabal. Videbatur ergo illi
patefaciemus, quia sicut ncmo accendil lucernam ct I> ipsum assistere sibi, quem nunqeaai corpor;iilcr
ponil eam sub modio, sed sitper candelabrum sialuil, videral, nec clinm nomen ejus aiulicrat, ct liuerj
il luceat omnibus qui in domo sunl (Multli. v, 15); seipsimi Gerardum esse, pro quo Deuai decreverat
sic cl Dumimis nostcr Jesiis-Christus agil, illns exorare. Ad quori ille gavisus teriulo scKcilari cce-
clarificando uiraculis iu miindo quos seciiiu vivere pit an essct nptid Detnn in niimero sancloiuai. Cui
el gloriari facit in cojlo, ul, quia per adoplionem laio vuliii respondit procul dubio se esse <u;n Dc),
fatii sunl iilii Dei, prajvenienie gratia pateat cos dignumque ac jiisttim fore eos honorari in lerri.s ab
l.aeredesesse regni quod piomisit Deus diligciiiibus hominibiis qui honoraiilur in coelis anle Deum ab
se. Paulo igilur anle nos in cpiscopalu Tuileusi angeloruni agminiLus. Quaui visionem ipsi ore pro-
(nnrie iiutii Omuipolenlis cl omiiia sno arbilrio dis- prio divulgaviinus in synodo, cxponciiles ipsius
poneutis, ncc ullis iiDSlrortimmeritoruiii jirofeetibus, tiomiii Gerardi vitam venerahilem , ccnvcrsaiionem
ad aposlolicam sedein translali stimiis) fuit episco- niirabileiii, miratiiloium niiillitudiiicni, cflicaciam
pus, IIO. ine Gerardus, qui, duo lalenla, inlelleclum tlivime vitiulis ari corpus cjus exiibcianiem; el se-
el opeialionera, a ccelesti Patrefainilias accipicus, qiieuier sanclam syuoritiminterrogavinius M dcberet
riivinam lcgeiu, quam inediilliius intellexii, sic ojierc ut sanctus venerari, et sanctus deinccps iiominari.
adimplcre studtiit ul ficret dignus accipeie illaiu *-"Atl qiiod , lam arcbiepiscopi qiiam cpiscopi, lam
ticsiJcrabilem a Dcosalulatioiicin : Euge,serve bcne abbalis qiiam clerici ac laici, qiiorum ulrorumqiie
el fidclis, quia stiper pauca fuisli fidelis, super mulla inagiij. inlcrciat ninltiltido, quasi ttno ore clamavc-
le consliluam, inlra in gttudium Dominilui (Matth. runl ipsuin domiium Gerartlum virum essc sanclum,
xxv, 21). Sic eniin Domini sui lalcnla erogavit, sic a Deo inter sanctos iiiiiiieraluui, ct ;ib hominibus
iiuimas hicratus est, verba salutis pracdicando, ul inter sanctos iiuinerandiim et veitcranrium , |>;o eo
geiniiiatani Domino suo pecuniam reprajsenlaret, et quori, vivensin carne, tcstantibus iuiraculis, ul v!r
sibi ajlerua beneficia cuintilaiet. Luinbos sibi prse- sanclus cxslilit, el carnc cxiitus, qtialis in mundo
ciiixit, casiilatem scrvando; lucernas in manibus ftierit, iii ccelesiibealiitiriine posilus muiic'o quoi die
porlav t, exempla bonaj operationis aliis praebendo; eisriem miratulis innolescat. Decieviinus igiler, s'c
exspcctavit Doininum a nupiiis sanclse Ecclesise, saiicla amiuenle ac laudante synodo, ul ex l.oc
iion riormiendo, sed vigilanrio prima, secnnria, ler- sancttis halieaitir, et sanctns colalur nono Kalcndas
tia vigilia, anxius atl cjus aspectttm, secunrium illuri Maias, lam Lcuchae, sicut snncliis M.nsuetus et
quod quotidie psallebal : Sicut cervns desidcrat ad snnctus Aper, qiiam ubiqiu; lerrarum , sicul caicri
fomes aqnarum, ila desideral anima mea ad te (Psal. r . saucli; cujiis sancii venerabilecorpiis per nos ipsos
xi.i, 2); ilem : Silivil anima mea tid le; quam mul- ciipimus transferre, et riigno honore, digno loco iu
liplkiter tibi caro mea! (Psul. LXII, 2.) At, quia sie altare proprio collocare ad laudeni et gloriam Do-
semper animo suspirabal ad Deum , ejus virlule co- mini noslri Jesu Christi, qui ideo factus est pro nohis
iuitalus angelicam ducens vitam, quoliriie Chrisltim homo ut non solum solveret i:os a peccatis, sed
in paitperibus ad mensani suscipiens, quoliriic piis etiam conferret nobis praemiumtclernoe beaiitudinis,
actibus insislens, nec doceurio nec agendo nisi et mansionem in ccclis, ubi ipse cum Patre el Spi-
quod saiiclum et Deo graium esset, niultis elftilsit rilu sancto vivit et regnat per omnia sneeiila saecu-
miraculoriim prodigiis, sanctilati cjus lesliiiioniiiiu lorum. Amen.
perhibentibtis; undc adlinc plures tesles existunt. Nomina episcoporum atque ablinlum qni interftie-
Quod et iriein, posl morlcni carnis, cum Chrislo mnt synodo Roinae : Domiuiciis palrinrcha Grnden-
noslro spiritu vivens, glorians s;cpc operatus est et sis, Alinnrdus nrchicpiscoptis Lugritmcnsis, Leoric-
ssepc adhuc operaltir, curans diversos langiiotes di- garius Vienneusis archiepiscopus, Ilugo Bisonlicnsis
vers;vsque infirmiiales. Quamvis autem venerabile archiepiscopus, Humbertus Siciliensis archiepisco-
coiptu ejus rjiullis, ul duxiinus, hacteuus cortiscarit pus, Hildebrandus Capucnsis aichiepiscopus, Pelru»
6i1 S. LEONIS IX PAP^E OPUSCULA. 048
Comsanensis archieptscopus, Joannes PoFtuensis ar- A XXXIX.
chicpiscopus, Joannes Senensis episcopus, Vido Vola- Privileaium Leonis IX pro ecclesia Carrofensi.
lerrensisepiscopus.CrescenliusSilvae-canriiriicepiseo- (Amio 1050.)
pus, Joaimes Velelrensis episcopus, Joannes Osticn-
sis episcopus, Joannes Sabinensis episcopus, Joaunes [Labbe, Bibliolh. nov. mss. 11, 757.]
JUugoni religioso abbali ex monaslerio S. Salvatoris
Tiburtinusepiscopus, BeneriiciusSalernitaniiscpisco-
Leo Atlo Karroffensis cwnobii, confirmat bona monaslerii
pus, Gagernnus [/'., Gaietanus] cpiscopus, quw enumeral. Itein illa qum iu pago Arvernico ha-
Caraerinensis episcopus, Jonnnes Siscionensis epi- i'[. bentur, vel in circui.u ejus, qum quondam fuerant
ablala eidem loco, el moderno tempore sunl resli-
scopus, Arialbero Metensis episcopus.Obiso Pisensis tula ipsi per Guillelmum princi.iem Arvernorum et
episcopus, Heni icus Populnnii episcopus, Alcnulfus
per filios ejus, id est castcHuin S. Yvomiet quidquid
Cajsenalis episcopus, Crescenliiis Cereusis [:'</.est, ad ipsnm pertinuit, et ecclesiam Cadiloco.et e'cclc-
Ceretanus] episcopus , Aii Cenlumcellensis epi- siam Molangia, el ecclesiamNobitiacus,et ecclesiam
Rcatinensis Bonizotus Chrosogilo, et villam Perusiam, et ecclesiam Gpu-
scopus, Geranhis cpiscopus, et omnia qxx his ecclesiis pertineut. •
diniacus,
Cariellensis episcopus, Joannes Siianensis episco-
Gerardus Or- Dala v Nonas Maii per manus Pelri diaconi, Bi-
pas, Rosellanusepiscopus.Tbeodericus cam e.larii, S. A. se.lis, anno domini
bieiisis episcopus, Alriedus Wilgradensis episcopus, bliotbecarii el
Lconis IX papse n, indielionc ni.
Leo Murensis episcopus, Mazio Monlis-viridis epi-
scopus, Bonus Pelroraus [/"., Perusimis] episeopus, XL.
flenricus Spoleianus episcopus, Bernardus Patavicn- S. Leonis IX epistola ud priticipes Britnnnim. —
StHienlitTMpro Turouensi Ecclesia iidversus Dolen-
sis episcopus , Wallerus Veronensis episcopus , sem pronuutiat, resistenies et Sunonittcos utque ab
Ysembardiis Teanensis episcopus, Petrus Biluriten- eis ordinatos excommunicat.
sis [B.tlcrreusis] episcopus, Arto Marsicanus episco-
(Ai.no 1050.)
pus, Leo Seranus cpiscopus, Benediclns Berulensis
Aso Solincnsis [Maiien. Thesaurus Anccd. III, 8G9.]
episcopus, episcopus , Atiigrinus LEO, sancloe sedis aposiolc.fi gratia Dei papa E.
lniolensis episcopus, Gerardtts Fioreutiniiscpiscopiis,
(150) Britoniim principi AM&LO (131) cniniti et cae-
Fridericus Geiiuensis eprscopus, Gosfridtis Coiisl.ni-
teris principibus Britannise sectinduin Deuin vivcrc
Hiensisepiseopus, ManiiisBeionensis episcnpus,Hugo volentibus vita et sahis.
Nivernensis episcopus, Isembaldus Piclaviensis epi- In scriptis veterum reperimus omnes episcopos
scopus, Arnolftts Santonensis episcopus, Arduiuus tuse
Turieranus episcopus, llugo arcliiriiaconus Ecclesiac r< patrise archiepiscopo Turonico snljectos esse
debere. De qua re N col.ii jiapn: lemporibus , et
Roinanaj, Piirus cjiisdem Ecclesi;e diaconus, ctiam
caiiccllariiis el biblioihccaiius , Sico primiceiius Joannis, Leonisqiic, et coelerorum quori m nomina
inscrere csl, clanior faclus esl. Exqui'u;
i|>sius Eut lcsia:, Richardus abbas Sancli Bcnedicli, Nicolaus longuin litteras Salomoni rcgi Briionum di-
ubbas Airardus abbas Sancti pajia
Htigo Cltiuiacensis,
rexil, in qiiibus praecipil, ut omnes suae palriae cpi-
Pauli, Joannes abbas Sancli Saboe, Reinerus abbas Turonicoe EccI-.-siiefub'e;:ti sint. Alii vero
Sancti Cosmae , Petrus abhas Sancli Bonifacii , scopi
eosdem aposlolica auttoriiale ob id excom-
Joannes a!;bas Sancli Vitalis, Joannes abbas Sancti apostolici
nuinicaverunt. Atl nos <|iioqne iu Remensi concilio
Laurcnlii, Bonacius abbas Sancti Jdannis, Richerus clnmor est : nos staiim, ut ipse
iibbas Sancti Jiiliani, Liufridtis abbas Sancti Viu- vesler hujusmodi delajisus
archiepiscopus cmn siis sujs lis Itoinano
•ceniii, Gosfridus abbas de Reigelliaco, Valerandus concilio non solum de hac cauia
abbas Sancli S. Yitoni, Gervinus ahbas Santii Ri- reddituruspresesens a.!esset,
ralionem, sed eiiam t!e -hcc q:iod simo-
icharii, Vincenlitis abbas Sancti Janiiarii, Leo abbas niacus cum suis suff aga icis <s;e (om^ olialur et
Sancti Cornelii, Marlinus nbbas Sancti Blasii, Felix
exlex, quoereiis qttoe stinl miindi, roi qusc Jesu-
nbbas Sancti Andreoe, Richardus abbas sancli Rn-
Cbristi; legaios eliam Ttironici arcb:j3;3e,:;lis adesse
gneherii, Dudo abbas Sanctae Marise, Peneresius D
praecepiintis. Legali Ttironici adfueiiui 1, vcslrates
abhasSancliSalvaioris, Agino nbbasSancti Sitveslri,
Adam abbas Sancli Isaac, Thetisoahbas Sancti Peiri, pontilices cum suo capite se siibiraxerunt. Nullo
ilaque modo probare potuiams iiltiiu vcslrum pia?-
Bonizo abbas Sancti Pelri, Vincenlitis abbas Snncli sulem
arcliiepiscopum esse debere, praeserlim ciiin
Jaimarii, Urlinus abbas Sancti Apollinaris, Wido archicpiscopus sine sede civilatis, sine pallio archi-
abbas Sancii Severi, Leuzo abbas Sanclaj Mariae, uon possit halieri. Excommiiiiienums oin-
episcopali
Albricus abhas Sancti Zenonis, Joannes abbas Sancti nes hos de
quibus sermo est ex anciorilute Dei
Salvatoris, Bonacltis abbas Sancti Salvatoris, Lsetus Palris, el Filii, et Spiritus sancti, sanctiq ie Petri
Sancti Angeli, Stephnnus abbas Sancli Thoiiiac, el nosira, iion sohun propter hanc jir.tgau ptionem
Redalfus abbas Sancl: Pelri. qua subjici Turonicx Ecclesisc dedigp.aulur, sed

(150) Lege C, scilicet Conano, hiijus nominis ccl anno 1084.

(131) Legentlum virielur Aluno, lilio scilicetlloelli secundo, qui tcmpore Lcoiiispapse Brilamiiaj dueatu
ducis, qui eliam pus:ea dux evasil Biilaiiniaj scili- poliebatur.
 Oi!> EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICIA. 650
ciiam prnpter Sinimiiacam nseresim qua polluli sunt, A\ Domiho congaudeinus, quod ecclesiam illic primiti-
el ordinalos a se contaminare videntur, lati ralione, vaiii, et o!imceleberrimam,scd,peccatis facientibus,
ul divinum riTDciumnon peragant, netjue audiant, jamdiu J neglectam et timnino derelictam, restruere,
;
neque betiedictionem tribtiant. Simili etiam seriteniia aliqiiahlulumrtiie reparare fueris conatus, tnm palri-
ab eis ordihali ferianltir. Tihi aulcm, charissimo hionii I seu benelicii tui quam eliam fratrum, et con-
fili, mandamus ut te ab eortim conventibus cuhi ISaiiguineorum luorum aliorumque religiosorura col-
omnibus fidelibus subtrahas, deinde eos comm&neaS, Ilaiiouibus, qiialinus iuibi Deo deserviret perpetim
ut nostris praeceptis obsecuiideiil,Sinioniacam hsere- ordoi monaslieus. Quam ulique ecclesiam quia con-
sim deponani, sccundUm Deum vivant. Et hoc le < ditor noster inter alia innumera nobitilavil el hono-
auctoritate horlaniur apostolica, ut pertotum regnutn ravil i fracti caticis et resolidati miraculo, atque gto-
libi coiumijsum pacem facias, juslitiam diligns, sub- riosi
1 beali Donali ponlificis martyrio, elnoscam gra-
dilos pie regns. Turpe est enira ut cum uiras cx lanler I lionorainus nostrae ajiostolicsesedis proeccp'o.
maximis Galliaeprincipibus habearis, naturalibussis !Salva itaque debita subjectione, quse ex praefalo
viliis subjugatus. Et si secundum Deum le vivete loco 1 episcopum Arctimun jure solet attingere, linjiis
audiero, bonumque exemplum praebere suljeciis, 1
nostri prsecepti tenore per|)etualiter confirmanius
benedictione S. Petri et noslra donaberis. Sin aliter et < decrelo sancimus quidquid idcm ccenobium in re-
egeris, et excommunicalis te adjunxeris; Ut illi, bus 1 mobilibus Vel immobilibus, lam tUa qttam ctljus-
noslra auctoriiate excommunicaius sis. Quori si ve- «cunque donalione, in prsesenliarum videlur possi-
sicr archiepiscopus cum suis suffraganeis de hoc < derc, et quidquid illic a piis adaugebitur aut dona-
tjnoJ Turonictis pontifex clamal, dcqne Simoniaca bitur J in fuiuro lempore, ut nemo inde quidquam
haeresi exctisare se ralionabilitcr votuerint, Vercel- praesumat
j subripere , fraudare , alienare , ininiiere
lensi concilio Kalendis Septembris fiilnro prse- quovis iugenio praedicla inibi hacienus
sentes sint, nosque ibi, si Deus permiserit, eriinus cconquisila, et Deo propitio conquirenda serva . . .
causas eorum audiluri. Vale. .... monachorum ibidem Deo servienltum utili-
XLI. ttati, quos pro nullo alio ordine ecclesiastico permlt-
S. Leonfs IX Bulla qua mnnaslerio Sanctm Marim limus aliquando perlurbari, juxta statuta sanctse
in Gradibus Arrelinm Dimcesisomnia iltius jura (
Chalcedonensis synodi, taliler hoe ipsum decemen-
confirmat. I : Quae semel Deo dicata sunt monasteria» con-
lis
(Anno 1050.) s
sensu episcopoiuiii, maneant perpetuo monasleri.i,
[Muralori, Anliq. Itat. V, 1019.] C et
e res, quae ad ea pertineiii, inonastenis reserven-
LEO episcopus, servus servorum Dei, dilecto fllio tur, etc.
ALBIZONIreligioso viro, in Domino Deo omnium Si quis autem praesenti nostro detteto, a nobis
aiernam snlutem. pro
' Deo et secundum Deum promtilgato, contraire
Sub multa el iucoinprehensibili abysso judiciorum 1
quolibet modo proesumpserit, et insuper si aliquas
°
oblationes Vivorum sive defunclorUm prafato loco
divinitatis, inter confratres et conservos no3tros
eniinenliorem gradum adepti, tanto inleniius cum delegatas sibi vindicare, vel aliis coiilradere ten-
timorecl tremore noslram ipsorum salutem deberatis, laverit,
. quasi sacrilegus et Deo rebellis, donec
eis condcsccudendo el consulendo, incessanler ope- forte resipiscat, dislricio anatliemate se muliandum
auctoritale noverit. Qtii ver j integre et
rari, quanlo ceiiius scimus disposilionis et apostolica
oclionis nostrte ralionem posituros illi, cujus uni- devote illud observaverit, nec consenserit sacrile-
versae vise misericordia et veritas merito credunlur, *
gis, sed potius pro posse ac nosse suo restiterit,
et' videntur in omni administratione mundi. Qua- "merealur copiam siiperiiae benedictionis, et pra-
uiitim sempitcrnse salulis. Amen,
propter qui.... sapienlibus et insipienlibus tlebi-
tores sumus, Doctoris gcntium monita cogimur ••••_. Bene vatete.
reddere cunctis, quae si denegare minime debemus Datum iv Kalendas Junias, per manum Petri
alicui externorum, nec in su . . quanlo magis do- diaconi biblinthecarii, anno domirii Leonis noni
mesticis fidei in interioribus, maxime cum id a nobis Pap;e it, indictione m.
XLH.
exigitur, quod Omnipotenti plurimum placere ntillo
modo dubilatur? Quare, charissime fili, quoniam S. " Leo IX monasterii S. Salvatoris, in mont* Amialo
siti, possessioneset privilegia confirmat.
hmiiill apostolicam el magislram omnium
(Anno 1050.)
sedem, el prcce nobis gralissima inculcasti, ul auc.to-
ritatis noslrae prsecepto tutaremus a quorumvis ra- [ Ughelli, Italia sacra, III, 626. ]
pacitale, et bominnm ncquam infeslaiione, ac LEOepiscopus, servus servorum Dei, THFXZONI ve-
"'
iiionaslerium beatissimae virginis malris Domini et nerabili abbali monaslerii S. Salvaloris, sito in co-
genitricis Dei Mariaj, siluni in Aretina diueeesi, in niitaiu
n Clusino lenilorio monte Amialo, tibi tuisjue
nuilo luse tam jusiae petitioni, sed eiJera si
successctibus perpeiuam io Domino salutem.
optamus per omnia suffragari, nec denegandum ttiae Quoni&msemper sunt concedenda quae rationabi-
religiosilali duximus tuielam specialem, qui omnibus liler h et congrue a fidelibus peianlur, ob devoiip-
dcbcmus et Non enim parum tibi in nem m pii conditoris nostri oportet nos in privihjgiia
PATBOL. CXLIIl. 21
C::i S. LEONIS IX V.WJE OPUSCULA. Cfi2
noslram ntillo niodo denegare inunilieen- . cunduni prsedictiun modum. iififque statuiniiis, ctitn
pnesUndis
liam. Igilur, quia veslra dilectio a nostrse sublimi- dicltis abhas de hoc srcculo migraverit, neijvie rex,
ItUis apostolaltt bumiliter rogavil qtialenus praedi- neque riux, neque marchio, nequc episcopus, nc-
ibiriem abbateni
ctum moiiaslcrium Sancli Salvatoris constiitiium que comcs, neque ulla alia persona
in supranominato comitatii el lerrilorio privilcgiis ordinare prarsitmat, sed congregatis in untini cun-
sau- ctis ejtisdein inonaslerii fratiibus , nc coinmuni
aposlolicse sedis decoretur, ul sub ditione juris
cise nostrse, cui Domino auclorc prajsideinus, Ec- consensu, Dci providcmin , qt.i dignus boc honore
ctesise conslitutum, iiulliusque alterius Ecclesiaj visus fueril, ex propiia congrcgatione abbatein ili
voslris piis desi- ordinent. Si quis autem, quod non oplanius, leme-
jnri vel ditioni subiuiil.alur; quare
deriis per hanc nrislram auctnritatem id qtiod po- rario ausu conlra ea quoe ab hac noslra autiorilate
stulalis libenler roncediinus. Et ideo cnjuslibel Ee- pie el flrmiter per hoc nosirum privilcginm siaittln
ad
clesise sacerdotem in proefalo monasterio quamlihet sunt contraire lenlnverii, vel haec quae a nohis
vel potestalem, sive auctorilaieni, laudem Dei pro slabililnle jnni dicli monnslcrii stn-
jurisdiclionem,
aut qnoqtio modo trar.sgrcdi,
prseler sedis apostolicse pontificem habere prohibe- tula sunl refragari, Pelri spo-
mus, ita ut nisi ab abbate monasterii ejusdem fnerit ' prsesumpserit, sciat se atictoritate beati
invitatus, nec missarum solemnia ibidem omnino sloli analbemalis vinculo innodatum, et cum t!ia-
Iradi-
celebrare prajsumal. Hoc deiiique hac noslra npo- h»lo ct ejus atrocissimis pompis, atquc Jida
slolica auctorilate coustiluimus, ut nnlla alia ma- lore Domini noslri Jesu Clnis.i, ajlcrni inreiulii
gna seu parva persona eidcm vencrabili monastero, supplicio cremandum, nisi quod male peccavit d!-
sive in servis Dei, vel in famulis, aot eliam in ser- gne correxerit. At vero qui pio iiituitii ruslos ct
cun- observalor exsliteril hujus ncslri apostolici privi-
vis, vel ancillis, nec non et in libcris, vel in
clis rebus atl id perlinenlibus, videlicct in easis, legii, hic conurmalionis [<<]lienediciionis graliam
et possessionibus, quoquo modo aliquam molestiam a misericordissimo judice Domino noslro viianKjue
inferre praesumal. Parilerqiie concedimus et confir- ajternam cum omnibus elcctis Dei consequi merea-
mamus eidem sanclo monasterio primitias vel dc- tur in saecula ssecuiorum. Amen.
cimas de suis bominibtis, sive de prseceptalibus, Dalum vni Id. Augtisii, per manus Pelri diaconi
et iu bibliothccarii el cancellarii S. a])osti lic;e sedis ,
atque sacrum hapiismum licenter celebrare,
ecclesia S Benedicii, cl S. Mariae, siculi ei contcs- anno domini Leonis IX pnpsc u, ind. IV.
suin csl a partibus reguin, per praecepti p?.ginam, XLHI.
vel quidqiiid ibidem contineri videtur, vel si quid S. Leo IX monasterium S. Victoris Massiliense,
ah antecessoribus nostris pontificibus sanctis, vi-( Peiro abbate in synodo Vercellensi peteule , ttun-
delicet Stephano, Adriano, Joanne, Formoio, vel d:-.in tuscipit, eique abbaiiam S. Victoris Valeuii-
ab aliis antecessoribus pontificibus eidem morii.slerio nensem conctdit.
concessum esl, ut lotuiu hoe iniegrum apostolica ( Anno 1050.)
auctoritale vobis, vestrisijue successoribus conce- [ Mansi Cowi/. XIX , 779. ]
dimus el confiiiiiamns. Clirisma qtioque el oleum Lno episcopus, servns servoruni Dei , Pr.Tito ab-
sanctum a quaciinqtie ecclesia volueril, vel poiue- bali monasterii S. Victtiris Massiliensis marlyris ct
rit, Iicenter accipianl; staltientes apostolica censura omnium aposlolorum, luisque Miccessoribus abba-
praecipimus ul nullus du\, marchio, comes, vice- tibus perpetuam in Domino salulem.
comes, castalriius, vel aliquavis magna seu parva Convenit aposlolico moderamini pia religione
persona uilum dislriclum in aliquibus locis ipsum pollentibus henivola compassionc seccurrere, et
monasierium habere vel jiidicare , seu ali.juid pla- petentium desideriis congruum impertiri siiffra-
citum teriere aurieai, nisi ab ipsius monasterii ali- gium. Ex hoc enim lucri potissiiinim prajiniiini a
bate invilalus fuerit. llnc quoque aposlolica aueto- conditore omjiiuinDeo in sidereis ccetibus promere-
ritate pnecipiendo sancimus, ut neque episcopus, i bitur, si venerabilia loca noslris temporibus ad
vel alius quisquam de ordine clericorum ecclesias, meliorem fuerint, Deo juvaiile, cullum perducta,
parochias, cellas, vel praeriia, vel quafcunque loca , et a loesione pravormn bominum prolecla. Quia
seu res prsefati nionaslerii auferre aut alienare quo- v ro tu, dileclissime fili, cum ad synodum nostram
quo modoproesumant, aut quamlibet controver.-iam, Vercellenscm venisli, tutamen nostne aposlolicse
sive in]uTiam, seu aliqnam domi jacturara in rebus, defensionis, privilegium monasterio Ino, quod pro-
possessionibus, vel in nullis ulensilibus sive orna- prie est S. Petri, supplici devolione a nobis poslu-
mentis, praediclo nionaslerio inferre audeat. Haec lasli : iiiclinnii prcciims luis, per lmjus noslrse apo-
omnia quae superius memorata stml, videlicet deci- siolicoeprajcepiionis seriem, prsedictuin monaslei iuni
~mas, prtraiiiasjOblntiones, ad saepe •riicuim mona- S. Vicloris martyris omniumqiie apostolorum , ci.i
sterium perlineaiii, necnon ctbaptismum, chrisma, tu praeesse merttisii, ut libcrmii ab omni luniiana
et oleum, tibi dilecto filio nostro Theiizoni abbati, conditione et jugo consistal, pro eo quod sub jure
luisque-successoi-ibusin perpeiiium aprnesenti quarta sancti Pelri positum, Ifbertatem mcruit adipisci,
iBtlkiimie pc.r hanc nostri privilegii paginam aposlo- nostra apostolica aucioi iiaie semper csse tlccerni-
lica atitioiilate confirmariius atque CMiceriintis se- mus; qitin ctiam inleidiciintis ne quidquam niolesta-
053 EPISTOLJE Ef DECRETA PONTIFIilA. Go-i
tionis, quidquam viotenlioe aut rapinaj in rebus A miiltoque lempore secura retinuil; in quo toco
c-jusdem monasterii et etiam cfellis nominalim sa- mulla niiraciila per eum Doininus dignatus est opc-
cr.lega manti committere audeat. Concedimus etiam rarc. Ul de caeleris taceam, ut libri illius mcna-
ipsi veslro monasterio abbaiiolam qiianitlam sancti sterii (Romanensis monaslcrii ou Romainniouiier),
Vicloris nomine apud Valentinam civilatem silam, Ioquunliir, visus esl prajseniiam aposiolorum Fctri
qnam nobis in ipsa synodo ipsius civitalis episcopus et Pauli et bealorum mariyrum ibi quiesceritium.
Pontius manibus noslris reddidit et per omnia rc- sibi allocutos, ut ecclesiam illain apostolorum au-
futavit, tuncque usque iujuste detentam ab abbate ctoritale sttblimaret, et suprariictum regem P. et
S. Theodofredi ex tempore desolalionis monasterii fiiios ejus reges eligeret el. consecraret , ct divina
S. Victoris. Slaluentes apostolica censura ne ulla et aposlolica auclorilaie praciperet ut nullus mor-
unquam hominum persona, ciijusciinque potestatis talium per succedenlia ten.pora in illo regno, nisi
vel condilionis, cujuscunqiie sextts et oetaiis, conlra de illorum prosapia et propagine regem orriinarc
hanc nostrae aposlolicoc auctoril.ilis riefensioucm auderel. In supradicto vero negoiio eliincrein
venire prsetentet. Quod si ansus fueril, cuspide quibusdam Jurensibus partibus posito monastcrio
anathemaiis transverberalus erit usque ail dignam jussit sibi hospilium prseparare; sed susceplus et
satisfaclionem. Qui vero se ab hac praesiimptione " servitio habitantium fruitus, ul eral pius et miseri-
cuslodierit, benediclionem a Domino Deo conse- cors, hospitium benigne suscepit : et ex charitalc
quatur et seternse vitse parliceps efficialur. locum benedixii et sanctificavit, et ad lionoreni
Dala vn Idus Scplenibris per nianns Pelri dia- apostolorum ecclcsias ibi consecravil et Romanum
coni, hibliothecarii et caucellarii sancloc apostolicac nionaslerium nominavit. Qui locus, ut audivimus ,
sedis, anno Domini 1050, Lconis noni papoen, in- poslea a malis hominibus et ab impciiunis vi*
dietionc iv. cinis destiiutus est; sed Domino aimueiite a
XLIV. rege Cbonrado et Malilda, ejus conjuge nobilis-
siiiia beatae rccordatiouis, Maiolo et successo-
[Heinrico] impcralori Itomanomm el retji Bnrgitu- ribus ejus monacbis commendatus, per illorum
diaiium , episcopis et principibus reyionis illius
Romanum monaslerium commendat. studium ad ssecularcm honorcm et atl religionenl
(Anno 1050.) monaslicam deduclus est, et rcslitutus. Illa ordi-
IMemoires el bocumenls de la Sociele d'his:oire de naiio beati Maioli et regis et reginse fixa ct stabilia
la Suisse, p. 419.] pcrmaneat. Cseterum volo ut res ad nos sempe.r
LEOepiscopus, servus servorum Domi.ii, H. di- respiciai; ita ut si aliquis ibi injuriam fecerit el ex
leclissimo filio imperalori Romanorum ei regi Bur- nostra parte et successorum nostrorum reclama-
giindionum, episcopis el piincipibtis rcgitmis illitts, tionem audierit et noluerit emcndnre, ad pleuiim
salutein et aposlolicam beucdictioiieiti. scial se apostolica auclorilate excoinmunicanduni.
Voloscirc dominalionem veslrain el succcssorum XLV.
veslrorum quia monasterium quod vocalurRomanum S. Leo IX monasicrii S. Mansucti possessiones et
fuit quondam commendatiim anlecessoribus nostris privilegia coiifirmat.
ad servandum el cusiodiendum et tuendum , non (Anno 1050.)
ad dandum et vendendum , nec ad beneficium JDom Calmet, Hisloire de Lorraine, I, Preuves, 429 ]
dandum; sctl qua oceasione illud acclJit, paucis LEO episcopus, scrvus servorum Dei, dilecto in
\ibis me dicere libuit. Multorum rclalione di.lici Chrislo filio DODONI, abbati monnsterii Sancti Man-
quod dominus Stcphanus venerabilis htijus Romanx sueli, quori in suburbio nos'.r;e civitalis Tulli siium
sedis episcopus, quibnsdam necessitatibtis iinpediius est, ejusque succcssoribus regulariler promovenilis
et a Longobardis graviter angustatus, ncccsse ha- in Jioslerum.
buit consilium quserere a Francorum rege; quia Sicul rationi contraria procul est ahjicicnda peti-
carebal lunc Romanus orbis persona impcraloris, j) tio, ila in his quse bene desirieranliir, effectum ne-
el qui consules ct diclalores videbanlur non erant gari non cOnvenit. Tttis igilur, fili in Christo cha-
tanlse virtulis ul possent sanctam Ecclesiam Ro- rissime, precibus annuentes, ad perpetuam vestri
raanam liberare a lot immiiieiiiibus turbinibus- monasterii paeem ac stabilitalem, prajsentis decrcti
Erat enim lunc lemporis in parlibus Gallise rex pius, slabililate saiiximus, ut in eo non episcopus, non
n"ominePipinus, ille Pipinus cujus filius fuil hacres alia quaevis persona, gravamen Vel quampiain vexar
et imilalor Karolus Magnus; qui atidicns neccssi- lionem exercendi jus habeat, nec de rcddilibus, rc-
tatem sanclao Romanx Ecclesioe, vocavit praedi- bus, vcl chnrtis, de villis yel de ccllis, sive de omni-
clum dominura papam Stepbanum, ut ad se ve- bus illi pertineniibus, quocunque. inodo, qualibet
nirelet de principibus tres secum dedueeret cum exquisiiione, minuere, veldolosaut Immissiones ali-
quibus lale consilium inveniret, quo ejus Ecclesise quas facere prscsiimat, sicut in beali Gerardi chiro-
subvenirel. Annuens precibus regis, usque Parisios graphis et anliquis ipsius loci privilegiis conlinelur.
venit. Suscepius est honoriGce, ut ponlifex summus, Ut auiem fratres inibi servientes Dco liberius vacani,
i rcge et regni principibus; et tanto honorc et maiisum integr.um, in quo idem situm est monaslc.-.
rcverenlia illuin rex coluii, ut utrosqne decuit, rium, vel quidquid intra parochiam hodie just.e pos-
C55 S. LE0NIS IX PAPvE OPUSCULA. Ort)
sidet, sive iu futurum posserieril, ab oinni banno » XLVI.
sseculari libcrum ct quieliim, ab omiii cxactio ;e S. Leo IX canoncorum eccle iw S.Slephaui Tutlensis
immuiic, sub ca tlimensionc, quac in supraiiicti epi- privitegia confirmat.
scopi chirographri esl dcscripla, possidennt. Confir- (Anno 1050.)
mamiis ctiain vobis cellam apud Medium-vicum, [Dom.Calmel, Hist. de Lorraine, I, Preuves, p. 4!J5.]
ccllam <!emonle Bnrro, cum parochia sua, ectiesiani LEOepiscopus, s<jrvusservorum Dei, dileclissiinoe
<leGermaio, ecclesiam de Boncio, cum capella <!e Tullensi Ecclesioe gtoriosi prolomartyris Slcphar.i,
Ornezons, ccclesiam de Godelincort; ecclesiam de ct per eam charissimis filiis ibidem Deo perpetuo
Parncio; ecclesiam de Blariiniaco; ccclesiam <Ie faniutanlihus, perpeluam in Domino salutem.
M.trceio, ecclesiam rie Tulliaco, ecclesiam de Pttr- Si ulililalibus sanctse Matris Ecclesise famulan-
n»s, ccclcsiam rie Boverons, ecclcsiam de Andelicis, - tium opem ferimus, ob ccelestis recompensationis
ecclesiam <leSeiio, ecclcsiam de Limcis, cum oui- niuntis profecto iil nostrae saluti accrescere indubi-
niliiis appendiliis vcslris, cum altaribus el dccimis; lauter speramus; ct cum eorum sancla dcolio ad
iit niillo modo cuicunque pcrsonse ex prsediclis rcbus divinum ciillum per nos fervenlius augmcnlalur,
liceat minnerc vel auferre, neque ccclesiam sive i:on minimam poiiionem in eorum reiribiilionis
rapellapj inlra supradiclos terminos austis sil con- B inercede ab opternojuriice nos snscepturos co:ifidi<
struere. Confirmamtis simililcr vobis omnes v.llas mns. Qunpropler notum sil universis Cluis:i fide!:-
\"slras, vidclicel Angeriacum cum piscaria intcgra bus, prsesenlihus et futuris, quod nobis pro divinae
in omni usu et banno; Mulosiaeum, Scssiacum, et religionis stalu, apud Verceias in apostolica synodo
alierum Sessiaeuiii cum silva ct banno. Tulliaciim, residenlibus, adicrilnoslram pracscnliam, cum multis
Sniium rum silva el banno, Gibonis mansum, Pur- aliis Deo devotis, Udo primicerius sanctse Tullensis
nes, Gcrmniiim, cum silva et banno, el cum omni- Eeclesioc, dc qua ad hoc apcs olicuin onus eleci
htis mancijiiis ulriiisque sexus ad pracdiclas villas sumiis, non noslris meriiis, sed divina gralia evo-
pciiinentibus. Prseterea quaecunqne idcm ccenobium cante, quamque adhuc tcnebamus sub noslrse tolius
hodie jnste pissidct, sive in fulnrum concessione provisionis ordinatioiie; exorans ut canonicis ejus-
pontiucum , liberalitale principum, vel oblatione dem sedis, Deo sanctxque Mariae genilrici ejus, et
fidelium jusle atque canonice poterit adipisci, firma beato protomartyri Slephnno f.inr.ilanlibus, privile-
lihi luisque successoribus illibalaque permanennl. giiini villartim , ecclesiarum, et rerum diversarum,
Decernimus ergo ut nulli omnino hominum liceat eiiam vinearum per omnia loca jacentium, pertinei:-
idem cccnoliitim temere perturbare, aut ejus posses- tium ad eorum usus, nostrae auctoritalis confirma-
sinncs auferre , vcl ablalas relinere, minuere, vel C tione roboraremus : cqjus pelitioni paterne pcr
leinerariis vexalionibus fatigare; sed onmia inicgra oninia satisfecimns. Deinde nostram camdemTiillen-
conservcntureornmquse pro congrua suslentalione et sem ecclesiam vebemenli riesiderio visere cupientes,
gtibernaiionc concessa sunl, iisibus omnimodis pro- cliharfssiimim ipsitis gregem, qnem riesolatum reli-
lnliira. Si quis sane principiim, sacerdotuin, judi- queraititis, scilicet clertim et populum illius, palernoe
cum, atque s;ecnlnrium personarum banc constitu- charilalis amplecti cupienli animo dcsideraremus ;
lionis noslraj pnginam agnoscens, conlra eam venire maxime ad iransferendum de lumulo gloriosum cor-
lenlaveril, polestalis lionorisqtie sui diguitate inre- pus sniiclis.-iiiiiipraedecessoris confessoris nostri Ge-
nnperabililcr careat, reumque se divino judicio rardi, divina admonilione sollicitanles, ad ipsam
«•xislere de perjielrata iniquitale cognoscal; ct nisi ecclesiam, affeclu lanti desiderii comptcto, perveni-
vel illa qu:>:ab illo tuale ahlata sunt restitucrit, vcl mus, et corpus gloriosi confessoris noslri Gerardi,
digna pcenilenlia illicile acta defleverit, a sacratis- per graliara Dei transtulimus, quem ad lnudcm et
simn corporc cl sanguiue Dei et Domini Redemploris gloriam Omnipolenlis omnium Christi fid; lium, sieut
nostri Jcsu Christi nlicnus fiat, alqne in extremo dignum el 'ustum fuerat, secundum quod humana:
exnminc disirictaj ultinni subjaceat. Cunctis auiem _ et nostroe apostolicae auctoritaii convcnit, mnguifi-
eidem loco jusla scrvanlibus sit pax Domini nostri camus. Dum enim adhuc prsesentes essemus, el ad
Jesu Chrisli, qunlemis et hic fructum bouoc nctionis sustentandam ecclesiam de pluribus scrutaremur,
rccipiant, el apud riistriclum judicem prsemin setcruae manifesta verilale comperimus quosdam non mini-
pacis invcniani. Amen. Amen. Amen. Amcn. -j-Ego steriales, qusedara de privilegio beaii Gerardi et
Leo calholieiv Ecclesioe ejiisc. anno incarnaiionis inoslro, occullis lergiversalionibus capUula cnrro-
Domiiii 1050, indict. iv. >
dcre, quijiidicio convicli, non valiieruni procedere,
Dala Tulli in majori ccrlesia Xl Kalcndas Novem- dum i causa, lcstimonio atque judicio Rainardi co-
bris pcr mauus Udouis Tullensis noslrse Eiclesise milis, i ct aliornm veridicorum dominorum civitatis,
priniiccrii, caneellarii et bibliothecnrii sancloe a|io- icognoscilur pncvalere; per quos etiam ecclesia no-
stolicae sedis, anno aposlolatus domini Leonis noni II i am aposlolicnm dignilatem suppliciter convenit,
papae sccundo, episcopnius Tullensis vieesin.o sexto. < el eadem noslio privilogio confirmari summo]Cre
irogavi;. Nos cnira casaloriim omni e«c!eiae c nsilio,
atquc fidcliuin doiiiinoriiin civilaiis jmlicio, in
iconspeclu tanlse multitudiiiis qtise ad sulciiimlatcm
 657 EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICIA. 055
Iranslalionis gtoriosi confessoris convenerat, salis- A \ risri persona, ncc archiepiscoptis , nec episcopus, et
fcciinus frntrum petitioni, de quibus haec littera se- praiereap ntilla hominiim persona, eiyuscuiique con-
quens iiidiciiim erit. Pro mer. edis nostrse augmento d
ditionis sit vel professionis, conira hanc nostram
apud Deum dccernentes, confirnianius vobis fratri- c
conslilulioiieiii vcnire praeleniel; qttod quicunqiie
bus sanclae Tullensis Ectiesise inansiones vestras fi fecerit, noslro aposlolico nnntliemate nsque ad co:i-
infra civilalem, etextra, ab omni banno el justilia ddignam salisfactionem percussus exislat. Qui vero
soecuhiri liberas, nec a modo vestri episcopi, neque se s custodicrit et observaverit, nostra benedictione
Tullenscs comites, neque dux, neqite aliqua ssecu- vilaeselernne
v particeps efiicialur. Amen.
laris exaltaiio in villis veslris arivocatiain vel servi- Dalum Tulli in majori ccclesia per manus Urionis
tittm, vel aliquod riebilum exig.il, quo imperatores et Tullensis
T Ecclesiae primicerii, canccllarii et biblio-
reges, et gloriosus confessor sancius Gerardus om- thecarii tl sanctoe aposlolicacsedis, xi Kalcnd. Kovem-
nino vestr;e di-mosilioni, usque ari iiostra tempora, bbris, anno Dominicac incarnationis millesiino quin-
cogniia veritate. sub nnathemale reliquerunt liberas; q
quagesimo primo, indictione iv, aimo apostolalus
v'neas, lerras, mansos, bomines cujnslibet sexus, domini d Leonis IX papae n.
sive rcs, lerras, u!dque commoranteset conjacentes, X! VII.
omni sseculari polestaie scclusn, vestris usi!ms li- "B 'Privilegium S. Leonis IX od mnctum Ilugonem de ec-
bere sine VOC.J coniradictionis, simili modo relinqui- clesia dc Rnmngis.
inus et confirinanui';. Si enim veslros liomines, cu- (Anno 1050.)
jiiscuinquc sexus fuerint, de villis vestris conligerit [Butlar. Cluniac, 12.]
exire, nulli pcrsonae, nullo banno sit licilum illos LEOepiscopus, scrvus scrvorum Dei, IIIJGONI ve-
retinere ut snos, i:ec de illorum posierilale ubicun- nerabili n abbati Clmiiacensis tcenobii ejusque succcs-
que fuerim, fi.it, sicul vulgo, bclle reinvestilura ; soribus s' in perpcliium.
scd quocunque icriut, liceat eos vobis vetuli prius Qtioninm poslulnsli a nobis, fraler charissime ,
libere jiossidere. Unum hominem de veslris ad cu» coiiuiinari ° aposlolica aucloritate qusedam bona con-
stodiam vinearum Barri, vesier clauslralis villicus cessa c a qnibusdam viris Deum limcntibus nostne
eliget, el dabit custodiam. Deiude ad jurandam *
Cluniacensi ecclcsise; per hanc nostrae proeceptioni*
fidelilalem tanlum hominibus, villico civilais illuni pnginam P confirmainus illa libi tuisque succcssoribus,
reproesentet, in omnibus potcsialibus in qtiibus jure *
secundum petilionem tuam, quoniam eam raliona-
auliquo decimas iudomiuicalascpiscopoiiim recipi- bilem '' conspeximus et honeslam. Prointte sculo no-
lis, iinum homincm a banno liber cum censti suo _ strse s defcnsionis corroboramus proediclo cceiiobin
et manso, primo sicut sanclns Gerardus insiiluii, e
ecclesiam cumpraedio, quod diciiur Raningas, sub
ad custoiliendas decimas babcalis, et qusmvis ille nomine n celloeconstructam, quam dedit honoememo
obierit, alium de eadem poleslateaccipiatis. Conlir- rine r Riquinus <le Dorncjo, consentiente uxore sna,
mamus etiam mniisum unum in Pnierniaco.jcum L
Loanccda nomine, nostro prorfaio nionasierio; vide-
omnibus appeudiiiis suis, omnino lilierum, cum cse- li licelipsnm praedium Rnningns cum omnihus appen-
terisomnibns qui in villa eadem sunt; lam in pascnis ddiciis suis, terris cullis ct inciillis, pralis,silvis,aquis,
q*am in viis et semitis habenicm libere pleiiarium aaquarnmque tlec.ursibus, pascuis, servis, ancillis, t>t
usun; banmim etiam piscalurse Mostilae, incipien- omnibtis o usiiaribus, quajcunque ibi visi sunt possi-
tis snperius a rupe molendini Sancli Apri el Sancii tt
dere, ecclesias, servos, et ancillas, proedia quoque,
Vedasii, usque ad rivuhim dccurrenlcm c!e stimmi- siculi s sunt a praedicto Riquino scripla, laudanlc pl
late montis, nomine Castelli, nullius personac, nul- consentiente
c Tullensis ecclesise pontiflce, snlva
lius banni piscatura intcrciirienle absque veslra l
tamen auclorilate et honorc suae Ecclesise,- confir-
lieenlia; necnon el medielaleai eeclesise cum con- mamus n tibl in perpelnum. Prsedium eiiam, quod
tluctti vicarii in Totonis villa, quam venerandus F Hugo de longn aqua dedit sanclo Petro Cluniacensis
pnesul Gauzclinus tradidit vobis, ob sui commeino- nrj eecclesiic, qui caput est hujus vestrae cclhc, confir-
rnlionem annivcrsarii. Homines vcslri infra civila- mamus t\ libi. Insuper el alia quaecunqne a bouis ho-
tem vel exlra commoranles, usum banni civilatis minibus n prajdicto loco postea sunl concessa vcl ju-
comniunem cum omnihus coeteris habeanl, nec ulli sle s acquisila, vel quse In fiiturum poterunt acquiri.
juslilia? sseculari nisi vcslrae sint subiili; nisi de eodem c modo latidamus el confirmamus, statuentes
forensibus mercimoniis, si cum cscleris bannalibus <~
apostolica censura ut nullus rex, archiepiscopus ,
rnercatoribus fuerinl constiluii per villicuni civilalis, eepiscopus, dux, comes, vicecomes, vel aliqua alia
Si indigentia ministrorum coquinsc vel pislrini in judicialis j> pcrsona audeal aliquam infci re caltimniam
claustraliservilio vobis evenerit, lceat vobis in cu- conlra c hanc noslram dcfensatricera pnginam, qiiam
lia cpiscopi veslri quoslibet assuniere, vel in quoli- quicunque
q sludueril servare et custodire illsesnm .
het civilaiis vel episcopatus ccenobio, si ibi nrajstant ''
habeat nostram benedictionem cumiilatam; qui
idonei reperiri vcslro clauslrali scrvitio. Ilxc omnia aiitem
'a conlrariuscxstiterit, analhematis noslri ja-
supradicta vobis fralriiius aposlolica censura conflr- cciilopercusstis in morte animse jacens ad vilnm
maiiiiis sub divina obtcslalioiie, ul nullus impera- a
leieinaiii II:II<|IKIIII.nisi resipueril, mercatur rt-
tor, iiulliis dux, i>eqt>ccomes, ncquc aliqua soccnla- ssurg>re.
 »359 S. LEO.MS IX PAP^ OPUSCULA. C30
l.iiiia vu Kalendas Novctnbris, per manus Udonis A conetur
c monasteriis, quod a nohis contra regulam
Tullensis, primicerii sanctae apostolicae sedis, can- sub * anathematis vinculo prohibelur. Quapropter sta-
(tilaiii el bibliolhccarii anno domni Leonis IX , tucntes I aique promulgantes coram Deo el terribili
indict. iv. < futuro examine, per hujus nostri privilegii apcr
ejus
XLVIII. i
siolici atquc constiluti paginam sancimus, et beaii
S. Leo IX monaslerii S. Vincentii Melens:.sposses- relri aposlolorum principis auctorilate decernimus
sionis juraque, pelenle Adalberane episcopo, •alque obtestamur tam apostolica: sedis futuros pon-
confirmut. \
tiflces quamque qui episcopalem adininislraverint
(Anno 1050.) .
aclionem, vci etiam magna parvaque persona, aut
lCom Calmel, Ilistoirc de Lormine, I, Preuves, 457.] < quispiam cujuscunqiie sil dignilatis pracdilus polc-
LEOepiseopus, servns servorum Dci, dileclissimo 5state, ne ea quse a praedicloDeodcrico episcopo, vel
«onfralri ADELBERONI, Melensi episcopo. <
qtiociinque alio, venerabili toco (radila atqne con-
Divinojurc adn>oncmur juslse inteniioni Deo fi- cessa, < ct tricennali possessione a monacliis ibi Deo
delium congaudeie, ct eortim bonoD volunlali co- scrvientibus
s possessa fuerint, quoquo modo, a quo-
operatores cxisicre, ut in ipsorum sancla operatione, < qttam licenliam habeant saepius nominaluin locum
pariem et consortium remnnerationis valeamus per- "' !Sancti Vincentii in unum adunaliim, atque spiriia-
cipere. Quapropler, cbarissime fraler, tuaj sanclae 1lileraposlnlicae exarationis slylo conjiincla, disjun-
tlevolioni congauderoiis tuamque dignam poslula- gcie, { vel aliquid exinde alienare. Et ut illud mona-
tioncm aposlolica autoritate collaudamus, quia slu- sleriumi Sancli Vincenlii respiciens sit ad sedem
diose laboras ut sempev amjiliflcetur et crescat per < epscopalem [irolomarlyrisChristi Slf>phanijiibeniu°t
le Dco servieiilium cceius. Unde quori posiulas, lu, ;alquc abbas in ponlificis vices Mipplenilasprimatum
aiquc Folclniimis abbas lui ccenobii rie Sancto Vin- habeat;
1 sed ct si episcopus dcfiterii, liceal ei in fe-
centio martyre, dccrevimus uberiini pronmi.jMVc-, et 'stiyis riicbus ad sedein episcopalem accedere, ibique
<
apostolicse insirtulionis in privilegiis atquc decrelo-! tiiin dahnalica et sandaliis missas celebrare. Si
rum ccnsura canfirmare. Coiivcnit ucnipe nobis < qtiis interea, quod non credimus, lemerario ausit
apostoiico moderamiiic sancla venerahilia lut-a, quse conlra
< ea qu;e ab hac nostra auctoritale pie el fir-
tludum fueranl iu ruinis, inagnaque inopia ac ]iau- mitcr ' per hoc nostrtim privilegiuni disposita sunl ,
pcrtate dcgenlia, opporlune ordinare, seu atl melio- contraire
< lenlaverit, vel hsec quaea saepe diclo Deo-
rein sine dubio statum perducere; prasertim tibi < derico Metensium praesule, vel quolibet alio, ad lau-
illa pctunlur, quac non ad comniadiim prteiilium r ,' dem < Dei pro slabililalejam dicti monasterii, vidtii-
lempnrnle, sed ad perpeluam providenliam pcrlineut < cet Sancti Viucentii, stattita, et a Dco servientibus
Deo servientium animarum, scilicel ut venerabifs i eo triginla annis posscssa sunl, refragare, auferre,
in
locus qni a beatae niemorise Dcodcrico proedeces- 'vel alienare praesumpserit, sciat se aucloritale ber.ti
sorc tuo Metensi pontifice in uno conglobalus atque Petri apostolorum principis vinculo analhemr.lis in-
annexiis est cum propriis coiigrcgalionibus (jiiaj inodnium, alquc cum Juda trariitore Domini noslii
regulsiiler in psalmis, hymnis el oralionibus, Dco Jesu Christi, a:lerni incendii supplicio concreman-
Salvalori noslro Jesu Clirislo pervigiles cxculias dum < : sic depulalus, nec unquam a prefati aiialhc-i
Cxliilicnt, ab insojenliis cxlerioribus circiimmunilac 'llinlis nexibus sil absolultis. At vero qui pio intiiilu
'
jiigiter yaleant pii famulatus obsequia in monasterio observnlar in omnibus exstiteril, giatinin bcnedi-
'
iSancti Vincenlii exljibere. Et quoniain constat utani clionis a misericordissimo Doniiun nostro niullipli-
religiosilalem b.ujus privilegii coiifirmationem pn- 'ciler consequatur, et vitaeaelernaj parliccps eflicia-
stulare a nobis, propler immutationes lemporaliuin, 'liir, et catena beali Pelri a sancla Romana Ectiesia
rcrum , variasqiic haminum casus , iiiiiniiionem ei ' dala aperiat ei januam paradisi. Si vero aliquis
Sancli Vinceniii maiiyris, cum omnibiis ad idem iinde aliquid minuerit, ea quam dixiinus catena ,
inonasterium pertineniibiis, atque corrobQiaiioncm D) 'claiidal ei polorum regna. Prselerea, confrater cha-
jpsius in Cbrislo congrega.lio.nis,et successorum ejus, ]rissime, quod postulas ut cellam de Caliuiaco, uhi
in pcrpetuum fieri censuimus : quatenus noiiae om- 'disposuisli monachoruni ccetum, aggregare appen-
nium rcdiluiim cpiseopii, et de singulis roiiibusman- '
dciiicin ad praediclum ccenobium Sancti Vinceniii,
s:is, quse a pracdicto Deaderico et ejus successoribus 1libernm faciam a censu quem Ttillensi Ecclcsioeba-
cis donala sunt, sicul a le quoque laudu'iliter eon- cicims< consueverat, more aliarum capellarum, per-
cedunlur, ila in postcrum usque in fineni conscr- isolvcrc ; libi laudamus, liberamque in perpciiiiiui
ventur. Et ut illa congregalio inconciis.sa in iiniim < constiiiiiinus, eo lenore, ut illic stabiliatur ordo
i
persevemns, seriulns lauries Deo persolvere valeat, monaslicaj religionis. Si vero (qtiod absil) conligcril
clsiculi a Deo corum sturiia imbula sunl, jugitcr i ibidcm, proprxlati alicujusculpa, tleluerii mona-
ui
pcrseverare liceal, alquesiib uno abbatc lam praerii- tii i rum congrcgatio; praedictus census dentto reqti-
ctus locus conslitultis in honore S. Yinceutii inrii-- ralur
: a Tullcnsis scdis pontifice, niore consiieludi
visus sit el indivisa congregalio, nec cu.iqiianiliccn- • inario.. El ut haecqu;e diximus absque ulla rcfrajja-
lia prscbealur, ul refugiens rigoreni sltidios* s.bi lione raia fiiniaque siabililer solidcnlur , nostra:
rei;iila:, huc illucquc vagctur, vcl aliis iccoufcrrc subscripiionis fiiiiiitale roboravimus, nosliique a'\-
6CI EPISTOLJE ET DECRETA PONTIFICIA. 66fc
gilli impressione contra omnium reclamantium voces A de slirpe ipsius Raynardi descendeiit, aut cx, cu-
iiisigniri praecipinius. jiis haerediiaie idem locus esl inceplus, prajdictfi
Dala Tnlli IVNonas Novembris, per manus Udonis advocalia perveniat; et annuntim, in Inventione
Tiillensis primicerii, el sanctoe aposlolicaj sedis can- sancti Slephani, debitum censum institula cougre-
cellariiet bibliothecarii, anno ab Incarnatione Do- galio ipsius loci pro suhjectione persolval, sciticet
wini 1051, domini vero Leonis noni papae anno ccreuin unum, duoriecim denariis Tullensibus ap-
becundo, indictione IV. preliatum. Doimm igiiur abbatioe in manu episcopi
XLIX. Tullensis semper consistal, et quajciinqtiede ejusriem
S. Leonii IX bulla pro monasterio sanctorum Ber- praefali comilis slirpe in eodem coenobioidonea in-
larii et Aia'eui. venta fuerit, provisionem loci, sub nomine abba-
(Aimo lOoO.) lissne, suscipiat; sin aiilem inibi nequiveril reperiri,
[Mabill. Annal. ord. S. llcncd., IV, 740.] de loco sancti Romarici aliqua de ejus progenio;
LKO servus servorttm Dei, ccclesioe bealoriim riignn nd abbalissam sumattir, et si etiam in his
naiiyrum Bertarii et Alaleni, qiiae dicitur Blederici iitrisque ccenobiis nulla poterit inveniri, poleslalem
villa, posilaein coniilatu Sanlcnsi, el per eam san- " episeopus habeat, aut de eisdem locis, aut de aliis
ciinionialibus, ibidein [>erpct<iOfaniulaturis, perpe- iiifru Tullensem episcopatum aliam dignam perso-
luam in Domino salutem. nam perquirere, et in loco illo secundum Deum
Ad apostolaius noslii curam procul dubio credi- prxficere. Si quis ergo, quod absit! et quod fieri
tur pertiiiere ttt vcnerabilia luca noslris npostolicis minime credimus, ab hac noslra pnblica sanclione
finnl munila, et nobis proficiat ad salulis nugmen- riiscordare pertenlaveril, el procstito alicujiis pretii
luiii quod eis prolie.it ad lulamiiiis fulcimcntum. commento, non sccuiiduiu Dominum prselalionem
Quapropter ajqimm ct salutare visum fuit nobis ut loci statuerit, aut locniii destruere, vel de appen-
pra-dictam ecclesiam a Raynardo comite suisque diciis imminuere voluerit, habcal advocalus iilieram
progeniloribus condiiam apostolicne auclorilalis poleslalem adeundi regem, et ibi causas monaslerii
sctito munircmus, eamque in monastico ordineper- sagaciter cxponat, el hiijus noslroe aposlolicse prae-
manere decerneremus. Ea igitur aucloritate, qua ccptionis diruplionem, cl ut reformelur siimnio-
in terris, Iicet iudigni, vice tamen fungimur bea- pere studeal. Si vero advocalus de facullalibus mo-
tissimi Pelri apostoli, confirmamus et roboramus, nastcrii vi, aut malo ingenio quidpiam diminucre
per hanc noslri apostolici privilegii paginam, eidem volueril, aul eliam hanc noslram aposlolicam con-
sancio et venerabili loco onmia quae ah eodem , firmationem infringere, commonilus bis ac tenio a
Raynardo comite ejusqne parontibus el aliis qui- prajsule, si eiiui justitia culpam emendare volucrit,
buscunqiie fidelibus Chrisli concessa et concedenda aivoeaiia sibi permaneat; at si conlra episcopi ad-
6unt in perpeluum : prohibentes nosira apostolica monitionem vel excommunicalionem incorrigibilis
auctorilate ne unquam a monaslico ordine loeus permanserit, advocalia careat, et praesul alium ad-
ipse auferaiur, sed semper sub regula sancti Benc- vocalum requirat qui (ideliter loci defensionem
dicli permaneat, et nominalim qnac ipse Raynardus provideat. Et ne aliquid de appendiciis ecclesiae
comes htiic loco pro remedio aiiiinoe suae contulit, nsurpare prsesumat, slaluimus ut in festivitale
quarum quidem polcslalum nomina hic subscribi sanclorum marlyrum Berlarii cl Alaleni ibidcm dn-
feciinus, inlegram videlicet Bledericivillam, cuin tur ei servitium, videlicet modius unus frumenli,
ecclcsia el omni integiitate sua; Romaldi-villam modiiis uniis vini: et si vinum defeccrit, tres solidi
cuin omni integrilale; Salsuris cum omni integri- monetaj ipsius pagi, el porcus duorum amiorum.
taie; Pantevillarc cum omni inlegritale; allod.um Hinc vero de rebus vel justiliis abbatioe nullo modo
de domno Basolo; Ligisdicurtem cuni iniegritaie, se prajsumat, nisi forte ab abbatissa in adjutoriuni
allodium de Unzoniscurte. Post quorum cloiioium vocalus fuerit, et tunc pro sua prsesenlia et adju-
firniissiniam contraditionem, sicttt ipse prscriicius [ torio tertiam ejusdem abbalise accipiat parlein. Ut
comes jam expetierat, eam a nohis, rittm in solo aittem hujus rei confirmalio caulius in perpetuuin
episcopatu Tullensi prap.fuimus, consecrari, imo et firmiusque servetur, nonnisi magnis precibus Lan^
consecrata est; ila et modo in apostolams culniine, hardis filise ipsius jam saepe dicti Raynardi comilis,
divina prseeunte clementia, lnisericorriiler subliiiiali el diligenli suorum consilio lideliuni, scilicet Ri-
constiluimus, idem illic ad laudem Dei, ac sanclo- chuini ct Cunonis, aique Rhindrici seu Tlieobatrii,
rum veneralinnem, deinccps congregationem san- utrique locorum, videlicet sanctse TullensisEcclesise,
ctimonialium venerabiliter stabiliri, ct sub beatoe alterum in dicto coenobio sua, prout visum est, si-
Dei genilricis ac virginis Marix, Snnctique proio- milia privilegia assignavimus, quorum caulissimo
Eiartyris Stepbani Tullensis ecclesioe coiifirmaii, eo privilegio, nec episcopi Tullensis laedatur auciorilas,
lenore, ut qiiicunque de ejus corporis posteritale nee ecclesisc ancillarum Dei aliqua proveniat ab
Foniemacum caslellum jttsta hajrediiaie possederit, cpiscopo injusta iiiconiinodilas; slatuenlcs aposto-
advocatiam ipsius loci habcal solide. Quod si forsan liea censura, sub divini judicii obleslalione, ut mil-
ad ejus successionis progeniem nemo supersles re- lus impeiatorum, iuilliis rex.nullus dux, ntillus mar-
iiianserit, ad propinquiorem el natu majorcm, qui chio, nullus conies,nii!lusvicecomes, nullus advocatus,
CfiS S. LEONiS IX PAP.E OPUSCULA. olii
u illtisarc' iepiscojms, nullus episcopus, el prajlerca A fundalor.biis, stii aliis Chrisli fidelibus conccssa
iiulla hon iiium persona ciguscunquc sextis et aetatis, siml, sicut Rodsheim, Torolsesheim, Avelsheiui ,
conlra hanc noslrse aposlolicse auctoritatis coufir- Sahselsheim, BJadensheiin, Scafersheim, Ehenheim,
ir.aiioiieiiiet constituiioneni venire pertentet. Quod Rcnchirchcn, Ingemarsheim, Ehenlicim, Egensheim,
quicuuque fcceril, noslro apostolico anathemate Sigoliesheim, Atcge, Sunthusen, Argcnsheim, Scop-
usque ad salisfaclionem dignam percussus existat; fheim, Gersheim, Berclieim, Tullengen, Salica terra
qui vero se ctisiariierit el observaverit ad confir- ad S. Naborem, el quse concedenda sunt nemini li-
liiaiionem et constilulionem, nostra benedictio ceatexinde aliquid imminuerc, vel auferre, sed cm-
accumuletur, et vitac aeiernacparliceps efliciatur. nia saucliwonialibus inibi Deo faniulaniibtis inte-
Dala ociavo tdus Decetnbris, per manus Udonis gcrrima permaneanl. Illud eliam conflrmaiirium de-
Tullensis primicerii, cancellarii et biblioihecarii crevimus, ul, abbalissa ipsius loci aliqua vita dece-
sanclae aposlolicse sedis, anr.o domiui Leonis IX denle, sanctimoniales abbatissam, quse eis lcgilimc
papsen, indiciione iv. jir.esit, habeanl polestalem sine discrcpattone e!i-
L. gere, sane ut de suis, si condignani religiosamqiie
Buita S. Leonis JX de consecrai\:meecclesimHohem- inveniie polueiiiil, absque omnium coiilradiciiono
burgensis ab ipso facta. B elignnt, prajcipimus; sin alilcr, quo meliorem rc-
(Anno 1050.) jierire polueriiil accipiani, el eleetam consecrandain
[Gnll. Chrisl. IV, 471, ex auihcntico in archivo se- episcopo adducanl, quaj cl subditas suas ab cpiscopo
rcnissimi principis episc. Argentin. asservato.] consecrari in suo orriine facial. Omnem naniquo
LEOrpiscopus, servus servorum Dei, eeclesiacDei aream montis, quse lempore R. Qdilse, sicul autiqua
Ge.niiricis Mariae,ubi requiescit corpus sanctae virgi- relalione accepimus, a solis spiriluajihus jiossideha-
iiis Odi|;e, qua? dicltur Hohembnrc, et per eam lur, ita subjicere prsefalseabbatissaj decrevimus, sci-
sanclimonialibus perpeluo inibi famulaturis per- licel ul omnem ipsqm moniem infra septa gentilis
petuam in Domino salulem. muri, nullus liominuin colere aut possidere sine per-
Visitanlibus uqbis pio rcsjtectu AJsalioe partes, missione abhatissse audeat, nullus aliqua inquietu-
contigit venisse Hohembiirc, ct cum nobis jusle sit dine pacem perpeluo locis in iUis a uobis indiclam
omnium Ecclesiarum assidqa solljcitudo, hocc eliam violare prsesumat
inlercessit benevola devolio et parenlum nosirorum Prseierea deceriiimus ut nullus, cujuscunque po
«emper inibi devote faniulaniiimi e( in Christo qui- testalis seu conditionis sil, a prsefata ecclesia ali-
escenlium debita oonsirinxit recardatio, ut prajfaia quid exigere potenler aut violenler audeat, sed sem-
ecclesia, quara velut ineultam inveniinus, Spirilui ** per quieta et secura io divinis laudibu.s cousisiai,
sanclo dedicaremus habitaculum; quod ul oporlebat Ipsa quoque abbalissa boiia monasterii nullo modo
fecimus. Ad quod videlicet templum in hanore injusta liberlalc dispergal, sed u.t lidelis dispensnlri.v
S. Dci genitricis et S. Nicolai dedicatum, venera- summi imperaloris omnia pauperibus Cbrisii ct uli-
ISilisabbatissa, nomine Bcrthn, pro remedio animae litati ecclesiae non vanitali mundi profutura dili-
suae et parenjum suoriim prscdium cum mancipiis, genler colligal prudenlerque cuslodiat, ue ovilius
quod possidebat ad viljam Archenheim diclam et Chiisli, quas spirilaliter el carnaliter pascere debol,
apuri Meinolriesheim,Salisenlieim, Uresheim, Gers- lemporalia desint pascua, ul liberius quacrant et
Jieiin coniradidit. Prseterea el nos staiuimus ut ad iiiveniant aeterua, Quod si non fecerii, et semcl aut
duo allaria, quorum uiium ad capul bealse Odil.r, bis vti ter comnioniia incorrigibilis exsiiterit, judi-
alterum in luajori ecclesja, nemo celebret missnrum ciali censura corani Ecclesia caiionice deponalur, ct
solemnin, nisi cpiscopus ipsius dicecesis el idouei ulilior loro stio proponalur. Igilur ea au.cioiilate, qua
ipsius ccclesiap.hebdoroariarii; et praelerca quneciin- S, Petri vipe ftinginiur, irrevocabililer confirmamus
quc venerit idonea persona, non tamen sine ipsius nt nulltis impcrator, niillus rex, iiulhis arcbiepisco-
loci praiatae seu congregationis, si ipsa ininime iu- Q pus, niilla alin niagnn parvaque pcrsona, conlra
tcrfiieiit, communi consensu et licentia. hanc conflrmalionciii aliquo modo venire perlentci,
liisuper et allari S. Odilse sacerdos religiosus Quicuiiqiie hoc feccrit noslro apostolicQanalliemate
quoiidie ad rmnistrandum provideatur, qui et ca- percussus exislal, donec humiliter rcsipiscat. Qui
pellani oflicio in ministerio praclat;edigne fungalur. vcro custodierit, vil;e xternae particcps cfliciaiur,
£t quia convenit nostro aposlolico moderamini pia Eoilem quoqne anathemalc percussus exisiai, si quis
religione poltenlibus benevola compassione snccur- heb.lomadarioruin sacerdoluni HolieiTibiirgensemec^
rere, sicut in privilegiis habetnr prajdecessorum no- clesiam conlenlione ye| rcbellione gravare audcat.
tlomos
strorum, iia et visiim esl noliis ecclesise et sancti- lpsi etiam hebdomadarii nil in nionte proeter
inonialium inibi Deo famiilantium desitleriis con- necessarias, ab abbaiissa pro beneficio cis conces»
gruiiiii debere impertiri assensum. Umle hoc nosirae sns, possideani. Amen.
aucloritatis slabije concedimus et confirmamus pii- Dnia xvi Ralcndas Jamiarii, per manus Udonis
vilegjum, staluentes apostolica censura sub divini Tullensis, primicerii, et snnclae aposlolicoc sc.lis
judiiii obiestalione, ut praefata Ecclesia praedictnm cancellarii et bibliothecarii, anno doinini Lcnnis IX
praedium inviolabiliter obiineat, et qnsccunque a pnjisen, indictione iv-
665 EPISTOLJE ET DECRETAPONTIFICIA. 606
LI. prselaius aliquis sinc communi eorum consdio vel
electione mitlalur, neque ex communibus eccie.iie
Prlvilcgium S. Leonis IX Agaunensibus canonicis
tributum. rebus post congruam eorum disposiiionem qtiid iuam
(Anno1050.) tractetur, nec licet prajlibati violcnlia in eorum
[Gall. Christ. tom. XII, p. 427.] diripienda propria vel connnunia bona lemcre prae-
In thnore Dci selerni et Salvatoris nostri Jesu sumenrio praevaleat, seri omnia privilegii auclorkate
Christi, LEO, humillimus servtis servorum Dei.et eorum decrelis ordincntur.
in apostolici culminis arce non merilis propriis, sed Et si forte eorum aliquispr.Toccupalus fuerit morle
aiiherei clavigeri aliorumque aposlolorum- princi- fraler , si defuerinl pareutes , ita ejus bona Eccle-
pisPetri.divina opilulante gralia, sublimatus. Domi- sise, familiaj cl pauperibus dislribuant ut noverint
uus nosler Jesus Christus', ul a primi parentis pia- oportere, et ne praelalus aliquis poteslaiem aliqnam
ctili cauiione humanum gcnus liberaret, de ccelis ad inibi exercendo, vocem Iseliiise eorum perturbet,
lerras descendil el proprio suo cruore redemplum sub anathcmatis vinculo colligainus; el in episco-
B. Pelro pasccnduai commisit: quod ministeriura patu Lausannensi quamdain cuiicm, nomine Auro-
successionis seric , ad nos usque quamvis indignos num, quondam eis sublatam violentia prajlaiorum,
pervenit. Quapropler oportet omnes Chrislianos ad 1 restituimtis cum ccclcsiis el reliquis appendiciis, ul
sanctam matrem Ecclesiam el aposiolicam sedem ad mensam fratrum semper deserviat. Propterea
concuirere, eo modout condilor cffeclum dcvotiouis piis fratrum precibus aures accominodanles et prac-
tonsequaiur, ct piae conslructionis oraculi in pri- tlicti lnonaslerii congregationi divinis mandati»
vilegiis largientlis non denegelur auxilium ; cunetis- inhserenli sedisque aposlolicse regulain servanti ,per
que universalis Ecclesise fihis noliim esse volumus liiijus prseceptionis nostroc auclaritntem, id quod
quia , dum in illius partibus orbis naufragantem exposcunt, effectu niancipninus.
Ecclesiam relevando Gallias tcnderemus, ad euin l.leo ctijuslibet ecclesioe saccrdotem in prscfalo
locum, cui Agaunum nomen esl, pervcnimus , uionasterio vel in ecclesiis, in ejus curtibus silis nul-
quem preliosi marlyres Mauritius et ejus commililo- lum poulificium prioratus perniitliinus habiiurum,
nes suo sanguine perfuderunl, ubi triduo commorati sed ut illuin qui civitalcm Seriunam , pro nominc
qiianquam patrociniis sauclum divilem loctim apo- Vallcsiam, habuerit, quamlibet dilionem seu po-
slolicis privilegiis riecoratum, omiii lamen tliesauro tesialem vindicare in ea prselcr aiiclorilaleni seriis
Ct beneficiorum pleniludine destilutuin, prout po- apostolicseprohibemus, ila ul, nisi a praelalo eccle-
luimus, consol.ivimus, coruin deuique maiiyiuni sioevel a fratribus invilalus, nec niissariini ibi-
festa celebravimus. dein celcbranda niysleria qtiisjiiam prsesumat »c-
Ibieliam astantibiis nobis Petro archidiacono no- cedere, vel suam doiuinaiionem cxercere, nec
stro, et episcopis Alljnardo Lugdunensi, el Hugone utla conciliabitla prsetendere, nec eleemosynis
VesontiensietFrederico Genevensi, el AymoneSeriu- S. Mnuricio collalis parlicipare, neque decimas illic
liensi, qui nunc eidcm praeest Ecclesioe, relata est a S. Sigismundo vel ab aliis collalns quispinm len-
nobis, prsemissis reliquis, luctuosa niiseriarum let aufcrre, eo quod sub luilione apostolici privilcgii
sarcina illius loci canonicis illata, privilegii tamen conslslunl, ct inconciisse cuncta secundum conrii
aucloritate anle prohibila : quod non Iiceret cano- toris ejus desideria permanere cunclis lemporibus
nicis in finc vitac propria bona dislribuere, neque conslituimus perhujus decreti nostri paginam, alqtic
vivenlibus de ecclcsiasticis rebus prseler praelati sui inlerdicimus omnibus cnjuslibet dignilalis honore
voluntatem quidquam ordinare. Nos autein hiijus prsediils, sub anathcmalls vinculo constringimus
inaudituni facjnus pracdictis episcopis et maxiine qiiicunque hujiis scriem inslitiilionis, vel ipsarum
eidera episcopo, Aymoni Yidefcel illis praelalo, ul srripturariim snuclioncs de denariis ac libertalis ho-
imperatori Henrico nobis apud Coloniam obvialuro nore, quae a regibus vel aliis fidelibus conslilutse
intimarenl, prspcepimus quatenus ejus consilio ct | suiil, et prsefalo inonaslerio sub privilegiis indtltse
juvamine sedaremus ruinam tanlae violenlise , quo- quoliliet morio vcl lempore voluerit corrumpere.
runi non solum tunc , scd mullolies audita lucryma- Leo Deo auclore in hac serie privilegii ob amo-
bili querimonia, miscralus proediclus piissimus ille rem Dci et saiiclorum marlyrum honorem a inc
imperalor Henricus poslutavit a nobis ut idem mo- factn relegens subscripsi, ac cpiscopos Ims sublus
nasierluni Agaunensium , in quo ipse Aymo sub ca- arinotare jiissi.
nonicorum regula abbas esse dignoscilur, privilegio Pelrus, peccalor, jussus a domino papa uib-
tuin sedisaposlolicoeiiifulisdecoraremus,etsubsancla scripsi.
cui, Dea auctore, prsnsidemusEcclesia, constiiutiim Giegorius peccntor, jussus a domino jiapa sub-
praeierilorum regum ordinem, gloriosissimi videlicct scripsi.
regis Sigismundi ac aliorum regum posl statuta et llugo, poccator, jussusa domino papa subscripsi.
privitegia ejusdera monnslerii nosti i quoque jiontifi- Ilennaims, |)cccalor, jussus a domino papa sub-
catus honore cohonoraremus, ul nullo lempore scripsi.
eorrumperenlur , ut ncquc super illos canonicos
CG7 S. LF.ONISIX PAP/E OPCSCULA. 608
L!L A LHI.
S. Leo IX ecctesimSS. Martini etAgerici Virdunen- S. Leo IX Eccltsim Vesontionensis bonn, rogante
sis possessiones,pelenle Theodorico episcopo, con- Huqone archiepiscopo, conhrmat, eique privilegia
firmat. quwdam concedit,
(Anno 1051.)
(Anno 1051.)
[Dunod, Ilistoire de 1'Eglise de Besancon, l, Preuves,
[Dom Calmei, Ilist. de Lorraine, I, Prcuves, 441.] page 56.]
LEO episcopus, servus servorum Dei, cceles:ae LEO episcopus, scrvns servorum Dei, HCGOXI
s nctorum confessorum Marlini ct Agerici, ct per sacrac Chrysopolilanoe Ecclesiac archiepiscopo, suis-
cnm Balderico abbnti, snisqtie siircessoiihus, quc siiceessoiibus in pe:peliium.
corumque monachis Deo inibi perpetuo famnlaturis, Gralias agimus Deo et Domino nostro Jesu Chri-
oclernnm in Domino salulcm. sto, qui nullis noslris prtcceilenlibus merilis, tamen
Convenit nposlolico modcrnmini, ut ecclesiastico ad aposlolicse seriis culmon nos cvexil; iinilc ad
|irudenler ac sapienier in omnibus providealur apnsiolatus noslii curnm vitletur pertinere onuiium
honori, ne si, quod alisit, sumnii poiiiificis pracces- EcclesiarHmsolliciliidiuem gerere, earumque angere
Serit inciiria, aForuni p.istorum ad dcteriora mngis ri honorem.Quoniam atilem poslulnstiaRomana sede,
qunm ad nieliora declivium grex et pabula mnle beatissime fraler, ul bona quae Omnipoientis cle-
Irneleiitur desidin. Qunpropler precibus Theorierici menlin, tuis lemporibus fecit Ecclesi;e tibi diviniius
Virdunensis episcopi, idem bonse convcrsnlionis commissse, noslra auciorilale niiinircnlur, plncuil
proeriidus nbbns, fidelis ecclesi;e suaj provisor, a;l nobis tuse pctilioni pro voto consenlire, prnjseriini
ros saiis huiiiiliicr nc decenter veniens, hoc i.ostrae ciun idem sacer locus cui, Deo tlisponente, virieris
aposlolicaj nucloriiaiis privilegium sibi rogavit, et pracsiriere, tnnla dignilale resplendeal ul non tnn-
obtiniiit. Taliler ergo justae pclitioni accommodato tum archiepiscopalis sedis aucloriiaie sil suhlimatus,
assensu, hona omnia qux a qnibuscunque Christi verum el multorum Palrum aposiolicorum viroram
fidclibus proefalseecclcsiic concessa vel unquam con- roboratus privilcgiis,scrvnta ajquitalis snae revercn-
cedemla suul, ct nominaiiin illa qnae sine alicujus tia, pTmaneal insignis. Ad hoc et nos majoris liluli
conlradiclione , ei libera omnino potestale, bonae inviial cxsullalio, quori niemoratus locus tlecoretur
niemoriae Ramberlus Virduneiisis episcopus contra- pntrocinio protomnriyris Siephani , cujus serval
ditlil, et de quibus apuil moiiasierium Sancli Pauli brachii pignns inacstiinnbile, miimis exoplabile; el,
iid eamdem civitatem silum facere coepit slabile ut verius faleamur, propriis ocutis conspeximus
coiicambium, quod et vcnerabilis ejns successor C ejusdem sacratissimi piguoris os quassatum iclibus
Richardus ob chariiatem Dei et meinoriam anleces-
lapidanlium Judworum,dum iltud recondidimus infra
saris sui, qui ectiesiam illam monachorum inceepit altare quod consecravimus te prwsenle, astantibus
el Deo miserante claboravit, hac sacra nostroe apo- confratribus nostris coepiscopis Alinardo Liigdo-
stolicoeconfirmalionis pagina corroboramtis et firma nensi archiepiscopo, Georgio Colosensis ecclesiie
slarc sancimus. Praeierea prsccipimus et sancta Hmigroriim archiepiscopo, necnon Sulricensi c[ii-
piimae sedis aucloritaie prohibemus, ul nullus scopo Iiilino, Genevensi Friderico, Widonc Cahi-
imperalor, nullus rex, nulliis dux, nnllus marchio, loncnsi , Guallero Matisccnci; abbatum quoqtie
nullus comes, niillus viee-comes, nulliis advocatus, et honcstoruin clcricorum reverendoc sanciitalis,
scl ncque archiepiscopus, neque cpiscoptts, vel laicorum prsesenle infinila mullitudine; quique in
aliqua ccclesiaslici ordinis seu inundanaj conditionis lenore luarum precum adriidisli ul quoniam altc.re
niagna parvaque persona.in hanc consliliitioiiem per mriims nostras fuerat cor.sccratuin, ab aposto-
vel coiifirmationein insurgere auricat. Si quis aulem lica scde aliquam consequereliir digiiiialem. ln-
aniinoe suae fuliiriim dclrimenlum non timens , nec clinali ergo tuisjustis prccibus, asccnsum libi pic-
saluti suoeproecavcns, culpam de iiifringendo privi- latis non ilislulimus prscbcrc. Coiifiiiiianius igilur
le(,rio seu perverse immutando incaulus incurrerit, per haiic nostrani proeccplionis pnginam bona omnia
sciat se sinliin, nisi cito resipuerit, insanabili per- qii;e vel tua induslria.vel quorunilibet fidelium dnla
cussum jaculo divini aiiatheinalis. Qui vero salularia suiil dcvolione, Staluimus denique ad lionoreni
iiostra proecepta et consilia debita subjeclione et noslri protomarlyris, super saneluir. proedictum
sibi prospicua liuinililale servaverit, prospernfcom- allaie, iion niinislrari nisi semel indie; et nullus
inoriitate saluiis, el dono acciiniuletur apostolicae pncsumat super id accedere ad sacrificandum , nisi
bunedictionis. queni arcbiepiscopus loci ad hoc deslinaverit cum
Sic signala et subscripla : MISERICORDIA DOMINI-conscnsu frntrum; scilicct scplem e fralribus illius
•fLI-NA F.STTERRA.LEOPAPA. congregaiionis, qui mclioris vitse eligantur, el car-
Daliim iv Irius Jaimarii, pcr manum Udonis Tul- diuales vocentur; quorum unus sit ejusdem Ecclc-
Jensis ecclesiae primiccrii, el sanclse apostolicae sise decanus, el sicul est major in congregationc,
sedis cancellarii et bibliothccarii , anno Domini i:a prior pcdleat dignilale. Horuin itaque quiciinque
Eeonisnoni papoe tcrlio (152) , indiclione qunrla. i!ii celeliraveiil missam, indual dalmalicam,ci IIIIIC
(132] Leg, sccundo, J,irFi:,
600 EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICA. 670
dcnium audeat celebrare cum omni revcreniia et A Arniilplio, Henrico, Conrario, et a fralribus Oitoni-
rdi^ione; sandaliis quoque utanlur, elmitra, tam bus, sive a prsefnto filio nostro charissimo, Henrico
ipse sacerdos,quam diaconus, necnon subdiaconus, in scilicet imperatore Atigustissimo, concessa vel altri-
festivitatibiis Domini et Salvatoris noslri, el beatae bula sunl, nullius personse iiingnse vel parvac violcn-
Dei Geniiricis, et sancti Michaelis archangeli, et liam palinntur, setl victutn inde aique habilum
natalitiis apostolorum et sanctorum martyruni Sle- consequanlur: hoc est, Apula, Schwabenheini, Brin-
phaiii, Vincentii, Agapili (cujiis capul recondidimus cisheim, Evernisheim, Ileiiifinesheim , Vebinoheiin,
cum brachio sancti Slepltani in eodem altari), et Scheringesfell, Burienheim, Alsontia, Basinbach,
beaior.im Ferrcoli et Fcnaicii, et in feslivitate Sicmera, Mamenrial, Narheim, LuesJerovorf: et de
omuium sanclorum et dedicalione ejnsdem loci; his ecclesiis, Gozolvesheim, Albucha, Weldenoiein,
sicut et denegamus omnibus episcopis ct abbalibns, Waiiheim.Flanlieim, Nusmn : et de villa Gundershau-
nisi forte invilati fuerint; statuentes npostolea sen aliisque ad cam perlineniibiis, id est Buosbach,
censtira ut millus ccclesiaslhi ordinis Iiorum quid- Holt/.hauscn, Daffentlal, Sucppenhausiin : et ex his
quam iiifiingere audeat. Coufirmainus vero noslro locis Rivenaclm, Lcovum, Gracbo, decima vallis,
nposlolico lutaminc nl nullus impcraior, scu rex, cmn suis pertinentiis, Mayrchidilh, Billichc, Ke-
dax, comes, vicc-comes, archiepiscopus, episcopus, " 1riskee , Daleheim , Bislee, Wilre, Druhdilriiiign,
vcl aiiquacujuslibctordinis potestas,conlia bocscu- Mambra, Murm, lringa, ecclesin in Steinsela, Dic-
tmn aposlolicse defensionis ire audeat, vel de bo- <!enhoviini,Winiarcs,Kircl)a,B(:rge,Crusla,Liiteren-,
nis eciiesise quae ad priBbendam frairum peiiinent Darre, Tavena, Linriiche, Mersche, Bisangn, et quae
quidqiiam imminuere, vel in bcneficitim alicui dare. iufra el extra civitaiemMelis in domibus aut vineis,
Si quiri vero horum quae possederit a quoquam ngris, aut areolis liabeut, quajve in pago Bengouvc,
diciiiin fuerit litigiosum , imlli prius prehentlere hisinlocisRalheresdorf, Biislal, Franchiiigun.Elieiio,
liceal, qnam negolii ipsius delerminalio judicialiler vel Meisbrach possident, aut quse juxla Massam
sit faela. Si quis autcm conlra hoc apostolicum fluviuni in Carmiringiin cl Fractura , aut in pago
limniinen ausu temerario venire lentaverit, noslri Eiffela, his locis Valiisheim, vel Lieznich, ad idem
analhematis gladio feriatur, nisi resipuerit. Qui monasterium perlinent; curieni etiam quamdam vo-
aiitcm cuslodieril hoc maiidatum, noslrae benedictio- cabulo Pricliina in pago Einriche silam, quam sx-
nis cumulum mereatur. ut cisdem fralribus prsefattis dilectissimus filius
Dnlum lertio Idus Jnnunrii per mantis Widonis nostcr, Henriciis videlieet imperalor Aiiguslus, anle
Tiillensis primicerii, sanctae apostolicae sedis cn«- _ aliquot annos abstulit, ila in nostrae aposlolice au-
cellarii. Aimo domini Leonis IX papaj secundo, ctorilalis palrocinio commonilus redtlidil. Et ne
jndicl, leiiia r1049]. quis ea ulterius a prscbenda fratrum cuiqiiam prae-
LIV. slando sublraheret, suo praeccpto firmavit, nosque
S. Leo IX rogatu Jleinrici imperatoris monasterii S. ut idem faceremus devotissinie posltilavil, qua-
Maximi Trevirensis possessiones et privilegia con- lemis iidem fralres de pnedieta villa, aliisque ad
firmat. cam periinentibiis sagimen ''iiterriiim habeanl; cl
(Anno 1051. sccundiiin prseccpluni sanctae reguloc liospiles sns-
[Dom Cn-met, Ilisl. de Lorraine, I, Preuves, p. 454.] cipiaut, et inliriiioriim debiliumque curam ages-
LEOepiscopus, servus servortim Dei, ecclesiae in tes, pcregrinorum ac panperum usibus fideliter iude
honorem sancti Joarinis cvangelislse sanclique Maxi- descrviant; femoralia etiam ac mantelas et men-
mini confessoris in stibiirbio TrevirDrum specialiier snlia nri usus nccessarios inrie percipiant. Igilitr ut
dcdicaloe, et praeterea Thcodoiico abbaii, suisque iiriem fratres prselibata loca cuni oninibus peiiinen-
succcssoribus, monacliis eliam inibi Deo faniulaiili- liisstiis, et omnes lotiits alibatise ecclesias, cnm rie-
bus, salulem et apostolicam beiiediclioncm. cimis, dote, riotalibiisque atl ipsas jiertinentibus; ct
Saeri aposlolatus ordo et sancta: Romanse sedis j) cunclas salicas riccimationcs, quas in usus hospiliim,
pia devotio id semper exigil a nobis, ut vigilanler peregrinorum ac pniiperum conceriimus, sub coruin
Ecclesiarum solliciluilineni gercre, et utiliiates fa> ctira tcneanl,et juxla siiuni arbiirium secure, quielc,
iniiloriim Dei digne providere debeamusiii omnibus, et pacilice possiileanl : riivina obleslatione, et baQ
Mcirco propler aniorem Doiniiii, et ob pelitioncin nostra aposlolica coiilirtiiatione taliler illis robora-
dilectissimi filii noslri, Honiici videlicei imperatoiis mus, ut inillus imperaior, niillus rex, nulliis ahiuis,
Augtisii, ecclesias et villas ad viciualia monacho- niillus riux, nnlliis comes aul vicecomes, nulloe ecclc^
rnm in prsefalo coenobio Dco fainulanliiiin speciali- siastica: dignilalis vcl munrianaeconriilionis magna
ler pe:tinenies, nostrac apostolicaj auctoriiatis privi- parvaque persona, alictti libero bomini, sive alteriu-i
legio ad usiis illorum, pracdecessorum noslrorum ecclcsioe vel Domini fainulo, vel minislroruin atiijnid
more, eotifirmare decrevimus. Volumus itaque, cl inrie prajstare, vel a prsebcmla frntriun quoi|iio raodii
sacrae primaj Seriis auctorilate saucimus, ut in ec- nbnliennre prsesumat, sedjuxta id quod sanclseapa>
clesiis, villis, nc possessionibus, qiue ari praebenriam slolicae scdis juri siibjecliim esse dchcl, clsub m:m«.
|u';cdictoruiji fralrnm a rcgibits ct imperaioiibus, dibnrdio rcgum ct imperatorum constai, abs(]iie
Dngoljer.o "iJcIicei ac Pippino, Carolo, Ludovico, omni coiilrailictionc ad usits motiacUortim perpc*
671 S. LEONIS IX PAP^ OPUSCULA. C72
liialiior permaneant. Si quis anleni (quod absii) ne- A in hoc ignorans, et de quo diclum est assimilctnr,
fa-rio ausu prsesumpserit hsec, quae vcl a nobis aul qnia omnis ignorans ignorabitur, coadjtitor vesler j)er
aliis prsedecessoribns noslris S. R. Ecclesise ponli- Marlinum sanctum semper adjultis conganrieatofa-
ficibus sanclissimis ad Iaudem omnipolenlis Dei pro mns divinoc relributioni vcrc dicens : Adjulorhm
slabilitale jam dicti venerabilis coenobiislaltila sunl, nostrum in nomine Domini.
infringere aut in quoquam violare sturiuerit, ex au- Dalnm IVItl. Martii, j>er manus Frederici cancttl.
cloritate omnipolentis Dei jier interventiim beati Vice domini Ilcrimanni S. apost. sedis archicancfll.
Pelri aposiolorum princi|)is, cujus vice fungimur, et Colonien. archiep. anno D. Leonis IX papae m,
cl noslraj bumilitalis apostolicae constitulione, ann- ind. iv.
tbemnlis vinculo inextricabiliter innodamus. LVI.
Data xvn Knlend. Februarii per manus Udonis S. Leo IX EcclesimTullensis possessionesquasdam,
sanclaj apostolicse sedis cancell.irii el bibliothecarii, petenle Vdone episcopo, confirmat.
Tullensis primicerii, anno Domini LEONJSIX papse (AnnolOSl.)
n, indictione iv, Incarnationis Domini 1051. [Difensede CEglise de Toul, Preuvcs, p. 12.]
LV. LEOepiscopus, scrvus servorum Dei, UDOMcpi-
S. Leo IX majoris ecclesim Lucensis canonicorum srojio sanciie Tullcnsis Ecclesise, et per eum omni-
bona confirmat. bus successoribus suis, salulem et apostolicam bene-
(AnnoiOSl.) diciionem.
[Ughelli,/taliasacrci, 1,805.] Si utilitalibus sanclrc matri Ecctesise famulaniinm
LEO episcopus, servus servorum D.i, cnnonicis opem ferimus, ob Ccelestis reconipcnsationis munus
principalis ac majoris ecclesiac in civiiate Luca, profecto id noslrae saluti accrescere indubitanicr
Dco ac S. Marlino confessori, rcgularem vitam speramus, ct cum eorum sancla devotio ad divinum
inibi ducendo, el castitatem servando famulaluris, cultum per nos fervenlius augnienlalur, non mini-
perpetuam in Domino salulem. mam portionem in eorum retributionis mercerie nb
Cum ad bona Ecclesiarum firmiler obtinenda seterno Juriice nos suscepturos confidimus. Qunpro-
rnagna sil adhibenda solliciludo, ul eorum qui casie pler, Udo, fiii charissime, ajquiim et satuiare visiim
ac regulariler sancto allari servire desiderant, ani- fuil nohis ul beneflcia, lam ecclesiaslica qiiam sajcn-
mae serventur et corpora, avidiori esl procuraniiim laria, ad cpiscopalcm mensam Ecclesiae Tullensis
tlesiderio,qtiia, duminibi laboranlfideliler deservire, perlinenlia et ipsius dignitati obedicntia, apostolicoe
o|iorlet eos in canonicum usum victus ac veslilus -, aiiclorilalis sc.ulo munircmus caque libera eimvio-
accipere, ne,dum isla prsenecessitate quaerilanl.ciil- labilia ab omnibus cujuscunque condilionis vel pro-
pamvagalionisincurranl. Huic siquidem vestro tlefe- fessionis fuerint, pcrmanere decenieremus.
clui benevolamcompositioiiemac benignamprovisio Ea igilur auctorilale, qua in lerris, licel indignc,
nem volentes impeiiderc, piaeapostolicsc auclorilatis vice tamen fungimur beatissimi aposloli principis
pagina omnia quse ad communem usum regulariter apostolorum Pelri, conflrmamus et roboramus pcr
vivendi modo babetis, vel in perpeluum hahituri hanc nostri privilegii paginam baee de qiiihusjudi-
eslis, aut episcopi veslri conccssione, qui nunc esl citim eril sequens lillera, quae ex anliquo usque ad
benevolus el hilaris vesler adjulor frater, et cocpi- nostra lempora sine calumnia atidivimus et cognovi-
scopus nostcr Joanncs, aut successorum suorum, mus inconcussa, sciliccl abbatiam sancli Apri cum
vel aliquorum fidelium charitaliva donalione, vo- omnibus appcndiciis, et abbaliam sancti Mansueli
Iumus rata vobis, et confirmata , el nulta ratione cum universis ailjacentiis, abbaliam etiam Mediaui
violanda csse, el si Dominus Deus humllitatem monasierii sitam in comilalu Colmontcnsi in Vosago,
Ecclesix su;e misericordiler respiciens Ecclesiam super fluvitim Ribasonem, dicalam in honorein
veslram ab uxoralis presbyleris, el omnino a Domi- sancti Pelri cum omnibus appendiciis ejus, quam
nica oblatione repellendis liberaverit, pro inceslis D anlecessor nosler Gauselinus, venerabilis antisles,
casli, pro immundis munrii resliiuantur, el bona illius miseroe servituti el desolationi palernse con-
qusc habent ecclesiaslica, quse illi luxuiiose vivendo descendens, et ad revelandam paupeiintcm inona-
dissipanlur , in communem usum canonice cohalii- chorum qui per potentiam siccularis malitiac jam
tnntium rcdiganliir, sicque horum cxoptabilius inte- exsulaveranl inaxima honeslale sui ct sapienlia n!i
rilus pasloralis fiat familise desirieraiissima snltis. avo et genilore damini Olionis impemtoris, impc-
ncc in pnebcndis dandis aliquam prctii aul vendi- travit ad auginenluui Tullensis Ecclesi;c, quae simi-
lionis molestiam ab eplscopo suo suslincnnt liic liler dominus Olto imperalor sanctum Gerardum
fidelis conventus. Usque modo igilur lenobrac, niinc proedccessorem nostrum reinveslivit cum omni in-
autcm lux facta iu Doniino, ul illii lucis ambiilate, legritnle, ut ahsque conlradiclione alicujus, dorainio
ut unnnimes uno ore honorifieclis Detim, ct Pairem Tullensis Ecclesiae lenenda perjieluatiter reformare-
D. Jesu Christi, qui esl bciicdicliis in ssecula, qui cl tur; el siniut staUiimus (i coiiliniianius cum rieuo-
vos conservel, et confiiiiiet in fralerna concordia, minalis supcrius abbaliis abbatiam, qusc diciiur
dissipalor veslrsc congregationis dissipetur, contra- Buxerias, dicalam in honore sanclae Dei gcniuicis
dictoii conlradicalur. Quilibel episcopns vesler vos el virginis Maritc, ct abhatiain sanclac Mcnna' vir-
675 EPISTOL.Ti ET DECRETA PONTIFICIA. 671
ginis, in loco qui ilicitur Porlussuavis, el abbaliam A ril ullione divina el auctoritale aposlolorum Pclri
sancloruiu Bertarii ct Atlaleni, loco qui dicitur Ble- el Pauli, et nostro aposlolico aiiathemaie usquc ad
tlericiviHa. condignam satisfaciionem extra Ecclcsiam fidciium
Simililer confirmamus tibi, fili Udo charissime, Christi percussus permaneat; qtii vero custodie.it,
el Ecclesise luoe abhaliam sancli Petri et sancli nostra lienedietione sanciificc.ur cl ajternaj viuc
Bart-harii, in sallu Dervensi sitain, et abbaliam particeps cfliciatur. Amen.
sancti Genulphi Verone, cum appendiciis, curias Anno Dominicse Incarnal. 1051.
eliam.cum omnibus appenilieiis earuni, ari servitiuru D.ilum Ronisevm Kal. Aprilis.
ct mensam episcopalem pciiiuenles, eliam confir- LVH.
manins, seilicet quamdam ciiriam Bcrchcim, <iuam S. LeoIX EUwardnm, Anglorumregem,ob seditiosum
Gaiizelintis episcopus taiitiim ad usuui suuin et regni sltitum voto ttberal Romam eumti, el ei prw-
siiccessorum a prscdiclis regibus satis sibi neccssa- cipil ut pecunias ad iter decretas pauperibus dividat
el in novum B. Petri monasteriuin condendutnaul
rinmct ecelesisesuscepit ct quicle lenuit et succcsso- veluslum reficiendumconsumal.
ribus episcopis reliquit; mercalum eiiam illius (Aimol051.)
ctirioecuni banne ct moncta, qux libi, fili charis- [Labbe Conc. XI, 4189.]
sime, gloriosus imperator llenricus et Ecclesiaeluse B LEO cpiscopus servus servorum Dei dilecto fllio
pcrpelu.ilitcr conlulit. Confirmainus eliam abbatinm suo Eihvnrdo.Anglortini regi, salulemet apostofcam
sancii Salvatoris cum omnibus possessioiiibus suis, benedictioiiem.
ciiriam eiiam Bodonis monasterii ciini omnibtis ad Quoniam voliintatem laudabilem et Deo gratsm
eum pertinenlibus, curiam ctiam dc Berga, curiam agnovimus, gratias agimus Deo,
per qnem reges
de Leberdiino, curiam de Luciaco, curiani de Scru- rcgiianl, el principes jusla decernuiil. Sed quii
ptilo, curinm rie Brureyo, curiam de Buckileio, cu- projie <?slDominus in omni loco invocantibus eum
li.itn tle Buuivilla, curiam de Salvineio, curiam de iu verilate, et sancli apostoli cum suo capile con-i
Pnrneio supra Mosam, curiara de Blamiaco, viilam juncli, sunl tintis spiritus, et pias preces aequaliicr
Caldeniacumciimomnibus appendiciis, earum silvis, audiuni; el quia constat periclitari regioncin Angli-
pralis, vincis, pascuis, aquarum decursibus, terris cnm cx lua discessioue, qui freno jusiitiae seditiosos
cullis el iuciiliis, mancipiis, curiarn etiam de Archi- ejus motus cohibes, cx auctoritaie Dei, et sanciorum
riaco non longc miiltum a valle sancti Deodati si- aposiolnrum, el sancioc synodi, absolvimus ic a
tam cum omnibus ad cam pcrtinentibus. peccatoillitisvoti, pro quo Dei oflensam limes, et ab
Confirmamus similiter sanctae Tullensi Ecclesia: omiiibusnegligenliiset iiiiqnilatibus tuis.ea nimirum
cceiioliiumsancti Deodali, quocolimabbatia exstilit, " potestale usi,quam Dominusin bento Petro concessit
et Galilea dicebattir, silam in Vosago saltu, in teiri- nobis, dicens : Quwcunqv.esolverilis super terram,
torio undique Tulh-nsis Ecclesire, debiiam fundilus soluta erunt et in ccelis(Matth. xvi). Deinde proecipi-
;ib ipso fuudatore ex anliquilale ipsius funriationis mus tihi sub nomine sanclaeobeiienliaj el pceniicn-
ipsi Tulleiisi Ecclesioe; quam olim episcopi, deces- liae, ut expensas quas ad istud iter paraveras, paupe-
sorcs noslri.per redamaiionem prsedecessorisnostri ribus eroges, et coenobiummonacliicum in honorcm
sancti Gerardi a doininoOttone rege recuperaverunl sancti Petri aposlolorum principis, aut novum con-
et ciim inlegrilate lenuerunl, habcnles in hoc regale siruas, aut vetuslum emendes, et augeas, ct sufii-
prajcpplumetaposiolicuniRomausescdisprivilegium, cieutiam viciualium fratrihus de tuis reditibus con-
quaj per injuriam el o.iiim, et maxime Lotharii siituas, qiiatcnus dum illi assidue inibi Deum lau-
regis cxconimunicati zelo.ctira, et invidia, a loco daverinl, et sanctis augcatur gloria, ct libi indul-
Tullensi usurpaliva fraude sublala fuerat et in bene- gentia. Cui loco quidquid contuleris, vel collniiun
ficiiim concessa laicis. Comilalum Tullensem ad est, vel conferelur, ut ratum sit, aposlolica aulori-
sedis Tullensis poiestatem omnino pertinere confir- laie praccipimus; et ul semper habilatio monacho-
niannis, qticm jam dicttis episcopus Gauzclinus ab r rum sit, et nnlli laicaepersonsenisi rcgi subdaliir, ot
nvo, gcnilore domini Ollonis imperaloris, integre quaecunqueprivilegia ibi insliluere volueris, ad lio-
oliiiiiuit, casamenla ccclesisc nullus casaloruin in i oreni Dei pertincnlia, Concedimus, el robiisiissima
alodiiim iransferat, quia contra legem Dei hoc esset aticioritale confirmamus,etinfracloreseorum selina
ei saciilegium. ILcconinia prseuomiiiata,dum sanctse maledictione damuamus.
Ttillensis Ecclesiae fraler et episcopns fuimus, vidi- LVIII.
mus, inconcussa legitima possessione lenuimus et
S. Leo IX ecclesiw S. Trinitatis Piscariensis bona
quicta. Conftrmamusetiani non nominata, acquisila
vcl acquirenda, quss per legiiimiini lenorem vel coufirmat.
donaiionem poterit rctinere Tullensis Ecclesia. Con- (Anno 1051.)
'
firinamiis igilur et staluimus sul; cbteslatione justi [Muratori, Rer. Ital. Script.,11, n, 660.]
judicii divini ul nulla persona ciijuscunqtiedignitatis, LEO episcopus , servus servorum Dei, Dowriica
professionis sexusque fuerit, contra hoc nostrae apo- venerabili abbati ecclesisesanctseel individtioeTrini-
stolicsc auctoritatis privilegium et cor.irmalionem taiis, quse est in insula Piscaria, quac cliam Casa
venire jiertentet: quod qnicunque ausus praesumpse- Aurea vocatur, ubi corpus beatj Clenienlis papoeul
573 S. LEONIS IX PAPiE OPUSCULA; 070
niartyris requiescit, luisque successoribus in perpe- A LIX.
tuum. ' S.
* Leo IX Eeclesiw Sulernilanw jura me;roj.o'i'::ua,
Convcnil apostolatui noslro digne petenlibus hene- petente Joanne archiepiscopo, confirmal
t/ola eompnssione succurreie, et poscentium aninns (Anno 1051.)
alacri dcvolione impertiri suflragiuiii; ex hoc enim [Baron. ad an. 1051, tom. XI, 195 ]
uicri potissimum prajmium a Condilore omnium Deo LEOcpiseopus, scrvus servoriim Dei, sanctaj vene-
TS Snlernitnnae Ecclesia:, quneest beala: el sempt-r
rabili
procul dubio promerebimur, thim piis petilionibus
annuenles, ea qtiaj tlistorta vel injusle suliala snnt, ^1 virginis Dei genitricis Mariae, ubi etiam gloriosinn
noslro pio fuerinl sine dubio nioderainine reslituia M
Matlhoei aposioli et evangelisla: corpus cuni l.cao
n; Forlunaio requiescit, et per eiim confinii
alque directa. Quapropter libi, frater charissime , maiiyre
"•'
quem magis bona ecclesiae tuae in qtiantum possibi- r.ostro JOANMejusdem Ecclesioe archiepiscopo , in
litas tua obtinet, atigere quam mintieie vel deslruere P
perpetuum.
navimus, chnritativa, ut oportel, dilectione in recla Oflicium sacerdotale assuniere, si inlciinvi vigi-
tua pulsatione aperimus ostitim inisericordiaj nposto- lantia''' perpendainus, oneris esl magis quam Iionoris;
licae , confirinanles et corroborantcs per sancttim quippe «I cui propria curare non sufliciat, nisi el salu-
summse noslrae sedis privilegium, sine omni laesionc »I Iriler'; gesserit aiiena. Nam ari hoc pnstoralis rcgimi-
vel aliqua perturbatione, obtincre ecclesiam tuain nis " curain aggrediinr utaliorum in se sallitiiuJinem
Omnia quoeusque modo possedit, vel modo possidet, I' provisione suscipial, ut in eorum se custodia
pia
vel possessura est in posterum. Unde ex apostolica vvigilanler disponat, ne nostra foiie dcsidia invidus
apostolorum principis Petri, et nostra, cujus vicem hostis h rabida, quod absit, quemquam fauce d gluiiat,
~
el eorum ad nostram non immerilo applicelur pcenam
geriiuus, nuctoritate, prsecipimus aique interdicimus
ut nullus sub noslri aposlolici regiminisjure degen- perditio,I qui conimissos sollicila cttstodire caulela
liiim , scilicct, imperalor, rex, dux, marchio, ar- »negligimus. Exhibeamus ergo quod diciinus, ct qni-
chiepiscopus, episcopus, comes, vel vicecomes, aut bus i. divini dispensalione consilii prseesse nos conligit,
aliqttis exactoruiii alicujus rei, lam laicorum quam prodesse I quaiilum possumus festineinus, ut, dura
ecclesiaslieorum, aul magna, aut parva cujuscuii ti»e creditort rationem nobiscum positurus advenerit, lu-
conditionis persona invadere, dislrahere, violave aut crum < nos fecisse reperiat, et sua , sicul promisi,
pertuibare praesumal praefalaj bona ecclesiac in cellis remuneraiione
i lactificet. Et quoniain ad prajsens cc-
<
et castellis, in villis, ac prsediis, vel possessionibus, clesiam isiam nullis bonis nostris honorare, dilare,
et qua: ubicjue in pagis vcl territoriis quibuslibet ^ 7vel, ut oportel, adaugere possunius, stia sibi confir-
*-*
->
prajscripta legalia vel per praecepia possidet iegalia. imaie et indiscissa vel iinminuta pia devolionc cci:-
Si quis auieni contra hujus iiostrac praecepiioiiis pri- scmus* conservare. Unde fralris Joannis archiepiscnpi
vilegium.... prajsumpscrit, aut prscsunien.libus con- petilioni
1 libentissimc annuentes , hoc aposlolaius
senserit, atil faulorexsiilcrit, el non jiolius observare '
nostri privilegium fieri dccreviiuus, slatuenies apc-
Liiiiilegrum studuerit, et noslram aposlolicam hanc slolica i censura ut qusecuiique imperatores, regcs,
praDceplioneni, iuterdictionem transgredi prajsum- principes, aut qui iitinc clareprincipalurGtialniariiis,
pserit, sciat se aiictoritale buati Petri aposiolorum ad liiinc doiinira Domini coniiilil bona, vel omnia a
principis, ccelorum regni clavigeri, noslroque ana- qiiibusciinque Cbristi fidelibus concessa, vel in pcr->
themalis vinculo innodatutn , et a regno Dei aliena- peiuum suiit concedcnda, rala semper el invialatn
lum, aique cum diabolo el ejus alrocissimis pompis permaneant.
Itansgressorem,, sanclorum Patrum canonica tradi- Confirmamus eliam libi ipsum ex inlegro archiepi-
tione depulatum. Quoniam scriptum est, lerminos scopaium Salernitanum ctini sibi adjacentibus paro-
Patrum nosirorum nulla aucloiitate iUicilsetemeri- chiis suis. Et insupcr licentiam el potestalem damus
talis transgredi prsesumi; et quia opportuniialis ordinandi et consecrandi in his subjeciis nobis locis,
exigil ratio propler vos, et transgrcssores canonicse •Q p hoc esl, Peslanenscm episcopatum cum jiarocbiis,
correclioiiis debere freno conslringi. lllius iiisuper et adjacentiis suis, et Nolanum , et Consanuin cum
spirituaii jaculo perdat animam, cujus temporali gla- parochiis et adjaeenliis suis, necnon Maluivanum, et
dio Malchus amisit atiiiciilain. Qui aulem observator Cusentinura, simulque episcopaium Bisunianensem,
exstiteril, diletur dono aposlolicaa benediclionis, etc, alque episcopatum Acerentinum cum omnibus paro-
bene valete. chiis et adjacentiis eorum. Nec non liceat libi oitli-
Daiura x Kal. Julii per mamim Ferierici diaconi, nare episcopos super congrueniia Joca , secundam
et bibliolhecarii, ac cancellaiii sancta: aposiolicse regiilam sanclorumPatrum, in ipsa integrilate Saler-
sedis, vice domini Hereraanni Coloniensis archi- nitani archiepiscopatus. Et non habeant potestatem
ejuscopi et archicancellarii, anno D. Leonis IX papsc successores noslri in cunclis pr.edictis episcopatibus,
lii, indictione Iv. quos vobis apostolica auctoritate concessimus, <lein-
cepsin peipeiuum episcopos consecrare, quemadmo-
dttm vobis concessum esl.
Si quis aulem conlra hnjtis nostrac
prseccptionis
privilcgium ngere prastimpserit, aut prajsunicniibus
 C77 EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICIA. 073
coiisenseiil, aul fautor exslilerii, el non potiusob- ALcessoribus
c< in perpetiium , slaliifiiies apostolica
scrvare illud inlegruin siuduerit, sed nostram apo- censura c ul nulltis imperalor , iiulhis rex , nullus
slolicam banc praeceptionis interdiclionem lr. nsgredi ddux, nulltis marchio, nul!us comes , nulliis vicc-
proesumpserii,scial se auciorilale bcali Petri aposio- coines, c nullus castaldio, et pr.Tterea nullus episco-
lorum principis cceloruin regni clavigeri, noslroque pus, p vel cujuslibct ordtnis seu dignilalis inagna
anathemaiis vinculo el innodatum, et a regno Dei parvaque p jiersona, corctra hanc nostrac prscceptio-
alienaiuin , atque cum diabolo et ejus airocissimis nis, " concessionis et corroboratioius paginam au-
p.nnpis, transgressorem sanctorum Patrum cauonica deat ~* pertentare. Qui vero htijus nostri privilegii
traditione dcpulatum. Qnoniam scriptum esl : Ter- violalor v exstiierit, anatlieinatis ct excommuuica-
minos patrum nastrorum nulla auctoritatc illiciise lionis ' vinculo sil alligatits, cl cimi Juda prodilore
tcmeritatis trausgredi prsesumi (Prov. xxn). Et quia *- Christi, nisi resipucrit, sit aeternse damnatioiii
ojiporluuiiatis exigit ratio protervos ac iransgrcsso- tradiius.
l Etqui obscrvator fuerit, ab omnipotenie
res ex canoniea:correcliouis freno debcre consiringi; I
Deo benedicatur et spiritualibus gsudiis repleatur.
illius insuper speciali [spirituali] jaculo perdal ani- Staluimus
S eliam ul a Romano pnntiflce abbns
maiii, cujus leinporali gladio Malcbtts aniisil auricu- hhujus monasteiii accipiat consecraiionis benedi-
lam. Qui vero liujtis nosiri privilegii consiiiuiionem **8 ctionem.
c
et coiifirmaiionein observaveril a Domino Deobene- Datuni xvn Kalend. Novembris per manus Fe-
a
dicatur, et seterni regni, beaio inlcrvcniciitc Malilneo derici uiaconi, sanclse Romanx EccJesise liililiolhe-
evaugelisla, particej>seffici merealur. c
carii et (anccllarii, vice domiui Herimniuii archi-
Daliim xi Kalendas Augnsli, per n aiius Friderici c
cnncellarii et Coloniensis archiepiscojii., anno d.
diaconi sanclsc aposlolicie sedis bibliolhecarii et can- Leonis
I IX PP. m, inriict. iv.
cellarii, el doiuiui llcrimanni Colomcnsis archiepi- LXI.
scopi el archicancellarii , anno doinini Leonis IX S. Leo IX monaslerii Sublacensis poisessionts
papaj tertio, indiclionc qtiarla. confirmal.
LX. (Annol051.)
S. Leo IX monnsterii S. ilariw in Gorgona insuta [Muratori, Antiq. Ital. IV, 106!2.]
iili pritilegia confirmat et attgtt. . . . Unrie tibi, sancte ac veneraude Pntcr,
lua libi confirmaintis omni diligcntia, omni devo-
(Aimo 1651.) jltione . . . ac salutem iu tuoriim
[Ughelii, llalia Sttcra, III, 558.] pia et devota
LEO episcopus, servus «ervoram Dci, ecclesiae r observalione digna soror lua virgo Scholastica
sanctoe Dei genitricis ac virginis Mariac in instila > tecum bocc omnia habeat el in perpeluum pos-
Gorgona , ubi eliam corptis beati Gorgonii re- sideat.
Fraterna chariiale , speciali reverentia ergo
quiescit, el per eam libi Bono abbati, tuisquc suc-
cessoribus in perpeluum. qusecunquc
' vobis a Christi lidelibus coneessa stinl,
Convenit aposlolico moderamini recte pelenlium vel possidentur vcl in posterum possideburittir sub
adimplere desiderium , el juslis supplicationibus obteiitii summi Judicis et aueloiilate sancti Pelri
impertiri suflragium. Qtiia postulasti a nobis, flli apostclorum principis, per privilegium sanctas
charissime, quaienus conceriereniiis, et confirma- Romanae sedis confi.rmamus et roboramus vobis.
remus, seu corroborarenius libi tuisque successo- In primis S|iecum tenebrosum , corporis (ni per
ribus, per nostri privilegii pagiuam, monasterittm aliquod tempUs pfo Christo vile recliiiatoiiiiin,
in honorem S. Marise Matris Domiui deriicatum, tibi aclu et noir.iiic regularis . . . Paler mngna
cl in insula Gorgona posilum : quse insula, sicut in discrelionis , sancte Benedicte , sicuti specialin*
S. Pelri privilegiis legilur, sub jure et ditione S. libi solitario solitarium elegisti, ita eliam a le solo
malris nostrse Romanse consistit Ecclesise. Igilur, specialiler disponiuius possideri. Ita omnia volu-
inclinali precibus tuis, concedimus el conflrmamiis, D mus a te, et a tua sorore fraterna comniunicna
seu corroboramus tibi luisqne in perpetuum suc- leneri, etc.
cessoribus per liujiis nostri privilegii paginam ipsura f Datum sccundo Kalendas Novembris per manus
monaslerium cum prscdicta instila, ul semper sint Frederici diacoui, et sanche Romanaj Ecclesiac ct
moiiachoruin habitacula, ne liat sptiunca latronis, apostolicse sedis caucellarii, vice doiiiini Herimanni
quse prius fuit domus oralionis. Abbas siquideni archicancellarii et Coloniensis archiepiscopi.
in eodem eoenobio nunqiiam ordinetur pro pretio, LXIl.
,S.
sed qui secundum rcgulam S. Benedicli cura fc Leonis IX bulla conjirmatoria privitegiorum ae
fratnim consilio invcniliir melior in ipso mona- jurium Farjensis cmnobii.
el a viris [Muratori, Rer. Ital. Script., II, n, 583.]
sterio; qusecunque religiosis et Dcum
timeutibus in usum et sumptum monachorum inibi (Anno 1051.)
LEO episcopus, servus servorum Dei, ecclc i;e
Deo servienlium concessa vel in perpetuum ccnce- venerabili„ sanctac virginis malris bealx M riae,
denda sunl, sive ex hac parte maris, sive ex atia, fl
qtise ponitur in Pbarpha.et pro ca BERAIIDO ablali,
per hanc nostram prseceplionem, confirmalionem et e juste intranlibus suis successOribus in
confiTHiamuset corroboramus tibi luisque snc- pcrpc-
t
luuiu.
 679 S. LEONIS IX PAP.E OPUSCULA. CSO
I lilium sapientiie limor Doinini : eujus limore ac A, civitatem
< ecclesiam Sancli Adriani in iniegrum. Ir
debila revcrenlia commoniii, pro glorioso Filio et Cnllina I ecclesiam Sancli Andrese cum omnibus suis
caslo, gloriosx Malri simul cl caslae honorcm liben- perlinenliis.
] In urbe Roma ecclesiam SanctaeMarisc,
ler exhibcmus pia devotione, cl suis servitoribus ne- et < Sancli Salvaloris cum criptis, et muris, el Cam-
ccssarium ac rcgulare cupimus suffragium, ut dum pum I Agonis in iniegrum. In comitalu Assino cellan)
nostro adjutorio bene descrviunt, parlicipes proemii, Sancli'• Benedicti in iniegrum. In comilalu Firmano
corporis et aiiimaj siiscipiamus commodum. Inler ccllam i Sanctse Marise in Clenli, et monasteriura
haec siquidcm pure ad serviendum Deo viventi, puellarum | quod dicilur Sar.cii Sslvatoris, et eccle-
nostrae voluniatis bcneficio volumus, imo ct quam :siam Sancli Benedicti in Ripa, et cellam Sancfce
maximc desideramus, lil sicul inler caeterosnomiuis Victorisecum omnibus earum penineniiis et
adja-
fama, ila el necessariis rchus gloriosius exaliettir cenliis.
< In comilalu Asculano cellas: iinnm Snncii
per noslram humililatein sancla Pharphensis ecclc- ISalvatoris juxla flttmen Asum; alieram SanclajMn-
sia. Argcrilum enim et aiiriim non est nobis : qttod riaj 1 in Ophida in inlegrum. In eomitaiu Teatinocel-
auleni habemus, libenler ei, qui nobis hoc tribuil lam 1 Sancti Stephani in inlegruai. ln eomiiatu Seno-
gralis, Domino noslro ct angelorum, ac nostrae " galliensi i curlem de Luzano. In comitatii de Came-
Dominse reddimus : sciliccl cor hiunile, hor.ain vo- ' 'rino curlem dc Sala bona. In comitaiu Auximano
lunialem, ct devotam, ut opoiiet, scrviiutem secun- cuiicm < de Monle Paulisco in inlegrum. Ilanc ergo
duin nostrsc fragililalis possibilitatem. Solebant > majorem el principnlem Sanclae Dei genitricis ac
'
semper ecclcsiis bona sua confirmari, imo et con- Virginis Marisee.xlesiam in Pharpha.cum omnibus
flrmantur adhttc per apostolica summaj seriis privi- !supradictis, cl aliis etiam ccllis suis majoribus, ct
legia, quae Deo largiente non refiilabit ex nostra earum < ecclesiissuisminoribus, cum castellis, vicis,
parie humiliter susciperc specialis spirituum el ho- et < oppidis, terris cultis et incultis, pratis, pascuis,
iuinum regina, mater humililaiis, Domina nostrn, et < vincis, sitvis, aquis, aquarumque decursibus,
pia, ct mitis, ac bona Maria. Suscipe ergo, sancla piscariis
I el piscalionibus, porlibus maris et littori-
Virgo, sancta Parens, cum Filio luo bona lua, non 1bus, et universis, qunntiscunquc qualibuscunqiie
a nobis data, scd noslro libi liimala privilcgio. Tene pertinenliis,
I et cum omnibus quac a Romana sede
qu:r tenes; cum benedictione Filii lui posside quse obtinet • per aposlolica privilegia, vel ab imperatori-
possitles. Bencriiclaqtiidem es inter oniiiCSmulieres: 1bus, et regibus per praecepta, immotam, et quietam
tua libi nullus auferal; in bonis tuis le ofliendcre ab '< omnibus esse sancimiis. Et quodcunque siii a
ntilli unquam liceat; et vice sua tibi, Berarde in _ < quibuscunque fldelibus Christi concessum csl, vel in
Clirislo fili dilecle, fideli monaslcrii liujus abLali, posternm
I conceditur, si divinae pieafs rcspectura
"
lioc sacrae pnginse scriptum coiicedimus ad obser- desiderat, nulltis invndal, nullus minuat, vel subtra-
vanduin, ul simul et scripium ccclesisc reserves, hal. 1 Si quis enim piam Matrem Domiui scientcr
ncc non el omne bonum libi commissum. Sancta offehderit, c honam voluntalcm Filii cjus unigenili,
ilnque aposlolica auctorilale omnia quae supradicia imo ' et primogenili Salvatoris nostri habere oninino
habet in eodem loco ecclcsia, confirmamus et corro- non r polerit. Decimas el oblaliones moituoi um quieie
boramus, sicul modo possidet, cl ab iniiio infra pos- ista' teneat ecclesia. Nec ordinatio monaclicrtim, vel
sedit, et extra : virielicct, quidquid baberc videlur presbyterorum
I~ lnijus mouaslerii, vel cellarum ejus,
in territorio Sabinensi, id cst ecclesiam Sancti Be- a quovis ibi flal episcopo, nisi qtiem abbas invitn-
nedicli, el curtem Sancli Gclhulii, et caslellum de verii,^ aul, si non adest, suo prseccpioejiis congre-
Tribuco, et Poditim filiornm Palumbse, et alveum gatio, i- scilicet quia ita habelur in privilegio bonoe
Pharphsc loliim : et hsec omnia cum omnibus peni- menioriie
' Pm<i'ipay.w, ut synodum niillus hic cele-
ncntiis suis in integrum. Ecclesiam Sancti Angeli in bret * episcopus, nec alio venire conslringal presl.y-
Tancia cuin guahlo ci omnibus pertinentiis; caslel- leros ' ipsius nbbatisc, quoniam quod ab ipso hic lotus
luin de Buceiniano, ct Roccam in inlcgrum cum D, per t privilegium obtinuil, nos infringcre noluraus. Et
Massa a papa Bcneriicto ipsi monasterio concessa; consecrationes
( ecclesiarum a quovis quserat abbas
Castrum Pharsc. Hoecilertim omnia simul cum omni- 'religioso episcopo; habenl simul et chrisma. Ad
bus suis perlincnliis et subjacentiis. Terram tle idoneura' abbatem eligendum, secundiim Saixli Be-
Ortella; in civilate Oiiana ccclesiam Sancti Theo- nedicti' regulam, sit communis consenstis, et im-
dori iu integrum. In Vilerbio ecclesiam Sanclae Ma- plealur
I pelilio fralrum. Scriptiuii csl aulem iu
riae in iulcgrum. In Tuscnno cellam Sanclic Mariae canonibus
( : Invasores ccclesiarum sine dUa.ione
juxta flumen Minioncm cmii gualdo, ct cum ipso exoommuniccnlur.
* Cujus rei graiia neccsse e t ut
Monte Gosberli, seu et Ripa Ariuella, et Mnrino oiniiis ( invasio in universa cesset Ecclesia, maxime
portu. In coinitatu Narniensi nionaslerium Sanci i locis qux sihi dicala tenel beata Maria, cui qui
in
Angeli, el ecclesiam Saucti Anlimi in intcgrum. ln ;auferlsua, limeal incutrere anaihenia. Magna eniin
comitatu Perusino cellam Sancisc Marisein Diruia, < excommunicatio, Filii malris Virginisesl indignatio.
et Sancii Apotlinaris, et Sancii Blaxii, et Sancti Exallata
I super ci.oros angelorum Maria, exatlet
Menlani cuiii ecclesiis, caslellis, villis, et omnibus conservaRtem
< Lona sua.Pro Dominscsusereverentia
pcriinenliis, et adjaeentiis suis. Et jnxta Tiburlinam princeps
| apostoloruin Pelrus ditet iiluin semper
(•Sl EPISTOL/E ET DECRETA PONTIFICIA. fJS»
benediclioiie apostolica, annuente hoc Virginis Pa- A Cttiii universalis sancla malcr Ecclesia per glorio-
uis, ac Vtrgiuis matris Dei oninipotenlis gratia. sos s lerrae principes, Petrum, scilicet |iisealorem
Bene valete. I1
homiiuim, ac Paulitm doctorem gentium, prae cajleris
Datum m Idus Decembris per mamis Frederici ccooperatoribiis niaximcsilcoadunnla,insti'ucta,simiil
iiaconi sanctse RomanaeEccleshe bibiiolhecarii vice et e dilalatn, convenit ei couflrmari et detincri omnia
domni Herimaiini archicanccllaiii et Coloniensis «tjnse suae ditionis ac [loleslaiis reperiuntur spe-
archiepiscopi, anno domni Leonis IX papse m, in- ciaiia. c
dictione v. 1. Quare ari hujus supradicli monasterii honorem
LXIII. esemper augendiim, nimquam miimendum, concedi-
'
Bulla S. Leonis IX qna Stephano Aniciensi episcopo mus hoc aposlolicsedcfensioiiisprivilegium ut leneat
ejusque successoribususum.paltii concedit, eu ~ lege <quod habel, scilicel cellas suas, et ecclesias, cortes
ul a pontifice Romano ordinentur. t
suas ac plebes; fundos etiam el casalcs, plebcm
(Anno 1051.) *
scilicet Sancli Constantii, el Sancti Rufini ac Sancii
[Gall. Christ. a. 11,227.] 1Marlini, et ecclesiam Sanctae Marise in Agellioue,
LEO,servus servorum Dei, STEPHANO, sanclse Ani- cum
' suis periiiienliis, cortem de Casale et cortem
'
ciensis Eeclesiaeveuerabili episcopo, perpeluam in " I Sancti Justini, et medielalem eccIesiseSnnclseMarise
Domino salulem. J
jtixla fltiincn Tiberis positae , cum sita peiiineiilia,
Si pastores ovium solent geln pro gregis sui cu- corlem < de Petroniano, ecclesiamque Sanclse Maria:
stodia tlie ac nocte ferre, etc. Pallium autem fratcr- i Petiniano.et ccclesiam Sancli Clementisatque me-
iu
niiali luae concedimus ad missarum solemnia ctie- <
dielatemecclesiae SancliDonati in Civitella; necnou
hranda, pro beatae ac gioriosaj semperque virginis et ' lerram Ugonis nepotis Bernonis de Monte-Nigro.
J
Dci genitricis Marise digna reverentia, cnjus in bnc lnsiiperconfirmamus eidem monaslerioinperpetuum
ecclesia Auiciens;, quaa el Vallavensis, seu Podiinn Massas 1 in comilalu Perusino positas, imain, qu;c
Snnctac Mariae dicilur, specialius ac prsecordialius vocatur Pusulo, et alleram, quse nunctipatiir Casa-
pi-ae caeteris ecclesiis sibi dicalis colitur, amalur, 1
lini, cum ecclesiis, casis, vincis, campis, hortis,
veneraiur memoria a cunctis qui circumquaqive montibus i cultis el incullis omnibusque suis perii-
universa meranlur in Gallia. llaec sancla, pia, et nentiis. !
prae lara virginis M:sri;edignilas ab omnibus nsitaln 2. Licentiam quoque damus tibi de ommniis luis
'
a iiobis nrctius et beniius honore suinnio et gloria tiericis, lam in monaslerio degenlibus quamqiie
tmilliplici est exaliaiiria, ul ejus intercessionein ^,,•*eliam foris in possessionibus ejns manenlibus, a
propitiam habeamus, ari ipsius Unigenitum niidiie quocunque volueris idoneo el canonice locato cpi-
iinscricordiaeveracem et benignum, elc, quia ncc scopo eos ordinandi, et chrisma in tuis plebibus
potiorem nieritis iuveniemus ad placandam iram accipere, si tamen ab episeoj>o in cujus dicecesi
I
Jiiilicis quain illaiii quaj meruil ejusriem mater esse prsefatum nionasleriuni silum cst, nec ordiualiones,
el Redempioris et Juriicis; in cujiis Nativilate bu- nec ' chrisma polueris facile et gratis oblinere, aut
millima, el Epiphania, in ipsins Domini memorinli 'impeirare , et de ecclesiis consecrandis eodem
Ctjenn,in cuj'us Resurrectione sanctissima el Ascen- modo. ;
siouc gloriosa.elin Penlecosies solemnitate pretiosa, 5. Et nullus episcopus ad idem monaslerium
tibi fraler, palleo uti concedimus, el in Naialibns pertinentcm exconimunicare aut damnare audeal,
apostoloruni Petri el Paiili, simul et Andreae apo- si in cansa sua nostrum ;tc sancrte apostuhcse sedis
Stoli, et in omuibus solemnitalibus piae interventri- jialrocinium el examen flagitat.
cis, mitis dominsenostrse ac tuse, beatse Maii;c,et in 4. Romani auteni ponlificis donum abbatiae, et
ttedicalione ecclesiae tuae; ea siquidera condilionc abbas ipse et consecratio alibatis sit in perpe-
ut, sicut ecclesise luae, privilegiis in suo statu per- luum.
inanenlibus, ordiuatio episcoporum hujus sedis ad O) 5. Et oinni remola excusalione, nisi canomca, atl
Romanum speclet pontificem, ita etiaui ad iitinc lo- synodum, quandocunque a summo ponlifice vocatus
cuin ordinaudus per nos episcopus, per nostram fuerit, veniat.
-sc&cet cleri etiam et poputi liujiis civitatis intres 6. JPorro oblationes eidera monasterio collatae, tara
electionem, etc. pro vivis quara pro defunctis, a nullo episcopoium
LXIV. pervadantur, sed ex integro proficianl nioiiasterii
S. Leo IX monaslerii S. Petri Perusini possessiones miliiatibiisacfralrum iiecessitatibus.
privilegiaque confirmat. 7. Deciniae autem ejusdem nionasterii, secundum
(Anno 1052.) canones, ad portam monasierii in susceptione ho-
[Margarini, Bul/ar. Casin., II, 84.] spitum et |>eregrinorum conferantur.
Leo episcopus, servus servorum Dei, ecclcsi;t>. S.lnsuper nemo ibidem mortuum sepeliri prohi-
beaii Pelri apostoli sitae exlra, imo etjuxta civita- beat.
tem Perusiam, in loco qui dicilur Caprarins, et pcr 9. Episcopus publicas missas el staliones ibidein
eam BONIZONI abbali suisque successoiihns jnsic. facere nullo modo prajtermiiiat, nisi siauilis lempo-
julraiitibiis in perpetmim. i-ibus, scilicel secunda feiia Pascluc, ct heatoruu»
PATSOL. CXLIII. 22
 035 S. LEO.NISIX PAP.E OPUSCULA. (;.;'»
npostolorum Pelri el Pnuli Nnlaliiiis solemnibiis. A dono concederemiis vestrse religiosilali massarellam
Seti nullas inde oblaliones lollal invilo ablialc ct fra- iiilcgraiu, qure vocatur Materaria, ct uiassani qua:
iribus. vocatur Mauseuli, inlcgram, cl funduin inlegriini,
10. Slatuimus aulem, si quanrio abbas ejusilein qui vocatur Casale publico, cl massam qu;c voca-
monaslerii deccsserit, ut nullus ab aliis persouis ibi tur Nepoti, el massam quaj vocalur Captitbovis,
etigalur abbas, si potuerint ad hoc opus de congre- terram et vineam, sicuti modo vos habctis, ti ic-
galione idoneum fratrem eligere; sic videlicet com- neiis jurebeati Pelri apostoli necnon etripamflii-
inuni ac regulari consilio absque prclio, a Romano liiinis Alcmonis cx iiliisque jiartibus juxta massam
ponlifice cousecrandum. quae vocatur Prata, exiendenle ipsa ripa a Bigaziolo
11. Jubemus eliam ut omnes nocivae ecclcsisc usque ad campum Bedulli, et lerrain et vineam
vestri monasterii charlulse omnino vacusc ct iiianes jtixta muros civitalis Ravennse cum turre, quae
consistanl. vocalur Branca, in integrum a Pusterula Augusla
12. Praelerea apostolica nostra auctoriiatc consti- tisque ad Portam Taiircnscm. Et hortum ununi in
iuimiis et conUrmamus ul nultiis imperalor , rcx, iiilegruin in loco Ponlis Catciali in< Sancti
cpiscopus, dux, marchio, comes, vicecomes, go- Andrese a duobus laleiibus jure ijisius Santii, a
slalriio, aut alia quselibcl magna parvaque persoua, B 3 reliquis duobus via publica. Et lacitm, qui vocalur
le prajdicturnabbalem, liiosque successores canonice Sanclus, cuiu omnibus rebus et perlinciitiis suis,
intranles de jam diclo monaslerio, vel de omnibus cum plebe el capellis ac titulis ipsius, rocabulis
suis rcbus, ct proprietalibus mobilibus el immobili- Sanctoe Mariac, et Sancti Martini, Sancti Peiri ,
bus divertire, aut inquieiare audeal; t-t qui prx- Sanctiijue Vcitantii, ctiin piscaria qi.se vocatur,
sumpseril sciat se auctorilate Domini nostri Jesu Tidini, el Fossa Archipresbyteri, el piscaria q:i:e
Christi, el bealoruni ajiosloloriim Petri et Pauli ac vocatur Falce, cum loco qui dicitur Monl cello
noslia malediclione analhcmatizari. Laci sicco, cum lipis fluuiiuis Padi et Gauri cx
15, Quj vcro lianc eeclesiam honoiaveril, e: oihil !U,"-is:;ii8 j:ar;iii(iS'.i^que iu maic, et a loco Coiichnc
inrieaufeiens, (!e suispro rcdeinplioue animae aiiqua Agalba> ex una parle iisque in mars. cniti loro
ei conlulerit, benedictionis graliam a Domino Deo in inlegrum qui dicitur Masinzalica, inicr aftiimS
consequaiur et per ctavigerum principem ceeli in de loto loco ac terrilorio massae, quae vocaiur
januas regni cceleslis inlroduci merealur. Lacus Sanclus, ab uno lalerc Foasa Moleudiui de
Data vn Idus Marlii.per nianus Friderici dia- Volta Lalercli, descendente in aquiliolo, ct a ftu-
coni el sanctse Romanac Eccleslse bibliothccarii et _, vio Tribba usqtie in Elliam, et per paludeni iisijnn
C'
cancellarii, vice doiniui Hcrimamii arebieancellarii, mediam Ctirbain, ullraquc Ciiibam tisque Padum,
el Coloniensis episcopi, anuo domini Leonis noni cl ultra Paduni usque ad Gazium episcopii San<l;e
papsciv, iiiriictione v. i
Comaclensis Ecclesi;p, inde tisque ad fhiviuni, qui
LXV. vocalur Cesi; ab alio laiere Cmio desceudenle in
Lconis papw bitlla, qua monaslerio Sanctm Marim (Concham Agatulse, clper ipsani iiiGaurimi; a lertio
<iePomptisia confirmat varia illius jura et bona. 1
latere palude, <ju;epergit intcr rivum Anzeli et
(Auno 1052.) ]
Mascnzalicum usque Monticcllos, el Vedelosa cur
[Mttralori, Antiq. ltal. , V, 557.] i
rente in Paduni; a quarlo lalcre Vaculino ct Ar-
LEO episcopus, servus servorum Dei, ecclesise zere s malo, et Ciillc de Vincarclo pcrgciiicin iu
gloriosse matris et virginis perpetusc, bealae Marise, Lalerculum.
I
siise in insula Pomposiac, ct per eam ditecto in Insuper concederenius vobis piscariarn iutcgram,
DoiiiinoJesu Christo filio MVIN.VRDO venerabili ab- < qnae vocatur Volana cum Rivo Bailariuo el Gave-
bali, luisque successorihiis jusle inlranlibiis in lona I Majore ad ipsam piscariam periiiicnie, ciiin
per|ietuum. .porlicellis
.[ ex uliisque partibus, sicut olini inlra-
Regina ccelorum, Dei Genitrix , super choros [) verunt i in mare, eidem similiter peiiiuentibiis.
nngelorum exallala, ut a nobis pia exaltelur devo- Cuiitta < praedicla loca ciim oniiiibus suis inlegrila-
lione, nostra, in <|iiantumpolest, providere debet tibus t ac pertiiientiis, qtianliim sancue Romana>,cui
solerlia, scilicet in locis nomiiii suo dicalis, augendo Dco I auclore pricsidenius ac deserviinus, peiiine.re
beneficium, quo sui speciales famuli commodius videni-ur \ Ecclcsioe, vobis ad teiiciidiimemissa prae-
sibi possiiU exhibere servitium. Quapropler le , cccplione conccderc deberemus. Inciinati prmcibus
venerande lili, qtiem sibi videbimus fideliter \
veslris cuncta pncfata loca, vel qiisecunque moilo
in prajfato monasterio ei fanmlantibus monachis hahelis I ac tenelis cum omnibus suis inlegritatiinis
volumus noslro adjutorio bene prseesse, ul tu ipse et c perlinuiitiis, ut supra legitur, el insuper nostm
Dioraliler, sicut oporlel, vivas , debilum dantes dono c ac benignitate, si aliqtud amodo in fuluro «1«
consilium, et bona, quae vel aliunde vel prsecipue a peiiineiiiiis
j sanclne Romanac Ecclesiac acquireic
serie Romana tua icnet ecclesia, vel acquireret in poiueritis j circa vos in tolo Exarchalu Ravennse,
uerpeluiim, confirmantes libi per hoc sanclae apo- 1licentiam nosirani, noslrorumque successoruin
Stolicoc auclorilatis privilegium. Igitur quia pelilis cnnonice
c inlrnntium, tibi iuisque successoribiis,
a noliis qualenus cx nostra largitale nosiroque iregulaieni vilam ducenlibi:s, monatiiisque religiose
6S5 EPISTOL/E ET DECRETA PO.NTIFiCIA. G8(i
viveniibus, perpelualiler eonceriinins habcniiim el A tur erclcsia: iinilalcni : videlicel ahbales ei moiiiicld,
leneiirinni. Ila sanc, ut a te liiisque successoribiis qui non siudio charilatis, seri zclo rapacilalis invi-
singnlis qitibusqiie annis, pensionis nomine, sancirc gilant, et docent alque seducere non cessant saPi-.ii-
iioslraj Ecclesi;e Romansc trcs argenli solirii, riilfl- lares bomincs quos illaqueare possunt, ut res sias
cullate postposita , persolvantur actionariis. Pr;e- ntqiie possessiones, sive in vila , sivc in morte
terea amore ejnsdem inlcmeratac Genilrieis Dei, [Forte redundat in, H. ], in monasleriis illorum
liioque dilecte in Domino Fili, consliluinius el tradant; ct ecclesiis quibiis subj'ecti essc videiitiir.
ordinnintis per illnm niiclorilnlcm, qiinm Chrisliis < et a quibus baplismum, pcenitentiam, eucharisliam,
Dominusnosler benlo Pelro apostoloruni principi, necnon i pabulum vitae cum Iacle acceperunl vel ncci-
suaeque Ecclesiacrectoribus concessit, ut nunquam pimit, ] nihil dc bonis suis relinquant. Hanc dcniqiic
locus ipse, aul res ad ipsnni peiiinentes, alicui formam 1 discordisc nos aniiiiarivertenlcs, omnibus
submiliaiitur personae, nisi apostolicse iuiiioni et inoriis < inhibere volumus; et, ne amplius fiat, om-
regiaeriilioni; nulliisqae moiialiuni prnjlerimperinlis '
nino proliibemus : consideranics non essc boutini
poiestalis culmen in prsefalo inoiiasierio, aut in 'ul illi qtti oliin fueruntsocii passioiium (IlCor. 1,7),
ciiriibus, vel in caslellis. sive in plebibus, aut ccllis, secundum
! Aposlolum, sint immtines a sociciate t-on-
seu viltis, vcl omnibiis rebus inobilibus et iinmo- " :solalionum; et quia dignus esl operarius nierccdc
biiibus ipsi pcrtineutibus, iiecnon in scrvis aul sua. '• Ideoque prnccipimus atque jiibemus, ut quicun-
faimilis ulriiisqiie sexus, sive etiam villicis s pcr 'queamodoininonastcrio seconverli voluerinl[Foiie,
tcrram cjusdem monaslerii residenlibus, aliquam volueris.H.], sivcinvila, siveininmie.oinniiimrerimi
ordinaiioiiem, aut jiirisJiclioiiem, vel potcstaiem et ' possessionum, quas pro salute animaj suoedisponi
tenere, nul conversntionem inoiiachortini impedire, 'decreverit, medietateni ecclesiaj, cui ipse pertincre
seu molesliam inferre prsesumat, vel in aliquibus 'dignoscitur, relinquat: et sic demum in monasterio,
locis ipsius riistiictimi seu placilum leneie, nut rcs prout I libilum sibi fuerit, eundi convertendique
inonasleiii iuvadere, vei quovis moilo aliennre, aul habeat ' licentiam. Quicunqtie autem hujiis decreii
*
fodriim, vel paratas, seu aliqiiaspublicas fuiicliones conlradictor exstiterit ac tcmeralor, analhematis
csigere auileat. Ipsius quoque jiroprielates mona- gladio I suhjaceat.
sierii tam a poteslale archiepiscoporum qiiam LXVII.
oiimiiiiii iiiortaliiim, pr.cler regiae sublimitatis Bulla S. Leonis IX pro monasterio Casw-Dei apud
Arvernos.
iirevocabilitersiibirabiiiius.acliberaniessecenseinus,
salva inibi auciorilale apostoiica, ac prnme sedis r (Anr.o 1052.)
B. Servali LupiFerrariensis, png. 527.]
invocata, si neeesse fuerit, audienlia. In acqtii- [Baluz.,0/)/;.
rendis auiem bonis Sancti Peiri hsec servetur con- LEO episcopus , servus servorum Dei, ec. lesia:
bcaioriim martyrum Yitalis et Agricolae,quae diciiiir
dilio, ul prius ex ipsa et qualilas el quaniiias Cnsa
reruui nobis, aut noslris sticcessoribus inlimelur, Dei, et per enm abbati iiominc RODERTO ,
successoribus illuc canonice iiitrantibus in
el lunc licentin, prsecepto, et ronsilio a Roinana cjiisque 'fiCI|i<^J!lllll.
sede accepto, addiw ju,?'-.-.JKUiaioilS, &ti! ff.isripi.-.tart
ilec qiiitiij-.iltiiOdo proprietas lerrarum et a<[uariim inClirisio
Coiivcuiiiipo^Urfi<H)';iio5erairii;iii't)i."iibua
sancto Peiro remanebil, et bono eortim usu vos jiie viveie voleniibus conlra omiiiiiin advcrsaniimii
iclus prolcctiouis tiypeos prsebere,qti.ilenus quisquis
ainodo fruemini. Violalorem igitur huius sacri
scjugosubjiigatChristi.aiixilio ac proiec ioiie.->iiinina:
privilegii, nisi rcsipueril, el ad condignain satisfa- seuis et aposlolicoc illud in tuitione eliam lenqxirali
clionem venerit, apostolicum anatbema coudemnel.
Conservatorem vero dominse nostrae bcalae Marke irecognoscat et senlial quod sanctneEcclesias sponses
intercessio gloriosa Isetificet. verus etiiiiusjugiiinsuscipientibussuum Ieniendorie-
Datiim xv Kalendas Aprilis, per maiius Fririerici nuntiatriiccns: Jugummeumsuaveestetonusmettmlevi;
sancUeRomanse sedis bibliothecarii et cnnccllarii, D (il/u((/i.xt,50).Quaproplerjam prajriiclajecclesi;c nu-
vice doiiini lleriiiianni, arehicaiicellarii el Colonien- cloritateaposlolicaconcediinusetimpertimurprivile-
sis arcliiepiscopi, anno domiii Leonis papse quarlo, ; graliam, qua tueri qtieat se ab omiiinm se injii.-ii:
gii
indictione v. impetentiuiii calumnia, ulquidquid inibi a Rencom:
LXVI. pracsule collaium esl, vel ab aliquibtis Chrisli fr.ie-
j
lilius jam collata vel conferenda erunt, in perpeiiiiiin
S. Leonis epistola ad omnes per Italiam episcopos.— ,sub tuitioiie
Ne possessiones omnes suas quisquam donel mo- aposlolica sibi semper maneant incon-
nasterio, sed earum saltem medielalem Eccteshu ^vulsa, qiiateiius ibidem servientes, quiele et sccure
ad quain pertinet. <
commanenies, lanto tlevotius Chrisii inhajrea: t
(Anno 1052.) tdiscipulatui, quanto el a furiali muntli impctu , pro-
[Mansi, XIX, 070.] t
tecti hac apostolica pagina, fuerinl alieni. Prieci-
LEOepiscopus, omnibus episcopis in Christo pcr pienies [ igiturvice saneti Petriaposlolorum principis,
lolam llaliam. ]
praecipimiis, cujus, quamvis impares, vices tnnieu
Relatum est aurihus nostris esse quosdam per {.
geriums, ut ntillus imperator, rex, sive dux, atit
versc agenles, qui subverlerc atque dividere coiian- imarchio, comes vel vicecomcs, seu qualis
quisquo
 187 S. LEOMS IX PAP^K OPUSCULA. GSS
ecclesiaslica poiestate aliqua pncriiius, scilicet ar- \ , ac ; subdiacniiibus ad lioc ministerium prudenici'
chiepiscopus, sive episcoptts, seti quilibct vicerio- electis, ul sandalis utanlur conceriimns el consti-
miiiiis, autlcat pia'falam invatlere ecclesiam, vel tuimus.
ejus tliripere bona, qtise nunc vel aliqno in tempore Poslea atictoritatem ct honorem quem Ecticsia
jtisle possidet vel est possessura. Quod sanctionis hactenushnbiiil, lam inter alios qnam a suis, confir-
privilegium quisqitis temerario ausu infregerit, ana- niamus clypeo aposiolicoeproleclionis , ul si quando
thematis vinculum, nisi resipuerit, in perpetunm synodus infra luam diceccsim, aul prsesenle hujns
sustineat. Conservator vero in acternis gaudiis feti- :primse sedis archiepiscopo, aut legaio
abejus latere
ciiatis lucra possideat. ,direclo fuerit aggregala, priorem quidem licun
Datum Ginon. vi Nonas Maii, per manus Friderici •post ij.sinn reclor,
ejus oblineat, in proferenda sa-
diaconi, S.R. E.bibliolbecarii el cancellarii, vicedo- ,
crorum cnnonum auclorilate prior exislal, ita tamen
rriini Hermanni cancellarii Colonieusis archiepiscopi, \ sicut esl prior in hac probabili digniiale, ii»
ut
anno Domini Leonis papse noni quarlo, indiclione v. < etiam polleat prior morum probiiale, viise honestaie,
LXVIII. < cujus annuntiaverit verba ejus imilelur exempla.
ul
S. Leo IX ptiviletfiametropolilanmecclesimColonicn- _ Regiara consecralionem, infra limites sua?ilioccesis
sis confirmat, llermanno archiepiscopo ejusque suc- " ' |faeiendam, poteslatis aposlolicse munimine ei cor-
cessoribnsconcedit titulum cancellarii S. R. E. et
cardinulis S. Joannis ad-Portam Latinam; i»*ec- roboramus; hahendam electiouein quoque archi-
'
clesia vero Coloniensicreat septem presbyieros :ar- cpiscopi, secundiini nuctoriinlcm canonicam , filiis
dinates totidemque diaconos et snbdiuconos. I
Ecclesisc sancimus per hanc pnrcoptionis nostric
Ex Ristoria Coloniensi. j
paginam.
(Atuio 1052.) Bona antem, quae usqtie modo tenuit vcl in scter-
[Miroeus, Opp. diplom., 11, 1181.] i
nnm cuni juslilia acijuirere polerit, hoc a[»oslolie<i
LEOcpiscopas, scrvus servoruin Dei, HERMAXNOmunimine I landainus et corrohornmiis, videliret ni<>-
S. Coloniensis Ecclesioe venerabili archicpiscopo inaslerin.et ccclesias Coloniie posiias, monnsierinui
suisque snccessoribus illue canonice inlraniibus, s
snncli lleriberti cum omnibtis suis peiiinentiis,
saluiem in pcrpeluum. f
ccclcsinm S Marise, infra tirbcm, ecclesiaui sancii
Gratias agimus Deoet Domiuo nostro Jesu Chvisio, Gereonis( cum omnibus suis peiiinenliis. Coeieravero
qui nullis nos praeccdenlibus mcrilis ad nposlolicae sacra s loca, el infra nrbem et circa, confirmamus
dignitatis culmen fecil ascendere, et solliciliidincm tibi t auclorilale apostolica, monelas urbis, tclonciiin
oinniuni Ecclesiarum gerere earumque reclorilius r et < omne jus civile, sub potestale archipraesnlis.
pietalis assensmn proebere. Abbalias anlem pcr diversa locn, vilhis, vicos et.
Quia poslulasti a Romana sedc confirmari privi- tcastella,in oinnibus snispeitineiitiis, servis, ancilfs,
legiaquaeab antecessoribus noslris sunl tuoeecclesisc lerris l cullis el incullis, aquis, prniis, enmpis sitvU,
concessa, visum nobis fuil honeslum et EcclesinB forcstis. i
necessarium petitioni tuoe conseniire. Proeierea corroboramus ecticsi.fprseriia, tjuse ip-e
l
Prseseiiim cum ecclesia lisec sub nomine principis rieriisti, videlicet moiiasleriuni Brauwtilare cl
apostolorum bealissimi Petri sit consecrata, sicut < castrum, nomine Zouiieburg, ciim omnibtis suis
inaler sua, cui proesidemusdivina clemeiiiia, utqiisc perlinenliis,
I ila sicut nemiiiein coarchiepiscoporutn
malrem imiialur ex nomine filia, imitetur etiam ali- t f.uhjicinnis, ila suh nuUo prininle le agitletrc-
tibi
quanlisper in dignitate ecctesiae prolegalurqne sub *vimus; salva nohis in te, sicut in caeteris archiepi-
alis defensionis suaj. sscopis, quse jure debeniur aposiolicse subjectio.is
Nos igitur tua, sieul et omnium Chrisli firielium auctorilale.
s
clevctione incilali, nostra et aposiolica mtctorilale Siaiuciiles aposlolica censura ut utillus imperator,
confirmamuslibiomuia.qiiemadiiiodiim in privilegiis rex i , riux , marchin, conies, vice-comes, et praetcrca
Patrum nostrorum, aposlolicorum viroruin, sunl p iiulius i aichtepiscopiis, cpiscopus prseposiius, vel
scripla, crucem videlicet et pallium suo lempore < aliqun magiia parvnque persona , ciijuslibel ordiiiis
suoque loco ferendum, insigne quoque festivi equi el « dignilalis, contra hanc nosirse prseceptionis pa-
quem Naccum vocaut nostri Romani. g
ginam et confirmalionis audeat praesentare.
Confirmamus quoque libi, per lianc praeceplionis Si quis, quod non optamus, temerario ausu
nostrx paginam, sanetae et apostolicae sedis cancel- conlra c hiijus ajiostolicacnoslrse auclorilatis srripluin
laturam et eeclesiam sancti Joannis evangelislae pie [ a nobis perviilgaliim tcnlaverii, anathemalis
anle Portam Lalinam, ut te Pelrus cancellarium vinciilis \ innodatus a regno Dci sit alienus, donee
linbcal, Joannes hospilium prsebeal. iresipiscal. Qui vero pio inltiiitt cullor et observalor
Concedimus etiam atque perpeluo largimur ut iexsliierit, benediclionis graiiam et cceleslis regni
majus altare ecclesise tuse matris, Virginis honoii gaudia { a misericordissimo Domino nostro consequi
dedicatum, et aliud ibidem, apostoloriinvprincipi, >
•nerealur.
B. Pctro, addiclum, reverenler ministrando pro- Data Nonis Maii, per iiianus Friderici diaconi,
curenl septem idonei cardinales presbyteri, dalma- S. S Romaiue Ecclesiacbibliolhecarii atque canccIJarii,
ticis induii, quibus etiam cuin lotidein diaconibus vice \ doiuini Hcrmanni arcliicnncellarii et Colon. ar-
CS!) EPISTOL/E ET DECRETA PONTIFICIA. «90
chiepiscopi. Aimo Domiui millesimo quinquagesimo A domini Hermanni arcliicaiicellarii*el Colouieiisis
secundo Leonis IX papse quarlo, indiclione quinta. arehiepiscopi, anno domiiiiLeonis noiii papaequaiti»,
LXIX. indicl. v, Doniihi vero 1052.
Bulla S. Leonis IX pro coenobioAltorfiensi. LXX.
anno 1052 S. Leonis IX privilegium pro monaslcrio Cosiuensi.
[Gall. Chfist. V, 475.] (Anno 1052.)
LEOcpiscopus. scrvorum Dei servus. JUCITBERTO [Gatlula, Hist. Casin., 117.]
abbati Ecciesioe sancti Cyriaci, positse in Alsalise, LEOepiscopus, servus servorum Dei, RICUEHIO
loco qui diciiur Altum ccenobiuin, ejusque successo • abbati monaslerii bcalissimi Christi confessoris
ribus, el per cuni monachis ibidem perpetuo famu- Benedicti, quod esl constructiini in monte qui Ca-
laluris, perpetuam in Domino salutera. sinus tlieiliir, in territorio Beneventano, ciinclisquc
Qiioniara quidem nposlolicae convenit censurse litis succcssoribus juxta praedicti confessoris Bene-
venerabilia loca propria protegere tuitione.qnaienus dicli statutum canonice illuc inirantibus iu perpe-
Deo famuiantes ab impetenlium se iiijuslc... quieti luiiin
ct liberi semper valeant manere. Quapropter seqtiis- Quoniam quidem apostolic;e convenit ccnsuroe
simum censuimus nostrae sanctionis pagina jam B Deo famulanlibus omnis prolectionis jusla et sequis-
prsediclam ecclesiam, a noslris progeuitoribus con- simn scmper, et iiideficua adhihere nniniinina, qua-
structain, pcrpetuo manere munilam monasticoque lemis possessa absque ullajiisle inquietudine pos-
ordini inviolabililer omni tempore esse dedicatam. sitleant, et injuste sibi subtracla recuperare valeani.
Igiturea auctoritaie qua sancti Petri fungimur vice, Proinriecum partes peiiransiremus Campanise, ct
confirmamus aique corroboramus ecclesise praeiio- apud S. Germanum sttb prscdiclo monle posiinm
minalie nostri aposloliei privilegii potestate quse- commaneremus cum noslris confraliibus quam plu-
ci.iif|iie a noslris pareulibiis ibidem concessa vel ribus videlicet arcliiepiscopis et episcopis, -ali.isq.uc
conce ieada siinl, ut nemiiii liceat aliquid exinde S. Pelri, noslrisque fidelibus, tunc prsefaius jain
miniicre, vel quidquam auferre, sed omnia monachis Richerius suprascripli monasterii benediceinli SJIII-
Deo inibi servientibus inlegeriima semper ma- per S. Benedicti abbatis cuin suis confrairibus, quo-
neani. Illud etiam confirmamlum decrevimus ul, ab- rum unus vocalur Firmus, conquesti sunt Ecclesiam
bnle ipsius loci aliquo vita decerienle, monachi el cccnobium jam dicli Benedicli sanclissimi pri-
tojnobii ejusriem abbatem, qui eis legnliter et jttste vaium cl nudatum ecclesia et rnonasterio S. Slc-
juxla bcaiissimi Benedicii iiisliiuiionem prsesil, pliani juxla civitatem Terraciiiensem posito, quod
|io'esialein habeant eligere, sane ut de suis, si con- ^ prnedictus et Deo dignissimus vir Benedictus, vi-
riiguum invenire potuerint, eligant, prsecipimus; vcnie corpore, construxerat. Denique cjus viiac
sin autein, quo meliorem potuerint reperire acci- hisioriam a beatissimo papa Gregoiio eriitain alfu-
[liant, el (iectum consecrandiim episcopo dedticant; lerunt in medium • jbiquc perquisiium inventum
«juo.lsi juslse fralruin pelitioni acquiescere episco- est ul qualitcf isdem sanclus a quodam rogatus iu
pus reuueiil, vel simflujafein tmm agere aliquid ten- ejtis prsedio monasterium construere, abbatem, prsc-
tiivcri!., potestaleni auctoritaie aposlolica adeundi posilumque, qui illi esset secundus, in construendo
uoslram habeant prajsenliam. delcgavit cceuobio, denuntians diem quo esset adfu-
Prseterea decernimus ut nullus unquam aliqua turus, ut singula eis ostenderet, quo construerent
magna parvaque persona, cujuscunque condilionis, loca, ouiciuas commanendis monacliis, el advcnien-
seu poteslalis miinimine roboratus, a prsefata eccle- tlis, seu suscipieiidishospilibus necessaria. Cumque
sia seu monasterio aliq.ia exigere audeat, nisi quid promissm diei nox perveniret in soiiinis. sanctissi-
sua sponte jara dicti loci abbas obluteril. Igilur apo- mus vir Domini, Benedictus, prajfaiis amboltts sci-
stoliea censura decernimus et irrevocabiliter con- licet eleclo abbaii ejusque prseposilo apparuit,
finnamus ut nullus imperalor, aul rex, aut dux, sive r, cisque loca singula, ut promiserat, designavit.
marchio, comes, seu vicecomes, nuliusque arivo- Q;ii(]iie qnae sigillatim videranl relulerunt sibi
catus, nullus arcliiepiscopus, seu episcopus, et prse- vicissini collatioue mulua, non tamen visioui iIII
terea nulla hominum persona uiriusqtiesexus,aclatis, lidem accommodanies corporalem prseslolati suat
contrabanc nostrse aposiolicseauctoritalis confirmar p.raeseutiam.Quem dum exspectalo minimc vidissent
tionein aique constitulioncm lenlel venire; sed neqne die venisse, moesti sunt reversi, conquerentes adver-
coastittilus ibi abbas bona monaslerii injuste aurieal sus Dei famulum se illum exspeclavisse, cumqtic
venriere vcl riislribuere.Qtiod quicumjue fcccrit, no- miuime jiixta suam sponsionem adveuisse, Quibus
siro aposlolico anathemale usque ad satisfactionem dtun approbasset quod promiserat pro- cerlo s<:
tlignam percussus existat. Qui vero se c.isiodierit et complevisse dum iiniforniiter alleniaiim singulis
observaverit ad coiifirniationem el constitulionem, apparuissel, et.eadem loca singulis utilitalibus com-
nostra accumiilcttir benediclionc et vilse ajlernaj moda ut uiii el alteri osleudissel; prsecepit ita
particeps efficiaiiu'. que, ut sicut ex visione didicerant, ea perficerenl:
Data Nouas Maii per manus Friderici diaconi, S. quod et factumest. lgitur hajc omnia cum confra-
Romanaj Ecclesiaj bibtiolhecarii el cancellarii, vice tribus noslris diligeutissime respicicnles vcraque
C»l S. LEOMS IX PAP^E 01'L'SCL'LA. C9-2
csse cognoscentes, riignissimum arbilrati sumns, A S. Stcphani j"uxta Terracmam posiia nos rei!di-
et censui.iiiis prsefaiam S. Siephnni ecclesiam disse, et conftrmasse monaslerio S. Benedicii ,
monasticoe religioni a principk) sui dedicatani, s:c- monte Casino positum cum oninihus suis pcninen-
ui jam diclum est.juxia Terracinam positam prae- liis, quae sibi juste debentur. Proinde
praecipiinus
noiiiinato, et prse elecio SS. Coufessoris Beneriicii aiicloritale apostolica ut nulliis privilegiuni quod
ccenobio reddere et apostolica aucloritaie confir- eidem monasterio feci.ntis et corroboravinius au-
mare. Qualciius fjuse ejus fuiulata est magislcrio deat infvingere, qui anaibematis pcenain uion vult
iiliussemper regaiur atque miiiiialur imperio. Ilaque inciirrere; sed quieunqtie inj'usle atiquid delinej
libi Richerio ahbali, cunctfsque luis siiccessoribns ex ea jusle restituat, ul benediclionem habeat ct
jnste-in monastcriuin in monte Casino posittim a nieaiii bonam votuntatem non oerdat.
Rencdicto bealissimo Patre constructum iiurantil.us, LXXII.
alque praefalis, ct sa>peiiominati Benedicti mona- S. Lco IX monasterii S. Sophitv Benevenlani posses-
sierio et ecclesiae pracriictam sancti Slephani eccle- siones el privilegia confirmat.
siam et moiiaslcrium ciim omiiibiis suis pertinenliis (Anno 1052.)
rcddinius,concedinius,ct corroboranius. Constitueii- [Mansi, Conni., XIX, G87.]
les igitur summaet aposlolica censuraconsiiiuimus, " LEOepiscopus, servus servorum Dei, SicEsoLrao,
ul nulli cuiquam aliquo in lempore lieea! prtcdiciam dilecto nostro in Cliristo filio el abbali vencrabilis
invadere, vel subriperc ecclesiam, aiil in aliquo ccenobii almse et coajlernne Domino Patri Sophise
justesibi excompeleniibus eatn Iscdcre, vel niinuere, inlra Beneventum, in Ioco niincupalo Urhe-Vetere,
vel direpta injusie ei conlcndcrc, seu a monasterio constructi , et post le iu eodem ccenobio luis
sancli et beaiissimi Bcnedicti inonie Casino posi- successoribus canonice promovendis in perpc-
tum avellere, sive aliennre, aul quidquid illi justo tuu:n.
j"am concessa qiiainvis videanlur ab aliis iuinc pos- Ad hoc in sacerriolali culmine conslituii suniiis
sessa, vet quae libi sunt arihuc concedeiida, conlra ut evellamus , necnon et deslruamus, el scriificemiis
a-quitatis jiistiliam subripere, invadere, seu diver- juxta ac planlemus in noiniue ejus. Debito ollii ii
lire, vel aliquo modo conlendere. Non imperalor, nostri exigente, optiumm diixiinus diebus nosiris,
•'!'! reSi noji, fnqnarc, dux, v$l ;.>srd)i,0, comes aut prout superna gralia concesseril, obvia quacque
viceconies, non archiepiscopus, tcu cpisroims, nobis illicita falce ecclesinslicse disciplinjp, iieni—
a:it aliquis cujusquam ordinis, sive potcstal.s iiiuni- lere, el tieilis copiam fruciifieaftifi passim siqipedi-
liiine fultus, cujuseunqiie conditionis, vel sexus r tare. QtiUiTiijijTeiTi posi tiimiam calamiiatem Bene-
liersona, conlra lioc noslrse sanclionis privilegium vcntanorum, quam pertulerunt juste ob injuriam ci
ariire aurieat. Qiiiciuique igitur tonlra iiocjuslis- superbiam Romanorum pontificum el doininorum
siinoe inoderatiouis dccretiim, aique privilegium, imperalorum, post(|iie eornm n.iserabilem ct luciuo-
quodauclorilaic apostolica, aiintieiite L>eooninipo- sam salisfaclionem, tibi jam diclo Sicenolpho, qiieni
teiilc, monaslciio Deo dignissimi Benedicli.cunclis- loco illius dcjecti ac scelcrati Gregorii, abhalis
que illncjiistepracoidiiialis abbatibus fecimus, con- iinmeriio dicli, necjam dicendi, ordinaviinus, juxia
fiiniavimus, alqiie corroboravimus coutraieril ct petilionis luae tenorem , confirmamus ex integro
rebeilis exstilerit, nisi resipuerit, perpetuo confes- prspfatam abbaliam S. S 'phise , cum ecclesiis , cor-
susanalheniale tiltrices aiernaliier pcenas susti- tibtts, villis, casalibtis, vineis, lerris, servis ac an-
neat. Gonservator vero bealissiini Beuedicti mona- cillis, omnibusque mobilibtis vel immobilibus atl se
chorum Patris, et ducis egregii precibus, et meritis juste perlinentibus, lam ea quse hactenus acquircre
collatione
aiidiius, ab onini realu absoluius, benedictiouis poluil quam quse deinccps libcralitate,
graliam, et vitam adipisci mercatur aciernani. sive concessione quorumlihet religiosorum hominuin
Dala pcr mauus Frederici diacoui, S* Romaiisc polerit adipisci, atque prorsus, quaecunque concessa
vel prin-
Ecelesiac cancellarii et bibliothecarii, vice domi.i Di smil illi, corroborala piorura imperalorum
He.iiinnniii, archicancellarii atque Colonisc arcl.i- cipum prseceplis aut chirograpbis. Piseterea aucto-
teiiio decimo Kalendas ritatc aposloltcse setlis Romanse concedimus ac
episcopi, Junii, rioinni Leo-
uis noni pajiae anno quarlo, inriictione quintn. coiifirmaums tibi luisque successoribus in perpetuum
omnes in inlcgrum oblaliones vivorum ac defuncio-
LXXI. amodo et dcinceps ipsi monasterio vcl
rum, quac
S. Leo IX Joanni episcopo el omnibus Terracinw illi sulijectis a qiiibuscunqiie personis daise
posilis ecclesiam el monuseriuin S. Slepliani mo- ecclesiis
naslerio Casinensi a sese resthuta nunlial. fucrinl; liceat qtioque ipsis monachis ex eadem
(Anno 105-2.) congregalioiie eligere abbaiem sibi, si inibi idoneum
[Galttila, Ilisl. Cassin. 118.] ad hoc oflicium invenerint : sin alias, undccuiiqiie
LKOepiscopus, servus servorum Dei, JOAN.NI epi- possunt, dignum reclorem sibi eliganl; el perpettio
scopo et omnihtis Tcrracinse positis vel in ejus niancat jam s;cpe fatttin ccenebium sub liilcla scu
coiilinibus S. Pelri , nosirisque fidelibus, sahueni juce sanctse Romanx Ecclesiac liberum et iniiniiiic
cuiii beiiediclione apostolica. al>omni subjectione ac jugo Casinensis monasterii;
Novcrii (!i!cciio vcslra ecclesiain el monasiciium ita nl iiet' vox caliiniiiialoiiim supcr hoc ictipinlur
OOTj EPISTOL^E ET DECRETA PONTIFICIA. 601
nliqiia, sed penilus habeatur frivola et irrila, sitque A Bernardi, episcopi S, Ecclesia: Esculanse, apostolicaj
vata conlroversiaR illius manifesle ac publice facta atictoritatis munimen concedcnles , ct per eam
ilefinitio a religiosis principibus Janriolpho , ac prscfalo episcopo, cunclisque ejus successoribus
1'antlolpho, magnatibus ac ducibus eortim , quando cnnonice inibi inthronizatis, qttaj ad honorcm Dei
prius Malepolus, deinde Joannes Casinenses abba- genitricis semperque virginis Mariae est dfidicata,
les, adversus Ursum ac Gregorium abbalisc S. nec in inferioris liberalilatis prsescriptum, sed obsta-
Sophise rcctores, super hsec litem susccpere. Obti- culum et lolius protcctionis clypeum privilegii mu -
ncat ergo et possideat semper liberlatem anteces- nimen conferimus, ut ecclesia quse nomini summi
sorgm nosirorum privilegiis el imperatorum prsece- omnipotentis Rcgis marlyrum esl dedicata, sit cliam
ptis liaclciius silii concessam el confirmatam , ita ut suinmi militis ejus filii scripto protecla gladioque
IIIIUIISdeinceps iinperaiorum, regum , ducum vel defensa. ldeoque apostolica auclorilate provirientes
pr ncipttm, aut marchionum, nec ulla cujiiscunque singula, qtiidquid juste eidem deferrelur ecclesise,
dignitalis persona conlra hanc nosiram aucloritalcm confirmamus et corroboramus tibi, ut ncmo exinrie
aut conditionem privilegiorum venire atideal, aut eum audeal deveslire, vel molestare, seu aliijuam
de honis ejusdeni abbutiie per nos aut quoscunque inquietudinem ilii inferre: id cst civitatem Escu-
concessis, usurpare, minuere aut alienare quidquam I lanarn ex inlegro cum ipsa sua poiiione rie inona-
tjiiocunque modo aul ingenio prsesumal, ne sub slerio Sancti Angeli, qtiod tn ipsa civilate est con-
judicio dislricti analhenialis decidal. Porro quia.ab strucltim, el monaslerium SancUe Mariae, in saiicto
aliijuihiis episcopis solenl ccenobia gravaminn sus- nionle posilum, cum omnibus jusle sibi pertinenli-
linere, nos vero nlicui pracjiulicium nee volumus bus, vel quse inanlea aliquorum justa datione
iicc tlebeums facere ; hoc landem concedimus libi legnliler pertittere poleriml. Castellum, quod dici-
hac noslra auctoricate, ut si ab episcopo in cujits lur Trione cum monasterio Sancti Laurentii cum
dicecesi cousistis, nequiveris ecclesiasticas ordina- omnibus pcrlinenliis suis, curtem de Massa cum.
tiones gratis et canonice acquirere, licenliam habeas ipso Pojo de valle lucida, curlem de Monte, curleui.
a quocunque tibi luisque acquirendi eas juste. Htijus de Pazano, sicul in charlula Maynardi filii Sigolphi
nostri privilegii statula infringere et cassare nullus habelur et legilur. CaSlra quxdicunlur Sculcula,
aliquando quacunque arte prsesumat, ne damnatio- Malrice, Spinclula; curtem de Ilica , curtem de
tiem ab initio a sanctis Palribus promulgalam pro Cariano, ctiiiem <le Core, curtem de Belenlerio,
sacrilegis incurrat. Nam qttisquis haec pio Diviui- cnrlem de Flaiuiniaiio, cuiiem de Api, curteni de
latis rcspeclu revercntcr observaverit, confidimus Tarracina , curtcm de Bapino, curiem de Vuasto
quin a sancla Trinilate benedictionein habebil, et Promarese , cuiiem de Saxa , curtem de Salli ,
sortem nanciscelur cum eis qui prccccpia Dominica curtem de Patareo , ctiiiem tle Villa magiia ,
scrvaveruiil, el ad ccelesles lltesauros lerrena patri- Cl omnia nuae praedicto episcopalui , lam in
Monla-
uimiia iranstiilerunt. supradictorum caslrorum quam curicm tle
Data xn Kal. Junii per maiiiis Frcderici diaconi, rioloinlus civilalem Spoletanain, cuiicm <lePalerno
S. R. E. bibliothecarii, necnon et cancellarii vice in loco qui Ponte dicilur , curtem de Priraocasu,
doiiiiiii Ileriuanui archicancellarii et Coloniensis Gualdum de Languine, in Niirsiamcasam, el cuiiem
archiepiscopi, anno domini Leonis pajxe qtiarto , infra locum, ubi olim fuit civitas : curiem de Sala
iniict. v. in eadem Nursia, Gualdum de Fesso, curlem Savel!:,
LXXIII. in comitalu ilcm Esculano, in loco qui Aqua dicilur,
S. LeoIX EcclesimAsculantc possessionesetprivilegia, caslellum de Luco, et turrim de Fotiano, et Pojum
petenle Bernardo episcopo,confirmul. de Quintodecimo.curtem Mazzanam cuni salinis snis»,
(Anno 1052.) castellum de Murro, castrum Fundanianum, montem
[Ughelli, llalia sacra, I, 449.] Purum cum forestis et silvis, cum Pojo qtiod Cla-
LEO episcopns , servus servormii Dei, BERARBO J matoiium dicilur, Plage cum castro Lusiano, Villa-
sccuudo episcopo Ecclcsise et episcopalus S. Dei ningtia cum Pojo, et caslello , Cicilianura , Montem
genitricis virginis Mariae el beatissimi Cbrisli Cnlvtim, Bnjuanum, castrum de Gualdo, curtem
niariyris Entigdii , positae in comilatti Esculano Agelli , caslrum Ligunianum, curlem Pupillianaoi,
inlra civiiatem, cunctisque suis successoribus cano- curtem S. Stepliani, curtem tle Paierno, et castrum
nice illuc inlr.inlibiis in perpeluum. tle Spelunca cimi ijisa curle de Valeriano, curtem
. Quia divina largilate gratiae B. Petro, apostolorum de Bofiano.montem Andrese, Pojum Silvistum, quod
principi, regere, dispensnre, el ab omni pravoruin est ante caslellum Gusianum, iiec non et castrum
infjstatione dcfensare, omnis commissa est Ecclesia, de Spinelulo cuin curte sua, qtiae Francisca dicilur,
ut ciijus pascitur doctrina, ct cj'us muniatur et curlem Fassianam, curlem Prostilulam, Pojum Ya-
lutela, convenit nos, qui ejus vice apostolatus fuu- leiilerium, caslellum de Ottavo, Pojum Gamiiialdum,
gimtir ciiliniiie , singulis Ecclcsisc jnslae proteclionis curtem Cervinariam, .curtem Chrisianam , curtem
mamis porrigcre, qtiateiius, quod illis ad tulaminis cle Vivario, curtem S. Felicis, Pojum de Pignole,
pr.fteil fiilciiiienlum , nos expcdiat a tlebito ijuod curtem S. Martini, castrum de Corato ctiin Pojo
riebcmus oimiibus. Proindc rogaluD. supra nominaii lleliccti ei Cisimuhc, curtem Popiliano, cuiicni
«J5 S. LEONISIX PAPJE OPUSCULA. 606
Laiiretianam, curtem Maliinianain, caslellum Ca- A irchiepiscopo Mogtinlino,dileclo iilio nostro el fialfi
slelli, in Frondaria, cniiem Porilem , curtcm Dia- spirituali.
nnm, cuctem de Qnarlo, Caslellum de Post-monles, Si |iasiores ovium solem geluque pro grcgis sui
<urtem Capilinutam, cuiiem Patcrnionis, cum Pojo cuslodia die ac nocte ferre contenti sunt, et ne qua
Avignonis, castcllmn tle Callonnala cum suis cuiii- ex eis aut errnndo percat, aut ferinis laniata mor-
liiis, eurtem Ciniani cuni suo castello, ctirtcm dc sibus rapiatttr, oculis semper vigilnntibus circum-
Casnlc, et caslclliiii) de Vina. spec.lanl; quanlo sudore, quanlaque cura debemus
Hsec omnia suprauoniinata cum plebibus et eccle- esse pervigiles, nos qui pastores aniniarum riici-
stis singulis, eatumque dolalibus , rum servis et inur. Allendamus, et susccpluni otficiuni cxliibere
ancillis, vi tutis, massaritiis, commendatiis el colo- erga euslodiam Dominicnrum ovium non cessemus,
nis singulis, cum alpibus cl montibus, silvis, pralis, ne in die districli cxaminis pro desidia nostra ante
pascuis, vineis, olivetis, ctillis et incullis, aquis, summtim Pastorem ncgligeniiae reatus excruciet,
niolendiiiis, piscariis , piscalionibus, saliuis , aqua- unde modo honore, revcreniia, inler cseterossubli-
rumqiie decursibus, nec non el armentis, equorum- miores judicamur.
qite forcslis, seu omnibus juste sibi pertineiilibus , ™ Pallium aulem fraternilati luaj cx more, ad missa-
in integrum eonfirmainus, atque apostolica aucto- rum solcninia cetebranda coneediinus, quo libi, non
ritate corroboramus. Decimas eliam, seu primilias, aliter, Ecclesiseluae privilegiis in stio slalu mancn-
el cunctas oblaltones fidclium vivorum et mortuo- tibus uti concedimus, quam decessorcs prserieces-
rnm eidem episcopatui juste et canonice pciiinen- snresque tuos usos csse , iiicogniiiim non halies.
tes libi, juxta canouicam institutiouem SS. Patrum, Videlicet in die nalalis Domini, in Epiphnnia, in
conccdinius. Nec non et itlurislaluendo decernimus, ctena Domiiii, in Sabbalo sancto, in -dh: rcstirrc-
ne aliquis episcopus ,. aticujus aucturitate , vcl po- ctionis Domini, in Ascensione Domini, in riiesancio
tesiaie siiftiillus nudeal absque liccntia intbi jtixla Pcnlecosles,. in feslivilatibiis S. Muriie, natalitiis
praifali episcopi , ordinationes seu constitutiones apostolornm, in festivitale S. Mariini, el SS. Albaivi,
aliquas facere , vel jiidicia disponere,. seu clericos, Sergii el Bacchi, Aurei cl Jusiinse ; in ordinatione
aul presbyleros synodo qiia!icuiique distringere, vel episcoporiim el clericorum, in die natalis tni, in dc-
faligare. Staluenles igitur apostolica aiictorilale , tlicalione ecclesisc.
qu;e scrvantla est ab oiimibus, et in omnibiiss:alui- Et quia in toeo fitii tc diligimus, iluos hns riies
iiius, ct sub anatliemale conslringiiiius, ut nulliis quos pradecessores tni non habueriint, oclavam
imperator, sive rex , iiullus dnx, vel innrchio, co- „ scilicel Domini, et festivilaiem omnitim sanclorum,
nies , vicecomes, castaldus , vel quilibet |)iiblice tibi chnrilative concedimus.Insuper et cuphiam libi
pariler exactor, seu enjuslibet lioininis persona, permillimus, et super naitum equilnre concedimus,
itijuscunque sit ordinis, vel dignilatis , seu reli- et crucem ante le defereiidi liceniiam rinmns. Et
giouis , hanc pragmaticam privilegii sanclioncra si quid in ecclesia Ina, vel siilfraganoriim tiioritiu
audcnt refragare, vel in qiioquam cuiifringere; quod nccirieiil, quotljudicium aposioticum, vel apostolici
<{tiitenlaveril a B Pelro , aposloloruin principe , legali prsesentiam expetal , et tanla uecessitas
anatliemate diviuo percussus inlereat, quia Dei urgelul cxspeclare nulla ratione valealis, nostra
Genilricein, eique faniulaiitcs offendere non limuil, vice vos lerminare apostoJica auctorilate judica-
Dcunique hoc inspicerc pro iiihilo duxil, conscr- mus.
vator vero benedictionc suffullus nposlolica a Dco Quarum dignilalum honor, quia modesla actuum
omnipotente vitam consequattir seternam. vivacilale servandus est, hortamur, ut ei cuncla
Dala Ral. Iulii per manus Friderici, diaconi S. morum tuorum ornamenta conveniaut, quaienus
R. E. bibliolhecarii , et cancellarii vice D. Heri- auctore Deo recte utrobique possis csse conspicuus.
mamii archicaticeltarii, el Coloniensis archicpiscopi Ilaque vita tua filiis luis sit regula in ipsa. Si qna
anno D. Leonis IX, pnpse iv, inriicl. v, actum Be- 1 i loiiiludo illis injecla est, dirigant; in ca quid imi-
ncvenli, in Dei nomine feliciter. Amen. lenlur aspiciant, in ipsa se seinper considerando
LXXIV. proficiant; ul tuum, post Deum, videatur essc, bo-
num quod vixerint. Cor ergo ncque prospera, qu:<
S. Leo IX Liuthbaldo,archiepiscopoMoguntim,i>iiilii advcrsa
cuphimque(155)usumel tsuver naltum (154) equi- lemporalUcr blandiuiitiir, exlollanl, neque
landi > licentiam concedil. dejiciant, sed quidquid illud fuerit, virtutcpaticnti;u
(Anno 105-2.) dcvincalui'.
[Gudenus, Cod. diplont. I, 17.] Nullum apud te tocum odia, nullus favor indis-
LEOepiscopus, servoruin servus Dci, LUITIIBAI.DOcrelus inveniat. Discrclionein mali agnoscant. Iu-

(155) Cnphia. Idem ac mitra, seu legmen <apins,
quo.l <apul loimn ambiehiil. (DurRESME, Gloss. 1. v,
t. III. pag. l"255cdiliiov.).
(151) Natium. Naclum vel nactus propric est in-
signo fesiivi equi, a quibusdam qiioque Nacuum
vtieaium. lnslcrnehalur enim slrngulo lolns equus
in festivitalc, vel pompa. Alque inler cximin rcfcrc-
halur privilegia, si cui episcopo in processioc.t Pal-
mariim, et ferin secunda post Pascha. fequo al!u>
qui udone seu nacta coopcrlus erat, insidere et pro*
cedere faeullas data fuerat. Quod nulii plane licebnt
ahsque speciali coiiccssione. — (ldem voce Equus.
t. III, p. 119, add. t. II, p. 134, v. Naclum.
 617 EPISTOL.E ET DECKETA PONTIFICIA. 098
so.item apudtcciilpabilein suggestio mala non faciat. "A ccclesiam banno episcopali cl episcopii lermino,
Nccenlem gratia non excuset; remissum te dclin- accepla placita comrautatione, Jirmavit; quse sic
tjuentibus non ostendas, ne quod ultus non fueris, acta est :
perpetrari permiuas. Dum Heinricus, in imperio primus, in regno sc-
Sit in le et boui pasloris dulcedo, sit etiam judicis cundus, divini ignis amore succensus, de prscdiis
severi discrelio. Iram judicio refrena , et censura quac Dei gralia haereditario jure in suse possessiouis
disciplinse sic ulere, ul el culpas ferias, el a dile- dominiiim perveneranl, Dei servitium augere, cou-
ctione personaruiu quas corrigis non recedas. Mi- struenrio episcopatum atque ordinando, desideraret,
sericordem te iu oimiibus operibus exhibe, el 11011 quo id lcgitime ralionabihierque fieri potuisset,
sit personarum acceptio apud te. Nullius faciem Ileiiiricuii) venerabilem j WirzibUrgensis ccciesiae
conlra justiliain accipias , milhiin quserenlem justa provisorem, qualenus prsedictum locum Babenbercti
despicias. Custodia iu le sequilalis excellal, qiialenus nuncupalitm, ctim pago qui Ratenzgowe diciiur, qtti
Deo miserante el annuenle tulis possis exislere qua- ad suae diceceseos slatum peiiinere videbalur, rie
leiu sacra lectio jiercipit, dicens : Oportet episcopum suo jurc m cjus jus ad id pcrficiendum transfundc-
irrevrehensibilemesse (I Tim. 111,2).Sed his oiunibus rei, studiose ccepil fingitnre. Qui, quoniam juslae el
saiubriter uli poleris, si charilatem, quaj est maler B ralionabiles causa: videbanliir, cjusdein inviclissiini
virtuiuiti, habueris. Eccc, fraler chaiissiiue, intcr regis petitionibus acquiescens, cum cominuni cteri
inulta alia isla sunl sacerdotii, isla sunl pallii : sui alquc militiim nccnoii tolius populi consilio et
quae si studiose servaveris , quod foris oslcuderis consensu, prsefaium locum cum prsedjcto pago, tribus
accepisse, inlus habes. parocliianis ecclesiis cuni suis adj'acenliis cxceptis
Sancla Trinitas fraternitatem vestrain gralise suaj qtiarum nomina sunl hajc, Wacbenrode, Loncrslal,
proteclione conforlet, atqtie ita in limoris sui via Mulibusen, omni postmodum reuiola contradiciione,
nos dirigal, ul post vitse iiujus amariiudiuem, per- suse polestati tradidil; alterius autem pagi, qui
venire mereamur ad seiernaj felicitalis interininabilc Volcfclt iiominatur, in quo prscfalus locus sitits est,
gaudium, quod oculus non vidit, nec auris audivil, partem eidem regi conccssit, quanlum esl de Babcn-
uec iu cor hominis asceiuJil: omiiihus Detim dili- berch usque ad flumen Uraha, de Uraba in Ralen-
genlibus evideniissime, certissiir.e promissum. zam flumen, et sic juxla decursum ejusdem fJuminis
Data per roanus Friderici archidiaconi bibliolhe- in Moin, et inde ad rivulum Wichibach, dciiide ad
carii et cancellarii S. Romanaj Ecclesise sedis apo- capul ejusdem rivuli, sicque qua cilissimc ac pro-
slolicse; vice domni Herinamii Coloniensis archi- xiine perveniri polest ad Uraha. El ul hsec tratiitio
C
episcopi archicancellarii. Quinta decima Kal. No- Jirmael inconvulsapermaneret,ipsepracdictus prsesul
vembr.; aniio Doininicae liicarnationis MLII. Indi- Heiuricus cum canonicis suis corroboravit et sub-
ctione vi, anuo doiiini Leonis IX papse quaiio. scripsit.
LXXV. Qua conscriptione rclecla, cum juxta votiim
S. Leo IX Hartwigi Bambergensis et Adalberonis omnitini, ut semper justis operibus favorem de-
Wirzeburgensisepiscoporum tite, prmsente Ileinrico bemus, et nos prajtlicium vetierabilem locum apo-
imperatore,Bamoergwcomposila, ecclesimBamber- slolica auctorilale vellemus corroborare,
gensisjossessiones et privilegia confirmat. ipse pr;c-
(Anno 1052.) nominalus ejusdem loci episcopus , Haiiwicus ,
[Pertz, Monum. Germ. Ilist. Script. IV, 80"2.] proclamatiouem suam fecil quiu locus suus a cle-
LEO episcopus, servus servoruin Dei, HARTWICO ricis Adelberonis Wirziburgensis episcopi leme-
Babenbergensi episcopo sibique canonice in sede raria prsesiiinpiione iuvasus cssct. Qaod uos, quia
episcopalus successuris in perjieluum, selernani iu utrique episcopi praeseiiies a.icrant , intcr quos
Domino salulem. causa stabat, ibidem volentes discuicre, Adelberoni
Cum, exigente cura paslorali lotius sauclie Dci episcopo, a quo injuria illata cr.il, tkiiberaiionem
Ecclesise, nobis Dei providentia commissaj, in partcs D feciiiius, ul obj'eciionem lianc, si [xissel, refellcrel;
Gcrmanise venisseinus quse orientali Franciaj adja- si noii, jusliiisc salisfaceret. Tunc ille, inilo cum.
cent, preee dilectissimi filii nostri Heinrici, sccundi suis onmibus qui aderanl clericis el laicis consilio,.
imperatoris et terlii regis, ac supra fati dilectissimi regrediens ad aiiibouem, de illala injuria se eiini sa-
confratris nostri episcopi Harlvvici, Babemberch lisfaciione excusavil, el de omuibiis qu;e ad baumim,
venimus, et in die natalis beati Lucse evangelislse, el cpiscopalem jttstiliam ct poteslalem Babenbergen-
inler missarum solemnia, cum verbum Dei habcre- sis episcopi peiiinerenl, extunc et dcinceps renun-
mus ad populum, pi-aeseiilenominalo charissimo lilio liavit, exceplis bis causis quas de bonis ulriusquc
noslro lleinrico, et episcopis quamplurimis, aslanli- episcopii ipsi inter se episcopi possent legaliter de-
bus etiam laicis et diversis potestatibus sseculi, re- liuire. Verum nos, sicut semper de provectu gaude-
Iecla sunl prsedecessorum noslrorum priviiegia , uius fideliiimct justisoperibus debemus augnicnlum,
quibus idem locus fundatus et corroborntus esl au- euindein locum Babeiibergensem, ab antecessoribus
ctoriiate Romana sanctae sedis aposlolic.T. Rclecla nostris corroboraliim, npostolica auctoritate ibidem
est ibi et conscriplio et conliiiuaiio Ileinrici Wir- viva voce corrohoraviinus, et eamdem corrobora-
libiirgensis episcopi, qua praedictamBabenbcrgensem liunein nunc eliam lilleris signnmus, ut cumdem lo
CJ9 S. LEO.NISIX PAP.-E OPUSCULA. 700
ciiin el omnia, quse i!iiricm Deo sanctoque Petro a A hus vel cliani pra-ialionibtis ipsitis loci einiiieani.
felicis memorine Heinrico, secundo rege et priino his videlicel diebus, in iialivilale Doniini el Salvalo-
iinperalore, tradita sunt, elquse in postcrum jiire toris nostri Jesu Chrisli, et in cicna Domini, cl in
acquiri possmit vel j'ttsle acquisiia stinl, praidia , Ealibalo sanclo el in die gloriosae Resurrectionis
manripia, aurutn, argenlum, pallia, vasa, ornamenla cjusdem, ct sanclo Pentecostcs, ct in tlic sancii
vcl alia utensilia, neino audeat in perpetuum stibri- Georgii, et in die sanctortun Pelri ct Pauli, el As-
pere, auferre aut commutare, nisi ad tililitaieni ejus- sumplioi.is bealissimse Mariae et sancli Dionysii,
dem ectiesiaj; sed cpiscopus ejusdem loci, vcl qtti in pro reverenlia noslri prselibati prsedccessoris riomni
[lerpeiiium ejusdcm fueiiul successores, secura eas Clemctiiis papae, ctijus anniversarius dies iinic ab
Iranquillitate possideant, ac liberam habeanl pole- eisricm fratiibus agitur, el in anniversarioriie riomni
Statem onines rcs el proprietaies ejusdem loci ordi- Heinrici imperaloris, cjiisrieiu loci vcnerabilis con-
nare alque componere vel eliam aiignientare, dissi- slrucloris. Ilis vcro coucedimus hanc dignilatem
p-.re vero alque coiifiindcre nullam habcant inde <|iti tanliini tpecialilcr cxcubanl vel deserviunt
poteslalem aul dominationcin. Insupcr pro nostra apud pi-udicti pracdecessoris nostii sepiilerum. Con-
auctoritale sancimus ut in lerminis nc rchus ejus- lentos lanien bis sancimus riiebus fore, nec ullra n
dem ucclesise ntilla sit infcstatio lyrannoium vel alio- B qiioqiiam lemere usiirpari, ne honor proprius apo
rum quorunilibel homiiiiim pravornm, sivc sint in stolicne sedis vilescat. Hsccvero omnia supra dicta
civitate ipsa Babenberch, sive in caslcllis , villis , observari el cuslodiri in perpetuiini, noslra aposlo-
servis, nncillis, tribulariis, tlecimis, forestis, silvis, lica aucloriiale decerninius, confirmamus et cono-
venalioiiibus , piscationibus, molen.linis , campis, boramtis. Q.ii vero, quo.l ahsit, hujiis noslri privi-
pratis, pascuis, agris culiis ct iucultis; aul quiri- legii icmerariiis irausgrcssor exstiteril, Dei, et bea-
quid modo illnc jiertiuel aut in fiiltiruni juste lissimaj Mariie, et healoruin Petri ct Pauli omnium-
acquiri polerit, per nostru: apostolicse auclorila- que sauctorum ct nosirn selerna nialediciione male-
lis privilegium corroboratum, in secura perniaiicat dicatur, ct perpetui analiieinalis vineulis innodeliir,
quicie. Niillus ibi comes aut judex placilum seu di nisi digna salisfaciione resipueiit et canonicesatisfe-
slriclionem aliquam facere vet tenere audeal, nisi ceril. Qui autein pio corde hujiis observator privi-
quam per concessionem gloriosissimi imperaloris legii exsliteiit, Dci oiiiiiipolenlis el alnisc Mariac et
secimdi Heinrici, vel successortim ejus episcopns Jieatoriim aposlolorum Petri ct Pauli beuedictione
ejtisdem loci tleliberaverit. Nulla in aliqua dignilatc dilnlus, seterni regni particeps fieri mereatur.
posita magnaparvaquepeisoiiapervioleuliani irrual. * Dala per niantis Fiiderici riiaeoui liiblioihecarii et
Sit ille episcopalus liber, Romano lautum mundi- caiicell.trii sanclsc Ronianae catholicse el aposlolieae
hurdio siibililus, quateuiis episcopus libciius et de- Ecdesia:, anuo DominicseIncarnatiouis 1052, a:mo
lectabiiius cuiii clericis suis serviiio Dei possil in- poiiliiicalus domiii Leonis noni papaj iv.
sislcre, ct Ileinrici primi imperatoris, ejiisdeni loci LXXVI.
vciieiabilis ftindaioiis, iiostriqite, scilicel Leouis
S. Leo IX Harlwigo, episcopo Bambergensi, rogntu
iioui papae, ac nosirortim successoruiii , lleiuritf Ileinriri imperaloris, pttllium millii ter in anno
quoque charissimi filii noslri secuiidi impuratoris, al- mendum.
<iiieonmiuiii, quibus debiiorcs stint, niemoriani ju- (Auno 1055.)
giier hi.bere. Sit tamen idem episcopus suo mctro- [Perlz, Monum. Germ. Hist. Script. IV, SOi.j
politano ejiiscopo Mogiinlino, in eanonieis causis LEO cjiiscopus^ servus servorum Dei, HAIITWICO
tantuiumodo, siibjeclus et obediens. Deliberalis igi- Babenbergensis Ecclesiie venerabili episcnpo, perpe-
lur, sancilis ac corrohoraiis oinuibus su|ira diciis tiiam in Doniiuo Jesu Christo salutem.
rebus, eidein sancto loco placuil addenrium insignc Si pastorcs oviiiiu soleni geluque pro gregis sui
honoris ccclesiastici a noslra aposiolica auctorimie, cusloriia die ac noctc ferre contenii siinl, el ul nc
ducti nmore et reverentia Cleinentis, piie meinorise []I qita ex eis aul errando pereat, aut ferinis laniala
praedccessoris nostii, qiiem Deus miro dispositionis inorsibus rapialur, oculis scmper vigilantibus cir-
ordiiic a prsclalione bujtis loci ad sanclse Roinana: ciiinspeciant, quanto sudorc quanlaque debeiuus
catholicae el npostolicse Ecclesise apicein digiialiis cst pervigiles esse ililigentia nos qui pastorcs aiiimariim
aecersire, el niirabilius e Romanis finilimi*- deftin- tliciiiitir? Altendamiis cl stisceptuni olliciuin exhibcre
cliiui coi'pus ejus reducere, volens hanc ecclesiam, crga ciistodiam Domiiiicarum ovium non cessemns,
ul icslimamus, quasi novam tanto ilecoralam essc ne in tlie ilivini cxaniinis, pro desidia nostra, aiite
excruciet
pntroiio, Roniaiiamque couleiitani et suflieieniem, suinmuin Pastorcm negligenlia: realus nos
prsclerilis et ftituiis Palribus inanereornatam. Quin mide modo honoris revcrenlia snbliniiores inler cce-
etiam, amore et riesiderio fralrum, qui nos in suis teros jndicaniiii'. Ad missarum itaque solemnia cele-
recepereeeclesiasticissiipendiis elquoliilianis, unuin branria fraleiiiilali tutc pallium transmittimus, «juotl
nosira vicissiliidine regerc fralrem, mitras gestanrii antecessoiibus tuis nunquam ante coiicessuiii, modo
concediiiius liccniiam, ea seiiicct ratione ut ab epi- tibi primo concediinus, rogalu dilectissinii filii nosiri
seo|)0 providearilur digniores et honestiores preshy- iinpeiatoris lleiniici, el pro veueratioiie anleccssoiis
lcri et diaconi, qui bonis moribus vel maturisujtaii- lui, pisti mciiiori;e domni pnpac Clcnicniis, et pvo
 701 EPISTOL/E ET DECRETA PONTIFICIA. 705
memoria Heinrici imperaloris primi, prsefnlsc eccle- A quia poslulasli a nobts quatcniis nrcliiepiscopatiini
si:e construcloris beiiignissimi. Quo libi ter in anno llaminahurgensis Ecclesiae tolum in iniegriiin tibi
uli permittimus, salva auctoritalc domnse meiiopo- jiiccessoribusque luis conftrmaremus, siettii a prae-
litanac Mogtintinseeccleshc, scilicet in die sa:iclaj iccessoribus nostris, videlicet Nicolao ct Agapilo et
Resurrectionis, et in natalitiis apostolnrum Petri et Benedicto liujns apostolkae sedis episcopis, -decre-
Panli, etin solemnitale sancli Dionysii, co quod tur.c lum est. Inclinati precibus vestris, apostolica aucto-
nnniversarius dies celebralur domni papse Clemeniis rilate concedimus ei confirniamus cuni oninibus ge-
supra memorati; hancque diem sanclam aposlolica neraliler alque specialiter ad eumdem praefatiim
aiicloriiate sialuimus celebrem esse per tolum epi- archiepiscopaliini vestrumperlineiHibtis, scilieel om-
scopalnm. Ciijus qiioniam indumenli honor modesta uia quae veslri antecessores suis laboribus acquisic-
aetimm vivacitate servanrius est, hortamur ul ei runt, vel etiam amore aelernaepalrise ibi a Christi-
iioriini luorum ornamenla conveuiant, qualeuus colarum fidelibus largita sunt vel laigiuntur. Cum
aiieio-.-sDto retie titnibiTrne prasis frsse conspicuus. illis etiam, qui hoc tempore ad Chrisli conversi snnt
Itaque vila tua filiis tuis sil regula. In ij.-u si qua ririem, protegente Dei gratia, virielicet episcopos iu
loiiiturio illis injecta esl dirigatur, in ea quoil i;;j- amnibtis genlibus Sueomiin seu Dnnorum, Noiwe-
tenlur asjiicianl, in ipsa considerando semper proli- *s cn-orv.ni,hlant, Scririevinnuin, Gronlant et univer-
Ciant, ut luiiiii posl Deimi videalur esse quod bene saruni sepiciitvio-;i-li:LainaJiouum, uec uou eiiam iu
vixerinl. Cor ergo iiinm neque prospcra, q:i:c ti:m- illis paiiibus Sclavoruni qua> sunt a Ihimine Pene
poraliter bl.inriiiintiir, exlollant, ncque adversa rieji- nsque ad fliivium Egidre, ila utsuh Inn luoreuujiie
ciant, sed quidquid illud fuerit, virlutc paiieniise iiiccessoi um, Aminaburgensis Ecclcsise archiepisco-
deviiicatiir. Nullum apud te lociim odia, niilliiin fa- poruin maiicaiit poiestate, vel quid(|uid luo tiioriim-
vor indiscretus inveniant. Miscricordem tc, preut ,jiie successoruin laboris certamine, divina favenle
virtus patilur, pauperibus exibelo. Oppressis defen- ,;ratia, ab errore perfidise sive hoininum sive Ioco-
sio tua subveniat, opprimentibus moderala ereciio IIIIIad religionem Christianam acquiri potestis, libi
c uitradicat. Nullius faciem conlra j'uslitiani accipias, iiisque successoribus perpetualitcr tenere censemus.
nullum quserentemjusta despicias. Custodia in leaequi- Et insuper decrevimus cl sancimus niillum archi-
lalis excellat, ut nec divitem potentia sua aliquid .jpiscoporum, vel Coloniensem vel alium quemlibel,
apud teextra viam suadeat ratiouis audire, necpau- n tua dioecesi ullamsibi vinriicare potesiatem. Quin-
perem de se suafaciat humilitas desperare.qualenus, mo et ipsis et omnibus oninino suademus cultori-
Deo miserante, talis possis existere qualem sacra j>us verse religionis, ut arijuioriiim et solalium ti!i
leclio praecipil, tticens: Oporlet episcopumirreprehen- ' .uisque succcssoribus in omnibus administrent,
sibitent csse (ITim. ni,2).Sedh:s omnibus saluhriler ijnalenus pro gratia liujus beneficii plenam recipere
r.ti poieris, si inagislram charilaiem habueris. Quam inercedem a Domino mereantur, quoniamomiiiaqii.v
qui sectilus fuerit, a reeto aliquando tramite non jirolicua Ecclesise probantur existere et divinis uoi:
recedit. Ecce, frater charissime, inter mulla alia mpugnant prajceplionibus, eflieienda el prsebenda,
ista sacerdolii, ista sunt pallii.Qusesi sludiose ser- .jninipotentis Dei aucloritate etbeatorum apostolo-
vaveiis, quoi foris accepisse oslenderis, inlus habe- ruin Petri et Pauli esse non dtibiiamus. Et hoc no-
bis. Sancta Trinilas fralernitatcm veslram gralia stro decreto deccrnimus, secundum prarnontinaii
su:e proleelionis circumtlet, atque ita in iliueris bonse memorise Nicolai papae et Benedicti papae et
stti via nos dirigat, ul posl bujiis vilse amariluriinem Agapili papsc sanctionem, ipsas diceceses, Hamma-
ad seternam simnl pervenire dulceilinem mereamur. burgensem scilicet et Breincnsem, non tluas sed
Dala III Nonas Januar., anno doinni Leonispapse linani esse et vocari. Omnem quoque advcrsanlem
iioui iv, indictione vi. vel contradicenlem atque piis nostris sludiis quoli-
LXXVII. bet morio insidiantem anathematis percutimus inu-
S. LeoIX EcctesimHamburgensisprivilegiaconfirmalel 'D crone perpetuaque ullionis reuin diabolica sorte
Adalberto archiepiscopopuliii milrmqueusum concedit. lamnauius, ul cutuien apostolicum, more prsedeces-
(Anno 1055.) iorum nostroiiim catisamque Dci pio aspcclu [pro
[Lappenberg, Hamburg. Urkund., 1,74.] iffectu] zelnnles, ab adversis hinc inde partibus
LEOepiscopus, servus servorum Dei, riilecto con- iiiuniamus.
fratri nostro ADELBERTO, venerabili archiepiscopo Insuper apostolica auctorilale j'ubemus alque sua-
Hammaburgensis Ecclesiae, tibi tuisque successoii- jemus episcopis HalversoellieiisiselHililedenesliemsis
bus in perpetumn. :l Bodalbruniensis et Mimindcnsis et Fcrdensis Ec-
Convenit apostolico morieramini pia religione pol- jlesiaruin, ut salva in omnibus dehila subjectione
Ientibus benivola compassione succurrere et poseen- irchiepiscoporum suorum, tibi luisque successori-
tium animis alacri devolione impertire assensum. IUSsolatitun quanlumcuii(|tie possunt, pcr oinnia
L^xhoc enim lttcri potissimum prseniium apud con- lirsehcaiil ad lucra animarum quserenda, sic tanicn
ililorem omnium Domiimm procul dubio promere- at jiiin Domino acquisili el iicqiiirendi luo liioriiinqiie
lur, dum venerabilia loca o|)porlune ordinata ad snccessoiiiin arcliiepiscopaliii suhjecli pcruianeani.
mcliorein fiierinl ]>T IIOSstatum per.Iucta. i<;ilur Et quia legatione aposlolicse sedis et viee noslrsi
 705 S. LEO.NIS IX PAP.E OPUSCULA. 70i
in genlibus suprariictis rie.revuiius lc fungi, quemari- \ LXXVIII.
modiiin el beatissimus Honiiaciiis, Mogiintiiitis ar- S. • Leo IX Ecclesiw Olivolensis et Dominiri episi >pi
cliiepiscopus, a reverentissimis prsedecessoribus no- possessiones libertalemque conftrmal.
stris, Gregorio secundo et Gregorio tcrlio alque Za- (Anno 1055.)
charia, quondam legalus Gcrmaniciis estconstilulus [Ughelli, ltalia sacra, V, 1217.]
sniicUeRomanse el apostolicx- scriis privilegio, dc- LEOepiscopus, servns servorum Dei, 01ivole:isi
cernimus le luosque successores non tanium anli- Ecclesise, et per eam DOMJNICO episcopo ejusque suc-
'
«juis, sed etiam seeunduin merilorum incremeuia cessoribus canonice promovendis in perpeiuum.
novis ampliare honoribus, si tamen exemplo supra- Convenit apostolico tnoderaniini pia religione pol-
dicti marlyris Bonifacii sacranienlo el debita sub- lenlibus locis congruse defensionis imperliri suJTra-
jeclione semper prseslo sint obedire nobis nostrisque gium, ' eisque benevola compassione siiccurrere, ni
sncccssoribus inaposlolica sede. Igilur, juxta supra- 'nobis a Dornino possit merces provenire , ciiui ad
meliorem slatum fuerint noslro sluclio perducla vcl
scriptum lenorem conce.limus et per le luis sncces- eonlirmala.
soribus m perpetuum Iicenliam ordinandi episcopos Quapropler sub aposlolica el canonica
infra dioecesim seu provinciam vestram vcl certc per auctoritale coiifirmainns prsefalseOIivolensiEcclesise,
'
provincias genlium supradiclarum, quascunque ari B, atque prajfalo Dominico episcopo, stiisque legilime
ovile Chrisli tam per vos quam per nuntios vestros successoribus
' in pcrpetuum. quiriquid haclenus jusle
ad.lucere, provenicnle el subseqiiente riivina gratia, acquisivit, et deinceps niliiloiuiiius juste ncquirere
valuerilis. Simul eliam coneeiiuius pallio uli, sicut poteril,
' ita ut imperalor nulliis, dux niilliis , seu
;t pracdcccssoribus noslris dignoscitur vobis conc.es- coines , aut alia qusclibet major minorve persona
suin fuisse, id est in Nativiiaie et in octava Domini, qttiriqiiam inrie alienare, vel usurpare pnesuinal. Iu-
et in Epiphania et in Purilicalioiie sacrsc Marise, in lerdicimus quoque apostolicne auctoriintis privilegio
P.ilmis, iu Cceaa Domini, in die sancto Paschse, in ut nulltis patrinrclia, seu coinproviiiciali?, vel quili-
Asceusione Domini, in Penlecostes die, in feslivitate bet alius episcopus, in ipsn dioeeesi sine consensu
sancli Joannis Baptislse, in nalaliliis omnitim aposio- 'episcopi ipsius, coiiiirmationes, consecraliones ec-
lortim, in Assumptione, in Nalivilate et Annuntia- 'clesinrum, aul clericorum, sive snnclimonialimn ,
l.oite sanctae Mariae, in festis beatorum martyrum vel excommiinicationes, seu absohilioncs, seu syno-
Laiirenlii el Maurilii,el in feslivilate beali Micliaelis '(lum , nisi forte provincialem, lacerc aurieat, nec
archangeli, et in feslo Omnium Sanclorum alqtic clericos ' ipsius, lam ab eo, quam a qtiocunque ordi-
beati Maiiiui episcopi, el ia fesiivilalibussanctorum, '
iialos quisquam judicare, aul defendcre eomra eum-
quorum corpora requiescunt m ipso arclnepisco- »J; dem episeopum canonice eos traciare volentem prsc-
patu, et in consecralione episcoporum atque eccle- sumat. ' El si quis liujus nostri privilegii audacicr
siarum elin veslrse ordinationis dic. El insuper lemeralor exslilcril, donec resipiscal, analhcina ei a
ciiicem anlt: vos porlandi. Adlisecsuper nacliim equi- ]Deo, el S. Peiro, el a nohis liat. Porro qui pietalis
landi licentiam concediinus in solemnibus diebus et 'respectu obedienler observalor fuerit, benedictionis
locis congruis, qttod quidem bonae memorise papa el ' vit;c SBlernaeparliceps sit. Amen.
Clemens secuiidus, interveniu nosiri dilectissimi Datum III ldus Marlii per manus Friderici diaconi
filii Ueinrici impeialoris, vobis conccssit. Et quia S. apostolicaesedis bibliolhecarii et cancellarii, vice
devotionem luam, quscgeniibus evangelizare cupit, domini ' Herimanni, archicancellarii et Coloniensis
cognosciiuus, ex noslra miinificeiilia superadriimus :archiepiscopi, anno domini Leonis IX papsev, ind. vi.
praefalo luo Iionori, pallcouli etiain Sabbato sanclo LXXIX.
Pascbse in sanciae crucis Inventione et in protomar- S. Leo IX ecctesias monasterio Sancli Martini sub-
tyris Stephani feslivilale, capul quoqiie luum milra, ditas, una cum prmdiis ac jnribus enumerat, et
Sancli Pelri canonicis confirmat,
(rtiori est msigne Romauorum, insigniri. Et si quis
h-.iic noslrse auclorilalis privilcgio contraire vcl in n, (Anno 1055.)
[Bullar. Vatic, 1, 22.]
aliquo illuri lemerare tenlaveril, nnaihema sit. Qui In nomine Doinini, amen. Hoc est exemplum, sive
vcro pie ob ervaverit, graliam el bencriictionem con- Irnnsiimpium cujiisriam litlera: aposlolic;e sanclae re-
cortlationis
',bea cnm liloLeonis papse noni, ejus vera bulla pluin-
sequatur.
Datinii VIII Irius Januarii per manum Fridertci biillatae, canapis pendenle, innre Rnmanaj curi;c,
j non viliaise, non abrasae, non cancellalse,
diaconi, sanciae Rr.mause Ecelesise bibliothecarii et neque in aliqua sui paiie snspeclae, sed omni prorsns
cancellarii, vice domni llcrmanni, archicanccllarii vitio et suspicione carcntis, cujus tenor per oninia
talis csl.
et Coloniens's arcliiepiscopi. Anno dumni Leonis
LKOcpiscopus, servtis servorum Dei, JOANNI ar-
f.Oni paprc iv, indiclione vi.
Beim v iltie. cbipresbylero venerabilis ecclesiae Benli Pelri apo-
stoli, et ejusdem ecclesix canonicis in monasterio
SancliMartini(l55)niincordinaiis el orriinnndis, ul in
(155) De SinciiMaiiiiii monaslerio.quod Vaiicniu ioiim, leste Lihro Ponlificnli in S. Lenne IV aliisquo
templi choro inseivient iim velus fuit dnniiciliimi, Io:is, eideni Vaticanse basilicse cohaerebat; ve.l, ut
hniuiiur sanclus ponlifex Leo quaiiiis. Insigne cue- niimt Mollius ct l.omnnns,. silum ernt post S. Pt>-
l.obiuin periil in cxslrutnda nova S. Petri hasiliea, liiim, sive post absidnm in inlroitu ecciesiac Sa.icti
 7-33 EPISTGL/E ET DECRETA PONTIFICl.V. 70G
tiioro Beali Petri die nocluqiie divina officia decan- •'*ccessoribus, el illibata permaiieani. In qiiibus liacc
tent in perpetuiim. I
propriis diiximus cxprimciida voealndis, videlicet
Convenit aposlolico motlcramini pia retigione pol- ecclesiam
c Doinini noslri Salvaloiis(159) qusc vocalur
lentibus benevola compassione succurrere, ac poscn- ^Scho!aFrancorum(iiO)iiiiacii!ii suis possessioiiibns,
tium animis alacri devolione impertiri assensnm. Ex et c itsibus, et utililalibus, quas Carolus imperaior
hoc eiiim lucii polissimum prsemium apud condiio- ecclesinj c Sancli Salvatoris donavit, ct per privilegiuui
c
rcm omniuni Deum promeremur, si venerabilia Ioca conlirniavit, el Leo quartus privilcgio conccssit; ct
ordinata ad meliorem fuerinl slaiuin sine dubio per- census c quos de iiltramoiitanis partibiis, annualim
ducta. lgitur quia poslulastis a nobis qiiatenus ton- s
siaiiiertmt mitti (141) utrecipi per maniis miiiistro-
lirmaremus qiise a sanciissimo Lcone quarlo papi, irum, conccriiimis ciricm monasterio permanendos
ct a qiiibusdam ponlificibus Romanis, vobis stint ad ~ tiiililalem corinn
qui in Clnislo beati Pelri Deo
cencessa et per privilegia confirmatn , ob amorcui £alacri animo scrviunt; posilam juxla muriim civi -
Dei omnipolenlis, el beali Pelri apostolorum priiu.i- laiis l Nobisc, quse vocalur Leoniana, super Terrio -
pis,elAiireajRomanajdefensoris,etbeati Martinicon- 'ncm, consliliitam ad sepuliitram oiiinium lioniiiiuni.
fessoris, cujiisccclesiaeslsitaposlabsidamininlroiiu „ de< qualibet parle inimdi Romam venieniium, qnali-
ipsius (156) ecclesisejiixla ferrata (157), vestris pre- 'cunque cxcausa, sicuti a Leoue qnario concessnin
cibiisinclinati,qu3CJuslepostulasiis, adexemplarpra:- ' diclse ecclesiae sancli Salvatoris. Sed si de ullra-
est
deccssoris r.oslri Leouisqiiarti, elCaroliiniperaioris, i
inoiilanis parlibus fiierinl ])eregri:ii et advense, divites
cl aliorum Roiiianoium poiilificum Joannis decimi, cl et < panperes, nobiles vel ignobiles, quoscunque inori
Joamiis noni dccimi (158) prajsenlisscripli jirivilegio icontigeritiii liacalinaurbeRonia, vel in circuitu ejus
coiifirinaims , slaiiienles qiinscuiique jiosscssiones, isiculi nb Albn(142)usqiieSulriuni omnes in jamdicia
quscGtiiiqiiebona eidem vencrabili inouaslerio jusio EuteriaI Salvaioris sepcliantnr, nobiles et ignobiles,
periincnt, el in fiiliiriim eoi.cessionc poniilicuin, <
diviiescl paupcres, adveuse et percgrini, aul ubi vos
oldalione fideliiiin, seu aliis jnslis modis anmicnie jusserilis
j si neccssilas compuleril; nullus prsesumal
Doniinopolerit acquirere, firma vobisveslrisquesuc- a.iqucni illorum, aut bonaejus occullare, aut contra

Petri. Coijsulcr.da Alphar. Tabula lcbnograph. cu- at nttliibi iavenimiis.

jns lilt.u enucleaie docet hoc moiiasleriuiiiaiiliquiius vimiis,
(159) Nostra selate adhuc prostant vetustissimse
oxstitisse. ubi nunc aram , Vcronicae vocabulo, in- ecclesiic parieles; namque definiunt sacra:
signitam cerniiniis. lllud nimia veluslate qiiassaluin hnjiis
Inqiiisitioiiis palalium qu:e respicit porlam equiliim
peue omne a fun ianienlis reslauravit D. Leo III, nc C levis
(juiiiqiiaginta circiter post annos, iterum faiiscens, armatur.e, vulgo dei Cavallegieri. Variis noini-
reparavit alter Leo hujiis noniinisIV. Missa facimus r.ibus, neiiipe S. Salvatoris de Terrione , de Ossibus,
• bonn quam plurima veiustissimo huic ccenohio, dc Magella, veleres leiiipluui hoc nppellaiunt, quocl
cujns a Caroio Maguo exslructiim fuisse ad peregriiiortim
meminii Sleplianus II, ut in epist. ad Frebradum,
a Roinanis ponlilicibus collala, alque in Libro Pon- sepiiliiiram, niiilin qiii.lem non spernendsc nntiqiii-
tilic. aliisque auclorib. rccensiUi. Id autem silenlio laiis moiiumeiila lestantur. Il;ec inter non iiliiiniiiii
lociiin relehre a Franc. M. Ttirrigio ex Valiea-
pr.tiereuiidiim non csl quod scripto tradidit Ven. lenet
Beda, Hisi. Augl., lih. iv, cap. 18. Loqtiitur enim tle n;e basihca: Tabularia publica luce donalum in Lii>
de Cripl. Vaticanis, ejiisdcm C.ircli privilegium, <lu
veuerabili Joauue urchicanlore ecciesia: Saucli Pclri,
el abbate monaslerii beali Martini, qui. Biscopo ab- cujiis lidc a nohis disserendiiin erit.ciim de impera-
loriim et rcgiim diplomaiibus sermoneiii insliliienius.
bate, cognominc Benedicto, S. Agaihoncm pnnlifi- liivenlaiiani
cem rogaute ut in monasterio stto cursum canendi ecclcsiarum el hospitaliuui nec non
annuttm, sicut ari Saiiclum Pclrum Roinsc agehalur, anno iiionasicrioiiiin Vaticanse Basilicx' subjectoruin,
etloceret; ipsoque jubcnle Agatbone Angliara jiro- bratum, circiier 1500, a Joaime Card. Cajelano elucu-
fecius, ejiisdem Biscopi saiisfecit votis. aique synorio dc mtilla habel de ecclesia Saneli Salvatoris,
Hedtfeldensi inlerfiiit, pariterque catholicse tidei qna iiiinc agiimis. llem, inquit, subjicilur clicl;c
decrela Drmavil. At illud nolatu diguius quod S. sacrosnnctae basilic;e princ. Apost. de nrbe ccclesia
Leo IV, ant.qiiain inter S. R. E. presljyteros cardi- Sancli Salvatoris de Terione quse a Carolo Maguo
nales cooptaretur, in eo, dc quo tractamus ccenobio, D, iniperaioread sepulttiramomiiiuiiiultrainoiilanoruiii,
monachi vilam egit, qiiemarimoilum cjus biograplius etc. Quae seqtiuutur videre licel apud Turrig. mox
apud Anasl. Bibliotli., Pelr. Mallius, nliique tcsiau- laudalum, pag. 525 et 526, sec. edii, u!ii longiuscu-
tur. luin dieli inventarii fragmenlum lelcitur.
(156) Valicanamhasilicam inteltigo,cujuspoiia oc- (140) Collegimiiduodecimclericorum.qui Scholasiici
ckfenlem speclans, pcnes Alphar. labulam signala appellahantur, scdi sacrae potissimum iudidit Schola:
iitim. 15, uii in ipsam veterem Sancti .Pelii basili- Francoruin iiomcn.IIIos nimirum partim ex Fraucin,
cani adiium prajbebat, ita iu Sancli Mariini uioiiasle- pariim ex Aipiitauia et Gallia selectos cum tribus
liain ejusque ecclesiam recta ducebat. presbyicris, Carolus Mngnus, quemadmodiim in ejus
privilegio habelur, eidein Sancti Salvaloris ecch-
(157)Quid sibivelitvocabulum/ienvKa colligerepos- sia?
sitmus e.xPetro Mallio, qui, cap. 15 Hist. Sacr. apud niltiix.t, ut Iratrcs pcregrinos Romam accedenics
Bollandian.,lom. VII, Juuii, pag. 41, refert, corpus curarcul et, si in eadem urbe mbri coniigisset, iu
ineiiior.iUi ecclesia Chrisliano ritu sepelirent.
S. Xisti P. et M., condilum fuisse juxia ferraiam
propecorpus beati Petri, ubi adlmc est arcus de mo- (1-41)De liiijiismodi censibus, qui ex Francise,
et Gallise regnis miltebaiilur, in laudaio
sibo, etc. Id ipsiim prodil Liber ponlilicalis, iu quo Aqi.iianiie Carolino
Jegiinus, Pasclialem I, in Sancti ielri basihca auie diplomnic sermo est.
adilum qui ducit ad corjuis S Pelri, in loco lcrrato, tli"2)Allinniniirum/l/i>aiio,inler prisci Laliioppldn
aram beaio Xisto P. coiislruxisse. urbs voiuslissima, de qua Cluver. ltal. Ant.q.,
(15-Sil.iloium uoniiiicuiii Diplomata sedulo quxsi - I b. III, cap. 40, tom. II, pag. 900.
707 S. LEONIS IX P.UVE OPUSCULA. 7(;S
vohinlalcmveslram relineie; pr:t:ler Anglos venien- \ i chaelis susceperimt a prcshyleris S.dvaloris. Excc-
tes (•lcAngli.i.qiiisi in Schola Saxiaj(145)infirmanlur jiiamus etiamomnes pcregrinos et advenas Latinos,
et ibi mnriniiliir, ibi sepelinnlur, seciinthiin charlu- quoqtiol moriunliir in civitate Lconiana, ct exlra ad
las locationmn qnas preshytcri et hospites, qui tria millinra ; quos sepeliri concediunis in ecclcsia
vocanlnr Scholenies, ipsius schofe Saxi.c, susce- Sancti Jtislini, quae vocatur Schola Loiigohardorum
peri.ni ab ecclesia Sancli Salvaloris, de ccclesia cum (146), et sccunrium lenorem locationis, eisdem imi-
camminnlis (144), cl scholn Snxiic, el omnibiis cjus nitiir ratioiiibus in Latinis quibus ecclesin Snlvntcris
pcrlinentiis; nec non ile sepnllura Aiiglnrum, qui in in aliis geiiiibus; oiiincs alii peregrini el advenae,
ipsa inlirmantiir alque moriiinliir Scliola : scd si qui in civitale Leonian.i, et in circuilu ejus per tria
prselcr ipsam innrmaiiliir, iibicunque moiiiiutiir, in milliaria obierunl, Ultiamonlaiii quoque, ab Albn
eeclesia sancti Salvaloris sepclianlur, secuadum usque Siitriuin, sicut superius dictum esl, in pia:-
[iroprium jus. Imperalor auicni et Leo papa, quori dicla ecclesia sepeliantur. Nullusocciiltel iiilirmum,
ccclesia Snlvaloris habuerai, non absliilenini, scil ut inlestatus decedat, sed presbyteris ipsius Eccle-
illi rie gralin, imilta rietlerunt, el privilegiis conces- sie, aut procttratori vestro, antequam n.entc alie-
scriint; i.leo nos cone.eriimiispeiiMones in monasie- netur uuntiare festinet. Si defunctus luerii,
rio Snncti Maiiini bis in nnuo riaii a presliyleris B ipsiim
et bona ejus non celet, sed cilo presbyteris projialare
SanctseMaiise,el localioncs abntraque parle lcneri :
Friscs eliam, qui inlirmaiitiir extra Scholam Friso- pergat. Similiter nullus audcat infirmum de alterius
niim, quse vocaltir ecclesia Sancii Michaelis(l45j, ia domo malitiose aul furiim abstrahere, vel suadere
ecclesia sancli Salvnioiis scpcliaiilnr, secunrium de domo, seu de civitate exire , ne forte deceplus
lcr.orem localioiiis, qiiain presbytcri Sancii Mi- suis bonis exspolieiur.et in via derelictus raale mo-

(145)Quinon longe a Sancti Pelri basilicnnriTybe- aliicr censeant. Porro cn notionc etinm obtinel in
riii) tisque locus prolenililur, vicus- Snxoiiiim ti Etrusco idiomale, ul videre est apud B<icca<ii
Sehohi Saxoimin inpeivctusiis monunicnlis noniina- ciijus verba a prsclaurialo Crescimo refciiiiilur.
lur liaronio ail niiiiuni 8i)4; el in Maiiyrtri. Rom., (145) Ubi ecclesiam SS. Michaelis el Magui ^it iai
10 novemb. not. ea senlentia esl, quo.l expugnaii ceriiimus, i'.!i|)laqii;cdainexslilisse fciiurjuxln pi.la-
Snxones n Cuolo Magno cimi irientiriem rebellas- tiiini quod Neronis vocilabaliir. Mililes qin in
scnl, lanriem soluiii veiiere coacli sunt, mulliqne, |)iaclio adversus Sarraccnos, Leone IV pmiiilicc,
illoium Chrisliana firie alqnc ecclesiaslica riiscipliun Roinse oecubiieruiit, in ea linnulali dicuulur. Q.iare
tnilianili Romnin missi, lociim de quo aginius, apud ips:: Leo, Sancli Mieliaclis iioininc, eetiesiain il.i
Vatiennnm basilienni incolendam acceperiinl, id- condidisse iraililur. l\ec ila miillo posl cu.n Ires e.
ciico Saxia nuncupntiini. Ihcc Baronii o|)inio, si Q Frisia uiililes, sancli Magni corpus i:i Campa iu
cuni eis qusc seqnuntur conciliari ncqiieiil, haud re|icrisseiil, in palriani tlejioiiare frusira coiileu-
[irnrsiisnnbis arriilet. Saxoncs elenim quos uieiiio- diiiil. hicnco oiviniiiis admouiii ltoiiiam deleriini,
ral prsesens diploina, non ulique Gernianiie el iu lniirialo Sancti Michaclis (emplo dcpoiu.nl, si-
Saxoniac veieiis incohc, scd insulares, sed Auglico- nmlqiie slnluanl trccenlas argenii niarcns cideui
Briiiiniii, Transniariiii et Anglo-Saxones profcclo ficccsia: qiiolamiis Iribuere, ul quicseenliiiiii ibi
sanl, ila saue apptilaii poslqiiam, lole Ven. lied.i iu lideliiiii nniina: piis nd Deiiin jirctihus jiivnienlui,
Angioruni Hisiorin, quiiiio decnrreiile Eec!esi;e ; peregrini e Frisiouibus Germaiiiie populis a.i
nc
s;cculo magnain Auglisu parteni occtipariinl, ea- nposlolorum principis liinina coiithienles, hospiiio
qiie per complures aniioiiini eenturias doininnli fue- fovercnlnr.
I Ilisloiiain cnarrant Franc. M. Tunig.
riinl. Profe.to non |iauci rcrum Anglic. scriptores jieculiari
] opusctilo ca derc lypis excuso, ct inaimo-
iradiint, liiam regem oecirinilaliiim Seiioiiuni in rea i tabula, <]itsein ipsa Sancti Michaelis Ectiesia
Britannin, abdicnto regno, Roniain profectum; do- visiiur, characterc uiiqnenon receuti cxaraia ; <|iiiil
mum, Gregorio II poniilice anniiente, ftiudasse, in < qnid inndem de ejtts niicloritatc censenriuin sii quo I
qua geniis sua: principes el nobiles, ac piseseriini hic 1 expendere non vacat. Profeclo si Leoneni IV
«ierici Romauis rilibiis iiiibiierentur, cl populares pontificeni
] sacrscsedis conditoreui aflirmeir.us, (>|i-
peifgiini atl apostolica liniina rievolionis cattsa aece- pido
j erravit lapiciila, duin in ipsa mainiorea labali
denics excipereutur, in eoriiniriem usuiu lempluni iseri|)sii, S. Magni cxuvias, Carolo M. imperaiore a.l
erexisse, nc ulriqiie dotcin nssignasse, porlioneni iiibeini traiislalas, el in cripta su: er qnum ecclesia
sciiicel ex deuniio qui Sancli Petri dicebalur. En ** <
. Saucli Michaelisjum fttclu jucrat, colloeaias liiissc.
igitur juxla Pelrum Saiiliiier Dissert. de ca-p. Sacc <
Qtiaproptcr Baron. ami. tom. X, an. 851; ct in Mai-
orri. S. Spirilus, cap. 11, argiim. 10, 11, nuni. 2, ltyrol. Roin., <lie8 Maii, nol. a pro Carolo, Ludovi-
ScholseSaxoinim oiigo. At riuoilecinioEcclesisesse- ciiin < Lotliar.i iiiiuni ac llaiiuj regeni, legen.iiiin csse
culo alia-vigcbal traililm, scilicel Anglorun.-Saxo- (opinaiur.
iium Schola ab Olfa Mcreioriini, sive Aiigtoriiin (140) HancTiirrig. lib. de Ciypt. Val.p. 112, con-
mediterraiieorum rege, qui Hadrianol pontilice Ro- slilulain
f fuisse pulat co in loco qni iiui.c iliciiiir
luam veueral, primilus inslilnla lcrebatur; qiieur.iri- < Cumpo sunto, juxla S. Pelri basilicaiu; imo Seve-
nioduni leslatur lib. n, tle Gcst. reg. Angl. ca|). 2; lrnniis, pag. 98 el 5'J4, confundit cuin ccclcsia S.
Willelmus Malmesburiensis, eoiem duo.leciino su:- 1Mariu:de Couceplione, alias in campo sanlo, nationis
culo clarus. Alexnnder II P. in episl. ari Willelmuiii Theiitonicae. Marliuell., p. 505, local in rupe S.
regem Angl., apud Labb., tom. XliConcil., coll.An- 80, !Spirilus, dejcctaiii<[ueail in construelioiic viiie.iiniu
de annua pensione loquilur sedi aposlolicaj ab I
Cxsioruni cl Vercelloriiin. Lt i;l sit, LeolV ecctesimn
glis pracslita, cujus quidem pars altera Roinano ad S. Justini positam in monle Snccoruin, quam fectrul
pomilici, allera vcro Ecclesiw Sanclw Maritv, qute < sepuliuram omnium peregrinorum Lulinorum, S.
vocalurScliolaAnglorum.inusum fralrumdeferebatur. Pelri cuiionicisdoiinvil : vei-liasiinl canoniei Roiuaiii,
(144) Camminata aedificiigenus, in quo caininus ilil. II. Qiio in lexui pro Saccorum lcg.n luni Snxo-
exslal, designarc vitletur. Sic prailei' Caiigium in riuin, i Maiiinell.praiauilatiisexislimal. Velus iitsiru-
Gloss. arridel Joan. Mnr. Crescimb. llist. Basil., S. iineiitiim, (ic quo Turrig. loeo citato, meniorat reclu-
Mariae in Cosnieclin,lib. iv, cap. 1, quamvii alii reui i ecclesimS. Justim in porlica S. Pelri.
7(9 EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICIA. 710
rialur, et a canibus seu a lupis ilcvoretur; seri ctiiu \ Habilalores sunl viri el mulicrcs, quicunqiic ha-
vestra volunlate et judicio mulfiiliir, ubi compe- hitanl in (lomilius propriis, atit in rioinibus (]iias
tentius eis serviattir, atque pro suslenlalione et leneiil, iiou per tiniiin riiem, nec |ier iiiiuin aiiiium,
sanitale corporis, ex suis rebus lideliler ministretur; sed lonjo tisti per charlulas localionum. Item conce-
ne per incuiiarn ipsi pereant, el bona eorum dila- dimiis cl confirmamiis iiiium funrium quod vocalur
pidenlur. Sed si tantac valetudinis fueril infirnius, palaliolnai (149), cl duo Burgura, uiium qui vocalnr
tit ad palriam suam redire possit, suis omuibus Frisoiium, et Saxonortuii, cum tcrminis limilibtis-
reoeptis, cum veslra providenlia, ire permillalur; que corum, et omnibus eorum peiiiuenliis una ci;ni
nulla res exinde pro licentia relinealur eiiamsi pro- ecelesia Sancti Zenonis (150), el ccclesia Sancli Ni-
missa fuerit, nihil accipiatur. El secimdtim locatio- colai (151) el ecclesia Sattcti Michaelis (152) quns
nein, quam omni populo civitatis Leonianac fecit vocatitr Schola Frisonum, alquc ecclesia Simctse
ncclesia sancti Salvatoris, dc hospitandis Oratori- Dei geniiricis virgims Marise(155) quse voeatur
bus (147), et vendendis necessariis, sicut ipsi ad Schola Saxonuiii (154) : in hae lamen ecclesia orrii-
recoiiipensalionem ulilitatis localionis in prscsenlia nalio archiprcsbylcri consilio nostro fiat; alioruui
Leonis quarti concesserunl monaslerio sancli Mar- vero prcsbylcrorum , alque stiiolcnsiiini per vos
lini, et ecclesisc Salvatoris, quod nos concedimiis, B fial, absque omui vcnalitalc : cl qunnta inlcr silb-
el conlirmamiis.ul quicunqne de habitaloribus civi- scriptos alfincs coiitinere virienliir. Inter affiues a
talis Lconianse el exlra ad ununi milliariiun, sine primo Inlere incipienlc n flumiiie,a loco qui vo-
filio vel filia <lelcgiiimo conjiigin decesserit, oiunes caiur Spellari , cl ennte per muiuiii civilr.tls
res mobiles cl itinnobiles quas lunc haliucrit in diclo Leoniana: nstjtie in po; la quac vocalur Saxo
monasierio ad utiliialem fratrum (148) vadant, el imm (155) , ricinrie per viain in Foimale manii
iiulli audcat nliquid dc bonis suis rtiiuqiierc, nisi dexiru, el asceniente per ipsum Formnle, ustjua
cxpeusns pro sepultura, elsi quid alicui riebiieril. duin reele aspicit lertiam liiricm, qu;c cst [>r<>-
Si.iiili modo quicunquc de scrvieniibus, aut dc la- prietas jam dicti monasierii , et euntc pcr niu-
bernaiiis, cujuscunque condilionis.si absque hajrede rum in cilinm montis, et inde 'jier scmitam de-
ohierit, omitia cjus bona juri vestro cedant; el si scciidciilcm in viam juxta locum , jiiris moun-
haeredeiii habuerit, in pnedictis ccemeleriis Sancli sterii Sancti Siephani majoris (150), et iurie in
Snlvatoris ct Snncli Jusiini, ul advena scpelialiir. Fossato, orlui Salvatoris, deindo usijue iu Fossato,

(147) Id est pcregrinis aposiolica limiiia, orationis C palalti sncrsc iiiquisilioais solo scqunla fuit.
ac pielalis causa iiivisenlibiis; quu nolioue voca- (151)Non longc aherat a lemplo SS. Michaelis et
bultim Orator accipitur a Nicolao II, in tlecrclo Magui, ut ex ipso diplomatis conlextu fas esl col-
au. 1050 , cl in concilio Roinano an. 1073, ul ligere.
vidcre esl apud Cangiuiu in Glossar. Scd iinus ca- (!52|Qu;e in monte S. Michaelis olini sita erat
nonici Petri Mallii locus a Sevcrano lib. de 7 Urb. ad Cajsiorum vineam , uti cx Griuialdo referuut
Eccl. pag. 17-2,prodiiclus salis cst ad rein compro- Maiiinellus, aliique. Vocahatur S. Marise in Pala-
haiidam : Mitlti, inqnit, ex diversis tnutidi parlibus zola, vcl iu Paluliolo, <le quo inox dixi. Rmnaii.
ad rsverenliam ejusdem apostoli huc conveittunl pout. Innoceiiiii III, Gregorii IX, Clemeniis VI,
Oratores, in laiiliini siquiriciii , quod ninlioties vix aliiiriinique riiplomata inferius piodueeiiria illani
ad allare possnmus accedere. stepe snepius iiieinoiariinl, et a S. Lcoue IV, cai.o-
(U8;ld esl caiioiiicoruui. Vide Molan.,uacialiis de nieis (loiinlani luisse Romantis lil. n lilleris con-
Caiioinc. signavit. Templuin ric (|uo agiuius, crc.iirierini i|ise
(149) iliijus iiieininitBertoIdiis pies! yler Conslan- n bihliograpbo ejnsriem sancii Leonis ilcsigiiainiii
ticiisis uiiueciuio ;crse Chrisli.inse sicculo clarus : liis vcrnis apnri Anaslas. in ecclesia S. Dei gc.i-
iiam de Henrico IV, Leonianain civiialem ingresso, trieis Mariae, qtiaui ipse beuljssinnis poutifcx (Leo
verba facil in liunc modtim apud Baron., an. 1085, IV) a funrianieiiiis siqier Saxontim vicura noviier
liuai. 2 : < Juxta S. Petrtim quemdam moiiticiiluin, cnnslriixil, oblulit vcsics, clc. De vico Saxoutini
noinine Pataliolum, in casteliuiu erexit, eique mili- Vul. noi. h. png. 25.
tes niiillos, itl iinpiiguarent Roinanos, imposiiil; is I) (I.'i5) IIUJCliiulo S- Jacobi de Coxa caballo in
collis sive uionlicuhis a Bcrlohlo Palaliolum niiiicu- Btirgo proslal, riiela tiialn aliquan.io S. Jacobi in
paius, is csi, ui fallimur, qiiem cctiesia SS. Mi- via sacrtt, atil S. Jacubi Coxuno, 10i9 ly|iis ediia
clia. lis el Magui, uec non urbaiiiis familise Barberi- sacram aj.lem, <ic qua liactanius, illustravit Flor.
iioruin horlus uunc obliucnl. Non louge hiuc aberat Marlinell. in Romain ex Ethen. Sntr., pag. 1 iii,
sacra netles healae Mariseiu Pttluzzola, sive in Pa- Boidoni.i: iiomcii cx peregrinoiinn baculis, qims
tuiiolo dicla, de <|iia iiifr... Funtluni vero P.rialio- vocant bordones, udi saerae inditum tipinatttr. Ai.i
ltiiii ila deiioiiiinatum opiuor a Ncronis palatio, quo.l aliter sei.liiint.
cum Liber Poniilicalis iu S. Pelri geslis, lam Ro- (154) Modo S. Spiritus in Saxia.
mauus canonicus tit. 10, apud Valicaniim ponunt, (155) Unu ex civitatis Leonianu: portis. Posteru-
cl ad nicinoraiam Sancli Micbaelis ccclesiaiu loeal lam Snxontini nppellal Leonis IV hiuliographus, <le-
vctus marinorca inseriplio in ipso leinplo, ul supia (iieatioiicMiejiib.iein Leoniause civilalis, a S. pomi-
(inluiii esi, nsservaia. Quamvjs autem Nero domum iice habilam acctnraie ilescrihens. Terliam, iuquii,
siiaiu , iil Suelonius loqiiilur, ti palalio Esquilias orationem cecinil sitper poslerulam aliiiin, quw respi-
usjue fccerit , iiicongruiim lamen nou esl, quotl cit ad scholam Suxonum, quw, ex eorum vocabuto
cidetii ltuperalori alia in Valieano juxla Circuui el Saxonnm, poslerula appeliulur.
liorlos suos fueril series, ab impcnlo vttlgo jiostea \,lbii) De lioc nionasierio riiceimis infra ad alteram
Neronis palaliinn appcilala. > S. Leonis IX bullani, edil. Kaleni. Apri!., Ponl.
(iaJ) Q;a:, lesle J.tf. Gi'iniaLl;i, iu coiistruiiione au. V
711 S. I.EONIS IX PAPiE OPUSCULA. 712
qni enilltit aqnam per miirum civitatis Leonianse. A Fasc.iola,funilum Casanillo, el fundum Casnpimloln,
A secunrio terrn Sanciorum Joannis et Pauli (157), liinduui Rolula, fiinrium Cucumelli, fundura Pro-
et orlnm SaiiclaeMariaeinOralorio (158), et via quae lellaris, omnes invicem cohserenles, cum diversis
vadit ad Aguliam (159). Alertio illa via, (quae)veuit fundis, et vocabulis eorum, campis, pratis, pascuis,
ab Agulia.quae vocaturSepulcrum Julii Csesaris(160) silvis, cum casis, et vineis, et cum omnibus ad
cl vadit per porlicum (161) Sancli Petri, usque in eosdeni fundos generaliter, et in intregro perlinen-
arcura majorem, qui stal in capul porlici (162), et libus, positos via Claudia (165) foris portam Sancli
deinde usqiie» in flumen Tyberis; excepto tres rio- Petri(166)miIliarioab urbeRomaplusminus quarlo,
mos scbolaccanloruni (165), dtias in portico, et al- vel quinto, inter affincs. A primo lalere inti-
'
lera juxta donuini veslram mnjorcm, qu;c hnbet a cava M.njore,recle pro silice, qusE vadil
a pienle
orlum posl se usque in viam qnse descenriit inter prsenominata fundora, et casate, quod vocatur
Sancto Georgio (164), et tisque in Fossatum Tcrrio-
monaslerii sancti Stephani majoris,
nis, el est juxla via qnse venit a terra S.inctorum pralanella, juris
iiiaimis el Pauli, in viam quse vadit in potiiciim. A et (liieenle usque in rivo, qui pergil a ponte Sofflari.
A secundo ipsius rivo, qui dividit ipsa fundora, <t
ijnarto dictum flumen Tyberis, locnm qui vocnlnr
"
Spellari, pariler concedimns et coiifirmamus ftm- casale quod vocatur Menori jiiris monaslerii Sancii
riora in iulegro, quse vocantur Taliano ninjorc, ct Slepliani Majoris. A lerlio casale Suberele, juris
aliud quod vocatur Tnlinnum minore. Fundum Sancli Laurenlii Pallatini (167) a sanclo Pelro. A

(157) Dc SS. Joannis et P/uli mouaslerio inferius lom. VII Jnn. png. 71. Niniiium ad radices clivi
sertno est atl alleram S. Leonis IX. porlaiPerlusiiexsiitit sacra hsccsedes,cnjus vesligia,
(158) Qiiauquam Liher Pontilicalis iu Lenne III rit ait Grimaldus, in ras. opusculo de Veronicn,
sacram ajdem S. Marise ornloiii in inonasiciio Mi- p. 55, ejns setate visebanlar in domibus vicinis pa-
«iinelis memineril , in Vaticana Inmon hasilicn fuit latio Armellinorum in platea Lapicidarum Fubricw
ilhistre sacelliun, lilulo S. Marise in Oratorio rieco- Sancli Pelri.
rnluin, quori Pnulus I, leste ejus viise scriptore, (165) Quse videlicet ex via Cassin Galeriam et
apuri Anaslasium erigi, ac miisivo operc vuriisquc Bracciaiuim pergii, quemadmodum vi ere cst
melall.s ornari curnvit. Plura habet Caiionicus Ro- niini. 98 exposit. Tab. topograph. Ciug. agri Rom.
nianus, lit. 13, ct Alpharang. lab. lchno. num. 17, a Franc. Eschinardo eliicubralij. Vise Clnudiu',
siliiin illius nccuralc ttelineat. prneternlios meminerc Ovidiuscl Froiilinus, quoruni
(159) NempeObeliscum in Vaticauo Caii et Nero- jiic lib.u tle Aqusediicl. scribit, aquam Alsieliiiam
nis circo, ex loco, ubi jacebal, pone sacrnrinm via Clniitlia concipi.
Basilicse S. Pelri, in arenm Vaticanam a Sixlo V (166) Foiis porlam S. Pelri, etc. Willeliniis Mal-
iraiislaliim, ihique erecliim. C mesburiensis dictus de Sommerset, duodecitno Ee-
(160) Sepulcrum Julii Cwsaris, clc, qnod globus clesisesseculo clarus, lib. iv, cap. 2, De gcst. r«g.
-.r-rcns, in nicmorali obelisci suimtiitate positus, Angt., inter scriptorcs rcr. Angl., pag. 155, edit.
Imjns imperaioris cincies conlinerei, vulgtis cre- Francoforli, an. 1601, portas urbis enumei-ans :
ili.lii; at per|>eram. Quandoquiriem Anl. Cicarelli < prima inquil Cornelia, quse modo dicilur poiia
in Vit. Sixii V, leslaltir, quod Dominic. Foniann S. Petri, et via Corne ia. Juxln eam ecclesia heati
globum illutn peniius cor.fliitum novit, millamque Pelri siia est, in qua corpus ejus jacct, auro et ar-
in <?ocommissiirnn) deprehenriit; quapropter niillii gento et lapiriibus parnln. > Splendidiim quidem
pacto qiiidquam illtic imuiili potuil. Consulntur liber esl mox productum Willelini leslimonium, til etiam
tle Miiabilibus urbis, Bern. Montefauc. in suo Diar. aliuri, quod ex prseallato D. Leonis IV diploniaie
Ital. edilus. repeti licel : Silum vcro poiine S. Petri haud saiis
(161) Alia erat Valicnnaj basilicac porticus, aliu inriicanl. Porro, quae ociavo et nono Ecclesiae su-
vero, quse ex molo lladriaiia, nempe castro Sancii cnlis dicebntur porla S. Pelri, hsecad capul Porticus
Angeli ad ipsam basilieam perducebat. Hsec tlice- exslabat; qttod liquido palct ex Lib. Pontific, nli
balttr major, Golhosqtie licet Hadrinnne moli jam legilur Hadrianus papa 1 tres diatonias tonslitiiisM',
proximos, Procopio narrante, lib. i De Bell. Goih., qttarum altera, in DeipanE honorem dicala, siia
cnp. 22, Romanorum nspeelui celavil, et ab horiini eral foris porlam beali Pelri aposloli, in caput p<r-
itrmis prolexil. lladrianus papa I, ul ojus acia pro- ticws,-scilicel propc molein Hadiianam, ui -tlixiiu-.s,
«liir.l npud Anasl. plusqiiam riuodecim niillia iufos nol. C, et invitic probat libellus Descript. rego-
in littore alvei fluminis in fiindameiilis ponens, a D num Urbis octavosajcuio, ut creditur exaialns, p.i-
solo usque ad siiiiimum leciiuu mirae niaguilii.linis mumque editus a Mabill., lom. IV Analcct. ihi
porlicuni reparavil, et usque ad gradus beaii Peiri naniqiie anonyums prajriicli libelli autior poriaiu
restauravit. de qua agiinus vocat Portam S. Pelri in Aririauo,
(162) Capiit porlicus jiixta Hadriaui motem exsli- iiiuiirum juxia moleni Hndriaui, vulgo Castel S.
lisse, eviiicitur cum ex iis qu;c Turrigius habet Angelo.
lib. Cr. V;>t. pag. 514 el 515, lunc ex aliis qu;e (167) S. Lco IV in superiori diplomaie appcllat
inox alTeremiis. monasterium S. Laurentii Pullatini. lstttd foriasst:
(165) Joan. diaconus, lib. n.cnp. 6, ViiseD. Gre- t-enseaiit ideiu plane cuni eo, quod apud Anastas.
gorii M., scripto trudidit sanciiim ponlificem eonsti- in l.eoue 111,Gregor. IV el Beneri. Ili, diciiur mo-
luisse caiilorum scliolam , eiqtie ciiin nommllis nasterium S. Laurentii in Pataiinis aul P;.llacini,
prsediis duo habitaeuln, alterniii scilicet suh gradi- qnodve olim exslilisse ari S. Calhariiiam, vulgo dn
bus basilicsc S. Pelri, alteium vero sith Latcrauen- Funari nosler Grimalritis asserit. At, ni fallor,
sis patriarchii doiuibus conslrui cinasse. Vide Pe- monasleriuiii S. Luitrcntii Pallnlini a S. Peiro,
liuni Molliiim, cap. 4, Hist. Sacr. apud Bollanri., cujiis meiuincre cuin Leo IV, tum Leo IX, non longe
tom. VIIJiinii. a Valicana S. Pelri basilica silum fuisse, haud <>!>-
(164) Eeclesise S. Georgii, qune post S. Petrum scure iiuuiil addilainniliim illud, a S. Petro. QIIUIII
posila eral, meniinit nosler Mapb. Vegius, libr. u quidein coiijecluram coiilirmnri licet ex diploniale
De rebus anliq., Basil. S. Petri pcties Belland., Sergii 111ad Ilildebrandmn Silvaj Candidseejiiscupuiii.
713 EPISTCL.E ET DECRETA PONTIFIilA. 714
quurta forma quacvocalurSabbaiina(168)quajincidit \ porta Beati Petri aposloli, via Aurelia. Ilcm conce-
inviaCornelia (169)quaeducitinbasilicam sanclaruin ilimusceclcsiam Sanctac Anatolisc(17-1),cum casis,
Uiilinaj cl Secunda?(170) et casale quod vocatur vincis, lerris, in instila , cl juxla se cryplis, paric-
Gasagurrii,juiisejusdem monasterii SancliStepbani, tinis, pisraria, ciim manicis (175) et viginti passus
et tleinde (lucciiie per valle usque infra Balnearia, infra Trajauum (170), ut cum navicuJa largc possit
-el recte ascendenle per aliam vallem, quse dividit ire ad masliccs, et reriire, et oum omnibus ad eara
inter jam dicla fundora (171), et colle sancti Sie- generaliter et in iniegro pertinentibus. ISec non
phani, el recie pergenle in valle Cannara, et ve- confirmanuis ecclesiam Sancti Benedicti (177)
nienie usque in praedicla Silice, seu Caba , qui est positam atl niurum civitatis iioslrsc Leonianse
primtis finis. Concediinus eliara lunduin unum in cura comminaiis, el ortuo post se, et post
•integro, quori vocalur Clelandris [al. Cleandris] cum camminatas, et terra cum casis, et cum omnibus
ecclesia S.IIICISKinaiiyrisAgathaj (172)posila in colle eorum pertinenliis, siculi visc cxtenduniur, una
Pino. Insuper casam Lardariam (175), milliario ab juxta murum, et altera juxta porticum , usqne in
urle Roma secundo, el funtlum Allaliantim, cum Meta (178), qua- vocalur Memoria Romuli. Similiier
casis, vineis, lerris, sicut desigualum esse videtur, concedimus ecciesiam Sauelx Mari;e Virgariorum
cum lliermis, cryptis, monumeiitis positis foris Q (179) cuni cammiualis, et casis, et argasteriis(180),

dato, ubi sunimusponlifex, ul monasterium S. Ste- sium excitrre, et quaj eisdetn nosler Holslen. in
pliani |>ropeVaiicanam basilicam exislens indicaret, Chiver. Ital. Antiq., pag. 482, lin. 2, arguil.expenrie.
t:t ab aliis ejusileni nominis secernercl, apposite (175) Manica noiat alictibi a:;liliciigenus, qiiori.ai
tlixil, monasterium S. Stephani, qnod appellatur Cangiiim in Glossar. audianius, altcrius veltiii laltis
Mujor u S. /'<?lro,ut lcgilur apud Ughell. Ilal. Sacr., eflicit.
to. 1, col. 107. Par loqiiendi ralio parcin inducil (176) Trajaims Portus, qtiidqnid Niger aiqiie
illationeni. Num vero moiialerii S. Latireiilii Pal- Orlelius sentianl, fuil ad Ceiitumcellas, ubi nunc
laiini a S. Pe.tro uliquoriin prajsentiaiiiin exislal in Civita-Vecchia, ct poiius insignis a Paulo V, e;t
Valicauo vestigiuin, equidein.defiiiire non auileo. UrbanoVIIIiu portus Trajnui vesligiis egregie rcsli-
Ecelesi;e S. Laureiilii olim in Piscibus niinc S. Lo- lutus. Ita llolsten. tatid. in adnoint.
renzino in Bogo, Pallaiini nomeiiclaturam lortassis (177) llaec, Jacobo Grimaldo judiee, in libr. ms.
iriliuit loftts iiuu longe distans, Pulatiolum diclus., insininienloiiim, pag. 156, a icrgo, exstabat ubi
t!e quo supra egimns. | nunc esl cuslodiu equnum levis armalurm. Aucior,
(168)iltavcteresappellnbant ductum aqu» Trajanse sedente Pnulo V iloruil. Aliud S. Bcneriicli teiii|)huu
Sabbuiiiiic seu itracciancnsis. in Vaticano rccensel Flor. MartincJlus ideinqiie esse
(169) ViaCorneliuinieiAureliam acTriumphalem vult ciiin S. Calliarinu:ecclesia qua: lempmc Alexan-
coii.ulueii.la. 1,1n.in obscure colligiiims cx iluahu-. <lii VII solo aequala fuit. Sane apud Sancti Peiri
veltistis inscripiioiiibus a Grulero (ol. 457 cl 465 C hasihcain vetiisexsliiissecmnobium saitciimouialiura
rel.it.s, quariiin alicrn iiiemoral C. Sallium Ari- ordinis S. Bencriicli ex niiiiiiullis poiililieiiin riiplo-
siujiieiuin, curaloieni viniiini Aurelse, Corueliaj cl inalibus constat. lri vero inferius detiarabitur.
Triiiniplialis; allera vcro niomimeiiluiu esl C. Po- (178) Ipsam ita descriliit Canoniciis Bomaiitis til.
piliioiiis cuialoiis viaruni Auielise veleris et nov;e, 48. « lu INuumachia,inqiiit, jtixin ecclcsiam SancisB
Conieiiae,elTriiiinphalis InspiciniilurAgeii Roinanai Marise in Traspadina, Caslro Sttncli Augeli elim
labul.e, IIIIIIea ijtiuiu Fabrell. Lib. tle Aquieriuct. proximain, esi sepiilcruin Roniuli, i|iiod vocntur
allexuil in lin. D.sseii. 2, tuni ca qiiam Domiiiic. de Meta, qose fuit miro la|)ide tabtilata , ex quihu»
Rulieisfoniiu longe ampliore ediriit. Ex iis eniin pcr- ojnis grariuiim Sancti Petri |ierac.luii)fuil. lla-e ha-
spicue coiistat viuni c-orneJiaiu cx Aiirelise novaj buil tirca se plaleam Tibiiiiinain viginli perium
bivio,<|ua: ad taliernain di.i.ni del Iidocchio ad cuni cloaca, el florali suo- Il.ibuil qiioquc cir.ca se
vineaui carpiiujain. idiuroaburbe lapirie,jiixla duclus Terebiulhum Neronis lanUc altilndinis, qiianliim el
aqua'iiajaiiicSaubal nu: seti Biaccianensis assiirgit; stJilitieiiiiiirotunriiim fuil cum riuobiis geroiiilius,
jdei.rorsmu UeelereversusTriunijih.rieiii actliiigi ad sicitl caslrtiiii, ipioriim luhia eiaul cooperla tabulis
agrum Cujre.unuiii.Iia cl. piicsul iianc. Blaucliinus, iapirieis pro sliiliciiliis. Et juxla hoc sedificiuin. ,
.lom. 11;Anast. Biblioih. nova Ro:u. eilit. pag. 145. criicifixus fail IJ. Pelrus aposlolus.i Mariiioruiu
(l70jE\fiiiidoPoiToiTcciim diclo progredieiilihus, igilur ledili.iiiiu ub li.iilriana molc non lnngc tlis-
ad vix l.evaiu oeeiirril, lesle prxlaud. Escliinurdo, situ.ii , Mela vocahalur ; qiiam Alexaiuler VI dc-
186, diruia S. Kulinuj ecciesiu, cujus meminit moliius est, ul vinm aperirel Alexaiidiinam ab
WiII.Mahiiesburiens.,(Hinilib. iv, c. 2, rieGest. reg. |j ejus iiomiue, niiuc Borgo nuovo apjiellalam que-
Angl. ail: ln eudeutvia (Curntliajfit ecciesitialiera, mnrimoluui Franc. Ahieiiinns, qui Julio U ponli-
in qtta requiescitittstinctw virgines Rufiua cl Secuitda. fice (l.iruil, in opusc. DeMirabil. nov. et vel. urb.
(l~t\) Iri est limdos, lcgesis Glossar. Du Caug. : Rotn., cap. de olieliscis et nietis, aliique cumpi.i.
(172, De qua in Lib. PoniiUcah hscc hnbentiir rcs lilieris consignnruni. Caicruin ipsius Mctas
Jlic ptipa Sijminacluts fec.il bnMliium S. mariyris formam eruditi iiis|iiciunt in Valicanae basilicae
Agal..aj, via Aurelia, in fiinilo Lardario. Consule v;dvis seneis ab Ettgenio IV magiiiftce cou-
biograpliiiiu S. Leouis IV, jienes Aiiasias. et Caroli slruetis.
M. iii|ilo.naapud Turrig., pag. 506. (179)Sica|>pellatnma virgis ilinerariis, quneprope
(175) Vide pnecedens arinoialiini. llanc non longe haiic saoraiu ajJem veniebant, quod Turrigio, L
a saiKli Pii Vprifdio.qiiod vulgo diciinus Casalello, De Crypl. Vat., pag. 548, arridet; vel, uti Marti-
siiaiu csseiiiielligiiiius ex Joan. Severano lib. De 7 nelltis pulai, a virgis quos gestabant cantores.
urb. Eccles., pag 90. divinis laudibus, juxlu B. Pelri allare, ul loquiitu
(174) liinoeeiiiiiIIJ riiplomacanouicis SancliPelri Malliu»
datum ROIUUJ l.libus Oelour., an. 1205 , docel eccle-
siam Suncise Anaiolue localam esse in Ponuenst (\&~l)Argasleriis.elc. Argasteriuin in hoclocoidei*
civitulevetere, quo noinine posl S. Lconis IVa:latein esse puio alqne ergasierium, liempe otlieinam, uU
appellaUeluerunt aniiquaj Ceniumccllse,sive portus aliqnod opus lit. Consule Cangium , v. Ar.us.e-
Cetitumcelleiisis.Hujtis pontilicis acta ajuid Anasla- rium, ct Ergasterinm.
t'4T83L <;X!JU 2a
 713 S. LE0NIS IX PAPvE OPUSCULA. 71€
<:lomnibiis cjtis pertincntiis, intcr alTmcs. A primo \A cl viris lillcralis ; |>r:rsciilibusciiam tliserefs virij
latcrc viculum a corlina in poiiieum. A scciindo Joanne Anrirea:, Joannc Thoiuse, ci Antonio Fran-
via per poiiieum. A lcrtio via qu:c exit pcr Arciim, cisci nolaiiis pulilicis infrascriplis ad hanc publica-
lionem dccreli, et aucloriiatis intcrpositioncm s|>e-
n quario silicc lisque in coiiinn. Et quia pium cialiter vocatis, el rogalis sub aimo INal.Dominj
yauriere Mariiniim scribitur, gnudeaul conimaneiiles inillesinio treceniesiino sexagesimo secuinlo, api>-
in ejus nionaslcrio, tit in Dci omnipotenlis servilio, stolica sede paslore vacante ,""|>ost nioiiem donuii
liinoccntii jiapujYl,iiidictioiic prima, niensis iNovem-
cl beati Pciri nposlolorum principis, devoti slu- bris die viu.
riiosius semper cxisiant ; nulla hora lardct cos. Ego Joannes Andreaj de Cnngniauo, Dei gratia
Et qnia pium ilerc Martinum, Jleanl ct illi qui sc imperiali auctorilale nolarius, pruulictiim |>iiblicum
corani supradiclo donino cpiscopo pro
-oslendtint lanto miincrc indignos, qui munilana privilcgium tribunali scrienle, ut supra vitli, ct legi, i|is'Jii:qi;e
quscrunt, non quae D.i sunt , scd pie vivcnlcs in cinn |u;csenti lransump.o, unn cum Joaiuie Tho-
Chrislo rcuiuncramiis. Propierea aposlolica ccnsura m;c, et Anlonio Francisci ae Paulo Sabse nolariis
infra sciiplis auscullavi, cl quia ipsuin
siattiimiis ul nullus iiostrorum successonim pontifi- publicis joriginale piivilegium ptiblieu ;i cum pr.e^Ciililian-
cuiii, nullus impcralor, nulhis cpiscopus, nulla alia siimplo , concordure invciii, nil addiio, n.i.nue, vel
]iolcslas, nulla pcrsona hoiniiium conlra hoc no- 'innitaio, quoil facli siibstniiliam niiilei, vci variet
siraj coufirmalioiiis et coucessionis piivilcgium in [J, inlcilectum, ideo <ie inaudalo suprndicii doniiu
t'j>isco|ii me suiiscripsi, et lognlus siguiiiii nieum
parte agc.re pra:sumul ; et si siipinscrijita omnia, .
n]i])osuicoiisiicliim.
<]iiacin cornm alinionia el suhslenlalinne coulir- Et ego Jonimcs ThomscI . . . de Urbe, Dei gratia
inata suiit, tit Deo sinc murmure scrviant, ct in 'impeiiali auclorilatc nolarius, prairiiclum jiublicuiii
dicto monasicrio siinl conccssa conteiiinere privilcgium t-orain supradicto ilomno cpiscopo pro
jam Jiribunali sedente, ut supra, vidi, ct legi i|)siimqiiu
voluerit, et in corum polcslate et ordinaiione < ciim prsesenii iraiisum|)io, ima ciiiii Joaime An-
conservare nolucril, sciat se noslro sacro Lntcra- < drese, dc Cauguiaiio sii|iraiiiclo, ti Anlonio Fra:.-
nensi palalio coniposiiuriim tluodecim auri puris- cisci ac Panlo Sabaj nolariis pubiicis,
Jausciiliavi. El quia subscriptis
ipstini originale privilegitmi
simi libras, cl insuper anatlienialis vinculo in- piibiieuni j cum piailiclo prsesenti trausunijilo eon-
-undclur, et cuin impiis et sceleralis ajterno ignc cordarc t iif.eni, liil acldito, iiiiniito, vel muiaio,
<ijmclur, cl cim Jutla, Domini nostri Jesu Cliristj, lqiiod Jicii siilislaiiliam muici, vcl variei inielle-
cliim, ideo de maudalo supradicti domni cpiseopi
iiatliiorc, in inferno cruciciur. Qni vero pio iir.uiiu mc , siibscripsi, et rogaius siyiium ineiiiit up|iosui
curalor et obscrvatur Imjus nostri privilegii cx- coiistieluui. t
stiterit, bcncdiclionis gratiam a Domino nuslro El ego Antonitis Francisci Pieardi, impeiiali ni>-
Jesu Chrislo, et gaudia sempitcrna conscqiti ine- ctoritaie c naiaiias, praidiclum piivilegium pu,.liciini
coram supradieto donnio cpistojio, pio tiiuuni.li se-
reaiur. B (ldenie, iil supra, vidi ctlegi, ij>stii»<|nectun |ir;eseuli
Sciiptum pcr niantim Albini scriniarii sacri lliansiiinplo, iiua cuni Jo.ii.ne Audrcsc ci Joaiiiie
Thouisu scripiis, ac Panlo Sab.e subscri|>io,
pnlatii, aniio quinlu riomni l.eonis noni pap;c, indi- nolaiiis supra piiulicis aiisciilia-i. Ei quia ipsiimorigiuulc
ciiane sexln, Martio mcnse, xx tlie. .,privilegium jiublicuni cuai pucdicio praiscuii inm-
Datum XIIKalendas Aprilis per iiianus Frederiei ssiim|>to coucordarc iuvcni, n.l addiio, niinulo, vel
(iiaconi sanctae Ronianse Ecclesiac liiblioihecnrii ei imilalo, " qiiod f.icti siibslauiiam iniiici, vel variei in-
lcllectum ; iileo demaiidulosupradicii connii cj>i.-c<>j>i
t-anccllarii, vice domni Hcrimanni archicanccllarii me J( subsciipsi, cl rogalus signuin mcuiii upposui
ot C.oloniensis archiepiscopi, anno doir.ni Lconis <_• consiicliim.
-noni papx v, indiclioiie sexta. El eg >Paulus SabscRoinani scriniarii civis Rimn-
nus, Dei gruliu sacrsc pracfecitiiseaiictoritale notaiitis
|>
|iublicus, prscdicluui privilcgium pulriiciiin irauscri-
Acln dala, scriptn, transumptata , pubhcata, ct p Iransuinpinvi, cxeniplaw pcr oninia, jirout iu
psi,
.'Hiisctiltalastinl prxdicta oinnia coram rcverei:; o <j originali privilcgio de verbo ad vcrbuiii viili ct
dicio
U\ Christo palrc doinno Jaiobo, Dei gratia c]>iscopo r, reperi contineri, nil addilo, vel iniiiiito, icl mul.iio
'<;.npritnnr>,pro tribuuali scdenle Romne apnd ec- q
quod subsiaiitiain iiiutel, vel vaiict inteileciiim, nisi
slesiam Sancti Triplionis, huic pr;escnli tvansumplo loiic h liueram vel syllabam posilam ])er errorem, el
icripto, leC.o, puhlicalo, cxemplato, ct concordare
aiisciiltalo, ipstun
ij (ransum|iltim, coram prseriicio rcvcreudo in
ae ciim ipso oiigiiiali privilegio publico D Clnislo
C patre cioiimoJacobo episco]io prainlo, pio
repciio, s.iam aucloriinlein vnluii episeopalcm inicrpo- tribuualiii sedcnte ul supra, ac prscsei.libus prajdhlis
suil, et decrctum ; ct eiiein et decrevil iu J[ litleraiis viris cl pluribus aliis lesli.us ad |ira:mis^u
omiiibus cl pcr oinnia , lam in judicio qtiam vocalisy, specialiter, el roguiis, ncc non Joaiine An-
cxlra, lanqiiaiu originnli privilejMOpuulico iirujdiclo (|
dreu.'de Cangiiiano; Joanne ihoiua: I.... el Antor.io
lidem pleiiariam adliilieii. Qiiodque iricni tran- [.'
Francisci Picardi nolariis publicis suprasdiplis atl
siiinplum de caiero ubilibel faeiat pieiiain liriein in hanc
|, publicationcm, cl deereli, Cl aticlorilalis intei-
^igciitiis , maiiilans suiiin sigilluui eiriem ajijicndi posilioiiein,
{, ut stipra ilicitur, voeaiis speciiil.ier, el
ad lidem , cl majoiis roboris iirmiialcm, praiseii- r, rogatis, videntibtts, legciilibtis, et aiiscullai.tibus
libus discrelis viris tloiniiis frntribus P.mlo de ciiin c prseiiclo origiuali privilegio legi, cl lidciilcr
Columna, ct Angclo Roma, rie fralrihtis eroniil.irmii a
aiiscullavi. ldc.otlc inandato sujiraacii donini cjii-
orriinis saneli Angtislini, tloimio Peiro l.clli Man- S(
scopi ipsiiin Iraiisiiiiipluin, ct cxeiiiplum iu lianc
gialicerria benelieialo riictu: basiiicaj, nec non ma- p
piiiiiiciiiii forniam redegi mea propria inaim, U:C;J-
gislro Petro Bcrti CalzCLtariorie regioiie Paiionis, que (j sigtllo signavi roguius.
Mallius, celebranriis aridicli. Canonicus nostcr Bjnc- ccipit simplicem lilaniam usque ad letiiim canlari
riicius num. t.7., Orri. Rom. agens de soleniiii sup- a
anie S. Muiinm Virgnriiiruin in liuc coiiiusc ,» elc.
plicaimne, die S. Marci haberi solita. « Venienics j, esi ai.eu:sc-uplateu: Valiiaiiif.
i,i
iiiquil, a,l S. Lauieulium in portitu majorc ubi i:i-
 717 EPISTOL.-E ET DECRETA PONJTFICIA. 718
LXXX. \A sinedubio perdiicta. Igilur, quia postulasiis a nobis
S. Leo IX bona, jura el ecclesias monasterii S. Ste- qiiatenus confirmaremus qusc a sanctissimo Pascbalc
phani Majoris recensel, el Beati Petri canonicis primo papa (181), Leone qunrto, et a quibusdnin
tonfiriual.
pontiticilais Romanis vobis sunt concessa, et per
(Anno 1055.)
privilegia confinnala, ob amorem Dci omnipotentis,
[Bullarium Vatic, 29.] et beati Pelri apostolorum principis, et sancti Ste-
In nemine Domini, amen. Hoc est exeniplum sive vestris precibtis iiictinati, quai
transumplum cujusdnm pnpalis privilogii sancta: re- phani protomarlyris;
corriationis rioinni Leonis papse. Ejus vera biilln juste poslutaslis, ad exemplar pneriecessorum no-
plumbca, cum filissericis bullali, non vilinli, non slrorum Pascbalis, joannis decimi el Joannis noni
abrasi, nori cancellnli, ncc in aliqua sui pniie su- decirai Romanorum poulific.um, prscsenti privilegio
specii, seri onini vitio el snspicione carenlis. Cujus
leuor de verbo ad vcrbum per oninin talis est. confirmamus, statuentes, quascunque possession<>s,
LEO episcopus, servus s.ervorjun Dei, JOANNI ar- quajcunqiie bona cidcm veherabifi inonaste.rio Santi.i
chipresbylero venerabijis ecclesi;e Beati Pelri apo- Stephani Majori (182; j'uste pertincnt, et in futi.t-
6loli, et ipsius ecclesisc canonicis, in monasterio rum concessioue pontificum, oblalione fidelinm,
Sancti Slcpham Majore niinc orriinalis et ordinan- seu aliis justis modis, aniiueiiie Domino jiotCr
dis, in perpeluum. B runl acquirere, firma vobis et iilibata pernin-
Convenil apostolico modcramini pia rcligione pol- neant.
' In quibus hscc propriis dnximus cxplicjnrlu
lenlilius benevnla compassione siiccurrere, ac po- 'vocalnilis, Ecclesiam sancli Peregrini(185), una cum
scenliinn animis alacri devolione imperliri asse.n- < hbspilalect cura vacante juxta se.ct Dulmachia(184)
sum. Ex hoc eniui lticri potissimuni prseuiitimapud 'iisque in Centumcellis, et rivum qui descendi per
Conditorcm omnium Domimim pronieremur, si ve- ^vallem Arnecto per tempora, ct vadit in Dalm.ichia,
nerabilia Joca ordinata, ad meliorem fuerint statuin ssivc Gajano ,185), etterra Sgiranie in via jtixta mu-
(181)llujus ponlilicis diploma.si peniitis non exci «< Inoratorio S. Peregrini quod ponitin- iu hospitali
I
dcrit, sic l.uet, ul diu licet conqiiisilum nulli datiiin Domiiiico ad Naumachiamfecit caui.ura ex aigen-
sit invenire. tto, > elc. Alierum est hiijusmodi: «Ilic aiitem pne^
(182) MonasleriumS. Slephani Cala Galla Palricia clarus t anlistes (Leo III) divinilus iuspiratus, hospi-
prope Vaiicanam S. Pelri basilicam a remotissimis tale t bealo Pelro apostolo, in loco qtii iNatimachi^
lemporibus exslitisse, coinperlum esl, biographo [Alii [ cod. legunl Nuniniciitia] dicitur, a fiiiidanicn:j;
S. Leonis Hl, aliisque veieiibus nionumentis rem noviter r construens tliversa illic doinorum sedili.in
perspicue declarantibus. Quiuatu il.hul prinius xrii- <: decoravit, atque ecclesiam in honorem beati Pctri
ficaverii, j.nccrluin; aliis S. Leonis I; ajiis Gaflae pprincipis apostolortim a novo consliiixil. > I', m
Placidiae, Theodosii Soiiioris rilkc; alils piissimsGC; 'ifiillar, si.c acfipie.uduro, sciliccl LP.OIW-.U i':o;ttii'ic<mi
ejusttcm nominis feminae, nimirum Gallse, Symmachi e
ecclcsiam et hospiiiiini hnjusmodi ei.exisse, ut pe-
consulis filise, id opus adjtidicanlibus. Nonien vero rregriuorum, qtii nd S. Pelri limina pioficisccbs.iiiur,
acccpisse a Galla Patricia.quse vel scre, aul in fundis commodo
c atque ulilitati prospiceret. Tertium, qno.l
s
jiropriis ipsiim erexerit, vel suis bouis dilarit, vel spopondimus, libr. PonliuYal.s lestiinouiiini, iu Vii»
tandem ipsius sedibus proximum habuerit; res esl Paschalis I1 I ita legitur : < Obdilectionemqiiain habiiij.
qunni niilla impelit conlroversia : Grajca namque vox (I (1'aselialis 1 ) eiga praj.lecessorem suura D. Leo
cula designal in, apud, ad, contra, elc. Splendidum neni n III, lio^pitale S. Pe.egriui posilum ari S. Petruni
snne coenobiuniex pnne corrtierai, Leone 111ponli- aapostolum in loco qui vocalur ISauuiachia, qiio.i
fice, qtii, ut apud Aitustns. iegitur : Certameuponens i< iriem Leo consiruxeral, locupletavii. > Eeclesinm
a Jundameiils siinulcum oratorw firmum jaciens fun- S. S Percgrini eiim leiiiineiilis suis, a S. Leone IV
dinnentiun, in melioremerexit slatum; nc viro oimii ranonicis
c; S. Pctri donalam fiiisse, Irariiint Roman.us,
virtutuni genere praediio, qui pnstea Romantis ponii- ti. t^ II ct Vcginslb. ti, cap. 3, num. 01. Ea propicr
fex stib Pas-dialis I noniiiie fuil rcnuniialus, regen- s< septimo Kal. Junii Dedicilio S. Percgrini nolatur in
dttm trariidii. lnrie atitem ceiio deducimus monasle- Rom. R Ecclesja juxta veterem usiiiii (anoiiieorui.ti
jriiun S. Stepbaui cata Galla Patiieia ideni plane Valicanu: V basilicie; iintiqui bi Riluales lilielli, ven,
censcndiim cum monastcrio S. Stephani Majoris, carri. c: ihoinasio ctirante piiijicam in IILCUII .proiiie-
ciijus regiinen pencs memoralum Pasclialem 1 fuisse n
l-titit.Qu;e saciuj liuic seriiinuncra iifferebautur, nou
tliserlis verbis Leo IX in hoc diplomate aifirmat. modica ni faisse, cx liino.centii 1Uconslitutiniit: iv Id.
Adeas .Vpharani Tabulum lchnogr. lit. b, Ciam- I) Jan., Jj poiitilieaitis an. 8, dala, et iuferius exbihenria,
pinuin De sacris ajdif. cap. 4, pag. 95, el seqq. ac quivjs qi facile intelliget.
Vegiunt noslrtmi aputl Janning pag. 80, t. VII, Jun. (181) Ex Benedicti IX, pro SilvacCandiduJcjiisropi j
Bollaiiriiani: ex his plura intelliges ad nionaae; iiim <lidiploninte, quol Ughell., ltal. Sacr., loui. I, eriiuit,
S. Slephaui Majoris spectantia; imprimis vero ejtis liK-uleiiler
ln cdiscimus Dulniacliiamcaslellum csse ij.i
siliim, neinpe ad ecclesiam qux ex Abbassinis locum tcr.imrio
tc Nepcsino. Al voeabuliini Naumach/a, tu iii
iucolentibus dicilur S. Stephani in JEgypto vulgo de Nummeiitiam,
N qucmadieodum ex vulg lo Anasl; s o
Mori, et post Vaticanum S. Pelri tempium horiie- mux m vidimus; et in Almachiam, lcste Fer. Garol»
^jue adest, mijier quidem restituta; sed maxima apui aj Severan., lih. Du 7 Urb, eed, png. 286, La-
prseslaus vetusiate; hanc quippe vel ipsius ecclesiae tiniie.iomatis
tii eorruptionc, aut librari irttiu osc.t.uit-ia,
posies et superius liinen satis superque tlemonsirant. couvcrsiim
cc fuil; sic in Dalmticliiam degenerasse,
Vide Turrig. libr. De crypt. Vat., pag. 528 sec. edil. proiiiilc.
pt in ea quam traclamus S. Lconis IX consii-
(185) S.Peregriniecclesia exslatpostpalatiiimPon- tutione nomen Dalmachiaperinde esse ac Naum.iclnu
tu
tificio-Yalieaiiumprope Urbis portain quae Angelica cu conjcetaii Jicet. Confcr prolala ex libro Po.itilic.lt
iioiiiinatiir. Triplex monumentum ndbis suppe iitat te testiiuouia, in qtiibus ngitur rie S. Perigriui ccdesin
liber Ponlificalis, ul sacram aedemel bospitiuin iu et ho<piiio ari Nauinacbiam posiiis.
hoc diplomate memorata, paucis ilhislremtis. Gemi- (18aj Puli. Victor, sive alius auctor post recensil.o.s
num pelilur ex Leone III gestis. Alicruiii hie hahet re regionis Transiihcriiue vicos, slatim subtlit Gajiu*
sect. 408 noviss. Rom. cditio.nis Jus. M. Salvioni. «i nium. ldem libellus quem Pauvinius auetioreij.ifer.l<iy
 '7i<j S, LEONIS IX PAP.E OPUSCULA. 110
riim et ciim omnibus jiossessionibus et pertineniiis A Sic S concedimus et coiifirmanius aiios fundos in
cjtis. Concediniuseiiam et corroboranius fundiini cuin ipso i| terrilorio Galcrise, fundum qui vocatur
Terrione, ctim lacti, ct cum omuibus ad cum in in- infra i; subscripios liues, una cuni ccclesiis et perti-
tcgro pcrtineiilibns, et funduni Casagurdi posiium nenliis n cjus; a primo lalere silex.qni vocalur Stiala,
via Cornelia (I8G),quae mittil in basilicam Sunclarum cl c fiindum Oclavianuin usque in forma qnse vocalur
Rufinse et Scciindaj (187), et juxta fonnani sabbati- *Ariiones; deinde in massa Toroni; a sicundo lenct
r
iiain(l88).Conccriiinus etiam cnsnleqiisevocaturSue- monasleriiini Sancli Sabae, et terrn prsedicii n;ona-
relii (189) juris Sancti Laurenlii Palalina a Suncto stcrii s S.incli Slephani; a lerlio fiiniluiii qui voealur
1'elro (l'J0), et ftindum qui vocnlur Zaga. . ., 'Deciinmn, ct Farolianuni; a quurlo fuiirium Act.lia-
i't fiindiim Ilialuni , et casale qui vocatur Brccli 'num, et Villaruslica ex coipore vntl s Pra-yiseus(]ue
iiim oninibus ad eosdein in integrum peiiinentibus. f rivuin qui vocatur Galcra; similji.e co..cciliimis
sri
Concedimus ct conlirmaintis ftiniliini qui vocaltir funrium qui vocalur Cusnrianum, et fun liiin Agolli,
Saucli Cassiani; el fuiiriiim qui voculur Mcnore, ct in ' <]iio esl insula Agolli, Siiliannm, C.ihi::ur, ct
ftinriiim, qui vocalur Scuppla Aucilla Dei (191); el 'Margaritaiiim , posilos ex alia paiie Strauv. Simili-
ftiiiduni qui vocatur Palombarolum, omnes inviceni tcr ' conceriimus, el confirmamiis funriuin Ociavia-
coliiercnlcs usque in silice qui dicilur Strala, cum "i num ' el funduin Cesannm ctim l. to teriiturio tuo
ierniiiiis ct appcndiciis ejus, el cuin omnibus ad eos absqiie massa Traui cum cryplis, niansionilus et
gcneraliter et iutegre peiiinenlibus ; oninia jtiris fiuuiliis, et funrium Pisiniantiin cum monle Snncii
jirsedicii monaslerii Saneti Stepliani Jlajoris, posila 'Angiii. Et concedimus massam Cloriianani cum Ioco
via Clodia (192), milliario plus minus quarto vel 'Paparano et sicul ipsa massa extendittir, tisque in
qiiinlo. Nec non coiicedimtis funduin qui vocatur Soia amcum lactt Baccanis, et omnibus stiis pcrti-
Casa mala, sicuti infra suos contineliir fiucs. Isli nenliis. ' El conlirmamus ecclesiam Sancti Alexan-
siinl antiqui coiifines ; a priino lalere esl P...n, cl a dri ' quse est in Baccanis, et fundum Visanum, tl
secuudo fuiiduin Menori, el Palonibaroluiu; a duo- Perpinianuii). Et coufirmanius fuiidum Germanel-
bus latciibus silva vesiri nionasierii. Siiniliter 111nipositum via Flaminea, lcrriiorio Nepesiuo,
coiifirmumiis funduin qui vocalur Pcritanella, posi- inilliario plus minns vicesimo secundo. Pariterque
'lliin via Corncli aai ponlcai Solllari juxta Taliauum, concediinus et confirmamiis funrios qui vocanttir
ii Menori, et terra lituli Sancli Angeli. Itein cone.e- Tracquata, Coriieliaiium, Vivnriolum , posiios in
diiutis cl corroboramiis liindum Camclianum, el Macorano juxta Cajiracorum (194) cl jtixla riviini
OliDulaAgellum, Piiimn Caniaranuin, Luiiretum (195) r' Gralli, et prope cuiicm de Macornno. Item conce-
ct qtiotqiiol infra subscriplos fines conliiicnltir; tliinus funduiii qui vocatur Balneolas Fatitlas alias
n primo laicre lerriiorium de Buccegejuris iiiouasie- monle Lupis supra Sunctuin Alexandruin iu B.iccu-
ni Snncti Martini; a secutido, casale Celisaiium nis, el fiinduin qui vocatur Fisa cum Burgo Sancli
Alexandri. lnsuper etiam concedimus et currobora-
juris nionasierii Sancti Sabse,et terru juris monasie-
rii Sancli Ste|)hani Majoris; a leiiio rivuin (]ui vo- iniis iiisulain Maiianam (195), una cum ecciesiis
calur Galero; a quarlo rivinn qui vocalur Arrone, Sancti Slc|>liaui, elSancii Valeuiini, douiibus, faini-
positiini terrilorio G.ileii.e. Siinililer toiiccdiiuiis in liis, piscariis et ctini onuiibiisad eam pcitineiiiibus,
diclo inonastcrio alios casales, qui vocanltir Galrio, ad iisiim et suslcntalionem nionacl.oriim iu mona-
Mansaj Palumbse, Valle tle Paulo, Oiiianuni, Spinn- ster.o Sancti Slepiiaui cxisleiiliuiu, sicul piunleces-
sor nostcr Paschalis, qui fuerat reetor ipsius mona-
bleta, Barbiilanum, jiosilos juxta casale Celsa-
iiuni. ISec iion concedimus fuiidum Actilianuiii, slerii (190) riedit hoc palrimoniuin stiiiin a;l siisleu-
ti fundum Yillaruslita ex corpore vallis Preytx. tationem inonacliorum Saucli Slephaui Majoris, in
cboro beati Pctri servientium, et si;b uiiaihciuaiu
sed inlerpolatiim edidil, pro Gajanio babet vicum edil. lom. I. Al Joannis XIX
Gtijanarnm. Gajaui vocabulo Puncirolus iute.ligil Caiuiiriie e)iisco|>iiiiid.ila, in bulla ari Pelrum Silva:
eodein Bullnrio, h.ilid
Caji obeliscuni, qui cjus circuiu in Valicano i|iion- D 0 llii|>ula Ancilla Dei.
dam iiobililuvil ct naue in S. Pelri area eiuiiiel.
(180) Confer unlccerientes S. Lconis IX cunstilti- (Ibid.) (192) De qua in supcriori Leonis IX diploniatc.
tioncs (ExBultar. Vttuc). DomunettttamLauretnm n S. Zachario novi-
(187) De qua cgiiniis in sitperiori S. Leonis IX ter(195) onliiial .iii legiuius apul Itiirliolbecariuin in hoc
-tUphmiaie (lbid.j. Lauresiinn iliplomaie recensilumii.eiiioial
(188)Uanesujira memoravimus in proxiniaLeonis ponlilicc; su-pe hiuilatn lienedicti IX coustitulio pio cpiscopis
IX bulla (Ibid.). SilvseCandirise.
(189) Joanncs Cajclanus Sancti Thcoilori riiaconus
terras vinenrum Suvereii totumque ipsius leiiimenluni Iiileiiii, (194) De qtio mox dicemiisin [iroximn tliplomale.
basilicie Valicauuj rionavit; qneinariiiioriiini hahet miiubus <|ii;va nosiro Sti.iresi.i iu rii .triba uc Fora-
tns. cujusdam laciuia, aptid Titrrigium, lib. De cipe : lapiriutn, eic, relala csi, iiisciiuiiunum ac-
crypl. Valie., pag. 161, eriit. 1059. HANCTURBEMET PAGIXEUMAFACTAA MILt-
(190) Consule superius Leonis IX diploina (Ibid.). TIA CAPRACORUM IEP0RE DOM. LEOMS
(191) Benedictus IX, in pnvilegio pro episcopis QUABii PP. tGO ACATHO C...
Silvaj Candidse meiuiiiil silvse qnse appellatur Ma-
gna, ciini oinnibus sibi pcriineniibus; ab uno laiere (195) Vide Cluvcriuin lial. auliq. lib. n.pag. 559.
vivusde Galera, ab alio laiere nions qui uppellaiur dixinius. (190) Sic hnbel Anasias. B.bl.inLcone lll.ut tupra
Stupha Anciila Dei. Sic apud Buli. Rom. noviss.
721 . EPISTOL/E ET DECRETA PONTIFICIA. 731
inlerdixil ul nullus possct ecclesiaslica aul privala A pi-u:sunint;el si supruscripta oimiia, qi>aain corum
(intell. auctoritate) inquietare eos; sed semperordi- alimonia el susleutatione confirmala sunt, til Deo
nassenl abbatem in ipso mnnasterio Sancti Stcphani sine murmure serviant, et in jani dicto monaslerio
de Insula, ct ipse Pascbalis ponlifex nominavil mo- sunt concessa minuere voluerit, ct in eorum pote-
nasleriiini de Insula Sancium Slepbanum a monasle- state, el orriinaiione conservare nolnerit, sciat so-
rio Sancti Stcphani Majoris, ctijus juris est. ConcC- nostro sacro palaiio Laleranensi composiiiiruni.
diuius el conlirniaiiitisecclesiam Sanclaj Marisequsc tluodecim auri purissimi tibras, ct insupcranather
vocatur in Turie (197), quain praediclusJPaselinlisin matis vinciilo innodelur, et cum iinpiis et scelcralis
jam diclo mona-lcrio per privilegiiiin conccssit cum aJlerno igne crcmctur; et cum Juda Domini nostri
libris et parair.eiilis, criicibus et lluiribulis de nr- Jesu Chrisli traditore in inferno criicielur. Qui vern
gijulo, ciiin domibiiset ccllis juxla se, ciim pnraii- pio intiiitti curator et observator hiijusmodi nostri
so (198)ct porticalihiisusque a<lporlnm argrteani' privilegii exstiterit, benediciionis gratiam a Domiua
ita quod fores, quae sunt anle portam argenteam noslro Jesu Christo, et gaudia sempilerna consequi
(199), vos claudaiis clnperiniis.et cum oninibusqu.T mereatiir.
conlinent iiifra se, cum cloaca, ct gradibus majori- Scriptum per manum Alhini scriniarii sacri pala-.
bus et miaoribas, tisqiiein plaiea qnae vocalur cor- B lii anno qtiiuto domni Leonis noni papse, indict. vi,
lina. Qtiseomiiiaconce.limusin jnm dicto monasterio mense Marlio, die xxiv.
ct cum omnibus possessionibusel pertinentiis ejus : Dalum VIIIKalendasAprilis per mannm Fredcrici
et dtio presbyteri inibi ordineniur de collegio pr;e- diaconi snnclsc RoinanaeEcclesiae biblioihecarii, ct
tlici mnnasterii, qui die noctuqiie ofiicium laudis cancellarii vice doinni Ilerimanni archicanceUariiet
Doiuiuo redd.uit, et popuio necessaria minislrenl. Coloniensisarchiepiscopi. Anno domni Leonis noni
Insuper conce.liimisecclesiam Sancti Justini con- pajisev, iudiclioiie vi.
i-irtictnin ad sepuUiiram omniuni Lnlinorum; ita ut
oiniics percgrini ct advenac, divites et paupcres, Acla, scriptn, Iransiimpla, publicata, et ausciillata
nobiles et innobiles quoiquot nioriuntur in hac suiit prseilicta per omnia corain revereiidissimo iu,
Chrislo patre el doinino, doinino Anibahlo, misern-
civilale Leoniann, et exlrn ari tria milliaria, sepe- lioiie divina episcopo Tusculano S. R. E. canliuali,
iianlur in ecclesia Sancti Justini (200). Nullus cclct aposlolicsesedis Iegnio, pro iribunali serienle Romso
in pal.itio papali apuri S. Pelrum, qui prsesenlitran-
infirmum, ncc morttium occullel, scd cito presby- siinipto, scripto, leclo, puhlicaio, cxeinplato, e(
tero, aut procuratori vestro nuiitiare fcslinel, et ausciiltato, suair, <jlsui officii auctoiiialcm iiilcr-
ntillus bo:ia illius celet, sed cilo ca vobis re.Iriat; posuil ct decrclum; el eidein voluil et decrcvit
imlliis suadeal infirmum de domo, vel de civilate C iihilihct, in jttriicio el exlrn, sicut originali privilcgio
firiem plenarinm nrihiberi, ninnrinns siuini sigillum
exire. Sed nos conccdimtis omnia hcec perennibus ibidem npponi atl majoris rohoris firmiiaieni, iu
lcmpnribtis inconcussa permanere vobis veslrisque prxscnlia vcner. vir. diior. Slephani Palosii canonici
siiccessoribus, qui animosi et voluntarii honcste B. MariseMajoris, et Poni de Perusio, ac Francisei
Baroncellis scrihaj sacri senatus Urhis, el magi-
Dco et bealo Pelro die noctiique serviunl; a frucli- de slri Petii Bnrlholomai, Jonnnis Gcnlilis notnrii ric
btiseorum cognoscelis.Propierea apostotica censnra UrLe, ac pluritim aliorum nolariorum, et lilleralo-
sialuimus ut nullns nostrortim successorum pontifi- rum lesliiim ad pncmissa vocalorum et rogaloitim,
nulltis nulla alia nec non in pra:seulia mei Guallerii, el Pauli tle
cum, imperator, nullus episcopns, Sancla Victoria, et Mnthaji de Spolelo noiariorum
poieslas, nulla persona hominum contra hoc nostraj iiifra scriploruni ari prscriicla omnia spccialiler vo-
confirmalionis et concessionis privilegium agere catorum et rogalorum, sub aimo Domini niillesiiiio,
(197) De qtia meniio fit in antecedentibus Joannis Imjtis ponlificis bibliographus apud Annstasium his.
XIX co; siii. (Ex Bttllar. Vnlic.) verbis : < Ipse iusignis, prajstilque prajcipiius, ciiin
(\9~) llocnomine mnjorcs nostri appelldre con- innumera sumnii dccoris opera in basilica beati
siicveriml ecticsiarum alria, prsecipue vero splen- Petri cceli clavigeri perfccissel, portas, quas destru-
diriissiinum veleris basilicsc Vaticnnse porlicum xeral Saracena progenies, argentoqne nuriaral, cre-
iiriigilnriinl, de qua Pauliis diacontts, libr. V, cap. D xil, niuliisqne argenteis tabulis lucifliiis,saluliferis-
51 sicail: homnio pontifex RomaitmEcclesiwlocnm, que historiis sculpiis decoravil,' ct in meliorcm
qui Paradisusdicitur, anlebasilicam beali 1'elri can- specicm quani pridem fucrant rcparavil, > etc,
didis tupidibus marmoreis mirifice slfavil. Concinlt Consulatur Canoiiiciis Rnmanus, lil. 44,
biographus ipsius domni I, dequo aptid Anaslns.Bi- (200) De'qua egimns in prajcericiitibus S. Leonis
bliolh. hsec.hnbcl : Alrium beali Pelri apostoli su- IX constitnlioiiihus. Aliud saerae scdis moiiiiinenlum
perius, quod Paradisus dicilur, cstque anle ecclesiam nobis luliet hoc in loco atiexere : nimirumEcchv anno
inquadri porticum, mngnis marmoribus stravil. Vi- Domini 1279, Presbyier Apollenarius, reclor
desis D. Paulini Nolani epislolain 15, nov. cdit. siaj S. Justini de civiiate Leoniana pro ipsa ccclesia
olim. 57 <|u;eniriiim Vaticansebasilicse, ejtisriemque cl cjnS noniine vineam positam extra portam Perlu-
ulrii januas memornt. sii in loco qui dicitur Breccelum, jure pcrtnulationis
(199) Fuit hsccprinceps Vnlicnnaj bnsilicse porla acquisivit; qiietnariinodiiinconstat ex vcteri insl.ru-
a.l orienlem vergens, quam S. Pnulinus in episloln menlo apud Tabular. sccrcl. apost. Vat. in lih. qui
nd Pnmniacl). regiamappellul. Honorius I, tili refert Censio camerario altrilmilnr, pag. 410, a lergo col.
liber Pontilicalis, i investvit regias jannas ingressu 5 ct 4. Acccriit orrio Romantis prselandati Ccnsii;
eeclcsiic (S. Petri) inajores, quac appeianliir mc- cnp. enim 18, ubi dc ralione dandi presbyterij
«liaii.r,cx ai-genti),quu' pcus. liti. uonagiilas scplea- pro thuribulo agilur, scx denariis ecclcsia Sancli
ivinta.quinquc. > Idipsiiui prscslilil S. Leo IV, post- Jiistini rioiinlur : Apud Mabill. toiu. X!', Mus.
ijnam S.iraceni ill.is argento rienitdatunt, ut habel l:al.
•/25 S. LEONIS IX PAP/E OPUSCULA. 724
irccciftesimo quinquagesimo, Jnbilajo, die 5 men<ris,\ transiimplmn ciijiisdam pa|>nlis privilcgii sanctsc re-
Junii, inilict. terlin, pontificatns snnclissimi Palris rordalionis, domni Leonis papse noni, cjus vcra
el ilomni nOsiri Clemenlis divina providenlia pap:e hiilla plttmhea, ctnn filis seiieis bullati, non viliati,
1FI, nnno nono. iniii nbrnsi, non cnncellali, neque aliqua sui parle
Et pgoMalilucus Salvi clericusSpoletanus pubtictis suspecli, sed omni vitio et suspicioiie carentis. Cu-
apostolica et imperiali auctoritate notarius prsedictas jus tenor, tle verbo ad vefbum, per omnia talis est.
litteras apnsiolicas coram supradicto domino legato
pro tfibuiiali sedenie, viili el legi, easque cum pr;e- LEO episcopus, servus servortrm Dei, JO.VNM ar-
senti transumpio nna cum Panlo Francisci supra- chipresbytero eccleske Beali Petri, ejit9dem ccclesi;e
scripto, el Gualierio D. Frederici de Claramonte serviloribiis, perjieluam in Domino sahtlem.
riifruscriplo notnriis publicis nnscultnvi; et quia
«ficlas litleras apostolicas cnm riicto prsesenli tran- Convenit apostolico moderamini pia religione pol-
siiiiiplo concorrinre inveni, nil additovcl minuloquod lenlibusbenevola compassionesuccurrere, ac poscen'
fncli suhstanlinm immntet, vel varief inlellecliim ; tium animis alacri devotione impertiri assensnm. Es
itleo de mandalo supradicti domni legali me sub-
hoc enim lucri potissimum prsemium apud Condiio-
scripsi, et rngntus signum meum apposui con-
siielum. rem omnium Dominum promeremur, si venerabilia
Et cgo Gualterius domni Francisci de Ctaramonte sanctorum loca ordinala ad meliorem fucrint siatum
«iericusFirmnii. Dio. puhlicus apostolicseauctoritale
noiarius prsediclas lilteras npostolicas scripsi, tran- P, sine dubio perducla. Ea proplcr veslris pctilionibus
suinptnvi, et excmplavi per omnia proul in lilteris inclinali, sacrosanctas ccclesias Sanctorum Joannis
ipsis <le verho ad verbum vidi el reperi conliiieri, ct Pauli(201)SancliMartini, Sancti Stephani M,jo-
iiil addilo, minulo vel nuilalo quod snbstniitiam ris(202)et Sancti Stephani Minoris (205),vessris usi-
iimlet, vel variet inteltecium, nisi forle litleram vel lms
syllaham per crrorcm; et ipsiim iransumpliim coram deslinalas, ad exemplar praedecessorum noslro>-
jiV.vdicio riomno legnlo pro tiibminli sedcnle ul rnm Sergii secundi (204),Leonis quarli Romanorniu
supra, ac prajsenlihiis prsedictis testibus, et quam- ponlificum, prxseulis scripli privilegio confirma-
(iliii-ibtisaliis noiariis, nec non Paulo Francisci, et inus, statuenles quascunque possessioncs, qitso
Maiiliseorie Spolelo notariis publicis snpradictis ad
hnnc publicalionem, ac decreli ct nuciorilaiis inter- cnnqtie bona eisdem venerabilibns locis jusle perli-
posiiionem, ul prsedicilur, vocatis specialiter, et nenl, et in futurum concessione pontificum, obla-
rugalis, legeniibiis, videntibiis eiauscultniilibiis cum lionc fidelium, seu aliis justis moriis aiiiiuenle Do-
jirujdictis npostoliris litleris legi, el fi.leliler auscul- iniuo poleril acqtiircre, firma vobis, vestrisque
lavi, ipsumqiic <leinanrinlo dicli domni legnli, et ad
iiislnniiain vcn. virorum dominorum prioris canoni- siicccssoribus, et illibata permaneaut. ln qtiibns
corum, et capiluli s.icrosanctae basilicse principis b;cc propriis tluximus cxprimenda vocabulis :
aposiolo um <le Urbe, ibidem prxsentium ipsum Massum Lulerni, cum ecclesia Sancioruni Pauli et
trniisuinpttim etexempltim in hanc publicam formam
tedegi manu proprla, meoque signo cousueto signavi Q Jonnnis, cum fundis et cnsalihus suis posilam ter-
vogiuns. rilorio Cerense, juxta massam Prsccoriolnm [«/.,
LXXXI. Prseloriolam], milliario ab urbe Roina plus miiius
S. Leo IX Vaicano S. Petri templo inservientium tricesimo; ecclesiam Sancti Andre:e cnm oniiiibus
bona, ecclesias ac jura enumerat el confirmat. suis perlinenliis, positam in eadem nmssa Liitcrni;
(Anno 1055.) fundum Sessani Maj"oris, et Sessani Minoiis (205),
[Bullarium Vatic, pag. 55.] cum ecclesia Sancli Stephani, cnm terris, vineis,
In nominc Domini, amen. lloc cst exemplum, sive silvis, et cum omnibus suis periineniiis; Caslrum

f20h Sacra haec series in Joannis XIX, cl Bene- num Hungarorum regem plurimum sua munificentia
tlicti IX consiitnlionibus dicitur monnsterium Saneio- conlulisse ostendimus in adnotal ad |ir:iinudat.
rum Joannis et Pauli, quori apuri B. Peiri basilicam Innocenl. III diploma. Qtiinam illutl primus crexcrii,
:«S. Leone Magno scriilicatum fuisse, lib. Ponlifical. incertum : cjus lamen antiqtiilas valrie remoia.
_in cjusdcm S. Leonis Vita perspicue leslatur. Nulla Profecta Janning.,tom. vn, Jun.Bollnn.in Commem.
in prsesenliarum exstnnt ipsius monastcrii vesligia rie vel. S. Petri basih, imni. 408, monnsicriuiii
iinrie investigari possil qnii.nm fuerint olim ejus ler- S. Stephani Minoris idem esse opinuiur cum nio-
mini, quinain ronftnes. Creriitur tamen sletisse eo nnsterio S. Stephnni cala Barbara Palricia, de qtio
in loco qnem Isevabasil. Valicansc pars.S. Michaelis 1) Adriani I bibliographtis apud Anast. Iucc habel :
archangeli et S. Erasmi aliaribus inslrticta modo t Hic bealissimus pr;csul,diviiia inspiralione incilus,
occiipat, nt viricrc est in ea qnam Alpbaran. etlidit conslituit in monasterio S. Slepliani caia Barbniii
lab. Itiinogr., lit. h. Palricia silum ad Bealtim Petriim aposiolum, con-
(-202) Consnle siiperius allatum D. Leonis IX di- gregalionem nionachnrum , ibi et nbbatem idoneam
ploma. personam ordinans. Statuii ul seduias laiides in ec-
(203) Geniinum diploma, alteriim Innocentii 111, clesia B. Pelri persolvant, sicut et cseiera iriamo-
Jd. Oclobr., ponl. an. 8, alterum Gregorii IX, die nasteria nempe SS. Joannis et Patili, et S. Mariini
22 .liin. poiu. an 2. editum, nbi Sancti Petri cano- et S. Slepbani Majoris, ul tluo monaclii pro latere
jiicis subjicitnr : Ilospitium Hungarornm in ecclesia ipslus ecclesiae Deo noslro canant laudcs, quoniam
S. Stephani Minoris; facem prseferl, ut situm hujiisce ipstim monasterium in magna riesiriia el ncgleciii
lempli sive mon.isterii S. Stephani Minoris haud injiiriaque positum erat, ct itullum divinuni olbcium
ohscurc inieliigaiiiiis. Cum eienim hospitium Huiiga- cultii ibidem cxhibebatur. >
roniiii juxla S. Petri basilicam ad meririiem exstruc- (204)Sergii II ea de re constitutiovel omnino periii,
miii fueril, elc, Minoris ecclesia ibidem adhuc vel alicubi lalct.
|>i-oslei, in cujus fronle non beri niil nudiusiertius (205) Prsedia bsec in lerritorio Cscrense juxia cn-
«xnrain est inscriptio lmjusmodi : Ecctesia hospitalis slrum Luierni tricesimo milliario nb urlie Poma
S. Stephani regis Hnngarornm. Hoc in loco tcmplum existere colligimus ex Adriuni IV bulla, iv I.!. fcbr.,
bi Sicpbani Minoris locemus oporiei, cui D. Slejiba- an. aerscChrist. li^8 cdita.
72'i EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICIA'. 7-5
Caprncorum (206) ctmi tcrris, vineis, fundis, casali- A, Datum Kalendis Aprilis, per manus Fridcrici
bns, monlibus, collibus, plagis, planitiis, molcndi- diaconi, sanctsc Romanaj Ecclcsisc bibliolhecarii ct
nis ct molaria sua, cum ecclesia S. Joantiis, quse di- cancellarii vice domni Ilermanni archicancellarii, et
ci tur tlela Tregia (207)cuin cellis, terris.vincis, et ctim Colonicnsis archiepiscopi, anno domini Leonis noni
omnlbiisadeamdem ecclesianipciiinentibus.posilam papae v, indiclione vu
territorioVegelano (208),milliaiioaburbeRomaplus
inimis vigesimo scplimo. Imo eliam funduin qui Acla, scripla , iransmnpia , publicatn, et aitscul-.
vocalur Agellum, posilum in suprasciiplo tcrrilorio lala suiit prscdicta omnin, coram revcrcndissia o in
et Chrislo patre et domino, domino Anibaldo, niise-
Vcgetano. Sive cliam concedimus coiifniiiamus ratione divina cpiscopo Tusculan., S. R. E. csrd.,
vuliis fuiidum et vallem quaj nppellalur Friclilli, apostolicsa sedis legaio, pro tribunali sedenle Rom:e
cun oiiuis, molendinis, et cum oniiiibns suisjier- in palalio papali, apud Sanetum Pctrum, qni, prac-
lineiitiis posiluin tcrritorio Sulrino, jttxla ipsaui senli Iraiisumplo, scripto, Ieclo, publicalo, trxemplnla.
el auscultato, suam et sui ofOciiniictorilnttiii intei-
SuTinam civilatem. Denique et molam deCavain posuit el decrctum; ct eiriem voluit et ttccrevil nbi-
tudem lerrilorio Sulrino positam. libct injudicio el exlra.sicut originnli privilegio fidcm
Veruni eliam concedimus et confirmamus vobis plenariam adhiheri, roboris niandans stumi sigillum iiii.lem
, appcndi ad mnjoris firmitalciii, in prsrsentia
B
eerlesiam Sancti Sylvestri in j'am dicta Sutrina civi- ven. vir. domiuor. Stepbani Palosii, eanouici B. M.
intc positam, cum domibus, cellis, lerris, vineis, Majoris, el Poni dc Perusio, capcllan'. dicli domni.
et <um omnibus ad eamdeni ecclesiam peiiinenlibus. legali, ac Franeisci de Baronccllis scribac sacri se-
Pariler confirmamus vobis trcs domos positas in foro natus Urbis,et magislri Peiri Barlholomsci Joannis.
Genlilis, nolarii dc Urbe, ae pluriuni aliormn no-
Suliino. Simulquc concedimiis ct conlirmamus vo- lariorum, et litlernlorum testium ad prsemissa vo-
bis, ul liceal in veslris fundis. ccclesias construcre. catorum etspccialiicr rogalorum, nec non in pracscnlia
Ila ctiam.ulin viciuia(209)... illa abbalia, vcl reli- niei Gualiciii, nc Pauli des-ncla Vicioria clMattli.ui
de Spoleto iioiariorum iiifra scriptoitim, ad prajdicla.
giosorum virorum collegi non existat, quse ab omnia spceialiler vocalorum el rogalorum, sub anni>
lioc iiiultum valeant pcrturbari. Chrisma auicm, rioinini sanclissimi pnlris el domiiii nosiri , domni
clcum sancinm, consecrationcs ecclesiarum, orrii- ClemnnlisMalthseus divina providcnlia papaj, VI, anno nono.
Et ego Salvi, clericus Spolelanus, pu-
in
naliones clericorum vestris ecclesiis exisleutiuni, blicus aposlolica ct iniperiali auctorilate noiarius,
n dioecesanis suscipielis episcopis, siquidciu caliio- prscdiclas litteras aposlolicas, coram supra dicto-
lici ftterint, ct gratis voluerint cxhibere. Alioquin (loin.uo legato pro iribtmali seiente, vidi, etlcgi,.
cailmlicum, quem malueritis, adeatjs anlistilem, easque cum prajsenti transumplo una cum Paulo
Francisci supra scripto, et Guallerio D. Fredcrici
qiii nimirnra in gralia sedis apostolicse permanens, « tle Claramonte infra scripio iioiariis publicis auscul-
<|uodposiulatur indulgeat. Prseterea aposlolica cen- tavi, elquia riictas litteras apostolicas cum pra?diclo
sura slaliiiinus ut nullus successonim nostrorum prsesenli iransuni[ilo concordare iuveni, niladdito,
vel minuto, qtiod fucti substanliam immtitcl, vet
pontiflcum, nullus imperntor, nulla alia potcstas, variet intclleclum; idco de iiianrialosuprnriicti domni
iiuIIusepiscopus,nulla personahominiimconlrahanc legaii mc subsctipsi, cl rogatus sigutini luetini ap-
<
nostrse confirmaiionis el conccssionis chartulam <
posui consiieium.
Et ego Gualicrius tlomni Fretlcrici de Clarmonto
agere prsesumat, sed supradicta omnia in eorum ,
clciictts Firman. tlioc. puhlicus apostolica auctoritale
Sislentalione, pro quibus in supra scripta ccclcsia noiaritis, prscdiclas lilteras aposlolicas scripsi Iran-
concessa sunt, in disposilione el ordinatione conscr- ;siur.plavi, et cxcinplavi per oinnia , proul in lilteris
vare studeat. Quod si fecerit,componat noslro sacro ipsis aposlolicis de vcrbo ad verbuiii vidi el rcperi
contincri, nil addilo, niinulo, vti niutato quod
Lalcranensi palatio sex auri pttrissimi libras, et in- siihsiamiam iuulct vcl variet inicllectum, nisi fotie
super aratheinatis vinculo innodelur. Qui vero pio liiterani vel syltabnin per erroreni, el ipsum tran-
i.iiuitu cnrator el observalor luijus nostrse con- snmptum, coram prscdicto domino lcgalo, pro
Iribunali sedenie, ttt snpra, ac prseseiilibus prscdictis
fii-msiionis el concessionis exsiitcrit, benedictionis tcstibus, et quampluribus aliis nolariis, nec non
(.r.liam a Domino nostro Jesu Clirislo, vilamqiie Paulo Francisci et Mallliseo de Spoleto notariis pu-
;e;criiam conseqiii mereatur in sxcula sajculorum. rj1blicis supra dictis, nd hanc |>ublicalionem, ac
cleercii ct auctorituiis inlerpositionem , ut prsedici-
Amen. liii', vocntis specialiier el rogatis, legeuiibiis, vi-
(200) Aririanus I, til babel Cinon. Romanns, til. ram, cl C.iprnrola, nntis idemque locns hic cen-
12, cauonicis S. Pctri, sive, ut ait Vegius, lib. iv, seaniur, pcnes auctorcm esto fides; alii etcnim se-
iuiin. 114 apud jun. Boliand., lom. VII, S. Stephani icernuiit.
nioiiasterio Caslrum Caprncorum, quod in territorio (20S) In co urbs Vejorum veluslissima, qusc ut
Vejenlano positum ipsi Adriano cx palerna hseredi- Holstenius nosler png. 55, in Cluver. llal. antiq.,
laie obtigeral, liberaliter donavit, confer Anastas. scile i ostendit, incotle undique prwruplo prope msu-
biblioth. in hoc ponljtice ac Turringnm, lib. De ilam, vicum Farncsiorttm, statui omnino debel, tam-
ci-ypt. Val., p. 401, et sequent., edit. 1659. ietsi alii aliter senliant. Profeclo Anaslasius, biblioih.
(207) Liber MS., qui ecclesias Vaticanaj Iiasilicse in i Adriano I, ac CenciusCamerar., cum de Adriano H
subditas, apud Turrig. loco mox cit. sic habet, 1loquitur, casiruin Capracoruni in territorio Vegen-
fol. 402 : « Nepesina diceccsis, ecclesia S. Joannis l
lano pominl, et 15 milliario ab Ronia dissituni
direciapropterCaslrumCapracorum, siveCaprarolse, tradunl. l
ciim oninibus pertinentiis suis, posiia in lerritorio (209) Verbumvicinia, ex alioapographoapud nostrse
Vegenlano, ubi dicilur Treja sive frequati ilebet basilicse I Tabular. in lil. transuuipi., lit. B., fol: 0(5,
annuatim dictse basilic. Vatic, lib. ni cerse albaj, isupplere curavimns; cxcmplar e.nimcx quo praesens
proul ex censuale longo anni 1555. > Qiiod Capraco- LconislXconstilulio
I prodiii,hociulococorrosumcsi.
'- 7 S. LEONIS IX PAr^-OFUSCULA. 72»
deiitibus, et ausciillaniibus cum prnediclisaposlolicis \ (Anno 1055.)
Iteris legi el firieliler atiscultuvi, ipsiimqne, <le
Biandalo riicti domni legati, et ad inslaniiain vcn [Mansi, Concil. XIX, 657.]
viroruin do:niwirum,prioi'is caiioiicoruin el cni ftuli Lco episcopus, servus servorum Dei,Tnosi.« con-
sncrosnntte basiiiraeprineipis aposlolorum <leUrbe, fifralri charissimo et coepiscopo, saluiem.
ihidrm prseseniiiim, ipsum iransnnipiiim et exem- Com ex veneruhilium canonum aucioriiale reco-
in
phim hancpubl cam formam niaiiii ,.
pro^nia redegi, Ihmisdiccnlns quinqne episropos eoncilio inteifiiisse
mcoque signo consuelo signavi rogatus.
LXXXH. cCaiihagiiiensi, et minc d lua fraterniiale nudimus
S. L"o IX episcopis Venetim,el Istriw prwcipit ut 1quinqiie vix episcopos sujieresse in loia Africa, uti-
palriarchw Gradenr.i, cnjns primatum ab nposlolica qque lertia hiijiis corruplibilis mnnrii parie, compati-
sede concessum syr.otlo eonfirmarm , obedieMiam nmur tantaj veslrae imminutioni totis visceribus ani-
prabeant.
" » nmi. Cmn aulcm ipsas Cliristianilatis reliquias edisci-
(Aiu:o 1055.) mtts inlerna ct mniua disscnsione discinriiet dispcr-
[Mansi, Concil. XIX, 657.1 gi, el ariverstis sc invicem zelo el conlcnlione prin-
Loo episcopns, servus servontm Dei, omnibus
cipattis infiari, nil aliml nobis primo dicendum oc-
rpiscopis Vencliscet Islrise sahilem cl ajioslofcam ctirril qnam illud sancli Amos valis : Parce, Domine,
bcneriiclionem. Tt ptirce, obsecro: qnis suscitabil Jacob , quia parvnlus
P
Noverit veslra clinrissima nobis in Clirislo frn- est ? (Amos
vn.)Sed quamvis in tali tanioque defeclu
trmiias, hac in prsesenti iiitliclione sexla. eharissi- religionis pltirinmm tlolcamus; mullum tamen gau-
iimm confralrem nostrtiiii Doininicutn Gradensem, ..demus,
qnia sanctaeRomanseEcclesisemalris vestrse
rnio novse Aquileisc pairiarcham, ari synodum sesttentiaiu requiritiset
exspceiaiis snpcr qnaeslioni-
nostram Romsehahitam venisse, el qucrimoniam de .bns vcslris : et quasi rivulis ab uno fonte erunipen-
s:tn el Forojtiliensi Ecclesia, qiiain credimns vos non ,tibus, et in suo se cursti per diversa ad
spargentilnis
ignornre, lncrymabilitcr coram fecissc. Cujiis lan- jipsitis fonlis primam scaturiginem reverti dcbcre
dem relectis privilegiis, a sancla Romana etaposto- oplimum pulatis, ut inde resumatis tlirectionis vesti-
lica serie sibi concessis, jinlicio lolius sanctsc synodi gi«m, unde sumpsislis loiius Chrisiianse religionis
h.oc defmilum fuit: Ul nova Aquileia tolius Venetise cxordium.
( Noveris ergoprocul ilubio qnia, post Ro-
et Istrise capttt et melropolis pcrpetuo haberelur, wanum ponlificem, piinius archicpiscopus el loliu*
scciindnm quod evideritissiinaprscdecessonimnoslro- Africse t maximus mclropoiiianus csl Carlhagiiicnsis
rum astrucbanl privilegia. Forojuliensis vero anli- (cpiscopusMiec,qiiicumqtte sit, ille Giiniinilanns epi-
steSj lantummodo ftnihus Longohardoriim essetcon- ,scopus aliquam lit-enliam consecrandi episcnpos,
tenlus, juxta privilegiumGrcgoriillelretractationem C ,vel deponendi, scti provineiale coiiciliiiin convo-
Tertii. Elhoe quitiem exlra palienlinm canonum ei eandi ( habet, siue consensu Carltiaginensis artiii-
pro raagno concessimus, quia qnater jam vocalus a (episcopi, cujuslibcl dignitatis aut poteslatis sit, ex-
nobis, nec venil, ncc excusavil, cum Gradensis , id ,ceptis his quse ad propriam parochiam pcrtinenl;
est, novseAquileinepatriarcha, qiiiuquies nostrse sy- (caelera autcm, sicul et alii Africani episcopi, consi-
nodo, etiam non vocatus, inlerftierit. Unde moncnrio lio Carlliaginensis archiepiscopi aget. Unde charis-
mandamus et praecipimiis 'vobis ex parte Dei et ,siini.confiatres nostri coepiscopiPelrus el Joanues
saucti Pelri, et nostra, ut praeialo Gradensi patriar- rccte senliuut dc CarthagiDCitsisEcdesiaj digni^uc,
ciise suecessoribusque ejus, in omnibiis, secundum nec coiisculiunt errori Gummiianse Ecclcsiie. llnc
jura canonica, obedienles silis, sieut primati veslro antem nolo vos lateat, non debcre praeter senien-
ct patriarchse esse debetis, el sicnt antecessoribus tiamRoinaniponlificistiniversaleconcihiim celehrari,
cjus nostri perpoluo confirmarunt. El si qtiid sui nttt episcopos damnari vel deponi; quia, elsi licet
juris hi urhibus veslrisvel parochiis coniinciur quod vobis aliquos cpiscopos examinare, diffinitivam ta-
suo dominatui merito debcnt subrii, nullus vestrum men sentcnliam, absqtte consuliu Romani ponlificis,
sibi conlradicere prajsumat. Si qnis vero vcslrum i ut dictum est, non licel tlare : quod in sanctis cano-
quidqunm juslse quserimoniacadvcrsus euni videlur nibus slalutum, si quseritis, poteslis invenire. Quam-
habere, aut coram vobis confralribus et comprovin- vis eniin olnnibus generaliter apostolis dicium sil a
cial.hus causam suam proferat, et cum eo, si potuc- Domino : Quwcumqueligaveritisin terra, ligata erunt
rit, pacifice definial; ant in prxsenliam nosiram el in cceto; et quwcunque solverilis in terra, soltila
ntraque pars cxaminanda veni.it, salva sibi inlerini erunt el in coelo (Matth. xvni): lamen non siuc
per omnia et patriarchali reverentia, et proprietale causa specialiter et iiominalim dietuin esl B. Pelro
sua. Quod si exlra fecerilis, sententia canonica su-
apostoloriini principi : Tu cs Pelrus, et supcr hanc
per vos vigilaLit. petram wdificaboEcclesiam meam : et tibi dabo cla*
LXXXIII.
ves regni cmlorum (Matth. xvi). Et in alio loco :
S. LeonisIX epistola ad Thomam episcopum Afrt- tvos (Luc xxn). Scilicet quia om-
cttnum. — Oste"dit Carthiiginensem archiepisco- Confirma fratres
pum lotius Africm esse primalem; nec Gnmmilaiium nitim Ecclesiarum majores et difficiliores causa>,
vero episcopum sine ittius consenstt episcopos per sanciam et piincipalein B. Pelri sedem a suc-
consecrare, nec provinciale concitium convocare tessoribus ejus sunt diffiniendse.Jam quia ad inier-
vosse; solius autem Bomani pontificis esse et epi-
scoposdeponereet generalia concitia indicere. rogata ctiam confralrum nostrorum Pelri et Joau-
729 EPlSTOLiE ET DECRETA PONTIFICIA. 750
uis episcojioriun decrevimtts rcspondere; optamus ,"]consilio Carthagincnsis archiepiscopi aget, qui solu*
iu sanctam luam fraterniiatem jugiier invigilantem in Africa paUitim ab apostolica sede baberc solet.
utiliiatibus sanclse cailiolicsc Ecclesine, alque devole Unde et cpiscopos consecrandi principale ct anli-
pro noliisoranlein, sancta et imlividua Trinitas sem- qunm jus relinet, sicut ex verbis Aurelii in concilio
per conservci, charissimc fraler. Canbaginensi (Concil. Carlhag. ui.) cnpiiutn Irige-
Dalum xvi Kalendas Janunrii, nnno domini Leo- simo nono potcsl iiitelligi, cum dicit: In Ecclesin,
nis papaj ix quinlo, indictione vn. ad qunm dignnla est vestra sanclitas convenire,
LXXXIV. crebro ac pene per diem Dominicum cpiscopos or-
elc. Scd hoc vos non Inteat,
S. Leo IX Petrum et Joannem episcopos laudal dinandos hnbciuus,
quod j-ssu stio concilium de rebus ecclesiasiicis non deliere prxter scientiam [ senlcnliam ] Romani
celebraverinl el jura archiepisco\i Ciiriliaginensis ponlificis universale concilium celebrari, aut epi-
conlra Gummilanum episcopum defenderinl.
scopos dnmnari vel deponi, qnia, dsi liccl vobis
(Amio 1055. ) aliquos episcopns examinnre, diflinitivarr. tanien
[ Mansi ibid., 638. ] senlentiam ahsque consiillii Romnni ponlificis, ut
LEO episcopus, servus scrvorum Dei, dilcctissi- riieiun esl, i;on licet darc. Quod in sanclis cauo-
niis in Clirislo fralribus PETROet JOANNIepiscopis [ nibus slnlutiiin , si qnssriiis , potcsiis invenire :
saluiem et nposlolicnm benedietionem. scilicet quia omniiim Ecclesinrum mn|ores et riiffi-
Decus Ecclesinrum Africnnarum ita conculcntum ciliores cattsaj , |>cr snnctam et principalem henli
n geniibtis nimiuni dolemus ut modo vix qninque Pclri sciiein n siicccssoribus ejus. riilfiniendsc snnl,
inveninnliir episcopi, ubi olim ducenli quinqiie sn- ulpole cui (iivinitus <li<ilur : Confirmti fratres luos
lebant per concilin plenaria compulnri ; et ibi pnu- ( Lnc. XXII) ; et : Tibi dabo claves regni cmlorurx
ctilas oves quoli liansc occisioni depiilalas rcman- ( Mr.iih. xvi) , etc.
sisse, ubi quondam inniimerahilis grex Domiiii sub Nunc, quia dc archiepiscopis ct metrfipnlilanis
numerosis arielibus exsullabat ultn pace. Sed b;cc scnlentiam noslrnm rcquiriiis , vencrnbiliuui ante-
peccntis nostris impulnnlcs, justiiinm Creatoris cessorum noslromm dicla apeiie riemonstrnnt, i<i
collauriantcs, liiiicntniis, et misericorriiam cjus in- csl Clcineiitis, Anacleli, Anieeli fl aiiorum, ubi itt
sianler jiosluleimis ut servos suos tantlem rcspicere legilnr : Saccrdolum ordo hiparlitus est, nec am-
digneliir. Quod aulcm scripsistis nobis pro sanclaj plius quam duos ordines, id est episcoporum et
Romaiiaj Ecclesi:estaln nostraque incolumiiale vos prc hyierorum, nobis collati sitnl, nec ap »lo!'t
Dominum graiins ngendo cxorasse : noverilis nos dociicrunl. Episcoportim aulcm ordo iinus est,
vestrse fralernitali gratias ngere, el pro consola- Q <|tiamvis nlii prsefernntitr nliis, sivc pro co quod
lionc veslra semper orarc. Et revern , fralres, hoc primas civitales et magis nominalas, sectindum
ncceplabile est Domino noslro Jesu Cbrislo ut caput potenliani aul leges sajculi retinent, sive quod a
omnibiis membris prospicint ct invigilel; niembra sanctis Palrihus pro aiqua tevcrcntia sancliinli.v
vcro sui capilis sahilcm sine intermissione qiiierant aliquod privilegiiim dignilaiis jossi lent. Nam , sicut
ctoplenl. Bene equidem fecisiis, quotljiissi a nobis omnis mundann poteslas his grariihiis dignitaliim a
conciliuni de rebus ecclesiaslicis haliuislis : quod Be invicem distat, id est, ul primu; sil Aiigustus
etiam omni anno vel semel agere dcbetis. Insuper vcl imperator, dcinde Caesarcs, rieinrie reges, ritt-
recte contra Gummitaniim episcopum dignitatem ces el comites atque iribuni ; iia et ecclesiaslica
Carlhaginensis Ecclesise defendislis ; quia sine tlu- ilignitas ordinala a sanclis Palribns inveniiur, di-
bio post Romanum ponlificcm primus art-biepisco- cenie bealo Ciementc ( Epist. 1 , tom I, p. 91 ): In
pus et lotius Africse maximus melropolitanus est his ohilalibus, in quibus olim ap..d eihniet.s prinii
Cnrtagincnsis cpiscoptis, nec pro aliquo episcopo (laniincs eorum alquc primi legis doctores craul,
in lota Africa polest perdere privilegium semel primntcs vel pnlriarchse posili sunt, qni rcliquonini
susccptiim a sancta Romana et aposlolica scilc : iudicia et mnjorn negotia juslc riilTiiiircnt, qui eiiam
sed obtinebit illud usquc in finem sajculi, ct donec )) non uni provincisc, sctl pluribiis prscessent. D.in:!e
in ea invocabilur nomen Domini noslri Jcsu Christi, ubi nrcbiflnmines erant pngannriim, archiepiscopi
sive dcserla jaceat Caiihago, sive resurgal gloriosa insliitili sunt Chrisiinnoruin qui singulis proviuciis
aliquando.IIoc cx concilio beaii maiiyris Cyprinni, nneessenl. Ubi vcro metropolis cral, «[iisoinlerprc-
hoc cx synodis Aurelii, lioc ex omnihus Africnuis Inlur mater civilas, melropolila; i ernnt : quippe qui
conciliis, hoc, quod mnjus cst, ex venerabilium Je tribus aut quntcor civiinlibus inlra aliqium pro-«
prae.lecessorum nostroriiiii Romanorum prscsuhim liuciam majori et matri a!i rum civilalum prscsi-
dccretis aperle monstralur: nec qtiicunquc illc sit Itbint. Isti aiquniitlo nielropolitani lanlnm nemi-
Gummilamis episcopus, atiqtiam licenliam conse- innlur, sliqiinnrio vero archicpiseopi, si in ip a
crandi cpiscopos vel dcponendi, seu provinciale lrovincia majorcs tion fucrint aliqni. Uhi nniem
coiiciliura convncnndi Iial-el sine consensu Carlha- ninorcs civilaies habuerint solummotlo flaniines vcl
giuensis archiepiscopi, ciijnslihet dignitniis aul po- :omites , episcnpi sunt institnti. Porro tribimi plc-
icstaiis sit. Tantumniodo procurabit ille Giimmi- >is non ahsurrie inlclliguntur preahytcri, sive rei-
tiiius episcopus quac atl propriam parochinm peiii - [iii iiifcrioris ordinis dcrici. His omnihus divino <>i
i:<-;it; caelera aiiteui, sicut et nlii cjiiseopt Aliieani, itimano priviegio piidnltis cst jxmtifex Roui:i;.u*.
 "\ • S. LEOXiS IX PAPiE OPUSCULA. 75.:
t"'e.lde Afiiese primalibus alile; iniciligcmliim cst, \\ decreii
<! fueril conservalor, inlercessionis nnxilio
qnia in singulis ejus provinciis anliquiltis primalcs ij
ipsins sanclissimi Benedicli, portus snlutis ndepltt-;,
insiiiuebantur non secundum potcntian aiicujus a Deo omnipoienle miscricordiam ct benediclioncm
civilalis, sed seeiindum tempus suse orriinalionis ; in ii seternum conseqnalur.
quibus tamen omnibus prseerat unus, scilicel Car- Datum iv Kal. Jnnii, pcr manns Frcderici dia-
ihaginensis archiepiscopus, qui eliam non incon- cconi, sancl:e Bomanaj Ecclesise bibliothecarii , et
grne dici potesl metropnlitanus proplcr Carihngi- tancellnrii e vice (loinini Herimnni archicancellaiii,
i>em melropolim tolius Africaj, quorum supra me- et e Coloniensis archiepiscopi, anno doniini Leonis
mininms. lla legiiur in concilio Carthaginensi , noni r papse V, indict. vi.
capitulo vigesmio sexlo : Primsc sedis ejiiscoptis non LXXXVL
n|)pe!lelur princeps sacerdolum, aut siiminus sa- S. << Leo IX Uldaricum, archiepiscopum Benevcnta-
cerdos, aul aliquid tinjusiiiodi, sed tnntuni primsc num, paltio donal, ejusqne privitegia confirmat.
sedis episcopns. Sanctam veslram frnternitalem (Anno 1055.)
jiigUer iiivigilanlem uiililalibus sancise Dei Ecclesise [Ughelli, Italia sacra, Vlll, 78.]
atque devole pro nobis orantem , sancln cl individua ...BencveiitanscEcclesiaj consideranles, adejusjus
Triuitas semper conservet, chnrissimi fratres. B3 ete proprielalem revocamus atque iu perpctuum sub-
LXXXV. 6
diraus el tradimus: videlicol ecclesiam Sancli Mi-
S Leo IX ntivem pro usu monaslerii Casincnsis, cum chaelis c in nionle Gargano positam, et ipsum castel-
uaitclero el sociis, liberam el exemptam ttb omni lum j uhi j'am <Iictn sacra cl vcnerabilis sita est
teloneo et solutione conccdit.
(Anno 1055.) cecclesia, atque Sipoiitinam ecclesiam ciim omnibtis
[Margarini Bullar. Cttsin. 11, 85.] j1
justiliis sibi legaliler perlinentibus, Lucerinam, Ascu-
Leo episcopus, servoruni servns Dei, eeclesix liim, ' Bovinum , Larinum , Triventum , sanctam
S'u monasterio prxclaiissimi Clirisli confessoris ^Agalham, Avellinum, Qiiinitim dccimum, Arianmn,
Benedicti, in monie Casino xdiiicaio, et per enm ^Vulturamiiii, Thelcsiam, Alifem, Sessulam, Lesinam,
Rielierio abbnli ciinclisque ejus siiccessoribus cano- Termulum,
1 simulque duas ahbaiias Sanctum Pelrnm
nice illic inlrnnlibus, in perpeiuiim. C Dudtli , atqne Saiiclum Joannem siium jnxia
de
Divinae pielntis respcctu nlincii cjiisdcmquc.ee- poriam F Aureain ctim singulis propriclatibus, jusii-
clesiae augmenlo, prscfali Richerii noslri dilecti liis, l parochiis, scu riicecesibussuis, nihil cxcipimus,
piccibus pulsati, tlignum duximus, oh ainorem san- scd s omnia, sicnl jusiitia eorum cst, htiic jam sacpe
ciissimi Beneriicli jam dicli, ssepissimequc dicendi, __ nominalss
n ecclesi;e Bencvenlaiisc in honorem S. Dei
nli |itid cx rehus bealissimi Petri, apostolorum piin- -" Marisc dedicalsc, ubi preliosissimiim eor-
g
gcnilricis
i-ipis, eidem monaslerio in usum fralnun ibidem pus P bealissimi Bartholomaci aposloli rcquicscit,
ilegentium, Deoque servienlium largiri el in perpc- snlva s aucloritate sanciac Roman;c et aposlolicaj sc-
tiiim conferre; quatenus nobilissimus gvcx, et fe- ddis, concessinms ac irrcvocabiliter in pcrpeluiim
cniida proles tanli palris omnium ore beneriiecurii, cooilirmamus.
c Concedimiis eiiam fraiemitali luaj
Benedicti, iil portuni salntis ntlaJternam ingreriiitur p
pallii usum ad miss-riin) snlemnin. cclebrai><!n,sci-
vitam, pcr liisnns tcthtrei sunfhiiqijc clnviscri lic?.'.n>.li fc.siivitatibus Nativilalis Dominiel Apparitio-
Petri attolli subsidiis et munificeniiis repleri. lu- nis n ipsius, et in Coena etiain Domini, att|ue sancia;
iiieules igitur a sajculari cos negoiio remotos, l
Besurreclionis die Dominico , Ascensionis Clnisti
pvopria qn;e quoquomodo possederanl, praecepto ad a coelos, ac die Dominico Sanctse Pentecosles, iu
Clnisli, piique patris exemplo, reliquisse, animo nalalitiis n aposiolorurii ac bcalissimi Prxcursoris
gralanii, benevole, corum navin., aliquibus mcr- Chrisli C B.ipislse Joannis, in Assumplione B. M. V. in
i:b'.is referlam ad abbalis ctinclornrnquc fralrum dic d S. Apostoli Barlliolomrei, in nalivitale sanclissi-
iisuin cum suis mcrcimoniis delegaiam conrcssimus xi Dei Genilricis Mariic, el in consecrationihiis
msc
csse absolutam, cnm Nauclero ac naulicis suis. ab JJ\ eepiscopnrum, el in die consecrationis ecclesiic, ct in
oiimi dcbilo pensionis, quoad usque ila pracfaius nalalilii n tui die, sicut ab anleccssoribus nostris, tuis
loeus in eadcm, qua nuiic est, fuerit religione con- insiitiitum
i ac largiimn est anlecessoiibus;insecrcU-
stlutus; unn navis monasterii ipsitts in tisnm fra- rio r vero lua fralernitas pallio induntur Hoc
iriiin, nrcessnrin riefeienleni , nt diximus , cttm eiinm e libi conceriimus, ul per singula Joca qusc di-
naijclero ci nauticis suis i>boinni pensionis comii- lioni I. arehiepiscopalus Beneveniani subjaceni, ubi
lione libera. Nullnm leluneurn ex oiimibus qux at- M <* nnliqiia legali insiilulione cpiscopales series ha-
iulciit alicui persolvui, ncqiiequisqiiainaliquid ex ea benmr,
_ episcopus canonice conslitnas el consecrcs,
exigere prsesumat. Si quisautem hujtis noslrse do- cct quodcunquc aliter quam decuit ac sacri prsccipiunt
nalionis atque concessionis aliquo temerario ausu ccanones, institutum esl, exslirpes et emehdes, sc>li-
exsliierit refragator vel violalor, ciijuscuuque con- cet c lanquam peccatis cxigenlibus contra jnrn cnno-
diiiouis ille sil aut polestalis seu dignilaiis ana- num i et snnclorum institula Patrum, dtini oninino
themate percussus perpelun, bencdiclioiie careat <j
quidam pcrversa nientc non meluiinl qtiod e|)isco-
set rna, donec resipiscaU Qui vero, proprise salutis porum p est proprittm sibi usnrpare, sacro ordini
amntor, aposlolicie largiiiouis aiquc oblalionis sive aascriptos, vitleliccl clericos snse dilioni suhdendo de
733 EPISTOL-fE ET DECRETA PO.NTiFiCIA, 751
episcoporum judiciis sublraberc, quod omniiio tle- \ Omniiim jusiis pelilionibns gratanter anniiiuius,
testamur ac sub analhemate perpetuo interdicimus. quoniain jusla el pia rogala Deo semper noscuntur
Se.l quidquid illud cst quod ad ecclesiasticum at- placita et araicabilia. Vidcnles igitur ecclesise libi
que episeopale pertinet officium infra lotum arcbi- commisssejustiiiam de Sancti Nicolai ecclesia, quam
episeopal. Beneveutanum, sicut superins prsefinitum prsefatsc civitatis Nicolaus dictus episcopus, ccclesise
habctur, lno regalur alque disponalur sano judicio. jam dictse Sanctse Trinitatis volunlaria oblationc ob-
Omnia ilaque qusc ad prsediclum archiepiscopura lulit, et in perpctuum confirmavit, nobis omnino
juste et legalitcr pciiinent aut perlinere poterunt, placuil alque aposlolica aucloritate ila iii perpeiuuni
iuqiiam, in posterum, sive monasteria, seu castclla, valerc nostra decretalis institijlio decrevit. Et sicut
civitales vel prsedia cum ccclcsiis et villis, vineis, a prxfalo Nieolao prsenominato episcopo prsedicia
silvis et omnibus sibi jusle perlinentibus, tibi ac tuse Sancli Nicolai ecclesia cum omni beneficio et bortti
fralerniiati ecclesisecommisssctradimus, confcrimus, et viridario, et cum transilu et exitu suo, ecclesisc
et in perpctuum stabilimus. Censentes ilaque aposto- Sanclse Trinitatis stabililer alque irrevocabiliter snb
lica ccnsura decemimus, ac sub divini judicii ob- analhcmatis poena coltigala, ita ut nec ipsi, ncque
testationealquevalidissimi anathemalis inierdictione alicui hominum cujiiscumqtic conditionis seu digni-
contesiamur, ut nullus unquam successorum noslro- B latis vel polestatis liceat prsefatam Sancti Nicolai
iiiin vel alicujns dignilatis seu potestalis quilibct ecclesiam, ciim omnibus secum conccssis a prscli-
homo aliquo lemerario ausu audeat in prsedi- bata Sancti Nicolai ecclesia vel monasterio, quo-
clam Bencvcniaiiam ccclesiam aliquain vim inferre, cunqtie modo sen ingenio subtrabere vel alienare .
aut prscfaii arcbiepiscopatus imminuere, de- sic omnino confirmanms, decernimus, atque corio-
trahere, vel quocunque modo seu ingenio sublra- boramus. Quicunque igitur hiijtis nostri privilegii
here,invatlere vel alienare; sed, sicul supcrius sunt tenlaverit refragari instituio, sil sub anailicmniis
taxata, ita sibi pcrpeluo maneanl inconvulsa, ut pcena , donec rcsipiscat. Conservalor vero, apo-
sancla Beneveniana ccclesia in lionorem sanclse Dei siolica refertus benediclione , a sancla el in-
Genilricis semperque virginis inviolataj Marise dedi- dividua Trinitale perpetualiler xlcrnauicoiisequaiur
caln, et ad archiepiscopatus lionorem a noslris an- snlutem.
leccssoribus sublimaia, ne preliosissimis sanclorum Dalum iv Nonas Seplcmbris, pcr manus Fridcrii-i
corporibus tlitala, videlicet Bartholomxi nposioli, dinconi, sanclsc Roniana: Ecclesisc biblioihecaiii
alque Januarii martyris, et Barbat: coufessoris cjus: et cancellarii vicettomni Herimaniii archicaiicellarii
scriis glorio.sissimoriim praesulum, ac reliquorum et Coloniensis aicliiepicopi, anno doimii Lconis JX
inviolabiiiler aposiolicis privilcgiis semper maneat C papse quinlo, indictione secta.
dotata. Si quis autem, quod non oplamus, nefurio (Sigiltum pluinbeum.)
austi prsesumpseri1' hsec quse ad latulein Dei [iro LXXXVIII.
stabililate ac lirniitatc Beneventanaj ecclesise consti- S. Leo IX, Domimcum ex monacho episcopum Val-
luimus alqne decenler decrevinms, infringcre vel vensema sese faclum conftrmal.
«liminuere, aut quocunque modo aliler ad dctrimen- (Anno 1055.)
inm pnefali archicpiscopalus slattiere, quod molilus [Ughelli, Ilatia Sacra, I, 1501.j
cst adniiiileiur, et analltemale pcrculsus divino pe- LEOcpiscopus, servus servorum Dci, dilcclo con-
reat in aelerr.um, nisi forte resipiscat. Conservator fratri DOMINICO Valvcnsis Ecclesix episcopo, cun-
vero hujus nostri aposiolici privilegii aposlolica ctisquesucccssoribiis luisin eadem Ecelesia canonice
bcncdiciioue refeiius inlra paradisi moenia cum protnovcndis in pcrpeluum.
sanctis omnibus gaudeal in ajterimm. Etsi jubemiir, dum tempus Iiabemtis, a Domino
Datum IV Idus Julii per mnntis Friderici dia- bona operari, maxime tamen ad domeslicos ftdei.
cuui, S. Romansc Ecclesiae bibliolhecarii et vice- Unde oninibus Ecelesiis Christi, pro ca qusc nobis
cancellarii vicedomini Herimanni archichanceltarii .. creditn est dispensalione, soUiciludincm nostram ha-
cl colonicnsis archiepiscopi, Anno D. Lconis noni bemus, sic debemus invigilare longinquis, nc in ali-
pnpaj v, iudict. vi. quo absimus propinquis. Ilaque ad suggeslioneni
LXXXVlt. tunni, cbarissimc coufrater el coepiscope Dominice,
Bulla S. Leonis IX, qua monasterio Barensi Stmctm q<iem ex ccenobii disciplina ad cpiscopntus curam
Trinilalis confirmal ecclesiam Sancti Nicolai, a repromovimus, gaudemus, et anleccssoribus nosiris
NicolaoBarensi episcopo eidem concessam.
alque nobis lideliter et jugiter deservire in S. B.
(Anno 1055.) Ecclcsia cognoscimus. Sed Valvensis Ecclesisc, cui
[Muratori.Aititrr. Ital. VI, 213.] Doniiuo auctore prscsides, quamvis peccatis facienli-
LEOcpiscopus, servus servorum Dui, ccclesiie et bus malitia sxcularium liominum cl pcccatorum
monasleris Sanctsc etindividuse Trinilalis iutraBa- cjus, sua, non qusc Jesu Cliristi sunt, quxrentium,
renseni civitatem conslructse, et pcr eam abbaii supra nioduin desolalx et destructx, munimine apo-
MARCO noslro dilcclo filio, cunctisque ipsius suc- slolici privilegii contra impetus et machinanieiita
cessuribus , canonicu iltuc inlraiHibus in perpe- sacrilegor«im obtcndimus. Igitur auctoritate nposto-
tuuui. lica |>cr hoc nostrx constitutionis privilegium conce-
755 S. LEOMS IX PAP.-E OPUSCULA. 735
diiniis ct corroboramus libi tuisq>jc,utdiclnm esl, A eum absqiic discnssionc ex omnibus rebus mobilibus
succcssoribus in perpetinini, cpiscopainm Valvensem vel iminobilibiis sese moventibus, qux nunc possi-
cum oinni sua integrilale el periinentia, sieut nnii- det, et deincepsjnste acqnirere et possirierepoterit.
quis e:-juslis limiiibus iliiciiiiinaiiir, scilicet a fo;- Quod si quis, Dciel aniinx sux iniiniciis, quocnnque
sato Lup irclii ari potiellas sive columnas, el a furca inoilo vel ingenio hujus aposloliei pririlegii tenie-
tlc G<>rzaad Stasihitn inier monies; liiuc a cnsiello rarius prxvaricator cxislere non limucril, el aliquid
<!eFurcu ud Serrani dc Cannalina, el a Serra de Si- coriim qux hic aut coiiiirmaniur aul inlirmaniur a
gella ari Scrram rie iiiontc Chrisli, inile a monle nohis, sibi prajsunipscril contra lioc qtiod nostra:
Ceueracici atl citiceni, inde a valle Aralrii a.l niuri- ancioiiiniis censura hic proimilgaiur, perpelua ana-
cem rie celici, el a terrn (!ccanlii ad fiircam Mizula, llicmalis scnicnlia se gehennx ciim tiiabolo, et an-
deinilc a rolioie cerurci, et cainpo olomco, el a ca-
gelis ejus irreeuperabiliter inaiicipanriuni noverit,
nilc ad coliiinnelliimde campn Mezzo.uhi exil aqua nisi foiie, dum vivit, riigne Doniino et Ecclesix sux
de sangio, cl jiergil ari fossatum Lupnrclti, quorijam salisfeceril. Qai vero tlivinx pielatis inlnilii el san-
dicliiinesl. Pi incipalilcr quoque coiilirmamus libi atl clx obcdienlisereverenlia firiclisconscrvator. exsli-
cpiscnpalem se!em EeclesiamS. Peliui ciim omnibiis lerit hujiis, hcneriiclioncm hic et in fiituro prome-
sihijusie perlinenliis, el pariler EcticsiainS. Pamtili B reatur.prxmiumqce sempiiernx beatituriinis in ete-
ciini cxterU ecclcsiis et capeliis, quajcunqiie intra cioruin Dci ccelibus. Amen.
pT3eralosposila es--e noscunliir, ciim oinnihiis perti- Daltim in Bencvento xu Kal. Januarii pcr manus
ncniiis earuin, i;a ul dccimas cl obhuioncs lam vivo- Federici dinconi et bibliolbecarii, ac cancellarii S.
riim qiinm cliam uiorinoriini, sccunduin auclorila- A. sedis vice D. Hercmamii Coloniensis archicpi-
lein corum canoaiim, prout lihi viricbiliir, sicnl epi- scopi, et archicancellarii anno dom. Leonis IX pn-
scopum decet, disponas et dispcnses. Clericorum px, v, ind. vi.
causas ct negoiia ad sxculares homines et eoritm LXXXIX.
jutlicia transirc non consentias, sed lu ipse et suc- Epislola S. Leonis IX ad Henricum Francorum
cessores lui audialis cl canonice definiatis. El, quia regem.
inalorum pcclornm negligcntin simul et nequitia Fragmjntum. — (Anuo 1051.)
momimenla chartaniin vcl privilegia anter.essorum [Diicbesne, llisl. Franc Scripl., IV, 145, cx Dc-
nosirorum.et si qua sunt alia inslriimenla qitibus creio Ivonis, parte ix, cap. 8.)
Paler luiis Robertus, laude et consullu episcopo-
posscssiones cl bona ipsius episcopatus firmabantur
et relinebanliir, aul perdila aut subtractn fuisse _ rnm regni tui, Berlam matrent Oilonis comitis sibi
tlsixit uxorcm. Ob qiiam rem, quoniam sibi erat
conslal, per hoc nostrx auclorilalis privilegium
sancimtts ut nihil hoc prxfatx Eeclesix noceat, sed carnis atlinilatc conjiincta, ab anlecessore noslro,
cum episcopis qui placilo inleiTuerunt, excommuni-
juxta quori Ollo imperator Grimualdo ejusdem Ec-
clcsix episcopo eliam per prxceplum edixit, ubi- cnli, posl ad sedem apostolicam venienles cum
rcdicriiiil ad pro-
ciinque nccessiins et justiiia ipsius episcopatus lue- sniisfnctione, sumpla pcenitentia,
ril, sub inlerposilione sacramenti, perveraces ho- pria.
mines lam divites quam eliam mediocres, quos idcm XC.
episcopus dcnominaverit, iu cujuscunqtic potestale S. I.eo IX Vulicano S. Petri lemplo deciman ofc.ii-
sil ipsajtislitin, inquiratur, cl Ecclesix dictae resli- (iuiiiim partem elargilur.
lualiir. Insupcr deccrnimus sub interposilione di- (Anno 1054.)
stricli nnallicmatis, ut quicunquc couscius cst pos- [Bultarium Valic 1, 55.]
scssioniim vel bonorum qux jure compelunl prxfalo sivc In nomine Domini, ainen. Hoc est cxcmplum,
lransumptum,ciijusdnui papalis privilcgii lelicis
cjiiscopalui, cl lanien inriealienala ab improbis ho- recordationis domni Leonis pnp;c noni , ejus vera
minibiis rielinenlur, cpiscopoaut suis manifestel, ne bulla plumbea in filis sericis hullaii, non viiiali,
n:alis aliorum conseuiiciido ct tacendo, sacrilegus [j1non ahrasi , non cancellati, nec in aliqua sui parle
Domininn omncs cliam chaiix faclx suspecti, sed omni vilio et suspicione cnreutis ,
iipml cxislal; cujus tenor, de verbo ad verbuiu, per omnia lalis
ari dnmnuui Ecelcsise,vel qux fuernni i|isi Ecclcsix est.
sulitraclx, et rietincntur ab invasoribiis, aposiolica Beale Petre apostote , ego Lco episcopus, scrvus
nucioritaie sint inancs et vucure. Hinc S. Romana? liius et omniiiin servornm Dei, de tuis donis aliquani
cl npostolicx sedis, cujus juris cpiscopatus ille spe- lili offero particulam, qtiam mihi diguiini fuit vi-
cialilcr esse dignoscitur, auctorilalc, stih inlermiiia- SIIIII,tlignnm et justiim curis quibtts circiundor, au-
lione dislricii anatlicmatis, inicrriicimiis nc aliqua fenc ct libi offcrre quasi meam, cum sit tua.
niagna vcl parva persona cujiisciinque conililioniset Quidquid enim est quod in nnstris juribus sit (210),
tligiiitalis molcslare, inquielare, divestire prxsumat licet sil parnm ad conferenliam prxleriiorum qux
(210) Quse magui prinripcs cxieraque fidelium liullx, inferins produccnrix, hiculenter ostcntlunt.
turba in Valicnno, S. Petri lcinplo, olferebant mii- lliijusce consueliitlinisca, ni falliniur, ralio cst qnori
nera, hxe ai Roinnnos anlislilcs polissimum spe- gloriosa beali Petri confessio, uti majoribus nosuis
classe et inier apostolicx sedis jura enunicrala es^e, persuasum esse intclligimus, Bomanam Ecclcsiani
nediini hoc Leonis IX riiploma, seri ct Eugenii III, rcfcrret. Leclorem ila prxinoncnrium diixiinns, ne
Iniinoceulii III alioruiuquc siiiiiinoriini ponlilicum miicliir pontificiis diplomatibus opus fuisse, ut Va-
727 EPISTOL.-E ET DECBETAPONTIFICIA. 73S
uoslri aiilcccssoreshabucrunl, i<ltame.i, quanlulum- A latis '< donuin libi tle tuo, beate Peire aposlole, firie-
cumque sit, digne lecum judicavi soiiien !um. Eccc liier li ac ptire eollalum, vcnire leatavcrit ct inteme-
enini de oblationibus fidelium, qux libi offeriiiitur r; ratum non cnstoriierit , non soluni segregalns sit a
iu allari tuo, sub quo sacrttm et venerabile eorpus c( coinmuiiione firielitimiu Inc lemporali vita, secl in
tuuin requiescit et etiam in confessione ipsius al- illa ili quoque xterna damnatus sil perpctuis pccais et
laris, decimam partem tiDi, quamvis luuni loliim gehennalibus gi lormentis. A contrario eliam, quieu.ii-
sii, liiiniili devoiione et tota cordis piosiernatione que q1 devotus custos et caulus observalor nostr.c
offerimus, donamus, concediinus, el ciiam corro- oblationisexsliteril.divinisljenediclionibiisaugeaiur,
o
boramus atqtie conllrinanms ad consiruclionem et et e hic per le, beale Pclre apostole, a pcccalurum
resarciouem (sic) ipsius lui sacri lempli in xdiiiciis , vinculis
v absolvaiur, et illic.<|iioquepcr le iulra ja-
'
parieiibus, picturis, lignis', teclis, iuibricilius, et liuaiii regui cceleslis admilialur. Hoc ilaque no.-lrx
prxterea luniinarium concinnaiionibus assiriuis, devotionis u privilegium, ut verius credalur et certius
olei, ac cerx, nec non lanipadihus vitreis , et ci- liabeatur,h subscriptione nostra roboravinius, et ro-
cimlelis (2U), atque lliymiamati cxterisque omni- boratum h noslro significari sigillo (215) jussimus ad
bus utensilibtis qux ad usum et necessitaiem laudem ,: cl gloriain Doinininostri Jesu Chrisli apud
atque decorem lotius ipsius ecclesix pciiinent. De- B qiiem q beaie Petre aposiole, sempcr esio inemor
cimam vero ipsam scmper volumus esse decimam nostii, J1 el oniiiiiim ovium quas suns ipse pascenrins
diem, ul obtaiio qux libi debelur, separala sit a ~tibi l comuiisit, et per nos misernlus pascil et pasccl
cxieris oblationibus, cl nulliim alhjua confusione adhiic per alios in sxcula sxculorura.
patiaiur errorem. Super boc etiam, si qua vasa, si >B Eg3 Leo episeopus servus tutis, bcate Pelre
qua ornainenta vel indtimenla ecclesiaslica sujicr aapostole, donuin, quod libi dc tuo feci, manu propria
ipsum sacruin cl venerabilc altare tuum oblala fuc- roboravi. '
rint ad culluin Dci, divinis olficiis el mysieriis nc-
ccssaria, conferimus ea oinnia ipsi lux ecclcsix,
Acta, scripia, transumpla, publicata et auscullata
ibi perpetim perinansura in usuin solarium Deo snnt s prxdicia omnia corain reverendisshiio iu Chri-
et libi illic luin servire et serviturum. Addcn- sto s palre el doinino, doinino Anibalilo, miscralionc
diiin quoque credimus illud oblalionis liiunus, ul divina ' cpiseiipo Tiiscul., sancix Boinnna; Ectiesix
Card., :i|)ostolicx scriis legalo de laicre , pro trihu-
qiiidquid scilicel pcr Jiriclesad ipsuni tuiiin altare, nali , seri.enleRomx, iu pnlnlio pnpnli apiid Saixlu.n
«t ari ipsam confessioneinoffeiiur in vigiliis Nalalis Peliuin 1 , (]iii lniic ir.iisiiniplo prxseuli serijno,
lui, et iu ipsa lui Natalis tlie, beale Peire apostole, leclo, ' publicaio, excni])laio, el auscullato, suain cl
totum sit speciale tuum pro lumiuaribiis, et cxtcris sui ' olfteii iiuiliirilalem iulcrposiiii, t:l i.ecreiiim, el
eiriem voluii <t uecievit ubilibet in judicio etextra,
diversis necessitatibus, ad ipsa lua soleninia agenila < sicui priuiipali privilcgio lideni plctiuriiim adbibeii,
peiiineniibiis. Nec illud prxteniiiliendum censui- iiiaiiilanssiiiini
i sigilliui ciiiem a|i|icmli atl niujotis
iniis ut, qiioliescunque de quil)uscuii(|iie regnis cl rolwii, ' lirinitaieiii. In prxsrniia revcrenrioruiii vi-
roriim, (loniiioriim fralris Fr.mcis i ahlii.t. ni<ina-
lerris tril.tila, sive ari allare liiiim olferiintur (212), < slerii S. B.iiili<ilo;u;<i de t.an poiegio Engubinen.
sive ad aposlolici pedes ponunlur, sive quovis modo dioe. ' Dccr.ior. Doctoris canc.ilarii , el Ro.ierii rie
luse apostolicx sedi, cui Deo auctore pixsidcmiis, Placenlin canoiiic. Jnrisper. auriiloiIs, ac Joamiis iiiiuiix do
Ceceano, Pari.-ien. neptitis, et ca|icllniio-
peisolvuiilur, decima pars eorum semper libi, bca- :
riim supru.icii doniui le^fili, ac |iluiium uliurum
le Pelre aposlole, debeatttr, ad reforinnlioneui ec- iiolariiiiuiu el lesiiiiin liileialoium, ad pixuiissn
clesix lux, et caiera qnx superius dixi.i.us. Ut vuculoiiim et S|icciuliterrogntorum, ae in prxseutia
vero lixc oiniiia observcntur illibata, tam a suc- niei Gnalleiii, etPuuli tle Snncta Vicioria, el Mul-
tlixi <le S|iohio nol rior. mr;i striptor. a . hanc ]iu-
cessoribus noslris in sede tua, o beate Petre aj>o- bliealiniiem, ansciiltalioiicin, ilecieli ti aucioiit.ilis
stole, usque in finem sxculi sessuris, quam cliam iulerpositioiiem specialiier vocalorum cl royat.niini,
ciinelis honiiiiibiis, tam magnis qiiam parvis, lam sub aiinu DomiiiiuiillesimoIreicnlesinio q<in<]iiage-
simo Jubilico, poiililiealus saiiclissiniicl doumi nosni
divitibus qunm pauperibus , meiliocribus, diversi D) Clemcnlis papx Vlaiinu oclavo, inuidione lertia,
sexns et xlntis, slaluinius apusiolicn censura, qna, iticsis Jlai <lierie<iino.
licei indigni, fiinginuir vice liia.sub divini judicii El fgo Maliheiis S lvi, clerictis Spolelanus pu-<.
blietis ii|)Oslo!ieacl iniperiaii aiuiori.aie iiolariiis,
coiiteslalione, ct lei ribilis anallieinalis inlerposilio- prajuict..s litter.is aposlolieas eor.iiu ^U|>ra<!i.
it>(IOIII-T
ne, ul scilicet quicunque contra hoc noslrx humili- no legulo, pro tribunnli seueuie, vidi ci legi, ensquo
ticana ba>ilica el eiilem inscrviemcs, oblalionum nemo inficias ihit, qni prisca Romanx Ecclesiai
qttx in ipso teinplo Jicrent, porlione aliquu rite jio- iiinniiuieiiia vel tanlisper vcrsaverit. Rein lioc iu
lireutiir. loco proscijui, snpervaeaiMiini;ixen.pa enim ;i|>iid
(211) Nempc rilicis lampadibns; qnori plane con- Aiiaslasiitin lil.lioiliecariuui ubii|iie nceuiiuiil: a<:
slal ex Vil. S. Cxsuiii Aielaiensis, ubi hu-c liuiien- vni jiislus Fontaniniis, el P.nns Moict-
tur : « UIIIIStle cub.ciiluriis, dum ciciiirielam con- lus; riociin-siiiii,
illc in opusc. De riisco argeuteo volivo; hie in
cinuarei, <lcnianibiis super l.ipi.lem lapsa cst; qu:<: Opcre rie prrsbyl. ]>nrt. i, sect. -i, ]iluru ad IIOQ
nec versa esl, i.ec fr..cla, uec exstincia. > Consu- insliliilum s|>i:<i;inliuo: seivaiunt.
luiur Ciiugii'Glossitr.,el Indicuhis cxoiieur. vocum, (215) Eei)|>onhiil!u:pluiiibex|iendeii!iseriipl!imaia
supposiuis Co.liei rcgul., Luex Holslenii. qiio.l Leo IX ed.dil ]>io iuouasicr.o Fuldensi : c\
1212;Pluriinus quidem ct maxiine opulcntasfuis- Friderici Schannal accurale exhibct B.iilar. ROEia»
sc qux in Yaticana basilica olim fiebant ollaiiones, num, nova edil.,
p-ig 5S5.
 ;5i S. LEONIS IX PAP.-E OPUSCULA. 740
cuin prxsenti transiiinpio, un.i cum Pnulo Frnncisci A XCIII.
BiibscriptoelGualteriodmniiiFrerierici <leClarniuulc S. Lta Velri Domiani librum (Gomori iiianiiin )
infra scriplis, nolariis puhlicis, atiscultavi; et quia « conlra quailrimoduin camalis contagionit poliu-
ipsas ciini prxilicto iiriusenli Iransiimpto concorriare tionem > collaudat.
inveni, nil aririilo vel miniito, quodfacti siibstantinni
immulet, vel vnriel inlellcclum, idco de mandnlo (Anno 1054.)
supradicli domni leguti, me subscripsi.ct rognttis [Vide Pelrum Dami.inum. Opp., Palrologice
signiim tiKJiiiiiapposui consuetiim. toni. CXLV, col. 159.]
El ego Giiallerius, domni Friderici dc Clarmonle XCIV.
clericiis, Firman. tlioc. puhlicus apostolica anclori-
tnte uoiaiiiis, prxdictas litteras aposiolicas scripsi, S. Saxena Leo Petri Damiani eremum « qum dicilur Ocri, in
videticel lerrilorio constitulam, privitegiis
iransumplavi, el cxcmplavi per omnia, protit in lit- ornal. >
leris ipsis apostolicis, de verbo ad verbmn, vidi et
lepeii conliiieri, nil aridilo, mimilo vel miitalo qttod tAmio 1054.)
subslaniium niutcl, vcl variet intellectum, nisi forie [Vide Patrotogiw tom. CXLV, col. 15.]
lillcram vel syllabani pcr errorem. Et ipsuin trnn- xcv.
sumpium coram prx.liclo reverciiriissinio palre el S. Leo IX
.loniiiii nuslro, doinno Anihaldo, cnrdiuali apostolicx facultntem dal Berardo abbati Farfensi
seilis, legalo pro tribunali serienie, ul suprn, acprx- udvocandi quemcnnqueepiscopum voltterit ad con-
seiilibuspixdiclislesliliisliUeralis, domnis cancclla- ., secrandum Farfense templum.
iio,audilore, nepote.ii capcllauis flitii donmi legnti, (Anno 1055.)
nc <|iiampluribiisaliis noturiis cl leslibus lilteratis, Rer. Ital. II, n, 020.]
iiccnon Paulo Francisci et Maltbxo de Spolelo, [Muralori Script.
iinlariis publicis supradiclis, ari hanc publicatioucm, LEO episcopus, servus servoruin Dci , BERARDO
ac tlecrcli cl nuctorilntis interpositionem, ul supru abbaii Sanctx Marix de Farfa salutem el aposloli-
riicitur, vocalis speeinliter et rogulis, legeinibus, cam bcnediclionem.
virieulibns ct auscultanlibiis, cum prxdiclis aposto- Peliiiones tuas juslas adimplere non dcpegnmus.
licis liltcris legi, el firieliior auscultari; ipsiiinque,
i!e n aiulalo supradicii rioiniii carriinalis lcgali, et Itaque tibi auclorilate noslra liceat conqujrere epi-
nri inslanliam venerabiliiim viriiriim, riominuriiiii, scopum, qui libi tuam consecret ecclesiam, unde-
prioris, canoiiicorum capiluli, sacrosanci.e basiiiex ciinque volueris. Cave tamcn ne sil Simoiiiaeus.
principis uposloloruni rie Urbe ibiricni prxscniium, XCVL
ipsiiui iransumpiiiin el cxeitipluin in hanc piiblicaiu
f.irinaiu propria nianu redegi, coque signo eo.isueio S. Leonis IX bulla pro parlhenone S. Laure-ntii
siguiivi rogalus. in Atsalia.
XCI. (Aimo 1054.)
S. Leo IX W [iberlo], episcopo Mulinensi, mandal
lil ecclesiwB.Simeonis (Padilironeusis) tibepucopos [Mabill. Anuat., ord. S. Bened. IV, 75C.]
Manluuno consccrttndwinlersil. r LEOepiscopus, servus servorum Dei, ecclesix, in
(Amio 1054.) loeo qui dicitur Hesse positx, in lionore sanctx Dei
{Mabill. Acta SS. ord. Bcited., sxc. VI, pniie n, Genitricis Marix, el in memoria sanclorum Martini
pag. m.\ confessoris, el Laurcnlii lcvitx gloriosi ct igne pur-
LEO cpiscopus, servus seivoriiin De;, W. [Wi- galorio assali maiiyris, riedicalx, et per eam Se-
bciio] Miilinensi cpiscopo saluleni cl uposfolicam bergx [/".,Gerbcrgx] abbatissx nepli nostrx, cl po^t
Jacncdiclionem. eam succcssiiris inibi Dei ancillis in perpetmnn.
Mirabilis Deus in sanctis sms, gloriosus el milis, Maninus, hlc pauper et ntodicus, quo ccelum di-
jnagux misericordix, «l super malitiam prxstabi- viles ingrediaimir diilciler monel, ut sibi suisque
lis,multorumfi.Ieliiiin ut vera comperinms relutioiie, ainicabiliier servianms. Assatus ul piscis, Laurcn-
ccniupla reinuneratione donnvit snncli sui comfcs- tius, qiiemadmodum ipse dicil, suavem gloriam pro-
soris mcrituni et Inborem Simeonis. Reverenlissi- meritit, ita et nos sibi «uoque Domino nostro Jesu
nio nbbati sancto Beiiedieto exhibeatur honor, ad- Christo vult per multos labores inservire, ul sic digni
juucto sihi socio Simcone monncho , eremita ct etficinmur operaril sua mercede. Hac iinius leni man-
diacono. Mantuantis cpiscopusiiovain ibiconsccrabit sueludine, et allerius aspersa impulsione commoniti,
ecdesiam, cui voliiiuus ui exhibeas honorifieculian), j)i quod solemus et debemus, otiam huic ecclesix con-
scilicet inlcresse le volunius lntic consccratioai et firmationem nostri privilegii gralis concedimus pio
liujus corporii elevalioiii, et aliarc in ejus lionore sanclorum debita veneralione et parentum noslrj-
consecrcliir, qucni Detis sunima viiiulum elaiifica- rum, inibi in Christo quiesccntium, memoriali ac
»il riigniUtte. prxcordinli devolione. Tcgil cnim marlyr palrueles
XCil. nosiros comites, Malhiiidum el bonx memorix Gcr-
jS. Ltoclerumet popitlum Auximaiutm docet nnillie- hardum, cjusqne uxorem, devotam famulam Deo,
ntutizandos eos csse qnisequtinlur illum « perver- Cunisam, et cordis
stim el pr-orsus exsecrubilem quarnmdum plebium nostri, jijiimyixit, ilnlce solamcn,
tansucludinem, ui ridelieet, suo defnnclo episcopo, fralrcm nostrum lltigon.ein, Ei tjuia sttus miiis con-
xlonium cpiscopi liostiliter irrumpenles invadtinl, fessor ctijuseujique S.anctoFiin)sihi vindicavil cor-
facullales ejus diripiant, prwdiorum domos incen- pora, non s.e elongei, goium pificjinis exjgentibus,
jlaut, vites insuper el arbusla, besliali imnuiniores vel
ferilute succidanl. > alieiiet a!>.aiijinan.iin spiii) f'§\im olitin.eiida vc-
(Anuo 1054.) nia, ut sub ciijus pj-Qlectioii.u«yisiCFiwl, [uifinrie pr<>-
JVide inter Opcra B. Pelii Daniiniii, Patroiotjiw pilia per cum x.tepn.apf.Qmc!'.ea.nturgaixli.a. Confii-
tom. CXI.tV, col. 5i7.| inaimisqiic eidenj Joco i.lla qux iipinjiialj .eidcin, ye|
 741 EPJSTOL.-E ET DECRETA PO.NTlFiCIA. 712
alii parcnles nostri, conttilcrtmt bona, ct quajciinqmj A dccimx ecclesix inlerioiis, et ipsa cccl sia cum
concessit j'am illnc vel in pcrpeiuum concc.ssura cst conriiiciu cl omnibus ibiriem ari Christianiialeni
quajlibcl Deo fidelis persona. Et ul novcrint omncs pciiiiicnlibus. De Drcheini, onini anno, sex canat.s:
quanliim lionorem huic loco scmper opiaverimus, vini nd ccllariiim moiiialiuin dantur, et in feslo
justis precibus domnx Mathildis et filii ejus Hcnrici, sancli Martini deccm solidi ibi persolvunlur, absqiie
nostri quonriani nepotis, aliaria in ipsa ecclesia tria aliis beneficiis qux inibi sunt posila. Apud villas
nos ipsi dedicavimus. Quori quia emincnlius aliius- Bosscringen, Schalhcmhach, Olba, Riclieiihofcm ,
que prx cxtcris est constiliilum , decierir.ius ctiam prnta, sgri, curix non modicx. De famiiia niileni
illud magniricentitis spcciali honore glorilicanduni, ecclcsix, nc sux calholicx fidei et honestx icligio-
ut nemo ibi ccleiirel missnin, nisi nrchiepiscopus, nis, pnlcr noster llugo, jusltis in cisilem honis arivo-
vel episcopns ipsius dicceesis, vci irionei ipsius ec- cnlus ct li.xrcs, hanc consiP.uit eoucoiriiam t:l iuvi-
tiesix liebriomndarii. Si quis aiilem alia persona cem se in legnli malrinioiiio, secuiiriiim stiam con-
oraiionis vcl alicnjus negolii superveiiciil causa, ad ditionem, conjiingcndi liberam habeanl licentiam :
idem s.liare, ut nissarum solciiinia exsequatur, non ita ut, si ex illa conjnnctione numerosa proles pro-
prxsumat accedcie, nisi de abbnlissx vel aliarum crcula fueril, xqualiter divitlatur ccclesix ft harccii.
snnctimoiii.iliiira conscnsu cl licenlia, Cclcbrclur [Ji Si autem non procrcatiim fueril inde nisi imuui
ciiam deriicatio ab oinnibtis loci cjusdem incolis, ciijusquc scxus mancipiiiin, pro spcciali sua reveren-
vn Kr.l. Dccemhris. tiahaheal ecclesia. Qnod ct nos confirmainus, :il(]iie
Ul niilem probnbile teslimonium huic ecclesix ab in pcrpcluum laliter pcrmancrc stabilimu-., ncrnon
oiiniibiis de bonis suis adhibcaliir, nomina ipsorum et omnia ad ipsam ccclesiam pcrlinenlia, slabilia ct
I ononr/ii vel prxdiorum,quaj modolibcre habst, fi;!c- firma, el nullo moilo violanda, hac noslrx prxce-
liier suhscribi feeimus; h;rc aiitem sunl : lu civitate ptioiiis pagina cdrrorjoratruij, ct tiihil liorum, IICCJIIC
Melensi tria curlilia, ecclcsia de Allieriorf integra imperator, neqtie rcx, neque riux, ncque marcbio,
ciiin conductu, el medieias ejusdem villx; Landel- iieqne comcs, neque vicccomcs, ncque arivocalus,
(liiigen tlaius a Beselmo, apud Niinhirchen mansus neque aliquis hxrcs, et ncqtie arciiiejiiscopus, ne(|iie
cuin lacu piscatorio datus a Trtisingo, apud Yolle- cpiscopus, vel alitjiii ecclesiaslici ordiiiis, sett miiii-
ringcn forestus a Bezolino dalus; ecclesia loia de danx conditionis, niagna parva.T,uepcrsona infrin-
Steinsilide ctim conducln et omni integritale. Ad gcre, vel minuere aut invadere pncsumal; si auhin
curiam hospiii et hominihiis suscipiendis perti- nliqnis prxsiimpscrit, liberam hahcal Iiceiiliam :nl-
nci Volfrcsiugen el apntl Itilliessurt nioleiidinum et cundi auetorilatcm a|>osiolicani. Violaiorcm eigo hu-
niaiisus 111111$,el apud Tenrineslieiui vinea duas car- jtis prxcepii, Maiiinus jiiiii, msi rcsipoeril, non <le-
lalas vini soluin per aumim. Ad ahbaliara aatem fendal, Laurciiliiis, Ixsns in illum, iinius iiiiiiigai,
ipsam, sicut ct nlin prxriicta, pcrtinei etiatn qnarla sitqiic omnibus soeiis ingraliis, stque riivir.um nuu-
pars ecclcsix apuri Sitlerfiorff, ct teiiia pars ielonei thcmn snslincal; coiiscrvatorein vero riivina gra ia
apud Sarburg; ecclesia Moubeim lola ctiin conriiiclii circumvciiiai^, cl aiiiisioHca bcnedictio coaservci et
ct omni intcgritalc, et quarta pars ejttsdcin vil!x; niiiiiial
XCYiI.
medietas villx <]ii;e dicitnr Meingcringem, el eccie- S. Lco IX
confirmat fundulioncin abbtilix S. Jottn-
sia ctini condiiclu ct tenia pars riecinix. Sacerrios- nis Buptisim Flarineusis pro monaclns Benetlietinis
quc illius ecclesix oiiini anno in lSatali Doinini tri- in dimcesi Leottiensi, hiiud pridem institiilw per
Geritrduin Fiorincnsein toparcltum, dein Camera-
ginla nuimiios pro eulogiis persoivit ahbatissx. Ec- censcm evitcopum.
ticsia Bertliiugcn loln ciim conriuctu ct omni inte- (Auiio 1054.)
griiale, et mc.iieias villx cjiisricm ccclesix Igolingen [Mirscus Opp. tliplom. IV, 4.]
cum condiicliiet villa.e.x lolo riala per maiiiis Malhil- LEO episccpiis, scrviis scrv.irum Dei, Eeclei.e
dis riilcctx uxoris fralris nos'.ri Ilugonis prxiicli, ct S. Jo.innis Baptistu', ct
per eam GONISOM nhbali uc
Jilii cjiis Ilcnrici; moneia npud Ilesse cuin lolius jv ejus sticcessoribus iu loco qui dicitiir
Florinas, sa-
mercati tiiiliinle; quarla pars ecticsix de Tesselin- liilem et aposlolicam bencdiciiouem.
£cn ciim conriuclii et omni integrilatc; ecclesia dc Couvenit aposlolico regimini ut in oinnibiis pi u-
Bclnoylre loia cum coniluciu ct oinni inlegiiiate. De (lenler ecclesiaslico providealur bonori.Qiiiproplei',
hac ecclesia quinqiie solidi omni anno pcrsolvunlur. Goifsa ahba , in Chrislo dilccle tili , in
qtio , quia
Eccles.a Malschcidl lota cum condiictu el omnibiis suiiin pleniier honorem monasliea oblinet
religio ,
ai Christianitntcm perlincnlibus. De liac eliam qttiii- milii licue coniplaciiil, firmum de bonis ccclesix
que soliJi omiii anno persolvunlur. Ecclcsia Elbcrs- lux, id qiiidem sunimopcre postulanii, concedinius
mytre lota cum conductu et omni inlegriiaie. De pi-ivilegimn, quod videlicel, ob muiuam pctentis ct
hac eliam quinque solidi omni anno persolvenlur. donantis be;:evolenliani, animse tux siinul ac noslix
Eeciesia Beltelingen lota cum conduclu ct villa cx apui Doiiiiiiiim saluieii! ohtineat
elgloriam.
lolo el omni inlegrilale. De hac. eliam omni amio Patcrnu pieiate benignum assensinn pisebtrmus
duo soliji pcrsolveniur. Apud Roriesheim tres jiartes
Cameracensisepiscopivcnerabilis Gcrar.li(2li) jiist s
(214) Gerarrii Cameracensis episcopi funduiioucm, diplonmle S. Henrici inip. confirmnlam anco 1012
vide Patroloig'x lom. CXL, iniiio.
7A5 S. LEONIS IX PAP.E OPUSCULA. 7il
precibus, ut, quia ipsc prxfalam sumplu luo et dc A aticloritale
a conlirmari cl auclorizari postiilaveruui»
rcbus propriis cmii fralre Godefrido conslruxit et et e noslri regiminis tuitione conforlari t!cprecatisunt,
donavit ecclesiam; lianc a nobis niercatur recipere qiiorum q peiiiioni assensum ,prxbei;ies coiifirmamus
gratiam. Annuiiiius,inquam,voliinlaric,elsibiel lilii, ct c constiiutionis lantx locum liherali, ut deprecaii
fralei cliarissime ; cl vos quidein , quos apud alios sunl, s jure sub nostra defensionc siiscipiinus. Undc
cominendat xia-s et exierius revcrenda cunilies, omnes o Dei fideles cliariiativc siibmoncmus nc lan-
inihi gralos fecit moralitas interior et inviolabitis lum t opus disturbare el tlissipjre Dei servitium
fitlcs. Mcmores etiain in hac lua pelilione fuiinus vel v Deo devolas paiianiur. Quo.l si aliqui. liuic
fralris tui domini VVasonis, Ttingrensis Ecclesix divino tl operi insiriiari prxsuinpserit, concessa vel
vigilaiilissiini pastoris, qui, dum vixit, xquilatis c
conccdenda caluinniando et devaslando, irum per-
nornia, calholicx religionis, canonicx siu.til hones- rpelux danmalioiiis incurral, cl S. Dei Gcnitricis
tatis seinperfttit rcgula. ooinniiimque Sanetorum accusatioiiem non evarial,
llauc igiltir nostrx prxccptionis paginam fieri ctnostrum c analhema, qualiluiu Dei judicio ii.ulitum
jussimus, slattientcs aposlolica ccusura, ut niliil nobisest, i aposlolica etiam aucioiiiaie concessum
boruni quas prxfalo nionasierio a qnibuseunquc IDei iiiiinicum dai-c in inleriliim , in xlcriinm rinm-
fidelibiisconcessa vel coiicedcnda stinl in perpctuum, B iium | senlini. IIujus vero coiiscriptionis chartam, ut
aliquis lemerario ausu inlringerc vel imminucre firmiorem 1 oblineat vigorcm, sigilli noslri inipres-
iiuileat, ue , tluin prxcursorein ct Baplislam Doinini sione s signaii ciiraviiiuis.
ofl.nJcrii, quo inter naios mulicrum niajor niillus C.
surrexil, Dei oiiinipoleiiiis irain incautus incurrat. ,' Leotiis IX epistola ad MichaclemConslantinopoli-
S.
Daluin lanum putriurcham, udversus tjus cl Leonis
XCVIII. Acriduni episcopiinuuditas prmsumplioncsel nimias
vanitates (215).
4~pistotu seu breve S. Leonis IX , pro cmmeteriopri-
oralus Sancti Onentii Cliiniacensis ordinis. LEO episcopiis , servus scrvorum Dei, MICHELI
<
Constantinopolilaiio, et LEO.NI Acridano, cpiscopis.
•(Amio 1054.)
1. ln terra pax homiuibus bomv voiunlatis (Luc
[Builur. Clitniac. 15.)
LEOepiscopus , servus servorum Dei, RAIMUSDO'n). Hujusmodi cxordium docuil nos illuri Domiiii-
( : /n quamcunque domum uui civilatem intrttvc-
nrchiepiscapo Auseiensi, snlutem et apostolionn he- cum
liediclionem. 'riiis, primum dicite: Pax hu.c doinui; et si ibi fucrii
Pcrvenit ad atires noslras clamor monacnorum filius < pacis, reqitiescel super illum pax vcslra; sin
Sancti Orienlii commorantium iu suburiiio civitaiis, C 'tiulcm, ad vos reverlelur (Luc \).In pace eienim vo-
pro injuria quam loco illorum inferrc niieris dc c.vil ' nos Deus (I Cor. vn) , qui est pax noslra; qui
cOMiietciiOcxtru ustun aniiquse. consiieludinis : [ecil i ulrttque unum , et veniens evungeliznvilpiicem
IIOIIliiini nielioies stinius qiiam patres nostri. Qua- his ' qui longe , cl his qui prope eranl (F.phcs. n) : ct
inler nonnulla dixil : Beuli pacifici, quonium fitit
propter libi iiiandanius aiqtic sub auctoritale Dei el
sancti Pe;ri ct noslra pixeipimus ut prxdiclum Dci vocabunlur (Matlh. v ). Qiiorum pcdes Deilo-
Hioiiasleriuiu unvis legibus el iuaudilis consuolu- quus lsaiasiitliniralus,protiainal:fJ«<i/H speciosipcdcs
riinibus in nullo infesies , iu iiullo molesics, taiu in cvaiigelizaiiliumpacem! (Isa. LII; Rom. x.) Ari quain
.ccemeterio <|iiauiin aliis rebus ud ipstini lociiin perti- magiius Paulus conteslantlo sicriiscipulosarihortalur:
jieniibus. Dceeiuiiuus iluque cnnonicu el aposioliea Paccm sequimini cum omuibus, et sanctiinoniain, sine
auclorilate ut niillacc«lesia leriiiiiinssluiuios u Palri- qua nemo videbilDeum (Hebr. xn). El: Si fieri polest,
bas au eal transire. Unrie vos ariii.onere volumus et quod ex vobis est, cum omnibus homiitibuspaccm
hobenlcs (Rom. xn). Et rursum : Pacem habcte, el
[iixeipiimis ut quori usque nioilo iion babuislis, ucc
Deus dileclionisel paciserit vobiscum(II Cor. xiu).
jiitraiirbcm.r.ecexira, vobisinjusle\indicelis.Sciliccl
sicul fnii cajmeieriiiin lemporibus aiiiecessorum ve- Nec iinmerito, diceute discipnlis suis , imo omni-
siroi uin , ila periiianeat in sxculum in fuiurum. ") htis Chrislianis ipso Domino : Pacem relinquo vobis,
XCIX. pacem meam do vubis (Jotin. xiv). Qu.e tiique quani
B- Leo /X confirmtil ftcidu.ioiiem percelebris abbaliw gerinnno et nnanimi affeetu , ct iiidissoliibilisfcede-
S. Muriw apud Sanlones. ris ncxu relinenda sit, hinc potest colligi quod eam,
(Anno 1054.) ultimam cohxredibus ct coiuparlicipibus suis, velut
[Gall. Clirisi. 11, Instrum., 481.] hxreriilario et perpeluo jure comnienrialain, sub
Jteclore oiiiniiiiiioidiu.iiilc Deo, LEOcgo, Roma- teslamenlo mox stio sangtiine subsciipto et pia
iiaj sedis pupn. inorte coiifirmalo reliquit, quasi djccret : Fratres
Jmmicscal volo omnibus cnihuliex Ecclesix cul- ct cohxredes mei, relinquo vohis ex patrimonio
liorihns quod Golfridus, com<:s Auilcgavensis , et noslro soiiem, leniporalem virielicel paceiii; quam
Agnes comiiissa hicum S. Mnrix Sancloneiisis coe- si inlcgram ct ixicoutamiiiaiam in fine u.ihi repra*-
jmbii, quoil mntiuchabns inilii sub beali Bcneriicti sentavcritis, mcam sortem , pacem scihcct sctnpl-
regiiln dcgenlibns Deo dcvote fuiKlaverunt, noslra lcrnam, adjuugo vo!ds. Ncc his contenlus, Palii
(i!5) Virie infra ia nppcndice cpistolam Mlchaiii.- C ; rularii et Leouis Acridani,
 743 EPISTOLiE ET DECRETA PONTIFJCIA. 7;«
lequnlis, Palrcque minor, pro hac ipsa Patrem sic A gemebnl snb pericuiis in lulsts fratnbus, revelaia
depreentnr , ad Palrcm siiiim, elPatrem nusirum , illoruin exiiu , pcr os beali Joanuis apostuli lilicre,
a quo nmiquam discesseral, rediturus : Puter, proleslalnr : Ex nobts exierunt, sed non erant e.t
quos dedisli inihi, votottl sinl unum,sicul et nosiinum vobi: Nam si fuissenl cx nobis , permnnsissent nti-
titmus , et sinl consummati in ttmim (Jonn. xvn). que Hobiscum(I Joan. n). Qui eniin pectus columh.T,
II. Seri Vm mttHdo a scandalis (Mallh. xvm), velut huinorcs mali, solebant premcre , el ad nau-
q:ua, cum pene omncs paginx divinx nos pariter seam j'ugi;er provocnre, alictijus accessionis vel oc
invileiit ad honum unitnlis cl pacis, qualeinis ror casionis impulsu cgressi, vel ejecii, aut potifM
iiiiiim et anima una sit nohis ineoqui unauimes in egesti, comprobanltir cnm relevare; alqiie bonas
donio sua, qux esl catholiea Ecclesia , habitarc fa- valeludinis s'atum sua discessione eidem revocnre.
tit, cxstitere lamen hacteniis, el exisltinl miscri Quotquol autem cxeunt redituri , oninino ab ca nc-
homincs, sua, IIOIIqux siinl Jesu Chrisli, qux- qneunt avelli aut prxcidi; et si videntur aliqtiandiu '
rentes (Philip. n), per oniuin railitibus Dominuni avulsi ant prxeisi, qnia iVoiit Deus qui stinl ejus
glorix crucifigcnlibus nciiuiores. llli siquidem cor- (II Tim. n), per cujus prxilesliiialionem sunt inlus
ruplibili ttinicx ijisius, quia inconsulilis el dcsupcr sine errorc, cliam quiputantiir foris essc, et errare;
fontextn erat per loliim, |>eperceriiut, dicentes : " 1nec rapil qiiisquam rie manu ipsius, quos jam pror-
Non scindamus eam (Joan. xix), qtindam uti-- sus raplos suspicahnnitir.
que rcverenlia admirati et texlricis diligcnliam et IV. Sed vx bominum superbise et arrogantix
operis cleganliam. Isli vero ineorrnplilili charitnti [ignoranlix], qui membra Anticbrisli, et prxcurso-
cjus, qtia univii Ecciesiam, ut exhiberel sibi veslem res ejtis elfecli, qtii est rex super universos filios
gloriosam , non habenlem maculam aut rugain , Siiperbise, non cessnnt zizaniorum pestes in mediiim
impias et sacrilegas nianiis ad discindendum crurie- iriiici spargcre, et messem, eu. coeleste prscparalur
liler iujiciuul, linguas magniloquas et dolosas a;l liorreiim, qiiniilum in eis csi, attererc. De quormn
confodiendnm iliani exaciiuni; nihiJi peiiilcnles inef- periciiloso lcmpore riilecius Ikmiini virgo Joannes
fabili et speciaii artificio coxlernx Dco Palri sapien- voluil nos inslruere : Filioli, inqiiiens , novissima
lix compactnm el contcxtam, itec htimano ingenio, hora esl, et sieut aiitlistis qttia Anlichrislus venil,
seu pliilosophoriim syllogismis aut argumenlationi- nunc KUIemAntichrisli mutli facti sunt (1 Joan.li.)
bus consulam : Stulla enim mtindi elegit Deus, ul Hxc novissima liora a primo ndvenlii Salvatcris
confundal sapientes (I Cor. i). Neque enira per rhc- iiiccepia , usque a;l secunilum ejus advenlum esi
tores et sophislas collegit piscalores , sed perpisca- ... prot; n lenrin. Qux quot Anliclirislos jam habuerit
torcs el simplircs piscalus esl sophistns ei oratores , aut detexeril, dicere quis poteril? De quibus ei
quia, sicut cgregius Paulus dicit: Non esl in ser* Doctor genlium, mirabilis Panlus, Ephcsiis in Acli-
mone regnum Dei, sed in virtttte (I Cor. iv). bus aposlolorum ail : /130 scio qtioniam iiHrabuut
III. Yeruni erubeseat el confiinilntiir iiiipin Iixre- post discessionem meam lupi graves in vos, non par-
sis, irapudenter iiihians seclioui atque divisioni ceales gregi; el ex vobis ipsis exsttrgenl viri loquenlet
iusccubilis et indivisibilis iinit.-ilis, rcclaiiianle el pcrversa, uli abdttcnnt discipulos pcst se (Acl. w).
repugnante non sotuin ipsius uniiaiis natura, seil Sed, 0 Domine Jesti, pervigil Pastor, et Leo <!«
etiam bumanx sapientix conjectura. Diseedanl ergo tribu Juda , qui, secundum Psalmisiam, euper aspi-
perfidi corvi, milvi, vultuies , et quxcunque l.iniaiii tlem el hasiiiscum amoulas, et conculcas leonem ct
vel morte aticna pasciintur aves. Sola eoluinha aj draconem (Psat. xc), jam in fine sxculorum oves
arcam releat ct supcr capul Domini Jesu manens , pascnx tux, variis insidiis et rnbie innumerabiliiini
toluin corpus cjus, quodest Ecclesia, uniat, iufun- iuporum haclenus fessas, iiiiserantcr attende, ct
dat elrepleal, uuicamque coitimbam de divcrsse increpa feras arundinis (Psal. LXVH), tjux saeviiinl,
professionis el iialionis hominibus atque linguis eidentibus frenduiu super huniililaiem Ecclesix utaj,
omnibns, quasi de diversis membris efliciat, cm D fulli ct prolecti arundineto, id cst, niundana po
voce Cnpitis, quori esl ipsc Christus, dical : Uua est lestate, exterius quidem nitida, sed interus vacus,
eolumba mea, perfecta mea, immaculata mea (Canl. ubi, sicut ab healiim Job divina voce dicitur: Non
vl. Qux euim semper uua vocatnr, et esl, nnn- solum omnes bestim agri ludunt (Job xi) , cuncta
qtiani divitlitur aul secatur; qux semper perfeeta, sciticcl lurba malignorum spirituum secundum libi-
hoc est plena , niiaquam lninuitur aut evacuaiur; tum suiun debacchattir, verum etiara Behemot,
qnx semper immaeutata, iiiinquam corruir.phur aut eorum utique priiiceps, ibitlem sub umbra dormlt
maciilalur. Qitouiani, elsi nonuunquam ab ea ple- in sccrclo calami et locis lniineiilihus, cum siqe
rique ita exeunt ut uen revciianttir, nou tamen ejus aliqua inquietudiiifevel coniradiclione in sujierboruni
uuilas inriediscinditur, aul perfectio niinoialiir, seu el Itibricorum cordibus requiescit securus. Catho-
virginilas violatnr. Quandoquidem membra corvina Jica vero Ecelesia promissionec tuas reiinens,
ad uoc reverluntur, ul suo corpori, a quo ad lcm- Domine , quotidie gaudet compleri in docloribiis
pns videbaniar esse disjuticla , reincorporenlur , et suis iiiud Sapienlix : Fttlgebml jusli, et tanquam
inlegeri inii pennaneal eolumba iJJa unica, cui se scintillm in arundinelo discurrem (Sap. 111), al<jius
i»eor>>oialos el unilos falso gloriabnnliir. Ei ,-..i;^ vento agilntas arundiiies combureiil. Tunc fo»
PATROL. CXLlll .«i
7*7 S. LEONIS IX P.\PM OPUSCULA. 748
arundinis paritrr ittlerictit, in quibus est cnngregatio \ isanguis non revelutit libi, sed Pater mcus qui esi i»
taurorum (Psal. LXVII),ccelus videlicet hxresiarcha- <
«as/i* (Mallh. xvi).
rum cervicoso ducatu post sc trahcnliiim vaccas, VI, Mon ergo pcrpenditis quanta iuipudcntia dica-
id est, lascivas aniinas populorum , ut qui probati I Paler, qui esi inccelis, absconriisse a prineipe
tur
sunt argcnto, excludantur, scilicel pcrfeeii in elo- :aposlolorum, Pelro, cultum, sive ritum visibilis sa-
qiiiis divinis el siabiles in lide appareant, emiiicani icrificii, per dispcnsaiionem Unigenili sui, cui per
vel manifesienlur. Argenlo quippc eloquia divina isemetipsum plenissime revclarc dignalus est illud
sign ificanlur, ut idem Psalmisla icslaiur : Eloquia ineffahile arcamim invisibilis divinilatis ejusdem
Domtni, «loquia casta , orgeutum igne examinalum Fitii sui. Et cui non per angelum, nec pcr proplie-
(Psal. xi). Pcr cxclusioncm autem, avgcnlum vel lam, scd prq>rio ora, ipse Dominus angeloruin et
aurum quodam artiiicio subrigitur, clevatur et [irophelaruni sic rcpromillil in sequenlibus : El
«xpiiiuilur , ul rcpente videatur respersum , et insi- ego dico libi, quia tu es Petrus, et super lianc petram
guitum deccnti figurationc divcrsorum florum aul «dificabo Ecclesinm meam (Ibid.), illius capili vos
imaginum, quod prius humile jacebat ct planiim. satagilis subtraherc Chrislum Jesiim, prxter qucm
Quod loliim brevius cl claritis sic eloquilur maguus ncmo polesl univcrsali Ecclesi* aliud ponere fun-
Pauliis : Oporlet hwreses e.sse, ut qui probati sunt, B d nncnluni (/ Cor. m). Qtiod utiquc dcvolissinius illc
vianifesti fiant in vobis (I Cor. xi). Sed, o maligna Pctrus non sohim vivens, sed etiam moi iens dcmcii-
lc.iesis, non iutle libi blandiaris, quod ab Aposlulo, stravit, quando nimia humilitale el congrua signili-
liporiet hmreses esse, audieris. Etenim in sanclo catione se crucifigi dcorsum verso capite petivit;
Evangctio Domiuus nosler ,tlicit : Necesse est ut profecto divina inspirationc prxfigurans sese esse
tsiiiant scanduta; verumtamen vw homiui per quem priinum ct quadriini lapidem iu fiindamenlo, <|uoi
s£ttnda'vm venit! (Mallh. xvni.) INempc iion csl cst Christus Jesus, con.pagiiiitum, cohxrcnicm at-
fiustra in fornacu auriOcis palea, quia aurura non que coniicxum; qui, uipote superposiliis angiilari
purgatur, si palea non uratur. lapidi, loluin pmidus ccclcsiasticse fabricx incor-
V. Il.cc et ?lia similia his cum pene omnes sacri riipiibili solidilalc suuerrcl, ac proprii capilis su[<-
clofjuii paginx coulra impudentem vesaninm hxre- posilione oiiinin membra corporis Chrisli per aptns
ticoruiu concrepent, vehemcnler obsttipcscimus, et ti nulurales compages, usque ad consanimaiionciii
Incrymis charilalis plangimus, sic edormisse Ecclc- sxculi, quasi usque ad pcdcs crcscenlin, iufiexibili
si.e satcrdoles, qtiatenus qui Dei debucranl esse ad- collo ad coelos susiollerel.
julores, non cxliorreant eortim ficri sequaces quo- ' VII. Taliler sancta Ecclesia supcr pctram, iri csl
rtiiii memoriam cum sonitu periissc, cl civilates Ctirislum et super Pclrum, vel Ccphain liliuiu J >nn-
(lesti-iictas viilcnl. Inde csl tolum ilhid, quod laiulcm nis, qui prius Simon diechattir, acdificula, q.ia
ciim inriicibili coiilriiione cl gemiiu cordis ae cor- iiiferi portis, dispulaliouibus scilicet hxrelicoruni,
poris effiiiidiimis, in quo omuia visccra calholicx qux vanos ad inleritum inlroriucuul, millalenus !<>-
mairis coiiciiliuuiur, iu quo omncs sensus Chrislia- rcl siiperanda. Sic pollicclur ipsa Verilas, pcrqiiam
norum obtundimtiir, iu quo disciplina ecclesiaslica sunl vera, quseciinque siinl vera : Portw inferi non
Dt s iiictorum vigorcanonum coiifunditur ac calca- prwvalebunl adversus eam (ilatth. xvi). Cujtis pro-
tur, quia lu, chnrissime nobis, cl adhtic dicende iu iuissioivs effectum se pre.cibiis tmpetrasse a Patrc
Christo frnler ct antisles Cotistaiiiinopolitane, luqiie i.lein Filius prolestittir, dkeiido ad P.ilrem : Simon,
Lco Acrilaue, dicimini aposlolicam cl Latiuam Ec- ecee Satanas cxpetivil vos, ut cribraret sicttt triticum.
tiesiam iiova prxsuniplione, alquc incredibili auda, Ego atttem rogavi pro te, ut non deficial fides lua; et
tia, ncc niiilitiini iioc conviclam palam damnassc, lu atiquaudo coitvetsus confirma [ratres luns (Luc.
pro eo inaximc qtiod: de azymis atideal conimcmo- xxn). Erit crgo qiiisquaiu tanlse dementix qui ora-
laiioncm Dominicxpassioniscelcbrarc. Ecce iiieauta lionem illius, cujus vclle est posse, audcat in ali(|iio
i-eprehensio vcslra, ecce non bona gloriaiio vestra, JJi vncuam putare? Nonne a seJe principis apostolo-
(juando ponilis in coeluni os vestrum, cuin lingua rum, Roinana vidclicet Ecclesia, lam per cmndeni
vestra iransieus in lerra, humanis argiimentatioiiihus Peiruin qtiam pcr successores suos, rcprohata el
ctconjecliiris aiiliquain fidcin confodereac subvertcrc coiivicla, atque cxpugnala suiil oiuiiiuni Iuerelico-
iiiolialur. Ecce, uisi quantoeiiis rcsipiscalis, incor- riim coniineiita, cl fralrum corria iu fi.le Pciri, quse
porati cl aiiiiumerati, quod absil! critis in illa cauda hacicnus ncc dcfecil, ncc usque in finem deGciet,
tiraconis, qua lciiiam partcm stellaruni cceli traxit, siinl couliriiialn?
el in lerram misil. Ecce jam posl niille ac fernie VIII. Prxlcrimus uoininaliin repticarc nonagiuta
yiginli a passione Salvaloris nostri annos, incipil cl eo amplius bajrcses al>Orienlis paiiibus, vel ab
per vos discere Roniana Ecclesiu qualitcr mcmoria ipsis Gixcis, diverso lempore cx divcrso crrore ad
jiassionis ejusdein sit recolenria, qtiasi nil ei coiitu- corrumpcndam virginilaleni calliolicx Ecclesix mn-
lerit prxsentia, conveisatio el diuturna inslitulio, t is emergenles. Dicendum videtur, cx paiie, quantas
seu, i]iia tiaiilicavil Denn), mors prctiosi illius vc- Goiislaniiiiopolitaua Ecctcsia pcr prxsulcs suus sus-
ncrabilis senis, cui specialiitr Chrislus Filius Dei citaverit pcsie», quas virililer cxpugmivil, protrivit,
vivi dicit: Bealus es, Siinon Bar-iona, quia caro et cl suffocavit Romana ct apostolka sedcs. Ecce Eusc^
 741» EPISTOLA ET DECRETA PONTIFICIA. /50
hius Nicomediensis cpiscopus, scdis Conslanliiio- A >\:angiisius tamen cespcs post non multum temporig
jiolilanx invnsor, el signifer maledicii Arii c.xstilit. < compressit. Hic niinix vaniiatis novum nomen pri-
Quarliis Macedonius hxresinrclla, suffocator anle- intis I sibi usurpavil, ubi se a cunctis ajcumeni-
tcssoris sui beali-Paitli, blasphemalor Spirilus saii i
ciim patriarchnm, id esl universalem, et dici et
cti, lorlor Clirislinnorum, el usqtie ad morlem per- scribi ! debere decrevit. Pro qua ulique prxsum-
seculor, el aller Julianus, characlere in fronlibits piione I a beatis pontificibus Pelagio ct Gregorio
notando calholicos. Hxc et alia mala, tam ipse quam < digna perculsus est exconiinuiiii aiione. Cujus con-
sui sequaces, per omnes Orienlis urbes, el maxime tagii < macula ndhnc vohis cum ipsa maleriitiiones
Constantinopoli, agehal, cum Hesperix partcs ab sic ! ailbxsil ul iiimc quoque vos ipsos cecunieiiicos
hac tempestaleiinmotx manereiit, teste veslro liislo- palriarclias
I et appellare el scribere non limeatis.
riographo Socrale IHisl. eccles. lib. n, cap. 2). Qnin- Et ' certe nomen istud a sanclis Palribus in Chalce-
lus Eurioxitis Atiatius invasor seriis, cl or.linator '
donensi synodo, ob revcrentiam S. Romanx et apo-
Eunnmii hxretici, dicens Patrem tkas>~v,quod nul- slolicx s scdis, sanctissimo dccessori nostro Leoni
Imn colal; Filium EU<TS6IJ, quod Pnircm colat. Sex- papse,I el pr.Tclaiissiino doctoii , siiccessoribusqtie
lus Deniophiliis, ipse Aiiamis. Nonus Mnximus, Cy- (ejus fuit oblalum, scd ncc ab illo, ncc ab ullo suc-
niciis el Apollinarista. Decimus Nectaiius vir san- "3 ccessorum ipsius constal liacleniis recepltini. El cui
clus, ordiuaius a snncta Cmisianiipoliiaiia synodo post I Cliristum Jcsiim hoc iiomcii magis potcral
piimn ; de qito, ciiin sancli Palres Damaso papx ct aaptari quam siicccssoribus Pelri? Sed imitanda bu-
r
"iiis coepiscopis scripsisseul, dixerunt : < Conslanli- mililas rcvercndorum poiilificiini, attcndens quod
opolilanse tirbis novetlam, ul ila dicamus, Eccle- 'ipse princeps apostoJorum non iiivcniatur dictus uni-
iam vclul ex ore leonis, hxrelicis stiffossnmhlasphe- % vcrsalis aposiolus, el superbura rcfulavil vocahulum
iiis, ahstraximus: > lesle Theodorclo veslro hislo- penifus,
I quo videl alur par diguitas sublrahi cunciis
iographo (Eccles. Histor. lib. v, cap. ix). Sed nou per F orbem prscsiilibus, dum uni ex tolo arrogaretur,
.ide omuiiio suffocalus cst ille vctcrnosus basiliscus 'lanquam singuli dicerenl verbis et faclis, quod ma-
t venenosus ; quia successor hujus Joannes Chry- gisler 8 eorum ct primus crucifigeiidus inquii : < Non
ostomus ab ingrata Ecclesia bis est dcposilus, et in suiiis digmis cnpul sursum ponere , sed declinnrc
v
exsilio riefuiicliis. Cujiis deposilioneni non fcrcuies vtiliuiii in lerrain. > Veslra crgo fralernilas vidcat
•iccirientalcsepiscopi, id est Lalini, ab Orientalitini quanta
1 apud sc protervia lumeat, quse nec oblatuiu
oiiiinunione sunt segregali. Ilnjus successor Ar- ssibi a quoqiiuni, nec concessum, scd potius denega-
saeius manu militari in Joannilasdesxviil, in sequa- p lttini, el sub anaihemalis inierposilione ab aposlolica*
jes vidclicel beuli Joannis. Jam qiiinltis ilccimus in -*et e prima sc.Ic, cl a sanctis aique oiiliodoxis Patri-
caialogo Nestorius hxresiarcha exslilil, qui spirilu bus *- inlerdiclum superstiiiosiim vocabulum, tanuc
diaboli plenus, inter alias suse perversilalis blasplie- obslinalionis
c contumacia, per qiiariiingenlos jam
niias, tale virusevomuit : < Dei geiiilriceni Mariani a beatissimo pnpa Gregorio el amplius amios, usur-
nulliis appellet; Maria eniiii honio fuit, el Deuni ab pare P non cessat: et qualiter, cxemplo Domiui nosiri
hominegcnerari nimis impossibile est. > Qui etiam Jesu "* Christi cl suorum, parali csiis pro fralribus
duas personas in Deo Christo mentitus cst. Ilinc se- animas a ponere, qui per lot tcmpora noluisiis sal-
ptimus deciinus Flavianus bcalus prxsul martyrio l
leni inane noineii, el totius Eeclesix unilalem sua
coronatns poslen, quin riamnavit Eiitycben abbatcm, "
insolenlia scamlulizans dcponere? et qtrri cffec t
imnm siibslaiitiam vel iialuram in Christo asscren- ' veslris menlibus toties deehiinala in aurihus
in
tcm. Proplcr quod heatissimx niemorix dou.iuo i> la gloriosi Apostoli professio , qui dicil : Quis
s
papa Leone et Marcinno Clirislianissimo imperatore scandalizatur , el ego non uror f (I Cor. n) qui
factum csl Chnlcedoueiise conciliiini sexcciiloriini iion " sotuiii pro scamlalo aliorum uon urimiiii. scd
trigintn pouiificnm. Quid riicemus tle Acncio accusn- eliame scandalo vestro quolidie urilis Ecclesiam Dei?
lorc, cl restitiitore Pclri Alexandrini episcopi, per £)j X. Sed ut ad reliquos decessores veslros reverla-
quos pliniina homicidia exslilerttnt, nisi quod a san- mur, " quid tle Pyrrho episcopo, imo bxresiarclix
riissimo Gelasio papa iu pcrpetuiiin fuere ainbo Mucarii " Anliocheni sequace dicctur? qui veuiens
damnali cum Joanne successore el defensore Acacii? Romam ' scriplo anatliemati/.avit omnia quae ip-
(In tomo de anathemalis vincnlo ep. 9, 11.) Posl se s et deccssorcs sui contra (iJem catholicam et
qiios Anlhiiniis Eiilychiamis lixreticns pcr prsesen- :* iiposiolicx seriis senserani? Sed quantocius ad vo-
Um papam Agnpeliim in ipsa Conslaniinopoli est miliiiii " reversus, a papa Thcodoio esl damnattis,
deposilus (ACAP.epist. i, 5.) Etilychius autem , ct c sncccssor cjus Pnuliis, quod ab eodem Romano
quia dogmalizabat humanum corpus in resnrreciiuie P
poniifice iuonilus et iucrepalus non resipuit ,
impalbubile futurum et venlo acreque subtilius, a quando, f| velut siniulacrum aut plialitasina aliqi.od
beato Gregorio lunc diacono ita est conviclus, ul insensibile
i< Doininum uosiruin Jcsum Christuin ar-
in prsesenlia pix memorix Tiberii imperatoi is co- bbitraius, ner uiiani, nec duas votuniates vei opeia
dices dogmalis ejus juslis flammis trnrierenlur. li
lionesin eodem fuisse diflinivil, ct altare Latiiioruiu
IX. Successit quoqiie huic Joannes, cujus super- e legnioruiii Roinanx Ecclesix, qnod iicmo hare-
et
biam, quamvis uuiversus mundus capere nequivertl, ti
ticortim anto cimi prxsunipscrat, subveril. Ad tnius
 ?•>* S. LEOXIS IX PAP;E OPLSCLLA. 7.;2
*al)icm, qua sxviebal in catliolicos, deslwendam, A dicam cui non maledixit Deus?aut qnomodo aetesti,-
sanclissiimis pnpa Marlinus, collectis cenlum cl bor quem Dominusnon deieslalur? (JVnm.xxm.) Vos
<|iiini]ue cpiscopis, damnavil Cyrun»Alexaiulrinmn, vcro nec amor Dei el proximi, nec revcie.lh
Scrgiiiui.Pyrrhum, ci Pauliini, Consianlinopolitaiios divinorum canonum, aut, sicul dicilnr, orlliodoxorrm
cpiscopos. In qua uiique vesania nec vos istis niodo principum veslrortim probibilio rcvocat, qnin j,u-
lernporibus infcriores illo vcstro Paulo, suinmam el Llice malediralis ct delcstemini genus clecliim,
apostolicam scdein, cuiiclosqiie inslilulionis cjus li- icgnle saccrdoiium, gcntemque sanciam (/ Petr. n).
tiissimos obscrvulores anatlieinale damnalis; in- XII. Quod quamvis omnibus Ecclesiis Christi, rjuas
taula, inipiidcnli arroganlia adeo caccaii, ul IIOII iinam catliolicam in loto mundo efficiunl, a prinripe
animadvcrlatis quid, ct qni facialis, el cui. 111 i nposiolornm, Pelro sit vere ('icium, nulli tamrn
lienipe facitis pra?judiciuiii, de qna nec vobis, nec verius aplalurqiiam illi cui proprie prxsulel ipse
cnilibel niorlalium liccl facere judicium, bealissi i o qui cojleslis regni meniit giibernaciila obtinere,
cl aposlolico ponlifice Silveslro diviuilus decer- Douiino Jcsu Chrisio sibi diceute : Tibi ilubo claves
iicnie, spirilualique cjtis filio Coiislanlino, religio- regni ccelorum(Maith. xvi), et, in spcciali polestate
sissimo Atiguslo, cuni univcrsa synodo Nicauia ap- ligandi et solvendi, siimmi sacerdotii privilegium.
probante ac subscribenlc ul siimnta sedes a ncniiue 8 At quoiiiam, attesianle Saloinone : Cor regis iu manu
judicelur; inviolabililer ei iuconcusse sibi conscr- Domini; quocunque volueril vertctillud (Prov. xxi):
valo illo privilegio, quod idem princeps quarlo lantum apicem ccelestis digniialis in beato Petro ct
baptismalis sui die dcvolus conlulit ponlifici Bo- in cjus vicariis prudenlissimus lerrense monarchix
mano, scilicct ul in lolo orbe sacerdolcs ita hunc princepsConsiantiiius intima consideratione reveri-
caput habeant, sicul omncs judices, regem. Quorum lus, cunclos usque in finem succuli successtiros
semper omiii mundo rcvcrendam scnteniiam, sicut cidcm aposlolo in liomana sede poniifices, pcr
Y.irar-ier divina isispiraiionp.promulgalnni, ainplrxa» healuni Stlrestr.im non solum imperLili polesi.v.cct
reliqujc niiiversales synodi, id esl Coiisianiiriopoli- dignilale, verum eiiam infiitiset minislris adoruavit
tana prima, conseusu pii Augiisticl religiosi majoris imperialibus, valde indignuin fore arbitralus lerreno
Thcodosii, Ephesina priina, sub Juniore Theodosio, impcrio suhdi quos divina majesias prsefccil cce-
iilio Arehadii, Chalcedonensis, sub imperio divse lesti; cui equidcm comp ratum istud lerreniiin nibil
liiemorixMareiaiii, lerliaCoiisianlinopolitana.rogalii csl, nisi vanilas vanitalum, qua honiiiics.obliti Do-
et conscnsu Junioiis Conslaniiui, unaniiui voluntate, niini Crealori>siii,inlimiescciiles, mox detumcscunt.
«oiicordiquc vcrbo ot scriplo confirmaverc sanclain El lamcn impcrialis cclsiludo lioc toliiin quuJ potuit
Itoiiianam el apostolicam sedem, posl Domiuiiiu cflecil, quaudo lola devolione quidijuid a Doiuino
Jesiim, capul esse oinnium Ecclesiarum Dei, et boc acceperal, eidem in minislris suis reddidil. Ut enim
<lc!;crecredi, confilcri et scribi ab oinnibus vetie- venerabilis Paulus docel : Non est polestas nisi a
raloribus Nicaeniconcilii cujus slalulorum usqiic ad Deo : quwcunque autem sunt, a Deo ordiuala sunt
iinuni iota coniemptoribus dislrictum anathema cau- (Rom. xm). Quihus in lcrrcni rcgui opportuna admi-
luni est a qiiinquc prxf tis, el cuuclis sauclorum nislralione non resistcndum sic instruimur per
Palriim synodis subsequentibus. ipsum principem apostolorum : Subjecti eslote omni
XI. Sic, juxta bapienlem, lapis missus non pergil humanoe creaturx prcpter Deum; sive regi, quasi
adcoelum (Eccli. xxvn), et maledictum, frustra pro- pmcellenli; sive ducibns, lanquam ab co missis, ad
latiim, revenilur in auctorcm suiim (Prov. xxvi): vindictammale(actorum,laudemverobonorum,quiasic
sic, juxla vulgi proverbium, qui supra capul suuin eslvotunlasDei(I Petr. n). Etposl pauca:Deumlimete,
spuere conalur, quantocius in faciein illius spulum regem honorificate (Ibid.), Atque per coapostnlum
relabilur : Sic nobis maledictum pro nialedicto non cjus Paiilum : Omnis anima polestalibussublimioribus
reddentibus, sed cum Psahusta, adversum nos pec- subdita sil Nam qni resistit poieslati, Dei ordiuationi
calore consistenlc, custodiam ori nostro jain diu D retistit. Qui autem resislunl, ipsi sibi damnationem
ponenlibus (Psal. xxxvin), per lumorem veslrum acquirunl (Rom. xin). Unde Sapientia in Proverbiis
iucurristis, quod dolemus, quia prajudiciura faciendo inlonat, diceus : Per ine reges regnant, et principe»
suiiiiwe sedi, de qua nec judicium licet facere cui- jusia decernunt (Prov. viu). Quod etiam saepe dietus
quam bominum, anatlienia accepistis ab uuiversis AugustusConstaiitinus perspicacis animsevivaciia e
Palribus omnhim venerabilium conciliorum. Quo deprehendit, et malri suae religiosae llelenae inter
iudissolubililer aslringemini, si cor impoenitensreti- nonnulla sic rescripsil: < Qui modcralur sascula, et
nendo super tanlam praesumpliouem, ab illo per disponit lotius mnndi suifragia, quibus alimur el
vicarios ipsius non soivamini, cui specialiter dixit suslenlamur, per se quidcm spiranlia vivificat, ged
Cbrislus, Filiiis Dei vivi : Quwainaue solveris super per peclora principum sua jura sxculis diclal. >
ttrrmn, erunt solula et in ccelis (Mattli. x\i). Si XIII. His cl aliis quamplurimis lestimoniis, jani
couferamus vetera novis, Balaam ille bariolus in liac vobis salisfaclum esse debuil de lerreno ct coelesii
parle cautior fuil vobis, qui, rcvcrcns Dcum, nec impcrio, imo dc regali sacerdotio S. Roinanaeet
proniissis, nec minis regis Moab ad inaledicendum anoslolicsesedis, pracipue supcr spcciali ejus dispo-
liliis lsrael fiecti poluit : Quomodo, inquicns, mnle- siiione in cadis, si quoqno no.tu Cliristiani csse vd
735 KPISTOLJE ET DECRETA PONTIFICIA. 75i
dici oplalis, el si ipsain Evangclii veritaiem aperlc, A et iII10usquc in finem qurerant doctorem, ubisancto-
quod absil! non impugnalis. Ad cujus toiiitniuiu fiirii doctorum qriiescimt corpora; el ibi, proni ac
quisquis uon expergiscilur, uon donnil, sed omnino Iniino prostrali, eoclestis regis Deiel Salvaloris noslri
csl morluus, cui jam frustra ab hominibus clamabi- Jesu Christi fainuleiiiitr oflicio, ubi superbi lerrcni
tur. Sed ne forle adhnc de terrena ipsitis domina- rcgis serviebanl irnperio. » El succincle commcmo-
lione aliqiiis vobis dubielatis supersil scmpuhis, rato suo sttulio el devotione in construcndis aliquot
iieve leviier suspicemini ineplis el anilibus fabulis sanctoriini basilicis et imperialium donatioiittm iua-
satictam Romaaam sedcm velle sibi inconcussum gniflccntia abundaiiler dilai.is, ait : i Conceditnus
lionorem vindicare ct defensare aliquatenus, pauca ipsis sanclis aposlolis, dominis bealissimis Peiro et
trx privilegio, ejnsdem Constantini niaiiu ciim cittce Paulo, et per hos ctiam bealo Silvcstro Palri noslro,
aurea super ccelestis clavigeri venerabile corpus po- suniiuo ponlifici, et universaliurliis Romaepapae, el
slo, ad mediumproferemus, quibus fundelur veriias omnibus cjus succcssoribus pnnlificibtis, qui usque
et confiuidatur vaniias, ul oninia menibra catholicae in lincm mundi in scde beali Pctri erunt sessuri»
inalris cognoscant nosillius Petri disciplinaeesse qui alque de praesenti contradimtis palalium impcrii
MCiu Epislola sua ail de se : Non enim doclas faba- " nostri Laterancnse, quod omnibus in lolo orbe tcr-
lis secuti, notam vobis fecimas Domini noslri Jesu rartnn praeferliir alque praicellil palaiiis : deinde dia-
Chrisli virlutem, sed speculatores facli illius magni- dema, videlicet coronam capitis nostri, simtilque
ttulinis (II Petr. i); et nos vobis incnlcare non lam phrvgium, nccuou ct superliiiniernle.videlicet loruiii
relalii quolibel quam quae ipso visuel tactu comperta quod iinperiale circumdare assolct collnm; veruni
sunt. Vel admoiiili rccognoscile qtiia idcm gloriosus cli.im el clilamydem piirpurcam, alque tuircani
princeps in jam diclo privilegio, post Chrislinnas coccineam, et omnia imperialia indumcnla, sed et
lidei clarain peifectamque confessionem atque diguiialem imperialium ptaesiilentium equituni, ccn-
Iraptisinalis sui cnticleatam commendaiionem, spe- ferenles eictiam imperialia sceptra, simulqiic cuiicla
cialem sanctae RoraanaeEcclesioedignilalem sic pro- signa atqne banda, eliam et diversa ornamenla im-
mtilgavit, dicens : i CJlilejudicavimus, tina cum om- perialia, et omnemjproccssionein imperialis culininis
nilsus iroslris salrapis, el universo senalu, oplimali- et gloriam polestatis noslrae. Viros eliam revercn-
bus cliam et ctinclo populo Romanse glorix imperio dissimos clericos diversi ordinis, eidem sacrosanel.e
siihjaccnte, ut, s!cut bealus Petrus in terris vicarius Roinanie Ecclesiaeservienles illud ciilmcn singularis
Filii Dei videlur esse constitiitus, ita eliam etponli- poleniiae et proecellenliai hahere snncin.iis, ciijns
lices ipsius 'principis aposlolorunt vice, principatns „ amplissimiis noster scnnttis videtur gloria adornari,
potestatein, ampiuis quam lerrcnae imperialis noslrae id est, pairicios atquc consnles cffiei, necnon ct cac-
t-ereuitaiis mansueluilo habere vidcltir, concessam leris dignilalihtis imperialibus cos promulgamus de-
a nobis noslroqne iniperio oblineant, cligenles nobis corari. Et sicul imperialis cxsial decorata militia,
ipsum principeui aposlolorum, velcjus vicarios, fir- ila el clcrum S. Roiiianoc Eeclesiae ornari decerni-
inos apud Deum esse palronos. Et sicut nostra est nius. Et qiiemadmodiiin impcrialis polentia diversis
lerrena imperialis polcntia, ita cjus sacrosanctam olliciis, ciibicularioriini nempc el osliarioruni,
Romanam Ecclesiam decrcvinius vencranter hono- aiqueomniiim excubiloriim ornalur, ita et snnciam
rare, et amplius quam nostrum imperium tcrrenum- Romanain Ecclesiam' decorari volumus. Et ul ani-
que Ihronum sedem sacralissimam B. Pctri gloriose plissime pontificale decus pracfulgeat, decernimus et
cxallare, tribucntes ei poleslalein el gloriae dignila- lioc ulclcrici ejusdem S. RomanasEcclesiaomappulis
lcni, atqne vigorcm et lionorilicenliam imperialeni; et lintenminibus, id eslcandidissimo colore, decora-
aiqne decernentes saneinnts ut principaliiin leneat, tos equos equitent. Et sic noster senalus calccameu
lam snper qualtior sedes, Alexandrinam, Anlioche- lis utitur cum udonibus, idest cnndido linteamin
nam, Hierosolymilanam ac Conslantiiiopolilanain, illustralis, sic titantur ct clerici; et ila ccelesiia
quamqiie eliain super omnes in nniverso orbe lerra- D sicut terrena, ad laudem Dei decorentur. Proeomni-
rum Dei Ecclesias, ct ponlifex, qui, pro temporc, bus autem licentiam tribuentes, concedimus ipsi
ipsius sacrosanctae RomanaeEcclesiae exsiiterit cel- sanclissinio Patri nostro, Silveslro urliis Romae cpi-
sior et princeps cunclis sacerdolibus lolitis muiidi scopo, ct papac,et omnibus qtii posl ciiin in suc-
cxistat, el ojus judicio, qnaeqtte ad cullum Dei vel cessu el perpeluis temporibus advenerint, bcatis-
fidei Chnstianorum slabililatem procuranda fuerint, simis ponlificibus, pro honore et gloria Chrisli Dei
disponanlur. Juslum qtiippe est ut ibi lex sancta noslri in cndem magna Dei catholica et apostolica
capjl leneal principatus, ubi sanclarum legiinr in- Ecclesia, ex noslro indicto, quem placatus proprio
stitiror, Salvator nosler, beatum Peirum apostohim consilio clericare voliierii,et in mimeroreligiosoriini
obtinere proeccpit calhedram, ubi et crucis patibu- clcricorum connumerare, nultim ex omnibus prac-
lnm suslinens, bealae morlis sumpsit poculum, sui- siimenlem superbc agere.
quc Magislri et Domini imitator apparuit, et ibi XIV. « Decievimus ilaquc el hoc, ui idem vene?a-
geulcs pro Chrisli nominis confessionc colla fle- bilis Pater noster, Silvester summus ponlifex, vel
ctant, ubi eortim ttoctor beatus Paulus aposlohis omnes ei sticcedenles ponlilices, diadcmalc, videliccl
pro Cliristo, cxtenso collo, marlyrio est coronaltis,- corona, quam Cx cnpite noslro illi conccssiUiKB,cx
 7f»» S. LEOXIS IX PAP/E OPUSCLH. 7."»t
auro purissimo ci gsinmis protiosis iili tleheapl, et A iinferi non pricvalcbtint udterstts cn, FAtibi ditbo
in mpile ad laiulem Dci pro lionore Lcati Pciri cluves < regni ctxtorum. Kl quodcunque ligateris sttptr
ceslnre. Ipsc vcro Itcat ssimns pnpa supcr coronam lerram, i eril liguiitm et in coctis; el qnodciinqtie tohe-
• clcricaius, qnan gcrii a«l glonain bea.i Petri, om- ris
' nino snper terram,erit solulum et in ccelis(Maiili. xvi).
ipsa cx auro iiou cst pasMis uti corona; phry- iQui ctinni in calalogo apostolorum, instar cardinis,
. giiiin .nitcm rainlidoiiilorc, splendidani rcsurrcctin- ah ipso Domino Jcsu Christo primus posilus, Peirns,
IICII Domiuicam dcsignans, CJIISsacratissimo vertici id csl Ccplias, exstat engnominalus. Cui
spccialiter
mai.ilms nostrls imposiiiiiiiis, el (ciicnies frcniim cl nomiuati lon taiiium ante passioncm suam,
ci|i!i ipsins, pro rcverentia bcati Pciri, slratoris illi vciiim cl iu ipsius ariiculo passionis, mox ut sni
«illiciiin cxliibiiiinus, si.itiiciitcs cndem phrygio om- corporis cl sanguinis mirabilc mystcrium ngcndum
iiessucrcssorcsr];isaiiigiil.iriicriiiiiiiproccssioiiibiis, gcncraKtcr disciputis tradidii, tani ovcs sc pastoruni
ail imiiaiionciii impcrii nesiri. Undc ut pontiiicalis Pastorc pcrcusso , dispcrgcndas, qtinm ct usquc in
apcx IIOIIvilcscai, s.etl magis quam tcrrciiMiinpc- lineni sacculi ad uniiin ovilc, cl ad sc iimiiii paslo-
rii digniias ci gliiri.e potcniia dccorcttir, ccce lam rcm coltigendas comincndamlo, ail : Simon, Simon,
p.il.itium noslriim. ut prsclnliimcsi, quain lionianam ecce Satanas expetivil vos, ut cribrarel sicttl triti-
iirbcm, el oiiines lialia- scu occiilcutalium rcgiouum B citm; ego aulem rogavi pro tc, ut non deficiat fides
p>ovincias, loca cl civitatcs, saepcfato bcalissimo tiia : el tu aliqnando comersus confirma fralres tuos
poniifici, cl Palri iiosiro Silvcslro univcrsali papas (l.uc. xxu), Ipsum quoque angcltis per mulicres a.l
cuiitrailentes aiquc relinqtienics, ei vcl succcssoribus vidcndam rcsurgentis Magistri glnriam nomine invi-
ipsius ponlilicilnis potcsialcm ct dilioncm firniam lavil, cuin dixit;Dicite discipulis ejus, et Petro, quia
impcriali ccnsura pcr hanc iiostram divalcm jus- stirrexit el ecce prwcedel vos in Galilwam. Ibi eum
.tioiicm el pragmalicum consiiliiltim dcccrnimtis videbiiis(Mallli. xx). Nccnon eidem, ipsa die resur-
.INponcnda, niquc juri snnclac Romaiioc Edlcsioc rcctionis suoe, pius et vcrax Magisicr appartiit,
coiiccdimus permansiira. Undc congrtium prospexi- qiicmadmodum vcnerabilis cvangclisla Lucas nos
IIMISnoslrum iniperium et rcgni polcstalcm oricnia- inslruil, dicens : QIIMIsurrexil Dominus vere, et
libtiS transfcrri ac iranswiiiari rcgionibus, el in apparuit Simoni (Luc. xxiv). Qtiam inanifeslatio-
Hvzaiilia! provinciac oplimo loco noniini noslro ncm soli Pctro prins, deinde illi ciim rcliipiis con-
civilitem jcdilicari, ct noslrum illic tonstitui im- discipulis faclam, gtoriosus coaposlolus ejus Pau-
pcrium , quoniaui ubi principaius sacerdotum el lus declarat, uhi ad Corinlhios sic scribit : Quia
Chiisiiame religionis caput ab Jmperaiore ccclcsli surrexil Cltrislits tertia die secundum Scripturas ,
constilulum esl, jtisttnn non esl ut illic tcrrcntis " et quia visus est Cephw, ei post li«c umlecim (I
iinpcrator habcal potestaicm. Haecvcro omnia, quae Cor. xv)
iier lianc iinpcrialem sacram el per alia divalia dc- XVI.Instanlequoqtic jam suoeassumplionis gloria,
i-reta staluimus atque confirmavimiis, usque in fincin ubi prnntlebal cum scplem discipulis suis, Domiiiu
uiiiiidi illibata cl iiiconcuss.i permansura dccerni- aniorem Pctri crga sc tcriio iiiquisivit, et terli
IIIIIS.> Dcintlc facia obtcstatione, coram Deo vivo confitcnli, agnos ei oves suas lertio pascere pra-
ct lerribili ejus judicio, el imprecationc aetcrnae ccpil, pro qtiihns qua morlc clarificaiurits cssei
«.'Oiidcmnationislcraeralori vel contempiori ipsius Dcum, in cxlcnsiune mamium illius cl pracciiiilioi;
sui privilcgii, scctilus idcm vcncrabilis Coiistanlinus, fulura eidem significnvit, Qui nec mora, assiimpt
ait: i lltijns vcro impcrialis noslri dccrcti paginam Doniino, in medio ccntiim el viginti fratrum exsur-
propriis maiiibus roborantcs, supcr venerandum gens, et profundos sanclissiini Psnluiistx sensiis
corpus B. Pctri, principis aposloloriim postiimus, edisserens, auctoritale sua apostolictim iiumcritm,
ibique cidcm Dei nposlolo spondcnlcs nos cuncta sorle anniiinerato Malhia, supplcvit, <|iiem nm!e-
inviolabilitcr conscrvarc, ct noslris successoribus nariiim remancre ncfas crcditlit. Quibns ciiam pa-
imperatnribiis conservanda in mandalis rclinqiierc, JJj rilcr misso Spirilu S. in variis linguis, ciim qniilam
1'airi nostio Silveslro, stimmo ponlilici cl univcrsali sliipcreut admiralionc, qiiidam dcridciilcs inve'e-
. papart,ct pcr cum cunciis siicccssoribiis cjus ponli- rata cxcilale diccrcnl muslo plenos essc, Pelrus
llcibus, Domino Dco ci Salvalorc noslro Jcsu Chrisio 11no S. Joclis lcslinionio (Joel. n) cl ignaros in-
nnnuciiie, tradimus, felicitcr atqnc ncrcnui;ci- pos- sirnxil, cl incrcdulos dcstruxit. Dcindc conslanlcr
siilenda. i inipropcrala iilis scclerala sua conspiralione adver-
XV. Tot crgo ct lalihus nlii.-.qiicqiiampluriniis sus Domimim ct Cbrislum cjus, qua ipsum auctorcm
ivsliniosiiis subnixa non crulicscil vcritas sed con- viloc morte Uirpissima ttinc coiidemiianlcs iiilcrfc-
fnlntiir iinpiulcns vnnitas. Al nos hinc habcnlcs ccranl clai'i6simis bcnli David oractdis aslruxit
teslinioniiim majus Conslaniino. Qui, ul ait. bcaius illius sanciam rcsurrcciioncm, el gloriosam asccn-
: ivangeiislaJoannes, delerra cst, et de terra loquitur sioncm , cl ab eo iinpracscnliariiin factnm Spiri-
{loan. m), vix ab liominc lcstiinonitim accipimus, tus sancli effusioncui. Ila, compunciis Jiulaeis , pri-
contenli lestimoiiio illius qui <le co?Io vcnil, et inns aposlolorum rcis sangiiinis Cbrisli puenilciilinm
snper omnes csl, ct dicii : T« es Peirus, el super indixii , et eorum piolii-us tria miliia iapiuav.t
liunc penam a'difiatbo Lcclcsiam metim. el iwrtw (Ai-t. it).
757 EPISTOL.E ET DECRETA PONTIFICIA. 758
XVM. Hic solus , sictit docliloquus evangelista A Pprotesta.ur : Si circumcidamini. Christut voblt niiiil
Lncas teslatur, dum qui dispcrsi fueraut pro persc- p\troderit (Gat. v).
cuiione facla sub Siepbano, circumirent civilales, XVIII. Sed et illud io ipso Petro nihilominus csl
ticinini loqncntcs vcrbum vilae, nisi solis Judaeis, aniinadverlcndum
a quod sui corporis umbra infir-
orans in cteuaculo, facius esl in cxccssu mcntis': mis n conferebat oplataa sospitalis rcmediuin. Quod
ct linteum omnibus teme quadrtipcdibus, ct reptili- nulli " sanctorum conslal hactemis concesstim : nec
bns, volucribusque coeli rcferluin, qnaliior iuitiis ille, •' per quem Peirus poluil quidqtiid boui poluit,
submilli de ccclo vidit, sibique coetilus diciutn tcr- cx c suo sanctissiino corpore aliquando cuiquam taia
lio : Sitrgc, Petre, occide et manduca, el teilio ab donuin *' attrihuil Sanclus sancloruin, scd suo Pelro
ct fu-
eo responsum : Qtiia tommune el immundwn nun- sspecialitcr in magna significaiione prassenlis
introivit os ct tertio voce re- tnroe Ecclesiie hoc reservavit privilegium, scilict
qitum meum; superna
: Deus tu ne commune (quia ipse utriiisque principalis reclor existcret.
putilu.ii Quad mundavit, stalum in seipso porteuderct, qiiatcnus
dixeris (Act. x); suuleienler inslrucliis a qualuor ulriusque
hacc visibilium cl trausilurorum sacramenlortiiu
niiindi parlihus genlcs, quondam immtiudas, in tiui-
secrcla virtule, quasi umbra sua, morbis animarum
lalcin fi ei cougregandas, sicque fnle, mundatis n .
iu terra curatis, illain nobis adhtic iuvisibileiii
eor;;m conscicntiis, ab opcribus mortuis, cl occisa
verilalis et hcaliludiuis solidam speciem, vcltit so-
in cis prislina immundilia, cui servire mcmbra sua
lidum corpus , cxhibeat in ecelis. Quarum diffcrCn-
cxhihucrant, Christo delectabililer invisccrandas tlemonslrjt: Videmus nunc,
tribus nuntiis in mystcrio Trin!lalis se invilantibus ; liam brcviter Aposlolus
iiiiquiens, per speculum in amiijmttte, tv.ncautein facie
iinmancm :iprum illum tle silva gcntium, Cornclium «a
faciem. Nunc coguosco ex parte , tunc autem
cciitiiiioncm apgre sus, non relucianlein occidit et
cognoscam,ticut et cognilui sum(lCor. xiu).Cuicoi!-
cl
comedit, qnando aqua Spirilu raumlaum Ecclesue cordans Joannes conposlolus suus ait : Cltarissimi,
iudidit. Cui, coaJunalis ipsius donicsticis ct amicis,
filii Dei sumus, et nondum apparuil quid erimus.
duin adhuc loqiierelur, Spirilus sanctus cecidit Scimus
quoniam, cum apparuerii, similes ei erimus,
super omncs qui aiidiebant verbiim, et crnnt loquen- quoniam vldebimut cum siculi esl (1 Joan. m). Qucd
tcs linguis, ct mngnificanlcs Dcum (Ibid.). Qtiod vero
praesens Ecclcsia fide et spc salvalur, Paultis
iiiilli Ju.locorum, ncc ipsis apostolis uspiam lcgilur sic
loquilur : Sine ficle impossibile est placere Deo.
conccssmn, tit Paracleti lantam plenitudiiicm acci- Fides autctn csl sperandarum sttbstantia rerum, ar-
perent priusquam baptismum. Nonne hinc jain Iticc gitmenlum non apparentium (llebr. xi). Idem in alio
«laritis constat Pclriim primitus ad aedilicalioiicniC loco :
S;ie salvi facli sunius; spes aulem qurn videlut,
Ecelesiae Chrisli Judaeos'et gcnliles ailraxissc , ct non est spcs. Qttod enitn vitlet quis, quid speral?
qtiasi duos parielcs cx tliverso vcnicnlcs , pcr nn- (llom. VIII.) Sic niodo crcdcndo el sperando, alque
giilarcm lapidem Chrislum indissolnbiti charilntis per palicntiam exspectando quod non videmus,
glutine conjiinxisse ? Qui postea videns inessem fide cl spe a pcccatis libcraii videmus quia justus
mullain, et opcrarios paucos, Pnuluin cl B.irnaliam cx lide vivit. In futuro plennni bcaliltidincm in re
ah Antiochia prasJicalorcs omnibiis nalionibiis desli- vi.lebimus el possidebinius, qua per charilatem £3-
navit; qiiibus strenue ofllcio iiisudantibiis dcxleram laai sinc faslidio saliabimur, ctitn apparueril gloria
socielalis dedit, ut iili quidein in getitibus, ipse cjus.
vero iu circumcisione csset, sicul in Epistola ad XIX. Verum veslra insoleutia, nihili pcnJcns talia,
C.latas ostcnditur cvidenter (Gal.u). Neque tanien, spccialibusChrisli ovibus clauderc ct inlerdicerc iion
partito in cos oncie, sublraxil se cocplac Tocationi limct, in quibus temporaliter ad laiidcm Dei recu-
gcnlium ct curae, quam posl Asiam ab lllyrico semil babanl, ovilia : quas ipsc non ccssat iuvitare et in-
toia Enropa ei Africa, prajeipueque mnnili capul cl trodiiccrc ad senipiiern:e viuc pascua ; quas laiitum
domina genlium Roma. Nam cum quidam pseudo- r>. cx oumibus sibi compaiieiiics in crt:cis ultima poena
apostoli turbassent corda fratrum, diccntes eos dc- jam positus atlendens , pro cisdcm nnimam po-
bcre circumcidi seciuidum lege:u Mnysis, Pauliisque nciido, ciim graliaruin aclione et piissima prece iu
et Barnabas Hierosolymam iissent, supcr hac ijisa emissionc sui bcali spirilus Doiuiuo commen-
qmestione consulluri, solus Pelrus, si;a aucloritale, davil, diccns : Gralias lihi ago, Paslor bouc, ijui.t
circumcisionis onus atque veleris lcgis jugtun a ovcs, quas tradidisli iuihi conipaliuatur mihi. Peto
cervicihus disciptilorum rcmovil, ct gratiam Evan- ergo ut pariicipenl incctun de gralia tua in scmpi-
gclii ad plenam salutem crctlcntium suffitere cen- lcriiiim. Ergo prouvalehil illis porlas vilx obscraro
«nil, dicens : Quare vultis imponere grave jugum vcl obstruere errorum ctaviculis, seu sophismaiuiu.
super cervicesdisciputorum,quod neque patres nostri, lciidiculis quilibcl ininiicus, quas polestate, merilis
neque nos porlare yoluimus? sed per gratiam Doinini cl prcce, rcscrat cl paudit lanltis amiciis, cui porlie
JesuCluisli crediinus salvari,quemadtnoilttm et illi. inferi non pracvalcbunt alitniatcnus in coelis terris-
Visumesl en.m Spirilui sanclo el itobis, niltil oneris que pr rpoteus cx iiltimo desiderio animas susc, >i
utira vobis imponere (Act. xv). Qua iiiique rcspon- vohinlatc iabiorum suoruin a Domino, ad qucir EHX
sione confiritiatus Doctor gcnlit:m, Patdus, Gal.nis ibat, eril fraud-.itus?Absit!
739 S. LEONIS IX PAPJl OPUSCULA. 765
XX. Quaprop'er a tnnla amenlia jam resipiscne, A Cor. i.) Et ubi notavii eos ex arfogantia falsas.et
et Latinos vere catholicos, atqtie maximi Pelri fa- mundaiiae sapieuliic subjunxil : Jam saturali eilh,
mili riores discipulos iiislilulionisqiieejiisdevoliores jam diviles facli estis, sine nobis regnalis ; el ulinam
seclalores, cessale stihsannando azymilas vocare, reijnarelis, ut el nos vobiscum regnaremus! (I Cor.
tiul ecclesias illis denegare, seu lormenta, sicul cee- iv.) Et infialioni eorum minalus virgam, ait :Omnino
pistis, infcrre, si vultis nuiic et semper pacem et an-Jilur inler vot fornicalio, et talit fornieatio, qualit
portionem cmn Pelro habere. Cujus doctrinam el ncc inter ijenles, ita ul uxorem patris habeat qui-
tradilionem in Epistola atl Romanos, sapienlibiis ct dam. Et ros inftali etlis, ct non magis luclum ha-
insipientibus debilor ille genlium Doclor, ad tcrtiiim buistis, ut lollulttr de medio vestrum qui hoe opus fe-
cceltnn el in paradismm raplus, sic per omiiia com • cit (I Cor. v). Quibus explciis, adinonuit eos secum
mendat, dicens : Primum quidem gralias ago Deo epulari, non iu fermcnto veicri, qtiod totam massani
meo ver lesttm Chrisium pro omnibus robis , quia eorrumpil, sed in a/ymis sincerilatis el veritatis
fides tetlra annuniiaiur in universo mundo (llom. i). (Ibid.).
Ex cujiis capituli occasione bcalus et catholiciis XXII. Igilur istis et hiijusmodi apostolicis sancto-
docor Aiigustiuus, in Lalinaquc lingua ciarissimus, ruinquc Patruin diclis cum evidenler approbelur
aique nosler Cbrysostoiuus, ait : Fides ista, qiiam " Latinorum sincera obetUenlin, ei ptiirimorum Grae-
Ro:nani habeut, ipsa eademquc cst, et non alia , corum improbelur corrtipta insolenlia, suiit adhuc
qnac in univcrso mando annunlialiir et eredilur; plura his super hoc parli nostrae favcnlia, quae, si
quae ncn solum in terra, sed el in ccelis praedica- liceret a.l mediiim dei.'uccrc, uon solum cxcederenl
tur; quia Jesus pacificavit per sanguiiiem suum noti nimhim eptstolac, vernm etiam possent armaria
solnm lerrestria et inferna.sed ct coelestia (Col. 1). onerare. Quapro|)lcr his omissis, charitalive monc-
Et hoc esl iu univcrso munrio fidem praedicari, per iiius, ne abscnles sitis vobismelipsis; sed vos ante
qunm omnis muiulus sil subdilus Dco. Sed Pauliim vos coiislimatis, yias piasdceessortim veslrorum et
aiulile subseqiienlem : Desidero vitlere vos , ul ali- veslras sollicite consideretis, nec nos privato nmorc
quid imperliar vobisgratitv spirilualis ad confirman- palpelis, el in fralrum oculis feslucaiii cxptoranlcs,
dos vot ( Rom. i). Qui ne ptilarclur vclje aliquitl in vcstris tralcui non videalis. Rccordnmiiii itlius
iiislitulioni Petri adderc vel demerc, exposuil quid ncfandic synodi, qnam voliierunt vocnii seplimnm
«ixeril ad confirmandos vos : id est, simul consolnri veslri haeresiarchae, qiiorum conspiraiiouc, ipsius
t» vobis per eam, qmv invicem est , fidem vestrtim Domini noslri Jesu Cbristi cl sancloriun rcvcrendic
iiique meain (Ibid.). El in fine EpisloLc monens eos n imagines, aul flammis Iradila*, atil aquis stint im-
deviiarc falsos fratres, el proelcr doctrinam quam mcrsas, pictur.e veroex pariciilnis basilicnrum delc-
ipsi acceperant, eiuites , ait: Itogo vos, fratres, ul l;e (210). Quibtis quamvis seinper restiterit Romano-
tbservetis eos qui dissensiones el offendicula, prtvier rimi ponlifieiim aucloritns, pras cunctis |amcn san-
docirinam quam voi didicistis, fnciunl; et decliitatc clissimi papoc Nicolai ubivis laiulantla libertas, qui
<tbillis. Hujusccmodi enim Christo Domino nostro non per legatossuos lam prosacris imnginihiis, qnnmpro
leniunt, xed suo ventri; ei per dulces serinones et dcpositione beati anlislilis Ignatii, et siibstiiutione
benedietiones seducutii corda iunocentium. Vestra Pbolii neophyli, ecclesiam ngiasSophiac clausit, do-
enim obedientia in omni loco divulgata est. Gattdeo nec sedis aposlolicaeacquiesceret dccrclis.
igilur in vobis (Rom. xvi). XXIII. Ahsil atilem ul velimtis credcre tpiod pu-
XXI. Eccc ih lotius Epistolas seric non inveniltir blica fama non dubital asserere, Conslaiitinopoli-
magnus Paulus fidem Laiinoruni correxisse, nccvi- lanas Ecclcsiaeconligisse ut eiiiinchos, conlra primiim
tia redarguisse; sed congraiiilatiis firiei ei couvcrsa- sancli Nic;cnicoiicilii Ciipiiiiluni,passim promovcndo,
lioni eorum. (le perseveranlia conimonuisse . ctiui feminam in scdc ponliliciiiii siiorum sublimasset nli-
non propier reprobam' aclionem , scd et ob ipsius qunutlo, Iloc lam nboininnbilc scclus tletesinbilet|iic
fidei cilissimum naiifragium in Groecos ftierit in- I) facinus, elsi enormilas ipsius vel horror frnierua-
Veclus acerrime ab initio tisque in lincm primac ad qtie henevolenlia non pcrmittii nos credere, consi-
Corinlhios Epislolae. Quod cerlc liquel in paucis deraln lameu iiicuiia veslra erga sancloriim censu-
verbis, tibi a!t: Fidelis Deus, per quem vocati eslis ram canonuni, quia einiiiclios el aliqua parie corpc-
in societalem Filii ejus Jesu Christi Domiiii no- ris imminutos, non soliim ad clericatum, scd nd
stri. Obsecro autem vos , fratres, per nomen Do- ponlilicatiini ctiam indiiTerenlerac solciniiilcradliuc
mini nostri Jesu Clirisii, ut idipsum dicatis omnes, promovelis, fieri potuisse pciisimiis. Scd quid plura?
cl non sint in vobis scliismata; sitis aulem perfecli Tot ct tanlis schisinalicis ct hoercticis, catholicam
tn eodem seiisu, et in cadem scienlia. Significa- atquc aposlolicam Ecclesiam aperle impiignaniibtis
tum est enim milii de vobis, fratres mei, xb liis ct discindere lal.oranlibus, hacicnus redundasiis ,
(jui sunt Chloes, quod conteiiiioiies sint iitlcr vo\. iil Lalina vel Occidenlalis Ecclesia tle vohis nierito
Hoc aulem dico quod uiiusquisque vestrum dicil : conqueri possit, voce sponsx dicens in Cnnticis can-
Ego quiUem sum Patili, ego atttem Apollo, ego vero licorum : Filii malris mew pugnarerunl contra me
Cephtr, ego autem Chrisli. Divistts est Christus ? ( / (Cant. i). Et vere : ntmquid enim Ronipnn el apcsto-
(216) lirec est Conslanthiopjlitaiia stib Constanliny Cnpronyino.
liil EPlSTOLiE ET DECRETAPONTIFICIAl 7C«
lira sedes, qii;i>pcr Evangcliumgenuit Lalinam Ec- A Jeremiam conlra qiiosdam conqiicrilur , diceus :
clesiam iu Occidente, maier nou est Coiistaiuiuopo- Me dereliqueruntfoniemaqua; vivie, el foderunt sibi
lilauae Ecclesiae in Oriente, quam per gloriosum cisiernas, cislernas dissipatas, quce continerenon va-
filium stiuin Conslantinum, el nobiles sapientesque lenl aquas (Jer. n). El post aliqua : Nunc quid tibi
Romanos, non tanluni moribus, sed ct inuris stu- vis in via jEggpli, ut bibns nquam lurbidam? Aut
duit reparare? Quod si contradicitis, ad quid vestro qnid libi in viis Assijriorttni,ut bibas aquamfluminit?
Imperatori Latinoelautles, el in Ecctesia Graccisre- (Ibid.) Quas ulique ne sitiamns idem vctat, dicens :
ciiantur Lalinas lectiones? Ulique ob reverenliam Prohibe gultur luum a siti (Ibid.). llinc Salomon,
illius malris, quasjam cunclis pnganorum crudelila- quas aquas appelere, qiiasque dehcainus vilare, dc-
tibus et diversorum lormentorum qiiaestionibus nionslrans, ait: Bibe aquam de cisternatua, et fluenta
vexata et impugnata, ac, velut aiirum, nimiis per- pulei tui. Deriventur fonles lui \oras, el in plaleis
secutorum flaininis decocla, deliciosnm filinm, vide- aquas tuas divide. tlabeto eas solus, nec sint atieni
iicet Ecclesiam Constanlinopolilnnamedidit. participes tui. Sit vena lua benedicta(Prov. v). El in
XXIV. El certe jam decima a Nerone in Chrislia- siibsequenlihus, hoereticam vaniiaicm, sub specie
nos perseculiopenitusiefrixerat, jainoimie mundanae stullas mulieris, visihiti quodammodoforma colora-
insaniasincendium sopitum er.it, jam Roma adulta B tain alque dcpiclam iiilroducil, diccns: Mulierstulla
el longoeva,in divino cullu victrix el coronala, alta et clamosa, pleiiaqueillecebris, el nihil omnino sciens,
pace triuuipliabat, jam innumerabilis utriusqiie se- seilelin foribus domtissuie super setlam in excelso
xus et diversaeaetalis marlyrum exercitus, nostris urbis loco, ut vocarcltranseuntes per liam et pergen-
azymis saginaius, universos idololalrhc fregeral les itinere suo: Qui est ptirvulus, declinet ad me. Et
impetus, jam niundiini, et ipsiun miindi principem vecordilocttla est: Aquai furtiva: dulciores sunl, et
sub pcdibus liabcbal, jani non soluni ipsi noslroe panis absconditussuavior. El icjnoravil quod giganles
jiisiiiiitionis aniisliles, sed et ministri eorum , in ibi sint, etin profundis inferni convivceejut (Prov. lx).
qnibus l.aurenliiis nc Vincentins, omni miindo slu- XXVI. Quorum ne sil particeps in tartari flam-
pcnte, deficienlibiis ipsis tormcnlis el lorloribus mis, quas vicissim siue line pascat iuediillis suis,
insullalinnt. Mododelicnla filia in conclnvi residcns jam nunc filia rccordetur gemilus pi;ngcnilricis, ct
secura, deliciis, lascivia, et longo oiio dissoluta, nrc quol vel qiianta pericula propler eani, seu propler
nd canipiim rile agoiiijatilium aliquando prngressa, sorores ipsius, iu ulcro suo hactcutis vidil; etgraiia
pia niatrc salagentc el tlecerlanle pro ea, non eru- Dei discal talis fieri, saltem atlinonila, qualis bcne
bescit aut verclur primaiiim arrogare, malernae de se meiilani matrem, eiiam seuio ac assiduo in-
senecliiti jam emerilasderogare, nec eflaelnmcorpus curvam labore cl trcimilam, data manualquesuppo-
ojus laboribus ct diebus, rugososque et minus vali- silo biimero sludeat sublevare ct suslcnlare, non ad
dos arius, quondam torosos et ad proeliadivinaexer-. riiinam impellere, deprimere, pcrlurbare, vel aflli-
los, sallem aliquo liumanitalis respeclu considerarc, £ere. Pio affectu el liumili corde jugitcr pcrpendat
iiuilaiii reverenliam reverendis canis ipsius habere, quid ideiu Salomon dical : Slullus homodespicilma-
sed ipsam puellari tevitate posl innumcrabiles Irium- trem sttam (Prov. xv); cl itcm : Ne despicias, cum
phos ad recidiva bella adversum semct provocarc, senueiit ntnterttta (Prov. xxm). Alioquin si, quod
el eam solido perfectorum cibo privalam, ad carna- al.sil! pertinax esse voluerit, et piae nialri superci-
liuni lac rclrahcre, quod conlra usnm nalurae, cx I;(lii)ejus cl arroganiiam aJliuc dissimiilanti, atque
ipsis pubcrtatis suasmammisin ^Egyplo, sicut supra aJ saiisfaciionein pnlietilcr cxspcclnnti, parcere ct
dictiim csl, loties tonfiaclis, coiialur iinpiidenler parere contcnipseril, experictur in auicula malre
ori cjus inslillnrc. virides r.nnos excrlos ad pnLcriinriim tradilionum
XXV.Et uiiilam saltcni vcrnin lac! Sed, proh dc- defcnsionem laccrlos, adoiesceuttila.' competeiilCHi
lor! non est lac, quo teuera fideliinn paulalim nu- alacrilaiem, jiivenculx' constaniiain eflicaceni; ci,
Irialur infantia, ut adsolidam escnin perlingal, setl 11juxta Saloiuoneiii, conliimax coiuedcl fructus vias
qi'od Salomon cavcndum dcnuiiiiai, dicens : Fili smr, suisqne consiliis salnrabitiir (Prov. i): quia ,
mi, si le lactaverinlpeccutores,neacquiescctseis(Prov. sicul ideni testalur : Bene.liclioputris firmat duiiivs
l). El : Vceeiqui lactat amicum suum, el ducil eim filiorinn; midediclioaitlentmutris eraiticiitfundiimenta
vianoit bona (Prov. xvi). Nec cst aqui, de qua qui (Eccli. tn); cl ilcruiu : Quam mitlmfumcvest qni fu-
biheril, non sitiat ullra, quia fiet in eo fons aqtias git piilrem; el est inulediclusa l)eo qtti exitsperutmii-
salieniis in vitam aelernam, et fiumiiia de venlre trem (lbid.). Et: Quiaffligitpiiirem, ei fttgit matrem,
ejus fluent aquae vivoe(Joan. vn), sed potius aquas ignoiiiiiiiositsest et infelix (Prov. \\x). Qiiam utiqtic
furlivasde puteis, quos Paloestini, liittim non aquam offonderecavct quisquis placcrc pairi sludet, vclut
amantes, repleveriini lerra (Gen. xxvi); vcl dc ci- eiiam quidam sapientium saeculiait :
sternis dissipaiis (Jer. n), seu fluminibus Mfypli ct
Ne mairemouendas,dumvisbunusesse pareuli.
Babylonis, quibus distendiiur venler, el gravalus
non replelur, sed exinanitur et intumescit (Nttm. XXVII. His igilur el aliis qiiamplurimis liquct as-
v), iitniore hydropici laiiioplus sitial ad pernicicm, scrlionibusqiiid inerealnr eliam carnalis malris co:i-
q!i.;n!opltis bibeiit. Dc..quibtisprofcclo Dominuspcr tctnpltis: ct quid de spiiilualis geuitricis ccaliinieli»
 703 S. LEONIS IX PAP^ OPUSCILA. 701
ct exprouratione dicetur? Illa siquidcm in inicfiiila- Ai scani
s et sequantur, contenJilis. Ill enim fertur, on,-
libus nos conceplos gcueravit ad uiorlciu; isla vero, ncs i Latiiioriini basilicas pencs vos clausistis, iwi-
iulpis remissis, Tegcneravil ad vilam. Quarum cen uachis i monastcria el abbatibus tulislis, donec vesirii
riisparest nierilum, iia el dispar, pro eariun honore \viverenl inslilulis. Ecce iu hac parlc, Romana Ec-
iil [et, vel] dcdecore pr;cmiiini, quia carnalcm ma- clcsia c quanlo discrctior, modcratior et clementior
trem l.onoranli longacvitassupcr morientiiim terram, vobis i esl! Siquidcm cum inlra el exlra Romaui pla-
et iirmamenlum casae casuras repromitlitur; exa- rima i Grascorum reperiautiir iuonasicria sive eccle-
spcranti auiem cain, lerrenorum crndicatio funda- £siae, nullum eorura adhuc perturhalur vcl prohibemr
intMitorum.Porro spirilualmn veuer ntes, longitu- a•' paterna tradiiionc, sive sua constieiuJine; quin
dinem dienim in dcvira Dei videbunt (Psal. xc), ct polius | suadetur ct admonetur cam observarc. Ncc
in terra viveiiiiuni sine fine hnbilahunt; spernenles cuiin c animosilalcm impioehocrcscoshabei, quaescm-
vcro illam, duplici contrilione coiilcrenlur, et, per | divisione gaudet, dicens pcr pntricidam mcre-
sicut diploide, confusinne sua indiienlur (Psal. I
liicem : Nec milii, nec tibi sil, scddividatur(IIl Reg.
cviu), el radix eoruin de lerra vivcntium evellciur )xvni); scd pietate veroe matris sic Salomonem rie-
(Psal. 1.1).Eienim affeclio carnalis malris si n:s |
prccatur: Obsecro, clomine, date Ituic infunlem vi-
proliibet a reverentia spirituali, penitus rclin- B5 ii'ti»i, et notiie inlerficere eum (Ibict.). Scil namque
qnenda cl absciurienda csl nobis, ut in Deutcrono- (quia nil obsunt saluti credenlium divcrsae pro loco
mio Moyses de tribu Levi dicil: Qui tlixerit palri cl c lempore consueludines, quan.io ima fidcs, per di-
ttio et malri: Netcio vos; et fratribus suis : Jgnoro Icctionem
I opcraus bona quoc potesi, uni Dco com-
iilos; el nescierunl filios suos : hi custodieruiit lesta- inendal
i omncs.
mentum luum, judicia lua, o Jacob, e. legem luam, XXX Quod vos cum cx dcbito gradus el loci vc-
o Israel (Deul. xxxm). Quod deniqiie facluris Doiui- stri S oportuissct scire et praeriirarc, qualeiuis tle col-
nusJesiis in Evangelio ceiilupliim hic, et in futuro lcclisI ovibtis graiiam a bono paslorc, uon condcm-
vitam asternam rcpromisil (Miitth. xix). i
ualionem pro dispcrsis mereremiiii percipere, iu-
XXVIII. Setl ccccjam IIOIIdebet ingrala filia ap- t
currislis illud Aposloli ad llebrasos : Quia, cum de-
parcre, quia pras cae;eris eam honorare dignala esl (bueriiismagislriesseexlempore, iletumnecessehubetis
iuaicr sua. Nam cum ntillo divino vel huinano pri- i
doceri qucs sinl elementa sermon; m Dei (Ilebr. v).
vilcgio honorabiliorseu clarior aliis Ecclcsiis Con- Zeluin i enitn Dei habelis, scd noii secitndttm scientiam
siiiiiinopoliiana cxistat Etclcsia , cl Anliochcna, (
(Roin. x). Qiiam ut apprclieudissetis, non salLu, scd
aique Alexaudrina, oh rcvcrcnliain principis aposlo- ^ canonico
( iitlervallo, inio plano pede ad cpiscopalus
lorum, inler alias relenlent dignilatis jura; lamcn ' culmenc a laica coitvcrsationc pervenire debuistis,
pia mater, Romaiia scilicet Ecclosia.nolciis dilcclatn ne i vobis refragarcntur veiba ipsius Apostoli, de
filiam dote honorificeiitiasex loto carere, pcr bcatos cepiscopo riicenlis : Non neophijtnm, ne in superbium
praedccessores noslros in aliquol synodis curavil elatus e in judicium incidul diabuli (I Tim. m). Nam
deccrnere ul, salva principalium el aposlolicarum cuin c locum rioctoris ustirpat iudoclus, neccsse esi ut
beditim anliqua dignitale, Cousianiinopolitanus au- aut s discal quod doccat, aul c*cus paslor, scu non
tistes lionorarelur sicul rcgias civitatis episcoptis, valeus
Y latrare canis mutiis (Isa. LVI),pemiciose sihi
quamvis Juslinianus religiocus Auguslus lcgibus hu- ct c subjeciis remaneal, aut discere ct tacere erube-
inanis voluissct aslrucre ut post pnpain liomaiiiim sccns, s pcrniciosius docere proestiniat. Raro quoque
sedcatConslanlinopolitanasproesijl Ecclesias. Elceric c
cvcnil ut, in culmine positus , valeat humililatem
boc nulla alia cxcellenlia ineriiorum est assccuia, <
discere qui in imis non desiil superbirc. Hucaccedit
nisi quod Itoiiiana Ecclcsia pro amore vencr.ibiiis el t illud quod, albuginem habeiisinoculo.asacerdolio
Conslanlini, scipsam, quaiitiim in eo fuit, honoian- prohibelur.
I Albuginem quippe habct in oculo, quis-
tis el exalianlis, civilatem ipsius hoc privilegio ho- < quis arrogantia justilioe vcl sapienthc caccalur.
noris sola huniana bencvolcntia insignivit, juxla JJj XXXI. Sed absil ul religiosi piincipes ct on!io-
prophelaediclum ad Heli : Glorificantem me glorifi- < doxi, alqiieChristianissinia et Dco dcvota civitas,
cttbo; qui aittem contemnunt me , erunl ignobilcs vos i in hoc vcslro errore audiendos pulcnl: quos po-
\1 Rtg. n). I
lius ad iinilalis bonum terrore potestalis cogere
XXIX. Aul si quod aliud rcliuc!, aut pulal se ha- debenl.
» Ilccordcntur Consiaiiiiiiopolitanos prasulcs
Lcre dignitatis privilegitim, vos rcbellcs luniiiii ac in lanlum priscis tcmporibus familiarissinio si!-i
verilali, et signiferi umbrre et vauilalis, proferte in morbo
< superbias laborasse, ut ediclo Augustorum
mcdium. Vos enim alloqiiimur, qui, sicut Dominus Thcodosii, Arcadiict Honorii prohibitus sit quU-
ait Pharisaeis, lulistit clarem scienlia: (Luc. xi), qtti (quani ex Constanlinopolitana Ecclesia poiuificalurn,
elauditis regnum caUorumante Itomines, nec ipsi in- dcfunclo» episcopo Sisinnio, dcinceps sperare, scd
tratis, nec aliot intrare permiltilis (Maltli. xxiuj, scd ex< alia sibi jugiter ponlificem expetere, quia erant
poiius prohibetis, dtim roalris venerandam faciem inani i gloriae dedili cl supra modum arrogantes, ccu
i
ronspuerc quaerilis, diim eam insequimini eonviciis coiiimemorant hisloriigraphi. Qui eliam referuiil
et malediciis, dum agnosejus ab ea scgregare, ctiam < quod septuaginta scx Orienlalcs episcopi, concilimn
anatliemate cl flagcllis, ne \ocetn nuteniam agno- Sard i cc.se declinantcs, in Phi!ippop>!i Tbracia»
 765 EPISTOL.* ET DECRETA PONTIFICIA. 766
aiialhemaiizaudiim convenliculuin habuerunt, san- Ai piinirciiiur. Idcirco clsi ad hoc vos iinpellil tanior,
clamqucet irnniaculatam ISicasnassynodi firietn ariul- lamisn relardal limor. Qu;c cuin ita sint, nullius
terantcs, coiiimuni subscriptione errorem suura c.on- tamen vos dctraciio rcprimit, quin diligenter lac
finnariinl; Occidenlales verotrecenti, amplexi sanain ei lanain ab ovibus exignlis ; ncc veremini, ne dica-
sancloruiu Patrura senleiitiam, unaniniiiate sua cor- lur iioii csse vos parcs iliis anlecessoribus vcslris
roboraruiii. QuoJ toluin idco dicilur, ne posl prio- inagnis. Cur hoc, nisi quia quirunqtie saccrdoles,
ruin cogniiionein incaiite praeseniibus credatur. eisi disparcs smit nicrilo, parcs tainen sunl otlicio ?
XXXII. Nam Romanae Ecclesias firics, per Peirtim Nec polesl deneg.iri prn inciilo quod debetur oflicio.
super pelram aedificala, nec haclenus dcficit, nec Alioquin non slarcl saccrdotium, si majtis aut mi-
deliciet in sascula, Cliristo ejus Domino rogante pro niis fierel, scti variarelur sccundum liumauoruiu
ea, ceu testalur sub ipsa passioue sua : Ego rogavi vaiiclalem nicrilorum, csseutqiie pene lol saccrdo-
pro te, Petre, ul non defirial fides tua ; et lu ati- lia quol homiiics.
quamlo conversut confirma fra:res tuos (Luc. xxn). XXXV. Qua de re, Tratres, iitinam non ad judi-
Quo tlicte deuionstravit fideui fralrum vario dcfeclu ciuni nostriim dicamus, profcclo sumiis qualis
periclitandam, sed iuconcussa ei indcficiente fide Pelrus, ct non sumiis qualis Pelrus, quia idem
Petri, vclut firmoe anchorse subsidio figendam, et B siimus oflicio, cl non idein nicriio. Elqiiotiescunqiie
in fundaincnto universalis Ecclcsias conlirmandain. Iac et lanam, sciiicetslipeiulium cl honorificcnliam
Qnod neino Begat, nisi qui evideuter hasc ip?a vcrha ab oviinis Dciexigimus, nulla nicrili noslri ibi fit
Verilalis iiuptignat, quia sicut cardine totuni rcgi- coinmemoralio, sed officio noslro quasritur ricbita
tur ostiiim, iia Pclro et successoribiis ejus toliiis reconipensalio. Ac sic mcriiuin Pelri nou habciites,
Ecclesioe disponitur eniolumeiitiiin. Kl siciu cardo ofliiium aulcni Peiri exscqiienlrs, oflicio nostro
immobiiis permanens ducit et rcducil osiium, sic debilos reposriinus honores, Aposlolo dicenie :
Petrus et sui successorcs liberum de onini Kccle- Qttandiu minisler ero, minislcrium menm lionorificubo
sia habenljuiliciiini, cum neino dcbeat corum dimo- (llom. II). El pracuionensoves Christi atl solvcu-
vere stalum, quia sumina sedes a nemine jiidicatur. dum singulis dcbila, ail: Reddile omnibus debiiu;
Unde clcrici cjus cardinales dicuntiir, carriini uli- cui lionorem, honorem (Rom. XIII). Non quia boniim
que illi, quo castera niovcniur, vicinitis adhocren- sit accipicntibus, scd quia mahim sil non reddenlibiir.
ics Sic crgo el beaiissimiis pneriecessor nosicr Grcgorius
XXXIII. Quapropler nos cenissime reliiienles dicit : Nenio nos prnpier nos in loco Pelri despicial,
oinni vcncrabilem nmndo insliliilionem Pclri, el quia cx calbedra ejus, cui, auclore Deo, qualcs-
fidem ipsius coaposioli sui et rioctoris gentium cunque prassidemns, debita sibi jura noslrum ofli-
Pauli, clarissimo caiamo subscriptam, ab apostolica ciuin rcclamat. Frcquenler enim solel evenire quoJ
seile omnibus libcre clamamus quod Galatis idom < dicimtis , ut persona in lioc muiido polens riespc-
Paiilus : Licet nos, aitt augelus de cceloevangelizel clum
i servum habeal. Cumqiie per cnin suis vel
i
tobis, pra>lerquam quod evangeHzatum esl vobit, cxlraneis aliqua manriat, non dcspicitur, persona
aitalhema tit. Sicut prcedixi, et mtnc ilerum dico : missi
] servi , quia in corde scivalnr rcvercnlia
Si quis evangelitaveril prcvler id quod accepislis, milteniis domini. Ergone sallcm quod Dominus
i
analhema sil (Gal. i). Ncc ideo sUVbimus,si dici- concessil Pharisxis et Sciibis sedenlibus in ca-
mur non csse quales dchemus, nec qualis esl Pe- iIhetlra Moysis, scrvus dencgabit qualibtisrun-
trus. Qiiod iilique agcnrium esscl, si cniqiiam com- iqnc conservis suis in calhcdra Pelri ? Super cuthe-
mcndareinus nosmetipsos. Quia vero, sicul ail Apo- idraitt, inquil, Moijsis sederunl Scribcvel Pltarisan.
siolus, non pr.rdicaintis nosmetipaos, sed Z>I»'IMU*I »Oninia ergo attmcunaue dixerinl vobisservale et fu-
Jesttm, nos atttem serros servortim ejus per Jesum cie » (Mcttth. xxin). Ita qtiori niale vivimus, iioslri.in
(II Cor. iv); nobis pro minimo esl, ul a vobisjtidi- »
esl: quod vero bona riicimus, calhedrai, cujus oc-
cemur, aul ab humano die, quoniatn qui judical nos, n »cnsione necessc habcmus recla prasdicare. Unde
Dominus est (I Cor. iv). Neqne enim qui seipsttm dicil i illc exercilatissimus Paulus : Dum omnimotlis,
commendat, ille probalns est, sed quem Deus coin- sive t occasione, sive invidia Christtis annuniielttr, et
niendal (II Cor. x). Et repellendo lcmeraritim judi- in t hoc gaudeo, sed et gaudebo (Pliilip. n). Ecce
cimii, riicit alibi : Tu quis cs, qtti judicas alienum Apostolus
j sic neccssarios ducil hujusmodi, ul gau-
tervum ? Suo domino tlat aut cadit; potens est enim dcati stiper eis; el vos qui eslis , qui ncgligentiam
Deus illum statuere (Rom. xiv). t
eoriim ari injiiriain aposlolicas caihctlroe retorquc-
XXXIV. Nempe et vos, liccl qunmpltiriniiim lis i ? Nosenim quid siimus? Nec conlra nos esl mur-
lumeatis, quamvis de vnbis uttra moJum altn scn- mur i vestrum, sed contra Dominum, cujus ordina-
liatis, non crcJimus lamen, quori diccre audcatis, 1
lioni rcsislendo , damnatioiicm vobis acquirilis ,
vos essequales debetis, aul qtialis Alexander, Joan- cum< nostra poleslas, sicul et omnis, a nullo alio
nes Chrysostomus, vel Flaviamis fuit, sicut nec nisi i nh ipso sit. ^cieiidum est quia falsa justitia
Aniiorhenus se lalem, qualis exsiiiit ipse Pelrus, ' < dcdignalionem, vera auteni coinpassionem habei.
nec Alexandrinus parnm se Marco vcl Aih.in.isio < Qua iiiique privamini, iiisnllando, non compalicndo;
profitcri est ausus, quia sine rctraetalione a suis aliciiae
; calamilali. El foite r.pprobare ncquitis
.707 S. LEONIS IX PAPiE OPUSCULA. 7(>8
quod ohjicere vcl calumiiiari prassumilis : imo A el oflicia sua non sibi tantum, sed inagis mutiix
cnnstat vos comprohare non posse. Sed esto. Ecce inilitaii, exhibent. Unde secnliis iilem Apostolus,
in cmlo judex noster, el conscint noster in exceltit a'l: Si glorificatttr unum membrum, eongaudent
(Job xvi). omnia membra (I Cor. xm). Et quanlae insipicn-
XXXVI. Caelerum de homine scnlile, o homines, lioe esl nolle nos iniilari qtiod sumus, ct quod ad
quod vultis; unum lameii conscientia respomlel Iransiloriam vitam aliquandiu relinendam ac-
uobis, quia omiiiiim Ecclesiarum Dei saliitem et cepimus, ntm considerare, ut in perpeluum subsi-
exaltalionem summopere dcsideramus. Sed ut qui- slamus.
cunque quodlibet ex superbia arripial, cl sihi con- XXXVIH. Quia vero ante omnia pcslilcns matcr
tra nostram .-.postolicam sedem atque leges cjus superbia, ejusque crudelissimas filix, invida scilicct
nsurpet, hoc nos tolerare non possiiniiis, quia quis- ac inanis gloria passiin obslinala rabie corpus
qtiis Romanae Ecclesioeaucloritatein vcl privilrgia Christi inoliunlur eviscerare et dilacerarc, no« effi-
evacuare seu imminuere nititur, non liic unius Eccle- tiumur inanis gloriic cupidi, invicem provocantes,
sias, sed toliusChristianitatis suhversionem et inter- iinicem invidentes (Gal. v), ne, quod avertal Deus,
itum machinatiir. Cujuseniin compassione vei susten- conlingal nobis diclum Aposloli : Quod si invicem
latione ulterius respirabunl filiaea quovis oppressae, " mordelit, videte ne ab invicem consumamini
unicn illa suffocala malre ? Cujus refugium appella- (Ibitl.). El ilhid Jacobi : Quod si zelum amarum
btiul?Ad quam confiigium habebiiui? Ipsa eniin habeiis, el conlentiones sunt in vobis , noliie
Aihanasium, ipsa omnes calholicos susccpil, fovil, gloriari, et mendaces esse adversus veritatem. Non
dcfendit, ct scdibus propriis pulsos rcslitiiil. esl ista tapienlia desttrsum descendens, sed terrcnu,
XXXVII Ideo cupiendo omnes in visccribus Jesu animalis, diabolica. Quai aulem desursum est sa-
Christi nobiscum, vos adiioiieiiiiis ne falsuni 110- pientia, primo quidem pudica est, deinde pacifica,
inen scienliasjustitine vel glorias quoerendo, unus ad- modesla, suadibilis, amans bonum, sine siinulatione
vcrsus allcrtim inflettir, ne cinis cl lerra periculose (Jac. m). Has itaque duas ct valde sibi conlrarir.s
superbial.ne abominabilis etmiserbomo, bibens qua- sapienlias vigili menle discernilc, et si Petrus sin-
si aquas iniquitatem (Job xv), sequendo exleriora, gulariter figura summi capilis noslri, vicaritisquc
hi vila sua projicial int-imasua. Siinus iiniim corpus, ejus, ac sui successores jam iu lerris relinent spc-
ei uniis spiritus, sicut vocati sumiis in una spe cialem dignilalem lerreni coeleslisque rcgni, nolilc
vocalionis nostr:e (Ephes. iv). Ipsa corporis compo- invidcre vel detraherc Romanae Ecclesias apici,
sitio et membrorum nos doceat qualitcr et quanli p quem per charilalem tolum valetis adipisci, ct iu
habenda sit Ecclcsioc unilas. Ipsa etenim corpus cst nobis regnare ct ipsi. Sin alias, audieiis quod supra:
Christi, ut Aposlolus dicit: Vot eslis corpus Chrisli, Jam saturaii estis, jam diviles facli estis : sine nobij
etmembra de membro (I Cor. xn). Et sicul iu uno regnatis; alque ulinam regnarelis ul et nos vobiscum
corpore mulla membra habenlur, omnia autem mem- regnareniMS (1 Cor. iv).
bra non ettmdemaclnm habenl, ita multi unum corpus XXXIX. Eece nos vestram gloriam ducimiis uo-
sttmus in Clirislo, singuli aulem alter alleriut membra stram : cur vos annutlare nilimini uobis divinitus ci
(Rom. xn). Et si clicil auditus, vet manus, Non sum humanitiis
] coiicessam ? Nonne dccus vel drdccus
oculits, non sum de corpore : ideo non est de car- •sui cnpitis manus seu pcs suiim non ducit ? Nec rio-
pore ? Si lolum corpus oculus, ubi audiltis? (1 Cor. lel,i sed poiius gaudel mio sensti, id csl, solo taclu
xn), et reliqui sensus. Nunc aiilein tlisposuil Deus, rionalum
i corpus, snperpositum sibi capul oinnihus
sicut vohiit, corporis membrn; singula officio suo pollere| sensibus, quia eos mililare facil, cl invigi-
apta. Mcmbrum vcro SMOofficio nou conlcnluni, larc corporis subjecli ulililatibus ; et caput deom-
sed cupiens prasripere alieniim, rontiirbat corporis nibus. juJicnns scnsibus nullo sensu juJicalur, utpolc
ordinem loium; velul si visus voccs, audiius colores, soliussui
; judicio siiflicienlissimiim : ulqtie Aposlolus
gustus odores, olfacltis asperas res aut iencs, la-D dicit: Spirilualis judicat omnia, ipse aitlem a nemine
clus lentaret discemere sapores, noune frustra judicatur (I Cor. i). Iloec et supra dicla de cor-
onines palerenlur ? Sic singiiloruni ornamenta seu poris | nostri harmonia si non sentitis in vohis,
inriuiiienla non suiil omnibus mcmbris accomnioria, iu i corpore non estis, nec in corpore viviiis ; ei si
neccongrua; sed umimquorique rcquiril sun, et -in corpore Christi, quod est Ecclcsia, non eslis,
abjicit aliena. Nempe refutat pes coronam, gnleain r.ec de eo vivilis, jam videie ubi et quid sitis. Ab-
et pileum, capulque sanrialia vel pedules ad siiiini scissi eslis, putrescitis, et velut palmes praecisns de
non applical usum. Sic inanmim diguilas et maxima viie foras missi estis, etarescilis, ui in ignem mit-
•
ntilitas, quamvis coivponal insigiiem impcrii coro- tamini, el ardeatis quod divina pietas longe fa-
uatn, non laiiieu hanc sibi adaplat el imponii, sed cial a vobis
oapili, contenla suis armitlis, dcxtrochcrio et an- XL. Sed quia jam nunc videmtir digressi modum
nulis. Idem fit et iu caslens, el lam discors concor- cpislolae, alio exordio congriium eensuinms respon-
riia cst in eisut eorum quodlibel alii oflicitim siium dcre.vcstrae calumniae, quani confratribus et cocpi-
'.imnino dcpulare recusel; cl tamen de bono tiuiiis sropis noslris Apulis, scriptam ad siiggillalioncni
paritcr cxstdieint, sicul de nialo coninnntiier tlolcnl; nostri azymi, ct prosdicalioticnivestri fcrnieiiii, iion
7S9 EPISTOL.« ET DECRETA PONTIFICIA. 770
riiibitnsiis dirigerc. Inlcr hoec dirigimus vestris cn- A las suortim, quod inndem per le, cliarissime frater,
vitlnlionibiis refraganlia venerabilium Pairum no- vidclur refloruisse sanclas Antiochenoe Ecclesiocstu-
strorum aliqua supcr bis scripla ; deinde, ut Deus riium, ct senlire quod est senliendum. ln hoc enim
inspirabil, noslra rcscripla, qualenus mullipliciter cogmscenl omnes, quia Christi sumus discipuli (qni
veslra relundanliir cl relro ferahtur jacula, et quem priinum in ipsa magn.i Aniinchia nominati fueruuL
non vullis fcriant. Nam si vos non erubescitis, ncc Chrisliani), si dileclionem lic.bueriinus adinviccm
timetis de loquaciiale, nos non tantum eruhesrere, (Jocm. xn), el idipsum dixerimus omnes, et non ftte-
qiiantum limere debemus de laciltirniialc, quia de rinl in nobis schismala : si fuerimus perfecii in eodcm
noslra multorum pendcnt aniniae, quas falsis fra- sensti, et in eadem scientia (I Cor. i). Neque cnim
tribns calumniantibus el nobis tacenlibtis, habenl Deus, qui tintis esi, in scissuris mculitini, scd in sola
perire. uiiilalc ct puro cnrdc hnhitnt, ct hnbi:nre facit una-
XLI. Isla aulem vobis palema pietalc, nc ger- nimcs in domo. Alioquin domus nxaspcrans crit, ncc
mnna dilectione interim rescribimus, in quibus jam digna vocari Ectlcsia Dci, scd synagogn mali
sntis dcclinassenoscrediinus, ne in illud Salomonis gni. Porro sicul calamilosum cst, si unilas dccsi bo-
incideremus : Noii rcspondere slulto juxla stultilium nis; iia pcrniciosum, si adsil malis. Quod ipse ex
tuam, ne efficiaris itti similis (Prov. xxvi). Vcrum B specula sanclas illius Eeclesias, cui videris designatus
si non resipueriiis, experiemini quod idem mox divinilus speculator, prudenli octilo considerans pro-
scctilus ait : Responde stulio juxta siultiiinm stiam, motionem tuam ad cpiscopale fasiigiuin eleclioiie
ne sibi iapiens essevidealur (Ibid.). El illuri Apostoli : cleri et populi, sicul asseris, faclam , alquc fi.lcni
Ilareticiun hominempost unum el secundain corre- tuam,secunduin antiqune consiieiudinis rel giosiiin et
ptionem devila ; stibversusesl enim qui ejitsmodi esl, valde necessariuiii sliidium , apostoticas ct prinias
et deitnquit, proprio judicio condemnatus (Til. m). sedi, cui, Deo auclore, quamvis indigni praesiduniiis,
El cavendo inierriiclum veleris lcgis typicum, dein- annunliare el exponerc curasli. ln quo faclo noveiil
ceps non coqucmus hasJutn in lacte nialris snae; seri lua dilectio nos plurimum rccreatos el gavisos in
impetiginem cjus ct scabicm fricabinms inslamcr Domino; qnia, quod maxime oporlebal, liLi ei Ec-
mordaii aceto cl niiiUo sale ; quia ciim dolore ab- clesias cui tcmporaliler prassidcs non dislulisli efli-
scindenda siint quas leni manu palpari et sanari non ccre. Siquidem ab nposlolica lua scde noslram
possunl, ut Domintis admoncl, dicens : Si manttt aposiolicam sedcm consiilendo, perpentlimus liiain
tua, vel pes IKIISscundalizalle, abscinde enni, el pro- dilectioncm r.olle deviarc a Dominico cl omiiit;in
iice abs te. Et si ocitlns tttus scaH-dali&al
te, erue exm sanciorum Palrum concordi riecrclo, quo inviola-
Dei CJ
(Malilt. xvui). Sed miseraiio prsecedcns haec bililer cunclis in loto orbe lerrariim Eccle.-iis, sa:.-
noslra dicla, parcel ct nobis el vobis, til rieinceps cta Romaua ct npostol ca scries cnput prj-poi itur,
non sit necesse circa qiiassliones et pugnas vcrhorma ad quam majores et difliciliores eausasoninium E<clo
occupari, seri ex divinis paginis noslram in lioc siarum defiuiendacreferanliir. Sic omnia veneran !a
niiindo pcregrinationem invicem consolari, et paci- concilia, sic leges humanae promiilgant, sic ip e
ficc adhoriari, ut Psalmisla caait : Pax mitlta dili- Sanctus sanrtorum, Rcx rcgiun el Dominiis don i-
genlibus legem luatn, Domine, el non esl illis scan- nanlium confirmal; quatcmis ibi principalis riignila-
tlalum (Psal. cxvni). Quod vero charilas el unilas lis el tolius ecclesiasiicae discipliuocvenerabilis apex
fralrum ipsa sit lex Dci, osleudit illud Evangelii : proefitlgeal el prasccllat, ubi ipsc verlex atque car o
Hoe esl prceceptum meum, ut dVigatis invtcem aposiolorum Pelrus camis suas beatam resurrectio-
(Joan. xui). Qiiam nos sinceram hic conservare, et ncm in novissimo die cxspectat. Nimirum solus cst
in futuro sine fiue ipsam, quae Deus est, perspicerc, ille pro quo, ne dcficeret ejus fides, Dominus ct Sal-
qui vu.lt omnes homines salvus fieri, el ad agnilio- vaior asserit se rogasse, dicens : Simon, Simon, ecce
nem veritatis venire (1 Tim. n), digueiur concetlcre Satanas expetivit vos, ut cribraret sicul triticum; ego
Amen. r i autem rogavi pro le, ul non deficial fidet tua. Et tu
CI. aliquando conversus, confirma fratres luos (Luc. xxil).
S. Leonii epistola ad Petrum episcopum Antioche- Quae venerabilis cl eflicax oratio obiinuii quod ha-
num. — Gratulatur de ejus crga sedem apostolicm non defecit, nec defcctura creditur
observantia. Confirmal ejus ordinationem, si sectin- clenus (idcs Pelri
dum canones fuerit promotut. Ilortaturut tutv Ec- in Ihrono illius usque in sasculum sasculi; sed con-
cleticBdignita:em tueatur. Probal fidem ad te ab firmabit corda fralrum variis concuiienda fidei pcri-
eo tcriptam eamdem esse quam lenel Romana Ec- clitationibus, siout usquenunc confirmare non cessa-
ctetia, cujus fidei tumma capita ad eum miliil. vil. Pro cujus excelleniia tertiam a Rnmana Ecclesia
(Anno 1054.)
dignilaleni relinel Anliorhena , quam le defendere
[Mansi Concil. XIX, 660-1 summopere monemus, non tuas gloriaecausa, sed pro
LEOepiscopus, scrvus servorum Dei, dilecto fr.rri sedis, cui ad tempus proesides, anliqua hnnorificenlia.
et coepiscopoPETRO. Nec revoceris ab hac inlenlione cujuslibet pompa vn
Congratulamur veheinenler in Domino Inas san- arroganlia,quin conslanter defendas honorem, qneiu
cissiinas fralcrnitali, alque mullimodas gratias, nt Antiochenas Ecclesiae reliquerunl omnia saiictoruin
digntim esl, refcriimis ei qui csl vera pax et cliari- Pairum concilia. Ad quod uliqne, si oporlucrit,
771 S. LEONIS IX PAPJE OPUSCULA. /75
i
ir.axtma mrsier, Ro nana sciliccl aiqne prima scdes, A. maniiate pro nohis et j ro nostra samtc passum vcia
lain tlileclas sibi liliic, imo consocias niisquam ct carnis < passione el sfepiiliuin, ac resurrexNse a mor-
iiunquaiii deeril. Quotl tolum itleo dicimus, quia luis I riie lertia, vera earnis resiirreclione : propler
qtiosdaui conari minuere anliqiiain dignilalem An- iqunm confirmaudam, cini discipulis nulla inriigentia
liochenas Ecclcsias aiidivimus. i
cibi, sed sola volunlate et polcstate comedisse, die
Porro quotl a nobis catisas divisionis univcrsalis iqundragesimo posl resurreclioncm cum carne, qna
Ecclesiae compatienJo requiris, falemur inas reli- isurrexit, el anima ascendisse in coeliim, et sedere in
giosie sollicitudiui nos adhuc a Doinino miscranle i
dexlera Palris; inde riicimo i'ie misisse Spirilum
iii-.iiissinic rclincre vinctiliim saucloe unitatis : ncc :sancliim, ct inde, sicul nsccnriil, venltiruin juriicnre
vidcmiis uos alicubi iucurrisse damnum schismalis, vivns el mortuos cl rcddiluruin uiiicuiipie seciin lum
quos iniegriias concordias et pleniiudo ecclesiasiicas < opera sua. Crerio etiam Spirilum sanctnm ptciiiini
«lisciplinaeiiidcsincntcr regit. Uniciiiqne iioslrtim rie- ct< pcrfeclum verumqiie Deuin, a Paire ei; Fi!i> pro-
betur bonor el sua jura conservantur. Termiuos , < cedcniem, coasqualem el coesscntialem et coomni-
qnospiilres nostri fixerunt, nulli arroganier lians- ]
potentem, et coasiernum per omnia Palri el Filio ,
grerii coiiccdilur. Magis veslra fralerniias circum- ' pcr | prophetas locuium.
" Ilanc sanclam el individuam Trinitntcm non ircs
spiciat ne <pia rariix amariluriiiiis alque dissensionis,
quod absil! in veslris partibus succrescal, per qu.iin < dcos, sed in tribus personis, cl in una natura sive
iiKpiincutiir niulii, ct quam necessc sit districta falce essenlia
< unuin Deum omnipolcnlcm, astcrnuui, invi-
saiicloruiii canoniiiii a calhollcic Ecclesioeagrocxstir- sibilem
; et iiicomniutabilem ita crcdo et coufiiccr, ut
pari. Mea vero hiimililas in culmiiie apostolici tlironi Palrcm ingcnilum , Filium unigeniltim, Spirituni
iileo cxnllata nl approbantla approbet, improbanda sancliini ; nec gcuitiim nec ingenitum, se I a Patrc rt
qtioque improhcl, tuas sanctissimas fraternilalis cpi- Filio 1 proceJenlcm vcraciter praediccm. Credo san-
scopalcm proinotioncin libens approbat, ciJlaurial ct clam i catliolicam et aposloHcam unam esse vcrani
roilirmal; ct coiiiiminem Dominum instanler exornt Ecclcsiam,1 iu qua unus dalur haptismiis , ct vcra
nt quotl htimano ore jam diceris ante ejus oculos omniiiiii • rcmissio pcccalorum. CrtsJo eliam vcr.im
exislas- Novcris lamin nos ipsam luam promotio- rcsiirrcclionein cjusilem carnis, quam nimc geslo, el
nem lalitcr npprobare, si non hanc neophytus, aut vilnm .istcrunin. Credo eiiam Novi ct Veieris Testa-
ctirinlis, seu digninus, vel pretio, aut alio quolibct inenii, legis et propheiarum ct aposlolorum iiiiiiui
iuo !o sncris cnnouihus conlrario, quod absit! obti- csse i auclorcm Dciiui el Domiiium omnipoteiileiu :
nuisti. Sane fidem luam , quam proprio scriplo _, Dcum prasdeslinasse soiummoJo hona , pracscivissc
s:immse et aposiolicae sedi exposuisli, sanam ct ca- au:-eui bona malaque. Graliam Dei praivcnire cl
lliolicam alque orlhodoxam per omnin proleslamur, ;siibsrqtii lioiuinein cicdo elprolitcor, ila lainen ul
cl sicul vcre unicnm ct snlutarem aniplcclimiir, cl liiiertiuii arbilrium ralionali creaturas non ilenegem.
luastlilerlioni velieiiicntcr congrnlulanies in Domiiio, Aiiimam non csse parlcm Dei.scd ex nihilo crea-
camdeni noslram csse devoto corde el promplo ore itam; et absque baplismale originali peccalo ob-
profiiciiiur. Firmiier enim credo sanctam Trinita- noxiam i crcdo et procdico.
tem, Paircin, ct Filium, el Spiiiluin snnclum, uiiu:n Porro anoihcmaiizo omnem hoeresim cxlollentcm
Deiim oitn i|ioteiilcm esse , lolamque in Trinitate se : advcrsus sanclani Ecclcsiam caiholicam, pariicr-
deiiaiein cocssentialem et consiihstantialem, coaeter- qtic ciim quiciinque aliqtias scripluras, practer cas
nain et coomiiipolentem, uniusque vohuitatis, po- 'quas catholica Ecclesia rccipit, in aucloritate babei;-
lesialis et majcslatis ; Creatorem omiiiiim crcaiura- das esse crcdideril, vel veneratus fuerit. Quatuor
runi, cx quo oimiia, per quein omnia, in quo oiiinia, concilia omnimode recipio, et vclul qtiatuor Evan-
quas sunl iu cce!o el in terrn, visibilia et iuvisibilia. gclia vcneror (GIIKCORHJS, ep. 21,1. i); quia per qua-
CreJo cliain singiilas quasque in sancta Triuitate luor parlcs niundi, universalis Ecclesia in his, lan-
personas, unum Deum verum, plenum et peiTectum. J)>quam in quadro lapide, fuudaia consislil. Primum :
Ciedo quoque ipsiim Dei Palris Filium, Verbuui Dei Nicasuum trecentorum et cclo.lecim Palrum, sub
asternalilcr iialuin anle omnia lempora de Palre, bi-alo bilvestro papa Romano et Conslanlino Augu-
consitbstanlialein, cooninipolenlein, et cooequnlem slo niagno, cui praefueruiit Viclor cl Viiiceniins
Palri per o • nia in divinilale, lemporalilcr naliim Romani prcsbyieri; secundum : Coiistanlinopoliia-
de Spiritu sancto et Maria semper Virginc, cuiii lium primum ceutiiui quiiiquaginta Palrum, sub
animn rationali; duas liabeiilccn nalivilates, tinani Diiuiaso pnpa et Theodosio mnjore ; lertiiim : Ephc-
ex Paire actcriiain, alteram ex matre lemporalem; simini priinuni ducentorum Pairum, sub Coclc-
duas voluntates el operaiiones hnbentem; Deum vc- slino papa et juniore ThioJosio ; qiiarium : Chal-
ruin, el hominem viiuin; proprium in uiraque na- cedoncnse scxcenloiuin ct triginla Patrum, stih
tura atque perfccliim ; non cominisiionem atque bealo Leone papa el Marciano Augusto.
divisionem passtim," non adoplivum ncque pbania- Pari modo recipio et vcneror reliqua tria concilia,
sliciiiii; iiniciiiii et iiimin Deiim, Filiiiin Dci in dua- id est, secundum Conslanliiiopolitaiium, sub Vigilio
bus natiiris, seri in uiiins petsomc singularitate : papa ci Jusiiniauo Augusto ; deinde tertium Con-
iiupassibileni ct ininioiialein iliviniiate, sed in hu- staniinopoliianum contra Monollielilas, sub Aga-
773 EPISTOLiE ET DECRETA PONTIFICIA. 77 i
IhonepapaetConsiaiilinonepoteHeraclii; iiltiinum, A si non transgrerii laboraveris tcrminos qnos patrcs
secunduin Nicasuum, sub Aririano papa et Constan- nostri posueruul ? El quia Chrisliaiias perfcctionis
tino Irenes filio, pro reverendis Domini Jesu Chri- est pacilicitm esse eiiam, cum inimicis pacis, spe
sti el sanclorum iinagiuibiis. Quidquid supra dicla corrcciionis, non couscnsu nialignitatis; tanio
septem sancla et universalia coucilia senserunl cl sollicilius dcbcmus omnes occasiones scaivlaloruni
coUaiulaveriiiil, senlio et c.ollaurio: et quoscunquc rie mcri.o lollerc, quanto lenacius optamus pacis
anatbematizaverunt, analliematizo. Hauc fidcm amicos retinerc. Plurima autein ex tua fralernitate
sancta Romana el apostolica sedcs corde credit ad iiilolcrabilia ruinor jam diti pertulit aJ aures nu-
justiliam, et ore confiteliir ad saluiem (Itom. x). stras, qua* nos, parliin quia iucrcd.bilia viJeban-
Seeundum hanc vivere, Domino donantc, studct, et ttir , parliin qtiia ntilla facultas inqnirenJi lalia
pro ejus defensione, si oporluerit, meri parala esl. concetlcbaliir , inriiscussa huciisquc reliquimus.
Qiiam et iti le, fralercharissime, perfeclam cogno- Dcniquc dieeris neopliylus, el non graJaiim pro-
scimus, ci secundum eatn lc vivcre nobiscum admo- siluisse ad episcopale fastigium : quod ni.llaicnus
i.emus, profecto scienles quia fides sine operibus cssc facicndum ct Aposlolus edocet (1 Tint. m), et
mortua csl (Juc. n). Salulainus cum omni fraler- vencrabiles canoncs intcrdicuiit. Hinc nova anibi-
niiate seu collcgio sanctas Romaiue el npostolicae B lione Alexandrinum ct Anliochenum palriarchas,
scdis iiiam fraternilalcm sanciam, ciinclumque col- autiquis suoe digniialis privilegiis privare contcu-
legium iu Domino libi subjccltim ; ct ul pro uostra dcns, contra omne fas el jus tuo dominio subjtigare
grmina takilo omnipolciitcm Doniiiium jugitcr conaris. Quori quaiito luo periculo lenlcs, omnibus
cxorcs prccamur pltiiimum, rcvcrcude el desidera- sanoementis patcl : quandoquidem vana gloria ct
bilis fraler. pompa sasculari el.ilus, consilium divinilalis nnii-
CII. quum super stabilimenlo columnarum sua?Ecclesia?
S.Leonis ephlola ad Michaelein Constantinopolilanum [Uic deesl mulare, aut aliquid ejusmodi] c uilcnriis,
palriiirclitnn. — Grnlulattir ei quod Grtvcos Luti- qiiasi ex fallncibus diviliis prie/iiJieiuiii f.iciurus
' nis conciliare studeret. Argttit eum, lum quod patri
ttrchus Alcxundriiium et Anliochcnuin tuiepotesttiti illi, qui cum vere et singulariler dives csset, pauper
subjicere conarelnr, lumquod universalis palriur- pro uobis factus (// Cor. vin),'dclegii suoet :mporali
rlnv itomensibi usurpurel, et Romanam Ecclesiam, nativitali oppidulum et speluncoe diversorium (Luc.
qucv in nztjmis sanclum eucharisticv sacritm cunfi- n), non quodlibel regum palalium, Cujtis cxcmplit
cial, damutiret. Probul Cltristum in azymo couse-
crusse. quisquis horret, ad sorlcm illins perliuet, qui lunc
(Anno 1054.) per sc, nunc autem per suos satclliles rii e;e
c aiid; t: Ascenitam
super aliitudinem nubium , s'miiit
[MansiXIX,663] ero Allissimo (Isa. xiv). Sed non cogita.iones mecr,
LT.Oepiscopus, servusservorum Dci, MICH.VEMCOII-cogitaliones veslrcv; neque vicvmecv, vicvveslrw, dicit
Sianiinopolilauo archiepiscopo. Dominus t(lta. LV) : qui riispcrgit sttperbos iu furorc
Scripta luas honorandas fraiernilatis landea ad suo, cl respiciens onincm arrogantem humiliat, et
nns pervenerunt, in quibus ad maxime necessa- cxsurgil ut non prasvalealhomo, in cujus conspcclu
riiim cmnibusqiic Christi fidelibus anipleclenduin non csi Deus. Nc. enim superlua prnpler altituriinem
boiiiim concordias et iinilalis exhortari studcs ; suamse conjunctam puiaretDeo,dicilPsaimista:4.'( <
qualeiius posl niinitim longas et pcrniciosas discor- a longe cognoscii exceltut Dominui (Psal. cxxxvn).
dias, fiiia cx proprias matris rcconcilialione exsultet. Unde per semeiipsiim lestatur : Quod oiitii» esl lio-
Ad quoJ tilique te provocanlem cl prxmoncniem minibus, abominabile est apud Deum (Luc. xvi).
tanio promplius ausctillnrc ctipimus, quauto vigi- Qtialis vcro, et quani tielestabilis alque lamentabilis
lanliiis aniinadvcriimiis bauc sulatn csse propriam est illa sacrilega usiirpalio, qua te universalem pa-
el specialem virlutem pioriim atque sanctoriiin, triarcbam jaclas ubique et scripto ct verbo, cum
cum casteras virtules bonis ct mnlis esse pnssint ompis Dei amicus hiijusmodi hactenus horruerit lio-
communes, Domino sic pracmonslrante : ln hoc norari vocabulo?Et quispost ChHstiimconvenientius
eognoscenlomnes quia mei estis discipuli, si ditectio- posset insigniri hoc vocabulo, quam cui tlicitur di-
%iemhabueri'isad inriccm(Joitn. xm). EtdeiloquoPnu- vina vocc : Tu es Peirus el super hanc petram adifi-
lo proteslanle : Paccm sequimiui cttm omnibusct san- eabo Ecclesiam meam (Matth. xvi), elc. Verumlamen
climoniam,suteqitanemovidebit Deum (llebr.xn). Un- quia illc non inveniiur uuiversalis aposlolus dictus,
de plurimum tuac fraleruilaii congraliilamur in quamvis princeps apostolorum sit consliliilus, niillus
Doniino, qtioniam siimiiiiim desidcrium lioslriim successorum ejus tam prodigioso pranomine con-
tua inJuslria anticipasli ; quod ulique si nliquo sensil appellari peniius, licei magoo Leoni prasde-
frigore cbaiilalis pigritareris exsequi, nostra rie- cessori nostro, el successorihus ipsius, hoc sanctn
bueras solerlia prasveniri. Nosenim, juxta prasf-.lum decrevcril Chalcerionensis synodus. Neinpe aniniad-
Aposluhini, si fieri polest, cum omnihtts hominibiis vertehant non esse amicum sponsi, qui pro spouso
paccm haberc (Rom. xu) peropiamtis; quanlo vellel amari; quin polius paranymphum et lenonem
magis crgo lectiin, quem videmus Ecclesiae Dei Aniichristi, qui adversalur el extolliiur super omne
valJc utilem ct neccssarium posse fore niinislriim, quod dicitur Deus, aul quod colilur. EcceilleJoannes
77ii S. LEONIS IX P\T>M OPIISCULA. 77C
vcslcr, CIIJIISvesanas adinvriilionis ndliuc hasrc!cs A suas cgressionis ex ^Egypto; istud vcro Clirisiiai.'is
pcrniaiiclis, qui, sccundii n Psalmislani, per vos in mcinoriam Dominicas pnssionis, qua nri Patirn)
adliuc vocal nominn sua in lcrris suis , cmii inioriil transivilcx hnc munlo. Sed quia lam dc li s quam
iion suni()sit omnia, r.eque dcscnnriit cum co gloria <!caliis, qtiibns nos cnliimniaris, latitis a i.osliis
ari infcrmim; quia cum in bonore esset, non inlcl- minliis per alia scripta noslra, quas dcfeninl, iu-
)exit(Psn/. XLIII).Ipse a beatissimis ponlificibus Pe- s'rueris: h:c hrcviler alligissesil satis. Discal aulcm
lngio et Gregorio (PELAGIUS II, epistola i; GIIEGORIIJS, frntcrnilas lua, siliem admonila, catite ct humiliier
lib. vi, epist. iv, ct lib. vn, epist. xxx) successori- loqui, ne aliqiianda Domintis dicat ct libi: Ex abi.n-
btisque corum pro hnc insolentia anathemalizatns, dunlia cordis os toquitur (Matlh. xu). Scripsisli si-
in sua perlinncia irrcvocabilis pcriit, jamquc pcr quidcni nobis, quoniam si una Eccles;a Romana pcr
quarirnginta cl qiiariringenlos annos suascoiiliimnciac nos haberel nomcn liium, omncs Ecclesias in toto
sequnccs prascipitare non cessavit. Quibus quid orbe lerrarum habrrenl per le nomen «ostrum. Quid
profuil superbia, riivitiarum jactaniia quid conlulit? boc monsiri es!, fralcr charissime? Romana Ec-
Transierunl omnin veiut umbra (Sap. v). Qitid denique clesia, capnt ct mater Ecclcsiarum, nicmbra ct
prodest liomiui, si totitm mundttm lucrelur, aiiiinm " filias non liabcl? Et quomodo polcst riici capul ant
vcro sutv detrimenium 'patialur? (Matth. xvi.) El mater? Creriiinus enini propler qiiod et loquimur
quomorio animas pro frnirihus habetis ponere, qui atque constanlcrprofilcmur : Romann Ecclcsia arieo
inanc iiomcn el tiniversnni Ecclcsiam scandalizans noiicsl sola, vel s-icittlu piilas, una, ut in loloorbe
detlignamini deponere? Resipisce crgo, rogamus , nb lcrrariim qiiascunquc natio dissenlil superbe ab en,
Iiac insania, ne illius consors lu quoqne, quod ahsii! 110:1sit jani dicenda vel habenda Ecclcsia atiqun,
flas, de quo dicitur : Omne sttblime videt, el ipse est scri omiiino niilla; quin potius conciliabulum hocrc-
rex sttper universos filios superbiat (Job XLI).Illiid licoriim, aul coiiventiciiltim schismaticorum, cl
aulem quis non sltipeai, quori posl lot sanclos el synagoga Salanae. Videris dicere illud sancli Elias
orlhodoxosPatrcs, per mille cl viginli a passioue ttinc prxsiimemis rie se: Reliclus snm ego solus
Salvatoris annos, novus caluinniator Ecclesiac La- (III Reg. xix). Sed audi quid ille audivit a Domino .
linorum cmersisii, iinailieuializaiis omncs el pu- Reliqtti niihi seplem millia virorttm (III Rjg. xvm).
blicam perseciiiionem excilans, qiitcunque partici- Quiesce , quiesre jam, vcnerabilis fraier, ab his su-
parenlur sacramentoruiii ex azymis? Quain pras- pcrstitionibiis, ne illud Saloinonis in te dicaiur :
siiniplionem ttiaiu el fama nobis ohlulit, el litterarum Snnt quisedivites affectcinl,nihilhaben'.es(Prov. xml.
sub nomiiie luo ad Apulos dalarum lexins niauifcs- SNiiilliinuin nenipe hoc cst diabolicas niTOgnnlix, qui
lavil: qnoeviolenier astrucrc conanlnr fermcnlatum rcgna mundi n condilore o.niiium facin pntans sui
paiicm luisse, quo Doiniims apostolis suis corporis csse, dixit illi : lltvc omnia libi dubo (Mtillh. IV). lgi-
sni mysteriuin in coena coiniiiendavil. QuoJ omnino tur hinc jam ad cor redeatur ct lam jierniriosa
falsum esse ex ulroque teslamento facillinic dcpre- scandala de menio tollantur, et lunc sccumsiim
hcndilur : quia qui non veneral solvere legem, sed Psalmislam : Loqtteltir Domimts pacem in plebem
adimplere, juxia ipsius lcgis praeceptum, ex azymis sttani, el super sanclos suos, el in eos qui conrer-
et vino veius pascha adimplevil, el proiinus ex tnnlur ad cor (Psal. xxxiv). Nam nos cum pertina-
azymis et vino uovum, sicut aperte Lucas narral, cibus el in errore suo pernianenlibus pacemaliquam
discipulis tradidit. Neque eniin tolis octo diebus babcrc non posstimus, ne opcribus maligni coinniu-
illis fermenlatum apparcbnt in omnibus finihus niccnms; quia ncc Doininuin Christum alirubi talia
Isracl, el apiid quenicunqne inveniehalur, peribal ferisse inveniimis: cum eiiam in nativiiate ipsius an-
animn ejus tle populo suo IF.xod. xn). Quod si iu geli parein aiiniintiavcrunt solummotlo honoevolun •
Ctenn Doniini Jesn apparuissel, aut ipse seu disci- lalift liAininihiis. Qui ctiam cculiiui Kaiiilalizanlem
jKiti ejus quoquo modo guslasseut, jusie sicut prae- erucnrium, mamini vel petlem scandalizanles abscin-
varicalores Icgis perireut, nec ipse Domimis dieeret p rienrios insinuat.
6uisinsidiatoribus: Qitisexvobisarguelmedepeccato ? Ccssent ergo haereses cl schismata , ct diiigenlibus
{Joan. vin.) Nec essel opus falsos lestes ari perricn- lcgem Dei jam 11011 erit scanrialum , sed pax mulla.
dum cum quoerere, cum hoc solo perdcrelur justc. Qiiicuiiqiie glorialur Christiano nomine, ccsset Ro-
Setl qui prcralnni non fccil, nec invenliis est rioltis nianam sanctnm et aposlolicam Ecclesiam mnledi-
inorecjus (// Petr. n), quod passurus disdpulis <sereel lacessere; quia frnstra palreinfamilias ho-
mandavit, cvidciiler per Aposloluin, in quo loque- norat, quisquis ejus uxorem exlionorat. Et fruslra
balur, coramemorans, inquit : Epnlemur, uon in matrisfamilias caput et fariem magnificat, qui mi-
fermenlo veteri, nequein fermento maliiia'\el neqmticv, ninios filiorum cjus impugnans, tanquam digitos
sed in azymis smcerilalis el verilalis {11 Cor. xni). pcdmn iUiusicoiiculcal.Unde iuEcclrsiastico dicilur:
Denuiue modicum fermenlum lotam m/issam corrum- Quum malw est jamw, qui fugit palrem; et esl male-
pit (I Cor. v). Ubicuuqiic aulem corruplio, ibi procul dictus a Deo qui exasperat matrem (Eccli. 111).El in
«Uiliionattir» deterioratio et alicujus vilii susceplio. Proverbiis: Oculum qui tubsannal palrem , el despidt
Porro iioslruiii Pasclia ideo novum dicilur, quia malum, effodianl eum corvi de lorrentibut, el come-
illiid vettis pncceptuin es4 Israelitis in niemoriam dant eum fitii aquiltv (Prov. xxx). Coiiiidimns laincn
777 EPISTOL.« ET DIPLOMATAPONTIFICIA. 778
cx iliviun pielate quod :tb his iimoxius aul correctus A Icnriil.
' Qiiori quicunqtie exlionorat, fruslra se iu
invenieris, nui ccrle admonitiis cito corrigcris. Quod iipsius membris comptnat. lllud aulem quid sit, tua
riuni fticril elfecium , pax nostra jam nd uos non rc- iitnperialis clarilas oinnino novii: illud iiimiriiin,
vcrteliir, sed super tc rcquiescei, ceu supcr pacis < qtiori Chrisli vox prastulil el praseininerc voluit uni-
filiiini : et regnabit inter nos germana chaiiias, dc iversis , ct subsequens Ecclesioepietas, et generalis
corde puro cl conscienlia bona, et fiJc. non fic:a sanctorum s Pairuni consensus jugiler hacienus cele-
(/ Tim.i); nec necesse bahehis nohis siipplicare, bravii. 1 Ctijus vcnerabilem faeiein lu quoque hono-
scd juberc. Super h.cc, sicul coepisli, collubora, ut irificare riisponis, non ingraius illi quas liiuni verti-
diio maxima rcgna conneclantur pacc nptala. Oran- cem ( diadomale terreni principaius deccnler insi-
tcin pro nobisluain honornbilcmfratcrnitalcm sancta gnivit, j ct iremctiriumet amaudum populis effecit,
Triniias in perpcluuni conservet. Data nieusc J.t- < et, ui in scmpilernum regues, chrisinatc adoptionis
imario (an. 1054), indictionc vu. i
iniiiixil. Ncinpe ipsa antiqua el jam e.uerita Roma
Clll. illtim primuni nobilissimum et rcligiosissimum Con-
5. Lecnis epistola ad Consiantinum Monomachum.— staiiiintiin, i cujus grnealogia gloriaris et polcntia
Lautial eum qttodpacem inler Lalinos et Graicos de nomine dictam urbem fa-
conciliare curel. Ilorlatiir ul RomanctmEcclesiam ., mngnificaris , ciijusque
defendat. De arrogantia Michaetis Constunlinopoli- isiosam rcgis temporalitcr eriidil, ntilrivit, provexit
tani conquerilur, tegatosque commendat. etsuper omiies iuorialcs constiluil, nec a beneficiis
(Anno 1054.) cessavit rionec eumricm asterui regni gloria cunm-
[Mansi, XIX, 0U7. lavit. Dndc niultiinoria graiiarnm aciione luam ex-
LEOepiscopus, servns servoruin Dei, glorioso ct cellentiam , gloriosissime fili, niagnificando, lanlo
religioso iiupcralori novas Ronne CONSTANTINO MO- niajori super tua devotione et recognitione replemur
nouAcno, dileclo filio, saliitem. gaudio, qiianlo copiosior animarum uuincriis ex luo
Quaui.is gralias refcrre jugiicr debcamus crenlrici regimine pcndel luoque inniiitur cxemplo. Et ideo
et gubernalrici omuiiuu snnclneet individuoeTrini- non ccssanms orare commuiieni Dnrninuin, per
t;.ii, stiper inenarrabili dono ejus, quo operalur queni regcs regiiant et principes jusla decernunt
oiuuia in omnibus (/ Cor. xu), eliam ex tua dev*- (Prov. vui), uLi,i suo beneplacilo le conservel longac-
lione et religiosa indiislria, gloriosissime Dliatque vum, et complcat i;i bonis riesideriiim luum. Porro
serenissime imperator, perpendere possumus: qui ego ipse qualiscunque apostolicasvicarius sedis,, pra
te lalcin noslris exhihuil ctgraluiia pielate providit niodulo humiliialis inea' ct possibilitaiis supplerc la-
<!ie!)iis,cnjus fida ope statum sanclas et catholicas „ borans vicem mihi commissasilispcnsatioiiis, secun-
Ecclesias relevari, el lerreni imperii rempublicam dum riciloqimm Pauhiin : Vcvmihi esl, si non evan-
mcliorari conlidaiiHis.Tu cuim posl nimiuin longas gelizavero: necessilas enim milii incumbit maxima
ci pcrniciosas discordias, priiijus pncis et concordias (I Cur. ix), posiiuro rationcm asierno et dislricto
inonilor, porliior et exoptalus exactor cfliceris, et jtidici, proptcr uiiius rcgimen Ecclesia?, ex [tioc esl,
ciini ipso vase clectionis hiimillimo Paulo diccre vi- tle] oiniiium ccclcsiartim merito. Illa ergo sollicitu-
ricris: Pro Cltristo legatioiiefiinijeiites, lanqnum Deo diue, qun omnibus Ecclesiis ricbeo invigilare ,
exhorlanteper ttos,obsecrainus, reconciliaminipropler viriens iudiscipliualam elatienam geniem incrcJibiti
eum (II Cor. v) <juiesl pax nostra, qui fucit ulraque el inandila rabie, et phisqnam pagana impietale
ttnttin (Epltes. n). Etcniiu velul religiosa cl egregias adversus Ecrlesias Dei insurgere passim, Christianos
indolis proles, gcmilus matris tttoe non obliviscc- Irucitlare, et nonnullos novis horrihilibusque lor-
ris : nec conteranenriam, quia senuit, scri poiius mentis usqne ad dereclionem animas allligere, nec
rcverenriam arhiiraris, alque plenis cliarilale visce- infanti, au seni, sen fcmiiieasfragilitali aliquo hu-
libus, ad eam reriirc meriilaris, ul uni Deoel Palri nianilatis respectu parcere, nec inler sancluni et
omnium lanto fias charior cl propinquior, qnanlo profamiin aliquam tlislanliain Iiabere, sanctortim
eidem principali malri beuignior atque humilior. 0) bnsilicns spoliarc, iiicendcre, et nd solum usque
Nequc enim tuam prurienliam latet, quoJ in Eccle- diruere; saepissimc perversitnlem ejus reilargui ,
siastico habent: Benediciio patris firmut domos /?- obsecravi, prasdicavi, opportune imporluneqtie
liorum; maledictio autem malris eradicat fundamenta institi, lerrorem divinoeel hiitnanaevindiclasdcntiu-
(Ecclet. in). Et illuri : Ne dtmittas tegem matris tiitv, liavi. Seil quia Sapiens ait: Nemo potetl corrigere
ligaeam in corde luo jugiier (Prov. i). Quoe utiqiie quem Deus despexerit, el slullus non corrigilur
proverbia magis cnrant nobis commcndare matrcin (Eccles. vn): adeo obdurata et obsiinata ejus malilia
quas ad aelernamvilam nos generat et erudil, quam permansii, ul dc riie in dicm adderet pejora pes-
illam quae ad morlem parit, ct carnaliter diligit cl siniis. Unrie non tautum exteriora bona pro libera-
instruit. Cui nisi illa sticcesserit, utrcgcncret et rc- tionc ovitim Chrisli cupiens impendere, sed super-
foveal, isla procul tlubio secundoe morti filios stios impcnrii ipse peroptans, visum cst mihi ad lesti-
riesiinat. Porro hocc calholica mater ct incorrnpla monium nequilias corum, vel, si sic expedirel, ad
virgo', qtiamvis omnem lerram et fines orbis occu- repressionem contumacias, hiimanam riefensioneni
paverit membrissuisetreplevcril, tamen iinum capul undecunquc allrahcndam fore, audiens ab Aposlolo,
oinnibus reverendom cl siispicicnritim cxcrilcl pr;e- prinripes non sinecausa gladimn porlnre, sed ini-
PATHOL.CMLMI. 25
 -,71 S. LI-ONIS IX PAP.E 780
nisiros Dei cssc , viudiecs in iram omiii opcrnnti A 'or arijtna rccupcr.ire, relincrc ct i!t feuriore. lli»
mnliiin; cl quia principes non simt tiniori boni operis, enim aputl Dcumsingtilariicr pugnnns, cngnominabc-
sed mal'. (liom. xni) : ct regcs alquc dtices missos ris quod jamJuJum inier humincs cognoniinaris.
;i Deo ad vindiclain malefactorum. I'oc sane gtorosissimus filius noster Henrieus per-
Siiffiiltus ergo comitalu , qnalem tcmporisbreviias liccre niolitni' in snis pnilibus. Quoc onmia nobis Ct
et iiniiiiiiens ncccssilas pennisil, gloriosi riucis et vobis provcnienl fclicius et iimliiplicius, ubi quan-
magisiri Argyroi fidelissimi lui colloqniiim ei con- lo; ius, Dei gratia prasvcnienle, ct bealissimis apo-
siliuni cxpetendum ccnsui, non ut ciijusquain siolorum principibiisinlcrvcnieiiiibus,ct meqiialicun-
Norlinamiorum, scu .'iliipiorum lioniimim inle- que vicariocorum meJianteet obtinenle, firmissimuui
riiiim oplarcm, nut moricm traclarcm, sed tit pacis et amicitiasinter vos nmbos componctur fuerius.
sallein huniaiio terrore rcsipiscerenl, qtii divina Pra;lcrca confrater noslcr arcliicpiseopns Michacl
jiidicia miniinc formiilant. Interea nobis eortim cxhorlatorias ad coucordiam et nnitatem direxil
pcrlinacinni salutari adinonitione frangere len- nobis lilteras : quem ari lam optabile el necessarium
laiilibus, et illis cx atlverso onmem subjectionem boniim prasmonentem tanto ncccssu cst nos devolius
fcle polliccntibiis, rcpcnlino impetu comitatum no- ct nlacrius suscipcrc, quanto perspicarius considera-
striim aggreJiiinlur; seri aJhiic rie vicloriasua potius H mus non posse computari inler riiscp.ilos Chrisli
tristantur qiiam lasleiitur. Sicut cnim lua pietas scri- niiquem, qui frateri oe paci dcdignalur arquiescere,
liere curavil ad nosiram consolalioncm, pro ista sun Domino suis diceulc : In Itoc cognoscenlomnes, quia
pnesiimplione mnjorem in proximo exspeclnnt sibi mei esV.sdiscipu'i, si ilileclionemhabuerilis ad invi-
supcrventuram indignalioncm, post illnm qtiatn ex- cem (Joan.xm); et magno Paulo sic prolesianic:
pcrti suiit, snas catervoe riiiniiiuiionein. Nos quoque - Pacein sequimini cum omnibus, el sanctimoniam,
«liviiium atljuloriiim nobis adforc, ct humaniim non sitte qua nemovidebit Deum (llebr. xn). Sed rovcrit
<!efbrccrcdenlcs, ab hac noslra inlemione Iiheranda? lua rtaritas, nipcr praesumplioaibus ejus mulla et
Chrisliaiiiialis non deficicmus, nec dabiniiis requiem iniolerabilia janiilud.ini pervenist» ad aures nosiras,
lemporibtis nosiris, nisi cum requie sanclasEcc!esi;o qunliier ctiam aperta perseculione in Latinnm Eccle-
)'sricliinnlis. Ad qiiani acqtiircndam cl oblinendan sinm cxarriesrens, anatliemalizare non limuil omnes
liabeiniis maximum cx divina pielnte solalium cl qui sacranieiila ntireclanl cx azymis: cl quod Alexatt-
prassidium, charissimum atquc tlaiissimum filiuni tlriiium el Anliochenuni palriarchas antiqtia digniiate
iiosiriim imperalorcm llenricnm, cujns de die in diein sua privare conlcndens, contra fas ctjussibi subrierc
cxspccliuncs proinissum ct proximum adveniuni, tit- nova ambilione appclil : ci pleTaque quae usurparo
potc cum procinctu et cxpedilione imperiali prope- diciiur, sicul a noslris uuntiis diligenler cognosccns
ranlisaJ noslrum suhsidium. Atl qnoti eiiam supema |ioteiis. ln quibus si, quod absit, pertinax fueiit,
rralia tttam screnitntcm animavil, ul liinc inde vobis pacem nosirain i>.ii!laieiiusretinere potcril; quia
iiiobus, velul lolidem brachiis, inimicam gcntem ab procul dtibio, ad nos rcv.rtetur, sicut Doniiuus dicii,
Kerlesi.c Chrisii propellenlibus ct procul elTuganiibus, si ille noiueril esse filius pacis (Luc. x). Unde ct
i>.!flicloenunc Chrislinnitatis relevetur decus ct rei- Ajioslolus : Si fieri, inqtiil, polest quod ex vobis esi,
puhlicasrcformelnr statiis. El quia abundante iniqui- tum omnibus lioininibiis pacem habentes (Rom. xn).
tate cl reirigescenle charilatc, sancla Romana Eccle- Siquiriem in vano palrcmfamilias honoral, qui uxo-
sia cl apostolica sedes uimiuin diu obsessa fuit rem ejus cxhonorat. Et frustra malrisfainilias caput
liierccnariis et non pastoribtis, a quibus sua, non cl faciein magnificat, qui vel niiniinos filiorum cjiis
quas sunl JestiChrisli, quasrenlibus, devaslalajacebnl impugnans, velut iligitos pedum ejus conctilcai.
miscrabililcr hacleiitis : divinum consilium voluil Couira quem sapienlia Dci in Ecciesiastico sic iuto-
nieam humiliialcm suscipere lanias catliedr;e pondus. nal : Quttm tnalcvfamtv esl qui fngit palretn, el cst
Quo lieet plurimum inei imhecilles prasgravenlur ct malediclus a Deo qui exasperal ntatrem (Eecti. m).
depriinantur humeri, non paruni mihi subesl sanctas JJ Conliiiimus lamen quod prasveiiieniegratia Dci ii>-
spei, quanJoquidcni ex utroquc lalcre lales aslaiu veiiieiur innoxius ab bis, aul correclus, aut cito
fi!ii religione el polenlia prasclarissimi. Quapropter, resipiscet aJmonitus; et efiicieltir non qualis dicilur,
devolissimc fili ci screnissime imperalor, coliaborarc seri qualis a nobis pie riesiricratiir et speratur. Ilir.-c
nobis dignare ad rclevnlionein luas matris sanctic j:;m tuas gloriae praesentes filios noslros sanctaeqiic
Lcrlesiae, et privihsgia dignilatis alque revercnli;u iioiiinnx et aposlolicse sedis nunlios per oniuia com-
cjus nec non patrimonia rccuperanda in tuasditiuuis mendanius, qiiatemisutdecet liberalitersuscipiantur
pariibus, sictit manileslc cognoscerc potcris ex venc- reverenler habeantiir, benigneet honesle tracientur,
rabilium prasdecessorum noslrorum seu luorum sri i 1'alionabiliter paiieiitcrquc auiiiantur, atque quanlo-
ptis et gesiis. Tu ergo magims succcssor niagni cius nohis laudabilitcr rcmillantiir, ne laiitmn labo-
Constanlini, sanguine, nomiiic et imperio faetus, 1:1 reni illos fruslra arripuissc pigcal, nos niandasse
lias etiam imilalor devoiionis cjus crgn aposlolicam pudcal. Porro ex Amalfiiano e[iiscopo ntilla tibi sub-
sedem, exhorlamur : et qua? ille niirabilis vir post orintiir suspicio, quia Romanus csl omnino, el ab
Ciirisltnn eiricm sedi conlulit, et confirmavil, ei Amallilanis disccricns, familiariter nobiscum vivii
defen!ii, Uijuxtn lui nominis eiymologiam, conslan- jain pene nnno integro. Beiiedictus Dcus el Patcr
*S1 EPISTOLJE ET DlPLOMATAPONTIFICIA. 782
Domint noslri Jesu Christi, Pater misericordiarum, A Apud nos nec ad subriiaconalusgrarium quisquam
cl Deus tolius consolalionis(I Cor. 1), dignetur tuam arimiiLilur, nisi perpeluam conlinentiam , eliam a
excellenliam benediccre omni benedictione spirituali propria conjuge, profilealur; ncc posl gradum cui-
rcpleatqiie omui gaudio et pace, ul in prassenti sas- quam ducere uxorem conceditur.
culo per longa teinpora feliciter domineris, ct in Leo IX in epistolaqua supra.
fuluro sine finecum Rcge regum el Domino domi- Seriatim ct aperle prosequiiur quori S. R. E.
nantiiim regno coelorumbeale perfruaris, iionorabilis eliam in gradibus clericorum agit; clcricos enim,
cl desiderabilis nobis in Cbristo, fili el gloriose Au- ostiarios, lectores, exorcislas, acolythos si extra
tjusle. Amen. vomitum [f. solitum] et habilum monachi invenian-
CIV.
S. Leo monasterii S. Salvatoris el S. Maritv Nien- lur, ct coniincnliam profiieri iiolunt, uxorem ducerc
burgensis possessioneset privilegia, roqame Albuino virgincm ctim bencdiclionc sacerdolali permitlit;
ubbaie, « pro Dei amore et petiiione fidelis sui Ri- non atitem viduam rcpuriiatam; qui propter hoc
cherii abbalis (Casinensis)alqtte inlervenlione Eg-
berli Fuldensisabbatis » confirmal. deinceps nec ad suhdiaconainm promoveri poterit,
nec iaicus non virgiuem soriitus nxorem, aul higa-
(Anno 1054.)
leste in mus ad clcricalum. Quod si quis ex procfatis ordi-
[Knaut, Grundliche Fttrstellttng,—
p. 17, Jaffe B
liegestis Pont. Rom , p. 579. Incip. : Si sentper nibus desideral nd subdinconntum asccndcre, non
sunt concedenda.] potest sine consensu uxoris suas, ul dc carnali fiat
CV. rieinceps conjugium spiriluale, cogente eos ncminc.
S» Leo Albuvino,abbati S. Maricv Nienburqensis et Nec permiltilur poslea uxor injungi eodem marito
ejus successoribus« pro pelilione Richerii, Casinen- suo carnaliter, nec cuiquam nubere permillitur in
tis Monlis ubbalis, t (Cf. Leonis Cltron. monust. vila, aulpost morlem illius.
Casin. p. 686) concedil ul in procurundis sacris
utantur dalmaticisel sandulis. (Pro an. 1048 legen- lclem ibidem.
dum essean. 1054docent an. ponl. vi et indicl. vn.) Oinninoconfilcmurnon licercepiseopo,piesbylero,
JBcckmann, Historie des Furstenlhtims Anhalt, leste diacono, subdiacono propriam, uxorem causa reli-
JafFe,Regest. Pont. Rom. p. 379. — Incip. : Si gionis abjicere a cura sua , scilicet ut ei viclum et
pustoresovium.] veslilum largialur, sed non ul cum illa ex more car-
CV bis.
5. Leo IX de clericorum caslimonia scribit contra naliter jaceat. Sic SS. ajwsiolos legimus egissc, B.
epistolam Nicela; abbatis monasterii Studii. Paulo aposiolo riicenle : Nunqtiid non habemus po-
Fragmenta. lcstalemsororem mulieremcirrumducendi sicut F. D.
C et Cephas? Virie, insipiens, quod non dixit : Nun-
[Mansi, Concil. XIX, 696.]
Cleinenlis lib. I, Petri apostoli liinerarium quid non habcmus polcstatem sororem mulierem
et Canones apostolorum numeranl Palres inter apo- nmplexandi, sed circumducendi, scilicet ut mercede
crypha, exceplis cao. 50, quos decrevit ortliodoxis prastlicationis sustcntaretiir ab eis, ncc lamen dein-
adjungi. ^eps forel intcr cos ullcritis carnalc conjiigium.

SPURIA.
cvi.
Bulla S. Leonit IX in qna declaral se dedicasseec-
clesiamSancli Artiulphi, el multa privitegia conlu-
titse abbcttiel [ralribus ejusdem monaslerii.
(Anno 1049.)
[Gall. Cltrist. XHI, 594, ex archivo S. Arnulphi.]
LEOepiscopus, servus scrvorum Dei, ecciesias in
honoreni heali Joaunis cvangelisioesanctique Amul-
pbi confessoris Chrisli a nobis spccialiler tledicalae,
el per cam venerabili WARINO abbati suisque suc-
cessoribus monachis etiani inibi Deo famulanlibus
salulem et apostolicam benediclionem.
Quamvis omnium Ecclesiarum Dei curam semper
gerere deieamus, illis lamen qiiibus, divina coo-
peraute clemenlia, sanctae benedictionis maniini
imponiiuus, propensiori cura el vigilanliori studio
prospicere debemusin omnibus. Quapropterfidelium
Cbristi, tam prassentium quam fiittiroruin, soler-
tiam ignorare noluinus : qualiter nos a venerabili
confralre nostro Adalbcrone Melcnsi episcopo ad
ipsam civiiatcm solcmnitcr invilali intcsr alia quas
iliidivina favcntegraliaadcorrectionein perduximus,
nionasterium sancti Arnulphi confessoris Christi,
quiiilo Idtis Octobris Christo consecravimus. Huic
igitur riignitnti aliam riignilalem cupicnlcs adjicere,
privilegiuni aucloritatis noslraeprasfalasnonnegamus
ccclesia'. Volumus itaque ct sacra priinre sedis
auctoritate sancimus ut eariem ecclesia et ipsa
sacrosancta Domini nieiisa in honore ipsius a nohis
dctlicaia lale privilegium inviolabiliter obtineat, ut
praster episcopos el abbates, ac septem ejusdem
casnobii saccrdolcs cl trescanonicos de domoSnncti
Stephnni, primicerium decanum et corepiscopum
priiuuin, ari ipsum prinripale altare nullus unquani
missas celebrare prassumal, nist et alia religinsa
, persona quas posttilatione et consensu abhalis aut
fratrum ad illud reverenter accedat. Prarc'pimus
etiam nt nullus archiepiscopus vel episcopus super
idem nllnre qiianriiu inviolalum cst, manum suam
temcre superponat, vel pro quactiiiquc occasione
sacrosanclum redemptionis noslras mysirritim ibi
inlercltidere vel prohibcrc praestunat; scd si homi-
 7S5 S. LEONIS IX PAPJE 784
cirihiiii vel ialo quid ibi, q.io.l absit, pccralis conti- A re<|iicAJali.cionc vocnto, pro prasdiela cmia Rumc-
gcril exigcntibus, a Romaiiac seJis prassule, vel lincum iiuiictipata, Sancto Arnulfo in concambiuni
quibus ipse iujunxcrit dis micndum ac delcrminan- datam esse narravii, ct ciiriis tcsianrio monslravit.
riutn csse censemtis. Seri et annale ilii mcrcaltuii Hancquippc abbaliam, cum riomibus.agris, silvisac
quolannis in anniversaria rieriicationis ipsius fesli- vineis, et cum omnibus appenditiis suis, cx aiictori-
vilate, per nssensum dilcctissimi filii nostri domni lale beati Petri cl nnstra ejiis indigni vicarii, rogatti
Henrici tertii rcgis, sceuiirii vero imperatoris, in prasriieti Arinlbrronis cpiscopi ac Warini abbatis
coJem locohaberi dccrcvimus ; ct ut eadcmdcdicniio coencbio S. Arnulfi en ralionc firmnmus, qunlenus
ibi scmper festive celebrelurnb onmibus non minori prasfatus ablias nut frnires eoriimque successore»
nucloritate juhemus. Consliluimus eiiam et paterna sub ipsortim cnra porpctualiter cam lene;inl alqiM
dilcctionc, Warine nbbas, tibi tuisquc succcssoribus pnssideant, nullusquc ibi ulterius pasioralem virgam
in perpetuum conccdimus tit in sacrn cjiisricm quoquo modo suscipere sive porlare prassumal : sed
ricJicalionis die aliisque prascipuis festivitalibus, in nhbas Sancli Arniilfi pcr ^suos aliosquc religiosos
missarum cclcbratione sandaliis el dalmntica utn- frntrcs qtiidquid ibi ordinandiim sit, semper ordinet
mini, fratcrnilatcm vcslram commonenlcs ut cum atquc disponnl: iihid videlicet scmper sludrns, illud
"
augmcnlo hujusmodi honoris, augcatur in vobis ntteiidcns ut sicut ipse suiqiic fralres in suis usibus
amor Altissimr. Ad cumulum quoque vcl augmenium nliquanlum inde relevari desiderant, ita eutndem
monaslice religionis arijicimtis ul eeclesias, villtc ct loctim assiriuo sui famulatu semper venerari et fro-
possessioncs quas serenissimi Romanas Ecclesias qticiil.irc non desistanl. Ilanc igilur abhaliam cum
filii reges el impcratorcs, Carolus scilicel Magniis, oiniiibus nd cam jusle et legnliter pcrlinenlihiis in-
LudoriciisPius, Arnulfiis, HenJebolJus, Oilo.Con- snper eiiam villas, ecclesias ac possessiones quas
radus eiJcin loco pia ricvolionc conliileriint, aul nb autea prxnoininavimiis, saspe diclo sancii Arnulfi
aliis Chrislifirielibus Lrariila privilegii sui auclori- coenobio ac fratribtis ibi Deo famulanlibus laliter
laie firniaverunl, usibus abbatis ac fralrum inibi dclcgnmus ac confirmamus, titnullus imperalor aut
Damino famulantium porpclualiter rieserviant, cl ari rex, nullus archiepisccpus vel cpiscopus, nullus dux,
piasbendam illorum absque omni coniradietioiic nulbis comcs vel vicecomes, sed nec aliqua persona
iiiiegra scaiper el inconvulsa permaneanl. Iloc csl: nvgnn vel pnrva, incisdem rebus aliquam eisinhjsli-
Marcolas, Arx, Jtissiar.um ciiin ecclcsia ct decima- liam sive violentiam inferre audcat, vel aliquem ad-
liono; Floriacum eiiam cl Flaviuiacmn, Nugareduin, vocalum, nisi ahbas aut fralres pro qualitate tem-
tt Vigiacum; liiginla eiiaiii mansi cum ccclesia ct p porum vcl diversitate tocorum alicubi petierint eis
iiccimalionc in villa sivc curia qnnevocalur Rume- poiicre pricsumat : sed sicut reges et impcratorcs,
liacum; pra?terca vero Maurivilla ct viciis Dcivillnrc, episcnpi etiam aliique fideles eadem bona illuc pia
ct Tiliactim, Caininclum vero ct Buxcriam qunri devotione conliileruiil, ita diversis eorum usibus
HilJegardis rcgina c:im ccctcsia el (locimalioiie, salva semper et inconvulsa permaneant. Quisquis
silvis ct vineis, aquis aquarumque decursihus, mo- aniein silii ntl prassens timens et in fiiiiirum praeca-
londinis etiam jatn factis , vel in quocnnquc loco vcns hanc sacram noslras confirmalionis paginam
juxta Saliam fluvitim, infra bannum ejusdem curias servare conalur, per graliam omnipotentis Dei
sibi placuerit per villicos fralrum semper transpo- noslra scmper apostolica benediclione munialur;
. licndis ct f.icienriis, nri prxfalum socpius contulit qui vero in aliquo cam violare vel lemerare pras-
loeuin, Pomcriolum cliam curri quo et per quori sumpscritdivini analhemalis vinculo percussus, bea-
ecclesiastico morc ipsiim saspe dictnin dotavimus tum Pctruin nposlolorum principem cum omnibus
monaslerium. ScJ ct Laium castrum quod quasdam sanctis contrarium sibi scnliat, ut tamen id quod
Eva comitissa, cuin sitva quae vncalur Ileis, et cum fccerit irrilum sit et ratum non permaneat : sed
o;r.isi utillintc vcl siiffusa ejusdem silvas, cnm ponie nbbns ipsitis loci ac fralrcs a serenissimis Romanse
eliam cl piscntione circa Mnrl fluvium, ad prasbcn- J) Ecclcsiasfiliis regibus scilicet ac imperatoribus inde
dam delcgnvcrat fralrum. Biveraeliam Assidelinde judicium el jusliliain quasrant. Siautem in bocminus
contitissa cidem loeo tradilum, sed Conradi glorio- profecerint, id honuris ct hoc singulare a nobis
sissimi imperatoris aiieloritnte firmalmn ; sed et privilegium seinpcr oblineant, ut sicut in codem
Navis quidcm vicum juxta Mosellam fluvium, n nionaslcrio pro nostras consecraiionis lastanlur lie-
Dagoberlo rcge trnriimm el cerroboraliim, vcl noficio, sica Romana sede conlra omnes advcrsitaics
quiriqukl in infcriorihus partibus in Coloniensi cpi- nposlolicoeriefensionis perpcluo semper muniantur
scopntn ari prasdicium pcrtinct coenobium; hacc auxilio.
autem omnin pr:ebendaeecclesiasfralrum hac nostra Data quinto Irins Octobris per manus Urionis
apostolica prasccptione delegamus et confirmamus saaclas apostolicas sedis cancellarii et bibliolliecarii;
in perpetuuui. Prasierea vero ecclesiam, imo abba- ct TuIIensis primicerii, anno Domini Leonis noni
tiolam Sancii Felicis ipsi loco adjacentcm, ubi papasprimd, inJiciionc secundo, anno vcro Domi-
isrimus ejusdcm Melcnsis Ecclesioe pastor beatus nicasincamatioiiis millesimo qundragcsimo nono.
., lemens corpore quiesrit, qtiam prasfatus vencrahilis Eherhardtis Treverorum, archiepiscopus 'uVscri-
ipiscopus Athdbcro n prasriccessore suo quoilnm psii.
7SS EPISTOL^E ET DIPLOMATAPONTIFICIA. 785
S. Htigo Chrysopolit.inorum archiprxsul. \ invasor aliquitl molieliir, sivc contra hoe quod
S. Adalbcro Metensitini epi^copus. prasdiximus, repiignnverit, cuj'iiscunque gradus,
S. Udo Leiicorum cpiscopus'. vel ordinis, nut officii, vel dignilniis, aut gcncris ,
S. Alinardus Lugduiiensium episcopus. scint sc in iram B. Petri apostolorum principis, et
S. Humberliis cardinalis et episcopus Silvas Cnn- oinniiim sanclorum , ct noslrnm nostrorumque
didse. prasdeccssoruni cursurum, [f. inciirstirum. IIARD.],
S. Theodericus Virduncnsis cpiscopus. ct acternaliler anathenialis viuculo damnatiim, ac
S. Joannes, etc. in excommunicationc victuruni universalis Ercie-
CVII. sias el cuncti populi Chrisliani. Insuper nisi :t
(217) S. Leo IX in synodo parlltenonis S. Grala' pos- inalo resipuerit, irrcvocabili exsilio puniatur, vcl
sessioneset privilegia, pelenle Conrtido impcrttlore ullimis suppliciis feriatur, etbonn ejus publiccnlur.
confirmal. Qui vcro pio inliiilii cuslos cl observalor in onini-
(Anno 1049.) bus exslileril, bencdictionis graiinm el vitam aslcr-'
[Mansi, Concil., tom. XIX, col. 727.] nam cum omnibus sanctis haberc mereatur in s;c-
fn nomine sancloeel imlividiineTrinilaiis.
ctila sicculorum. Amen, Fiat, fiat, In bis auieui
Ego LEO, servus servorum Dci, uiia cum reve- n iiiierfucrunt
rendissimis archiepiscopis, episcopis, abbaiibus, archiepiscopi, episcopi, abbatcs, jurii-
ces Roinani seu de vicinis cl longinqiiis civitalibtis.
aliisque sanctoe Ecclesias catliolicae fidelibus in sa- lnlerfuil D. Conradus impcrator, et Anibrosius, ct
era synodo residenlibus, nccnon et judicibus legis-
Oldericus, episeopi, etc, quorum iinpulsu N. Pras-
que doctoribus, spirituati litio domino Conrado neslinus, Georgius Portiiensis, Deodalus Holslien-
imperatore, intervenienlihus prccihus Ambrosii sis, Martianus Narniensis, Benediclus Tiburtiniis,
Pergamensis cpiscopi [ hoc est, Bergomensis ], nec- Bernardus Casiriensis, Joannes Pelrosinus, Grcgo-
non Older, Brixiensis episeopi, posliilaniibus in-
rius Ortensis, Georgius Tibiirlinus, Valentinus Ma-
super prasdiclis imperalore et similiier prasdictis iiolciisis, Tbcodorus Milelo, Savinus abhas Pts-
revcreiidissrmis episcopis, nos sanclamqtie syno- D. abbas Allincnsis ; omncs archicpiscopi,
dum rieprecantibus : nostrn et loiius sacroe synodi netas,
concessimus S. episcopi, abbatcs, et reliqui plures cardinates, sir,
largilione moiiuslerio Gralas r.tir- aciis inlerfuere. Grcgorius cardinalis ad Vinculn,
lem et castrum , attinentia , el cuncta quae Arileida
Bencriictus S. Caecilise,Andrens presbyter patriurcha
nialer S. Gralae, quas hoc monaslcrium de propriis
Laterancnsis, Julianus presbylcr Latcranensis,
rebus asdificnvit, et imperialibus conslitutionibtis
Fauslinus presbyter S. Pctri, Marcus preshytcr
seu praeceptis omnia ad eiimdem monasterium per- >-,
I S. Petri apostoli. Ili omnes cardinales his actis
tinentia mullo jure confirmala constituit, ut ele-
interfuere. Faustinus caput scnatus el consul, et
cliones abbatissie in sororum ordinatione perma-
et omnia iu judex de pnlalio, Jiilianus dc Ferna Muana Roma-
neant, poicslate abbalissas sine aliqua nus. Paulus de lemplo palatii, ct plures alii.
diminiitionc consislant, et regibus, sive pontifi- Dala et corroborata iv ldus Junii in pairiarcbio
cibus, palriarchis , archiepiscopis , nietropolilanis , Lateranensi Domini Salvaloris felicilcr. Amcn,
episcopis, abhatissae, seu a quolibet vestrorum, et aiiicn.
domino clero inlemerata permancre perpcliialiter
Subscriptio nolarii, owisso signo.
consliluimus sarxias Pcrgamcnsi nialri ccclesias, nolarius inlcrfui, et jussu D. Leo-
ubi riomnus Ambrosius episcopus procordinalus essc Ego Stephanus
nis suimni poiilificis omiiia siipradicla scripsi ei-
videtur, noslrn synodali concorrii largitione conce- trariirii.
dimus, ac omnia quas spiritualiter agere tlebet, hoc CVIII.
cst, circa consecralionem abbalissas vel monacha- S. Leonis IX epistola ad Leoclegariumsanclcc Vkn-
ruin, cl de nulta se [ f. de niilla rc. IlAit».] inlro- nensis Ecclesiiv episcopttm.
mitlani, heque de ctulro et ctirle de Saranica, (Intra ann. 1048-54.)
nequc de aliis castris et viiJis, cnmpis,' viiieisi ca- I)) [Bosco, BibliotliecuFloriacensis, |). 68.]
sis, molendinis, lam de civitate Pergamensi quam I.LO episcopus sanclas RoinnnasEcclesiic, venora-
de foris per toium comitaliim, cum omnia clomni- bili confrnlri LEODECARIO Viennensi archiopisropo,
lius ad eumdem raonasleriuiu S. Gratae de prasdiclo ei per te Ecclesioetuas in perpcluimi.
cpisccpo aninenlin cum religioso jure eoncedimus. Privilcgia Ecclesi;e ttnc, quae pnpa Silvcster pri-
Uude si quis contra linnc apostolicnm ct synotla- inus, et cjus successores, nostri vidclicet prasrie-
'c:n aucloriialcm el Ijrgiiionem quisquam episcopus cessorcs concesserunt, et nos slatuimus. Prasdia

(217) Exslal lomo IV llaliae sacrne privilegitim
monasterio S. Graias n Leone papa IX conccssuiu ;
sed cujus aimi concilio, incertiiin. Neque eniui
tinum Romascoricilium Leo cclohravit. Qnotl igilur
anno 1049 Iribueril Ughellus, mera riivinaiio est.
El privilegium ipsum loltim nierum forlassc fig-
lnenlum dici debcl : ciim in co sil meniio Conrarii
iiup. eidem concilio proescnlis, qui laincn riucem
atinis totis anle Leonis poiilificnttini obicrat, Irre-
psissc librarii crrorc nomcn Conradi snspicalur
1'gbelliis. Quod si ita est, suaque privilegio fides
asscriliir, falendiim corle cst cdittim in aliquo con-
cilio fuisse cujns mcmoria nobis alia nulla sii|)pei!i-
tat. Qiialuor enini quas exslant Romanae synodi Leo-
nis papas IX, statim posl Pascha celebratas sunl:.
eariini igilur nulli tribui potcsl privilegium vi ldus
Junii consigiialuii). Quale auteiii idcunque est, bie.
cxhibeo.
787 S. LEONIS IX PAP,E 78g
ct bona et intiniiioiios quas Romnnorum impernlorcs A Ecclcsia?
F communione segTegatus pcrpeiuas subja-
et Francorum alque Burgundiasregcs, Ecclesias tuas ccoat malcdiclioni. Qui autem observator exstiteril,
dederunt, aucloriiale Dci et sancti Pelri et noslra, rreplcatur abundanlia aposlolicasbeneriiciionis.
firma essc prascipimtis. Similiierqiic Galliarum per Datum Palavii per manum Bernarrii vice Petri
vu pro\incias episcopis praecipimus, ut sicul pras- cancellarii,
c anno Dominicas incarnalionis 1055,
decessoribus luis auctorilaie sanctas Romanas Ec- iintlict. vi, anno aulem pontiiicntus domini Leonis IX
clesias, ipsi aut prasdecessores eorum paruertmi, pupae p v, quarto Non. Augtisti. Acttini fcliciter,
obediant quoque et tibi. Quoniam oportet jussu beati aincn. a
Petri per Clemenlem ut una quasque gens re- CX.
cognoscal, per suos cpisropos, quis inler cos sil S. Leo IX monaslerioBesuensiprivilegia tribuit,
primus. (Anno 1052.)
Data per manus Petri, sacri Laleranensis palatii [D'Achery, Spicil. 11,425.]
cancellarii v Irius Maii. LEO episcopus, servus servorum Dei, OLCEKIO,
CIX. abbati Bcsuensis monasterii, luisque successoribus,
S. Leonis IX diplotna qno Joanni abb. S. Juslincv perpeluam I in Domino salulem.
Palay. usum ponlificalium ornumenlorumindulgel. B Convenit apostolico modcrainiui pia religione
(Anno 1048-54 ) I
poilenlibus benevola compassione succurrere, ct
[Apud R. P. Bern. Pezium, J7it?s.Anecd. VI, 244.] petenliumdesideriiscongruum
| impertiri sulTragium.
LEOepiscopus, servorum Dci servus, JOANXIve- (Quapropler inclinali precibus tuis, fili charissime,
nerabili abhati monasterii Sancloe Justinoe, pcrpe- decrevimus
i morc antecessorum noslrorum lioc no-
tuam in Domino salutem. <
slro privilegio apostolicas tuitionis, vestro Besncnsi
Ex principalitale scdis apostolicas, cui Deo prae- monasterio
i propter immincnles perseculiones, ct
sidemus auctore, religiosos Christi sacerdotes, quos propler \ innumeros casus qui siipcrvcniunt, diguam
omni moruin boncslalc prae casleris clarere conspi- conccdere
< libertatcm. Videlicel ut nnlla persona,
cimus, sicut eos quadam familinri dileclionc pras aul ulla polestas, sive ccclcsiastica, scti sasculaiis,
casteris ampleciimur, ita qtioque nos conccdrt supcr eam audeat dominaiioncm aut polestalein
saccrdotalibus quibusdam insignibus pr;e c;eieris >. usurpare praslcr Lingonensem episcopum, qtii ei
«lecorare, ipsosque cum rebus ecclesiartini quas ipatror.inelur juste et canoiiicc. Sic tamcn ul ei non
rcgtint noslras apostolicae auclorilaiis lulcla ac liceat neque minislris ejus terras aut bencficia
dcfensione slabiliter munire, quatenus caeleri ari monaslerii commutare, vel dare, nec vasa, nec or-
religionem, sanclitalem et omnimodam moriim namenla, seu volumina sublrahere, aul qualicunquc
hoiieslatem, nec non ad sanclas Romanae Ecclesias occasione diripere. Omnia vero quoeciinquehabet
et summas sedis pontificis debitam subjeclionem, vel lenct, vel acquisierit, supradictus locus haheat,
revereniiam, devotionem ct ardenlissimam dileclio- et teneal nostra apostolica confirniatione jure perpc-
iiein fervenlius incitenlur. Luo,in cujuscunque dicecesisit.
IJndc, frater charissime et ahbas venerande Joan- Inlcrdicimus eiiam noslra auctorilate ut niillus
nes, quia te religione, sanclitale, humilitate et audeat supradicto monasterio vim inferre, vel
omuimoda prohitaie pollere, et in sanctas Romanoe eum in subjeclionem cujusciinque monaslerii redi-
Ecclesias noslrique devolissima subjeclione et obse- gere. Raplores cujuscunque ordinis vel dignitalis
ipiio Itsrvere intucmur, sandaliis el dahnatica ad sint, qui res quae ad supra nominalum coenobium
missarum celebrationem le concedimus uli, nec non pertinenl, sive de liominibus, seu de lerris, vel de
tam ad missam quam ad solemnes processiones te qtialibuscunque rebus, unde susientare et vivere rie-
miira ct cyrothecis ornnri, qualenus precibus ct benl inibi Dco servientes, rapuerint vel subtraxc-
iner.tis illius beat.is virginis et marlyris, cujus cor- rinl, ligamus eos ligamine sancli Pelri usqueqtio
pus in commisso libi monaslerio requiescil, pro cujus JJj congrue satisfaciant.
etiaui honore ac dilectione tibi supradicta concedi- Prohibemus etiam ne infra unam Ieuvam a mo-
iiius, adjuvari valeamus. nasterio liceat alicui aliquem invadere vel ejus res
Omnia insuper quas ad praedictum beatns Jiislin:c auferre. Staluentes aposlolica censura ne ulla ho-
monasteriuiii pertinent jusic acquisila sivc acqui- niinum pcrsona magna vel pnrva conira hoc no-
rciii.a, sub lutela ac defensione sedis aposlolicas strum privilegiuin venire pertentet. Quod si fecerit,
sascipimus, salvo scilicet jure malris tuas Ecclesias apostolico analliemati subjncebit, usque ad dignain
Padtninas. satisfactioncm. Qui vero scrvaverit, benedittionis
Nulhis igitur archiepiscopus, cpiscopus, dux, noslras gratia cumuletur, et aeternae vitas parliceps
marchio, comes, vicecomes, nullaqiie mngna parva- eflicialiir.
qae persona in prasdicli monasterii rebus uilam Daltim iv Nonas Oclobris, pcr manus Pelri dia-
deinccps violentiam inferre prassumat. Si quis vero coni, biblioliiecarii ei canccllarii sanciae aposlolicas
Doniini
liujus nostrae aposlolicas sanclionis privitegium vio- seilis, inriictione v, anno ab inearnatione
lare proesumpseril, nisi cito resipuerit, etadmoniliis 1052 ponlificatiis auiein doipini Leoisis IX papx m.
male acta digna salisfaciione emendaverit, a sanclae
 m
783 EPISTOL.E ET DIPLOMATAPONTIFICIA.
1N FICTITIUM DE CORPORE S. DIONYSII DIPLOMAMONITUM.
;' (Ajiuri Mabill. Atmal. ord. S. Bs.ned. Iib. XL, iium. 21, lom. IV, pag. 5J5.)

ln illo ilinero (Germanico) Leo ponlifex Ralispnnam acccssit, nlque corpus snnrii Wolfgnngi, ej'osric>n
i rbis episcopi, e timiulo levavil, nt iu Annalibiis Saxouicis ad liunc nniiuin h-giiur. llac ocrusione usi
Rnlrsponenses Saneti Einmerammi monachi , prolalis ncscio quibus tabulis, poniificcm iiiriuxeriint ari
transferenriuiii siiniliter corpus quoddam, rerens iu ecclcsia sua, rium inslaiiraieliir, inventiim, quod sancii
Dionysii Parrsioruni priini episcopi cssc jaclilabant. Cirrumfcrlur bac rie rc Lconis papas bulln, inscripia
Clarissimo fitio inclylo regi Francorum, ac venerabitibas fratribus, archiepiscoph, episcopis, el Meclis,
abbatibus, prioribus. prtvposiiii et decanit, universisqne lam sttbdilis , quam prmlalis ejusdem regni. In h;.c-
lKillaloquens inducilur pontifex se ad partes Gcrmaniosvisitnndns ab Ileini iro iiiipcralore iiiviininni ncres
sisse, et Ratisponam evocatum, ut venerabile corpus bo.-iiiWolfgangi, ejnsdom urbis cpiscopi, transferio!.
Quo psraclo, Francoruin reg's legati ipsiun pontiliceni imlnxeriiit ad (inienriaiii litem (juas Francos inter
el prasdictam urbeni snpcr possessione corporis beatissimi Dionysii ArcopagiV.c dintissime ventitala crat,
asscrenlibus Fruncis illuri pcnes se superesse; Ratisponensibus cx atlverso conleiidcnlibiis ipsuni pcr
Arniilf.im iniperalorcm ad ecclesiam Sancli Emmcrnmiiii Iranslamm, uhi haeleniis asservrlur; quoJ vcne-
rabilis abbas Re^inwanliis , ejiisque frnlrcs cum lota urbe Rniisponcnsi nsserebnnl. llis auriilis, nit ponli-
fcx, se cnpsns, thccns el scrinia, in quibtis sacne rcliquia! cnnriitas dircbnnliir, necnoii litulos tst epigrain-
inala qna: Rniispo eusespro sua catisa pi-oferct)anl,accuralethsriississeciim iinpcrialibusetpnpafi&usliltcris,
picturisci sculpliiris velusiissimis, exprimeniihus inriiciavcriiniis; sequcdcmiim inriubiiaia lido comperissc,
dicti mariyris ossa venerabilia, excepta pariicuia inanus dextrao, in inemoraio bcaii Eiiimerammi coenobio
tL-oniincri;irique ailestari proiligia el portenla qiue ponlifex diligenier conscribi jusscrit; irieoquc dislriele
pratsciperc ut ipsius (rai.slalionis solenmiins lam a frnlribus ejusdem monnslerii quam in lola tirhc sibi deiiiceps
i|i:(ilaiiuis celebietur. Caeterum non esse quod lanlopere tloleant Frnnci, sancii Dionysii corpus ess»t
abliium, qiiandoquidem ejus prasdicaiionis ei passionis, tonsories Rusticiim cl Eleiiiherium npud sn
iciiueairt : nec. ;vgrc ferenduin si Germanos jain visitare cligneiur vel dcfunctiis, qui Gallos vivcns
prasritcniione, signis el marlyrio illuslravil. Prciiosum quidcm esse lliosaiirum quem perdiilerint Franci,
al ct s allei.ricrc dthcie al luloris riiguitalcm, qui ad hns rcliquins siilTurainlas Cicsarcum verticcni inrli-
naveril. Dalum et actutn Italispontv per niiinns Friclerici dittconi, bibliolliecarii ct cancellarii Ecclcsim
calhoiicicel aposlolica; ttnno Domini W.iZpontificalus domini Leonis papai iv, intlicl. v [vi], Nonus Oclobris.
il.ee sumnin vulgali iliplonialis, quori siibditiliiini esse vel ipsa contexitis let.lio pcrsuailel, i<l esl slylus,
ijiii omnitto a ponliliciis Leonis uliorumqiic Romnnorum lilleris alicuus cst. Deimlc mulln in fiotilio ilio
«liplomate fal.-a coniinenliir. Falsuin quippc cst in primis, qtioil in eo lcgilur, raiisam hanc diuiUsime
vfittilaittm fuisse. Nulla eniin ante id teinpiis apurivelcres tlc haerontroversia nicntio.Falsnni cst Lconein ari
id liisocliriidimi, lam iinperialibus quant papalibtts (Germnnica vox)anteccssorum siiorum lilleris inslrnclum
iuisso. Quii ciiini unqiiam has imperialcs ot papales lilleras proluiil? Fiilsiim dcnique est boo facluni
f.i::-.seab Ariiulfo impcraiorc, ut alias osteuriinius (218). Milio quod voces Alemctniwrum et Alentanniir,
(218) Fabnla de sublato S. DioiujsYicorpore (MAB.,A nuctoribiis opns esl qtiani Gernianicis, Wiiichindo,
Anmil. Beiicd. lib. xxxix , niini. 28). — Hiijus inqiiam, Dilmaro et Arnolfo, inonacho Sancli Em-
(Eboli abbatis S. Diontjsii) lempore [888] corpus merami, ipii omnes suh finem riociini sasculi scri-
sancti Dionysii a qiioilam Gisalberto 1'iiriiinsiihl.itum, pseruni. Ex liis Witicliinrius nionachus Corbeiocin
cl Ratisponam iu hasilicam Sanoli Einmcrainiui 1.1)10primo Aniialiiim Irariit. ileiiriciim Gerinnnia!
Iranspoitalum feruiit. In hiijiis roi argiimeiiiuiii rrgcm , Rheno Irajeclo, Loihnrii rcgnum invndero
Einmerammenscs noslri ritios lapitlcs profeiiint, rtopisse, eique occurrissc legalos Cnroli Frnncorum
in auortim UIIOhasc legiiiuur : SUBEBULO.NE ABEATE rcgis , cogiiomenlo Simplicis , qui lunc in carccre
GlSALBERTLS FURAVIT ', iII illterO : FuRATUSEST lcnebatur ; eique signiiicassc niliil sihi ab inimicis
(JUINQUE No.NAS Ju.NII. IIuC VENITPlllD. NoNASDlC- circiimvento jiiriindiiis accitlere posso qunm glorio-
CEMBUiS, TEMPOKE TUTOMSEPISCOPl.Id ita ilCCidiSSC sos rjus prnfccliis audire; luinqiie i|)si in pigiius
ivcemiores narranl. Gi albcrlus , homo Germanus, fosderis manum preliosi martyris Dioivjsii, au>o
rem se gratam Arinillo imperatori faciurum exisii- gemmisque incliisam oblulisse. Ditniarus Mcrsebur-
inavii, si corpus sanrti Dioiiysii cpisropi et mariy- gcnsis episcopus id factum dicit, ut Hcnrici rcgis
ris sufliiraii posset, eiijne olterre. linjus rei catisa atixilium Carolus sibi demereretur. Ilis aiictoribus
in monasleiium Dionysiaiiuu), t.inquan rrimiiiis acceriuni Conrndtis abbas Uspergcnsis el Sigebertiib.
reus, se coniiigere simulavit, ut saucliiale looi se Cum igitur priucipalu Henrici rcgis , qui anno \i-
pusn.e suhducerei. Iu hoe ita(juo asylo coiinnoranii cesimo jiost Arnulftnn rognavit, hoc brachiiim o
iacilis fuit ad sacriiin luiiiulum acccsstts. Rebus corporo sancti Dionysii delractiim sii, consequeii;
oiiiiiihiis ad furtuni riispositis, aiibali et mouacliis JJ est sacrum illuri corpus apud Dionysianos lum sci -
f.iulum conviviiim parat, oniiiihusquc posl cpulum valum fuissc. Ne<|iioeniin nnle illuri tempus Carolo
in suiiiuiim resolutis, ostiinn tumiili rocliiriil, lliecam impiiheri et nonduin regi derlaralo hoc brachiuin
aporit, sncras auferl rrlii|iiias, cnsquu a«lAriiulfuiu conccssuni fuisse verisimile est. Sed illud palmarc,
affert : qui eas al hasiliram sancli Einiiieramiiii licel abnutivum argumenliim csl, quod Arnulftis cx
quiuto posl mei.sj ricferri jnhcl, ibiquis offcrri coinite mounchiis sancli Emnierammi, ([tii sub an-
cuni rgrrgio coriice Evaiigclioriiui, ct allari porla- iitini inillesimum scribobat, Arnulfi imperalorir, ii
lili, quori in castris circuniferre tolebal. El ooricx Sanctiim Emmcrammum benefncta sigillalim com-
quiriein Evangelioriim ibirieiu aribuc tiim ipso allaii iiieinorans, pra'dia ab ipso tlata, prasclarum codiccm
hahelur, sed longe post itl tompus, alinqtieoceasiouo F.vangolioruiii dono conressum rofert, nullam vcro
Siiicto Eininerauimo dnliis; al rorpus sancii Dionysii corporis suncli Dionysii nienlionem lucit. Denu|iio,
loco incognito ubscourihuni aiuni. C;cierttiii iioe ulii Raiispoiicnscs ficiitiam |)ossessioneni suaiii iu
fnrliiiii facltim esse Ebulono sanrli Dionysii nbbaie, vulgus jactare cuqicrunl. Ilcnricus rox Francornm
Halispoiiam vero ailatuni corpns, Tuloiic emscopo : loculiiiii sancii Diouy-ii in i*requcii(i episcoporum ct
qiiori verc sancli Dionysii primi Parisiorum cpiscopi (irciccrum rioiu rcscrari prascepil, cl in co sarras
et martyris corpus esso coram Leone IX probaluin lioali Dionysii reliquias supercssc octilis comprob.i-
sii. et poiililicio tliplomatc oonlirmalum. vit, ciijus rci 1'esUisdics snb liiulo dclectionis sum.ti
Yrnim ad rcfclleuriam hanc fabolLani non aliis Dioiiys;i qiioiainrs cclfjsrari solct.
191 S. LEONIS IX PAPiE 792
quas in ejusmorii lilteris ocrnrrunt ad signifiranrios Bujoarios et Bajoariam, poslcrioruni lompo-
rum geniiim sapiunt. Jnm qualia verbn Loonis pnpas ad llenricum Francorum regem , quibus eiun ob
hanc sublraciioncm solari conalur! qunlis sermo ponlificis , ut Arnulli furluni approhei! Seri his
nugis diutius immoror. Hauri lanien absolule negaverim, Loone papa Ralisponaedemornnle, quaesiioneni
de corpore sancti Dionysii veiitilalam.fuisse (id eiiim et Annalos Saxonici iradiint) nlque in sancii Emme-
rammi lemplo tunc dolecinm fuisse quoddam corpus, quod cjiisdcm sancti Dionysii corpus esse, prolatis
nescio quibus labulis , Rutisponenses asseruere; irique foric Leoni persiiasuni fuisse. Hinc est qtiotl
Hcnricus rex ad refellendani hanc opinioiieni , frequeiiiem cpisco|>orum, abbatiim el proceruin
coeiiim in Dionysiano inonaslerio per Hugonem abbatem indioi jussil, ac sancii Dionysii loculuiu
reserari.

CXI. A srripta Arniilphi Aiigusli ordinemque rei diligentis-

Diploma S. Leonis IX de corpore S. Dionysii. sime perlegenles; nec eo conlenii, capsas, lliocas et
(Anno -1048-0-1.) scrinin, in quibus sacraere!iqui;ccondiloedicebanlur,
[Mansi, Concil. XIX, C74.] ac titulos ac epigraininala eorumdem, oculo tenu3
In Snlvntoris nostri Jesu Christi nominc. Amen. solerii examiiie disculiendo nihilqiic omiitendo quod
LEOepiscopus scrvus servoiuni Dei, clarissimo filio ad indagalioneiri ceriiludinis jierliiiel, lam imporia-
itirlyto rcgi Francoriun, nc. rencrabilibus fratribus libus quam papatibus antecessoriim nostrorum lil-
arcliiepiscopis, episcopis et dileotis in Christo liliis leris suflicienler inslrucli, picturis quoque parieium
abbalibus, prioribus, pra-posilis ei decanis; univer- muHiplicibus cl sculpluris vetuslissimis, exprimcn-
sisque tam subditis quam praslatis cjusdcm regni, libus iudicia veritalis el nolas : inriubilala fule oom-
snlutcm cl nposlolicam benediciiouem : pcrimus, riicli tlocloris cl mariyris ossa vencrahilia,
Dcus oiiinipolcns, qui non immerito per Proplie- excepla pariicula unica simnl ct minima manus
lant in saliciis suis esse mirahilis prasdicalur, mira dexlrae, apud menioralum B. Emineranui coenohium
quadam inscrutahilis consilii sui profunriilate riispo- intcgraliler contineri. Eienim , no leslimonia ho-
nit : quae duin considcrare non siifficil mens liiima- minum, qnas jam diximus, non suflicerenl, riivina
1.1a, ipsa stiimet infirmilale deficiens, in qiicmdam " quoque non defuere prodigia el portenla quas du-
sui excessum rapi cogilur et sluporem. Qiiori ipsi bium omne pcnitus abegerunt : quas nos quoque
uos nuper experli, et vobis in Christo cbarissimis, conscribi jussimus diligentor, vobisqiie trnnsinitli
ct tinivcrsitali fidelium promulgnre compclliinur ut per vcstros nuntios ac logatos, nec non apuri ec-
ct Dei opera pnriler nrimiremur. Nnni cuin per clesiam prasdictam perpetuo conscrvari; nt el ad
instnnliam serenissimi iinperaloris Henrici nd puries posteros gest;e rei notiiia rieriiicalur, et ullerius
Gcrmaniae visilandns, nc prascipue nri. urbem quas liligandi nialorin penilus conijuicscnt. Insupor ct
dicilur Raiispona, vel Rcgenspurg, evocati essemus districle prascipimus , statuenies ut iranslaiionis
ad vcnerabile corpus heati Wolfgangi ejiisdein ipsius veneranda solemiiilas, lani a fratribus ejus-
virbis episcopi trnnsferendiini, hoc ea qua decnil dem ccclesias quam ab universis urbis jain diclas,
reverentia et devotione peracio, lui, Francorum rcx annis singulis, cum omiii j'uoiinriilnlc cl gnuriio
in Cbrislo, fili cbarissimc, nos logati tiiorumquepin- celebrctur, totaque trijiutliet rcgio Germanorum
niiim vico solliciti rogarunt, qitatenus lilem, qme tanli Palris alque palToni advcnlui non ingraln.
inter vos et urbeni prasdiclam super sacrosanctis Vos auiem in Cliristo dileclissimi filii, rcx Fran-
ossibus bealissinii Dionysii Arcopngilas diulissimc r cornm tuique fideles, quamvis invidendi Teulonicas
ventilalam verilate discussa dirimcre curarenuis . genli videamini juslain quidcm haberc niaieriam,
vobis quidem enriem npud vos esse riiccntibus, ita ut pulalis nierito dc Ahsmannorum vobis lastilia
civibus aiitcm atque incolis urbis proefaiasnslrucn- sit dolendum ; consideraiues tamen et Doi omni-
libus e converso ea per inviclissimum ArnuliJiiini potentis el iiwicli martyris sui volunlaiem, queiu
quondam impcralorem ad ecclesiain beali marlyris ablaliim plangilis, consolmionis Innricni admillilo
Emmcraniii cssc translala , ibidemque deinccps ptacamcnliim, pcnsanles aitcuiiiis quoJ nec vobi»
coulineri. Quas quidem Ecclesia rnibi sila esl, alque ablatiis esl, quippe qui cliarissimos prasriicaiiouis
ab ojnjii aliorum subjcclinnc ac jurisdiclione libera suoe ct passionis consorles, Rusticum el Eleulhe-
et excepla, nd jus et proprielatcm benti Pelri npo- rium , in dilectionis adlnic et tutclae piguus ct ccr-
stolieae se.lis immeriiate pertinere dignosciiur : lilitdineni dcrcliqiiil : ncc dolelc, si Germanos jam
oblatione viJclicet excellenlissiiiii Romanorilm iin- visitare riignaius esl vel drfuncius, qui vobis arilnic
peratoris Caroli Magni ac poslcroruin ijisius, <|ui vivens prasdicavit, el apud vos bonum ccrlamen
eideni liaclenus successerunl, seu in impcrio, scu in cerlando, eursum consummando, fidem servando
regno. Idipsum nihilominus vencrabilis abbns Rc- ( / Tim. IV), Irinmphiini peregit victoriosissimoe
ginwardus ac fratres ejusdem Ecclesi:c cuin uni- D passionis, apostolatus sui super vos signn lani in
versilale Ralispona iiislanlissiine pcliverunl ficri. vita perficiens quam in mortc.
Nos ergo utriusque partis prccibus inclinati, nec Qui igimr Alemanniam ipsius ossa fovere non
voleulcs ullerius corda liJrlitim hojiis dtihii amhi- permittalis in solaiium et tulelnm, quem vobis
guo caligare, iii fratrum nosirorum ac pliirium cpi- Alhenx, ut Chrislo lucrilnccrct vos. vivum sseci-
£,eoporuin ac praslaloriim pracsentia et conspeclu Derc, audirc ct coelo triiusmitlere peruiiscru.ni?-
793 EPlSTOLiE ET DIPLOMATA PONTIFICIA.— API ENDIX. 794
Arcedet nihiloinimis consolationis ct alia ratio, A onine per hoe penilns amputnvit, quod non in ipsa
el auclorilasscilicct et excellentia subtracloris. Prc- Roma , non in quacunque metropoli, non in tirbe
tiosum qnidem thesauruin vos pcrdidisse fatemtir, qiialibet regni vel arce sibi studebat eligere sepul-
seJ ablaioris atlenriite riignitalem ; simulquc Palris turani, sed uhi suuni se Dionysium condidissc et
et aposloli vcslri glorioe congaudcte, qui cum vos sciunt, et lasiantur, suo sc sperans palrocinio de-
inerilorum alque doclrinoe suoe gnza dilaverit.et fendcnrium el coiiresuscilaiidum in die novissimo
rcliquiarum saltem suarum ac apolhecas tam devo- cum bcutis. Prasscnlibus igitur riileciionem vestrum
lum furem sui corporis habet quam insignem, auro moiicinus attentius, et horlamiir in Domino, rii-
utique et lopazio nicliorcm , qui sui valore ad ossa stricte proccipicnles qualcniis Ruslico cl Elculherio
stia sanctissima sublralieiida Cassarrum etiam verli- pie contenii, non fallentes vosmeiipsos ct alios,
ccni inclinavit. Nec majeslns imperialis, nec regia beaiissimi Dionysii ossa in urbe Ratisponcnsiuni
cclsilurio, pii furis hic notaiu aut iiomcn erubuit in npud ccclcsiam Beati Emmeranni martyris et no-
Arnulplio : diimmoilobeati corporis opibus vel doli, scntis et fatonniini coruscare.
vol furli, vel sacrilegii modo sacrari aique diicscere Daiiim ot acliim Ratispona? per inanus Friderici
niereretur, qui furcs alque sacrilegos erat solilus diaconi, bibliolhecarii et canccllarii sanclic Ro-
condeiiinare. Dummodo Macarii Dionysii prelioso " manas Ecclesiae calliolicoecl apostolicae, anno Do-
corpore fruerelur, fur ipse lunc ficri ct sacrilogus mini millesimo quinquagcsimo sccundo, anno pon-
iion contempit. tificnlus <!oniiui Leonis noni papae quarto, inrii-
Cum insuper fidcs alque devolio dubitim eiiam ctiono [F. scxla, IIARU.]qninta, Nonis Oclobris.

APPENDIX AD EPISTOLAS S. LEONIS IX.

I.

MIXHAELIS CiERULARII
PATRIARCH^ECONSTANTINOPOLITANI

ET LEONIS ACRIDANI ARCHIEPISCOPI BU-LGARORUM

EPISTOLA AD JOANNEM
TRANENSEMIN APULIA EPISCOPUM.

(Apud Baron. Annal., lom. XI, ad an. 10o3, png. 210.)

Michael, cognoinento Caerularius, nccnon ct Leo Acridanus, archiepiscopus Bulgarorum, in suggiiiationeiu

omniiiiii Latinorum, ariverstis sanciam Romanam ct apostolicam scdem, imo contra cmncin Occidenlalcm
Ecclesiam scripserunt epistotam, (|uam miserunt ad Joannem Tranensera in Apulia episcopum, pcrvulgan-
riain apud Lalinos oinnes, ctti in codicc litulus hujusmodi aflixus legilur : Calumnia episcoporum Micliaelis
Conslaiilintipolilnniel Leonis Acridani, pervicaciter exhalantium pestiferas mepltilesdiversarum hwreseon iicl-
versits sanclam Romanamel aposlolicam sedem, imo conlra omnetn Lalinam et OccidenlalemEcclesiam. Hac
qtiidem calumnia Grarco sermone edila, et Joanni Tranensi episcopo in sugillalionem omnium Latinorum
directa, cum fuissel Trani exltibila fralri Ilumberto, sanclm EcclesimSilvcvCandidtv episcopo, in Latiniim est
translala ejtts siudio, alque delala clominoLeoni nono. Qtta eliam hic ad cautelam multorum el notiliam, non
aulem ad aliquam utilitatem inserla, cunctis scire volentibus fideliler est conservala. Ipsa aulem ipsorum
epistola sic sc habel :
MICBAEL, universalis palriarcha novae Romas.elC Snbbala ipsi ctislodiro a Moyse jussi siinl; nbslruiii
LEO,archiepiscopus Acritliasmetropolis Bulgnroruin, vcro Pascha Christus esl. Qui ut non juxta legcin
dilecto fralri JOANNI Tranensi episcopo. inveniretur adversarius, ct circumeisus cst, et legale
Dei magna dilectio et jiicunda composilionis vi- Pascha celebravil primiius. Sic illo disccdciite nc-
scera (lexenint nos scribere ad luain sanclilatem, ct slruni novum operatus cst. Et hoc nianifesluni est
per le ad universos principes sacerdotum, et sacer- in Evangelio secunduni Matttiaeuiii.De myslica coe:i;i
dotcs Francorum, et monachos, ct popirios, ct ad loqucns evangelisia sic quoque inquit: Prima autem
ipstini reverendissimum papam, cl mcmorari dc die azymorum accessere discipuli ad Jesum, dicentes
azymis et Sahbalis, quas myslice indtcenter cuslo- ei : Ubi vis paremus tibi comeclerePascha? Qui ail:
dilis, el communicatis Judasis, Etciiim nzymn ct. Ite ad chilalcm ad qiiemdum, el dicile ei: Tem; us
795 S. LEONIS IX PAP.-E 7:6
vieum prope est; apud le facio Puscha cum discipitlis \ manducubilis ptinein hunc, cl culicem bibclis, morlcin
meis (Malth. xxvi). El post pusillum : Vespereaulem Domini annunliabitis (I Cor. xi). Azymasvero neque
faeto discumbebat cum duodecim, et edenlibus illis commemoralionem habenl Domini, ncqiie iisorlciu
dixil : Amen, amen dico vobis, quia unus vestrum illius annunliant sicut Moysaicac,el anle mille qua-
me traditurus est. Et post pusillitm, dicenlc Jutla : dringentos annos ex legc constiluioe, et per Novuiii
Nunquid ego sum, Rabbi? dicit ei: Tu dixisii (Ibid.). Teslamentum, hoc est per sancluni Evangeliuni, ei
Iliicusque, o Dei homines, universa legalis Pasehas per Christum matcdictas el dcrcliclae.
sunt : deinde quas mysiici el noslri stiiit addidit At Snbbala vero quomodo in Qtiadragesima Ju-
evangelista, el dioit : Edentibus autem illis, accepil irinicc ohservatis? Aut non audisiis Evangelium lo-
Jesus panem fregil, et dedit discipulis suis el dixit: iquens quia, transeuntes discipuli in Sabbalis cmperunt
Accipile et comedile; hoc est corpus meum quod pro iter • agere, evellenles spicas el comedentes. Dicebant
vobis tradetur. Et accipiens calicem, gralias egit, et autem < Judmi ttd Chrislum : Vides quid isli faciunt in
dedit illis, dicent: Dibiie ex eo omnes, hic esl sanguis Sabbalis? Qtti dixit : Etiam. An nescilis quid egil
tneus novi lettamenti (Ibid.). Dicendo enim, novi, David ctun esttrirel ipse, el qui cnm eo erant, qttomodo
oslenriilquomodo ea quas Veteris fuerunt Testamenti, inlravit in lemplum,panes propositionis comedit? elc.
cessavcrunt. Aspicite quomodo panein corptis siium B Et quia Sabbatum propter hominem factnm esl, non
sub Novo Testamcnto vocavit, sicut vivificuin et ple- homo < propler Sabbatum (Marc. n) : Qni el dicebant :
num spiritu, et sicut caloris demon-strativuni. Vos < Quoniam homo iste non est ex Deo, qui Sabbatum non
qiiidem panem, nos arlon dicimus. Arlos aiilcm in- cuslodit i (Joan. IX). Et iterum loqucnle Chrislo in
lcrpreialur elevalus, et sursum portatus, a fermculo '• Sabbalo, elci qui nianiim aridam habebat (Mattli.
ct sale calorcm et elevationem habens; azymas ati- xn), similiter et ei qui dasmonis spirilus habebat, in
lem nil distnnt a Inpide sine aniina, cl luto laleris :Sabbalo munrialo, et murmurantibus Judasis el
deorsum consumptas terroe, et sicco luio comparalas, mulla dicenlibus dicit Christus : Hypocritm, unus-
qnas cum ainariiudinibus Moyses comedere misoris 'quisque veslrum uon solvil asinttm a prcvsepe,aut bo-
Judasis semel in anno legeni coiisliluil, dicens : vem suttm, et ducit adaquare? (Luc. xm.) Et paraty-
Quoniam malas passionis cl tribulalionis symbola lico similitcr, qiiem sanum fecil. El ideo hi, qui
siint, significaiivas suni; et noslrum Pasciia gau- Sabhata cum azymis cuslodiunt, neque Judoei, ne-
('iiim, et laslitia toLiim est, ol extollil nos ub huino que Chrisliani sunl, sed similes sunt leopardo, sirtit
proplcr gaudiimi ad coeluni, siout ct feriiientum pro- riicit magnus Basilius, cujus cnpilli ncc nigri snni,
plcr propriuin cnlorem pnncm, qui panis omni sua- nec oinnino nlbi.
vitale repletus esl. Azymas vero neque sul, neque QuomoJo nutem elsuffoeaia bi lalcs comeJunl, iu
fcrmeiilum habcntcs, liilum est aridum. Aut non qiiibus sanguis tonetur? nul nescitis, qiiotl omnis
auriislis Jesuai riicenlcm discipulis suis quia vos eiin animnlis sanguis sit aninia ipsius, et qui comedcrit
sat terrm (Malllt. v), el qiioniam simile est regnum sanguinem, animam coinedit? (Gen. ix.) Et idcirco
cxlorum fermeitlo, quod accipiens mulier absconditin secundum hoc nec genliles ex tolo sunt; ilti autcni
farince salis tribus, usque duin jermentaretur lolum ? occidunt, aut plaganles comediint.
(Luc. XIU.)Mutierem, sanclain Ecclesiam vocat; sa- Et ilerum : Alleluia in Qtiadrngesima non psnllilis,
tis vero tribus modiis repletis, Pntrem, et Filium, et sed semel in Pascha lantummodo, quori inlerpreta-
Spiriluin snncttim, qtiorum ncqiinquam hiliitentie lur, Dominus venit, laudate, hymnttm dicite, et bene-
azymoe suiU participes. Dicit eniin, et David rio dicite eum. Ergo, secuntluni hoc, neque Domini Do-
Cbristo : TH es sacerdos in mlernttm secundum ordi- ininuni, neque benedictus qui venit psallilis. Et
nem Melchisedech (Psal. cix), qtii ante Moysen el istud vero alleluia Hebraice riicluni esl. Cur iniilnm
Abraham coeli el lerrae cl casteraruni creaturarum rieceptioiiem lioruni lalitim non aspicitis, nec inteiii-
agnosccns Doniinum, exsurgens obtulil illi patieni ct gitis, neque corrigitis populos, et vosmeiipsos, sicut
vinum. lrieo riioil divinus Ajiostolus : Quoniam si Q qiii riebenljudicari ex his a Deo? Non rierolinquilis
eonsummalio per Levilicum sacerdolium erat (tlekr. qiiod riicitur, quori hoc Pctrus, et Beneriirttis, rl
vn), non, sccundum ordinem Melchisedooh,saccrrios Pauliis et ciclcri docueriiiil? deccpislis vosipsos, cl
Chrisliis diccrctur. Et qnia translalo sacerdotio, ne- populum in istis.
cesse esl ul legis translalio fial (Ibicl.), quas lex lulii- Qu;e vero scripsi ea stint quas Petrus et Paulus ot
lenta conslitiiil azyma Jtidosis custoriire. Iricm ipse Ciciori apnstoli, et Chrislus docuil, et sancla atque
magnus Paulus ad Corinlhios prima Epist. de liis lo- ralliolica Ecclcsia suscepil el cuslodit religiose, quas
qiicns ail: Fratres, ego accepi a Domino, quod et et vos corrccli custodite. Azyma vero, el custoilias
tradidi vobis; quoniam Dominus in nocie, qtia Irade- Sabbntorum projicite miseris Judasis; similiter el
balttr, accepil panem, el gralias agens fregit, et dicit: soffocala barbaris gentibus, ut fiamus puri in recta
Accipile el comedite, Itoc est corpus meum, quod pto et immactilata fide, el umis grex unius pasloris
vobis tradetur. Hoc facile in meam commemoralio- Christi. Cujus in cruce divino sanguine incbriaii
nem. Simititer et de calice. llic esl calix novi testtt- laudamns puri pure Patrem, cl Filiuni, et Spirittmi
menti in meo saiiguine; hoc facite, quotietcunqne sanctum univcrsa Mosaicaslegis, ct ab co custodita
biketii in meam commetnoralioucm. Qitoticscunqfc dereliiiquciitcs sine DooJudxis, qui volul c;rri pcr-
7fi7 EPISTOL.E ET DIPLOMATAPONTIFICIA. — APPENDIX. 79.8
qinrenlos Christtim, lumen amiseruni, pcrmanenlcs A ''.tinict sacerriolibus, et arijura ul pcr haec soipsos
iu umbra, sicul insipicnles perpeluo. .corrigant, ct Dci populum, ul Doi merceriem in istis
..'}?<
, Hascaulem, horao Dei, et mullolies ipse cum po- habeas ! : el si hoc feceris, propono ct per secundam
ptilo agnoscens doeuisti esse, et correctus scripsisli ;scripiioncm mnjora et pcrfecliora his tibi scribere,
multis similem consueluriineiii habeniibiis, et ut ha- fidei vora ostonsione et firmamcnto aniiuaruin, pro
beas salulem animoetuae, mitte principibus sacerrio- < quibus Cliristus posuil aiiimam suuni.
Hactenus epislota Michaelis Cerularii cl Leonis Acridani episcopi, ut vidisli ex ipsius lilulo. Porro hane
Michaclis et Acririnni epislolnm in Apulinm missam Humbcrlus S. R. E. cardiualis episcopus Silvoe Can-
ditlas acceptam Trani cum esset, in Lalimim iranslulit, rielulilqiie eam ad ipsum Leoncni ponlificem. lta
quiriem habel scriptus cotlox, in qtio isla omnia riescripta leguntur : Lco autem Papa caperlecta, prolixam
illam ad eumriem Michaelem el Leonem AcriJaniim cpistolam scripsil, qux inler cusas ipsius Lconis epi-
stolas prima orriine poniliir. Ubi et ex nola lemporis in en npposiln, hoc esse nnno conscripla cognoscilur,
dum ait inlervenissc niille el fere viginti annos a Christi passione usque ari illuri tempus, quo scribebalur
opistola. QuoJ enim tlicii, fere vicjinti,plane noiidiim fuisse viginli declarat. Etenim exorriio seqiicnlis anni
jam fuisse vigenli, nil in episiola riala a<lei:m;lcm Mictiaolemmense Jnnuario. A Irioesimo quarto Chrhti
anno incipere consuevisse Romanam Eirlesiam numerare ab rjus passione aimos, suo loco superius
dictum est.

II.

EPISTOLA JOANNIS I ABBATIS FISCAMNENSIS

AD S. LEONEM IX.

Post laudalum summutn pontificem, conqucritur de vi sibi ab Jtalis illata.

[MartoiiC,Tltesaur Anecd. I, 207, ex ins. Bigotinno.]

Summo ajiostolicas seriis pontifioi LEOW,Dei gra- B laudc et lingiin noslr.i exsullulione. Gloria in excel-
(ia sanclificato vice Petri, JOANNES, fratruni mini- sis Deo, visitavit nos Oriens cx alio. Sed, o morta-
mus et in numero ahbaium ultiintis, priinaluin in lis conditio ! qiiam niliil fidiim cl cx omni parte
coelesti curia cuin senatus aposlolorum festiva glc- bcatum in hoc labili sasculo! Ecce, memornnrie
ria. pontifex, dum in laudes luas altenipero modulos
Gnudeal orbis Rqmanus tanli proesulisinfula ador- linguae, pro lerris pace reddita pcr almam tuaedis-
nalus, qui ut lucifer inter aslra purpureus cniical, pensationis providentiam, pulsat me dolor e lalere
tam pia qnam nova religione rulilans , ari depellen- interriimpcns stririulo planclu orgnna locliliae.Nola
das e gremio matris Ecclesiasvarii erroris nebulas. loquor in aurcm ponlificis, de praevaricalione ec-
Deniqne quis pastor in Romana Ecclesia posl aurea clesiaslicac pacis, qiiam mihi vcslrae firielilalis nun-
il'.a sascula in quihusLeo, Gregorius clariierunt, tio immisso ipsius Pelri aposlolorum priucipis lega-
vitro puriora spiritalis doclrinas lumina, surrexit lionc funcio irrogaverunt, non exteroe nationes, sed
tam diligens etvigilans, ut lu, praesulum sanctis- ipsi Romani cives, el in secundo loco Richefburh ,
sime, qui pascis gregem Dominiciim super vividos et Aquorpcndeiitis suburbiorum polenlissimi habila-
monies pascuas? Nam ut fideni diclis faciam , quis lores. Hi ccrle conlcmpta super pace apostolica
non mireiur, et iu laudis jubihim prorumpat, pro C vestra saiictione, me invaserunt, spoliavcriinl, ct
inaudita nostris sasculisoculaii pastoris providentia? omnibns piis lacrymabilitcr dehoncslavcriint, fru-
qui non eo conlcnlus in propria scric urbis Rom:e strn mandata vcslras legalionis pracferenlem, et in
iini populo consiilere , aut solam frugum ferlilem defcasioiicni nici patrocinitiin aposlolicas auctoritaiis
Ilaliain imbre ccelestis verbi irrigare, verum eiiam vociinlcm. Porro hasc Italorum in Northinannos
Cisnlpinus Eoclesias synoriali scruiinio circuil et invidia adeo exarsit, et jam inolcvit, ul pene per
lustrat, et si quid incullum, el a norma rectiliidi- oiniiia haliic siihurbia vix iini|iu>in ulli Noilhuiaii-
nis dislortuin invexit, mox crctesiaslioa censura norum liceat ttitum itcr carpere, eliamsi sit pete-
corripit ac regnla jiisiitioe emendut et corrigit. Avo, grina tlevotiono, quin assalialur , trahaltir, nuriclur,
Patcr, papa mirabilis. Ave praesulum prassul speria- colaphizetur, vinculis religelur, snepe etiam trislem
lijjave, inquain, illa ignis coliimna, olim Israeli- exhalel spirituni, lougo carceris squallore maccra-
lico poptilo proevia, qui prasdux iiioflenso ralle por tus. Unrie nolum libi sit, Clirislianae plebis huma-
vastain niundi hujus soliliidinem popiilum Doi san- nissime Puter, quia nisi Roinana pictas npostoiica
cium provehis ad ccelestom Jerusaleni, vernm tcr- inicrriiclionc aholeveril hunc iiiriisciplinal.ini bar-
ram repromissionis. Igitur iinplcalur os noslrum laiieir, et iiiaximc in snccialis sui Irgiii iiijuriam
799 VICTOR II PAPA. 600
vmdicaverit ita ut tolusorbis audiat cl contrcmiscat, A <
qui abdicatis logilimi thori connubiis, volulantiir i;i
valde depretiabilur Romanae innj'eslatis auclorilns, i
inlioiieslis ct consanguiniiaie fucdalis ttialamis. Hii.e
nec erit geiis illa Norllimnnnoruin bellica in vcstra populus
j sibilal, binc mihi quivis pravirors iiisullui;
lidelitate adeo prompla et devola. Inlerest etinm imihi, inquani, pro veslro lionore deceiianli, et
Uiasfamoe, vir lolius liheralitatis et gloriae, larga hanc
! conseniionis maculam a veslra siiiceriinte de-
manii noslra perdila restaurarc, quia ecce, ut jus- Itergenti : ct ut mc niagis conftindaiit, et iidelici
sisli, paschali termino adesl nosler nunlitis, cmu vicloria in suggillalionem veslras auctoritatis con-
Ltteris, et certa cautione omissorum , quas cgo non viiicaut, objiciunt, ct in faciein ostenriunl, quod
niei cansa sohimmodo repcto , sed eorum quonim Tedbaldus ciiam vesirum colloqiiium ariierit, nihil-
devoibni condoleo , qui liaec sanctae Trinitaii ddc- ique dignum hac culpa acluni sit; iino magis quar*
gaverant suh measfirici leslimonio. Ilis ita decursis, auctoritale vestra roboralus, liipinam ovem , riics
non possum non inJicaie qua: audio de domino meo falsam illam Agnem in sua vindicel, et vivente
apostolico vcnlilari sinisira inlerprelalione , queni inarito, usurpel cxsecrabili slnpro, facio illioito
ego amplcctor speciali devotione , el quem volo lu- iicilas conjngis divorlio. Qua de re perpendat ipse,
lum esse apud Deum ot liomincs. Fabula aiilem luoc quoeso, prudcnlissimus antisies, quid postulci rcs
subsannatioiiis vertiLur tle Tcribaldo comite et Bur- R hujiis cmendationis, ne annulhstur, ne irrilelur
gundionum iiifriiniio dnce I!., qiii, transgressores opera cl studium ecclesiaslicas suoesanctionis.
pontificalium decretorum , fas ncfasque confiindunt,

III.

EPISTOLA S. PETRI DAMIANI

AD S. LEONEM IX.
Vide inter epislolas S. Pelri Dumiani, Palrologias, tom. CXLIV, c*I. 208.)

ANNODOMINIMLVII.

VICTOR II PAPA.

NOTITIA HISTORICA.
Vitm pontificum Romanorum.)
(CIACCONI,

Iri nomine Dei et Salvatoris noslri Jesu Chrisli C
benedicli. Amen.
Post Leonis papas IX obitum, Eherardus, episco-
pus Aistalensis, vir prudens et eruditus, pariler et
opulentiis, crealus est. Fuit nalione Germanus,
proviucia Suevia, ex comilibus Cnllensibiis, caslello
Hisprug orius, cx propinquo sanguine imperaloris,
uatus : patrem habuii Arduigum, malrem Yilzelam,
nobilissimos parentes, et qtiaiiquam aetale juvenis
esset, doctrina et sapientia, morumque gravitale
prudentissimus, senibus asquari polerat. Electus
autem fuerat Aistatensis episcopus anno 1052, illius
cleri consensu, in maxima apud omnes imperii pro-
cercs auctoritate ila ut prascipue ejus consilio Hen-
ricus imperator utereiur. Tulil gravate Henricus,
ut taniuin virum et tam fidum amicum amilteret.
Hunc igitur Hildebrandus, licet invilum, anno jum
Ipost morlom Leonis exaclo, adduxit Romain ; lasli-
lia cl populi totius plausii exceplus, in basilica
Sancli Petri Vaticana, episcoporum cardinalium
ministerio, Romani pontificatus, feria quima in Coc-
na Domiiii, ldibus Aprilis, insiguia ctun Vieloris sc-
ctindi noniine suscepil, anno Domini 1055 pcr May-
nardum S. RomanasEcclesias archiriiaconum, cllau-
datissime eidem annos duos niense9 tres, dies sex-
decim, Henrico lertio et cjus Dlio Henrico quario
Auguslis, prasfuil. Crbcs aliquot, arces et oppida,
Ecclesiae Romanae prioribus sasrulis amissa recupo-
ravit. HicLeonis proedecessoris sui vestigia secutus,
prassenleni Ecclesias siatum lirmare perrexil, nc
proplerea subilo convenltim Florenlias indixit, at-
que eo cliam Henricmn imperatorem invilavil, in
quo ipse, qui acerrimus cleri censor el rcforniaior
eiat; cum inipcralor sub feslum Pentecosles venis-
801 NCTITIA IIISTOniCA. 802
set auno I05Gel conciiio interfaisset, muiios episco- A biiil, ac leiiium ja:n Bere;igar;i opnionem dcleslnn-
pos, Simoniaca labo nlfccios, cl in fornicatione dc- lcm confutavit. Fuil bic Bercngnrius palria Turo-
prehensos conviciosque damnavit, ac 'episcopatibus nciisis, archidiacontis Andcgavcusis, qui primus
nmovit. Clerumque mouiiil quid polissimum sui hasresim conlra riivinam eiichnrisliam suscitavit,
muneris esset, pcena icgmn ecclesiasticarum trans- quam lolies rinmnatnm, etiam noslro saiculo Zuin-
grcssoribus irrogata. glius, iEcolampadius elCalvinus rcsliliierunl, auxc-
Eodem eliam tempore, Hilriehrandum ob id in runl cl propagarunl. Data est Berengario oplio de-
Franciam a Viclore legaius, graves adversus Simo- fondendi opinionem suam; quam cum defendcndiini
niacos el Nicolailas, qnacstione exercuit, cum- suscipere non auderel, confessus csl coram omni-
quc sex episcopos hortim criminum manifeslos hus conimunem Ecclesise fideni.
damnasset, Ebredunensem arcbiepiscoptnn, simoniae Iiide Tiironilius in Saxoniam ab imperalorc Ile;:-
retim, ct impudentcr inficicnieni, qnem lestibus rico inviiaius, atqne admirabili omiiiinn principtim
coarguere non polerat, aiie convicil.Quomadmodum concursu exceptus, Goslarias, cmn eo N .livitalem
cum sibinarrassePelrus Damiani memoriae prodidil: Virginis celcbravit. Neque iia paulo post Ileni icns
etenim in conspectu iiinllortini : « Age, dum, inquit, sasvo morbo iinplicittis, ui nonas Ociobris, anno
qtmnrio le insonlcm hujus criminis jaclas, ad noxiam Domini 1056, mortcm ipse oppeiiit; apuJ Folderum
cxpinnriam pronuntia Gloria Palri, et Filio et Spiri- in Saxonia, aslatis 59. Hujus corpus Spiram evehi,
lui siinclo. Tum episcopus, ratus se eo dicio gravio- ac ipso procsente honorifice sepelire fecit in templo
ris periruli judiciuni omne declinalurum, pronun- beatic Virginis ab sc exslrucio, juxla patrrm suum
tiaro insliluil, ac Gloria Palri et Filio dixit: Spiritui sepultum est. Imporii liltilos cjus filius Hcnricus IV
sancto, quanqutm s.epe conatus, expedire non po- suscejiit tenuilque annos prope 50.
lnit. Crediiumqiie est, quia in nunditiatione sanclo- Cacteruni Yiotor rebus Eoclesise trans Alpes, nt
rum, speciatim lasdilur Spiritus sanclus, ulcjiis cul- tiim licuit constilutis, folenmi nalnlitio cuni r<ge
pas'participem dieerencquivil; siquidem posleaquam juvene consiituto, Ratisponas pcracto, Italiam, Qua-
pccratum suum confessus csl, sinc ulla cuiiclaiioie dragesimo ineunlc rejieliit, n.lque Floreniiiesnbsliiit.
pronunliayil. » uhi tola fere aslale commoralus. Anno Donunirns
Victor pontifex, ciim Berengnrium post morlcm nniiviinlis 1057, v Kal. Augusii, pnpa Viclor II Flo-
Leonis ad eauidcin rcdire insaniain coinperisset, rcnlias Tiiscorum morttius esl. Ejus corpus in ecole-
alque ab eo multos in Francia in errorcm iinluci siu cathedrali S. Rcparatoe Florentiae srpulium csl.
audirci, profeclus eo convenlum in Turonibus ha- n Vacavit sodes dies qiiatuor.

NOTITIA ALTERA.
(Apud MAXSI,Conciliorum collcct., XIX, 853.)

Vicl >r, cui nomen GcbeharJiis crat Ecolesiasque passus est horrendam proriitioncm, cum ad ejtis in-
Eistelensi magna ci:m uiililalc preesidebal, jtissit leritum siibiliaconus quidam veiienum, dictn paven-
cleri Romani per llildebrandum, Ecclesias Romanae dum I in sacrum cnlicem immisit. Sed Deus duplici
subiliaconum, ab imperalorc poslul.ilus, Roniani ari- miraculo ne pontifex bibcret obstitil, el lanli sacri-
riucitur, et consensii universi cleri ac populi ponli- logii auclorem detexil. Lnmbertus rem geslnm si.c
fex, anno Domini 1053, tcnipore Henrici III impe- describit : ( Htiic, nompc Victori pnpas, subdiaco-
raloris, eiigilur, el in die ccenas Domini solemniler nus loxicum in caliccm misil; quem ctitti ipse p»;t
consccratur. Ab inipetatore eum sibi prassenlari consecralior.en) levare vellet, nec possct, a rioiniiio>
postutarunl, qiinninm in Ecclesia Rornana, ul inquit causam facli inquisiluriis, ctim populo ari orationcm
Leo Ostiensis, personn ad tnntum olTtcium idonea D proslcrnitur, slalimque loxieator a riasmone arri-
rcperiri non poleral. pitur. Ila igilur causa manifcstata, domnus papa
Ad comgeiid.iS pravos usus Ecciesias Gallicanoe calicem cum sanguine Dominico cuidam akari jus.sil
cnusasque qtiorumriam episcopornm cognoscendas, includi, et pro reliquiis in pcrpeluum conservari.
Ilitdebrandtim, Romaiias Ecclesinestibdiaconuni car- Deimle iterum cuni populo landiu ad ornlioncm prt>-
dinalem, qui posloa faclus est ponlifex, noinine sleinilur, quousque subriiaconiis a daeniouio lihe-
Gregorius VII, lcgatum a latere in Gallias ablegavi», rarctur. i Hasc Laniberlus Uspergensis, aliive
qui Ltigduni (1) indicto concilio episcopum, de plures.
simonia accusalum, niiraculose ad propriam delicti Al) Ilonriro imperalore Roma cvocalus, in Ger-
confessionem adegit, dum jussus recitare bymntim mnniam veniens anno pontificatus sui sccunrio,
glorificalionis, in eo, el Spiritni sancto ne.quaquam Christi Rcriemptoris 1056, invenit eum gravi morbo
pronunliarcpotuissel. Anno poiilificatus sui primo, laboranlcm, et jam animam ngenlein. Accidil iilud
(I) In Gallia quidcm Ltigdunensi; sed quo looo, inecriinn.
805 VICTORIS II PAP.E 'M
sine dtibio singulari Dei gratia.Nam pauiopost quam \ excommunicavit Trasiinundum coniitem Thcalimini,
coram ponlifice peccatorum confcssionem egissci, qui legatos Constanlinopoli redeuntes spoliaveral.
ablata resliluisset, ab aslanlibus veniain petivissel, Ilujiis lemporibus, magno lotius Germanoratn
filiuiuque Henricum arihuc quinquennem, ab electo- Ecclesiae beneficio, sanctus Anno in cathedra Colo-
ribus lunc praeseniibus regem constiliiUim, Roma- niensi collocatur archiepiscopus; qui Henrico impe-
noeque Ecclesias commenriaium, Victori pontilici ratori, a quo graviter exngitabatur, proplerea quod
oblulisset, magno Dei bencficio per eumriem ani- lihere cum reprehenderel, futurum bbittim proe-
mnra suam Deo oblulit, cum annis ocloriecim in im- dixit.
perio regnasset. Agucs, Augusla, maicr pucriim Defunctus esl Victor papa Florentix, anno Chri-
quidcm religiosc educare coepil; sed cum ex cphebis sli 1057, die 28 Jtilii, cum sedisset annos dnds,
excessissel, ahstraclus a malre, laclus esl hostis menses tres, et dies quindecim : scpnltus esl loco
Romanas Ecclesias, cujus beneficio, per Viclorem eodem quo ohierat. Cessavit cpiscopalus, auctore
Romanum, regnum Germaniae consecuius ftierat. Lamberto, a vigesima oclava Julii ad secundam Au-
Anno sequente, ex Germania in Urbein reversus, gusti per dies qiiinquc.

NOTITIA DIPLOMATICA.

(JAFFE,Regesla pontificumRomanorum, pag. 379.)

Sigillo quod, Gaitula leslc, Vieloris bulla 18 im- |$
pressum in plumho cxhibel, hoc dicliim continetur :
Tu PROMF.NAVESI LIQUISTI, SLSCIPE CLAVEM.
Episcoporum cardiiialiumque sedis Romanne suh-
scriplioncs, quae superiorum ponlificiim hullis non
sunt nisi rarissime apposilas, jam frcquentius aririi
sub Victore 11coiplae sunt; in cujus labulis lcguu-
tur :
Bonifaciut, Albanensisepiscopus
Humberlus, dictus cardinalis et episcopus S. eccle-
tim SilvasCandidm.
Hildebrandus, S. E. R. tubdiaconut.
Fridericut, cardinaiis S. Chrysocjoni.
Scriptas bulloesunt per manuin :
Gregorii notarii et scrinarii S. R. E. \
Datasper maniim :
Hildebrandi S. R. E. cardinalis sttbdiuconi
Hildebrandi S. R. E. subdiaconi, vice Hermanrli
aposl. sed. arcliicancellarii (nuin. 7) cancellarii
et bibliothecarii S. Sed. apost. llermaiini Colo-
niensis archiepiscopi (5).
Friderici S. R. E. cancellarii.
Aribonis diaconi vice Annonis arclticancellarii S.
R. E., Coloniensis archiej.iscopi.
Aribonis diaconi.

VIGTORIS II PAPJE

EPISTOLiE ET DIPLOMATA PONTIFIGIA.

'. c snm et soliias aposiolicae auclorilalis cxposcitur

Prhilegium Vicloris papm II ad tanctttm Hngonein
abbatem Cuiiiacensein, ctti confirmat omnia mo-
natieria, bona etjura ccenobioCluniacensiconcessa.
(Anno1055.)
[Btillar. Clttniac. png. 13.]
VICTORepiscopus, servus servorum Dei dileclis-
simo filio HIGOM abbnli monaslerii quod dicitur
Clunincuin in honnre bcalorum apostolorum Pelri
elPaulicoiisccraium,incoiiiilaliiMalisconensisitum,
et per te cunctis successoribus tuis abbatibus in
perpeluum.
Desiricriumquodrcligiosorumpraspositoriimet san-
clorum locorum slabililate permanere nsonslruttir
sine nliquacst Dcoauctorc dilatione perficienriiim.El
quolies in suas ulililalis coiiinioJuii) nnslriim asscn-
prassidium, ullro bcnignitatis intiiitu nos conveuit
subvenire, et ralum pro integra securitaie solidarc,
ut, ex hoc nobis quoqtie potissimum prasmium a
condilore omniiim Deo in siriereis arcibus conscri-
bnlnr. Et ideo qnia poslulnsli a nobis ul praefaluin
monaslerium aposlolicae aucloritalis serie munire-
mus, ct omnia ejus pertinenlia percnni jure ibidem
inviolabilitcr permanendo connrinareiims, et absquc
oninijugo seu diiione cujuscunqne personas consla-
bilire nosiri privilegii pagina corroboremus. Propler-
ea tuis flexi precibus per hujus noslne auctorilatis
privilegium statuentes, deceriiimus ul cuncia loca
ct monasteria ad supradicliim Cluniensc coenobium
porliiiciiiia quas ab aliquibus fiJclissimis Christiariis
805 EP1STGL.€ ET DIPLOMATAPONTIFICIA. 806
rcgibus, cpiscopis, ddclbus, scu principibus cidcm A riacmn
r ciiui omnibus suis perti:icntiis : cellain sau-
loco concessa sunt, et nb antccessoribus tuis abba- ciorum
c ninriyruin Cosinas el Damiani, ct lnonasie-
r
libus acquisila sunl, Bernonc vidclicet, Odone atque riuni Sancti MarccIIi cuni omnibus suis pcrtin ntiis
Aymardo, el bealse recordalionis sancto Maiolo et in i stiburbio Cabiloncnsi. ln comiialu quoque Arver-
sancto Odilone praedccessoribus tuis, vel quoecun- rnensi Silviniacum monasterium, ubi tui pncdeccs-
que ad enmdem locum pertinere videntur, ahsque sores s sanclus Mniolus ct sanclus OJilo requiescunt
uMiusconlrariiclione ciini magna securitate quielus cum c omnibus ad eum pcriincntibus. Et cellam quas
v
debeas possidere, et per le universi successores iui vocalur Firmitas cum omnibus ad eumdcin locum
in perpetuum. lioc esl ipsiim Cluniense eoenobiiima pertinenlibus.
f Cellam quoque qtiss vocntur Scuriolas.
1
polcnlissimo olim ducc Willelnio in pago Matisco- Ecclesiam etiam in honnre sancti Sulpicii dicalam in
iiensi fiindatum, cum omnibiis rebtis in circuilu villa \ quaedicitur Langiacus. El ccllulam quas vocalur
cjusdem loci el in aliis regionibus positis ad ipsum atls Boscum in honorc sancti Petri consecralam.
locum pertinenlibus. In comitalu vidclicet Matisco- Curlem
( etiam quam vocant in FrigiJo Monle. Mo-
nensi cellani in honore sancli Martini sacratam, r
nasleriiim quoque quod dicilur Rivis, consccratnin
ecclcsiam quoque juxta positam in honore snncti in i honore sanctoe Dei Genitricis, cum curte Lipsiaco
Joannis dedicalam; villas eliam Covinias cum eccle- **etc cum omnibus suis appendiciis. Ecclesiam quoe
sia ; Soleslriacum viliam ctiin ccclesia ; Escutiolas vocatur
\ Marengum cum aliis terriseidem monaslerio
cum ecclesia; Galliniacum cmn ecclesia ; Rufiacum ab a Eustorgio nobilissimo viro tradilis. Cellulam
cmn ecclesia; Masilias cum ecclesia ; Clairmanum, cquoque juxta posilam, in ipso cmtiitalti siam, in
Barjeserenam villam; Curtilias villam; Pelronia- honore I sanclas Dei Geniiricis sacralam , quas voca-
cum; Arpasiocum; Darboniacum; Besurniacnm tur t ad Monles. Monasterium autem Celciniancnso
ecclesia Sanctas Columhoe; Vitreziam; Burgulien- cum c ecclesiis, villis et lerris, Carnincuni vidolicei,
seni villam; ecclesiam Sanrti Laurenlii; Caslrum; I
Burnunculiim , Abolniacum, Ginniacum, Cnrdonc-
Lurdonum ; Blanuscum ; villam nomine Coitam; t
tum, el ctini omnibus ecclcsiis ct terris ad ipsuni
nionasterium etiam quod vocalur Calus Locus cum (Cclcinianense monastcrium pcrtinentibus. Ccllam
omiiibus ad se pertinenlibus; ecclcsiam Snncli (quoque in ipso comilatu silam, ubi reqniescil san-
Vicloris cum omnibiis quas ibi aspicere vidcnlur; c
ctus Florus, qiiam iradidil supradiclo Ioco Eustor-
cellam quoque in lionore Sancti Victoris ciim omni- gius { clericus, cuin omnibus \ti cam pertineniibus.
bus suis appendiciis; ecclesias etiam et terras quae Mniisiones
i quoque in Brivnlensi vico perliiienles ad
juxla illam sunt, pro quibus data est quondam ec- p ssuprariiclum locuiu; nioiia-lerium eliarn quod dici-
clesia Sancti Gengulfi; Eguirandam quoque curtem I Volta in honore sanctas crucis, consccratum,
tur
ciim ecdesia Sancti Andreas apostoli, et cum aliis sicul
s praedecessor tuus Otlilo in praeriio parentiim
ecclesiis et onuiihus suis appendiciis; omnes quoquc suoruin
s conslruxil cum omuibus suis perlinenliis.
ecrlesias ct lorras, seu omnia quae suprailictus locus Ccllain
( oliaiu Reiliacum ciim curle et omnibus ad
videtur Iiabere in jam dicto comitalu. In comilalu eum < perliiienlibus; ccllam etiam in honore sancins
vcro Cabilonensi cellam dc Beltomonte in honore Marias ' consecraiam, qn;e vocalur ad Pcntem. Omnes
snnctae Marias conslruct.im, cum omnibus quoe ad lquoque ecclcsias el terras, seu quoecunque videlur
ipsnm aspicere videntur; curlem eliam vocahulo £supradictus iocus Cluniucus possiriere in jani diclo
Juliacum cum ecclesiis et lerris eidem loco quon- comilalu.
< In episcopulu eliain Nivernensi cellani
dam ab episcopo Manasse collalis, el omnes eccle- < quas dicitur Sancli Reveriani cuin omnibus suisper-
sias el lerras, et qtiascunque supradictus Iocus vidc- linentiis.
l Ecclesiam elium qu;e dicilur Superciaco,
tur habere in jam diolo comilalu; ecclesiam Sancli (quam Froiimundus dedil cum omnibus suis pe li-
Gengiilfi cum suis appenriiciis vel pertinentiis. In inenliis. In cpiscopalu eliam Vivariensi cellam Mi-
episcopatu vero Augustoduiiejisi cellam Ojadellis zoscums cum omnibus qua?.ihi aspiciunl. Ccllam de
construciam in honore sanclas Dei Genilricis cum D IRumpono monte; cellani adFontes; cellam Rioms
omnibus suis appendioiis; illas etiam ecclesias el cum ( omnibus quas habere videtur siipradictiis loctis
terras quas Teotnrdus clericus conlulit jam diclo < Cluiiiacus in jam dicto episcopatu. ln episcopatu
Cluniensi coenobio.Confirmaniusaulem et corrobora- Uticensi
' monasieriuin in honoresancli Pelri et sancii
mus noslra aposlolicaaiictoritateillamconvenicnlium 'Saturnini riicalum, super ripam Rhodani situm,
quam fecit domnus Wallerius Aiigustodunensis Ec- cum < castro Colonellas el curte Tulleta, cuni omnibus
clesias episcopus de monaslerio quod dicitur Maga- ad t se perlinenlibus cx utraque parte flinninis. ln
brense ad suani ecclesiam pertinente cuin omnibus Trerassino cpiscopalu cellam in honore sancli Amandi
ad ipsum pertinentibus : Marciniacum cum oinnibus construclani.
( In episcopatu Arausico cellam in Podio
suis perlinenliis, sicut fralcr tuus Gauffredus sancto Odoleno.
< Monaslerium in honore sancii Pantaleouis
Pelro et lihi dcdit. Ecclesiam de Varennis sicut constructam,
( cum oinnibus pertinenlibus ari etim.
Artaldiisdcdit cumomnibtissuisperlinenliis; omnes- ln 1 Vapicensi episcopatu cellam in honore sancti An-
que ecclesias, et terras, et qiiascunque supra diclus drea?
( constructani jain riicto Cluiiiacensi coenobio
locus Cluniacus videlur habere in jam dicto episco- concessam
( a Rigaudo clerico cum omnibus suis ap-
patu In territorio vero Divionensi ciirtem Giu- pcndiciis.
| Ganagobicnsc qiioque monnsteiiolum et
 807 VK.TORIS II PAP/E fcbS
cnrieni Valcnliolam , el omnia q;ioc viJetur supra j\I, conorum, missarumqiie celebrationc, nisi ab abbnia
riirius locus Cluniactis tenere, clquod debct habere, ejusriem loci iuvilnlus fucrit, venire nd agenduin
virit-licet de quibus rebtis habci rionationcm cl tle- prassumnl; seri lireat monachis ipsius loci cujiisciin-
scripiionem.; alque de villa et castro Sarrianis, ct que voluorinl orriinalionis gradum suscipero uhicun-
rie omuibiis quas in patria quas vocatur Prcvinciaj que tibi luisque successoribus placuerit. Abbates
hnhel. ln Vnlciilincnsi cpisoopatu hoc quod vitletur namque qni consecrandi crunt dc ipsa congregalione
haberc Clunicnsis locus in villa qua; diriitir Ales, cl cum consilio fratrum communiter eliganiur, el ad
in Montesio. Monastcriiim Sancli Marcclli quori di- eos ronsecrandos quenicunqiic voluerint opiscopum
citur ad Salcctum cum onmibus appcndiciis vel per- advoccnl. Quascuiique vero terras nunc lencs, ct
liuenliis suis, ct omnia quas vidcliir babcre ipse locus quas lu luique successores acquirere potuerilis, in
in illo episcnpaiu. In cpiscopatu Vicnnensi monaste- perpoltinm possidenilns concctliinus vobis. Si quis
rium quod vocalnr Tariemiaciim, cum cella qnas aulom lemerario ausn (quod lieri non creilinius),
ilicitur Causella, et villa quas vocaiur Bracost, et contrn Imjus noslras aposlolicxcoiifirmaiionis seriem
villa qoas dicilur Insula, cum omnibiis ccclesiis, venirc aut agere lentaverit, scial se riomini nostii
villis et torris quae vidoliir liabere jam riictus loctis nposlolorum principis Petri analhemntis vinculo in-
in uominalo cpiscopatu. In episoopalu Liigriuncnsi B' notlnttim,
i et ctini diabolo ejtisque alrocissimis pom-
rellain benl;c Marias quas riioilur Taluzaiis. Cellam pis \ , atque cum Juda traJitore Domini el Salvaloris
Poliacum, ct ccllulam Arlheiluniim; cellam quoquc nostri i JosuChristi inaslernum igiienieoiicremaiirium,
Ambcriensein cum ecolcsiis, villis, et teiris ad < simulquein voragincinlartareumqiiecbaosdemcrsuin
ipsani periiucnlibiis. Cellam quoque Saviniacum, et ctim < inipiis riefieienrium. Qui vero custos el obser-
curtoni Anibariacuin, ct ccclesiaui Sancii Andrcoli, vator i luijus nostri privilcgii cxstiterit, benodiclionis
et ccclcsiam quas vocatur Adoralorium; ciirtom de gratiam j et vilam aslernam a Domino consequalur.
Romanis, celiam Cavariacum; collulaii) Liiriniaciim; Beue ] valele.
villam Tiiscinciiin. Omiies qunque ccclesias, villas DnUini 111Iilus Juni-ts per mnnus Hilriehrandi
et lerras qua? Wichardus moriens cidein loco Clu- carriiualis( suhdiaconi sanctas apnslolicas scriis,
nionsi couiulil, cum oinnibiis quas videltir [tenero| nnno primo riomui Victoris secunrii papas, inriiciionc
suprariicius lootis in jam diclo episcopatu. Monasle- iioua. i
riinn vero Poicrniacuiii ab Adeloitle imperalrice Au- II.
gusia conslrticlum, ct a Conrado rcge, et filio suo Victor II canonicos Ferraricnset tuendos susciph
Rotlulpho rege eidem Cluniensi rcenobio, per pras- eorumque bonu conftrmul.
cepla regalia tradiluai, cum oinnibus qu;e videtur ( Anno 1055.)
liabere in Burgundia, ct ciim omnibus quae ipsi [UGHELLI , Ilalia sacra, II, 533.]
monaslerio in Atsalia doricrnnl imperatcrcs Augnsii VICTOE cpiscoptis, servus scrvorum Doi, GERARDO
Ottones. Monasleriiiiii quotl riicilur Romanum ciiin ;archipresliytero, et LEONInrchiriincono, rcliquisqite
oinnibus ail se perlinentibus jnm riiclo Chiniensi canoiiiris( S. Ferraricnsis Eoclesiassuisque successo-
ccenobio, el tibi iuisq:ie succcssoribus habere con- ribus, i in perpetiium.
ceriinius in pcrpetuum. Conlirmamus cl corrobora- Si justis scrvorum Dei petilionibus salisfcceri-
liius clinm noslra apostolioa auclorilate illam con- nms, i p.ocul dubio apostolica prascepta servanius.
venieniiam quam 1'ocil domnus llugo Gonevensis Qunpropler ( inclinali prccibus veslris, filii charis-
Eoclesi;cepiscopus,laiii!aiiteclcoiisciilienieRodul|)ho s
simi, coufirmamiis nt ,uc corroboramus vobis, ve-
rcge et domina AdeloiJe impcratrice tle ccclesia < strisque successorihiis canonicis, quitlquitl per pa-
Sancli Victoris niarlyris, cum omnibns ad ipsam < giiiain conccssionis et confirmalionis jusle acqui-
pcrtinentibtis. II:ec omnia supra scripla loca et mo- < sisiis, vel ncqiiisiluri cslis, tit quieii et seouri ab
nasteria cum cellis, ccclesiis, curlibiis, villis, vil- omni ( licsione permanerc valoaiis Desiderio itaque
lulis, servis et ancillis, silvis, vineis, cnmpis, pratis, D ac
; pelilioni vesiroe, lil riixiinns, inclinnli, vos,
aquis, aqunrtimve dccnrsibus, el oinnihtis lerris cul- ivcslrosqiie succcssores sub r.ostrasapost. defcnsionis
tis ct inculiis ari supradiclas poteslalos pcrtincnlibus, i
miinimiiic susc:pimus, el boua omnia, qus jusle
ipsi loco Cluniensi, tiliique el luis succossoribiis per habet,
I vel habitura est ipsa canonica , videlicel
hiijus noslri privilegii aucloriintoni tcnenda et possi- A villani, quac riicitur Qiiartisana , ct fuudiiin couira
drnria conoeriimusiiiperpeliium:ilaiilnullii.sdux,ne- I
Pariuni, et locum Cuculi, el cnput lierioe, Baniolo,
riie e.piscopus,nequc aliquis priuceps, nequc quaslibei et ( Wariialicum , et funrium Pccorile, ci caslera
magna parvaque persona de prasfatis omuibiis rebus cquae jam dieioe ecclesiae ad partem tanonicorum
et decimis, quas inibi pertinere videnlur, autleal pcrliiienl,
j villas, lerras , vineas, praia, agros cul-
n.oleslnre, vel inquietare. Necnon sul) ilivini juriicii losI cl incullos, aquas, aquarunique decursus, pisca-
pronnilgatioiie ct fortocontesiatioiie.confiniialioneet ttiones, venaliones, seu molenriina, servos,el an-
anailieuiaiis inlerriic.tioiiecorroborantes dcccniimus, c
cillas, aldiones et aldianas, scu cuncias res mohiles
i;l iiiillus cpiscopus, scu qiiililiet saccrJotiim in el c iiiimobiles quae dici el nominari possunt, seu
rixlcnt vcncrnhili coenoliio pro aliqua onlinalione, cquidquid lenoril, possident, habcnl tsm de parle
sou coiisrrralioiie ccclesias, prcshyieroriiiii vcl <!ia- ecclesiiO,
c quam de suis, suoruinquc paronlum has-
 S09 EPISTOL.*'. ET DIPLOMATAPONTIFICIA. 810
redilale, vel alias acqnisitum per aliqua cliarlarum A cst doimim, jtixta cuinriein ccclesiam siiam, perpis-
munimina, j'uxla eam eliam videlioet ralionem, ut tualilcr jure canonico, antiquaiu aliam patipcriim,
niillfis injiitiam residcniibus supor terras ipsorum nl.leram donitim hospitii, eeclcsiam vcro sancti
canoiiicorum , colonis, colonabus facere proesumal, Joaiinis Baptislas, juxta riomiini cpiscopi vcslri
nec ipsos jam dictos dislringcre, aul molcslare domiui, decimationes qtioque cunctas plehh Sancirf!
atideal de cunctis facultalibus eorum sine volun- Marias, qua? dicitur in Buiria, sicut a procdickoAriol-
lateet consensu ipsius ecclesias pnrstilis, prascepta frerio vobis concedi videntur, ecclesiam qudqiic
coiifirmalioiiis corroborare dignaremur. el stib nc- Sanclac Marias qux vocattir in Montc Palensi, cum
slra defensione duodecim homiucs ipsius civilalis oblationibus el omnibus suispertincntiis, medietaiein
recijicreiiius, qtii eos navigio ducerent, quociiiique omnium decimarum lotius plcbis Sancii Petri, quas
usus eoruin canonicorum fuerit, sine oinni pretio. vocaiur lnbaibaroruin ; el ctincla olivcta Bononien-
Quorum dignis postiilalionihus consentienies, prout sis ecolesias, quas sunt in lcrritorio Gurdoe.
juste el legaliter posstimus, confirniamus, cl cor- Insuper quoque quidquid de jure ejusdem saiiclae
rohoramus hasc omnia, quoe supra teguntur, ut Bononiensis ecclesias nunc habeiis vel jusie vos
quiele ct pacifire lenere ac possidere valeanl " acquirere seu vesiri successores polueriiis; toium
quas supra legunlur, omnium bominum conlra- etiam dominicatum ejusdem canonicas, sivc cunotas
riictione reinota. Praeoipientes igilur jubemus ut res niobilcs et immobilos qua? dici et nominari juste
niillus dux, marchio, archicpiscopus, episcopus, posstinl, ea eliam vidclicct ratione ul nullus injurinm
eoines et vicecomes, nullaquc inagna, vel parva resideiilibus super lcrram ipsorum canonicorum
pcrsona, rie cunclis prasnomiualis rebus, tani de oolonis i colonabusqiie faccre prassumai, ncc ipsos
ccrlesiasiicis quani de suis, cos nioleslcl, sive in distringere aut molestare audoal do ciinotis coriim
placito eos conlurbet, vcl colonos, vel colonas di-' factillatibus, praecepto confirmationis apostolicas
strmgerc, sen aliquam publicntn funclionem solvere sedis tuitione corroborantcs firmamus hasc omniit
cogat. Qiiod qui tcmerario ausu feccrit, nisi infra < qux supra legunlur, ut quiele ct pacifice lenens ct
quadraginta dierum spatium emcndavcrit, anathe- possidere, | omnium hominuin conlradiolione remola,
inatis vinculo ohligetur, et a liminihiis S. Ecclesias vuleant prascipiinus. Oplantes igitur jubemus tit
alienctur usque ad dignam sntisfactionein. Qui vero nulhis dux, marcbio, archiepiscopus, cpiscopus,
cuslos htijiis nostras sanctionis exstilerit, benedi- comcs, vicccomes, nullaquemagnavelparva persona,
clionem et gralinm omnipolentis Dci,et B. Pctri de ctinctis praenoniinalis rebus, lam de ecclesiaslicis
apostolorum principis, et noslram habeal, el in p quam rie suis, eos moleslare sive in placito eoscon-
futuro astcrnam retribulioncm percipiat. Amen, turhare, vel colonos eorum dislringcre scu aliquain
amen. !
publicam funclioncm solvere cogat; quod qui lcmc-
Locus f sigilti. rario ausu fecerit, nisi infra XL dierum spaiium
Bcne valele. icmcndavcril, nnalhematis vinculoobiigclur el a linii-
Dat. vi Kal. Julii, nmio 1055., per maiiuni Ili- nibus sanctas Ecclesiac alienetur usque ad dignam
dehrantli S. R. E. card. subdiaconi , Vicloris papsc salisfaciionem; qui vcro custos hujus nostras san-
II aimo t, indict. VIII. clionis cxstiterit, beiiedictioncm et graliam omni-
III potcntis Doi, et B. Pelri aposiolorum Principis, ct
Victorit II papm pricilegium pro ecclcsia Bononiensi. noslram ....ciat cl in fuluro astcrnam retribuliouciM
(Anno 1055.) :pcrcipiat.
[SAVIOLI, AnnaliBotogneti, 1, u, Appenri., p. 92.] Dala ..... Kal. Julii, pcr maniim llilriobrnnrii snn-
ViCTOnepiscopus, servus servorum Dei, PETRO ,ctcRom. Eccl., cardinalis subdiaconi, anno Vicloris
archipresbyiero risliquisque canoiiicis regulariter PP. II primo, itidiclionc vin.
riventibus sancias Bonoiiicusis ecclcsioe suisque IV.
succcssorihus in perpetuum. D Viclor 11 confirmat prmceplum de possessionibut
Si juslisservorura Dci pelitionibus satisrecerimtis, Molianensis monaslerii non invndendis.
procul dubio apostolica praeccpta servamus. Qua- (Annol055.)
proptcr inclinali precibus Adelfredi, cjusdCm Ecclei [UGHELLI, Italia sacra, V, 514.]
siae cpiscopi, veslrisque, filii charissinu, confirma- VicTOiiepisCopus, scrvus servorum Dei.
tnus alque roboramus, vohis vcslrisque successori- Prasciptuui nostri (iiieciissimi filii lleinrici, Dci
bus, cauonico jnre viveutihns, qiiidquidperpaginain j
gralia Romanorum impcrnloris Augusli, re;ogno-
concessinnis el confirmalionis jusle ab eo vel ab aliis sccntes,
>. dalum ari defcnionem et firmitudinem mo-
ac<piisivistis sivc acquisiluri cstis, ut quicli el securi nasterii
i S. et perpetuas virgins Marlv, quod est
ab onini lassione pcrmnucre valeatis. Dcsidorio situm i in loco qtii Mulianas dicilui, pro animas suas
i
itaque alque rogalioite prasnotaii cpisoopi, pelitione remeriio, ct ob interventiimAgnclisiinperairicis s::oe,
'
•liioquc vesira, ui, dixiinus, inclinali, vos vestros- videlicel dilectissimac conjugis, nec non iiicremon-
que surccssores su!) noslras aposlolicas defensionis lum l sui charissimi lilii Heinrici quarti rcgis; id
miinimine suscipimus, ct bona omnia quas habet vel iipsum prxccptum, sicut ab ejus imperiali poiestnte
habilura cst ipsa canoniea ejusdem Sancli Pctri, id datuin ( esl ol confirmaluui, ita noS nostra aposlolica
PATBOI.. CXI.III. 26
 SH MCTORIS II PAP^; 812
aiictorilate damus, conceriimus, et conflrmamus.. i cessorihusque tuis cunfirmaremus, sictiti a prasde-
Dcbito suramas et apostolicoe sedis, cui gralia Dci, cessoribus nostris, vidclicet Nicolao et Agapita,
non nosiris merilis, proesidemus, cuiaii omniiim Benediclo et Leone, hujus almas aposiolicas sedis
Ecclesiarum agere debemus, quia exhoc potissimum cpiscopis, decrelum esl : inclinati precibus veslris,
lucri pracmium a Deo conscquimur, si vcnerabilia aposlolica auclorilate concedimus ct confirmamus
loca, ad-cultum Dei ordinala, per nos ad meliorem cura omnibus generaliler atque specialiter ad cuin-
statura fuerinlpcrriucia. El ideo notiim esse voluinus dem prasfatum archiepiscopatum vcsirum pertinen-
omnibus, in Cbrislo pie vivere volenlibus, qualiter libus, scilicet omnia quocvestri anlecessorcs suis
nos omuia basc bona, quac Roso Tarvisicnsis episco- laboribus acquisierunt, vel eliam amore asiernas
pus ad prasfalum monasteriiim tradidii, auctorilate patriae ibi a Chrislicolarum fidelibus iargita sunt
S. Petri ct nostra, ibi rata et in perpetuum illic sta- vcl largiunlur, Cum illis eliam, qui hoc lempore a-ri
bilila decernimus el confirmamus. Proelerea stalui- Clirisli fidem conversisunt.provocanlc et prolegenle
musjam dicto monaslerio nl, remota omnium pra- gratia Dei videlicel episcopos in omnibus genlibus
vorum hominum inquietudine, inviolabiliter teneat Sueonum seu Danorum, Norwegorum, Islarion, Scri-
basc bona quoe morio legaliler tenet, vel inantca devinum, Gronlandon et universarura seplentriona-
juste ac legnliter acquisiturum cril.scilicct in canipis, ] iium nationum, nec non eliam in illis parlibus Sta-
in pratis, in pascuis, in silvis, aquis aqunrumque de- vorura qnas sunt a flumine Pene usque ad fluvium
cursibus, iu piscalionibus, in moiendinis, cullis ct Egidore. Ita ut sub lua tuorumque successorum.
iuciillis, el omui usu qui aliquanrio.ex bis provenire Hammaburgensis Ecclesiae archiepiscoporum ma-
polcrit. Insuper vero prascipientesjubemus ul nullus neant poteslate, vel quidquid a vohis, divina favente
archicpiscopus, episcopus, dux, marchio, comes, gratia, ab errore perfidiassive hominum sive locorum
vicecomes, nec aliqua magna seu parva persona, in- ad rcligionem Chrislianam acquiri potesl, tibi lnis-
fringere prassumat scripta prasdicti monasleri: S. Dei que successoribus perpetualitcr leuendum invioiabi-
genilricis Marias quoe modo haliet vel in futuro literque relinendum censemus. Et insuper decerni-
legaliler acquisicrit, aut ullo modo sine legali judicio nius nullum archiepiscoporum, vel Coloiiiensem vel
inquictare. Si quis autem temerario ausu contra hoc alium quemlibet, in tua dioecesiullam sibi vendicare
«ostraB apostolicx auclorilalis privilegium agerc poteslalem. Caput quoque tuum iuitra, quod est
prassumpserit, sciat se omnipolentis Dei poteslale, insigne Roraanorum, permittimus insigniri. Quod
et beali Petri apostoli nostra aposlolica auctoritale si quis liuic nosiras aucloritalis privilegio conlraire
unalhematis viuculo innodatum, et a regno Dei vel in aliquo tenlaveril illud temerare, anatbenia
^
alicnatum, nisi resipuerit, et ad condignam satisfa- sil. Qui vero observaverit, graliam et benedictionem
ciionem vencrit. At vero qui observalor exsliterit, consequalur a DominoJesu Chrislo.
graiiam el misericordiam vitamque asternam a mise- Dala iv Kalcndas Novembris, permanus Friderici,
ricordiosissimo Do:nino Deo nostro consequi me- sanctas Romanas Ecclesiae concellarii, anuo doiuini
veatnr. Vicloris II papas primo, indiclione vm.
Datum iv Nonas Oclobris, per manum Hildebrandi VL
S. Romauas Ecclcsiae cardinalis siibdiaconi, anno Viclor II canonicosecciesimS. Matim Pisanm lueu-
dos suscipil et eorum bona confirmat.
prinio dorani Vicloris papas II, indiclione vm (2).
V. (Anno 1055.)
[UGBELLI, Ituliatacra, III, 559.j
,Tictor II Adalberto, arcltiepiscopo Humburgensi,
pallii mitrasque usum tribuit et privitegia Ecctesim VICTOR episcopus, scrvus servorum Dei, charissi-
ejut corroboral. mis iu Christo liliis nostris, canonicis sanctas Dci
(Aiino 1055.) genilricis el perpeluae virginis Marias, vestrisque
ILAPPENBERG llamburg. Vrkund., I, 77.] succcssoribus, in perpeluum.
ViCtoRU episcoptis, servus servorum Dei, dilecio Juslis et ralionabilibus pelitionibus benevolus de-
confralrinoslroADALBERTO.venerabili archicpiscopo D betur consensus, quae enim divinoe religioni nihit
llaminaburgensis Ecctesuc, tibi luisquc successori- aufertinl, in futurum autem utilitali hominum mul-
bus in perpetuum. tum conferunt, profecto coneedenda el expetenda
Convenit aposlolico moderamini pia retigione pol- sunt. Quaproplcr notuni esse votumus omnibus
lenlibus benivola compassione succurrere et poscen- Cliristi fidelibus, prassentibus scilicet et fuluris,
tiuui animis alacri dcvotione impcrlire asseusum. Ex qualiter fralres Pisanensis Ecclesias de canonica
boc enim lucri polissimuin proemuim apud condito- S- Dei genilricrs Marioe,slcut prasdiximus, nostram
lem ouiuiuni Dominum nrocul dubio promeremur, adierunl clementiam, roganles nostraequepalernitaii
dtun venerabilia loca opportune ordinata ad melio- huraililer supplicantes quaienus ipsos cum bonis
rem fuerii.il per nos stalum perducta. Igitur quia prasdictas canonicas jure perlinentibus sub ttitelam
poslulasli a nobis qualcnus archiepiscopatum Ham- aposlolicas defensionis, dalo eis noslro privilegio,
uiaburgeusis Ecclesias lolum in integrum libi suc- susciperemus. Quorum peibupni benevolcntia ipsius

. (2) heg. i«d. u. Ixrrv.

&5 EPISTOL,E ET DIPLOMATAPONTIFiCIA. 8U
aposlolicas sedis, cuin Doo auclore , licel indigni, A, provirientcs
I singula, quiriquid justc eiaem ocferretur
praesidemus, aimuenles, cosdem fralres suh no- ecclcsius, i conlirmamus et corroboruinus libi, ul IKMHO
stram defensionem suscipimus , daloque privilegio exinde ( cum audoai devcstirc, vcl moleslare, s\eu
omnia haecbona, tam iu deciinis quam in proediis, :aliquain iiiquictudincm illi iuforre, iri est civilatoni
quae eadem prasscripta canonic nunc jure lenuit, Escuiannm I cx integro cum ipsa sua portione rie
vel in futurum juste acquisilura erit, auctorilale momtslerio i Sancti Augeli, qtiod ii> ipsa civitale cst
Dei sanctique Pelri conoessimus et confirmavimus. (conslriictum, otnionasU-riumSanclaeMariasin sanclo
Supcr hasc vero pacem quieiam el sccuritatcm ei- nionte i posituin, cum omnihiis jusle sil)! perlincn-
riein prasnoiniiialascanoiiicaebonisqiiesuis cupiciiies, tibus. I vel ijiiLOin antea aliquorum jusla dalione
statuimus et coiifirmavimus ipsa cailcm aurtorilate Ilosaliter pcrtinerc poterunl. Castellum, quod dicilur
Dei, sancliqiie Pelri el noslra, ui iiulla personn Tiione ctini inoiiasterio Sancli Laureulii cum omni-
parva seu magiia audeat, vel prassuinat vim, dam- Ibus pcrliiienliis suis, curlem rie massa cum ipso
miin, vel inolesiiam nllain inlcrre, aut moleslare, 1Pojo de valle lucida, curtem dc Monie, ciiricni de
vel quidquani de bonis snis sibi absque legali judi- Pazauo, 1 sicuL in cartula Muynardi filii Sigolphi
eio aut canonicali tisurpare. Quod si quis, qiiod non hahclur, I ct legiiur. Ciislra quae riicuntur Sculcula,
oplamus, huj'us noslras concessionis ct confirmatio- B' iMalrice. Spiuelula; curlem de llica, curlem de
nis privilegium iiifringcre prassiimpserii, noslriqtie (Cariano, curiem dc Core, ciirlein de Belentcrio,
manriati immcmor riuiunuiii vcl molosliam cis mlu- <
ciirlem de Flaminiano, curtem rie Api, curlcm tle
'
teril, aut de bonis prasnominala' cauonicus quid- Tarracina, curtem de Bapiuo, curtem de Vuaslo
<|iiaiu sibi iisurpavcrit, nisi rosipiscat dignnmque ]Pomarese, curteni deSaxu.curtem de Salli, curteni
niieiidas sutisfaclioiicm focerit, vinctilo analhemaiis t Patarco, curiem de Villaniagnn, el oinnia qna*
dc
iiiiiodelur qui vcro cuslos, et observator exstite- iprasriicloopiscopalui, tam iiisupradiciorum castrorum
rit, apostolica benedictione repleatur, et misericor- cquain curtcm de Monlariolo iutiis civilalem Spole-
diam iu Domiiio Deo consequalur. Ainen. ilaiiam, curtcin de Paterno in loco qui Ponle dici-
Iii plumho haeccircum circaverbasmilcxsciilpia : itur, curteni de Primo-casti, Gunldiim de Lnguine,
Vicloris II sanclm liomanat et universalit pupm. \ Nursiam casam, cl curlem infra locuni ulii olim
in
Jesus Clmstus, Pctrus, Paulus. j civitas : ciiriem ric Sat;i in eariem Nursia, Gunl-
fuil
Anno MLV, Ponl. 1. Jum tle Fesso, ciirtom Savclli, in coiniialu iiciu
VII. ILsculano, iu loco qui aqua dicilur, caslolltim de
Vklor // Ecclesix Ascnlanm possessiones et privi- _ ILuco, el lurrim de Foliauo, ct Pojuni de Quintode-
legia, peleitle Uernardo e.piscopo,cotifirtiiat. ^
cimo, ciirlcm Mazzannam, cnm salinis suis, cas-
(Anno 1055.) (
Irlltim ric Murro, caslruin Fiiiidaniaimni, monlein
[UCUELLI,Italia sacra, I, 449.] j
Purum ciim forcslis et silvis, cum Pojo quod cla-
VICTCR episcopus, servus scrvorum Dei, BERARDO maiorium , riioitur. Plage cum castro Lusiauo, Villa
sccundo cpiscopo ecelesioe et cpiscopalus S. Dei rmagna cuni Pojo ct castello, Cicilianuin, Mo. tent
genitricis virginis Marias, et bcalissimi Chrisli (Calvuni, Bajnnum, cnstnim de Guutrio, curtcni
utartyris Emigriii, posilas iu couiilalii Esculano inlra jAgolli, caslrum I.igiiliianiiiii, curteiii Pupilianam,
<ivii.atcin, cunctisque suis successoribus canonice curiem t S. Stcpbani, curlem ile Patorno, el ca-
iliuc iiilraulibiis in perpcluum. 5
slruiii de Spolunca cum ipsa curtc rie Valeriano,
Qiiia diviii.i largilatc grati;c B. Pelro, aposlolo- curtein
c do Boliano, moiilem AnJreas Pojum Silvis-
rum prinoipi, rcgcre, dispensare, ct ab omni pra- 1
luiii, quoJ est ante castellum Giisianuiii, ncc 11011
voriim infeslalione defonsare, oir.uis commissa csl el t castrum de Sjiinelulo cum curie sua, quoc Fran-
Ecclesia, ut cujus pascitur doclrina ojus rhuniatur cisca c dicitur, curtem Fassiannns, ciirlem proslilu-
cl mielu, coiivenit nos,qui cjus vice apostolalus fnn- Iluiii, Pojum Valcnicrimn, castellumde Ottavo, Pojuiu
gimur culniine, singulis Ecclesite justne protectionis rj Gaiiiinnldiim,
( curlcm Cervinariam, ciirlcra Chrisia-
uiamis porrigcrc, qualcnus, quod illis ad tulaiuinis 1nam, curicni de Vivario, curlcm S. Felicis, P<jnm
|>roficitfiiloiineiitum, uos expediut a dchilo quodile- rie< Pignole, curtcin S. Marlini, caslrum de Corato,
bemus oinuibus. Proiudc rogatu riouuii suprauoiiiinnli cum t Pojo Hcliceli, cl Cisimtilas, curioin Popiliano,
Bernardi, cpiscopi S. EcclcsiusEsculaiuc, apostolicas curtem
c Latiretianam, ciirlcm Maliinianam, castcl-
auctorilatis munimcn coucodcnlcs, el per enm luin 1 Castclli, in Frundaria, curtem Porilcm, ctirtcm
pncfato episropo, cunciisque cjus succcssorihus ca- Dianam,I ctiileui Quarto, Castellum de Postmontes,
uonice inibi inlrouizalis, qUasari honorem Dei ge- curlem c Capitinulam, curtem Paiornionis, cum Pojo
uitricis semperque virginis Marias est dedicaia, tAvignonis, castellum de Calloniiala cum suis cur-
nec in inferioris liberalitatis prasscriplum, sed ob- ttlbus, curtcni Ciniani cum suo castcllo, curlem rie
staculum, cl totius prolcclioiiis clypcum, privilegii Casule,
( et casiellum de Vina.
iuunimen conlcrimus, ut eccltssia quas noniini Hascomnia supra nominala oum plebihus cl ccclc*
siimmi oniiiipoteiiiis regis mariyrum csl dedicata, s
siis singulis earumque dolalibus, cum servis et
sit eliam, siimmi militis ejus, filii scripto protecta aancillis, vilhilis, massariliis, coiiimeridaliliis, et
glariioqiie dcfensa. Ideoque apostolica auctorilate c
colonis siiigtilis, cum alpib.is;l tnoi:tibus, silviH,
815 VJCTORIS I! PAP.E 8IC
jratis, pascuis, vlneis, olivetis, cultis el incultis, A oloritatis privilegium, cum omnibiis rcbus el facul-
iquis, molendinis, piscariis, piscatiouibus, salinis tntibus suis quas modo jusie habere videtur, et
iquarumque dccursibus, nec non et armeniis, cquo- deinceps, auxiliante Domino, sive a regibtis, sivc a
fumque forestis, seu oninilius jusle sibi pertinen- ciijusctinque dignitatis et ordinis bomimibus esse
•ibus, in inlegrum confirmamus, alque apostolica poterit. Sane in ipso majore altnri novne ecetesias
•lucloritate corroboramus. Decimas etiam, seu pri- prohibemus alictii sarerdoti missam cclcbrare, nisi
niilias, et cuncias oblationes fidelium vivorum et quem vos veslrique successores volucrint, sicul a
mortuorum eideni episcopatui juste el canonice per- prxdecessore nostro Leone vobis est confirmutum ;
riiienles libi, jux-la canonicam inslitulionem SS. Pa- ipsum vero monaslerium in integrum, sicnl jam
irum, concedimus. Nec non el illud slatuendo de- praediximus, concedimus et confirmamus; ea ra-
sernimus, ne aliquis episcopus, alicujus auctoritatc tione, ul omnibus diebus vitae veslrae sub nostra
vel potestate suffultus, audeat absque licentia inibi ditione, vcl regiraine, siculi vobis sectindum Deum
uxta prasfati cpiscopi ordinaliones, seu constilu- visum fuerii disponere, omnino pertineat. Cum au-
«ianes aliquas faccre, vel judicia disponere, seu cle • lem divina voeatione rie proesenti hac lur.e ad
ricos, aut presbyleros synodo qualicunque distrin- Dominuni migraveritis, slaliiimus de propria con-
gere vel fatigare. Staluenles igilur aposlolica au- B ereaalione, quam sibi unanimilas pracfali mona-
rtoritalo, quas servanda est ab omnibus, et in omni- sierii ancillarum Dei concordiler elogerit, absque
DUSstatuimus, et sub analhemute conslringinitis, ut cnjusciinque hominis contrarietate vel obstaculo,
nullus imperalor, sive rex, ntillus dux, vcl mar- fieri abbalissam, proestante videlicet nobis et suc-
chio, comes, vicecomes, castaldus, vel quilibet pu- cessoribus nostris annualitcr tres pannos lineos
blice pariter exaclor, seu cujuslibel hominis per- ponlificali usui aptos. Quod si in biennio, aut in
sona, cujusctinque sit ordinis vel dignitatis, seu Iriennio persolutum non fuerit, volumus ut in
religioiiis, hanc pragniaticam privilegii sanctionem quarto anno censns ipse de prasdictis annis sub
atideat refragare, vel in quoquam confringerc; quod integrilatc solummodo persolvalur, nec a successo-
qui tentaverit a B. Pelro, aposlolorum priucipe, ribns noslris aliquid amplius, modo quolibet, re-
aualliemaie divino percussus intereat, quia Dei quiratur. Quapropter prassenti deoreto jubemus ut
Genitricem, eique fauiulanles offendere non limuit Biillus imperatorum, vel regum, aut cujiiscumque
Deumque hoc inspicere pro nihilo duxil; conser- dignitalis vel ordinis homo audeal, sub quolibet
T.ilor vero henedictione suffultus apostolica a Deo ohtentu.vel occasione, pracfalum inonasteriutn.quod
omnipolente vitara conseqtiatur acternam. „ pro amore bealorum apostolorum Petri el Pauli, ac
Victoris primae sedis episcopi el univcrsalis sempiterna scilicel animae suas remuneratione, pras-
papas U. libaia gloriosissima imperalrix RichnrJu unn cum
JESUSCHRISTUS. PETRUS.PAULUS. charissimo filio noslro Carolo sercnissimo impe-
Data iv Non. Januarii, per mantis Hildebrandi rnlore Augtisto, et quod bealo Petro principi npo-
S. R. E. subdiaconi vice Hermandi aposlolica? se- siolorum per donalionis pnginam obliilermit,inqiiie-
dis archicancellarii, an. primo D. Victoris papas II, Inre, vel aliquatenus molestare, ant ad jus simm,
indic. vtii. Datum Romae in Dei nomine fclicitcr. vol nlienum, trnnsfcrre, sed ncque in honiiiiibns ac
Amen. facullatibus cjus aliqua conlradictione aut inva-
VIII. siooe quoque tempore faeere prxrsumat. Sed liccat
jam diclis ancillis Dei cum abbntissa propria in Dci
et
VictorII abbatim Andlaviensijura privilegia omnipoienlis servitio quiete vivere, nc sub riefen-
confirmat. sione sanclas aposLolicn?cui, Doo auctore, deser-
(Anno 1055-57.) vimus Ecclesiae, securiler pcrmanerc. Si nutein,
[WURDTWEIS,Nova Salico Subsidia diplom., tom. VI, quodabsil et fieri non creriimus, aliquis contra
pag. 223, ex libro et ex membranaceo abbatias p hoc nostrum apostolicumprivilcgium venirefacereve
Andlaviensis, fol. 1, bulla aulographa Mar- ausu tcmerario
lini V. PP. an. 142«.] lentaverit, perpctui anathematis
vincnlo innodatus, ac perpetua tiltione, nisi resi-
VICTOR. episcopus, scrvus servorum Dei, dilectas puerit, maneat coiitlemnatiis. Qui vero cuslos cl
in Christo filiae MEHTILDI, religiosas abbatissa?vene- obscrvalor exsiiiorit, benedietionis gratiam ct mi-
rabilis monasterii Sancli Fabiani, Sanclasque Fe- sericordiam a Domino Deo conseqni mereatur, ut isi.
licitalis, quod appellalur Helgonis, situin in pago coelestisede glorietur.
Ilelizaze, tuisque successoribus abbatissis perpe- IX
tuam in Doniino salutem.
divina rniseralioiie Vicloris 11 prieilegium pto libertate monasterii
Congruis et justis petitionibus Llyensis.
prasslandus est, effectus. Quapropter vestris incli-
uati intercessiouibusjiixla cxempla prasdecessorum (Anno 1035-57.)
Bostrorum, pro fuluri temporis caulela, nec non sla- [Monasticon Anglicanum, lom.I, png. 9J.J
bililale vestri loci.concedimusei conlirmamusvobis VICTOR cpiscopus, servtis servorum Dei, EDUABDO
itleiB monastcrium per boc nostras aposlolicie au- regi Anglorum filio diltsctissimo cunctisque priuci-
8i7 EP.STOL.-E ET MPI.OMATAPONTIFICIA. 818
pibiis rcgni salulcm el apostolicam beiicdictioncm. A nnamus Rulando prasfuloeecclesiasepiscopo, stiisque
Privilegium aposlolicae el Romanoe Ecclesiasnu- sitiocessoribus, onine districlum omniuin caslellano-
ctarilalcaiiliquiiiisconscriptum, et inultorum saspius rrum suorum, servorum, alqnc omnium eorum qui
allestalioiie aiiclorizulum super cusnobiuiiiElyense, ssuper lerram suam rcsident, lam clcricorum qiiam
quod gioriosi sanclas Ecclesias Patres pio affcclu Ilaicorum, sicut eadem Feirariensis ecclesia ad pras-
targa manu conslituernnt, vcslra? pias petilioni sscns jttste lenere vidctur; eodcin scilicet mori»
siircincte rcnovamus, ac perpetua slabililate firma- <confirinamus eis plobem Sancti Slephani, quae est
mus, imo finnaium conclamamus. tsita in Vicoventia, cum ecclesia Sancli Leonis cum
Mandamus ergo el jure apostolico praecipimus xoninibus suis pertinenliis; nominaiive autem Vico-
liberam esse ecclesiain, ct omnia qtias ibi continen- ^veniiain, Corrigiam, Vicumvariam, el riimidiuin
lur vel adjaccnt, vel arijieieniur, ccllis, lcrris, agris, Caslri
( Rupiuas, et monasleria Saiirloriim Barlholo-
pascuis, paluriibus, silvis, venaliouibus, aqtiis, pis- iinari, Laurenlii et Vicentii, cum villa quocdiciltsr
calionibus, lihertatibus, serviliis dcbilis, decimis, ir.onasleriolo,
| cumqiic ccclesia Sancii Lconis juxla
ccnsii, capilationibus , legibus , consuctudinibus , vicuui Avcnlinum, cum oinnibus juste acquisilis,
causarum discussionibus, corrcctionibus, emen- justcqiie j deinccps acquircndis, ul et clerici et mo-
dalionibus, sive ecclesiaslicis , sive sasculari-" nachi | ipsiiisepiscopalussinlsubeoium cpiscoportmi
bus, et omnino quasciinqucscriptis vcl leslamenlis ,ordinalione, consecralionc et districln. Et nenio ex
ipsius loci vel testimonio honorum honiiiium reine- biis seari alictijus, uisi adjuriiciapropriiepiscopicon-
inorari possunt, quoe a regibus vcl ab aliquo fidc- veriai. Ad hocigitur confirmamusprasdicta?ecclesiae
iium sanctis i;i illo monaslerio collata vel concessa lerras illas, qux sibi in For el in plebe
Mini, quo nemo cx his siiblraherc vel diniinuere aut Sancti ; Siephani in Galigo, in plcbe Sancti Donuli,
disperdore aliqtia occasione judicio vel potcslale ac Sancli Georgii, ei Sanctorum Gervasi ct Prolasii,
prassumal, nec rpiscopus vol alicujiis ordinis mi- .per sacramenta lninisiralae sunt lempore sui pras-
nister se intromiltut. Si quis vero malignilatis spi- ,decessoris, cum villis istis, quaruin nomina sunl:
rilii commotus banc libertalem loci illius iufi ingere, iQuartixiana, Caput de Reda, et Contrapadum, ct
noslriiniqiie privilcgium contcmncre vel abjicere fundum qui dioitur Carali, ul nullus absque legnli
volucrit, a Deo et ab omnibus sanclis ejus sit con- judicio j niolesliam sibi inferal. Insuper eliam cou-
ricmnalus ei a nobis in quanluin licet excommuni- firmamus | sihi duodccim homir.es ipsius civitatis,
catus, el a consortio omniiim fideliumseoaraltis, nisi ,qui eum sine prelio cjusque succcssores navigio
Tesipiscat. r dticaut, quocunqiie usus antecessorum ejtis fuil. Si
X. quis igilur dux, murchio, archiepiscopus, cpiscopus,
comes, vieecomes, vel aliqua magna parvaque pcr-
Bulla Victoris II, qua Rolando episcopoFerrariensi, contra hoc noslrum privilegiuin faccre proe-
omnia ac con- sona,
ejttsque Ecclesix, jura privilegia
firmat. suinpscril, vcl infringere lentavcrii, nisi emcnda-
vcril et ad dignam salisfactiouein veneril, vincnlo
(Anno 1055.)
analhemaiis innodcuir, et a limitibus sanclas Ecclc-
[MIRATORI,Anliq. Ital., VI, 223.] sias separotur. Qui aulem cuslos etobscrvator biiius
VICTOR episcopus, servus servorum Dei. nostras praeceptionis exsliteril, apostolicam bene-
Nolum sil omnibus Cbristi, noslrisque fidelibus, diclioncm, et misericordiaui a Domino Dco conse-
lam fuliiris quam praeseutibus, qualiter nos con- qualur.
lirmnvimus privilegio nostras aucloritatis Rulando XI.
Ferrariensis Ecclesiaeepiscopo, suisque successori-
bus, omnes res ejusdem ecclesia? mobilcs cl immo- Viclor II Brunonem, abbatem Dervensem, Tebatdt
comiti commendat.
biles, sicut morio ari praesens ipsa ecclesia jusle "
tcnet, vel qtical in futurum juste legaliier acquirere, (Anno 1055-57.)
et ut amissa recuperane, el quoe tcnet securius
valeal possidere. Omnibus dcnuntiamus, ut quid- [MABII.L., Annal. ord. S. Bened.,\S, 557.]
quid Gregorius, dissipalor polius quam rector ipsius YiCTonepiscopus, servns servorum Dei, TEBALDO
ccclcsiae,chartis aul siiperscriplionibus coniposuil, comiii apostolicam bcneriictionem.
vcl scribi rogavit, nihil in asternum valeal; sed ct Confidentes quod gloria sc vestra in amicorum
plehes, monasteria, capellas, curles, villas, ripas, suorum solaliis devola semper exhibcal, eorum
castella, pahules, piscarias, silvas, et omuia quae vobis quos diligilis cnusns commendare studemus;
proefuta ecclesia lempore antecessoruin suorum nosque bonorum hortalur dilectio filiorum ulilita-
jtiste lenuit, vel tcnere debet, firmanms perpetua- libus eorum sludiose concurrere, ci in quanlum
literpossidenda; et annulantes noslraque auctoriiate ralio suppetit, eos ndjuvnre. Et ideo salulantes
deslruentes, si sui prasdecessores aflinitate, vel pa- pclimus, ut filius noster Bruno abba ex sanclorum
rcniela, sen nialo ingenio, aliquam scriptionem vel apostolorum Petri et Pauli cl sancli Bercharii mar-
parlionem nocivani ecclesioe conlraxernnt. Confir- iviit ntonasierio,qu.ilem vos haclenus lmbuit, lalem
 8N VICTORIS II PAP^ 820
invenire semper inereatur, cl apud omnes, quocun- A nitini ohlulistis, dignum judicsvimus annucre preci-
qtie necessc fuerit, gloriae vestrae solatia consequa- bus vestris veslrumque per omnia implere aflecltim.
tur ac mngnam in vobis consolationem inveniat; et Confirmamiis igilur, alque beatorum aposlolorum
ne cuiJam injusle possit aiTlictioni vel gravamini Petri et Pauli aiictorilalc ipsum monasterium it*.
subjncore, magnificentias vestra? cclsitudo riisponat. spccialiler corroboramiis, quntenns inter prima?ci
Qtiantum prasterca solliciludinem circa monasieria a|>ostolicoesedis pontilicem et venerabilis loci Vin-
exhibealis, super religiosis irrcligiosisquc monachis, docinensis ahbatem nulla ciijiiscunque riignilatis vcl
cl qnam omnipotens Deus aptid homines inde voliis ordinis personn sit, media habentur. Quod si forte
gloriam conccssit, ul sub liiilione veslra religio- coiitigorit legalum Romanas Ecclesiae, prasdietum
siora consislanl ccenobia, quod misericors Dcus a beati Petri locum visitare, ibi cum omni charitate
quo cuncta boua procedunt mulliplicet vobis usquc suscipiatur , et in quantum possihililas loci permi-
in diem retribulionis, prxdicto filio nostro rcfe- serit, quas corpori erunt nccessnria ei subinini-
reutc, cognovitniis. Eidcm quoquc monaslerio, cui jtrentur a fralrihus. Ipse vcro in eodcm loco nihil
jtrasesi, quanlum profuil vestrac pietalis magniludo, uer se vel corrigere audcat, vel occasione legationis
«ibsccrando et arguendo fraires, et in villas et ec- rcctorem Ioci sive fralres moleslare prassumat. Sed
rlesias cum molendinis, cumque variis rebus red- B 5i quid viderit corrigendum papaelitleris notilicarc
ilcndo, et etiam in rcconslruemlo pontes ad iriem licebit, in cujus solius poteslate ipsius monasterii
roenobium pertineulcs, super quibus plures lastan- ordinatio sive correclio universa consistit. Abbas
tur, maxiine maris instilas habilanles, sciticet Scoli iutem qui alodiarius Ronianas Ecclesiae noscitur,
ct Angli, et qualiler vos injusli arguunt ut desisla- »d concilium coaclus , nec veniut, nec vocelur,
lis, cura lacrymaos, tum gaudens nobis proesenlc piod ab ipso aposlolicas sedis siiniiiio pontificc non
liuiltocnni atiesialione narravit, Unde uberes gra- [uerit celebratum, sed mairem suam Romanam
lias referenies petimus, quasque admooenlur vobis Ecclesiam per se vel per nuntium suum visilare stu-
a bonis operibns prasdilis libenter audite, devote leat, ibique singulis annis censum , duodccim scili-
svgile, in mcmoria roservate; quia si pro Deo lo- set solidos stia? moneta? ad concinnnnda luniinnria
quenles aiulilis, pro vohis oranles Omnipolcns idem intc venerabile corpus bealissimi Petri persolv.il.
exauriiel. Propler hoc omnipotens Deus bonos qtios- Prasterea slatuimus ut, defunclo abbate congregatio-
qne ad populorum regimina perducit, ut per eos ds ipsius, successor ei eligatur de eadem congrega-
oinnibus quibus praslali fuerinl, dona suas polestalis .ione, si dignus praslatione inveniatur. Quod si apud
impenrial. Facitc quod Dei est, et Deus faciet quod _ sos non fuerit invenlus , quod absit, a Cluniaco vel
\estrum est. Omnipotens Deus sua vos protectione i Majori monasterio, vel undecunque nielius po-
rum tiliis et omni donio veslra ab onmi atlversitate ucrint, nionacbi sibi eligant abbalcm secundum
itiealur alque ctistodial, vobisque et proesenlis vilae Deilimorem et beaii Benedicli regulam; tamcn in
prosperilatcm cl lactiliam fulurae concedat, sligendo sibi pastore trium abbalum consilio ulnn-
XII. ur , quos rciigiosiores in vicinis locis invenire po-
Bulla Victvris II pro Vindocinonensemonaslerio. tierint. Consccralionein vero, ne slaiim Roinam
renire fniigelur, eleclus a Carnotensi prassulc siuc
(Anno 1055-57.) I>mnisubjeclione, vel qualibet cxactione, suscipial,
[Gatt. Chtist., tom. VIH, lnstrum., pag. 418.] ii prassul idem cauonice episcopalum susceperit, (?t
VICTORcpiscopus, servns servorum Dci , GAU- ii crga illum beali Pelri locum se malevolum uon
FREDOvenerahili comiti Andegavoruiii, et Agncli ixtiibuerit vcl suspeclum, alioqum ad nos vcl ad
comiiissas conjugi ejus , salulcm et apostolicnm be- loslros succossores rccurrat ct a sede beaii Peiri,
lieriiclioueMi. sujtis csl juris, baciilum cl consccruiioncm susci-
Omnibiis volis quas de puro el justo desiderio pro- ,)iat. Ordinalo vero ahbate , quomodo vel qualiter
redunt, siiccurrere nos debere ipsa apostolica cenr [) 'ueril facla orriinalio sltulennl lam ahliates qtiam
sura movcmur. Quanlo enim quisque alius effert siiam iiionnchi ejusdem loci papas lilleris iniimnre,
•ic.ulos incnlis ad divinas specicm contemplalionis, il aui emendel, si opus fucril einonrinndum, ant si
liinio nos ejus iiitcntionem sludiosius animare ct iierit seounritim noslrum decrctum facta electio sive
cvaltare Jcbenius, ui ad illum qui est fruclus et mer- srdinnlio, hono studio congralulelur. lllud ctiaui
ccs operum bonorum possit pervenire desiderium srascipimus ut comes Andegayensis abonini Lcmpoie
bonum. At vos, filii charissimi, quia decrevislis ab iit adjiilor et defensor Viiidocinensis monasierii ari
niicforitaic sedis Romana?, cui Deo prassidemus lonorem apostol cas sedis ; ipse lamon vcl quilibct
nuctorc, suppiici devolione petere el poslulare, successorum nullam exaclioncm sive consticiuriinein
quatenus ajiostoliea virluie conlirmaremus , et a nonaslerio vel inoiiaslcrii rehus inferat, nec in cis
c.iiaclisliouiiniim personis , nisi a solo primac sedis iliquid vindirare prassumat, piiEter patrociniiun
poutilice, liberum faceremus monasterium Sanclas iolnm, quoil ei ad honorcm aposlolica? scdis el ad
Triuitalis apud castrum Vindocinense silum , quod iuimas suoe salutcm exliihere permissum esl. Hac
scilicet de vestris bonis ric novo fiinriaslis, el bcalo stiam adjicimus ut lam in Vindocincnsi loco , qiiam
Pciro cjnsqiie successoribus in aloriium ct pairimo- n Sancti Salvatoris juxla Andegavis niuros ecclcsin,
821 EPtSTOLiE ET DIPLOMATAPONTIFICIA. »39
nulll personas, nisi solo Romano ponlifici, liceat A nentibus, sine licentia forisstariorum. Si vero alibas
polestatem aliquam aut dominationein exercere, prasdicti loci et comes Vindncinensis aller adversus
aut excommunicare, seu interdicere, etiamsi Car- alterum , vel quilibct homo e<Vum querelam habue-
nolensis aut Andegavensis palria pro culpis quibus- ril, non in curia comitis , nec in qualibct alia judi-
Iibet excornmunicenlur, excommunicali (amen a cium eflkiatiir, sed in curia aDbatis pro dignitate
monachis non suscipiantur. Nos aulem omnia qnas loci querimonia ipsa (iniatur fta lamcn ut pro.
ihi a vobis vel ab aliis hominum personis usque in amorc summas Trinilatis, in cujus nomine et honoro
prassentem diem oblata sunt, nosira auctoritnte monaslerium ipstimcoiislriictuin est, dimidia parsfo-
firuiamus, ut in perpetuum eidem loco sine diminu- ris facli nec quasratur ab aliquo, nec donsetur. Si quis
tioae vel cnjuslibet retraclatione persislanl. Si quis aulem hujus noslri prascepti scienler vioKalorexsti-
vcro conlra locum illum molestiam iilis pro aliqui- lerit, vel de suprascriptis rebus Vindocihensi mo-
bus rebus inferre voluerit, nullalenus abb&s vel naslerio quidquam suhtraxerit, maledieirone Dei
fralres ei respondeant, anlequam Romanum ponti- Patris, et Filii, et Spirilus sancti damnelur> con-
ficem consulant, quia quidquid sine nostro vel suc- fundatur , pcreat, ad cujus honorem et nomen Kocus
cessorum nostrorum jtidicio definitum vcl dislracliim ipse conslriiclus est, deinde etiam iram Dei Geni-
fucril, irrilum erit. Ea vero quas ad proefalumper- B tricis et beatorum apostolorum Petri el Pauli otoi-
tinent monasterium , et bealo Pclro in palrimonium niumque sanctorum incurrat, et noslra apostolica,
super ipsius allare a Gaufretlo comite Andegavoruna, aucloritale sit excommunicatus, et anatbematis
et ab Agnele comilissa ejus conjuge oblata sunl, vinculo innodatus, ut nunquam regnum Dei videal,
hic scripta noscunuir ad cognitioncm fulurorum. In sed cum diabolo et Juda tradilore, omnibusque
pago Vindocinensi ecclesia Sancli Nicolai de Ferra- impiis sit damnatus iu oeternum, el in lenebris ma-
ria. Ecclesia de Pruneto , cum universis consuelu- neat et umbra mortis, el in incendio sulfurato, in,
dinibus. Medieias ecclesia? Sanclas Marias apud Vil- frigore illo tartarco ubi est fletus et stridor den-
lain episcopi. Ecclesia Sancti Stephani npud sta; tium (Matlh. viu, 12), nisi quod eidem loco absin-
gnum. Ecclesias quatuor quas Thedoricus episcoptis lil digna salisfaclione einendet. Qui vero conservator
Carnotensis deriit monaslerio Vinriocinensi amore cL inviolalor exsliteril hujus nosira? apostolica? con-
Dei, et supplicalione Gaufredi comitis , ecclesia firmalionis et tuitionis, iste benedicalur oinni be-
scilicet Sancli Beati, ecclesia Sancii Joannis de nedictione, ut parlem habeat in regno Dci cuin
Castrodunensi, ecclesia de Bulueolis, ecclesia de sanctis et cleclis.et gaudeat laslitia sempiterna in
Villarebla , ecclesia Anscherici. In episcopatu Ce- illa luce el clarilule ccelorum ubi est omne bonnni
nomanensi ecclesia Sancli Joannis Bapiistas de" in sascula saeculorum. Amen. Vicloris primas scdis
Villa Dei, el villa ipsa cum lerris el silvis , et vica- episcopi ct universalis papa?U breve signum.
ria, et consuetudinibus universis. Terra de Pinis XIII.
et qua? est ibi juxla dimidia ecclesia Sanctas Mariae, Bulla Victoris papcc 11 pro ecclesia SS. Simonit
ecclesia Sancii Michaelis de Ilulseto , et terra cum etJudm.
stagno , et molendinis cum boscis , et vicaria , el ( Anno 1057.)
omnibus consueludiiiibus. medietas ecclesioe de [HEINECCIUS, Amiquilatum goslariensium
Torcio. In episcopatu Andegavensi ecclesia Sancti lib. i, p. 65.]
Satumini et curtis tola, et silva quas dicilur Lalez, VICTOR episcopus, servus servorum Dci, omnibus
et terra silvas,si silva fuerit exstirpata.Apudcaslrum Chrisli fidelibus.
Credonense ecclesia Sancii Clementis eluniversa ejus Sancli propositi votiim non solum divino effeclu
parochia, ecclesia? vici Meduanilis ; ecclesia Sancti inipleliir, scri ciiam humano suffragio atljuvalur. Sit
Joannis super Ligerim, el decem ct novem arpenni autem notum omnibus S. Ecchssias filiis, tam pras-
vinearum et duo molendini ; ecclesia Sancli Pelri senlibus quam fuluris, quia liiiusnoster chnrissimtis,
de Maziaco et curlis tota; ecclesia Sancti Medardi dc ,. secundus Heinricus iniperator Augustus, quamdaiu
Caviriaco. In episcopatu Piclavensi ecclesia de Olon- ecclosiam, a se fundilus couslructam, in honorem
na. In episcopalu Sanctonico ecclesia Sancti Geor- [in honore] sanclas Dei gonitricis virginis Mariae et
gii et tertia pars ejusdem insulascum consuotudini- bcatorum aposlolorum Simonis et Judac, posilam
bus universis. In caslro Oleronis ecclesia B. Maria?; loco Goslaria,ubi fralressuntsub canonica ricgenlrs
ecclesia Podii rehellis; ccclesia de Blosmeriaco; regula, quibus prasposuit Gunihcrium cancell.irium
ecclesia Sancti Saturnini et terra S. Aniani cum sutini, tam pro animoe suas suasque conjugis Au-
salinis etpiscationibus, et omnibus consuetudinibus. gtista? filias noslras Agnetis remedio, qiiam pro
In foreste Wastina totum pasnaticum de propriis salute ctiam parenlum suorum Cunradi et Giselas,
porcis omnium monachorum Sancla? Trinitaiis, et divas [divina?] mcmorhe, pio affeclu pinque inien
medictas de pasnatico aliorum hominum, el mel et lione sancto Petro ejusque aposlolica? sedi per scri
cera ejusdem silva?in Iuminaria monasterii. Assum- pluram, propria nsanu signatani, pcnilus concessit
ptio etiam omnium arborum ab omnibus monachis per manus noslras, scilicet indigni vicarii ejusdeir
Vindocinensibus, et ab universis hominibusipsorum, aposioloriim Principis, ut ipsa ccclesia, posita suh
ad omnes usiis suos in terris ad monaslerium perii- nposlolico jure, in porpeluuin libera ct quieta pcr-
 825 VICTORIS II PAP.K 821
sistat aboinni jure ct dominio. ab onini iassionect Ai XIV.
moleslia, suamque integritalem habeiis in omnibus Privilecjium Vicioiis 11 pro monatterio Fuldenti.
rebus ct facultaiihus, quas raodo habel in proediclo (Anno 1057.)
loeo Goslaria in Egeln in Jereslob et iu Adesleb, el [DROSKE, Cod.Diplom. Fuld., 564.]
in Summeiislelen, ct in Slnnstctcn, el in Valentro, VICTOR episcopus, scrvus servorum Dci, ECHRERTO
et in Alriendoff, el in Dingelstelein, el in Borestorff, pio cl religioso altbati monaslerii Sulvaioris Domini
cl in Ogtkersleve, el in Balbria, el in Walchesleve, noslri Josu Chrisli, et Sancti Bonifacii, quod silum
et in Herlingerode aiiis [aliisqui'] quoque loeis et cst in loco qui vocatur Bochonia, juxla i ipam fliiini-
villis, ct quaccunquein pcrpetuum habitura est, sire nis quod vocatur Fiiltla, et pcr tc iilem venerahili
tint mobilia sive immobilia. inonaslcrio suisque successoribus, in perpctiium.
Qiioridonum de manibus proedicti charissimi filii Convcnil aposlolico moriernmiui pia religionc
nostri Augusli suscipientes decrevinnis, per hoc polleniihiis hencvola compassione suociirrere el po-
nosiras aposlolicae auclorilatis privilcgium, omne sccniibus jusle cl rcligiose alacri devoiione assen-
munimen, omiie robur aposlolicum ciriem ccclesioe sum impertiri. Ex hoc cniiu lucri polissimiim pr;c-
Sanctie Marias et sanctorum apostolorum Simonis niium a comliiorc oninium, Deo, procul tlubio pro-
et .lutlas conlrihuere ct conrionare, ut, intcgra in " meremur, si vcnerabilia loca opportiiue ordinata ad
Miis reluis suisqiic posscssionibiis constans, in sas- ineliorera fuerint sine dubio staium perducta. Igilur,
«nla niilluni meliial ab imperatore, vel a roge, vel quia poslulastis a nobis, decrevimus noslra aposlo-
ab aliqua persona publica vel privala dispcmlium lica prasceplione roconcetlcre ac rccorifirmare per-
vel riolrimcnlum. Dignum iamen duxinius eidem pelualiler vobis vestrisque successoribus prastlictum
«harissimo fiiio noslro nugusio cjtisque successo- iiioiiaslerium Salvaloris Domini noslri Josu Clnisli,
ribus advocaiionem ipsius sacri loci ea ralioue re- el Sancti Bonifacii, simm in loco quivocatur Boclio-
linqucre, ut semper in polestale hnheant ibi pras;:o- uin, juxla ripam llumiiiis quori dicilur Ftil.ln , cum
.siios sccundiim Deum ordinare, non autcm ex bonis oiimibiis rebus mobilibus cl immobilibus sibi pcrli-
ipsis nlicus [nliquid] in proprium dare, seu in bene- nenlibus, quas nunc liabcl et in futuro, Deo nuxi-
ficium iribucre, Al si conlra prohihitionem nostram lianlc, habehit. Conceriimus eliam atquc donamus
qiiisquam eorum lenlaverit agere, lihcrum jubemus vobis, charissime nc dilectissimc fili, vcstrisque
csse prasposiio el canonicis, qui ibi pro lempore successoribiis abbatibtis in perpeiuum, pro nmgno
fuerint, sic omuimodo ad Romanam Ecclcsiam dein- noslro amore nimiuque dilcclioue quam circa vos
cepsrcspicere, ulniliil metuanldeimperiali vel regali p hnbemus ei habere tleinceps cupimus, inoiinstcriuni
conililione. Episcopus aiiiem in cujus diooccsi isiius Sancii Andrcas aposloli, quod vocatur Exaiuliim,
ccclesioeconstructuin cst nionastcrium nihil in eo situm Roinae juxta ecclesiam Sanclas Dci gcniiricis
hahcal juris aut polcstalis praclcr ccclesiasticuni Markc semper virginis, quas vncalur Ad Prassepe,
'
rcgimcn, ct seciiiiriumcanonica inslitiita cpiscopa- cum omnibusmansioiiibus, caininalis, ccllis vinariis,
lem poicslalcm. Slatuimiis igitur apostolica cen- ei ' coqtiina, cum vineis, horlis, divcrsisquc genc-
sura, sub divini judicii oblestationc, ul nulla po- ribus ' pomorum, cum curtc cl putco cl inlroitii
lestas iinperialis vcl rcgia eccleshisiica, vel sascu- pcr I portam majorein a via publica , et cuni oinni-
laris, vel quaslibct hominum pcrsona magna vel bus ' ad idem monaslcrium generaliter pcrtinen-
parva, ciijiiscunque sit sexus vel octatis, contra hoc tibus,' taiii intra quam exlra urbem sitis, quoe
nostrasapostolicc [abest apostolicas] corrohoralionis 'cijuste ac recte perlincre digiioscuiiiur. Proliibemus
privilegium venirc pcrtcntel. Quisqtiis vcro quas- aulem : omnem cujuslihct Ecclcsioe saccrdoteiii in
(|iioeve,quori absit! fucril, usque ad conriignam satis- idem
' veslrum Futdense monaslcrium qiiamlibel
laclioncm, noslri aposlolici anailicmatis vulnere (dilioncm habore, vel auctoritulcm, prasler nosiram
saucius exislal. Qui vero ab his prohihiiis sc laposlolicam scdeni, spccialiicr episcopum in cujus
custotlicril, el quidqnid hic legilur illibale observa- D (dicecesiconslrucluni esse videiur, ila ut, nisi ab
verit plenam a nohis haheat bcncdictionem, et a abbate monasiorii fueril inviiatus, ncc missurum
Deo sempiternam salulein. !
solomnia ibideni cclebrare prassuniat. Dona vero, ct
(
Dnliim v Iri. Jan., pei mnnus Aribonis vice An- oblaliones dccimasque firielium, absquc uliius pcr-
nonis archioaiicellarii, Romanae Ecclesiie et Colo- sonae s contraricialc, firmitate perpelua ipsi monasie-
nieiiSis nrchiepiscopi, anno vero fsccunric) domni rio ' vcsiro, sccundum prasdecessorum noslroruin
papacVicloris H.indicl. x (5). fprivilegia, confirmanius et corroboramus. Decerni-
imtiscuam nc .iliciu pcrsonas magnacvcl parvae licc.il
liquam viin vel conlroversiani inforre eiricm nio-

(3 Appcnsa esl huic diplomati rarioris noias hiilra Aliera papam mitralura nianuquc clavcm c ca.lo
phimbea , altera facio exhibens Romnm cum epi- prolenricnlem aririito titulo :
graphe :
AUREA ROMA. TTJrROMESAVEM CLAVr.M.
SUSCllTi
LIQBISTI.,
Circuniicri|itis in orhem vorbis,
t VICTORIS PAP.4' 11.
fc25 EPISTOL.E LT DIPLOMATAPONTIFICIA. 828
nasterio in rebus ac familiis ejus; ct ne femina A XV.
uiiquam illuc ingrerii priESumat, nostra aposlolica Vtclorit II prmlegium pro Ecclesia Trevirensi.
intordicimiis auctoriinle, cl nequis unquam placilum (Anno 1057.)
ibi habeal vel in cxleris ejus locis, nec servos ncc [GU.NTIIER, Codexdiplom. llhen. Mosel., p. 131.]
colonos ari aliquori servitium conslringat, nisi cui VICTOR cpisropus , servus scrvorum Doi, tibi di-
abhns ari utilitalem sua? n;'cessita(is assensum prx- ]
leclo confralii ac sanct:c Trcvirensis Ecclesias ar-
buerii. Eligendi qtioqtie abhalem sibi, quando opus < chicpiscopo luisqne successoribus in perpetuum.
fucrit, fratres iuter se polestalem habeant secundtim Juslis ac Domino placilis pctilionilius affcctiiosns
rogutam sancti Beuedicti, sine ullitis contradictione debcltir
< efloctiis. Quid eniminprassenliaruintam jus-
persouns. Ittiiii, tamDeo placilum, qtiam cl reverendis acpiis lo-
Casiertim vero hoc delibcranlrs decernimiis ul, cis < ad tuudeni cl gloriain nominis ipsius debitaaucto-
congruis lemporibus, noslras sollicitiidini ccclosia- iritas, revereniia simul , ac uiilitas, viiidicelnr et
Riicic intimeltir qualiler religio monastica regulari conscrvelur?
< Qtiapropter pias solliciiiidini luas in
<
liabilu dirigaiur concorriiaque convenienii eoole- confirmando ac perpelualilcr relinenilo jus sanetas
siastico sluriio mancipclur, ne forle, quod absil! sub Trevircnsis Ecclesias libi teniporalilcr commisissc
linjus privitcgii obtentu, anitmis gressusque rectitu- |
pltirimum congratulaniiir , charissimc nohis ac in
riinisvestra?a norma justiliu?aliquomodo retoiquatur. I
Cliristo reverende confratcr ac coepiscope Eber-
1
Coiicediniuscliam libi, qnein bene eruJittim et bene harde, juxla tuam siiggeslionem ac privilegia pra?-
cloquentem virum esse novimus, dulcissimc fili, tdecessorum nostrorum Joannis vidclicel XIII papne,
prastlicare vcrbum Doi auclorilnte, sancli Pelri : Benedioli VII , bealas quoque memorias Loo-
ac
) IX pcrhujiis noslri privilegii aiictoritalem dccer-
aposloli Dei, cl noslrn ejus inriigne vicarii, et ut, jlis
tam vos (niam successores vestri, auic alios abhatcs nimiis
i ac confirmamus lilii tuisqiic post lc succcs-
Galliassc:i Germaniocprimatum seJendi in omni loe& soribusi priinaltim Gallias Bclgicx , hoc modo, ut
convciiiuque noslra apostolica auctoritatc obtinealis. quandocunqiie n noslra pnncipali acaposlolira seiic
<
Abbas vero, nen nisi a noslra apostolica sede bene- presbyter
j vel diaconus vel subriiaconiis, vel quilibct
(iicatur, a qtia beneriici debet, el, si in aliquo orriinarius
i legalus pro ecclesinslica?utililatis causa,
criminc arcusalus fuorit, de eadem nostra npostolica < seu peragenria synoilo in Galliam Gernianiaiiive
serie tanltim juriicium exspecict. Usum qiioque dal- directus
< fuerit, lu liiique stieccssores post eiimriem
nialicas et sandaliorum, secundum quoJ ab anteccs- ;aposloliciim legaluni primnm inier alios pontificrs
soribus nostris vobis conccssum est, cofleediinns ct ~ Iocutu
] obiinoatis, et si missus Romanas Eoclcsias
confirmnnius. Igitur generalrter adrieiiJiim dignum < dcfucril, similiter post imperalorem sive regem
riiiximus ut, qtiiriquiri, auoloritale anlccessorum < sedenrii sententianique dicondi, ac synodale ju<!i-
qiiorumlibot iiosttoruni rcgum et imperalorum, ipsi cium i canonico promulganrii primatum hahcalis, ut-
veslro Fuldensi moiiasterio conslat fuisse conccs- polts j in illis parlibiis vicarii noslra? seriis apostolic;c
6iim, sit cliain noslra aposlolica auclorilatc per hoc imcrilo consiituli. Ncque dignum est ul illius Ec-
i.oslrum privilegium confirmatum atque corrobora- t
clesiae proesul aliquo lempore casleris non habealur
lum, stntucntes nposlolica censurn, sub divini juriicii ipraelalus, cujus honor in illis parlihus sub ipso apo-
oblcstatione, ne quis unquam nostrorum poslrieces- stolorum< principe cxstitit primitivus. El cuui-
sorum ponlificum Romanorum, regum, riuciim, mar- iejusdem Ecclesi;c archiprassulein bcatum Eiicliariuiii,
chionum, comitum, et proelcrea archiepiscoporum, .scilicet n heato Petro npostolorum principc novi-
episcoporum.aul ciijuslibet digtiilaiisvet conriilionis miis i ordinnndum , sicut ct beatiim Apollinnrem
boniiiiwi), comru hoc nostrnm privilegium qiiiilquam Ravcnnae] civitalis, plactiit nobis libi fralri nosiro
autleat altcntare. QuoJ si quis prasstimpseril, sciat Eberhardo
] sanclas Trevirensis Eeolesiac archiepi-
se noslri anatlicmalis v.inciilo usque ari dignam < scnpo, cunctisque posl te successoribus luis per-
s.itisfarlionein insoluhililer innodaliim. Qui aulem D iniittere, qualcnus sicut in unius beati Polri scilicet
pio inluilii se cuslodicrit, el nc in nliquo infringnlur ;aposloli ordinationc, bcnediclione , riircclione ,.
a se observaverit, bonodictionis graiiam etpeccalo- <
gonlibus ad procdioantliimChristi Evangelium alia-
runi suorum absolulionem a rclribiitore oinnium rum i civiiatnm prasdicatores asquales exsiileriinl,.
hnnorum DOJcouscqui inercalur ut in ccelesti scric ila j el in missarum solemniis cclebrandis in aequi-
glorielur. l
lanrio cum nacco pcr stationes ac omni honore
(S. p. s.) B. V. jasquales cxislant. Crux ante le sictit anle Ravonna-
Datnni v lrius Febr., pcr mantis Aribonis, vice lctn i ctiam arctiiprassulcm, ubi geratur, carriinales
Aiinonis. sanctic Romanasct apostolica? seriis archj- < <l'.io<pic prcsbyleri lui te fraire nostro. niissani relc-
canceltarii, et Colonicnsis archiepiscopi, anno n lirante I dalmalicis ac diaconi una cuni prosbyiciis
papas Vicloris H, indictionc x. s
sanrialiis utanlur. Sed cl lu luique succ<?ssorcs
1
Roinana mitra oh insigne primaius in ecclosiaslicis
c
ofiiciis Romano more uianiini, semperque vos disri-
I
pulos Romanas sedis rrministaiiiini, co videlicot
pacto tit lu tuiquo successores singulis anui</,
F
«27 VICTORIS II PAPJS 838
nisi forio proptcr hoc canonica vocalio a sede A XVI.
nposlolicn vobis veuerit; legalos veslros ad nos Victoris papm II iitterm, quibus Ecclesim Stlvte
iioslrosquc succcssores semel miltatis , per quos Candidm privilegia Humberti epitcopi gratia am
vobis de nostris uiiliintibiis ngendis illis in par- plificat.
tibus remandemus, ac semper tenio anno exce- (Anno 1057.)
pta, ut dictum est, canonica vocatione, vos ipsi [MANSIXIX, 835.]
Romam visilalionis gratia absque incvilabili catisa VICTORcpiscopus, scrvus servorum Dei, diterto
venialis. Pari namque modo sancimus omncs in fratri et coopiscopo IIUMHFRTO, el pcr eum Ecclosias
parochiis tuis degentes sive ordinatione ac pro- sanclaruin virginum el marlyrum Rufina? et Sc-
molione cnjuslibet ccclcsiaslici gradus a vobis per- cunria?, quoe nominatur Silva Candida , in pcrpe-
cipienlcs cidem matrici Ecclesioccjusqiic archiepi- liinin.
scopo dehere canonice placere , obseqni ac jure OfThii nosiri -esse dignoscilur, ul ex apice summa?
obedire. Siqnidem decrcto beati Clemcnlis papoe aposlolicas sedis, cui Deo anctore procsiriemus, uni-
super hoc iia caiitum virictur. Si vero cpiscopis non versiiali Ecclesiarum lanquam nostris reliquis mem-
ohedierint omnes presliyteri, diaconi , ac reliqui hris coiisulaniiis. In qua utique, si pia ct necessarla
clcrici cuncli, oninesqne principos lam majoris BI solliciluiliiio ricbemiis opcram noslram eliam lon-
orriinis quam inferioris alqnc roliqui populi irilnis ginquis, cl non qiiasrenlibus ullro porrigere; miillo
ct lingua?non ohicmpcraverint, a liminibiis sancloe niagis propinquis sequela, merilo eam debemus
Dei Ecclesiae alicni crunl; riicenle Ddmino : Qui exigcnlibiis prorogare; quia dum tempus hahcmiis,
ros attdit me audit, et qui vos spcrnit me sperr.il. adonincs rieheinns boniim operari, maximc aulem
lnler hoecqnoque omnia quas ad s.Tperiiclam Trc- ad domeslicos fidei (Galat.xi, 10), juxla magisleriiim
verensem Ecclesiam inlra et extra civilalem perti- divi nposloli Pnuli. Ut enim ipse allestaltir, qui
nere videnlnr : itl cst ccclcsias cum univcrsis rebus suoriim el maxime domesticornm curam non habcl,
sibi aLiincniibus, seu monaslerin tnm monnchorum firiem ncgavit, cl esl infitlcli dclerior (/ Tim. v, 8).
qtiam virgimun de quihiis ex prasceplis sive scriplis Ad inslar siquidem visibilis ignis, invisihilis cba-
regum sen imperatortim sive eorumdem fundatoriim rilas paucis [f. spaiia] viciniora sibi corripit, ct
nuclorilnle ad se perlinenl ac periinere debent, ac inde gradatim ad tonginquiora se extcndit. Qna-
quiilqiiid omnino illa ipsa ccclesia ubi et quoquo prbplcr secundum suggcstionem tuam, noster re-
rnerito possirici ac possitlere riebet: qnin ita iiivcni- verendissime confrater cl coepiscope Humberlc, * ad
mus in privilcgns prasriec.ossoriimnostrorum; id- _, aliquam temporalem memorioedecessori noslro do-
circo eidcm Ecclesiaehasc omnia cum omnibusatli- ' mino Leoni, et jugilcr in sancla Romana et aposlo-
iientibiis gcneralilcr ac spccialiier concediinus; lica sede, eliam supra vires tuas el facuttales hacie-
Roconlirniainusque (ibi fralri ac coepiscopo noslro nus cxhibuisli, per hujiis nostri privilcgii sanctio-
tuisque siicccssoribus ad perpeiunm sanclae Tre- ncm riecernentes concedimus, et confirmamus lihi
vircnsis Ecclcsiac donalioiicm aique dilionem per ct por lc atque propler te in pcrpelnum, reverenda;
banc noslras aposlolicoe pracccplionis sericm a pras- ecclesia?sanclurum virginum ct marlyrum, Riifinoe
scnli decima inriiclionc cl usquo ad finem sacculi ac Sccuiirioe, quae nominatur Silva Canditla , in
valiluram. Conlra qnnm si quis hominiim quolibet fuiirio qui vocalur Boscus, quidquid auri, argenli,
morio agrrc prassunipscril., ac quori jnslc ac cnnonice pallii, seu ceras, vel quariimcunqite rerum omnino
a nobis (lccretum esl in nliquo infringere ntteula- jaclaltim
, vel posilum fueril, vel oblatum in loto
vcrit, scinl se ex Dci omnipolenlis nc prasdicti bca- allari majori sancli Pelri, sive in cjus venerabili
lissimi aposlolorum principis omniumqiicsanctonim, confessione.autcerlesibisuisqucsuccessoribusolila-
ac (leinde nosira nuctoiitnle rinmnnnrium ac ana- liira ab inchoalione maliilinorum quinla? feriae in
thomatizanrium nc cum oinnibus impiis asterno Coena Domini usque dum complelorium pcracliim
siipplicio ilrpiilnniliim. Qui vero hoc ipsuni noslriim Di,fuerilveluli in Sahhato sancto ah hora tertia per totam
piivilcgium observare, custodire, adimplere fideliler ipsam diem.tieinceps usque posl explelam in crasti-
sturioeril, beiicriiclionis graliam et misericorriias num missam, qualcscunque velquanlascunque ohla-
plenitiiriincm in coeleslibus caslris inlcr electorum liones prasfati altaiis el cenfessionis ejus, per privi-
niiuicrum clTicnciiera Domino Deo conseuui me- legia venerabiiis Sergii et multorum antecessorum
realur. noslrortim, jam dicla ecclesia sanctaruni Rufinoe ac
Sorip*.umpcr manum Gregnrii notarii ac scrinnrii Socundaspromeruit, relinuit, retinet, etiam retinc.it
snnciae Romanas Ecclcsiasin niciisc nprifi indictione ad perpetuam animasnoslrae mcrcedem, nominisqiie
proescripla tlio xxv. ;noslri ct servilii sui in sancla Romana Ecclcsia
Daiuni vii Kal. Maii, per maniimArebonis diacnni memoriam' illarum oblalionum , quas eiriem sacro-
vicc Annonis sancta? Romanae el aposlolicae sedis sancias '• ecclesiae per hoc nostrum privilegium nd-
archicanccllarii, sanctas Coloniensis Ecclesias archi- jiciendo
J concediinus, el confirmamns, sicul supcrius
•spiscopi, iinno III domni Vicloris II papas, indi- 'diclum est: scilicet ah iiichoalione malulinor"m
elione x mense Aprili, riie vicesimo qiiinlo. 'quinloe feriaein Coena Doniini, usque post eompleto-
rium, salva sibi per omnia, cl hoc noslro privilcgio
*2<) EPISTOL^E ET DIPLOMATAPONTIFICIA. RO
e>dem in perpetuum rcscrvala, et confirmala con- A singulari privilegio oinnibus preiominciUus, ila
rcssione ct confirmatione omnium oblatiouum quas universariim ecclesiarum Dei sollicitudincni bubra-
per privilegia anlocessorum nostrorum hnctenus mus, ac singulis quibusque fidelibtis atque piis locis
*
acoipere et sibi babere conservelur : videlicel in opportuna suffragia conferamus. Quapropter, incli-
die Paliiiaruni, in CoenaDomini el in Parasceve, in nati precibus tuis, chnrissime nc rcligiosc ahba,
Sahbato sancto et die Doininica. Neqitc cnim islud Bovo, pcr hanc noslra? auctorilatis c.ensuram con-
nostrum ita adjiciiniis, ut illud anleccssoruni nostro- firmamiis ac corroboranius, lihi luisqiie succcssori-
ruui iloniim in atiquo minuamus. ln qua uliqtie con- bus, regulariter promovendis, Silhiense coenobium
cessione et confirmalione nil novitatis arbilramiir in perpetuuni, quod in episcopio Taruanncnsi est
cgisse : scilicet exemplo nsvcrendissimorum praede- coiisiilutum in honore sancli Pclri, ac omnium
cessorum nostrorum , et copia sanctoe Romanoe nposiolorum, ulii etiam prasclarus Ctirisli confessor
Ecclcsins, inopiam lateralis et maxiine domesiicoe Bertinus, ipsius loci primus lunrialor ac ahhas, cum
filia?, laudabili libcralitate sccundum nposlolicain Folquino ac Sylvino, healis confessoribus, corpore
iiistitutionem supplere. Vcnerabilis aposlolica? sedis quiescil.
ccnsiira sub divini conleslatione judicii, cl anr.tho- Pariter quoque confirmamus tihi tuisquc snrccs-
inatis iiiterposilione stalucnies iuterdicimus ul nul- " sorihus, sicut riictum est, in pcrpeluiim, ounel»
lns unqunm snccessoruin noslrorum ponlificum , eidein coenobiojuste peninenlia, tam ea quoe hncic-
vclquilibet publicarum aclionum adniinistralor, seu nus dcvolione liilclium Chrisli illic collnta siinl
alia quaslibet et qiiantiimlibcl magna «arvaquo per- qnam quae deinceps justc confcrenda sunl, m arvis,
sona, audeat vel prassuinat, conira hujus nosira? cnmpis, prnlis, pascuis, silvis, aquis aquarumve <!c-
(lonationis privilcgiu.m cog»re aut aliler quiriquam cursibus, inolcnriinis, piscariis, villis, ecclesiis, co-
alienare, auferre autminuere; sed polius firmum et milatibus, familiis, vincis, pomcriis, cunclisqiie
slabilo in perpctuiim, sicut concessum ct confir- suis uiobilibus vel imniobilihus, culiis vel incullis,
inaiiiin esl, permaneai. Si quis auiem , quod non nt quidquiri inrie, sccunrinm Dci liinorcm, ari ipsius
oplamus, lemcrario ausu hoc nostrum nposiolica? ccenobii ulililalem rcgularilcr riisposuislis agerc,
sedis slalulum, in quoquam infringero procsum liberam in omnibus hnhcniis facienrii polesiatcm,
pseril et coadjulor illitis in aliquo exsliterit, aucto- per omnia vohis salva ct hoc privilogio nostro per-
ritnte sanciae ct indiviriua? Trinitatis et apostolo- petualiter confirmata immunilatc illa seu lihertato,
ruin prinripis Pelri, cujus, Iicet indigni, diguatione quam bealus Audomarus, Taruanneusis prassul, in
divina vice ftingimur, vinculo anathemalis sil mnn-'p praefato bcato Bertino eidem ccenohio proprio scripto
cipultis, et a regno Dei segregatus , ct diuholo, el indulsil atqiiccoiifirmavil, qua haclcnus sccundum
angelis ejus, nisi forle resipiscens snlislaciat, in- heali Gregorii papac luminoso abbati concessa,
dissoluhiliter aggregetur. Qui vero pio respcctu obeunle abbate nionaslcrii ipsius, nullus episcopo-
obscrvator cl defonsor hujtis concessionis ct confir- rum in doseribenriis prasvidenriisqiie ac quassilis
nialionis cxsiiterit, poiesiale heati Pclri apostoto- quasrendisve rcbus ecclcsi;c hiijus, aliqua sc ocen-
rum principis el precibus sanclarum virginuin ac sione, permisceat; abbalcm vero eiriens monaslerio
Christi mariyruni, Rufinas et Secund;c, costeslis non alium, sed quem riignnr.i moribus alqne aptum
regni inlroituui, et gratiam alque gloriam a juslo (lisciplina? monasticae communi ccnsensu, congre-
juriire Domino Deo nostro, vitamque aslcrnam per- galio tota vel, quamvis parva, pars congrcgalionis
cipere merealur in sascula saeculortim. Amen. saniori consilio.secundum limorcm Dei proposierit,
Scriplum per manus Gregorii notarii el scriniarii ordinct. Slaliones atitem illic publicas perepiscopum
S. Romanas Ecclesioein inense Maii, indici. x. Bene fieri omniiil piohibemus, ne in servoruni Dei recessi-
valete. bus.popularibus occasiopra?bealuru!la conventibus,
Daltiin octavo Idus Maii, per manus Aribonis acsiinpliciorcsex hoc aniinas plcruiiiqiie,quoriahsit!
diaconi, anno 3 domini papas Vicloris II, indict. x. D iu scandalum '.rahal. Frequenlior quoqne muliehris
Docerniiiiiis crgo, ut niilli omnino hominum li- introitus, nisi forte, socunduin dicliiiu Nirohti papas,
ceat, etc. Si quae igiturin fuluruin, elc. Cunclis au- ab sibbate nionaslcrii vel fralribus, necossilaiis causa
tem, elc. vel dilectionis gratia, vocatus advenerit, ne inipor-
XVII. liiniinte sui ministrorumque suortim inquieludino,
Pro monatterio Sancti Berlini, Vicloris 11 privi- frntres vel abbas siisiineant ullam molesliam, ct
legium. sic ei cuncla laesionis funtlilus ablaia poiestaie,
(Anno 1057.)
nullalenus aliquaiiilo in veslro versetur grnvaininc.
[GC£RARD.CoUeclion dcs carlulaires, abbaye de
Saint-Benin, lom. III, pag. 180.] Unde, apostolicas sedis ceiisura, sub divina con-
VICTOR cpiscopus", scrvus servorum Dei, dilecio tcslalioiie judicii, analhematis iniposilione staiticn-
filio BOVONI, retigioso ahbati, cunctisque successo- les, inlcrdicimus ut niillus uuquam episcoporiun,
ribus ejus, in Siihiensi coenobio regulariier promo- seu cujuslibet ordinis clcricorum, vel quilibct pu-
vendis, in perpetuum. blicaruni aclionuni admiiiislralor, seii alia quxlibci,
Convenit nposiolico moderamini quatenus, sicut aul quanlumlibet magna parvaque persona, audeat
digmtale ac aucloriiatcPelri,principis aposloloruni, vel prwsumauonlra hoc noslrum privilegium agore,
 '
831 , VICTORISII PAPJG »3i
atit inJe quiriquam alienare, auferre, aut minucre A rat. Piis ergo locis el divina religione venerabilibus
vcl trniisgredi; sed potius firmum ac slabile in per- debiioeconsolationiset defensionis porrecturi manus,
pciiiiim, sicut a nobis concessum ct confirmaluui illum copteris proeferendum non ambigimus, quem
est, permnneat; licealquc ubi.ali vel fratribus mo- inonastica? normae consiat esse principale gymiia-
naslerii ipsius apostolicnm sedem appcllare conlra sium, ct sanciae Romaiioeet apostolicoe sedi conti-
quorumlibet homiuiim injiiriam, si pcr cpiscopum guum, queni cives Romani, jiatres videlicet cximii
'inrnaiiiiensem aul arcbiepiscopum Rcmenscm sa- Beneriictiis, Maurus ct Placidus cuni nonnullis aliis
lisfacere prasJicto monasteria cjiisdenique rcctori- fundnrunt, qucmque a gcntibus destructum Roinani
btis conlcinpscrint. Si quis aulcin, quotl non opln- poniificcs nihilominus sua aucloriiate rcstruxcrunl,
inus, lcnicrario austi, contra hoc noslriim aposio- ot privilegiis aposlolica?sedis merito cxicris coeno-
lica? scriis slaliilum in qtioqiiam lemerare, vel hiis pricinlerunt, aique conlra qiiorumlihel suspeclas
coiifringere prnesumpserit.etoonirariiclorilliusexsti- injurias pfDracilcr niiinierunt : qnorum nos sacrac
lorit in aliquo, nuclorilnte sancw cl indiririiin?Tri- auctorilali sicut lempore et loco sticoctiiinus, sic
nitnlis el aposlolorum principis Petri, cujus, lircl coruni exemplo, ut oportot, innilimur, ct per hujus
indigni riignalione, lanien vicibus fiingimur, vin- nosira? dccrctalis pnginns lenorcm tibi, dileclissiinc
ciiloaiinlhenialismnncipnlus.a rcgno Deiscgrrgalus, ° f1I et abba Friricrice, clcctionoin ad rcgimen cceno-
•iiubolo ct angrlis cjus, nisi resipiscens sntisfaciat, bii prasfali saniori consilio omiiium frnlrum in pras-
inriissoliibiliter aggregelur. Qui vero pio resjieciu senlia responsntis noslri a Pelro nionaoho aliquorum
obscrvnveril, nc dofensor liujtis coufirinaiioiiis cl pravorum conspiralionc eleclo in te Iranslaiam col-
concessionis cxstiiorit, potosute beali Potri , apo- laiidaiiies confirinainus. Unrie et secunriiim privilc-
sloloruin principis nc sanclorum coufcssoris Aurio- gia eorumdem antecessorum nostrorum, aiijue ron-
niari atquc Bertini, occlcslis rcgni iniroitum et gra- sueluilinem tibi, quein nbbatem sacrnvimus, mona-
liam atque gloriam, a juslo judice Doniino', Deo no- stcrium almi Palris Beneriicti siluiii Monte Casini-
stro, viiamqtic a?lcrn:ini perci|:ere mercalur, in casiri , cunciamque ipsius monaslcrii abbaliiim ,
srculn sivculoriim. Amcn. iniegrc cum ccllis suis, castollis, pracdiis, et omnia
Srriptum per mauus Grogorii nolnrii anno stia peninenlia concctlimiis, ct noslrn auclorilale
Douiinicas nnlivitatis millesimo qiiinqiingesinio ricceriiiiims lam in finibiis Benevenlanorum, Aputo-
sepiimo. rum ct Calabrorum, quam eliam in linibus Marso-
Ego Ilninbcrius, riiclus opiscopus sanclas ec- rum el in Marchiis, sive uhicunquo lengc et propc
rlcsia? Silvas Canriidas, inlerfui et propria nianu r. bacleuus jure tihi perlinet, aliquid sive quidquiil
suhscripsi. rieinceps ubivis jusle acquisieril. A<1Iioecjuslitiam,
Ego Benediclns, sanclocBellilrensisecclesioeriiettis vel quoJlibet ricbitum, quod oflicinles nostri sacri
cpisropus , coguovi, ct propria manii subscripsi. palalii exigunt a navibus nd Romnnum portum ap-
Ego Bonifacitis.sanclas Alhanensis ecclesi;c tlictus plicniiiibus, vestri ccenohii navi peculiari gratnnlcr
Cpisoopus, cognovi, et propria nianu subsrrip;i. relax.imus; cl qnoliescunqiie Romam ari servitiiim
Ego Peti tis, nrchiriiacontis sanclx Romanas sanctoe Roinnna?Ecclesiae venerilis, in sancla Hie-
Eoclosi;c , cognovi cl propria manu subscripsi. rnsalem palaiii Susnrriani liospilium habealis; et
Ego llihlehraiiriiis, snncla: Romanre Ecclcsiie nr- dcfnncto alibate, ibitlem veslra vcl veslrorum snc-
chiriicamis , cognovi, ct propria mnnu subscripsi. cessorum electione abbas conslitiinliir a Rnmano
Ego Fredericus, diaconus suhscripsi. poniilicc consecrandiis. Coiiservnlo vobis vcsirisque
Dntiun terlio lilus Maii, per mantis Aribonis, successoribus privilegio, lam quoil cx navi veslra,
diaconi , anno lerlio pontiiicnttis riomini papa? quam quod ex ipsa destrucla ecclesia, ulvel sic
Victoris, niense Maio, indictione decima, dic iertio rcslrucrctur, proxinms decessor noster sanclus Lco
decimo. firmavil ahbali Richerio. Usum quoque sanrialiortim
XVIII. \j et rialmaticas, quamvis jure cardinalatus lui ab apo-
ViclorisII btilla pro monaslerio Casinensu stotica scde percepcris, a nobis lamen libi, ct loco
(Anno 1'055:57.) dcinceps et principalibus lanlum fesiis concedinius
[MABILL.,Annal. ord. S. Bened., IV, 744.] ari hnuorificeiiliara tam venerabilis ccenobii, et ob
VICTOR episcopus, scrvus servorum Dei, FRIDERICOdileotionem lui, secuiiiliim quori prasfalus decessor
dilcclo filio ahbali venernbilis ccenobii ntnii Pairis noster luo proefalo concessil. Proeierea corrobora-
BeneJicii, quod nunctip.itur Mons-Casintis, ctinciis- mns libi luisque succcssoribus in omni convenlti
que snccessorihns cjus illic canonice ari rcgimeii pro- episcoporum cl principum superiorem omnibns ah<
niovcndis in perpottium. batibtis sedem, et in conciliis ct judiciis priorem
Pastoralis solliciludinis noslras bonum si debet sui ordinis hominibus sententiam pro reverentia
prospicere et proficcre omnibus clinm exlranois et lanli !oci, qui primum ct suiumum monaslicas le-
longinqnis, multo mngis domeslicis et propinqtiis. gislatorem vivum et morluum relinere promeruii,
Ipsis qnippe sccundo gradu posl Deum admovenda quique ipsius lcgislalionem scripto, verho et exem-
osl visibilis cbaritas, ul pcr eos velul qiiasriamvisi- plo ccenohiale proposittim appelcnlibus in lotn
bilis flamma gradalim ad rcmotiores qnosque discur- lnundo sole clariusevibravit. Defuncto aulem ahbaic,
853 EPISTOL.E Ef DIPLOMATAPONTIFICIA. 834
ex sese lpsa congregatio sccundum sanius consilium A Bantra
1 Monacisca, Junctura, S. Angeli, Turudum,
sapientum et seniorum fratrum sibi abbalem eligat, St '• Victoris, S. Petri in Clia, Cervara, Vallis-Ro-
et apostolicaesedis pontifici firmandum et conse- ttinda, S. Eliae, Saraciniscum, Gonca, Capriata,
crandum exhibeat: nee aliier ibi abbas constiluatur Francilone, S. Joannis, S. Benedicti niinoris. S.
aut aliunde illuc intromitlalur, nisi forte ex se ali- Joannis in Capua. Quorum aliqua olim fuere mona-
quem tanto regimini idoneum non habuerint, et ob steria, sed a Sarracenis destructa, postmodum ad
id saniori consilio extraneum sibi elegerint. Porro tuitionem patria? necessario facla caslella : insuper
praeler summum apostolica?sedis proesulem, cujusli- Lastinianum et alia iria castella-, Mons Albrici,
bet Ecclesiasepiscopum, vel sacerdotem, in praefato Muccla, S. Quirici cum portu decem navium, quas
monaslerio, vel in cellis ipsius, dilionem quamlibet duo Transmundus comes filius Acionis bcato Bone-
sihi praesuinerehac nostra interdicimus aucloritale, dicto in Monle Casino legali donalione, et charla-
iln ut, nisi ab abbate fuerit inviiatus, necmissarum rum munimenlis conlulil; lertium auleni Caslellum
solemnia inibi audeat celebrare; sed remota et pro-" Frisa, qtiod praefati Transniuntli uxor pro anima sua
pulsnta qualibet oppressione ecclesiasticarum, vel simili, ul sua marilus, moriocontrariitlit, quod etiam
sasculurium personarum, sicut hactenus mansil, a post morlem uxoris praefatus comes non timuit in-
praesenli decima inriiclione, hoc nostro privilegio in B variere, sed Laterani in cappella sancli Laurentii,
perpeluum quielum, et liberum ad servitium, et glo- praeseule Humberto Silva? candidas episcopo, le
liain Dei maneat sub riefensione et jure sancla? Ro- quoqtie filio nostro Friderico nonrium ad regimen
mana? et apostolieoeseriis, cum suis omnibus, ex electo, arinionilusa nobis in ipsa confessionereatuum
quibus suramalim et generaliter omnibus hascnomi- suoruin Doniiiiica quarla post Pasoha sponle refuta-
nalim, et specialiler lantum islic digessimus : Gella vil. Igilur his, el omnibtis qua? proefato coenobio
Albaneta, Ciconia; cella sancti Gregorii in Aquino, juste pertinent nunc, et qua? in fuluro juste pcrtine-
S. Nazarii, S. Benedicti in Clia, S. Benedicti iu In- bunl, sub tutela et Romana liherlate lioc privilegio
sula, S. Silvestri, S. Urbani, S. Pauli, S. Angeli in perpetualiter ad lemporalem servorum Dei, praesen-
Valle Lucis, S. Michaelis, sanctas Maria? in lerris tium scilicetalquefuturorum quielcm, slatutis alqtie
Albfcs,sancta: Luci*apud Fractas, S. Angeli in Ca- confirmatis ajiostolica ccnsura, sub inlcrposilioiie
nurio, S. Slephani in Terracina, S. Sehofastic» in districli anatbematis et divini conlcstaliouc juriicii
Caieta, SaiiclasMariasin Berula, S. Nicolai in Pica, interminamus oinnibus lam prassenlibus quam futu i
S» Mauriciiin Limala, S. Pelri in Esculeto, S. Be- ris, ne ullus hominum cujuscunque ordinis, dignita*
nedicti in Sessa, S. Benedicti in Teano cum suis _ tis, conditionis vel cujuscunque ofBcii, seu quaclibet,
cellis, S. Benedicti in Capua, cum cellis, et terris vel quaiitumlibet magnaaut parva persona, quibus-
circum circa; simul et in Apulia, S. Benedicti in cunque rebus vel personis proefalomonasterio juste
Marlia, S. Liberatoris in Teti cum cellis suis sexa- perlinentibus, aliquam violentiam inferat aut ca-
ginla, et terris cullis, el incullis, el omnibtis suis; lumniosus existat, vel incumbal. Si quis vero, quod
sancla? Scholaslicas in Pinna, sanctas Mariaein Mu- non opiamus, hujus nostri privilegii decrctaleiu
rena, S. Martini in Salinis, S. Nicolai in Escul», paginam temerario ausu in aliquo infringere lenla-
celia sancta?Justae, S. Benedicli in Trunto, S. JBene- verit, asterna? maledictionis vinculis innodaium se
dicti in Trinio, sancloe Mariae ad Casales-planos, noverit, et perpetua supplicia luiluruin cum riiaholo
S. Eustatii, quam dedit Alferius Pantasioe, S. Bene- el angelisejus, nisi forte prius resipiscens saiisfece-
dicti in Alarino, S. Benedicti in Peclinari; item rit; at qui piclalis inttiitu devotus observator exsLi-
sunclae Murias ad Casales-planos, S. Trinitatis in lerit, ipsius interventu almi Patris Benedicli, per-
Termulis, S. Benedicli in Asculo, S. Focalis in Ale-" feclorumque sequacium, sociorumque ejus sempi-
sino, cum faucibus el piscaria; S. Euslasii in Arcu, lernas benediclionis particeps, et paradisi bealus
S. Angeli in Barreio cum celliset caslellis, el terris possessor efliciatur. Amen.
inultis; sanctas Mariasin Barretano, S. Georgii in [)i f Humberius dictus cardinalis episcoptis sanctas
Ltica prope Posterulam Virivualain, quam sanclo EcclesiasSilvae Candidas cognitum relegil, et sub-
Beuedicto conluleruiit lieinricus,et Rolandus fratres scripsit.
sanclae conversalionis habitum quoerentes, ex qua f Heldibrandus cardinalis subdiaconus sanclos
eiiam pro novitate faoti privilegium tuo rogatu feci-- Romanas Ecclesiae dando consensit, et subscri-
mus; Sancli Valenlini in Comino, S. Salvaloris psit.
iiiibi, S. Benedicli tn Ycnafro; ibiriem sanctoe Ma- XIX
rias, ilem S. Nazarii, cortem S. Felicis, S. Bene'- Victoris II, Winimartno atchiepiscopo
Privilegium
dicli in Cesamo, S. Bartholomaei in Miniano. Ca- Ebredunensi concessum(4).
stella autem hocc; inprimis ari periem montis (Anno1057.)
S. Salvatoris, quod est S. Germani, S. Petri, Pigna- [MANSI XIX, 858.]
lari, Plumbarola, S. Stephani, S. Georgii, S. Apol- VICTOR episcopus, servus servorum Dci, dilecio
linaris, Vallis-frigida, S. Andreae, Banlra Comitalis, confratri et episcopo WIMMANNO, et percum sanciae
(4) Sub Victore papa II Romannm quoridam con- commemorat, sed vix quidquam aliud tangit proelcf
cilium ex littcris Siepbani papa? IX erulurn Lahbeus nomen et indicium conjunctiepiscopatus Marsoruua*
 855 VICTORIS II PAP^E EPSSTOL^ ET DIPLOMATAPONTIFICIA. 8i6
Ebredunensi Ecclesiaeet successoribus ipsius cano- A clinati precibus tuis prassentis anni decima indiclione
nrce promovendis in perpetuum* hac noslra decreiali pagina concedimus et confirma-
Sancta?Romana? et apostolicas sedis apicem ideo mus tibi Ebredunensem dioecesim in inlegro, et ad
super gentes cl super regna in principe apostolorum archiepiscopalem sedem basilicam Domina?nostras,
strorum, Petro, conslitnit universilalis Domihus, ut Dei genilricis, semperque virginis Marias principa-
evellal, et deslruat, el planlet, el aedificet(Jer. i, 10) lem, cura omni sua antiqua el jusla pertinenlia, in
iri nomine ipsius. Siquidem donec sancla ejus Ec- baptismalibus ecclesiis, capellis, mouasteriis, coeme-
clesia, in tolo terrarum orbe diffusa, lemporalitalis teriis, possessionibus, villis, caslellis, pascuis, agris,
mutabililali subjacebit, variis et continuis defectuum vineis, silvis, aquis, aquarumve decursibus, pis-
et profeciuum suorum vicissitudinibus, velut luna cariis, domibus, mancipiis, colonis, peculiis, rt
stris menslruis, alternabilur, ut sine intermissionc cum omnibus omnino rcbus, mobilibus, el immobi-
deprehenrialur in ea quod induslrius hortulanus libus, vel se moventibus, sibi juste perlinentibus,
debeal evellere, vel planlare, el quod snpiens archi- tam eas quas modo quiele et legaliter possidet,
teclus (/ Gor. 111,10) destruere vel asdificare. Unde quam illas quas rieinceps oollalione firielitim, seu
nos, nullo nostro raerito, sed solo divinitatis nuiti redditione vel emplione, aul qualibet ralione ac-
in sancta? et universalis Ecclesia? specnla prascel- B quirere polerit. Confirmamus quoque tibi omniuin
lenles, el varios ejus successus prospeclantes, inter ecclesiarum lotius luae disecesis decimas, primitias,
aiia ipsius discrimina animadverlimus, Ebreriunen- ohlationes, lam vivorum qiiam defunctorum, judicia
sem Ecclesiara, primo quidem incursione, el per- clericorum, el cuncta ecclesiastica ofiicia, ut ex
vnsionc Sarracenorura, secundo autem receptione et dispositione tua secundum canonicara sanctionem
possessione transfugnrum et indisciplinalorum; pendcant. Pariier quoque suffraganeorum tuorum
deinde longa oppressione paslorum suorum imo consecrationem, debitam subjectionem, et reveren-
rncrcenariorum,et,qiiori pejus est, Simoniaca hasresi, linni seuobedienliam,necnon ad concilium agenritwi
ct miilua occisionc riebacchantium prostratam mi- coiivocationem et ancloriialem, secunduni omne jus
scrabililer ct corruptam, quondam religione et quod metropolitanis stiis suffraganei canonice rie-
opibus mirabililer evectam, et integram, ciijus om- bent, salva ln omnibus sanclas Romanas et aposlo-
nimoda? desolalioni et defeclioni praecordialiter licac sedis, ul riignum est, auctoritate. Praslerca
compaticnies, te, charissime confrater et coepiscope bujusmorii noslri privilegii tenore coucedimus et
Winimanne, prasfata? Ecclesia? archiepiscopum et confirmamus iihi usum sncri pallii secundum ant't-
rectorem pro vita? merito et sapieiilioe oocirina or- p quam consuetudinem prasdecessorum luorum, qua
dinavimus et consecravimus secundum eleclioneni consuoventnl eo trti in subscri^tis soientoilatilius
cleri et populi, ad petitionem quoque rcligiosoriiin juxla privilegia nostrorum antecessorum illis inriulla
principum et ad suggcstionein vcnerahiliura prima- anliquitiis, seilicet in die sanclo Paschae, in die as-
tuum circumjacentium provinciarum. Qiiorum una- censionis Domini,in diesanctoPcntecosles,inNalivi-
nimis sententia cxstitit, ut si Ebredunensi Ecclesiae lateDomini nostri Jesu Chrisli, in Epiphania Domini,
recuperatio aliqua quaererelur, ab illa matre, scilicet in Coena Domini, in Assumptione beala? Marias sem-
Ecclesia Romana, qua? prius illo B. Marcellinum pcr virginis, in Natalitiis omnium apostolorum, in
praedicatorem et ponlificera direxerav, praedicaior el fesio Oranium Sanclorum, in festivilale S. Marcel-
pontifex reposceretur. lini prasfata?Civitalis Ebredunensis archiepiscopi, in
Itaque, secundura quod tua dcvotio pnslulavit, Dedicatione principalis basitica? B. Maria? semper
sibi privilegium nostras nposlolicoe auctorilatis ad -virginis, in consecralione cpiscoporum , in orriina-
corroboralionem sui archiepiscopaliis, in rurii et in- tione presbyterorum et diaconorum, Sabbalis jeju-
disciplinata ccclesia, vix.nomcn ipsum nudiiin pene niorum et quatuor lemporum, et in coiisecratioiiibus
relinente et parielinas suas jam demonstranlc, in- novarum et principalium basilicarum.

qiism prasdecessores sui olim sciderant in duo. D Victore papa, et impelratam ab eo ponlificiam bnl-
NOSCTO an mihi fauslioribus avibus occurrerit bulla lamagnoscit et excipit. Huic riecrelo, non vero builas
Viclorfs II, q»n Winimanno archiepisoopo Ebredu- coiivcnil dala illa lemporis Nonas Julii, anno leuio
nensi, quefi) in sua provincia eleclum Victor ponti- ponlificatus domini papce Vicloris II, indictione x.
fex consecraVit, jura omnia episcopalus sui expedita Tum succedunt nomina Italortim episcoporum qui
bulla confirmavit. Porro bullam hanc datam judico inlerfuerunt, et corroboraverunt hasc scripla, nempe
iu Romano hoc coneilio anni 1057. Cujus rei indicio btiilam; neque enim verosimile est Ilalos hosce epi-
niihi sunt nomina plmfnm Italorum episcoporum, scopos decretum illud Ebredunensium, quo Wini-
itjiiasponlificis illius litlcrfe subjiincta ex chartario mannum consecratum jam a ponlilice exciptunt,
Ebrcriunensi proferunt Gallise Christiana? anctores auctoritatc sun confirmasse. Ita ergo rem lotam con-
novissime lom. III, pag. 178, append. Annus docu- cipio. Electus a clero Ehredunensi Winimannus
mento huic subjectus cum ascripU indiclione con- Romam petiit, ibique a ponlifice consecratus concilio
cilio congriiunl. Mensis discrepat; nam hic est interfuil, alque in eo bullam impetravit a pontifice,
Julius mensis; concilium vero Aprili nitXise conve- quam concilii Patres subscriptione sua roborartinl;
nit. Facile tamen opposilio concilialur; nafi) docu- slatimque atl suos restitutus lilteras illas cum casle-
ineniiiin illuri Galliae Chrisliana? 'ponliliciae hullas ris cousecralionis sua?documenlis clero exhibuit, a
eadcm scripturoe seriejungit decreium cleri Ehrs- quo novo decreio hasconinia admissa sunt.
duuei.sis, quo epis«opuin suum jam consecralum a
RT7 RF.RENGARIUSVICECOMESNARBON. - QUERIMONIA ADV. GUIFREDUM ARCHIEP. 858
Quin cliam atl siipplementum hcneficentiaeaposto- A Civitas Samasiensiura vel Saniciecium.
licas atque archiepiscopo insigne, crucis Dominica? Civitas Glamialina.
vexillum, uhicunque jus in parochia lua , et in pa- Civitas Semelenentium, id cst Nicentiuin.
rochiis suflraganeorum tuorum, conccdiinus et san- Civitas Veciencium [al., VeiisionliunsJ.
cimus, apostolica? aucloritalis privilegio, bajulari Civiias Aniipolis, iri esl Grassensis.
ante le. Porro pallio sacro ila tc uli volumus ut Antiqua aucloritate sancloruni prasdcccssorinn
diligenter atque vigilanter perpendas quod tuaefra- inoslrornm, clerus et populus Ebredunensis eligiinus,
ternilati immineat agendum; usus iltius sciliccl 1taudamus et corroboramus Winiiiiaiiiimn archiopi-
inleralia, urcarnem luam crucifigendo cum vitiis et sscopum in sede archiopiscopali Ebredunensi, prasci-
coiicupiscenliis (Gal. v, 24), sligmala Jesti Chriti cum rpienle suinino pontifice ct universali papa Viclorc,
Paulo apostolo in corpore tuo portes (Gal. vi, 17), confirmanle
t Willolmo, Bcrtrando et Gaufrodo, soti
ct seinper morlificalionem illius in pectore ct sca- Pontio
I Dicnsi comite, ita ul prx-sideal et regat om-
ptilis circuniferas (II Cor. iv, 10); non ad aliquod nes i ecclesias suprariiclae civilalis, sicut scriplum cst
ostentationis luas el singulnris excellenlias indicium, ini privilcgio, quod domimis papa Vietor illius con-e-
sed ad riemonstrandum causa cominemoralionis et cralor ( auctoritale Romana sibi contiilit, ctim rieoi-
imitatioiiis ovibus libi commissis Salvatoris noslri •* mis,
i eiprimitiis, sicul expetlit archiepiscopo lcnere
venerabile signum, qui inelfabili pielale ovem cente- < et disponerc. Si quis autcni hoc dccrctuni infre„ciit,
simam in humeris suis reportavit. Demuin igilur nisi i ad satisfnctionem vcnerit, scial se damiialtim ct
omnibus suprascriptis, apostolicas sedis auctoritate, i
anaihemalizaluin. Fiat, fial. Amen. Datuin... Nonas
per hoc nostrura privilegium lua?dilectioni concessis, Julii per manus Araboli diaconi, anno terlio ponti-
ef confirmaiis, eadem apostolica auctoritate inlcr- ficatus domini papas Victoris secundi, indiolione dc-
dicimus ne lemerc obviet, aut conlradicat atiquis. cima. < Fridericus carriinalis Sancti Chrysogoni.
Si quis aulem, quod non optamus , nefario austi Ludovicus ] Nucerinus episcopus. Ermannus Joanne»
prassumpserit huic noslro decreto in aliquo contraire Senensls episcopus. Gregorius Guido Egebinensis
vel refragari, sive sil ecclesiasticus, clericus aut ,episcopus ; cum quibus Pisloriensis episcopus ,
laiciis, servus, aul liber, niagna vel parva persona, oiniies lii interftierunl et Humbertus dic:us car-
scial se aiiaihemalis vinculo innodaluin, el cum din- dinalis cpiscopus sanctas Ecclesiae Silvae Candidas.
bolo cjusque alrocissimis minislris, alque cum Juda Arnoldus Arcliiitis cpiscopus. Giruldus Florcntiuiis
traditore, nisi forleprius resipuerii.aslernx gehenna? episoopus. Caslellcnsis episcopus. Lilgriiius Pojri-
suppliciis ricpulaurium. Al vero quisquis pio inluitu liensis episcopus. Vercellctisis episcopus. Cimiberliis
cbservator in omnibus exstiterit hiijus nostri aposto- Taurinensis episoopus. Vclilrensis cpiscopus, Fesu-
lioi consliluti, benedictionis gratiam a miserioor- lanus episcopus, Pisanus episcopus, corroboravcrunt
dissiino Domino nostro multipliciter consequalur, el hasc supra scripta. Dco gratias. Amcn.
vitaeasternaepossessor efficiatur. Amen. XX.
Civilas Ebredunensium metropolis.
Epistola S. Petri Damiani S. E. R. cardintilis ad
Civitas Dignensium. Victorem 11 papam.
Civitas Solingensium [al., Solinensium]. (Vide in B. Pelro DAMIANO, ad an. 1702, Opp. loin. I,
Civitas Rigomagensium. cpist. 5.)

CIBCAANNUMDOMINI MLVH.

REREIYGARIUS

VICECOMES NARBONENSIS.

OUERIMONIA BERENGARII
Adversus Guifredum archiepiscopum Narbonensem, proposita in concilio apud Tolosam ha-
bito sub Raimbaldo Aretatensi, et Pontio Aquensi, archiepiscopis, Victoris secundi papar
legatis, anno Christi 1056 (1).
(Apud MANSIConcil. loin. XIX, col. 850, exBalnz., Conc. Narbon.)

Sanctashuic conglomerationi vicariorum Dei, le- D nentis boati Pelri apostolorum principis,
ejusqua
gatis scilicet summi pontificis Romani, vicem obli- vice fungcniibus, archiepiscopis videlicet et epi-
(!•) De tempore quo querimonia isthoec proposita in concilio apud Narbonem habito, decepti, opmor,
sst, video non unam esse omnium sentenliam; nam nuclorilnte qiiorumdnm nctorum illius nnni, quoruiii
aliqni pulant actuin id esse anno 1056. et quidein meniio cxstat apud CalcIIum in puc, 582 et 784, ea>-
839 BERE.NGAItllVICECOMITIS NARBON 819
scopis, nec non cl abbatibtis hanc in synorium snnclam Ai motum, meque contra se ita fore moleslum, ae-
sistentibus, ex caiholica fidc traciantibus, hasc que- quicvit measvolunlaii et pelilionihus prasmcmoraii
rimonin non modioa iileo praesenlalut et legatur et Gaufredi, alque inter se et comiiem Rulenis acceplis
«uriialur, riijuriiconir, alque definialur. Sed, ut ple- cciiium inillia solidis, prelium pro episcopatu dedi-
nius riijudiccttir, ad origiuem inchoelur: intis ciiin [iraenolnto filio suo anlislili noslro; qui
Ego Berciigarius, Narbonas urhis proconsul, que- jiircjuramlo, Detimqiie testanrio, dixit nohis sumn
rimoniam hanc vobis omnibus facio palam, quam de diolum firiiium et firiem firmam, quia si ille forcl
melropolilano mco fralre vcslro habco magnam. antistos noster, ut fuil ct esi, ulluin nosirum ncque
Archiepiscopatus quippe Narbonas fuit cujusdam de nostris non csse damiium, ncque dnmniini ipsius
avunculi mci, ErmengauJi archicpisoopi, cujus in cpiscopatu. Sericnte autem ilto iu calhedra, et astaie
riiebus iilem cpiscopalus unus eral ex melioribus qui aique honore crescenle dum lisus eram ut ipscesset
suiit de Roma usque Ilispanias finibus, villis atque niiiii auriga, et arma et clypeus conlra cunctorum
eastellis riilalus, prasdiis elaloriiis locuplotatiis; cu- hostium lela, ct mcmorarol consanguinilulein mea?
jus ecclesia plcna eral codicibus, auro''!*,adornata uxoris, el lunti locuiii houoris, in quo atljiilus sum
labulis ct scriiiiis ct crucibus, aureis fulgeiiat co- ponere illum, et ut niihi erat leslatus, juvaret niihi
ronis pretiosisque lapidibus. Canonicorum ibidem M honorem tenere aique habore, tunc surgcns, quasi
mullorum voces certis horis audiebantui, oraiiones diabolus, superbe atque repenle exacerbavit me,
dnbanlur, clomniuin bonoruin opcrum incremcntis et provocavit ad iracundiam elasdificavit supcr nie
ibideni agebanlur. Caslra autem ipsius ccclesias caslra, venilque cum ingenli cxercitu super nie, ct
clvillas, prasriia, et posscssioncs non a laicis frue- focil rnihi gucrram crurielem, el fuere iniercmpli
hanlur, scd a fnmiilaniibus in ea Dco possirieban- pro ea ex ulra.jiie parte fere millia honiines. Tunc
tur. Ecclesinm vcro illam olim piusrex Cnrolus fa- vcro castra, et villas, prasdia ct possessiones, quas
hricaverat, alque in honore sanclorum Jtisti et crant in dominium procfala? ecolcsiae , fiscos et
Pastoris consocrare feceral, el eam inctytocnslellis, posscssioncs oniionicoriiin, et quasque ex communi
et villis lerrisquelocnral, et vineis, sicnt et a vetc- crant, ahslulit Deo et famutaiiiibus ei, dcdiique
ranorum trnditiir diclis, ol ul legilur in regnlihus diabolo ac miliiaiiiihus i!li. El ita alia oninia ad
rjiisilem Ecclesia? prasceptis. Dofunclo aulem prae- laicalem vertit ccnsuram, ul eiiam omnes qui ca
fato riivaciiicnioiice archiepiscopo, Gnilreriiis Ccr- possident quasi per alodia habent paterna.
rianiensiiira comcs, Narbonam ariiens, cnjtis consan- Inler hicc autem Eriballuin Lrgellileiisem prassu-
giiiinsam ego jam possidcbam uxorem, exquisivit lcm contigil moii. El pncfalus archicpiscopus
ulrosqiie parcnlcs meos et me ipsiim do prasfato ncquisivil illum cpiscnpntum ari opns fralris sui
nrcliiepiscopnlu ad opus filii sui supraseri|)li nostri Giiiliclmi (2), cl spoponriii dare pro co ccnliim
nulistilis, qui i;nn erat aJhuc nisi ttccem aiinoruni, millia soliJos. Quod mihi snlis libuerat, si mcuni
cl spopomlit pro co maguuin dare doiium inter damnum non cssel. Firmato autem lanlo muncre
romitem Rulenis et palrcm mcum cenltim niillia jiro ij)so episcopalu, archiopiscopus prxmcmoiaiits,
solidoruni. Scd pater nieus ct rnaicr moa non ci hoslis Dci et hoiniiiis, ad sedem suam reriiens alque
acqnicscebaiit. Ego aulom, amore lanlac consan- Ecclcsiam suani atliens, ihesauros quosqnc, qui a
guinilalis riucttis ct siniulaiiouis amioilaie rieceptus, contiitione iu cam congrogati eruni, sublraxit.
segregavi me pro hac rc a consoriio geiiiiurum Tabulas vcro, el poslabulas, et cruces el scrinia
ineoriim ; el, nisi niilii acquievissciit, arbiliatus fui roliqiiiuriim uurea et argenioa excoriavit. Pntcnas
inlcrlicorc illos. Cornens cnim patcr meus nie insuper cnlicum aureas vel argenieas, ubi sancta
r.nnriem memoriarum, quas vero docent graves tum mimicntus fucrat quain a Viciore. BALCZ.
controversias fuissc inter aroliiepiscopum el vice- (2) Frairis sui Guilielmi. Conligit isluti circa an-
comitcm. Sed cgo ul alitcr seniiam faciunl multa. - ntiiii Chrisli niillesimum qiiarir.gesimum priiniun.
Nam ista querimonia prolata lint coram legulis Nam Hcribaldus cpiscoptis Urgelltsnsis viveral adhuc
siimini poniilicis, prassenle RainibalJo, Arclalcusi D anno ; 1040, xv Kul. Oclobris, ul palot ox Chartiila-
archiepiscopo, elquiiem vivcnie papa Victore, nl rio ecclesias Urgcllensis. Giiilielmus atilem cpiscopus
ego quideni nrbitror. Scimus auleni legalos ejiisJcm Urgelicnsis, lloribahli succossor, inlerfuil concilio
Vicloris , Raimbahluiii Arclulensem , cl Pontiiim Nnrboiiensi unno 10i5, xvi Kal. Aprilis. Foriassis
Aqiiensein, archiepiscopos, synorium in Tolosana ergo i.l actiim anno 10-i2, vel initio aimi I0i3, cum
urbe celebravisse anno 1056, cui inierfuil Guifrc- stnliiu tlical Bcrcngarius Guifreilum arciiirpiscopuni
dns, Narboiiensis archiepiscopus. Deinde, hasc que- cougregasse concilium non moriicuin apuri Narho-
rimonia habita esl in synorio cui Lodovensis et nciii haiid miillo post quam Guilielmura locaverat
tlelenensis nulislites atTuerunl. Al Roslagmim Lo- in caiberira Urgeliensi, et huic concilio intctfiiisso
dovciisem episcopiim, et Arnaldum lloleiieusem, in- Raiinbaldiim Arelalensem arcliiepiscopum. Raim-
lerfiiisse concilio Tolosano amii 10SIJ constut ex baldiiin porro inicrluisse concilio Narbonensi, de
Aclis concilii. Disnique, si posl niortem Violoris ista quo mox dicebamus, dncenl Acia illius conoilii qtias
Acta stint, cnr Berongarius soliiiu Vicloris anathema exstani in archivo monastcrii Cnxaiiensis. Nisi si
commemoral ariversus Guifrctlum, quom ox Gregorii islud coiirilium iiilorprolenmr illiiri qnori in ru<!r:n
Vll (osliinoiiio conslal a multis Romnuis poutiiioi- urbe Narbonensi hahilnin est a G.iifre !o, Kalousiis
bus excommiiiiicatum fuisso? lian.l riubie valuisset Augusli cjusriem uuni, cni clium inlrrfiiil Raimbiri-
istud ari iuigcntlam invidiani, prassiJiaqiie iiingiia in dus, ut fldeni faciuul veteres schedas huciuiius in-
causam Berengarii iiiducere poterat. Sed virielicet ediius.
Guifrcdus a nullo hacLenusUouiano pontifice cxcum-
8i! QUERIMONIAADVERSUS GUIFREDUM ARCIIIEP. 84!
sacrifioia sunicbaiilur, in nianibus TiiirifieumJu- \ Proctoro.t snrrnmenla qux nlihi super sancla
dasoruui misit ari doslruonJuin, et llis|>aniani vciiun- ulturia
J mauibus juraius csl mulla, unquam uon inihi
dari pro ipso episcopalu. Codicos auieni, qni ibi 1tenuit, sed omnia fregit. Ad iiltimiim vcro honuni
erant variis {reneribtis, non ineliures rcliquil. Sed < opus operatus esl, satis Deo et univorsa? plebi Nar-
ila mafe suam ccclesiani dissipavil ul eliam et cle- boncn.sis
I plaribilo. Unrie mala hiccoinnia oblivisce-
rici dcsunt, el qui inihi sunt inopes et mendici, et 'raimis, si nobis i(i honum venisset. Corpora namque
nullus pulcher in ea apparel. Non chlamydes, neque *•sanctorum Jnsti et Pastoris, quic praemenioratus
capas polemitas, non cyclaries, non dalinaiicas, non rex ' Carotus ab Hispania defcrens, alque in via
cureballi, nou lignum Dominicuni. Oinnia hasc quas *carens, in prasfaia in eorum honore asriilicata ecclc-
a couriilione ibi plura congregata eranl, seri dissi- sia ! c.oltocure oplnverai, quae nobis noslrisquo pa-
pavit ea, detliique pro episcopalu fratris sui. lu- ^Xribus mulltim eranl optala, ab iileni archirpiscopn
super, quod pejus esl el iulionesluni, coininenriavil 1explorata cl capta, ad suam usque cum honorc
se uiaiiibus ud coiniiissam Urgelli. Pro qua re non 'asportavil ccclesiam, atquc honorilice collocnvil.
solum raihi, sed etiain cunclis noslrap pairia? nohi- Unde non soliim n me, sed cliam a suis civibus
libus, in magnuin ruit oriiuin. Quo peraclo, aggre- Ilaudattis aique dileclus erat. Qui non multo post,
gavit tonerlium non modicum juxla prasfala nrbe B Ililigante co cum suo archidiacono, voluit irahcri
Narbona nuiltoriim sui riioecesi cpiscaporimi, inter prusdictorum
] corpora sanctoriim ab ecclesia eorum.
quos fuit hic Raimbaldus Arelalensis archiepi- El ogo rogavi euin ne hoc fecisset, et volui ci riara
scopus, cl in corum aique iioslrorum omnium pras- obriries ' por tlccem millia soliilos, ut, si uilus liomo
scnliam reliqnit c.unclasarmas militarias ot oinnem vel femina ullam vim ei faceret rie ipsoruni corpo.i-
sasculi mililiam, alque oxcoiiimunicando misil sub biis I sanctorum, nut Je ulto muucre eis oblaio vcl
anaihemaiam semetipsuii) quam ou.ncs sui riioecesis pra-senlalo,
I ego tlo illo vel illis hoc farieuliliiis
cpiscopos, qui ab illa riie chsineeps armis cranl '•
aiijuior esseni proedicto ponlifici por fidom non
sumpturi. Qui non miilto post, acceptis armis ut fictam. • ldem vero archileviia voluit eis salisfacerr
miles, non corrigia surcincliis lumbis, sc.1 ferro, et in judicio episcopi Arelato. Qui lxtiuii; scJ sub-
debeilavit niecum. Et quol nioriiii, quot viilnerali, ;slracla ab eailem sede tantoruui corpora sanctoruiu
quot detruncali, quautasquo ariuslae ecclesias et duxit ' et inlioiicsle eolloeavil in quuinduni vilianani
exarsas reliquiiC, si per singula enarrare volucro, 'erclesiam. Ibi suam caihedram fabricavit, ibi ordi-
fortasse el vobis foret fastidium, et facilius dies «em siium feoil, ibi suas synodos lenuit, ilii codices
' «ruces ct lignum Dominicuni asporlavit, ihi cle-
„ el
quam copia deserit.
Deintle veneruut episcopi in meam lerram, et rices primas sedis, quos metiores invenii, eonsliliii!,
inecuni una cum eodoni archiepiscopo firmaverunt 'cl ilaeligens meinbruin, capui reiiquit quasi tugu-
ti-eguain Dei inviolabilem tcnere in omnem nieam rium. lnsnper cuncti nostras pairiae nobiles, et plebs
iorram, atque ex eariem corrnptores leterrimain 'cuncta, qui soli.i sunt occfirrere ad civilatem et ad
jtistiiiam facere. Unde idom archiepiscoptis et cgo sedom ! stiam, el peenilentes stia iminera ad suaiu
hanc fecimus convenienliain , ut tle enriclis qua? isetlem dare alque prassenlare solentibus, inultosqi.e
emendala fuissenl per ipsius tregua? rractioncm, adjolorios ad operam suae ecclesite fucicntibiis,
una meJietns fuissel praelutasecclesiae, alia, mea, ihslulit, el iruinera illa suis mililibus per solhlatas
pro exercenda justiiia. Ego au em consensi ipsam trihuit, el stiain ecclesiam deserlam et sine capite
mcam medieiatein condireclioni ipsius ecclesias. < dereliqnit.
Sed ilie non iu ojus condireciioiiem, sed in riestru-' lnterini vero idem archiepiscopus habuit niecum
cttonem misit, quia el ab ecolcsia eain abstulil, el placitum,
] el constrinxit mc ci atl suuin libiliini
iiiilitibus per solidatas iribuil polius quam decem sntisfucere, et dixit mihi siium dicltim et liilem,
inillia solitlos. Qua data Deo et forliler firmala, qui iquam nieliorem ei requirere potui, ut cl aii scde.it
primi eam Iregerunt in nostra patria, sui milites, j) suami reriiret et corpora sancla in ca resiiuierel. Qni
t
ex suo exienies caslello, occiderunl unum mililem iiienlilus esl niihi, sed, ut mihi ftiit lestatus, facor.!
meum iti ireguani Dei, el relinui homioidas illos, noluil,J et esl mihi menlitus suiun riictum et sua .1
etnullam quivi ab eo impetrare jusliiinm. Deinrie firicm. Deinrieconjux niea viilens eum rognvit resii-
Petrus Raiinunrii Biterrensium comes in Iregtiain Inero corpora sancta, cl iriem ipsc aJ Ecclesiam siiam
Dei violavit ecclesiam Sancla? Mariie, casnobium rcdire, direclumque noslrum supra modiim accipere,
loci elecli, nbi mirilicum habetur lignum Doihini- ineqne amlire voluil; sed lesiams esl ei Altiionanteiu
cnm, etexlr.ixil ah in !e duos milites incliuatos iducere ipsa sancta corpora in aliena palria, cl usque
alquo innoxios, et iiniim ex eis, qui eral consan- in aslernum nohis non esse recuperanda. Qua? au-
guineus meus, pepenriit in ligno, el occisit inorte •diens, meluens ne subito, sicut jiiralus est, hoc fn-
crudeli, quasi oleptoni. Undc ideitl arcliiepiscopus ceret me abseiile et ignorante, fuit ad prasfatam
luHssiifiVagatorexsLililut eliam sacrilegos et liomi- villas ecclesiam, noh adhuc consecratam, el traxit
cidasillos in sua se mitlenles potestate palrocinavil, cxinde corpora sancla, reslituitquc et contliriil ho-
suflragalorque corum exslilit el in eo iillnm non norifice in sericin sunm. Deindc coiijiix nioa, pro-
vului invenire justiiiam. slra:a coram cb, siiuiii poslulavit nccipcic dirccltinit
PATROL. CXLIII 27
8« TIIEUZO EREMITA ET MONACHUS.— NOTITIA IIISTORICA. M
qui rcntiit. Egoaulein confeslim ut hoc novi, vidi j\ . slificentur, qui ab eo sunt ordinali. Neque ecclesias
prasfaluni atchiepiscepum, voluique ei affirmare di- nieaeterrae consecrare voluit, donec datum eaiiim
rccinm et de me et de conjuge mea et de omiiibus tenuil. Ntiper anlem duos meos milites venicnlcs ex
meis in judicio sui dioscesi cpiscoporum el episcopi vigilia sancloeSalvatoris Anianas, die Epiphanias, co
Arelalo per decem millia solidos; qui renuil. Deindc jubente atque sufTragante, sunl capli et tenti, el cos
in j-idicio lcgati apostolici et hujus sanclas synodi; qui illos ceperunl palrocinat, el dat cis solidalas.
et bunc sprevit. Ad ullimum vero exclamavi sanclum Ideo ego Berengarius praefatus hanc vobis et Doniino
Pelrum et judicium domni aposloHci ut irem coram Deo facio querimoniam, et poslulo justiliam; quam
eo> el in ejus maiiu ei affinnarem directum. Hunc nisi impelravero, suas excommunicalioni parvi pen-
mulio parvipendit; sed excoinmunicavit inctemenlcr dero, et in meam lerram treguam nullam lonebo,
alque injiiste me ei raeam uxorcm, meosque infnn- neque judicium aposlolici amplius acclamabo.
les, etomnem nostram terram, tam crudelitcr, ita Quod ego Bcreugarius ila superius qucror nd
iit niifus ibi baplizctur (3), nec coiiniiiiniccliir, ncc lcgaios summi pontilicis superius, el ad cunctos epi-
so|>eliatiir. Nos aulem, nisi liinor Dei essct, parvi scopos et abbates, quoniam ari synodum Arelali co-
peinieremus suam excommunicationem, quem loi nabam nstendere. Sed quoniam nibil profuil, ad
iualis novimus sccleraliim, et a papa Viotore cum B domnum aposlolicumideolibcnsniilterecuravi. Queni
cxx episcopis aii.ilhemalizaliim (4), et Simoniacum, rogo, per Deum et sancltim Pelrum, ut ab bac ex-
qui omiies ordines snos vendidit, qui omncs episco- coniiiiunicalionc rac absolvat, meoque praesuli de
pos, taceain de alienis, scd omnes quos in mea lerrn me salisfacial, quoniain usque Romam ego libcnlius
ordinavil, usquc atl novissimum quaclraniem rcdi- satisfaccre ire non ambigo; ille, nisi iigatus, unquain
mcre fecil. Quod si non creriilis, Lutcvensem requi- sponte non ibit.
rile cpiscopum et Hclenensem et bi liocvobis lc-

(5) Nttllus ibi baplizelur. Dtirum ilhiil ac valrie in-
hiiiiiaiinm, cl prorsus ronrnriuni regulis ecclesiu-
slicis, quae lempore interriicti servaul locum hiinia-
nilaii, coiicedcules baplisinn purvulorum, pcenileu-
lins morientitim, vinlicum iu exitu mortis, septtllu-
ram clericnrum , pauperum , pcregrinorum , et
infaiilitim a bimalu el infra, bcnedicliones nuplialos,
piirificalioucs miilicruui, prout in yariis regionibus
regula? varianl. In iinivcrsiim lanien nllirmare Iiccl,
lempore inlcrdicti permissinn fuisse baptisma par- C
vulorum, ilcmqiie pasnitcniinm morienlium. Vide
cnp., Inquisitioni lum, Da senlenl. cxcommun.BALiiz.
(4) Analhematizuiitm.titmiriini in concilio Floren-
lino, quod a papa Viclore II habilum fucrat nnno
superiore. Cui cnitcilio inlerfuisse cxx episcopos
doeel hic locus. Ad eam porro Guifrerii Nnrboncnsis
excommiinicationcm respexisse virietur Gregorius
VII, duin hasc in coucilio Roinano sunciebnt anno
1078 : Renovamus eliitm excommunicuiionema prm-
decessoribusnostris factam sttper Guifreditm archi-
episcopum Narbonenxem,et ubsqne ulla recuperalionit
spe ab episcopaliofficio eum tubmovemui.ID.

ANNODOMIN1MI.Vll.

THEUZO
EREMITA ET MONACHUSS. MARL4SDE FLORENTIA.

NOTITIA HISTORICA
(Annalcs Camiildulenses, lom. 11,pag. 165 )

" moiiacho, cujiis iutervcnlu Prntaliensc monasleriiim

Distingiienrius esi Tbeuzo ercmita el monachus
Sancla? Maria? de Florcnlia ab alio celebri et bealo
Theuzone, sancii Joannis Giialborti discipulo , qui
eodcm tcmpore vivebat; de quo consulendi auctores
Vallumbrosani. Alius pariter videlur a Tlteuzone
monacho el indigno sacerdote, qui se subscribit post
Petrum, hujus nominis secundum, ahbalcm Sanctie
Marias.Elorentias, in charta restnurniionis cujusriam
liQSpilalis apud Piiccinellium (Chron. abbui. Flo-
.iisnl., p. 254); nam Tluuzo eremita verisimililer
.non fuit sacerdos; tacramenta enim, lesle Da-
iuiano, divina per totiut anni circulum nonnisi semel,
el ittm non a sui monasterii tacerdotibus, ted alhnde
qutvsiiis porripiebat. Alius denium est a Tlinizonc
sub stia proiectionc reocpere anno 1002 Otto II, ct
anno 1020 Henricus, impemtores. Pulalur Thetizo
eremita auclor Commentarii in Regulam sancti Pa-
tris Benedicli, qucm dicavil cpiscopo Odelrico.
Brixianus hujus nominis antistcs vivebat anno 1027,
ct tlccessil anno 1048. Aller Odclricus Firmanus
episcopus suhscripsil concilio Romano anno 1059,
rui eliam episiolnm deriit circa aunum 1061 Damia-
IIIIS.Pottiit tamen ipsius Commentarii auclor esse
alter esse Theuzo nionaclnis puriler Florentina? ab-
balioe, vcl aliquis alius ejusdera norninis monuchus;
imo pigniis dareinus Theiizonem hujusce Commen-
larii scriptorem reqnirendtun esse inter Mediola-
845 ODO FOSSAT. MONACIItS. - NOTlTIA 1USTORICA. S-16
nenses monachos. Iniegrum opns perciirriuius, nul- A Mediolanensis monasterii abbas perpelum felicitads
iibique se auctor protiil aliquo indicio , nisi capite obpudia alque angelicorum synaxis consortia. Practer
14, ubi inquirens quomoao peragendm sint vigilim exemplar Cliarlarum hiijus Coirunentarii Theuzonis,
ht nalaliiiis sanclorum, exempluui offert Ecclesias qnod asservari in ahhalia Florentina sub niim. 5$
Moriiolanensts, ubi corpora servantur et coluntwr asserit Mabillonitis, quodquc sasculoxvi fuit con-
sancti Ambrosii et sanctorttm Gervasii el Prolasii. scripium, nitidissimtim alterum excmplar niembra-
Et capile 01 Ioquens de monachis peregrinis, nc naceiim, soeculoxiv \el xv cxaratum, servanl inona-
exempliim aridticens formatarum epislolarum, quas chi noslri Sancli Malhia?de Muriano, cx quoeliaui
sciibere dolienl abbaXes cpiscopis, liascvcrba halKsl: qiislolam ipsius nuncupatoiitm ad Odelricum , qua?
Venerabili Cltristicolarum vila decorato, plus cozio praefixa est Commenlario seu potius colleclioui cx
qnamlerrm vicino, donmo ifl. ptmsuli venerando ill. dictis proccedciilium Patiuiii, daimis.

PROLOGUS

EXPOSITIONIS REGMJE S. P. N. BENEDICTI ABBATIS

Scriptus a THEUZONEmonacho.

{Annal. Ciiniald., (oin. II, Append. p. Ifi6, ex codice sueoulixm monaslerii S. Mathia? de Muriano
Yeiieiiaruni.)

INCIPIT EXPOSITIOREGULJEBEATIBE.NEDICTIABBATIS.
Ver;e dilectionis prasrogativa circumfluo domno R
ODELRICO venerabili episcopo, Theuzo peccalor per-
peluoc fclicilalis obsonia, ac pcrpelua? indeficentia
liilclitnlis emolumenta.
Qiinnquam, mi venerande Paler, beati Palris Be-
uedicli Regula? dicta in plerisque virieantur aperta
csse el riilucida, tnmen in quibusdam minus sturiio-
sis, et, ut ita riicam, imilari et soirc nolcnlibus,
iton facile sunt palenlia, secundum qtiod illorum
dcmonslranl opera. Qui si vel Ieviler accedendi po-
siularent introilum, confestim sibi quoad interiora
peneirare possent, oslium invenirent aperlum. Cla-
vis enini ejusdem oslii conlinue ibidem dependens,
iion se subduceret a manu lihenler operire volenlis.
Qi\o si quis semel intrasse fucril digntis, ulierius rie
caducis alque lerrenis incommoriis non exisleret C
ingratus; sed quia, ut ait beatus Gregorius, degu-
stare nolumus dulcedinem inlus nobis paralam,
amamus foris iniseri famem nostram : propteren
ego ex dictis prascedenlium Palrum lioc slriciuni
brevilerque perslrinxi opusculuin, non penilus a
nic editum, sed ex alicnis laboribus carptum, nti
forte sibi quis velil excusalionis asciscere nialum,
nudum Regiilas non posset carpere texium. Denique
eumricin textum, parliciilalim per congrua Ioca
divisum, orriinans, viigulas, quo facilius quidquitt
ex eo quasritur inveniri possit, proenotavi. Hanc
igitur collectionem veslras paternilati cxnniinan-
dam offerre curavi, ut, si forle ad asmulorum.ma-
inus delala fuerii, non ibi quidquam quod canina
dcnte corrodant, sed polius ad eos ab infclice pcr-
linacia rcmoveai, reperirequeant.Va!ele.

A.\NO DOMIM MI.VIII

ODO

MONACHUS FOSSATENSIS

NOTITIA HISTORICA.
fFABivic.Bibliotheca medim et infimm Lalinitalis, lim. IV, png. 158.)

Odo, monachus Fotsatensis, scripsit anno 1058 D jacoDi du Breul, Benedictini supplemenlo Antiqui-
Vitain domni Burchardi comitis Melodunensis, qui tatum Parisiensium, Paris. 1614, i, ct in Andrear
apud Ilugonem Capetum el Roberlum ejus filium du Chesnc, t. IY Scriptorura de rebus Francoruui,
graiiosus, dicm obiit A. 1012. Exslat in Brolii sive p. 115, elGallice, Sebasliano Roulliardo inlerpreto
847 ODO.MSFOSSATENIS MONACIH 843
in ejusllisloria Civitatis Melodunensis. Paris. 1028, A Odonem prodicral, forte lamen ah hoc ipso Orione
4. ' Snb hujtis scriptoris nomitie legimus iuriicala rocoiisilani. Alteram vero melro scriplam facile hnic
apud Monlfaucon Bihliolhecarum pag. 1278, Vitum ipsi O.loni irihui posse censcnt. Mouent insuper ex
5. Mauri niclro cl prosa scriptam, ijuuiu in nescio M.ibillonio in Aclis SS. Benediclinorum lom. II,
qua (neque enini iudicat) Gallica Bibliotheca exstare pag. 596, calumo ejusdem Odonis deberi Respon-
dicit. Scriplores Hisloria? lilierarioc Gall. lom. VII, soria in honorein S. Barolini, priini abbaiis Fossa-
pag. 494, censenl Vilam illam S. Mauri prosa lensis, qu.c olim iu olficio fesii ejiisdein sancli apt.J
scriptam aliam non esse ab ea quae jnm olim unte coenobilas illos cnnebanlur.

VITA DOMINI BURCBARDI

VENERABILISCOMITIS,

Qui sub regibus Hugone Capeto et ejus filio Roberlo floruit,

ADGTORE ODONE MONACHO FOSSATENSI.

(Apud Duchesn., Script. Rer. Franc, loni. IV, pag. 115, ex editione Jacobi Brolii, monachi S. GentKr.i
de Pralis, in Supplemrnt. Antiq. Paris.)

INCIPIT PUOLOGUS.

Religiosorum gesla virorum, vtta Deo fideliter R pertecutionem paliuntur, jam diclo locoad tummain
placenlium, memorim tradere posterorum dignum misericvcaiamitalem decidenie, anteqnam penitus ad
fore autumamut alque justissimum. Perlranseuntibus ima corrual, cogor nativum relinquere solum, quo
enim generis humani wtatibus, oblivioni tradunlur pueriliter, ut Chrislo placitum fuit, editcatus sum.
qumgerunlur a fidelibus, nisi forle contigeril aliqnibut Pressttris siquidem plttrimis siimttlatus, infeitaiionttm
tnembranis interere qum ab ipsis, dum vivunl, per- jaculis colaphizalus atque fugulus, exleras eupio adire
ngunlur honeslissime. Commonitus itaqne Patrum naliones, ignoruns, sicttl dicil Apostotus de se, quid
priorum exemplis, qui de multis sni temporis geslis mihi futurum sit. Nec, hoc agendo, extra Domini
plurima nobis reliquere, maxime beati Gregorii Ro- prmceptum facere pertimesco, qni suot fitleles, itt
manm urbii apottolici, qui de plurimit tanctoritm vitare valerent rabiem persequcnlittm, de civilale in
gettit tam in Dialogo sito quam in Ilomeliis disserit, civitatem fugere jubel. Ipsitts tamen posco sanctm
tludni atiqua fratribus Fossatensis Ecclesim perscri- misericordimlargilalem, ut ab hoslium lam visibilium
bere, qualiter venerabilis comes Burchardus, ejusque quam invitibilium incursu ereptum jngiter dignelur
filiut, prmsul tcilicel Ragenaldut, sancto Spiritu com- prolegere, quem pretioso sui sancti sanguinis redemit
monente, eumdem locttm Itonoribusac possessionibus cruore. Anlequam ergo itineris seu mulationis assu-
tublimaverunt, atque postmodum, appropinquanle G mam laboretn, Itoc scriptum jam dictm Fossatensi
fine, religionis Itabilu. Nam, licet multa eorum bene Ecclesiiv studui relinquere, ul fratres, dcvotionis
getta hac noslra ccluteoblivione sint delela, paucu atqite sanclcvdileclionis amorem circa me exhibenles,
lamen, qux adhuc perspici possunl et qum ab anie dttm docli ab indocto perceperint verba hujus lectionis,
uatis comperi, ob eorum perpetuum memoriale renie- sinl memores Odonis peccaloris, qualenus eorum
morandum, slylopercurrereaggressus sum. At quonitim, sanclis precibm merear post mortem carnis conseqtti
secundttm Domini diclum, abundanle iniquiiate et bravium mternm felicilatis. Amen.
refriqetcente cliarilale, omnet qni pie voluitt viver
EXPLICITPROLOGLS.

INCIPlT VITA.

Inclytus Burcharrius, nobili stirpe progeniliis, D aula enim gloriosi Hngonis Frnncorum regis cunolis
sacro baplismaie esl ingcneralus, atque nobiliter in lam coeleslibus quam mililaribus imouebalur
religione calbolica niililari tirocinio crioclus. Nam institutis. Duin vero adolescontias alque juvenluiis
pueritias tempora dnin transigerel, curia? regali, appulitad nos, Dominiprovjdentegraiia, qui (Idelem
inore Francorum procerum, a parentibus traditus inililem sibi eum providebul futurum, magno dile-
est. Qui, Christianitatis operibus pollens, lotitis ctionisamorea regeamplectitur, in laninm ut cunctos
prudentias alque honestalis assumpsit couunpda. ln coastaneos iranscendere viderelur. Amabalur enim
819 VITA BIJRCHARDICOMITIS. 850
a ctinclis, honorque maximus ei ab omnibus Fran- A lulit, et secum cogitatione tacita, quomodo hoc u
cortini proceribus irnpenricbalur. Honoratur quoque sanctuario Dei prohiberi possel, sedule medita-
ab inrlyio rege, auroi|ue et argenio, castris quotjue batur. Omnibus ergo inscienlihus, abbate quoque
ac possessionibus miriiis riitutur, ipsiusque consi- ignoranle, religiosum ariiil comitem, cunctam sui
li.irius firiclissimus efficilur. Contigil itaque iisdem cortlis ei panriens voluntatem , ac omnibiis eum ex-
lemporibus, Dei disponcnlc judicio, ut comes Cor- orans precibus, ut locum ipsum memor sua?animasin
boili castri, nomine llaymo, ad liinina sanclornm prisiinum stattim rcstituere riignaretur. At memo-
aposiolorum Pelri et P.iuli oratiouis gralia Romam ratus comcs, lalia menle pertraclans, promittit sc
p.-igerel, ibidemqtie in eodem itinerc finem hujiis cjus prccibiis assensnmpraebilurum. Accedensitaquc
vitas acciperei. Quo defunclo, adiuonelur sirenuas nd rogis proesenliam, humili menie ac voceccepit
jiivenlutis tiro Biirchardus lam a rege quam caeleris riicere : i Licet, rex Francorum gloriose, lua regalis
Francorumprinioribus,utpraedicticomitisuxorenisibi Majeslas pra? ca?teris aula? lua? effeoerit me caslris
conjugiocopnlaret. llle vero, qiieinjam juvenlulis seu ac multis honorihus terrenis riitiorein, niuim lamen
natura? humaiiae necessitas lalia facere cogebat, pras- adhiic requiro lu:n benignilati, quod ne prohibeas,
ceplisregalibtislibenlerparuil. Dalur ergodono regali super cunclis precaiibus me rieposcere agnoscas. »
ei uxor jam dicti comilis Haimonis, Elisabeth vocilala, B Ari quem rex : t Quitl, inquit, illud est, charissirne,
nobili progenie el ipsa exorla; conjungunturque quoil lihi in regno nosiro possit negari?»Cui veneran-
toro nuptiali, ul, secunriiim Domini imperium, prole dus comes: s Non valtle multtimqiielarga, sed parva
(liilcissima pustmodum laslarenlur. In quo copulse videlur res esse qtiam requiro. Oro namque ut ec-
Ihalamo riedil Hngo rex sibi fideli milili Castrum clesiam Fossatensis cceuobii, qua? regali subdila est
Milidunum, atque jam tlictuin Corhoilum, comila- dominio, vesterque fiscus fore videlur, mihi servi-
tumque Parisiaca? urhis; lalilerque comes regalis tuiis vestras obsequiis parenli tua prascetsa majestas
efiicilur. Susceptoque honore temporali, guhernabat conceitere dignelur. i Cui rex ait: < Cum omnibus
sibi commissam familiam secunduin Domini voluu- coiislcl prasdecessorum noslrorum lemporibus rega-
latem. Erat enim fidelis defensor ecclesiarum quae lem semper fuisse ahbatiam, qtiomodo valet fieri
sub imperio regni Francorum habebantur, largitor ula nostra regali poteslate separetur? Si enim hoc
cleemosynarum , consolulor miserorum , suhlevalor a nobis fiiclum fuerit, forte posl tui corporis obilum,
piissimus monachorum, clericorum, viriuarum ,'atque hicrediim sive successorum luoruin nequitiis subver-
virginum in ccenohiis Deo inilitanlium. tclur, alque lunc culpabimiir, detrimenlumquo
Cum igitur his et aliis multis Domino placere stu- f, iinimaspaliemur , cum nullus jusiilias fueril locus,
derelviriuiibus, utpnte vir saeculari militiicdedilus, fralrilmsque in eo degeniibus infinitum accideril
atque in cunclis mundi negoliis implicilus, ojus mcns riclrimontum. »Ad hasccomes responsum reddidit:
Regi regura fideliter devota munrio miniine celari < Dum niinimc iiunc impelrarc valeo ut mihi per-
potuit. Non enim dignum eral ut lucerna sub modio petuali conceriatur dono , sallcm boc tribualur ut,
posita diulius laterot in lenebris, scri supcr cande- euienrialionis ac reslauratiouis gralin, causa quoque
labrum poneretur, ullumen lucerna? clare ardentis Siilutis noslrarum animarum, hoc pelitionis donum
omnibus iu liminc sancla? Ecclesioe inlroeuntibus suscipere merear. Valde quippe delector lam prelio-
patesceret. Tempore ergo jam dicti Francorum sum locmn ad emendaiidiiin suscipere, veslroque
regis Hugonis, ecclesia Fossalensis coenobii, quas siilfuluis auxilio, honoribus ac possessionibns plu-
olira ab antiquis regibus nobililer fuerat sublimata, rimis, si vita Deo propitio comes fuerit, sublimare
proe caeleris erat confusa, alque omni humana? ne- ntque in prislinum slatum erigere. Salutem quoqtie
ccssitudinis auxilio deslittila. Iloc autem accirierat meoeaniinas, alque scelerum el peccalorum meorum
parlim juslilia? pcnuria, parlim quoque rcctorum diminuiionem eleemosynarum largitione per ipsum
r.egligeniia. lisdcm namque diehus Magenardus vir locum, Deo annuente, spero conseijui. El post btijiis
nobilis, secundura hujus caduci saeculihonorem no- D caduci sascuti decursum, fragilia mei corporis
bililer nalus, camdem gubernabal ecclesiam. Qui niembra volo ibiriem tumulari. > Cernens ilaque rex
non juxta patris Benedicti imperiuin agens, saeculo ex Dei volunlate esse quod a lanto poscebatur viro,
valde dedilus, animarum ac corporum commoda causa cmenrialionis ac benefaciendi, sicut pollice-
poslponebat. Dcteclabaltir eniin canum alque beslia- balur, ejus providentia? commisit ut sublevalor fi-
ruiu veiialionibus aviumque volatibus. Duinque detis atque riefensor ipsius ocolesiaeadversus hostes
alicubi voluntas pergcndi a.lesset, deposilis mona- matignos terrarunique invasores existeret. Quod
cbalibtis iiiriuinenlis, prcliosarura pellium tegir.enlis alacri cordis gaudio suscipiens, gratiarumDeo laudes
exornabalur, calamaueumque [al., calamantum] rogique morlali redtlidil.
oplimum pro capilio humili capili imponobalur. Illis igilur diebus fama venerahilis Maioli abbatis
Subjecti etiam quique pro posse et ipsi eadcm secta- Cluniacensis laudabilis pcr omnem Galliam habeba-
Lantur. Ne ergo cuiqunm erga hnbitatores ipsius loCi tur. Accepla ilaque comes regis licenlia, ad eum-
i lolosluni videatur, hicmos a cunctis monachis islius dein sanctum viruin perrexit. Ciinique ab eo reve-
legui ngebalur. Dum ilaquc hicc el inulta alia age- renter, ut dignum craf, susceplus fuisset hiimo
isnmr, quidain ccenobita, Adicus nomine, grave piostratus, tam admirabilem humilitaiis exhihilio-
*».' ODONISFOSSATENSIS MONACill 8;;2
nem aJvrnii.isijiic ejus ad otiin caiisatn atam longiu- A cipens, adhortanie eum comiie Biirrhnrdo, contulit
qua patria inquirere sttiduit. Cui comes : < Laho- occlesias Fossatensi villam quas tlicitur Mansionfs,
rcin tanti itineris nssuincns, non causa lovitalis ad ciim ccclesiis, el cum cunrtis s«I»iadjacontiis, sitam
te venisse cretlendum est. Supplex natnque requiro in Parisiaco inter Seqiiannm et Mntronam, sicul ipse
ul pclilionis meae verba susci|>ias, ne pcenileiis in- cam regali jure habere vidobatur. Facto itaqtie le-
veniar, tnm longo iliuerc fatignlus, lam longiti- stamenlo monogrammate firmalur, ct iu co sigillum
(juam adisse pnlriam. Locurn siquiricm Fossatensis regalis majestalis a Ragenaldo cnncollario filio co-
ccclesias nuper a domuo Hugone Francorum rege mitis, postea Parisiorum prassiito, imponiLiir anno
emcndalionis gralia susccpi, quem deposco vestro incarnati Verbi 988, sub riie xn KalenJ. Jiiliarum,
emendari ae siiblimnri prassidio, quatenus S. Bene- perpctuoque in eodem monaslerio conservatiir. 01>
riicli inslilutio ibiriem religiose servetur. Non enim hoc etiam dies obitus ipsius regis ix Kal. Novemhris
alicujus auxilium requirere sliidui, nisi luuin, quem usque hodie in ipso inonasteriosolcmnilercelebrEiur.
Deo placere comperi. » Cui pater Maiolus admirans, His igilur ita peractis, sanclus Palcr Maiolus atl
respondit: < Cum multa monasteria in vcsiro ha- propria regredi accelerabat. Coniniittens ergo loctm»
bcanlur regno, curabillis non accipilis quod a no- cuitlam religioso viro, nomine Teutoni, quem t!e
"
bis requiritis ? Valde enim laboriosum nobis est ex- Cluniaco secum cum casteris adduxcrnl, ipsc uutle
leras aique incognitas adire regioncs, nostraque re- venerat reversus cst.
linqucre, et vestra appetore. A vestris crgo hoc Post niullum vero tcmporis, dum sqnctus vir
polius vicinis expelendum esl quam a nobis longin- Muiolus in Galliam reverli differret, dcfuncto jani.
quis et ignolis, » Hoc comes audicns, valde Irislis at- inclylo rege Hugone, ciim |iias iucmoriaeRoherlus,
que moestus rcdditur, limens tanttiin iter in vanum rex filius ejus regnum susccpissel.consilioet hortalii.
assumpsisse. licrtim ergo ulque iterum ad pedes coniitis eidem Tcuioni rionum abhaiiae isdem rox
sancli viri proslcruittir, posocns tit affectus deside- dcriit, ciimque abbatem onlinare praecepit, Quoil
rii cjut susciperettir. Sanclus itaque Maiolus niultis cum atl aures Cluiiiaccnsiiiui pervcnissrl, vahle
veiicratuli comitis devictus precibus, acceptisquc tristes effecti sunl, quia ciipiehani sibi ipsum loouiii
pcrfeciioribus sui connobii fralribus, cumeodem co- ad cellam rcdigeie. Ordinatus autom prasdiclus vir
mite ail Parisiacum nsqiic pervcnit, cumque ad ad honorenircgiiiiiiiis, magno sluriio couabalur onus
porlnm villnlas super fluvinm Matronas monasterio susceptuniaequotlisponere morieramine, ac ecclcsiam
Fossntensi proximas pervenissent, jtibelcomes abba- sibi commissam sunimo sublimnre bouore. Parieles
lom ciinctamqiie congrcgalionem sibi iiltrn, fltimen p cnim ipsius aula?,qui ab autiquis fuerant conslrucli,
occiirrero. Illinuicni, ignnri fiiluroriim.alacriierjus- nimia vetuslate erunl consuinpti. Qtiori iriem Paler
sis comilis obediunt. Cumqiic cuncli ariiinnli fuis- rernens, eamquc mcliorando resiaurnre cupiens,
sent, prascepil ut qui cum abbate Maiolo manere in omne asdificium illius suloleiius cveriil, aiqiieaiiam
coenobio voluissent, ejusque jussis in oninibus obe- majoris ainpliitidinis el excellenliori tligniiaie con-
riire, liberam habcrenl liccutiam reverlendi. Qui spieunm„Deo sibi nuxilianir, ronstruxil. Dcindeduo
vero nollont., abirent quo vellent. Illi aiilem tristes signa preliosa, nomen suura uni imponens, ad bo-
ailmodtimeffccli, ulpolc omni huinano destiluti auxi- liorem Domiui faccre prascepil. Hascitnque et multa
lio, magis elegerunl vias cordis proprii appelere alia ipse Deo dignus abbas boua in eotlem Ioco
quam cum abhale vc| nioiiachis sihi ignotis ad ec- opcralus est opera. Vcncrahilis aiitetn coiiics rie
clcsiam redire.Nemini enim licuitex his qua? hahe- salulo siiu! nnin.as vahle solliriliis, sa.nclo oiim
liant secpm quidquam deferre, exceplis iiidumenlis Spiriiu ariborlanle, coiituHt riilccia? sihi ecclesias,
(jiiibus inritili eiant. Abbasaulcm Mngcnurtliis,qui, sanclasque niatri Doniini Mariic, el aposiolis ejus
\il riiximus, nobilis progenie erai, ex saiiguinitalc Pelro el Paulo, nccnon venerabili Mauro confessori
eniin Ansoalrii divilis Parisiacas civilalis oxistcbat, res possessionis suas, quoe preliosae sibi esse vide-
i;i ccenobio sancti Mauri, qund Qlannafo|ium riicc- j) hriiilur. Hclizubel quoquc comilissa sociali conjugio
batur, iransmissus csl, ut ibiriem pasior frairuni il- illi juncta, cum Rngenahlo suo filio jam proesule
lic degentium existercl. Qui quamliu vixii, in eodein uibis Parisii effecto, lalis facti assensores, et desi-
loco coiiversatiis est. Quo riefuncto, ante vutttim derii.sui parlicipes exstiterunl. Acceriens ergo ad
c,rucifixiDomiuiin ecclesia corpiiscjussepuliiim est. rogis prassenliam, exoratus esl ul regali tnorc hoc
Sanclus igitur Maiolus, s;opefatum locmn runi cl ipse annuerel, lestamenliimque suas auclorilalis
suis suscipiens monacliis, districlu>iicin rognlaris juberet fieri ac suo signo muniri, quatenus pcr
oriliuis dislricte observare ccepil, nt oimiino uiliil futura tenipora cisriem rebus prxdiclum fruerctur
prastcrmitterelur ex his qura sancli Benedicti prasci- iiionnsterium, et ejus mcuioriale in oraiionuin pre-
pit rrgiila. Cumqiie regulariler iiilus et exlerius Citibus semper bahcrclur, Horlante ilaquc regis
Cuiicla ihidem agerenliir ac sollicitc oinnia, ut pos- clcmentiamejusgcniuicc Ariclnirie, ct c|us conjnge
sibile erat, eniendala fuisseut, aceedeiis ad Htigonein regina Bertba, qua? a tanlo posccbanlur viro liben-
Francoruin regem, exornlus esl ut viclus nlimoniam lissime annuit. Dotlit itaque saspedic|us coines Bur-
sorvorum Dei sub co convtsrsantium mulliplicando cliarrius ecclesias Fossatensi bas possessiones dc
aJaugere dignarclur. Cujus prtces rcx bcnigne sus- rcbtis siite proprietalis, villam vidclirci, qiias Nobi-
853 WTA BLRCHARDl COMITIS. 851
liacns ilicitur, in cpiscopaiu Parisiacensi stipcr A Iribueret. Ille vcro, qni nptahat ut cuncli milites
flumen Malronoesitain, cum advocatione el vicaria, Francorum similia perngorent, Uboramricriit illi fa-
rniii ecrlcsia et altari, etcum omnibus quaend ipsam cnltateni riainli <|iiiriquitlejus aiiiino piacilum fuis-
aspiciunl. Item in eoriem pago, in comitalu Corbo- set. Venicns ilaquc ad sibi dilectum pras castcris
liensis castri, in villa quas vocalur Licias, mansum locum, cum sua conjuge, quac Ermcnsenriis riicefcn-
Algardis cuni omnibus ad illtim perlinentibus. In lur, iniioluil rcligioso abbaii Toiiloni ac caeteris fia-
Vaslinensi quoque pngo, in comilaln Nanlonensi, tribus sui cordis secrctum. Qui, graiias Deo agonles,
atque in episcopalu Senouensis inhis, prasriiumjuris in suis orntionibus prasdiclos conjuges suscipiunl,
stii, quod nuncupalur Seia, cum advocalione et sicque fnmiliarcs Dei servorum effecli sunl, mqtie
vicaria, atque ecclesia, et cum cunclis quas ad ipsum locum suas luniulalioirs post resohnioncm corporuiii
aspiciuut. In comilatu eliain Miliriunensi alodum, accepcruut. Derierunt crgo ibidcm pncdiuin, supc-
qui vocatur Curciacus, cum advocatione ei vicaria, rius nomiiialum Jureum, supcr flumen Seqiinnas
ct cum omnibus ad euni periinenlibus. Hanc ergo siluin, disiantcm a cnstro Corboilo milliurio cl di-
sua?sanctocdevotionisvolunlatem plurimi Francorum midio, ecclesiam quoque cl vicariam, et atlvocatio-
videntes ct audientes, erga eumdein locuni et ipsi ex neni, cum omnibiis ad euin pcrlineiiiibus. Sin.ili
propriis rebus multa couferebant. Inler quos viceco- ^ cliura modo doualioneni fcceruntde villa jam dictu,
ines Milidunensis Caslri, nomine Joscelinus, exoralus quas vocatur Licias, in proeriiclopago sila, dislantc
ost Deo devolum comilem, ut ei ecclesinm, qua? sitn a cnslro milliario ct diiniriio; quam dc hcneficio
esl in vico qui Nosiacus siccus tliciiur, quain dc Burchardi comilis cl filii ejus honore pomificnli prae-
ejus beneiicio possidebai, Deo el sanctis ejus couce- cluentis Rainaldi lcnebant. Quorum consensti et
dere dignarelur. Comes vero, gauriio repletus, el hoc vohintale hoc tlonum fecerunt pro iolernas vitoe
ipsum libenti animo concessii. Ipse qtioque viceeo- rciiiiineraiioiie, el pro aniniarum suarum, sive Gc-
ines, cingtilum mitilioe pro Chrislo depoiiens, in lonis, cui successores existcbanl, alquc parenlum
eodem ccenobio monachus posimorium est effeclus, eorum, absolulione, ctim a<lvocalioneel vicarioruui
aique digne fincm sua? complens vitae, ibiriem obiit potestate, et cum cunctis qua? ari ipsam aspiciunt.
stib die xiv Kalend. Apiilium. Snpcr his ergo om- Doniiinergo liarum rerum stiper altare Sancta? Ma-
nibus inclytus rex Robertus auctoritatis sua? lesta- rias Sancliqtie Pelri aposloli posucrunt lenore lali
mentum fieri jtissil, tradiiionemque abbati Teuloni, iit nnnuatim recognitionem exipsishubercntdenonii-
sou reliquis monachis, fecil, et praefaia? ecclesia? nniam, ambobus vero ah hac lure migranlihus, pcr-
iiiiinilicentia? sua? pnrccplo confirmavit; per quod p pctuo habendas possiderenl. Posl hasc eiiam rcgis
prascepil jubens ut, usque in finem socculi, cusnobilas ndeiintcs praesenliam, deprecati sunt ut iiasc dona
illius loci haec omnia tenerent alque pteniter possi- proecoptisui aurlorilate roborarct cl nnnuli sui ini-
riorent, nullusque rex, nullns episcopus, uulliis prrssione inunire riigiiarelur. Ipse quoque suas ma-
comes, aut ulla morlalis potcslas illas res disponcre tris Adelaidis, uxorisipic Berthte siiggcslionibus, uli
aul in sua pnteslale quiriquam horum decerncrc aut precalus fueral, peregil. Conscripto iiaque lesla-
delegnre proesumeret; seil perpoiua solidilate in incnlo, ac monograinmnie rrgis manu facto, Franco
ipsorum jure coiisislereul, disponendi alque fucicudi Uinc cancellarius, posiea vero episcopus Parisii
utl iilililntem loci quiilqiiirielegissenl. Ut vcro ipsius facius, imnginem rcgis imposuil. Faclum csi aiitoui
piicceplionis alqne roborationis eJiclum pcr ciincla lioc in prasdicla urbeanno incnrnalionisChrisii 1000,
a;vi lempora inviolahilcm obtinerel firmilatis vigo- indiclione xn, anno vero rcgni inclyti regis Rotierli
rcm, more regnliman.ipropria confirinavil, elannuli xii feliciler.
sui impressione insigniri jussit. Quoil Rogerius can- His ila nnrrntis, ad nostrtim Biirchurdum rellectn-
rellarius devote peregil, qui postea, Deo roncedenie, lur slylus. Ilnic ergo veneranrio comili, instigaule
ad honorem pontilicutiis in urhe Belvacensi subli- liumani generis inimico, iufes'.us alque inimicus
maliis esl. Acla sunt autem haecin civilale Pnrisius, I i exislebal valde Odo comcs, ejusquc bonis Inviriebnt
atiuo incarnali Verbi 998, anno vero Roberli rcgis X, aciibus.quia illum in aula regis sibipnvponi, alque
sub die xin Kal. Maiarum. bonorari, et diligi a cunctis conspiciebat. Qua dc re
Fuit eiiara ipsis diebus milos quidam egregius, seduclionc qtiadam altpie tradiiione Castrum Milidu-
potentiis el divitiis sasculi valde sublimis, venernn- nuin ei furatus esi.Quod cinn diriicissel, auxiliante
doque comili fidetis, noinine Ermeiifrediis, firieliler sihi rege, coadunalo Francorum exeroitu, mnliis
Deo complaccre desiderans. Hic itaque, pavore iiiillibus milituni circumvallavit. Ceniens ilaque Odo
orlerni suppiicii perlerrituset exemplisjam dictiviri non sc posse ibidom qiiicium manere, nec idcm
religiose animatus, relulit ei multum loctim sibi caslrura proprio rclinoro doiuinin, clam rum suis
comniissum diligere, ac de propriis possessionibus ahiens fngit. Biirchardus vero introgressus pro-
se velle in eo largiri. Deprccalus est ilaque eum, prium reccpit castrum. Galterius vero, cnjus trndi-
quaicnus villam, quam rie ejus beneficio tenebat, tione hoc tantum ncfas perpelratum esl, in monle,
qnoe Licias (Licet) appellalur, ecclosiae Fossalensi qui eidem pr;cemincl. cum sua conjuge luquco suspen-
tlaret, ila ut cliam prasJium suas possessionis, quod sus est. Alio quoquc lempore, inimico pucis lucisque
Jtireum (Jurtj) dicilur, spoutanea voluutale simul advcrsario adhortanle, hi duo comiles iu eodem
«53 ODONIS FOSSATENSIS MONACHI &,(,
pago Militliinensi denominaio sibi loco heltiim inter A nbbnlem suscepissc, noc tlebere eum rccipi, quia
te condixerunt. Cuniqiie ibidem advenissenl, pu- aniinartim ciiram penitus rcliqueral. Cuin aiitcin
gnaque ab ulrisque panihus accrrime prasparareiur, ipsi Dci servo hoc nunliaium fuisset, valrie mcestus
prasdictus miles Ermenfredu:, solius lunc regis do- eflicilur, ignoruns quid agere aul quo se vertery
ininio suhditus, suis nianibus ac ejus poloslali lin- dcberel. Tandeni medilatus in corde suo, confor-
iniliiersesiibmi-.it. Non enim nios eral, nec csl tanlc itltim Domino, qui sperantes in se uoii rieserit,
Francis, in hello aliquo niorio introirc absquc prae- saluhrc consilitim reperit. Num repenle atl Clunia-
sentia aut jnssu proprii senioris. Humiliato ergo cum sui coenohii locnm reriiit. lbiqtie riuos nbhntrs,
Burchardo valde in conspeciii Dei, quateuus conlra qui post ipsum in sibi commisso lcco orilinati SIII:',
hostem superbum, cervicem corporiset cordisrigirie supervixil.atqiie in sancla conversaiione, ul eoejx-
erigenlem, victoria sibi daretiir, in campum villulae, rat, prrninnsil. Nemo enim illorum riiu vivore po-
cui nomeu Orceiaeus (Orsatj) est, simul piigiialui i iuil, quin, Domini riispoiienle judicin, potostalon*
eonveniunt. Illis itnque in acie decertnntibtis, Dei rcgiminis nonnisi quiii(|iie unnis lemicrunt. Com-
judicio cxcrcitus Odonis intrn semclipsiim dimienns, phslo igiliir icrmitip, qui pnoicriri non poiesl, ibi-
magna caede proslcrniltir. Burchardus vero, in Do- dem feliciier obiii sub riic Iriuum Septembrium. Ad
lnino fitliicialitcr confidcns , super hosies irruit, B cujus sopulcrum, nl referre aiiriivimus, inulli iu-
iniiliisqiie niillihus interfeclis, victoria iili de ccelo tirini poslca sanitalcm reccperunt.
tribui.iir. Videns qtioque Odo niullum siiiim exer- His ergo ita narralis, ari ca quas omissa sunl re-
citiiin miniii, valrieque occisum per camjii planiiiem flcclatur siylus. Auriilo ituque rex quod lalilor
jacere, ncc illa riie penitus posse viclorcin existerc, palor Teulo lociim fralresqne reliquissel, traclare
pavorc valido ireiiiefaclusvaldeque effeclus confusns, swllcilc ciim venerahilibus viris, Btircbnrtlo scilirot
limcbal minime intle evndere, setl latcnlcr auxilium aiquc Rainahlo prassule, coepit, quomotlo ex D<>-
fuga? ciiissime petiil. Sic iiaque Deo fidclis comes, mini voluiil.tlc ipsiim locuin onlinare possent. Qui
viclor cxislens, tuudaiis cuin suis Dominum, ad solerli imtustria commoiiili, (ilium Haimoiiisconiilis,
propria cuni gaudio reverlilur. fralrrm ipsius cpiscopi, nomine Thcobalrium, qui
Riligiosus tleniqne abbas Teulo, jejuniis, et ora- jnm coenobio Cormaricensi pricerat, ari so venire
liouibus, vi^iliarumque pcrnoclaliouibus nssiriue prascipiunt. Cui rex doniim ubhnlias rioriit, ctiiiiqiic
iiitcnins, Deo sempor plncere fiileliter desideralial. pnlrcin nionncliorum fore consliluil, quin et ipse ex
ciiin ergo in loco sibi commisso arriunm, ut cupie- Cluniacensibiis ernl, nlque suncli palris Maioli
bat, viimn, ob pnsloralis ciisloriia? curaiii, minime _ inslilutione erioctus iiieial. Nobilitate aiitcm luijus
servare possoi, Roinensis mijis pagum ad habilnn- innnrii subliniis comes non sohim iu loco rie quo
ritim sibi elegii. Huhelur siqiiidem illuc quaedam sermo agilur, verum eiiain per nuilla monaslcria
possessiiinculn, qunin gloi iosus rex Carolus Calvus regni Francorum nuilta bona conliilil, intor qu;c
ecclesia? Fossatensi, abbalique Godofredo, refugii casiiobiiim Sniicli Pclii Milidiineusis, quod Siguiniis
causa propter Noriiiannoruni perserulioiiem, dcdit, archiprirsul Senonciisis asdificare caipcral, propriis
in qua eliani corpus sancti Mauri muliis annis rove- niimeribus ditarc sturiuil. Erunt aiitcm et in aliis
rcnler tradilnr conservatnm. llluc ergo j'am diclus pagis plurima ei castra, ex quibus Yentlocinum
abbas, arriiiaiu pro Christo peragons vilam, niullo (Vendome), Lavarzinum (Laverdin), tt Monlem-
tenipore conversuius est. Quo pergens, ihidomqiie aureum (Monloir) proprio rclinehat riouiinio, exce^
permanere desiderans, baculum curae pasloratis per plis aliis, quorum nomina milii ignota exisiunt, et
sui servitii niinistrum, noinine Valieruin, quem ipse in qtirc multi mililcs beiioficii el firielitalis gralia ab
Domini liinore nulrivcral, fratribus trnnsniisit, ipso possiriebanl. St;.luit deniquo decreliini ut qui-
m n 'ans ut sibi secundum Cluisti voliintaicin riiiiiijue fidelium suoruui cx suis casiris vcllet ali-
riignum paslorem eligerenl. Hoc ergo ccenobiia?nu- quam parlem lerrarum ecclesioeFossalensi tribucre,
riienles, valde mirati atque tristes eflecli, comili p libcram haberet liccnliam tlandi, absquc jussione
prascipuo ac cjus filio Parisiorum praesuli Rainaldo siioriim successorum , quidquid aninio tibuissot.
proliniis sluduerunt innolescere. Illi auiein h;eco n- Quod a quibusdam servaluin, postea inulla nobis
nia regis auribus iiin&luerunt. Vcnerahilis nulem largili sunt. Dederat aulem cnidam suo prxposilo,
pnter Teulo, in jam dicla villa niultis diebus rom- nomine Badoni, ac tluobus ipsius Iiocredibiis,quo!-
moratus, in jejuniiset orationibus, atque in ciinclis dam beneficium taliter nl, riiebus snoe vilas, consimi
bonoruin opertim cxhihitionibus, inqiiantum liomini ipsius monnslcrio persolvercnt, id est LXXIInuir.-
mortali possihile fuit, Deo sibi opcm feronlc, solita- mos ; illis vero nb hac luce substraclis, ipsani tor-
riam porcgil vitam. Poslmodum verociipirns locum ram perpetuo ccenobitic possirierent. Se<l,jam dicio
sibi commissum, fralresque quos roliqueral revisere, viro obeunte, lilius ipsius, Alrannus nomine, qni
nomen in charia
usque ari Novigentum (Nogent-sur-Marne) prope priiniis hasres exslilcrnl, cujusque
monasieriiim pervenit. lbidem ergo figens grcssiim, contiiiebntur, accciicns ari Odonein, qui posimoduni
mandal fralribus sc ariesse, atque ad eos se vcllc loco prasfuit, arccpio prelio, super allare sanciie
vonire. Quod mulli audienlcs, liano ejus dcsidcrii Marix camdem posuit cliartulam, atque ciincia q.uae
dovolionein proliibiierunl, riiccnles suo loco jani in ea descripla orant abbali ac lnonacliis iratlidit.
•*•>' VITA BURCHARDICOMITIS. 858
Sunt aii.lcm ipsrc rcs non magnas, seri admodtim A lianc vocem scrvi Dei et preeibus sancti sui exora-
parva», sitas in Parisiarensi pago uon longo a ca- lus Dominus, subilo asqiioreum mare ita riivisuni est
stello Corhoilo, sctl iu circuitu ejtisriom easlri. Hoc iil bajuli sancti corporis, et ctinclus pnpulns lau-
cst in vill.i qua? vocalur Licias, villiilam qmc riici- Jando et bencdir.endo Dominimi Deiini, ciim siimnia
lur Btirguttnaria, eo qtiotl ihi Burgnuriiones habita- laudis ilevoiioue, illud asquoreum raaris poriculuni,
vcrunt, ubi habeitir silva cum lerra nrabili. Ilem siccis vesligiis, ahsque tillo mnris perioiilo, per-
prope casirnm fnrinariiim, quori vocalur Tolvia , transiret. Ex quo facto illud Doniiiius rciterare
ciim riimiriio nripenno terroe, ad x>riificundum,si dignatus est miraciilitm quod per Moysen famulum
liioril opus. In ipso qitoque loeo nliquanlulum de siiiim, fugienlihus filiis Israol, per lnediuni niarc
torra S;mcli Stcphani. Cnslera vero stinl, id est opernri dignniiis cst. lllud quoque ccenobitim inuliis
ronira castelluni s;iucli Exuperii, ot in juniori ci proediorum suorum possessionibtis dilatum reririeie
iu veleri Corboilo, et in Aieins, et in Sosiuco, cupiens, multa iiilrinseciis el exlrinsecus ob .-iiuni
niqne in Sinlrio. Qnasqui oiincta nosrere cupit, in perpetuum memoriale largienrio contulil. Unrie
cbartiila, sive in lestamcnlo Roherti regis, quotl eliam iliiriem dies annivcrsarii ipsius solemniier
anno iiicarnati Verbi 1028, anno voro regni sui xn, celebratur, tanqiiam si pnosons illic a.!esscl cor-
fucliiin est, aperle reperire valebil. " pore. Qui etiam testando profiiciilur, si possibile
Eo igitur lempore, riiini Francortim regnuni ossot, ul npud illos corptis illius liabcrelur, quoil
oplima pace a Robcrlo glorioso rege guberiiarelur fieri non valel, quia hoc voluatnli Dci plncere non
ei Ecclesia Dei pacis concordia replerolur, subilo conliilimus; lanien illius vciiornndum corpus penes
iric.n rcgniim innligua contiirbnlur arivcrsilale. sancli Walnrici corpus poneicinr, qunlenus qiiom
Unrie acciriit ul quiriam hujus sieculi, ventosa nobi- honornre sludiiil in tcrra, ciini ipso quoque a Cliri-
lilate praedives, Arnulfus vocilalus, coinituttis oflicio sto honorificnreliir in roelo et in terra. Sed, his
iiisignilus, conlra domnum Rohcrluin insurgeret, omissis, ad noslrum Burchardtiin rrdeclamus arti-
fiiucta quas ejus ditioni sub}cciii fore videhaitlnr ciihim, ac qualiter ad saoruni ordinem accesseril,
inccndio concreinarct, el ea nialn quas inferre pote- et atl Christum poslmodum pervcnerit, auxiliunte
rat in omnibus arihiberel. Qua discordia praevalenle Doinino, vertalur slylus, et cunclis hoc ignoranli-
ot dialioli sievitia praseunle, cccnobiiim sancti Wa- hus noslra oralione manifestaque ralione cunclis
iarioi adiil, incendio cuncla qua? potuil concrema- demonslrettir mortalibus.
vit, alque ipsum corpus confessoris Christi proprio Diehus igitur prasdicli abbnlis, miles inviclus Dco
dominio subdidil. Qtia rie re trislitia niagna repleti devotus comos Burchardus in infirmitntis languo-
inoiiaclii, lanlo carentes pairono, relcri gressu rem deciriit. Setl quoniam omnis filius qui recipi-
regein Frniicoruni adeiinl, posconles ul eis snccur- tur a Deo misericoidiler, Ilagellaiur, dosiderans
rore diguarctur. Qui eis prassentiain sui exhiberc invcniri vigilans aninias suns, cuslos pervigil exi-
iioii valcns, doiiinum Buicharrium exoranrio riepre- stere ctipiebat. Prolinus ei>im niilitia suscnlaris
eutiir, ut ois tiia vire succurrcrel, et eis corpus coiiieiiiiiiiur , monachalis viia appeiilur , cce!csie
sanclum, quo valerel, juvamine redtlere fucerct. regnum lolo menlis iniuitii coiicnpiscilur. Formi-
Veiicrunrius vero Burchaidus comes illuc adveniens, aans ergo mortis perioulum minimis posse evadcrc,
rie Dci grulia cordc confidens, coinilem Flnndren- acccplo auroel argeulo, palliisquc ct muliis monn-
sem adiil, regia proferl verba, et enm cxorando sierialibus ornanientis, in conslruelo cl asdilioaio a
doprecalur, qiinteims confessoris Christi niemhra, se loco monachalia iinhinienta requirit et accipil.
qiKc iniqna ctipiditnte sustulerat, voluntale et mise- Fil luctus ingens ab oinnibtis Franoorum proceri-
ricorriia Dei praseunle, solo resliluerel proprio. hns, a monachis, a clcricis, a viriuis, a ounotis
Qui, ejus precibus assensuni praibens, pacem fecit ortlinibus utriiisqne sexns el octalis, eo quod ipso-
CIIIIIrege et Francis, et quod a (anio coniilo pete- ruin palromis eos desoreret quos affabili consilio,
baitir cel. riler adimpletur. Cunique venissenl ad rj dulcissimo alloquio conforlare solebat. Plangunl
Uoviuni qui Suinrna dicitiir, el inrie Iransire vel- cuncli mililes , lamcnlanliir univcrSi pauperes ,
leut, rcpciite inare ccrnunl inunriasse, cl viam quoiiiam consolator miserortim, sublovnlor aftlicto-
sar.cto corpori, comiiiqiic Burrharrio, et casieris qui rum, ciinctoriim mililum spes ct refugiiim, ab eo-
cum eo eranl, denegare. Tunc coines, qni bnjulus rum siibtrahebalur aspeciibus,' el ipsi prxsidiiim
sancti corporis crai, cunclis aiiriienlibiis et Dcum totius sua? salutis et consolationis ainiltebant. At
toia meiUoignorantibiis, tlixit: < Domine Jesu Cliri- conlra cccnobilas, Christi servi, licet de ejus in-
ste, si misericordia voluuiuiis luae cxistil ut corpus commorio irislareniiir, gaurielinnt Inmen, quoninm
hujtis snurli tui proprio restiliiatur cceiiobio,jubcas tam egregius niilos, comitali lionore pnr.fulgens,
nobis hoc fhimen maris clemcnlia lua; hoititntis secunriuni Doinini prasceplum, ciiucta rclinquebat
dividere, elviam hujus ilineris clementia lua no!>is cjusque iiigum suave et onus leve mente devota
pandere iion dcdignelur, (|(iatenus liasc plehs, luo snsripiebat. Dcferuntur itaquc inler raslera ipsius
noiniui serviens, ad Jaurieni glorias !u;e et ad liouo- oriinmenln, vnsn plurima aurea et argenlca, asrra
rcm liujiis sancli lui cordc devolo miincra laudiim ct lignca, candelabra quoi|iie prctiosa. Quas omnin,
lasta cortlis cxsullalionc pcrsolvere valeat. » Ad ut digiium orai, ari saiiclic ccclcsiic, sctt sanoii
«:>!l ODONIS FOSSATENIS MONACHIVITA BURCHARDI COM. 8<it»
.illaris niiiiisleriu dcputanlur. Inicr hasc ergo iluo A 'choriim aginine. Corpori persolviinliir ohsequia
f.isa pretiosa ad limpliain fuiiJeiidnni sive rcci- ifunehrin, snnrtam D.:o comineiitlantrs auiniam. Fit
piendam in sacerdotis manibiis, quorum iiiium rcpenlc rlamor per urbem, pcr cnstolln, viros et
manipulum vocamus, eo quod manii gerilnr, in quo plntrns. Conciirrunl mililcs, riivilcs ct pauperes,
e.iiani litleras hahenlur qua? Abngnri regis ad san- scnes et juvenes, vitliia?etvirgines, cuncti plaiigenlcs
inem minuendum eum fuisse lestanliir. In ipso et cjulanlcs, reploti dolore et niisoria. Impletur
jiioque ipse rex cum se phlebolomante alioquc Fossalus liiciu el geinitu omnisque doloris plenitu-
sibi servienie, cx preiioso puroqtic auro cernilur dine, amiliens pntroiuini et advocaluiii, quom Iia-
imnginalus, tamqiie preliosum ac dccorum vas iu bere meruit dcfensorcm et sublevatorem lidcli.-i.si-
liac patria minime dicitur inveniri. Tcxtus eliam miim. Clamat se minime amplius tulem repcrlnruiii,
lihri sancli Evangelii, oplime litteris aureis conscri- ciijus nobililate ditetur, ctijus auxilio lani lidelissime
ptus, auro ct nrgenlo alque ebore inciso pulcbre iiiiiniatiir; sod inorsibus palere lunfignortim, inva-
operatus, iiiinimc tlefuit. Aureus quoque ensis cum sionc diripi lioslium.alque cuncloruniadversaiiliiiiii
cingulo aureo, ex quo hoc magnum inonasteriiira mnlignilale circumdari. Quod ita postmorium acci-
dicitur esse incoeptuin, a himhis rcsolulus, ejus disse, cunctis hodie per orbeni degentibus claret.
riono allatus fuit. llem vas pretiosum valrie ex la- B Sepelilur igitur tam nobilis viri corporis gleha ante
pide, quem herillum diciiniis, cx quo aqua in sanclo vulliim nostri Redcmptoris i:i domn, uiii fratres ad
cnlice fundehatur, locumque quo mililes exerceri mnlulinum el seroiinum convciiicbnut capiluliiiHj
solent crislallino lapide oplime opcrntum secum Studuernnt autem anliqui palrcs cjus niausoleum
detulit. Servorum quoque ct uncillariim infiniuim liilibus decorare vcrsiciilis, quo ejus pcrpeluum.
contulit nuuierura. Quid plura? ncmo hac mortali iKtmoiiule sine fine nianerel iuviolabile.
carne tegilur, qui cunctn cjus dona pleniter enu- Hic vir magnuserat quondamdum.corpnrevixit,
merare valeat. Cum crgo lam gloriosus comcs NnmineRurctaardus,per mundiclimalanoliis.
Celsuserat merilis, diclis factioquemodestua:
innumeris in saeculo clarueiil honoribus, nulli has- 1'auperihuslargus, virtinspercuncta hwiignus.
reJuin, iiulli amicorum, nulli suorum fidelium tauia, Ipsiusen corpus Uimiilorequicscil in islo,
Marliusoslendtt quarto migrasse Kalenrias
cxceplis caslris, reliqult, qiianla Deo sanctisque Illa aulem labula
sepulcri ipsius ah anlecessoribus
cjus in loro sibi proecunclis dilecto pro sahile suoe noslris
anima? contulit. oplime operaia ac dccorata foil. super pecttis
Sacro igitur schemate religiose indulus, in riomo cjus rrux deaurata cum fitleris a et u snpcrposiia
jtibi juxia ecclesiam praspnrata plurimisdiebus iufir- fuil: ct nos quoque pueriiia? nostr.c lenipore oculis
nostris inspexiinus. Quasctincla postinorium, utbodie
musjacuii, poslniodum suorum scrvoruni preccs pro
eo semper fuiidenliiiui riominuj pius placatus conva- palrt, penitus destrucla cxislunt.
Venerahilis quoque Elisabet comilissa uxor cjus
Icscere ccepit, alque cum casleris abire fratrihus. eumdem loctim secunrium sexus sui uatiiram inngnis
Cum itaque sanitati redriitus Domino fiJclitor pln- iniinerihus dilare
stiiduit, qua? a saeculo migrans
cere studeret, illi jugiter gralias refcrebal eumqite ibidem obilus dies agitur xv
sepulia jacct. Cujus
humili menie benedicebat, qtiia sua?sancla? miseri- Kal. Februarias.
Cujus elinm polyandrum his doco-
cordia? graliam illi etiam in hoc ordine conferebat. ratur vcrsiculis :
Servilium quoquc sancla? Ecclesia?, quori more
ccenobiiarum a sasculoconversi Deoexliibered.ebent, Hos plaeuitDoiuinnvivosconpu>;;erebinos,
El polvandrasiinuljnngere sic voluit.
ipse vir nobilissimus humili devolionc pcragebal. Hnc quicunquelegis, persolvecarminapsaltni,
Cumque ei a fratrihus diceretur: Ui quid lum uohilis Spiritus ut valeaulscanderercgua poli
vir sasculari dignitate prascelsus, senecuiiis jani Ilicc de mullis comilis gcstis sufliciat enarrasse.
luborc fraclus, se humiliando affligere dignaiur? Siinl denique iiinumera bonorum ejus operum acta,
ille respondebal: < Si, inqiiil, cura militari honore qu.io fasiidio competlenle relinquimus, quia ad alia
subliinatus essem, alquc, ul dicilis, militum siipatus £) gorcnda lostinat animus. Nobis ergo, fralres, solorii
agmine, comilalus dignilale fulgerem; morlali regi sludio providendum cst ul islhis viri Cirteroriimqiic
lucernaindigenti coreum manu antcferebam, quanto bciiefaclorum eleemosynas, quas pro reriempiione
mngis nunc immortali Imperatori debeo scrvire, criminum suorum huic loco conlulerunt, taliter
alque ante ipstiin candelabra ardentia mauibus cuni unte oculos Conditoris pro ipsis deserviamus, ul
cxhibilione lnimililaiis reverenter ferre ? » Hoc di- noii, quod avertal Deus a nobis, ad a-ternam confu-
cens et agens, mngniim de se hnniililntis oxemplum sionem proveniant. Sciendum esl enim quod eloe-
cunclis videntibus et audientihus proponebat. Sic inosynis bonorum virorum pracsisntisvitac cursum,
itaque Deo probatus et, velut auriim pretiosum, Do.oauxiliante, transigiimis, ideoque animo recou-
igne examinatus, iterum languoris molestia corri- doiuhim quod Dominus lerrihililer peccatores expro-
pilur, atque ad extrenia deriucilur. Sacri igiiur branrio per proplietam clamal dicens : Peccattt po-
corporis et sanguinis Chrisli perceplione munilus, puli mei comedernnt (Ose. iv, 8).
beatuin Domino spirilum rerididit suh die iv Kalen- Anniversaria etiam hortim coiijiigum solemnitcr
dar. Marliarum.Quo rieftincio.conlinuoariosl prassul a scrvis Dei in diebus prasdiclis celebrari debenl, ut
ciiui deiicoitiiii nuiiicro, abbas quoquc cuin mona- aiiiumbtis eorum profieint quod huuc pras caslcrif
861 - DROGOBEI.LOV. EPISC. — NOTITIA IHSTORICA. 8(i2
locum ililexoriinl, et sua corpora ibidom lumiilari A belh vero Cruciaci, pro Rainaldo prassufo Seioe, pio
volneriint, til a Chrisio Domino in dic judicii resusci- Iliigone rege Mansionuni, pro Erincnfredo nutem
tari mcrereulur.. Usque horiie enimvi<l est usque ad cjiisque conjtige Liciarum el Juroi, pro alUialibus
prassentem annnm, qui esl incarnali Verhi 1058, Iiiijus rongregalionis provisor alque ihesaiirnrius
nuni vero regni regis Francorum llenrici xxvin, hoc hiijus loei diligenlcr, absque omnis negligontia?
ipsum devole in hacpcraclum est ecclesia. Quod et inciiisu, sliirierenl perficerc. Qtiiauteni hoc decrcliini
ul in postcrum lial bumiliter fatendum cst. A reoto- poslnioriiim tlespicere aut riestruere cotiareiur, per-
ribus quoque loci sive a niinislris magnopere procu- prluo excominunicalionis nnalhemale damnarelur.
randiim est ut, sicut in ecclesia agi diximus, sic Proposueram in prooemio hujiis Operis post haee
quoque refeciio ex prcliosis dapibus el pigmeiilis de proesuleRainalrio atiqua riisserere, quo ejus ine-
pro ipsorunispiritibus solemni pra-parelur ohsequio, moriale posieris iioiiim fieret. Sed quia non cst ia
quia, iit vulgo dicilur, inanis videtur esse labor qui polestate hominis vila cjus, miiltis inconiniodis ur-
victus alimoniam non tribuil. Et ne hoc vaniim cui- geiilibus, me quuc hoc perficcre niininielibet, rioncc
quam anl floccipendendumvideatur, ahbatis Giraldi optala? pacis el trauqtiillilalis leinpus atlveniat. Gra-
seu lolius congregalionis favore ac voluntalc stalu- lias lamen et in prosperis et in adversis sempcr
uim est ul pro comile Burchardo, qni tanta beneficia ^ ngnmus Jesu Christo, sanetoque Paraelelo, qui vivit
nuic ecclesia?conlulit, ut quisque ex proesenlis slylt et permanet unus Deus indivisibiliter per ciincla
nnrralu noscerc valct, provisor Nobiliaci, pro El>«a- sascula. Amcn.
COIIITIS.
EXPLICITVITA DOIWNIBURCHAUDlVISNEIlAItlLIS

ANNODOMINlSILVIII.

ANSELMUS

CANONICUS LEODIENSIS.

ANSELDII

HISTORIA EPISCOPORDM IE0DIE11CM.

(Yide Palrologim tom. CXXXIX, in IIORIGI-.HO Leodiensi, ad an. 1008. Anselmum ab Ilerigero, quanrit
tinnii quinquaginla juniorem, propler arctam qum inlcr opus utriusque exstal connexioiiem, disjmujtit
oluimus.

ANNODOMINIMLVIII.

DROGO

BELLOVAGENSIS EPISGOPUS.

NOTITIA HISTORICA.
(Gallia christiana, nov. edit.. tom. IV, pag. 708.)

Occnrrit quamprimum Drogo an. 1035, quo, C lom. I, png. 50, an. circiler 1037, ecclesiam colla-
concedenie Henrico rcge, fundavit non longeab urbe giatam S. Laurenlii; et eodem anno ulia S. Bartbo-
monasterium S. Symphoriani. Anno sequenli duo lomaci colleginla fundata est ab llailone milite.
alia monasteria inslauravit : Flaviacuin nempe, vi- Henrico regc fundaliouem confinnante. Praelcrea
rnnim; et oralorium virginum, nuiic S. Pauli ejus consilio inonacbi cum abbale restiluti siinl apud
iiomine insiguituiu. Funriavit etiam ex Luvelio, Britolium; et ipse dedit canonicis suis ecclesias dc
KG3 PROCOMS EPISCOPl BELLOVAC.— tPISTOLA AD W. 861
llaudivillari, de Exulio cl dc S. Eusehia; monachis A papa vocatus ad conoiliuin Remcnso, nec convenit,
vero S. Luciani alias ecclesias cmn coinitalu et uec misit excusaiioiiein ; seri in coinilatii regis
vicaria Warlosi, cujus rci chartam habcs apud commanens perrcxil ari belliiin; quare cxcommuni-
Luvetium tom. II, pag. 100. Anno 1047 subscripsil calus csl cum archiepiscopo Scnonensi, cpiscopo
placito Henrici 1 regis pro coenobio S. Medardi Ambiancnsi, et ahbaie S. Mcrinrrii.Setl pnulo posl
Suessionensis advcrsus Rohertum Codiacensem; ct ab excommiinicatione solulum conjicimus, nam
donalioni Balriuiui caiicellarii in graliam monacho- Ecclesiam suain guhernare perrexil, alque in ea
rum S. Proejecli Qiiinlinopolitanorum nnno seqiicnti pacifiee ilicm olausit exlrcmuni. Obiisse dicitur
atlfuit concilio Silvnneclensi. Anno 1019 a Leone IX anno 1058.

DROGONIS

EPISTOLA AD W. COEPISCOPOM SUUM.

(Apinl B.iluz. Capitul. tom. II, col. 1519.

Consnltm a Widoiie episcopo, ttl videlur, Silvanectensi quid ageiuttim forel de quibusdam hominibus qui
sacerdotem acriter verberttvernnt, respondet iitier atia ex Capiittlaribns, ei capui 98 libri vi, De sacerdottbns
cl levilisalque inouaohis inleiieclis vel riebililulis, ad senlciiliiv sita: probutionem adducit.
Fratri et ooopiscopo W., D. Bolvacorum cpi- R ciler emendentur. Postmodum exigiteabeistriginia
Scopus, salulem. libras qua? solenl dari pro infraciione alrii ecclesia?.
Si res ila se hnbet ul vobis vesier fnlelis ill. Multo enim preliosior esl Dei minislcr quam atrium
narravit, illos sncrilegcs non lam excommunicaslis templi vel parieles. Praelerea congrua injungaiur eis
quam exoommunicains esse riciiiinliaslis. Nam si poenilenlia aul septem aul quiiiqiie unnorum, ul cl
liumana lingua lacenl, divina lamen auclorilas isli corrigantur el casteri meiuni habeant. Hoc esl
post patralum fl.igitiuin mox itlos annlhemalizal. excerptnm de sexlo libro Capitulariiim, capiiulo 98 :
Quori ex vcrbis Domini colligimus sic ioquonlis ari Si quis sacerdolem vellevitam aul monachum debili-
iliseipulos suos : Qui vos spernit me spernil. Qiti laverit, juxla slalula priorum capitulorum qum legi
vos tangit, langit pupillam oculi, mei. Isli enim Saticm sunl uddila componal , et insuper bauitum
mcmbrn Chrisli cl pupillam Dominici oculi nnn so- noslrum, id est sexaginla solidos nobis persolval, et
lum letigerunl, sed, ul audio, acriler vcrhcraveruiit. urma relinqual , alqtie in monasterio diebtts viice
Untle et protinus divino judicio commiiiiioiieprivaii sum tub ardua yoaiitenlia Deo servittl ittisqunm
fuerunt. Ubi de re pcrilura agitur, damlas sunt posl modum swculo velsaculuribus milituturus, ne-
. forsitan in quibusriam negotiis burtiin vocationum qne uxorem copulalurus.
(lilnliones. Quando antem lioc lale et tam maxi- C Tempore Ludovici regis, palris Lolharii, ferlur
iiiniii commillilur saci ileginm, in quo vcriitn Dei quidriam actum. Cum quidam ira permoltis quem-
icmplum non nianiifacluin violatur, eodem momenlo dam sacerriolem gravissimis afrccluni iiijuriis et nd
operator hujus iiiiquilalis non tanlum reus eQicitiir extremum plagis non timeret lacerare plurimis,
oxooinmunicationis, sed etiam alicujus inagiii sup- uierque coram regia consura rcdiiclus csl. Qui
plicii quod possil et ipsam superare gehernam. diligenier causam cxaminans, Cbrisli minislris ut
Recle igitur cos absque dilatione excommunica- doceret omiicm exhibendnm rcverenliam, omncs
stis qui noii limueriint extendcre manus in circumstantes sibi sic allocutus esl: « Oinnis, in-
sanclos Dei. Quod si quaeralur quomodo puuiii quit, nostra? religionis, cullus per sacerdolum ofli-
vel corripi debeant, expedit eis ut mola asinaria cia percelebralur; ideoque eis omnimodis cullus
gravali denierganlur in profundum maris, qui fu- reverentias divina? exhibelur, non eorum aliquanrio
mulis Chrisli .scaiirialuui infercnles verberibus eos hoc exigcnte vitae merito, seri ut in eis viriealur
el contumeliis ulHixcriinl. Leges quoque niunriaiia? a nobis obtemperari Christo. Unde Iiiinc qui sic
in Capitularibus praecipiuiit hiijusmodi aul capilnli iiilemperanler efferalus in Dei sacerriotem esl
senteniia puniri, aul exsilio deporlari, aul mantis rieilucium, censeo ad arboris slipitem slringi,
inconlinciilcr cxtensas prascidi, aut rieposilis mili- omni vestimenlorum ademp'0 lutamine. > Cuiii
laribus armis in nionnslerio, sub perpelua relrutli itaque juxla regis sentenliam comprehensus, nu-
poenilentia. Al vobis pro tempore el soecularicon- dalus ad arborem foris fuissel conslriclus, lauia
suetudine milius erit agenduin, videlicel ut prius ihiriem referlur repente advenisse perinolesia iiiul-
vobis enieiidelur excomniunicatio; deinde capilalia, litudo musciiriim ut anlequam.. . . rex fecissel re-
si ablata siul, ciiin lege triplici reJdaniur. Iclus gredicns niilliarium, omne corpus cjus coniestiim
qnoque singuli c! prensioncs secumlum legem tripli- relerretur.
8(tf STIIKPHANUS X PAPA. — NOTITIA HISTORICA. 8l>b

LITANLE VETERES ECCLESIJI BELLOVACENSIS

(Apuil. Baltiz., Miscell.,ct\\\. Luc, pag. 283.)

Christus vincit. Ter. A<Christiis vinoil, Ciiristus regnat, Chrisius impcrat.

Cbristns regnat. Ter. 1
Rex Regum Christus vincit.
Clirislus imperai. Ter. 1
Misericordia noslra Chrislus vincit.
Exaurii Chrisle. '
Liberatioet rcdemplio noslra Christus vincil.
^ Joanni summo pontilici el universali papa? vila. i
Arma noslra inviotissima Chrislus vincit.
Ter. !
Murtis nosier inexpugnabilis Chrislus viucit.
Salvalor munrii. Tu illum arijuva. 1Defensio et exsullalio noslra Chrislus vinoit.
Sancla Maria. Tu illum arijuva. '
Proleclio et victoria uostra ChiisUis vincit.
Sancle Michncl. Tu illum atljuva 'Ipsi soli imperium , gloria, et poleslas pcr immor-
Sancle Gabrihel. Tu illuni arijuva. lalia saecula sacculorum. Amen.
Sancle Raphahel. Tu illum arijuvn. I bonor, laus, et jubilalio por infinila saeculu soe-
Ipsi
Exaudi Chrisie. ciilorum. Anien.
Rotgerio hiijiis Ecclesiic pontifici el omni grcgi sibi 'Ipsi soli virtus. foriiiurio, ct vicloria per oinnia sae-
commisso satus et vila. cula sasctilorum. Anien.
Reriemptor mundi. Tu iltum ailjuva. I
Chrisle ainli nos. Kyrie eteyson. Cliriste eleysoii,
Sancle Petre. Tu illuin adjuva. B< Kyrie eleyson.
Snnclc Paute. Tu illiim arijuvn. I
Hmic riiem ixti ducamtis. Ter.
Sancte Andrea. Tu illtim adjuvn. I
Domntim joaniiom apostolicuni Dens conservet. Tor.
Saucle Simon. Tu illum adjuva. !Salvator mundi. Tu illiim ndjuva.
Eiaudi Christe. !
Sancte Joannes. Tu illum adjuva.
Rolberlo serenissimo el a Deo coronalo magno el 'Sancle Jacohe. Tu illum adjuva.
pacilico regi vita et victoria. I
Sancte Philippe. Tu illum adjuva.
Salvator mundi. Tu illtim arijuva 1Domnum RolgeriumEpiscopum Deus conscrvct. Tcr.
Sancle Stephane. Tu illuiii ailjuva. Redemptor mundi. Tu illuiii arijuva.
Sancte Dionysi Tn illiun adjuva. Sancle Mailine. Tu illum adjuva.
Sancte Luciane. Tn illitm adjuva ]
Sancte Rcmigi. Tu illum adjuva.
Sancle Jtiste. Tu illum adjuva. Suncie MedarJe. Tu ilhim adjuva.
Exaudi Chrisie. Constaulias regina? sattis ct vita. 1
Domnum Rotbortum rcgem Deus cocservct. Tcr.
Redemplor mnndi. Tu illam adjuva. I
Salvalor mundi. Tu illuin adjuvu.
Sancta Felicilas Tu illain arijuva. '
,' Sancte Corneli. Tu illum adjuva.
Sancta Perpetna. Tu itlam arijuva. Sancle Laurenli. Tu illum arijuva.
Saucta Agatha. Tu illam arijuva. Sancle Vincenti. Tu illtim arijuva.
Sancla Agnes. Tu illum arijuva. Feliciler. Ter.
Exaudi Chrisle. Oinnibus judicibus el cuncto Feliciter. Ter.
exercilui Chrislianoium vita el victoria. Feliciter. Tor.
Salvalor munrii. Tu itlos ailjuva. Tempora bona Iiabeant. Ter.
Saucle Silvesler Tu illos atljuva. Tempora bona habeant Ter.
Sancle Grcgori. Tu illos arijuva. Tempora bona Iiabeant. Ter.
Saucie Leo. Tu illos atljuva. Multos annos. Amcn.
Sancte Aiubrosi. Tu illos adjuva. lle, missa esl. Deo gralias.

ANNODOMISI MLVIII.

STEPHANUS X PAPA.

NOTITIA HISTORICA.

CIACO.M,Vitte pontificum Romanorum.)

!n nomine Dei et Salvatoris tiostri Jesu Christi Snnctis.simus dominiis noslcr Slephanus IX, i.o-
n
beneriicii. Amen. iliaringiis, Friricriciis anlca vocalus, nohilissiuia
 8S7 STEPHANl X PAPA 8G8
domo riucis Loiharingias, Gothelonis ducis filius, et \ nalibus omnibus cum clcro populoque Roinano ad
Gothifreili lV-magni ducis frater, rcgio Francorum eiini conflueiitibus, in Vaiicano magna croremonia
gcncre oriundns, nalione Gallns, liberalihus disci- eoiisecrunt. Sedit, imperatore Henrico qiiarto, men-
plinis a puero instructus, el ecclesiasticis obsequiis ses vji, dics xxviu.
iradilus, primo cnim canonicus rcgularis S. Lnm- Anno Dominica? Nilivitalis 10S7, die III Nonas
perli in Lolliaringin factus. Mox a heato papa Augusli, allero posl eleclionem die, in basilica Piin-
LoonelX di.iconus carriinalis, et apostolica? sedis cipis apostolorum, in episcopum et pontiiicein papa
canccllarius creatus, Constanlinopolim legntus de Stephanus X Romas consecralus esl, sua? coroua-
latere cum Humberto episcopo cardinali Silva?Can- lionis insignia susoepil per Mainardum S. R. E. ar-
didas missus, Grascortim crrores confulnvii. Deinde chidiaconum.
in 1'rbem rcversus, morluo papa Leone nono, ad Slephaiuis, ponlificalu inito, exlemplo Iegalum ad
monaslerium Cnsinense profectus est, ubi sumplo Agnelem Auguslani, Henriti quarti malrem, Hilde-
(quam a puero semper amavit), religionis sancti Re- brandum misit, qui de rebus aclis cam docerel, atquc
nctlicli bahitu, ibiricm per aliquod lempus vitam inde ad prosequenriam, qmc instituta eral, refor-
Irunsegii. Biennio vero ab ejus ingressu vix exucto, inalionem Ecclesias se convcnii. Rcslabal enim in-
trioesimus sextus in abbalis Roberli demorlui, qui B gens cum ipso. Henrico cjus filio ceriamcn, qui a
illum susceperal, locum, abbas Cnsinensis oinnium familiaribus ricpravaUis, ecclesias uon iis qui plus
::40!iaclioruin coji.seiisu dcsi^natns.. Pm conseora-- litioianiiii ac vitas luude merereiil, sed qui plus iner-
lionc iiulcm, ut mos cral, ari Romaiium poiuificem cedis ac pecunia? prasbuissent, aperla sacrorum iiu.i-
\ioiorem secundiim, qui liun Florentioe commora- dinnlione, vendere instiltieral. Quatuor igitur mcii-
halur, veniens, oclo nioiiacbis comitutus, 11011 soluin scs Roma? moralus, oinnes in his cogilalioiiibus
in abbalem Casineuscm est consccralus, vertim cl consiliisque consumpsil, quibus et Henricum Simo-
prcsbylcr cnrdinalis in titulo Sancli Cbrysogoni or- iiiaca?haeresis insimulnre ac faclum ejns aspero de-
dinatiis est. A quo ad monaslerium suum Casinense crelo nolare non dubitavit, el novis consliluiioiiibus
reversurus discedens, cum Romam venisset, sialim clcricorum incontinenliani ct consanguineorum nu-
obitus pupa?Yicloris sccundi rcnunliatus cst. ptias interriixii.
lloc nuntio Romam allato, Romani exlcmplo co- Slephanus X synorium Lalcrani congregnvil, in
milia subrogando ponlifici habuerunt, ibi aliis Hilde- •qua Ecclesia Mediolaneusis, quassuperbias fuslu aule
brandum, qui cura Victore eral, exspectandum, nliis ducenlos
< ferme annos a Romana se sublraxeral, Hil-
moram nullam comitis inlerponendam esse ceiisenli- < debranrii praecipueopern, nunc demura oblempernre
bus. Omnes ricmuiii 11110 consensu Friricricum ipsum ilerum
i ccepil ut vere oiuuium Ecclesiaruin inalri ct
cardinalem, ex Tuscia ipsa paulo nnte revcrsum, iinngislras, quam poslea ila observavit, ul legilima?
ndeunt, eumque per vim ex hospitio cductum, ad filioe i piissimam malrem colere consueveruiit.
basilicam Sancli Petri ad Vincnla trahunl, atque Anno Doiuiuica?Nalivilatis 1058, riie iv Kal. Apri-
ponlificcm lccluin Stephanum nominc nppellanl; is lis I Florentias moriuiis est papa Stephaiius X, cujus
enim dies erat iv Nonas Augusti, quo die memoria < corpus ibidem in ecclesia caihedrnli S. Reparalas
snnoli Stephani pontificis cl martyris ab Ecclesia < scpulluin est.
colitur. Alqnc inde plaudeiilibus omnibiis ad Lalera Vacavil sedes dies 28.
liiiin ileducuiit; postririie vcro dic Dominico canli-

NOTITIA ALTERA.

(Apud MANSI,Conciliortim lom. X.)

Stephanus, anlea Fridericus nppcllalus, ex abbale "
Cassinensi el cardinale prcsbylero, cominiini lolius
cleri consensu invitus faclus esl ponlifex, hiijus no-
iniuis noiiiis, anno Christi redcmploris 1057, re-
gnanle Henrico IV. Habitis in Urbe plurimis conci-
liis conlra concubinaliim aliave plurima vitia cleri
mores Eoclesias reformavii. Pelrum Damiani ab
eremo abslraclum creavit episcopum cardinalem
Ostiensem. Ad Ecclesiam Conslanlinopolitanam scbi-
sinate divisam calholicio et aposlolicoe communioni
consociandam legaiionem misit in Orienlem, qun
fungebanlur Stephanus cardinalis, Mainardus Silvas-
Candidas cpiscopus el Desitlcrius abbas Cassiiicnsis
riosignaliis. Dalo illis rertim agcndarum commoni-
lorio, prasccpit ut qiiamprimum possent reriilum pa-
rarenl. De futuri ponlificis eleciiohe (lecreluin edidit,
quotl Leo Osliensis his verbis riescribit: i Post hacc,
congregalis inlra ecclesiam episcopis et clero, popu-
loque Roinnno, stib districla nimis inhihitioiie con-
slituii, ut si, antequam Hildebrantliis Romana? tunc
Ecclesia?suhdiaconus ab iniperatrico, ad quam pro
quibusdam reipublicas negoliis communi consilio
miltebatur, rediret, se mori coutingeret, nullus om-
niiio pnpam eligere auderct; sed iisquc ad illitisrcri -
86!» EPISTOLJE ET PRIVILfiGlA,, O
iium sedcs aposlolica inlacta vncarel, ejus dennun A 'riiinl, el Joamiom Vcliiieiisein episcopum, Minciuiu
ordinanda concilio. > Ad invisendum sanctum Joan- postea cognominatum, papam constittiuul, Bcnedicti
nem Gualbcrium, fama sanctitatis celebcrrimum, i imposito nomine. Quod cum Petrus Damianus,
illi
Florenliain profeclus incidil in morhum; et pancis vir valde religiosus, quem eo lempore Slephanus
diebus poslqiiam asgrotasset, obiil quario Kalendas papa
] ab eremo exlraclum in Osiiensi Ecclesia cpt-
Aprilis, anno 1058. < Inlerca, inquit Leo Ostiensis, scopum fecerat comperisset, una cum cardinalibus
Gregorius Laterancnsis, et Tusculanensis comes, resistere ac reclamare coepit atque analhemalizare.
comperto Romani ponlilicis obitu, sociulo sihi Ge- Sed; lainen lii omnes limore pcrculsi per varia loca
rardo Galrsense [Galcrense, Bonetlict. X, pseuilo- |fitgere. > Qua ratione aulem schismaiicus sede ex-
papa et schismaticusj ei Rom:inis potcniihus uliquot, pulsus
j fuerit, iufra in Vita Nicolai II diceiur.
noclu cum arinatorum lurbis ecclcsiam una perva-

NOTITIA DIPLOMATICA.

(JAFFE,Regesla ponl. Rom., 381.)

Slcphanus X in butlis hac sentenlia usus cst: IPSE]| Data? per maniim
F.STPAXNOSTRA (li. 2, 5). Httmbtrii S. Ecclesiai Silvm Candida; eptscapi ti
Scriptas biilla? cjus sunt per manuin bibliothecarii Sanctm Romantv et nposlolicm sedis
Grcgorii nolarii el scriniarii (n. 2, 3, i, 6, 7). (n. 2, 5, i, 5, 7).

STEPHANI X PAPJB

EPISTOL^: ET PRIVILEGIA.

I- G et quoJ tu, sicut inter nos convenil, non reman-

(I) Epislola Stephani X ad Gervasium archiepiscopitm dasii, an in lioc csset rcgis consensus? Sed el de
Hemensem.—Pro religione fortiler agenti aitxilium Bituricensi archiepiscopo, quia dileclus filitis nostcr
polticetur; Biluricensis arcltiepiscopicausam in aliud Hifdebrandus, cui illius causa maxime nota est, ab-
tempus dijfert; in urbemad synodum cum suffiaga-
ncis tuis eum evocul. est, hoc tanlum respoiidenius quod, co reverlenle ct
(Anno 1057.) le cum illo ad uos veuienle, lam ex hoc quam ex
IMANSI Concil. XIX, 862.] aliis ecclesiasticis ncgoliis luum consilium habebi-
STEriiAxus episcopus, servus servorum Dci, GER- mus. Ne deficias aut frangaris, si adversnrios pro
VASIO Renicnsi nrchlepiscopo salulem el aposlilicnm firicfiiate sanctas Romanas Ecclesias, imo pro sanclo-
beneriiclionein. rum canonuin riefensione paleris, sciens, sccundum
Promotioni nostras, sicul nobis scripsisti, non Aposlolum, quod in hoc posilus sis (/ Thess. m).
ambigimus le grattilari; amiciliam quoque siiicerani Auxilium eniin noslrum el consilium tibi pro justilia
et volumtis et optamus inler nos fore perpeluani. agonizanli lempore noslri poiilificalus, ari quem
Porro obedienliam firiclilatcmque, quam nobis polli- nullo meo merilo videor assumplus, non dcerit; et
ccris, le inlegerrime servaturum si, ut debes el ul le secunriiim quoil oras, orabimus Dominum Jesum ne
deoet, servaverls; facis quod faciendum opiime " a bono propositoaliquando decidas. Coeterum Rom.is
scis, quod principalem et communein malrem, non qiiinto dccimo die post snncluin Pusotia synodum
modo nos revereiis in nobis. De concilio autem Re- celebraturi, liiam fralernitaleni ctim suffragaueis
mis habendo qtiid alind dicendum, nisi qtiod beaias ejus, volumus et aiiclorilate apnslolica jubeinus in-
memoria?dominus Viclor Dei judiciu hinc esl raplus; leresse absque incvitabili nccessitalc.
(1) Ex hibliolhcca Papirii Massoni haec cum qna- ul videre cst in catnlogo Remensium episcoporum,
tuor Nicolai, el sexdecim Alexundri II ad Gervasium qui esl apud Flodoarriiim, Remcnsi Ecctesia? pr;«-
Reiiiensein archiepiscopum scripia, proriiit in lu- liiisse legitur Non ille vero Gervasius a!ter est,
ccni. ln Vita Stephani, Nicolai et Alexundri II Papi- ,cujus Ivo epislola 206, et Sigeberli conlinualor anno
rius pro Gervasio scripseral Witclmo Remensi archi- 1114 mominerunl; vixitque tempore Pasclialis II, ad
epitcopo : iilum ego antea male imilutus, in hac quem > epislolam quamdani scripsil, qnani hnbel rii-
«sdilione, pro Wtlelmo Gervasio scribendum esse ctus i Papirius in Vita ejusriem Pasohulis II. SEVEU.
renseo; siquidem horum pontificuin lempore non RI.NIUS. ]
Willelii.us aliquis, se.t Witlo, el Gervasius primtis,
871 STEPHAM t PAP,E 872
H. y A ntis, voccmissariiis^vel eliam nlla persona IIOSEJ,*
Slephani X butla per quam confirmat cieri smculn- iiiini autleal interdiccre vel conslringere lioc, quod
ris immuniialem a iwculurium polesiatum judiciis a nobis conslilutuin el corifirmalum csl. Si quis
et oneribtts. nulein (quod non credimus) lemerario ausu huic
(Anno 1058.) noslro apostolico privilegio contrarius exslilerit,
[MURATORI, Antiq. llal. V, 973.] scial se, nisi resipuerit, et dainnum qtiod feceril
STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, dile- cmendaverit, auctoritale Dei omnipoteniis, el bcati
clissiiuis in Chrislo filiis omnibus sacerdotibus, Peiri .iposlolorum principis ac noslrn, nnatbematis
levilis, universisque sacris ordinibus, Lucas com- viuculo iniiotlatum, el a regno Doi alienuni, alque
moraiilibus, seu de oiunibiis plcbibus, clericis, enni Juda trariilorc socialiim. Insuper coinposituri.s
acolylhis, suhdiaconibus, diaconibus, presbyteris existal anri optimi libras dccem, mediciaiem sacro
suburbanis Lucensis episcopalus, el oiniiibus suc- noslro palatio, meriielalem illis quibus injitria illatu
cossoribiis corum in pcrpetuiim. fuerit. Qui vero pro iiUuilu custos et observalor
Si crga fideliuin laicorum ordinem, legalem con- hujus nostri apostolici prascepli exstiterit, henetli-
sueliidincm cl decrela pietatis servare nobis conve- olionis apostolicas graliam, vitamque. asternain a
n,t, mullo amplius circa clericorum gradus qui B Domino Deo noslro consequi mereatur in saecula
Ecclesias Dei fideliter minislrant et serviunt visa sarculoruni. Amen.
asquilaiis observare, et ohservanda confirmare dc- Scriplum per manus Gregorii nolarii et scrinia-
bemiis. Quapropler ob inlerventiiii) dilectissimi co- rii saiiclas Roinana? Ecclesiae in mense octobrio, ct
episcopi noslri Anselmi Lucensis cpiscopi, simulque iiiriictione undecinia.
Benedicti Belletrinensis episcopi, ct Bonifncii Alba- Datum Roma? pcr manus Hnmberli sanclas Ec-
nensisepiscopi, el domni Huiuberii Sancla? Rufinas clcsioc Siivas Candidte episcopi, et bibliolheearii
seriis episcopi, nec non Pelri Lavicanensis episcopi, snnctae Romana? et apostolicas Sedis, anno poniifi-
simulque Joannis Porlucnsis cpiscopi, nec non et calus domni Slephani ncni papa? priino, xv Knieu-
domni Hildebrandi sancta? Roinanoe Ecclcsiae sub- rias Novembris, inriictione undecima.
dinconi, alioruinqiie nosirorum lidelium, pcr hujus HL
nostra? precceptionis paginani constiluiiniis et con- A Stephano X concettionum. aliorumque indulto*
jfirinamus, sicut sncrorum canonum demonslrat rum sacri ceenobiiSuncli Petri Pentsini confir-
auclorilas, cl liuinana? prascipiunt leges, sicul etiam malio.
illis ab Oltone iinperatore Augusto, el rcliquis (Anno 1057.)
imperatoribus per prascepli paginam concessuiii et " [COOUELI.NES, Bttllarum Rom. vont. ampliss. Coi-
coiirirmattirn essc vitlclur, ut deinceps a nulla lcct. 1,596.]'
niagiia parvaque pcrsona honiiniim ad sascularia STEPUANUS episcopus, servus servorum Doi, venc-
juilicia pro qualicunque controversia perlrahantur, rabili inonasierio beati Pclri aposloli, siio exlra,
vel anle saeculares juriices cxaininenlur vel dislrin- imo et juxta civitatem Perusinam, in loco qui di-
ganlur, nisi laiituin ab corum prassule. El ul nullus citur Caprarius, et per illud BONIZONI abbali ejus-
in douiibus eorum aliquam invusionem facerc que snccessoribtis ibidem jusle et rc-gtilariior pro-
aiidcal, vel niolesliam prassumal iuferre, vel Iribu- niovcndis, in perpeltiuni.
liini, sivc rcdditum, seu eliam stiperinipositum Ciini univcrsalis sancla maler Ecclesia per glo-
cisdem sacerdolibus ct cunclis sacris ordinibus, a riosos tcrrae principes, Petrum scilicel piscalorem
quacunque persona miiiimc impoualtir, vel requi- hoininuin, ac Paulum doctorem genlium, prascasle-
ratur. El ne aliquis audeal se intromitleresine legali ris cooperaloribus maximesil coariunata, instructn,
judicio de aliquibus supellcclilibus eorum, sive siniul el dilata, convenit eis confirinari ei dclincri
servis utriusque sexus, vel familiis, seu etiam de «innia quas suae dilionis ac polcslatis reperiuulur
iiniversis corum colonis, nec non mobilibus et r. specialia. Quare ad hujus supradicli monaslcrii
immobilihus, arvis, cullilibus, vineis, olivetis, sil- honorem scinperaugentlum, numpiam miiiuciiriiini,
vis, pralis pascualihus, seu universis haereilitalibus conceriimus hoc aposlolica? defcnsionis priviiegium
corum, sive acquisiiis, nec non eoruni bonis, vol ut teneal quod habei, scilicel cellas suas, el eccle-
quidquiri illis jusic et leguliter pci lincro perspicilur. sias, curtcs suas, ac plebes, funrios etiam, ac cnsu-
liisuper coiicediinus pcr hoo uoslrum aposiolicum Ics, plebcm, scilicel Sancli Constanlii, el sancti Ru-
privilegiuui omnibus sacerdotibus, levitis, cunclis- iini, ac Sancti Martini, ecclesiam Sancli Martini in
que sacris ordinibus jam riicii episcopalus, ul Agollione cuni suis pertinentiis, curlem de casalc,
eorum advocalus nun aliier, nisi soius, jurci sinc el curlem Sancti Juslini, curtem de Petroninno,
ulla conlradioiione, sicut in saucla Roinana Eccle- ecclesiam Sancli Andrea? de Aliano cum sua perti-
sia agitur. Et liceat eis secunduiii ecciesiaslicos nentia ; ecclesiam Sancla? Mariaein Pitiniano ; et
grarius qniete el pacifice vivere, ei Deo servirc, el ecclcsiam Sancli Clementis, atquc nicriieiaieni
suh hujiis noslri privilegii defensione consistere. Suneli Donali in civilella, nec non el terram Ugonis
Ita sane juvcmus ut imlliis riux, sive marchio, uepotis Bernonis de Monlcnigro. Insupcr cunfirnia-
coines, vicccomes, gaslalrius, curialis.cxaclor, deca- iuus cidem inonasierio in perpeluum inassas tres,
875 EPIST0L.4E ET PRIVILEGIA. 87 i
in comitatu Perusino pnsitas, unam, quae vocatur A sacro si palatio, mcdiclalem ipsi monaslerio. Qui vcro
Pusulo, aliatn Filonlio, et alteram, quae nuncupa- hanc h ecclesiam honoraverit, ct nihil inde auferens,
lur Casalini, cum ecclcsiis, casis, vineis, cnnipis, de d suis pro redemplione animas aliqua ei contulerii,
hortis, monlibiisctihis et incuitis omnibus ciim suis bcneriiclionis b graiiam a Domino Deo coiisequatur
pertiuentiis. Liccnliam quoqtte damtis lihi dcom- ct c pcr clavigerum piincipcm cooli janua rcgni
nibns luis clericis, tam in nioiiasterio degentihus ctclestis c introduci mcrcatur.
qu.mque eiiani foris in possessionibus Inis tnaneii- Scripluin per manusGregorii nolarii, el scriniarii
tibus, a quocuiiqne volueris irioneo et canonice sanctoe Romanoe Ecclesias in mense Novemliris,
locato episeopo eos orriinandi, ct chrisma in tuis
lanicn ab in indictione
' uiidecima.
plebibus accipere, si episcopo, cujus D.iluni Romasquarlo Non. Novembris pcr manr.s
ditccesi praefalum liium monastcrium sittim est, ncc
llumberti sanctasecclesioeSilvasCandidaeepisoopi et
ordiiiationes nee clirisma potueris canonicCet gra-
lis obtincre aul impetrare ; el de ecclesiis ordinan- bibliothccnrii sancla? Romana?ct apostolicassedis,
'
diseodein modo. El iiullus episcopus ad idem mo- anno t pontificatus domni Stephani noni papic,
iiiislcriiim pcriinentcni cxcoiniiitinicare atit dam- inriiclioucunriccima.
nare autlcat , si in causa sua, noslrum, ac sanclae B IV.
apostolica? scdis palrociiiium et examen flagilat.
Romani aiilem ponlificis doiium abbatias, et abbns 'Siephanus X canonicorumAretinorttm bona, pctente
Arnaldo efiscopo, confirmal.
ipse, et consecraiio abbatis sit in perpeluuin. Et
omni remoia excusalionc, nisi canonica, ad syno- (Anno 105.)
dum qnandocunque a sumnio pontifice vocatus ftie- [UCHELI.I, llalia Sacra, I, 416.]
ril, venial. STEPUANUS, servns servorum Dei.
Porro oblaliones eidem monasterio collatx, tam Convenit apostolico liiandamiiii pia rcl.igionepol-
pro vivis quam pro defunciis a nulto episcopo- lcnlibusbenevola j compassionesuceurrere, elposcon-
rum pervadanlur, sed ex inlegro proficiant mona- tium | animis alacri affeolioneimpertiri sufTragium.
slcrii ulilitatibus ac fratrum necessilulibus. Dcciiuoe < Quapropter notum sit omnibus S. Dei Ecclesiu: fi.lo-
auleincjiisdom uionnslerii in susceplione hospitum libus, | ct noslris, prasscniibus scilicet ct fiituris, qiod
el perogrinoruin ad portam ipsius monaslerit con- ,nos, inlerventti Arnalth episcopi Aretini, soqiienics
ferniitur. Serviiium qtioque, et qtiod vulgaritcr di- vestigia heatissima?inemoriaeD. Victoris praideces-
ciuir Fodoriim nec iniperulori, nec regi, nec nnr- _<,soris noslri, confirniamus el nostra apostolica nuclo-
chioni, ucc alicui houiini liccat cx codem mona- rilarlecorroboramus omnia quaecunqtiecanoniois S.
sterio, autex porlinentia cjtis requirerc, nisi soli Arciina? Ecclesiasjuste dala et legaliter collata simt
nosirae aposiolicassedi. lnsuper nemo ibidem sepe- sive a rcgibus, sive a prxstilibusS. Arelina?ecclesiie,
liri prohibeat niortuum. Episcopus inissas publicas sive ctiam nb aliquibus S. Dei Ecclesia? fideli-
ctstaliones ibitlom si Taccre volucrit, statulis lem- bus pro rcdemptione animarum suarum concessa
poribus id ::gal, scilicet secunria feria Paschas, ct sunt.
beatoruni aposlolarum Pelri et Pauli nalalitiis so- Si quis vcro deinceps in eamdem canonicam B.
leiiiuibtis ; sed nullas in.le oblationes lollal ipsc, aut Donati Arctini episcopi el mariyris de rebus propriis
aliqnis clcricorum ejus, iuvilo abbalc ac frairibus.
aliquid conferre voluerit, tam in coniitalu Caslclln
Siatuiinus atitein, si qtianrio abbas ejustlem mona-
in aliquibus aliis locis, nostra fultus atictori-
slerii dccesserit, ul nullus ab aliis personis ibi ab- quamlicenliam dandi el prn remcdio animaesuaslnr-
lale,
bas cligatur, si poiiierinl ad boc opus de congrega-
coiiiinuni giendi B. Donato, ad iisum et sumptum fralruin ca-
lioneidoiieutn fratrem eligere, sicvidelicet iionicoriimincaricmB.Donaii cauonica famulanlium,
ac rcgulari consilio, absquc prelio a Romano pon- sine inlerriiclii
ut omnes no- alicujus niagna?parvasipie persona?
lifioc coiisecramlum. Jubemiis eliam [)' [liabeat], ipsaque rionutiosive largilio ab omni fiscali
civas ecclesias vcslri nionaslcrii chariae omnino illassione manent absoluta. Qiiicunque vcro
perpeluo
vacuas ct inancs consislant. Pr;cterea aposlolioa
ut hujus noslras conliiniationis seti largilionis violator
tiostra aucloritale coiistiltiimus et coniirmamiis
exstitorit, uosira aposiolica anclorilale excommuni-
imllus imperaior, rex, episcopus, dux, marrhio, calus, anailieniaiis jaculo feriatur
pcrpelui
comcs, vicecomes, castaldio, aul alia quoelibei ma- Scriplum per inanus Gregorii notarii ct camcrnrii
et
gna parvaque pcrsona prasdictum abhatem suos- S. aposlolica? seriis, in mcuse Novemhris, die xn
que successores canonice inlraules, de jam tlicto intl. II.
niunaslcrio, vel de omnihus suis rebus ct proprie- Daiuin Roma?,x Kal. Decembris, per manus Hmn,
tatibus, mohilibus et immobilibus motestarc, rieve- berii riicti episcopi [S. Ecclesia?]SilvasCandiilas, ei
stire, aul inquietare aiideat; et qui prassumpserit, bibliothecarii S. R. et apostolicae seriis, anno Dco
sciat se anctoritatc Domini nostri Jcsti Chrisli et D. Stephani IX prirao,
bcatorum apostolorum Petri et Paitli, ao nostra propiiio 1057, pontificatus
illtiid. II.
iiialediciionc anathematizari; insuper compositurus
cxisut dtioriecim librns auri, mcdietatcm nostre
PATKOL.CXLUI, 23
X75 STEPHANI X PAP/E. 870
V. A tui juris est, ul S. canones censent, ct rcliquaoninia
X Marsorum, a Victore II in qua? ad episcopum pertincnt siue cujusquam contra-
Stephanus episcoputus
prislinum statum restiluli, fines possessionesqtte, diclione expleas, scilicei intra justos lerminos lolius
pelente Pandulplw episcopo, confirmat. pnioohia? Mursicanoc, lam illius parlis qtiam anlca
(Anno. 1057) obiii.ebas, siveei alterius quam tibi injuslc episcopi
[UGIIELLI,Italia Sacra, I, 889.] iuvuscrant. Hinc apostolica?sedis auctoriialc subni-
STEPHANUS episcopus, servus servorum Dei, dile- xus, poleslaiisetconfirmaiionisprivilegium in<i.st 11-
clo confratri el coepiscopo PANDULPno, casterisque Liliter staluentcs, interdicimus, sub divini ctiam
successoribus episcopis in S. Marsicana Ecclesia conicslalione judicii, anatliemalis inforposilionc, ut
canonicc proniovendis in perpetuum. nulliis unquam suicessorum nostrorum ponlificuiri,
fci specula S. et universalis Ecclesia?adliuc pere- vel quilibet puhlicartim aclionum ariminislrator, s: u
grinanlis quanlo casteris eminentiorcs apparemus, alia quaelibet vel quantumlibet magna parvaque
tanlo vehementius concurrere vicissituriinihus intle persona, audeat vel praesuiviat conlra hujus nnsirae
debemus; sicut enim luna menslruo cursu defieil et confirmalionis priviiegium agcrc, aut qiiidpiam
perficit, sic in Ecclesia militanti, temporalihus suh- inde alienare, auferre aul minucre, sed polius fir-
jecla, coniinuas altercaliones, valdc defectus et pro- E mum ac slabile in perpetuum sil, sicut a nohts <'<>;-
fectus incurril; cnjus defeclui vel diinimitioni sicut ccssuin et confir,nitum cst. Si quis autcm, quol non
nccessc cst ut compatiainur, sic proculduhio expedit opiamus, lemerario ausn hoc nostrn? aposiolicasse<!is
ut profeciui vel plenitudini congratulemur. Quapro- statutiim in quopiam alienare ve! infringore praesum-
pter unam Marsicanain Ecclesiam inteslino et diu- pserii, et contradiclor illius exsliterit, auclorilaie
turno malo, cl plusquam civili discordia snscularium S. indiviriuacTrinitalis et aposloiorum principis vin-
homiiium miserabiliterdiscissam, elin duos cpisco- culo analhcmaiis mancipalns, a regno Dei segrega-
palus, contra sanciornm Patrum canones, a Thco- lus, ct diabolo ciangelisejus. nisi forle resipiscni,
philaclo diclo pnpa divisam, et poslea permissu ma- inriissolubiliicr aggrcgelur. Qui vero pro respoclu
gisqiiamconssiisu, necessilate quam ulililale, asan- observalor ct defensor luijus concessionis et confir-
ctissimo prasd 'cessore nostro Leone, sicut invenla niaiionis exslilerit, potestate S. Dei genilricis et
fuit, omissam, eamdemque sub beata memoria de- semper Virginis Marias, et B. Pelri apostolorum
cessore nostro Viclore, judiciogeneralis concilii, per principis, el preeibus B. Suhinoemariyris el omniuni
divinam graiiain in gremio basilicas Conslanliniaiia? saRclorum, et coelesiiuni muliitudine nngelor.nn, a -
aggregatam, xiv Kal. Maii, ind. X, divisionem illain '- que gloriam a jnslo Judice D. nostro Jesu Christo
uuius dioecesis in duas parles evacualam ei ahdica- vitamqiieoeternampcrciperc merealur insasculasaccu-
lam aique in antiqitam sui stalus unionem refor- lorum. Amen.
malam, ct in perpeiuum ipsam, sicut jtislum Fuii, Scripium per mnnum notarii el scriuinrii S. R.
dicecesim unam uni episcopo decretam, inrie, inler- aposlolicas seriis in mense Decemb., ind. n.
venlii totitis S. synodi, episcopo Acione, qtii ttinc Dauiin in Cnstro Casino, v Irius Decemhris, per
partem Marsicnnoe dicecesis injuslc occupnbnl, in manus Humbeni S. EoclesiaeSilva?Candida?episcopi,
Tbeaiinam civitalem sublalo, per hiijus noslri et biblioihecarii S. R. el aposlolica?sedis, anno pri-
privilegii decrclalem paginam, deinceps lihi, bealis- mo D. papa? Slephani IX, inri. u.
simc, ei confrnlerelcoopiscopePandulphe, etsurcos- VI.
soribus tuis in perpeluum concedinms et, secun- Constittitio Siepliaui papm X pro monasterio S.
diim quod lihi synodaliler, sicut superius diclum Prosperi Regini.
fuil, judicatum est, firmum Marsicamim episcopn- (Amio 1057.)
tum ctim omni sua inlegrilale et pcrtiiientia inter [Margarini, BULLAR. CASIN.II, 90.]
ca qua? nominalim sunt ecclcsia? Sanctoe Sahinas STEPHANUS episcopus, scrvus servorum Doi, dile--
anliquas civilalis Marsorum, ad episcopalem sedem r clissimo et reverendissimo filio LANDULFO abbaii
largimur atqne decernimus; nccnon el reliquas eccle- venerabilis ccenobii Sancii Prosperi confessoris
sias lotitis Marsicanoedicecesis cum perlinentiis, de- Chrisli sublus civitatem Rcgium consfituti, el per
cimis et oolationibus earum, lam pro vivis qunm cum cunctis successoribus ipsius inihi regulaiitcr
eliam pro riefunctis, secundum quod S. canones de- promovendis in perpeluum.
creverunt; pariterque ecclesiam domina? noslrae Quemadmodum rogi, et defenrii ac gubomnri nb
Sancla? Dei Genitricis virginis Mariae in Carseolo illo, a quo sunius, oplamus, ita universnni Christia-
ctmi decimis ct oblalionibus, imo cum omnibus sibi num orbem, juxla quod nobis commissum esse
adjacenlibus ecclesiis ct rehus juste libi perlinenii- constal, a singulis provisoribus Ecclesiarum Dci
bus, tam in castro Tupho et Scallellis qtiam.... ct sperare non dubitamus,prout cuiquedictorum expc-
alln Sanctas Marias,el Civilellas, ei Pamperano usque dil: ideo huic operi lanlo vigilanlius insistere ricbc-
ad Capislrellum et iii tola valle Nerfacenda?. Insuper mus, quantum, permillente Deo, malefaclorum sa?-
auctoritaie aposlolica sancimus ut, quandocunque viiiam hoc iempore adversus ovium Domini pastores,
expedierit, ordinaliones clericorum el consccralio- nullo resistenle, efferatam aitendimus.
iietn altarium ibidcm facias, et in monasteriis, quod I. Qiiapropter justa el salubri suggestionc lua.
 S77 EPISTOL^: ET PRIVILEGIA. 878
cnarissimc fili, Landulphe abbas, ad utilitatem Ai unam u in Sancto Laurenlio ; dtios mansos in Bibia-
tiiain, successorumque luorum commoti et commo- nello, n et quidqtiiri intra lialicum regnum jusle
niti, pcr htijus noslras aposlolicas constilulionis possiriet,
p vol si noii possiJct, jusle possitlerc debet.
paginam confirniamus, el corroboramus vencrabili 11 liaque lam ea, quas pracdiximus, quam quoe devo-
coenobio Sancli Prosperi episcopi, ut eleclio, vel li lione, quorumctinque fideliuni juste acquisita
ordinatio abbalis ipsius monasterii fial omnino se- ddeinceps fuerunt, in perpctuiim, sinc alicujus in-
cundum regulam sancli Beneriicti. q
qiiieluilinc, ut prasfnlum monnsterium sub tutela
2. Et quia a bealissimoe memoriic Ilcnrico et Con- bcnlib Potri perpetunliler stiscipinnis, possirierc
rario lilio imperatore, ac nonnullis ahis regibus proe- aaposlolica atictoritalc sancimus.
cepla; et ab Alberico prasdiclas saucias Regieusis 3. lllud cliam ob revcreiitiam sancti confessoiis,
Ecclesias episcopo dccretum, non soltiui de ipsn ab- prascipiieqtie
p Doniini , proesenli auctoritate libi,
batum eleclione, verum de omnibtis rebus ipsi mo- dilectissime
d fili, Giselberlc abba, luisque successo-
nasterio juste acquisilis, vel in futurum acquircndis ri ribus, ct qiiibus lu, vel queni suprariicti monasterii
conslant, sccundum tcnorem illorum, el quod inajus fralres fi jusscrint, in sacerdolali oflicio positis, apo-
est, secundum veritalis et justitia: rationeni, per " slolico
si privilegio conccdimiis, cx charitalo, quas
hujus nostra? auctoritalis prhilcgium noniiiialiiii >"Deus D est, virtule sancti Spirilus , auctorilate beali
conccdimus atque decernimus ipsi vcnerabili coono- Pciri P coelorum clavigeri confirmamus, ut popnlis
hio Sancli Prosperi, quod in tutela sancli Pelri per p sascula unriiqtie sanclissimi confessoris suffiagia
et noslra suscipimus , fiitidum prasdictas ecclesias eexpcteiirio conciirrcnlibiis, sive ipsius terra?, inco-
cjnsdem SanclL Prosperi in urbe Regii situm, cum lis II ad eamdem ecclesiain conveiiieiiri!;us, ad hono-
casmelerio ipsius, et novem jugera terras cum cnpclla r< rcvii Dei, cl bealissiini Prosperi confessoris devote
Sancli Nazarii, quam a proeposito ecclesia? Sancti si super ipsius sacras reliquias , solemnes et publicas
Prosperi intra castrum prasdicta? civilaiis sitam pcr missas
n: cclcbrarc, ct pane veriii Dei eos congrue
comintilationem jusle factam, abbas qui lunc lem- f( refieere, el sa?piuspra?nominali iloniini et magni
poris erat accepil; nccnon et omncm illam terram patroni, p videlicet bcalissimi Prosperi mcii is, et
de Corticella, qua? ab episcopis ipsius loci in dicto n
nostia proescnli aucloriiaie roborali, eorum devotas
locomonaslerio data est; insuperduodecim mansos, ci confessiones suscipicntes, vestrarum ipsarum, alia-
qui stint in Fossolo: quatuor in Paludc; quatuor in ri rumqtie oraiionuni, sermonuni qtioqne, vigiliariim,
Cnmpaniola; tres in Quingente; unum qui est in jejuniorumie cliam, el eleemosynarum illis suhmini-
Gurgo; iinum in Fosseriunde; quinque in Baniolo; „,' strantes
sl prassidium, dclictorum eoruni cxpiandortiin
et capellam Sancla? Musliola?cum stiis pertinenliis; c<
conferalis solnlium.
nniini in Crustulo vetcri; unum in vico Dcsbergato, I. Prascipimus quoque ne ouis ejnsdem rivilniis
iiniim in Magno Casali: cum capella Sanoti Sylveslri, cl
cpiscopus, sed ucc quitlcm aliqnis primns, vcl
Cum riominicatii de eadem villa Magno Casali; Ircs n' mclropolitanus , aut quaslibet pnrva niagiiaque
mansos in Rcgio, et dominicaltim Regii; Braidam ecclcsiaslica
e' sascularisvc persona, quidqiiani eorum
Rogis, et oinncm lerram praedicli monaslerii circa qua? 1 supra laxavimus perveiterc audeat, sod nec
c.imdeni civitalem siiam; tres mar.sos in Rodano; a'
aliquam potoslaicm cxeroerc contra etimdein ve-
qiialuor in Lovnri; untim in Banio , unum in casale strum sl coeiioliiiim, neque qunvis occasione inibi
de Rodano; ires in Marmirolo;unumin Aliano; tinum niissas n cclebrarc , nut ordiiintionem aliquam ,
in Ribiano; tintim in Piano;unumin Mulazano; iiiium quamvis
1 parvissimam, sine volunate abbalis ct
in Plauz»; unum in caslro Oleriani, el ctirtem rie fralruinf' agerc, aut excoininiiiiicalionem contra
Nasselo cuin Lamma Fraularia, ct camoo el ri- c
cos ferre, vel aliquod ofliciini, aut .scptilluram
vam tie Nasslo, quoe a Curoto piissimo rego jnm "moriiiorum condere audeat <pii nou vult aeter-
per scriplum, juxta fiues ibi riesignatos, Rcgiousi naliler
n damnari et pcrpeluo aiinllieuiale feriri.
ecclcsin? dala esse dignoscilur; ct torram quam p. 5. Quod si nliquo unqtiam tempore apparuerit
rieriit Rolandus filius Eriberli; in Miitilena quatuor aaliqnis qui contra liasc velit, aucloritale bcati Pelri,
mnnsos, cuin capoJla, el quaindam pnriem cnsiclli; uiilpraedixiinus, irrilum habcalur quod prsesumpsc-
in Albinea qiiatuor mnnsos, et capellam Sancta? rit ' appclere, nequc a te vel a tuis successoribus
o
Mnrin? in Pisignano, cum Olivelo sibi arijaeenle ; in obedinitir.
Vcrgnano duns niatuos, ct ooto mansos qurts ricdil 6. Porro super eleclionc seti ordinalione abba-
Ardicio fiiius Allouis filii Gan iulplii, ct capcllum 'lis, quod maxime snluti cceiiobilnrum compelil, hoc
Sancti Pamiani in niciliiliC, quam rioriil IJberlus; h fine repolimus, ut lauto lcnaeius hasreat pras-
in
vineam cuiii scptcm monlibus; capcilain Saucii scnlium 8 ct fiilurorum nientibus, quanto pro sui
Pciri in Convancllo, oum oiimibus snis pcrlineuliis; sspeoiali vcl singulari ulililalc inculcalur crebrius.
in Spetiano uiiinn niansiim; in Saneto Floriano Si S quis ergo , quoouiique ingcnio, per aliquam
v
iiiinni; iiiitim in monle Baranzonis; et nuamdam venaliliileni vcl hiimaiinm grntiam successorem ei
pariem in capclla Sancti Mariini iu Rovero, et ssubrogari prassunipserit, aulaliter quam a bealissimo
'jiiauior pnrlos in prasdicla Reveie ; riu;is in ecole- Patro
I nosiro Bcneriiclo consliluluin est in eleotione
sia Sanela? Mari;r, unam in Sancto Florc.iino, \ orriinatione ab!>atisegciit, electio illa, vel or-
vcl
 870 STEPHANl X PAP.E. 880
dinalio, auctoritate sanctas Romanae ct aposlolicic A nmus, quibns non soltim omnia communia, sctl eliuiii
sedis omnimodc hnbenlur irriln, et auctoros cjus iiiuim i: cor cst et anima unn. ln ipiurum sorte non
vel medialorcs, nisi resipiicrint, pcrpeiuo dammili inferiiis
i oensetiir Cluniacense coe obiuni, quori ab
sinl analhemale Maranaihn. iipso suasfuiidalionis primordio Iiactcntis vibrat longa
7. Hinc hujus privilcgii trnnsgrcssor quicun- I; laieque sanclrc conversntionis jubar clarissiiinmi,
que temerc lentare prassnmpserit, districto anailie- a!oo a ut faciendo ct docendo exsiiterit ct cxislat
niate se cnndemnaliim noverit nisi forie rcsipiseens Gallicanis,
( Germanicis, Ilalicis, et plane ouiiclis
digne satisfecerit. ILatinae lingiiao nionastciiis forma sanciiintis atqitc
8. Qui vcro devotus conservalor exstiteril, riivinis sspcculum. Tiini liiudabili crgo monasticaspliilosopiiia?
voplealur bencdiclionibus, et principis apostolorum gymnasio,
f lamqiie ordinata? aciei caslrorum .cc-
aucloritale ah oinnihus rieli. torum suorum absol- Ilestiuin, ut riignum csi, lotis prascordiis tlcioii,
valtir nexibtis. Amcn. s
seciindum posiulationis tuas lenorem , charissiir.o
Scriptum pcr inunus Gregorii nolarii sanciae ffili, et abba Hugo, auctoritate sanotorum aposurio-
Romanoect apostolicoe sedis, in mcnsc Decembris, rriim Petri et Pauli, quorum pntrocinio prasfnluni
indiclione xi. (
Cluninccnsc ccenobium iniiililiir, per nnjus noslnc
Datum in castro Casino pcr nianiis Humberti ^ decrelalis ( paginas inviolabile rohur, slatuenlcs co:i-
sanctae ecclcsia? SilvaeCandidoeepiscopi, cl biblio- ffirmanius libi Cluniacense ccenobium, et pcr tc
ihccarii sanclas Romanas Ecclesioe. <
cuiictis tuis, sicut tlictum cst, successoriltus in per-
VII. I
peluum, cuncta loca cl nionasleri.t ipsi Cluniaccnsi
Epislota Stepttani X papm ad fralres Cluniacensis monasierio' jure pcrlinentia, qux etiam a qui-
monasterii. 1buscunque fidelibus Chrisli, rcgibns, cpiscopis, dnoi-
(Anno 10-58.) 1bus, seu principibus cidem loco stinl concessa; vcl
ati antccessorilius luis abbatibus acquisita, Bernon.:
[Bullar. Cluniac, io.]
STEpnANUs cpiscopus, scrvus servortim Dei, difc- vidclicei, Odone, Eymardo, et bcaias rceorda:ioiiis
ctissimis filiis Clunincensis nonaslerii salutem el Maiolo ' ei sanclo Odilone, lam in rcbus mobilihus
benediclionem. 'quam eliam in immobilibiis seseque movcntihtis, ul
npostolicam
ullius conlradieiione socure ct paciiice qnie-
Quamvis pro noslra? sedisdigniiale omnibus simus absque
debilores, lamen specialem circa vos uffeclum cha- lus tlebeas cn possirierc Ex qnibus hic nomiiintia
rilalis habemus, qui, suh umbraculo sanclas cl apo- ista dcscripsimiii:
slolicne scdis posiii, unde defcnsionem protectionis Q Imprimisipsum Cluniacensecoenobiuin a poicmis-
habuislis solamen oralionum impendislis. Quo.l simo quondani duce Willelmo in pago Maiiscoo.ensi
cum omnibus rebtis in circuilu ipsius et
semper facere debeiis, qualenus sub ea erescatis et fundattim,
friictum reddatis. Nostrum aulem dileciissimum in aliis regionibiis positis ad ipsnm jure pcriiiicmi-
filium charitative nobiscum usque ad synorium reli- bus; in coniilnlu, videlicel Malisconensi, cellam in
nuimtis. Vobis autem, sicut imprimis benediximus,. honore sancti Marlini; ecclesi.im quoque juxla posi-
tnm in honorc suncii Joannis; viltasciiam Cnvinias
benedicimus, -t vivcnles ac defuuctos ex parte
Dei et bcati Pelri principis aposlolorum absol- cum eeclesia- Soteslriacum villam cum ccclesiu;
vimus. Escutiolas cum ccclesia; Galliniacum ctim ecclcsia;
Ruflacum cum ccclosia; Massilias eum ccolcsi -,
^Priviie^iun Slepkani X papm per quod eonfirmnl Clairmaniuini, Barjeseranum villam; Cnriilias vil-
rrrvmnitffSjionasieria, bona, jura ei prioUegia mo- lam, Petronniacnm, Arpajaciim, Dnrboiiincum, I!c-
t naileftbYlluniaceiisi antea concetsa. surniacuin ; Ecclcsiam Snncta? Coliimbae;Vilreiiaiii
fkjrjj /g-J (Anno 1058.) Burguliensem villam, ccclesiam Sancli Laurcntii;
Ss,^-,\Cy IBti//ar. Ctuuiac, 15.] castrum Lurdonum, Rlnnuscum; viilain, nnmine
ii§»ffiiANiis episcopus, servus scrvorum Dci, rcvc- JJI Collam ; moiiastcritim etiam quod vocilur Canis-
rendissiino filio HUGONT abbati venerabilis monaste- Locus cuin omniblis ad sc periinenlibiis; reiliim
rii quod a valle Cluniaca agnominattir Chiniacum, Regniaciinicum omnibus sibipcrtinentibus; ecclesiam
in honore beatorum aposlolorum Peiri et Patili con- Sancli Victoriscum omnibus suis pcrlinenliis; ocolc-
secratum, in comitatu Maiisconcnsi sittim, ct per te sias ctiam el tcrras qna?juxta illam suni, pro quiluis
cunclis successoribus luis abbatibus inibi regulnri- dnta est quoiKiam etclesia Sancti Gengiilphi; Equi-
ter promovcndis in pcrpeiuum. randam rpioque curiem cum ecclesia Sancti Amlrcic
Ad hoc, Deo airctore, m speculasanctas et nniver- nposloli, el cum aliis ecclesiis ei omnibns suis np-
SalisEcchssiasciiiinentiores conspeciilatoribus nostris pendiciis; oinncs quoque ecclesias et lerras, scu
consistimus, ut saluti et qnieti universorum sollici- quicquiil pr;cfaius locus Iiabctin jnmdiclo coinilaln;
lins invigilemus. Quod utique ex speciali apostolicae in comiintti vero Cabilonensi; cellum rie Bellomoiitc
sedis privilegio adepti, si omnibus infaligahiiiler in honore sancta? Dei genitricis Maria?dicaian», cuin
prospicere debemiis, multo inagis illis quos sub omnibus sibi pertincntibus; ecclesiam quoque de
aposlolica disciplina arctiorem vilam mandatoruin Caiiipiloro cum omnibus stiis nppenriiciis; ctirteni
Dei, ad instar piimiliva? Ecclesias, percurrere novt- eiiam vocabulo Julincum ciim ccclesiis et lerris ci-
 881 EPlSTOLiE ET PRIVILECIA. t32
dem loco quoudam ab episcopo Manasse collalis, el AV dedit cum omnibus suis pertinenliis: in comitatti
oiiines ecclcsins et terras ac qtioecuiiqtie supradicliis Pictaviensi cellam Sancti Joannis in villa qnas riici-
locus comprobalur habere in jam diclo coiiiitatii; tur 1 Mongon : in episcopatu Sancionico abbaliam
ecclesiam Sancti Gengulfi cuin suis perlinentiis; ccl- 'Sancti Joannis quae vocatur de Engiriaco. Abbaliam
lam sanclortim marlyrum Cosnias el Damiani, et eliam ' Malleaccnsem concediinus tibi et aposlolica
'
monasteriiiiii Sancti Marcelli cum omnibus suis per- auclorilate firmamtis. In abbatia aulem Sancli Cy-
lineniiis: in episcopatu vcro Aiigustodunenst nio- priani, I quas est Pictavis, concedimus libi quod an-
nasterium in Aurea Valle, qtiod Parendus dicilur in lccessoresl tui ibi habocnint.
honore sancti Joannis Baptistac consecralum; cellam ln episcopatu Caiurcensi abhatiam Sancti Petri de
etiam Oiadellis ouin omnibus suis appendiciis, villas 1Moyssiaco, ut quietus debeas possidere, nostra apo-
ctiam, ecciesias el lcras quas Theolardus Clericus siolica '• auctoritate confirmamus atque laudanius:
contulitjam riicto Cluniaccnsi ccenobio. i episcopatu Vivariensi cellam Mizoscum, cum om-
in
Confirmnmus ctiam et corroboramus nostra apo- nibus i quoeibi aspiciunt; cellnm de Ruiiiponomonte;
siolica auctaritatc ill.im ronvenicntiam quam fecit cellam ( ad fonles, el cellam Riom, cum omnibus quas
doiunuiGaltciiusAiigusloduiiensisEcclosiasopiscopus habere 1 videtur supradiclus locus Cluniacus in jam
t'e mcnaslerio, quod ilicilur Magabrcnse, ad suam Bt } dicto comitalu vel episcopalu : in opiscopaiu Uti-
ecclesiam perlinente, cum omnibus ari ipsum pcrti- censi ( monasierium in lionore sancli Pelri et sancti
iiciitibiis, omnesquc eccl sias ct tcrras et quaecun- iSaturnini ded calum super ripam Rodani silum ,
que supradictus locus Cluniacus vidctiir habere in cunmastro( coloncellis el curle Tullela, cuni omni-
j-.un dicio cpiscopatu : in lerritorio vcro Divin<:cn«£ bus I ad se pertinentihus ex utraque parte fluminis :
curiem Giuracuni, cum omnibus suis perlincnliis : in i Trecassino episcopatu cellam iu honore sancli
iii comitalii quoqiie Antissiodorensi cellam , in ho- Amandi ; consecratam : in episcopalu Arausico cellam
nore sanclas Dei Genitriois cousecralam, in Dunziaco in i Podio Ouoteno; nronasterium in honore sancti
cusiro : in comilalu quoque Arvernensi, Silvinia- IPanlaleonis conslructiim, cum omnibus ad ipsum
cuni monaslcriuin, ubi sanclus Mujolus ci sanctus pertiuenlibus
| : in Vapincensi episcopatu cellam
Odilp requiescunt, ctim oinnibus ad eumdem locum in i honore sancti Anrirea? construclani , jam dicto
periinentibus, el cellam quas vocatur Firniitas, cum ICluniacensi coenobio conccssam a Rigaudo clerico,
omnibus ad se perlinenlibus; cellam quas vocalur cum < omnibus suis appendiciis ; Ganagobiense
Scuriolas ; ccclesiam eliani in honore sancti Sulpilii < quoque monasleriolum , et curlem Valenliolam ,
riicatam in villa quas dicitur Langiacus, el collulam , < ct oninia qua? videlur habere supradicuis locus
quas vocaturad Boscttm in honore sancti Pelri con- "' < Cluniacus, et de quibus rebus hahel donationem
teoralam ; curtem eliain qiiam vocanl in Frigido el c descriptionem.alque de villa ct caslro Sarrianis,
Mo:.le; monaslerium quoque quod dicilur Rivis, e de omnibus qua? hnbct in patria quas vocatur
et
conseciaium in honore sanetas Dei Geniiricis cum Provincia: I in Yalenlinensi episcopalti quod videlur
<urie Lussiaco, cum oninibus suis appendio.iis; ec- habere 1 cluniacensis lo-cusiu villa quas dicitur Ales,
clcsiam quas vocalur Marengtui), cum aliis (erris ei- etin e monle Sion monaslerium Sancti Marcelli quod
ricm monasterio ab Eusiorgio nohilissiiuo viro tra- dicitur c ad Salcetuin, cttni omnibus suis pertinenliis,
riilis ; cellulam cliam juxta positam , in honore et c omnia quas videtur liabere ipse locus in illo
sanctas Dei Genitricis sacralain , quas vocalur ad tepiscopatu : in episcopatu Vicnnensi monaslerium
moiiies ; monaslerium .11110111 CcIsiiiiaiiMise cum cquod vocatur Tademiacum, cttm cella quas dicilur
ceilis , ccclesiis , villis , terris Carniacum videli- (Causella, et villa quasvocalur Brocost, et villa qua?
cet, Burnuncuhim, Abolniacum, Ginniacum, Car- dicitur i Instila; cellam eiiam in castro Candiaco, cum
(lonciiim, el cum oiimibus ecclesiis ct tcrris ad omnibus c ecclesiis, villis, et lerris, qua? videlur ha-
ipsum liionaslerium pertinentibtis ; celtam quoqtie bere 1 ;am riictus locus in ipso episcopalu: in episco-
ubi requiescil saiictus Florus , quaus tradidit suora- I palti Lugdunensi monasleriuni quod vocatur Am-
p I
riiolo looo Eusiorgius clerious, cum omnious a<leam lberla; ccllam eliam quae dicitur Saluzalis; ccllam
perlineiitlbus ; mansiones'(]uoque in Brivalensi vico Polliacum
I , celliilam Arthediinum , cellam qnoque
ct iiionaslenum eiiam quod dicilur Volta, in honore Saviniacum
5 ct curlein Ambariaouin ; ecclesiam
Sanclas Crucis consecratum , sicut sancms Odilo Sancti £ Andreoti; ecclesiain qua? vocalur ad Oralo-
pr.odecessor tuus in prasdio parenltini suorum con- rriuin; curlem rie Romanis; cellam Cavariacum;
6lnixii, ctim omnibiis suis pertiiientiis ; rellam etiam ccllulamniiniacum;
c villamTttsciacum; omnes quo-
Rclliacumcum curleetomnibiisailcainperiinentibus; (] villas el terras quas Wichardus moriens eidem
qtie
ctllain etiam in honore sancla? Muriina? conse- loco l Cliiniacensi conlulil, cum omnibus quae videtur
cratani, quie vocatur Ad Ponlom ; omncs quoque 1habere siipratliclus loctis in jam dicto episcopalu ;
ccclesins et terras, ct quoeciinque virietur Clunia- cellam c eliam quas vocattir durgum, quam Ancedeus
cus possidcre in jam diclo comiiatii: in episcopalu comes c Deo ct Sancto Petro dodit fratribus ejus, et
cliam Nivernensi cellain, qtia? vocaiur snncli Revc- favenlibus
f BurcharJo videlicet alqueOdone; cellain
rinni, cum omnibus suis periineiitns ; ccclesiam eliam e in honore sancli Georgii cousecratam, et ab
Ctiam qtias dicitur Lupcrciacus, qnatn Frolmuiidus Ainarrio A jam dicto loco Cluniacensi dalam, quaa
883 STEPHANl X PAP^E EPISTOLJE ET PRIVILEGIA 881
cliaui est justa caslrum qiiod verattir Domena; A vol a qiiocunque li,bi luisqtie sticeessoribus plaeiirril.
cellam eliain quas vocalur Porlus, in honore sancli Abbalcs quoque de ipsa congrcgatioue cum consilio
Stephani conseoratam, in episcopnlu Bisuiitiiicnsi fratrnni Deum limentiuin, sccundum regulam sancii
sitam:in episcopatu Tullensi, cellam qtioe vocalur Beiicdicti, communiterolignnlur, el ad coiisccrandtim
Ramcngas. Abbaliam Viziliacensein , ubi sancla cos quemctinqiic volucrini ipsi fratres episcopum ai!-
M:iria Magdelene requiescit, libi conce iinus in vocent.
possidcndum. Monasterium vero Paterniacum, Ncc quovis modo quicunqtie episcopus seti arcbi-
oiricm loco Cluniacensi p:'r Drascepla regalia tra- episcopus locum ipsum vel monachos ejus excom-
dilum cum omnibus qua? habere videlur in Rurgun- niunicare vcljudicare aurieat, sed semncr sub lulela
din, et quas ipsi monaslerio in Alsalia dederunt iin- et immunitate Romnna? sedis soliusque Romniti
peratorcs Augusti Oltones; nionaslerium quod di- pontificis juilicio consisieiites omnipotenli Deosccuri
cilur Romanum, cnm omnibus ad se pertincnlibus et quieti. deservinnl. Parala eliain a qiiociiuqtie
jam dicto Chmiacensi ccenobio habere concedimus cpiscopo volucriiil in opus consecralionuni in tjiso
in perpetuum.. Ioco agendarum, chrisma, oleum sanctnm, alque
Confirinamus eiiam. ct corroboramus noslra apo- o,!euni infirniorum accipianl. Conccdimus quoque
stolica auctovitaip iilam convenienliam quam fceil D libi, el ipsi vcncrabili loco, et confirniamus aposlo-
Domnus Hugo Genevensis Ecclesiae episcopus, lau- lica auctoritate habere, quandoctinquc, vel auandiii
dante et conseniiente Roriulpho rege et riomina vobis placuoril, percussuram proprii uumismalis vcl
Adeleida imperatnce, de ecclesia Sancti Vicloris monela?, queniarimodiim privilcgiis vcnerabilium
martyris, cum omnibus ad se pertineniibus. Abba- praeriecessorum nostrorum comperimus vobis con-
tiam aulem Salsensem concedimus lihi, cum conr cessum el conlirmatum esse. Tandein in fine per hoc
scnsu et cum licenlia senioris noslri Henrici im- nostra? apostolica? aucloriialis privilegium corrobo-
peralorisAugusli, sicut antecessores iui eam habue- ramus libi, tuisque succcssoiibus, quidquid hac-
runt. Et supra diclo loco Cluniacensi nostra apo- tenus possedistis, et acquisistis, el deinceps quovis
siolica aucioriiate hasc omnia supradicta loca el mo- modo legaliter et jusle acquircre polerifis in per-
nasleria^cum cellis, ecclesiis, curlibus, villis, villulls, peluum. Si quis aulem ausu lemerario impiaque
servis el ancillis, silvis, vineis.campis, pralis, aquis, prassumplione contra Deum el sauctos ejus aposiolos,
aquarumque decursibus, et omnibus terris cullis et conlraque animam suam, hoc noslra? apostolicae...
incullis ari suprariictas polestates pertinenlibus, ipsi malcdiclionisaculeoiranspuiicluii!, noslraeaposlolicifi
loco Cluniucensi, libique cl tuis successoribus per /-, excommunicalionis telo pcrfossum, noslri eti.m
liujus nostri privilegii aucloritatcm tenenda et pos- aposlolici anathematis glariio transverheratum, nec
sidenda concedimus in pcrpeiuum, i(a ut nullusdux, nisi per dignam salisfaclionem saluli pristina? re-
neque epLscopus, neque aliquis princeps, neque parandum. Qui vero se ab boc observaverit, et in-
quaelibet magna parvaque persona de prasfatis om- violaium hocnostrum privilegium permanere lauda-
nihus rebus et decimis quas inibi pertinere vidcniur, verit, hic beiiediclioiietn, gratiam, et omne boniim
audeat nioleslare, vel inquietare. Nec nen suh divini a relributore oinnium bonorum Deo, el in praesenti
judicii conlestatione et dislricli anathematis inter- sneculoconsequalur, el in futttro.
posilione slatuentes decernimus ut nullus episco- Scriptum pcr manus Gregorii notarii ct scriniarii
porum nec quilihel sacerdotum in idem venerabile sacri Lalcranonsis palatii, in mense Marlii, inriic-
ccenobiiim, pro aliqua ordinatione, sive consecra- tioue xi.
tione oralorii vol allarium, presbyierorum vel dia- Daium Roma? in palatio Latcranensi, secundo
conorum, missarunique celebratione, nisi ab abhaie Nonas Marlii, per manus Huinberli, sanclas Ecclesias
ipsius loci invitaius fueril, venire aul ingredi pras^ Silva? Candida?episcopi et bibliothccarii sanias Ro-
sttmai; sed liceat nionachis ipsius loci cujusciinque inanaeetapostolica?sedis,annoprimoponlificalusdom-
ordinaliQnis gradum voluerinl suscipere ubicunque, ni papasStephani noni decimi, indictione undecirna»
88? GOZECHINI SCHOLASTICI EPISTOLA AD VALCIIERUM. 886

CIHCAA.NXUM
DOMIM MLIX.

GOZECHINUS SCHOLASTICUS.

MONITUM
DE GOZECHINO SGUOLASTICO ET OPUSCULO SUBSEQUENTI.
(Apud Galland. Biblioilt. Palr., lom. XIV, Proleg., pag. viu )

Giizcchiiius, nalioiieGermanus, Leotlii aliqiiamlo litlcras docuil; ubi inler riiscipulos habuit Valcherum
qiiemriam sibi magnopere cliarum, ad quein scribit longiorem illam epislnlam, quam exhibemus ex Ana-
leitis Mabill. Suspicatur idem Mabillon.iusValcherum non esse alium a Valtero Rui-gundione, de quo Ariel-
nianus in Rhyihm. Querebatur Valolieriis quod immiilassel calherirnm el Leoriiuin Gozechinus deseruisset:
cui, se<lprnssertim ariversariis suis respondel, apologiam facti scrihens. Post quam etiam excurrit ari rie-
(rioranria prolixius inala sui lemporis , qua: propter dcpravatos morcs el hasresin potissimiim Berengarii
inveeta fuerant. Illud maxime ostouricrc nititiir , posse quompiam riescrere eos, a quibiis parum vel nibil
i.iiliialis e.xspectet. Hominem seprodil litteraruui non inoriidiuim pro temporis illius conilitione. Scripta est
e;)isiola paulo posl morlem.llenrici iniperatoris el Luitboldi archiepiscopi qui obiit an. 1039.

GOZECSINI SCHOMSTICI

EPISTOLA

AD VALCHERUM1TIDEM SCHOLASTICUM,SUUM OLIM DISCIPULUM.

(Apud Galland. Biblioth. Patr. tom. XIV, pag. 230/

Prasmissa apologia, quod relicto Laodicensts cathedr.se magisterio , Moguntiam secesseril,
mala sui teutporis deplorat, ex Berengarii maxime perversa doctrina consecuta.

I. Unanimi suo fralri cl filio VALCIIEIIO,frater A fluam mergitum et foliorum luxuriem , poslmodum
GOZECHI.NUS, in eo quod est esse, feliciter coesse. de cremento et fructu ejus gaudcrem. Quis enim
Retraclatis multiplicibus, quas mihi saspe ad nulum plantat vineam, el de fruclu ejns non accipii? Ego
exhibuisti, benevolentias impendiis, mulliplex a me vero saspenumero lalioris mei dulcem niossui fru-
libi, cbarissime, ct habeiur et referlur gratia; ncc clum m his quibus a me piantatis et rigalis Deus
soluni pro dulci, jucunda ac suavi vcterum recor- deriit increnienliim : a nullo tamen eorum tanla
rialione, sed el pro fesliva novi munerisexhibilione. milii affluxit fertililas, quin semper a te cuniulatior
Misisli enim mihi quem petebam librum, videlicct mihi arrideat bonas frugis ubertas.
opcra digitorum luorum, in quo plnne ostendis II. Et o ulinam omnes utriusque auditorii nostri
quanii me facias, quamque id quod me velle nosli, asseclas tales enutiissem ! ulinam vel unum talcm
non in secundis habeas. Qtii tilique liber ila inno- senectutis meas baculum inter eos invenire possem!
vat cuncta quas mihi antehac impcnriisli cha- sed heu! juxta quod divinum per prophelam con-
rilatis xenia, ac si ea secum gregnum reve- qiieritur oraculum , hodie est iilios enulrire et
hens mihi sisiat prassentia. llunc ergo diu a le cxallare; lpsos aulem praster admodum paucos,
exspeclaium ut primum vidi, ut in manibus ac- exaltantem se spernere. Viderint autcm qui ejus-
cepi, et arlicnlos luos, imo te ipsum in eo agnovi, " modi sunt, ne pro contemplu bene monenlis palris,
et tolus m novam tui dileclionem penilus exarsi. a Patre palrum priventur lestamenlo aslernas hasre-
ac si anlehnc expertum non dilexissem. Serio vero ditalis.
triumphat aniinus, quod rudes articulos tuos ali- III. Tu vero, mi charissime , fac quod ccepisti,
quando ipse nianti mea ad scribendum direxerim, augmentain majus etmelius quas a me bona acce-
quodque male tornatos apices, casteraque id genus pisti, nec a tua unquam desinas innumerabili erga
quas tenera peccal astas, supor dorsum luuin cude- me benignitale, pro qua ab eo qui libi me praspo-
rim, ut scilicel de arbusctila noslra puiaiis snper- suil, aHerna doneris hasrediiale. Hoc vcro nec no-
887 GOZECHLMSCIIOLASTICI 888
iimi iaois, ncc praster soliium, si le mihi tam exhi- A ct < ralio paterclur, eonlinuis pulsarem aures preci-
hes benignum : sed el ctiui adhuc sub scholari llercs bus ! divinas piotaiis, si,forle dciur nostras admilh
ierulu, cnriommihi serviebus bcnevolentia >et quod voces intra sncrarium cxaudilionis : quatcnus lan-
di! le, ut rio cicteris solus mettis sufficerelexlorqtiere, dcm nliquando co loci nos componat, ubi lua vel
lu pras casteris, ut in lali animanle conjici poterat, aliortim qinbus concrevi, vel quos cnulrivi, henigni-
magis hoc exhibebas ulirouea bouiiate; atleo ut to- talc, qua, dum vacabat, jucunde Pruitiis stiin, aribnc
lus rie ntttii oris mei penderes, nec quidqnarn de frui liccal, sicutprius, et rievestro convictu gloriari,
verhis nieis in lerram cadere pcrmitteres. Cumque sicul anliquilus.
te adhuc pucrum ob hiijusmodi diligerecceperiin, et VI. Licetenim aiireiim regni cnput, nobilis vidoli-
propler alia quasdam signa virtulis in te jam ttira ccl Mogiiniin,mcllilluis uberlatis suas rivis, quibus
emincntia, facluni est acccssu aslatis, ul spcm hone- undique nflhiil, liberali me aspergine perfimdnt, ot
stioreni in dies de le caplarem, considerans vim in spleuriiriissininsncri scnatus sui corona non hu-
inriiistriic luas ari obscuritaiem lectionum, sagacita- niili loeomihi curulein ponat; praslcr omncs lamen
iem, vigilantiam, acumen alacris ingenii ad fugas (ut pisceejns tlixer.m) angiilus ille mihi ritlet, quoiu
siibtiliiim reriini : arico ut cum castcri cntccheseos uiatcr Legia forii virtuluui robore noriosa imligeiiis
nostras auriitores verba mngislri dictis vcl scriplis " suis lani deleotabilom, quain jucundum cxhibet.
iiequiverinl asquiparare ; lu eliam toluni magistrum Ipsa enim, ul nosli, ex occidua s.ui parle, non su!.-
in le videreris iransfunriere. Unde et ego ctim fraire ditis collium clivis clementer crecta.geiiiinoqiie pu-
luo e( cmn casteris amicis quibiiscum oportebat glo- blici moniis rcflexu, qui in doiso non multum au-
riabar, speciale quoddam mibi accrescere in areola daci, qualtior regularis vitas gestat greges; ipsins,
qoam plantabam aromalum, scilicet inter adultos te itiquam, gemiuo reflexiimolliler situala, sicnl gallina
snpienteni puerum. pullos suos, ita hasc filios snos sub alas colligil,
IV. Ubi vero te adultum propter bonos mores et fovctet nutril, et ad oniiie qnod civile sil, ei mori-
viias bonestatein gaudebam seriulo mectnn esse, bus conducal, inforinat el inslruit : ncc qtiidqiia-m
quid legralius, quid le amabilius milii eral! nun- palilur deesse, quod vel copiam rcgere, vel inojiiam
qiidnain aliquis, vel aliquid polerat inlcrvenire, possit lempcrare. Allubescit quoqiie et alltiit ad loci
quod le apud me in secundis fecerit esse?Ac mtil- munimcnUim et copins suppleincnliim non subitis
tarum quidcm rerum alque honiimim assiduiias sa- allapsibus bioornis Mosa, fluminihus nosiras Bclgias
lictaiem afferre solcl : le vero niihi domi forisque non immerito prasferenda : quas 11011 soluin civibns.,
corijunclissiinum consueludo ipsa altius inserehat; _ sed et iiidigenis lerras piscium copi.i fluit dnpsilis,
nt quotidie gratior recenliorque habereris. El me- variis iuercium coniniealibus habilis. omni jue pror-
rilo quiriem. Nam te mibi iu cunclis adoo cxhihebas sns commodilatum genere conriucibilis, exccpio (ut
unaniinem, ul noti solumde successu meo gauricrcs, vcnia lua salyrice, lioet sine metro hnlani) quod si
verum et, si quando res noslras adversa concussis- quando in convivium dcorum cum niibigcnis amni-
sciit, lu mtilto acerbius mulloque indignius al<|iic bus fralribus suis, cumque ^Eolo rege, el veniis
ego, cujusintereral, lolerares. Eratquejam lum ex- stiis iulra palaiium Junonis ariciscitur, riiim lougis
periri quanluin vaieas etiam consilio, dum modo laboribus exhausla, solito uDerms ^Eolo propinnnie,
profoclibus noslris gnaviler aniiuciido, modo inoom- nives vel iinbrcs arihibeus inebriata revertilur; col-
modis virililcr ublinendo, res nostras saspe in melius loctis iiifliiciiliuiii sibi fluviorum copiis, voltit con-
reduxisli. Si qiiando vero ab exterioribus mihi non tracto exercilu, per regioneni circuiu circa lymphaio
vaca!;at n goliis foriari, lu vices absenlis mngistri cursu dcbaccliatur, qtiicqtie sibi obvia protcrit et
inter adjulorii nostri conceUiones ita cxsequebaris, populjliir; liocturna piscatorum ftirta , quas illis
ut quasque vel legendo, vel dispuianrio pcrplexe in- iiiipunc cessisse saspe dcquesta cst, prohincus pu-
tricata, velin thfrisuphicis , vel in sophislicis occur- nil; snta quas avidi agricohe, liltoris vircclis audaci
ri ssnt; ea iiotlosus ipse sagaciter enoJares, ei de Q sulco violatis, ubi ipsa vollet meridiari, inspersc-
bis nuibigcnlibus atl volum saiisfaceres. ranl, eluil ct proslral. Nos quoque indignata liuo-
V. Ctim hasc et htijusmorii plura ita se habeant, rcis aquatilis aulas suas alriis piaoilo viciuins inse-
pnssumne, oro, probitalem, imlustiiaiu, benignita- disse, ct calones nostros eam saspius inqiiictarc,
tciii tuam, casteraque id genus honas et circumspe- domos nostras non supplex ingredilur; omnibusque
ttovitas muiiia oblivione transmiitere. teque.nesi expulsis, nihil dcprecata, violenter hnsp.tiilur. Et
velim quidem, non amarc? Ego vero ul prius in le quia saspius nc famiiiarius iiiimioo sibi iiumini s:q>-
piie.roprasclaram indolem, ita nunc totis amplector plicainus, larem familiarcm riiscruciatis exciudii;
visceribus prascanam adullas juvenlulis luasmattiri- omnesque sibi invisi numinis roliquias, ciiani fnvil-
taiein; noc quidquam magis mihi riolet, q11:1111 quod lam et cinerem, eluens exslinguit: donec patieiitia
riulceriinis luas privulus fruclu, vclut in qunriam de- noslra vix tandem saliala , duin ei non resistimus
s rli toiitui iuc inilii ricgere viricor. Non quia Jesint quia non valemus, alveum siium vix demum placala
Ir •qiienlissinii comiles eichurissimi assessores , sed repetit; et nuda nimis relinqucns vcstigia, in sua
rnrum nulhis, atit valde rarus cst, in quo caput, imo se palatia recipit. Habent quoque siiburbana nostra
miiuitim tam iuolUicr reclinem. Proinde si fas csset, undique versum suavc olontcs liortos olerum, et
 880 EPISTOLA AD VALCIIERUM. 890
riiiicorubcnte» Iucos arborum,scilicct vineis noslris A ducitor iiispcrsum sit, ndversasdctrahcntium repules
hraoliiis aliis h.ibilioribus sibi rcgionibus iutendeiis, parii.
sujiioma viiiuni pntaniina et paucos insporgens tbyr- IX. Vitleo , fratcr, video quisquis es qucm sul>
sos, exiretnam imposuil manum. His et htijusmorii amici persona inibi opposui, quem sub atlvocnti
imiliis coiiiniodiialibus Legia noura uberliin ditala, sccna fignienti ex adverso dicere fcci: video, in-
ad!iuc hiibct multo potiora, hisque longe longeqtie qtiam.quod ancipili tne gladio impetis, ac dupiici
prasemineniia. Donique ipsa flns Galliic iriparlilx, iiiecum telo congrerieris : in allero quiriem levitalis
et allora Aibonx nobititer liberalium disciplinarum incnnsianliinii arguere paratus, in ultero vero perli-
flarct sturiiis, ct (quod bis prasstaiilius cst) egregie nacinm in vitiis confodcre animatus. Ailenliiis crgo
p .l'et observantia divinasreligionis, adeo(quod pace virionriuiiicsl, quia in me sublili critioorum lauce
ecclcsiarum dixcrim) ut, qiinnlum ad littcrarum uleris, quiri ari singula respondcri convoniitt o!>jeclis.
sluriia , uiliil rie Platonis cxpelas acadcmia; quan- Ergo arguis in nie Icvitalcin vanitnntis nnimi, qni
Itim vero ari cultuin religionis, nibil de Lcouis de- volul hnc illnc fluilans vacare desiriercl, el gloriari,
sirieres Roma. pro co quod Leogium noslrum lanlopere Inuriave-
VII. Inde crgo undiqne vcrsum Chrisli bonuin rim, meque ibidem cum necessariis meis libcnter
spargons oriorem, pluriinam ari se gregalim con- " vivere dixcrim, quod quiriem injuria fncere , ncc
fluain allicil el rocipit multiiudincm : quoruin nemo asqui boniquc duccre videris, setl commoriu noslra
se a.ihuc ei applicuit, qui non profecerit in me- obliquo inviJias oculo limare, el cynico delrnciionis
lius, nisi ipse sibi nimis obdormivit. Ciim ergo morsu venenare conlendis. Nunqiiiil nain riiverss
noslrum sit tale Lcogium , quiciinque ei derogal, locis ct tcmporiliiis mclioiis vitas rntioiiem colligcre,
quicunque cognitum non amat, ut ruslice loquar, velul variis litterarum sturiiis et discipliiiariini cx-
buhcal Deioriiuni. Inde cst, charissime, quod con- perientia, liquidiim scieniias mcl slipnre ariscril.is
liiiiiis htic votis ruo : el licet alibi riegnm, animo Ievilnli?Num in nielius velle proficere ricpulus va-
tiiiicn ilii tocum hnbiio. nitali ? Ntinquirinaiiie diversis looissaluhres peliiiitur
VIII. At vero forsitnn nie iiisimulas levilatis, et aqnas et berbas, quas suaple vi vaieanl quasquo
quasi bene vivenrii, imo vacandi Cl gloriandi locum morbida sanare? Noniie iluodociin sunl hone dici ?
qti.oram; quori uiiijue est aniini vaiiitanlis:aci<teque nonne ortlinaie dispositum csl quid sit agci.dum
redaiguis , quoil volut ex desidcrii afleciii, modo mane , quid antemeririianis , quid postmeridianis
siluin, aniTiiiiatem, affluenliam et sapienliam tan- horis, qtiiri vespere? Seri jnm heu! maliilinum, in
topcre nostri exlollaiu Leogii, cui aliquando Mo- r quo eral lastitia , transiit; el vesperum , in quo
gtiiitinam prasferens gloriam, dcderim libclluin re- ricmorabitiir flelus, advenit. Jam posuit Dominus
puilii : quodqiic lanla fliiilcm animi inconstanlia, flumiiia iti desertuni, et fonles aquaruni in sitim ;
ut morioLcogii positus suspirem Mogunliam; tnodo lerram fructiferam in salsnginom , el caslern. Et
MoguiUiassatus aniino Leogium recnrram. Adhibes quid de reliquo facienduin est in hac rernm son-
qiioque tilii pafrociniiiin Flucci, ut ulctis quod libi tiua, ubi ctiiiolis qn;e n Palribtis ad nos riemana-
vidcris secarc, tanlo asperius satirico sale valeat runl, ei siudiis et discipliuis lantopere rcclaniant
iiifricnri : moros et tempora? N<miiiloo, ul tu desipis, a honis
est riesislenihim, cl niimliuis insislenrium, ui obliti
Calum, inquit, nou animummulant qui trans mare
quitl deceat, qtiiri non, Itacensis IJIyssei viiiosum
(curruul. fiamus rcmigium? Nonne magis oportel queinvis,
Iieui:
qui qiiidcin vir fiet, ul semper ricleriorn vilnns,
ii
1 ctil])-!est animus,qui se non eiTugituiiquam. id nppetnl, tinrie se ipso sempor nielior fiat? Tam
Novi , charissime, te nihil sinislruni conlra me vero abcsl ut hasc sinl aniiui vnnitnnlis til sint
nioliri, nec iricirco le mihi atl resislenduni opposui : eliam animi n<l posles oslii snpienliie mnne vigi-
sod novi canes illos, qui clanriestino morsu semper D lnntis; et hoc tle fraire sentire vet riieere, sit invi-.
parnti suiil nlienam vilam riiscutienrio rorierc, suam (liic el oriii innlignantis.
vero flagiiiis ohvolutain in cceno vilioruin volulare. X. Quori autcm hoslili me premens telo, riicis,
Hos mihi post tergum rierogantes sub pcrsona lua, quiil milii otLengio? quotl oliin insolenter riosorons
velut in facicm resistentes, mibi oppono : liis sub turpi noiarim elogio ; cuique Mogniilinam prasfe-
luo nomine, rie qno niliil sinistrum suspicor, respon- rens gloriam, ceu vilem rcputaverim scorinm , cerle
derc paro : ul argula cavillaiilium invcolione dis- nimisa verilntislrnmiio aberrnsli, vel potius tolusve-
plosa, dissoliitnm sit quiilquiri unquam in me nrcus rilnle excidisli. Dicdum, quivso, lu qui sub ovino vel-
livoris super his jnculaius est, ct enervatiim quid- lere liipino ritu latras, e diiobus alleri prasferlur.qiii
quid serpeniinus oriii sibilus amuriiis iu me cnvil- postulat, anqui posiiilatur?Qiiidrcspondere hassiias?
lalus est. Uiium aulcm vcrbum , ct pro omuibus num tibi laqueum tendi putas?Ergo tnces?sntisoon-
uiiuiu, hoc est, cujtis pcromnis hiijus lomi areolas ceriisillum prxferri, qtiem constal ab altero posiu
scmper meminisse riebes , scilicet ut quiriquiri in lari. Dic crgo.iiuuqui.i clogiiiin[idest iiijtiiiam] iiiluli
hoc velut confliclu lnulc, lopidc, amabiliier diclum Legix, qtiaiirio cligil ut propter mc rogaretur a se
sil, nppliccs libi: quiriquid vcro durc, aoiric, uior- diiiore; exaluu auicm Legia, dum vel inviialus,
 891 GOZECHINISCHOLASTICI 892
vel jtissns a summis aurei illius sascnli viris, vcni A |pus, Aristoles, Carncades ct Pana.aius, aliiquc in-
Mogiintiam? Numnani raalri Logias feci rcpulsam? ntimeri, i nullum certas hahitationis locum sihi aJ
iiiinquid eam insolentersprevi, quam vehil matrem bene I vivendtiin clegerunt : sed semel -gressi a<l
benevolentias amplexibus strictam nunquam desc- iinvesliganriam lolo fugienlem orbe sapienliam, nun-
rui? Profecto non, ut cornicaris, dedi ei Iibellum iquam domum reverierunl.Taliseslviiaperfecti con-
repudii, sed decorem tripudii : non elogii notam, isumniaiiqiie sapientis, qucm quocunque resecdai,
sed honoris coronam : quando per os meum erucia- non i in Phalaririis lauro. vel carnificina , quem a
vit coi ojus verbum bonum; quando contuli in thc- coiislantiic gravitale, a propositi rigore nullus un-
sauros hiijus aflluentias, quod accepi in Ihesauris < quam ricflectil Iocus; cui tolus mundus ad bcnc
illius sapienlias. Nec unquam hodie effiigies, elimn beatcque vivenriumunus estlocus.Sedquorsumisla?
si alter sies Prolheus , donec veris victus faleuris, scilicet ut arguens rcfellatur, videatque Iocuni vcl
quod nihil quidquara obsit cura ratione loci mtita- inscssum veUmiilalum , sapicnti nihil ohesse, cnjus
lio, (anlum de bono nihil mutctur proposito : quam- proposiium csl ubivis locoruin in constantia virtulis
ipie sapientcm oportel omnes vitas rationes pro Io:o euindem esse.
cl tempore metiri, nec juxla leviculuin Diogenem XIII. Sed quid nobis hasc peregrina? Scilicct
oiiuiia in niedio haberi. >apostoli, quos de mundo elogit qui immdttm
fecil,
XI. QuoJ autem de Flacco luo ad vitii notam primum sub coeleslimagislro in schola verilalis vivte
niihi inuris, sive poelicum illud, sive philosopliicum vocis audilu eruditi, dcin ul radii vcri Solis emissi
sil, salis sui auctoris slruit argumenlo, ad id quod ad illuminanduni, cl ut snl lerras dispcrsi ad pur-
aslruentlum instituit, non tamen ut proposuit, ita gnndum et condiendiim, non palriam vcl locnm, non-
est necessnrium : quia qui Irans mare currunt, agrum vel domum, non qiiiriquamquod inundi cssot
sicut cceliim, ita mulare possunt et animam, V. G. sibi proprium riuxcrunt, seri snlvandis animabus
si qtiis idiota et insulsus Alhcnaspergatve. nnviget, primo durissimiim prasilicandi laborem eliam in
ibiquc doclrinas sale inspersus, stullitiam sapientia frigore ct inedia vanisquc pcriculis impcnderuni:
•somniulet.lllud aulem sequens, ubi de Iocivcl cceli doin excmplo Magistri, ijua cliaritate majorem ncmo
snulnlione tacuit, et aniraum redarguit, magis facit habet, animam suain pro fratrihus posucrunt. Omnis
ad rationein; nihil ad bene vivendum, vel prodesse aulem beatn illa posleritns, quas cx hac Patriini
vel obesse loci, nisi certa mutationuin ratione; spirituali gencratione dcscendit, populus scilicet
quin potius valric culpandus est animus, qui se nun- acquisilionis, qui tcslamenta sanguinis Chrisli in
quam efliigit lalem, qualis jacet in corruplela el .> ,' Isrueliticam dignitatem arioptalus, in gemiseloctuui
coenoviliorum, et per arctam moralis disciplinasse- et regiile sacerdotiuin Domino eligente succcssit;
inilam ad seipsum non confugit talem, qualis eflici omnes, inquam, isti eanidem vitas viam, licel sub
potest in schola virlutum. At vero non est modo varia graduum el ofliciorum dislinclionc iugrcssi,
loslri otii vel operis exquisilius prosequi quiri dehis quia in lerra aliena, non quas sua essenl, scd ijiias
argumcntando elici possit : hoc intcrim , si placei, aliorum laboraverunl; quia non habentes hic ma-
relinquamus eis quorum lota nalio, tota ratio gar- neniem civilalem , futuram iuqiiisiertinl : ideo in
rulilale procaci concortanrio, sophislicis cavillniio- veram repromissionis lerram liliorum Israel, ab oo
.libus lotum discendi vel diccndi otium operamquc qui asccndens captivam duxit caplivitatem, feliciter
insumit. iransmigrnli, facti sunt ihi cives sanclorum et do-
XII. Habemiis autem antiquiora his quas ad hanc meslici Dci.
rationem faciunt argumcnla, quihus probetur, quid XIV. Neoue vero arbitreris', me aut ignorantias
vcl palria vel locus aliquis ad bene vivendum sa- cascilate, aut ohlivionis caligine obruluni, ordina-
pienli nihil confera. vel auferat : quin poiius ipsa las Christiauas mililias phalangas prasterire, am eis
sibi virtus ad bonam beatumqne vitam usquequaquc pctulanti vaganlis licenlias arrogantia pra-judiciun.
sullicial. Dcnique Teuccr, inhibilo sibi sine palre D 0 inferre, qnas videlicel inlrantihus novas Hierusa-
rcdilu, cum Salatnina pulrem aversnretur, et a so- lem, tam se ipsis quam infirmioribusEcclesiasmem-
ciis Patiium suspiranlibiis iihinam vellct degere ro- bris armatura Dci protegendis excubare videiitur
garciur: Palria, inquit, cujusque est, ubicunquc et regularis vilas rationem, seu milnaris vigili:c
beneesl. Quo quid aculius ad hanc qua do agilur, stationem demigrando mutare proliibenlur. Novi-
vitas raiioncm dici possit non vidco, si bcne esse mus cnim divinis Palrura edictis cauiiim esse, ne
suo accipiat motlo. Socratcs quoque rogatus cujaccm quis, nisi recta ralione, ad alia riemigrei, ne quis
se esse fatcretur? mundanum esse se rcspondii, id alicnum clericum sollicitet : nihilominus eiiam
cst, non unius alicujus loci, el incolam ct civeni esse scimus libere permissum, si qua Ecclesia in diversis
totius mundi. Hoc verbo designans, quod ubicunquc graduum et ofliciorum funclionibus minus plenos
essel, nihil dc virtutis proposito mutans, iriem csset; babeat, ab alia Ecclesia cui talium copia est, non-
quodque cum omnibus qui in tolo raundo ratione negandum uetens accipiat. Graduuin, inqiiam, ve
ulerentur, communem vilas municipaium habcret. lut si de alia Ecclesia sibi pelat ordinari episcopuin
Philosophi quoque nobilissimi, sicul in vetcris mo- aut preshylc-rum : officiorum, velut si sibi pelat
nimenlis legiinus, Zenocraics, Cr.uttor, ct Chrysip- inslitui regularem prxlatum aul lidcraruin magis-
895 EPISTOLA AD VALCHERUM. 8!)i
Irum. Scimus qtioque in eisdem spiritualis vilas A cditura. Scd quid dixi? quasi ipsa mca lauric in-
grcgibns alios esse, quibtis conlemplativas dulccdinis digeat et non per se salis emineat. Non cniiu iu-
felix patct otium : alios, quibtis in luoranriis ani- diget alicujus .aude adumbrari, vel in conimen-
mabus aciivas riispensaiionis evungelicum injungilur liiiam efligiem beatas civilatis alicujus sermor.e
ncgotium : quoruni alii circuli, alii vccles, alii picturari : quia vcre viva civilas est, el heatus
vectores facti, noyam icslamenti arcnm porlanl, locus, divinas rcligionis vivens institulis el lrgibus.
doncc eam in asterna sislant vita, in luuilcm ot glo- Cuni ergo angusluni mairis ei nutricis noslras cnput
riam omnipotenfis Dei. Hasc esl illa grariuuni et nive candidius albeat reverendis anliquas sapienlias
ofliciortim dislinclio, ct bonorum operum quns in ctinis, cumque trilo gestet in vertice splendidum
his geruntur splendor, quem videbat propbola in diadema divinas religionis; fulgeat quoque auro
ornatti reginas, qtias in vestilti dcatiraio assistens leclis insignium gestorum cycladibus, et tola sit
a dexlris sponsi regis, fulget circumdala varietate. desiderabilis undique virtutum circumamicta varic-
Hanc eamdem dislinctionem idem propheta in Intibus : snnusne sis, si suadcas ut unibrnm alarum
asnigmate speculabatur, quando miratus admirabile ejus non requiram ? quod tanlidem cst, :>csi hor-
nomcn Dominiin universa terra, pro eo quod super lere, ut eam oriio habeam. Numnam ut cjtis solus
ccelos elevala esset cjus magnificentia : miralus, " potiaris, solus communibus frtiare commoriis et
inquam , filium hominis puulo minus ab angelis gaudiis? Sed absil hoc a modeslia et probitnle lun;
iniiiorntum, et propler passionein mortis in cori- absil ul hoc unquam de te quem tantisper norim,
sessn Patris gloria et honore coronatum : Omnia, creriat anima mea. Tam vero abesl, ul a me odio
inqtiil, subjecisli sub pedibtts ejus, oves, boves, pe- haheatur, ut etiam si prohiheat, vehcnicnlissiir.e
cora cainpi, volucres cmli, pisces [maris. 0 beatus dirigatur.
ille qui lalia viriebal! beala ct sancloruni Ecclesia, XVI. Nec lioc dico, quin ubcr colonia, quam
qnam, ci cui, el in qua lalia prasviriebal! lbi inkabilo, palerna mibi viscera, et niaterna cxbi-
cnim sub periibtts Christi discretas viilobat pias beal uDcra : setl autcm leciim ludo, aut opto quod
volucrcs cccli ab his quas obunoo avariiias rostro, vellem, si ita sine hoiwris prasjudicio fieri concc-
recurvo rapacilatis ungue miliores alites in aerc dal Dci gralia : nec mihi debes ari vilittiii repuUvre,
dcvorant: ab his qiioquc, quas ad hoc innalant quod aptid prxstanles viros, dum res ila poposcil,
aquis. ul in prorunria cupiililatum dcmersas, hianlcm constat non iiisolilum fnisse. Namque picna est
avariliasingluvieni rapncimiserorum pisciumcaptura exemplorum vettistas, plena et modernas rctatis no-
pascant. Ab his, inquam, discrelas siint mites illas _ vitas, quaiili quique illustrcs viri certa ralione loca
volucres tceli, quas picturatis bonorum ^operum detnulaveriut; nec loca ipsa, sed qnid iuibi nio-
vestitas plumis, habenles ctiam virtutum pennas et ribus eeruni oberat, rievilarint; aut ccrte, ut inul-
dnpliccs charilntis alas, quasi cohimbas volanl ad tis ad salulem proricssent, ari alia ricmigraiiiit.
fenesfras suas. Ibi eliam sunl stellas cocli, quas Abraham quippe el filii ejus patiiarchas non tot loca
Abraham in promissione accepit: Multiplicabo, in- niutavisscnl, non tot putcos aquani vivam qua1-
quit, semen tuum sicut stellas cmli, et velul arenam renles fodissenl, si in uno aliquo loco cuncta bona
maris. Has stellas purilale vitas lucidissimas splen- vitas suas congruentia reperissent. Jacob quoquc,
dent in ccelo, sicut Ecclesias verbis radianles, exem- nihilo miniis vales quam patriarcha , nunquain in
plis rulilantes. animabus sepluaginla (qui myslicus nuinerus esl)
XV. Sed quid nohis ad roliicres? quid nos ad ad ^Egyptiam descenriisset primo ubertalem, postea
stcllas coeli?Nos enim sumus miseri pisces maris, serviiiiiem, nisi canineans fugeret famem. Joseph
nos sumus arena maris, nos fluclibus saseuii ut quoque bis vendittis ab invidis fratrihus bene locum
arcna contundimur; nos asslibus mundanas iuccrli- lmitavif, qni in lemporc anguslias mullis ad vitani
tudinis, ut vagi pisces circumferimur. Et quas est profuil. Qui videlicet vir primo virga teniationis
noslri id pias vomcrcs cceli comparatio? qtias ad I icruditus, ct camino tribulationum ad purum ex-
lucidas stellas collalio? ccrte ea quas est nihili ad coctus, inde in dominum ^Egypli excrevil, unde
aliquid, si lamen ratio paliattir, ut hoc comparatio dorsum pnticiitias sub oneribus et maiius obedientiie
dici possit. 0 utinam in nliqua spirituali lacuna in cophino scrvituti subegit.
procul a tempeslatibus conquiescanius! ulinam s<.<b XVII. Possem innumera ejusmodi ad mediiiin
aliquo vivasrupis nbsconriiio rielitescamus, ubi venti deducere, nisi casligato tibi crederem isla stiflicoro.
fortunas vires suas exsercre, el nos hidibrium suum His crgo Flacco tu cum ccelo et animo suo casii-
nequeant facere! Hnuc ergo quietis lacunam ct gatius sit responsum, quam se copia suggcrit, ne
vivas rupis lalibulum, nostram mihi eligercm et de caslero alicujus propositum tam improvide carpse-
optarcm Legiam, nisi tu tam aspero Flacci lui sale rit. Exctite ergo de manibus cum ccelo suo Flaccum
riefricares levitalem meani. Eligercm, inquam, stu- tuum, ct psalterium arripe meum. Quod si non
diuriim nulriccm Lcgiam, fonlcm uiiqne subtilium vis, sinc rivali solus ama el babe illtim : satis
iiigeiiiorum, el divinassapienlias feracem locum, ut- aulem incxpugnabilium luce rationum superiiis pro-
polc civitalem quam digifus Dei mulliplici disliiix.it batum videlur. Tamen si Flaccus luus laccat, quin
gratia, quasque sui similcs viros dono Dci scmper cst benc vivendi locus csl, ubicunque sis, cl si te
 805 GOZECHINlSCHOLASTICI 896
animus non deflcil, equus cst cliam salubris. A sudavisse : et Aiignstinum, Ambrosium, Athanasium
Wlll. Al aitamen iicci vagando et vacando henc 'iiinuinerosque nolasfronlis Palres, et exterins confra
vivcntli quasrere locum, e sacrario snpienluni vi- Japostolos et disciptilos Satanas, et interius conlra
pcras eccephalorum eliminet reRtila ralionis; la- '• spiritualia nequitias usque ad victorias coronaiii for*
mcii pcrniagui refert viriere, quihuscum diverseris. titer riimicasse. Asscntior qtiidem, fraler, his quas
Non recordaris quid laboranli propheias divinum 'lum verc, lum curiose argumentaris. Mihi laiiicn
dicat oraculum? Fili, inquit, hominis, increduli lioii ' sntis rccle omnem eleciorum Ecclcsiam in hoc
et perversores sunl lecum, el cum scorpionibus lia- pugnus 1 sludio coneliKlcre virieris. Nam el rie fuslis
bilas. Num tc praslerit genuinn scorpionum malilin, 'cl chronicis, imo si de authenticis scriptiiraruiii
qui iion dc.ite inordenl, non lingua inficiuul, non monimcnlis' Deo niiiitniilium colligas nnnales, ccrle
ore vcncnanlur, sed lanluin nocent cauda? IIos 'lam theorelicis, quam practicis, hoc cst tnm oliosis
'qnnm nogoliosisvirlutibus, cos Deo plncuisse inve-
quippc scorpiones notabat Psalmisla cum diccbat:
Delrahenlem secrelo proximo stto, Itunc persequebar. nics. ' El ul pattca de his in nrguinentuni fi ici con>
llem: Qui loquunlur pacem cttm proximo, elc, quos Ipcndio pcrslringam , considera sub umbra legis
qiianluin ipse omnesque sancti viri semper exse- 'Jostie, Geiieon, Davitl, el coronam Hachabxorum ;
crati sinl, subdendo aperil: Da iltis secundum opera doin ' Muyseii,el Ariron, Eliam, ct Elisasuin, el pro-
ipsorun:, el castera qtiasseqminlur. 1phciaruni chorutii. A.l summaui nota quod Pntilus
XIX. Ecce iteriim me pervicaciter premens ad- 'dc iisilem autiijiiis Patribus dicnt : Scincti, inquit,
jicis: Nunqiiidnam eiriom Prophclx inandat idcm Ipcr fidem vicerunt regna, et caslera quas scqutintur.
oraculum, Iocum vel animum fugiendo matare, at 'uspie circuiertint in meliolis, et.in sotiludinibus er-
noii polius ad corrigendos perversores el cvenenan- ranles ' ; ei ttitiricm oinnibtis enumeralis concl: dit.
dos scorpioncs, cliam usque ad sunguinem resistere? (diccns : Et hi oinnes les imonio fidei probuti inventi
Nonne idcm Propheta viucula, famcin, lacum coe- 'sunl. Ilis ct hiijusinodi, si diligeniiuni considcralionis
nosiim pertulil, casleraque id genus plura, quas a !adhil.eas, videbis corle palriarcbas quidcin prucliie
priucipio scmper piis mulignanlium perversitas in- 'negoliis inslaniissime occupatos ; propheliis vero.
Uilil? Ctique, fraler, ilu cst: ct lamen non modo 'coiitcmplativas qtiieti screna nieiile ferialos. Quo-
h iniinibus, sed ctiam viris supra vires est semper in modo ' enim aliter, vcl isii saltitein genlis suas fnrli
prociiiclii esse, nuiiqtiam aiiimuin ad divimc con-
'
maiiii pmpugnarent, vol illi screno montis oculo
bcatiis visiones viricrenl? Nec b.rc dico, quin in
tomplaiiuiiis riulccdinem rcmiticre : jugitcr itimiil-
luosis assiiltibus percelli, nunquani iniernasdulccdi- r utroquc ordme fucrinl plures utriusqtic proposili :
nis qiiicto foveri. Nunc iterum antiqui illius Musonii sed hasc lamen adscribiliirgcueralis distitictio ulrique
dicto, volut hostili arniaris tolo, dicens : Animuni Ordini. Trunsncta aiilem Velcris Testaiiienti nocle ,
remiilere, amitterc est; et Chrisiiaiio theologi nostn incujiis firnianienlomemorutiPnlresvelutclnrissiinas
iminiris olypeo : lucebunl stellas, ubi iiltixil dies quuni feoit Doniinus,
et orlus est Sol juslilias Christus Jcsus, vide Barjo-
Nunquam bclla bonis, nunquam discrimiaa desunt. nam Pclrum, et vas elecliouis Paulum usque ad mar-
Ad liasccgo : Aiiiniuin, inqiiam, in dclicias volupla- ilyrii coronam in acie perstitisse : Joniincui vero nn-
(csqtie rcsolvcrc, ct poslhabiiis iis quas ad salutem jgelicas virginilalis theologiim, et Lucam Evangelii
aninias opernniur et proiegunt, in lerrena desideria < conserviim, quorum alter primo contra bcsliani
reiniltere, verc amiitere cst. Vcrum animus a sascu- ]Domilianiimaliosque anlicbrislos forlitcr decertnvii;
Iniiuiu iiimtillii, qiianliim l.omini vacat, feriafus, si < dcin vcro sopitis earumriem besiiarum furoribus,
nubes curaruni, si ventos imbresquc dctrulieiitiuin ithoologias olio vacans, el in ipso riivinitatis arcano
linguarum, si leinpeslalcs el turbines fnlsoriiin fra- !Evangclii calamum tiugcns, in paceconsenuil. Lucas
truiii in alttim se allollens tratiscenoat, et a tlisln- iauicm cum peripalelico Paulo uliisque Evnngclii
cto rigore mililaris disciplinas rcmissus , in illnm n < vererinriis, priuio circumquaque desudavii : deiu in
placiriissiinain ct luciriissimam diviuas conlcmpia- Itheologiasolium se confereiis, et sacram incarnati
lionis qiiioiem se tottim rcsolval : ila vere noM Verbi hisloriam lexens, beato fine in pace obdor-
amitiiiiir, sed poiius retineiur, vel (quod potissiinuni mivit.
i Vide dehinc quos memoras, Auguslinos et
csl) tunc doimim vivcre videtur. Quori aulcm nosler Ambrosios, ul vere asseris ulroque pugnanrii niorio
ait Thoologus, seuiper Chrisliiino esse ptigiiaiidiini, in i acie feliciter perslitisse. E iliverso aiilom atlenric
pihil iindo vol ausim vel qtioam dillingcre ; sed lamen Paulos
] el Antonios aliosque iiiiiuinerosCliristi cru-
salva virlulis consltiiifia liceal diccre, snlis siifHsrqite cifixos
< pene nb exieriori tur'.;ine vixisse fcrinlus;
cssc laboris, si a loris in falsis frulribus bolla et ;atque olinm ipsa inlerioris pugnas oerlainina, atlju-
sediiioncs cesscnl, iiiterius voro nosiri conalus vircs vaule gratia Christi, post lergum misisso, el jam
contra anliqui hosiis teiilanieiiia decertenl, doncc iqnasi in cceloslihus ei coiiregnare qui dicebat:
his armatiiru Dei superatis ct expugnatis, donanie Nostra conversatioin cmlisesi.
Chrislo accipiamus qiiioletn pacis perpuln«> XXI. Nec solum theologi evangelicasIucis irrariiati
XX. Adhuc pervicacius agons dicis, semper in < clariiatc, verum ct priores philosophi el hcroes
Christinnx militiascaslris iitruinquc pugiiandi genus iquampluriiiii genlilibus obvoluli lcnebris, nomhan
8P7 EPISTOLA AD VALCHERUM. 993
exorto Sole jnstiiias, et nogotiosis ct oliosis virltili- \ hct
h argumentuni; vcl ea quas de divino producis
hus, quas purtini naluras beneficio, parliin libera- coraculo, ubi sine nube (igmenii, clara patel verilas
lium disoiplinarum siuriio assecuti siint, vilam suam aargiimcnti. Vcrn, iiiqunm, sunt, el omiiino idonea,
in illo suo bonesto et utili solertissime cxerciicrunt: 1,
non laiiien omiiino eflicaua ad persuadendum,
quando alii eortini vel artis militias stipeiiiliis rie- qunnrio
q nuimiis irrevocabili lcnorc ab his riivcrsuni
vincti, vcl publicis admiiiislralioiiibus perfuncti, cc!igit proposiliiui. Diriicisli oum Tullio docenlc
doitii forisque grayiier agenrio, lerra mariquc forliler oratoris
c oflicium et fincm : ofliciuni qnidem, aptc
pugnando , celebre nomen sibi perpeluo, ut putaha- ad s pcrsuadciidum riicore ; finem vero, porsuadere
tur, propagarunl. Alii vero vol enicritis lahoribtis diotione. c Horum ergo alicrum optiine affors, diun
nobili otio rionali, vel etiain in otitini quod clc- aaple ari pcrsuadcnriiim dicis : alterum vero mininie,
geranl odio sascularium, se coiifercntes , vtl scri- quia <i dum persuaricre riictionc minime valcs, fine
bendo, vel disputando juxla sibi ac rcipuMicas con- excitlis. c Nosli aiilcm quori lanti asstimalur ollioiiim,
suhicrunl. i
nisi (ino suo, itl cst cflectu poiintur, qunnti est
XXII. Quod si, ul argtiinenlosus cs, etiam nunc satio, s si nunquam melatur. Proinde apte ric la-
prasmissis pugnacius conlcndis refragari, Siicccnln- bore ' riicens, oflicio recte fungcris ; scd duni quie-
rialis cincta sonlenliis aderit ipsa Yeritas, nec suis ** lcm ' cl oiiiim cligcnli pcrsuaricre non poles, ut
desinel partibus suffrngari, ct ut vcrius tcslatiusque isnpra dictiim est, (ine cxtiriis. Quis cnim hotiic
sit quori asseveramus, adriucet nobis in prassidium oliuni ( negotio non prasleral, qnantlo, si Ia!;oros in
fidei de consilio ulriusque Teslnmenii personus, rie vacuuin i cadat; si cesses, taniideni valenl? Quis
altcro qiiiriem Rnchelem cl Liarn, rie allcro au- cnim ( non lomperet a labore, ubi negalo ctinm eo
lem .Marthamel Mariam. Sed qiiorsuin hasc oinnin? dc ( quo convcnisti rienario, minimiim labornnli,
profecto, ut paienler adverlas, sicut prxniissum I
pliirimum confcral olianli, siquidein olio bcue ula-
esl, semper et oiiosis et negoiiosis virtutibus e'cctos '
lur? Quis atilom, nisi mcnie cnptus, lali pergnt iem-
suos Deo complacuisse, nec allerutram partem un- peslnlc I stipra spinas serere, ubi mnla lerra tribulis
quam alteri prasjuriicasse. Quia sicul acceplal Dous gcimioas I pcrvcrsilatis horrcns salubrcin culioris
quori prnctice laboralur, ila non excluriiiur ah ejus 1inanmn, et boiium vcrbi semen spcrnit admiUcrc ?
beneplacito, quod suo lempore iheorice sabbaiiza- Felix 1 uiique lerra, in qua pcr verbuui hominis
tur. i
scmiiinliir vcrbum Dei, quas carieslibus rigaln ct
XXHI. Papas autem nt noilosus es, fralor, ut < coniplula doccniium nubibiis, cenlupluin reririit
fungino cnpite es, et totum le legis ! Jain enim _1fruclnm ! ari horrca Domini Dei sui Exlra lerra
putabam le dcsiisse, cl vel dicenlis auclorilalc, vel illa i forrca nicrito ccelum habet asiieiiin, quas ac-
polius dictorum gravitalc pressum, maniis verilali < coplo scmine non fecundala germine, qtiidquid
dedisse. El ecce ilertim clangis tuba, iteruni per- spinarum et zizaniorum generat, in lempore messis
strepis ad arma, ilcrum excusando imptignas ani- alligalis fasciculis niiiiiliir in igncni aslernum. De-
mum, qui lanlopere oiium amplecliltir ct qtiic- ;niqite tali lerras el tali vineas culloribus non rc
tem, miniians sognitiem ct socorriinm , quas se spoiiricnli Paierfamilias merito iratus per pro-
thcorias pallio amicil, le, dclrncla pelle e lalebra phetam ininnlnr diocns : Non ptilabilur, ncc fo-
quum fovel, protrnclunim in luccm : rccurrisqnc dietnr, cl nuiiibus mandaba ne pluant super eam
ad prasdictum propholam dicciis, quod corrigenriis imbretn; sciliccl eos quos sccundiim proposituni
pervcrsoribus cl cvenonnnriis scorpionibtis innlo im- prasricslinalionis pncviriit damnntum iri, hoc vcrbo
pcnsins ncriusqtie institisset, quanlo furiosius cos sccerncns nh his, quos prasscivit cl prasricslinnvit
ad repugnandtim, et seipsum disccrpeniium anuiia- conforines fieri imnginis Filii sui. Inde eliam, nt
tos vidissei. Aridis quoquc pigritanli siiinulum arbitror, logislalor et prophctarum Dominus in
Flacci, quo ille sniirico Damnsippi sui peror- < suo, rie <]iiolola lex pendet et propbetas, Evangelio
nalus conimenlo, in desidinm invehitur dicens : [)) Ioquilur diccus : Nolile sanctum dare canibus, neqtte
lavidiumpl.icareoaras virlulorelicta. margarilas miltatis anle porcos. Quo iitiqnc vcrbo
XXIV. Conlcmiicre, nnscr, vc, medius proponis damnandos sccrevit a salvandis, nc scrriis pras-
fortissimiim illud cons:anlias solamen, (|tiod vas dicando in vnciium corinl pin solliciliirio labornnlis.
eleclionis cl solidissima mcns primitivas in electos XXVI.Jam lanilem.charissimo, faloris, ularbitror,
perseculionis- utanti dclcgit dicens : Omnes qtti me tali lcmporis arliculo mihi tibique, clpiisomni-
votuni in Chrislo pie vivere, perseculionem patienlur. bus, ncc frustra, ncc oiioso cxoplasse oiitim :
El : Non coronabitur, nisi qtti lecjitime cerlaverit. quippe quantlo nec honcsto, ncc utili, vel ccric
Adbibcs quoque prasterca ccrtanli sciiUim diviiias (quod his anliquius esl) saluii non rcspondel nego-
proteclionis, quo Domiuus in propheta perduolles liiim. Unrie, ul arbilror, vcris vicius, et quiols
suos confortans dicil : Ne limeas a fttcie cortitn, illeccbra duclus in nosiram ceriis ccloniain, nec
quia ego tecttm sttm ul crunm !e, cbcil Dominus. ultro, si sa|>is, infonsor olii contra riefonsoreii) insi-
XXV. Faleor quidcm, charissimo, vera siiul et niies qucrelam. Ul autem per.noveris quod nunc
ea quas de crassa salirici Daniasippi profers Mi- lniic toiuo niaxime in cansa est, mihi qulricm opfn-
nerva, ubi poelicnm figmentum philosopliicum ha- bile requiro otitim, ulpote qui Ionge longcquc ultra
899, GOZECHINISCH0L.VSTICI< 900
lcgitiiiias missionis mclnm cmcnlis mililo slipcn- A ricrin concervantcs sibi nmgiSiros, prurienfes auri-
diis : tihi vero, licot adhiic succiilcnlo et viridi, et bus, v.mis et peslTeris insorviunl vocuni vcl quas-
piis omnihus, lanlidem, quia limeo, vel ccrle vi.lco siioiium novi:aiibns : et qni atlbiic nurium ct niolle
quori in laborantlo frustra volvitis roiam nalivitalis. luliini iu rola disciplinasariifi. i pollice el vehenicnli
Quarc atitem fruslra, qtiia supcrius abunile est torno formari dcbercnt in vasa glorias, ab indc iu
expressum, castignlas disputalioni idem ropelcre cxtorna fiigitanrio resilicnics, doformantur in vasa
superfluum est. Nosti prasterea quod levitas ex coiiiumeliio.Quietiamsi aliquid extremx vel garrulas
inanrinto legis a xxv annis et snpra jiibenttir mi- cujnsrinni scienti:c colligani pcr eruditoria, quasi
uislraro; a quinquagesimo vero, qui cl Jubilasus csl vngi palnntesquc nullo conlenii riisciirsanl. Quia
ct myslicis celeberriimis sacramenlis, cuslorics de morihus exlrema, vol niilla qiiioslio est, roversi
vasorum forc. Mnturius aulem lege niilitariiim ari siios, exousso nb inriomilacervicc timoris jugn,
sanclionum lironessoribuntiir ad militiam ; caniricni ct disriipio disciplinas frcno, seipsos perriile vi-
lanien, quam el illi, lcgitimas inissionis hnbcm me- vontlo, alios fcrinciilo malitias corrumpenrio, lolos
lam. Calherira quoque scholaris mngisterii ct juxtn rapiiinl in prxoops.
metam militaris disciplinas in audiloritim calcche- XXVIII. Qui am vcro facii sux cujusdam insti-
" tulioiiis
seos hahot januam iiislilulionis, seri longe maturius |>seudo:nngislri, rium ccrluin ignorunt
absolviiur exilu iicccssarias missionis. Cujus lahoris prassepc, nec in sua qux non habenl, so possunt
tempiis, quia niliil diflicilius sub solc gcrilur, vcl recipere, hac illac per villas pagosquc urbesqne
quori magis operarii sui vires exhauriat, a sapion- cirouiiiciirsaiil, novas Psalterii, Pnuii, Apoenlypsis
libus prxfinilum est scpleune, uisi ric casiero is qui lecliones Iradnnt, jnvenliileni novoruin cupidam,
prxcsl, aticloritale prxsideat, non labore. Omnes lcvilalispedissequam,disciplinxrefugnm, posl sc por
ilaquc has nielas, parlim tti, charissime, ex tolo, voiuptalum declivia trnhunl : reverentiam riisoipli-
cgo jamiludum, transegimus, et adhuc gemimtis sub nx, snbjeclioncm obedientix, obscrvanlinm religio-
fnice, atlhuc in eodem dcsudamus labore; ct nulla nis, poslremo omnia regnliitis vilas iniinia perditis-
nolis ndliuc arrisit gratin cmciili honoris, quas ex sima moruni corrupiione conliindiinl.
XXIX. Ei ne forle mc putcs in hiijusmodi dcro-
asquo compcnsel vicem lanfi Inboris. Non csi,
prxler admodum paucos, qui opus illuri rclraclei, ganlis liiigux lela dirigere, cl novorum, iino mclio-
non est qui rccogitcl. Liberales enim disciplinas mi- rum suggillationcm ir.vidiose lexere; non omuiiiO
mis ci bislrionibus poslhabentur, ot pcnc per la- crc<!as vcrbis meis, crerie potius oculis c; aiirilius
bernas mcndicare videniur, pccuiiia illa snper r tuis. Vijo, si placei, quam sanas rioclrinx, qnani
pliilosophantur, mammona super rcgcs et tclrarchas sahibris disciplina: Iheologi dc Tiironensi emergant
omuibus rioniinaliir. Ad summam, omnia virluiis academia, cui prxsiriet aposlolus illc SalnnasBereu-
prxmia feralis possidel avariiia, et in regno pecu- gnrius. Virie, inquam,quam pestilentes, imo Ictliiferi
nias anibilio sua laxat mcrcimonia. Quid dc lanlillis scorpiones cl rcgnli <!e cavcrnis crumpanl lolius
nobis credanius fulurum, ubi lapidcs snncltiarii noslri lcinporis BuI;yIon:as; q;ii h.Tiesinrchx sui
dispcrsi sunt in cnpiie omnitim plaleariim ? Quas inuslo cbrii, et vciieiiorielibiiti.desncrissaciilegasii!-
vero sperari vel concupisci potest, aul dignitalum Iroducunlnovilulcs qiucsiioiium, ad nibil uliles, nisi
niinistralio, aut spiritualium vasorum cuslodia, ubi ad subvcrsioncm nuriiciilium : qiiorum sermo ut
non vasa misericorriias prxparata in gloiiam, sed canccr scrpil; quia sciontia, qnx inllal, non asdifi-
ubique videntur vasa irasnpla in inleriium, a vusis cat, se! subveriii.
craleraruni usque nd ou;ne vus musicorum? XXX. Isii de iclais sncrosanciis, de coelestibus
XXVII. Ex eariein iiaquo loxicala avarilix rariice, scilicct sacramciitis, quas saneti Palres, quolics ad
et ex boc pesiifcro zizaniorum scmine, mnla orla ca se audobiit traclaiiis coruiii atloMere, videnles
est et quolidie in pejus pullulat exitialis nioriim ct e.i non solum scrmcneni, scd etiam huniunaiii stipe-
disciplinasjactnra, adco ut in nullo rcgularis ollicii p rare raiionom, ct reverenicr, ut oportobal, ntiinge-
rcgimiiie liceat uli snlemni majornm censura vel bant; cl, ubi opus erat, habenles clnvim Daviri,
ferula : sed si lortuosis vitiorum anfraclibus manum siihiili discrciione apcriourii cl rlandcndi, qiiaiitum
jn virga dircclionis stimulo rcprcsseris, conliniio ad sobricialem sapicnlibtis satis- esset, ca catholice
pro majorihus quidem aut muliiliiriosimilitim pro- exponebant; de his, inquam, rebus et sacrameniis
pugnalrix, aut pecunia defensntrix acccdnt : pro el novas ct pcregrinns cudunt a firie intelligenlias;
jninoribus vero aul immaliira libertas, aul allalis et ipsa sncrnmenta coelestin,qux in allari oonsecran-
pedibus fuga liberatrix interccdat. Sod de mujoribus tur,dicenles umbramesseiion veriiatem (quod lingua
silere prxslilerit: veritas enim odium piirit. Alvoro refugil, et audiliis perborroscii) obnoxiaconlcndunt
bi qui aribuc sub scholari ferula eruriiemli esscnt, venlri ct seccssui juxm nnluras necessitnlem, quae
quia ignavias, socordias el rieo suo venlri manits scilicol naturx dominus in foedere bumanx recon-
dedcrunt, dum inslrui rcfugiunt ad gravitatem eilialionis omnipotcntia sua sncramentum fccit, ot
moralis disciplinas, ut Ievis pulea circtuiiferiiniur Chiisliaiiic nnimx escnm s]>iriiualeni,unde in asler-
omni vcnto doctrinas, ei,juxta eumricm Apostolum, iiuin vivat, dcdil. lsii cuniriem agnuin paschalcm,
sanaui rioctrinam non susliiicnlcs, scri ad sua desi- <[iii eailem sacramonla in seipsum iiieffuhiliicr
90J EPISTOLA AD VALCHERUM. 902
iraiisiormans nobis condiJit ct consccravit, crudum \ XXXIII. Hxc omiiia sapicnlcr despexit llcriman-
vel coclum aqna, non assum igni coinetlunl, et quod nus r Beniensis , Drogo Parisiensis, Spirensis Iluorc-
cjus residuum est, el semper eril (quia nullus tin- imaniius, Bavenbergensis Meinbarrius, et prasterea
quam morlalis, quanfumlibet sciens, ad incarnati miilti, i et prxstantes, et prxcipux aucloritalis viri,
Verbi arcanum plcna intelligcnlia in hac vila pene- cqui, prxcisis speciebus , et abriicaiis laboriLus,
irare poluit, aul poleril), igui non comburunt. lsii slmiiis
E valofecerunl; et snpicnti consilio usi, in
improviriam simpliciorum fratriim fncilitatcm, et tthcologix oliiim conccsscruiil. Ego vero quid fucc-
maxime curiosam riiscurreniium porfugarum levita- rem? 1 cur non idein viixproposiiiini de castcro elige-
lem novo qiiodani docendi lenocinio occupanles, rem i ? Ego vcro ac lubens. Ad hoc enim etsi gencia-
primo ipsam Scriplurarum superficieni, quasi pl > lis' 1 piorum oniniuni quercla vel causa me non ui-
nam ad septicolomneni sapientias domum oslciidtint gerel, { singularis tainen vitx mcx riecursus , ol
viam, et reclam, velut nd porltim salulis, demon- reruin ' mearum proventus me iilcin cligere sntis mo-
slraht semitam : deinrie sophislicx riispulalionis 'nerel. Vilx namqiie dectirsus continuo lahoris aitritu
reiibus capios, el carnalis scicnlix actimino hche- efletas' exhaurit, si qux supcrsunl, corporis viros,
taios, per capliosos necessarix argiimcnlalionis et ' prxmniurns inspergit capiii uivcs : u:idc et ma-
(luciint anfracliis : donec cxtranej ot a salutc pe- ": iiirum
' inihi miiiatiii' oxiiiiiiii, nisi nialure me confo-
r.grina qiixslionuin r.ovilate pulchrc ad pernioii'm ram ' in quiclom ol otium. Proventus aulem icniin
insiriiolos, una secmn demergant in putciim iis- niearum ' , liccl abttnrie cxpetenriarum aflluai copia,
lcriius. I
lanicii maxime riesirierabilium aponatur inopia,
XXXI. Tales crgo quia non ariverlunl, quod non < eoriim miqtie de aureo mnjorurn sxcu.o prius nu-
humniio aut s.TcuIi sensu in Dei rcbus sit loquen- < dila, qux felicioiihus noslrx mernoria?diebus ipse
dum, quodque invenlum mol ad suilicienliam, non (ociilismeisvidi.scilicctfiilomnon (ictam, ctvcrilalcm
usque ad nauseam sil comcdendum, dum sua freli iintegram ; prxccplum Domini in invicem conscr-
sapientia nimium mnjestalis profunda scrutanlur, ^vare, justitix el asquilali nihil anteponere; niliil
opprcssi a gloria in errorum profunda prascipilanlur: > rcmillere de gravilate disciplinx el religionis , nihil
ct dum imprudcnli carnalis snpionlix nudncia lip- admitlere( quori non cssct publicx utilitatis et ho-
picntes oculos animalis horninis, qui non percipit ea 'neslatis; cxteraque id genus omnia , qux in lutois
quas Dei siinl, in vertim Solem dofigere niluntur, '
humanas naturx cratibus auratis possunt mciiies
ipsius inncccssx lucis radiis repercussi, in cxierio- '< sedificare , et in vasis lictiiibus desiderabiles thesaii-
'
res crrorum tcnehrns projiciunlur. Isti rie riivinis r , ros reponere. Hxc sunt qux melioribus noslrx n:e-
sacramcntoruni mysleriis, sensper qnidem revcren- ' morix riiebtis me vitlcre , el his inlercsse scrio gau-
dis, ncc tinquam liiimano sensti aul raiione aflin- 'dcham. Nunc vero quia pene ex toto d.foccriint;
genriis, dum iinpiis non iimenl conleiitionibus inser- non tam meam , qnam communem dofleo iuisc-
vire, nihil sano aulilu riignum nicrcntiir diflinire : riam.
et diiin naturx terniinos voliint includcrc, ct iri quod XXXIV. Et ut aniiquiora , ct ob hoc meliora se
lotins rationalis crcnturx rationem stipcral, liuniniia taceam tempora , et rie his loquar qux parlim ipsi
ralioue pcrguul "oncludere, vero in lapitlcm offon- vidiiuus, parlim reccntor gesta firieli relalione didi-
sionis el pelram scanriali iinpiiigmii : quia do piis 'cimus; a diebus domini Nolgeri nosirx urbis epi-
sane doclrinx iiberil.us pro lacte, biilyiuni aul san- scopi , corum pontificuni qui ei conlemporales in
guincm exprimerc coiilciidnnt. Ilanc n:orliferi Ecclesia florebanl prxcipui, usqiie ad basc quxjam
dogmalis pcslcm ab Ecclesia sua Clirisius Jesus in miscria defluxerunt ritio lustra, niisericoiriia ct
radicitus evellnt, priusquani niodicuni foruicnliim veriias obviavcrunt sibi , juslilia et pax osculaias
totiim mnssnni corrumpal. sunt. Nunc aulcm rie lcrra sublata est, el jusfitia in
XXXII. Cnm ergo hoc loxico, insupcr el tnulii- coeltim recessit, et repentino quodam forlunie im-
formi innlitix' el nequilix fcrmcnlo lola iinriiqiie Dj petu, et monstruosa rcrum perlurbatione .nversa
fermcnlcinr Ecclcsin, nec usqiinm pene sinccrilnlis et perversa sunt omnia ; ol, ut brevilcr dicam, om-
cl verilnlis iniegrum servetur azynin : cumqiie mmo nia prxdiclis conTaria. Arieo ut si quis inler has
l>ene sil qui conlra hxc vel ad vera bonx vilx insti- sxculi tempeslates eodem ralionis claro el eariem
lul.i, vel mhoret ipse, vel lahoraniem ric vita merccrie via mandnloruni, quasi ccelcstium dtxtu sideium ,
rcniuncrct; et ob hoc ipsa qux vix resiriua esl, la- velit seipsiim el sibi crcdita rcgore, ipsa iu:bidtis
borantiiim paticilas txdio vicla, a labore lemperct : violentia percussus cogalur ab incaspto riesistore.
qtiis uegotio non anteponat olium? quis inutili la- Quod quam horribilc, qunm monslri simile sit ,
hori cl clamori ad surdos non prxferal quielcm et nulli facile explicabile est. Legimus enim nohue illutl
silcntium? Posui, inquit, ori meo cuslodiam cmn prioris sasciiliaiirum argentocxtcris infoiioris pictii
consisterel peccator adversum me : obmutui, et htimi- melallis sensim el per temporum intcrvalla dcgene-
lialus sum, el silui a bonis. Et quid hnjusmodi hu- rasse, nec lam subito sui coloris speciem amisisse.
milialis et a bono silenlibiis agendum sil Jeremias Nuncaulem, utprxmissum cst, nionsirnosn et inai-
docet dicens : Sedebit ."•'""rhtt, et tacebit, quia dila quadam rerum perturbatione, qiiasi'in im -
'evavit se sttper se. >ento, a suo statu subversa suiit omnia : nec pei.e
903 GOZECIIINl SCIIOLASTICI 004
quisquam est, qtii proprii ordinis vel oflicii servel A modo quod quasrebat danlem exetisat: pcrorala
legitima : sed desirierahile illud noslri tempoVis au- vero causa violenlix et rapacilati cxterisque concu-
rum repeniiiio quodani casu , non ut prius per tcm- lialibiis stiis mcdia resitlens , de libro suo Icgit quod
porum intcrvalln, non in argentum vel cxlera siljnslum, ct cisdem juraiis legibus sibi asscotien-
quaiitivis proiii mclalla , seri in stipnlam cl lenum, libus , lege nummularin in reum proferi jiidicium ;
atit certe in favillam el ciiiercm oinnino rcdactum ol landiu vinciilalus lenetnr reus, rionec illtim ab-
csl. Ut enim cuucla qux superitis objeclis tuis re- solvat mnmmoiia rious : qucnique morio Labeoncm
spondendo dcqueslus suin, compendioso recolligam lege Cxcilia suflicitcruci , morio Caloi:Ciu legc mo-
epilogo, poslquam clarissima duo Ecclcsix liuniua- nctaria rionat curuli. In omni auleiii concione lnijus
ria , quas nimis scro Deus acceniiit, el nimis nialure potestatis hoc proponit auctoritas Icguin , in boc
in abscondito f.iciei sux a conturbatione hoininum consenlil sunima judiciorum, nt qui non polesl sol-
ahsconriit, Heiiricuiii dico sccundiim imperatorcm, vere de immcnso suo , solvnt quori compar sil ric
ct Liulbolriuin Moguntiiias sedis proloprxsulem , in dimenso sno: et si non habet unde solvalur, sine
quos aurei sasculi fincs cum inaxima sui decoris miseratione crucifigulur
specie devenerunt : hxc , inqiiam , clarissiina duo XXXVI. Inde est quod cum in nundinis sanilum
lumii.aria , poslqiiam ab his tencbris ad vcram D vidomus Evangelitim , venales in Eoclesia columbns
luceni, a qua eliain huc alluxcrunt orbi terrx, ut et calhedras vendentium , nec louge a!>his mensas
orainus el oplamus , assunipla sunl; quidquid divi- niinimularioruni, quia hodie ncc gratis quidquam
nas religionis, quidqnid xquilnlis el juslitix, quid- accipilur , nec gratis dnlur: cum hasc, inquain , vi-
quitl Iibcralium sliiriiorum , quidquid hberalis riisci- dimus , altcnlius vacamus omncs foro quam choro ,
plinas ubique vigebal, sicut tunc teniporis Ecclosia caulius usuris qtiam scripluris, impensius nierca-
cl vario virlulum decore ct multiplici libcralium lioni qnatn religioni; magis impleiiriis capacibtis
lillcrurum piopagine florebnt, cuiii eis puritcr sc- niarsurpiis, quain assequeiiriis' liheralibus sturiiis :
pultn, imo iu cusluni rcccpta sutit : ita ut nihil et omnino missis his qtix cvangeliea verilas, npo-
coruni pene reinanserit in terra prxter adiuodum stolica inslilulio, sanclorum Palrum aucioritas
pauca , el hxc ul unibras inanis vestigia. ecclcsiaslicis sanxit riisciplinis, sasculariuin ilcsitlo-
XXXV. Nainqufi in primis , hi qui in populo Dei
rio adeo inhiamus, ciiiuulunriis (iiviiiis luntispcr
inagislraius et ritices locum regiminis oocupant, ac si tali prelio viiam xiernam mcr-
corri- occupamur ,
sino respeclu Dei videnlis, sine metu hominis cari mereamur. Qtiare hoc ? quia inuti qiinntiiiu
gcnlis, onmes pcne quas sua suiil quxrunl, non qux
G habcas sis. Oinnis ciiim rcs, ul ait qucm nosli :
comniuniier et aliorum quia : non cst timor Dei
anie oculos eoruiii; et ideo confriiio et infclicitas Virlus, famn,decus, divina liumanaqtiepuletiris
Diviiiis paient, quas <|iiiscoiilraxeril, ille
in viis eorum. El quomorio cognoscent viam pacis, Cliiiuserit, Ibrtis, justus, snpieus, eliain r3x,
qui devorunt, inquit, plebem meam ul cibum pa- Et quiJ.]uid voiel.
nis? Quia vcro non est qui hoc requiral, non est Cum ergo cx ca quas nialornm omninm rariix cst
qui arcual, pro slutliis riivinarum Scripluraruin avariiia, hasc horrihilis spinartim silva cmergat,
invalueiuiil stuaia pariiuin , pro gravilate ct nio- facile, imohorribile, est videre hoc spinetum qiiem
destia religionis , gloria el glorialio vanx elalionis : fructum ferat. Intle est quod tluni acquircndis im-
el dtim riiviiiis et honoribus gesliunl aher nlicrum lnoramur sttidiis, in comparandis honoribus invicem
prxvenire, ncc tiinent profanis nienlibus oriiis ol prxourrcnles, non bonore iiivicein prasvciiienies ,
comeiilioiiibus deservire; nec quidquam pensi ba- anliqna divinx roligionis immutata laoic , pnicrna
benl, cum lyrannidem potitis quam rcgimcii exor- moralis disciplinas penc in fabtilam reriacia insiiui-
ceanl : ad qtiem exituni, imo exilitini talia prove- tionc, fraler lialri invidcinus, alter aliori mordeudo
nire dcbeant? Ilxc autem mnjosins et tnlis potcslns, derogamus : invicem accusanies iniosiinn bella
si quanrio serioat pro tribiinali , ut subjeclortim ~ movenius, actiiis verborum spiculis fi-airum corria
f.ioia dcbcnt exaininare, et neglecta in ooulo suo coiifndimiis; riolos in corrie versnntes, siiini'atioiiem
trabe tic oculo alierius Icstucam eruere , avariii.t iti vultu, fulluciam in verbis proferinius, cl oimiino
coines in niedio astans declainal querelas ; cxsudut ad injuriam mandalis Dei omnia nianilala cjus prx
causas, fas et nefus , sncra cl profana in niedio pecunia parvi habemiis. Postremo omncs Icvitate ct
haheri ricploral : inisorationein judicuni, auctorita- niortim inconstanlia, quasi arundo venlis adeo agi-
iemlegiini, jura divinaet huiiiana imploral; et nisi lainur, ut in quo pridie studiosus vebemens vcl
-d quod urguiwr, in loctilos numniaii illius qui cerle nimius fucris, postritlie ne quidem memineri'--.
|icessoril, ftieril punitum, pcrlurbalioncm .conque- El quid super hissperamus fiilurum? cerie hoc, ut
rilur fore oniuium judiciortim. Hoc auioni tonitruo facto rie rcsticulis llagello omnes hiijusiimrii Domi-
cunclis tcrrore perculsis, ipsa ulrimquo susur- IIIISejiciat de lemph). Vulde ciiam liiiienrium cst
ranti inclinal aureni , uliiqtie parii linguam aptal triplex ilhid nniiiiuriversionis fligeihiui, qtiod per
veiiiilem, ulrumque lorvuin retorquet ocultnn, propbelum populo poccatoii Do.iinus intentat, rii-
ulrique promiilenli rapacem porrigil tnaiiuni : ot cens : Ecce ego inducum super cos aliidinm, fmw.m
qtieiii morio quod coneupivii habcniein accusal, et pestem . et disperdam eos in omnem vcntum. Hujtis
 9J3 EPISTOLA AD WALCHERUM, 306
oirlem ftngelli quosdnm quasi ramos et prxnuntios A cautelnm custoriix. Hoc aiilcin foceris, si cuucias
vidcinus scnsim de terra oriri, quando paulaiiin tuas civitatis portus, omnes htijtis luteas domus fc-
conlerit Dominns baculuin panis et Ixiiliam viui, ncslras, custoilia humilitniis sub scra ct sigillo ha-
dtim intcr Christinnos audimus geri bella et sedilio- beas : si cunclos hujus fictilis vasis exitus ct adilus
ncs, super Chrislianos paganorum crebrns incur- virtutum repagulis munias, ne vcl exilos his qni
siones. Unde datur conjici id quori rcstal, nisi inlus servaniur, vel aditus paleat liis qui foris insi-
corrcclionciiostra propilielur Deus , non diu dila- dianlur : qnia si elaiionis levitate foiis effl.iant ea
tuni iri. qux inlus bene cong^csseraloprrosa manus sollicili
XXXVH. I nnnc, fratcr, age conlra olium cl quie- laboris, continuo ea, nul riillicile, aul nunqiiam
icm, et qui oa hoc lempore concupisoit, voca pi- recolligenria tlisperriet el riissipnbit vcntus superLiiB
grmn et socordem. Et o uiinam, dcsperaiis laborum in pcrdilioiicm stix vanitntis. Si vero a foris pnlenla
prxmiis, ea poliamur oplala cl salubri quicle cui adilu maligni irruperinl hostes, ca qux pluriinocum
noii labor succerial, sed gloria acccdal in senatu lahorc inlus gessisli violenter diripionl, nihil rcliqui
coeleslis curias! Si quiri, frater, nosti rcctius, cai;<- victo prxler geliennam facienles. Proinde quidqtiid
riiJus, imperti : si non, utere mecum. Qtion si go- gratiarum in lc divinitus collalum est, qtiidquid
nerosa magnanimitalis tnx forlitudo arihuc his non " riivinimunerisin tlicsauro conscientix tux collectum
acquiescat, et eam nihil arriuum aggrcdi pigeat : est, nec mihi impuleltir plantanii ct riganti, ncc libi
nlitim qunm nrc til)i quxre Ferentarium. quia me lcrrx uhcriim fruclilicanli : sed toluin referaturnd
Ii.ic lempore in pugna non habebis socium : vel Pntrcm luminum, a quoeslomne datum optimum
qtixre alierum Marlium , cui opus hoc committas, el Oiiincdontim perfectum.
cui Inincn honis initiis metiorcs evenlns, quain ilii XXXIX. Posseni qtiidem uborius et plcnius per-
Uomano tribuns. Ego vero licet in illo quam icraii, feclionis tux munus applauilere : sed propler no-
tam diulino vinculaltis carccre, quanlalibet polero tam asscntaiionis non palilur gravitas modestix.
effetas vires solabor quicte : el spero quod aliquando Lihrum autein quem niihi scripsisti, qncrnquc mihi
landem cxaudiar, el lougn opiatx missionis riucens scribendo occnsionem fecisli, in qtio miliianiculos
suspiria, si non cmcrilus, sallem emissus, alicui digilorum, oculos el animum, inclinium cervicis,
Iranscribam mea liistia regna. Nihil vcro in voto lnborem capilis, imo le lotuni animo mco iiisinua-
mcopoiicns, aut voluniati relinquens, me lulum sti; in cxlcrioribus meis non invenio uurie possim
suum ex toto commillo figulo meo : ipsc me fingr.i ex asquo recompensare, vel plnrimas benignitali
inrota sascularis ordinis, protit sederil heneplnciio _, tiix talionem reddere. Sed primum rngari ab eo
suo : ulcunquc me ejus lornet potenlia, nihil atl- tihi rcstitui, a quo hxc et omnia qnx hahes bona
dam, nisi solemne illud obedienlix verbum : Fial acoepisti, ut ad invicem hujus benevolcnlix aurcis
volitntas lua. bonorum opcrum Iiueris nomen luiim scribaitir iu
XXXVIII. Conslat, fraier, quorstim ahcrravimns libro vilx. Dein non dormitabit nosira crga ie rie-
quorsum a recli itineris linea ciirsum noslrum rie- volio perpclua, si perniorieste succinclis robus no-
ter=imus: qiioninm me ahduxisti igvinrum, adquc stris ,'quaiiliim iitriquc noslrum ad honorcin con-
vcrborum diverticula me traxisli dulceriine iuas ehn- duoat, reniunerandi stibluceal occasio.
ritatis ebrium. Vide fraler, et diligenler viile, ne XL. Jam landem his qux dicenda erant, prout
rium quasdam scriplurarum sidera incaute sequinmr, negolia patiebaniur, explicitis, cnlamus se loiuin
in cautes et syrtes adacti Charybdcum inciirrnmus novo scriba: scalpcllo, non Jtiriaieo, sed scholastico
naufrngium. Virie, inquam, etiamsi ininus libilo, morc circumcidut; et ad te recipiendum, snltitan-
ire tliclum sit amplius licito, quia flagelli plaga li- dum, festive liubendum, non qtianttim latius,scl
vorem facit, flagellum lingux comminuit ossa. qitanto laulius valel, accingal; quia le, quem inlc-
Proinde jam nunc illuc redcat oralio, unde abiit, iius in visceribus Jesu Christi leneo complexum,
et ad le revcrlafur, unde prima ejus scnturigo pro- rj a foris non riimiltam, nisi laule acceptum : sciasque
fluit: et quin a chnrilate coepil, in charitale desinal. ejus dapis te esse debitorem, cujus le nobis festi-
Charitas vcro nunquam exciriat, sed hic sata ct vum exhihuisti convivam et asscssorem. Saluto te
crementata, veram sui pleniluriinem prxripial in cum paucis, liccl sim cum multis : quia vel pauci
vila aslerna. De probitatc autcm itia, gravitaie, mo- sunt indigenx ejus qtutm servo colonix, qui norini
rioslia et consfantia, deque cxleris bonx vilx fun- quantn virtutum dole indtistrium ornaris aniinuin ,
otionibus salis in superiorihtis diclum sit : de affe- vel pauci stint boni rerum asslimatores, qui sanum
tlione vero tua, benevolentia, cxlerisque humanila- de rebus ferant judicium. Si enim le nosccrent, ct
lis olBciis, neque. hic, neque ihi satis iinquam dici de te pro merilis xstimarenl hi qui niulta bonn
poterit. Hoc tantum libi imprecer, ut semper iu noverunl et orierunt, profeoto te amarent. Saluto le
melius et niajus proficias, donec ad cam aspires cumhis cooperatoribus nostris, qui ad bonam frugem
cremenli pleniludinem, in qua niillum detrimenlum instiluli de academia noslra ascenderunt, el in Iocis
perlimescas. Porro hunc quia riesirierabilem lliesau- cerle prxcipuis magisterii cathedram sibi vindica-
rum iu fictili vase servas, non otiosum duco si lc verunl. Snlnlo le cnm liriinculis noslris, qui adhuo,
tommonefaciam, ut diligenter adhibeas pervigilis iii scholari dcsudant palxslra; nobilissimum utiqi?3
PATROL. CXIJli. 29
901 JOANNIS SABINENSIS EPISCOPI 908
boii» indolis florem, qui uri nuliini oris nostri A nominc huinili fralrcs mcos, non quos oaro el san-
fruelum suum mcditalur cliam sub fertila : quoruin guis in unam mihi congeneravit cognaiionem, sed
clsi iiomina libi scripta legeres, tamen notilia quos aqua et Spiiitus in unam niecum regeneravit
careres, cum faciem ignorares. Quo tamen verbo adoptionem :ut cohxreriesChrisli in regno Dei Palris
me ipse coarguo : quia si cujusque noliiiam ex facie teslamento sanguinis ejus sorlem accipiamus xlerna:
metiris, nec le nosli ipsum, cum faciem tuam nun- beatiludinis. Salulo ergopaires et dominos fraires
quam ipse videris. Salulo le super omnia ea genuiiia el amicos; patres cura rcgiminis, dominos dignilaie
charilale,qua le in cunabiilisriisciplinx.elemenlario prxlalionis; fratres in Deo patrCs, amicos m cha-
eruditionis lacle nutrivi, et ad solidum perfeciioris ritale. Salula, inquam, unumqucmque corum, proul
doclrinas cihum usque pcrduxi, ut de eaelero com- nosti mecum esse vel tecum. Saklaiio mea sil a;I
niililo meus in acie, et concolonus in laLore, com- vos omnes, ul eo adjuvanie in quem creriiinus,
municeps milii sis supernas civilalis, el cohxres pariter simus aslernas vilx consorles. Amen.
aslernashasredilatis. Salutatus ergo salula ex meo

A.NNODOMIM MLIX.

JOANNES

SABJNENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA.

ltalia sacra, I, 159.)

(DGIIELLI,

Joannes Joanni suffecliis esl, clectusque cpiscopus B; maxima lempestas. Quo viso episcopus secessit a vi.i
cardinalis Sabincnsis a Leone IX. Romano cohcilio in quemdam locum qui dicilur Area, et luoraiu
interfuit sub Nicolao II, anno 105d. Sub Alexandro II aliquaiilulum ibi cum ipsis reliquiis fecii. Acciriit
e vivis exiinilur. Hujiis Joannis Sabinensis episcopi ttnic grantle miraeulum, in. ipso loco ubi reliquias
in monasterii Fnrfensis indiguum facinus, atque in manebant, nil pluvias vcl graiulinis ibi eecidisse.
eum diviiiam ullioncin reciiat anonymiis Valicani Cessanlc iero lempestaic, rediit ad episcopatum
codicis de dostruclionc Farfensis monasicrii anno 5 cuni inagno pavore. Altcra aulem dic, hoc cum au-
Leonis IX. < Temporibus Leonis papx, Joanues dirct D. Bemardus ahbas Orianus, elegit quemdam
Sabinensis opiscopus, qui insiriiabalur irionaslerio episcopum, qui tunc forte hospitahaiur in hoe mo-
Farfcnsi' pro decimis ct oblationibus nioriuorum, naslerio, de Ullramontanis pariibus, et collecii*
maxime pro ccclcsia S. Angeli in Toncia, de qua abbalix viris et fidelibus mililibus cum maximo
olim fecerat iniquam convenicnliaiii cum domino honore rexdificare sltrduit ipsum alfare, ningnis ei
Ugonc abbate, qtii eamdem ccclesiam S. Angeli prxcipuis ibi recondilis reliquiis. Super quam rem
lenuit et posseriil in dominiiim hiijus monasterii, prasdiclus episeopus valde condoluil Sabinensi Eo-
quam convcnicnliam ideodiximus, qiria temporibus clesix, ct quia altare ipsmn destru\eral el relii]uins
D. Adriani I ponlificis ltdebrandus dnx pcr suum C asportavcral, ipsa nocte percussus est, et unum to-
prasceptuni huie monaslerio concessit. Hxc omnia lius liiius corporis obstupescens, donec arivixit,
ignorabat prxfalus Hugo abbas, utpote alietiigena periit. Poslhoc verilus et pavens super hoc, ef ni-
vir, et prxdiclam concordiam ab episcopo susceprt, iiiisriolcns, pro xdificationc quam D. abbas noster
nesciens. Ilaquc prasdiclus cpiscopus insurrcxit post fieri studueral, ad etimriem locuin episcopus per-
hoc, et ad camdem ccclesiam S. Angeli armata rexit, el abstractis inrie novisquas invenk reliquiis,
inanu perrexit, ejus allare amovens destruxit, et priorcs illic lionoriliee recondidil; de ipsis vero
reliquias ex illo abslrahens secum asporlavit; ct novis reliquiis in suo episcopioallariolum construens,
cum inde ad episcopium reverleretur, subito ccelo consecravit, et demum in D. abbalem nostrum iit
optime serenalo orta esl aqux, grandinis et fulguris synodo pioclamationeni sic fccil. >
 «09 QUERIMONIACONTRA FARFENSES MONAC. 910

QUERIMONIA JOANNIS

SABINENSISEPISCOPI

Contra Farfenses monachos insynodo Rontana anni 1051.

(Jl.xxsi Coucil. XIX, 797, ex Chronico Farfensi, Rer. lial. Script., III, u, JSI )

Atidial Domiinis et lotius rcgni modcrator j , miiiisicrium mcum ila traciavit ut riocuit, ncque
{cqiiissimus, vel primx scriis episcopus, audlaiquc promissa xcnia inisil, scd meriiclalcm suam duabus
cuncta hxc sancta synodus,percipiatquc juslam pro- Dci ancillis dedit. Arsit prxdicta ecclesia una die-
clamalionemquam faciosuper nbbalcm Pharphensem, rum, cl posl combuslionem duxit ille episcopiim
n qun mullas ct passus sum cl palior injurias. Esl Siphonicnseni, ct, ine nolenle cl nescientc, conSc-
quxdain ecclesia in lionore S. Michaelis archan- cravit cam. Cuni vcro tina dicrtim scirct me itiirum
geli, sita in monte qui dicitur Tancia, videliccl in forc ad quemdam locum , mci senioris jussione ini-
episcopatu meo, quas juris mci episcopalus est, plcnria, paravit adversus me insidias, et lales, ut
cujus allaris auclor et dedicalor creditur fuisse Sil- si me posset, occidefet, aut si non posset, domiini
vester beatissiratis hujus almas seriis episcopus; in qua ipse noclu jaccrem, incendio concremarei.
super quod altare non cst vcritus abbas illc ausu Cujus nefarix adinvenlionis cxslilit auctor Pclrus
lemerario maceriam addere, el supra lanti con- moiiachus, qui dicitur de Laurentio , el cum co
secratoris violulam consecralionem missas per mo- Datus de Uberlo, Teuzo dc Berizo, Albertinus
nachos suos canlare, nullo vcl faciente Veljubenle Adullerinus, Barocco, Peirus Castellanus, Raino
episcopo. De ccclesia autem illa nescio per quem de Cresccntio, Follia Joanncs Ferrarius, Rainalritis
datorem , niedietatem obtinct ecclesia Sanctx Ma- B de Guiilone presbylero, et Azolinus. Unius rieniqiie
rix, cujus ipse abbas est; medieiaiem vero alfe- mci archipresbyteri silvam incidit ob hoc quod
rain episcopalus possidet meus. Sed ex his mediela- meuui fidolem illum cognovit, quas non minus va*
lihus inler mc el abbatem Ilugonem talis obligaiio Itiit quam cenlum libras. Cepit qiicmdam scrvientein
facta est, ut semper in lempore quadragesimali et nieum, ct quia dixit sc nieiim csse, abstulil ei
in mensc Maio meus ibi cum suo minisler serict, equuni et omnia vesiimcnia ejus. Prxlerea deciinas
cxterls vero lemporibus solus suus ibi sedet mini- oinncs quas mihi perliiieni, nec non cl partcm meam
slcr, a quo Iria xenia iu anno haberein. El si un- de bonis mortuoruin, ubicunquc valel, contendii,
quam abbas ille aut aliquis successor ejus ant vcn- maxinie lamen in Bucciniano et Vulpiano. His et
deret alicui, aul donarct, aut propter beneficiuin, lliis ab eo abbate pressus adversitatihus, proclanio
aul quoquo modo ipsius ccclesix medictalcin suam, ne super illum, quxrens misericordiam vestram,
lunc ad meam meorumque successorum deveniret Jt non sinatis Ecclcsinm meam , imo lam vestram
propriotntem. Et si ego vel aliquis successor meus ]iiam meam, tantis advcrsilaiibus gravari lantisquc
de medietate ipsius ecclesix qux est niei episco- nolestiis molestari, sed polius liberata a perlurba-
palus, aliquid tale fecissem, lunc ipsa mediclas ionibus tanli perlurbaloris, grates iude maxiinas
ad abbalis deveniret proprietalem. Et ecce domnus )eo reddamus et vobis (1).
ipse abbas in his omnibus cecidit, quia neqiic
(1) llis ila recitalis, quassilum, esl ab advocalo tica professione anliqnior el anlerinr peromnia in-
domini abbatis ut domnus pnpa, sancta synodo con- venta est hujus nostri monaslerii ftiisse. Hoc suni-
cedente, iuducias pennillerel ad singula qux Sa- mus prxsul certius discernens, litem ipsam , pro-
binensis episcopus conclamaverat, verius et subli- ulcunque potuit, sedare fecil, ct edidit hionaslerio
lius invesliganduin et respondendum. Tunc bcnigna Imic mirabile privilcgium sux pias confirniationis de
largitione permissura esl. Aderanl auicm ibidem omnium lmjus inonasterii bonoriini acquisilionibus
utriusque parlis ainici veraciores et pacifici scruta- liberrime possideiidis. Denique post longtim lem-
tores, qui ipsas res canonice indagantcs, retulerunt pus, nostris scilicel diebus, ita viriimus et audivi •
ilomno papx quod per legem vel sacros canones mus refereiitem et certissime tesiantem quemriani
judicare vellet, ne ambas partes in detrimcnlum Roni. episc. nomine Petrum, jam nimis vetulum,
gravissimum rievenirent, videlicet propler violaiio- qni Romx inorabalur apinl Sanctum Vinceiiiium,
nehi et destruclioncm allaris ct rcliqiiiarum ejus, juxla ecclesiam sanclam beati Pelri npostoli, oni-
quas auferre iriem Sabinensis episcopus prxsum- nia, ut supra diximus, coram se examinala, el
psit, et propter tleprasdationes sive incendia qux diffinila fuisse et privilegium sic ediium. (Sequiiur
postmoriunidomni ahbatis mililum exerciius fcc.il. privilegittm.
Nani proprietas ecclesix pro acquisilione cl aulhcn-
911 HUMBERTCS S. R. E. CARDIXAUS. 912

ANNODO.MINIMLXI.

HUMBERTUS

S. E. R. CARDINALIS, EPISCOPUS SILV^E CANDID^-E.

NOTITIA HISTORICA.
docta, seu Res gestm, legationes, etc, S. R. E. cardittalium, desumpia ex Citt-
(Apud J;-G. E»es, PurptiraAndrea
conio, Victorello, Augutlino Oldoino, elc; tom. I, pag. 15.)

Humbertus, nullo cognominis vocabulo ab auclo- A feclns esl; ahrogaloque Othone dissolulas obser-
ribus insignilus, ortum iraxit e Burgundia, ordinis vantix reo, llumbertiim rcgimini prasfecit, qui vis-.i-
$. Benedicli, professus in divi Mansueti primi lanlia sua, viixq<ie probaiissimx exoinplo exstin-
Leucorum antislitis ccenobio in Tulli suburhiis sito, elaui -pene -hiimiqtie jacenlem discipliv,am rtirsiiiii
vir Grasce et Latine doctissimtis. Hunc S. JLeo papa ad prisiinum dccorem revocavij, aique erexil. Pro
nonus, ejusdera civitatis Leucorum episcopns, qua uienda multos po^UiKtfum a discessu Leonis
Iloiitam profecturus, comitem sibi ilineris dclegit exanilavil laborcs^
anno salulis 1049. Paucis post mensibus in Siciliam Trani in Apulia negotiorum causa dics aliquos
divini verbi populis illis annuntiandi cansa misstis, iransigejai Huniberlo, exenfplar datum est epi-
cum strenue officio suo fungerelur cjusdem regionis stolfisGrxco iriiomale a Michaele Cernlario, patriar-
archiepiscopus, mox S. R. E. cardinalis, et epi- tsha Consfanlinopolilano, et Leone Acridano Bul-
scopns Sylvx Candid* ab eorieniLeone est iiisiitiilus garormn -archieptscopo scriptas ad Joannem Tra-
Humberli cartlinalis virluies insigni elogio com- nensem episcopum, quam lalinilnle rionalam Leonr
plexus est Lanfrancus, illius xvi docius ct |>ius summo pontifici ad censiiram siilniiisit. Epislolx
-auclor archiepiscopus Caniuariensis, in fibro ad- plentis hic arrognnfix liliihisprxlixus er.it : < M -
versus Berengaritnn hasresiarcham de Eucliaristia cliacl liniversalis patriarcha novx Ronias. » Cujus
edilo, in quo asserit •. < Fuisse iluiuberluin virinn tenor fria polissimiiin capila, vol potius convitb
rcligiosum, lide Chrisliana et sancfissimis operibns continehal; primo : Ecclcsia Lmiuam Juriasossu-
decoralum, scienlia divinarum et sascularium lillc- pcrstilioso cxemplo imilari in boneriictionihns pnnis,
rarum apprime exeultum, ut omnes alfcslanlur qtii azytni; secnnrio : Morem eam sequi harharornn»
veLpropria experienlia eum noverunf, vel ab aliis siilloenla mandncanliiim; lerlio : allelnia ipsam
qiii eiini experli sunl, ejus cognitioiJem acceperuni, deoantnre paschali solumniodo lemporo. Qiiibns
Hunc non e Burgunriia, ut quidam maie scripserunt, omnibtis leclis calumniis plenissiine satisfecil Lcc
scd e Lolharingia S. Leo Roinain nerduxii, et ad ponlifex, prolixa cpistola ad eumriein Michaelem el
prxdicandum Siculis vcrhum Dei archiepiscopuin Leonem direcla, quas intcr ipsius Leonis IX, epi-
ordinavil; poslea vero S. R. E. prsesulem cardi- slolas prima orriine recensetur.
naleiii consiituil; qtio in loco positus taliter vixit, Anno 1051, jnssii Lconis ponlificis, legatione
talilcr docuit, ul de ftde vcl doctrina ejus nulla ne funeius est Humbertiis Consiaiilinopolilana iin.»
minima quidein sinislrx suspicienis fama exoi-ta ciim Frerierieo Loihareno cardinale, el Petro archi-
sit. Hnjus rei leslis est to-ta fere Latinitas, quas pro r prxsute Amalphitano ad Couslaniinum Monom»-
excellenlia aposlolieas sedis, cnjus consiliis el con- ohom IX, imp. AugtislasZoes maritum, et Miobae-
ciliis semper aderat, el praserat, eum ignorare non lem Cerularittm patrinrchnm, in causa couciliandiK
poluil. > Ecctesia; Grxcas cum Latina et imploranrii auxilii
ldem Lanfrancus eodem in libro aMoquens Be- ndversus Nortniannoriim lyrannidcra. Hos sedis
rengarium : < Venerabilis, inquit, Humbertus.qiieni npostolicx legaios imperaior conveuienti obscquio
quasi exprobrando Burgundum nominas (quasi non L'lhonore cxce|>it, qiicmlibet eortim in signum ami-
posset Deus in Burgundia servos habere lideles) eiiias, ad goniis morem, exosciilalus. Quae autem ea
nihil aliud fecit nisi quod Scripturam ipsam, pras- in legatione perncln fuerinl, Humherius legatorum
cipiente synodo, niami in manum porrexil. > [yitinaiius seripto exarnvit ad Leonem ponlilicem :
Exstanl passim ptura ejus apud alios encomia. notans inier caHera Nicetam monaehum, qui pec-
Anno Doinini 1055, cum percepissel Leo pontifex loralus est nuncupattis, in ipsius imperaloris, lega-
monasticam ccenobii Sublacensis disciplinam Ollio- lorum et procerum prxscniia, mulia vcrboriiin
ciis abbalis incuria el oscilautia fcede collapsam, icrimonia commendasse Iihelluni quemdam Altico
tualo occursurus, in consorlio Humberti eo pro- ivore et supereilio in Ecclesiam Latinain compo-
913 NOTITIA HISTORICA. t-li
situra, tria polissimuni capita De azymo, De sabbaio \ noiinulis
i annis amplissimum mtintis bibliolhccarii
clNuptiis «fleerriolKmcomplecteiiiein. Quem Auguslus et < cancoll.irii inoreriibili laude et dexterilate oxer-
orlbodoxus, cmn prxter conyitia el erroros nibil. ccns. < Anno snlutis 1059,jussu Nicolai II cl syuorii
solidi aulsani coiitineret, legatis suadenlibus, flam- Laleranensis, prasseripsit formulam fidci pronun-
mis exuri jussil. Rebus ita coaipo.-itis, cum Ilum- tiandam in concilio a Berengario hasrelieo rcsipi-
bertus cum collegis jnmjam nbittiin Romam versus scentium itini fingente coram ducentis triginta cpi-
(ararct, Michael pauiarcha, vir impius, fiaudulen- scop's et praslatis. At cttm Bereogarins Giiita synodo
lus el callidus,. l.belli. exusiioue commolus impera- ad instur canis iinpuri ad voiiiitiim rediisset, voce
lorem adiii, acturiis de lcgatis rctinoiulis, eo (iiie ut ac slylo plaustra convitiorum liim in liiiinberluni,
in Sanclx Sophix lemplum suh aliquo comilioruni tuin in Ecclesiam Roinanam exoneravil, queuia<l-
ongrpgaiidorum prxtexlu inlroducti a poptilo saxis niodum jam allegalus Lanfrancus strciiuus Eccle-
impetcrentur el risui exponerentur conlra jus gen- six el Humberli defensor allcsUitur,
tium, imo naluralc et divintim. Al prurientissimus Asstimpto ad pontificatum sub, nomine Stc-
tnperator per.versam Michaclis mqntein subodoraltis phani X Friderico Lotharcno, vel (ut Baronio et
scanrialuinque exinde orilurum prxvidens, impix aliisplacel) sedenle in Pclri, calhcdra Alexandto.
pelitioui uullalcutis assenliri voluit. Qiiin potius » hujiis nominis II, Hiimbcrtus lcgatus in Angliam
regiis donaios muneribus, prospernque precalus, ut deslinalur, ubi convocnto concilio in prxscnlin
in viam se, Deo duce, d.iient,. horlalus esl. lotius cleri Anglicani scxlo Idtis Aprilis anno 107:2
biiei-iinMichael arlcs suas elusas xgcrrime ferens gravissimam litcm intcr Ecclesias Cantuaricnsem
ari novas struenrias insitlias convcrstis, litleras de- ct Eboracensem suner primalu exortam. tunta dex-
dil ad Petrum patriarcham Antiochenuin, eifreni lerilaic composiiil, ul Thomas Ehoracensis Eccle-
calamo in Huniborlum el socios-rietonans alqtie, ut six antibtcs cjns persuasionibtts et ralionibus con-.
eos vcluti Grasec religionis conieinpiorcs ct hosles viclus primatum Cuiuuariensi adjudicatum, puhlic.i
interciperet niuiieribiisque spoliaret, manrians. At hac emissa professione, raluni habueril: < Decct
Petrus legaloiIIIII innocciilintn perspcclam habens, omnino Christianiiiii quemque Christianis lcgibds
negleclis Michaelis injuriosis man.tatis, eos qua subjacere; proptorcaegoThomas Eboraccnsis Eccle-
decuil huniunitaie excepil, novisquc auclos munc- sias melropolitanus aulistes jam. ordinaltis, auditis
ribus oiim honore dimisit. cogniiisque ratiohibus, absoluiam libi, Lanfrance,
Anno 1055 Romum allapsi, Ioco Leonis demorlui Canluariensis arcbiepiscope, luisque successoribu».
Viciorem II, ad clavum Ecclesix se.!eiilem inve- _ de canonica obcriieulia professionem facio; et quitl-
neruni, a quo, paucis interjectis mensibus, Hum- quid a le, vel ab cis juste ac canonice injuncluni
beiltis nd Cassinense monaslerium ablegatus est mihi fucrit, servaluruin me promitto. »
oh acres monaohorum disscnsiones iu causa iulrusi Romain composita Anglorum prassulum lilc rever-
Pelri abbalis cxortas. Quas tanien Hiimberlus, sus, dierum ac inerilorum plenus, pcrceplis Eccle-
sponlc praslalura cedente Peiro, atque in ejus lo- six sacrainentis ad superoi translalus est lertio
euiij monachoniin sufliagiis, snflecto Friderico Lo- Nonas Maii, anno a partu Virginis 1064. Sepullus
thareno cardiuale, fucile composuil. in hasilica Conslanliniana, summo pontilice ita
Vita functo Victore II, iribus eleclionibus, Stc- niandante, propecorpora SS. virginuiu cimartyrum
pbani sciliccl X, Nicolai II, el Alexandri II, ponti- Maternx el Scciinilinus.
llcum suo suflragio iulerfuit, suh quoruni regimine

NOTITIA ALTERA
(FABIIIC.Biblioth. med. et inf. Lat.,l\, 306.)

Humbcrtus, ex monacho ord. Bened. in Mediano D
S. Mansueti ccenobioTullensis dioecesis, factus car-
riinalis al) an. 1049 et episcopus SilvmCandidm, an.
1031Leonis IX ad imperalorem CPol. Cunsiaiiliiium
Monomachumlegalus; rieinrie a Victore H an. 1057
missus ad componendns lifes in monaslerio Casi-
nensi, dequo Leo Ostiensis lib. n Chronici Casinen-
sis, c. 8fl.Prxtcr cjiisscriptu non ineruriita adversus
Crmcos Mich. Cerularium, Leonem ichridenum et
Nicetam Pectoratum, vulgata a Baronio ad annum
1054, el in appendice ad lomum XI Annalium, el a
Cuuisio t. VI Leclionum anliqiiar. (t. III eililionis
iijvus Basuagianai p. '1~1) et in Bibliolhecis Patrum
t. XI Co.on., et tom. XVIII Lugd., pag. 589, 405,
415. Novissime ejus libros tres adversus Simoniacos
ex bibliotheca Laurcntiana publici juris fecil Ed-
niunrius Martene, lom. V Anecdolorum, pag. 033-
844. In libro lerlio octo capitula postrema riesiric-
ranlur. Spinosulus, quem p. 647 perslringit, non
videlur esse nomen hominis proprium, sed posilum
convicii loco in spinosiora adversarii acumina. Idem
Humbcrtus prxscripsisse traditur Berengario ejura-
tionem in concilio Rom. an. 1059, quasincipit: Ego
Berengarius, alque eliam inserta est Decreto Gra-
liani, dist. 2, De consecratione, c. 43.
915 HIJMBERTUS S. R. E. CARDINALIS. 010

NOTITIA HISTORICA ET LITTERARIA,

(llitiaire liiiiraire de la Franee, lom. VII, p. 527.,
Humbert, que d'aulres nomment Hubert (1), l'un A qu'il parvint a se faire de son vivanl ei apres sa
rios plus savants hommes de son lemps, est le mort la reputalion dTiomme tres-verse dans les
premier Franguis bien connu qui ait ete eleve a la sciences divines comme dans les lellres humaines :
dignile de cardinal, (LANF.in Ber., c. 2, 4, 8, 16.) Scienlia divinarnm ac tmcularium litterarum apprime
II ii.iqtiit en Bourgognc (2) au commencement de ce eruditum. Temoignage que lui rendait peu apres sa
siecle, ou tout au plutot a la fin du siecle preccdcnL mort le B. Lanfranc (LANP.,ib.), sur la foi de lous
Ceux qui le fonl Lorrain ont pris le lieu de son edu- ceux qui l'avaieiit coiinu par eux-memcs, et des
calion pour cclui de sa naissance. (CAL.,Hist. de aulres a qui ils 1'avaient fnit connaitre. Ce qu'il dit
Lor., t. IV, par. n, p. 66.) En 1015 ses parents qni de sa verlu perseveranle et de sa piete recennue de
nous sont inconnus le mirenl a Moyenmoulier, ott lout le monde est encore au-dessus.
il s"engagea dans la profession monastique. Sige- (CAL.,ib., par. n, p. 69.) Une si brillante lumiere
bert, parlant de lui (SIG. scri., c. 150), le qualifie ne pouvait etre toujours cachee dans l'obseuriie du
inoine rie Toul, parce que celte ahbaye se trouve clollrc. RiCher, chroniqueur de Senone, a avance
dans ce diocese. De la il esl arriveque la pluparl des qu'Humberl avait ele abbe de Moyenmoutier (Ricu.,
modernes, prenant mal le sens decel eorivain, ont chr., 1. ii, c. 18.); mais iln^yaplus dedwttequll s'cst
fait Humbcrl moine de Sainl-Mansui, autre abbaye " irompe sur ce point. La providence avait d'aulres
dans la ville meme dc Toul. (UGII.,1.1, p. 128; Rom. vues sur Humbert et le destinnit a de plus granrics
Pont. vil., 1.1, p. 795; LAB.scri., 1.1, p. 484; PAP. choses. (CAL.,ib., p. 69, 70.) Le pape Lcon IX, qui
bib. de B., I. 1, p. 322.) l"avait connu n'etant encore que simple cveque dc
(CAL.,i*., p. (56,C9; LANF.,ib., c. 2; TRIT.scri., Toul, voulul Pavoir pres de sa personne; en quoi,
c. 332.) Aussil6t apros son entree dans le cloitre, remarque Baronius (BAR, an. 1049, n. 28), il se fit
Ilumbcrt, quoique tout jeune, s'appliqua serieuse- a lui-meme un grand merite, el rendit a 1'Eglise im
ment u 1'elude. U ne negligea aucune des facultes service signale. Huiubert iui atirait ete pcut-etrc
de Htteralure alors en usage, et a 1'airie d'un bel inulile cn Lorraine au liou qu'il l'a servi avantngeu-
csprit il y lit de grands progres. Plus il acquerait scment a Rome. (MAB.,an. 1. LIX, n. 61.) Apres le
de connaissance.s, pltis il soubailait en acquerir. concile que ce pontife vint lenir a Reims cn octobro
Des 1028 il passait pottr avoir un grand fonds de 1049, il prit sa roule par la Lorrarne ei cminenn
savoir. Mais il le poussa beaiicoup plus loin dans Ia avec lui le moine Humbert. Biironius rlit qu'il 1'cla-
suite, sous les abbcs Nortberi et Lamberl qui prirent blil abbe de Sublac, vulgaireremenl Subiago, cl ap-
soin tlc diriger ses ^tudes. (M.VB. act., t. IX, p. 76. „ porte en preuve un fragment de la Chronique de ce
n. 9.) II donna une applicalion particulicre au grcc, inonaslere, ou 1'abbe dont il s'agit, est effoctivenieni
oe qui n'clait pas fort commun alors ct l'apprit iiomme Humbert et qualifie venu de France, ductttm
suffisammcnl pour etre en elat dc traduirc les Ocrils ex Francia. (BAR.,an. 1051, n. 6.) N'imporie, cot
cn cctte langue. On avait alors au diocese de Toul Humbert est reellement diflerenl de nolre cardi-
un secours particulier pour rcltulier avec frtiit. nal (3), comme il est visible par lcs traits dc son bis-
(CAL.,ib., par. i, p. 146, 147, c. 52.) L'eveque saint loire, que conlient la meme chroniqiic; et dom Ma-
GerarJ y avail donne relraile, quelque lcmps aupa- billon 1'assure sans besiter. (MAD.,ib., I. 60, n. 2.)
ravant, h dcs communauies enlieres de Grecs, qui y II nierite neanmoins d'elre connu pour le soin qu'it
claisnt venues chcrcher un asile. prit de relablir son monastere, donl il u'oublia pas
Qtielques morierncs pretendeiit meme qu'Hurnbert de fournir la bibliolheque de bons livres, ct pour la
savait aussi riicbreu; mais on n'en a poinl d'aulres patience chretienne avec laquclle il souffrit lcs
preuves que leur autorite. (Rom. Pont. Vit., ib.; pcines ct lcs affliclions dont son gouverncmcnl fut
FRIZ. Gatl. pur., p. 89.) Ce fut par ces votes travcrse, L'on a cn sa personne un eleve dc inerilo,
(1) II est effeclivement nomme Ubert dans la Vie vrni. 11 ajoule ensuiie que quand meme Iliimbert
<leS. Jcan Gualberl, ecrite au Xll.siecle; et grand U aurait cte Bourguignon, Berenger avail lorl. d'en
nombrc rie modernes lui donnent le men.e noin en prendre sujet de lui insulter, parcc que 1'Esprit de
recrivanl avec une H. MaisleB. Lanfranc son con- Dieu soufflc ou il lui plait, c'est-a-dire, que chaquc
temporain, el Sigebert qui ecrivait. pca apres, le pays a ses savants et ses gens rie inerite; ce qui n'esl
iiotiimonl toujours Humbcrl. pas nicr qirHumbert fut 1'oiiigiiignon, ni prouvcr
(2) L'opinion qui suppose Huinhcrl nc cn Bour- noii plus qti'il fdt Lorrain. Apres lottl la Bourgogne
gogne plulol qii'en Lorraine csl fontlee ti'une part et la Lorraine elant liiniirophes, il esl nisc d'allri-
sur ce qne Bercnger, qui n'avail aucun molif de lc huer a 1'une ce qui apparlient a 1'autre.
faire d'un pnys plutdl que d'un autre, le nomme (3) II ne faut pas noii plus le confondrc nvco
loujours le Bourgiiignoii. (MAB.acl. l. IX, p. 274, un Iroisieine Humberl (PEZ. anec. t. IV, p. u, p. 1),
n. 22.) D'ailleurs le B. Lanfranc(LANF , ib., c. 2), abbe de S. Laurenl de Rome au meme temps. Celni-
eiitreprcnant do juslifier cct illuslre cardiiial des c.i parait avoir ete dc L;ege, ct parent de Godcfroi,
injurcs rionl le chargoait Berengcr, se borne a dire chanoine el prevdt de Liege, a qui il fit prdsent rio
que ce ne fut pas rie Bourgogne, mais dc Lorraino quolquos tcliqiios riu niarlyr S. Laurent.
que le papo S. Leon 1'cmmena a Romo; cc qui est
91? NOTITIA HISTORICA ET LITTERARIA. 918
poiut connti d'ailleurs, qtie nos ccoles fournirent a A geaient de reproches 1'Eglise Laline sur les points
ITtalie, enlre plusieurs aulres quMles lui donnerent dont il a cle parle aillcurs. llunibert, ayant pris Iec-
an meme siecle. lure dc 1'ccrit qui etail en grec, en fu une traduction
(LANF.,ib.; MAB,ib., 1, 59nn. 72, 75, l, IV, app. latine, et la porta au pape Leon, qui y repondit
p. 739, i; Rich. chr. ib.; CAL.ib., p. 70.) Colui qui comme on l'a vu en son lieu.
(aK le sujct de cet a.rticle ful ordonne archeveque de (CASS.Cltr. 1.ii, c. 88; SIG.,«H.1054.) Ce pacifique
toute la Sicite par le pape Leon aussitdt apres leur pontife, desirant de retablir 1'union enlre 1'Eglise
arrivee a ftonie. II etait rovelu de cctte dignilc avant Latine et la Grecque, se determina h envoyer trois
hs concile qui s'y linl en avril ou en mai 1050, legats a Conslanlinople. II choisit a cet effel Huin-
puisqii'il se qualilie lel ilans la souscription a la bulle bert, Frideric, archiriiacre et chancelier de 1'Eglisi;
rie canonisalion, qui y fut donnee en faveur de S. Romaine, el Pierre, archevfique d'AmaIii. Les legnts,
Gtsrard, ev£que de Toul. Le but du pape, en la lui. ayant de partir, allerenl au Moiil-Cassin se recom-
conferant, elait qu'il allat annoncer la foi aux Sar- mander aux prieres des freres. (5) Puis s'elant niis
rasins qni dominaient dans cette ile. Ughelli pre- en cheinin stir la fln de 1'annee 1053, ils arriverent
tend quTIiimbert execula cc lounble dcssein, et heureusement a Constantinople. lls y; furent recus
qu'il y eutun heureux. succes. (UGH., ib.) Mais un B avec de grands honncurs par 1'empereur Constantiu
nuteur beaucoup plus ancien (CAL., ib.) nous Monomaque, qui les logea quelques jours dans sou
apprend qifHumbert, n'ayant pu penelrer en Sicile palais. Pendant leur sejotir dans cette grande ville,
a cause des incursions des Normanris qui tenaient Huniberl, qui etait l'ame de celle legation, en diri-
la PoiiiHe et la Calabre (4) (UGH.ib., p. 104, 106, gea tout ie cours, travailla k refuler lui-meine la
126), Leon IX le crea carrifnal evfique de Blanche- lettre ilu patriarche Michei et de 1'eveque d'Acride,
Selve, ou Sainle-Rufine, a dix milles de Rome, sur quoiqne Ie pape Leon l'eut deja fnit. II y opposa un
le chemin d'Aurele, diocese qui a subsiste jusqu'au assez long ouvrage rioitt il sera parle dans la suite,
pape Calixte II, qui le reunit a celui de Porto, a et en flt cncore un aulre pour rcpondre a celui rie
raison de son petit nombre dTiabilants. Nicelas Peclorat, moine de Stude, qui conlenait lcs
(Ib. p. 126; Ricn. chr. ib,; CAL., ib,; PEZ., ib., t. memes reproches que la lelire precedente.
III, part. n, p. 587.) Cette promotion se lit en 1051, Le premier ecril de notre cardinal fut sans suc-
ct le pape Leon eut en Humbert un conseiHer fidele, ces, mais le second eut un heureux effet. Nicelas
un cooperaleur zete, un comp.tgnon inseparnblc 1'ayant lu ful louche de ses raisons, ouvrit Ies yeuv
dans ses voyages. La meme annee le nouveau car- p ala verite ctrenonca au schisme. (Conc.1.11, p.99.1.)
dinal 1'accompagna en Lorraine, oii le souverain De sorle que les legats elant alles au monastere de
pontife alla lever de lerre le corps rie saint Gerard, Stude, lejourde la Saiiit-Jean-Baptiste, vingt-qtiafrie-
tni rie ses predecesseurs dnns le siege rie Toul. (CAL. me de juin 1054, Nicclas analhematisa 1'ecrit public
ib ) La Uiimberl eut occasion dc faire voir qu'il soussonnomcontre lesaint-siege et loulel'6gIiseLa-
ii'tgnornit pns 1'histoire, et qu'il avail lu avec fruit tine. 11souffrit meme quePempereur, qui elail pre-
los ouvrnges de S. Augustin. Hnlinard, archeveqiie sent a cette retractalion, fit bruler son Iivre en pre-
<!oLyon, s'entretcnanl avoc le pape, on vinl a parler sence de lout le monde. Et afin de montrer que sn
tlc la docoiivcrle des reliques de saint Etienne, conversion etait sinccre, il alla des Ie lendemain
prcmhsr marlyr Ce prelat 1'ayant donr.ee au moins trouver les legats a leur logis, et apres en avoir
pour suspecle, Huniberl en prouva la vcrite par nn reQudcnouveaux eclaircissenicnts sur ses difflcultes,
livre tlti sainl doctetir,qt>'iI (Hvenir exprcsdeMoyen- il renouvela sa retractation du jour precedent. Les.
moulier, ne se irouvani pas appareninient a Toul. legais de leur cdte le reisurenl en leur communion,
Notre cardinal suivit le pape dans les pelerinages de et il devint leur ami particulier.
rievolion ;et Ies autres voyages qifil enlrepril, le (Ibid., Sic, ib.) Au contraire, le patriarche Michel
icsle de cetle annee-la el la suivante, lant pour •> ne votilant ni leur parler ni mfiiueles voir, ils alle-
Ii; bien de 1'Eglise quc pour les interels de renl a 1'eglise de Sainle-Sophie le samedi., seizieme
1'ompire. dejuillet, a 1'heure de tierce, au moment que lo
(MAB.,Ar(.,ib.,p.76, n. 9.) En 1053, se trouvnnta clerge etait prdpani pour lamesse. La s'elant (ilainls
Trnni, Jean, ev&que du liou, hii comniuniqua une de 1'phslinatlon dtt patriarche, ils mirent sur le
letlre, a Itii adressee de la pnrt d<>Michcl Cerularins, grand auiel une excommunicntion en presence de
p<lriarche de Constaniinople, ct de Leon, eveque tousles assislants. (Conc, ib., p. 992.) Puis etant sor-
(1'Acride, metropolilain de Bulgarie, qui y char- tis aussiiot, ils secoucrent la poussiere de leurs pieds
(4) L'inaltcntion de Barthius est exlreme, (BARTH. sant du texte de Leon d'Ostie. Mais 1'expression
iulv. 1. 4(>, c, 6.) pour avoir fait notrc cardinal eodem anno du chapitre 88 du livre u ue se rapporle.
oveque de Senlis. II esl visihle qu'il l'a confondu pas a la mort du pape S. Leon, arrivee en 1054,mais
nvec Hiimberl, eveque de ceite Eglise a la (in du xi« a l'annee 1053, que 1'auleur marque disertement
sieclo et tes premieres annecs riu suivant. au chap. 87 du meme livre. Le P. Labbe (LAB.,ib.)
(5) (BAR.an. 1054, n. 1, ib.; Rpm, Pont. vil., t.l, est ciioorc moins bien recu ii placcr cclle lcgatiou
p. 796.) Barnniiis et !a pluparl tles autros moriernos deslOiJI.
ne metlent Ie tlopjirl <!esIcgaisquVn 1051, s'aiilori-
 Slsl HUMBERTUS S. R. E. CARDINALIS, rea
. siuvanl 1'cvangile, pourleur servirde leinoignage en A pape accorda a Frideric, pour confirmcr son ciec-
(Tiam : Que Dieu le voie et qu'il juge. lion. L'on voit par la qtio notrc cardinal faisait alors
(Ibid.; CASS.chr., ib.) Cependanf lu nouvelle dc 1a 1les fonciions de chaucelicr et de bihliolhecaire de
iiiort du pupe Leon, qu'avaienl rccuc les legals, les 11'EgliseRomaiRe.
faisail penscr a leur reiour. Hsallerenl donc prcndre (C. 97.) A la mort de Viotor II, le mC-mcFririe-
oonge de rcmpereur, qui leur doniia le baiscr rie itie, a 1'avis dnqiicl les Romains voulaicnl s*cn rap-
paix el les chargca rie presenls, lant pour ctix qtie ]poncr pour lui rionner un successeur, leur nomma
pour Saint-Pierre; aprcs quoi ils purlirent forl sa- < tl'abord le cardinal Humberl, puis qunlre aufrcs,
lisfails, le 18 du nieine mois. (Conc. ib.; Sic. ib.) < romme les plus capab|es de rcmplir le saint-siege.
Deux jours aprcs leur dcparl, le palriarcbe Mi- M.iisles suffragcs se reunircnt en faveur de Friilrrk
cliel les fit rappclcr spus IIII proiexlc spooiciix, initjme, qui pril hs iiom d*Etiei>neIX, (Conc, ib.,
uiin de lcs faire donner dans tin picge qu'il leur ]p. i090) et continua Huinbcrl dans les digniles rio
iivait tendu. Mais Peiiipereur le leur lit eviler ct ils 1br liotbccaire et chancelier. Cesl en cette doiible
;e rcndirent nssez heiireusemenl ii Rome. <ijualite qu'il souscrivit le privilcge de ce papc en fu-
(Ilist. de fAcad. des insc, t. I, part. i, p. 276.) 'vetir ric 1'eglise de Marsi.
Enlre les antiques curieuses qui sont dansie cabiaet B (CASS.chr., ib., c. 101.) Toujours assiriu aupres
(iu roi, l'on voit une bello agathe qui, aprcs avoir ele < du noiiveau pape, Ilumbcrt so trouva a sa niorl qui
fortlongtemps riansIetresorderabbnyorieSninl-Evre, iariiva ii Florence apics un pontificat de trcs-pcu dc
a Toul, ful presentee au roi Louis XIV, sur la fin de ([liiroo.Ayaut appris qu'on avait fail aussii6t a Rome,
1'anneV 1684. On l'a regnrdee autrefois, suivanl la (sn violunt loules les regles, une election qui cuusa
tr.idilion de ce monastere, comme fuisnnl partie des (liins 1'Eglisc le schisme donl il a parle, et quc lcs
presents que le cardinal Humbert avait apportes de :iiilres carriinaux ses collegues, qui s'y etaient oppo-
Conslantinople. Alurs on croyait y apercevoir un sses, avaieut eie obliges a se cacher, il se-relira a Bc-
S. Jenn 1'evaiigelisie, enleve par un aigle et cou- iiievent. De la it fut prie d'aHer au Mont-Cassin oii il
ronne pir un ange. Mais on a reconnu depuis que |sassalafeledePaquederannee 1058. (L.in.c. 7,10.)
c'est uue anliquile pureincnt patenne, el peul-etre III y presida a rcleclion de 1'abbe Didicr qui devinl
1'upoiheosede Gerinanicus. <siisuite pape sous le nom de Vielor III. liunibcrt
(PEZ.ib.) Ce quTIumbert avait eie aupres tlu pnpe (siail deja lie ri'uuiilie avec lui, et l'avail: autrofois.
Ldon IX,il conlinua rie 1'etic aupres rie Viclor II, son Ilail connaitrc avaniageuseiueiil a Leon IX, rioiil il
siircesseur. L'ayanl accompagne dnns un voyage 1lui procnra Pcstimc cl la hienvoillanoe.
qu'il lil a Ralisbonne en Bavierc, Olhlon, cveque tlu La paix aynnl ele renriuc a 1'Eglisepar relecticn.
lieu, cul occasion de connaltrc ce granri carriinul; de <canonique de NicolasII, qui se lit loul ii lu fin rie Ia
quoi il se faisait un vrai merilc. Ou rcmarqua cn imeme aimee Hiimherl s'allacha au pape legilime,
cetle nienie occasion quTIumbert eiail si lotichc de (i?teul aupres tlo lui le nienie credil que sotis ses Irois.
la corruplioii dos mosurs de son siecle, surtoul rie ]pierieoesseurs. Lui ct l.c cardiual Bonifacc, cveque
celle <}uiregnailrians les cours des princes, qu'il ne iJ'Albane, eluicnl, aux toniios de S. Pierre de Daniicii
pouvaii s'ompCcherde la rieploier liaulement. ((PETB.DAM.,1.f, cp. 7), coiiime Ies ycux rie cc pape.
(CASS.Chr., ib., c. 94.) Le papc Yictor, indigne dc |[Conc, ib., p. 1094.) Humbert coiiliuiia sous soit
ce que les moines du Mont-Cassin avaient elu un |ponlificat les fonclions de bibliolliecaire el cliancc-
a!>besans lui en avoir donne avis, ct de ce que cettc Ilier de 1'EgIise Romaine, comme on Ic voil par le
eieclion n'avait pas, disait-on, ete faile suivant lcs ]privilege que Nicolas, peu de jours aprcs son elec-
reglcs, y deputa nolrc cardiual pour s'iiiforiner do llion. accorda au monastere de Saiiitc-Fclicite pres
oe qtii s'eiait passe, et faire justice. Cclait a la Pen- < de Floreuco. (P. 1105-1107.) 11assisla aux conciles
icooie de rannee 1057. (C. 95.) Huiiibert courut qticl- < riue le meme papc tint a Roine, a Beuevciil, el sans
qaes risques en celte expediiion. Les serfs de I'ab- j) idoute aussi a ceux de Sutri el de Melfo.
Laye, ameutes par quatre moines, a 1'iiisii des (LANF.,ib., c. 2.) Acelui deRome de 1039, ou le
aulrcs, ct s'imaginanl qu'o:i ctailvcnu pour Jcposer ifameux Berenger reconnut ses erreurs, Ilumbert fut
lcur abhc, menacaienl de faeheuses suilcs. -Maislc ichiirge de dresser la profession de foi qu'il etait con-
noavelelii, usant de prurience, apaisa le tumulte, veiiii de souscrire, pour pretivc de la sincerile de
et se ricporta voloniaireiuenl rie son election. Noire isou relour a Ia commune croyance de 1'Eglise; pro-
cardinal assista a celle qu'o:i fil cusuile riu moine :fession contre laquelle cet inforiiiue scolaslique eut
Fri.Ieric, ci-rievaut son oollegue dans Ia lcgaiion de cnsuite
i le mallieur de reclamer, et d*en prendre oc-
C inslaniinoph;, el depuis pnpe, comme on l*a vu. < casion de charger d'injures atroces notre illustrc
Aprcs celte ceremonie qui se fil le vendrcdi dans carriinal.
i Hamberl n'otait plus ahirs au .-nonde.Mais
1'octave de la Pentccoie, (<-.9f>) il accompagna le il trouva en la personne du B. Lanfranc un puissanl
tiquvcl ahbe en Tosoano, ou elail alors le pape, dont apologisle, qui sut faire retomber sur Berenger les
FriJoric rectit la benediclion abbntiale. Humberl fit traits riont il vnulait percer son innocent adversairc.
n ce ponlife 1'eloge de la bonne disciplinc qui s'ob- (CAVE,p. 527, 2; Rom. Pont. vil., t. I, p. 797;
servait ai: MontCas in, cl oxpc.iia 'u biilie qne Ic OLD.Alh. Rom., p. 319; CAI..,ib., p, 71, c. 55.) Lcs
921 NOTITIA HISTORICAET LITTERARIA. 923
nuteurs sont fort partages sur le lemps de la mort dc A SES ECRITS.
ce grand homme. Qiielques-uns la renvoicnt jus- Suivarit le temoiguage de Lanfranc (LAXF.ht
qtfapres I'annee 1064 iudislinctement, ce que d'au- Ber., c. 2), 1'crudiiion dTlumbert etait fort vasle. 11
tres etenileni jiisqu'on 1073. Jean rie Bayon,,ecrivain ne fa ]>ointoepcnriant cmployee a ecriro bcaucoup,
du xiv*siecle, la place au coi.traire des le mois rie sohornaut a le faire rians Ics occasions oii le dc-
inai 1061, et ajoule que le pape Nicotns |>rit lui- iiiiiurinioiilles besoins dc 1'Eglise : en quoi il a imitc
iiiS.ne soin d'eii!ei;rer nolro cnrdinal avec les lioo- les Pcres des preiniers siecles, qui ne preuaienl la
neurs conveitnbles, dans la basil.que de Coiislanlin plunie quc rians los memes cns ile ncocssite. L'<>ir
aLatran, anpres des corps dc sainte Rufine ci du noiis a conserve de sa faco» les ouvruges qui sui.-
sainte Seconde, ou phuol, conimc le marque Ughclii vcal .^
(ib., p. 127), ries saiulcs viorges ct ninriyres Ma- 1» Une reponse a la letlre de Michcl Ccrularius,
torr.e et. Socoixlino. Ce qu'il y u de ccrlain, su.r la
pairiarche de Coiisianiintiplc, cl de Leon, evequc-
dnle rie ceile morl, c'esi qn'on ne peut ln metlre
d'Acritie, nielropoliiain rie Bulgaire, la meine qui
ptus tard qtfen 1033. Nous en avons lu prenvc eiait ailressee a Jean, eveque de Trani en Pouille, et.
dans les ecriis de S. Pierre de Damion (optisc 9,
!> que llumherl avuit trasluileeu l.ilin.avnnl salegation
c. 7.) Ce celohre ecrivain, cilant le temoignage a
Coiisiniiiinople(HUUB.in Gr., p. 283-507). On ne
du cnrilinnl Mninnrd, lorsqifil n'y avail pas en-
comprcnd pns d'aboid quel ftil le inolif ou lu raisou.
core trois ans que l.s pnpe Nicolas II etait mort, ct
qni engagerenl nolre cardinal a ecrirc de nouveaii
par conscquent apres lo mois rie juillei 1063, ou les oontre cctle Ietire, que le piipc S. Leon IX avait
promiers mois do 1'anne'esuivanle 1064, le qualifiait riejit refutce, coinme on l'a vu, ct rionl litimbcrt
<!es lors eveque dc Blauchc-Sclve, oii il suceeria a iiienie el los autres
legats ponaieul la refulntion
Iliimhcrl. Cest ce qni s'accorde avec fopiniou riTJ-
qii'cii avait fiile ce pontife. Mnisil pul arrivcr dcux.
g!nlli (UGH.,ib.), (|iii la place avant le seplieme clioses, rionl 1'iinesuflisait pourle porter a entro-
rio mai 1003. Co jour qu'il lui assigne cst le nieine
prendre ce nouveaii travail. Comme ce ful ii Con-
qu'y allnche Jean <leBayon. (CA,L.,!>J.) slanlinople qifil y mil la inain, il pul savoir, etant
Toule la posttsrito a lenioigne un exlr<3merespect sur lcs lieux, ou que les auleiirs dc la letlre fuisaient
pnur In memoirc dTlnmberl. ?. Pierre de Damicn des repliques verbales a fecril de S. Leon, ou qifils.
(PETR. DAM.,ib., 19, c. 4), qui ayant vecu avec lui so pluigiiaienl qifil ify avait pns repondu cn los.
o;i puuvail parler savammenl, rapporlant ccrtains suivunt a pied. Cest pourquoi Humbcrl, en y
pied
f-iils sur son temoignage, le quuhlie homme d'une r roponriant a son lour, a suivi celte derniere nie-
ires-grande autorilc, summm uuctoritatis viri, el ihorie.
rioiit les paroles porlaient tous les caracteres tle ve-
riio. LoB. Lnnfranc(LANF.,ib.) laitrie Iui, en pcu de Apres un pclit prcambule rie hou goiit, il rapporle
articles le lexle rie la leltro, ct repond cnsuiie .i
mois, un cloge aussi ponipoux dans les tcrmes que par fait S. Au-
vrai dans leur significalion. Apres avoir rehausse chaeun : imitant en cela ce qifavaii ricja
son savoir, sonorihodoxie ct sa perseverance dans gtistin en refutant les ecrits de Jtilicn d'Eclanc.
la pratiquc de toutes les verttischrelionnes, il prend Humberl, pour dislinguer du lexle de sa rcponse
a icmoin rie ce qifil avnnce toule 1'Eglise laline, celui de la leilre, eul soin dc mellre des obeles a
cclui-ci, et dcs au sien. Dans la siiite,
qui cn elait bien instruite, ajotile Lanfranc, puis- au lieu de ces aslerisques
que Humbert avail loujoursassiste, ou memepreside marqiies distinclives on exprima a la
A sos asscmbleesel a ses conseils. (MAB.act., l. IX, lete du tcxle de la lctlre lo nom <loconstnnlindpoli-
et celui dc romain a la loio riu tcxte riTIum-
l>. 274, n. 22.) La mcinoire dTIumbert, dit fevequc lain,
hcrt. De sorte qne cet ecrit ainsi dirige forine une
Atton, liislirieu de S. Jcan Gtialben , qui ecrivail un
de diatogue entre ccs deux personnagcs. 11
peu inoiiis d'un sicelc aprcs Lanfranc, est encore cspece
celebre a Rome , et vit encore en nos jours dans une i etail tel dcs le lemps de Sigeberl, qui notis le
multiiiirie de bonncs osuvres. rcprcsenle sous ce litre (SIG.scri., c. 150).
Possevin rionnnni a llumbert rieux divers arliclcs Humbert savait assez de grcc pour le pouvoir
dnnssonApparal (Poss. App., 1.1, p. 773, 776.), fun tradtiire ; mais il ne lc possedait pas surfisanimenl
oii il fetablit moine de Toul, ptiis cardinal; faulre, potir eorire en ceile languc. (C. 150,151; conc. I. X,
ou il le represente legat a Coiislanlinople, parail en p. 991, 992) II ecrivit donc en lalin, apres quoi
avoir fail deux per.-onncs riifftsrcnles. fcmperciir (it traduire cn grcc sa rcponse par IIII
Notis notis sommcs un peu arrete a f hisloire de nomme Paul el Smaragde, son fils, et donna ordre
ce grainl hommc, surla consideration que personnc qtfon la conservat dans les archives de la ville.
jusqifici ne s'est donne la pcinc rie recucillir dc Nous ne nous arretoos point a donner un exlrait
siiitis, cl de metlrc sous un meme Doinlde vuc ce PUI de cet ecrit d'Humberl. M. l'abbc Fleuri l'a dejii
peui le faire connallre pour ce qu'il a eld. fail avec.sa suffisance ordinaire (FLEU.H. E. 1. i.x,
n. 6); et l'on peut prendre dans ce qifil en dit
uiio juste nolice rie loul 1'ouvrage, seulcincnt notis
observeroiis que les inaliercs sur Ies<!iicllcsil roule
 923 HUMBERTUS S. R. E. CARDINALIS. 924
ne sonl ni gravcs ni fort imporlanles. II s'agit d'y A des
< sages citoyens rio Conslantinoplc. Venant en-
rcpousser lcs reproches ou l«s caloranies, cpmme suite i a Michel, nomme abusivement palriarche,
oi) los nomme, donl les Grecs schismaiiques char- < disent-ils, el a ses seclaleurs, ils les comparenl &
goaicni PEglise Latiiie, pour user du pain azyme presqut | lous les.anciens herctiques, les Valesiens,
dans Ic sacrifice de 1'autel, jeiiner le samcrii, man- l<es
I Ariens, les Dqnatistes, el lachent d'appuycr cetle
gor du sang et des viandes suflbquecs, enfin infcr- < cqmparaison. En consequence les legals prononcenl
rompre le chanl de Valleluia en cardme. Humbert 1'anathemeI asntre eux, s'Us ne se converlissent.
daus sa rcponse s'en est acquilte avec atilani d'a- ICost principalement dans cel acte qu'Humbcrt im-
vanlage que ifesprii et en honiine savant. D'habiles ]pule aux Grecs des consequences tirees de leur doc-
Iheologiens (Perp. de la F., t. I, 1. H, c. 6) lui re- trine
l ou de leur condtiite, comme si c'eui etc ries
prochenl loutefois d'attribuer aux Grecs certaines <
dogmes formels. II est ailressc a lous les enfnnts rie
conseqiiences qtfil lire de leurs ecrits, commesi 11'Egljse calliolique, et pprte les noms dTlunibori et.
c'elaient des dogmes qtfilseussent formellement sou- (des deux aulres liiguls
teiuis. II eu use quelquefois de nieme dans 1'ecrit (LAMB.bib., I. III, p. 160.) Ccl acte se trouve IFII-
suivant. Le cardinal Bona (BON.not. auc, p. 23.) < duit en grec, et enchasse dans une des relulions
juge, de son cdt6, qtfHiimbert, par im trop grand B (que Michel Corularius dressa de son cdte, louqhant
zele a defendre les riies des Lalins, donnc <"uel(ue- ce ( qui s'etait passe dnns cetle grande affaire. Lc
fois dans Ia minulie. imanuscrit qui contieiil fun et faulre esl a la hi-
%<*.(HUMB.in Nic, p. 314, 324.) Une refutation 1bliotheque de fciiipereur. 11y a deux diverses rela-
de 1'ecrit de Nicetas, surnomme SUthalos par les tions l de ce palriarche a ce Sujel: fune coinprise en
Grecs, et Pectoratus par les Lalins. Cdtait un moine deux < lellres ariressoes a Piorrc d'Anlioche, et imprj-
<leStude, famcux monaslere a Conslnntinople nieme, mees i enlre les Monumenis de 1'Eglise grccque de.
qui, etant venu a fappui du palriarche Michel et de 1M. Colelier. (Eccl. (?r. Mon., t. 11,p. 155-145, 162-
"cveque Leon, faisait a 1'Eglise Latine les meraes '168.) L'autre relalion n'est propremenl, que le de-
reproches qifeux, et defendail de plus conlre son < crel qu'opposa ce puiriarche a fexcoinniunicali.oii.
usage les mariagcs des prelrcs. Sur qtioi Humbert < des legats, decret concu en un style hislorique, et
s'esl cryi auloris^ d'accuser Ies Grecs de riicresie puhlie
] en grec el en lalin parLeo Allaiius. (ALI.AT.
'
des Nicolaites, (Conc. ib., p. 1096.) qualification que Delib. gr., p. 161-181). Cesl dans ce decretqu'est
le pape Nicolas II donna depuis aux clcrcs niaries < enchasse 1'acle donl il s'agit ici, apres avpir ele
dans une de ses lettres. '
„ firielemenl traduit en grec sur forigiual lalin. (HUMB.
Coinme 1'ccril de Nicetas elait d'un slyle un peu < com., p. 526; Sig. an. 1054.) II csl neanmoins con-
vif et herisse de poinies, Humberl lui repondit snr slunt i que Cerularius favail d'aborri falsifie, a
IJ nwme lan, et renclierit nieme au-dessus de lui. dessein< d'en prendre occasion de soulever Ie peuple
<
Dii resle il fait paraitre dans sa rcpouse beaucoup contre les legats, de quoi il ful convaiucu par
iferudition, cl meme un fonds de critique, qui eiait 1fexemplaire fidele que ceux-ci envoyereni a 1'empe-
alors fort raie. On y peul apprendre bon nombre de 'reur. II 'craignit apparemment de s'exposer a la
traits qui concerneiit les rites de 1'EgliseIaline de 'meme confusion dans la suile. Ccst pourquoi il
ce temps^-la,surtout au sujetde la messe ct dn jeiine. 'finsera dans son ecrit tel qu'il elail origiuairc-
On y trouve aussi des preuves de la presence reelle 'ment
de Jesus-Christ dans feuchnrisiie. Maisla plus avan- Nous avons qualre editions des trois ou quatrc
tageuse iilee qifon puisse donner de cetle reponse, <ecrits du cardinal llumberi, desquels on vienl rie
c'esl qne Dieu s'en servit pour convertir Nicetas qui, irendre comple.
cii conseqiiencc, relracla ses erreurs et anathema- En 1604 Baronius el Canisius les publierenl cha-
tiza son propre ecrit, coinme il a ete dit plus hatit. < cun desoncole (BAR.An., t. XI, app., p. 995-1014;
3° (HUUB.com., p. 325, 526.) Une courle relalion p < CANIS.,I. VI, p. 111-197), sans elre concerles :
de ce qui se passa a Constantinople pendant le se- Ifun dans Pappcndice du onzieme volume de ses An-
jour des legats, mais sculement depuis le vingt-qua- inales, sur un nianuscrii du Vatican; faulre au
trieme de juin 1054 jnsqu'au vingiieme de juillet sixiemei volurae de ses Lectiones antiqum, sur uu
suivant, jour de Ieur second dcparl. Car on a vu manuscrit
i de la bibliolheque de 1'elecleur de Ba-
.-;i'eiant partis des le dix-huiliemc, ils furent rap- 'viere. Toute la difference entre ces deux edilions
leles deux jours apres, et renvoyes aussildt pour (consisle en ce que Baronius n'a point donne le
sSviterle piCge que leur avait lcndu lc palriurchc I
tcxle suivi de la letlre de Micliel Certilarius et de
Michel. On y a aussi quelques eveuemenls arrives Leon 1 d'Acride (BAR.An. (1054, n. 19-20), et qu'il a
apres. ltransporle dans le corps de son ouvrage la courte
(P. 326-328.) A la suite de cetle relalion vient irelalion de ce qui se passa a Constanlinople, avec
facle (fexcommunicalion, qtfils avaient dcpose sur 1'acte I d'excomnninicalioii qui la suit. Au contraire,
(
faulel de Saintc-Sopliie le seizieme de juillcl. D'a- dans fedition de Canisius, ces deux pieces viennent
bord ils y loticnl on pcu de mols forthodoxic ct la immeriialemenl
i apres les aulres; et le recueil com-
religion dc fempercur, dcs granris ric fcmpirc el inicnce par Ia leitre qifHumberlrCfule danssonpre-
925 NOTITIA HISTORICA ET LITTERARIA. 926
miur onvrage. On a mis de memea la l<3tedu second, A rapproche* des ^venements de la vie de 1'auteur,
riaas l'une et 1'aulre edition, fecrit du nioine Ni- mohtre qtfil finit son ouvrage en 1057, ou avant Ie
cetas. De 1'edition de Canisius le recueil cst p.issc mois de mars de 1'annce suivanle, quTl quitta'Flqr
dans lesdiverses hibliothcques des Percs (Bib. PP., rence pour se relirer a Benevent, el de la au Mont-
t. XVIII, p. 389-416), oii fon aurait bien pn cor- Cassin.
riger le nom du diocese de Peveque Jean, a qui la (L. i, c. 7, 8.) Humberl 1'enireprii pour refuter nn
loltre de Micbelel de Leon cst adresseo. Ce nom y cerlain ecrivain, nomme Spinosule, qui avait publid
est exprime par Cannensi, au Heu dc Trauensi. un ouvrage, en faveur des ordinations fnites par si-
Ln plus helle, comme la plus correcle des qualre monie ou par des simoniaques. Aulant qtfon en
eriitions est celle qu'en a donnee M. Basunge en peul juger par les morceanx qifen rnpporte Hum-
ronouvelanl la colleclion ric Caiiisius, reiinpriniee a berl, il pnrail que Spinosule soulenait ces ordinn-
Anvers enl725. (CANIS.B.,t. 111,part. i,p. 277-328.) tions, noii-seulemenl, comme validcs, mais cncore
On a aussi |a petile relation avec facte dVxcauir comme licites: ul pula quibtts niltil desit in nulla
niu-.iication dans le recueil general des conciles. gralia (c. 7). Huinbert enlreprend de montrer le
(Conc, t. IX, p. 991-993.) contrairc sur fun et 1'autre poinl, de facon que le
Gesner niarque une edilion parliculiere de fecril B but principal rie son ouvrage tend a elablir que ces
conire Nicelas, failo a Cologue en 1521. (GES.N. Bib. sorles tforriinations sont lout a la fois nulles comme
univ., p. 561-1.) Mais comme il se tronipe en rion- illicites.
iiant a cet ecril le lilre de Dialogue, qui uppnrtienl Pour y parvcnir 1'auteur pose divers principes
a la refulalion de la letlre du patriarche Michel et qu'il appuie des autoriles de fitcriture, dcs Percs
de feveque Leon , il pourrail fort bien s'elre aussi et des conciles, et d'oit il lire des consequonces fa-
trompe cn indiqiianl cellc edilion, inconnue aux vorables a son dessein. (L. i, c. II; 1. n, c. 11, 21;
iiulrcs bibliographes. 1.1, c. 3; 1. n, c. 34, 41.) II etablit que les herciiqiies
4° II y a d'Humbert un aulre ecrit beaucoup plus sont pires que les Juifs et lespniens, mais qu'Cnlre
eiendu que tous les precedents ensemhle. Cest un lous les hereliques il n'y en a poinl au-dessus dcs
traite conlre les simoniaques, qui elaienl si multi- simoniaques;qn'ils croient le Snint-Esprilnon-seule-
plies en son sieclc, ei contre lesquels lous les papes ment moinare que iC Pere et le Fils, et par conse-
do son temps fircnt lant de decrels rcilcics. L'ou- quent soumis a l'un et a 1'aulre, mais encore infc-
vrage est divise eri irois livres, et chn(|ue livre en rieur et souiiiis a eux-memes, comme une chosc
plusieurs chapitres, souvenl nssez longs. On en r vcnnle; (1. i, c. 12) que ceux qui sont ordonndspnr
compte jusqu'a cinquanlc-lrois rians le iroisieme los hereliques deviennent leurs coiriplices, el par
livre; mais les neufs derniers y manquont, conime consequent sujels a la penitence ptibliqtie; d'oii il
il parait par la inblc qui esl a la lete riu livre, et s'ensuit qif ils ne peuvent elre ordonncs, puisque les
daiislaquelleils sont indiques. DomMabillonavaillire eanoiis riefenrient d'ordonner tes penilents puhlics.
cc traile d'un manuscrit tlc la bibliolheque Lauren- (C. 19.) Humbert se fail quclques objeclions, ou
ticnne du grand duc ric Toscane, qui lui paraissait plutol rapporle celles qu'on lui faisail. La plus forte
du temps de fauteur ct qui pourraii bien etre son consiste a dire que les canons prescrivent de deposcr
il rc-
original. (MAB.,It.ltal., p. 168; MART-,Anec, l. V, ceux qui onl ete ordonnes par simonie; d'ou
l>. 031.) Cest sur sa copie qtie doin Marlene en a sulle qu'ils avaient- regu la gracc et fhoniieur de
f.iil prtssent au public dans le cinquieme volume ric fordination, puisque la deposilion ifest qtic la pri-
scs Anecdoles. (MART.,ib., p. 629, 844.) vation de fhoniieur recu. A quoi il rcpond par le se-
Le premicr livre du Traile, ct qticlques enriroils conri canon du concile de Calccdoine conlre les si-
ries suivants sont en fornic ric dialogue, lanlot cnlrc moniaques, qui porle que la grace de 1'ordinalion
lo Corrupteur el le Censeur, lanlol par ohjeclions el ne se peut vendre. 11 ajoute dc plus qtfil est cons-
ne
par reponses, (CAL.,IIigt. de Lor,, t. JV, parl. n, p. 72.) |) tanl, par plusieurs endroils de fficriture, qu'on
Jean de Bayon, autcur de la Chronique dc Mnyen- pcut ni vcndreniachclerleSainl-Espril.(L. III, c. 33.)
mouticr, qui ne compte quc deux livres dans ce Rovcnant aillcurs a la meme objection, il soulicnt
traile, dil qu'Humbert Ie composa pendant son sc- quc la clcposilioii des simoniaques n'csl poinl une
mais
jour a Florence. On a vu qifil passa CiTectivement privalion de fhonneur qu'ils auraient recu,
de leur pretendue promotion.
qticlque lemps riaiis cclle ville, a la suite des papcs une rcfulatioii notoire
Victor 11et Etiennc IX- Ce fut precisemenl en ce (L. i, c. 21.) 11sVibjede encoreqifil esl au nioins
le
tonips-la qu'il y mil la main. Nous en avons la preuve vrai que les sinioniaqiies recoivent injuslemeii.t
dans son ouvrage meme. ( IIUUB.,i» Sbn., I. >n, Sainl-Espril el la grace de fordinalion, et que fayaiit
c. 7.) V faisant feloge de fempereur Henri le Noir, injuslcment ils la conferenl de la merae maniere
le
pour son zclc u coinbaiirc Ia simonie, il le loue a ccux qu'ils ordonnent. Humbert rdpond que
comme ctant deja mort, ce qui arriva en 1056. Y Saint-Esprit,elanllajusticc eternello, nc peutjamais
nolre
paiiant fort mal nu comrairc dc Henri I"r, roi (!c s'acqucrir injustement. II est visible par lii que
Francc, parce qifil la fnvorisail, il lc supposc encore nutcur confond ici la giace <!cfordinalion avoo fcs-
en vie, ct fon sait qifil no mourul qifen 1061. Ccci, seucodcfordinntioii.il ifclnil pns au rcste le seul
»27 HUMBERTUSS. R. E. CARDLNALIS 9:*
qut cn son lemps regarriat comme nullos les ordina- A 6? Ciaconius (Rom. Pont. Vil., I. I, p. 797), 01-
tions simoniaques. On a vu que le pape Nicolas II. doini (Aih. Rom., p. 349.) et quelques autres aitri-
etablit lu meine chose da-ns un de ses decrels (BAL. bueiil aussi a Humbert un recueil de diverses hisloi-
Misc, l. VII, p. 68, c. 9); ct peul-etre y fut-ildeter- res qtfils nc speeiflenl poiut autrement. Vassebonrg
niine par 1'ouvrage dTIumbert. lui donne pour lilre': Hislorialde Humberl, cardinal
Cet ouvruge, apres tonl, esl fortpropre a inspirer de Sicile; et le savanl doin Cahnet nous averlil qu'il
une horreur sulutaire ponr la simonie; u en faire s'agit de ITUsloire-des-abb^sde Moyenmoulier. Mais
senlir loutes les suites pernicieuscs, et a monlrer Jes. nous avons monlre en son lieu que cet ouvrage ap»
grands maux qifelle avait iles lors canses dans partient a Vuloande, moine de ce monastere, qui
ffiglise. II esl de phis ecrit avec uu nii' de piele qui florissait avaul Htimbcrl.
louche, et uno cerlnine polilesse qui ifeiail pns ators 7* Les auleurs dojii ciles,.ei. d'auircs npies eux,
commuiie. II y a de 1'eloquence cl une grande.eru- veulenl encore faire honncur a nolre carriinal ifuu
(iiiion. L'aiilcur y cile quelquefois, il esl vrai, de coinmeniaire sur la regle rie S. Atiguslin. M.iis ils
fausses pieces, telles que les decreiales atlribuees coufoiirient ici Humberl, evcquc de Blaiiche-Sclvc,.
aux premiers papes. II parall qtfil avait SHilout avec Humbert, cinquieme general de forrire de
bcaiicoup lu les poesies de S. Prosper, et qifil les B Sninl-Dominique, qui esl le vcrilahle autcur de cc
goillnit singnlierement comnicntaire.
5" Riclier, chroniquetir de Senones (Chron., I. n, 8* Enfin Oldoini altrihue uii carriinal-Hiimbcrt
c. 18), el Jean de Bayon (CALM.,ibid., p. 69), at- nn ccril, en fuveur rie la virginile perpeiuelle de la
iribuenl a Hiimberl dcs liynines et autres pieccs pour saiiile Vierge, conlre ceux qui Ia combatlnicnt. Cest
les oflicesriedivers sainls, iiommcnient S. Cyriaqne, au rcsic cc qu'il ne prouve point, el qui ne se trouve
marlyr; S. Gregoire, pape; S. Hiilulfe, S. Deodal, elnbli nnllc pnrt aiHeurs. Mnison ne penl lui rcfuser
S. Colomban, sainle Olbilie, vierge. lls ajoulent In iraduclion de la lctire du palriarche Michelel de
quTIumbcrt, apres les avoir ooniposeos, les envoya 1'ovequc Leon a Jcan de Trani, telle qifelle se Iit
cnsiiile a Brunon, eveque rie Toul, el depuis pape alalelede la reponse qu'ily (it, puisque fhistorien
sous le nom de Leon IX, afui qifil les nolat en mu- dupape sninl LeonlXla lui donne. (MAB.^ACI., t. IX,.
sique, ou en plaiiv-chanl. Mais Wibert, historien de p. 76, n. 9.) 0» a dil aussi plus hant que Humbci l
ce pape, qui vivail dc son lcmps, Iui rionne diserle- avnii drosse la profession de foi que Berenger sou-
iiient ces pieces, tant pour lc foiul que pour la uote. scrivil cn 1059.
(MA,B.,Aei.,t. IX, p. 64, n. 13.)

NOTITIA ALIA EX GALLANDO.

(Biblioth. vet. Patr., Proleg. ad lom. XIV.)

De Humberto Silvce Candido? episcopo et de Niceta Pectorato

FuilHiimberlus monachus Tullcnsis ordinis S. Be- Q
nedicli. Ev Lolhariiigia Romam venilcum Leone IX,
anno 1049. Mox cardinalis creatus Siiblacensi raona-
sierio prasficitur. Eral Grasce doctus : ideoque anno
1033 Latinc vcrlil cpistolas I.conis Acridani el Mi-
chaelis Cerularii ad Joannem Tranensem. Cum epi-
scopus Silvas Candirias-dcsignatusfuisset, insequenli
anno 1054 mittitur legalusConstanlinopolim ad com-
pescendum schisma. Re infecta Romam reversus est.
Anno 1059 sub Nicolao papa composuisse dicitur
formiilani a'Juralionis Bcreiignrii, el post nnnum
ricnique 1064 obiissc. Cum essct Constanlinopoli,
rogatns a Constanlino Monomacho scripsil disputa-
tionem inter Romnnuui et Constaiitiiiopolitanuiii.
Cumque Nicelas Pectoralus Simeonis junioris disci-
>>ulus,et in ccenobio Sludii monaclins infamcm edi-
dissel libellum contra Latinos, quem linbos infra,
liunc euradem acriter confutavit Humbertus. Accidit
hoc anle annum xi Monomachi. Namque co anno
oiim dic ipso S. Joannis Baptislic accessisset Hnm-
bcrlus casterique legali ad Studense inonastcritim,
Pccloralus suum illiim infamem analhematizavil li-
belluin : quod poslridie ejus diei itertini fecil. Hinc
ab eis in communioncm receptus, effectusest eorum
familiaris amicus. Dlrum perscvcraveril Grascorum
laudcs in suspicioncm adriucunt. Commcntaritun
quoqiie eorum quas contra Michaclem reliqnosqtio
ab apocrisiariis gesia sunt, scriptis anlecctlcntibus
subjunximus ex Canisio Basnagiano desumplis. Agi-
tur in illis : De azymo prasscrtim, de caslibntusaccr-
doltim et obscrvatione Sabbali iu Quarirugcsima.
~10 ADVERSUS GRiECORUMCALUMNIAS. 95J

HUMBERTUS

SILViE CANDIDiE

ADVERSUS GRiECORUM CALUMNIAS.

Biblioth. vel Patr. XIV, 192.)

(GAI.LANB,

Ca umnia episcoporum Michaeiis Constanlinopolitani, et Leonis Arridani [Acridnnl] pervi-

caciter cxhalantium pestiferas mefites[mepliites] diversarum haereseon, adversussnnctam
Romaum Ecclesiam apostolicnmqiie sedem, imo contra omnem Latinam et Occidenta-
Jem Eeclesiam. Haec quidem calumnia, Grasco sernione edita, et Joanni Kanuensi (6)
episcopo in suggillationem omnium Lalinorum directn, cum fuisset Trani exbibita.
fratri Humberto, sanctas Ecclesia3 Silvae Candidae episcopo, in Latinum est trauslaln
ejus slud o, attjue delala domino Leoui nono. Quae etiam liic ad cautelain mullorum et
nolitiam, non aulem ad utilitatem aliquam inserla, cunctis scire voluiilibus lideliter est
conservata.
MiCiivF.L universalis patriarcha novas Romas, et A dil quomodo ea quas Veleris fueriint Tesiamenti
LEOarchiepiscopus Arridas[Acrtri;t']inelropolis Bu!-« cessavere. Asi>iciiequoinodo panem corpus siiuni
garui um, dilecto fratri JOA.NNI Kanneiisi opiscopo. sub Novo Teslameiito vocavii. Yos quideui panem,
1. Dei niagiia riilcclio cl juountln composiiionis nos apxn-jdicimus. "Apxocauloni inlerprelatur eleva-
visccra flexere nos scriherc ad uiam sanclilntem, lus el sursum portalus a fermenlo el sle, caorem
et per te ad universos principes saccrdoium et el elevalionemItitbent. Azymasnutem nibil dislunl a
sacerdotes Francorum, ct monachos el populos, el lnpide sine aninia, el lulo laieris deorsiim conjiiiicta;
ad ipsiiin rcvcrendissimuiii papam, el inemorari lcrras el sicoo luto compnralas. Quas Moyses oimi
rie azyiuis et sabbatis, qute mystice indccenler ainariluriiuibus rometlere miseris Juriasis semel in
custodilis, ct commuiiicalis Judasis. Eloniin azyma anno legcm consliiuii; quoninm inahc pussionis ct
et sabbala ipsi cusioriirc a Moyse jussi sunt : no- tribululionis syiiibolu suiil; al iioslrinn puschu gnti-
strum vero pascha Clirislus cst. Qui, ut non juxla dium et hotiiiu lotuni cst, ct exlollit nos ab liunio
legem invcniroliir adversaiius, et circuincisiis cst, proplcr gauriium atl cceiuiu, sicul cl feriiienliiin,
el legule pascha celehrnvit priinitus. Sic, illodisoe- propler proprium calorem, panem, qui panis omni
rionto, noslriim novuni operatns cst. Et lioc inani- suuviinie repleius esl. Azymas vero ncqtie sal, noqiic
fesuiin csi in Evangelio seciinriuin Maflhasum; de I! fennciilum habentes, lulum est ariduin. Aut non
mysiica ccena loquensevangclista, sicquoque iuquil: auriislis Josuni ilioeulcm discipulis suis. Quia vos
< Frima uuleni die azymoruin accessere riiscipuli estissal terra?? Et quoiiiam Simite est regnum calo-
ad Jcsiim diceutes ei : Ubi vis paremus tibi come- rum fermenlo, quod uccipiens mulier ubtcontlil in
dere pascha? Qtii ail : Ite ad civilatem ad quein- fatitim satis tribus, usqtte dum fermentareltir totum?
dam, et riicilc ci : Tempus ineiiin prupe esl, apud tc Mulierem sanclani Ecclesiani vocat. Sulisvcro tribus
fucio puscba ciiui discipulis meis. > Et posl pusil- modis repielis, Putrem et Filiiun ei bpiiitum san-
lam : i Ycspere auteni fnclo disoumbebat cum duo- clum : qiiorum iiequnquani liiiulentas nzyinas sunt
rieciin. Et, cdenlihus iilis, dixit: Amen, ameii dico parlicipes. Dicit eniin et David de Christo : 7'i<es
vobis, quia uuus veslruni me trndilnriis esl. > El tacerdos in mternum secundum ordinem Melchise-
posl pusilltim, dicenle Juria : i Nunquid cgo sum, dech. Qui ante Al.raham et Moysen, cceli e.l lerras ct
Ruhhi? > tlivit ei : i Tti riixisti. > Huc usque, o Dei casteraruni crealuraruni agnoscens Deiim, exsur-
hoitiincs, universa legulis paschas suut. Deinrie ea gcns oblulil illi panem el viiiuni. Idco riicil diviims
quas itiysiici et noslri sunl adtiiriit; evangelista enim Apostolus: < Quoniam si cousiimmaiio per leviiiciini
dixit: i E ieniibus anlein illis, accepil Jesus panem, sacerdotium eral, non secundiim oriliiioui.Melcbise-
frcgit ol <lcdilriiscipulis suis, et riixit : Accipitc el C riech sacerdos Christtis dicerctur (Ilebr. vn, 11). >
coiueditc; hoc cst corpus meum, quod pro vobis El quia < trnnslnle sacerdoiio necesse esl ul legis
tradetur. Et accipiens calicem, gralias cgit, et dedit trauslatio fiat (Ibid., 12), > quas lex lululenla consli-
illis, dicens : Bibite ex eo oiniies, liic est sanguis luil azyma Judasis custodire.
meus Novi Testamenli. > Dicendo eiiim novi osien-
(6) Legendum Tranenti, fuit enim Tranentit epi- esl a Nicolao II, in synodo Apulias,ul tcslattir Pelrus
•jtcopiiscui litteras snas riirexit Micbael; et, cum Damianus.
(.r<ccis favcrct, in cosque propoasior essol, deppsilus
 931 HUMBERTUS S. R. E. CARDLNA-. IS 932
II. Idcm ipsc magtius Paulus ari Corinlhios prima A, IV. Quoinodo autem ct suffocatu hi tnlcs co:i:C-
Epistola ex his loquens ait: < Frulrcs, cgo accopi a dunt, in quihtis sanguis leneliir? An ncscilis ut
Domino quori et iradidi vobis : qtioniam Dominus oninis animalis snnguis anima ipsitis sit, el qui co-
in nocle qua tradebalur, acccpil panem et graiias mederil sanguinis animam comcdit? Et idcirco se-
agens fregit et dixit : accipite et comedite, hoc cunduin hoc ncc genliles ex toto sunt. IIIi enim occi-
cst corpus meum quod pro vobis tradelur : boc fa- dunt, aul plaganlcs comedunl.
oite in incam commemoralionem. Siniililer el de V. Ilem alleluia in Quadragesima non psalliiis, sc<l
calice : llic est calix Novum Teslamentum in mco semcl in pascha tantuinmodo : quod inlcrprclaiur,
sanguine : hoc facite quotiescunque bibelis in mcam Domintit venit, laudate, hymuumdicile, ei behedicite
commemoralioncm. Quoliescunquc manducahilis pa- ei. Ergo sccundum hoc rieque Domini, Domimtm,
ncm hunc ct caliccm bibelis in meam commcmora- neqnc Benediclut qui t<<?m7, psallitis. Et islud vero
tionein, morlcm Dumini annunliahiiis (/ Cor. x\, alleluia Hebraice dicltun cst.
23-26). > Azymas vero quoque commemoralionem VI. Ctir tantam deceptionem horum lalium non
habcnl Dci, ncquc morlein illius annunlianl, sicut aspicilis nec inielligitis, neque corrigitis populos
Mosaicascl anie millc quatlringenlos annos cx lcgc cl vosmetipsos, sicut qui debent judicnri cx his a
coiisiilutas : et pcr Novum Teslamenlum , hoc est, DI Deo? Non derelinquiiis quod dicitur quod hoc Pc-
per sanctum Evangeliuin et per Gtirislum malediclas irus el Bcnedictus et Paulus et casteri dooucrunl ?
et derclicta'. DcCipilis vos ipsos et pop-.ilum in istis; Quas vero
III. Sahbala vcro quomodo in Quadragesima ju- scripsi* ca sunt quas Pelrus Cl Paulus ct cxleri
daice obscrvalis? Atit non audistis cVangelislam apostoli et Chrislus docnit, ct sancla Ecclesia ca-
loqucntcin : quia iraiiseiinles discipuli in sabhnlis tholicn suscepit el cusiodil rcligiose. Quas et vns
ccepcrunl iler agcrc cvellenlcs spicas ct comericn- corrccti cuslodilc. Azymas vero cl cuslodias sa!>
tes? Dicebant aiilcm Judasi ad Chrislum : < Vitlcs baiorum projicite miseris Judasis; similiter et suf-
(juid isli feceriiil subbalis? » Qui dixil: < Eliam. focala barbaris genlibus, ut fianitis puri in recla ct
Atit nescitis qtiiil cgit David cum csurirel lpsc, et immaculala fide, cl unus grex unius pasioris Chri-
qui cum co craut? quomodo intraVil in lcmplum, et sti. Cujus iu cruce divino sanguine iiiebriati lauda-
panes proposiiionis comedit, » et caslcra. Et quia mus puri pure Palrcm Cl Filium et Spiritum san-
< sahbaium proptcr hominem faclum est, non homo ctum. Univcrsa Mosaicas legis et ab co cuslodiia
l>roplcr sabhalum. » Qui ct dicCbant, « quoniam derelinquenlcs sine Dco Judasis, qui velul cascl
liumo iste non est ex Deo.quia sabbatum non cuslo- perquirenlcs Chrislum lumen amiserunt, permanen-
dil (Marc n, 23, seqq.; LMC.vi, I seqq.). > Et ilc- tes lu umbra, sicut insipienles perpeiuo. Hascaulem,
riiiu loqueiite Christo in sabbato, et qui manum homo Dei, el mullolies ipse cum populo agnosccns
babehat aridam, similiter ct eo qui dasmonis spiri- docuisli cssc, et correctus scripsisti multis similcm
tiim habebal, in sabbalo mundalo, niurniiirantibtis consuetudincm babenlibus. Et ut habeas saliilem
JuJasis ct similia dicentibus, dicit Cliristus : « Hy- animas luas, mitle principibus saccrdolum et saccr-
pocrilas, unnsquisqiie vestrum non solvil asinum dolibils, et adjura ut per hasc seipsos corriganl, et
a prassepc, aut bovem suum , et ducit atlaquare? Dei populum, ul Dei mercedem in istis bnbeas. Et
(Lnc. xii, 15). > Et paralytico siraililer quem sanum si hoc feceris, propono ot per secundam scriptionem
fccit. El itlco lii qui sabbala cum azymis ciistodiunt, majora et perfectiora his lihi scribere, fidei vcra
neque Judasi ncque Chrisliani sunl, sed similes siint oslcnsione et firmamento animarum pro quibus
leopardo, sicut dicit inagnus Basilius, cujus capilli Cbristus posuit animnm suam.
nec nigri sunt, nec alhi omnino.

TEXTUS PR.EFATORUM SYCOPflANTARUM EXPLICATUR.

Incipit responsio fratris Humberti sanctas Ecclesiae Silvae Candidas dicti episcopi, inslar
dialogt ad ipso Latine conscripta apocrisariatus sut tempore Constantinopoli. Etjussu
imperatoris religiosi et orthodoxi Cons'antini Monomachi Graece edita, sub nominibus
Constantinopolitani et Romani, anno Domini millesimo quinquagesimo quarto.
I. ROSUNOS. Prasfulgente gralia sanclas et indivi- D Quod flgurate per Moysen Dominus innuil, ubi vectcs
duas Trinitatis, in cujus manu nos et scrmones quibus arca portarelur, circulis ipsius semper inesse
nostri, hinc jam aggrcdimur responsum in littcris prascepit: nec unquam exlrabi ab eis, ne qua mora
et cavillationibus veslris : ut palam sit nos illius fieret quoliescunque arcam elevare nccesse esset.
stimmi Petri disciplina erudilos, qui dixit : < Sitis Arca siquidem sanctam Ecclesiam; circnli cjus di-
parali semper ad salisfaclionem omni posccnti vos viuam Scripturam; vectcs ejus prasposilos Ecclesias
rationcm de eaqttas in vobis esl spe, cum modeslia signilicant, quos semper expedit sacras Scripluras
et timore conscientiam habenles bonam : ut, in co ihsislere : ne pudenler tunc velint discere, qnando
quoJ detrahunt vobis, confundanlur qui calumnian- jam ad exaltationem sanctas Ecclesi» dehcnt qnas-
tur veslram bonam in Clirislo convcrsalioiiem. » stioncs quorumlibet euodare. Unde c&Iumiiiamve-
053 ADVERSUS GRJESORUMCALUilNlAS 95i
slHun serialim discusstiri, ab ipsius inilio non pigri- .\ <omne quod dicilur Deus, aul qtiod colilur. In cujtis
lamur ordiri. arroganiias monte consisionies, et ex supercilio ejus
dicta a noslris secer- 'omnia subtor vosjaccre repiilanles.dioilis vos flexos
Insuper til manifestius veslra
visceribus compassionis scribere cunctis sacerrioti-
nanlnr, veslra obelis, nosira atilcm aslcriscis pras- ^bus Francorum et reverendissimo papas, Sed nou
uolanlur. Sed tandem videamus quale sit illud ve-
'' Romnni et Francorum sacerdoles, vcrum
stras caluninias procemium, quo laboraslis auditorcm solum
eiiam omnis Latina Ecclesia de iiionie domus Do-
vestrum efficere benevolum, ita dicendo :
mini islamat, vobis contradicens : < In Domino con*
II. COSSTANTISOPOLITAXUS. Dei magna dileclio et iido :
Quomotlo riicilis animas meas, transmigra in
jiicunila compassionis viscera flexerunt nos scri- moiitem sicut passer? > (Psalm. x, 2.) Tanien euni
bere ad tuam sanctitaleiu, ct per le ad Universos quem papam revercnriissiinum dixistis, revereri et
principes sacerdotum, el sacefdolcs Francorum Cl non detcstari debuistis.
monachos et populos,et ad ipsum reverendissi- IV. Quod aiitcm impudenlcr calumniamini r.os
iniuii papam : et mcmorari dc azymis ci sabbalis , communicare Judasis, observanrio ei
typice azyma
quas mystice indecenter custodilis el communicatis sabbatum, phrenesi invclerala arbitraniur adeo vos
Judasis. Elcniin azyma et sabbata ipsi cuslodire a JJ
perdidisse sensum ul nec faclum veslrum respici-
Moysejussi siint. tis nec dictum. Quapropler suiidenius vobis ul ad cor
III. ROHANUS. Ex hac vesira prasfatione sicut redealis, et aniinariverlalis qiful in Exodo Moyses
profltemini, credorenius vos salutcm tolius Laiinas jubeat de azymis : < Prlmo mense, quarta dccima
seu occidenfalis Ecclesias pro sola magna Dei di- tlie mensis ad vesperum comedelis azynia, usquu
lectione quasrerc : si sciremus vos veslram veslro^ ad viccsiinam priniam ejusilciu mcnsis ad vespe-
runique non negligere. Cuin vcro vos ipsos el vobis ram. Seplem diebus fermentatum non inveniclur
conimissos iieglignlis, ul nefundos Jucobitas, imo in domibus veslris. Qui comerierit fermentalum ,
Theupaschitas, scu alias hasreticorum pestcs, inter peribit anima ejus de coetu fsrael, tain de advenis
vos el penes vos habeatis : nequc eorum cousorlia, qiiam de indigenis ierras. Omne fermentutuni 11011
neque colloquia, neque convivia seu pariter orare comcricfis, in cunclis habitalionihus veslris conie-
deviletis : quomodo saliem suspicabiumr vos aliqua rielis azyina (Exod. xn, 18, 19, 20). > Item untle
dilcclioue Doi aul proximi prasmonilos compali superius : < Scpleui riiebus azyma comcdelis. In riio
noslras perdilioni, sicut pulalis? El quare ad pras- prima non eril ferinenlalum in domihus vosiris.
ceptum gloriosi Pauli , sic aures prascordiorum Quicunquc coinederil fernicniaUiiii, pcrihit anima
obduraslis, ut dicentem non advcrtatis : < Husreti- ** illu de Israel, a prima riie usque ad diem sepiimam.
cum hominem post unam ct secundam admonitio- Dies prima crit snncla alque solemnis, et dics
nem devita? ^Tti. 111,10,) > Undc ipse Paulus,sciens septima eadem festiviiate venerabilis, nibil opcris
quod nulla pars esset fideli cuni infideli, Ireuasum facielis in eis, exceptis his quas ad vosceiTdiimper •
et Philelum devitavit, Et Timolheo Alcxandrum linent, et ohservabitis azyma (Ibid., 15-17). >
asrarium devilare prasccpit. Cur etiani noii animad- Itein in seqiientibus, scilicet in cnpitulo tertio de-
vcrlilis beatiini Joanneii) contestantem fldelibus: cimo ejusrieni Exodi dicitur : « Seplem dicbus ve-
< Si quis venil ad vos el hanc doctrinam non affert, sceris azymis, et in die sepiima solemnilas Domini
nolite eum recipere in domum,nec ave ei dixeritis : crit. Azyma comedes. Septcin diebus non apparebit
Qui enim dicit ave, conimunicat operibus illius ma- apud le aliquori fermenlutum, nec in cunclis finibus
lignis? > (71 Joan. 10 et 11.) Asl vos, quasi omnia luis(Exod.xiu, 6,7). > Item : <Solemnitalem azymo-
injiiria immunda sint vobis, oculis contra vos et rum cusioriies: Septem tliebus comedes azyma, sicut
vestra clausis sanclam Romanam el oninem ocoi- prascepitihi, in lempore messis novorum (Exod. xxxiv,
tlentalem Ecclesiam pollutam hasresi cl Judaismo 18). > Et iu Levitico: < Mense primo, quarta decinia
proclamatis, et velut qiiamtlam ahominalionein de- ^. die mensisad vesperam PhaseDomini esl: et in qtiinla
vitatis. Ex qua lam casca et haclenus inaudila au- decima die mensis hujus, solemnitns azymorum Do-
dacia ad hoc prorupistis ut cunctorum liasrelicorum, mini est. Sepiem diebus azyma comedeiis, dies pri-
qtios adhuc doprelienderc valuimus , lemeriialem mus cril vobis celeberriraus sanclusque, omne opus
transcendaiis. Quamvis omnino singulas hasreses servile non facieiis in eo , sed oflerelis sacrificium
suis adinventiouibus aliqua ecclesias membra fatiga- in ignc septem diebus. Dies aulcm septimus erit
veriiit, nnlla tamen adhuc ad tantam vesaniam celebnor ct sanctior , nulluinque opus servile flet in
erupit, ul opinioncm suam prima?el apostolicas sedi eo (Lev. xxm, 5-8). > Et in Numero : < Mense priiuo
ingerere prassumpsisset, cum inlerposilione anathe- quarta decima die mensis Phnsc Domini est, el
malis. Recensete si placct, ab iniiio Christianitalis quiiita dccima riie solemnilas. Scptmi diebus come-
usque ad nostra tempora cunctaruni basreseon vo- detis azyma. Quorum dies prima venerabilis et
ltiniina, et videbitis an aliqua earum prassumpseril sancta erit : omne opus servile non facielis in ea,
talia.hlcum non inveneritis.saltcm lunc resipiscite, offeretisque holocaustum Domino : vitulos de ar-
ne, quodabsit! permaneatis viciniores prxcursores mcnlo diios , arielem uniim, agnos anniculos et im-
iilius Antichristi, qui adversalur et exlolliiur siipra inaculalos seplem, cl sacrificia singulorum, et si-
935 HUMBERTUSS. R E. CAftDlNAI.lS 936
niilr.m quas conspersa sil oleo. Tres decimas per A lerrenis averterc ct ad ccclcstia convcnere; sicquc
singulos viiulos, cl duas decimas pCr arieiem, el sapiendoetqiiasreiirioqiiassiirsiini sunl, reviviscamiis
(lccimam riecimasper agnos singuios, id esl, per Deo ct moriamur inuuJo. Sic quoque omnia quoc
septem aguos, et hircum pro pcccato uniini, ut suporiu*noscarnalilcr observare negavimus, Domino
cxpielilr vobis (Num. xxviu, 16-22). » Et in Dou- annueiile, spiriltiuliler et observamus et Omnimoile
lcrliomio : < Obscrva menscm novarum frtigum ct cupimiis observare, procul dubio credenles quod,
vcriii primum lcmporis, ut facias Phase Domino qiiascunque scripta suut, ad nostram doclrinam
Deo tuo, quoiiiain in isto mense eduxil te Domiiiiis scripta suni, bcnlo Paulo sic protestante : « llasc
D-sus luUs rie jEgypto nocle-. Iminolnbisque Phase omnia in figuris conlingebanl illis t Sciipta siint
Domino Dco luo rie ovibus et de bobiis., in loco auicm ad correctiouein nostram, in quos fines stecu^
qiiem clcgcrit Dominus Deus tuus, ut hnbilci nomcn lorum devenerunt (/ Cor. x, 11), >
cjus ibi. Non comedes in eo panem fcrmcnlnium : VI. Nunc ad observantiam subbati veniatur. Dc
scptem diebus comcJes absqtie fernienio aflliciionis quo ita in Exodo prascipitur : < Memenlo ut riieni
paiiem, qiioniaui in pavorc egrossus es do JEgyplo, sabbali sanciilices» Sex riicbus operaberis, ei facios
ut memiiieris diei egressionis liias de ^Egypto oimii-- oiniiij opcra tuu. Septima auleiii die sabbatum Do»
bus diebus vil;c luas. Non apparebil feniienlaiiim B mini Dei lui. Non facies onine opus, lu et lilius
in oniiiihiis tcriiiinis luis seplcm diobtis ct non re- tuus et filia ttia servus luiis et ancilla tua. jiiincn-
mnncbil de carnibus cjus qund immolaluin cst vc- tum iiiiim ctndvCna qui est iutra porlas luas. bex
spcri, tliisprimo manc (Deitt. xvi, I -ij. > cnini riicbus fecil Dominus ccetum et lorraui ct
V. II;rc omiiia, si iia Jinlasiscarnnlibus carnaliier niarc, ct oninia quas in cis siint, cl requievit riic
observanda veloris Icgis luior ccelilus censnit con- seplilno. Iricirco bc: c.iixil Duiniuus diem sahhnii,
sial b:cc sccunrium carnalcni obscrvationcm oiuni.o cl saiietifieavit eum (Exod. xx, 8-11). > Iicui in
aliima a nobis. Quia in illis septem riiehus quoti- codcm : < Sex diebus operabcris : riic sepiimo ccs-
<.iefermciilalum in omiiihus linibus cl tcrininis i;o- sabis ararc et mcterc (Exod. xxxiv, 211. > Ijjiiur
slris et riomibiisiiiveniliir, apparcl atque comcriilur. in hiijiisinodi observatione snbbnti, ubi cl qiiautcr
Nec ipsos scplcm dics aliicr quani rcliquos lolius coiiimiinicamus Juriasis? l!li eniin in sahbalo oiiosi
aiini in azyinis obscrvamus ; nec apud nos perit ric ct feriati ncc arant noc ineluni, iiullumque opus ex
coelu noslro anima illhis quiouiique, tain rie arivcnis n>orc fuciiini, sed fosliim hnhcnt et convivium, cl
quanl ct do inriigonis, lcrras eomericrit rcrmcnli:lii:ii rcqiiicsciinl scrvi ct ancillas corum, boves ei ju-
in riicbns stipra diciis. Seri nec velut ipsi, a riecimn p menta. Nos vero niliil borum obscrvamus, scd
tlie mciisis primi sumpuim ngmim inascuhim uniii- omnc opus facimus, siclit cl in prascedenlibus
culiim cx pccoribus iisquc ad qiiiirium rieoiniuin quiiique tliehus, et jejiinanius sictii. et in proximu
servnmus, nec a.l vesperam iiiimolninus, ul snn- sibi feria scxla jejunanius. Vos vcro si non ju laiz.v
guiiie ejus poslcs signomus, ncc oarncs ejus assas lis, dicite cur Judasis in simili observantia sabbati
igni.accincii el calceali.ieneiidobaculos in mauibus, coininunicatis? Sabbnluni certe ipsi cclcbranl,eivns
uocle coincdimus festinanler, ciim azymis paniltus cclebratis : epulanUir ipsi, et solvunl semper in
el inctucis ngreslibus. Insuper non oITerimiisinccii- sabbaio jcjiiniiiin. llli in sua quadragcsima solvunt
suiii holooaiisium Domino in his diebus quoiidic in ajejuno omne sabbaium prastcr uiiiim, et vos in
ignc vilulos duos de armcnlo, arieiem iiutiui, agnos vcslra qtiadragcsima snlviiis a jojunio omne sabbn-
aniiictilos immaculalos septcin : ci sacrificia singti- tum praster uniiin. lllis duplcx esl causa snbbnttiiii
lorum, et similam conspcrsam oleo : neque hircuin celebranrii, scilicet cx pr;rccp'.o Moysi, et quod con-
pro peccalo. ul evpietur pro nobis. In quo crgo trislatis discipulis, ipsi fiierunt de morle Domini,
comniiinicaniiis Juriasis? ct in quo solcnuiilalem quem non crcdehant resiirrecturum, in hac dio
azymorum custoriimus? An forsan quia solenines gavisi. Unde quia ciim Jmlasis sabbaium, et nobis-
eosriom riio.scl fcrialos habemus, et a quartadccinia I) cnm celebratis dietn dominicum, viilcmini in tali
luna usqiie ad vicesimam primain observanms? Et obsi.Tvatione imilari seclam Nazarenorum, qui sic
cur cadciii vos ohservalis? nisi quia aliuri nobis recipiunt Cbristianismum ut uon riimitlnnt Juriai-
iiinuiiiit, aliutl illis? lllis enim riala sunl (7) iri smum. Laiina auicm Ecclesia, coinpatiens passo <t
nicmoriam spiritualis cgressionis noslras ex hoc sepulio Domino, congauriet resurgenti in ilie Domi-
iiiunilo, tit vacemus et viricamus quoiiinm ipse cst nica; quando Judasosnimin occnpavit mceslilin, ot
Dcus qtii nos de lenebris vocavit in admirabile lu- custolcs scpulcri conati sunt corrunipere pecunin.
inen suiiin, conresnrgcre et conserierc nos facicns Unrie nos, irariilionem apostolicam usque in bodier-
secum in coelcstibus, cl ul instar luuaris glolii inci- iiiini diem rie sahhalo relinenles, el usque in fineni
pinmiis lucem corriis noslri, iri esl rationcm, a retinerc cupienlcs, hic subsoribere curavimus quiri
(7) Hic evidenler ad plennm ralionahilemque verhis ah auclore conscripliim fuissc : Illis enim
sensuni deest aliquid, qnod opposilioncni in prasce- dala tttnt hmcobservunditiii-memoriamillarmn egres-
rienli clausula TOaliutt nobiselr* altitd illis signnlam sionis ex AHgyplo;nobis atilem in memoriam, elc.
rcferat. Untlc probabililer supponi polcsl hujiiscc EDIT.
pltrasis iiiittnm seqiieniibns aut parum dissimilibus
957 ADVEUSUS GR^COKOI CALUMN1A3. 933
supcr hoc senserint el confirrnaverint noslri autiqui A nostrum, imo lolius catholicas Ecc.esias pnscha
et venerabiles Palres. Ex quoruiii numero bealissi- csse. Quod si, quod nbsit! perti;:aciter contiadixe-
nius papa Silvesier,' niagni Constanlini Aiigusti rilis, niisiuhabimns ipsum Domintim nusirum Jo-
spirilualis pafer, inler alia dixit: < Si omnis Domi- siim Clirislum sic suos prasnioncntcm ric [iscudo-
nicus dies resurreclionis gralia est colenriusin gau- chrisiis et pscuiloprophciis : < Si quis vobis riixeril:
dio Clirisiianoruni : omnis ergo sabbati tlics scpul- Ecce hic cst Clirislus, aul ccce illic : nolile ire,
turas depulanrius cst in exsecralionc Judasoniin. iief]iie sccleniini (Luc. xvu, 23). » Quoil voro riicitis
Omnes enim discipuli Doinini Sabbato fletuni liahuo- Domintiin Jcsiim, eelebraio veiero rascha, novuni
runt, septiltiim Doniiiitim suspiranles, et Juriasis discipulis stiis cclobrandum iradiriisse : quis sapiens
cxsultantibus laslilia inerat. Apostolis autem jejti- iri negal? Scd illuri quori riicitis, Douiiiiuin nostium
nantibiis iristilia imperabal. Trislemur itaqne cum Josum Clirisluni itlco circumcisum ol vctus pascha
tristantibus rie sepultura Domini, si volumus ciiiu colcbrasse ne juxta lcgem invcnirciiir Deo contra-
iisriem de Daniini resurreclione gauricre. Ncquc rius, quis unquam atisus erit astruere, nisi mani-
cnim fns est ut destruciioiies ciborum et casrimonias feslus lucreticiis? ln hoc enim virieinini pcrverso
Jiiilasorummorc Judnico observemus. > Hasc el his cuni Mnrcionilis et Manicliasissentire aliiiin Doum
similia dioenle sancto Silvcslro, non plncuil qui- " voterem legem, alium novamdedissc; et, ut apcrtius
biisdam Orientalibus isia traditio aposlolicas seriis, (licam, Dciim inaluni et Deum bonnm viiltis intro-
setl magis clegerunl celebrare sabbatum cnin Juriasis. (lticere. Et ne illi inalo, hoc esl Dco teiichrnrum,
Ciijus senlenliie concorrians sanclus pnpa Innocen- honus isle Dens huis inveiiireiur adversarius, el
lius nit : < Snbbnto jcjuiiandum esse rntio evirien- circumcisus fuit ct celcbrnvit pasoba votus. Et q;:asi
tissinm ricnionslral. Nnm si tlicm Dominicum ob devilans illius lyranni, vclut fortioris se, irnni ii.cir-
veneralioncm resurrectionis Domini nostri Jesu rere, ari lcmpus simulavit so lcgcm ejus ohscrvarc.
Christi non solum in pascba cclehramiis, vcrum Sed absit lam pcslifeiv.m virus a fi.ielitim auribus et
.ctiar.i per singulas hebrioniadariini ipsius tliei ima cordihus, nl vcl suspicetur aliquis aliquid aliqnaiulo
ginem freqiientamiis, ac sexla foria prppler pnssio- simulasseomnipoleiiieinelsimplicissiniaiii Vcrilatem,
nem Domini jejunamus, Sabbalum pratlermiliere qux esl Clirisius Deus nosler, aul alium vetcris Icgis
non riebemns, qtiod inter tristiliain ntque lasliliam esse, alium novas nuclorcm! cum ipsn Verilns pro-
lemporis illius virictnr inclusum. Quod utit|ue con- lcsletur, tlicens : < Nolile putaie quoniam veui sol
slat apostolos liiduo isio et in moerore fuisse, et vere legcm aut prophctas : non veni snlvere lcgem,
propler nieiu i. j.nJiooruiiisc occuluisse. Quoriiilique r soil adimplere (Mattli. v, 17); » et Psalmisli d.cat:
non duhiuin est, el in lantuni eos jejiinasse biriiio <Eienim benediclionem dabillegislalor(fW. LXXXIII,
memoralur, ut trnilitio Ecclesias habeat isto biriuo 8). » Doindo[subjunxistis :
sacramenla ponitus non celebrari. Qias forma ntiqiio IX. COSSTANTIN3POI.ITANOS. Et hoc nianifcslum
persingulas hebdoniarias est lcnciida, iiroptcr qtiod csl.sicut, iu Evangelio sociinriumMatlliasmii, de
cominemoratio tliei iilius scmper est oolcbranla. » iuystica ccena loqucns, evangelist.i sic quoque in-
Qiiodsipulatis seme! atque tino Sahbato jejunanduui, qu t : < Primn auicin die azyinorum accesscnuil di-
crgo cl dies Dominica et sexta foria scmol inpascha scpuli ad Josum diccntes : Ubi vis parcmus libi
erit tilique celebranda. Si aulein Doinin'c;e diei ac omcderc puscha? Qui ait : llo incivilalcm ail quoni-
scxla: feriiepersingiiliisliebdomadasrcparaiidainiago riam, et dicito ci : Tempus nicum prope esi, npud
csl, dcmcntis esl, hiriui agere coiisuel-.iriine,Sabbuio le fncio p.ischn cuin discipulis ineis (Maltli. xxvi,
piuslermisso, cuni non tlisparem causani babe.il a 17,18). » Et post pusillum: « Vespere auiem faclo
scxia vidclicel feria in qua Dominus [inssus cst, discumbebat cum duodecim disripnlis suis, elerieii-
qiianilo et npud infer-osftiit, ut die lertia rcsurgens libtis illis dixit : Amcn dioo vobis, quia uiius vcslrnni
icilricrel lasiitiam, post biriunnam prascedenlem tri- me traditnrus esl (Ibid., 20, 21). » Et poslpusillum,
stiliaiii. Non ergo nos ncgamus scxla feria jejunan- D dicenle Juda : < Nunquid egosum, Rabbi ? (lbid.,
rimti, sed ritciiniis iu Sabbato hoc agciiilnin, quia 25), > dicit ei: < Tu dixisti (Ibid., ib.). » Hue us<]iio
ambo dies irisliiinni ajiostolis cl his qui Cbristum Dci hominis, univcrsa legalis pascbas sunt. Doinrie
seouli stinl inriixerunl, qui, <fieDoniinicocxhilarati, cn qiias myslici et noslri sunt, ntlriiriil Ev; ngelisla,
lijii soluin ipstnn fcsiivissimuni csse volncrc, vo- eiriixit: i Ericnlibus autem Illis, nocopit Jcsus pa-
runi ctiam pcr onines hobrioniarias frequenianriiini nem, fregit et rieriit discipulis suis, et dixil : Accipile
csse riiixeriiut. lliuc jam reliqtia vestra riiota disou- et comoriite, lioc est corpns moum, quori pro vohis
tianius. Irarielur. Et nccipicns cnliccm grntins egit ot rieriit
VII. COXSTANTINOPOLITANUS. Nostrum vero pascha eis diocns : Riliile ex eo oinnos : hic est sanguis
Christus esl. Qui, ul 11011 juxia legem invenirelur inens Novi Tosiamenti (Matth. xvv). 2(J; Luc. xxit,
ariversarius, et circumcistis esl, el legale pascha cc- 17-20), » Dicendo oniin, Novi, oslenriit quouiam ea
lebravil primitus, sic, illo discedente, nosirum 110- quas Velcris fiicrunt Teslaincnti cessavoruni.
v:im operalus est. X. ROMANUS. Hasc omnia non a vobis, scri a vern-
VIII. ROMANUS. Quori Cbristus veslrum pascha cibus Evangelislis conscripia, et ab oiiiiiibus oriho-
sil, sciaiis nos iia concoriere, sietini asseriliseiinm rioxis Palribiis coisslaulor prasdicala crerii i.us, et
1'ATUOL. LALlil. 30
m HUMBERTUS S. R. E. CARDINALIS D40
ipsum Dominum nostrnm Je.,11111 Cliristum qtiarta A pancs, apvyjc v-norifpov; dicanlur comeriisse, ango»
rieciiiiiiluna ad vespcram pnscha veius pcrfocisse, el lusque lleliie legaiur in desertum attiilisse. Sed
mox iiovuni inchonsse pr:edicnmus. Qunpropter se- quid mulia? In Icge cl in Evangelio invcnimus TOUC
qucniin virieamus. v.proo;TtpoQitrew;,i;l est, panes proposilionis, quos
XI. CONSTANTINOPOLITANUS. Aspiciie qtiomodo azynios fuisse neino riubilal, qui legis Mosaicasali-
pincni corpus suum sub Novo Teslamenlo vocavil, quani noliliani retental. Ubi dicitur : < Omnis obl.v
siout vivificim et plcniini spiriiu, et sicui c:rioris lio quas olTertur Domino, absque formonlo fiet: noc
rionionstrnlivum. Vos quidein pancm, nos v.o-o-t quiriquam fermenli ac niollis adolebiiurin sncrificio
iicimus. "ADTOJaulem inlcrpreialiir clevatus ct Domini (Lev.u, II). > El in Deuleronomio Moyscs
siirsiiui porlaliis a fermcnlo el snle, calorom ol azyniiim vocavit, KJOTOV xa-Keivixreas,id esl panem
elevniionem habens. Azymas aulem niliil disianl a afjlictionis. Sermo qnoquc Doniini ad Ezechiclem
i;i|ririe siiieaninia el lulo lnleris ileorsuiii conjiinclas factus dixil: < El lu, fili hominis, sume iibi frmnen-
toiras ol sicco lulo comparatas, quas cum amnriludi- luin, norrieiini, fubam, lenlem, milium et viciam,
iiilius Moysosoomeriere iniseris semel in riivina lcge ct initles in vas iinuiu, et facics libi panes (Ezeck.
e.onsiiluil: quoninm innl;c pussiouis cl Iribuhilionis iv, 9). > Ecce tam hic quani in subsequenlibiis pa-
" nes ilicunliir, ubi iiulln fcrmenli iuentio habclur :
syiiibola snnt significativa.
XII. RIIMANUS. In h:>c veslra disputalione, illud in laiitiini ul subcincricius, liordeaccus ibidcm voce-
laiiluni np|irobamus, quori Domintis Jesus paiiein tur. Verumtamcn, ul dc veslris nliquid riicanius,
bcncdicluin el fracliiin i;i memoriam sui sub novo auriile quitl Joanues monaohus D.imasccnus in luu-
icslamento corpus sunm vocnvit. El quod oiiinis de Dei Genilricis riieil : (8) 'E7r=< aZrt rSi-t fipiiruv
]):iuis bujiisinorii viviiicei cl riei vilain iiiimdo, oiaiot St« coO 0|U(),i<7«<7« 6i<w vyfi <wfeyxyuKi9),
utpole phsiius spiritu et calorc Dei vivi, et quoJ nos 7r«vByverra^Gsvs,e\ <suwirrn; GSOTOXOV «).«5tv<iv
otayu-
pnnom, vos vpro-t riicilis; rciiqoa vero vehemenier ),«?avTa.Quin eliani volumus ulriicaiis foriiientaltis-
deiestnmur, et vclut hasreticam vanitalem cl auda- ne azymus sit de quo SakHViuoait: <Sriuvis e*i
ci.iiu oleiitia atque rcsoiiaulia , analhenializanius. hoinini panis menriacii (Prov. xx, 17). » Et: <Panis
Quis oiiim auriebit paneni quemlibei, absque mystc- abscomlilus suavior est (Prov. ix, 17); > scilicet
rio quori supra diximus, nsscrcrc plemim spiriiu ot qiiom niulier sitilla repromitiit. Ei hicenim et illic
animaluiii, nisi discipulus Manichasi? I|>si enim noii azyinus, seri apro; dicilur. Et quia nos ad hoc
doliranrio, sicut vere pleni insania, impudenler as- irahere nitilur lota vestra disputatio, ut pro eo lan-
seruui pnnem et vinum, lignuui, lapidem el vesiem, , tiim quod Matlhasus dicii : >a6«v o IMO-OO,- TOV f.proi,
casieraque tnliu nnininm liaberc. Illud quoque quod, id esl accepil Jestts panetn (Maltli. xxvf, 26). incipia-
iizymtim negnntos pnnein csso, pcr elymologium ejus inus credere fermentatum et nou azywiuui disoipulis
nyn.iuis, quod eslypToj.coiiuniiiii nos vincere : scia- suis in memoriam suas passionis Domii.uni rieriisse;
li.-, omnino vaiiiim el puerilc. Quia el a linguarum scialis islatn senteiiliaiti vestram satis infirinam
peritis riiverso: eivmologias rinntur ex uno nomine, ,esse, si aliud non habetis qtiod possil vesiras parli
sicuiiriuiii liiimaiiiim pl.iciluiii magis quam secun- favere. Omnis enim sententia ex opinione prooedens,
(liiii iialurain rerr.m. El in omnibus Scripturis inve- esl riubia. Quie aulein ex scientia procetlit, ccrla
ninitis panem indiffeieiiter dici, sive fuerit azymus, omniinodeel raia. Unrie, si nliam sentcnliaiii fir-
sivo luoiil '.'crmenlaius. Quod hinc demonsirare inci- miorcm non habetis, hac sola lam anibigna nostrum
pimns. consensiini vobis non vintlicabitis : quia, ut supeiius
Xlli. Priino omniuin, ecce manna, lam in lege copiose nionsiravimus, azymus, sicut feruicntatns,
et ptoi>heiis et psalmis, quani in evangelicis el diciiur a.pro;. Quin eiiam Mnllhasus, qtii Hebraice
aposlniicis litieris, panis, i<iesl, afTos;vocalur. Sicut scripsil Evaugeliuin, nou dixit : )«Sciv 6 ino-oo;T6V
ii) ps.'.!;ii(>:aprot 0-tpv.vov eSoy.svavrot;, vpro-tayysi.uit aprov, sicut Grascus, sed ut Hcbnous Ilebrasis : La-
eV«y»vv.j<j[yur:n; : <|uoil laiine dicitur : panem cmli rj chah Jesus lechem. Lechem aulem Ilebraice eiiunt
dcdxleis, jiinem antjelortim manducavil liomo. Et in azymum vocari in Deuleronoinio cognoscite, ubi sio
Evaiigflio : Kv,Gts,«st 8bs ijftfv TOVa.prot TOUTOV. El habctur : lechem orti, id cst panem alDictionis, atquc
in Exoio : OUTOJ EO-TIVO apTO;, £VSSM/.SV \tpXtKiifiof. panes propositionis leclie'mpacini (10) diciuilur. Unrio
Si ergo maiiiia, quori eral albtim el niiiiuium sicut in Psalmo, manna quoquo similiter vocatur ui te-
semen coriaudii, cl quasi pilo lusuni in simililiirii- chem nlbicini (11) achal is, quotl interpretalur, ptt-
iiem pruiuas, gusliisque ejus quasi siniilas cnm melle, uem angelorum manducavit homo.
auctoriiaie riivina dicilur panis, sive apro;, quod XIV. Tam copiosis ergo irium principnliuni liu-
ulique nullain similitiiriincm aul vorum snporem giiarum exemplis enerv..lam ctymologiani vesiram
panis habobni; quomodo azyinas possit lolli nonicn ex nomine, quod est upro;, sapionler consideraie,
l>anis, non videniiis : qui ulii|iie nalura, forma et cl azymo nosiro fcrmeiiialum vcslruin prasforre ca-
sapore omnimodis punis esl ct dicilur, prasseriim vele. Quia si non obslinala incnle inaiiifesias veri-
curti a.ngeli apud Abraham et Loi subcinericios tiiii resistitis. oi si Vctus ci Novum Teslaiiienlum
(8) Locus plane depra7atus. (10) Panim.
(9) iiitpa. (Itj Abirim.
911 ADVERSUS GR.-ECO.UM CALUMNIAS. 912
ajierte non impugnalis, nobiscum senlire el profi- A honiine islo ex his in quiLus cum sccus. tis, sed
teri habclis, azyiniiin panom fuisse, qncm ipsc Do- neque Horodes. Corripiam crgo illum, ct diiniilaiii
minus Jesns in coena primis Ecclesias suas funri.ilo- (lbid. 14-16). » Al il i pnslulahant ut crucili-
riluis tlislrihuil in mcmoriam suas passionis. Nam, gcrelur. Joanues aiitcm rcferl Pilalum sic dixisse
sicut siiflioiouicrsii|>ruosleiisiiui esl, in scplcm pu- Juriasis : iQuam accusaiioncm aOerlis adversus bo-
schas riiehiis ferinenlaluin ncc invenie! alur noc mincin liuno ? (Joan. xvui, 29.) Qui dixcrunt ei :
apparcbat in cunciis domibus seu finihus Israol. Et < Si non essot liic nialofactor, non lihi Irariidisse-
apuil <|uciiic;iiu|uofnissot iuvciiluui, jnsta animad- miis cum (lbid., 50). > Ei posl aliqua di.cnlo eis
versionc, rehu diviuas legis Iransgrossor, ahsquc re- Pi!alo: < Accipitc ciim vos elcruciligitc (Joan. xix,
cr;istiii ilione poribal <lecaslu Isiaelitarnni. Qnod si G). > Rcspondcrunt : < Nos lcgcm halieniiis, ot se-
crclimiis verbis Verilulis dioei.Iis : < Non vcni sol- cunduiii legcin dcbet niori, quia Etiiuin Dei se focit
vero iegom, seri ariimplore (Malth. v, 17). » cre.ien- (ibid ,7). > Nonne tol loslibus ini<]uis in Dominum
tiuiii cliain et pras.licaiiriumcsf Doniinum Ji'siiin ncc insiirgciii;bus, <t iuiquitali ineniioni sibi, stificcis-
IIIIIIIIIiola .iiil iiiiiim npiceni logis priclcriis.se, ct ut sct hoo iiauin vc-.iriini menriaciiiin, si constarel cis
toiius transgressionis ex|>eriem insidiaiorihus suis siillom hoc solum? Nonne iusiareiit Pilat>, ct tlicc-
riixisse : <Quis ex vobis nrguet ine rie peccnlo (Joan. B renl: Nos logem habcmus, et seciinduni legem ricbet
vni, -IG).> Alioquin nec ipsc pccc;itn mulloruiii lulil, mori, quia fernientaliiui in puscha comcdil? aut
ncc pro iransgressorihiisoravii ut non periroiit; nec certc apud cum appnruil? El iorle dicotis. cnni clum
pro inibis passus, sci! pro sua prasv;;rica:ioiie juslc egisso hoc. Absif! Quia i:on soliiin de fnclis suis,
puuiliis: prasscnim qui noc solus logis iransgrcs- verum el dc riiclis ail ipsi ponliliei peicunct inti :
sor invenlns est, fcrinenlalo apud sc tunc repcrlo, < Ego palam locutus siini fiiundo. Ego sempei docui
scil insiipor mullos discipulos rcns moriis olTocit, in synagoga et in tcmplo, quo omncs Jurinri convc-
cibnns illos formenlalo. Viilcle quorsiim cvadat liasc niuul, el in occulio lociilus siini nihil. Q.iid mc in-
vesira riisputaiio. Nempc si iu solemuiiatc azymorum tcrrogas? Iiilorroga cos qui me auriivcrunl, quas
diciturquolibet usus fermcnlalo, verc moiluus ns- dixcrim cgo (Joan. xviu, 20, 21). > Nnnquiri eliam
sorilur ii! peccnto suo, qui peocaliim non fecil, nec doiiiiiiuni ilomtis in quu pascha colebrabal, sanclas
inventus cst riolus in ore ipsius. Insuper ariministra- legis prasvaricaiio posset lutere? quem oonslul pa-
lis Juriiois mnteriain mngnuni silii plncenrii super in- teriiarum trariiliouiim asiniilaiorem apprimc fuisse.
torfeclioue Domini, et pcrinnncnrii in errore suo, el Qiiorisi fortc ct hiiuc lnlere poiuit, uut cerle ipse
liriem imslraui evucunurii: si glorinnlcs iiomiucChri- conscusil; nunquiri et Judam complicem iunligno-
siiano ohjcceriiil Clirislo quod Juilasorum neino C riim Jixlieorum Intere potuit, qui, juxia Psiihnislani,
objiccre prassuinpsii, nec tuno neo inoilo, nisi forie < Uiianimis ojus tlux ei noius (Psal. LIV,li), > «i
vesiro edoclus niagislerio. Quamvis eiiim principes prasscriim riispcnsator fnit? Quem ipse Dominus
saccrriotum el oinne concilium quiesissent fnlsum dilcoto Joanni ilomoiistrans ail : < Ipseestcui intia-
lestimuiiitim conlra Jesuin, ul eiiiu niorti iradorent, C.uin panem porrexero (Joaii. xtu, 26). i Et cm»
ct ncc in verbis ejus invcnisscnl : tnmen tale ali- iniinxissoi panom, riodit Siiuoni Iscariolis. Ecce hic
quiil, quale vosobjicitis, nullus eorum objccit. Quod bis dixit K^OTOV, quem vos uon nisi fernientaliim ac-
si fuisset o! jccliim, solum iintim sufficcrcl ad per- cipilis. Quo.lsi ila cst, qinc res prchibuit iiifelicein
riciulum iilum. Ncc jam Pilato riicenti : <Accipite Juriam, rieinonslraio ijiso ferineiilaio, prodere san-
eiiin vos, ci seotinriiim lcgcni vestrani jiiriicatc ciim guinein magisiri pnlnni, qiicmadmodiim volehat pro-
(Joan. xvm, 31), > riicerenl : «Nobis non licel in- dere clam ? Aul quiil neoesse hahtiil riespcrnmlo di-
lerficerc quemqiinm (Ibid.); > qnia ipsi prasceplj cere ; < Pcccnvi, traricns snngiiinem jiistum? >
legis interfocissont fernicntaii pariioipem. Dei>i<|iie (Malih. xxvii, i), ciimtraricnrio irnnsgressorcin legis
lola in Jesuin calumiiia cx iiiteriogaiione Pil.-ni et avcrlerit a se et a populo furorcm Domini, et gra-
rospoiisioue Juilieorum faci!liii>epolcst animadverli liam proinerueril? Ut oniin ]>r:coepluinlegis divinae
jtixta Evangeliiiiii Mullh;oi el Muroi, ubi, inlorro- D super hoe brevitcr lan^anuis, pcrpoiiriile quiil iu
giinle Pilnlo : < Qnid cnini niuh fecit? (Mallh. xxvn, Deuloroniiiiiio laiius riiealur : < Si prophota quilibct,
2~>),> clumaverunt :< Crticifigalur (Ibitt.). » Porro, sive fraier tiius, filius ntit filia, uxor vel amioiis
Luca atieslunie, oiniiis niiiltitudo tradciilcs Jcsiim qiiem diligis iit aniiiiaiu tuain, volucril clam per-
Pilalo dixeruut : <Huiic iiivenimus subverlenieiii snnriore libi ut avcriaris a casrimoiiiis legis, non nc-
gentem noslram, et prohihcnlem Iriiniia dari Cas- quiescnsei, nec audias, ncque pareal oi luus ociiiu*
sni, el (liceiiloin se Clirisliini regem esse (Luc.xxm, uimiserearis et oocultes eum; seri statim prodiliim
2). » Quibus pnlo post ail Pilalus : <Nihil iuvenio populo interficies, iilnvcriatur Domiuus ab ira fu-
caiisie iu hoc hoiiiiuc (Ibid., 4). » El illi : <Com- roris sui, et misoronlur libi, muliiplicelque te, sic-
movii popnlum per iinivcrsum Jmlionm, iuc.ipiciisa ut juravit palribus luis (Deut. xm, 6-8, 17). »
Galiiasa usque liiic (ibid., o). » Deindo posl aliqua XV. Ilic ne quiri niiiuis faciuni virieatur, ciiam
riixit cis Pilatus : <Oblulislis mihi htiiio boiiiinein vestraliuui ri iicnlic 0|)inioni nbviamus : qui , non
(|:iasi avertcnlem populuiii, ct ecce ego, coram vo- invenienles qtiaruin sanclarum Scripiurariiui fu:ii-
bis inicrrognns, iitillam causam morlis invcnio iii culo scnpham asserlionis stias perlrnhnntari alicnjtis
 945 HUMBERTUS S. R. E. CARDINALIS 944
slabiliiatis iilitis, fliicluando pcrtrahuiilur in illud AL tamI decimam Iiiiiam omiiimodis observandani do-
riivinasoinnipotenlias pclagus. Namque sciscilanlibus nuntiat. i Elmunriisquiricni quartnm riecimani hmant
nobis tinde Dominus Jesus fcrmenlalum in ccena primi I mensis, immundis aiitem qiinilain decimani
bahiicril, cum in omnibus linibus Israel non inve- secunili s mcnsis. Et quicunque alitcr prassumpsisscf,
nirclur, rcspondeni : Si credilur omnipolcns, poiuil rie t meriio populi sui perirel. Quoil si quasritur quaro
subito iindocnnque fermcnlatum cxhibere , aut Joanncs J riecimam qnintam liinam, i<l est, a pnscha
ccrlc ipsnm azynium benedicenrio fcriiieiitare. Quod ssecunrinin, riixerit puscha? oum viricalur riiccre de-
quam sit frivolum ncmo non inlclligit; quin, quo- buisse I : Et ipsi non inlroicrnnt in prasiorium ni nmt
eunqrre modo apuri eum in ipsa solomnilnle fcr- containinarcnliir,
( setl ul maiiducnreiil azymn, quo-
ineiitaluni apparuisset, legis transgrcssor fieiet, )' prima cral riies ipsa : soialis iniliflerenlcr n!>
rmn
plans tiignus puniri, qui in sanctas legis coiiltime- IEvangclistis dici pasclta ci azijnta. Nam liccl Domi-
liam fermeniatum trnctnsset. Sed.olsi quolibct modo nus r riiscipulis dixcrit : < Stiiis quin posl biJu:in
id ftiisset fnctum , a!i<|tiis Evangelisiaruni tantiim paschafiet
\ (Mallh. xxvi, 2). » M.itihasuslamen ipsius
narraret miraculum, non inferiusillo quo aqua con- diei (1 in cujus vespere fiehat pascha meiitionem fa-
versa nnrratur in vinum. Et cum lam suhtiliter cciens, inqnit : < Prima autem nzyiiiorum accesso-
gestn sive dictn in ipsa ccena desciibunt ut etiam BI rtinl r discipuli ad Jestim, dicontes : ubi vis pareniiis
siliqua velut miiius neccssaria videaniur recilare, llibi paschu comedere (Ibid., P). » Cui concordar.s
sicut illud csl de contentione prioratus inler disci- MarcusR ait: < Eral pasclu. el azynn post bidtiuiii
pulos facla, sive quod Domintis ipse prasceperit (Mttrc ( xiv, 1). > Et posl pauca : < Et prima die
vendi lunicam el emi glnriinm; quomodo tam obsli- aazymortim, quando pasclia immolabant (Ibid., 12). >
iiato silenlio reircuere tam necessarii sncramcnii Ubi l si indiflorenier non accipiunlur pascha ct
inilitim, et ut ila dicnmus, onininoriam meiamor- aazyma, ut modo pascha pro festo azymoruni, modo
phosint, ef qualem vos somnia.is? Ncque enim fuerat festum h azymoriim inlelligalur pro pascha, quomorio
negligenter commemorandiim, quori loiius Ecclesias stabit: s <Erat pascha etazyma post biduum? > (Ibitl.,
eststal ftindamentnm, ct usqne seciindiim Christi ari- 11.) Nain juxta opinionem veslram riebuit sic scribi:
venlum rctiiiehil Christianilalis stalum, per qnori lEratpascha posl bidtium, ot azyma posl biriuuni.Seri
in Chrislo inanenius, et ipse in nobis. Unrie vos , beattis b Lucns oinnem hujiismodi dissolvens conlro-
assertionis vestroc diflicullalcm passi, !a'ioratis no- versiam
v inquit : < Appropiuqiiabal riics nzyiiioniui,
bis prasjtiriiciuin facere ex omiiipotenlia Cbristi. Seri qui
q riicitur pasoha (Luc. xxu, 1). » Et quia cuni eo
vobis firieliter ct constanler rcspondemus : Quamvis qui q proprie (licebaiur pascha, subscquenfes quoquu
omnia quascunfiue voluit fecerit et facial Dominus C scptem s riies azymorum abusivc iiiiiicupnbnniur pa-
Jesus, hoc facere non poluit, sicul quondain dc lupi- sscha, ijuem diein vellet specialiter intelligi, in sc-
riibtis paiiem fncere non polnit. Si quasritur, our? qiieiilibus
q luce clarius osfendii, diccns : < Vcnit
Breviier respondelur, qnia noluit. Seri unde scitur autoni a dics azymorum, in qun ncccsse erat ocoidi
quia noluil? qtiia non transgredi poitiit nec trans- p
pnsclia (lbid., 7). > Qiiori planc in quaria deoimn
gressus isstlegem, qnam non venit solvere, sed adim- luna b ficbal ari vesperum, qiianrio agnus occidebalur;
plere. Itaque uniiiii e tluobus eligatis necessc cst. quem q eliani pascha dici sic Evangelisia perhibuit,
Aut enim fermentaloiilijecio in solemnitate azymo- ul u ipsum pasclia occidenriuin dioorel. ldem quoqno
runi legem implevit, atit suscepto fermenlnto Iej»em in i Actihus aposlolorum narrat quoJ llerodcs capium
solvit, propler quaiii ariimplenriain se venisse liien- Potrum
I misil in carcerem, volens post pascha pro-
titus invenieinr, quod absil! Porro de omnipolcnlis ducere c euni populo. Qui quod pascha riicat mox
Dci coomnipotenieFilio, ila Imbeturin JoannisEvun- «suhjuiigens tleclarat: < Erant antcm riics azyrriorum
gelio : < Non polest Filrus fncere qtiidqunin a se (Act. ( xn, 5). > Nec mirum. Cuni eiia;n Exo<:i teriii»
(Mutlh. v, 19). » Qui otiam, secundiini Marcum, in Dominus, I tria fosla prascipiens, pasclia tacuil, so-
patrin sun non poteral virlules multas facere. I
Ioniniialem azymorum laniuni custoriiri jussit, quas
'
XVI. Ilinc nil lergiversalioniim vestranim praslcr- praslermisso
j pascha obscrvari ucquii. Porro Joa::nes
inillenles, quia consideraiis vostro ferincntalo se- (qualiter inlelligi vellct quod ait : < Ut non coniii-
cundumlegemetEvangeliunijiisleconlrariici astruere iminarenlur, seri ul niandiicarcnl pascha (Joau. xvm,
eonamini Domiiiuin non celehrasse pascba ciiin S 28); » paulo post ait: <Eraiautem parascevepaschas,
Judasis ipiarla deoima luna mensis primi, sed prius- hora I quasi sexla (Joan. xix, 14).» Parascevepaschas,
quam fieret legalis abjectio fermentali. Et hoo pro- prmparatio
| paschce inlerprclalur; quanrio jam pr;o-
bare contenditis ex Evangolio Joannis qui nil: t Et parabalur | vel insfabat oelebriias niagni riiei Snbbaii,
ipsi non introivere in praslorium, ul non contnnii- qui ( celebrior reliquis pasehalibns riiebus apuri Ju-
narenlur, sed ul manducareiit pascha (Joan. xviu, <
dasos habehalur, adeo ui, ob reverenliam ejus, gen-
28). » Quod quanta absurdilaie riicatnr, saltem ex tilis l hominis cohabilationc, vcl introitu prxlorii
hoc perpendite, quod Christuin Iransgressorem legis pollui ] vererentur; cl insuperne in cruce renianereiit
noii cavetis denuo pronuntiare : Quia <cum facla < corpora in Sabbato , pr.Tcaverent. Nec repiignai
esset hora, discubuit (Luc. xxn, 14).» Quamvis enim voro quod pascha solomnitns azyuioruin diciltir :
Uis posse celebruri pascha lex concedat, iaincn qnar- iquandoquidem ipsuni pascha cum azymis edebaiur,
 9*!> ADVERSUSGR/ECORUMCALIiMMAS. 946
ncc per loliim dieni illum, sicul scriplum est, appa- \ discerelis
ri plurimum distare lapidem sive Ialereni ab
leliat ferineiilatum in linilius illis usque ari vespe- 3azymis, et quori lapidibus seu lateribns parios, ajy-
rum octavas diei, quam habebant celcberrimam. i
mis auiem confirmetiir cor hominis. Quasqtiarnvis
XVII. Insuperbarum triiim solenmilatum conti- hiimanam I vitam teinpornlilcr sustentent, tamcn
nuaii octo dics pro tino die sunt habili, sicul de sine s anima esse, sicutet fermentaiiim, nullus ncgare
senopegias diebns Dominus riicil : < Vos ascendite saudet, nisi Manicliasus demeiis. Nani in corporis
aJ diem festuni hunc, ego aulem non ascendam ad Chrisii ( myslerio induhilaiiler vitalis esca lit perpe-
dieni fesluni hunc (Soan. VII,8). > Qtii lamen postea tuo. i Sed dum liitiinini apostolicas sedi derogare
jain die feslo niediaule dicilur ascendisse, ct in ssuper azyniis , pulredine inveteraUe hasresis vos
novissimo magnas festiviiatisdiesletisseeiclamasse: s
scatere monstratis, asserendo panibus inesse ani-
< Si quis sitii, veniai ari me el bihal (lbid., 57). > 'mam fermenlatis, ctiain absque mysterio aliquo do-
XVIII. Ecce vcstris opinionibus reluctati forsitan minicas' passionis.
' XXI. Quod aulem cahimniamini- azyma dcorsnm
plus necessnrio fuiiniis vcrbosi; sed hinc inininic
deliemus reprebendi, quia causnm bumano generi terras * conjuncla , non negamus vtilgo ha'c eadem
super omuia neccssariam voluimus evacuari. Si sic s pnrari lapidibus aul argilla superposita, non, si-
Dominus Jesus legem poiuissel transgredi, inanis B oiit ( riioilis, lerras conjuncta. Verum hasc ad com-
enim essel fides nostra, inanis elprasdicatio noslra; '
miincs usus boniinum el c;elcrorum amiiialium irans-
cuia posset doceri peccatum Athc obfuisse liumnno eunt: * nani ad magnam Chrisii inensam non accc-
generi, morlem atitein Christi niliil profuisse. Nunc 'riuul; scri iilnri solum quod ilinconi cuni siibtlincotiis
sequenlia videamus : uhi poslqunin vanis declnma- !scu ipsi sacerriotos , sncris amicfi vestibus, cum
lioiiihus, ut supra monslratnr, «^TOVinierprelali '
molodia psalmorum conspcrsum el in ferro parnL.ni
f listis elevalum et sursum porlaliim a fermenlo et ex ( sccrctario proforunt. Nempe, sicul aposlolici Ac •
sale , calorcm et elevalioncm habenlem, horrenda lus indicani, diaconi specialitcr conslituii snnt sti-
cecilale, abominali azyma, dixistis: 1 hoc opus, Petro diceutc : < Non cst asquum
per
XIX. CO.NSTASTINOPOLITANCS. 'relinquere nos voihuni Dei, el minislrarc mensis
Azymn autcni jiihil
riistanl a lapidc sine aniina et lulo lateris deorsum '(Act. vi, 2). » Vos aiitem , sicut facere nos rcprc-
coujnncla terras, et sic lulo comparata. henriitis, nec iu lapitle aui argilla seu aliquo uieiallo
XX. ROMANUS. Ileu! heii! heti! Domine Deus! veslrum fernienlaiiiin p.iratis. Ergo aut in aqua
ccce coiupleri videmus principis nposlolorum pras- paralis, ' aut rie ccelo manna venit vohis, quoil ntl
sngium noslris lemporilitis. < Ex vohis , > inquit, humnnos el riivinos usus hnhclis.
< crunt magislri menriaces , qui inriucent sectas " XXII. Sed ad roliqua frivola veslra venianius.
lierriiiionis, et euni qui eruit eos Dominum negant. Non inveniiur Moysos riixisso nzyma malas passionis
Superducenies sibi celerem ])erdilioneni , el multi 'ct Iribtilalionis syinbola fuisse, sed lechem oui, id
sequenlur eorum luxurins, per quos via veritalis 'est panem affllctionis : non quori nalurnliler aliquid
:
blasphemalur, et in avariiin fictis verbis de vobis aflliclionis in se habeal, sed quod Ilebrais ad me-
negotiabuntur. Quihtis jiiriieium jnm olim non ccs- moriain ' revooel qtiia, ab ^Egyptiis exirc compulsi,
sal, et perditio eorum non dormilat (11 Pelr. n, 'coiispersam farinani , aiitequam fernieiilarcliir ,
1-5). » Ctijus sentenfias concordnns doclor gentium 'asporlarint in luinicris; qnas, uf supcrius snfiieientt r
ait Timoiheo : Seiio quod in novissiniis diebus dissernimus' , nihil nos langunt jnxta carnalis
insiahunt tcmpora periculosa , el eruiit hoinines 'observaniiam rilus. ldco riiseiiliaiiiiis quod se-
soipsos amanies, cupirii, elali, snperbi, blasphemi 'quitur.
(17 Tim. iii, 1-2) , » ct caslcra. Et post pauca : XXIII. CoNSTANTiNoroLiTA.xiis. Nostruiii vero ]ia-<
< Quemaihiiodum Jamnes et Mnmbros resliierunt (
soha gaudiuin ci laslitin lotiiui esl, et extollit nos ub
Moyri, ita et isli resisluni verilali, homines corru- hiiino
' proplcr gaudiiiiu ari cuslum, sicul el fermeii-
])li inoiile, reprobi circa firiom. Sed ultra non profi- 'tiini, propfer proprium calorem, panem ; qui panis
cient. Insipienlia eniui eoruni ninnifcsta cril oiiini- " onini
' suaviiaie rcplclus esl. Azynium vcro, ncquc
bus, sicut el illorum fuit (lbid.,8, ! ncque fennentum habens, liilum est aridum. Aut
9). » Umle et sal
vos iuipiidenier detrnhenles azymis elinm illi vivi- 'non audistis Jesum dicenlem tlisoipulis suis : < Vos
fico myslerio redemplinnis nostras inauriilas inju- esiis ' snl lerras? > Maith. v , 15.) El : < Simile est
rias irrognre non timolis. Neo niirum si in secretis 'regnuin ccelorum lorinonio, quori accipiens niulier
cuslestibus acies mentis veslras cnlignt, qunndoqui- '• ab;Condit in farinas salis tribus, donec fermenlarc-
dcm in lerrenis tam pervorsc erral, ut azyninm, lur l {olmn'! (Matth. xiu, 35.) > Mulicrem sanctam
qnod visu el laclu atquo guslu simul et usu quoli- Eoclosiam
I vocat: satis vero irilms, lioc cst, tribus
diano panem comprobal, Iapidem seu siccum hitiiin modiis repletis, Putrem el Filitim et Spiriliim snn-
laleris credal.Et, o qunm dignam erroris sui iner- (cliim , quoriim ncquuquum lutulenlttni azyinum est,
ccdein veslra vesania reciperet, si vohis relrusis, et particcps.
I
onini consolalione humani viclus fraudaiis, lapiriem XXIV. ROMAMIS. Oplamus vobiscum colehrare
scu siccum lutum lateris apponerol aliqnis pro pnsoha, I quori lolum sit lastitia, cl nlenuin gauriii, in
azymis ! Il»i pioculdubio in siimmo discriminoveslro i
lona soilicot vivoiilium, quia buc i ^niini conces-
 "
947 .IIUAIREKTUS 5. R. E. CARDINALIS <i;8
sum est in torin morientium, ubi et de praslerilis A farina, id est, lolius bumani generis massa : in qua
soandalis subesl gemiius, et de fuluris meius. utiqiie mulier, id esl coasterna Deo Patri Sapientia,
IJnrio, si cupilis de co;:tinuo pnscha poslinodum fncla ex niuliere, doolrinam aposlolicnni' qtinsi
gnudere, in islo nninio non sitis inleriin sino li- fermenlum rcoonriiriil , et regimm cflelnrnm, iri est
more. Seil , sicut Psalinisla monel: < Servite Do- pra sonioni Ecclesinin, cx tliversis nulionibus coa<!u-
in'110in li sorc, ct cxstiltaie ei cum tromore (Psalm. navii.
II, II). > El iiisfanler cuni apnslolis petite ut gnu- XXVIII. Jnm qnin , posl miiftiplices azymorum
dium veslrum sii plemim. lllum efinni quod nsse- obtreclntiones, ad hoc prorupit vestra insolenlin, ut
riiis, iri es', pascha vos ab humo suslollere ari ccehnn in ipsa tcrribilia el vivificn sncramentn rerienpticnis
pras gauriio, ita agere ricbet oninino. Quia si con- nostrx npertis contunieliis irrcverenter insurgai,
surroxiilis cum Chrisio , quas siirsum sunt quurite, et azymum cxclamel lutuleniiiin, ei nequaquam
ubi Christus est in dexira Dei seriens : quas siirsum sanctas Trinitatis parliceps esse , respondere cogi-
sunt sapile, non qmn super terram : sin alias, jam mur deinceps vobis stultis juxla slnliitiam vestram ,
non levatur anima veslra ad Deum, scd coutra ne vobis sapienies esse videamini. Certissime sciatis
Deiim. qnod gloriatio veslra stercus est etvermis, horiie
XXV. Sane qtioninm veslrum gaudium compara- B enim exiollimini, et cras non inveniemini; et, se-
lis f.Tinenlo, quod suo calore panem exiollif, am- cundum Psalmistnm , ut pulvis anle laciem venli
bigiinusjam quale illuri gaiiriiiim sil, quia fermen- conimiiiiieiiiini, et ut liiluni lalerum delebiniiiii,
tum in hotio accipi vix invonimus, nec fernienlatiis juxta proverbiiim Sapieniis, de stercore houm fnpi-
panis absque conseorntione est suaviiate ali<|iia danrii, et velut stercus in via conculcamli, sionl et
plenior azymis panihus, quos pleriquo sibi salubrio- antecessores vestri hasrelici ao prascursores anti-
res et supiiliores arhilranltir; seri qualis fuerit pro- cliristi. Ul enim in libro benli Job riicilnr : < Ex
posilio, aperit hasc voslra ronclusio. quo posuil Dcus hominein super terram, cognosci-
XXVI. CONSTANTINOPOPOLITANUS. Azymum vero, lur laus impi rtnn brevis esso, et ganriiuui hypo-
ncque snl neque formenluni hnbens, luiiiui esl ari- critas ail insiar puncti (Job. xx, 5). » Unrio , quia
riuni. in co puiatis vos snpienles si nliorum insutiitioui-
XXVII. ROMANUS. Ileratis conttimeliis in tantum bus delrabitis, hinc par pari rcfcremus , quori ve-
azyma lncessilis , ul pcne omnihus visibilibus ct slrain impiirientiam morriehif; ut relrnhal [cnni vel
iiivisibilibus nnliiris injuriam irrogeiis. Si enini, vos] a reveremloruni sacrameniorum injuriis.
ut defiuWiis, lutiim aririum esl quiriquitl neque snl XXIX. Sulva ergo, ut digniim est, rovcrcnlia
*-•
neqiie fermenluin habet; crgo beaii spiritus ct corporis Domiui nosiri Josu Chrisli, et, in formen-
auiinas jiisioriiin, sive ipsn quatu<>r eleiuenla, ox tato et in nzymo, perquirnmus au fernionium ad
quibus omnia visibilia exislunl, luiiini snnl : quo- bumanas mensns prirparatum sincerius ac miinriitis
niani neqiie sal nequc formentum hnbonl. Ncc suffe- sit plebeio azymo. Et prinio omnium ferinenlaluin
oit vobis lanluin nefas cvomuissc, nisi insnper Do- repeinmus, nt perspeota riiligenler ejus scniurigine
iniiiuii) tcslcm veslras 0]>inionis produccrelis, qnasi vernx jiiriicium ric puritalo fermentnti hnbeanms.
pro sola commciiiiatione el confoclione vostri fer- Neoessc est enim ut rivus fontis qunlitntein et na-
menlaii dixerii discipulis suis : < Vos eslis sal ler- ttirnin sequalur. Ila enim origincm fcrmcnli inve-
ras (Mutih. v , 15), ei simile cst regnum coelorum nire cupiiiiiis , sicut homiiiis ciijuslihcl originein
fcrmenlo (Malih. xin, 55). » Ergo (]uia verhn quas ipsnm mairom oiiiiiium lerram inveiiimus. Nam si
siint spiritus ct vita, ari lilteram placet vobis intel- hoiuinis originem aliiini homiiicni riixoriuius , jam
ligere : plnccnl eliam vestro fermontalo nliquid pal- propago, iion oiigo, erit; quomodo neo fermeuliiin
niiiiim et sinapi aitjungcre. Nam iricm Dominus di- fermenli origo esse poieril. Sicut enim senlcniia
i'it discipulis : < Vos esiis paliniles (Joctn. xv, 5). > vulgi exstai, lormcnli origo fit, cum imt spuma
Et : « Simile csl regnuiii ca lorinn grano sinapis . ninsii seu fasx cujiisdum ruslicas polionis quas apud
(Maltli. xm, 51). > Qiiiui scilicet calorem atimini- Gallos cervisia riioilur , vc! certe jns olivali borriei
stral, qucin lantopere lota vestra culumnia in for- aul oicoris, sive lac (iculneasvel pecnrum corriipliiin
inenlo coliauriat. Noveritis tnnien ijisam de fermento injicittir coiispersas fariiiio. Cnni orgo spiima.f.ox,
absconso exposiiionem vestram calholico riogmnii elixainm lcguminuiyi, et luc fious vel peoorum cor-
coiilrarium. Si cnim mulier illa Ecclesinm sigi.al, riq iuin n|>u<llioniines cniiipulentur inler siiniiriu,
el tria sala sanclam Trinitulom, ubi et qnaiulo ei ari conslnt lermentum sorriihns uou curere |>or uiiiuia.
quiJ Ecclesia in ipsa beata Triuitate ferincnlum Mnssas auieni cuiciinqiie fcrnieiitum injiciiur, ne-
ahscondil? An forlc quisquam sunniio ct incoit;- ccsse est coiriirapaiur , sicut aii sapieniissimtis
iiiulabili hono Dec quiJqii3in augnioiiti aliqiiando Paiilus : < Modicum fernicnlum loiam niassnni cor-
confcrre potuit aut potcrit? Quupropter convcriien- ruiiipit (Gcd. v, 9). i Ubicumque aiiiem corruplio
tius parabolaii) bano exposuissetis, si regnum coc- tam iu riivims quani et in bumaiiis liiteiis dicitiir,
lorum sanctam Eccle.siani significare dixissetis; ibi eliam rietcrioratio seu vitiositas alijuu sulisl.in-
fermctiliim aiiiem doctrinaui npobtolicam; tria sata lias acoidisse compiobatur. Unde , si non polesl ali-
tr*s lllios Koe , quibus posl diluvium mensuiauir quando corrupliu in boiiinn parlcm inlciligi, nulli
9ia ADVERSUSGR/ECORUMCALUMNTAS. 950
duhinm est qmn fermontalo nzymiim mundius sil, A sccretario confeclum ufferl uzyinum, quod cxgranu
quod, nuliam corriiptionem fermenii ndmitlons , cx friimcnii et limpidn lympha pcr ignoin fucrit pr.ne-
iminda farina lantiim et pura aqua conlicilur. Fer- parnlum, significans so in una nieriinioris Dei et
nieiituni qiioque si aliqnandiii in innssa nogligitur, liominiim, hominis Dci Jesn Christi, personn, tros
lunlo acrore cam oorrnmpil ul iiltra humanis usi- porfootns crericrc ol voncruri snhslnnlius : biima-
bns non prosit. Deinile panis fcrmenialiis parvo nnm scilicet carnem, aniinam raiionalom , oi Yer-
situ eflicitnr mucidus, quoil rarissime incurril azy- bmn Dci Dciim. Elgrnntim quitlem assiinilnri our; i,
mus, ulpole |)Ienns et soiirius , non tumidus et ca- qnnin rie sola Virginis cnrne, quasi ex grnno mutris
vernosus, uli fermenlattis. Qui licei magna ex parie lcrias, sola virliile coelesli, non aiilem allqir.i coiu-
impar sit noslris laudibus , tamcii ])or omnia pnr misliuiie virili faclam onininoieiis Divini.as nni-
est veslris nioribns. Ipse enim, fermonio veteii cor- mavil, piiriorcm siibslanliam , iii csl animaui. qiiiisi
rupliis, deprehenriiinr acitlus , cnvcrnosus el liiuii- aquam prteclnram el nnhilem ei infnniicns. Quas
dns : et vos haud secus, liiimana opinione corrnpli , geminas snhslanlias ab ipsius viriiinalis conoe-
hiiiuacitate tippurctis acidi , calliililate cavernosi. p:ionis cxorriio Vcrhiim Doi rilo suscepil, et, me-
El, ul divinas scionti;c vacui, huniana scicnlia in- diante suas riivinilalis calorc, tanqiinm iguc, sibi
ceriiiis inflaii, juxta illud diclum Aposloli : < Scicn- B conslrnxil ct consolitlnvit. Talilcr pnepartttiis nzy-
lia inflat (/ Cor. viu, 1). > Cui eiiam suprailicia niiis fiilcli invocalione lotius Trinilaiis, fil verum
vitia inesse ibidem Apostolus alleslaiur, Timotlieo Cisingulare corpus Chrisfi; non, sicut Tliciipaschit:e
dicens : < Si quis aliter docens, el non acquiesccns voliini, cOrpus Pnlris et Filii el Spirilus snucti.
saiiis sermouihus Domini nostri Jesu Christi, et ci Quoil ei vos viricinini senliic, tliccnies Pniris ct
quas secunrium pietatem csl rioctrinas, siiperhus , Filii et Spiritus sancii partioeps non esse uzyniimi,
niliil sciens, setl Innguens circa qiiasstionesot pugnas seri subauriialtir, sicul fermciiluin esl pariiceps
verboriim, ex qiiibus oriuntiir invidias, conieniiones, eoriim. Ex qua prava sentcniia si non vuliis cum
blasphemias, snspioiones mahe , coiiflittaliones ho- Thciipaschiiis riamnari, nolite in ipsa coniincmaia-
miniim monle corrtiptornni , el qui verilaie privali tionc Doniinicaspassionis nliquod participium sou
siiul (/ Titn. vi, 5 , 4, 5). > Quod vero fernienliim communioneni, pr;cler solum consecrationein viri
sicul prasfali siimus, in tlivinis el humanis lilleris, cooperaiionem, concedore sancias ot impassibrii
in nialuin ponaltir, DDiniiinsin Evnngelio lestalur • Trinitali; qnia mors solius lnimniiilnlis Filii Dei in
< Cavcle , > inquiens, < a fernicnlo Pharisaioruni , illo sncramenio visibili [rccoliiur], ut Apostolus iiil:
(|iiod est hypocrisis (Lttc xn, 1). > Ei Paiilus: < Ex- < Quotiescunque manriiicabitis panem huiic el ca-
purgale , inqtiit , vclus fernienliini (/ Cor. v, 7). > C licem hihetis, mortem Doiuiui niiiiunliabilis rionoc
Ei |)nulopost : < Epidcmur non in fermenio veleri, vcniiit (/ Cor. xi, 26). > Ipse quoque Dominiis Jesus
noque in fermenio maliliaset nequitias (lbid., 8). > inspeciali commemorntionissuas privilegio discipulis
In sascularibus quoque lilleris salyricns, efleini- dislribucns panem, ait: < lloo cst oorpiis meum ,
naiionem et corriipios niorcs Roniaiioriim rcdar- qiiod pro vobis Iradetur (Ibid-, 24). > Mettnt, in-
guens, ail : qiiniii, quori, Spiritus snncti soplemplici grnlinsiil-
Quiddidicisse?nisihoc fermentuni,et qtio semel iutus iiixiim, ipsa sapientia Dei Palris asterne asriifieavi
lonata est, tuptojecore, exierit caprificus? inibi tcmphim quadragiuta el sex diebus in ulero et
(PERS.I, 21.) ex utero iiuactas Virginis : qiioih|iie, mox pro vobis
XXX. Et, s onines Scripturas perscrulati fueriiis, et pro inultis per passionom crucis in niorteni rc-
nunqunni et niisqunm fermentum in boiinm signili- solvenduni, omnipoiens Trinilas post tririuiim sus-
c.itionem poni inveniclis, nisi in uno loeo Evnngelii, citahil, non permittcns sniictiim suuni viilere cor-
uhi regnum coeloruni fermenlo simile Dominus rii- ruptioncm. Meum, iiiquam, hoccst, Filii Doi ol Filii
cil, doclrinam viriclicel aposlolicnni signilicans. Si liominis, qui vuriit sicut scriptiun esl rie illo. Qua-
voro omues rovolvaiis Scripturas , nuiiqiiam et propicr, sicul pr;rriiximus, lota henla Ttinilas in
iiusquam invenietis nzymn poni in significalionem " consecratioiie Eiicliaristiascooporatiir, sotl sola niors
conlrarinm , seri nul sinceriialcm aul verilateui si- Cliristi iu fractione ejus elin usu aiiiiuntintur.
giiifinre. sicut Aposiolns ail : < Epulcmtir in azyniis XXXII. Ilinc jam quas aptni vos habealur riisci-
sinoeriialis et verilalis (I Cor. v, 8). > Unrie veslia piina et caulela supra lanlo mysierio ndveiiamus.
<lii|>lioitas,sno formentaio conlenia, Romanaset La- Vos aliqtiando pretio fcrmenfnliim a quoounqiie
linu: sinijiliciiati azyminn exiorquere riosinal. Ne, si viro seu feniina prasparnlnm halielis, in tnntum' ut
f.ierit pi-riinax , anaibcma inaranniha cum suo fer- nonnunquam ab ipsis publicis ncgolialoruii) taber-
inenlato fiul , ot proplielnm sihi exprobrnnlem au- nis emptum punoin n<lDominioam mcnsam transfe-
dinl : < Iie, ad lioihe', et impie agile , et sacrificale ralis ; qiiom iractnunn illolis el sorriiriis qiioriim-
de fermentalo lnudem (Am. IV, 5). » libot mnnibus nognre noii polestis. Qui sane, juxla
XXXI. Nunc viileauii' qiiasnani Ecclesiartmi ma- nosiram narrati.inem, qninqiie subslanliarutn par-
jori diligeniia et subliliori signilicatione Dominici liccps esl, id esl, fermeuli, farinas, salis, aquas et
corporis proprietnlein imitelur. R<}inanaquippe ct jgnis. Quorum oinnium significationcs congruas in
OecideiiiaHs Ecclesia a ininisliis sacri allaris in illa simplici et sincera carne Salvatoris, si habeiis».
 951 HUMBEIUUS S. II. E. CARDINALIS 053
dute nobis. Pnr esl euini ut <!<;fermenlo nohisra- A Grasci £ nutcm, cohnhitnntes cis, alii sic,'nlii qualiicr
lioncm reilriaiis, queniarimoriiimnos de azymis vo- a suis acceperunl. Ad hasc, si quiri ex sancla et ve-
his : ne forte.quodabsit! pervcrsilns Manichasorum, nerahili n Eucharislia in Hierosolymiianis ecclesiis
ad fulcieniluni errorem suuin, nssernl has (piinque ssupcrftieril, nec iticenriiint nec in foveam niiitiint,
siihsiaiiiias iu sacrificiuin Chrisliuiiorum asstimi seri s 111pyxitlem iitundnm recondunt, el sequenli tlie
proptor quinqiie nnlra loncbrarum, quas fiiignnt commuiiicnnl c ex eo populum, quia quoliriie coinniu-
nsoniiendo si!ii. D.ile quoque evidenlem causam nicnnt n ibi, co quotl conveniunt illuc ex diversis
iilius circun cisionis, qua coroniilam panis ad sap,- provinciis
p Christinni, qui, prnpter fidem etmnximuni
<tiim sioiifioiiiinfcrrolcvaiii, cuiiiimniaculala bostia aniorein
a Filii Dei, cominiinicnre ibi riesiderant, quia
iuiniaculaiiim corpus Doinini aplius videalnr signi- el e locus ijise venerabilior et sanclior est omnibiis
ficare, et inlegriias panis iiilogriiatem Ecclcsias, Iocis h in omni terra. Et ibi esl sepulcrum sanciuni
(]iiascorpus Clnisli Dtparticipatione ejus inlegerrimi et e honorabile Domini noslri Jesu Christi, el sanctus
corporis. Qtiodqualiterfieri dobeat,PauIusCorinlhiis C
Calviirias locus. Sublerraro aulom vel infodere
iia prasriieat: < Panis quem frangimus, nonne par- sanctam si Eucharisliain in terra, sicut quidain di-
tioipulio Doiiiini esl?Quonium unus panis, iinum cunttir c agere, aut in lagenain mitterc, aul effunrierc
eorpus nitilli sumtis omiics, qui tle uno panc cl 111:0B il illam, negligenlia magna est el niillus tinior Dei.
calice participamus (I Cor. x, 17:.» Unrie ei Do- Etenim E firies Chrisiianorum, ipsa iinpolluia et tli-
iniiiiis pnnem arcepisso, beneriixisse ot fregissc, vina v mysteria sunl, seciindiim quod Christus dixil:
non aiiloin lcgitur nute vel poslea incidissp. Dcinde < ' Qtii manducat carncm meam el bibit sanguineiii
quoil Siiuclum p iiem vit:c astcrnas in calico 11intri- "metiin, viia vivet in aslcrnum (Joan. vi, 55, 59). >
Ittm cum cnchlenri snniere ooiisueslis, quiri oppo- °Seri de his hactemis : prascipue cum vos ipsi possilis
nitis? Ne<|ue enini ipso Dominus paneni in calice basc '' cnlligere subtiliusex tcnorc episiolas illius qunm
vini intrivii, et sic nposlolis Jodit tiicens : accipiic istis ls ex grasca latinam peifeciinus. Uid Iuoe clnrius
el citiii cochlcnri con.criite : hoc est ciiim corpus "intelligi dntur, eumdeiii rilum riivini sacrificii snn-
moiim. Scd, sicul sam.la liomana Ecclesia usque ctam e IlicrosolymilananiEcclesiaii) observasse anti-
litinc observat, pauein inlcgrum benetlixit et fra- quilus, 1 quem sacrosancta Romann Ecclosia obscr-
(lum ;i;igulis particulatim dislribuit dicens : < Acci- vare v: 1:011 cessat haclcnus. Siqiiideui tenues oblntas
p te ct omedite, lioc est corpus meum (Mulili. xxvi, ex e: similn prasparalas integras ot sanas sacrisalla.
26). > Qui us, poslquam coonaiumcst, calicem por- ribus r' nosquoqiie siiperponimus, el ex ipsis posi
roxit tlicens : < Ribile ex eo onincs (Ibid., 27). » Cl
consecrationein rractis ciim pupuloteoininiiiiicaiiiiir.
XXXlil. Quani rcvcrcndam angelis el hoiiiinibiis J Et ^ liinc dcmuni calice nieri ei liquidi cruoris polu-
iiisiiliilioiiein cliain sancla Sion, prima soilicet mur nl : <|iiandoquiriemnemini discipuloruni nisi Judas
Ecclesiu, ns.]iie nd h;oc iiiorierna tcmpora, sicut ab prodilori
I" intinciiim panem a Doinino porrcclum in-
uposlolis accepil, firieliter ruiinuit: arieo ul quiilnni V( vcnimus, Eignilicanfe quod eiiin esset trad.tnrus;
Ilierosolymilnnorinn |io:;tificuin tlntis epilolis signi- p..riP morioeliam residuum doiuinicas oblaiionis ro-
iicaverint (jiiantiim illoruni institutio discrepet a ponimiis.I"
Grascis. Sic cnim scriptum reli<]ucrunl : < Ex ipsu XXXIV. Jam, quia sufficionicr auctorilaie Novi
sancla cirilate Hicrusaleni, quas et sancla Hieruso- et el Veteris Teslamenli conslal Dominuin noslrnni
lyina, exiit (ides Cliristinna : in ipsa qtioque sancla Josum •'t Chrisluin commcinoralioiiein suas passionis
Sion el sancta resurrcclio primas Eoclcsius rii;unlur roc IC lendain in azymis discipulis stib i]>sa ceonn
el vernciter hubenliir. ln ipso sunclo ot vcnerabili C( commcnilasse, sicut lioriieque sancla Roinaiia e.l
loco ariiniplotur riivina ct iininaciilaia olria io Doiiiii.i ^Laiina Ecclesia noscitur recolore, dicero doboiis
nosiri Josii Cbrisli, sicut dccet per ordiiicm. » El Cl cnjiis iiislitntioiieni in fernientato lam obstinate
('1
ptito quia benof.ioiunl ibi, quo.l 1.011nisi intcgias et defendiiis. Neinpe quicunque seu qnaliseiinque ille
sancias ponuiil ipsns oblutiones in sauclas palinas, .. fuerit,'u juxla bealum Job, composiius Dco, qui est
uec, quomodo Grasoi, habent Innceani forream qun ipsa 'P justitiact sapienlia, nec sapiens 01it. Nec poiesl
sciiidanl in moriiimcrucis ipsain oblalioncm, iri ost (ieri ''* ul quilibet convenieiiliiis aut verius coiimicn-
proscoiniden. Porro in prusfuiis sanctis Eoclosiis, dnrc d: prtcvaluisset sacrosanctum inysierium firiei,
ciitn ipsa sancti palina snnctnm anaplioram, iri esl quam T i|>sequi trnriiilil semetipsum pro nobis obln-
(:blntiotieiii,ex;il:nnl. Etcnim verasct aplio suiil ipsas ''tionem el hoslium Deoin oilorem suavitatis, Agnus
oblationes, tciiucs(|iic, cx simila. Lanceum vero immaculaliisin quiiollitpeccnta miinrii. Cui comparnia,
ferream ncsciuiit, nisilquas lnlus Domini nnslri Jesu in imperfecia, cujus inscientia sumnia est ignoranlia.
Christi apetuil. Cochlcar vero oum quo conimuui- Qi Quapropter eventilemiis reliqua riicla vestra.
cent, sicut in Ecclesia Grascorum, minime habent, XXXV. CONSTANTINOPOMTANUS. Dixitaulom Davi<l
qtiia 11011 iia eommiscent ipsnm snnciam commti- <(e <((ipso : < Tu es sncerrios in .Tlernum seciindum 01»
nioneni in calice, seii sola [panis] <:omniunionecom- dinein rii Molchisedech (Psal. cix, i). > Qtii, a-nle
111: iiicnnt popiilum. Itnque et iu magnis cl in parvis Alirabain
Al et Moyscn, cceli, ternc ci casterarum crea-
Ecciesiis hunc morem Iradiluin sibi a sanclis apo- liirarum lu agnoscens Deuni, exsurgens obtulit ilti pa-
sio.Hs habent omnes Chrisliaui ipsius provincia.'. neiBet n< viiiuin. ldeo dicil riivinus Apostolus : ( Quo-
953 ADVERSUSGR.-ECORUMCALUMNIAS. 954
niam si consummalio per leviiicum saoerdnliuni \ memiti, impudciiter Intrntis ipsum Filiiim Dei le-
erat, non secunditni oroinem Melcbisedech sacerdos gem et azymn, quns oonslituerat, mnledixisse. Sod
Cliristus diceretur; et quia, translalo sacerdotio, 0 saiicla , o boua, o vcnerabilis lex cum universis
necesse est ut legis translalio fiat (Hebr. vn, 11). > mandalis ct observaiioiiibus tuis! quiouiiqiie te ct
Quaslexlutulenta coiisliluilazyma Judasis cuslodire. Uia usque ad uiiiim ioln malodixii, malcdicit aut
lriem ipse mngntis Pntilus ari Corinlhios prima Epi- maledicet, sit ille maledictus! Potuiiiie aitt riebuit
slola ex his loquens sic ail : < Frntres, cgo nccepi a Doininns noster sic ingratus esse, ul tam fidelem
Doinino quotl et trariirii vobis. Qiioiiiani Dominus, cl (levoiuni prasconem et conslanlissimum lestem
in quu nocte Iradchatur, accepil pnnem, el graiias siium aliijiia inalediclione confunrierel ? qui nnn
agcns fregit et dixit: Accipile ol coniodile: hoc ost cessavit tota sua inlenlione, signis, mandatis, sa-
corpus meum, quod pro vobis irarietur; boc facile crificiis, cusrcmoniis atque verbis gloriam ejus con-
in nieam commemorationem. Siinililer et decalice : clamare. Et ubi didicislis quori Dominus Iegi ct
Ilic cnlix noviim leslameiiluin est in meo snngtiino, azymis maledixcrit ? Forsilan dicluri eslis : Ubi no-
hoc fucilc, qiioiiescunque bibclis, in nicam com- vum pascba irariitlit riiscipulis stiis, aut ut.i sur-
memorntioiiem; quoliescunque manducabilis pancm rexit a mortuis. Sod, ut superius liquido cognosei-
hiinc et calicem bibelis, mortcm Doinini anuunlia- I) lur, cl ipsis bcnediclis et frnctis novuin pnscha
biiis(/ Cor. xi, 25-2«). > instituit, et i])sa suas resiirreclionis dio a riuobiis
XXXVI. ROM.VNUS. Quandiu vesligia docliloniii iiiviialiis in Eminaus castollo, ncceDit pancm, be-
Pauli (iilcliicr tenuistis, omnino irreprebcnsibiliier ncriixil, 01 inox iytaoQn auTof?it rn rluo-eiTOUap-
ciicurrislis. Seri mox ut prascurrcre leulaslis, miie- TOU, id est < cognoverunt eum iu fruclione pnn s
mbiliier corruisfis. Quibus non snffeoil aberrasse, (Lnc. xxiv, 15,50, 51,5o)>; queni oninimoriis
nisi insuper rioctorem gentium in fide et verilate azymum fuisso conslat, quia usque ad ootavas pa-
maluissclis posl vos reluctanlem trahere, quam illius scbas nulio morio formenlultiii) in oinnibus finibns
vesiigia repetenrio errorem veslrum evatlere. Insu- Israel apparebal. Snne quori ipse, fueltis sub lcgc,
per iiiaudilumprasjudicium cidem facilis, quanrio, legis leslimoniuni habucril, riioit Jtidasis : « Scrula-
snis riiotis eum inipiigiinnrio,azyma lutiileiila pio- iiiini Scripturas, in quibus vos pulatis vilam asfer-
nunlialis, qme tam ipse quani omnis calholicus esse nnm habere, ct illas stint quas leslinionium perhi-
sincerilaiis et vcritalis asscril. Illam rioinrie elymo- bent de me (Joan. v, 59). > Et ilerum : <Si cre-
logiam veslrnm super pnne contra nos riefensaudo, derelis Moysi, crederetis el niihi : de me enini ille
complicem veslrum tantum aposlolum laboratis ' scripsil (Ibid., 4fi). » Unrie in nlio loco proleslaiur
cfiicere, quasi in eo quod, vcraces Evangclislas se- se non vcnisse solvere legem, sed ariimplere
cuius, ait: < accepit panem (Mutllt. xxvi, 26; (Matih.x, 17). Cujus quodlibcl niiniriiuinmaiidntiini
Marc xiv, 22 ;Lnc. xxn, 19), > non nisi fermeir.- quisquis solvcril, otinm in rogno coelorum.hocest in
talum voluisset aflirmare. Qnotl si fieri potuii , prassenti Ecclcsia.miiiimus foret, nedum illam futu»
inauis piasriicalio el labor tanii Apostoli erit. Eva- ratn aliquoniodo introiret, in quafaclor et doclorle-
cuabilur mors Cbristi, quia jam non tradidit scmet- gismagnusvocnrclur. Ipsa quoque suasresurrcetionis
ipstim pro nobis, sed juste inleriit, sioul trans- die, duohus suprailictis tliscipulis, inoipicns a Moyse
gressor legis. Verum quam sit hasc veslra etymo- el omnibusprophetis, iiiterpretabaturScriplurns qu;c
logia frivola, saiis abiindeqiie oslcndiiur supra. Jam deipso emnl. Deinde undecim congregalis riixil :
vidcamus quorsum perirahcre coii.iinini tantuin < Oportebnt implcri omnia quas scripla snnt in Icge
Apostoluin suas usserlionis funibus. Moysis el in prnphciiscl ni psnlmis rie mc. El quia
XXXVII.CoNSTANTiNoroLiTAsus. Azyma vero ne- oportebat pnli Chrislum, et resurgere a morluis
in
([iic comiiicmoraiionein habent, neque inortem an- teriia tlie, el prasdicnri noniine ojns poenileiilinni
nunlianl, sicul Mosaicnct atile mille qiiatlringenfos et remissioneiii peccntorum per omnes gentcs (Luc,
annos ex loge coiisliinta, ct per Novum Tcstamen- 1) xxtv, 44, 46, 47). > Ecce brcvilcr Salvnlor innoluit
tum, hoc csl, per sanctum Evangelium el perChri- incnnintionis nc passionis suas humililalem, atque
slum nialedicln etdorolicla. resurreotionis gloriam, omniumquegeiiliuni vocutio-
XXXVIII. ROSIANUS. 0 sacrilega leinerilas! o nem et per bapiismuni salvaiionein, in veteri tc-
virosa et maniosa Manichasorum riicncitas ! o ab slanienlo prasmonslratam, et in novo fuisse cxhibi-
oiiiniiimviribus el corriibus procul abigenda impie- inm, ut incrito Evnngelium nihil aliud sit dicenduni
tns ! Eone pertraxistis Aposlolum, ul in lantas per- qiiam lcgis exposilio.Quas lex, velut bnjtila et nulrix
lidias barathruni prascipitarelis vobiscum ? Ecco Chrisii el Ecclesias, id esi sponsi et sponsas, capitis
illud pesliferum ovum, quoil lainliu parlurislis, re- 01 corporis, in plenitudine temporum prasvia evan-
pente peperislis, ex quo qui coniederit morielur, ul gelicic gralias et verilatis lucerna, publicis visibus
Isaias propheta dicit: < Et quod fuerit confolum, revelnvitquoddiu insecretis cubiculioccullavit. Tunc
orunipet in regulum ! > (Isa. LIX, 5). Ecce, ul cla- repenie illius < speciosi forma pras filiis hominuin
rcl, dolorem concepislis, iniquiiaiem peperislis, et, (Pal. xnv, 5) > [decus] omni crealuras resplenduii,
couira ipsam veriialem el omnos divinas paginns ubi per sanctos aposlolos, quibus aperuit scnsiim ut
955 IIUMBERTUS S. R. E. CAUDINALIS 95o
elligerent Scripluras, mysleiium cunctis reiro s;e- A (Psalm. xi, 9). > Porro si ulioui insipida vidcl.ur
culis absoonriiiiim in oniiicm terram cl usque iu tals lynipha, noveril imllo vilio lymphas islnri sibi
fines orhis transinisit. Mnledicendusergo est uterns conlingere, seil nimio palali sui slupore. Aninialis
ille, qui, Spirilu Dei grnvidnlus, ab initio pariurivit enini hoino IIOIIpcrcipil cn quas siinl spirilus Dci.
oiiiniu sucrameiila Chrisli et Ecclesius, inndomqtie Slultiiia siquitlem csl illi lex Dei, nec novit ex ea
in fine sasculorum peperit ipsuin Evangoliuni pras.ii- nienlis vcuirem snlubrilcr replere, seri pcrniciose
cundum ubique? Siquideni Velus Teslamenliim riistenJore. Spiritualis aiilem, qui juriicuteiriisoernii
ellicit utper Novum libora Ironte praidiceiur parliis oiuni.i, cuin nostro nrchitriclino Paulo fulelitor rie-
Virginis, et creriatur resurnsctio ex nioriuis, atque cautat : < Scimus qtiia bona est lex, si quis ea logi-
per lignum et aqunm el Spirituiu repnraiio humaiii timo ulalur (ITim. 1,8). » El illud : < Scinius quo-
generis. Alioqiiin deleto Veteri Teslaineiiio Novuiu niam lex spirilualis esl (liora. vn, 14). > Quot! si
evanoscet, fabulaque pulabiiur, nec retineri polcril lex spiritualis esl, ininistratio Spiiiius lil spiriluali
absque charactere suo, <|uoiiininnoc pnrics siabit ter examinata, cl niinislralio moriis carnalilcr dis-
sine fundanienlo. Quod ipse Dominus suis fnciis et cussa. Qiiamvis enim lex suaple naiura sit viia, vitio
diclis supposiiit, et aposlolis scu prasdicatoribus tanicn honiimiminors lil, sicul iriem Aposlolusilicil:
suis inspiravit narraliouis suas cursiim lirmare an- B < Quitl ergo riiccmus? Lex |>cccatumest? absit! Scri
chora Testainenti Veteris; cujus aucioriiatem pri- peccalum non agnovi, nisi pcr lcgem (Ibid., 7). > Et
nius magister Ecclesias profiletur cerliorem esse ilia poslpuuca : < llaque lex quiriein sanola, et niniiriu-
voce quam super Domiiium iraiisfigiiratum faciana ium sam liini el jusliim el honum : Quod ergo bo-
audivit. Unrie lirinissinium crerionriuin csl et lihcr- iiuin est, mihi fuctum est mors?absil! Sedpcccititnu,
rimepiofitenduni qiioriquicunque Veteri Teslainento ul appnrcnl pocoutum, pcr boiiuui opcraium ost milii
conlrntlicit, eliam Novi atlvcrsarius exislit, quod mortem (lbid., 12, 15). >El rursus : < lnvenio igilur
velulrota in meriio rolas inesse Veteri sanclus Eze- legem volentem milii hoiium fncere, qiionium niilii
chielviriit (Ezech. i, 10; x, 10). nialum atljaccl (lbid., 21). > Tnndoni, si snpienier
XXXIX. Deinrie quasi siibjeclum vel fumlamen- audislis quas prasiiiisimiis,resipiscitc ab injuriis le-
luin est Vetus Te^iamcnliim, cnjus asriilicium vel gis, qiiam sanctam, el manduium sancliim et jusiiim
superior pars conslnt Noviim : quuri necesse est dc- ci ' boniim aflirmut Aposlobis; ne meriicuin riemon-
i
iiciet vel corruot, (leficienie vel eorruenie subjecl» slranteiiiniorboselciirarevolenteiiividcaniiiiiobrueris
cui insidebnl, el subjeclo qiiiilom seu funriamonlo 'lapitlibus luiiquam phrciiclious.
periiianenle, permutantur supersidentin s;epe;inter- XL. Porro niimorosa palruin conjugia, et ex tri-
euiite auiem vel ruenle, ncqueuni pariiornon inler- C bu 1 suu, atque cnrnaliu sucrificia, el ciicumcisioiiis
ire vel ruere. llnc uiique Dominus ulriusque Tesln- seu variurum piirificalionum casrimonias, cihoruii;-
nienli lilor intelligi volens, cum posset oinnipolenli < que (iifforentius noverilis lomporulilcr curiialibus
volunlnle vucuns sox hyJrias in nuptiis vino rie ni- aut '• pennissa aut jtissa : uleostalitim jugo vol licen-
hilo repenlc crenio implcre, mahiii lauicn, ceni i mauriiitoriini retinerel, ne ari iriololnlrininseu uri
tia
niyslerii gralia, prius aqua easricm hydrias a fesli caslera flagilia corruerent; spirituales auteni signi-
minislris usquc ari suniinum impleri, cl posl solo ficalione
I bonorum fiiliiroriim quas iu bis promillo-
nulu suo mirabile viniim fieri. In quo provido Re- Ibanliir, jugiter sublevarcl, ut aiiveniontia a longo
riemploris uostri laclo dicimus a([iinm non substan- < conspicerent eldcvole salutarent. Quori, licet hujiis-
liaiu snam, sed quaiilales, itl cst saporem el colo- inodii observalionibus pro loco cl lcmpore vidoiou-
rem et si qun siinl hiijusmorii, permulnsse, ul ani- Ilur nimiiim riedili, ut sun conilescensioiie pnulaiini
inarivertainus ipsum Dominiim Veius Tcslameiiiuai, 1brutns plebes per signa traliereut nd rcs, lamcn
quo sex mundi asiaies per miiiisieriiiui prioriim pa- < quid in his sonserint, ex his boati Daviririictis liquel:
trtim repleverat, non ovacuasse, sed innovasse; nec .< Si voluisses sacriricium, dedissem uiiquc : bolo-
intle qiiiiiquam reprobanilo minuisse, seil qtiotl ei < oaustis non deleciaberis. Saerificiiim Deo spiriius
inerat el lalebat approbanrio exhihuisse. In quibtis- D < conlribiilalus (Psalm. L, 18). » Unile rursuui ait :
dam enini, sola pormutntione lemporiim seu vnrie- < In nie sunt, Deus, votu tua (Psulm. LV, 12). »
tate exctpia, lexet Evatigeliumirienicoiicordilcrcla- ICujus personaiii suscipiens, carnnli populo oonle-
inaul. Verbi gratia, lox pr.tsriicit: i Prophclaiu sus- ;jtalur, riicens : ( Niinquid manducabo carnes lanro-
citabil vobis Dominns tlo fratrihus voslris (Deut. irum, aut sangiiineiii hircorum potabo? Iinmola Doo
XVIII,15; Act. vu, 27). » Et: < Eoco virgo concipict < sacrificiiimlaudis, et rerideAllissiuiovnin.luu (Psutin.
el parii-t lilium (lsa. vu, 14). » Evangeiitim prasdi- :XLIV,15, 14). > Nonne huic et reli<|uis palribus
C.ii : < Prophota ningnus surrexil in uobis (Luc. vn, jaqua Icgis, colorom et snporem mnlaveral, (]ii;c
16). >El: < Virgo conccpit et peperit filiuni (Lttc. ]pallidnet iiisipiilu carualibus apparebal ? Quippo liis
ii, 7). > In quibusdam eliam, lempore cl themate Ifrigebat, qua>iilis sic culehat ul jam liinc disci|iuli
snlvo, commemoranl vooes pioialis cl impietulis. Ut ,Jesu tlioerc possent: < Nonne cor iiostruin arriens
esl : < Deus nieus, ulquid ricreliquisli mo? » (Mtiltli. <eiut in uohis, riiim Io(|iiereiur nobis in viu et aperi-
xxvu, 48; Marc. xv, 54.) Et : i Speruvit in Domino, rot i Soripluras? i (Lttc. xxiv, 52.) Litiera enim lcgis
] Movsen dala, or.ruulosoccidebal, cujus spirilus,
cripial c:iin, sulvuin fuoiat eum, qiiuiiium vult cuiii per
95? ADVERSUS GRJ-ECORUMCALUMNIAS. 9:;s
gralia et veritate per Jesum Chrislum fucta, spiri- A < quoniam aliler dicitui finivi panem, » aliler < linivi
luaies vivificabal : utilli, limore lemporalis mortis, ,letam, > accipiamus necesse esl Christiim finein
ac si frigore conlracli, inrie pallerent, unrie isli, ]legis, consuminnnlem, non consumeiilein: perfic.ien-
amore asternasvilie, qunsi cnlore vegotati, ruhehant, i non aniiihilniitem : complenlem, non evacuan-
tem,
et ciim Paulo lihere proclamaiit : < Plenitiido legis lem.
Qtiotl (iuis ab iniiio sasculi promissus, et in fine
est tiilcclio (Rom. XIII, 10). > In cnjus duolius pras- (
exhibiuis, riuni penrieret in cruce pro nobis sacrifi-
ccp;is clinritutis lot:im penriere Veritns |ierhibuil. cium vespertinum el tillimum faclus, sciensquia jam
si
Quod Douscharilas est, Deo proctil dubio adver- omnia coiisuinnialasiinl, nt consiiuiniaroiur Scriplu-
salur qui qiis aliquiri legi Moysi sublrahere cona-
ra, dicit : < Silio (Joan. xix, 28). > Qui cum accepis-
tur, qu.iin ipse tolam in charitaie pentlerc tesiatur. sct acetuin, riixit: <Cotisiiinmatum est (Ibid. 30). >
Quas charilas gemina, cnrnnli.ius et terrenis c;cre- Et iiiclinnio
moniis coniectn, velul qtiiriam bisnlcus liainiis ver- capite iraiiidit spiriliim. Ubi certe nec .
niiculis seu vol.tids pluuiis inserlus, et iu pelagus Evangelisla dioit: ut consumereittr, sed u( consum-
humanas captivalionis curiitus demissus, v.igos et maretur Scriptura. Nec ipse Doininus : consttmplum
vacuos caslesliiim homines, incsoaios visibilibus, est, sed consummalum est. Ad qiiani morienlis vo
invisibili mucrone trajecit, et unjeoios ad siniini B cem velum lempli scissum est tisque deorsum, ut,
angelicas liberiatis retr.ixi.i : dicentcs Deo in Canti- juxfa Aposlolum, accerientibus ai Chrisliim velnmon
curtiin caniicis : < Truhe ine posl le (Canl. i, 5). > usqne lunc posiliim in lectione Yeteris Teslamenti
Et : Vulnerula chnritaits cgo sum (Cctnt. IV, 9). significarcUir nblalnin. Qn;c consummalio non per
Sic, dum hoino adhusrel Deo, et homini proxiintis, leviiicum sacerriotium ftiii, quin, atteslante Apo-
decentissima linea, et tanquam aurea maiidalorum siolo : Nihil atl pcrfccliim riuxii. Ex quihus Aposloli
divinoruuicateiia, pariterud pnradisuiu relralinntur. vorliis ne forle resumalis ansam oalumiiinnrii, aUeii-
XLl. Deinde qiiaula instunliu Euphrutiou Riioiiio- tliie quia non tlixit, nil boiti fecit tex, se.l.mV perfecit.
ruin episcopus legem veieiem conira Severiunos Hahuit eiiim, ut iilem Apostolus ait, juslificalioiies
hasreticos riefenderii, ex subjeclis verhis ipsitis li- culturas, ct sancliim saseularo, c. labernaciilum ma-
quel, ubi.intcr nouuulla alia riixil: < Fiinrianienla iiufaclum, el pnniifices pr.Tsenlioui bonorum, qui
domus prasclarascirca squalida loca sunl posita, ut per nlioniim sanguinem somol in aiino inlrocunles
ea quas sunt superius nullas contiinielias slercoruin snncla sanctortim, sanolificaliniil iuqiiiunlos ad
paliantur. Superiora orgo donius lnquearibus aura- eiiiuiiriniinnom cnrnis. A tiuibus inuiicra el hoslias
tis, pariclibusqiie pictis, el vario niarmoi uiii nietnllo offcrcbiintiir, qnas non possunt juxtn .consoio iiuin
siinl eriitn ; inferiora vero, huniori lerreno vioina, C perfeclum fnoere servieuiem, snhimnintlo iu <'ibis et
degtssta eliaui superioruin universa s<iscipiunl. Quid poiihus ol variis hapiismalibus ol jnsliliis ournis,
ergo nuii'; fnoienius? Si uuf.rimus iuferiora, snpe- usipie nri tcmpus correclinuis iuiposilis. Clirisliis
riora corruuut : tamon, si destnienria irant info- autcin assisleiis ponlifcx fuluroriim honoi inn, per
riora, non hoc aiins poteral, nisi Dei Filius fuoere. ani]>linsel pcrfectius tabernaoiiliim non maiiiilactum,
Vidcaniiis ergo uiium ipso dcslruxcril hoc qtioil nos iri esl non hujiis crealionis, ncque |>er snngiiiiiem
dicimus permanere. < Pulnlis, inquil, quia veni le- liircorum ct vitiiloritm, sed ]ior priipriiim sungiii-
g m solvce aut propliolns? Non veni legem sol- nem iniroivit scmol iu sunotn, aierna rodeiiipiione
vore, sed adimplcre (Malih. v, 17). > Et vos crgo invonla, qiinmto por Spiriluni sanolum semelipsum
sallem, his et aliis proprii doctoris vostri vocibns oiilulil iminnciilutiim Doo, el miinrinvii conscieniiain
levocati, ab injuriis sacratissinius logis cessale, ne nosiram a!>opcrihus morliiis, atl servienrium Dea
ab coriemet ab omiiibus Calholicis aiiaihcma cuin viventi. E(|iii<!emse<uiidiini legem plures faoti sun;
Severianis sitis. snoorrioics, itloirco quod niorlc prohiboroiitnr per-
XLH. Sori ne forte ariluio vobis iiiinium placeatis inanerc. llic nutom, eo quod innneul in tfcteriium,
cx opinalioiiibus vesiris, ciiiu nihil lcnealis, riiligen- seinpitcrnum lialiot snccrdotiiim : qni solus proprio
lius recapiiulemtis <!icluinAposloli, quem supru vio- U) saiigiiino seinol ioloriiaiii rcrieiiipiinneiii pcrfocil,
lenier ad veslvum suffragiiiin allrahere teniastis. qunin illi nlieno Siiiiguine inccssaiilcr iiuiiaiilos, im-
Quia ail : < Si consummntio per sacerdoli-tm leviii- perfeclani repra:soiilabanl. Qn;t ut accessil, oinnis
ctiiii erai; poptilus euiin sub ipso legem accepit; illc sacrilicioriini sou casrinmiiiuliiimcnrnnlium eur-
quiri a'ihnc iiecessariiiin fuil sectinrium ordinem susjure conquicvil. Neque cnini rioincops phirihus
Melrhisedecb alium surgerc sacerriotem, ct non se- sacriliciisinriigemus.quia inuno iciornum redempiio-
cimdum Auron dici ? Translaio onim sacorrinlio, ne- nem invenimus, qu;e, per leviiicum succrdoiium
cesse cst ul logis qiioquc translalio (iat (Ilebr. vn, inceptn, per ponlificaluui Doniini Josu constul per-
11, 12). > In quibiis verbis, sicut supcrius oslendi- fecia, qui non secuiiduni Aaron, seri seouiitiuui or-
lur, nil aliud inlelligitis consummationcin, nisi con- dinem Molobisedechirieo saoeirios riicitur, quia pu-
iumptionem, itl esl, aholilioncm ol fiuem, non qui nem et viiium oflercndum aiqne sumenduni in veri-
perficir; seri.-qui inlerimil. Qi-ori lorge aliter esse late carnis ct sanguinis sui consiitiiit fidelibus snis.
idem Apostoliisedocistriicens : < Finis legis Cliristus, Cujus gonoratio inenarrabilis do Patre, sine inairc,
adjustitiam oinni credeirii .(Roat. x, 4). » Unde, de Matre. sine patre : nec inilium dierum nec fjuein
?o9 HUMBEItTCSiS. R. E. CARDINALIS 06-)
habens, solus vcrus Rex juslilias el pacis. Cui quia A Nam qiinntuni ad reciialionem seu coiiscriptionem,
coiiveniemi isassimilatur Mclchisedech, non soluin ipstim Evaiigeliuni in novissimo tlio omnino praster-
ex uiio sacrificio el genealogia, sed ctiam ex pras- iliit; uhi deinceps ncc Scriptura aliqua necessaria
nomine, quani Aaron ; dioilur sacerdos Cbristus se- cril.
ciinrium ordinem Melcliisedecli, non secunriuni XLIII. Caslerum si atl rem perlineret, monstra-
Aarou. Deniqtie Melcliiseriech ille nec corpus et romiis non niille quariringeiilos annos tnnttim, sicut
saiiguinem suum iu pnne et vino Divinilnti oblulit, scri[)sisiis, sed niille quingoiitos et aniplius annos
nec sine pnrenlibus nul initio et fine fuil, neque nl> insliliiiione nzymoruni pcr Moysen usque nd
substanlialilorR<:x justiiias cl paois ; seri quod hasc passionem Chrisli decurrisse. Sed, ciim noslr;c
oiniiia Scripturas de illo honiino aul luciierunl aut iiiiontionis sit Romani riiuiii saoiificii approbaro,
dixcrunt, in mnnifesiiori sigitificutiune noslri Mel- cbronngrapbis rclinquinius opinionem vcsfram
chisedech : cujus ille, sicut et Aaron, uinbra, non piu.'1'ulo annortiin iiuinoro reprobare. Ilaque si
veritas fuit. xVriqiiem translato sacerdotio, uecesse azyma, qiiemadmoritin) aslrucre conainini, por
est til legis quoque fiat iranslatio, a litiera scilicet Chrisiiim ct ejus Evangcliiim fucrunt maleriicla ,
occirieute ad spiriium vivificaniem, a vetusiate ad rcprohata et derelicta, el itleo doinceps non debcu-
novitalem, ab imperfectione ad perfctliouem, a I> liir offerri in sacrilicio Don.ini, quia per Moyson
servitule ad libertaiem el fiiioruni Dei aduplionem, consliliita suul Judieis ; sciatis feriiienlnliim quoqtie
a Judasis ad genles, quibus Apostolus ait: < Non conslilutum per Moysen Judasis. Sicul in Levilioo
accepisiis spiriium serviiulis iieriiin in limore. sed dioit: < Hasc esl lex hostias pucificorum : Offorol
accepistis spiriuiin adoptionis filioruin, in quo cla- panes fermcniatos ciini hostia gruliaium, qu:e
inamus, Abba, pater (Rom. viu, 15). » Quin utique oflbrttir pro pacificis (Lev. vn, 11,15).»ldem Moyses
lex trnnslatione est alternta, non facta alia : iinmu- in eoriein : < In penlecosle offerelis oi panes primi-
lata, non esl iiiutala: accessu grntiascumulala,non est liaruni de dnabus dooimis similas fermenlatas, quos
recessusiioexinanila.Sicut Domiiiussuisiiiquii: <Ni- coqtietis in priniiiias Doniino : offereiisque cuin pa-
si abundaveritjiisiiiia veslraphis qiiamScribarum et nibus septem aguos (Lev. xxm , 17). » Sal quo-
Pliarisasorum, non intrabilis in regiium ccelorum que, quem lanlopere prusdicatis in fermenlo, per
(Maltlt. v, 2'0). » Nunijuid dixit : Nisi reprobaveritis Moyson ila consiitiiliis Judasis in Levitico : < Quiil-
aul omnino reliqueritis jusliliam Scvibarum el Phn- quid obluleris sacrificii, sale condies, nec aufeics
risasoruni, non intrabilis in regiiuni coeloruni? Setl snl foedeiis Domini Dei lui de sacrificio tuo. lu onini
quoniani juslitia illorum erat tanluni a malo opere oblatione offeres sal (Lev. n, 15). > Quapropter, si
ubslinere : voluit Dominus in hoc suoruin juslilias ^ '•a nobis non debent offerri azyma quia Mosaica suul,
stiperabiindare, ul non soliim maluin ab opere sed nec a vobis debcnl offerri fermenlatuni et sal, quia
insuper a cogitalione salagcrcnl rcsocare. Nam illis asque Mosaica sunt. Etquia, ah Apostolo audientes :
cx lege bonuiii erat non oociriere, nec mcechari : < Votera transierunt, eccc facta sunl uova (// 6'or.
isiis auteni super hoc ex gratia oplimum et perfo- v, 17), » insipienler pulalis oninia Veteris Testa-
ctum, non irasci nec coucupiscere. Irioo lox ramos monti reprohata, et penilus destrucia ei ad nihilum
nialilias succiriil; gralin vcro eliani rndices ejus rcriacta sacramenta ; hinc jam perpendatis necesse
cvellil. Et, sicut in resurreclione hoc ipsum corpus cst.ad quanlas diflioultates properel hasc veslra
htiniililaiis nostras et non nliutl reformabitur, sio et opinio. Denique si vetera non prolicicnrio, sed rie-
lex ipsa per Evangelium reformaia in lolo niunrio ficiondo transierunt, undc vohis templum, ahare,
prasdicatur. In qua uliqtie reformalione qtiamvis sncrilieiuin, caudelabrum, et caslera sancti minisiorii
phirinium decus augeatnr nafuras, lamen inlegritas vasa seu ornamenta aulveslimenia sacerdotalia? Unrie
in nullo aufertur, quando, ad siniilitudiiiem grani, vobis cncasnia, penlecoste ct paschu seu Quadragc-
seminatum corpus animale, stirget corpus spiriluale, sima? Unde vobis poniifices, sacerdolcs et levitasac
et seminatum in iiifirmitate, surget in virtute. Ilao rcliqm ecclesiaslici gradus cx ordine? Unrie primariic
quoque rcfiirmationc cceltim et lerra transibmil; ct decimas? Postrenio, unde vobis dilectio Dei ct
non interibunt : iransferenlur, non auferenlur. Noc proximi? ac reliqua mandnta Decalogi? Quia ergo,
moveamur a r.ostro sensu, noc terreainur, si non- seeundum vos, ila nova facta sunt ut vetera relicia
nulla legis sacramcnla exhorrel animalis sensus : sint oninino et perChristum maledicla, abjiciantur
quandoquidem ipsius sancti Evangelii nonnulln procul dubio ab ejus Ecclesia, quas supra diximus
mysteria exhorruil liacicnus, in lanlum ut, Domino oinnia, ct plura quas relicuimus alia, et veleribus
dicenle : < Amen amen dico vohis, nisi manriuoa- conlraria fianl jam nova. Odio habealur Dous ct
verilis carnem Filii hominis cl biherilisojus saugui- proxinius, pater el mater inhonorelur, bomo occi-
nem, non habebiiis vilam in vobis (Joan. vi, 54), > datur; omnes mcechcnlur, furcntur, meiiliantur,
etiam maxima pars discipuloriim ojus nb eo riisccs- concupiscaiit, adultercni; conjugia nulla sint: omnis
sissent, dicendo : Durus esi hio sormo. Quis potest liomo ad proximam sanguinis sui, el quas ei allini-
eiim audire? > (Ibid., 61.) Prasterea Novuni Tcsta- tate jungilur, accedat. Ad summum quoqne noc co-
meiiluni itleo riicitur, quia procul dubio asterna siint medalur, bibalnr nec dormialtir, setl relinqualur
qua; psllicclur, sicul malis supplicium a:leruuiu. quidquid Vetus Teslanientum exhibuit et exercuit,
961 ADVERSUSGR/ECORUM CALUMNTAS. 9fi2
tam in ciillu riivinu qunm in t:su humniio, ct vitle- A < npcraniini (Pltitip. i:, 12). » Ei : < Si compalimur,
liitis quin nec heslias eritis , ncdum homines, imo ct ( conregnahinius (// Tim. u, 12). » Porroquas per
ab eo quod est aliquid transibilis ad nihil. Nos polius, 1legem fueruiit usque nd leinpus correctionis imposita
calholica nure inleiidonics tnnto Apostolo dicenli : carnalibus
< Juriasis, Paiilus breviler colligens, ait :
< Si qua ergo nova croattirn, votera traiisierunt, < Mjuncra ei hoslias offeriiniur, quie non possunl
ecco facla snnt nova (// Cor. v, 17), » corrie credi- jjuxla conscientiani perfeotum facore servientem,
mns et ore coiifilemur vetera, a velcre hominc trans- sohimmodo
' in cibis ct poiibus el variis haplismalibus
cnnrio a<lnovuni liomiuem Jesum Chrisluni, nova et < justitiis cnrnis (llebr. ix, 10). » Carnalcs ergo
facla osse; qiiemnilniorium iricm Aposlolus mox sc- viclinins alquc purilicnlioncs vnria: in lege, in quibus
cutiis curnvii rieclurnre : < Otnnia auieni ex Deo, mnxinin crnt circumcisio, ot caileras jiisiitiiC cnmis,
qui reconciliavil iios sibi per Chrisliim (Ibid., 18). » 'utest difforenlia ciborum, feslivitas lahernaculoruin,
Cujns singuluri noviiate innovniiitir omnia coeleslia noii urare in bove simul et asino, nec serere agruni
alque lerreslria : quando quiriquid ad cullum Dei diverso semine , ei his similia ; quas nihil sanclilalis
seu ad commodum sui veftis ille populus coolitus confciobant coiiscientiis, excepta devotione obeilicn-
necrpernl, nd iiovum trnnstulit. Qui ideo iiovus lias el arimonitione spiritnalis miinriiiias; dala sunt
(licitur, quin ab umbra nri verilatem, a signis ad res, B iisque acl prasfinituni tenipus u Pnlro, qiiaudo pcr
n liiuore nd ninorein, a servitutc ari libertatem, a Filium suiim factum sub lege, redemit eos qui ernnt
filiis iras ad filiis gratias, a came ad spirilui» est suh lege. Cujus caruales justilias evadens ideni Apo-
Irnnslatus. Unrie riicit Aposlolus : < Vos non estis Stolus ail : < Qu;e mihi iiliquando fucrunt lucra,
in oarne, soriiu spirifu, si tamen spiritus Dei hnbitnl hasoarbilrnlus sum propter Chrislum delrimenin, cl
in vobis (Rom. vm, 9). » Et quomodo in carne non non solum deirimenla, sed eiiam stercora, ul invo-
crant, quos epislolis inslruebat, nisi secundum quod niarin illo non habens ineam jusiiiiain quas ex legts
ipse ait : < In came ambulantes, non scciinduui est, seri quasex firieJesu Cliristi (Philip. m, 7, 8). »
Ciiniein militamus (// Cor. x, 5). » Hinc rursus QuodColosseiisibusquoqiiodoiiuntialriiccns: <Nemo
inquil : < Nemo vestrum sibi vivil, el nemo sibi vos juriicet in cibo unt polu, uut in parte dioi fesli,
nioritur (Rom. xiv, 7). » Et : < Vivo, jam non ego, aut neonienias, aut Sabhalorum, quas sunl umbra
vivil vcro in me Chrislus (Gal. n, 20). » Sic itaque fuluroruni (Coloss. n, 1G). > llnclenus riefenriissc
nobis, ci oninibus in novitale spirilus ainbulare legcm Moysielazyinum EiicharisiiasChiisli suflicini.
sntagentibus, nova facla sunt omnia , lempla scilicet Juin riisctitinmus veslra quas rcslani.
el nltaria, sacerdolcs, sacrificia, canrielabra, ihuri- XLV. CONSTANTINOPOLITANUS. Sabbata vero quo-
hula, cibus et polus, el quasque carnalis Israol " morio in Quadragesima judaicc observalis? Aul non
lam in supellociilc quam in manrialis rclinehat, audisiis in Evungolio dicenicm quin trunseunics
vetera ul eatlem et non eariom sinlomnia, inslar discipuli in Sabhatis coeperunl iler ngcre, evellente;
•itiqtie nquilas, (jiue dum naturaliier rcnovaiur, spicas et comcdenles? Dicebnnl autcui Jutlari atl
juventus eiriem accedii, et sencclus, non subsUinlia, Cbrisliini : < Vitlesquiri isli fuoiiint in Sabbalis? >
ah ca recedit. Puri lenore prasdicamus azymiim Qui riixil : < Etiam. An noscilis quiri egeiii Daviri,
ClirNlianorum longe distnrc nb azymo carnnlium ctim esurircl ipse olqui cuin eo crnni, quomodo in-
Jiiriasoruni, quos nri umbrnm vcritatis observaiiilain Irnvii in (empliim, et pniiesproposilioniscomedil? »
et captanriam sola promissio et ilesirierium terronus (Matlh. xn, 1-4; Murc. u, 25-2b.) ct caslera.
felicitatis invilabat : ut esl longasvilas, nbunriautin < Et quia Sabbaluni propter hoinincm factum esl,
frugum, successio filiorum , pcrriitio inimicoriiin et iioii hoinoproptcr Sabbatum (Marc u, 27). » Qui et
casiera. Nos vero.corpus vcrilalis ex azymo et iu diccbaiil: < Quoinodohomo iste est exDeo, qui Snb-
azymo rile vcnerantcsatque reiinenles, ore etcorrio bntn non cusiodil? >(Ibid.) El ilcriim loquente Christo
proegnstaniusjam quam suuvis esl Domiuus : tiniim iu Snbbnto ei qui manum aridain habebat; simililer
poientes ab ipso et lioc requirenles, ut mancaiiius ct ci qui dasinonis spiritiim hahclial in Sabbnlo miin-
in eo et ipsc in nobis, in asterniim. Sune si niulare dafo, ot mtirmuraniibus Judasisel similia riicenlibu:,
vullis fernieniato azyinuin , nsntatc quolibei aliquo dicil Cliristus : < Hypocrilas, uiiiisqiiisque vcstruin
liqiiore vinum : quo, siout et azymn, Christus el iion solvit asinuni a prasscpi, et bovem suiim in
velus pascba finivii, et novuni inohoavit. Si eniin Subbalo riucit ariaqunre? » (Luc XIII, 15) Et parn-
recipilis vinuin, azymuni cur abjitilis? Iylico simililcr, quein snntim fecit. El ideo qi;i
XL!V- Qiiorivero passio et niors Chrisli conve- Sabhata cum azymis custodiunl, ncqiie Judasi neque-
iiicnliiis annunliclur azyino quam fcrmeniato, cx Clirisliani sunt, seri < siniilos sunt leopardo, » sicut
hoc comprobalur quod Dominus ipse azymo disci- niagnus riicil Basilius, < cujus capilli ncc nigri sunt,.
pulis mcmoriam sui agenrinm trnditlit; et qtiori in nec aibi omnino. >
lege panis affliciionis dicilur ul pcr iioc prasmonea- XLVl. ROMANUS. Quori nos Sabbala nec inlra r.cc
mur aflligere animas nosirns, ct paritcr offerre sa- oxlra Quadrngesiinain judaicc obscrvamus, sufli--
crificitini Deo spirilum coiilribulntum. cor conlrilum cienter monstratur siiperius. Vos aiilom si non
clhumilialum (Psal. L, 19),illuriApostoli rccolentes: jiiduiznlis, cur saltcm Qiiiirirngesiinu:non parciiis?
< Ctim limore ct trcmore voslrnm ipsorum saluiem iio, ciim Judais ferinii et opuluiiies, j<-J.»;iiiuni Cbris:»
9C3 HUMBERTUSS. R. E. CARDINALIS 964
in sabbnlo dissolvalis. Unde leslimonia evangolica \ rire prnsvaluistis! ctim hinc inde vohis resonnrci
qiiic pnstiislis, omnino refraganliir vobis, sttffra- nvus ille coeleslis laclis aslerni mellis, Romanaiii ct•
ganl.ir vero nobis. Denii|nc nos,iil discipuli Josu, Occidenlalom Ecclesiam vocans dominair, et obsc
iion sohini iler ngimiis in sahhain ol spicas evellimus, crnus succurrcre pertliiioni Orienlis. Ntinc, grntis
scil insupcr piscnmiir, et quiilquiri oporlel oporanmr, subverlcre Lnlinnm Eoclesinm molionles, aiiiinmini
cl hora coiupelcnti comcriimtis. Vos quori legitis conrn uos quasi Bnsilii senlcnlin, quas niiillo vccor-
discipnlos spicas transeim !o coineriisse, a liic.eprima dior invciiitur illa ritiiculn Tiresias proplictin : Quid-
in vespisruin studcfis variis ricliciis et niulto inero qtiid dicam, attt erit, aitl non. Nempe nccitlii vobis
crapulani conlinuare. Nec mirum : cum isticqiioquc, illud salyi ici proverbium :
oblili clymnh>gi;e vcslras, ex nomine, quod cst Farlutiuiil montes, nascotur ridiculusmus
vprot, dixislis David comoriissopanos proposiiionis, (lloit. De arle poei.', 159.)
iil osl, TOO?«oToufrn; vpo')iaew;; quos negaro non Alque utinam tncuisselis, ul piilnremini sapieules,
potesiis luiase nzymos, si qua soientia veieris lcgis ccu Snpicnlia tlicil : < Slulius, si iacucrii, sapeus
reinaiisit apuri vos. Deimle quoniam Sabhalum piilnbilur » Morioaiilom siul iiiu Vcslraoiunibtisuola
prnpter lioiniuem fuolum csl, non honio propler csi. Hinc reliqua pcrspicianius.
Subbalum (Marc. n, 27), n:illo convivio aul oiio |1 XLIX. CONSTANTINOPOLITA^U-. Qiomorio aulein
honorutur apud nos laiiquam Dominus, sed oncralur ct sulfocaia hi lalcs comedunl in quibus siniguis
jejunio et l.ibore, veluli devolus servus Dominioa lonetur? aul nesciiis ul oninis unimnlis sai.guis
scpiiluira occupaiiis. Mox, sucreriente riie quam aiiima ipsius sit, el qui oomeilcreril saiiguinein,
spccinliier fecil Doniinus, solemniter exsultunnis el aniinam comeriel ? El iriciroo, sccunduiu hasc, nec
liClaiuiir, qiiin in en Cbiislus resurgons a moiiuis gentiles cx lolo siinl; illi occidunf, aul pluganies
jam non moritur, mors ullra illi non domiiiabiiur. cnmeriunl.
Qui eliani pro cusloriia Sabbali non liineiniis a L. ROMA.NUS. Cur ex loge isluri, seciiiiriiini vos
Chiisto iioliiii hypocrisi, qiioniam in oo non iniiluin |)or Chrisium nialeriicm et derclicta, manriatum IID-
iiinimm aritlum, scri el loluni cnrpus curaiidum offe- bis oppouitis? Niiiii|iii.l vobis solis liocl quiriqiiiri
rinnis Deo et ineriicis. Neolauliim bovem el asinuni libel, ul modo ad tcgis p:ilrociiiium liiiinililer re-
solvimtis a prasscpio, cl ducimus ariaquare, seri cnrrnlis, ei ninrio ab ea superhe tanqiiam annihe-
etiam arare. Ast vos volenlcs esse legis riootores, maliznta resilinlis? Nonue velus lex, el non Evun-
nec inlelligeiites (iiias loquiniini nei|iie tle qiiihus golium, inlerriicit ut omne suffocnliimel capinm a
aftirmalis, assertioiiein veslras opinionis sic conclu- bestia iion cometlaiur? < Qtiia aniinn omiiis iiiiiinn-
sislis. ( . lis in sanguiiic esl (l.ev. xvu, 11). >Consial uiiqiie
XLVII. CoNSTANTiNoroLiTANUs Et irieo qui Snb- hoc manriutuui ex illis esse quas cnrnnli populo ;,<1
hnta cum azymis custodiunl, neque Jtidasi sunt, qualeniouiiqiie niiindiliaiu seu jusiiiiam onrnis , uou
neque Ghrisliani suul, scd < similes sunl leopanlo, > ad aliqtiam saiiciitniem mcntis rinla siuit ari tcinpus.
sicut magnus dicit Basilius, < cujus cnpilti nec nigri Est eiiim de cibo : unrie Apusiolus dicit: <No.no vos
siinl, nec alhi omnino. > juriicel in cibo ( Col. n, 16). >Ac si nperte riiceret:
XLVHI. ROMANUS. 0 mirabilis Grascorum philo- Nemo vos velut Juriasosdiscernai ub his inlor quos
sophia! o ars Pelusga! o Alheniensis el Acadeuiica hahitalis, in dinYreniia scilicei ciborum, ct in rcli-
perspicacia! Unde libi taniiis stupur et vertigo re- ' quis quas iriem Aposlolus arijecil. Quoil auiem !iic,
penlina? Vere triplioi fune iingua lua iliviniltis est jttdicare, riixeril disccrnere, in Epistola ad Roni.nos
ligala.Nam Gncci sapicnliam quasrunt, quani sim- liquel, ubi rie diverso jojunio quoriiinriam loquens
plex prasriicatioCliristianas lirioisluliam effecil, sicut ait: <Alius juriicat riicm iulcr dicm, nlius judicat
Doiuiiius repiouiisif : < Pcrdani sapientiaui sapicn- •muem riiem (Rom. xiv, 5).» Quapropler, siciiti<!cni
tiuin, et prudciitium piiidoiitium re|>rol>abo..Uhi ail: <Alius croriit se nianducare onmia (Ibid.. 2 ).»
sapiens? ubi scrdia? ubi conquisitor htijtis sasculi? Is qui non manilucai qii;c<!am, observans nioiom
nonne sluham fetil Dcus sapieutiam lnijiis sasculi? > t) suas palriic el piovinciio, ei pr;tcop:a m;joiuin suo-
(/ Cor. i, 20.) Qua slullilia vos rcplcli, nec se- rum , maiiiliicnnlein non juriicet. Tu eniin <|ui es,
Ciiiidiim riivinas pnginus riefinivislis nli<|uiri, ct qui juriicas alienuni servum, qui salva fidc ol pura
iiiagiium Bnsriiiiin si:ciiiirium liuniaiins nionslrnlis conscieniia coincilil quid<|iii<la majoribus suis co-
deliuivisse nihil. Fnlsissiiniimenini est ul <|iiiSnbhau iiierien.lum accepit? ut enim Domiiuis aii : < Non
el azy.na cusloriiuiil. noc Jiitlasineo Cliristinni sinl. quori in os intrat coin<|iiinat hnminem (Mutih. xv,
Quia vcrissime Juriasi sunl qui Sahbata et azyma 11 ). > Et secunduin Aposlolum : < Oninia nimiria
cusloriiunl cninalilcr. Si'tl ci illud in iufiuilum du- nitiuriis. Coinqiiinaiis aiitem el inlirielihus nihr! I-M
bieintoiii recidit, nec ullo mo.lo lonseqiicns cril ut niuiiriiim, sed inquinalic sunl eoruni mens cl con-
leopardus sit tanliiin, cujus capilli nec nigri ncc albi scientia ( Tit. i , 15). > Quod Rouanis donuniiniis
stuil; quia praster hunc imiuiiierahilin animalia snnl, ait • < Scio et eonfirio in Douiino Jesu, qnoil nilnl
quortiui pili nec albi ncc nigri siint. 0 egregii scrti- coinniune per ipsum , nisi diii existimat quiri com-
talores divini eluquii! o docilos discipuli magni Ba- munc esse, illi commune esl ( Rom. xiv, 14 ). > Et
siiii, ex cnjus pra-claro fonlc nihil nisi liiium haii- posl paiicu ; < Qtii discornit, si ninnriucavcrii, cou-
6li5 ABVERSUS GR.-ECOiiLMCALUMNIAS. 96«
divivalus esl: ouiji liim ex fuie : omne autem qnod \ iusque nunc ursinnm alienanl. Et cerle si humanum
non est cx hdc, peccatuin est (lbid., 25 ). » Sed supcr s his inlcrrogolis jiiilicium, immuiiriior eril
qnamvis omiihi imiiida suiil, tnnion, secunriuni porcus 1 reptilibus, sordihus nl(|iie rcli<|uo suo pa-
ciimilem Aposloliiin : <Mnluin est liomini, qui |>cr bulo. 1 Sorisivo nos. sive vos, quod a majoribns no-
offenriiculun)manriuciit aliquid (Ibid. , 20 )» quod slriss ac<0|>i<i>us aut usu leiiemus co i.ericiirinm, sic
fralcr modioiClidei et adliuc infirmus in fitlecroriit cobservenuis, ul is qui nou niniiriucat, nianriiioan-
iiuniuiKliiin<i propicr hoc non comerienriiini.Cui tem f iion sporiiai : el qui maiiducal, non manriu-
conriescenrieredchemus in ahsiinenlia cscnniin hu- (caiitom noii juilioet.
jusmodi, ul pussimus euin Domino lucrari : ne reli Lll. Consirierale tamen ari quanlam stiillilinm
(
gioncm Clirislianam pro uliqun escn incipiul ahomi- dovoliiln sit voslru scripturn ol snpicuiia , quas cum
nari, et oibo noslro perdalur frator, pro quo Cliristus ab hnniiuiliiis exquirere ileherct finem prasceploriim
nioiiuns esl. 'Dei, id csl charilalein rie corrio pnro et conscienlia
LI. Nos ergo quamvis a Domino el ab apostolis Ibonn et lirie non fieta : hoc solum exquire diin pu-
liceiiiiam haheaiiius nianducare omiiia qnnrsncc no- 1tnl, an uliquanilo coinederinl cnrnciu ursinam. Cu-
slras nec fralernne saluti ofliciunl, consuoliiriiiiela- jus
j i siini qiiamvis non arimiilatis, adinitionlibi.s
nien provinciarum el prnsccplismnjoriim nostrorum B tamen i pro criiuinc repulnre non rieheiis ; qiiibus
hacteiius deleiili, dovilanius comedcre noniiiilla , < cvangolica cl aposlolica auctorilas omnia edenda
non quia mnla aul immunda sunl, setl quia aut consiituit.
noiiis nliijiio motlo non cxperiinni, nut longo IISIIin LIII. Nec hoc dicenles suflhcatuni ct sangiiincm
iialuram jnm verso horronl. Nonne riruoo populis nolris conlra vos defendeiitibus : anliquam cnim
yEihiopuni in csoa rialus dicilur ? Et noniiulhc na- coiisiicliiriintsinseu [rndilioiiom mnjoiann iioslroriini
liones quibiisriaui vescunlur qu e ali.c ponitus nbo- diligcntcr rclineuics, nos quoquc bnscahominamiir;
ininaiiliir. Cur lioc, nisi quia uiia(|ii:C(|iiegcns in adoo tit sanguiiiem vcl <|uocun<|iie morlicinio aut
suo scnsu abunrians, quasilamsibi a siimpsil, qu:e- aquis s<ii qiiaciinque uegligoiuia huiiiaiia pras!b-
(lain rejecit ? Unrie nos qtioque a! squ<5cul|iis in calo, a|iud iios aliquanrio vesccnlihus absquc ox-
aulirioiis pliiriniii percipimus quas ex serpcnlibus , tremo poriculo vitas biijus, pceniiciitia gravis impo-
ct cx uliis quus oxsccraunir aniiiianlibus, assiimpU natur : pro eo maxime quia anliquns coiisueturiines
csse nou riubilamiis. Quoriergo iufirmo qiialiscunqiie et ira.titiones mujorum, quas non smit conirn firiem,
meilicinu , hoc fame perounti qunliscuii<]iiecson. leges npostolicus arhitramur : iiam rie c.ieieris, qiias
Et sictit abominnnrius inliiunis nnn esl, artilicinliter aucupio aut cnnibus seu luqueo vonniitium mnriuna
refecius sanguine et cadavere ahquoriim repiiliun:: ^ tur, Aposioliprascfptuin scqiiiniur: < Onine quod in
sic nec fainc tabosccns, si saoguinc et suffncalo niucelliim veuil, manriucnie, nihil iuterrognnics
Duluraliicr snstenial niisernbiles urius, polei.s ciiuiii prop.er conscioniiam (/ Cor. x, 25). » Domiui est
ad litleram cuui bealo Joh riicere : < Qtue prius lan- lerra et pleniturio ojus. Quod eiiam in convivium
gero nolebat anima men, fiuuc prasniigusiin cibi mci geiiliiiiim voculis concessit dioens : < Si quis infide-
siinl (Job, vi, 7). » Omnis eniin crentura Dei boua , liiim vocat vos ad coenamct vuliis ire : Omne quod
et nihil rejicieiidum (]uo<lctnn grnliurum nciioiie per- vobis nppoiiitur maiiriiiraie, liihil inierrngaiiles pro-
cipilur : snnolificnlureniin per verbiim Dci el oratio- pter conscieniiam (lbid., xxvu). > Domintis qno.pie
liem. El vos peregrinos, egenos et panperes Clnisli, pro mercerie prasriicalorihus suis proviricns nlimo-
nec inter gentiles coiupuiaiis, quilms nil csl iniin- ninni, riixil eis : < ln riomo rccipieniium vos mnneie
<liim,quiauliqiiundo(|unliciinque cibo reliuont a Deo erieiues el bibenles quas nputl illos sunt (Luc. x, 7).>
sibi datiiin prassontis vilas munus '! Q.iare non pntius Ecce Dominus non tlixil qiiasriumaptid illos come-
signalas arcas pecunix' et prompiuarin eruclaulia ex dile, seri inriifferenier qum apud illos sttnt. Quapro-
hoc in illud apcrilis, el dispergilis paupcrihiis, ul pier omnis lioiuo scicnliam halcns, si siioplicilcr
justitia vestra ir.anenl in aslernum, et jam non sit n etlil ei liilrii qniriquiri in niiioelluin venit aut quod
eis nccessilas pncsumere cibum insoliium V Nuno sibi nppnnitiir, niillatenns e:i culpandiis, nisi inrie
nutcin, ustuis ct o|>|>ressioiiiliusmiseroruiii riiluti ali<|iiam inimuiiiliiinm conscientias suas conlrulint.
et ol.ti, caliiuiiiinmini , si cgeus omiiium su-lenic- Quia iion qixxl inlral in os, setl qnod proceriit rie
tur nliqtio quod vos iinpinguati et crapulali aboini- ore coinqiiinai liomiiicm( Matili. xv, II ). Nec esca
namiui ; non altenrieiiles Douiiniim iniseiicorriium aliqna est in vilio, seri immoderalus appoliius. Vc-
malle qiinm sacriliciuni. Qui primo mensis liomi- rum, ne scanrializetur Irater infirnius in lide, qui
iiuin post calaclysiiium amovii uliqua quasi iniiniin- pulat aliquiri commune vel immtinriiimcsse ; si quis
da, cuin ulique omnia feccrit valde b"iia, el ratio- dixorit : Imc suffocaluin esi, vel iiiorticiiiium; non
nalis crealuras vilium aboiiiinabile sil apuri Deiim, esl comedemlum, ut Aposiolus de i.lolothyto ait:
iion qnaslibel irralioiialiuin crealurnruni ; voluntas <Si qnis dixerit, hoc inimolalum esl iriolis. nolile
quoquc hominum nIii|uanrio sibi qiiasrinmvinriicat, nianilucarc, propler ctim qui indicavit, et propter
aliquando alienal. Ccu Romani paucis annis aule coiiscientiam. Conscientiam autcm riioo, non lunm ,
Conslanlinum Magmim porcina: carnis esiiin per sed alterius ( / Cor. x, 28, 29). > Mulla siqnidem
Aurelianum imperntorem sibi vindicariiitt. Et Grasct usu aul Iradilioite niajoruni ita ohserrainus, ul ali-
967 HUMBERTUSS. R. E. CARDINALIS 908
lcr facicnles nninino abliorrenmus, sicut esl non A et eos nsseriiis nec geutiles esse ncc Judasos, uisi
lotis ninnibiis mnnducare. Quod quamvis, juxla scn- oberiinnt. Quia, ul dicitis, gentiles occidunt, aut
lonliaiii Vcritntis, non coinquinui Iiomiuem, la- plaganlcs comednnt : quasi Laiini soliii sint aui-
incn velut iinmundum exhorrere solet liomo homi- malia viva aui inlegra comcdere. Nimquiri archima-
nem non Iolis mnnibus manduountem. giri omnibus iiaiionibus rielegati estis ? El si forte
LIV. Sed forsan diciuri estis : Non solum in Ve- alicui famc rieficienti animas obsonium vel victus
lcri, sed el in Novo Teslnmento :tb Aposlolis trndi- (Icsil, nvis aulein ot ovis arisil, seri forruin absit,
liiin genlibus ul abslincnnl n sanguiue et suffocaio. sntiiis crii euni inedia delicere quam «itiovisinge-
Nec nos ncscimus, lamen pio loco et lemporc non- nio en mnctnrc et cometlore ? Iiaque doclriuis variis
nulla carnalia veleris Iegis mandala apostolos ob- ct peregrinis nolentes abdnci : < Scimus et confi-
scrvasse scimus , quanrio adhuc quasi in matutino (liiiiiis in Domiiio Jcsu, quia niliil coinniune per
cropusculo lencbras et lux confulgehanl, el intiieii- ipsnri, nisi ei quiexistiniat quiri commune esse, illi
tiuin oculos ntiiic htic, iiiinc illuc, reducebanl. Sic commiine esl ( Rom. xtv, 14 ), > sicut Panlus riicit.
nposloli in Juriasu coiuniorali, nliquanrio, clnriiale Dcindc oplinnun esl gralia stnbilirc cor, non escis,
Evangelii expergefneli, nb umbrn legis reoeriebant; quas noii profiierunt ambulanlibus in eis. Setl jnni
aliquamlo , nccessilale vol coiisueturiine torponies , B iiisislamus reli<|uis.
in cnm recidebanl. Denique sorte associurunt sibi LVl. CoNSTANTiNoroLiTANus. Eieniin Allcluia in
Mnllhinni, et lcmplinn, in <]iiondhiic snnguis ani- Quariragesi i a non psnllitis, sctl somel iu Pnscha
inaliiim offerebalur, oraiionis gralin frcqiientabaiit. tanUimmodo,quod interprciatur Domiitus venit, lan-
Ipse quoque vertcx apostolorum Pelrus, inodo cum dule, lnjmniim dicite, el benediciteeitm. Ergo se-
geniibus comedehat, morio ab eis limens se sub cimriuin hoc neque Laudaie, iieque Benediclus qui
trahebat. Cujus cunposlolus raulus, qiiamvis dixerit venit, psallilis. Et istud vero Alleluiu hebraice rii-
Galatis : < Si ciroumciriamini, Clirislus vobis nihil ctum est.
prorieril (Gnl. v, 2), > lanicn riilectuin discipiilum LVII. ROMANUS. Scimtis Alleluia hehraice riiclum,
proplor suhintroriuctos falsos fraires circunicitlit, ot latine inlerprctari Laitdate Dettm, setl quori
ct cuin aliis purifiealus in icmpln sacrilicium Icgis eliani, Dominus venil, aut, Benediclus'qui venit,
exhilmil. Seri ulii, ab angusiiis Judasascxclusi, am- interpreietur, nescimus, nec nisi a vobis hactcnus
pliinriine gcntium fuere politi, mox, qnasi calenis audivimus. Porro ipsnm Alleluia, sicnt calumnia-
servilutis palam crcpti, quolquol ari spirilualem mini, non solunimodo in Pascha canlamus, scri
gratiam altrahebant, a carnalibus casrcmoniis legis oniiiibus loiius anni lemporibus, exceplis novem
avertere non cessabant. Quod procul riubio ex pras- C hebriomariibus quihus id intermilicre a pairibus no-
cedenlibtis el stibsequeniibus verbis Pauli inlelligi- siris accepimus; scilicet quibus n giigcnlias aiioium
tur, ubi sic protestalur : < Spiiitus inaiiifosle dioit leiiiporuin diluere attenlius debeunis. Sicnt cnim
quia in novissiinis leniporibus riiscedeiil quidain a qtiondam populus in cremo, peccalum iriololatriic
iirie, altendentes spirilibus crroris, el doclrinis in seipso puniiurus, et Niniviias poenitcntiani in
diCinonioruin in liypocrisi loqtieiitium nicndacium, prasdicatione Jonas acturi omnem ornatuni snum ot
ct cnuicriuiam liabenlium cousoieniiain , probibcn- dclicias rioposiiorunt, cl saccum el cii.ercin silii im-
tiiim nnbcre, el abstinere a cibis quos Deus crcn- posiicruiil; nec lam percgrinis verbis ac oxquisilis
vit atl percipientlum cum gruliurum actione fideli- seu dtilcisonis melodiis, sod propriis scrmonilms, ct
bus et his qui cognoverunl verilaiem. Qiioniam incompositis sivc aniaris ejiilalibus atl Dominum
oimiis creatura Dei bona est, cl nihil rcjicicndiini clamaverunt : sic et venerabiles paires noslri agere
qtiod cuiii gratiaruin actione percipilur. Sanlificatur consueverunt. Unrie, ornamentn et tlelicias riivitis
oniui per verbum Dci el orulioneni ( / Tint. iv, linguas lempore Qua<!ragesiniusrioponcnies, pnuper-
ad rimiim babiium nostras lingnas nohis iniponimus, ei,
1-5). » Ecce tnntus Apostolus, rapius tisquc
tciaitim cceltim et in ipsum pn.rariisum, proclainal slulli fncli propter Chrislum, nibil uos scirc indi-
omnia miinda mundis, ei nihil rejicienduin quod E canms, nisi ipsnm crncifixnni. Cujus riislriclum pras
ciiiii grnliaiiim aclionc percipilur, quia pcr verbum oculis habeiites judicium, viuculaii ol gravaii pec-
Dei el oralioncm sanclilicaliir. Et vos qui eslis, calis, lanquam idiolas, vix auriemns vcl in nostro
Nam ex libro Snpienlis
qui, altondentes spirilibus erroris et doctrinis das- iiliomnte inlerpellure Deum.
iiioniorum, in hypocrisi loquimini incndacium , didicimus : qnin < non cst speciosn luus in ore pec-
>El tniricn liinc jugiter hyni-
scripla Lalinis populis deslinanics ut rclinquanl cnloris (Eccli. xv, 9).
inandata Dei et quas graviora stinl logis, jutiicium niim riicimus Domino, alque Benedictus qui venil
scilicct et misericortliam ef fidein, et sequaiiltir psnllinms, et omnem crealurani atl lnuriem cjus riie
iraJitiones et opiniones veslras, quasi niillos usque nocttique iuvilamiis, dicenles Laudale Dominum,
imnc habtieiinl prasdicatores ac patres, ac necesse seri , iit prasriiximus, patria voce tanlum. Tunc quo-
liabeant a vobis doceri quas sint elemcnta scrmo- que nlium angelicum hymnuni inlermittimus, iri cst
jiiiin Dei? Glorin in excelsis Deo. Deniqiie hi duo solummoilo
LV. Nempe inter alia ignaros omnium conamini hymni ab ar.gelis in Novo Teslamenio invcniuniur
inslmerc quid el qualitcr prasparalum comedanl, decantaii: Atlelitia scilicet, oi Gloria in excclsisDeo.
m ADVF.RSUSGR^CORUM CALUMNIAS. 9?»
Qnospariler in Sepluagcsima iiitcrtiiitlinuis ; qtiia, A Jesus Cliristus in gioria est Dei Pairis. Ips.i quirieni
poccato veteris hnminis a convenlu angelicasjubila- curn Hebrasa et Grxca tiitilum crucifixi Doniini
linnis expulsi in biijus miscrasviias Babylonem, sti- complcvit, ct, quascrnt novissima, faeta osl prima :
per flumina ejus sedemus ct flemus, dum recorria- ferro ct fide usqtie ari nrivcntum maligni Aniichri-
mur illius Sion in qua Denmdecel hymnus, dicentes sti et benigni Jesu Clirisli riefcndens sibi lerrennm
ariversariis nostris : < Quomodo cantnbimns canti- ct cflelestempoleslatem. Linc, jam diu calumniis
cum Domini in lerra alienn ? > ( Psal. cxxxvi, 4.) vcslris reluclati, hreviler altingamiis inlcntioiiem
Siquidem velus homo veius ct non novum canlicum veslri epilogi.
caniare potesl, donec posl hanc laboriosam vilnm ; LIX. CONSTANTINOFOLITANUS. Ctir tantam riece»
quassignilicalur per Quudragesimani, renovetur in plioncm horum lalium non aspicilis, nec intelligitis,
ngniiioiie sccuiiriuuiimaginem ejus qui creavil eum, neque corrigilis populos, sicut qui riebenlur jtirii-
por resurreclionom Jesu Christi ex morlnis. Nec cari a Deo ? Non derclinquilis quotl dicitnr quoniam
tamen Sanctus , sanctus, sancttts Dominus Deus hoc Pelrus et Beneriiciuset Patilus el casierid;>-
Sabaolh in Qiiariragcsima inlermiitimus, quamvis cuerunt ? Deoipilis vos ipsos et popnhim in isiis.
sit hyinnus angolicus et in Novo Testamento de- Quas vero scripsi, ea sunt quas Petrns ct Puuhis ot
c.ininitis, qni et in Veleri prius fnil diclus, fidem B casleri apostoli et Clirislus docuii, et sancin aiqiits
virielicet perfectam palrum humililer Do.oofferens, catholica Ecclesia suscepit et cuslodil rcligiose ;
niilluni aiitem meritiim bonas operalionis eomm quas et vos correcti custodito.
altollens. Sic cl nos inlerim in hac nostras pere- LX. ROMANUS. Sicut suflicienlcr monstrattir sn-
grinalionis Quariragesim:),scienies nos per (idem perius, converso ordine et versa vice proccdereiit
el non per speciem ambulare, se<l sola fide apud hasc reciius, soilicel si vos seriucios, setluclorosol
Deum prassiiiniimis, supplici confessione ilicenies : nialiire judicandos a Domino riicereinus Quia va*
Sanctus, sanctus , sanclus DominttsDeus Sabaolh ; lentes esse doclores, nec intclligenies (juas loqui-
cui, de operibus diOidentes},cum Psalmisla procla- miiii neque de quihus aflirmalis, sanctoriim opo-
nianius : < Non intres in jiiriiciuin cuin servis tuis, sioloruinet calholicorum puram doctrinam huinana
quia non justificabitur in conspeclu luo omnis vi- prassumpiionefermentalis, omnino decipientes vos
vens ( Psal. CXLII , 2 ). > el alios in islis. Quasaulcm nunc vobis scripsimus,
LVIH. Quod aiitcni novcm hebdomariibus< Al- Christus docuit, et apostoli ipsius ; quas ab eis et
leluia > inlermiltimus, non incongrue pernovein a sunciis Patribus sancta ct catholica stiscipiens
hebriomadasnovem ordines angelorum accipimus. Ecchsia rcligiose observat haclenus ; quasei vos
Quoruin decimus ordo, per superbiam corruens, C correcli obscrvate, si non vultis a Christo ana-
angelicuin numerum immimiit, et folicilatem per- thcma esse. Porro Benedictus monachorum Patcr
turbavii. Qui comlolenles suas diminutioni, etpa- cgregius in nullo a vobis est delruhciulus, quia fide,
rem ruinnm timenfes sibi, a perfecta laude Crealo- doctrina et vila prascipnus, nec ad tlextiain nec a<i
ris fuere prasperiili.Quorum recuperationi et conso- siuistrani aliqtiando decliuavii a recla via, nec icr-
Iuiioi:i consulens omnipoicns Creator primum ho- minos quos Palres posuerunt ost irnnsgressus, nec
niinem tte Iimo terrre forniavit, qui sui generis leopardum curavit definire, sed regulam discretione
niuliiplicatione riamna caslcslis palrias resarciret, plenam ccenobitis iradere. In qua el si consliltiit
alque angclorum gauriia supplcret. Qua spe ange- esum cariiiuin iulirmis, et femorulin in itinere posi*
Icus chorus ari moriicum exliilaratus, nec mora, lis, absit tamen ut arbiirarelur hasc duo pcjora
ex lupsu ipsitis liominis fuit coniurbalus. Unde ille essefornicntione, quamquidam veslrutiiim adeosibi
novem orilinuni conocntus in laude Crealoris re- defendunt, ut publioe profiieri nec ertibescant neo
niansil iniperfecius, tlonec in Chrislo resurgenlo metiiant, lale esse fornicari, quale est quolibct
resurrexil prolapsus ilie proloplastus. Ihi atigmcnto poino vesci el refici ! Unde cl fornic.inles Sarabai-
sui collcgii et meliori spe angelicus exercitus ga- las veneranlur : femoralihiis vero ct carnibiis in
visus, in Rovum<Alleluia > consurrexit totus, et necessiiale ulcntes ccenobiias onuiino ('eiesianttir.
in co perstat devolus. Qtiem et nos pro modulo Sed quid dicit Propheta ? < Vasbisqni dicunlbo-
nosiro imitantcs, a Sepluagesima, quando lapsus num malum, et mulum bonum (Isai. v, 20) I •
protoplasti in Ecclesia recitatur, < Alleluia > novem Nunquiri vas electionis beatus apostolusPaulus nli-
liebdomadibusintcrmitlimus, scilicet in pascha, ubi cubi definit: Neque cnrnibus aut femoralibus ute.i-
Chrisitis resurgens a morluis tristitiam nostram ics, regnum Dei possidcbunl ? Qui lamen plerisqoo
in gaiidiunivertit.et < Alleluia > rcddit. Quod utique locis vchcmehler inculcai, riicens: < Nolite enai-e;
si non aliquundo Latina Ecclesia decantarel, repre- neque adullcri, neque molles, neque mns<uloiuni
hcndi a vobis non deberel, cum tameu iu sua lingua eoncubiioresregniimDcipossiriebiiiit(/Ccr.vi,10).»
lautlcmDomini personaret. Nunc quas sil istn vestra Item: < Forniontoros ct adulteros judicabil Deus
superbia miramiir, quas lulral Latinos non perii- (Rebr. xiu, 4). >Et : < Omne pecoatumquodcunque
r.eread Deum, si Hehraice aul Grasce non persol- feceril homo, exlra corpusest : qui auiein foniica-
vant et hymnum et debitum oflicium, cum eiiam tur, in corpns suum peccal (/ Cor. vi, 8). »
I.alina iiiiguuprincipaliter confiiealur quia Domiuus LXI. CONSTANTINOWJLITANIS. A7,ymnsvero cl cu-
1'ATROI..CXLUI. 31
971 IIUMBEKTUSS. R. E. CARDIXAUS. - LIB. NiCET.-E 972
stoihas Sabbaloriini projiciie misciis Judasis. Simi- A conla innocenliim. Ecce Itis speeialilcr Tranenseiri
lifcr (i sufft>cal;ibnrharis gisntihus, ul fianius puri episcopum Joamiem, cui (n!ia scripsislis-, alloqueit-
omnos in immaculaln ct in rccla lidc, ct unus grex les, oleo pecc.iloris caput ejus impinguare satngitis,
unius pasloris Cbrisli.tCiijus iu cruce divino snn- dicenles : < Ilasc auieni bujusnioJi mtiliolies CUIR
guine inebrinli, laiidamus puii pure PalrcmeiFi- popnlo agnosccns docuisti eos, ei eorrecius scti-
Iium ct Spiiitmi) sanctum : universa Mosnicaslegis psisti multis similem consuetndinem habeniibiis. »
ol nb co custodita rierelinquentes sine DcoJudasis. Scd nos e conlrario per Salomonem dicinrusvobis .
Qui vchil cieci perquirenlcs' Chrislum, luineii ami- < Os quod menlilur, occidil animam (Sap. i, II). >
serunt, permanenles in uinbra sicut insipientes Neque enim prasfalus cpiscopus correctus a vobis
porpeluo. atiqiinuriotnliu pnpulum docuil aul cuiquam sttper
LXIl. ROMANUS. Superiits monstravimus eopiose, his scripsit. Quod si fecisset, correclus a nobis
iicc Sabbala vcl azymn nos judaice observnrc, nec fiiissei, our, corrcptus non auieni eorreclus a vobis,
suffocnln genlililer mnnducare, se<l apostolicam lalia prassumpsissel? Sed illc qualiscunque sit in
calbolicamqne fidem principnliier retincre, ncc opere, sanus lamen liacicnns exstitil inoiiUodoxa
procnoilcr refugere, sed humiliter fugerc ad unum fnlej,ux!acapacitaiem suas inlelligentias. Umle, nuMis
uniiis summi boni Pastoris ovile, qui posuit nni- B vosTis snsurralionibus acquiesccns, adhuc pcrstin-
mnin suam pro avibus suis : quns vocem sunm, non tleri non poluit ul alicui sacerdotum has veslras-
alionoruin, recognoscentcs et scqtienles eurue sua nasniaspro correclione illorum el populi cum adju-
instanter cibal et sanguine polnt, ut corde, ore ei lorious milieret. El ipse non solum nullam merco-
opere collaudenl sanctam et individtiam Triniia- dem in lns huberel, sed insuper gradus sui pericu-
lem. Unde super ornnia dolcinus veteres anins lum incurrerei. Cui etiam, si vohis in vestris nugi*
vestro dc pulmone baclenus non pomisse rcvclli. olietliat, aliuri merceriis repromiliis : scilicei vos
De quibiis in Aciibus apostoloruin riiciiur : <Aihe- secHiirioei scriptum ire raajora et perfectiora bis,
nicnscs atl uihil aliuri vacabnnt, nisi addisccre aul vera ftricioslensione, acfirmamenlo animarum , pre>
audire aliquiri novi (Acl. xvn, 21). » Setl jam profa- quibus Chrislus posuit animani suam. In quibus
lias vociiui noviiates deviianrio, vcicrem pelliculnm plane promissis antiquum ritum lixrclicomm reti-
qiianlocius nhjicilc, ne, quod nbsil ! dicatur vobis netis, quorurn sermo sicul canccr serpit, et polli-
Sponsi vooe : < Si ignoras le, cgredere et abi posl celur curiosis fustigium perfectas scientiae, ut per-
vesligia grogum, ot pasce hasdos luos (Cant. i, 7) : » irnhal nd barathrum exiremas stullitias. Quoruin
illos scilicct quos ipse paslor in fine a sorte vanilatem Sapientia Dei per Siilomonem proprie
humilium oviuin separat; quia, lascivi el peiulci, G demonstrans ail: <Mulier sluUnel clamosn, plcna-
liie so vi siiperbias cxaltare non cessant. qtie illecchris, cl nihil omnino sciens, scdet in (o-
LXIll. Deinde si univcrsa Mosaicaslegis relinqiu- rihus doiiius siwe, in excelso urbis loco, ul vocot
rnus Judasis, nulla honestas aul sanctilas rcmaue- irnnscuntes per viain, et pergentes ilinere suo. Qui*
bit nobis, ccu ex superioribus recoHigcre potestis. esl pnrvuhis? declinet ad me. El vecordi locula est :
Rclinquantur crgo eis soln carnalia maiidnln, et Aquas ftniivas riulciores suiit, el panis absconriilus
saiictum sasculare, in quibiis casci quasrunt quid suavior. Et ignoravit quori giganies ihi sunt, ct iit
invenire, dtim umbrani sectantes exsulant a luce. profundis inferni convivss ejus (Prot. ix, 1518).
ln qtia umbra numeralur et Sahbalum vestruni, llic plane hicvestri efficax ricpictor esl, qui majora
Apostolo diccnte : < Nemo vos judicet in cibo aut cl perfectiora ad oslensionem (iriei et firmamentunt
potu aitt in parte riici festi, aut neoinoniic aui Snb- animarum polliceinini inviiando pnrvnlos et veoordcs
linloiiini, qii;c suni unibrn fuluroruin (Cotoss. ariaqiias furlivas dulcediiiem, et panis abscoudiii
ii,10). » Porro sicut sine Deo siinl Judasi, sio et suavitalein. Vere omnino aqtia fur.liva est, in qua
oiiincs liusretici. Verum ne quid sit miuus, ouot! rebaptizatis Lalinos caiholice bapiizalos, quori inri-
scquiiiir altcndanr.ts. lus calholioiis adliuc prassumpsii scilicel ut rebapii-
LXIV. CONSTANTINOPOLITANUS. Hasc autem hujus- B1zarct aliquos, in noinine sancloe Trinilalis ab ipsis
moJi nuiltotics ci ipse cum populo agnoscens do- etiam hasreticis baptizaios. Vere omnino ad nescio-
cuisti eos, el correctus scripsisli multis tulem con- quem panem absconditum invitalis , quaiuV) vivific»
siielu.lineni liabenlibus. El ul haheas salutcm uni- ot lerribilia sacranienla corporis el sanguinis Jesn
iiiusluas, mitle principibus saccrdotum ci saocrrio- Chrisii profanis pedibus conculcatis.
lilius, cl arijura ut per hasc seipsos ccrriganl el LXVL Hasccine sunt illa majora el perfeciiora,
|)opulum, iit mercedem ei in isiis habcanl. Et si ul tanla oblatio imponatur altari, quanta nequont
hoc fccerilis, propono et per secundam scripiioucm a minislris vel a populo sumi, et idcirco debenl
inajora cl perlecliora his scrihere tihi lidei vcra sublerrari, aul in puteum ad hoc prasparaiuin pro-
osiensione ct (irnianicnto animaruin, pro quibus jici? Hasccine qtioque sunl illa majora el perfec-
Cbrislus posuit animam suam. tiora, ul novus maritus el rccenti carnis voluptate
LXV. ROMANUS. 0 viri cordali, perpendile hic resolutus el lotus marcidus Chrisli niinislret alia-
ci caveie liasrelicorum callidam subreptionem ; qui ribus, et ab cjus immuciiluio corpore sanclificalas
p r lionoiliclioucs ol riulccs seiiiionos seriuciini nianiis confesliin ad muliebres transferal an.plcxus?
 t»73 CONTKALATINOS. «>n
llxccinc siint illn perfecliora, ut mulieribus Chri- ,\ pcjus sit monnohos fomoralibus indtii el carnibu*
siianis in purtn vel iu menstruo peticliiantibus vesci, quani fornicari? Irieone claudilis Ecclesias
communio degcnclur? nut paganis bnpiismus in- Liitinorum et riirigilis scripta per tolum orhem, ut
lerdicalur? et parvtilis morituris ante octo dies aJ hasc mnjora el perfectiora perlrabatis omncm
regeneratio per aquam cl Spiritum sanctum sub- Chrisiinniim poptitum? Non sunt hasc lulia oslensio
irahatur? In quo uiique cnirieliores Herodc, non vcras (iriei, sed adinvcntio diaboli. Ncc simt firnia-
lunlum in corpore seri et in anima (]itolidie tru- menluni, sed deslructio aniinarum. Pro quibus
cidalis parvuloruin iiinunicrabilcm populum, et oniiiibus et aliis, quos longuin est scripto prosequi,
dostinatis ari igncm astcrnttin. Nunqiiiri eliain imle errorihus, nisi resipucritis et riigue saiisfeceriiis,
est qnori homiiiis moriiuri iniaginem nfligitis crti- irrcvocabile anatlioma hic ct in futuro erilis a Deo,
cifixasimagini Cbristi, ila ul quiriam Aulichristiis ct nli oninibus Cmliolicis, pro quibus Christus ani-
in crtioe Chrisli serieat ostenricns so ailorandum niam siiain posnil.
laiiquani sit Deus? Nuuquid ct illud inde est quod
EXPLICITRliSrONSIO.

1NC1PIT

CUJUSDAM NICET JE

PRESBYTERIET MONACHIMONASTERIISTUDII

LIBELLUS CONTM LATINOS EDI.TUS

Et ab apocrisiariis apostolicm sedis Constantinopoli rcperlus

I. Nicela presbyter cl monacbus monasleiii Slu- R noliis est consubstaiilialis? Aller aiitem tinllus est
dioruin, qui pr;cnoniinor Pecloralus : Romanis, de iio! i.sconstihstantinlispnnis,sed o.orpusCliristi, quod
azymis el sabbaloriim jejuniis, et nupliis saccrdo- consimilo nobis cst secunrium caniem hunianitalis
tuin. Bonaest dileclio ad proximtini, o oinnium gen- ipsius. Si autem animala est nosiras massassubslan-
tiiiui sapicniissimi et nobilissimi Romani. Ex habi- tia qua Vorbum induit se, ergo non substanlialoin
tiiriine eiiim riileciiouisari proximum, ct humiliias nobis paneni comeililis, quia azymorum parlicip -
abundal ari enin qui habol illam. Ipsn atitem abun- mini. Azyma enini inaniniuta sunl, sicul ipsa reruiu
dans ollicit pnrticipem sui omnia diligere, omnia nntura tlcclarat alque liquitlius edocet. Inteiiiiisluiii
sustinerc, ut ait divinus Aposlolus, et non inflari eiiiiii modicum fernientum in farina et commislit
adversus proximum suum aliquando, neque ea quas sibi, ipsa unani effioit seipsam propter fermeiituni,
ipsius solius siint quasrere, aut zeltini habere ariver- vivifica quadam virtute, et calefucit eam, et lam
sus eum ct altercationem et asuiulaiiunem. Omnia n.oliileni quam vivam opemlur. Quoriin azymo fer-
enim lix'c dilectionem persequuntur et humilitalcm, menlo Pbnrisasorum, quod cffugere nos sermo nri-
el fuciunl hoiiiineinnon secundum Dciini nnibulare, moncl, noqiie efiectum est aliquando, nequc fict
seri secundum hominum libilum. Quod et Paulus oninino. Divinas enini effccti sumus participes na-
arguit, dicens : t Cum sit inter vos zelus et conte»- C luras, cujuset paiiicipnmur quotidic, qui comninni-
lio et discordin, nonne cnrnales estis, el secundum latcm hubeinus cum Cliristo, sicui dicit ei Peirus
hominein anibulalis ? > (/ Cor. m, 3 ) Propler veriex : « Graiia vobis el pax niiilliplicetur iu
quod rogo vestram charitalem, liumiliari vos propier cogiiiiionc Dei, et Jesu Domininostri (l Pelr. i, 2). >
Dei prasceptum, ct audh-e a nobis indignis ol mi- Ei post pniioa : « Ut per eam elliciamiiii <!ivin:n
nimis. p:;rticipcs naturas (// Pelr. i, i), > non aulem for-
II. Requirenlcs enim ab illis qui ex diversis pro- nienlo azyini iiiterfecloriim Dei. Divinam atiicm
vir.ciis Romaiioriim peregrinaulUr hic tle azymis, naiurnm, quisquis rationis esl dominus, dicel ali-
quid dicemus de lus in dihsetione Christi ad vos? iquando azymiim ct nioiiuum fernienlum Juriaso-
Qui azymorum arihuc pariicipant, sub unibra legis riim, quotl in sacrificio vos Deo ofTerlis, qtiod iu
sunt, cl Hcbrasorummensam comcriuiil, non aulom ifigiirn veraset viv;iscarnis Domini comeriilis? Quo-
lationulem ei vivam Doi raensain, et nobis qui moJo i unilaicm babebilis cum Clnisto, vivenle l-e.i,
crciliriimus supeisubslanlialem, qiicmadmoriuin su- imorluum, ut riicluin cst, el infermentatum fermon-
perius,cxigere siipersiibsiantialem docti sumus pa- tum i comcricnies, legis, umbras, non Novi Tcsla-
nem. Quid cnim esl supersubsianlhlis, nisi quia menti? i Si enim et hoc dixeiiiis, sed non sic sc lia-
075 HIJMBERTUSS. R. E. CARMNAtfS. — LIB. NTCETJT 975
IHSI.Inquit enim diieclus Christi discipulus : < Si A nos ct immolilo Christo inoorporati, et vclut caro
tlixerimus quia communitaiem habemus cum eo, et icjus, sicnt scriplum esi. Si autent ad increalam c(
in lcnebris ambulamus, menlimur, ct non facimus iincorpoream naluram sanelas Trinitatis asswnilis,
veritaiem. Si aiilem in lumitie ambulamus sicut ipse crratis
< cntientes in liusrosiin eorum qtti asserunt
cst in lumlne, coinmunitaiem hnhemus ari inviceni, Deum 1 passti:n, qui riicunt compassum Verbum carni,
ct sanguis Jesu Chrisli purilical nos ab omni pec- el ( c.im<Icmipsam deilalem stistiiwisse passionem.
cnto (/ Joan. i, 0, 7). > Qui ergo azyma comedit, in Non 1 cnim piriler Trinitas incarnata eslr Pater et
ie:iebris legis aiiihiiinl. Et quomorio [nonj habehil Filius
1 el Spirittis sancltis, ul conspicianltir in ea?
«ocielafem cum Christo, qui esl in himine Novi sui hasc 1 Iria, aqua ul diciiur, farina et ignis, el ul ii»
Teslamenti et gralias? Nnm qui in luniine ambulanl Ifigiira ipsius fuciatis azymum et sacrificium oflera-
gratias, panem comeriunl qui cst corpus Clirisli, et llis : sed unus ex Trinilale Filius, cl Verbuui Dei in>
hihunl sanguiiieni iuiiiinciilatum cjus, et ita liahent (cnrnalumcsl.ex caslissimiss.incl:e Virginiscariiibus
;ul invicem, el cmn Chrisio societatem, purifieati, hnmo 1 eflectus; el otnnia or<linatio:iissuas pei liciens,
'
sicut diclura esl, ab omni inquiuainenio. Azyinum crucifixus est carne, non passa diviuitnie ipsius.
anlem non esl panis. Ncqiiecniin oomposilus, neque Carne < igitur crucifixus, traditlil nobis edcre per
prr seipsumperfeclusest.scri indigens semiqueper- B'•panem ] carnem suam, qunm in Spiriiu sancio iia
feclus, indigens pleniludine fenncnli. Pnnis atilcni 'vivam dicimus : t Accipile et comeilile, hoc esl
eomposilus, per seipsum perfecius csl et plenissi- (corpus mcum, qitod pro vobis fracium csl, in re-
m is, sicut ille qui ioluni habel in seipso pleuiiu- niHSionem
i peccatorum (Matth. xxvi, 2R-28). >
dinis. V. Quid ergo vobiS, in Chrisfo fratribus noslris.
III. Aniiiiadvertiie el attendite quia in azymis et < legi quas malcdicla esl inCbristo? quoiiiain adlne
nulla cst vivens virtus, inoiiiia cnim sunl; in pane :azymuin fermcntum ejus oomediiis? Nova crcalura
auiem, hoc csi, corporc Chrisli, tria siinl viventia sumus s in Chrisio : velera iransicrunl. P.iulum uudite
<i vilam pr:e!>eniia cis qui ea digne coinedunl : dicentcm < : < Ecce fucla sunt oiniiia novn (// Cor.
Spiriius, aqua et sanguis, ceu el ipse, qui snper v, s 17). > Si aulein hasc comcdcre deceniiiisjusluin :
poolus Chrisii in ccena recubuit, Joanties conieslifi- cur < non et circumcidimini? Chrislus circuiiicisus
caiur in co vcrbo : « Tres sunt qui lestiinoniiim csi. < Cur non et purilicamiiii? Pnultis eliam et lioc
ilant, Spirilus, aqua ci sanguis, et hi tres in uno fecit I : el a!ia etiam onmia similiier servare vete-
suiil (/ Joan. v, 8), > videlicet in corpore Christi. inim, sicut cl Iii ea quas legissunl fuciunt, per quos
Q:iod ci seciiiiduni tempus Doniinicascriicifixionis lnomen Dei in geiitibiislilnsplicinaliir, sicut esl scri-
dccl.iraliim csl, cum aqua ot sanguis cx iitunaculuta C ptiiin
I : < Non hona est gloriatio vestra (/ Cor. v, 6),
cosla ipsius cllliixil : lancea percussa carne ipsius, ul i el ego quasPauli sunl loqunr ad vos : < Nesoilis, »
snnctus Spiritus vivificiisque in deificala carne cjus iinquil, « quiu modicum fermentiim toiam niassnm
permansil. Quam comedciiles in pane,qui iinmulaius icorrumpit ? > (Ibid.,) El panis tnndein, non
cst per Spirilum et effectus est corpusCiiristi, vivi- ;azynmm edicitur. Scd qnid hic diclus Aposlolus
tnus in ipso, lanquam vivam ci deificalam carnem scribil i ad Corinthios? Niinquid, ut vos assiimuiis,
odcntes. Sic autem el sanguineni vivuin ctcalidissi- < celehralione qiiam vos in azymis celebratis? Ne-
de
mum cjus bibentes cum eflliienle aqua ex iminacu- (qnsqiiam. Sed qiioninm ilii hoc ricspicicbnut quod
luta cosia ejus, niundamur ab omni deliclo, fervenli '• aliquis novcrcam acceperat, et in anliquis consue-
rcplcinur Spirilu. Calidum cniin, ut videlis, vclul ex tutlinibus
l falsic soienlix suas gloriabauiur; volens
laicrc Domini, cnliceni bibimus, quia ex viva caruc auieni i cos conveiii Paulus el ex velere removere
ci oalida spiritu Christi culidissimus nobis sangiiis ot imalitia, venit pcr similiuitlinom hanc, fcrmeiiti dioo
aqua einaiiavil. Quod in eis qui azyma coniedunt, ct < massas, ostenriit cis quouiam uui:m nialtim, laii-
ncijiiil ficri. quam moriicumconleiiiplum, magnani in tolo corpore
IV. Si antem morluum fermenlnm comeililis, o " Ecclesiasfaciet laesioncni.Proptereaiiii|iiiia<ljicioi,s:
'
snpienlissitni, ut sermo declaravil, cujus rei graiia < El non liictiiui hnbuislis, tii auferattir rie nie.ii>
gloriuiiiini, diccntcs : « Quia non sicut vos sale el vestri qui hoc opus opeiatus est? > (ICor.\,'i.)
lermenlo atque aqua fnrinnm tempcramus, el sic Potesl eiiini, inquil, iuiquilas i^ia ari omiies vestrus
l.icimus oblationem azymoruin nostrorum, sed aqua urbes transire, et, laiiquuin modicuin feniien nm
solu et farina et igni azymum conficimus, et in tiibus tolam inassam fermenlut, sic omnes apprehemli ct
liis puram facimus noslram oblalionem; > percoula- Ifcrmentari, el unam massam mujoris iiiiquilntisope-
mur igitur Vos, hseclria, aquaiu et farinain et igncin, rari
i : « Expurgalc, t inquit, c vetus fermcnlum
ad quid accipitis; et cui efflgiem esse haecasslima- I(lbid.,1), i peccali. Totlite hune a medio, ulefliciu-
lis? Carnis Domini? Sed non inquit dileclus Christo iniui i Christo nova conspersio, sicut estis bap.izau,
Joannes : i Tres sunl qui leslimonium perhibent id esl vel azymi vel puri, inoriifkati inundo et desi-
(I Joan. v, 8), > aqua <stfarina el ignis. Sed quid? deriis carnis. Elenim paschn nostrum hoc cst, quo-
« Spirilns ct aqnn et snnguis, el hi trcs in uno siint niuni, ut eriperel nos cx iniquiiate ac moiie, imm<>
luius cst Cbrisius. Qua de re sic nit : .« EpirTemu?
(IbiJ.,), > vhlolicct in corpore Christi, ut diotuiii
cst, micJ nos comcdisiitesuiiimui' incarnalo propter non in fermenlo vcleri, ueq'.ie in feriiicntj muiitix
877 CONTRALATINOS. S7S
*t nequiiias, sed in azymis sinccrilatis et vcritatis A in quo contingit evenire 1534 annos : cycliis eninr
{Ibid. 8), >hoc est pur;e vitaect firiei, qua in Detim solis erat 18 el 5, ut non adhuc traditus prasvcnissof
credinius, el veruces orntores ejtis efiiciniiir. Sic propritim paschn discipulis tmdere, recuinbens ::(
MagnusGregorUistheologus hoc verbum accopil. 0 coena sccunihim vesperum quinti riiei; postquaci
sapieniissiiui, ea ijiiio meutis apostolicas suiit iutcl- coDiiavit, accepit panein, frogit, Iraditlit aposlolu
ligilc, el non, quemadmoduni hoc vos accepislis, rie iiiystcrium Novi Testamciili ii> noctc quintn iu qu.i
azymorum festivitate et paiiicipatione. Si enim <!c Iradilus est a Jutla : sicut scriptiini esl. Sed quiri
azymis el de celebralione eorum Corinthiis Paolus dicil Lucus nposlolus? < Acccuit piinem, el benedi-
prascepisset, el eos in azymis epulari jussissei, iton cens frogii (Luc. xxiv, 50). > Ecce et Lucasaccipeiv.
promulgasset cum undecim, et omnein retlucons paneni Christuiii dixil, et non azynium. Non enini
Ecciesiaui (ideliuin in orriinetn, iu septtiagesimo ca- adhuc eral sexlasferias dies. Tenia dccima eral lunu
none, cum excommunicalione prascepisset oiiuiibus, in illa quinta feria, el ncn erat azynmii), ueqiia
bujusniodi cuusum a JuJasis nullalenus accipi : « H arihiicoblalio fermcnlali.
quis episoopus, aut presbyler, aut diacontis, aut VIII. Azyina enini iu quiiitadecima luna promiri-
oiniiiiioex nuiueio clcricorum jejunaveril ciiin He- gnla eranl in leRe, ot in quaitadecima dic ari vc-
brasis, antepulutus fucriicuin eis, et acceperit fesii- II speram ngnus immolareiur, et in quartadccima riiu
vitaluin eoruui niuner.i, ul sunt azynia aul aliquid lunas primi mensis Pasoha appellarel lex, quiniam-
bujusmorii, depouatur : si autem laicus, sequestie- (leciinanidiem primumazymorumcl Subbnlumnnmi-
iur. > narel. Proh ilnlor insipieiiliain illileratoruml Et non
VI. Si autem dicilis: Quia ab Hebrasis non ucci- erat azymn in qiiinin feriii, cum esset luna tevtia-
pimus, sed domi fucerc coiisuevimus; cur hoc? sive deoinia, et non quartadecima. Secundum quintuiv.-
ab illis accipialis, sive domi fuciatis, azymu suni. Et deciinam lunam fuerat insiiiiitum azyma fieri, sicut
juxta hoc graworem paenam habebiiis, qtiouiam et agnus ad vesporam quartasdccimas diei jussum
relinquitis agere quas jussa sunl vobis a Chrisio et esse immolnri, secundum qnnm immolalus esl Cliri-
Aposiolisipsius, facienles voltit illi qui sub servitute slus, Aguus Dei, qui lollil peccala mundi. Si aiilcin
legissunt, qualia Juriai fuciuiit, in umbra cl leiicl ris Chrislus iinmolatus esl et cruoifixus in decinui,
legis sedenles, nullulenus diceuii Paulo creriontes : quarla die lunas, ferias sexlas, in Sabbato atiiem
« Fraires, unus'|uisque ineo ordine quo vocalus est, erat foslum azymorum. quando azyma coosdii?
iu ipso pcrmuneul (-' Cor. vn,20 et 2i). > Non enim eiiam aposlolis sic faccre in Novo Tes!anionlo ira-
inveuictis omnino iu riivinu Scriplura quoiiiam azy- diriit? Quomodo dicilis ab aposlolis nccepisse vos
iiiuin riictum sil a Christo aut uptislolis ejus, cum C faccre azymajam posl resurrectioneui a nioiiuis?
adniitiislrareiur ab illo Novi Teslamenli mysterium. Non vidctis quia manifosle ex rebus nrgtiimini, qtio-
Puuius enini Coiinihiis scribens dioil : < Disceruere niam non itinc azyma, cummysleriaNoviTeslamcisit
vosojioi tet culicciiibenedictionis quem beuedicimus; liaderet nposlolis Christus?
noniio coinmunicalio sauguiuis Christi csl? Pnnem IX. Ostendaiii vohis hoc cx legislalione Moysi.,
quein franginius, nonne coiiiiiiuuicaliocorporis Cliri- Loquilur enim : < Hus suiil fesliviluies Domini ct
sliesi? Quoiiiuin unus punis, uiiuni corpus, iiiulti ipsas sanciic, quas vocabilis in lemporibus suis. !i
siinius. Eieniui omnes ex uno pune participamus piimo niense in quintariecimn die mensis liujus fc-
(1 Cor. x. 16). Ego enini accepi a Domino, quod Ct stum azymorutn Doniini; et in quarlariecima rim
trudidi vobis : qitoniam Dominus Jesus in qua nocte mensis intra meditim ad vesperum erit Puscha Do-
tradebnlur, accepil paiiem, > et non azymtim, < et inino; ct in quimadccinia die lnijus mensis fescini
benedicens fregit, et dixit : Accipite el comedil.e : azymoruni Domino. Septein cniin diebus azyma co-
boc esl corpus uicum, quod pro vobis frangetur. Hoc medilc (Levit. xxin, 4-6). > Eccc enini ex Iegisla-
facite in meani commemorationem (/ Cor. xi, 23, lione Moysi riidicisiis, quoniam non tunc azynia,
241. > Et non semel dixil panem, sed etiam saspe- quanrio post casiiain secundum dieni qiiinlio feria:
Non hic solus dixil, sed el caslcri npostolorum, ci D Cbristus tradidit per frnctionem panis Novi Testa-
Matthasus quiriem nil : < Cosiinnlibus auteni illis menti mysteriiini. Aiitc feslum aulein a/.ymorum
alque comedentibus accipiens Jesus pancm (Matih. hocfecit, cuni essei ieniadecimadiesmensis Qtiinia-
xxvi, 26) : > Aspicis, panoni et hic inquit, < ei bc- deoimn eniin dic mensis, ut legislutio Moysis, erat
nedicens fregil, et dedit discipulis suis ct dixil : fesitim azymoruin. Et Christus in fcria sexla crti-
Siimite et coinedile , hoc est corpus niouni cilixus, secunriuni qunrinindecima:n dicm mcnsis,
(Ibid.). > Simililer aulem el lioc Murcus inquit, ct qiiaiidoilehebant Jutliei immolure agmiin ; Sabbalo
reliqui : et neqtinqunniazymuin. ab eis couiniemo- niitem secuinliiniqiiiiitaiiiricciniamriicmmensis, oum
ratur. esset fcsliim azymorum, in scpulcrojacuit scpullus
VII. Quoniasii quidem oportebat pali Christum Az-ymaergo dum non essent anle festuni azymorum
secundum dicm legalis paschx, in quu el agnus ab in loio anno ipso : scplein ciiiin diebus comedcbunt
llebrasis immolubalur. Oporluit eiiiin fieri pascha azyitiu Judai, ceu instiluit Moyses: in qiiinlarieciniiv
ab ifflerfectoribus Dei in sexta feria, in qua landem die primi mensis incipienles feslum horum, tibi re-
diseiina.luna crul juxla priinuin tnensem, pcila sunl azyma, qiuinclo cum discipulis suis ooi*..
elqunrla
S7i NUMBERTUSS. R. E. CARDiNALIS.— LIB. NICET.-E 930
nam comederot Cln islus? Si onim sicut riicitis, a \ irom circa ouni flelum habcbanl quam gaudiuru ex
Doniino apostoli accoperunt azyma, el illi ilerum inemoria riivinas operalionis. > Ycrunitanicn hasc
Iradidcrunt vohis hasein (ignra corporis Cbrisli in myslice per Clemeniem papam consliluenlcm non
inyslerio Novi Teslamenti, riuni nec ablalio panis stetcrunt hic, setl scientos magnam rinninalioneiii
fieretsecund.im conslilutioneni Moysi, neque erant esse jejunnre Sabbala , cxcoinmunicalione valitla
tuiic azyma, ubi reperta suni? Quomorio oblivisci- lisani exhoc Ecclesiam. Dicit enini in sexngesinio
mur legislalionum Moysis? Seplem namque solis quarlo canone : < Si quis inventus fueril Domini-
diebus facere tradidii vohis. Sed vos in toto anno cuiii riiem jojunare, aut Sahbaium, prasler untim
conciilcatis insiiiiila Moysis. El Chrislus non vcne- solum, deponatur; si nulem laicus, sequeslretur. i
rat solvore logom, sed adimplere (Matilt. v, 17j. XII. Hoc autem exsequentes et qui in sexta sy-
X. Valde enim vcrilatcm obsistitis, frntres. Si nodo Palies, coiivenienler huic sic promulgant san-
eniin irnriitum vobis ftiit nb aposlolis comcriere cte, prassidente synodo Agathone papa Romas, et
azyina, quomodo Agalbon sanclissimus papn vestor, Gregorio ciim eisAgiigeiiliiiorum cpiscopoprassente:
prassessor cum esset sexlas synodi sub Constantiiio < Qiioniam quidem discimus eos qui in Roinanoruni
imperatore, et divinus Grogorius Acragaiiliiioruiii urbe suiii, in sanctas Qiiadrngesimasjojuniis eadcm
cpiscopus non ubstiniierc; cuin, sictil hujiis synorii H Sabbata jejunare extru Iraditam sibi ecclosiaslicam
riivini Puires, iiriversum nzymn logem constiluissent consequeiiliam ; plactiil sancias synorio observarc
a iiemine firielium hoc ficii? Ei, nt ostentlnm vohis Romanorum Ecclesiam inimobilein canonem riicon-
lioruin legislulioneni conlra nzyma, arijicio rnlioni lem : Si quis clericus fueril inveiitus, > et castcra
ei canoncm ipsorum sic habenlcm in undecimo capi- ojuasdeindc scrihit. H;cc igitur, sicut cernitis, apo-
tnlo : < Nemo in sacerdotali constilulus ordine, aut stolicis constilulionibtis et canonicis firielium Eccle-
iaicus, ea quns npud Judasos suntazynia comedaf, siam ligat cuni papa Romas Agaihone. Vos unde ali-
autctim ciscobabitet, aut in infirmilalibus invitet, ler et ex quo jejunarc Sabhala accepistis? Quinetiain
aul medicinam ab eis accipiat, vol in balncis cum obluiionem perfectas missaeper omnem riiem fncere
cis lavelur. Si quis hoc agere iniliuverii, siquidem in sacris diebus jejnniorum, sive Snbbato siveDomi-
clericns fuerii, deponalur ; si uiilem lnicus, sequo- nico die : unde assuevistis? a quo doctore accepistis?
stretur. > Qui nzymum conficit clcomedit, elsi non Ex apostolis? nullalenus. Apostoli eiiini ex hoc
acceperil hoc a Judasis, seJ imilntor fiierit in lioc , posuere canonem sic loqiicnlem : <Si quis episcopus
nl Juriasusinlelligit, el exlra legem est, quemadmo- aul presbyler, vel diaconus ant lector aut canlor,
duni et si circumciderit quis seipsum, aiitaJudasis sanctam non jejunavcril Quariragesimam quaiiam-
circiiuiciditur, siinul el in scientin est illis, canones- que et sextam feiiam, rieponatur, nisi infirniilale
que ct inslilula nposlolorum sanctoriimque Pairum oorporis iinperiialur. > Miiiislranles ergo atquo com-
iransgrediens, et irrila omnia facit, ul ralio nosira plcnles ministralionem sancl;e missassecus tertiam
(lemonslravit. Sed tle azymo sullicicnter vobis quoil horum diei, in qua el promiilgalum est offerri sa-
prohibitum sil ab omni Scriplura divina deinon- ciificium, quomodojcjunium usqtie ad horam tliei
slravimus. liQnaniobservatis? solvenies hasc in lenipore niini-
XI. Age nunc qui castera domonsiravimus vobis, slraiionis missas? Nequaquain. Si autem hoc impos-
et subilo meniorias siiggeslum csl vobis de jojimio sibile est, maledictione plecleniini.
Sahbaloruiii , qnoniam insultulis nobis : ui:«'e jeju- XIII. Qui in Gangreno fuere Patres concilio cap.
nare Sabbula, ex qna sancia Soriplura accepisiis? 19 talia effanlur : < Si quis conlincnlia sine corpo^
Ab aposiolis? Nequaquam. Apostolorum vcrlices in rali necessiiate elalus fuerit, el constilula jejunia in
quinio quideni libro orriinatiouum, qui rie niarly- commune el observala ab Ecclesia dissolverii, pras-
ribus inscrihilur, jnxla Clcinenlem : « Quarlam fe- sumendo sibi perfeclam rationein, analhema sit. >
viam et sexiam prascepil nobis jejunare Dominus. Similiter Patres qui in Laodicensi fuere conoilio,
Unam quidem propter tradilionem, allcram pro- sccunrium qiiinqungesiinum canoiieni sic cffati suiil:
1
plcr passionem. Ipsum aiilein Sahbatum non tra- v < Quia noii oporlel in Quadrngesima maiiyriim na-
ilitlil nobis jojunare, qiioniam non oporlct, pro- laliiia celcbrare, sed sancloruni commeniorntionem
pler ilnri solum, in quo Croalor omnium sub lerra fucore in Subbalis et Dominicis diebus. > Et juxiu
fuil. > Unde, juxta calcem ejiisrieni libri, itertini sio quadrngesimiim octavuin canonem ilcm aiunl ipsi :
loquitur : < Oiiine quiriem Sabbaluin cl omnem Do- < Quod non decet in Quadragesima pnnem offerrc,
iiiiniciim celebrandiim csse tlicimus. Gaudcre enim nisi in Sabbalo el Dominicosolo. >
oporiet in his et non lugere. > Septimo quidem li- XIV. Et qui in sexto universali ooncilio convene-
bro e.irum coiistitiilionumjuxln vicesiir.uni quniiiiin runt Pntres simililer juxta quiiiqiiagcsiiniim secnn-
cnput boc iuqiiiuiit: < Sabbaitim naiiique cl Domi- dum canonem sanciunl cum sanclissinio Agaihtuie
niciim celebramus, quia illuri quiriemdivinas operu- papa dicenie sic : < In oninibus sanctis Quadrage-
lionis csi mcmoria; hic vcro resurrcclionis. Liiuni siinas jejtiniorum riicbtis, sinc Snbhato et Dominiro
vero tantum Sabhatum cusloriiciidum cst in loto dic, elsine sanclo Aniiunliaiionis die, (iat niissa ox
yiinosepuliuriisDoniiiii.quojejuiiiireopoiicl. Qiiando aiiiesanclificalis olilaiioiiibiis. > Sic ergo accipieiucs
«iiiin Chrisins in sepulcro jucuii, discipulipotenlio- nos Sabbato et Dominic; die, secus terliam rii:[
881 CONTR.VLATiNOS. 0S4
ho-am, in qua cl Spiritus s.inotiis doscenJit super A bns1 ipsorum, qui n nobis pnodicli suut, non ahjiccre
«liscipulos,immoluntes, iu ipsis sanclificamus iini- iepiscopos et prosbvtcros occnsiono religionis, tixo-
nera, ex quilms suflicicntia in tola hebdomari.i con- ro;'
i sanxcrunl, ct ut cadcrcnt res cpiscopoiuin ox
scrvamus. In aliis a:iicm iliebus hcbdomadis jnxta poiesintibus
] coiiini projitcr filios ot mulicres ipso-
tempus horas noiiastliei concludentos onmem niini- liim. i
siraiioucin in coiisummationein completorii, aginius XVI. Si autem nliquis dixerii rio snncta cl tiiii-
nos sacerdotcs ciiin riiaconilius ingressinn, Ihuribii- veisali synorio, quori pnpam Roni;o sanciissiinimi
him soluiii ferenles. El |K)sl leclionein prophclarum Agnlhoncm, ut saspissimeriiximus, prasscssorem ba-
consiituias craiioncs a magno Rasilio f;>cientes,-ct huil, ipsa cenliim sepluagiiiia Patrum, subCouslan-
itiunern Iransforcnles appositionis altnrio el orontes lino iinpernlorCjtiepote Ilernclii et puire Jusliniani :
cum ipsis. Insuper aiuoin et iradiiaiu nobis a Do- quoniorio non obstilit divinus
Agatlion sanclas sy-
inino ornlioncni diccntos, cxallamus pricsanctifica- noriosanciciiti advcrsus hos impios quos usquc niiuc
tum paiiem, ct rianius prussanciificaia snncta sun- habetis? Si voroab aposlolis baborolis hns Irariitio-
ciis, ei imiii communione panc cl calice myslcrio- ncs, olisistcret forsitnn, el non stiscopisset hasc
rumChrisii. Etita agcntes gratias Deo, linquiiiius quas npuil nos ah ea promulgaia sunl. Papn ciim
<os atqne diniitiimus ex congrcgaiione, sumenlcs B essot vestor, qiioninm adulteias cognosoebat Iradi-
i:os communcni mcnsam per folia ct legiimina, et tioncs ipsas ctextrnncns ab aposiolorum rioctrina :
calidam nqunm qui voltierinl. Sunl niitem ct nlii propierca pariier cum Palribus sacras sextas synorii,
(jiii sola coflimunioncet bciicdietione per lotnm pcr- sicul (!o azymis et jojuniis Sabbaiorum ct sncras
severant hebdomariain. Vos auiem refereiitos per missifi mysieiiis, sic et rie mipliis sncerriolum pro-
iinuniqiiemqiie diem. perfectam in Quadrngesima mulgnvii dicens in tlecimo lertio cnpite : « Quia in
ministrnlionem, quas congrua cstjuxta leiiiam ho- Romanorum Ecclcsia in ordinc canonis trarii cogno-
ram diei offerri , posilos iransgrcdimini canones vimus, prasscnics riineoniaut prcshyleri dignas fore
Ecclesias.Et in hoc malediclioui Palruui subjucetis, mamiiim imposiiioiics coiifiieii, ut non aiii]iliiis a
sicut dictum esf. snis riisjungaiitiir conjtigibus. Nos anliquum exse-
XV. Quis ille est qui trndiriit vobis prohibero queiites-onnonem aposlolicasriiligenliaset orriinatio-
et abscindere nuptias saccrdolum? Quis cx rioclo- nis, sanctoriim virorum copulaiioncs sccunrium lc-
ribus Eeclesiashanc vobis trariitlit pravitalem? Si- gnn el a modo valcrc voliimus, nullnlenus a conju-
quidom nisi nupseril, manus impositionis accipicl. gnni cojiulatione dissolventes aut privantcs cos a!>
Et ita ad nnptias ruit, qui ordinatus esl innupliis, inviccm, scciiiidum leni]>us congrunm localionis.
logiiime. Hoc et secundum canones fncitis, Iiiijus- 1Quia vcro si quisdigntis inventus fuciit, nianus im-
itiodi nupiias probibenles? Si auieni nnle habucrit positione diaconus vel subdiacontis aut presbylcr,
uxorem ille qui ordinntusest sacerdos, perscvern- hio iiiillalenus prohibeattir ad hujusmodi grarium
veritque in caslilafe mngnaque viia, nupiins ejus nsoendere, conjugi cohnhilnturus legilime; neque
solvitis, transgredimini, ut ex prasccpio apostoli- in lempore ordinationis cxigalnr confiteri ad legoni
corum cnnonum oslonriam vobis. In scxto cnim li- propiias looalionis propler propriam uxorem. > Et
bro Clementis ordinationum qnns ab eo consrriptas post pauca : «Si quis ergo prassunipscrit exlra apo-
sunt, juxta septimuin dccimum cnput Apostoli lncc stolicos orJincs motus quemdam sacrorum presby-
riicunt: < Episcopuni et presbyterum ,el di.iconuni lerorum ct diaconorum privare a copulalione logi-
dieimus, qui iinnm hnlient iixorcm, ordinaii, quanr- liinarum niulicrum, a commiinione sequestrciur.
vis vivanl eoruin conjuges, quamvis defunctas, non . Simililor si quis prosbyler aut riinconiiscollnclaneani
liceteospost manus imposiiionem innuptos csse, siiam occasionc religionis projecerit, separetur;
nec insuper nd imptins ire, aut si nupserint, alteras pcrsevernns niitcni ricponntur. >
amplecti, sed sufiieere quas liabenl cuni ad onlina- XVII. Unrieigitur vobis et cx quibus hashoribilos
lionem veneruni. > In qiiinlo sanctorum canoiium r. inlirmiiaies supervcneriinl, o viri Romanorum sn-
ila fattir in 2 cap. : < Episcopus aul prcsbyter ant pientissiini et omniuin nlinrum goniium nobilissimi?
diaconns tlxorem suam non nhjicial ohtcntu religio- yEstimo quoil quidani ex Juilnsisin icmpore n])oslo-
nis; si auteni ahjeceril, se<|uestrcltir. Persevcrnns loruni Grodenlos,vnnn Iticrn cupienles et pecuniii-
aulcm dcpoiiaiiir. > In quariragesimo vcro canonc, ruin aiiiaiores rcpcrli, volcntes mtrilosfidelium abs-
inquiunl palnm : < Proprias episcopi res. » Et post Irahere ox Evangelio, boo csl, ex (idei pnedicatione,
patioa : < Ne occasione ecelesiasticaiiim rorum cn- corruplis rium prxriixissenl eis, in hoc et Christiani-
dere episcopum nb cis qnas suut cpiscopi, in mu- las el Jiiriaismns corrupta sunl. De quihus Joannes
lierem ct pueros et propinquos, ne pcr occasioncm filiis csl: <Ex nobis exieruni, scrinon erant cx no-
eorum, ea quas Ecelcsiassunt siiblr.ihat. > Elileimlc: bis. Si onim fuisscnl ex nobis, pormaiisissenl uti-
< Siquidem sunl qui prohibeanl saccrdotcs legilimis que iiobiscum (/ Joan. u, 19), > <ie his qui circa
conjugibus. > Non ita verliccs aposloloruin cxpo- Siuioiioni ct Deniiin, Nicoliiumque et Cleobium
suerunt ecclcsiasticos canones. Si aiiiein dicis mu- suhtexcndo. R.eliqui aiilem vcrlicum in scplimo li-
liorcm Ecrlcsiam riixissc apostolos, lunc infulolis bro Instiliiliuiiiiin juxia scxlum riccimum capul li-
sipp;iiebit scrmo luus cl vnouiis, oiim sacris canoni- qiiidius dixcr.unl : < Stimus cniin, inquil, qsiia ti..
 »83 liUMBERTUS S. R. E. CAUDJNALIS 98Jj
qui, lirca Simonem el Cleobium el Judam, conscri- \ , iiunc, quod primum csl eorum.ex omni a Deo inspi-
psesunl libros in nomine Chrisli et discipulorum raia Scriptura ; fugile quashujusniodi sunl aclitare,
ijiis, circumferiml ad scductionem vestram, et eo- cum silis Ecclesia Dei el lotius orbis semper splen-
rum qui diligunt Chrislum , et nos servos ipsius. > didus oculus, ut unili nobis vcslris confralribiis :
Et in velerihus quidam conscripserunt libros apo- quos per jam dicta sciriislis, cum silis corpus Chri-
cryphos MoysJet Enoch el Adam, Isaiaset David, et sti; revelata fncie gloriam Doniini in concenlu et
Elias, ei irium patriarcharum, corruptiones facien- unilate cum orlhoriova firie conspeculemur, ei ima-
tes alque verilalis ininiicos libros. Sed et Patilum gincni ejus iransforniemiis iu nobis.viva riemonstra-
Doiiiini aposlolum hasc prasscientem, ul asslimo, sic lione, ct ipsius ad gloriam scmpilcrnam, sioul a
ail vos ascentlisse biijusniodiseriuclores, rioluin te- Domini spirilu, qiioniam ipse esl oupui noslras Ec-
xciilcs vobis, Pliiiippensibusscribit : <Vidole cnncs, closiiCcorporis; el in co sicut in uno corporc, om-
viJcfemnlos operarios, videieahscissioncm (Philipp. nes nos conjungimnr.
111,2,). > El Tiniollieo ilcriim : < ln uliimis lempori- XIX. Hasc vobis Romanis Si ergo possimus vos,
btis discotlcnl qui.lum a fiile, aiienrienles spirilibus ciim sitis homines, ad crcriuliiatem nobiscum retlu-
et docliinis dasinonum, in hypocrisi loqueuiiuin cere per ea quas diximus, el docendo vos ex divinu
mendaeia, et incedentitim propria conscientia, im- B Scriptura arguimus; graiia Dci, et vobis seicntibus
p'ilioiiiiiiui ntibore, et absiinere a cibis quos Deus bcne Spirilui sanclo creriere, et prosequi rationom
creayit(/ Tvn. iv, 1-3). > Etca qua? exinric. Pro- jam riiciam cx Scripturis. Si vcroaliler tenelis, dale
plerquod cl tiio prascepit : <Argue cos, inquil, nobis testinionia ex divina Scriplura consistenfia :
duriier, ui sani sint in fide, non aiienrieiiics Juriai- in quibus volo benevolos vos esse, ut snper scrios
cis fabulis, el prascepiis hominuin subverlenliuni intelligeiitias requiescalis, et nos, scienles oberiire
veritaiem (Tit. i, U). > inenarrabili rafioni spirilus, docerc omnia qnas nd
XVIII. Quamobrciii diligenlissime inqnisivimus yos scripsimus. Sahilamus vos in Chrislo Jesu Do
decastero circa hasc, o fratrcs, ne aliquando ex his mino nostro, cui est gloria el potentia, ctim Palre i.
guas dicta simi ct redarguta vohis mendacia, dico Spiritu sanclo, nunc el semper, et in sascula Svccu-
nuncazyma, Sahbaiorum jejunia, nupiias saccrdo- lurum. Amen.
tuin et in jejtiniis oblationes accipiatis; sed scieutes
Finis libelli Nicettc, presbyteri el monucltimonasterii Slutlii, contra Latinos.

JNCIPIT

RESPONSIO SIVE CONTRADICTIO

1N EUMDE.YI LIBELLUM

A FRATRE HUDIBERTO
EPISCOPO SILV.E CANDIDJ<:.

L Si diligenter sanclns Chalcedoneiisis synodi C lconis, el niiirtim adnmanliniini frangerc loiilasli! hi -

quarlum considerasses capul, qujete inonnslica el quo utique conalu, non es victor erroris, sed victus
J<cju.niisalque oraiionibns in moiiaslerio luo conloii- errore; nec prcsbyter, sed inveieralus dierum ma-
tus, neqiiaqiiani ccclosinsticis rebus communicasses, lornm, et puer cenluni annorum nialcdicius ; poiius
nec inip.orluiiitntem inlulisses. Qnapropier soxcen- dioendus Epicurus, quum nioiiacliiis. Neccredcndiis
toru.m triginta Pntrum concordi decrelo a commii- es degere in nionasterio sluriii, seriin amphilheairo
nione cs suspensus, ne per te nomen Dcmini aut lupanari. Qui eliain vere prasiioniinarispectora-
blaspbemeiur. Decet enini iinamquani<|iieprofessio- tttt, quoniani cum scrpenlc amiqiio super pectus
iiemsesuh inensura sui hahiluscl grailus cohibere, luum gradcris. Quod, sicul quidam Palrum dixil :
ne contuibet ecclosiasiici riogmalis ordiue.mloitim, < Quioun<|ue vult, iulral el solvit asintim : > cx
dum, non suo conieulus oftlcio, piasripere qiiicrit ahiindaiitia eniin cordisos loquitur (Mattli. xn, Tti).
alienum. Sed vas libi, Sarabaila, qui nulla ccenohi- Dcinde delestabilior omni venelicio, labia nioriifeii
tali examinaius disciplina, vohinlalc aique voluptaie poculi melle cliarilaiis et bono odore lmmilituiis
ductus propria, conlra sanclam et Roman.im el imbuens, ex pncriiclis viiiulibiis deleclabile exhi-
apostolioainEcclesiamelomniiini sanclorum Palrum buisli prooemium, ut prasguslala dulcedo faceret
cyncilia horribiliter lalrasti, stultior asino, frontem in-unclaiiter absorbeii fei draconum cl reHquum,
 £>35 CONTaA NICETAM. 986
veneficium. Sed vas ci qui polat uniicuni suum po- A lonelnis anibulal (/ Joan. n, 9). > Hic plane liquot
tior.e turbulenta! Quain idco uecessariam duximus quori non ab apostolo sanclo, sed ab aposlala angelo
subliliori liuteo colatum ire, ut morius conciiinatio- accepisli, ut dicercs : Qui ergo azyma comedit, in
nis ejus, et potentia aliquaienus possit deprehendi, tenebris legis ambulal, quia lola epislola illa, nec
e'. deinceps caveri, quia ingrediliir blande, sed in fcrmenlntiim ncc azymum commeinoral, seri solum
novissimo inordebit ut coluber, el sicut regulus charitalem.
venena diffundet. V. Post hasc non minori sacrilegio alnisiis alio
II. Ecoe in ipso livoratus lui veslibulo tria pro- testimonio ejusdem aposloli dicentis : < Tres stint
posuisli : de azymo scilicel, de Sabhato et de sacer- qui lcstimonium perhibenl in lerra, Spiritus, nqua
dqjuin nupliis. Ex quibus lol et lanln evomuisii, ut et sanguis, el hi Ires uiium siinl (/ Joan. v, 7); >
in perverlendo divinas scnlcnlias non inforior videa- perverseconaris ad panem niensasChristi transfeire,
ris perversis et rabiosis canibus Juliano el Porphy- quod illc de haplismo ejus voluil inlimarc.In hnpiismo
rio. Deniquc divini eloquii scalam ad coalos subre- siquiricm hasc Iria stinl, et iiniini baptisma effiiiiint.
clam, quanluin in te fuit, relorsisli ari inferos, ne Et Spiriins qtiiriem satuiificnl, aqua ablnil, snuguis
cuin angelis scandcres nd calholicos, sed ciim redimit. Si quodtihet horum riefuerit, baplismus
R'
aposlaiis descenderes ad hxieticos. Indc esl quod, non eril, sicul venernhilis palcr Aiigiistinus aii :
snnclas Romanas cl aposlolicas sedis sacrificio dc- < Tolle aquam, non esl baplisnius. tollc veibuin,
Irahens, falsissime definivisii nos niensam Juilaso- non est baplismus. Sed accedil verimm ad elemen-
riim comeriere. Quori snlis ostenriilur in superiori tum, et (it sacramentum. > Tu aulem ncquam pocto-
nostia narralioue, tibi commonlis compliciiin luo- rato, nequiter interpretnndo et depravanrio seiilen-
*
rum, Michaelis scilicet Consianlinopoliiani el Leo- liam rccumbenlis super pectus Jesu, riixisli : Et hi
ivs Acridani vohiimus obvinre. Ncc est necesse tres tn uno sunt, scilicel in cnrpore Clnisli, quod
Cnriem nos lolies repelerc. Qnia sluppas collecius dileclus ejus, nec scnsit, nec scripsil, setl, « hi trcs
et paleas coujeclas zizaniisque colleclis iina polest iiniim siint (/ Joan. vu, 8), > secuiirium superiorom ,
flanima sufficere. Uurio ea lantum decreviinus lovi- (Iu bnptismo sensiiin.
ter succendere, quse solus virieris plus illis con- VI. Pnrva siint h:cc et pene nulla ad compara-
gessissc. lionem sequentis hlnsphemias, <|tia assererc Inhoras,
III. liaque quod riixisli cqnsubslanlialem et su- quori lempore Dominicic passionis el «rucifixionis.
persnbslaniialem idem esse, oinnino cst futile. Quia quanrio sanguis cl aqua rie lulere ejus exivit, sanclus
Doniinns Jesus, quamvis nobis huinaiiilale sil con- r ei vivilicus spirilus in deificala ejus carne rcmansil.
substantialis; sic el humanas mensas panes, licet Qiiotl si conslilerit, morluus non fuil. Si morluus
Sinl consiibsianiiules sihi, mensae tamen divinas panis non fuit, neque resurrexit. Si non resurrexit, inauis
snpersubslaniialis esl eis.El, o meniileDeo, el apene <
esl fides el prasdicalio nosira, quia nec nos resur-
impugnalor sancti Evangelii! ubi el quando dixit gemus. El sicut Aposlolus ait : < Si ad bcsiias
Veritas, veracis Palris Filius : < Cavele ab azymo pugnavi | Ephesi, quiri mihi prodesl, si morltii non
fermenloPharisasoruin? > (Marc \m, 15.) Nunquid resiirgunt? > (/ Cor. xv, 32.) Ul quid enim quoiiriic
azymuin quolihel niodo polest riici fermenium, lanta patimur? Cometlnmus el bibnmus :imo bestia-
quando azymum dicaiur, eo quod ahsque fermenlo liter 1 vivainus, cras eiiitn ut bestias inorieiiiur. Si in
sil? et ubicunque fermentum fuerit, neccsse est ut hnc I viia laniiim in Chrislo speranles suniiis, miso-
aut fermenium efficiat, aut fernienliim permaneal* rubiliores
i omnibus suintis hoiniiiihus; seri ubsilhoe
Cum ergo ferinentatum non sil sinc fermenlo, nec ab '• omni genere huinano ! Nam iriem prasclarus evan-
fermentum aliquando possit esse sine ipso, qnomoilo gelisla,| qui hoc ipsum prusscns viriit, alleslalur
saltem somniare ausus es azyinum fermenlalum? (carnem Cbrisli vere exnnimulum in cruce fuisse,
Sed quamvis tnlia dicendo telas araoeas tcxueris, <
dicens : < Et incliiiato cupite einisit spirilum (Joan,
niuscas et culices seu vermiciilos aherranteshis irre- rj xix,
: 50). > Porro Marcus el Lucas diciint euni
lire poteris; iion auleni columnns simplices el ovcs < exspirasse (Marc. xv, 59; Luc. xxiu, 46). Unrio
recognoscentes vocem sui aucioris. iet in symholo coiilitcinur mortuum et scpullum. Alio-
IV. Deinde, o suhverse subversor, subverierc <
qui scpeliri non dehuil, qui mortuus non fuit. Obniu-
conatus senleniiam apostoli Jjoaiiiiis diceiiiis : <Si ltesce, cauis : linguaiii, canis improhe, morde; Clsri-
dixerinius quia socielatem hahemus cum eo, e( iu slus i enim vere inoi liius esl propler delicta nostra,
lcnehris ambulamus, mentimur ei non faciinusve- i propler justilkalioncm nostram (Rom. iv, 2i)
el
rilatem (/ Joan. i, 6), > et casteris ncquitis usus cs resurrexit
i a niorttiis priniilias doniiientiuin (1 Cor,
hoc ejus lestimonio, quam adullcr ooulo et lulro " 20).
xv,
ferro, quas ulique bona siint. llli eniin lasdcre len- VII. Eccc peslifera docirina, ccce diabolica sog-
laut aliquos, tu perdere cunclos. Unde el sic con- geslio, j ciijtis lu signifer effecliis couaris opinioucs
clndis : Qui ergo azyma comedil, in tenebris legis el i ariinvehtiones luoruni contra (radilionem aposlo-
ambulal. Sed idem Joannes intentioneui luam ennr- I
iicain, el conlra maiiifesiam veritatein ricfonricie,
rans, luce clarius demonstrat, qui dixerit, siibjun- < riicenrio : Aquain cnlidnm et sanguinem de vivo el
gcns : < Qui odit sumn fralrein, in leiicbiis esi, ei in (
calirio Cliristi corporc cxisse, et idco Crascos aqusm
887 IIUMREKTUS S. R. E. CAKDlNAlS 9S8
lerventeiii satiguine ojus jure n.isooro. Quod lotum A IX. Tti vcro muleJioie ct maloriictiis scrmo oris
longe alilcr csl. Nam veraces evangclisias concor- lui, saiiclam lcgem, sicut Severianus, maledictaiu
diler unirunl Doiniiitimnoslrum horn nona in cruce dixisti. Nec mirum, cum etiani panem luiiin luudure
itioriuum, cl soio a Josrpho postulaliim doposiium supra niodiim cupiens, niniiuni vituporasti illum
de ligno cl sepulluni. I|)so enim cmitleule spiritum, dicons : < Modicum formentum iotam massam cor-
volum tenipli cl pelras scissie sunt, lerra mota, rumpli, el panis landem, non azynnini efficitur. >
ii.oniiiiicnta aperin, el niultn corpora sanctoruni Doo gralia, quia azymuni non ellicitur de massa
restirrexcrunt. In lanla itaque perturbatioiie ct fermento corrupla, sicut tuus panis. Nam corrupiio
qnnsi naufrngio lolius creaturas, non solum latus niiiiquain el nusquani in hoiiuin accipitur; quia
Dumini non fuit upcrtum lnncea, scd ctinm hi qtii iiliiciiiiquecorruptio, ibi etiam subsianlias rieteriora-
prius ei insullavcruiil, ot ari spcclaculum illtid con- tio. Quinetiam cum exponeres sentcntiam heaii
venerant, viso lcrrasmniu et his quas fiebanl, poclus Panli, qnam posl lot orihodoxos Palres, nobis no-
Mium porculienles, revcrlcbniitur. A;leo 111i|>se luir.iis ab hasreticis exponi, quumvisnolens azymnm
cciilurio, cui irariitus fuerat ad puniendum, dioe- lnuilasii dicens : Sicul estis baptizali, id est, azymi
rel : « Vere Dei filius eral isle (Matth. xxvn, 54). > ot puri. Si ergo secunduni luam confcssionem
At ubi iiimuluis inundi conquieverat, et scctiritns B bnplizati siinl nzymi, quid siinl non haptiznti, nisi
aliqua rediii, cum jnni sero cssel, Phaiisai rogn- formoiiiali, id esl, corrupti?
vcrunl Pilatum ut 'propier solemncm dicin Sahbuli X. Dic tainen ubi ot quomorio Pnulus cum iinric-
frnngerenlur crucifixoium crura ei deponerenlur. cim aposttriis canones illos cuni excomniunicnlione
Ttinc quoque Joseph rogavii Pilatum ul tolleret cor- cxposuit, quoruni tu nobis septuagcsimtim cnjuil
pus Jesu. Pilnlus vero mirabalur si jam ohiisset. Et objicis? omnino nesciens quid loquaris : < Si quis,
accersito cenlurione, ulii cognovil Jesnm jam inor- inqnii, episcopns aui presbyter ant diaconus, aut
tuum, donavit corpus Joseph. Porro milites ad pras- omnino ex numero clericernm jejunaverit cum He-
ceptum Pilali fregerunl crura prioris et alterius bncis, aut cpulalus ftieril cum eis, et acccperii fo-
laironis. Ad Jesum atilem cum venissent, ul vidc- slivitulum eorum inunera, ut sunl azynia, aul aliud
runteumjam morluum, non fregerunt cjus crurn, hujusmodi, dcponatur; laicus auleni sequeslreltir. >
sed tiniis mililum lancca tatus ejus aperuii, ct con- Efiam si hoc capiluhun cx libris aiiiheuticis prola-
tinuo exivil sanguis et aqua, quibus forniarelur Ec- tum esset, nullo modo ncs langerel, quia nec cum
clesia, qiicmadiiiotlum ex costa Adas dormientis Hebrasis jejunamus, nec cum eis epulnmur aut fe-
formaia est Eva. Ecce si hora nona obiit, el sero, slivilatum eortim niunera aliqua accipimus.-Quod
jam rie cruce deponendus, lancca percussus ftiii; C autem lu vesane subjungis : Sive ab illis accipiulis,
sanguis fuit ille, naiuraliter calidus 11011fuit, loto sivc donii fuciulis, azyma sunl. IJ jaculum libi re
corpore jam prasmorUio cl frigirio. Quod si aliquo lorquemus dicenles : < Sive cuin Hebrusis Sabbato
morio caiuil : Evangcliuni qunre Inntum miraciihim epulemini, sive donii, cpulatio esl. > Sane Iior
ct sacramenlum lacuit? UnJe vos novi symmyslas dignius contra vos dirigeretur, qtiia vos nihil aliud
volumus dicatis an sanguis lanliim, aut aqua tnn- in Sabhato quam solemnitalem Judasorum, nos au-
luin, an simul ulrumque calueril? Si sanguis lan- lcm in azymo longe aliud sacramenlum retinemus
liim, quare aquam cnlefnciiis; si aqua innlum, ct ampleclimnr. Si enim interrogemusJudasos, quid
quurc cx ca cnlefucitis sungiiiiiem Christi ? Si celebrent in Sabbalo? Respondebunt : < Requiem
litiiimqiie simul, quare uirumque simul non calcfii? Domini. > Si Grascos, idem ei uon aliutl dicenl.
Sed cnjiis visu vet tnctii polnit discerni, quodlibet Ergo sub servitule legis suiil. In cujns umhra ct
lioruin diioiiim cx imo vulncre sin.ul Ciumpeniiiim, lenobris consederunl.
caliduni aul liigirium fnisse? Praslcrea si aqua illa XI. Deinde posl inanes lalraius super vocabulo
caluii, qnure ct nqua baptismatis non calelit, cuni panis, reduxisli nobis annos ab initio munrii, usque
pruscipue ipsn bnpl.ismuinprasfiguravit, sicutsanguis ad passioncm Christi, quando secundum lc cyclus
"
rorieniptiouciii? Voliiinus aulem scire qua iiileiiiione solnris cral xviu el lunasv : nl hoc saltem figinento
coslam Cbristi immaciilalam dixeris? Si pro san- possis cvadere cum fermenlo tuo, quasi juxla hnnc
clilatc el innoconlia : optiine; si autein pro co quod supputationem liiam, occrral in Ccena Domini
impeiielrubilis ferro fuii : pcssime; quin de vero Iiina XIII, in qua iioiiriiiin fernienluin abjecerat
vulnere verum, non phuiilnstioum, sunguinem pro plebs Hebrasa. Scd nos chronogrnphis et cnlculalo-
nobis fudil. Et 11011 de costa, sicut lu scribis, sed de ribiis tulia rclinquenles, niaxirne ctun apud Grascos
latere, quia os sangiiincm non solel cmillerc, ncc os el Lalinos alqne Hebrasos diversas dc temporibus
commiiiulnm fuil ex Dominico corporc. habcanlur rationes : hoc lanlum dicimus, quia
VIII. Caslcrum qtmd panis sil ei riicalur clinm Chiislus nec unum iola aul apicem veleris legis re-
azynius, el quod non cum Thciipnschitis iu sacru solvit. Unde ei xiv hina ari vesperum quinia Sah-
oblalione crremus, cl quod non azymum vcteiis bati Pascha celebravit, et mox eatlem nocle coin-
legis, sed sinoeritatis cl veritalis coniedanius, qtiori- prehensiis, crucifixus csl qiiiulariecima luna, id esl
que velera Ifaiisicrunl, el facta suiil novii, s;iiis sexia Sahbati, quas specialilcr riicebaltir prima dies
'•slcnriilnr in ulin noslra eiisiola. a/.ymoruni. Qiu.nivis el in lola prascedenie die, id
 9S5 CONTRANICETAM. 990
cst quarta decima luna, fermentnlum non uppareret Ak XVI. Iliiic viriouinussinon eslis Subbafiani, quoS
iu omnihus (inibtis Isruel. Nuni ei ngnus cum azymis commemoiaiit Patrcs sancias quinias synorii. Re-
comeriebatur. Quori si juxla luam asscrtionem prehentlens cnini nos cur jcjuncmiis Sabbatis , dicis:
Chrislus Pascha fccit lerliadecinia luna cum fer- < Quarta et sexla feria jugiter jejunandum : una
uientalo, dtiplicitcr reus fuit; juslo puniendus sc- propter trariilionem, altern proptcr passionom Do
cunrium legem, quia Pascha fecil in lcmporc 11011 inini, Subbalo aiilcm nunquam nisi tino.. > Et hoc
suo, et quia cuni fennenlalo. Quapropter mors ejus asserere conaris cx npocryphis libris ci canonibus
nihil nobis couferel, qui non pro noslris sed pari seiiloniia sanclorum Pulrum repuriiulis. Nuni
pro suis peccalis interiit, scilicet quia fuit trans- Clementis libcr, iil csl, ilinernriiim Petri aposloli cl
gressor sanctx legis. Sed de his alias copiose dis- canones nposlolorum numernnlur inler apocrypha,
seriiimus. vxccplis capiliilis quinqnagiiita, quas decrevcrunt
XII. Deinde si exceplis scptcm dicbus Juriuritolo rcgulis orlhudoxis adjungenda. Unde nos quoijue
anno fermenfatum, ut asseris, comedunt, quis con- onine apocryphon abjicienles, dedignamur audire
venientius debet argui, ille qui miiiimo temporceos eoruin fnluilosns lradilio::es, quia non simt ut Icx
imitatur in azyniis, an ille qui loio anno in fermcn- Domini. Quapropier his omissis, in nltera epislola,
taiis? Absit tamen ul eorum carnalem rituiii in I) vide quitl seiiticrint de Suhhato beati cl anliqui
uliquo iniitemur! pontifices Romani, Silvester el Innocentius, qno-
XIII. Verum quoniam labyrinlheo errore duce- rum senlcniias sentcnlia Agathonis quainvis sanclis-
ris, ut nunc qua exibas intrcs, iiunc qua inlrabas simi iiiillalcnus prasfeiiur. Sed absil ut aliqtiando
exeas, ilerun) eamriem viam tcris, dicens : < Si ira- conlraria eis Agalho sensisset! Et tamen in hoc,
diuini vobis fuit ab aposlolis comeriere azyma, sicul el in aliis falleris, quori eum prassessorem
qnoinorio Agaibo pnpn vesler, prassessor snnctae illius synorii fuisse dicis, cum tanium legnti ejus
scxtas synodi, cuni Grcgorio Agrigeuiinorum epi- eidem synorio prassederinl. Cujus gesta hic suiiim;;-
seopo et aliis Pntribus, conlrn nzyma ne fierent lini plncuit insori.
legom stnluil? > Audi, slulte, vane : nnn lanlum ab XVII. Tempore Constantini, filii Constaniim
aposiolis, qunntum ab ipso Domino nostro Jesu imperatoris, anno impeiii cjns septiino decinio,
Chrislo" trnditum esl nobis, azyma non de Phase Agnlho papa, cx rogalu Conslanliiii, Ileratlii ct
Judaico comedere, scd de Pasoha Chrisliano per- Tiberii principuni piissimorum, misil in regiam ur-
cipere. bem legalos suos. In quibus eral Joannes Romanas
XIV. Nec rei lenemur illo quod objecisli cap. 11 Ecclcsias liinc dinconiis, longe.post episcopus, pro
se\l:e synodi.riiccns : <Nemoin sacerriolali constitu- C nriunaiione facionria sanciarum Dei Ecclesiarum.
tus orriine, aut laiciis en qu;c apuri Judasos sunt Qui bonigiiissiiiio suscepti a reverendissimo fidei
a/.ynia coinedat, aut cum eis habilel, aut in infir- catholicas defcnsorc Coiistanlino, jussi sunt rcmissis
niilalihus eos invitct, aul. medicinain ah cis accipiat, dispiilniionibus philosophicis, phcilico colloquio de
vol in hulucis cum ois Inveiur. Si quis hasc cgeril, fide veru perquirere, dutis eis dc bihlioiheca Con-
siquidcni ctericiis fuerit, rieponulur : si autein lni- staiilinopolitaun cunclis nnliqiioruni Palrum, quos
cus, sequestretur. > Quis nostrum, rogo, azyma. quas pctcbanl, libellis. Adfuerunl auteni et episcopi 150,
r.pud Jtiriasos sunt comedit? Qunuivis enini rcliqua prassirienteGregorio rcgias urbis prassule el Antio-
capituli liiijus obscrvemus, iitud lameii super omnia chias Machario. Et convicti sunt qui iinnm vohinta-
do azymis observainus. tcni el opcrulioncm aslrucbanl iu Christo, fulsasse
XV. Sed quid dices? Nonne inngniis Basilius a Pnlruin catliolicorum riicla per pluriina. Finito au-
Jnseph Judaso medicin.un inulioties accepit?lu au- teni ooiilliclu, ca hora lanias aranenrum lelas in
teni sicut dinbohis psnlmum, iia exponendo capiiu- ineriium populi cccitiorunt, ul onines niiraronlur. Ac
lum siibjunxisli : < Qui crgo azymum conlieit cl pcr hoc significaiuin cst quod sordcs husitileas
cumedil, quamvis hoc non acocperit a Judasis, inii- pravilatis depulsas essent. Et Grcgorius quidem
tutor ininen Judicorum est, sicut et is qui circumci- " oorrccius cst, Mucharius aulem cum suis sequaciLus
riilur. > Perdes, Doniine, oinnes qui loquunlur simiit et prasdecessorihiis, Cyro, Sergio, Honorio,
inendaciiim! (Psal. v, 3.) Nuiiquiri oninibus oiiiliiuo Pyniio, Paulo ct Petro analhemntizrili, et in loco
Chiisiianis iiiterdicitiir ne aliquando alicubi azyma cjus Thcophnnius nbbns rie Cilicia cpiscopns factns.
coiiiedani, sicul inlerdicitur nc se aliquando cir- Tuntnqiio gratin legatoscalholicaspacis oomitnia csl,
cumcidanl? Quare hoc? quia in his imiiantiir lu- iil Joannes Poiiucnsis episcopus, qui eral niuis ex
dasos? Concedimus tanien ciroiimcisioncm soliim ipsis, Dominica octavis Paschas missas publicas in
fuisse Judasorum : vciiimlamem azyma oinniiiiii eiclosia Sanclas Sopbias coram principe et opiscopo
genlium, quas lu maliiiose non soltim a divina, sori ipsius urbisLatinc celebrarot.Eo tempore Damiaims
ah Immanumensa oninino repcllis. Sori quid facios, Ticinensis Ectiesias cpiscopus sub noinine Mansueti
o fermentate? Jtidasi, ccu superius assoruisli, cxce- cpisoopi Ecclesi;c Snncii Micbaelis, saiis ulilem
plis seplem diebus loto anno fernieniuuiiii oomedo- rcolasque fidei cpisiolam composuii, quas in prafala
hnnl, el aliquando offcrebaut. Nunquid ot hoc lcllos synodo iion mciiiocrc stiffrnginni lulil.
hoiiJiiibns ? XV!!! Rcctn niiioin ct vcra fidos hasc cst : Ut in
991 HUMBERTUSS. R. E. CARDINALIS 392
Doinino noslro Jesu Cliristo sictit duas suiit nuluras, A liramctita, ct quas aul linxislis cnpitula, cum etium
lioc csl, Dei ct bominis, sic etiam dtix credantur ipsi DomiiioJesu ct aposlolis cjus iinpulctis fig.iiciila
esse volunlates sive operationes. Vis aiulire quod Unrie nos.scientes sextam synodum ad desliiieiidain
deitatis csl? « Ego, inqiiil, el Pnter iinum stinius liasresiin Grascorum Monolhelitarum, non auiem
(Joan. x, 50). > Visaudire quod huinnniluiis? « Pa- nd Iradendum Romanis uovas insiituliones congre-
ler iiiiijor ilie esl (Joan, xiv , 28). > Ccrne secun- gatam, capilula quas uobis sub ejtts auclorital»
diim liumanitatem cuin in navi rioriniciitcm. Ccrne op|ionilis, omnino rcfulamus, quia prima el apo-
cjus diviniiatem ouin evangelisla dicit : < Tuuc siolica sedes, nec atiquando ea accepit, nec observat
siirgcns impernvil veulis el mari, el fucta cst Iran- iMclenus; et quia aul sunt iiuila , aul, ut vobis
quillifas mngna (Math. vm, 26). > libuit, depravata .sunt. Depravasiis Jounnis Chry-
XIX. Hasc est sexla synodus universalis Conslan- sostomi niquc Gregorii Iheologi aliorumque ortlio-
linopoli celehrata et Grasco sermone consoripia, doxorum Pulrum dicla, et exbihuislis in earicm sy-
lemporibus papasAgathonis, exseqiiente ac resiilente nodo sexla. Nempe a prima synorio Nicasnnusque
piissinio piincipe Coiislanlino intra p.ilnlium siiuni, ad hauc sexiam Irecenti el amplius anni riiounliir
simulque logalis apostolicas seriis cl episcopis 150 evoluli. Et qiiomoilo in Nicasna et reliquis quatiior
resideiilihus, qui omnes quiriem hasresim dnmna- B synodis universalihus nulla menlio fit de lam nc-
vcriinl. Tunc piissimtis princeps Conslantinus in- cassariis rebus? Nunquid usque ad sovlain syiioriuni
lerroguvit cos qualilcr Romanu Ecclesiarie sacrificio Gra-ci et Lalini rationem inissasac jejuniorum igno-
corporis cl sanguinis Domini nostri Jesu Christi raverunt, et pcr sexcentos el ainplius annos a pns-
ordiiiem iencret?IIIi responderuut: <In calice Domiui sione Chrisii in lalibus errarunl? An forsan Grusci
non dehcl soliim offcrri viiiiim, scd aqua uiislum. hasc novcnint, et Romani ignoravcrunl? Se<l cx
Num si snliim vinuin offertur, snnguis Cbristi iucipit Missalihns Romanorum Iihris, ah omni Ecclesia Oo-
csse siue nobis. El si ut|ii:i pnra offerlur, sola plebs cidentali antiquilus receptis, evidcnter cognoscitur
incipit csse sine Chrislo. Qiinndo ulrumque admi- quam rationem jejunii el missas liabuerint sub re-
scetur, id est, vintim el aqua, lunc sacramcntuin verendissimis pontificibus, Silveslro scilicel auclore
spirilnale perficiliir. Oblutio vero quie in sacrifi- Nicasnas synodi, Gelasio dumnalore vestri Acacii,
cium ullaris offertur, iiullum commislionem ant rnaximeque Gregorio dinlngo, compalre imperaloris
coriiiptioiiein fermenii debet habere, sicut beala Manritii. In cujus liliris Missalibusomnis dies Qua-
virgo Maria absque omni corruplionc Chrisiuiii con- dragesiinie habet specialis missas plenarium ofliciuni,
cepit et peperit. Hinc in Ecciesia mos obtiniiit ut et, excepta Dominica, nullus dies ejus solvil susce-
sacrificium allaris non iu serico aut in panno lincto, C plum jcjiiniuin, quam Iraditionem si tenlasset paps
sed iu lino terrcno celebrctur, sicul corpus Domini Agatho aliqualenus removere Romanis, nou auriire-
fuit in sintlonc muuda sepultum. Sic et oblulio lur ab eis. Quia, licet ipse magnus exslileril, prasfalis
inunda dcbet esse a fermenio, juxta quod in gestis lamon decessoribus suis sicut temporc, ita scieniia
poulificalibus a beato Silvestro lcgimus essc slatii- el aucloritate minor fuit. Quamobrein cnput quo m-
lum. > Tunc piacuil piissimo principi Constaniino serilis eum promulgasse ul si quis clericns jejtinaret
husc tradiiio aposlolicas scdis. Ecce islius el sex Sabbatnm prasler nntim, deponerelur, niagis dioen-
caslcraruin synoilorum omnibus sanclis Patribus cl dum est Naznrenorum essequam aposlolorum, Che-
oiihodoxis impcraioiibiis, per omnia placuit fitles riiili et Hchionis quain sextas synodi el papas Aga-
el traditio apostolicas sedis. Et tu qui cs, cui riispli- llionis. Cui sane capiiulo epistoln Pauli aperte con-
cet? Sed volumus dicas: Virietume libi congruum trariicit, uhi ail: < Nemo vos judicel in cibo aui potu
ut omni quartn el sexta feria jejunes propier tradi- aul in parte diei fesli, et neomenias et Sabbalortim,
lionem et passionem Chrisii, el prdpter sepulturasi quas sunt umbra futurorum. > Untle Romani proprio
nullo Sabbulo, nisi tino ? Ciini ergo omni Dominica auclori el mngistro geniiiim in firie el veriiale obe-
celebres resuneciioiiem, omiiiqiic quarta et sexta dienfes, nulli Sabbato feslum vcl otium ricpciidiiut,
foria jejunes propter tradilionem el crucem; cur D sicul nec ncomenia, quia prolecto Jurinica suni, cl
non et omni Sahhalo propler sepuliuram, cum de utique iimbra fulurorum.
celebrando SaLbato nullam rationom tenens, nisi XXI. Porro unde accepeiinius omni die jcjunioruni
qunm Judasi, scilitel quia in co rcquievit Deus? perfectam missam facere, supra ciiravinius oste.i-
Qii uliqiie fatigulus non est, verbo creaus quidqiiid dere : nec limemiis caput quod dicilis apostolurum
voluil, sed in hoc noslram rcqiiiem prtcfiguravil. de his qui non jejunaverini Quadragesimam, qunria
Quod si uno Sablialo in toto anno jejunandum est, quoque el sexla feriu, qua, excepla grnvissiuia in-
proplcr scpulturam Chrisii, ergo el una quarla (iiiirilate, sollicite cuncii jejuiinnius diebus Quadra-
ferla propter iradiiioneiii, et ur.a sexla feria pro- gesimas, adeo ut interrir.ni riecennos pucros nobiscuni
pler passionem, iu lolo auno est jejimandum. fuciamus jejunare, nec solvimus pcr Sahbala qua-
lliu quoque Dominioa propter resurreclionem cele- dragesimalem sibsiinenliam, quam Dominus noslcr
branda. iion solvit in quadrnginla jejunii sui diebus. Ncc sol-
XX. Non aiiiem uiiruni si Agalhoni papne ct vercmus eti.-ui ln riie Dominira, queinarimoriumucc
suiiclis P-JtriLys sexlas synoM vestra iirpuliiti* de- ipse, nisi pra: gaujio lesurreiiionis ejus hoe itiler-
 9«; CONTRA-NICETAM. 99^
disisset ah initio omnium calholicortim Pntrum sen- Ak diuin. Nec dubilanrium iri qiiantulacunque portiane
lentin, eliam cmn analhemate. Qnos seculi sancii ejus liricles manducare sibi tolam vitam, id est
Patres Gangrensis concilii dixerunl: < Si quis non Chrislum, infideles autcm mortcm, iri cst, juriicium
dijtiriicans diem Dominicam, jejiinaverit tanquani in sutim, utpote qui rci fiunt corporis cl sanguinis Do-
cjus contemplu, analhema sit. > Ubi cerle sicut cis mini. Deinrie quotidie sive lerlia, sive nona, sive
etteslantur omnes auienlhici libri, non contradicunt quaciinque hora fial a nobis missa, non fil nisi per-
jejnnio Sabbati, sed Dominicasdiei. fecta. Nec reservalur ex ohiatione ejus pnrs aliqu,;,
XXII. Sed, o perfide Slercorianista, qui putas ul per dies quinqiic agnliir missa iinperfocin. Quia
fideli participatione corporis el sanguinis Domini ncc sancti apostoli lcgiinlur quidqiiain ex illo primo
quadragesimalia atque ecclesinslica dissolvi jejunia, corporis et snnguinis Clirisli mysierio sub ipsa ccena
omnino credens coelestem escam veiut lerrenam per dislribuio reservasse, neo actus eoriiui iiidicnnl eos
aqiialiculi fotidam et sordiriam cgestioncm in seccs- nliqiiando tnle quid egisse aut prascepisse. Quinimo,
sum diinitli, plane scnlis cnm Ario. Qui cum pro sicut Lucas narral : < Eranl firielos perscverniiles in
aliis blasphcmiis in Filium Dei, lum etiam pro ista, doctrina apnstolorum et cominiinicaiioiie friiclionis
fovcam delnpsus in alram, visceribtis fusis vacuus panis ! (Acl. 11,il). » Quas coniiiitiiiioalio qualiier et
' qiiibusriicbus fieret, post pauca demonsiral, riicens ;
quoque ventre remansit. Et ubi est Salvalor qtii " <
rians riiscipulis panem a se benedicliim cl fractum < Quolidie perseverautes iinanimiier in tomplo, ct
dixit : < Accipite et comodite, hoc est corpus 'frangeiilcs circa domos panem suiiiebanl(/6irf.,iG). >
nieiim? > (Matth. xxvi, 26.) ln quo quid irndercl, 1
Ecce verax evangclisla (estalur sub aposiolis fi.ieles
alibi dicit : « Panis qiicm ego dedero, caro mea est, iqtiolidie orasse ct panem frcgisse. Ei vos, qni estis,
pro mundi vila (Joan. vi, 52): > et; « Caro mea (qui dicilis duobus lanliim diehus helidomndis mis-
vere est cibus, et sanguis meus vere csl polus sam ' pcrfectam lieri debere, reli<|iiis veio quinquo
(Joan. vi, 56). > Qnomodo verus?Quia < qni ni3ii- iimperfeclani? Nempe hic in panis fiaolioneot com-
ducat cnrnem menm, et hibit sanguinem inetim, ha- inninicalionc, non nisi perfectam nciinnein missas
bet vitam asiernam (Joan. vi, 55). > Et quas est vita < debemus accipere, quemadmodiitn et ipsum Domi-
aslrrna? Nempe Chrislus Jesus, sicul ipse dicit : nuin i logiiinis, 11011 imperfeciam, Scd perfeclam com-
« Ego sum via, veritns et viia (Joan. xiv, 6). > Qui inieniornlionem suis disciputis tradidisse, iu pane a
ergo panem Dei manducat, carnem Dei Chrisli iiian- se s bcncdicto et mox fraclo ct dislrihulo. Non enii»
ducat. Qui aiilcm carnem cjus manducal, Christum benedixil1 laiifiim el servavil frnngentlum in crasli-
manducal; qui Chrislum manducat, procul dubio r num, i ncc frcgit lanlum el reposuit, seil fraclum sla-
vitam .Tlcrnain matiducnl. Ergo, o peslifer leno an- lini l distribiiii. Unrie beatus Alexnnder maiiyr et
liqui scrpentis, qui conaris asluiia lua corrunipere ]
papa V ab npostolo Pelro, passioueiii Domini inse-
sensus Christi sponsas, qutt est Ecclesia, ut excida- rensi canoni missas, 11011 ail: Hoc qucliescuiique fe-
tur a charilate innli et lalis sponsi, credis nos vi- < cerilis, sed 1 Ilasc quotiescinique fecerius, id est, be-
lam iiicorrupiihilem comedenles, corrumpere inte- inedixerilis, fregcrilis el distiibueritis, in moi memo-
gritaiem jejiiniorum, vclul aliquo cibo corruptibili ? rinni
i fucietis, > quia quorililiel horuin Irtiim, si sine
XXIII. Ilorreinus quidem dicerc, sed compellimur lreliquis liai, sciiicel benedictio sine distiibuliono,
a tua impiidciili improbilate. Conaris Cliristum, imo aut < fraclio sinc heneriiclione et riislribiitione, per
ipsam vitam per digestionem sicut cceniim olidum Ifcclam Christi memoriam non repiasscnlaut, sicut
deiuiiiere in latrinam. Ei ubi esl, quod riixil : < Qui distribulio
< niill.i sine benedictioiie el fruclione. Qoo I
nvinriiicatcarnem meam, el bibilsanguineni iiieui», aulem ; quolidie ei qiioiaciinquc bora diei, 11011 aiuer»
in me ninnci, et ego in eo? > (Joan. vi, 57.) Sine qua sola
s tertia perfectam missani agiinus, aiicloriiatem
refectione qtiiu nou habeliir viia, ipsa Vifa, quas est lenemiis
i ex verbis ipsius Domiui juxia hcatiini Pau-
Clirislus, qunsi quorinm jiirejurando prolestuiur di- lum I diccmis : < Hoc facile quotiesciin<|ue siimilis, ii>
cens : « Amen, amen dico vobis, nisi manilucaveritis D meani
n comiiiemoralionem (/ Cor. xi, 25). > Unrie
cnrnomFiliilioininis.et biberiliscjiissanguineni, non inox
i itlom Apo^lolus secutus arijecil; < Quotiescun-
babehilisvitaminvobis(/()'d., 54). > Nunqiiid hic di- (que inanriucabitis panem liiinc el calicem bibeli»,
xil : Si luanriucavcrilis cnniem moani el biberilis morleiu
i Domini nnmintiubilis (Ibid., 26). > El quau-
satigiiinem ineum, dissolveiis jejuiiiuin? El ulinum diu?c Donec veniat (lbid.) : scilicet juriicare vivos d
hoc so'o sacramenio, non atl jiiriiciuin noslriim, omni morlios.
i Putasne alicubi dixeril : lloc faeile hora
bora reficeremur! Sed quia corpore corrupiihili, et lerlia
t in meam commemoralioncm? Non iilique, sori
nimia miseria conscienlias noslras gravati, eliam bo- nullam
i homm aul tempora excipieus ilixit: Quotiet-
nuni noslrum nequimus suffcrrc, a sanclis Palribus ccunq-.te. Nec ipse Patilus jejunia aliqua aut ceriam
certas ad percipicnriiim lantum sacramenluni pras- tquamlibet cvolulionem annoitim attendeus ail :Quo-
fixas sunt horas. Quod ne vilescat carnalibus, et in tliescunque per tot annos hora nona manilucabilis
percipienrio escam spiritus submurmurel aliquis car- panem
j hunc, el calicem bibelis, monein Doniini an-
iiis appeliitis, cuiii suiitma parcilate prasgiislamus; rnuiitiubiiis; sed indifferentcr : Quoliescunque; et :
viriere lantiimiiiudo ctipientes quaui sunvis esl Do- Donec
J veniat.
minus, cojtis panis 110:1vult, siculi nec manna fasii- XXIV. Nec nescimus sancto9 Palres riiei Domi-
 993 IIU.UBERTUSS. K. E. CARDINALIS Dt)5
nicas et prascipiiarum solcmnitaium inissas liora ter- A^ iinam oblatioiiem vitloniiui bis olTerre. Et cur noii
tia cclebrasse solitos, propler Spiriius sancli effusio- atlendislis in e|>islo!a papas Cleinenlis, cujus iradi-
nem hora toriia in disciptilos, ct hoc mamlassc a I liones, til puialis, conlra nos dcfendiiis, quod ili
posteros quatenus illa iiniiis aclio missas gcmiiio pronnilgasse piilaiur? < Ceiie, iii<|uit, lantn iu alta
privilegio insignirelur: resiirrcctione videlicetCbrisli rio liolocausla offoruni, qnanta populo suflkere rie.
ct advenlu Paracleii, utquo propter gaudium fcs i beam. Quod si romnnseiint, in crasiinum non reser-
temporibus rclaxarenlur cunclis frena jejtinii. Ve- vcniur, se<lcum liinore et iremore clericorum cau
mmtamen alia cuusn csl Dominicasdiei, nc solemni- tela et diligenlia coiisiimanlur. > Ad ha>cquod asse-
latnm, alia jejuniorum; si ergo hora nonn aut ve- ris, vos ub ipsa sancla commuiiione statim ari com-
spertina tliebus jcjuniorum, perfecta agitur missa, iniines i cibos transiie, non sic sonsisse idein Clemens
nulla procul tliibio intle contrabilnr noxa, quia ct inveuitur
i in pncfata epistola, ubi rie his qui resirioa
Domimisin coena ari vesperum priniam et perfectam sacrilicii '. coiisuinpserint subjocil : < Qui uuieui, in-
adminislratioiicm lanti sacramenli discipulis insli- (quit, rcsidua corporis Domini quas iu sacrario relicin
tuil, et hora nona spirilum trnriens sacrificiiim ve- suut i coiisumunt, non slauin ad coinniunes acoipien-
spcrtinum expansis manihus in crucc, et prasmissa (lum ( eibos conveniant, ne putent sanctas portioni
oratione ad Palrem consummavit. Propterea quam- *> ' esse
( cotnmisceiidoscibos qui per aqualiculi egcstus
vis hora lertia ct nona propter supradiclas ralioncs in i seccssum fundunlur. Si igitur mane Dominica
sint apliores missarum aclioni, quotiescunqiie ta- portio | in sacrario edatur, usque in sextam jcjuncnt
i
inen horis aliis fiiinl occupalioiie itineris, aut gralia ininislri qui ha-c coiisumpserinl. Et si tertia ani
cujiislibel nccessarias rei, in memoriam fiunl Christi; (quarta, jejiinenl usque iu vesperum. > |n quibus
nec violatur inde integrilas jejiinii. Quod uiique sane s verbis liquet quod non soluni hora lerlia, se<l
beatus Thelespliorus pnpa a Petro seplimus sentiens, etiam ( mane liora quarla missas (ieri licei, quoriqtie
etiam nocte Naliviiatis Doniini"missas celehrari in- ex c sacrificio jejuniiim non solvitur, duni illic riioiiur,
sliluit, nec ullam resolulionem jejunii ante lioram ul i qui constimpseriiit iisque ari sextam vel vcsperu.m:
lerliam et diurnam inissam inde fieri, sicul vos per- £alioqni qiioinodojojunabanl, si ex sacrilicio jojiinium
verse pnlalis, timuit. Dicile aiitem, si polesiis, cur solverunt?
£ Deiiide absiineniiain paucissimorum no-
Sabbalum et castcras exlra Dominicnm ferias liora bis 1 prasdicantes, lacelis ingluviem niuliorum, qui
lerlia missam dehoanl habere, cuin in eis Spiiilus aul pariim aut nihil Quadragcsimulis jojunii Dco
sanctus non legalur descendisse. Iiaque nos, sicut cofferunt', dum a primo mane usque vesperum cra-
supra ostenditiir, divina aucloritale subuixi, nec je- _1ptilari
I noii mctuunt nec erubescunf. Aliqui etiani
junia resolvimus in oelebraiione missas quolaciinquc :ad Ecolcsiam lcgumina et alia obsonia riclcrciilcs
hora riiei lil; nec in aliquo nalnlilio marlyrum, se<l inibi i coineduiil, ncc Pauluji) a-iJc-ivrhtirtiTieeniem:
nec in Annunlialione Mariasvirginis. Et ideo milltis < Qui esurit, dornf nianducel (/ Cor. xi, 54); > et :
universalis synodi percelliinur analliemale. Casteri < i Nunquid domos non habolis atl iiianriucanrium et
aulem quamvis sanclorum Pairum convenlus, ctsi bibenriuni? t aut Ecclesium Dei coniemniiis, el con-
poluerunt de utilitale et conversalione Ecclesiaruin funriilis
f eos qui non habeni? >(Ibid. 22.)Al nosQua-
siiarnm irnciare, niillns luinen irauitiones universali tdragesiinam unius seplimanas, qiiam riici;is snncti
Eoclesias prasfigere. De pnpa quoque Agathone om- Tbeoriori, 1 nescienles, solam Quatlragesimam Doiniui
nino scimus quia nec sextas syuorio per seipsum nostri i Jesu Chrisli quatlraginla diehtis tliligenler ol>-
prassedit, nec aliquihus capitulis ejus subscripsit, servare s contenriimus, quani til aliquis, excepla givvi
nisi quas promulgata fueriint adversus Monothelita- iinlirmitate, in aliquo infriugal sufferre iiequiinus.
riim haresiin. Vos videtc unric husc quas proponilis Nec I licct cui<|iiuni upuri nos, sicut npuri vos, post
hnbealis, quia Ecclesia Romnna lalia hactenus iguo- unnm i refectioiiem qiiidquam pomorum aul herba-
ravil. Nec crerii polest post lot annos Ronianoruni rtim r diebus jojuniorum percipore.
ponlificcni Grascis promulgnsse aliquas tie missa o!> yi XXV. Hinc perpendentes a te tnm pervcrse ric-
servaliones. Deinde rituni vestras riiscere non cura- ffcntli ariulteria polius quam nuptias sncorriotiim,
mus, quia minimam cantelam et inaximam nogli- arbitrainur s ab inferis emersisse principcm liujus
gcntiam ei inesse cognoscinms, dum sanclum pn- 1hicresis nefanrium riiaconum Nicolaum. De qno Epi-
nem frangenles el siimcnies, hinc inde decidenles phaiiius \ vesler sic scripsit : < Quai ta Nioolaituruiii
micas iion curalis. Quod eiiam solet contingerc, a Nicolno hasresis cst adinvenla, tino cx seplem rii.i-
diiiii paiinas sanclas foliis palmatiim et porcormn conibus c ab aposiolis ordinato. Iste cum zelo piiloher-
setis fricatis inhoncsle. Mnlli quoque veslrnm tam rimas i conjugis ctilparelur, docerc coepit iudifforeniei'
irreverenlcr corpus Christi reponunt, ut pyxides uti i conjtigihus, non solum luicns, sed cliam qui sa-
inde cuiniilenl, ct ne dccidal aut superfluat, manu ccerdotii fungerenliir officio. Hos damnavit sanclr.s
inculcanl. Roliquias quoque oblatiouis, velut coni- cevangelisla el apostolus Joannes, et jussil ut qui-
muncs paues, noiinunqiiam usque ari fasliriium su- ccunque cum eis vel serinonem colloquii miscuis-
niiint. Ei si sunicrc non sulficiuut, sublerrant, aut scnl, s ex boc ipso communione privanrios. Docens
in puteum projiciunt. Si aulem, ut riicis, pnnein jnm rralionabiliter a mundi origine Deo castiiaiem plun-
pririem ohlaltim el saiiclificalum cxnltafis ntlcra riie, liium
l placuisse. Tuiic eliam in seipso Cliristiim !)ei
 997 CONTRANICETAM. 993
Filiiim castitatis gloriani dedicasse, cum, virgiiiem AV:apostolos lcgimus egisse, heato Pnulo dicenle :
possidens malrem virgo.mansurns, nullum riiscipu- < Niinquid non habemus poteslalpm, sororem mii-
lorum stiorum coministionc etiani logitinia coitjugii lierem1 circumdiiceudi , sicut fralres Domiui et
uli perniisit, riieens : < Si quis vult post me yenire, iCephiis? > (/ Cor. ix, 5.) Vide insipiens, quia non
abncget senietipsum > sibi|, < et tollnt crucem suam dixil: < Niinquid non habemus polestalem sororem
et soquatur me (Mtitih. xvi, 24). » Unde ideni Do- nmlierem i amplcclendi, sed circumriucenrii, scilicct
niiuus Josus in Apocalypsi prascip.ens aposlolo ul 1 rie merce.le prasdicalionis sustenlarelur nb eis,
Joanni scrihere angolo Ephesi, inler alia inquit: i
nec tiimeii foret rieinocps inter eos carnale conju»
< Hoc habes, quia odisti facta Nicolailarum , quas et |gium. Pnclcrea cur aliquis laicus uxoratus dubi-
< ego otli (Apoc ii, G). > Hinc etiam angelo Per- labit i ari eoolesiastioos gradtis ascendere, cum ei
gami dicit : < Habeo adversiim le pauca, quia hahes iuiia, sine qua osse non debel, possit ad carnales
< illue lenentes docuinnm Dnnlam, qui riocobut Ba- iamplexus suflieere? El quarc lu, qui lantopere Cle-
< nlac millere scandattim coram filiis Israel, eilere nienlis
i capitula proponis, epistolam cjus de qua
« et fornioari : iia habes ot lu tenenles rioctrinaui isupeiius diximus, non allendis? lbi enim iladici.ur:
« Nicoliiitarum (Ibid., 14, 15). > < Trihtis gradibus riivinoruni commissa secrclorum
XXVI. Suffecerant qiiidem hasc, o Nicolaita Ni- BS <. aunt sacramenta, id cst, presbytcris, diaconibus el
cela, ad coiiviiiceniiuni errorem, seri quia cnnonbus subriiuconibus.
f > Etpost nonnulla : < Ministti aliaris
sub noniine apostolorum etlitis nos urgere vidcris : ad : Dominica lales elignnlur oflicia, qiii anlc ordina-
exponere tibi lua capitula decrevimus, quamvis ea tioneui 1 conjuges noverunt, scilicel si semper conli-
inier apocrypha nsque nunc magna ex parte com- Inere voluerint. Qiiotl si posi ordinalionem contigerit
putaveiimus, ulaperie cognoscatur nec apocryphis minislrum i propriusinvadere cubile uxoris, secrelarii
nec aiillienlicis vos veslras ineplias posse dcfendere. non i terai liuiinn, nec sacrificii porlilor fial, nec
Ante omnia aulem comprobamus le esse •"oniitum allare : contingat, nec ab offerenlibus holocausta vel
ipsi veritali, in eo quod dixisli nostros prius ordi- oblationes
< suscipiat, nec aj Doininici corporis por-
nari, tleinde uxores sorliri. Quia apud nos nec ad lionem 1 accedat. Aqtiam sacerdotum porrigat maiii-
subdiaconatus graduin quisquam adniillitnr, nisi bus, 1 ostia forinsecus claudal; lninora tantum gerat
perpeluam conlinentiam eliam a propria conjuge offi ( ia, urceuin sane ad allare non suggeral. >
profilealur. Nec post gradum cuiquam uxorem <lti- XXVIII.Porro syuodus Nicasna oinnino venera-
cere unquam conceriitttr. Setl lu Ecclosiam Dci bilis 1 el aulbeniica, sic de suis aclis, iri esi, subin»
volens eflicere synagogam Satanas et prostibulum , troductis f hnbet : < Omnimodis interdicit sancla sy-
^J
Balanm et Jeznbel, cuni Nicolao riicis : < Episcopum inodus, el neque episcopo, neque presbytero, neque
et presbytenim et diaconum dioinius, qui uiiaui tdiacono, neque ulli omnino clericoritm permittit
habet uxorem, ordinari, quamvis vivanl eorurn con- habere l secnni mulierem extraneam, nisi forte ma-
jnges, quamvis defuiicta.'. Nec licet eos post munus ttersitjsororve aut amita. In his iianique personis et
imposilionem innuptos esse, nec insuper ad nupiias horuni li siniilibiis omnis suspicio declinutur. Qui au-
ire, aul, si nnpserint, alferas amplecli, sed suffioere tem t praslerngil, pericliiabiiur de ordine suo. >
eis quas hnbcnl cum ari ordinaiionem venerunt. > XXIX. Beaius quoque papa Innocenlius latius
0 abominabilis Cynice, quomodo non erubuisti l
hinc scribens Exsuperio episcopo Tolosano dicil :
lantum nefas evomere? Ergo non licet aliquem posl < ( Proposuisti quid de his observari debeat, quos
rnanus imposiiionem sine uxore esse? Si ita cst, d
diaconii minislerio, aut in oflicio positos inconli-
ipse Joauncs apostolus et Puulus et Burnnbas et nentos „ esse aul fuisse gcnernli filii prodiriere. De his
ojnnis continens in gradu ecclesiastico in culpa est el e divinanim legum esl disciplina, et bealas recor-
procul duhio. Unrie necesse esl ul fulurus ejrisco- jdationis viri Siricii cpiscopi monilu evidenlia com-
pus, presbyter, riiaconus et subriiaconus, prius nnieurunt, ut inconlinenlcs iu ofliciis (nlibus positi
uxorem sortiaiur, quas sibi sufficere riobeat ari ,ji oinni n bonore occlosiusiico privarenltir, nec- adinit—
carnales amplexus? Nunquiri laicis non suflicit unn? tcreiitnr
«, acceriere ad minisierium quori sola conli-
nisi foiie riiscipulis maligni Muhamed, cujus farinas neniiau oportel impleri. > Iriem ari Viotritiuin epi-
lotus es. Tu quoque quia presbyter es, sine uxore sscopiun : < Praslerea quod riigniim ct pudicum ct
esse non dt-bes, secuiidum assortioncs luas. ]]
lioiiesium lonere Ecclesia omniiiiodo debel, ui sa-
XXVH. Sed jam videamiis capittila quibns puias cerdotes c et lcvitas cum uxoiibus suis non coeanl,
posse defendi adtilleria sacerdolum , non coujugia. quia q minislorii quolidiani necessitatibiis occupanliir.
< Episcopus, inquain, preshyieraut diaconusiixorein gSoiiptiim estenim : < Sancticstote, quoniani cgosnn-
Siiam non abjiciat obtenlii religionis. Si aiitem < ciiissnm, diciiDominus Deusvesler (Levit.xi,44).>
nbjecerii, sequeslretttr, perseverans autem dcpo- Nani N priscis leniporibus dc lemplo Doi anno viois suas
natur. > Oiniiino coiifileiiiiir non licere episcopum, non n (lisoedobant, sicul de Zacharia legimus, nec
presbyierum, diaconeni vol subdiaconem uxorem doniiim d suam omnino tungehiint, quibus ulique
propriam causa religionis ahjicere a cura sna, sci- propier p sobolis siicccssionen), uxorius usus fuerat
Jicet ut ei victum ct veslilum providcal, non ut r< relaxaius; quia ox alia irihu et propter semen
cum i||ji ex niore carnalitcr jaceat. Sic el sanclos Aaroi) A ari saccrdolium nulliis fiicral perniissus ucca*
B9<! ItUMBERfUS S. R. E; CAftDINALlS 1000
dcre. Quanlo magis lii saccrrioies vel leviias pu- A bcnedictione saccrdotal! permitlll : i.on atilem vi-
dicitiam cx riic orriinalionis snas scrvnre debeni, riuam ( el repiiriialam; quia proptcr hoc solum dein-
qtiibiissaccrdotiuinvel minisieritim sine snccessioni < ceps nec ad subdinconaltim provehi poteriint, ncc
est, nec priclcrit dics qtia vel a sacrifioiis riivinis laicus
I non virginem sortilus tixorem, aut bigamus
aut bapiismaiisofficio vaceni? Nam si Paulus ari nd : clericatiim. Qubd si quis prasfnlorum otdinuni
Corinlhiosscribil, tlicens : < Abslincle vos ad lem- desideratad
( subriiacoiiatuin ascenricrc, nequibit ln:c
c pus, ut vacelis orationi (/ Cor. vil, 5); > et hoc sinc ' consensu uxoris suas, utde carnali deinceps fial
iiliquc laicis prascepil; miillo magis saccrdotes, < conjiigiiim spiritiiale, nemine ens ari boc cogenle;
quihus et orandi ei sacrilicandi juge ofiicitim esi, Nec 1 permiiliturposlea uxor jungi eiJcni sin mnriio
semper debehunt ab liujusiiioiliconsortio absiiuere : < carnaliler, noc ctiiquam nubere in vitn aul jmst
'
qui si conlaminatus fucrit cnrnnli coiictipisccnlin nioiiem iiliusj alioqui anSthemaiizimla cst: sicui et
cxauriiri posse se cretlil? cum riictum sit: < Omuia 'diaciinus, et subiliaconus, et preshytor aut episcopiti
< inimdn mundis; coinqiiinatis aiilcni et infideiibns 'deponeridiis suam rcpeiens, aut exlraneain ducens,
nihil inunriuiii (Tit. i, 15). > Setl forlasse hoc licere juxta
J quod iu Ncocassarieusiconcilio orlboJoxi san-
credil, quia scriptiim esl : < Unius uxoris vi- xerc Paires.
riim (/ 77»»., III, 2). > Non propler permanentiam B XXXIII. Talibus ergo Ira litionibus usqiie niiiic
in concupiscenlia generandi hoc dixii, sed propter sancla Romana Ecclesia el apostolica se.lcs omni
conlinenliam futurani. Nequecnim inlcgros corpore mundo refulsit, ncc aliquanrio Jinluicis fabuMsct
non admisit, qui uit: < Vellem aulem ninncs esse :apocryphis scripluris acquievii, seri per primos npr>-
sicut et ego (/ Cor. vu, 7). El apcrlius declarat stoloriim iu ipso siimmo nngulari lapitle Christo Je-
dicens : < Qui niilem in carnc sunl, Deo placcrc non su ftintlala, nuliis hasresibus cessit, ncc prohihuil a
< possunl. Vos aiilem jam non cslis in came, sed in conjugiu Iaicos : seri sucri aliaris ministrosci apo-
< spirilu (liom. viu, 8). > Et liaheiitem filimn, non slolicain perfeciioiiem professos inonachos.
XXXIV. Illa lamen Ecclesia, quam Arius cor-
geiierantein dixil. >
XXX. Et venerabilis papa Siricius : < Feminas rupil, Macerioniiis prosliluit, qtius geiiiniina vipe»
non aliis esse puliniiir in domihus clcricoruin, rariim, id est, Nesioriuin, Eiitychiii, Monulhollas
nisi eas lantum quas propler solas nccessitndinuni et Tlieupaschitns cl retiquas hasreiicoruni posles
causas habilare cum iisdem synorius Nicasna per- peperil, adhuc a Nicolai hasresiarchas complexibus
misit. > ahstrahi uon potuit, arieo ul ad sacri allans -nini-
XXXI. Sanclus rieinde Leo papa mirubilis dootor sleiiuui ordinandos inlerroget an habeant uxorosi
cl sanota' Chalcedoncnsis synodi auclor, oninem am- C; Qui respondenies se non babere compelluniur pri-
biguitaiem hujiis rei abscindens ail: < Lex conii- mum ducere , ct sic impositionis ninuum accipere :
neiilias eadem csl allaris minisiris, qtias episcopis ut novi raarili, et recenti camis voluplaie toli re-
atqtie presbyleris. Qui cum esscnt Iaici, sive lecto- soluti et marcirii, et inter sancla sacrilicia cogi-
res, licite et uxores ducere et filios procreare po- tanles quomodo placeani nxoribus, inimaouliiliini
Itiorunt. Sed cum ad prasdiclos pervenerc grndus, Clirisii corpus Iractenl alque populo dislrihiiani,
cceperunt eis non licere quas licuerunt. Unde ut dc indeque sanctificalas nianus ad iraciaiidum monibra
onriiali fiat spirilualc corqiigium, oportet eos nec muliebria mox referant, e( sil sicut populus sic ct
riimiiicre uxores, et quasi non haheant sic habcre : saccrdos, et tandem populi sicut saccrdotesniali,
XXXV.
quo el salva sit charitas connubiorum, el cessent ailenderc Quapropter parcile jnm vobis, et nolile
opera iiupiiaiiim. > Ecce isti ciim Peiro el per Pe- spiritibus crroris el dasmoiiioniin rioctri-
trum effecli clavigeri regni coelonim, ita confrin- nis, ut nobiscutn de vera pace, quas Chrisius esi,
hic et in futuro gaudealis. Tu vero, iniscrrimc Ni-
giinl oiiincs claviculas inferiialitim portarum, ut
iiulla jam supersit hasresis Nicolaitarum. cela, donec resipiscas, sis analhema, ab omni Chri-
sti ciini omnibus qui lihi acquicscunt in
XXXII. Sed ne quid minus factnm dicas, seria- r. tamEcclesia,
doctrina, Nam volens esse legis divi-
tim et aperlc prosequemur, quid Romana Ecclesia ) nas perversa non
doctor, intelligis quas loqueris, neque de
in gradihus clericorum agat. Clericos lanlum ostia-
quibiis nlfirmas, et stullus ipse, sapienlior tibi vi-
rios, iectores, cxorcislas, 11acolyihos, si extra vo- deris
septem viris loquenlibus parabolas. Sed saU
tum cl liabiuim inonaclii inveiiiunlur et contincn- tem aliquando disce lacere, qui nunquam loqui riirii-
tiam profiteri nolunt, uxorem virginem ducere cum cisti.
e.xpltcu retpontto fratrts Humberti episcopicontra Nicetm blatphemiat.
 ! 0! DE GESTIS LEGATORUM[ROM. PONT. IN UIIBE CP. 4002

INCIPIT

BREVIS ET SUCCINCTA COMMEMORATIO

EORTJM

Quae gcsserunt apocrisarii sanctee Romanee et apostolicas sedis in rcgia urbc, et qualiter
anathematizali sunt Michael cum sequacibus suis.

I. Anno undccimo imperii Consianlini Monomachi A, pulverem pedum suonim excussere in lestimonium
indiclione vu, ipso die nalivilatis bcaii Joannis illis, dicltim Evangelii proclamanles : Videal Deu$
Baplistac, adveiiienfibus a Domino papa Leone nono etjudicct. Hinc ordinatis Ecclesiis Lalinoriim intra
apocrisariis sanctx Romanx setlis, Ilninberto scili- ipsam Conslantinopolim, cl analhemate dalo cunctis
cet cardinali cpiscopo Silvx Candiilx el Petro Amal- qui deinceps commiinicarent ex manu GroeciRoma-
philanoiiim arcbiepiscopo, Friderico quoque diacono numsacrilicium viluperantis, in osculo pacis accepta
ct caneellaiio, ad monastcriuin Sludii intra urbcm orlhodoxi inipeialoris licenlia donisque impcriulibus
Conslaininopolitanam. Niceta monaclms, qni et sancto Petro et sibi, alacres coepere reverli xv Kal.
Pectoratus, anie prxsentiam proefati imperatoiis et Augusti;sed nimia insianiia precum Michaclis spon-
procerum cjus, insistcnlibus ipsis nuntiis Romanis, dentis lunc demum se conflictiirum cum eis, impc-
anatliematizavit quoddam scriplum sub suo nouiine rator compulsus a Solcmbria lilleris suis cos revo-
contra sedem aposlolicam et omnem Lalinam cavil XIII Kal. Augusli. Quo ctiam die fcslinantes
Ecclesiam cditum, et praclitulalum : De azymo, de regressi devenerunl ad palalium Pigi. Quos prxfalus
Sabbato, de nuptiis sacerdotum. Iiisupcr anaihcina- Michacl lixresiarcn compeiiens rediisse, quasi ad
lizavii cunctos, qui ipsain sanciam Ecclesiam Ro- concilium conabatur adduccre in Ecclcsiam Sanclae
manam negaient piimain omniiiin Ecclesiarum B Sophix, sequcnli die, ul oslensa cliarta, quam
esse, et qui illius fidein semper orlliodoxam procsu- omnino corruperat transferendo, obruerentur ilddein
merent in aliquo reprelicndere. Post liaeestalim in a populo. Quod prudens imperalor prxeavens noluit
conspectu omiiium, ad suggeslionem eorumdein riun- Iiaberi aliquod concilium (12), nisi et ipsc adesset
tiorum Romanorum, jussit idem orlhodoxus im- prxsens. Cumqiie hoc ei omnimodis Michacl contra-
perator prxfalum incendi scriplum, sicque fuit 'diceret, jussit Aiiguslus ipsos nunlios confestim ar-
discessum. lriperc iter. Quod cl faelum cst. Porro vcsanus
II. Sequenti autem die pracdiclus Nicela urbe est Michael
- dolens suas non procedere insidias, conci-
«gressus: ultro adiil legatos ipsos intra palalium l
lavil imperatori viilgi seditionem mnximam, velul
Pigi. A quibus accipiens perfectam suarum propo- nuiitiis ' cooperala fuerit cjus volunlas. Unde impe-
silionum solutionem, itcrum sponte analbematizavil I
perator coaclus, iiilcrprelcs Lalinomm P.v.ilum ac
omnia dicla et facla vel lcntala adversus primam filium ' cjns Smnragdiim cxsos cl dctonsos Micliaeli
aposlolicam sedem. Ilic ab eis in communionem 'tradidit; sicquc lumiiltus ille couquicvit. Vcruiii
receptus, effeclusesl corum familiaris amicus. Porro 'imperator post innilios Romanos direciis suis,
dicta vel scripla corumdem niintioruin adversus r 'exemplar excommiinicationis vcrissiinuni a civilatc
diversas calumnias Grsecorum, el maxime conlra '
Russoruniremisstim sibi acccpit, civibusquc exlii-
'
scripla Michaelis Consinnlinopolitaiii e]>iscopi et bu.it, ac landciu Micliaelcm falsassc cbariaui lcgaio-
Leonis Acridani melropolilani episcopi, et sxpedi- rum ' conipcril atqne convicil. Iiaquc commotiis,
cli Nicetx nioiinchi, jussu imperatoris in Grscnm J
amicos el affincs ipsius bonoribiis privatos a j>alal'o
<
fucre lianslala, cl in cadem urbe bactenus conser- eliminavil, contraquc ipsum usquc iuiiic gravcs iras
vala. i
rclinuit. Dcnique exemplar charlx cxconimunicato-
III. Tandem Micliaelc prxsentiam corumdem cl ' cst tale:
rix
colloquiuin devilanle, alquc in stullitia sua perse- « lliuinEr.TLS, Dei gralia cardinalis cpiscopns
veranle, prxfali nunlii xvn Kal. Augusti adierunt s
sanciae romanx Ecclcsi;v.; PF.TKUSAmaliiianoiiim
Ecclesiam Sanclse Sopliix, et super obslinatione aarchiepiscopus; FniDKRicis, diaconus et caiuella-
illius conquesli, clero ex more ad nnssas prxparalo rius, omnibus calholicse Ecclesix filiis.
•'
jaia bora tertia diei Sabbati, charlam excomniuiii- < Sancla et Roinana prinia cl apostolica sedes
cationis super principale allare posucrunl snb ocutis aid quam lanqiiam ad capul sollicitudo omnium
prxsenlis cleri et populi. Indc mox cgrcssi, eliam » EEcclcsiarum spccialius pertinet, ecclcsiasticae paci»

(12) Narratconlraria Michael; a^serit cnim legatos fuisse excommnnicalos. Vide Micbaelis cpistolam
scnioer renuisse coitcilium et imperaloris jussu apud Cilcler. Moiiuin. Ecclcsix Gr. loni. 11.
PATIOL, CXr.Ill 32
1003 UUMDERTI S. R. E. CARDINALIS 1001
i
el ufditatis gratia ad lianc regiam urbcm nos apo- A domini noslri papx Lconis. admonitus resipisccre
crisarios suos facere dignata est, ut juxta qnoil conlempsil. lnsupcr nobis uunliis illins, causa lau-
scriptum csl, descendercmits et vidcremus iitrum torum maloriini ralioiiabililcr repiimcrc volenlibiis,
opere complctus sit clamor, qui sine inlcrmissionc prxsenliam suam cl eolloqtiinm dcnrgavil, ct LX'-
ex tanla urbe conscendit ad cjus aurcs, aut si non clcsias ad missas agondum inlcrdixit, sicttl el prhs
est ita, ut scirct. Quamobrem cognoscanl anle Lalinorum Ecclesias clauserat, el cos azymitas
omnia gloriosi imperatorcs , clerus, senalits el po- vocans, vcrbis et factis ubique pcrsccutus fueral :
puius hujtis Conslaniinopolitanx urbis, et omnis in lanliim, m in liliis snis analhemalizassel scdem
Ecclcsia catbolica nos hicpersensissc magiuim unde aposlolicani, conlra quam se adhuc scribil cecumc-
vebementer in Domino gaudeinus boiiuin, et niaxi- nictim palriaicham. Umie r.os quidem sanctx prin ;e
mum unde miscrabililer conirislainur, malum. Nam aposloliex sedis inaudilam coiitumeliam et injuriain
quanlum ad calumnas impcrii cl lionoralos cjtis non fercnles, caiholicamqnc fidcm subrui muH:s
cives sapientes Chrislianissima et orihodoxa est modis allendcntes, auctorilale sanclx et indivLuae
civitas. Quanlum auteni ad Michaelem abusive Trinitatis alque aposlolicx scdis, cujus legatione
dictum palriarcham, et ejus stulliiix fautores, ni- fungimur, et cunctoruin orthodoxorum Pstrum ex
mia zizania hxreseon quolidie seminanlur in mcdio "1conciliis scptcm alque lolitis Eeclcsix catholic.ie
cjus. Quia sicut Siinoniaci donum Dei vcnduiil; anaibcniali,qtiod nosterrcvcrendissimuspapa itidcni
sicut Valesii hospitcs snos caslrant, et non solum Micbaeli ct snis scquacibus, nisi rcsipiscerenl, dc-
ad clericatum sed insuper ad episcopalum promo- nunliavil, ila subscribiinus.
vcnt; sicul Ariani rcbaplizant in nominc sancix i Michacl abusivus palriarcba neophytits, et sofo
Trinilalis baplizaios, cl inaxmic Latinos; sieut liiunano limorc babiium monachoruni adcpius, minc
Donalislx affiiinanl, cxcepla Grxcoriun Ecdcsia, ctiam criminibus pessimis ('iflatnalus, alque cum
Ecclesiani Cbrisli et verum sacrificimn aiqne bapli- co Lco Actidanus cpiscopus diclus, et saccllarim
smum cx lolo miiiuio pvriisse; sieul Nicolaitx ipsius Michaclis, Constanlimis, qni Lalinorum sacri-
camales nuptias conceduiit et dcfendunt sacri altaris ficiiiniprofanisconciilcavitpedibus clomncsscqiiaccs
ministris; sicut Severiani maledictain dicunt Iogem corum in prxfalis erroribus et prxsumplionibus,
Moysis; sicut Pneiimaioinachi ve) Theumacbi absci- sintaiiatheiiia Maranaiha, cum Simoniacis, Yallesiis,
derunl a symbolo Spiritus sancti proccssioncm a Arianis, Donatislis, Nicolaitis, Severianis , Pneu-
Filio; sicut Maniclixi inler alia, quo.llibel fermen- maiomachis et Manicbxis, et Nazarcnis, cl cum
laluin falentur animatum esse; sicul Nazareni „, oiiinibus lixrelicis, imo cum diabolo et angelis ejus,
'
carnalem Judxorum munditiam adco servani, ul nisi forte resipuerinl. Anien, amen, anicn. i
parvulos morienles ante octavum a nativilate diem
Item alia excommunicatio ibidem facta in prwacn-
bapiizari conlradicant, el mulieres in meiistruo vcl lia unperatoris et oplimatum ejus, viva vocc :
in partu pcriclilantes communicari, vel si paganx
fuerim baptizari prohibeant, et capillos capitis ac i Quicunque fidei sanctx Roinanx el apostolic.-e
barbx nutrientes eos qui comam londcnt, et secun- sedis ejusque sacrificio perlinacitcr contradixcrii,
dum inslilulionem Romanx Ecclesix barbas radunt, sitanathema, Maranalha, nec habeaiur Chrisiianiis
in comniunionc non recipiant. Pro quibus erroribus catholicus, scd prozymita (13) hxrelicus.Fiat, liat,
et aliis pluribus factis suis, ipse Michael lilleris iial. >

(i5) Qui azymis in sacrificio uli respuunl.

1305 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRl TRES. — MONITUM. 103

HIIMBERTI

S. R. E. CARDINALIS

ADVERSUS SIMONIACOS

LIBRI TRES.

.(Apud D. Maricnc, Tliesaums Anccdol., tom.T, pag. G-9, ex bibliotliecaLaureniiuiui.)

ADMONITIO PR^EVIA.
Poslquam sinioniam cum ipso parenie suo Simone Magospiriluali jaculo confodil princeps aposlolontr.»,
lam horren.ii moiisiri ne nomcn qiiidem apud Chrislianos audiri deherel. Vcrutn ea csi ejus malitia m ,
qtiainvis niliil eo in Ecclesia pcniieiosins, nibil lamcu in ea eo freqiientitis; adeo ut, CIIIIIipsa iiaimn, nou
nisi ca dclicieitle dcfccliiriiin vidcatur. Yeriun, licel omni lcmporc prxvalucrit, nec nllis unquatn saiictn-
riiin doctoniin prxdicalionibiis aul scriplis, uulliscpiscoporum censuiis, niillis coiicilioriini dccretis ccin-
pesci polncrii, s.coulo taiiie:i uiidcciiiio adeo grassata est immanis illa pcstis, ut pcnc iiiiivcrsuin oibein
tnfecisse dicercs. Tmic adverstis eam insnrrescriinl, auctorilate apostolica suinmi poniificos, Leo papa IX,
Gi-cgoriHsVII, Urbaiiusll; scriptis suis, Pclrus Damiaui cl Uumberliis cardinalis; faclis ac miraculis, Pe-
tnis Igniliis et Joannc-sGualherlus, oinnes ordinis nostri, nec incasso sanc labore.
Ul autem de llumberlo eardinali , cnjtis libros trcs adversus Simoniacos hic damus , aliquid dieanrcs.
Is iu Lolharingia nalus, sub monachali habilu adlmc pusr Hardulfo abbati oblaius in MedianoTullcruis
«fmecesisinonaslerio, vix adolesccnlix annos atligil ctim omnein vilae rcligiosx perfectionem est assecutcs.
Titnc iniiiiaiiioribtislittcris iiiiorinalus, brevt oinni.scienliariim generc imbutiis, cuin doctrinam cum pkiate
miijnngerei arlemque miisicani apprime callcret, Drunonis Tullcnsis cpiscopi saiiclissimi, qui ea delccla-
haliir, air.ieiiiam cl graliani adco sibi devinxil ul factus suiiimus poniifcx, Lco noniis, Htiinberlum secum
in lialiam duxerii, atque co adjutore in prxcipuis ac niagis arduis Ecclcsix negoiiis IISIISsit. Quia in re,
inqnil cardinalis Itarouius (ad aiinum lOifl), « debuit plurimuin Ecclesia Romana Leoni, <|uilaiilum viruin,
«liiostiinforlasse in Lolltariiigia coiiiinorantem, hisopporlune lempoiibtis in orbis theatniiii pro universa
Kcclesiacatholica c:insliliiil laboraiilem. i Statiin aiitem aique Romain pervcnit Lco, tluaiberiiim fecit ar-
rliiepiscopum Siciiieiisem, nec mullo post cardiiialem creatuin et episcopinn SilvxCandidx propugnaloreiii
Jialmil advcrsus Ecclcsix Itostes, legaiu.nqiie inisilCoiislaiiliiiopoliinad coinpcsceiidurnUrxcoriiui schistui,
a.lversus quos dispulalioiicin ltabuit de azymo et fjnncnlalo, qtiam jussu iinpeialoris Coiislantini Mo;:o-
macbi inscriplis rcdiiclain ex ms. Valicano publicijuris fecUCxsar Baroiiius, cuin lesponsione cjusdcm a I
objecla Nicelx Pectorali. Cxlcrum Uiiniberlum cardinalcni ila couimcndal Laufiaiicus, Cantiiariensis :n-
<hiepiscopns, in Co linienl.irio adversus Berengarium :« Iliunbcriuin viriim ftiissc religiosiim, (ideClirisiiiiua
et saiiclissimisoperibus perseveraiilissiine decoraluin scientia diviiiarutn ac sxciilariuin liiierarum apprime
crudimm lcstanlur omnes qui, vel propria cxperientia etnn iioveriiui, vel abaliisqui ipsum experii siiiit
vjtis cogniiioiiem aiccperunt. llnnc noii de Rurgundia, sed de Lilliaringia S. Loo Ilommn iraduxil, et ad
prxdicandiim Siculis verbum Dei arcliiepiscopuin ordiuavit. Postea vcro s:incta Roinana Eeclesia prxsulein
sibi carilinalein caiisiittiit. -Q.ioin loco posilus taliier vixil, talitcr doctiit, ut de dde vel doctrina ejus nec.
saUcm siiiislrx suspieio:i'S 1'aiuaaliiiuando exorla sil. Htijtis rci tcstis est tola fe;e Lalinilas qux, pro cv-
cclleniia aposlolicx sedis, cnjus conciliis ct consiliis scmpcr aderat ct pneeral, eitin ignorarc nou poluit. i
Iliiic Lanfranci tcstiiuoiiiosurtVaganlur Tritlieinius, eiBellarininus aliique scriptores posicriores.
Porro, pr.eter coinmeinorata lltinibsrii opascula ct alia cdit.i ab enidiio viro llcnrico Canisio i:i lotno
scxto anliqiiariiin L :etioiiiiin, tres advcr.-us S:uto:i:ac:>sconscripsit lihros, iit qiiibus legaiionis sux Con-
slantiiiopolilanx nienlio:ie::i f.icit. Ilis co;iscriben;lisoceasioiiem prxbuisse videlur Spiuosiiltis quidam qui
Siiiiouiacoriitiioi.linaiiones approbabai, qtias econlrario iinptignabal llumbertus. ld saltein conjicimus ex
his lliiniberti, lili. i, cap. 7, verbis : < U:i:ie, se quoque nolenle, Spinosuliis iste sux pervcrsx intcnlioais
iiiiliuiii, pnigrcssioncni cl fincin, pruccdente disputalioue, noscitur jain revelare, cl, vehit implicituscri-
Y:':us,caput suiim, cl pedcs cuudaiiiqtic, acccJcnlc aqua, cogilur cxplicare. Conslat Ciiiin eiim perlinacitcr
dcfenderc ab lcctvticis et specialiler a Simoniacis or.iiiiatos, quia in catholica, sic.it in superioribusabiiiulo
moiislraltir, semel acceptus ordo non ileratur. Laborat quoque variis , scd vanis argtiinenlis aslruere quod
a Siitioiiiacis. ut iliciliir, ordinali sine pueaitenlia et manus imposilione delicnt iu clero catholico haberi,
ct in co penitaii rc ul pula qitibiis nilul desit in nulla gralia. Nos vcro siiflicieiitibus sanctorum Patruui
siiperius eoiiiprohavimus lcsiiiiioniis Sititoniacos hxreiicos pejores esse pcssimisArianis, i etc. Quis auicui
sil ille Spinosiiliis, qiiem tinicum his in libris noiniiiatim inipiigiiai, nccduin rescire polui.
Tempus vcro qno fcliiiu huitccdidil llumbcrlus, colligimus cx iibro m, cap. 7, ubi m primis invebitur in
Ilenricuiii Francorum regent qtiod Simoniacis plus xquo favcrct, ncc adinonitus a reveiendas memorix
po.nliftcibiisLeonc et Victore corrigi volueril. llinc colliges ilumbcrluiii ante aniiuin millesimum sexage-
simum, qoo Heiiricus rex vivere desiit, el post ponlificaliini Leonis ct Victoris, sinnmorum pontificuin ,
qui Sleplianiini X habiicrc successorem amio millesiino qiiinqiiagesiino seplimo, scripsisse.
Porro hos libros ex Laurentiana bibliotheca eruit Mabillonius, inibiqiie e.lcndos majaribns occupatus
conccssit noslcr Renains Massuetus, laborum illius hxres et siiidiortiin successor. CoJex cx qua descripti
snnt, aucioris xvo cxaratus, adeo ut aulographum ipsum ceuseri posse vidcatur ctcleroquiit opliuutl
UOlifi.
«007 HUMBERTI S. R. E. CAIiDINALIS 08

INCIPIT PRiEFATIO HUMBERTI

CARDINAUSEPISCOPISANCT«EROMAN.EECCLESIJB
In responsione sua conlra Simoniacoti.

Ne sibi sapiens vidcntttr, rcspondcre slulio cogi- A sux supcr scllam in cxcclso urbis Ioco, ut vooi
r.".ur qui, litulo fronlis traclus, inio lairattis sui, irauseuntcs per viam cl pergenlcs itinere suo:Qui
eraso, nomineqttc suppresso, iniptidcutcr pcrsuadcre cst parviilus dcclinct ad ine. Et vecordi locuta Cft :
conatur non separandum a vili prciiosmn, ncc ali- Aipix furlivac diilciorcs siint,cl panis abscondilus
quid diiTcrrc saiiclum ct profanum, miindum ct suavior. El ignorabunl qiiod gigaules ild sunl, et in
immundum. Et quilndoquidcm inlcr lepram ct le- profundis inferni convivx cjus (1'rov. vn , 10-12;
pram lcx divina nonniillam facil dislanliam, hic ix, 15M8).
A ciijus fornicarix ilelnbro, imo volulabro, perli-
prodigiosus lergiversator ct dxnioniosus argumen-
tator, velut alter Jovinianus cl redivivus Sloicus, nacique procacitate ct procaci periinacia, nilcsl^ito
tmain camdemque calholicis cl hxrelicis conlen- aplius el caulius noslros parvdos dclct reainus ct
dil inesse ct cooperari grnliain, nihilque referre revoccmus quam liis iu uiciO sanciilicali Jeremia>
ttlrum extra, an inlra calholicam Ecclesiant con- iuvcctionibiis seu incrcpalionibits : < Nanc quid libi
tingat ficri aul haberi quoriimlibet sarramentoruni vis in via Assyriorum, ttt bibas aquaiu fluminis?
t.hrisli admiuislralioiicm, cum inlra vcl extra cam quid tibi in via .Egvpli ul bibas nipiaui liirhiJaiii? >
indillerenter et ocqualiter opcrari ccnseat Spiritus (Jer. II, 18.) Et vasis clcciionis, bcati Pauli, talibus
sancti plenitudinem , ncc possc aliquid conferri ad B disstiasionibus : i Non poiestis niensa: Doniini parti-
caiholicam reversis, ncc aufcrri ab ipsa avcrsis. cipes esse ct mensx dxinoniormn. Non potestis ca-
^uodlibei ergo sil acerrimtts isto conjcclor, inimicns licem Domini bibere, el calicem dxmonioriim (/ Cor.
tamen Dei csse convincitur, etiamsi in aliquibiiscjus x, 20, 21). i Ei: < Nolitc juguin duccre cmn infidc-
videalnr defensor, quia, secuiidum Apostoluni, ha- lilms. Qiixenitn participaliojusiiiixcuin iniquitalc?
bel quidem specieni pietatis ; virtulem aulem cjus aut qux sociclas luci ad lcnebras ? qox auiem con-
nbnegal (// Tim. 111,5), xstimans quxsiiim csse ventio Cluisti ad Itelial? aul qux pars lidcli cum in-
piclaiem (/ Tim. vi, 5). Qui, elsi quxdam recte fidcli ? Qui nulcin conseiistis lemplo Dei cilm idolis?
aliquando offerai, in co tainen quod non recte dividit Vos oiiim cslis lcnipluin Dci vivi, sicnt dicil Deus:
peccat.Caina maledictione ct scntcnlia perccllcndiis, Quoiiiam iuhabiiabo in illis ct iitaiiibulabo intcr eos,
ct a facie terrx, videliccl calholicx Ecclesix, proji- et ero illoruin Deus, ct ipsi crunt inihi popnlus. Pro-
cieiidus, siqttidcm ad suam ct mulioriim piisilloruni pter quod exiic dc incdio eortim, el scparamini, dicit
Christi pcrditionem, sanctas Scripluras, sanctorum- Doniiiius, et immunduni ne lctigcriiis, et ego reci-
quePalrum rcclas sententias coniorqticndo depraval, piam vos, cl cro vobis in patrem, et vos eritis niihi
aliquas quidem decurlat, aliquasaiiiein stia diccndo in fiiiosctjfilias,dicil Dominiisoniiiipoieiis(//Cor. vi,
prolongat. Tandeniqiie violcntcr intcnso arcu para- C 14-18). i—< llas igiliir promissiouct halieules.clia-'
vit sagitlas suas in pharelra, ul sagitlet in obscuro rissimi, iniiiidcmusnos ab omni inquinaiiienlo carnis
reclos corde (Vsal. x, 3), el, quod adhuc csl dete- el spirilus, pcrfiricnlcs sanclificationeni in limore
rius, arrogantia scientix seu qiialiscunque conliiien- Dei(// Cor. vn, I). i In quibus sane Apostoliverbis,
lix sux elalus clcxcattis, zclum quidem Dei, ul pu- elsi conjiigiumel copnlam canialcm lucc clarius mo-
talur, habens, sed non sccundiimsciculiatn (liom. x, neimir separatum iri ab infidelibus, niuilo magis
2), se obsequium prxsiare Dco arbilratur (Joan. spiritualem, ncc immuiidiim langcre, ul Deo nostro
xvi, 2), si velul cancer pcsliferis scrnioniUis ser- exhibeamus nosmetipsos gloriosam Ecclesiam , non
pendo inlicial, corrumpat, et a caslitalc, qux csl in hahcntem maculam aut rugam, aut aliipiid ejusnioJ:
fhrislo, simplicium fralruiu scnsusabscidal. Nempe, (Ephes. v, 27) ; ut ipse iu nobis inhabitet, et ipsc
dcrelicto fonle aqux vivx, fodit sibi cislernas, cislei- nos recipiat, perficiens sanctificalioncm nostram.
nas dissipalas, qux coulinere non valutil aipias (Jer. Porro infideles cnm audis, non solum paganos intcl-
», 15) ; ncc curat de putcis qtios fodcr.int pueri lige, sed et hxrclicos, quos pejores paganis et bestus
Jiaac (Gen. xxvi, 15-22) aquam vivam efferre, scd Hicronynuis oiiinisquc sancioruni doctorum chortis
eis poiius lutum inferre. Et veltil mulier illa Prover- prolestatur, quia in paganis spes esl adhuc fidei;
biorum garrula et vaga, qttietis impaliens, slulla ct in hxreticis atitem jam pugna discordix. Hxreticus
ciamosa, plenaque illeccbris, nihil omiiino sciens, auteni cst, qui a fide calholica dissenlit, credens ct
ncc valcns in domo consislerc pedibus, cl pcr oniiiia defendens quod non csl credendum, sive de Deosive
veri panis inops, iliinc foris, nttiic in plaieis , nunc dc crcaturis ejus. Ncc tamen quis continuo hxreticus
juxta angulos insidians, nunc sedet in foribus donius habendus cst, ubi quid contra fideni scnserit; sed
 1009 ADYERSUSSIMOMACOSLIBRl TRES. — LIBER PRIMUS. 1010
ubi obstinate el irrationabiliier sensa sua vel opinio-l filiornm Dei , Aposlolo prxtonanle : « Ubi Spiritns
nes dcfenderit. Et ideo mox devitandus, ut idem ait Domini, ibi libertas (// Cor. m, 17). i Et: « Quotquot
Apostolus : c Hxreticum homincm post unam el se- Spirilu Dei agunlur, hi filii sunl Dei (Rom.vin.U),»
cundam correplionem vila. Subversus est eitim qui si ipse nummulariis et scrvis mammonx servus ad-
, ejusmodi csl, e.l deliiiquit proprio judicio condemna- dictus cs, el tu, columba, ncccssilalc aut voluntate
lus (Tit. III, 10, II). i Quod si cum tali abominationc le ipsam laniandam milvis prxbes ? Quod si ad tam
et tant repenlina aiiiiiiadvcrsionedaniiiandiisct abji- neqiiam servorum ct pcssimoruni mercatorum nutum
ciendus esl hxreticus, defcnsor ejus quid merelur? sanctificandis creaturis illabcris aut iiifunderis , di-
Qui eniin aliorum errorem defendit, mullo est dam- cendum csl tc, aut timore laliiint dontinorum, veliu
uabilior et notabilior illis, quia nou soltiin ipse errat, offVnsisemptionis lux instrumenlisel charlis, ad id
sed aiiis offendicula erroris prxparat et confirmat. violenler cogi, aut, ccrte concordissimum et unaui-
Unde, quia magister erroris, non tantiim hxrelicus, ment pcrversis dominis effeclum, ainore el reveren-
sed hxresiarcba quoque qui ejusmodi est recte dici- lia quadam pecunixdeleclabililer trahi; et sic gratia
lur, uipote in errore primus. jam noii est gratia, quia non gratis accepta. S: ergo
« Viderint itaqiieSiinoniacortimutiquediscipuloruin, liinore cogeris, omnipolentia lua et libcrtas perii,
vcl sequacium Siinonis Magi, scilicet primi post re- B qttia jam non spiras ubi et quaudo vis. Si auteiti
velalain graliam uxretici, pertinaciter defcnsores, amore traheris, jam non beati, sed miseri pauperes
quolo gradu, aul quo nouiine habendi sintinler fide- spiritu, quoniam lu pccunix pcriinax sectator de-
les. Ai nunc jam, Spirilus alme, veni, r.oslrxque prchenderis, qiiam conicmni et dispcrgi sine aliqua
adjiingere voci. Corrcplionem, et, si fieri potest, cor- futura retributione falso prxcipis. Sedabsit tale ali-
reciioneni adhibe Simoniacx vesanix in te verbum quid vel leviter suspicari dc te, o inviolabilis et ir-
diceuti, ei le blasplienianii, et per me, tuum subju- reprehensibilis veritaiis verax Spiritus, quem dedit
galc nuilum, secundum omnipotenliam tuam, in ho- nobis Deus fidei el spei pignus, ut pecunix pignore
iniiiis voce de ccelo loquens, probibe pseudoprophe- obligalus Simoniacis, non Dominus dominorum, sed
tarum insipienliain.qui volentes esse legis doclores,. jam lerlio gradu inferius aut etiam millcsimo servus
nonintcliigunt.nequequxloquuniur.ntiquedcquibus pessimorum servorum pejoris domini, inammonx
aflinnanl (/ Tim. i, 7). Deleude, o liberrime onmium scilicel, prxdiceris. Uiule jam nunc blaspliemanlium
Deus, ct Doinine coxqualis per oinnia, aique cox- te, et indebitum sibi sacerdotium vindicare prxstt-
terne DcoPatri et Filio, luam singularem iiberlatem meuiiiim dicla diciis refellamus obviis, prxgredicnte
a saerilegis negoiiaioribus , a Simonis Satnardaci igne tuo el lemerarios conibiirenle, ac, dcmum igne
pecuniosis hxredibus, ne contra senlenliam niagni eorumalieno huc.illucquc dispcrso, xnea ihuribula,
Siiconis Pelri, in ipsis quoque Chrisiiaiiissiinis pri- ut puta rnorlibus peccatorum sanctificala, in larainao
mordiis dalam , inducanlur in lam perniciosum er- producanlur et allari Doinini affigaiiliir-, quatenus
rercni parvuli et simplices liii.ul aliqualenus credanl exipsorum sermonibus, vocalibus qiiidcm scd obscu-
vcl (quod lolerabilinspulatur) xstimcnl, le summuni ris, cloquia Dominicasla quasi argenlum et aurum,
et iiicomparabile Dei donuin pecunia possidcri (quod ex coniparatione ejus, noliora fiant, claritisque ct
diclu eiiam scelus esl) tanquam servum emplitium, evidenlius innotescant. « Oportet enim bxreses cssc,
aiil venale jumenlum, servile mancipium. El quor- ail Aposiolus, ut probati manifcslt fianl in vobis (./
sum accidet illa noslra liberlas, de qua et iDsi per te Cor. xi, 19). •
jani prxsumiisiiis in spcm et gloriamur in liberlale

INCIPIUNT iiCAPITULA

In librum Huinoerti cardinalis episcopi sanctx Romanx ccclesix in responsione sua contra
Simoniacos.

k Inveclioadversus corruplorem arguens euni men- D VI. Dedifferenliapseudoepiscoporumet ordinationibus

dacii. eorum.
U. De pseudoephcopis,quos notal decrelale capilulum VII. De capilulo sancti Gregoriiprohibenti reordinari;
i Leonis papw. ubi eliam conceditSimoniacossaltem Arianis mqui-
KI. Quod Simoniacipejores Arianis el ipso suo magi- parari.
slro Simonesint. VIII. De canonibus aposlolorum el secunda tnartKi
IV. Ira Spiritus sancti in Simnnemet comparalio ejus imposilione.
ei suorum sequacium, et quid accipiant. IX. Qualiler baptisma hwreticorum permitlalur, et
V. Quod capkulum illud sancti Leonis non de hmreti- quid sil permissio.
tis, sed aahollcis sit inlcHigendum.
1011 IIUMBERTI S. R. E. CARDINALIS, 1012
X. De imperfeclione bapiismatis Iwrcticorum senlen- A XVII. Recapilulatio unde supra. Beinde bea:i Au-
tim sanclorum Pati um-. gustini sentenlia.]
XI. Ubi stinclorttm Vutrum senienlim promuntur, in XVIII. De mercanlibus ecclesiasticam dignitatem san
quibus snt limietici vilaudi. ctorum Palrum sententim.
XII. De ordinntionibus hairelicorum, juxla bealum XIX. Repulsio eorum qui dicunt Simoniacos graiiaKI
Innocentium. Imberea qua deponanlur.
XIII. Unde stipra, secundumbealum Cregnrium. XX. Quod Simoniaci sine (ide sinl, quodqnesibicefr
XIV. IXeCitpiiidaiiositperiorum senlenliarum beati senlicntes fide privent.
Gregorii contra falsos argumcnlatores. XXI. Repulsio eorunt qui dicitnl haberi el juste po&se
XY. De propriis et impropriis aiclionibus, el vanitaie dari Spirilitm sanctum ab eo qni injusle accepit.
£intoniacorum. Explicittnt capitula libri piimi Antisimoniaci.
XVI. Senlenlia sancli Ambrosii de cnlinulionibus Si-
moniacorum.

INCIPIT LIBELLUS PRIMUS

Contra hxreticos et maxime Sinwniaeos, inslar dialogi snh noniine Corruptoris et Correploris, edilus ai
Huml.erto, sanclx Ronianx Ecclesix cardinali cpiscopo.

CAPUT PRIMUM. R nulfus a Carolo Magno'nnpcralore compuiatur sextus,

CORRF.PTOR. ln ipso conlroversix snx vcstibulo, aulscplimns.Qiiodsicapiiiiliini illud idcirco ex concr-
prxlixis aliquot ad defcnsionein sui suorumque ca- lio Nicxno pulavit prxtiliilandum, quia aliqttol capj-
pUnlis, quasi qiiibusdnm miiscipulis aplalis aul ca- tula corum qux sub}unxit, ex illo concilio sint; vc1
sibus ad illaqticandum incautos prxlensis.subverstis admonitiis cognnscatniillum inibisesubjecisseprxtcr
snbvcrsor alquc seduclus seJuctor, landem violen- solum dc Calhnris eapiliilum. Hinc ergo apparet
lus nb insidiaruni ctiiiiculis emcrgil, alque in lixc qtianliis sit caliimnialor qni, vktus crrorc, men-
argiimenla ad suffocandumirrclitos repeiileerumpit: tiendo quoque contra maxiiiiiiin clomni mundo no
CORUITTOR. « His ergo relcciiscapitulis, o juslitix tissimum vcnerabileqttc couciiiim), iuipudcnlcr labo-
dileilorcs, liqtiiditis audislis qnod a pseudoepiscopis rat apparere viclor. Scd j.tm dicta illius cvciililaudo
ordinaiio facla possct rata consistere. i disceriianliir.
CORRKPTOR. Veneficonim esl mortiferi poculi ora CAPUT II.
a'iquaiilulo mclle. imbiierc, ut prxguslata dulccdo Prremisso Lconis papx beaii ct niagni docloris ca
inciinclarilcr facial absorberi quidquid supcrcst pitulo, errorem suiim corroborare conalur ex eo,
lellialc. Qnod istc calumnialor fecisse arguitur, nbi, quasi de Simoniacis aut cerlc de aliis lucreiicis ali
or.licns temliculas capiltilorum, qux quaquaverstini *- quis illic ei fuerit scrmo, ct non poiius de calholicis,
e-11011 iicncdo el suxdispulalionis foribus prxfigenJo slquos forle prxposili Ecclesix ignoranlia, seu pra>
corruperat, infit. siiniptionc, vel necessilaie non sccundum sublilila-
CoiiRUPTOit. « Abhinc prxclara scqiiunlur testimo- lcmcanonuinconsccrani, autconsccrariiiialiquando.
nia, qnibus papx Formosi ordinalio rata ct lcgiliina Fieri enini poltiil, et poterit, ul aut uiium , vel duo,
ess-! aionsiraiur. i aut simtil hxc tria capitula consccratis desint, id est,
. tioRRr.PToa.Il.anc scnteiiliolam suam, ut ei max'- ut ncc a clericis sinl electi, ncc a plebibiis expetiti,
nitnii couciliarcl favorem, et omnibiis efficerelre- nec a provincialibus episcopis cum nieiropolilani
vercndam vcl ex maxiine et primo synodi auclo- judicio consccrali; quibus laincn cnnsccratio non
rilaic, falso prxtilulavil ex concilio Nicxno. deest, quia sine pccuniaria vcnaliiale facia est
In q;ia.titiqiie,prxsumplione qualis liabciur.insub- quauivis ex tribii.s sttpradiclis capiiulis vaga el in-
seqiieii.iihus innottiil, qui ipsam sux narrationis slabiiis flucluei et aberrel. Alioquin, si iitilla in
fsnuant nieniiacio, quin polius sacrilegio, polluit. eis essct cpiscopi consecratio, nulla eorum C:E-
Neque eiiim capiliilum illud priniinn, aul versicuhis nino esset ordinatio, quamvis clericos in Eccle-
in totoNicxno vel;in aliquo pdst ipsum concilio in- siis, qnx ad proprios episcopos perlinebant, con-
venitur; nec de uapx Formosi ordinaiione, iitruni siiclo judicio pr.isidenliiim, ut ila dicalur, ordino-
rala an irrila hab nda sil, quidqtiani in Nicamo, ycl rent. Neque enini. atixlibel Ecclesia, itec quodlibet
in aliquo post ip.sumconcilio Iraelaiur, aul nionslra- judicium eidem prxsidentiiim pstuit aut poterit ali-
tur, cmn etiam vcl lcviler lale quid suspicari inliniix quando eflicere ut aliqttis possil alicui dare qttod
Slullilix reputetiir. Nam inler Nicxnam synodum et comprobatur ipse nullo moJo habere, conseeratio-
papnm Formosum quingenti et amplius anni inve- iiem rat.am aliis minislrare orationc sna el opera-
i'iiiiiiliir ut pula inter maximum Consianiinuni et tionc quam sibi ipsi uullaienus potttit accipere, aut
iniperalorein Ainnlfum, ciijus adjulorio Formosus iu se habere. Nonne landabilior inhoc ordinalio Iaici
Uonwnum prxvaluit relinerc pontificatiim. Porro Ar- caiholicihahcrelur quam cnjiislibcl hxrclicicpiscopi,
 1013 ADVEUSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER PRIMUS. 10! i
si solo judicio episcoporum ccclcsiis prxsidcntium A munione, licet cos jugiter admoneant facere fructns
p^S-'l dare qiiant quod non habct? Nam laicus no- idignos pcenilentix, el solam indulgentiam quxrcio
sier, si ncessitasposlulal, in remissionepcccalorum et < exspectare.
per Spirilun sanciiiai baptizat, quod hrerelicus qui- CAPUT III.
1bcl ctiamsi episcopus dicatur, nulli aliquando prx- Si ergo Cathari pro hoc minimo errore, imo pro
siai. QuoJ ipse bealus Lco, in aliis Decretalibus hac 1 nimium severa el minus discrcta scnlentia sua,
suis, sic profitetur til ipsum quoqtie baplisma ab icomputali sunt hxrctici, cum in nullo alio dissen-
lianeiicis in nomiuc sancix Triuilatis daliun, for- tiant a vcritate calholicx fidei, nec sine manus im-
tiiam lanliim baplisnii sine sanclificalionis virtule positione
] possenl ad clerum calholicum admitii,
li.iberc protcsiel. « Hi, inquiens, qui bapismiitn ab potcslne
] ant polerit majorum et pejorum hxrciico-
bitrelicis acccperunt, cum bapiizaii antc non fuis- rum ordinalio, atit, til dicittir, consecralio rala
sent sola sancii Spiritus invocalione, pcr imposilio- haberi, quain revertenles Calhari sine inanus impo-
neiu rnamuim, confirmaiidi siint, quia formam lan- sitione non possunl adipisci, vel relinere sibi, cl,
tuin baptismi, sine sanciificationis virtuie, sumpsc- ul expressius dicam, a Simoniacis ordinationcs ct
runt. > Et hanc rcgulam, ut scilis, servandam in consccraiiones prxsumptx sine aliqua considera-
oinnibus Ecclesiis prxdicamus, ttt lavacrum semcl R lionc cl rctraclationc in calliolicam Ecclesiam sus-
iiiiium nulla iicralione violelur, dicente Apnstolo : cipicnlur, quos pcjores Arianis scptinia et tiniver-
« Unus Dens, una fides, unuin bapiisma (Eplics. salis synodtis in epislola pairiarchx Tarasii ad
iv, 5), i cujus ablntio nulla iieralione tcmerenJa AJrianum papnm imlubiianter diflinivit? Dcnique
est, sed, ul diximus sola sanctificalio s.mcli Spiriius Ariaut quanqiiani i:i lioc maxime errenl quoJ Filiiim
invocanda csi, ut quod ab hxrcticis ncmo accipit a minoreni Palre ct crcaluram cssc asscrnnt, Spiri-
catholicis sncerdolibus coiiseqiiatur. lum quoqtte sanclunv iiiinorcin Pnlrc et Filio, al(;u.j
Liquel crgo, ex his beatissiini Leonis dictis, bap- crealuram; dum tamen ulrumqiie dicunl, ncutruni-
lisina hxreiicormti formam taniuni vcl speciem veri qtte eorum tilli omniiio creaturx. nisi DominoPalri,
baptismatis ltabere, et lavacrum sivc ablutionem Creatori visibilium oiiiiiium et invisibilium, subji-
corporibus solummodo, non ciiam animabiis, prx- ccre contendunt. Al Simoniaci, miniine contcnli
'stare, quia sine sanclificationis virtute atit sancli lanlo Arianoruin sacrilegio, omiiipolcntcin S|iiri-
Spiritas sanctificatione datsir el accipilur; quod uli- luin sanctum non tanliim miuorem Patrc et. Filio,
que ab hxrcticis nenio accipit vcl consequilur. Si seu subjcctunt soliPatri ctFilio,scd ctiaiu scmelipsis
autein baptisinuni Domini Jesu, secundum Baptislx „p inferiorem, alque sibimetipsis siibditum, tanqiiam
sil lcslinionium in Spiritu sanclo, fit et egitulom- ' quodlibet venale el vile mancipium crediint, ul, velit
liium reinissio peccatorum ex illo valeat fieri, et nolit, obediat volunialibus el vocibns eoniiii, alquc
veius homo nosler rcnovari, apparel baplisma lirc- funiculis pcctinix attraclus attl velut aureis eoium
reticorum, quia sine sancii Spiritus sanctificatione catenis alligatus, pleniludine sux sauclificaiioiiis,
co::slai, ntdlam peccali reinissionem, nullam vetcris cl gratix sacrilegis ipsorum olficiis, et exsecrandis
lior.iiiiis rcnovaiioncin, serl sol.im visibilcm abluiio- consecrationibus administrct, eorunique venalitali
uem operari. QuoJ ccrte non proptcr aliquam san- seu operalioni coopeictur. Qeod ul ad momentuni
Clitatem sui vel revercniiam caiholici non iicrare xstimare, intolerabilis est clfortc irremissibilis blas-
eop.senserunt, sed scandaliun coiileuiios.c ct inej tx pbemix, quia in Spiiilum est peccarc aut ccrle vcr-
mullitti linis prudciiter devitantcs, ul qtiocunque' biim in eum diccrc.'Q:in sola xsiitnatione Siiuon ille,
moJo Clnislo plmcs rediiccrent, lavacrum eorum scclxeorumprimus auciorct signifcraquoct ipsiag-
cx meliori miqnc parle imperfcctiim perniisertint noniinanlur, irrccuperabilitcr damnattis est. Qiii uli-
essc raluiii; sic tanien ut a catholicis saccrdotibus, quequoquo niodoposselexcusari velreligionisnovita-
pcrsuamiutn iiiiposilioncinet sancli Spirilus invoca- le, vel ignoranlia sub tanta Spiritus sanclievidenlia,
tio.em, accipianl quniii nullaiii haclenus liabcbant {). qua scilicel delcctalus aut obslupefactus, tatiquant
sar.ciificalionem in pcccatorum, cmuiidationcm at- adliuc rudis in baptismo, ct novilius in fidct noti-
quc vclusialis iiinovationcin.El ut »i;iiiifestiiisanim- lia, rcpenie vel ut strenuus el inipatiens morarum
a.Iverlaniiis quantx imperfcciioiiis judiceniur vel discipiilus, lam inxstimabile donum seientix ab
liabeniiiur, eliain posl istam reccptioiicm suain uni- etTicacibusmagistris xslimavit eliam cum summa
vcrsali canone prxlixtiin est ut ncnio lalium proruo- pccunix expetendum sibi et accipiendum. Sed inex-
vetttir al calhoiicorum clorum; et si de clcro, qtti cusabilis exstitit bcatis aposlolis Pelro el Joanni,
aptvi hxrclicos puiatur exislit, laica taiiliim coiiimii- aJco ut illc iniiissimus Pelrus.et Bar Jonre, idem
nicp.e contcnitis sit, exccptis Catharis, quos solos filius columbcasimplicissimus, el innocenlissimuk
saiicta Nicxna synodtis iu clero suo inventos in e.i- nuila mans.uctudinereservala, nulla, ut rudibus as-
Lholicacsse permittil, nec tamen sinc maims impo- solet fieri, modcsta increpatione prxmissa, nulla
silione, quamvis magnx ct mirabilis sint conscicn- salisfacliono reqnisita, nulla emendatione. exspe-
liie, ncc in aliquo devcr.il a calholicx fidei confes- ctata,iiuUaadmonitione ut deinccps tale quid atten-
sione et apostolicx Ecclesix unitate, ncc in sola lare cnverct adhibita, in miserrimum illum lanlo
cjiuiiiiosoruin, qwa;;! dcvilanl exe ptlone el com- zclo exarsit, lanta asperitale infrcmuit ut non sei-
4013 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 40*0
valo judicit ordine, priusdata sentenlia irrcvocabili A iipsorum primus recogilenl, et veJ sero agnoscant
reu:n anathemale ferircl dicens: « Pcctinia tna lecum ubi i jaccnnl, ct quod j.iin non secundi ab ipso, scd
sil in perdilioiicm (Act. vm, 20); i deinde omnem mulio i plusquam millesimi in Ecclesia subsistant,
cattsam lantx, et lain repentinx damnalionis in- credere < ausi se per pecuniam sacerdotes vel aliud
nolesceret subjungens: « Qiiouiam doiumi Dei exis- < quodlibet ecclesiastici ordinis posse fieri, aul pro-
timasti pecunia possideri (Ibid.). i Mox qualem- inereri,i seu dare alicui gratis vel pretio; quod
cunqite spiritualis gratix portioneiii existimalioiii conslat
< ipsos nullo inodo poluisse per peciiniain adi-
ejus dencgans dicit: « Non esl tibi pars neque sors pisci,
1 proiestante piincipc aposloloriim principi
scnnone islo (lbid., 2!), i scilicct iu dono islo. Ac 'ipsorum Simoni : « Non csl pars tibi, neque sors m
dcniuni sic ejus nequiliam ct cordis pravitalem exse- sermone
' islo (Acl. vm, 21). i In qua utiquc pra>.
crattis, vehemenlcr redarguit: « Cor eniin luiim !suinplionc venialior est error Magi, qui lanttim
noii est rectuni coram Doniino; in fclle cnim ama- xstimavit
; donuni Doinini pecunia posse possideri,
riliidinis, et o!;ligatio:;e iniqiiitatis video te esse 'quam isiorum qni creptinl et confidnnt, insuper et
(Ibid., 21,23). i Tandemqiie ad pcenitciiliam pro- dicunt' se illud niliitominiis pecunia acccpisse possi-
vocatimi, incerlum cl dubium ex lanta blasphemix 'dere, ct cuilibel dare. Nain si iioc nou creJet?en$
rjmissioiic effecil, dicens: « Pcenitenliam i.taquc 'episcopos se pcr pccuniam non poluisse fieri,
ageab hac ncquitia tua, et roga Doniinum, si forte nobiscum et ipsi prxdicarent, cl ofllcium non siinm
rcmillalur tibi hxc cogitatio cordis tui (Ibid., 22). i 'usurparecessarent, perdiiioiiisquestixdaninaiioiicoi
In qua utiquc B. Petri ultima in Sinionem sententia, polius quam aliquam episcopalis ministerii ordina-
nil.ii nisi cogitaiio cordis rednrgiiiiur, sicttt et in Uonem.seuconsecralioncmaliisnoncominuiiicarcnt.
piuna exisliinatio lantum condemnalur. Si aulem credunt, manifesle hxretici sunt, pejorcs
CAPUT IV. illo qui hoc prius exisliinavit vel cogilavit tanttim.
Itaquc luce clarius est omnibus sacri capitis, Si vcro non credunt, cur officium alicnum prxsu-
Petrum , nimix palioniix el rusticanx simplicitatis munt.ei quod sibi non liabent nec in minislcrio
virum, ncquaquam siio-iiisiiuciii et liumana pnssione concedere se aliis non posse, cur non rccognosciini ?
seti perliirbaiione commoltim, tam repentinam El in lioc qtioquc manifcsle hxrelici stint et dc-.
tamque districtam dictasse sententiam, sed ipsuin sperant, aul certe in spe blasphcmias quolidianas
Spirittim sancliim in Peiro quasi in lemplo sno ha- primx sux in Spiritnm sanclum blaspliemix ma-
bitantem tanlam non-tulissc injupiam, blasphemiam lcdicti adjungunt, pejorcs illo suo magislro qui,
ct contumcliam , peniliisqtie indignatum, enjus jam posl rcpulsioncm suam, nec se accepisse vel habcre
Q
irx nenio rcsistere poiesi, atque, ul in Genesi meta- donum Domini, sanclum videlicet Spirilum , crc-
phoricos lcgilur, tactiim dolore cordis inlrinsecus didit, ncc cuiquam manus proplcr hoc impostiil,
(Gen. vi, 6), el prxcaveniem in fuluro animadver- ctim ille hanc lanltim polestalem quxsivissei al>.
sionc delestabili et terribili coutra avariliam tit ciiicunqueiiiauusiniponerel, acciperct
Magi, apostolis,
el scclaiorum ejus impudeniem et sua quxrentew Spiritum saiicittni. Malus ille, quia ad hoc obtulit
prxsumptionem, venerabilis Petri defcndissc, cl vin- pecuniam; pejores isli, qtiia non solum offerunt,
cicasse gratix sux liberlalem, quia pntabatur pe- scd eliam pertinacitcr conferunl. Malns ille, quia,
cimia posse reiligi in servitutem. Porro vesaiuw nondum a conversione sua dimidio anno explclo,
ille, lanto tonilru fiilniincque verborum perterre- in hoc sacrilegium scmel evasit; quanto pejores
facltis, aposlolorum intercessione a se tanlam Dei isti', quia, ab ulero carnalis malris, fide Christi
indignationem amoveri qnxsivit, dicens : « Rogale suscepta, a pucrilia usque ad scniiim nihil aliud
vos Domiimm pro me, til niliil venial super me cogitare aut agere appelunl? Sceleratus illc, quia
eorum qux dixistis (Act. vm, 24). i Quod tamen ncc corrcptus aut admoniliis pcenilenJo resipuit;
nnlhim super hoc ab eis meruit, nec tnnc ncc poslea mulio sceleratiorcs isli, quia incorrigibilcs cl im-
responsum, ut posleri discerent quam cnorme in- D pcenitenies effecti, nullaque iiicrcpationc vel admo-
currissel prxcipilitim, cui ncc ipsi sancii aposloli nilione coinpuncti, alicmim officium vcl locum,
prxsumpserunlporrigere suxinlercessionis manum, qnem sibi prxsumpserunt non relinquunt, nec jugi
juslitis arbilrali cnni a stia communione abscissum sc pcenitentix subducinil, si forle reiniitalur eis
irrevocabilcm irx Domini relinquendum , quia inex- aliquando quod secum multos perdideriinl, atipie
piablle animadveriebant cjus piaculum. Qtiod si , damnationis sux conlagio Ecciesiam Christi infcca-
iil Ciirysostonuis nit, « ruina prxcedenlium adrno- runt. Nequam ille, quia, vix dtim anno aliero a pas-
niiio debel essc scquenlium, i considerare debcmus sione Domini inccepto, hujiismodi aggrcsstts est
secundum quod idem doclor stibjungit, quia « si facinus, nullius propler hoc reprobali exemplo dc-
frequenler ceciderimus in ipsam, magis veniam lcrritus; mulio tamen neqniores isti, qnia post mille
mereniur illi qui primi ceciderunt qttam nos qui et amplius a condcmnatione, el reprobalionc ipsius
sccundi. i Unde, rogo, tandem expergiscanlur Magi annos, exemplis innumerabilium damnalorum
Simnniaci, ct eorum intimi cubicularii atque fidi quasi audnciorcs cffccti, non desinunt lanltun crimen
pcJissequi, ul, viilenles qiinnlam ruinamincurrerit, aggredi, et plus ipso magistro sno in en cnlpa per-
a.l qiianlumcunque prxcipitium dcvolutus sil auctor severando transgredi eonlramie/niaiiifesiam Y:eri-
1017 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRl TRES. — LIBER PRIMUS. 1013
tdtis, quse Clitistus esl, sententiam credentes, do- A sccratio,
s sicut supra salis oslenditur, sed quia siaa
centeset facientes, Spiriium sanclum non gralisse <
clero ct plebe, et inelropolitani auclorilate, et idcirco
accepisse, aut dare confidunt, ipsa \7crilale prole- i
iion esse dubilandum hiijiisinoJi episcopos indignos,
slanle, « Gralis accepistis, gratisdale(J/«<//i. x,J8).i cqiiibus tribuatur quod docelur non fuisse dum cnn-
Iii;:c crgo patet quia nequaqiiam Spiritiim vcrilatis ssccrarenliir collalum, cerla scilicel propriaque
accipiuul qui non graii.s accipcrc quxrunt.Qiiid ergo paroehia,
i et certos propriosqne clericos ordinaadi
taudein acc;piiiul?spirilum iiliquc mcndacii, qucm aiiclorilas,
r ant qiicmadmodiim de presbyteris sir;0
siocdubiodanl sive non gratis sivegraiis ciiique ina- inoiiiine liiulorum orJinalis in Africaiio concilio
nus imponuiit; ueqtie enim aliud quani qnoJ accepe- IIegilur, ntisquam niinistrent aulordinenl, ad injti-
runl dare possunt.quia ncqtie de tribulisficus, neque riam i corum qui tales non canonice ordinavere. Ubi
de rubo vindeniialur aliquando uva. Penique gratia, I
lanien et in quibtis , ct per quos, et qualitcr ordi-
nisi gratis accipiatur, gralia non est, necdici recle nalioi laliiuii possit stare, in ipso capilulo subjungens
potest. Siinoiiiaci autcm non gratis accipitmt quod < curavit demonslrare. Si qui aulem clcrici ab islis
accipiiint Igitur gratiam qttx maxime in ecclesia- pscudoepiscopis
] in Ecclesiis ordinali siml, qux ad
siicis ordinibiisoperaiiirnonaccipiunt, si nulcin non proprios
1 episcopos peiiinebnnl, cl ordinalio corum
ncfipiunl, i:ec habent; si non habent, nec gratis; B• < consueto judicio prxsidenliurn facla csl, potesl rala
neqiie non gratis cniqunm dare possunl quod non 'haberi, ita ut ipsis Ecclesiis perseverenl. Aliter
lu.bcnt. Quid ergo dant? profucto quod liabenl. Quid autein '• vana habcnda est ordinalio, qtix nec loco
aatem liabenl? spirilum titique mcndacii. Qiiomodo fundala ' est ncc auclorilale munila. Palel ergo quia,
hoc probamus? Quia si Spirilus veritalis, leslanle !si clericos qtioriimcunquc episcoporum propriasEc-
ipsa Yerilate de qua procedit, gralis accipitur, qui clesias < habenliiim, judicio eorum et consensu ordi-
noii gralis accipilur procul dubio spiritus mendacii inaveriiil, rata ordinatioliaberi possit, ilaut perma-
csse convincittir. '
ncant clerici abeis ordinati in suorum episcoporum
CAPUT V. 1Ecclesiis,quia istisnonsunt qtias denl a seoidinati.
Sed binc jam ad discussionem propositi capiluli re- Ita ' enim consecralio eoruin haclcnus instabiiis
yetiamur, et bealum Leonem, illic pseudoepiscopos mnnititr ' auctorilate cxlerorum episcoporum , fun-
commeinoranlem, non conlra Simoniacos seu idalur loco, in Ecclesiis scilicet eorum.
quosctinqiie alios hxreticos, se.l conlra quosdam CAPUT VI.
catholicos cum illius niodi regulas prxfixisse de- Ilinc ne quis pcrverse coniendal hujusmodi pseudo-
monslrcntus. Et de Simoniacis quidcm, scu aliis r , episcopos non posse aliquando ratas facere ordi-
'
yuibtisciinque hxreticis noit eum ibi loculuin stiffi- nationcs, quoniodo nec Simoniacos seu quosliiiet
cicr.ter est superius demonslrauim, imnc aulcni alios ; hxrelicos ; aut cerle Simoniacos scu quoslibet
qu<;dde pseudoepiscopis, tamen caiholicis, Ioqualur alios i hxrelicos ralas ordinationes facere posse,
est demonslrandnm. Qiiictinque consecraiur cpi- < quomodo cl islos; atque uno modo habcndos istos
scopus secundum decreiales sancloriini rcgulas, <
et illos, ul ptita, quoniam pseudoepiscopi diciinlur
prins est a clero eligendiis, deinde a plebe expe- isli i siculi et illi, scilicel falsi episcopi, anim-
tendiis, landemque a compvovincia'ibus episcopis :adveiiat, quisquis ille est, falsum non scni-
ctim mctropolitani jtidicio consecrandus. Nequc per | uniformiler dici, scd aliquando ex parte, ali-
enimaliter ccrlus et fundatus, vel verus episcopus < quando cx toto, qtiod hoc quolidiano facillime eom-
dici vel haberi poierit, nisi certiim clerum cl po- probatur | cxemplo. Dicitur equidcm nummtis falsus,
ptilum quibus prxsit habuerit, et a coniDrovincia- iqui lamen aliter se habel visusa vigilanlibus, aliter
libus suis auciorilaie melropolitani, ad quem vice a: dormientibus. Nam illi, aul in caragmaie, aul in
apostolicx sediscura ipsius provincix pcrlinct con- imalerie, autcerte tautum in pondere fallit, iste au-
secrandus fuerit; nec ceiius, ncc ftindalus, nec lem i in cunctis, quia nec cxslilit, nec exislil, nec
verus, se.l pscudoepiscopiis dicendus esl el haben- Dl < exislet, sed ex lolo se falsum cst, el niliil. Uniim
dus, nec inlercanonice plantalos vel faclos episco- iquidem etsi lniriiana prxsuniptio maxinio aut mini-
pos computandiis; quia, cum episcopus dicatur i sui lcnorc fraudal, lamen vel parum aut pluri-
mo
superintendens, aul superinspiciens, cui clero aut miim i cidem dat. Alterum diabolica illusio totius
cui populo hic lalis superinlendil, qui nullius cleri, ]
probitatis vacuum fingit, nilque ilii prxter solam
nulliusqiie popuii quibus superinlendat electionem < deceplioiieiii atlribiiil. Jureergoex calholicis pseudo-
hahuit, insuper et metropolitani alque coniprovin- < eiiiscopus falso quidem nummo coniparalur; sed
cialium anctoritale caruit? Quod aulem in proposito < quein huinana ars, etsi in aliquibus imperfecliim,
subsequitur capitulo: « Unde cum sxpe quxstio de in i aliquibns tnmen perfectum format. Porro ex li£2-
male accepto honore nascalur, quis ambigal nequa- reticis : pseudoepiscopus f;ilso ilidcm niitnmo juro
quam istis tribuenduin quod docetur non fuisse col- iassimilatur sed quem diabolica ars in se tolo nihil
latum, i ita est inielligendum, honorem quiilem iexistenlem, in sola lanien illusione perfectum for-
episcopalem, scilicet consecrationem, acceptum, i
mat. At noster nummus, quainvis falsus, alicujus
sed male, non quia per pecuniam vel a Simoniacis, I
tamen pretii erit, qiiantxcunquc falsiiatis fuerit.
taliterenim ir.illa prxvenire possel aut haberi con- Nam 1 si rcprobalur ex ponderc, pFohabitnr ex matc-
1019 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 1020
rie, et cx caragmale ; aul si noa ex duobus sinuil, A ut cpiscopi unitisciijusqiie dicecesisad Ecclcsias non
cx uno tamen horum irium aliquo modo approbabi- ircnl i extraneas. Hoc eniin primilus propicr perse-
tur. lia el noster pseudoepiscopus quaiitumcunqiie cttlionis i lempus iiidifferenler agebaliir, siquidein pro
mititis justitix in se habeat, tamen probalur apud taliter I ordinatis talcm regulain alia synodus propo-
De.tm et homines sanx mentis, aut ex fidci vel stiit I : « Si quis episcopus ordinalus ad parochiam,
vi!;e sux sinceritale, aut ex sola consccratione, i qua ordinattis est, mini i;e proficiscilur, ncn sua
in
quamvis reprobeliir ex eleclione stciientiiim. At < cu!pa, seJ, sivc populo respucnie, aut propler a!i-
falsus nummus, quantxcunque perfeclionis appareat, < quamlibet aliam causam, non neccssitate faclam,
nil cst, nullius esl pretii aul momenti in qnamlibet hunc 1 lionorcm minislerioque parlicipari lantuni,
paiicoi sui exstat; quem vel crederc nummum essc, inec eum misceri rcbus Ecclesix, in qua colleciain
fuissc, vel fore , pcrnieiostim est mcndacium. Ita et celebrat< Ecclesix, sed sustincre qtiod provincioe
hxreticornin pseudocpiscopns, qiianlxcunquc conti- isynodus suo judicio terminaverit. i Hinc crgo pcr-
nciilix, vcl sanclilalis, si dici debet, vidcalur, apud pendalur
] noslros catholicos olim et postea sine tri-
Deum lamcn el liomincs pervigilis cordis nihil com- busillis 1 capiliilis consecralionem ralaiii oblimiisse;
pulalur, quia qiiidquid sine fide csl, peceatum est. hxreticos1 vero omnes, et noniinatim Simoniacos,
Qticm quod haclcniis credere episcopum non lan- B nullam i omnino nec lunc, nec poslea, eliamsi illis
lammoJo peccaiuin, scd immane quoque est sacri- tria il!a adsinl capilula, videlicet cleclioclcri, cxpo-
legiuin, liinc ad noslrx nsscrlionis aflirmationem, stulalio i populi, judicitimque melropolitani, qnia iu-
libet huic opusctilo aliquorum insererc commemo- fidelibus i nihil munditix vel gratLx potest adhxrcre,
ralioncm, qui nec a clero fuere electi, nec a plebi- donec i corda eorum fide mundentur. Ilxc lainen.
bus expetiti, nec metropoliiani judicio a comprovin- 'dicendo, ita snnclorum Patrum nostroiuui ordina-.
ciafbus episcopis consecrati, et lainen ci sola con- tiouem i vcneramur.ex neccssitate temporis ct co-ruut.
secralione lanix aucloritatis, sanclilatis, etuiililalis niaxiina auclori:ale,ut posteris nostris et nobis ipsis.
invenii sunt in Ecclesia Christi ut ncnio nisi sacri- per omnia conleslemur ecclesiasticas regulas obser-
lcgus prxsumat eos pscudoepiscopos in aliquo pro- vatiim iri, quia anliqnos excusal necessilas et sua
fneri. Et primo quidem beatissimos apostnlos tini- libertas; modenios auiein accusat sola sua voluntas
vcrsalis Ecclesix Iundatores et principes in hoc ct teincriias.
coaimemo emus, nisi jiistissinium arbiirarcnmr CAPUT VII.
Icges et naluras necessario taccrc, ubi bcncdictio- CORRDPTOR. Audistis cliam quia, situt denuo quis-
ncni, gratiam et gloriam dcdit legislator el naltira- quain baptizari non debct, ila nec denuo iu eo.ieiu
nim Doniinus. ^ ordine consccrari polcsl.
Unde laiita taliumqtie ordiiiationum debita c.im COUREPTOR. Qnis dicil aut sentit deuuo aliqticiu
revcrcnlia salulala prxterniillenles, nec non ct illa in eodeni ordine consecrari posse? Absil nobis sic
quaiii ipsi beali apostoli exemplo Domini et magislri saperc! Inicr aiia eqiiidem qux super hoc a sanctis
stti Asiam, Europam, et Africam episcopis luijus- Palribus accepimus, eliam beali papx Gregorii ca-
inodi illuslrariint, maximeqtie Petrus, qui suani lta- pittiliiiu proposilum debita veneratione stiscepimus»
liam, cl cuncias Gallias directis prxdicatoribtis lali- Sicm eiiim ipsc ibiJeni tcsiatur, merilo jiidicaius cst
ler a se ordiuatis post Christtini currcre fccit, ex qui lalc aliquid faccro fuil ausus, videlicet quia Pro-
poslfiris eorum longo post lempore duos taiilum biiiii prius lapsuni ab officio deposuil et pceniion-
commcmorandos arbiiramur, qui jam promnlgalis tix supposuii; qua expleta, euindem ruisus iu
inde sacris cauoitibtts laliler orJinati noscuntiir, eodem ordiue, quasi presiiyter minquam fnissei,
sicut in llisloria Triparlila lcgilur. Perigenes in coiisccravil. Qaod utiqtte nullo modo fitit atit esl
Pctris orJinatur ejiiscoptts, et quoniam cives euni ngcnduiii, sed si deposilus quisque iiijusle p.-slea
suscipere nolucrunt, Romnux civiiaiis episcoptis innocens rcperiattir, sicut concilium Tolclanuni sta-
jussil ettm iiilhrouizari iii Corinlho melropoli, (lcrun- p,. tuil, episcopo virga ct aiuntlus, presbytero planeta
cto ejus episcopo , ciqne, donec advixil, Ecclcsix el orariuiii dauttir, el sic, per cxteros ordines, iuii-
prx-fuil. Sisinnius «jtiofjucConslaiiliiiopoliianus an- cuique quod ablalum fuit, ciinidcpoiierelur. Inventus
l.istcs Procluni' in Ciluco consccravil, qni aiitequam aiiteni in aliquo excessu leviori, privata poDnitcutia
proficisccrcliirCizicum.civcsproccueatcs D.diiialiuni salisfactio ita iiijungiiur ut lanien non licponaiitur ,
inonacliu.iiepisccpum sibimciordinarunl. Mansitcrgo sed oimiiiioeis ordoqticm liabcnt conservetur, qnciit-
Proclus iuin habcns Ecclesiam prepriam, qui tanien admodum ipse beatus Gregorius in fiue prxsentis
in daclrina Ecclesiarum Conslaiitinopoleos valde flo- ca|iituli scnsisse cognoscilur ; quod hic subtraxissc
rebal; postea inCoiistaiiiiiiopolitana scde inlhroniza- comprobatur vafer ille et impurus, quia sensit evi-
tus. Apparclergo netitrum a clero vcipopulo fuisse dcntcr obsislere suis cavillatioiiibus. Si quis, in-
electuiii.quos non receptos esl manifestum.Supeiius qiiicns, in lcvi forsilan culpa a sacerdotio venit,
Cliameadcm Hisloria meiUionem facienssecundi uni- pcenilenlia indici debel, et lamen ordo servari. Nant
vcrsalis concilii, scilicet Constaiilinopolitaiii, dicit : pro criminalibus juste depositus, aut non, aut vix
Firmaveruiil rursus Palres Nicxuam fidem ct pa- invenitur quis licilc reslilulus. Qttod si injusie depo-
liiarchas constitiieruiil, dislribuenles provincias , silus, restiluitur, queinadmodum cx coucilio To!e-
 1021 ADYERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER PRIMUS. 1022
tano supra dicitur; juste autem dcpositus nusqiiam A isti i cjus discipuli probantur. Qua ccrlc parilitale
et nanquam licitc rcslittiitur. Invcntus autcm in cconcussa, necesse eril Sinioniacos ciun sibi paiilms
minus gravibits cxcessibus, t on quidein deponiliir, Arianis i parem ctiam contra se a catliolicis exspe-
scd cidcm sup ordinc rcservaio aliquapdiii ab ipsu clare ( sciitcniinm. Itaque jani non noslris, sed auli-
suspcudit :r. Qais lanJcin dcuuo n calhoiicis consc- (quissinioriim, ct pcr omnia calholicoriun el orlho-
cratus avgiiiiiir? siipiidem, exccptis irrcprclicusibi- i
doxonim P.itruni iinpclanliir spiculis cl obruai.tur
lis vitx cbiicis, umplius bis liibus supr.iiiictis < scuicniiis, ui, scr.uiiduiii Salonionis elogia, qui ge
geneiibiis in c.at!;<.dicaiion rcpcritiniur. Aut cnim (divitcs uffectnitl, iiihil sc, nisi cxlrcniain inopiam,
justc ilcposiii cru;ii, aul injasli', ;uil ceiienonde- ]
habcrc (Prov. xi , 22); vcl scro crubescant, sive,
positi; ct si in lcvimibiis culprs invonti jam quictin- juxlaj D..J atquc Palris cjus altesialioncni, ubi cvigi-
que pltis his stint, cxtra ca holicain Ecclcsiai» lavoriut | a sontuo suo omucs viri divitiarum, nihil
procul dtiiJo sunt. SuiUcuiin hxreiici aulcpiscopi, j iiiani!)iis suis, id cst ordinalionibtis invciiiatur
in
a:it pre.-Xyicri, seu diacoui, vcl cujusciinquc alic- (Psal. ( LXXV,C). Primo tamcn liic calu :n'i;c coruiil
rinsgraJiis clerici dicti. s
summn stifiigaiur, nc dcinde eviJcuiibiis Palniiil
Unde se qnoqiis nolcutc, Spinostilus (11) isie sux I
fiilininibus confoJiatur.
pervcrsx inlcn ionis iiiiiitim, progressionem cl fi- CAPUT VIII.
netn, proccdei.le disptiiaiionc, uoscitur jum revela- CORRUPTOR. Un:!c snpra in canonihtis aposloio-
re, et velul iinplicilus cricitts captil stuim, ci pcJcs 'ruiii, quos saiicms Isidorus rccipicndos cssc cortfir-
<auJaiiique, acceJcnle aqua, cogilur cxplicare. Con- niat ' : « Si quis cpiscopus, aut presbyier, nut diaco-
st.U enim cuin petiiiiacitcr dcfcndcre ab hxreticis i
nus secuiidam niinus impositioncm acccpcrit ab
c; spccial lcr a Sinioiiiacis ordinalos, quia iit catho- aliutio,
i dcponalur, el ipsc qtii eum orJinarc tcnla-
lica, sicut in superioribns abuntle innnslratur, semel veril. Nam eosqui ab ejitsinodi baplizati fuci-ini, vcl
acccplus ordo non itcraltir. Laboral quoque variis, ordinali, neqiie fidcles, ncquc cleiicos cssc possi-
<
sed vanis argunieiiiis aslruesc quoil a Sinioniacis bile 1 esl.»
or iiiialt sine pcenitcnlia ct nianus iinpositione de- CORREPTOR. Cum dicit, tinde supra, pat:i iptol
beni in clero calholico haberi, et in eo permanere, prxcedens caput sancli Gregorii suppcsilo c.-ipitiilo
ul pula qtiibus ni!iil dosit in nulla gralia. Nos vero npostolorum ideo conjungal ut uil diffcrrc calhol'co-
siifficiciitibus saiictorum Patrum siiperitis compro- riim et hxreticorum ordinalionem asiniai, duui,
bavimus icstiinoniis Simo;ii:;cos hx:eticos pcjores quod S. Gregorius snper calholicoriini ordiiialioncm
esse pessiinis Arian's. Et si adhuc dubilalur an p, specialilcrprolcslatur, iste ad lixreticoruiii parieni
'
Simoniaci sint liabeudi hxrelici, rcvolvantur catho- gencraliler transferre conalur, quasi apostoli vctuc-
bcoiiim Patrum dc diversis hxresibus libri, SS. rint ab hxrcticis, ut dicitur, ordinatos seciiiidain
Epiphauii, Phiiastrii, Augiislini, cxtcrorumque qui manus iniposilioncni a calholicis accipcrc. llinc, cx
inde sunl scribere conati, et in omnibus deprehen- aposkdorum caiioiiibus sola capitula L (15), no:i
duntur Simoiiiaci, qui el Simoniaci in Catalogo hx- lantum aiictorilate beati Isidori qiianlamsaiiclissiini
rcscoii priinum, qtioriini auclor Simon, si damnari papx Clementis el pluriiiiorum successoruni ejtis,
ut manifcsiiis hxreticus meruit, quia xslimavit vcl novinius debere retipi; scd, sicut cx aulheiilicis cl
togilavit Spiritttm saitcltim pecunia se posse nier- antiipiis excmplaribus polcrit probari, prxsens ca-
caltim iri, et qaibiis vcllet largiri ; videant ipsi quid pitultun constat islic proprio senstt et iniegiilaic
mereaiilur quia certissime crediint se cpiscopos, circa sui finem fraudari ct privari, et alienum (ig-
pecunia inlercedeiiie, posse vel potuisse ficri, et incnium ci;!cm apposilum sub spccie vcri. Nam in
consecraliones vel ordinatioiies ecclesiasticas cui- anliqiiioribus el vcracioribus canonibus iia invcni-
qnam impertiri. Nisi cnini hoc se posse credercnt, a tur : « Si qttis secundam matms impositionem accc.
lanla prxsuinpiione se siispendcrcnt. Ex qua certe peril, dejiciatur ipse, et qui cum reordinare tenia-
sua xstimatione, si Siinon ille pessimis Arianis pe- D) vciit, nisi furle eiim ab lixreticis ordinaliim com-
jor evidenler prsedicalur, qiioniam sibi Spiritum probavcril. » Porro quod cattpo ille iieqtiissiiiius,
sanclum subjicere quxsivit, Simoniaci ejus, quo- sublracto vino Sorcc, adniiscuil cx cistcrnx dissi-
niam omniiio lanlum nefas crcdunt, quibus jant palxaquis, ut propinaret a se dcceptis, dicendo ab
pejores erunt? Neque eniin pejores Ariauis in hxre- ejiismodi baptizatos, vel ordinatos, non posse neque
seon Catalogo dignoscuntur. Palani ergo Siinoniacos, fidclcs neque clericos esse, ncc in islo sanctoriim
sictit tcmpore ila et errore, reliqius hxrcticis priores apostolornm, ncc in aliquo catholicoiiiiii Palruiu
esse. Yerum, ne supra modum prxgravari se a no- invcnittir canone. In qua sua fraudulenla prasiim-
bis catisenl, pares eos Ariauis tandem coucedimus, ptione, vel profanx vocis novitate, sole clarius ir.-
quamvis auctorem cortini Simoncm Arianis pervcr- notcscit qunm sit recipiendus, vel audiendus, in
sjorem prxmonslraverimus quo uliqtie perversiorcs pracedenli aul subsequeiui stia disputalio.ue. Mani-
(!4) Non videlur, inqtiil Fabricms (Btbltolh. med. (13) Solosquinqiiaginla car.ones aJniillit Gclasius,
el inf. Lnl. IV, 500) es:c i:o:neu honiinis prnpritnn, scqucntibiis iiiler apociyplin icccnsitis, can. Sun-
se.l posiliim conv cii loco in spiuosiora adversarJ cta, dist. 15.
6 Hinina.^EoiT.PATKOL.
 1023 HUMBERTIS. S. E. CARDINALIS 1021
feste enim impugnai, el, quaiUuiii in se est, cnssnt A rmn. Si crgo hxrcticorum manus lmpositio prava
el evactiare contciidit sanctam Nicxnam synoiliim, csl, calholicoriim autem recta, patet illam pravam
quse etiam cnpilulum, quod nobis phrcneticiis ille cs quadam rectc omnino vana simililudine abusivc
p ilavil ad defcusioncm stii in subseqiiciitibus obji- dici secundam, cum nulla substantialiier seu acci-
cicndum, conlinet; in quo Calhari, scilicet vicinio- dcutnlitcr ad invicem habeant connttmerationem,
res catholicx fidei bxretici, si quanJo ad catboli- Nam, si Uxc qttx abttsive dicitur secunda, nihilch-
cam veniunt, iiiaiius imposiiioncm acciperc, sicque miniis prava vel pravior cssel, non jnm abusive,
in catholico clero pcriiiancre ccnscntur. Neque enim sed vere dicerelur secunda. Nunc vcro, cum sit i'la
putandum est s miios Patres iil slatuisse de Novatio- prava, isla atilem recla, constat in dtiabus rebtis,
norum laicis, qui itullam manus imposil.ioncmpro sibi omnino conlrariis el dissimilibiis, non deberc
adipiscendis ordiuibus a/c-,*perunl; sed de illorcm dici priinam el sccundam, sed tiiiam illam, uiiam et
clericis, qiiibus a sux seclx prxpositis manus im- islam. Idcnlidem senticndum et de ordinationibus,
posila fuil, ut adquodlibcl ministcriuin pronioveren- sive, ut obireclalnres conlendunt, de reordinalio-
tur allaris. Quibus ad catholicam vcnientibus cum a jiibus. Dcnique si hxrclicus post hacreiicuni alieui
catholicis sacerdotibus maniis imponilur, nonne se- manus imponat, prava vel pravior esl rcordinalio,
cun iain manus impositioncm acciperc noscunliir? " ct ideo nec ordinatio, scd iinica purgalio; quam si
Quam idco a catholicis accipiunt, qtiia ab hxreticis calholicus post catholictim iterare (ut ptilatur) prx-
ordinali comprobantur, ttt in snpra dicto canone sumii, rectum sine ambigtiitatc pravo couftindit; et
apostoloruin sccundum antiipiam veriiatem lcgitur, idco non dicendus esl reordinasse, sed se et alium a.
<piam hic mendosus emcndalor stiblrahere non ve- reclo ad pravum seduxisse vel atlraxisse. Propter
riltis, ciiam sancto Nicxno concilio publicr.s inju- quod prxmisso aposioloruin capitulo judicandi sitnt
rias irrogasse dcprchendiliir. Qtiin cliam illa cjus ainbo, scilicet dcponendi, quia catholicam ordina-
concltisio considcrelur, in qua difiinivil ab cjtismodi tionem iterandam putanlcs, par periciilunt incurrc-
ba;,tizatos, vel ordinalos ncc lidclcs ncc cleiicosesse runl. Hxc cum ita siut, solis Simoniacis prxr.ita.
posse. QuoJ si ila est, ul de cxlcris intcriin tncca- Patiuui regula in nttllo pulalur esse necessaria,
lur, constat Novatianos hxrcticos ad calholicam quasi ijisi aut non comptilamli siut hxrelici; aul
transeunles, quasi a ftcic leouis ftigere, scd iirsuin cerle ejusmodi, quibus a cntholica nil gratix spirt-
eis occurrere, dtnn, per impositionem nianus calho- lualis possil conferri, iilpnia quibus pleniludo san-
lici saccrdolis, hoc eis ad pernicicm confertur, ne cli Spirilus ad vottini, sivc graiis, sive non graihv
deinceps ipsi, vel ab eis baptizati aul ordinaii, pos- r eatn largiri velinl, famtdalur vcl obsequitur.
sint fidi-lcsaut clerici haberi. Sane hoc paclo lole- CAPUT IX.
rabilius illis fuerat sic permanerc quam ad calholi- Yeru«i quia a calholicis adversus hxrelicos cla-
cant acccdere, ct iuibi inanus impositiouem, post matur, cum utrique se profilcantiir cathoUcos, et
illam quain a suis acccperant, accipere. Duplici alterutros vcl inviccm sc dicant hxrelicos, ita ut, in
naiiiqiu- coiilriiionc conlrili probanlur quorum bap- Iitijus plagosx /Egypli palpabiiibus hoc noslro tcm-
lisma vel clericatus nil jam esse posse prxdicatur. porc lencbris, non facile pcrspici possit quis cujtis
Scd absit a nobis hoc vcl leviter xstimarel Alio- spiritus sil, prxtermissis omnibiis his de quibus
qiiin et Nicxna synodus convincitur errorem non imprxsenliaruin dubitari polest, catholici an hxre-
ainpulassc, sed propagasse; sanctique Patrcs, au- lici habeudi sint, ad duos tanlum ex anliqiiissiinis
ctoritatcm cjus secuti, qiiibtiscunqtie hxreticis ad relorqtiealur siylus, quos certos el diQainaloslixre-
caiholicam eorum Iraiiseiiniibus manus imposuere, licos, el a sanctis Palribus coucordi sentenlia dam-
ex malis pejores hic ct in futuro cffeccre. natos ab initio fuisse ambigit nullus. El priorem
Ilinc ergo caltimniator ille, si cxctts ulrobique quidem sancti aposKdi, alterum vero delexerunt et
non est, jam evidenier recognosccre polesl nec lai- damiiaverunl omni mundo reverendi Patrcs Nicxnaj
cos lixrcticortim ad communioncm, ncc clericos ad j) synodi, et post eos qiiotquol fuerc vel sunt catho-
clerum in caiholica debere suscipi sine imposiiionc licx fidci. Dccimus auiem Simonem Magum cum
manus calholicisacerdotis post illam qiiam a suis suis Simonianis, et Arium Alexandrinum presbyte-t
accepisse sciuntur. Elenim, si laici ftieriiil, pcr ma- rII111citnt suis Arianis : quorum prior quamvis a
nus iiuposilioncni cl chrismalis uiiciioiieni in fide sanclis Patribus repulelur pejor, tamen quia pares.
coiilirmaiilur; si clerici, iiihilominus per manus in hxresi utrosque esse supra eoncessimus, conlra
iinposilionem pernianeni in ordine, quem hacleniis fusilesciilum et armaturam perfidi et redivivi Simo-
haliuisse videbanlur. Undc liquct sccundam inaniis nis vibremus et coiilorqueamus jacula sanctorum
imposilioncm atiilienlicam esse el pernccessariam, Palrum, quibus impttgnata el cxpugnala fuit arli-
si tamen a cailiolicis post hxrciicos, non aulcm ficiosa armalura vesani Arii, nec jam usquam com-
post catholicos lial. Qux tan.en mnnus imposi io, parentis. Et primo quidem prolatis catholicoruin
sl prudenlcr advertitnr, nequaqiiam sccunJa aut al- Patrum lestimoniis atque regulis ostendatiir, Aria-
tcrarectesed rite dicilur. Nam beaius papa Inno- norum ct aliorum hxreticorum baplisma quanli
ccntius omnium lixrcticorum mantis imposiiionem habucrint, vel qtiid esse senserint. Itaque, in san-
?sse pravam proteslaiur, rcctam autem catholico- ciorum Patrum aposlolorum cnnonibus, quor. biS'
1023 ADVERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIBER PRIMUS. 1020
nosier contradiclor auciorilale sancti Isidori reci- A incontinenliam hominum. Nani sccunoam quidcin
piendos esse superius dix.it, et nos, polius auclori- accipere sccunduni prxccptum Aposloli liciiinn csl;
tale beaii papx Clemenlis plurimorumque successo- secundum autem veritatis rationem, vere fornicatio
rum, illius capitula, bxc duo sine dubio reperiun- est. Sed, cmn permiitente Deo publicc et l.ccnicr
lur. commiililiir, fit honesia lornicatio, propterca bfiiio
(Can. 47.) «Episcopum aul presbyterum hxrelico- dixil Domiiuis, q.iia Moyses hoc perniisit, non pra'-
rum suscipientem baptisma danmari prxcipimus. cepii. Aliud esl enini prxcipcre, aliud pcrniit cre.
Qux cnim conventio Christi ad Bclial, attt qux Quod cniin pnccipiinus volumus : quod aulein per-
pars fidelicum infideli ? > (II Cor. vi, 15.) miliimus iioleulcs Drxcioimus, qtiia mnlas boiii.niiin
Sequilur alterum ejusmodi : vnliintales ad plcnum prohibere non possumus. i
(Can. 48.) « Episcopus aut presbyier, si eum, qtii lluc usquc Chrysosloiiius. Cujus cgrcgii viri cfficax
secundum verilalem baptismtim habuerit, rebapti- allegatio, cum pliirimis et maximis aucloribus el
zare prxsiimpserit, aut si pollutum ab inipiis hxre- docloribus, lam etiam hoc jam trito proverbio sufful-
licis non baplizavcrit, deponatur tanquam deridens cilur : Pcrniiltil Deus fieri quod non vult.
ciiicem Domiui, ncc veros sacerdoles a falsis sacer- CAPLT X.
doiibits ontnino disccrnens. i •*
Y'eruin in subscquenlibus evidcnliiis apparcbit
Qux utique regula, qu'a multa stii sublilitate
offendebal plurimos et scandalizabat, ab aposlolo- qiianlx impeifeclionis hxrciicoruin baptisinus sit.
rum succcssoribus est remola, et quodam lempe- Beatuspapa Syrir.ius (efisl. 1) Tarraconensi episcopo
ramenlo circumlila, ut baplisma, id esl aqux intin- iiiquirc.iti sic snp r baptismo respondit. « Prinia
Clionem, sub invocatione Trinitatis pcrniiilerent paginx liice froiite siguasii baptizatos ab impiis
csse ratam, docerncrentqite nullomodo iierandam, Arianis plurimos ad fidcm calholicam festinarc, ct
si constiterit in nomine ejusdcm sanctx Trinitalis quosdam de fralribus noslris eosdcm deuuo bapli-
zare velle, quod non licet cuni hoc fieri el Aposto-
peractam. Quo ceiie permittendi verbo usus cst
el bealissimus Leo, « hxreticorum baplisma, i - lus vetel et canones contradicant, et, post cassaliim
Ariiniuiense concilinm, niissa ad provincias a vcne-
quiens, ratum essc permillimus. i Sed et gloriostis randx iiicmorix
martyr ct pontifex Cyprianus quid de hxrelicorum prxdcccssorc mco Libeno generalia
decreia prohilieanl. Quos nos cum Novaiianis aliisqua
baplistnale senserii, ex concilio ipsius cvidentcr
lixreticis , sit.nl est in synoduni consf Uiluni, per
cognosci poleril. Eadcm enim contra illud cum suis
invocalioncin solam scptiformis Spirilus, cpistopalis
eoepiscopis sanxit qucd et prxfati canoncs aposto-
lici. Sed prxvaluit poslerior regula, quia et plures mantis iuiposilione catholicorum convenlui soeia-
nius. Quoil ctiam totus Oriens Occidcnsquc custodil.
revocabat, et disceptaiioncs scquenlium removcbat,
ct indocli vulgi animosilalem reprimebal. Porro A quo uauiile vos qtioque posthac niinime convcnit
si non vultis a nostro collegio sycoilali »n-
quod pcrmiltilur, quamvis sit licitum, non lamen us- deviare,
tentia separari. i Iu quo denique Jccrel.ili capilnlo
quequaque censetur bonum, sicul bealus Joannes
de verbi in aperle innuittir iton unilomieiH, scd biformem regu-
Chrysostomus, htijus proprietate expo-
silicne super Maithxum laiius disserens, ait: < Vidit lam super susccpiionem venienlium ab hxrelicis
catholicos a lempore aposlolorum usque Liberium
ilaque Judxos Moyses propter delectationem carna-
lem circa stcdia sacrificiorum esse deditos, et si papam reiiniiissc, ciimdenique posl cassatum Ari-
mandassel eis recedere a sacrificiis, non fuerat ati- mincnse coiiciliiim gcneraii decreto primilus prthi-
diendus, quia auuosa passio medicamenlo momcn- buisse nc ab Arinnis baplizali rcbaplizarcntiir a ca-
taneo non curaliir; jussil eis sacrificare quidcm, tholicis , sed per cpiscopalis manus imposilioncm
scd iion jam dxmoiiibus, sicul in ^Egypto, scd Deo catliolicoiiim convcniiii sociarenlur, scd quanlx
vivo. Dimidium mali permisit, ne lolum perderet imperfectionis in catholica liabcaiilur ab hxrelicis
bcniiiii. llac ralione permisit illis ctiam dare libel- j) bapiizali, bcalissimus papa Iunocenlius prolala san-
luin repudii, quia melitis jodicavit permitlcnle Icgc clx Romanx Ecclcsix anliqua, el autlicnlica regula
inatrimonii solvi quam oilio compellenle liomicidiitm liquido ostcndil diceus:
fteri. Permisit eis malum facere, ne facerenl pejora. (IN.NOC episl. 22, n. i.) « Nostrx lex est Ecclesix
Ergo hoc pcrmillendo, non eis Dei justiiiam dcmon- venientibus nb hxreticis qui tamen illic baplizali
stravil, sed cum peccato abstulil culpam peccandi, sunl, per manus imposiliouem laic.im laiituiii tri-
tit, quasi sccundum legem ageniibtis, eis peccatuin buere comiiutnioncm, nec cx his aliquain in cleri-
suum IIOIIvidealur esse peccalum, ul pula si quis calus honorem vel cxiguiiin subrogare. i Ex qtia
habel servum qui furalur cl inebriat se, considc- regula patd quid sancii Palres de baptizatis ab
rans dominus quia si ulrumqiie insimul mandaveril lixrelicis seniiant, qnos non dico ad aliqucm sacri
obscrvare, nihil proficit, mandal illi ut bibat qtiidcm altaris gradum, sed nec ad solum clericatus hono -
quanlum vull, sed publice bibat, ul patilalini discat rcm promovcri consentiunt, exceptis, ul supra di
obaudirc prxceptis. Sic permissum esl et rcpudium, ctiini esl, Catharis. Quid cliam clarissimus docloi
malum quidcm, lamen licilum. Hac ralione el apo- (idei Leo de baplismo Iixrelicorum senserit, quairi-
stoli prxceperttnt secundas adire nitptias propter vis superius copiose expositum sil, ejus tamen capi*
1027 HUMBERTI S. R. E. CARDINALIS 1023
iulnm supcr lioc aenuo hic msercrc minimc nos A CAPUT XI.
p:guit. Prxterca hinc.jamproiatis aliis snnctorum Patrmn
(LEO,cpist. 129, ad Nicelam, cap. 7;) « Hi , qui trcgulis, nionstrare laborabimus quanli xslin.ave-
haptismiim ab hxrcticis acccpertint ciiin baplizati irinl, imo decreverinl hxreiicos habendos in qualihet
antc non fuisscnl, sola sancli Spirilus invocatione £iciione stia vel conversalionc, quos pejorcs paganis
pcr imposilioncm maiiiiuui cOiifii-inandisunl, quin (?.lJudxis judicavere, sicul ex B. Joannis Cliryso-
formani Iniilum baplisini sine sanctificalionis viiiule tsiomi, super Matthxum cxposilione, docemur clarius
siiinpscruiU. Et hanc rcgulain, ut scitis, servandam Ilucc. Ail eiiim : « Rex , ctim viderit in Ecclcsia
iu oinnibiis Ecclcsiis prxdicamus, lavacrum scmel (Christi noii vcstitiitn vcsle nnptiali, id est fide vcra,
iailtiin milla iteralione violclur, diccnlc Aposlolo : jiubct miiiistros suos, id est malos spirilus seduclio-
«liiiusDeiis,unafidcSiunum baplisma(.Ep/;cs.iv,5).i inilin, liam mala per malos spiriliis rediiit, quaiis
Cujits ablulio nulla iteralionc (enicranda es(, sed ut IFuil spirilus erroris quem misit Deus ul scducat
iliximus, sola sanctificatio sancti Spiritus invocanda iAcbab, sicut scripluni esl in lertio libro Regnorumt
csi, ut quod ab bxrelicis ncino accipit, a catl.olicis *vel qualis csi opcratio crroris, qucin dabil cis Dcus,
saecrdoiibus conscqualur. i UuJe supra idcm doctor < [jtti charilatcm Dei uon rcccpertint, ut crcdant mcn-
(Lno, epist.2 i:d Rustic., cap. 18): « Sunt qui non se " idacio. i El jiosl pauca : El apprehendenlcs cuin per
bnplizatos ncsciiiiU, scd cujtis lidci rucrint qtti cos iipsa opciii, |ier ipsa consilia ejus , iiiiluinl eos in
i
bapiizaverinU sc ncscire profiteiltir, uiide quouiam leiiebras cxleriorcs, id est in crrorcm gentilium ,
quolibet modo formam bnplismatis ncccpertinl, ba- Judxoriun , vcl hxretieorum. Et forsitan propin-
ptizandi non sunt, scd pcr inaniis impdsiiioncin in- quiorcs suiil tenebrx gcutihuin , exieriores aulem
vocala virttile Sjiiritns sancti , qiiam ab hxrcticis Judxortim , pej'us aulcm cxteriores Iixreiicorum ,
ncciperc non poiiierunt, calholicis copulandi siinl. i iquoniam genliles veriialem spermiiil quam non au-
Ileatus qtioqitc Euscbius (ELSEB.epi$'. 1), anle Mel- dieruni; Judxi autem qnam non crediderimt, hxre-
chiaJcm et Sylveslrum Ronianam Ecclesiam gtibcr- tici auleni quam audierunt et didiccruul. Ipsarum
nans, de suscipicndis hxrclicis iia Gailicanos cpi- qtioque lixreticoruni tenebrariiin qtixdam sunt prape
scopos inslruxil : < Qtiod significaslis quid dc con- Iticcin vcriiatis, alix aulcm Iongius a veritale, et
versis hxrctieis ficri dcbuissel, scitote nos eos qni ideo nigriores, alix aulcin amplius longc, et ideo
in sanclx Trinilalis fide baptizati sunl per imposi- prcssiorcs et e.xtcriores, id csl in hxrcses peivcr-
tioncm maniis suscipcrc. » Iicm, undc supra, Cam- sissimas. i Ex qua Clirysosloini scuieiiiia convin-
panix et Tuscix cpiscopis (EpisU 5) : « Ilxrcticos cuntitr hxrelici pagauis ct Judxis pejorcs, qtianivis
«inines, quicuiiqtic ad gratiaiu Dei convcrluniur, ct e.x ipsis lixrelicis sint quidam vcrilali, iil est calho-
in sanclx Trinilalis noniine credcntcs baplizati sunt, licx fidei pi-opiiKiuiorcs, qiiidain longiiiquiaies.
Ronianx Ecclcsix teiientes rcgulam, pcr manus im- Porro iu qiiibus hxretici a cniholicis sinl deviiandi,
positioncm reconciliaii prxcipimiis. » Manus impo- el velul pagani aut Judxi proctil liabciidi , el <x
siiionis sacraiiicnluni iiiagna veneratione lencndum niuliis sanctoruin Palrum docemur scriplis, ct cx
cst. Qux ab aliis pcrlici non polesl, nisi n suiniiii» stibjcclis catholicoi-uiii coiic.liorum cajiituiis.
saccrdotibus, ncc tcmpore apostoiorutn ab aliis ijuam Ex concilio Laodicemi, cnp. t>. < Non coucedcn-
ab ipsis apostolis lcgitur aut scilur peracia cssc, diim hxrcticis ingressus domus Dei in hxresi per-
tieque ab aliis, siculjam dicluiii cst, qiiain ab illis inanculibits. i
qui eortim loctim leiicnl, uiiquum jicriici potesl, aut Ilem, cx codctn concilio, cap. 9. « Non acieJen-
(icri dcbet. Nam si aliter pi'X:,ttnipliini fucril, irri- dinn ad cccnietcria vel qux inariyria dictiiuur hxrc-
tuin habeaitir, et vaciumi, ncc intcr ccclesiaslica ticoiiim catbolicos orationis gralia, t;t pelcnda: cura-
unquani rcptilabilur sacramenla. Unde. supra, ex lionis intrarc, scd et qui ieriiu, si stttii liUcles ,
roncilio Arclaiensi cujns aticior 15. papa Sylveslcr iiiconiiiiiiiiicabilcsfactos, a.l pceniteiuiaiii ns(|iic ad
fttisse dicitur (Conc. Arelul. can. 8) : « Si ad Eccle- rj aliquid tcmporis redigi. Ptjgiiiienies auteui eos et se
siam aliquis ab bxrcsi vcncrit, intcrrogcnt cum de errassc confcssos suscipi oporlere. i
symbolo, el si viJcrint ciiin in Palre, ct Filio, et Item, cx eodem, cap. 10. « Eos qui ad Ecclesiam
Sj.iriiu sanclo csse hapiizaium, niaiius ei iiiir.onaliir; pciiincnt indifferenter, filios proprios lixreliconiin
lantiiin ul accipiai Sjiiriluni saiicttnn. » liis ergo ct ntipliis miniine sociari debcre. Ctii capitulo concor-
aliishujusmodisaiictoriimPairuin quampiurihustcsti- dans. Carlhagiiiense conciliuin slaliiil (cap. 26
inouiis, manifeste inslruimiir calholicx fidci funda- 10 ei 17) ul filii clericoriuii genlilibus, aut hxrcticis
lores ct prxdicalores qiianti habiierint hxrclicoruui aut scbisinalicis, iiiatrimonio non conjungaiUur, c!
bnplistna, manus quoque coruin imposiiioncm, qux ut episcopi, vcl quiciinque clerici in eos qui calho-
utraque siue rhrisaiate non fucrunt. Ncmpe cx cis lici Chrisliani non siiut, eliamsi consangiiinci sin!,
ad calholicau'. vcnicnles , ct manus inipositioiiem per donaiioiies rerum suarum niliil confeianl. »
cum iiivocalionc sancli Spirilus accipiuiil ab episco- ltem, ex concilio Laodicensi, cap. 40. « No.i fijiiii-
pis calholicis, cl sacro clirismale pcrungiinlur, quasi tct CIIIIIomnibtis miscerc convivia, et vel fiiios, vi-l
qni nibil liortim haelcnus hahitcrint. filias dare, sed mngis accipeie, si lameii profilcan-
tur se Chiisiianos futuros essc caiholicos. »
1029 ADYERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIBER PRIMUS. 1050
Iiem, ex eodem concilio, cap. 42. « Non oportct Ai senserinl de hxreticorum ordinibus, aut potius
lixrelicorum betiedictiones vel eulogias accipere , ordinalionibus.
quoniam islx nialedicliones magis sutit quam benc- Ex cpislola D. hinocentii papa: episcopis Macedo-
diclioncs. i nite. (LWNOC. epist. 22, n. 5.) « Yenltmi est ad icr-
llem, ex eodem concilio, cap. 18. « Non oportct tiam qiixslionem, qux pro sui difficultale longiorcm
cum hxreticis vel schismaiicis orare. i cxigit dispulatioiicm , cuni nos dicamus ab lixrelicis
Ilem, ex eodem, cap. 47. t Non oportet a Judxis ordinalos, vulncraiiim per illam nianiis iinposiliom m
vcl hxrelicis feriatica qux miltuiiiur nccipere. i habcre caput, et ubi vulniis infixiim csl, mediciii»
Unde supra, in canone apostolornm. « Episcopus, adhibenda est, ut saniiatem possit recipcrc. Qi;x
prcsbyler, aut diaconus, qui cuni hxreiicis oraverit, sanitas posl vulnus secula sine cicalrice esse non
lantummodo communione privctur. Si vcro (anqtiam poterit, atque ubi puiiilenlioe rcmedium iic(.cssariuni
clericos horlatus fueril eos agere, vcl orare, dam- csl illicordiiiationishoiiorem locum habcrei:on possc.
netur. i Nam sicut lcgitur : « Qtiidquid leligcrit immiindus,
Undesupra, exdecretis Fabianit(\G) paptv. « Omnes « iinmunduni eril(iVi;ra.xix, 22),» qiioinodo id ei tri-
qui reclam non docent doclrinain , velrectain non buclur, quod mundilia ac purilas consiicvit nccipci e?
lcncnl fidcm accusalorcs, neminem recte credcniium " >sedecontra asscrilur eum qui honorem amisit, hono-
«ccusare posstuil, quia inf.iniia sunl noiali, cl n sintt rem dare non possc, nec illum aliqttid accepissc,quia
malris Ecclcsix a publico imicrone usque ad rcclam iiihil > in danlc erat quod ille |iossct accipcre. Et
coovcrsionem cl revcrsionem eorum abscissi. Unde 'vcrum est ccrte quia qtiod i;ou habitil, dare non
nposlolica aticlorilalc cum onmibiis cjiisdem aposlo- potuit.1 Dainnalioncm ulique qtiani habuit per pra-
licx alque univci>a!is Ecclesix iiliis slatucnles san- 'vam maiius impositionem dedil. Et qui pniiiceps
-cimus ut oinnes qui in calholica lide suspecti sunt, 1
factus est daninato, quomodo habct liouorem acci-
in accusaiione rcctc crcdeiitium non suscipiantur, pere 1 invcnirc non possum. i
«piia suspccti omnes scmper sunl amovetidi, el non Hinc jam a Simoniacis ordinati evigilcnt tandem,
recipieudi. Merito crgo rejirobatur eorum accusalio, et ' tanlo tonitru tanloque fulmiue lani egrcgii inter
qui In recta fidc suspecli sunl, nec eis omnino esse 'egregios pontifices subito ttirbati et confusi, quid
crcdeitdum. » ab ordinaioribus suis acceperint sallem scro reco-
Iiem, ex decrells B. Dionysii papa; et martyrk. I
gnoscanl, aut Simoniacos ncc esse nec dici debere
<DIO.NTS. epist. 2, ad Severum episcop.) « Crimina 'hxrclicos, si possunl vel audcni, ralionabiliter nos
'
qux episcopis impingi dicis per alios, non sinas ullo ^, edoccant.
inodo fieri, nisi per ipsos qui crimina inlcndunl, si Nempe ab hxrciicis ordinali per illam mantts
tauien ipsi digni et irrcprehcnsibilcs apparuerinl, et 'imposilionem vulneralum habere docenl caput.quia:
aclibus docuerinl publicis, omni se carere suspicione «Quidquidleiigeril iiiimuadus,immundumcritiCon-
cl inimicitia, et irrepreliensibilem lidem conversa- ! ergo onineni hxreticiim immuiidum csse. Quid-
slat
tionemque ducere. Nemini euim de se confesso credi 'quid tangit procitl dubio iminuiidum fil, sccundum
polesl super crimen alienum, quam cjus, omnisquc dictum ' Doinini iu lcge Moysi.
rei professio periculosa est, cl admilli non debel. • Neque cuini ab immundo Iixretico poluit, aut
Ex decrelis quoque Guii papai Fetici episcopo. poteril 1 iribui quod munditia ac purilas accipcre
t Piimum quidcm scias paganos et hxrclicos non 'consuevii, cujus cor sincera fide conslat non csso
posse Christianos accttsare, aut vocem infainationis miindatiini.
' Cui ergo nihil munditix ac purilali»
inferre. i ]
potuit tribui, quid aliud polerit illi (ribuere qux-
His et hujusmodi calholicorum Patrum decrctis ct < cunque leligerit, nisi iiiimunditiam quain solain
senlenliis evidenler agnoscitur bxreticis domus Dei 1habet?Ergo reslat vt nihil aliud quam immundus
ingressus interdici, el ab omni calholicorum com- sil, i qtiem iinmundus langit, quia damnationcm,
munione eos removeri, scilicel orationum, cosvi- r.! < qiiam habet, dat per pravam sux nianus impositio-
viorum, nupliarum vcl matrimoniorum , vcl dona- hcm. i Nec eniin qui hoiiorem non habei, honoreia
lionis rerum aut palriinoniorum, ncc accusandi ca- dare i potcst. El ubi nihil esl in dante, nihil est quod
iholicos, vcl teslificandi contra eos licenliam con- possit] quis, etiamsi omiiimodis cupiat, accipero.
cedi, quorum etiam ccemeteria orandi causa inlrare, Iltaquc accipit daninalionein, qnain habel ille qui
vel eulogias, vel fcriatica accipere, oninino vclanitir < sibi facii pravam, et non reciam nianus imposilio-
calholici. Undc nemo ambigit hxreticos per oniiiia nem. i Hiijusniodi ergo ordinatus, ut pulatur, dam-
a calholicis repudiandos, sicut aul cerle plusqttain inato, idest, hxretico paiiiceos factus ex illa sua
Jutfceosvel paganos, quia in islis adhuc est spcs ordinalione,
< irrecuperabilis est, in honorc dccernitur
fidei, ut supra diclum esl; in illis jam pugnie de a: tanto pontifice. Censet cniui cjtts vulneri, quod
discordia. iulique capili illius iiilixiim est, neccssariam cssc
CAPUT XII. I
pceniteiUix medicinam.
Sed etiam liuiic atlendamus quid sancli Palres Qiiam etiamsi sanitas sequatur, cicalrix tamcn cx
(16) Hxc Faliiani, uti et prxcedcnles Eusebii nc scj iquenies Dionysii el Gaii papx cpistolx suni spunx,
ab Isidoro Mercalore siijqiosilx.
1031 IIUMBERTI S. R. E. CARDINALIS 1032
tolojamnon cxlcrminalur, quia posl pceniienliam ALcoatra Dai Ecclasiam diabolica plaiUalione susccpit
nemo ad ecclesiasticuin est adinilieudus honorem. el iit ipso oriu suo zelo aposlolicx ullionis pcrcusss
Claret ergo dnplicitcr eos repclli qtii ab hxrelicis alqtte damr.ala cst, in regni vcslri fiitibtts doniinari.
comprobaiilur ordinali scilicetquia fitcli sunt corum Ciim in saccrdotibus fides sil cligcnda cum vita, si
participes, et quia pcenitentes. UnJc pcrpcndant vita dce t, lides mcritiim non habet, l;e. to Jacobo
quanlam ruinam incurrerinl, quibus ciiam ipsa ailcslaule , qui ait : Fides sine operibus mortua esl
medicina, id est pccnitentia , ne ad honorem ecclc- (Jtic. II, 20). Qux enini opcra csse valeant sacer-
siasJicum aspirare debeanl obsislil. Sed ne, aucti- doiis qui honorem i.uiti sacramenti coiivincitur ob-
pantos vcrba lantiim et ncgligcnles sensa, piilent se liaere pc.rprxniiuin? Ex qna re agiiur ut ipsi quoqiie
cliquid tcnere, in eo quod in prxrnto capilulo legilur qui sacros ordines appcliint, non vitam corrigcrc,
ctim qui honorem aniisil honorcm dare non posse, non morcs componere sludeniil, sed diviiias quibits
et qui parliceps faclus esl damnato , qttasi diclum honor sacer einilur congrcgare. Hinc (il etiam
sit de illo qui qiiondam honorem habuit ct poslea insonlcs el paupercs a sacris ordinibtts prohibiti
aniiserit, vel qui qiiondam regularilcr ordinalus et dcspecliquc rcsilianl. Et, dtim innocenlia paupcris
postea damnaiiis fucril, agnoscant non sic accipien- «lispiiret, dabium non esl quod prxmiuin illic dclicta
duin ex aliis divinis Scripluris; sed quia amisit ubi B1conimeiidct, quia, ubi aurum placet, et vilium.
inordinalc Iiono:em acciperc qtixsivil, ibique dam- llinc igilur noit soltim in ordinaloris et ordinali
natus cxstitil, ubi bxrcticus ficri non tittiuit. Vclut animam lcthale vulnus infigilur, verum eiiam cxcel-
accipiendo eiiim amisit, aut ccrle daninalus fuit, lenlix veslrx regnum episcoporuni culpa , quorurn
quia ne deinceps honoreui ccclesiasticum accipere niagis inlercessionibus juvari debueral.prxgravalur.
possit promeruit, secundum quod Psalmisla ait : Si enim is dignussaeerdoiiocrediiurcui non actionis
« Dejecisti eos, dum allevarenlur (Psal. LXXII,18). i merita , sed prxmioriini copia suffragalnr, rcstat ut
Non enim ait dejecisli eos poslquam clcvati suiit, nihil sibi in honore ecclesiastico graviias, nibil
sed cum clevarcntur. defendat industria, sed lotus auri prolanus amor
CAPUT XIII. oblineat. Et, dum vitia honor rcmuncrat, in locum
Eealusquoquc Grcgoiius in Moralibusde strulhionc, ultoris is qui forlasse ftieral ttlciscendus addncitur,
quod privassel cnin Deus sapieniin, ncc dedissel illi alque hinc saccrdoles non proliccre, scd prxire
inlCiligeiUiam, loqticns i.il : < Quamvis aliud sit polius iiidicanlur. Yulncralo namque pastoie, qtiis
privare, aliud non dare,hoc lanien repeliit sub- ctirandis ovibus adhibeal inedieinani' atit quando
dcndo iion dcdil, quod prxmisil, privnvit. Ac si , populum orationis clypco luealur, qui jaculis se
'
diccrcl, quod dixj, privavit, non ii jttsic sapientiam hostiiim fcricnduiiicxpoiiil?aulqtialcnidese fiuclum
absttilil, sed justc noii dcdit. Unde el Pharaonis cor producliinisesl, cujuspravi peste radix infccta est?
Dominus obdurasse describitur, non quod ipse du- Major ergo ineliieiida cst locis illis fore ealamilas,
riliam coiilulil, sed quod, cxigeiiiibus mcriiis, nulla ubi lales intercessorcs adduciinturnd loctim regimi-
illud desuper infusi timoris sensibilitate mollivit. i nis, qui Dei in se magis iracundiam provocent quani
llinc, cx ijisius B. Grcgorii dictis, oslendattir ulrum per semetipsos populis placare debiicraiil. i
Simoniacus sil habendus ant dicendus hxreticus. Ilem , idem Siagrio episcopo Augusloduiiensi.
Ex epislola ejus ad Bruiitchildam, reginam Fran- i Nuntio apud nos olim disctirrenle vulgaium esl
corum. « Nec illud prxlerimus, sed oninino cxsccra- quod, in Galliaruni patiibus, sacri ordines pcr
biie el esse gravissimuin detcstamur, eo quod sacri Simoniacam hxresim conferanlur, et vchemenli
illic ordines per Sinioniacam hxresini, qux prinia txdio mceroris afliciniur si in ecclesiasticis olliciis
conlra Ecclesiam orlael dislricla nialediclionc dtm- quemquam habeat locumpeciinia,el fitsxcularequod
nata esl, conferantur. Hinc crgo agilttr ul s.iccrdolis sacruin csl.Quiciinque ergo hoc pretii studet dalionc
dignilas in dcspcctu, cl sanctus sil bonor in criniiue. percipcre, saccrdos non essc, sed dici (aniunimedo
Perit titiquc rcvcrentia, aJiittiiur disciplina, quia j), inaniter concupiscil. Quid scilicci? ijuid pcr hoc
qui ctilpas debuit emendare commiltit, ct nefaria agiltir, nisi ut ntilla dc aclti probaiio, nulla solliciitido
ambilione honorabilis sacerdolis ducilur in depra- de moribus, nulla fil de viia discusso, sed ille so-
vationc censura. Nam quis dcnuo venercltir quod lummodo dignus qui darc prelium suffccent xsti-
vendiiur? aut quis non vile putcl quod eniil? Unde metiir? Ex qna re si recli libraminis examinalionc
valde contrislor, et terrx illius condolco, quia dum pensetur, dum improbe ad inancm graiiam locum
Spirilum sanctuiii, qiiem per mauus imposilioncm fcsiinat humilitalis arripcre, eo ipso mngis qui hono-
onmipolcns Detisboininibus largiri digualiir, divino rem quxrit indignus cst. Siciitnnlcm is,qui invitalus
munerc haberc despiciunt, sed prxiniis assequuniur, renuit, quxsilus refitgit, sacris esl aliarihus adrr.o-
sacerdotium illuc subsislcre diu non arbitror. Nam vendus, sic qtti itli.ro ambit, vcl impnrliinuin sc
ubi dona supcrnx gralix venalia jiidicanlur, ad Dei ingerit, esl procul dubio repelleudtis. Nam qui sic
servilium non vila quxrittir, scd magis coulra Detim nililiir ad alliora co::scenderc, quid ngit.ni-d ul
pecunix vcnerantur. i crescendo decrescat,el ascendendo exicrius.interius
Ilem Theodorico et Theudcberlo, regibus Fran- in profunda dcscendal? Itaquc, frater charissimc,
corum. « Ferlur Simoniaca hxrcsis, qnx ptima in saccrJotibus ordinandis sinccriias vigoat, sil
1033 ADVERSUSSIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER PRIMUS. 105*
<.im;>lex sine venalitate consensus. Purn prxferatur A Jicilur : < Qtii offert sacrificium de snbsianiia
elcclio, ut ad summam saccrdotiij non sulTragio pauperis, ac si viclimet filium in conspectu patris
vendilorum, proveclus, sed Dei crcdatur jttdicio: (Eccli. xxxiv, 24). i Quantus auiem dolorpatris sil
nani, quia gravc oiniiino facinus esl Dei donum vel perpeiidamus, si in ejus conspectu filius victimelur-
pretio comparare vel vendere, evangelica est lestis ' el liine facile cognoscemus quanto Deus omnipotcns
nuctorttas(itfari%.xxi, 12) :TcmpIumeniniDoniinusct dolore cxasperalur, quando ei sacrificium ex raf ina
Redemplornoster ingressuscathedras vendcntiuuico- tribuiitir. Niinis ergo declinandum cst, dilectissiiuc,
minbas evertil. Qtiid aliud est coltimbas veudere, nisi frater, sub obtenlu eleemosynx, peccala Simoniacx
preliiiin de inaiuis imposilioue accipere, et saiicliiin hxreseos perpetrare. Nani aliud esl propler peccala
Spiriium, quem omnijtotens Deus horainibus tribnit, eleemosynam facere, aliud propter eleemosynas^
venundare? QuorHm sacerdotium anle Dei oculos peccaia commiltere. i
cadere, cathedrarum uiiqoe palentcr eversionc Et poslaliqua idem eidem, unde supra. « Ne forsi-
signatitm est. El lanien exerit adhuc nequilix pra- lan adhuc pravx sc consueludinis quisquam velit ob-
vitas vires suas. Nam cogit vendere quos decipit ut jectu defendere, fraieniilaiisveslrx discrelio ralionis
emerent; et dum non attcndit quod divina voce eos freno coerceat, et labi in illicitis non permiltal,
«raecipilur : « Gralis accepislis , gratis dale (Matlh. " quiaquidquid ullioni digmunest, non adimilationis,
x, 8), i agitur ut crescat, ct geminala fiat in uno sed poliusad exemplum debet correplionis adduci.»
eodemquedeliclo conditio.eineiiiisscilicetetvcnden- Et poslpauca : « De his ilaque qux superius dicia
tis. El cum liqueat banc hxrcsim anle omnes radice siint, fralcrnitalem veslram auctore Deo volumus
pestifera subrepsisse, atque iu ipsa sua origine apo- syuodum congregare, atque in e.i, reverenlissinio
stol ea esse delestatione damnatam, curnon cavetur, fratri nostro Aregio episcopo, et dileclissimo filio
cur non perpendiliir, quia benedictio illi in maledi- nostro Cyriaco abbale mediantibus, omnia quae
clionem converlitiir,qui ad hoc tit fial hxieticuspro- sanclis canonibiis, sictil prxdiximus, sunl adversa,
movetur? Plerumque igitur adversarius animarum, dislricte sub analhematis inlerjiosilione danmentiir,
ditm non polcst in his qux ad facicm siint prava idesl, ut nullus pro adipiscendis ccclesiaslicis ordi-
6ubripere , callide , s|iecie quasi pietatis injecta, nibus dare aliquod commoduin prxstimat, vel pro
nitilur subplanlare, SHadetque forsilan debere ab dalis accipere, neque ex laico habilti quisquam re-
habeiUibtis accipi, utsil quod possit non habenlibus penle attdeat ad locum sr.cri regiminis pervcmre,
crogari, duininodo vel sicvenena niortifera, eleemo- neque ut aliic mulieres cum sacerdolibus habilent,
synx celata obumbralione, transfundat. Nam nec r nisi hx qux a sacris canonibus sunl permissx. i
venator feram, nec avem auceps deciperet, vel Iiem, idein Viclorio episcopo.« Quisquis ad hoc
piscein piscator caperel, si aul illi laqucum in apcrto faciuus videlur Simoniacx ac Neophytorutn hxrcsis
proponereni, aut ille hamum esca nbscomlilum nou cnicndandiim oflicii sui consideratione veliemenlcr
haberet. Omninoergo metuenda ei cavenda est hostis non arderi, ctiin ipso sc habcre non dubilet por-
aslutia, ne quos aperta nequit lcntatione subveriere, tioiiem, a quo prius hoc peculiarc flagiliumsumpsit
latente lclo valeattrucidare. Nequeenim eleeniosyna exordium. •
repiiianJa esl, si pauperibus dispenselur quod ex Ex decrelis ejusdem, unde supra. < Aiuiijuani
illiciiis rebus accipitur, quia qui hac inlentioue male Palrum regulam sequens, nihil unqiiam de ordin.v
accipit, ut quasi bene dispenset, gravatut- polius lionibus accipiendum esse consiituo, neque ex da-
qtiain juvalur. Eleemosyna Redemptori nostro illa lione pallii, neque ex tradilione chartarum, nequc
placei, qux non de illicitis el iniqtiilale congeritur, ex ea quam nova per ambilionem siinulalio invenit
sed derebusconcessis et bene acquisitis impenditur. appellalioue pastelli. Quia enim ordinaudo episcopo
Unde eliam illud cerlitm est quia, ctsi monasteria, ponlifexmanumimponil, evangelicam vcroleciioneiii
aut xenodocliia, vel qtiid aliud coosiruiiur, mercedi niinisiec legil, conlirniaiionis autem cjus epislolam
non proficit,quoniamdiim pervcrsus cmptor honoris D notarius scribil, sicut pontificem non decel manum
in locum venditoris transit, el alios ad sui simililu- quamiinponitvendere,iiaministervelnotariusnonde-
cinem sub datione constituit commodi, plura male bet inordinationeejiisvocemvel calamumvenundare.
prdinando deslruit quam ille potesl xdificare qui ab Pro ordinaiione ergo vel usu pnllii, seu charlis alquc
eo pecuniam pro ordinatione accepit. Ne ergo sub pastellis, eumdem qui ordinanilus est omnino ali-
cbteutu cleemosynx cum peccato aliquid studeamus quid dare prohibeo. Ex quibus prxdictis rebus si
accipere, apertasacraScripliiranosprohibet,dicens: . quis htiic aliquid commodr appellalione exigere vcl
< Hostix impioriim abominabiles Domino, qux jielere foiie prxsuinpseril, in districto Dei omni-
offeruntur ex scelere (Prov. xxi, 27). » Quidquid polcntis examine reatui subjacebit. i
eniin in Dei sacrilicio ex scelere offeiiur , Om- Ilem, eidem VirgilioepiscopoArelatensi. «Quibus-
nipotenlis iracundiam non placat, sed irritat. Hinc dam narraiionibus agnovi quod, in Galliarum vel
rursus scriptum esl : < Honora Doininiirn dc tuts Gernianix parlibus, nullus ad sacrum ordinem sine
juslis laboribus (Prov. m, 9). i Qui ergo male tollit, cominodi dalione perveniat. Quod si ita est, flens
ut quasi bene prxbcal, consiat sinc dubio quia dico, geinens denunlio , quia cum sacerdolalis ordo
lioiiiiiitiiiinon honorat. Ilinc ouoqtteper Salomonem intus cecidit, loris quoquediu stare non poterit. Sci-
PATROI.. CXLIIl. 33
 »053 HUMBERTl S. R. E. CARDINAI.IS 1036
mus quippc, ex Evangelio,quod Rcdcmptor nostcr A, Hinc non solum in ordiuatoris cl or.iinali animam
per seinelipsuni fecerii, qttia ingressus lemplum ca- lcthaie
I vulnus infigi prasJicaliir, seJ eiiam qtti cpi-
thedrasveiidenliuni eolunibascverlil(il/at(/i. xxi, 12). sscoporum iulercessionibus sublevari debuerant,
Columbaseuim vendere csl de sancto Spiritu, quem < culpa prxgravantur. Astruit quoque idem doctor
Deus oinnipolens consubstaniialein sibi, per impo- < quia, si is dignus sacerdolio creditur cui pecunis
sitionem inanuuni, iiominibus tribuit, conunodum < copia suffragalur, consequens est ut nihil siiii, in
temporale percipere. Ex quo, ulprxdixi, malojam 1honore ecclesiastico, probilas defendat, sed toium
innuitur quid sequatur, quia qui in lemplo Dei co- auri '< profanus amor obtineal, tit vitia qux vindiclam
iiiinbas veudere prxsiimpserunl, eorum Deo jttdice 'merebaniur, honore remunerenliir, iliiui is qui cor-
calhcdr.B ceciderunt. Qui vidclicet error iu subditis iripiendusesi locum correptoris usurpal. Tales pro-
ctiin augmenlo propagalur. Naiu ipse quoque qui ad fcclo I sacerdotes non proficere, sed perire potius
sacrum honorem perduciltir, jam in ipsa proveclus '• aflirmal, quorum radix gravi peste est infeeta.
I
sui radice vitialus, paralior est aliis vcnundai-equod Nihilominus aslruit majorem calamitalein timendam
emit. Ubi csl quod scriptuiu est: « Gratis acce- locis I illis, quibus tales intercessores ad regimen
pislis, gralis dale? (Malth. x, 8.) i El cum prima idanlur, qui magis iram Dei coutra se provocen',
contra sanclam Ecclcsiam Sinioniaca hxresis sil BI :quam per semelipsos populis placare debuerani.
exorla, curnon perpendilur, cur non vidclur, quia, Deinde vehemeiui mecrore se affligi teslaiur, si
euinquem quis cti.it prelio ordinal provehendo, agil < ecclesiasticis officiislocum aliquem habet pccunia,
ui hxrelictis fiat ? i iquia quod sacrumesi mox fit sxctilare.Nam ouinem,
Idem Joanni episcopo Corinlhiorum, unde supra. iqui quod sacrum esl studel pretio percipere, asserit
i Qnia hanc nefandissimam pravilatem sancta iini- :sacerdolem non csse, sed (anliimmodoinauiter dici
versalis oinniiio dauinal Ecclesia, hortamur frater- 'velie. Tandeni, posl multa quibus eos repiobat,
iiitatem vestram, ul tam deteslabile el iinmane asserit : benediclioiiem illis in malediclioncm con-
pcccaluni, de locis omnibus qux sub sc siiut, solli- verii, et ad hoc solum promoveri ut cx calholici»
ciiudinis sux modis omnibus compescal instanlia. fi ; nl hxreiici, quortun oninis actio, e;iamsi alicnjus
Nani si quid lale deiuceps fieri seuseriinus, jam non videatur momenli, apud Deum tamen reputattir
verbis, sed canonica hoc uliione corrigeinus, cl de nihil. i
vobis quod non oporlel aiiud iiicipiemus habcre ju- Sed quia ex his et qtiihusdani beati Gregorii
diciiiin. Novil auiem fralcrniins veslra quia prius idiclis quidam sibi prxsiiiniint, uiide oninionis sux
<
pallium nisi dalo commodo i.on dabalui ; quod quo- , errorem impudenter et pertinaciter dcfciidant iu
niam incongruum eral, faclo concilio ante corpus laiilum ul Spiriliun sancttini vendi simui cl coui-
beali Pelri, aposlolorum Principis, lam dehocquani |
parare dogmaiizeut, insisleiidum est, ut iandcin
de aliis ordinationibus aliquid acciperesub dislricia ;aliquando hoc seusisse vel dixisse pceniteal. Aiuiii.
interdictione veluimus. Oportet ergo neque per coin- cnim i : Ecce quid bcatus Gregorius super hoc scn-
inodiim, neque per gratiam, attt per qiioruaidam seiit ad niajores Francoriim episiolarum ejus lenor
supplicalioiiem aliquos ad sacros ordines conscn- apeiie oslendit. < Omiiino, inqitil, exsecrabile et
tialis vel permittalis addttci. Nam et peccaltiiH, gravissimum
i deiestainur, quod sacri ordines in
sicut diximtis, grave est, et sine corrcpiione hoc vcsiris parlibus per Sinioniacam lia-.rcsimconferan-
non patinmr pcrnianerc. t lur. El paulo posl: Unde valde contristor, et
CAPUT XIV. terrae illi condoleo quia , dum Spiritum sanctum,
Ex his sane lam prxclari doctoris multiplicibus qucm per manus impositionem oninipoteus Deus
et repetilis senlentiis, mauifeste comprobalur sa- omnibus elargiri diguatiir, divino iiiunere habere
croruin ordinum venalitalem hxresim esse, cl Si- dcspiciunt, prxmiis assequunlur.i Ex qua sane pro-
moniacain agiiominari, omniumque primam, et in posilione verboruin tanti ponlificis, vecordes con-
ipsa sua origine apostolica detestalione alque di- Dj cipiunt sibi causas perlidx argunientationis, et velul
Ktrictamalediclione damnatam, velut conlra sanclam per Sapientem dicilur : < A facie veroi parturieiitis i
Ecciesiam railice pestifera primilus proserpentem. dicuul (Eceli. xix, 11) : Ecce hic aptc beatus Grego-
Qua profecto fil ut omnis reverenlia sacerdol.dis, rius testalur, quod sanctus Spiritus per pecuniar.i
vel actio iiiltis et exlerius depraveliir et in ciiniine vendilur el coiiforliir, ct per manus imposilioueiii
sanctus honor habealur. Neqtie enim veneran- pretio emplam nihilominus Spiiiius sancliis ac-
duin quis putat quod vcndilur, imo ouiniiio cipilur el tribuiiur. Nempe profi eiur quod sacri
vile esse quod emilur. Denique ubi dona supernx or.iines per Siitioaiacam lixrcsim eonferantiir, et
gratlx venaiia judicanlur, conlra Deum pecunix quod homines sauclitm Spirilum prxmiis asscquun-
veneranlur, ul jam, in hoinine misero, - non Dcus titr. Heti miseri, inquil, dics ultra miseri, qui
verus el antiquus, sed falsuset recens domineliir, sceleraliores miiitibus, Dci Virlutem et Dci
seilicet qui pecuniis prxesl lalibus mammona nc- Sapieiitiara cruciiigentibus, luuicx illiits incon-
quissittius, cl non est dubium pauperum innocen- sulili violentas manus injicere et parlictilas sibi
tiam displicere, ubi prxmium comprobatur delicta inde abscindere non meiuuut, quodque adhuc
«wimendare, qnin, ubi aurum placet, ct vitium. est gravius, eaitul in sibi lolam cessisse arbi-
1031 ADYERSUSSIMONIACOSLlBRl TRES. — LIBER PRIMUS. 1038
trantur. Cum cnim ex periochis lauii doctoris A CAPUT XV.
vestigari debuerii, isti parliculam sententix silii Depropriisct impropriis diclionibus, cl vauilate
illam arripiunt, quod illic sacri ordines conlerri Simonacorum.
dicuntur, el abjiciunt quod ibidein per Simoniacam Hxc igitur el liujusmodi ortbodoxoruin Palruni
hxresim inseril. Ubi si simplici mcnlis oculo con- licla si pia aure audissenl et calliolici cordis. oro
siderassenl quid sil hxresis et inaxime Simoniaca, iiininasseiil, landcmquc nobiscum Spiritum san-
iiequaquam putareni per Simoniacam hxresim con- :lnm ncc posse vcniii i:ec comparari prxdicarent;
ferri sacros, id "esl sanctos, sed potius sed siiam damiialioiicin uegligciUes aul dissimiilan-
id est exsecrabiles ordines, et ideo nec ordines, sed lcs, suscipiunt quidcmimpropricet usualiter loquen-
errores. les sanclos Patres, sed respntint proprie el regu-
Abscindtint quoque et illud quod « Spiriltim san- lariter seipsos cxponenles. Usualitcr siquidem vel
clum homines prxmiis assequuntur, i nec respiciunt impropricrB. Grcgorius Ioquitur ubi dicil quod sa-
ijuod iliic inserit, < qticm per niaiiiis impositionem cri ordines a lalibus conferanlur ; sed regulariter
omnipolens Deus omtiibus largiri dignalur, divino el proprie scmclipsum exponit quid de illis ordini-
munere habere despiciunt; i qttod si perspexisscnt, biis intclligi vclil, ubi inserit, per Simoiiiacam hx-
ncquaquain ptiiarent aliqtios hominum per cujus- R rcsim, iieque qiiidqtiamspiriiua.is gratix intervenil,
ctinque nianus itnposilionem quaiilocunque prelio ubi maligna hxresis mediatrix fucrit. Sic el ibi usua-
posse consequiSpirilum sanctum, quem divino mu- liter loqttittir, ubi dicit quod homines <Spirilum
nere habere despiciunt. Quouiodo cnim dontini om- sancluni prxniiis assequuiUui:, scd regulariler sese
tiipotentis Dei consequi poleril qui illud ejtts mti- cxponil, quid quod intelligi vclil, ubi inseril queni
ncre haberc contcmnit, instiper et pecuiiiis prolatis divino miinere hahere despiciunt. Quis cnim siue
expugnare et diripere contendit ? miserabiliter nam- Dco Spiritum sauctum, scilicel iloiiiiiiiejus, haberc
qne desipit qui ptitat aliquam violenliam posse fieri potcst? Nequccnim aliud Dens, aliud doiiniii ejus,
Deo oinnipoienti, ul gratiam suam concedal alicui, id est Spirilus sanctns, quamvis merilo dicalur et
qni hancdonocjus despicil adipisci. Ail hxc, qui sit alius. Qui modiisloculiouis tam crebcr in divi-
supra semel conceplam blasphemiam dcfcud. ndo nis vel humanis reperitur litteris, sou eiiainin quo-
exiujgeraiUjStibjungiinl:In alio quoque locogloriosus lidianis confabulalionibiis noslris, nt prisci gram-
Gregorius exponens verba Evangclii inter cxtera, maticiproprio tropo, qui catachresis dicilur, cum
sic ait : « Vobis sacerdotihus lugens loquor, quia donari, vel odorari consueverint. Cujiis etiain vo-
noniiullos vestruni cum prcliis facere ordinationes cabuli vim laliter edocent. Calhachresis cst usur-
agiioscimus, spirilualeni gratiam vendere, et de jmtio alieni nomiiiis, ul piscina, cum pisces nou
alienis iiiiqtiilatibus ciini peccati damno lemporalia habeat. Fil crgolropo hoc, ui res non habens siiuiii
lucra cumiilare. i Et posl pauca : « Columba vcn- noinen, usurpet alienitm. ltaque conslat hoc inodo
dilur, quia ninmis impiisilio per qtiani sancliis Spi- sanclos Palres nostros aliena nominn rite ex aliqua
ritiis ccelilus accipilur, ad pretiuin prxbetiir. »In rerum siinilitudine usurpasse, ubi eis propria, quaj
qtiibtis uli(|ite beali Gregorii verbis si recipiunt utiqtie pauca sunl, el aliquando narrationi minus
quod ait nomiullosspiriutaletn graliam vcndere, cur :ipta coniingit noii adesse.
negliguttl, qtiod subjungit, eos de alienis iiiiquitati- Uude ciini pltuiini alii, liim etiam B. papa lnno-
bus cum peccato lemporalia lucra cuinulare ? Et ceiifms dicil quosdani ab hxreticis ordinatos, ciim
quomodo spiritualis gralia polesl tllic vendi el emi, slatim nslruat nihil cx illa ordinalione nisi damua-
ubialterius iniquitas, emptoris scilicel, lucrum lem- lionem adepios. QuoJ si proprie loquens dixissct ab
porale,alleri, idcst vcnditori, cum peccato cunni- hxreticis damualos, pularelur dixisse aliquoscatho-
lal ? Qux enim spirilualis gralia poteril dari el ac- licosabhxrelicisdcpositosauiexcommuiiicalos. Quin
cipi, ubi ulrisque iniquilas ostenditur operari si etiam ipse B. Gregurius, qua intentione sacros or-
quidem, ut dilecttis DominiJoannes asserit: « Omnis p dines a (alibus conferri vel spiritualem gratiam ven-
qui facit peccalum, et iniquitalem facit, et peccatum di, aut emi, ei hujusinodi cxlera dixerit, in line sux
est iniquitas ? » (1 Joan. m, 4.) Absit crgo, absil, ul narralionis osieudit, ubi proleslalur benediclioncni
Spirilus sanclus medintor aliqiiatetius xsliinettir illis in malediclionem converti.et ad hoc promoveri
vel lam lurpibus el nefandis comnierciis, ubi binc ul fiant lixretici. Ad quod fac nuscinendanilum quis-
inde iniquilns comitaliir et dominatur ! Non ergoco- quis, oflicii sui consideratione, vehenienicr iton
luinba vcndilur, non emilur, sed vendi vel ctni pu- cxarderei, cuin auclore hiijns hxreseos porlioncin
lalur, aul videtur asacrilcgis et stullis, quoiics prava se habilurnm iiicunctaiile.r sciret? Hocquoque moJo
niaiius eorum impositio ad pretiiim prxbelur. Per loctitionis pene quoiidie diciuir quis vendere Deuni,
quam tamen, quandocuuque fit ab illis qiiorum inlc- cuni jusliliam vcndil, ciiin eonslel neulrum posse
rest, Spirilus sancliis ccelitus accipilur, qui ntillam vendi, sed ulrumqiie pretio offei.di; neque eniin
nianus eortim imposilioncm negoliatoiiim quales vendilor aliud cnnccdil uisi falsilnleiii, ncc em|)!or
diximus aliqua ex patie gratia stia diguaiitr, sed e\ aliuil accipit nisi eamJeni, pro qua parem utrique
damnalione sola laliter acccpta pariter cxsecra- incurrunt damnationem. Et lainen cum uterqtte vere
lur. sit reus, et sua ipsius conscientia tesle ulerque dan»>-
 1059 HUMBERTIS. R. E. CARBINAUS 10(1)
nalus, nmis eorum judex abusive dicilur, alter vero A. 8), i.Et ilerum :.« Confundanlur omncs qui adorant
absolutus, cumpotius sit obligalus. Sic el apud hx- :sculjitilin, et qui glorianUir iu simulacris suis (Psal.
reticos dicuntur esse episcopi, sacerdotes, ct reli- xcvi,
7). i Nonne glorianlur in simulacris suis qui
quorum ordinum, cleri, ecclesix, ordinationes, con- prxdicant
] ratas cocsccraiiones fieri a Simoniacis ?
secrationes, sacrificia et reliqua omnia sacramenta, Unde necesse est confundantur, quia, qttod consiaf
sed nomine tenus et specie tenus lantum, non au- non i acceplum, ncc prelio poterit conferri cuiquatn
tem aliqtia virtute et veritale ipsarum reruin. Nec hominum.
1 Et quia quod unusquisque cplit, hoc fii,
mirum, cum et apud cthnicos pene oimiia noslrorum simiilacrum
i filqui simulacrum colit,' sicul Deus lit
sacrainentorum nomina reperiantur, quibus lainen iqui Detimcolil,
gralia, tnmen nou nalura, tit ait Psal-
solum sacrilegium, non atilem aliquam sanciilaiem, mista ] : Ego dixi : Dii e>:is (Psal LXXXI, Unde
6).
aul verilatem inesse, nemo nisi insantis arbilralur: j
avarissimi homines, pecuniam tanquain deum co-
quidquid enim sine fide est peccatumest (Rom. xiv, lentes ] aliciHim, oiniiipoleitleiu eam, sicut pagani
23.) Quapropler iiullus jam usurpatus, el in propriis iqiioscunquedcos stios, aslimant, in tanttim ttt Spi-
diclionibus seducttts u propria el iiifmia sacramen- rilum ] sanclum r.sifet,sttbjicere prxvaJeat. El sese
lorum veritaleaberrei, ul credat, aul prxdicet se i
majestaiem iiiiinensam meliri ;cona.ntes, quij viso
vel quemquam alium graiis aut non gratis accipere B1,liuiniiio,
ipsi pallenl, etadejus mitum fasque nefas-
posse aquolibet, quia quod quxrit nec accipit, nec ,que exercent, oinnino credunt Deo placere qua- ipsis
babel. Quanlolibet enim sltidio piscihx incumbas, non i polest non placere; quorum iiisaniam Satirictts
aut insistas, ul pisces libi, quos quia non accepit ,etiam redarguit sic :
non habet, ex ea capias, nihil tibi nomen ejus vel r.iirv®in terris animae,et ccelestiuminanes.
rei similitudo nisi vannm fatigalionem prxslat, sive Quidjuvat lioctemplistiosirositniniltereroores,
gratis, sive non gratis id exigas. Reslat ergo ut Si- Ktlootiadiis ex hac scelerau ducere ctilpa?
moniaci sacerdotes cum aliis hxrelicis ad compara- Qtiod si ethnicus, rationc abusus, crederet idola
lionem sacerdotum qui gratia Dei sunt id qtiod sunt 'deos esse omnipotenles, et totius boni auctores, ta-
(/ Cor. xv, 10), non incongrue assimilentur statun- inen, tanquam ralionale aniiual, ralione ad hoc trac-
culis, velattri argentiquc siniulacris.qux, siculPsal- lusest utquos credebalsumme bonos, consequenter
nisla canit < os habetil, et non loquentur; oculos 'quoque crederet non posse eis placere vitiosas lio-
rabent, et non videbunl; aures habent, el non au- minum ] affectiones sive passiones; summa eni.u
3ent; nares habcnt,et non odorabunl; nec esl spi- virtus necesse est tolius vitii sit expers. Putasne
itusinore ipsorum. Manus habent el non palpa- Chrisliani ' sinl, qui Palrem luminum, a quo est il
Auit; pedes Iiabent ct non nnibulabiint; iion clania- C\ descendil oinne daluni oplimuin, et omne dontini
juiitin guttttresuo (Psal. cxm, 5-7). » Neque enint perfectum (Jac. i, 17), duciiiil adeo itnperfectum
;a (ides, scJ pcrlidia adinvenit. til pecuniis , quas super oiniiia diligunt, crcdaut
Unde, cum nomina cadem et aliquam verorum se ' posse sibi conciltarc, el conquirere ipsius stini-
menibroruni similiiudinem aure tciitis, sivc octtlo liiuui i doiiiiin, nec posse Deolion placere, quod ipsis
lenus referant, nihil lamcn veritatis in se retinent. 'sic placel negotiuni ?
Nam os eorum nil, nisi oris vcri inanc nomen cl CAPUTXVL
quanlulaincunquc siniililiidinein, lainen vanani, Sententta sancti Ambrosiide ordinationibus Simo-
prxlendil, cum ex niateria, faetura, el eflicienlia niacorum.
omnino dissimile sit, scilicet careat ossibtis, com- Sed liinc jam aliqtia magni Ambrosii subjiin-
pagibus, nervis, vcnis, sanguine, carne.cule, vila ct ganlur
I dicla, quibus SimOniaci, qttia avari, com-
molu, gustandi, flandi, spttcndi, sive screandi effeclu probentttr
I eiiam usurarii, et iJeo seciindttm quod
bcc et de cxleris membris dicltiiii pttla, qtiibus ncc !scripium est, sttpcr onnies nialedicti (Eccli. x, 9).
sibi ncccuiquam valent prodesse, aut aliqua eflicere Omnis ' quippe avarus usurarius,et usurarius avartis.
simulacra. Simoniaci ergo sacerdolcs, inslar simu- B. ' ergo Ambrosius, de vita et ordinatione episco-
1
lacromm, nonnisi inane nomen caiholicorum sacer- " poruin \ loquens, inler alia ait: « LicCt jamcoarciet
ilotum, el cxtcrioris ciiltus eormn siinililudincs usur- 'noslibelli hujiis prolixilas, ct tempus nos urgeat,
pantes, quia mcdialrirc avaritia, qux est idolorum 'ui ad finemhujusoperis veniainus, sollicitndo fra-
scrviliis (Ephcs.\, 5), auro etargento facti sunl, quasi 'lerni nos retardat amoris, illorum prxcipue sacerdo-
simulacra aurea vel argentea ab idololatria acccpe- lutn qui, menlis torpore hebetaii, sacerdotalem infa-
runt. Quoruiii quiaomnia sunt fucata, palct profcclo mant lionorem, et qui novam prodigialiter regulam
quod minime xsiimanda sint qux apud eos dicuniur Iiancienipestalempeperissenoscuntur.eiGiezisectaii-
sacramenta. Undeet episcopus laliitm faclor, eliamsi tcs cl Simonis sentenliam , sancli episcopatus gra-
pridemcoinpulabaturcaiholicus, acccdente sibi prc- liam pccuniis coemerunl, neqtinqtiamlimenles, cum
tio, fit et ipse sls.tuncuhis; parilcrque simuiacra, sacerdolalein houorem pectmiis emereni, a B. Pelro
vel polius idololalrx quotquol spem salutis in eis po- aposlolo sc cum Simonc fuisse damnalos, sicut ait:
nentes, eorum vanitatem reverenlur, secundum quod « Pecunia, inquit, lua lecnm sil in perdilionem, qni
Psalmista imprecalur : « Similes illis fianl qui fn- doiiumsanctiSpiriliis te credidisti pecunia comparaie
citiMtca, ctomnes qui confidunt in cis (Psal. cxsii, (Ad. vm, 20). i Nam etJepram cum Giezi a sancto
 10il ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. - LIBER PRIMUS. 1012
suo cepisse credan'1 Eliseo, qui gradum sacerdola- A ut reor.proco quod gratisdaiur, ideo gratia vocatur.
lem se exisliniant pecuniis comparasse. Quibus Ergo si gralia gratis dalur , et auro non xslimatur,
cum isla' dixerimus, sufficere debuit snam compa- a te cur gralia pecuniis comparatur? Respondct:
rando lepram possidcre. Nam , sicut validioribtis Non, inquit, mihi daretur, si pecuniis non emeretnr,
morbis Capite vilialo, reliquum necesse esl corpus nec episcopus fuissem ordinatus, si pccunias non
iuiindationc superioris inorbi lefhahier irrigari: ila dedissem. Ergo, ut apparet ex responsionibus luis,
et hi qtti caput videnlur esse Ecclesix, morbo pesli- graiiamciim ordinarerisnonsiiscepisli, quia graluilo
fero fmternum viliant corpus, ut nihil ex tola corpo- eam non meruisti. El idco , fraier, si gratiam non
ris compage insaucialtimpossilevadere, quod negli- accepisti, quoinodo episcopits effici polnisii? nam et
gcntium sacerdotuin vitiosilalis mortale noninfeccrit ad discipulos Dominus dicit : « Gralis accepislis ,
virns, ilautvideas iu Ecclesia passimquos non merita, gralis date (Matlh. x, 8). i Cur ergo graluitam gra-
seJ pecunix ad episcopatits ordinem provexerunt; tiam xstimasli tc pretio possidere? Nani, ut video,
nngaCeihpopultim et indocinm, qtii taletn sibi asci- aiirum dans perdidisli , el sanctam gratiam non
verunl sacerdotem; quos si percontari (ideliler velis acquisisli. Adliuc tamen scmel adjiciens fratrein
quis eos- prxfecerit sacerdotes, respondehtint mox perquiro, ne quid de approbamenlis vcridicis nos
"
et dicerrfi'-:ftb archiepiscopo suin nuper ordinalus Bprxleriuisisse videaniiir. Qtiis dnt, frntcr, episcopa-
episcopas, cenlumqne ei solidos dedi , ut episeopa- lem gratiam? Deus, an homo? Respondes sine dubio:
lem gratiam conseqtti mertiissem; qtios si minime Deus; sed tamen per homines dat Deus, homo im-
dcdisserii, hodie episCopusiioii esseni. Uude melius ponit nianus, Deus largilur gratiam: sacerdos impo-1
inihi esl aurttm de Sacello inveherc qiinni lantum sa- nit supplicem dexleram , el Detts benedicit potent
ccrdoiiiim perdere. Aurum dedi et episcopatum dextera; episcopus initiat ordincm , et Deus tribuit
comparavi. Quos tamen solidos, si vivo, recepturum dignilatem. 0 jusiiiia, o xquitas! si homini pecunia
ine illico non diflido. Ecce et aurum quod dedi, in daittr , qui nihil in ordine amplius 0[ieratur, nisi
meo sacello recepi, et episcopatum gralis accepi. soliim servitium quod ei creditur; cur Deo lolum
libi largilur? Juslumna
Nempe hoc esf quod dolco , quia archiepiscopus ncgatur, qui ipsum ordinem
carnaliter episcopttm fecit. Nam proplcr pecunias libi videlur ut servus honorelur et Dominus injuriam
specialiter leprosum ordinavit. « Pecnnia , inqtiit, paliatur, et injuste aceipiat sacerdos pecuniam et
lua (ccuni sit in perdilionem, quia donum sancli Deus palialur ab homine injuriam? Sed quia pro
concesso ordine Deus a le nihil exspeclat, cur a te
Spiriius gratix pretio comparasti, i et commercium
miserabile in aiiimarum exilium peregisti. El nescii r sacerdos pecuniam impudenter exspeclat ? Dominus
j
homines et indocti in ordinaiionibus eorum procla- homini concedere voluit gratis, et episcopus rapax
mani, et dicunt : Dignus es, et jtistus es ; etcon- pecuniam ab homiiie expelit gratis; Deus liomini,
scienlia misera: (ndignus es, ct injtistus es, dicit. ni certe benignus, gratis donavit; et saccrdos indi-
Proiiuntiat enim episcopus hujusmodi ad populum gnus eiini sine causa prxdavit. « Quid eniui halics
dicens : Pax" vobis. Oculis quidem carnalibus quod non accepisti? si aulem accepisli, quid glo-
1
videlur quasi episcopus magnus, et divinis obtiuibus riaris i quasi non acceperis? (/ Cor. iv, 7.) i ECcead
mala volvilur deificus ordo: ecce ad qux probra
inspicilur leprosus magmis. Per pecuuiani acquisivit qux
indebitum ordrnem, et apud Dominum perdidit in- prolapsi sunt sacerdotes qui audire ineriieruiil a
terioreui hominem. Caro suscepit dignitatem, ef Judice ' mundi: «Yosestis lux mundi(Jtfn«/i. v, \i). ,
anima pcrdidit hoiiesialein. Caro ancilla domina Ecce quibus siibjiciiinlurgenles, quibus a Domino di-
facta cst auiinx , animn qux erat domina facta est ctum est: < Vos estis sal lerrx (Ibid., 13). i Ergo
famula carnis. Caro dominalur populis et anima si lux est Eccleshe episcopuj, a Domino ordinalur,
scrvit dxmoni. Carni saCerdOlium comparavit, et ila i ut imperilix tenebras prxdicationis sux eloijuio
aiiinix detrimentum paravit. « Et qtiid prodest hu- rulilanle conscientiaritm tenebras illuminet, cur
jusmodi homiiiisi lotum niuudum lucretur, etanimx £) ipse palpabiiibus lenebris tenelur obslriclus? Et non
_soliim quia ipse dtiin inale agit, digne perit, in-
sux delriiuentum paliulur? Aul qiiam dabil homo
comraulationem pro anima sua?i (Maltli. xvi, 2C.) isuper et alios sectim digne perdit. Si enim nie-
ruisti salis saporem possidere ut insipientium possis
Quod dedit cum episcopus ordinaretur, aurum fuil:
et quod perdidit, anima fuit. Cum alium ordinaret, corda condire , cur infatualum lali vitio immundis
te porcorum conculcandum pedibus prsebuisti;
quod accepit, pccunia fuit: el quOd dedii, lepra ita ' ut nec te ipsum, nec alios possis condire? i cic.
feit.
Item quoque B. Ambrosius (lib. vi in iv Luc.) do
«Hxc sunt mercimonia iniquorum in pertiicic eo- 'Evangelio exponens illtul quod dtcium est : < Mulli
r-jm. Inlerrogo lamen fratrem el coepiscopum no- 'leprosi erant in Israel sub Elisco prophela el nenio
atriim, quia et ego episcopus sum, ct cuin episcopo mtmdatus ' est nisi Naaman Syrus (Luc. IV, 27), i
loquor. Dic ergo mihi paulispcr, fraler episcope, posl I aliqua ait : « Discc etiaiii congrux prxcepla
cum dares pectiiiiaui, quid accepisti ? Gratiam cpi- Virtutis.
^ Probabit fidem, qui prxmia recusabil.
scopalem accepi. Ergo inlerrogo te: Hxc gratia cur Disce ' utroque diclorum faclorumque magistcrio,
tali vocabulo nuncuoatur? Respondet: Cur, inauis? (quid scquaris. HabesDomiui praceplum, vatisexem-
 0*3 HUMBERTIS. R. E. CARDINALIS I0U
pluni, gralis accipere, gvatis dare, nec vendere At tem patrum in filios usque in terliam et quarlam
ministerium, sed offerre. Non enim pretio taxatur generaiionem? (Exod. xx, 5.) » Et tanien utraqtie
Dei gratia, nec in sacrameniis lucrum quxritur, sententia vera est, quia Domini est; sed pro qua-
sed obsequitim sacerdotis. Non tamen sal esl, si lilalc pcrsonarum et ciilparum ex circumsiatuiis
liicrum ipse quxras; familix quoqne Uuecohibendx suis competenter inlelligeoda est. Ncque cnim
manus gunt. Nec hoc solum exposcitur, tit le soliini uniformis senienlia blasphemis omnibiis est danda
castum immaculaiuinque cuslodias. Non cuim dixit quia nec uniformis est blaspheuiia, atlestanle Veri-
Apostolus te soliim, scd « le ipsum casiuin custodi tnte ipsa : < Omne, inqiiit, peccalum ct blasphemia
(/ Tim. v , 22). i Quxritur crgo non soltim lua ab remilletur hoininihtis; Spiriitis aulem Masphemia
hiijiiscemodi niindinis, sed etiaiu domus tux casti- non remillelur (Malth. xn, 51). »Nonne stipcr hanc
tas. « Oporlet enim irreprehensibilcrn esse sacerdo- Spiritus blasphentiam prnpbcla , aposlolus, doctor
tem, sui doniui bcne prxpositum , filios habentem eamdem quani ipse Dominus eorum, uniformemquc
siibditos CIIIIIomni caslilate. Si qttis autem domui coinprobantur tlictasse sentenliain? Prophela si-
sux prxesse nescit, quoniodo Ecclesix Dci diligen- quidetn ait : < Lepra Naaman Sy.ri adbaTcbit libi,
liam habebit (/ Tini. 111,2-5.) i Instrue ergo fami- et semini luo usqtie in xternum (IV Reg. v, 27); »
liam, horlare, cuslodi. Fefellerit servulus? (hominis B aposlohis aiilcm : < Pecitnia , inquii, lua tcctim sit
enim non excipito facullatcm) propheiico dcprchen- in perdilionem (Act. VIII, 20). » Et post pauca :
sus repudielur exemplo; cilo turpem scquilur le- < Pceniientiam ilaque nge ab hac nequitia tua, et
pra mercedem, et pecunia corpus aniniumque niale roga Dominiimsi forte rcmiilaUir lihi hxc cogilalio
quxsila coinmacnlat. « Accepisli, inquit, pecuniam cordis tui (Ibid., 22). » Quorum auciorilalem pro-
et possidebis ex ea agrum, el vineam, et oliveta el feclo secutus doclor , ail : « Inexpiabilis esl vendili
greges; sed ct lepra Naaman adhxrcbit tibi ct culpa myslerii. » B. qiioquc Augtistinus , unde
semini tuo usque in xlerniim (IV Reg. x, 27). i supra in evposilione Evangclii sancli Joannis.
Yides quia propler. facta auctoris, sticccssio dam- « Simon ille ideo volcbal cinere Spirilum sanclum,
nalur hxredis ? Inexpiabilis est venditi culpa mysle- quia vendere volebal Spiritum sanclum, et pula-
rii, et ccelestis gralix vindicla transit ad posieros. bat apostolos mercalores lalcs esse quales Domiuiis
Denique Moabilx et cxlcri non intrabunt in Eccle- de lemplo flagelk» ejecit. Talis cnim illc erat, et
siam Dei usque in terliam et quartam gcncralio- quod venderet emere volebal. Dc illis erat qui co-
nem, tandiu videliccl, ut siinplicius inlerprcteinur, lumbas
j vendcbant; eteniin in columba aparujt Spi-
donec culpam aiiciortim mulliplicis successio ger.e- ritus sancius. Qni ergo vendunt columbam, fralres?
ralionis aboleret. Sed ciim illi qui in Denmidolola- C iqtii dictinl, Nos dainus Spirilum sanctum. Quare
trix errorc deliqueruiil in qtiartam geiieraiionem .cnim boc cictiul? el quo pretio vendunt ? Pretium
videanlur essc mulctati, prolecto ditrior videlur esse hoiiorissui
] aceipiuiU,prelium, cathedraslemporales,
senlenlia qua Giezi semper usque in xternuin pro ul i vidcanttir ipsi vendere coliinibas. Caveant a fla-
ctipidilale habendi propheifca aiicloritate damna- gello| de resliculis. Columba non esl vcnalis, gratis
lur, prxserlim cum Dominusnostcr Jcsus Christiis idatur, quia gratia vocalur. »
per lavacri regencrnlionem omnibus rcmi^sionem Idem unde supra in eadem expositione. (Auc,
dederit peccatorum. » i
Iract. 6, in Joan. u, 18.) « In Actibus apostolorum
Ilegimus miiltoscredidisse in Samaria per prxdica-
CAPUT XVII. itionem Philippi (Act. vm , 12). Inlelligtltir autem
sive unus ex aposlolis, sive ex diaconis, quia septem
Recapitulalio unde supra; deinde B. Augits:ini diaconos ibi legimus ordinatos, inlcr quos esl etiam
senlemia.
nonien Philippi (Acl. v, G). Per Philippi ergo prx-
Ecce, ex prxmissis lanti tamque priideuiis viri dicalionem crediderunt Saniariix; Samaria ccepit
assertionibus, multifariam docemur prelio graiiam 1nbnnJare fidelibus. Ibi erat Simon iste Magus. Per
cpiscopalem ntin posse accipi, sed leprain. Et audel niagicas faclioncs suas demenlaverat populum, ut
quis contra hiscere ct gannire sibi aut cuilibet posso eum virtiilem Dei putarenl. Cominotus lamen signis
dari ab hujusinodi lcprosis, sciliccl Simoniacis, ali- qnx fiebant a Philippo , eliam ipse credidit. Sed
quam saitclorum ordiiuim qttam non liahent gra- qiiomodo crediderit, posteriora sequenlia demons-
liam , el non potius solain qtiaui acceperuul , ct traveruni. Baplizalus est ct Simon. Audierunt Itoc
liabent lepram? Et cnui idetn clarissimtis docior aposloli, qui ernnt Hierosolymis; missi stint ad illos
indubitanter prxdicet inexpiabilem esse venditi Pctrus ct Joanncs, inveneriint multos baptizatos, et
eulpam minislerii elcoeleslisgraiixvindictain traus- quia nnllus ipsorum acceperat adhuc Spiritum
-ire ad posteros, adeo ut exemplum Giezi adhxreat sanclum, sicut ttinc descendebat ad ostendendam
venditori et semini ejus in perpctinim, cujtts ino- significalioncm genlium crediturarum , ut linguis
menti sunl qux c diverso rontradicunt, « Anima loijuerentur in quos descendebat Spiritus sanctus,
et acce-
qux peccaveril ipsa morielur, et filius non portabit imposuerunt illis manus orantes pro eis,
Simon ille qui non erat
iniquitateni patris (Ezech. xvin,20), > prxsertim periint Spirilum sanctum.
cum Dominus de seipso dicat: < Reddain iniauitt- in Ecclesia columba, scd corvus, quia ea, quae sua
1015 ADVERSUS SIMON1AC05LIBRI TRES. - LIBER PRIMUS. I04t>
r.unl, quxicb.l , non qux Jesu Chrisii , unde in A 30. 3 «Si quis episcopus, aulpreshyler.auldincoiiu.sper
Christianis potentiam magis amaverat quain jtisti- peciiniani p hanc oblinueril dignilatcm, dcjicialur ipso
tiam , vidit per imposilionem mantiiim aposlo- cl e ordinator ejns, ct a coniiiiunioiie modis omuibus
lorum dari Spirilum sanctum, non quia ipsi aabscimlaliir, sicut Simon Magus a Petro. »
dabant, sed quia, ipsis orantibus, dalus est; Ilem, ex eisdem, cap. 31. « Si quis cpiscopus sx-
ct ait apostolis : « Quid vultis a me accipcre cularibus c poteslaiibus usus ecclesiain per ipsos ob-
pecuniae , ut per impositionem manuum mcarum llineat, depoualur ipse et ejicianlur omnes qui illi
detar Spiritns sanclus ? i Et ait illi Petrus : « Pe- conimuiiicant.
c > Conlra quod capiiiilum qui sibi pre-
cunia lua tecnm sit in perditionem, quoniam do- lio t poteslates conciliant, etiamsi ecclesiaslicx sint,
num Dei putasli pecunia comparandum (Act. vni, f
procul dttbio sxculares fiunt, sicut ail B. Gregorius.
18-20). > Cui dicit : « Pecunia lua lecuin sit in per- « Si in ecclesiasticis officiis qitemquam habel locum
ditionem? > niique bapliz.-Uo.Jam baptismum habe- pecunia, { fit sxculare quod sacruni cst. »
bat, sed coltimb»? visceribus non hxrebat. Audi Item inde, ex concilio Chalcedon., cap. 2. i Si quis
qnia noo hxrebai, et verba ipsa Pelri apostoli ad- tepiscopns per pccuniam feceril ordinalionem, et sub
verte. Sequitur enim : « Non cst tibi pars, neque ,
pretio rcdegeril gratiam qux non polest vendi, ordi-
sors in hac fide ; in felle enini nmnrittidiuis video te B ,
naverilque per pecuniam presbyterum aut diaco-
esse (/fcic/.2!-23).i Coluinba fel nonhabet: Simonha- ntini, , vel qticmlibct ex his qui connumerantur in
bebat; ideo separalus a columbx visccribus. Bapti- (clero, aut promoverit per pecnniam dispcnsatorem
smus illi quid prodcrat? » .aut defensorem, vel quemquam qui subjectus est
In quibns eloqiienlissimi et perspicacissimi do- ,
regulx, sub lurpissimi lucri commodo, is cui hoc
ctoris dictis animadverlant necesse est qtii im- allesianli ; probaluin fucril proprii gradus periculo
pudenter et impie aslrucre coiianliir columbam, <
subjacebit. Et qui ordinalus est nihilex hac ordina-
vel spiritualem gratiam vendi, illud quod ail: < Co- \tione, vel promotione qux est per negoliationem
liimba non est venalis, gralis dalur, qtiia gratia vo- f-jcln | proficiat, sed sit alienus.ea dignilate, vel solli-
catur;i necnon illud, quia «viditSimon per imposi- citudinc , quam pecuniis qttxsivit. Si quis vero me-
lionein manus apcstolorum dari Spiritum sanclum, ,
diator tam lurpibus et nefandis dafis vel acceplis
non qiiia ipsi dabanl, sed qnia ipsis oranlibus dalus ,exstileril, si
quidem clericus fuerit, proprio gradu
est.i Deus enim Spirititm sancium stiinn hominibus ,dccidal, si vero laicus aul monachus, aiiathcma-
largilur, sed oratione et iuvocalione illorum, qui hu- tizetur. •
ius minislerii vel officii ordinalionem a calholicis i Ilem
. . . . c*- inde, exempla Hormisdce papa; (eplst. 25).
gralis accepisse noscuntur, elianisi pravx^ conversa- < Quos constilerit indignos merilis sacramenla mer-
tionis in oculis hominum haheaiitur. In qua utique
calosesse preliodignitatem, conviclosoporlet arceri,
fide vel minislerio, non est hxrelicis pars, neque
qtiia dantcm pariter accipientemque damnatioSimo-
sors, quia nec minislri Chrisli, sed Satanx nis quani sacra lectio (estalur involvit. Hoc ilaqtie
prelio efficiunltir; ncc ipsornm oratione atit ad proximn conjiingimus, ne benedictio per imposi-
invocatione Spiritus sanctus dntur, quia miui- lionem
mnuits, qux a Deo esse crediltir pretio
slerium eomm, cliatnsi rectx conversationis vi-
comparelur, quia Simon, per Spiritum sanctum vo-
(ieantur, a Deo non recognoscitur, et ideo oralio lens preiio mercari, aposloli fuit delestalione per-
eorumfit in peccatum (Ps. cxvin. 7), secundum qnod eusstis. i
de alio pessimo niercalorc a Psalmisla constal im-
Nam ut B. Corin- Ilem inde, ex Exposilione Remigii. « Dominus ut
precando prophetaliim. Apostolus
tbiis ail: « Ejusmodi sunt pseudoajiosloli, opera- oslenderet omnes venditores, et emplores ccelestis
rii subdoli, iransfigurantes se iu apostolos Christi. gratix eliniinandos esse a socielalesanclx Ecclesix,
Et non niirtim. Ipse enim Salanas transfigurat se in idcirco ccepil ejicerc vcndentes et ementes de tem-
lucis. Non cst si minislri plo, et caihedras vendentium columbas everlit, ut
angcliim crgo magnum ,
) talium sacerdotium negolialcrum dc-
ejus transfigurentur, velut minislri jusfUix, quo- doceret qnia nonnulli qui corporali (
rum finis erit secundu-m opera ipsorum (// Cor., strttitur. Quamvis enim sint
sanctx Ecclesix non repellanliir,
xii, 13-15). » llaque, sicul Satanas transfiguratus ler a socielaie
iu angelum lucis non potest non esse angelus tene- vcrumtanieii spiritualiter apud Deum repuisi suni,
et proprio honore privali. i
brarum, lanto perversior qtianlo prxsumpluosior;
ita et ministri ejus, transfigurali in ministros ju-
CAPUT XIX.
Stitix, uonposstint non esse miiiislri injuslilix, tanlo
deteslabiliores quanlo audaciores; mentitiutur se eorum quidicunt Simoniacos.gratiamhubere
Repuhio
csse quod nec sunt, nec ficri possunt. a qua deponanlur .
CAPUT XVIII. Yertini quia trulinatoribus verborum et ncgleclo-
Ite mercantibus ecclesiasticam dignilatem sanctorum ribus raiioiium supra responsum suflicienter pula-
Palrum sententiiv. lur, ex quibtisdam diclionibus qux in supradiclis
/t*«nt,unde sitpra, cx Citnonibits apostolorum, cap. capitulis usurpative.climproprie, sccundum tropum
1047 HUMBERTlS. R E. CARDINALI3 1048
catachresim, ponuniur, sicul obtinucril dignitalem A Cornihtis eiiiui phanlasticus ille syllogismus mina-
pretio, vel fecerit ordinationem, el hnjusmodi cx- bundtis; uirnmlibel presseris, ab tiirolibet mox
Ura, illud tamen nunc vcntileittr quod nobis oppo- premeris. Nain si deponendos concesseris, dignita-
nere fruslra nitunlur. Aiunt cnim : tem quoqtic cos obliiiuisse a qua deponantur neces-
sario concedis. Si dignilatem eos oblinuisse con-
OBJECTIO. Ecce perpecuniam ordinati deponi prx
Conslat eos cesscris, conslabit Spiriliim sanctum qttoque ven-
cipitinlur. ergo spirilnalem gralinm diltini et cmpluni ab eis_.Qnod si consliierit, neces-
adeptos, et ad gradum honoris promotos quoa de-
sario quoqiic Spiritiim sauctnm haberi, dari et
poni jubenlur. Etenim dispositio habiti honoris est
amissio vel privatio. accipi ab eis constabii, ac |)er hoc ordinaiknieg vcl
consecrationes, gralis vel non gralis factas a Simo-
REPULSIO. Quibiisdam superius monstratum sit niacis, ulique hxreticis, per omnia ratas esse,
piscinam dici et qux pisces non habel, tropo codem, nihilque minus haberequam qux fiunl a caiholicis,
si perlinaces esse nolunt, quantoeitis animadverlere nccessario confiteberis. Porro si dignitatcm eos
possuut depositionem qiioque rite dtci qux nullam obtinuisse negavcris, deponendos non esse ab ea
promotionem el honoris gradum habuisse, nisi ex qiiam nunquam oblinuere dignitatem necesse est
aliqua similiiudine sttperficie tenus comprobalttr, B profilearis. Si auiem minime deponendos concesse-
prxsertim cum et proposilum Chalcedonensis con- ris, sanctorum Patrtim deereia, qux vendilores et
cilii capitulum evidenter noslrx parli suffragetur; emplores gralix deponi deccrnurit, incasstim essc
in ejus initio sic Iegilur (Conc. Chalc. can. 2) : « Si prolala necesse arbitreris. Restabit ergo aul con-
quis episcopus per pecuniam feceril ordinalioncm, cessa depositione Simoniacorum, etiam cxlera,
el sub prctio redegerit gratiam, qux non potcst qnx superiiis omnino absurda concedi videntur, con-
vendi, i etc. Quapropter tam consonoetunanimi lonilru cedanlur, et sic capiluta illa saneioruin Patrmn
sexcentorum triginla sanciorum episcoporum prx- ajiprobabuntur, aut contradicla deposilione repro-
varicatores ad cor reversi, discant gratiam non babunlur. Sed, quamvis lalius supra monslratum
posse vendi.Nam ipsi sancti Palres hanc suam syno- sit Spiritum sancltim nec posse vendi necemi, sine
dum usque ad sanguincm defensores professi legun- qito sacerdolium nou polest acquiri atil haberi, vel
tur. Tandem inusiiato quidem modo, sed proprio consecralio aliqua (ieri, et ideo httjusniodi prse-
loquiinur, si depositionem hujiismodi revelationem suitiptorcs debere deponi ab ca iransfiguratione vel
dicimus, sicut a Simeone Domiims Jesus in rtiinam specic, quam, velut minislri jtislilix, injusle ttstir-
et resurrecliotiem multorum evangelizatur posilus pnndo arrogant sibi, concedatur tamen inter ven-
(Luc. ii, 34). Ruendo enim resurgit qtiisque, maliim ^ ditorem et emplorem rem negotii necessario versari,,
«leserens, ad bonum se accingit. Unde quia niullis quia nec ille vendilor, nec iste emptor aliter poterit
diviiue auctoritalis lestimoniis p.ilam cst Spirilum jure dici. Sed ea Spiritus sanclus esse non potest,
8mclum non posse vendi, jam sicttt delicit fumus qtioniam ipse Spiritus sanclus gralia dicitur etest.
(Psal. LXVII, 3j, deficiant tetra illa, et ncbulosa Graiia auiein, nisi gralis accipiatur et detur, gra-
argiuneitia, inio phantasmala nibil vcritnlis, scd lia nec est, nec vere dicitur. Nam si vendiuir et
tolum vanitatis habentia, quibus arguuiciiantur emitur gratia, jam non esse gralia meriio cou-
talia. cluditur. Cons'al igiltir Spirilum sancttim, aut
cerle gratiam, rem venditionis et emptionis non
ODJECTIO. Si is, q»i pro manuum imposilionepre- esse.
liuni accipit, ei quem per prctiuni consecral Spiri- altera quaeralur res oportet, quam.
sanrliim Qnaproplcr
lumsanctum non tribuit, profeclo Spirituin ne diutius el passim quicrcndo faligemtir, aul certo
nec ille vendidit, nec iste comparavit. Sacerdotium nberremiis, B. Ambrosium nobis eam dctitoiislran-
vero sine datione sancli Spiritus nec liibuiiur nec tem advertamus.
sacerdotem non esse «Quoddedit, inquii, cum episcopus
accipitar. Liquet igilur qui per ordiiiarelur, aurtim fuit; quod perdidit, aiiinia ftiit i
nianunm imposilionem sacerdotium consequitur. D Ex tam egregii viri sententia sine ainbiguitnie
qua
Retinquitur vero ut necesse non sil eum ab ilto docemur reui nefandi htijus commercii perdilionem
ordine deponi, qucm nunquam oblinuit. Frusim et damnationem
animarum, et lepram tantummodo
iiaquc biijusmoJi staliila canonum, a sanctis Pn- recle dici et vere esse. Et perditionem qtiidem etiam
tribus edila, proferunlur, quse lales deponi deeer- secundum
principem apostolorum, damnationeiii au-
iiiinl. tem juxla R. Iiirioceniium,lepram vero secundumemti-
REPULSIO. Tam sophistico et perplexo syllogismo dem Ambrosium. Unde ubicunque perdilio vcl dam-
sttbversa perversitas aperte resistereSpirituisanclo nalio iaxatur,nccessario auclor perditionis.vel dam-
non verila, qttia perverse cred t cumdem vendi ct iialioius diabolus taxeolis hujusmodi cooperalur et
emi, ubi venditoris et emploris audiunlur nominn, principatur, sicul nihilominus idem ipse spiritus
ironice concludit nceesse non esse eum depon'. ab immiiiidus ubi lepra dattir. Neque etiim rei cujus
ordine, quem nunquam obtiniiii, aut si cousequatur, auclor est principari aut dominari non polest.
non deponendum, ac |>cr hoc cassandtim sanclorum Qtiibus atiieni spiritus jierditionis , damnationis ,
Palrttm cnpituhiin, adversus Simoniacos prolatum. imniunditix principauir, Spiritus salutaris noslr.'
4043 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER PRSMUS. 1050
Domini scilicet Jesu, qui cst auclor lolius mtinJilix, A qttilur, «aliud nemo polest ponere prxter idquod pc-
procul ab cis sequestratur. Nam qtix convenlio silum esl, quod est Christus Jesus (/ Cor. iu 11).»
Christi ad Beliol?Aquilms ergopcrdilio et iinmundi- Porro Christus Jesus habilat in cordibus pe Spiri-
lia possidetur, quosque vicissim ipsa possidet, qttid lum sanctum corroboratis, sicul ipse insinuat Ephe-
nisi perditio vel immtinditi.i, qttatn solam acquisie- siis : < Fleclo gcnua roea ad Patrcm Doinint Jesu
ruut dari et accipi polesl? Itaque quia necessario Chrisii, ex quo omnis paternitas in rcelis et in terra
roncltidilur perJiiioncni et lcpram venditam et noniinaliir, til det vobis secundum (iivilias glorix
euiptam , restat hujusmodi mcrcalores improprie sux virlutccorroborari pcrSpiritnm ejusin interiori
(iici sacerdolcs el clericos, proprie aulem perditos homine, liabitarc Clirisium per fidein in cordibiis ve-
el leprosos ; quorum prava manus imposiiio, ma- slris (Ephcs. iu, 14).i Sicrgosecuiidiim lamegregium
liini quod sobim acquisivit tribuit, ntillum anteiii Synimislam, eiusquead lerliumcceliun (//Cor.xn,2),
boiittm concedit, quia nuSliini laliter negotiando vcl in ipstini paradisitui raptum fides christianitalis
acquisivit. Nunqnam enim jnslc irihuiltir, qtiod fundamcntiim esl , fundamentnm autern Christus
injusle coliiur. Unde secum alios quoque perdit ct Jesus cst, reslnt ut fides Christiis sit, qui nos per
sordidat.non sancliflcalaiitmini lificai.sicul Scriptu- Spiritum Dci Palris corroboraios inhabilans regii.
ra evideuler clamat: « Quidqtiid teligerit immiindus, " Ilinc procul dtibio palel qualis inler Chrislianos
immundumfiel(iVum. xix, 22). i — «Spiritiisqiioque rcptilandiis sit, qui dc Spirilu sanclo male seniit.
sancUisdisciplinxeffugictfictum.etanferelseacogila- Consiat ciiiui, quia ncc Filium, nec Palrcm habct.
tionibiisquxsiiiitsineiniellectu.elcorripiettirasuper- Nani, sicut catholice prxdicatur, inseparabilia stint
venieiiteiniqnilate(Sn;). i,5).iIdeospirilusdiscipliii.T. opcraTrinilatis, Palris, et Filii, el Spirittis sancti, et
diciliir, quia disciplinatos qtiibusctinquc aspirat efli- cuicunqiie unius ctijtislibet trium visitalio dcfeccril,
cit, et per eos dona gratiarum siiarum, pront vull, nccessario etiam reliquorum duorum deeril.Quisquis
singulis ad disciplinam distribuit. Indisciplinntos ilaque credit Spirilum saiiclum non solum fide scd
nulenilonge a se repellil, vcl polius quia ficli sunl eiiam pecunia posse acquiri, Deum Palrem non
effugit. Et quis perniciosius convincilur esse ficlus, babct, ad quem devotissimus Aposlolus genua
quatn qui contra disciplinam caiholicam, cnjus spe- flcctebat, ut Ephesios per ettmdem Spiritum suinn
eialis administralor creditur Spiritus sanclus, fingil corroboraret. Filium quoque non habet, pnetcr
se esse quod ncc est, nec esse potest nliqualenus, qtiem iieino aliud Christianitatis fundamenlum po-
scilicet ut per pecuniam habeattir episcopus, vel nere polesl, quia ne sub lanli fiindamenti magnitu-
cujusque allerius ordiuis clericus? dine deficiamus, per Spirilum sanctum fulcimur et
CAPUT XX. corroboranmr. Rcsial ergottt qui Spiriluin sanctum,
Quod Simoniaci sine (ide sinl, quodque sibi consen- cui fuiidnmentum, quod est Chrislus Jesus, innilitur,
lientes fide privenl. non habet, nec ipsum fuiidamenlum habeat. Si fun-
El quidem alii hypocrilx incorporatione istorinn damentum non habet,Christtim non habet. Si Chri-
minus sunt noxii, quia vix alienis nocent, nisi sibi; slum non habet, fidem non habct, per qitani Christus
isii autem secum Clirislianos catervatim inlcrficiuut, cor ejns inhabitet. Ilaque conseqnitur ut qui fideni
dum eos sua lepra vigenle interliciiint.et damnaiio- non habet, infidelis sii; infidelis aulcin, quia Spiri-
nis vei peidilionis vendilx aut emptx parlicipcs lum Christi non habet, ejus non est. Cujus ergo est?
ordinandi, seu sanclificandi oblenlu efficiunt. Qui Nimtriim ejus,quihomieidaest abi.nilio,quiqiiein ve-
plane siraulalores et callidi prx cxleris provoc* t, rilale non sieiil.qnia veriiasnoiicstin co, quia men-
non autem placant iram Dei, quia vendili vendilo- daxestipseet patermendacii(Joan.viii,44),quoniam
res quolidie vendunt oves et boves Chrisli, scilicel qtiicumChristo noncolligil, spargit (Matlli. xn,30); et
simplices et ingeniosos, aut certe invalidos ct vali- qtiia non estcumeo, contraeumesl.Undemanifestum
dos. Et cui vendunt, nisi, ut bealus Augustiniis ait, est Simoniacos per cupidilatcm a fide aberrasse, vel
diabolo? Ubi enim seducli creditnt sacerdoles preiio n polius apostatasse, et circa fidem naufragasse,
posse (ieri.et Spirilttm sanctura vendi et emi.primo- sicut Apostolus Tiinothco dicit: « Radix omnium
geniiacordis eorum, idest fides, probattir corrumpi: malorum est cupiditas : quam quidani appetentes
qiia corrtipta, necesse est adeo corrumpi, si qua crraverunt a fide, et inseruerunt se doloi ibus multis
inesse potuere bona , tit omnino fiant nulla; qttia (/ Tim. vi, 10). i Quos vidclicet erroneos, vel
unica virginitas animx est fides incorrupta, quam aposlatas vel fidei naufragos, non auteni cpiscopos,
ntique a pscudonpostolis corrumpi limebat, qui Co- aut clericos debere dici vel haberi constat. Nani si
rinthiisdicebal:< .Emulor enim vos Dei xmulalione, lerrenx et lemporalis mercedis ncgotiatores per
despondi enim vos tini viro virginem caslam exhi- cupiditatem nonniinquam a fide aberrant, dtim in-
bere Christo. Timeo aulem ne sicut serpens Evam caule et artificiose jurando, et perjurando assumuiU
scduxit aslutia sua, ila corrumpantur sensus vestri nomen Dei sui et animas suas in vanum, ut sibi
ct excidant a simplicitale qux est in Christo Jesu corradanl lucri aliquanlulum , qiiantum putamus
(i/Cor.xi, 2). • Quam prnfeclofidem idemApostoIus abcrrarc a fide eos qui non soliiiu nnimas suas ve-
E-ecundtimgraiiam sibi dalam,ut sapicns architectus nalcs habent, sed etiam S|iiriluui sanctum, Deuni
c fundamentum » eisposnit: quoJ, sicut ipse subse- itiiqiic ctDominum venderc conanlur? Verc aberrant
 1051 HUMBERTlS. R. E. CARDiNALIS 1052
lota via a fide, quoruni ab iuilio daninaias nuii.iiiias A homines ctini in honore essent, non lnlcMcxerunl,
quia Spirittts exsecralur, fugit eos longe. Quo fu- comparali stiut juniciitis insipieniibiis, et similes
gienle, nec fundamentiim quoJ est Cbristiis Jesus facti sunt illis (Psal. XLVHI,13). Quamvis enim
potsst th reinanere, quia subtrahit se ipse Spiritns, ralionale aninial a Deo creati sint, raiione taraen
cujus inlerest suflulcire et corroborare. Sic acci- abtitenles i non intclligiint jttstitiam injtislilix, aut
dit ut dum cupidissimi mortalimn iiiconiparahilcm virliiiem vitio cohxrere aut convenire non posse.
comparare et vendere concertani, malignos spirilus 'Qui, tit B. Judas npostolus nil : < Quxcunque qtii-
ad destruendum exlerius non solum boiiorum ope- dem < ignnrant . blasphcmant. Qtixciinque autem
rum suorum muros, sed etiam interius ad convel- nnturalitcr i lanqiiam brtila animalia noverunt in
lendum ipsam (idem, scilicet fundamenlum, alacrio- liis I corrumpuiilur (Jud. 10). i Untie Spiritu san-
res reddanl, el quasi invicem sed ad oinnimodam clo < ab hiijitsmodi cogitationibtis effugalo et ablato,
deslruclionem adhoi-lantes dicant, quid Psnlmisia tit < supra dicitur, corripiuiilur, id est ex lolo ar-
deflcndo insiiiuat: « Exinaniie, cxinanite tisque ad irijiiiinlui' a supervenienle iniquitate , maligno spi-
fundamentum in en (Psnl. cxxxvi, 7). i Siquideni et riiu • scilicet, qui sic iniquus esl ut sil ctiam ipsa
avulsoa cordibiisliominiini fiindnmenio,hocestChri- iiniquilas, sicut gloriosus Paultis declaral: « Mysle-
sto, qtii semper iiiiiitiiur S|)iiitui sancto, ceiiuin est R i
|j riiiiii, inquit,j.nn operalur iniquitalis; i el post pauca:
liiijiismodi domtim deserlain, el fundilus dcslruclam «< Et ttinc revelabitur ille iniquus (// Thess. n, 7), »
dcrelinqni a Deo , et eflici speluncam latronum qui «1 deniqiie sic csl homicida ut sil eliam ipsa mors;
(Matth. xxi, 15), qui ea;n niox suo vindicant ludi s pcrdilus el pcrdilor ut sil quoqtie ipsa perdilio.
sic
hrio; ita ut jam nomiiic vacuo Christianus dicatur, Ab t hac ergo iniquilale ex toto arrepti, jam sicut
cui nihil fidei, id est Chrisli, remansit oinnino : ac °omnino aninialcs hotniiics non percipiunt ea quae
per hoc coiivincitiir sine Deoel pejor pagano, quia sunl s Spirilus Dei (/ Cor. n, 14). Sttiltitia est enini
bic infidelis simul est et aposlala; cuin paganus 'illis, ct non possunl inlelligcre qux spiritualiler
quamvis sit infiJelis , lamen Chrislianx fidei, vcl examiiianiur.
c Porro, ul idem Apostolussubjungii:
convcrsationis , quam nunquam habuit, nequeat «< Spirilualis aiilein judicat omnia, el ipse a ncmine
recle dici aut haberi apostata. A cujtis eliam cogi- jttilicatur.
j Qtiis enim cognovil seiisiini Domiiii? qtiis
latioiitbus, sicut prxdictum est, nufert te Spirilus iustruet ' eum? nos aiilein sensum Christi habemus
sanctus, quia sunt sine inlellectu. Et qtix cogitatio- (/ ( Cor. n, 15, 16). » Nam sicut pauk) superius
nes mngis stint sine intellectu, qtiam qux xslimant prxmittitur P : < Nobis revelavit Deus per Spiri-
Spirilum sanctum posse vendi ct emi ? Minus enim Itiin I stium. Spirittis eiiim oiunia scrutalur, eliam
cst noxium quidquid de crcatiira cogilatur irratio- CZ profunda p Dei.Quis eniin hominiim scit qux sunt ho-
nabililer, quam quod de Creatore. n
niinis, nisi spiritus hoininis, qui in ipso est ? ita et
CAPUT XXI. (l Deisnnt, nemo cognovit, nisi Spiritus Dei. Nos
qnx
a
aiilcm iion spiritiiin mttndi accepimus, sed Spiritu a
Repulsio eorum qui dicunt liaberi, et juste posse 1 ex Dco esl, ut sciamns
dari Spiritum sanctum ab eo qui injuste ac- qui qux a Deo donala sunt
u
uobis • qux et loquimur non in doclis Imiiianx sa-
cepil.
Quod si ab illis se aufert Spirilus saiictus, qui pienlix P verbis, sed in doclrina Spirilus, spiritualibos
etim xslimant posse vcndi, multn magis ab illis , sspiritunlia comparantes. (Ibid., 10-15). • Ex quibus
qni non solum id xstimanl, sed eliam in lantum cre- •* Aposloliverbis inler aliailludmaximecousiderandum
duiUjUt ad pernicieni multorum verbis el scriptis ,eesl qtiod ait : « Nos non spirilum mundi accepimus,
sic prxilicenl: si Spiritum qni ex Deoest. > Spirilus enim mundi,
sed
OBJECTIO. Liqtict, inquiunt, sancli Spiritus gra- ut u B. Joannes scribil, in maligno positi, spirilus
tiam vendi simul et comparari. Ergo Spiritum san- nmalignus est, qtii a Dominoin Evangelio princeps
cliiin, qtiem quis injusle acquisivit, injuste ha- niuiidi n vocatur, sicut est illud : < Princeps liiijus
buil; ctii injusle concessit, hunc secnm damnavit; n
mundi ejicietur foras (Soan. xn,5I);i et: < Princeps
cui vcro juste largilus es(, hic, si jus(us esl, jusie ) hhtijus nitindi judicatus esl (Joan. xvi, 11); i et :
potest habere, quoniam bonus a malo bonum bene «* Venil princeps httjus mundi, et in me non habet
'
accepil. Q
qiiidqiiain (Joan. xiv, 30). i Quem uiique palam est
REPULSIO. In qua utique sentenlia, quis intelleclus, cos C( non accepisse qui sciunt qux a Deodonata sunt
vel qux rationis sint illa inveniri poiest? 0 Dens et eis. e Quam scientiam operatur iu eisSpirilus qui ex
Domine Spiritus sancte, qui es juslilia sempitema, Deoest. B Quemadhoc accepisseperliibenlur, ul sciant
secundum perfidiam istorum prxdicatortim, imo quoe <l a Deodonala sunt eis. Probatio ergo acceptionis
perditorum, injuste acquiri, injuste haberi, injiisle S Spiritus, qui ex Deo esl, eorum qux ab ipso donan-
concedi poles ! Et ubi tam justiiia quxrenda est, si tur ll recogniiio est. Quam nos perfecte retinere ex
jusiilia injuste acquiri et haberi potesl? Heu miseri hoc h comprobalur, quia donum donari, id est gratis
et insani, qui le velut aliquid pecus furto acquisi- accipi, a et dari secundum evangelicam ct aposlolicnm
lum et a fure habitum, sicque scienter comparalura tradilionem ti profitemur , et pro modulo noslro de-
aestimant ! Sed prius ipsi fiant sicul equus el mu- f< fendimus.spirilualibusspiritualiacomparantes Unde
lus, qtiibus non est iulcllecius (Ptal. xxxi, 9), quia e diverso colligitur eos spiritum mundi accepisse, q-J
IOSJ ADVERSUS S1MONIAC05LIBRI TRES. — LIBER PRIMUS. 1054
coulra evangelicam apostolicamque disciplinam do- A quis de Spirilu sanctomale senlit, animadvertat quid
num Dei pecnnia posse possideri xsiimant, creJunt, B. papa Damasus Panlino Anliocbeno palriarchx
profitcnitiret, qiiantum possunl,defendere conanttir, scrihcns, inlcr alia dicit : «Si quis de Palre cl Filio
earnalibiis spiriiualia comparantes. Qui si eumdem benc senserit, de Spiriiu aiitem sancto non recte
spiritum mtiiidi quiset ubi sil, vel quidjam passus hahueri!, hxreliciis est.» Etquod onines hxtetici do
recolerenl, cum magna cordis contritione erui de Filio Dci, aut de Spirilu sancto male sentientes, in
polestale lenebrarum.alque.dum adhuc licet, trans- perfidia Judxoriim et genlilitim iiiveniuiitur. Ncmpo
ferri in regnuin Filii ciarilatis paternx qtixrerent. Judxis diccnlibus : «Nosex fornicatione, i videlicet
Siquidem ille est princeps miindi, rector lenebriirum idololatria,« non siimus nali. Unum Patrem habemus
earum, hominum scilicet infidelium, iu quibus lar,- Deum; i respondit Doinintis Jestts : « Si Deus Pater
quam in filiis diflidenlix regnat el operalur sua ipsc vesteresset, diligerelis titique me. Ego enim cx Deo
serpens antiquus, qui est diabolus et Satanas jam processi, et veni. Neque eiiim a me ipso veni, se.l
judicaltis et damnatus alque foras ejeclus, non uti- ille me misit. Yos ex palre diabolo cslis (Joan. VIII,
qneextra fabricam cceli et terrx, sed extra corda 41). i Simoni qtioque Mago Spiiilum sanclitm mer-
(itlelium, quos fecit Christus rcgnum, et sacerdoles cari cupicnli Pctrus dixit : « Nonest tibi pars, neqne
Deo et Patri suo. Quod si spiriius mttndi jam B sors in hac lidc (Act. vm, 21). > Scd ne forte conli-
damnatus est et foras ej'eclus, palet jam daninaium nnala hxc repulsio licet pernecessarin, si diulurnior
et cum eo foras ejeclum mundum, cui ipse princi- habeattir, sic desertorem urgeal el impetat, ut
pattir, nec jam esse in mundo, quem dilexit Deus, commilito nosler defesstis oppelatur, delicato lc-
ei, sanguine Filii sui redemptum, emundavitlavacro clori respirandi gralia oportet scriploris inten-
aqux in verbo, m sit ipse Deus cum eis eorum Dens. tio consulat, landcmque hic finis orimi htijus lifcelli
Nam qnx pars fideli cum infideli ? Quapropter quis- (iat.
EXPLICIT LIBER PRIMUS.

INCIPIUNT CAPITULA LIBIU SECUNDI.

I. Quid beatus Pelrus aposlolus suiqne couposloli de XVI. Ubi conlradicitur hwreticosnec sicul criminosos
hwrelicis senserinl.' iiilra ecclesiam Deum audire.
H. De pietnte et impietate, et de Cham et Btitaam XVII. De diffcrentia negolialorumswculi el eorum mn
prwsumptione. dicuntur Siinouiaci.
111.De peccalo Cliore et ftiutorum ejus atqne pcena XVIII. Ile eo qncd carnalet Ecclesiw sine fide ic"
eoritm. sint iustar Ruben el Gatt, et dimidiw tribns Ma-
IY. De vulgosequaciprwsumptoruin, et de di/feienlia nasse.
veri el ftilsi sacerdolii. XIX. De eo quod Simoniaci a Satana pervadun-
V. De Jamne el Mainbre, quibus vejores sitn! Si:no- 'ur exemplo Judw proditionem Domini aggre-
niaci. dientis.
VI. Ubi admonenlur Chrislitini vitare supptunliitionem XX. Quot maledictiotvbus tum Juda Simoniaci sub-
hairclicoruin , quorum inibi malum atque pcena jaceant, el qualiier omnemEcclesiam vendant.
eorum ostentlilttr. XXI. Deeoquod non prosit Simoniacis qualiscunqut
VH. De tlamnationeficte qutcrentium Deumsub exem- eorum eleeinostjna.
plo Ananite el Saphira'. XXII. Quid vulpes Simoniaca; faciant vel patian-
VMI.De eo quod non solum voventlum,sed el "eddeu- iur.
dvm sil Domino. XXIII. Allegoriade vulpibusa Samsone caplis.
IX. Quod Spiritus sanctus fidelibus appareal, infideles XXIV. Collatio actuum Juttw et Simoniacorum.
autem laieat, a quibus nec qtiwrilur. XXV. De eo quod Judas sine fide pwnituil , et
X. De excessus eorum di/ferentiu qui supet funda- n quod consentienies principibus sacerdolum fidc
menlum Chrisli exceduiuel curuin qui tine cjus' privali snnl.
fundamenlo. XXVI. Quod nil nisi damiifttioncma Simoniacis acci-
XI. Quod vilandi sinf haneiici exemplo viperarum et piant cliain grutis ordinali, cl quod idola facianl pro
mnlwarboris. Christo adorari.
XII. Quod plusquam viperw savendi sinl hwretki, et XXVII. Sententia sancti Auguslini qua omnes hwre-
de nalura el ttjpo earum. lici conviucuiilur negare Jesum Chrislumin carne
XIII. Qitalitervlperwconseiiianl Simoniticis. venitse.
XIV. Quod unius modi sinl sitbuersoressacrainenlo- XXVIII.Item cujus supra, d» eo quod hwretici Spiri-
rum el veiborum Chrisli, ec quod nec pelanl nec tmn sanclum non habent, quamvis visibilia sacra-
impelrant ab eo. meitta habeant.
XV. Qualiter a quibusdam juxta quwdam non XXIX. Item cujus et unde supra in quo cognosdlut
audiatur «:(juxla quwdam audia:ur Dominus. Spiritus Dei.
1055 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 1056
XXX. Recapitulntio prwmissorum verborum sancli A XXXVIII.Recapitulatio prwmissw senlentiw ex Apo-
Aitgtislini. calijpsi.
XXXI. De malilia Simoniacoruin, el quod pejores XXXIX. Quw sint signa et prodigia catholicorum.
sinl latronibns, el sine aliqtta fitte Dei. XI.. Quw sint signa et prodigiaheereticorum.
XXXII. Qutitiier luvrelici a Deo (ornicanles fachtnt ct XLI. Deswvitia hujus besiiw et de charnciere Clristi
alios fornicnri. et Antichrisli.
XXXIII. De dmiiuilione Ecclesiw el hwreticorum XLII. De negotiatoribus Chrisli et Antichrisli.
mulliplicatione. XLIII. QIIOcharaclere Simoniaci tioscanlur csse Ln-
XXXIY. Quanto pernictosiores omnibus htcrelicissiut lichrisli.
Simoniaci. XLIV. Quantum sint rei Ecclesiw Simoniaci, et de
XXXV. De ntitivitate ei incremento Simoniacw hwre- mimeronominis Chritii.
seos. XLV. Dc numero nominis Anlichrisli.
XXXVI. Qualiter Simoniaci non solum res Ecclesiw, XLVI. Qualiter Satanas profanam Trinitatem contra
sed ipsos qitoque principes cum popttlis diabolo dirinnm exstruat.
vendunt. XLVH. Quod nihil prosil hwretictsnec ad fidei nec v.d
XXXVII.De inwslimabili neqtiilia hwreseos el quali IJ snlulis elfectum, etiamsi grandibus vocibuscathoii-
besiiw in Apoc.ilypsicomparelur. cuin decanlcnl symbolum.
Expliciunl capitula.

INCIPIT LIBER SECUNDUS.

CAPUT PRIMUM. refiigientes coinqiiinaliones iminJi in agniiioe
Qiiid bealus Petrus uposlolus suique coapostoli de Domini nostri, el Salvatoris Jestts Chrisli, his rursr.s
hwreticis senserint. implicali superantur : facta siint eis posieriora
Piincipis aposlolorum piissimi Simonis Pelri sen- deteriora prioribus.Melius enini erat illis nnn cogno--
tentiam in impiissimum Simonem Magumzelo ipsius scereviamj'ustitix,qnampost agnilamrelroconverli
columbx, cujus filius erat, prolatam, conlra pcrti- ab eo quod traditum est illis sanctum mandatum.
naces caluinniatores defensum ire pro captu ingenioli Conligit enim illis illtid veri proverbii (Prov. XXVIII,
aggressus, nullum mihi aptius principium, quam 12): «Canis reversus ad suum vomiluiti.el sns lota in
vcrba cjusdcm, cujns egregia fides nec defecit ne.c volulabro lnli (// Pelr. n, 22). » Judas quoque apo-
aliquando deficiet, snm arbitrattis. Qttibtis concordes stolus dc lalibus nos commonens , ait : < Subio-
sentenlix coapostolorum ejus veltil subscriptiones troeunt qtiidam homincs, qui olim proscripli sunt
snbjunganlur. Hiccnimdeipsoethuj'tismodiperfidis et in hocjtidiciurnimpii, Dei nostri graliam transfereiilcs
apnstalis in epislola suasecunda latius disserens.ail: in luxuriam, et solum Dominatorem et Dominumno-
«Fnerunt pseudoprophelx in popttlo,sicut el in vobis slrum Jesum Chrislum neganles (Jud. i).»El poslpati-
eruntmagistrimendaces,quiinlroducentsectasperdi- ca : < Vx illis, qui via Cain abieruni, ei crrore Ba-
tionis, et eum qui emiteosDominumnegant, Itiper- laam mcrcede effusi sunl, el contradiciionc Cltorc
ducentes sibimetipsis celerem perditionem. Et multi perierunt. Hisunt iu epulis suis maculx,coiivivaulcs
sequenlur eoriun luxttrias, perquosviaverilatisblas- sine timore, semelipsos pascentes: nubes sine aqiia,
pliematur, et in avarilia fictis verbis de vobisnegolia- quxaventis circuiiiferuntur; arbores aulumnates,
bi(iitnr,quibiisj'tidiciumiamolimnoncessal,etperdilio infructnosx, bis morlux, eradicalx; fluctus feri
eonim non dormitat (// Petr. n, 1-3).»El postpauca: itiaris.despunianics stias confusiones;sideraerranlia,
«Iti velnt irrationabilia pecora naluraliier in captio- j) quibus procella lenebrarum in xternum servata est.
nem et in perniciem in his qux ignorant blasphe- Prophelavit antem, et dc his seplimus ab Adam
mantes in corrnplione sna peribunt, percipicntes Enoch dicens : Ecce venit Domintis in sanctis milli-
mercedem iiii,usiitix....Pellicientesanimas inslabiles, bus suis facere jtidicium contra omnes, el arguere
cor excilantis avarilix habenles, malediclionis filii : omnes impios <leomnibusoperibus impielaliseorum,
derelinquenles rectam viam erraverunt, secuti viam quibtis impie egerunl, el de omnibus duris qux toculi
Balaam ex Bosor, qui mcrcedem iniquilatis amavit. suntcontra eum peccatores el impii.Hi sunl mur-
Correptionem autem Iiabuit sux vesanix : sulyugale mtiratores , querelosi, secunJuin desideria sua
iiiuttim, qnod in hominis voce loqucns prohibuit ambulautes, el os illorum loqttilur superbiam, mi-
prophetx insipientiam. Hi stint fontes sine aqua, et raiites personas quxstus causa. Vos aulem, clia-
nebulse tnrbinibns exagilalx, quibus caligo lenebrar rissimi, memorcs eslote verborum, qux prxdicta
rnm reservatnr. Superba enim vanilatis loquentes, sunt ab apostolis Domini nostri Jesu Chrisli, qui
ilPcittnt in desideriis carnis luxurix eosqui patilulum dicebant vobis, quoniam in novissimo tempore ve-
ambtilantes
effugiunt,qui in errore conversanlur: liberlatem illis nienl illusores sectindum sua desideria
p^omitlentcs, ctimipsi servi sint corruplionis; a qno in impielatem. Hi sunt qui segregant semeti|>sos,
eaiin quis suoeralus csl, huitts et servus est. Si enini animales, spiritum non habentcs. Yos atilcm, charis-
1037 ADYERSUS SIMONIACOSLiBfll TRES. — LIBER SECUNDUS. 1038
i-inii,siiperxdifieanles vosmelipsos sanclissimx verx A mendacium, et catitcriatam habenUuni consc.cntiam
fi.lei, in Spiritu sanclo oranles, vosmelipsos in suam (/ 7'im. iv, 1). i Et posl aliqua idcm ad euni-
dilectione Domini servale, exspeclantes miscricor- dem : < Si quis aliter docet, et non nequiescit sanis
iliam Dei nostri Jesu Chrisli in vilam xlernam. Et sermonibus Domini nostri Jesu Chrisli, cl ei quae
hos quidem arguite judicantes, illos vero salvate de secundum pielatem est doctrinx, superbus nihil
igne rapientes; aliis autem misercmini in limore, sciens, sed languens circa qu;cstiones ct pugnas
odienles et eam, quae carnalis est, maculatam luni- vcrbortim, ex quibtts oriunlur invidix, conteniiones,
cam(Jud. 11-23).i Joanncs qtioqtic sive evangelisla, blaspbemix, superslitioiies malx, confliciaiioncs
ut crcditur, sive presbyier Ecclesix Ephesi, cuidam hominum menie corriiplorum , et qui vcriiate pri-
sancix feminx scribens dicit: « Hoc esl mandatuin vali sunl, exislimantes quxslum csse pielalem. Est
Dei, ut quemadmodum audistis ab initio in eo aiu- autem quxslus magnus jiielas cum suflicientia.Nihil
bulelis. Qiioniam inulli seductores exierunl in mun- cnim intuliintis in liiinc iiiiindum, haud dubium quia
duin, qui non confilenlur Jesum Chiisuim venisse nec auferre quid possuuius; habcntcs atitem ali-
in carnetii. Hic esi seductor el Anlichrislus. Yidete menta et qttibus tcgamur, his coiUciuf simus. \Nani
vusiwelipsos ne perdalis qux opcrati eslis, sed nt ntti vnlunt divites lieri, iiicidunl in teniationem, ct
luercedem plcnani accipialis. Omnis qtii recedit et B laqueum diaboli, et desi leria miilta inutila et nociva
iKiumanci in doclrinachrisli, Deum non habet: qtti qux mergiint homiucs in iiilcriluin et perditioncm.
pennanei in ductrina , liic et Filium el Palrem ha- Radix omnitim inalornm esl cupiditas; quam quidam
bct. Siquis venit ad voscl hancdoclriiiam non afleii, appclentcs erraverunt a li.le, ct inserucrunt se do
nolite eiini recipere iu domum, nec Ave ei dixeritis. loriluis niullis (/ 7'i'w. vi, 3-10).i ldem ad cumdcm:
Qui eniin dicii illi Avc, conmiuiiical opeiibus ejus < Noli verbis conleiidere. Ad nihil enim ulile csl,
iiialignis (// Joan., 6-10). > lliuc cliam illc minimus nisi ad subversionem audiciilium. Sollicite citr.i ic
aposlolorum vocaiione,maximus autemprxdicalione ipsiimprobabilemcxhibere Dco operarium inconfusi-
et operalione Paulus, Calalas a pseudoaposlolis l)ilem,recte iraclantem verbum verilatis.Profana an-
fascinalos deterret, dicens : « Miror quod sic lam tem ei vaniloquia deviia.Miilltimenim proficiunl ad im-
cilo Iraiisferimini ab eo, qui vos vocavil in gralinm pietalem.et sermo eorum ut cancerscrpit. Exquibus
Chrisli , inaliud Evangelium; quod non csl aliud, est Hyinxneus et PhiioUis qui a veritale cecidcrunt,
nisi sunt aliqui qui vos conturbant, et voluul dicenles rcsurrrclionein jam factam, et snbvcrtiint
convertere Evangeiium Oiristi. SeJ lieet nos, quorujndam fidem. Se.l firmum fundamentiim Dci
:iul angelus de ccelo cvangelizel vobis, prxtci» stetit, habens signacukim hoc. Cognovit Dominus
quam quod evaiigelizavimus, analhemn sit. Sicul Q qui sunt ejus, ct disccdit ab iniquilale omnis qui
prxdixi, et niiiic iteruin prxdico : Si quis vobis nominat nomcn Domini. In magna aulem domo non
evangelizaveril prxler id quod accepistis, anathema solum sttntvasa aurca el argenie.i, sed ct lignea et
sit (Gal. i, 6 9). > Idem ad Philippenses ail: « Qui- fictilia. Et qtixdam quidem in honorem, qnxdain
cunque pcrfecti sumus, hoc sentiamus, et si qnid autem in conlumeliain. Si quis ergo mundavcrit se
aliter sapitis, et hoc vobis Deus revelabil. Yerum- ab islis, cril vas iu honorem sanctificalum, ulilo
tamen ad quoJ pervenimus, ut idcm sapiamus, et in Domino, ad oniiie opus bonuin paratum. Juveiii-
cadem permaneamus regula. Imilalores mei cstoie, lia aulein desideria fuge. Sectare vero justitiam,
fratrcs, et observate cos, qui ita nnibulant, sicul fidem, char.taieiii, pacem, cum bis qui invocant
habelis formam nostram(Phil. m, 15-17). i Ucin ad Domiuum de corde ptiro. Stullas atitem et sine disci-
Colossenses : « Hoc dico, ut nemo vos decipiat in plina quxsliones dcvita , sciens quia generanl Iiies.
sttblililale sermonura (Coloss. u, i). i El posi pauca: Servtim aulcm Domiiiii.on oporlel litigare, scd man-
« Yidete ne qnis vos decipiat per philosophiam ct sueluni csse ad oinncs, docibilem, patientem, cttin
inancm fallaciam, secundum traditioiiem liominum, modestia corripienlem eos qtii resislunt, nequando
secundum elementa mundi, et non secundum Chri- dctillisDeuspceiiiieniiamndcognosccndamveritatem,
sltira (Ibid., 8).i Idem quoque ad Thessalonicenses : D elresipiscant a diaboli laqueis,aquocapti tcnenlur ad
« Si quis non obedil verbo nostro per epistolam, ipsius voliiniaicin (//Tim.u, 14-26).itlocautein scitn
liiinc nolate, el non commisceamini cum illo, nt quod innovissiiiiisdiebiisiiisiabuiitlempora periculo-
confundatur. El nolite quasi inimicum xslimare, sa, elerunlhoinincssci|)sos amantes, cupi.li.elali, s i-
sedcorrigiteul fralrem (//T/iess. ni,14,15).»Idemad jierbi, blasphemi, pareutibiis non obedientes, ingrali,
Timolheum : « Finis prxcepii est charitas de corde scelesti, sine ailcctione, sine pacc, crimiiialoies,
puro el conscientia bona, et lide non ficta. A quibus inconlincntcs, immites, sine licnignilate, prodilorcs,
qtiidaui aberrantes eonversi sunt in vaniloquium : prolervi, voluptatum amatores magis quam Dei ,
volaates esse legis doclores, non intelligenlcs ncqtie liabenlcs quidem speciem pictalis, viiiulem atilem
(|iixloquiintiir, nequede quibus ailirmant (/ Tim. i, cjus abneganles, el hos devita. Ex bis enim sunt
5-7). » Elpost aliqua idem ad eumdem : < Spiriliis qui penctranl domos, el captivas ducunt muliercu-
manifesle dicit, quia in novissimis lemporibus disce- las oneratas peccalis,qux ducuntur variis desideriis,
ilenl quidam a fide, altendentes spiritibtis erroris, semper discentes, elnunquamad scientiam vcritaiis
ct doctrinis dxmoniorum in hypocrisi loquciitium pcrvenienles: quemadmodum Jamncs ctMambrcs re-
1059 HUMBERTI S. R. E. CARDJNALIS 10(53
stiterunlMoysi (Exod. vn, II), ita et ln resistunt ve- A dura di Psalmistam : < Non ivsurgenl impii in judicio
ritati, hominescorrupli, mente reprobi circa fniem, (Psal. (i i, 5). i Si ergo juxla Aposlolum veritate pri-
sed ultra non prolicieiu. Insipienlia enim eoruin vati v; siint qui quxsliiin xslimavil pielaiem, scilicel
inaiiifesla crit omuilMls sictit illortim fuit (// Tim. Dei D culium, quanto magis Simoniaci, qui adeo pieta-
III, 1-9). » Et posl pauca : « Eril enim tempus, cum tem lc quxsliim puianl, ut ciiain omnia ipsius
pielalis
sanam docirinain non sustinebiint, sed ad sua desi- officia,
ol ordiiies videlicct divini culius quxstus causa
deria coacervabunt sibi magislros, prurientes attri- vi venales habent, ila ut ipsitis quoque jiielatis aucio-
bns, el a verilale qtiidem audilum avertent, ad fa- rem r< Spiriluin sanclum donum ulique Dei, quod
bulas autem convertenlur(// Tim. IV,5, i).» Et post principaliler
P' in ipsis ecclesiasticis ordiitibus vel sa-
aiiqua idem ad cuindcm : « Alexander xrarius ci
cranienlis operaliir, pccunia posse possideri conli-
niiilla mala milii oslendit, reddet ei Dominus se- danl d; ? Nec nogligenter prxtereundiiin est quod iu
cunduni opera ejns (Ibid., 14). » Item ad Tiiuni: i[
ipsis sancioriim aposlolorum scriplis, ubi prxsenies
« Sunl mulli inobedientes, vaniloqui et seiluctores, si
siiintl et luturx hxreses arguuniur, lacilo nomine
maximc qui de eircumcisione stinl, quos oporlcl ii iniiuiiierabilium anie legem , et sub lege reorum
redargui: qui universas domos subverluni, docenies nominaliin n Cain , Balaam , Chore; Jamt.es quoque
qnae non oportet, litrpis lucri gratia. Dixil quidam B et c Mambrcs paradigmatice ad medium deductiiilur.
ex illis proprius proplieta ipsorum : Crelenses Et E tres quidcin primos Judas Jacobi seriatim propo-
semper mendaces, nialx bcstix, venlres pigri. Testi- nil >' dicens :«Vx illis quia via Cain abier.unt, eterrore
uiouium hoc verum est. Qiiam ob causam increpa Balaaui B merccde effusi sunt, et contradicticne Chore
illosdure, ul sani sint in fide,non inlenJenlcs P
perierunt Jud. 11). Quortiin inedium beaiusPelrus
Jiidnicis fabulis, el mandalis liomiiiiim aversaiuiiim sic s coiiinieniorai : « Seculi viam Balaam cx Bosor
se.i veritate (Tit. i, 10-13).» Et post aliqua idem ad (/ (' Peir. II, 15). i Porro duos nltimos bealus Paulus
eumdem : « Stultas auletr. quxstiones, et gencalo- ita i' dctcgii : « Quemadinodiim J.inines et Mambres
gias, cl conlenliones, et pugnas legis devita ; sont restileriinl
r Moysi, ita ct iii resistunt verilali (//
enim inutilcs el vanx. Ilxrelicum hominem post Tim. 1 m, 8). » Quapropler si diligeiuer inspicilur
unam et secundani correptionem devita, sciens quia prxsumptio, P avariiia simul et petiinacia, in liis
subversus esl, qui ejustnodi esl, et deliuquit proprio quiiiquc 1 argui depreliendiinlur. Qttx ulique tria om-
judicio condcmiialus (Tit. m, 9-11). > u
nium hxrcseon exisluiil gemina, incremenla tnmeii
CAPUT II. c lirmaiilia. El Cain quidem prxsumplio ilia iutcr
ct
De pietate, et impielute, et de Cain el Balaatn a
nt' alias exislit , quod secunduin B. Joannis apnsloli
prwsumplione. <-'
diclum, ipse qui ex maligno erat (/ Joan. m, 12),
Itec nos cx apostolicis litleris lalius decerpsisse, « cujiis opera maligiia, ob invidiam sanclissiini fra-
et
et conliiiiiatim hic inseruisse nullus siiporfluuin dti- ltris,ctijus jusla crantopera, sacerdolale sibi olliciiira
cat, quia citin alias hxreses, lum maxtme illam uo- sacrificiunis Dco offeicndo prxsumpsil (Gen. IV, 8).
lant, qux turpis lucri sequax, pielatem qiixstum (Qiiani liiiniruni sacerdolii prxrogativam sofa devolio
xstimal. Pielas auieui hic non esl intelligenda ca patribus J anlc legem conferebal, ut velut sacerdoles
quai vulgo solet intelligi, el iinproprie dici miseri- sub s lcge iillaria Domiuo sacrificareiu el hoslias
cordia, sed ea qux Grxce dicitur ctiscbia, id est oofferrent, sicut Noc, MelchiseJech , Abraham, lsaac
bonus cultus, vel potius llietisebia, id est Dei cultus, ei e JacoLiel !>.Job. Porro avarilia illi lania aspiravit,
sccundum qiiam Dci cultor, vcl boni cultor dicitur ul u coinniuiic cl ptiblicum omnibns boniim , primus
pius, scilicel recta fide Deo devotus el religiosus, a proprium cl piivaluin redigere laborarel, prx-
ad
sicut e contrario impiiis, quisquis veri Dei ignarus, ssumplis spatiis et lcrniiiiis Iransliniiiando. Cujug
infidelis scilicet aut incredulus, spirilibtis erroris ssqualidus et sedulus fossor sic incubabai, ul quidqttid
passim prostiluilur, el ad libilus eorum famulattir. £ ex illa provcniebat, in illam anxius sic reponc-
sibi
Pietatis eiiini ostiaria fides esi, sine qua nec Deo J)) 1bat, ul vix laiidem connivcnte avaritia ad solam in-
placetur, ncc Deus placatur, nec colitur. Unde hujtis vidiam i fratris cx terra Ievat ;tn manipulum offerret.
vocabulo aliendeiues,quoiquot fnlelcs sunius, pecca- El 1 vere miserabilis ct mirabilis avariiia perlidi ho-
torcs quidem nos dum peregrinamur a Doniino minis, cui cum duobus tantum vitis, timc pairc
(// Cor., v, 6) veraciter atque salubriler profiiemur, i
scilicet el fralre, pnrvus cl nngustus visus est loius
iuipios uulcm nos omnimodis dicere abhorremus cl orbis < terraruni cum loiidem parlibus suis. Demiim
devitamus.Acperhocastruitur oinnis quidem inipius perlinacia l euindem sibi inexlricabiliicr dcvinxit,
etiam jieccalor, sed non omnis peccator etiam impitis, ubi i etiam ipsi Domino a pcccatis el a prxmedi-
quia quisquis fidclis quaiHliti hic vivilur IIOIIqiiKieni tato 1 frauicidio se coinpcscenii ct ahstcrrciili acquies-
sine peccaio est, cum tamen sine impietale, id csl cere < conlempsil. Relert namqtie Genesis, Dotninum
iiifidelitaie sit. Infidclis autem nec sine peccato, nec dixisse i ad Cain : « Qtiare iralus es? et ctir cecidit
sinc impielale, quales sunt impii Judxi ct pagani, facies : lua? Nonne si bene egeris recipies? sin autcm
de quibus Domitius in Evangclio ait: « Qui non imale, siatim in foribus peccatum aderit, sed sub le
«•rcJiljanijudicalus est, sicut et princeps niuiidi erit appelitus ejus, el lu dominaberis illius \Gen. iv,
liiijtisjatii jiidicaltis esi (Jotui. iu, 18). ildeosecun- 6), > Yel secunduin aliam translatioiiom: « Si rccte
 10T-I ADVERSUS S1MON1AC03LIBRl TRES. - LIBER SECUNDUS. 1002
offeras; recte aulcni non dividas,peccasti,quicscc.» A 'vit vos Dcus ab omni populo, ei junxit sibi, ul ser-
Porro Balaam prxsumptione hac notatur, quoniaiu virelis ei in cullu tabernaculi, ct siarciis coram frc-
ciim esset aiiolus el idololalra, credebat se projihe- < quenlia populi, ut ministraretis ei? Idcirco ad se
lain alque benediclum cui benediccret, maledi- fecit I accedere le, et omnesfralrcs luos filios Levi, ut
cuunque cui inalciiicerei, quodque veluli saccr- vobis etiam sacerdolium vindicetis, el omnisglobut
dos Dei altaria xdificabal. Avarilia qtioqtie illius el tutis I slel contra Dominum (Num. xvi,5-11). i Hinc
ex libro Nunieri, cl ex Epistola B. Petri aposloli tsummotenuspcritUernuntiosconiperla DathanclAbi-
evidenler agiioscilur, ubi prxdicil magislros uien- iaitad ron prolerva contradictione, iratus esl Moyses
daces ab Ecclesia exiluros, qui pcllicienles animas 'valde; Doiuiiium: «Ne respiciassacrilicia corum. Tu
instabiles, cor exercitaliim avarilia habenles, male- scis .' quod ue asellum quidem acccperim ab eis, nec
diciionislilii.derelinquentes reclam viamerravc.runt, iafflixeiiiiiqiieiiipiaiireoriiin.DixitqueadCore: Tu, ct
seculivianiBalaamexBosor, quimercedcm iniquilaiis omnis < congregalio tua, slalc seor.-um cornmDoinino,
aiuavil (//Peir.n, 15; i\r«m.xxii,25).Cuiconcordans <
et Aaron die crastiiio separalim. Tollile singuli thu-
coapostoluscjits JudasJacobi, inlentat illis Vx, quicr- iribula veslra.ct ponite superca inccnsum, offcrenies
roreBalaanimerccdecffusi sunl(Jnd. 11). Ciijusperli- Doinino I CCLthuribula; Aaron quoque tciieat lliuri-
naciaexh-jcmaxinieconvincilur.quodeiiam quaier a B; buliim I suuin. Quod cum fecissent, slaniibus Moysa
Domino correpius , et admonilus niciiteni a maleJi- < elAaron, et coacervanicsadversus eos omnein niul-
clione...perdilionem Israelis niinime mutavit.Nempe liludinem I ad ostium tabcrnaculi, apparuit cunctis
siculsacra liisloria refert, bis eum domi adhuc po- glona f Doinini. Locutusque Domiitiis ad Moysen et
silum, sic Domiuus prxnionuit : < Noli ire ciim ho- Aaron i ail : Scpar.imini de meJio coiigrcgaiionis liu-
minibus islis, neque maledicns populo, quia benc- jus, j ut tos rcpcnle disperdani. Qui cccideriinl proni
diclus est (A7nm.xxn, 12). i Cui laincn posliitoduin in i faciem, atque dixerunl: Foitissinie Deus spiri-
prxcepil : < Si vocare te venerunt liomines isti, liiiim I iuiiversx camis, num uno peccanie conlra
snrge et vade cutn eis, ita duutaxat, ut quod prxce- <
oinnes lua ira desxviel?Et ail Doniinus adMoysen:
pero tibi facias (Jfiid., 20). i Cui jatn in via posito IPrxcipe univcrso popula, ut separcnuir a labernacu-
post afUaminaasinx angelus atiparcns inieiiniiiatus lisCoreelI Dalhan et Abiron. Surrexilque Moyses
esl sic : < Ego veni ul adversarer tibi, quia |ier- < abiit ad Dalhan et Abiron, el sequentibus eum
et
i
versa est via lua, mihique coiUraria (Ibid., 33). i senioribus Israel, dixil ad lurbam : Recediie a t:;-
Qiiem tamen permiilens ire, dixii: < Vade ciiin bernaculis I hoiiiiiiuui inipiorum, cl nolitc langcre
islis;elcave ne aliud quain prxcepero tibi loquaris < qux ad eos pcriinenl, ne involvamini in peccatis
(/«V/rf.,55).iSed impitts iile ferali avaritixaddiclus, C eorum.
< Cunique reccssisseni a leuloriis eorum pur
<
ciam eis laqueos perditioiiis aplavil, qttibus pahtm circuitum, Dathan et Abiron egressi stabaut iu in-
se iu inorlein fieri siiuilem oplavil. '
troitu papilionuin suoruin cum uxoribus et liberis
CAPUT III. <
oniiiiqiie fiequeiilia. Et ait Moyses : ln his scielis
De peccalo Core etfautorum ejus, alque pwna eorutn. < quod Dominus miseril mc, utfacerem uuiversa qux
Jain in ipsa contradiclione Core, prxsumptio et tcernitis, el non ex proprio ea corde proluleriiii. Si
avaritia idem videniur esse. Nam ambiendo indebi- consuela ( honiiiiiini morte inlerierint, et visitaverit
ttitn sibi sacerdotiuiti prxsumpsit, el prxsuiiiendo < plaga, qua et cxteri visilari soleut, non misit
eos
ambivit. Porro avaritia , ul B. Gregoritts ait, non me l Dominus : siu auiem novam rem fcceril Doiui-
soluin pecunixcsl, sed eliam alliludinis. Rccle enim inus, ut apericns terra os suum degluiiat eos et oin-
avaritia dicitur, cum supra modum subtimiias am- nia ' quse adillospertinent, desceiideiiiiique viventcs
bilur. Si enini non ad avariliam honoris rapina in i infernum, scictisquod blaspheiiiaveriiilDoniiiiiim.
pertineret. nequaqnam Paulus de Unigenito Filio Confestim ( igitur ut cessavit loqtti, dirupta est lerra
diceret: « Non rapinam arbitralus esl esse se xqua- t
sub pedibus eorum, et aperiens ns siium devoravit
lem Deo (Philipp. n, 6). > In hoc ergo diabolus pa- illos i cum labernaculis suis, et universa subslauiia,-
reutem nostrum ad superbiam traxit, quo eum ad ^ 1< descenderuntque vivi in infernum operli humo, e'
avariliam stiblimiiaiis excitavil. Pertinacia quoque perieruntdemedio
I multitudinis. Atveroomnis Israel,
Core iu hoc oslendilur, quod nec increpatione, nec *qui stabalpergyrum, fugitad elainorem pereunlium,
admonilione ad cor fuit reversus. Denique, ul histo- dicens ( : Ne forle ei nos terra degiutial. Sed et ignis
l ia fcfert, ila illi acriter inipudeiiterque jtirganti et (egressus aDomino inlerfecit ccLviros qui offerebant
exprobraiitimiiissimus hominum Moyses rospondit : incensum ' (Ibid., 15-35). i Ex quo utiqtie divins»se-
< Maue notuin faciel Dominus qui ad se pertineant, ^veritatis judicio, etiam in superficie historix, quani
el sanctos appticabit sihi, el quos elegerit appro- pene I lotam huic opusculo inserendam jtidicanius,
piitqiiabuut ei. Hoc igilur facite. Tollat unusqtiisque cconjicere possumtis quid mereantur aut quitl passuii
thuribula sua, ttt Core, et onine concilium luiiin, et s
sinl qui sacerdolium Christianx gralix sibi sxcu-
hausto cras igne ponile desuper Ihyniiania coram lariler 1 vindicare prxsumunt, si lanla animadver-
Domino, et quemcunque elegeril ipse erit sanclus. sione s mulctati sunt, qui sacerdotium Mosaicx legis
Mullum erigimiui, filii Lcvi. Dixil rursum ad Core: s contumaciier prxripere attenlaverunt; qiioruin
sibi
Audiie, filii Levi. Nuni parum vobis est quod separa- duorum
<J sicutquam maxima in sacramentisest diffe-
 1003 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS mi
rculia, sicctquam maxinia debet esse in ministris .\\ < cladem exjieni suut. Severior enim Evangelii
qiiam
iiiriusque dislantia, quanlum scilicel dislare solet tegis 1 est cauiio, quia in hac pravum factiun solum-
sarvuli ab imperaloris pcrsona. Equidem Mosaicum imodo, in illa auleni piiiiilur cliam cogilalio. Et cerle
illud sacerdolium sacrificiis carnalibus insistens IDathan et Abiron alquc Core duplici contritione,
sangtiinem liircorum et laurorum, aliquoruinque <
corporis scilicet el ani i x, creduntur conlriti, ut
animalium, quo seciinduni Aposloli dictum impossi- atteslalur: Judas Jacobi.
bile.eral auferri |ieccata, umbram solummodo fulu- CAPUT IV.
rorum bonorum prxferebat; Chrislianum autem, De vutgo sequuci prwsumpiorum et de t'i/ferent:a
spirilualibiis hosliis vacans, sangtiiiiem Agni incoii- veri et falsi sacerdotii.
laminali elimmaciilali Jesu Christi, qtti lollil pec- Jestis de terra ^Egypii populum salvans, sectuido
cata mundi, qtiotidie fundit in remissioneni pccca- eos < qtti non credidcruntperdidit. Sed hinc jam quid
toriim per maitifestain veritatem prxsciiliuin et eadem < historia subjnngal perpcndaiur : « Murmu-
fuliirorumbonorum. Hludqiioque animadvcrlendum, i
ravit autem omnis iiinllitu.lo lilioriim lsrael scquenii
quod Core non pcctinia [sibimel sacerdotium qtix- < contra Moysen et Aai-on, dicens : Vus iiitei-feci>-
die
sierti], sed gradus sui propinquitale, sed cognationc, stis * populum Domini. Cumque oriretur sedilio ct
l
qtia coiitribules eranl ipse et Aaron, quatnvis non BB lumullus incresceret, Moyses ct Aaron fugierunt ad
•
ejusdem familix, et quia confidebat se quoque Do- lalieriiaculum fcederis. Quod postijuam ingrcssi siint
niini esse, sicul ex his verbis ejus coguoscituraper- <
operuit nubes, el apparuit gloria Doiniiii, dixilque
te : i Suflicial, inquit, vobis quia omnis miiltiiudo Domintis
I otl Moysen : Recediie de medio hujtis
'
sanctorum esl, el in ijisis est Dominus. Cur eleva- initlliuidinis, eliam nunc dclebo eos. Cuinque jace-
mini superpopulum DoniiiH?i (Num. XVI,5.) Sed ct reiil ' iu leiram, dixit Moysesad Aaron : Tolie ihu -
illud non minus aiiimadvcrteiidiim, qiiatn hnrrendo 'libtilum, ct hauslo igue dc allari niille iiicciisuin dc-
el miserabili modo Dathan et Abiron vivcnles in in- ssnpcr, pcrgens cilo ad populum, ut rogcs pro eis.
fernum cuni omnibus suis, cumque omni supelle- J.iin ^ cnini egressa est ira a Domino, et plaga desae-
ctile sua descenderint, cum sibimetsaccrdolium non ^vitur. Quod cuni fecisset Aaron, et cucurrisset ad
quxsicrint, neqtie enini ex tribu Levi crant, scd incdiaui ' mulliludinem, quain jam vastabat incen-
tanlummodo prxsuinploribus faverint. El lamen (dium, oblulit thymiama; et stans inler niortuos
gravius pnnili sunt fautores et defensorcs, quam el { vivenles, pro |iopulo deprecatus esl, el plaga ces-
ipsi prxsumptores. Gravius esl enim terra deglutiri lsavil.Fucrunl auteiii quipcrcussi sunl quattiordecim
vivos Cum rebus et ipsis parvulis, qui non pcccave- millia ' lioiiiiiuiui cl seplingcnli,absque his qui peric-
rant, qtiam igne ninburi solos qui pcccavcranl. Ani- ->runlin' scdilioneCore(ArMm.xvi,41-49).i Inquovide-
madvertant hoc laici ct clerici, qui non liincnt pra- 'licet facto evidenler monstralur quod etiam perver-
vis et Indiscipliuatis palrocinari, maximeque qui sorum s sequax vulgus divina indignalioiie enormiier
indigtios, atit poteniia sua, vel favorc, seu prelio I
prosterniiur, dum eosdeni perversos quos populus
ad sacros ordines exigunt promovcii. Animadver- Dei ' falso crcdebal et dicebat inlerfecios conqueri-
tant quoque quia prohibitus fuil populus contingerc '
tur. Ncc iiiirum, quia amicus siultoruin efiicietur
quidquid eoruin qux ad Dathau ct Abiron peninc- 'similitcr, ut ait Salomon, quorum socieiateni ca-
^
banl, ne involverenlur pcccalis corum, ctiiu stipel- vcnJam cdocel sic : « Fili mi, si le laclavcrial
lex Core m laiiium non perierit, ut ciiam thuribula |)Cccutores,
I ne acquiescus eis. Si dixerint : Yeui
corum in laminas producta jiissu Dei nllnri afftisa 'iiobiscuiii, aut sortem initte nobiscum, marstipium
sinl. Et ttt hisloria rcfeii in seqiienlibus, factuin est 'unuin sit omniuin iiostrum. P'edes enini eorum ad
'
grande miraciilum, ul, pereiinte Core, lilii iilius non inalum currunt. Ne xiutileiis viros impios , nec de-
perirehl; landeinque cognoscant defensores vcl sidcres ! esse cum eis, quia fraudes labia eorum
fautores pravoruni quaiuo pejorcs sint jiravis ipsis. 'loquunlur. Et cum detractoribus ne cominiscearis,
Elenim sicut priorcs in scelere prius Dalhan ci *.(quoniani repenle consurget perdilio eorum, et rui-
Abiron terra nbsorbuii; dein Core ctim suis compli- '
naiii ulriusque quis novii? Ne des alienis hooorem
cibus flamma corripiens cotnbussit. Prx cuuctis luum l , ct annos luos crudeli, ne forte impleantur
aulem aniiiiailveiianl Simoitiaci, qui posl iuiiumcra <
cxlraiiei viribus luis , et labores tui sint in don.o
nnathemala Spirilum sanclum pro ecclesiasticx '•
aliena, et gcinas in novissimis quando consumpsciis
dignitatis ambilioue peciinia iinpugnarcprxsuuiiiut, i
carucs cl corpus luum , et dicas: Cur detesiaius
quique se expugnare vel expugnari posse eumdeni siiiu discipliiiam , et increpationibiis non acquicvit
credunl, quanlo sceleraliores sint Core, qui, anle cor nieuiii , nec audi.i vocem doceutium me, et m.i-
quidlibel analhema, sacerdotium Jttdaicx Synagoga' gislris non inclinavi aureiiimeam? (Proii.i, v,xxiv.)>
nulia pecuiiia prolala vcl promissa, sed sola cogna- Penc fui in omni malo in medio Ecclesix et syna- "
tionis, vet sanctilatis li.lucia, sibi arripere tculavil. gogx , qux cx proverbiis idcirco latius coUegiinus,
Prxierea animadveriunl Sintoniacorum, scu quo- quia brula cl scgnis ad malumque prona lioiiiiniuu
liinililiet iiidisciplinalorum faulores et obstinali mulliludo doctrinam verilatis cognoscerecontemnii,
«lcfensores ab evangelica veritate qiaid limere de- lanlum prava facta majorum vel reclorum suoriiui
bcatil, si Dathan ct Abiron ab umbra legali lanlam iinilari cupida, sua sc ignorantia, cui sponte subja-
«Ooj ADYERSUS SIMONIACOSLIBRt TRES. — LIBER SECUNDUS. KKifl
cet, excusare conlcndii, ctini dicat Paulus: « Qui A prnpter pcrlinaciam , ctiam cum jiiiticnlis cos ulcc-
iguorat ignorabitiir (/ Cor. xiv, 58). i Unde abjiciat ribus ct vesicis lurgenlibus dcturpnsse ct rondein-
a se ignoruniiaiiiqux materesl viiiorum Chrislianus nasse, ne jam posscnl slare coram Moyse.Porro di-
populus , discat quis sil pastor, quis mercenarius , giium Dci Spiriltiin sanctum esse ipse Dominus in
qais fur et lalro ; et pastorcm qiii.iein oniniuo se- Evangclio indical, dicens : « Si in d:gito Dei ejicio
quaui- elaudiat, iiierceiiaiiimi auteni solumniodo da-moiiia (Luc. xi, 20). i Quod alius evangelista ex-
auJi.il, ct Biteriin suffcrul; furcm vero el lalroncm ponens, aii: < Si in Spirilii Dei. i Hiuc perpendant
ncc aliquando audial , ncc siifferat, quia non veniunt hitrelici quibus sinl assimilali, elcnveant se suaqtie
nisi ui ftircnlur et mactcnt el pcrdani. El heu lacry- arcann aui, sicul ipsi sibi prxsumtini, sacramenta.
mabiliter vitiiita nosirx hiinianilalis condilio ! qux assimilare sacramcnlis calhoiicorum, quibus coope-
vix uiiqiiani, diiirnis iircditalionibus ct qttolidianis rnlur digilus Dei, nec pro sua irrationabili perlinacia
jiiseiiiuniltoniuus fatigala, cognoscit sibi ajipelcnda, a Spiritu sanclo, cui contnmaciter repugnare non
vel fugieuda, cuiu reliqua oinnia aninialia ab ipso metiiunl, velul jumenta irralionabilia irrecuperabili-
sui exordio solo instinciu naturx appetanl sib*iac- ter perculianttir. Perpendant qtioque maleficos illos
coniiiioda, et fugiant inconinioda, vel, ut luiiures niillis suis invocalioiiibus cl exsccran;enlis poluisse
[milvos] ei lnijusiiiodi, sive accipitres, generisquc B auTerrevcl immiuiicrc cladcs suortim et stias , se.l
eoruin avcs coliiinbn. lu siiperficic quoqiie pra:fixx potitis auginciUasse, et landeni, digiium Dei confessi,
historix indubitanier moiislralitr qiianluni differaul incipiant sibi suisqnc ccclcsiasiicos ordines buniili-
qui suiiiuiit sibi honorciu ab his qui a Deo vocanlur. ter declinando paverc, p(>tius quam superbe usur-
Core quippc ejusqtic complices ollcrendo incensum pando inieritum propagarc. Quod i.isi saiegerinl,
et preces Dotuiuoneiniiii profueruiit, sibi auteni per ncquiores se Jamne el Mambrc procul dubio nove-
omuia obfuerunt, ubi ncc inora iuceiidium merue- rint, cum isli digilum Dei sibi adversari senlicntcs
TUIII.Aaron aiitem solus offerendo incensum , et cesserinl, ipsumque professi fuerint, licel impceni-
rogundo pro peieuniibus,, inter mortuos ct vivos tenl?s veniani uon mcruerint. Ipsi vero nihil prxtcr
stans, quasi quidaui inexptiguabilis el impenetrabilis solani perlinaciam babuerint, lanlo scilicet neqttio-
jnurus, et ipse a lauio inceudio pennansit illxsus, res, qtianto iili in scelere minnres, ut puta qtii fuc-
atque illud avertil a superstilibus. Talitcr tinius legi- rint inagi Pharaonis inorlalis utique hominis, ciim
liini sacerdolis oblatio, eloralio iiidignationem divi- sint ipsi sub noniine rcligionis lenones auliqui ser-
nilalis placavit , quam duceiiloruin quiiiquag.nta pcntis. Qoaproptercxeniplo Cain, Balaam, el Core,
.prxsiiiiiploruin sibi cl aliis provocavil. Quod ojioiiet de quibus sujtra diximtis, et mngorum horum de
audiaul Siiuoniaci atque eoruni defeusores, si habeul quibus scnno est, perlerrefacii, qtiolquot cupiunl de
aures audiendi , laiideinqtic dcsinant precibus suis catholicx Ecclesix pace in xicrnum gauderc,
et sacrificiis contra se ct contta populuiii inexsliu- caveant prxsuiiipiioncm, fugianl avaritiam, dcvitenl
guibiliter accendere irain Dei. pertiuaciam, illam B. Pauli semper prx oculis ha-
CAPUT Y. bentcs scnieniiam : « Quaicunque sciipta sunl, ad
De Jainne el Mambre, quibus pcjorcs sunl Siinoniaci. noslram doclrinam scripta sunt (Rom. xv, 4).» Et:
Reslant Jiiin.es el Mainbre quorum prxsumplio « Hxc oimiia in figura conlingebant iliis. Sciipta
«l avariiia piilatn esi. Deniqtie cujn essciu malcfici, siint aiilem ad correclionein nostram, in quos lincs
gcininx avatiiix causa, prxsiiniebaiil signa divini- . sxculorum deve nerunl (/ Cor. x, II). »
lalis xiimlaii, sive ul paios Moysivcl superiores illo CAPUT VI.
xslimali a populo inagiiiliearenliir, aut cerle til re- Ubi admonentur Christiani vilnre
supplantnlioneni
giis donis cuiniilareiiliir. Qtioriun peruiiaccm falla- liwreticorum , quorum inibi mnlum alque peenu
ciain niida verilas et niaxiina polenlia signorum osleuditur.
Moysi IIOIIrcprcssil, douec illis copia lallcndi p.dani El niiiic sacerdotcs, regcs terrx, ct omnes p puli,
oinnibus defecil. Nain quia uti ralione nd discer- Q intelligile, erudimiui, principos ct oiiines judiccs
nciiiluiii lioiiiitnn malo nolebant, eos laiiquam infi- lerix ; juvcnes el virgines, senes cum jiuiioiibus,
dcles non verba, scd signa respicere adnionebant, apprclteudite diiciplinam, nequando irascatur Domi-
et iiicrcpaliani. SiquiJein admouilio siinul et incre- nus tl pereatis deviajusta.Diligiiejusliiiam, recoliie
patio illis adliibcbaiur, ubi a virgn Moysi virgx quis dederil voliis pigmis Spirilus , cl nohte contri-
corum devoraban ur, ct aqna in sangiiinei» versa slaieeiimdein Spirilum sanclum Dei, in quo signati
stqtie ranx eductie ad id quod fucraiil pcr soltim eslisin die redcmpiionis. < An nescilis quia corpora
Moysen revertebaniiir, ciim ipsi malefici plagas illas vcstra tetnpliim simtSpiritus sancli, qucm habetis
sibi el aliis lanluni addcrc, iiou atitem possent au- a Deo,et nonesiis vestri?(/ Cor. vi, 19.)»—<Voscnim
ferre. Qui ctim postea eliani ipsam faltcndi et no- estis templum Dei vivi, ct Spiritus sanclus habitat
cendi possibiliiaiem in leiiia plaga amisissent, dixe- in vobis, Si quis-autem templum Dci violaveiit, dis-
rtinl : < Digilus Dei est hic (Exod. vni, 19). i Undc peidctiIiuinDeus(/Co)-.iii,lG,17).i—«TempIumeniTU
couslal S.Jiiluni saui tiini, cujus opcratioui in Moysc Dei sauclum cst quod estis vos. Etnpli cstis prciio
resislebaul, eoriini prxstigia luiic exinanisse, e! po- magno (/ Cor. vi, 20). i Nolite vos denuo vencere
stea iu tertia nihilomiinis plagn, qtixjam sexla eral, diabolo nuadrante minimo. auem donec rodilatis. i'e
PiTaoL. CXLHI. 34
1057 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 10^8
carceredislricti Judicis cxitumfrustra spcraiis.Nolite A morlalium vcndilio suarum rcruat vix non infigit
f.icere donium Dci Patris domtim negolialionis, ne- pc.ccaliim,quod Scriplura asserit iuicr vcndcnleni
que domtim oralionis speluncam lairomim. Sentitc et cmeiilcm figi ct coangusliari vehit palus inler
«leDomino in bonitate, prxsumitc de illo ad bonttni incdias junclurns lapidum. Et quanuiin pulamns
incipere, f.iccre et perficere, el in simpliciialc corJis crimcn incurriinl, qui illicit.i cl pestifera vendilione
quxrite illiiin, non autein in aliqua diiplxilalc, nc- nlienam rent, cnntradiccntc eo ciijus csl, disiraliere
«jiiepotcstis Deoscrvire, vel adhxrcre,cl inammonx. prxsiimiint ? Plane violenli et raptore* sttiit (!equi-
Dcnique quia ipse Spiiilus sanclus simplicilas est, l:ns Aposlolus : « Ncqtie raplorcs , inqail, rcguiiiti
cl simpliccs facil, simplicesque ut ab i|)sis quxratur Dci po^sidchtuil(/Cor. vi, 10). > lu quibus, si possint,
quxril, congrue in simplicissima avium stijier sim- jtisle considcrcnl qiianl.im rapinam p x liinaut, qui
piicissinium Dominum Jestim apparuit cl mansit: dc ipso Dco ct niiiniiiiii rcriiin visiliilitinict invisilii-
qux, sinipliribus frugihus conlcnta, niilli rapinx liiim Doiniiionefaiide ncgnliari affeclaiil, ub: graiiam
inhiat, quin potius fallaccs tnilvos, ct lmjtisiiiodi cjiis, qiiam gralis ncccptain a se gratis i!nri prxcipil:
raplorcs faves] cnute dcvilat. « Simpticilns aiiicm ju- vendcrc et cmcre nd nuilinrum aiiiiiiaruni perditio-
6lorumdiiigetcos,clsupplaiUalioperversoitim vasla- ncm non diibilaul. Vcruoi in hoc non solum raplorcs
bil illos (Prov. xi , 3).n» Unde jusii ex fide viventes B el sacrilcgi, veriiin ct homicidx, peijtiri, apostnlx
sive pro ofliciosuo niantisaiicui simpliciicr imponanl, nlque hxrelici, qtiortini j'ustx ullioni vix sufliciant
siyc aliud qtiid in ncmine Doinini a?anl, oninia cis varia cl iiiiiutiierabilia lonnenla infcrions infcrni :
ccoperantiir in boiuiin. Econlrnrio perversi quia qtii ncc prxfaiis scclcribtis rontenti, ad ciimuluni
siipplanlalioni mtiliix insaliabiliier iniiiant, pccca- scmpilcrnx damnalionis sux blasplicniant Spiriluiti
iuni esl qtiidquid nctilanl, qiioniam sine fide cxslal. sancliiin, qnein sno sacrilegio ct rapinx cxtcrisqtie
Nam tibi supjilanlaiio csi, fraus qnoqtie esl. Ubi vcro ncquiliis in laiiluin cooperari prxdicaiil el credunt,
fraus, ibi cl infiJelilas atque malcdiclio, sicul pro- ulad volitm illoriiin sacrificeiur et benedicaiur qnid-
phela denuiilial: « Maledictus qui facit c.pusDomini quid ipsi leprosi ct male<liciiorc manitque coniiu-
fraiidulenler (Jcr. xi.vui, 10). i Iiaqucatlcndalur in- gtinl.
ler alias illa Siiiioniacoruni supplanlalio, qua se in- CAPUT VII.
viccm supplairtant vendendo et einendo. Equidem De dtimnalione ficte qtiwrenlhtm Dominum , sub
cmplor prelium dando supplanlat vendilorem, Juni exetnplo Antmiw et Snphirw.
illum gratia Dei frntidat ne eam habeat vendilor, Igitur quolquol cslis filii Dci, quia Spiritu Dci
atil pretium accijiicndo nihilominiis sup|ilanlal cm- agiiniiii , in simplicitaie cnrdis qiixritc ipsum
|ilorem, duiii ilktiii graliaDeifraudai, nceamaccipiat. Spiritiiin Dci, quoniain invcniliir ab his qui non
Qna sU|.plantalionc quia ulriqtie inviccm sc gratia tcnianl illum. Siinplex csl cuiui, imo ipsa simplici-
Dci fraudanl, clongatur ab cis bcncdictio, qua post- tas, cui per omnia exsecrabilis cst simulaloriiin et
inoJuinsccumaliosdainnciU. Qtioscuuquesive grais, calidorum duplicilns, jtixta quoJ scripiiim csl:
sive non gratis conlaminat manus corum impositio; « Simulatorcs el callidi provocaut iram Dci (Job
ac per hoc fil ul siipplatUalio pervcrsorum vastel xxxvi, 13). i Ubicunquc aiitetn sitnulalio vel calli-
illos, nec relinquai eis radicem ct gcrmen spirilualis dilas, ibi qtioque fraus; cl iibicunque fratis, ibi
gralix. Nam quam periciilosum sit eiiam laicis cx quoqtic leulalunliviniias : qua ulique lenlatione
sxcularibus rcbus ncgolium, Sapicnlis monstrat hoc ira Dei provocalur, sicut in apostolormn Aclibus
proverbium : « Dux species difficileset periculosx verbo cl faclo principis npos'.oloruin monstrniiir,
milii appartierunl : Diflicileexuilur ncgolians a ne- tibi sic lcgilur : « Vir aulcm quidnm nomiiie Ana-
gligcnlia, et nou jtislilicabilur catipo a peccalis labio- nias, cuin Saphira uxore sua, vendidit agruni, et
liiin. Propter inopiam multi dcliquerunt, et qui qnx- fraudavii de prelio agri, conscia u.xorcsua, ct alf.:-
vit locupletari, avcrlit ociilum suum, sicut in medio rens parlem quamdam ad pedcs apostolorum posuii.
compaginis lapidum palus figilur. Sic et inler me- rj Pelrus aiilcm dixil ad etnti : Anania, cur teniavit
ditim vcndiliouis, eteni|)lionis aiigtistabiiur peccatum Salanns cor tuuni inenliii lc Spirilui sanrlo, ct
(Eccli. xxvi, 28; xxvn,l,2). i Quod si lam difliciliset fraudare de prelio agii ? Nonne maiiens libi maiic-
periculosacslvenditioet emptio laicisin commuuibtis bal; ct veniindatum in tua erat poiestale? Quare
et privaiis eorum uiilitalibus, quis enarrare polest posuisli in corde tuo hanc rem? Non es mcntitus
quam difficiiiset periculosa sit clericis in ecclesia- hominibus, sed Deo. Audicns aulein Ananias Iixc
siicis ordinalionibus? Et cerle tibi licila esl vendilio verba, cecidit el cxspiravit. Et factus cst faior
rci tux, quia secundtim B. Attgustini dictum, non magntis in omncs qui audierunt. Surgentes autem
illicite venduntur qux Iicite emunlur. Nam ipso Do- jiiveoes amovcrunt eum, et cfferenles sepelierunt.
niiniis adolescenti cnidam : « Vade, inquii, ct vendc Facitim est aulcm qunsi hornriim triiim spatitim, ct
oninia qnx habc.s(Matlh. xix, 21); »el alibi, ipso di- tixor ipsius, nesciens qnod factum fuerat, inlroivil.
ccnle Judx prodilori: « Quod facis, fac citius (Joan. Dixit aiitcm ei Pelrus : Dic mihi si laiiti agruui
xm , 27) , i qiiidam discipulorum putavcnini emn vcudidislis? Al illa dixit : Eliam tanti. Peirus ati-
solilo dixisse : Eme nobis ea qux opus sunt ad diem lem ad eam : Quid utiqiie convenit leiitare vobis
festum. Et laiiieii licila et pcrceccssaria plurimis Spirilum Domiai?Ecce pedes eorum qni scpelicrunt
 1CC9 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. - LIBER SECUNDLS. 1070
virunt luutn, ad osiium,eteffereni te. Et confestim A hxc sevcra videtur nimium , ut nonio in conversa-
cecidit anlc pedcs ejus et exspiravit. liUrantes au- tione illa ccenobilali adliuc valde rudis vel iiovitius,
lem juvenes invenerunl illam morluam ct extule- el qui niillum stiper lioc interdiclum prius acce-
runt, ct sepelierunt ad virum suiitn. Et factus esl piisc legitur, tam repeutino el horrendo exitu cum
timor magnus in universa Ecclesia, cl in omnes conjiigc daimialiir; nec non quia non alicni, scd
sicut Aralor dicil :
quiaudierunthxc(Acl.v, 1-11)». Quxiiimirumdivina
indubilanler atieslaniur, qttod fratidator non homi- Fur census sub fraude sui;
nibussedDeo, uliqtic Spiiituisanclo inciililus, ipsuui scd ob semel abreptum coinmuiiis vilx projiositum,
Sjiirituni Dei tenlareconvincalur. Cui miseroprovin- quod btuiin ftterat, jain non cral suuni, quia erat
dicla mors infeilur subita.quani eliampnslpaululum ei illoruni qui non prx.,uniubant, ncc dicebant
iucurril Saphira; cxdis quidein tunc ncscia, sed frau- aliquid suum. Uude non soluin fraudalor, sed fur
dis priusconscia. tn quibus ciiam ad lilieram sen- quoqtic sacrilcg-is cxslitil, quia quod sux potcslalis
tcniia coiiiplelur, qua dicitur : tacieiilcs et couscn- pritis fticrnt rctincre nut vcndere, volo ct profes-
licnlcs pari poena plectuiitiir; cl : « Qui talia agiint sione eius sacruni cccpcril esso; et quia sacriuii de
non solum scd sacro subripuil, duin sanclos suo censu fraudavit
digni sunt inoric, qui facitint, qui
duriori vindiclx jure subjacuil, quani si sacrum
coiiseiiliuntfacienlibtis(/icmi.i,52). iQiicm certecon- "
sciisum bealusPeiriisconspiralioncai arguit esse, di- iion de sacio aut non sacriini de sacro subtraxis-
cens : « Utique convenit vobis tei.laic Spirilum scl. Quod necesse est sollicite considcrcnt conunu-
Doiniiii? i quia enim Spirilus sanctus effusionu nis vilx professores, ne post prohibilioncs se invi-
cem fraudenl, sallcm extrema facullatum quontlain
gralix sux hauc charitalcni priinitivx Ecclcsix
suaruin poiiione, et ut veri sacrilcgi daninaiioiieni,
iuspiravcrat, ut liiultiludinis crcdcutium csset cor illi (17) in corpore pertulcruni, hauc ipsi
uniitii, et aiiiinauna,iicc quisquam Coruniqux possi- quain
«lcbal suuin essc aliquiddicerel, sed esscul illis otn- cum omnibus qui aliquam fraudeni aut rapinain Ec-
nia coimntinia (Act. IV, 52); neniini scinel admo- clesix faccre prxsuiiitint in anima patianlur tanto
venli mantim htijusmoJi aratro permissu:n est re- gravius, quanto mclior cst aniuia quani corpus.
Considcrcnt quoqtie quod omuis illorum in fiaude,
spiccre. relro; alioquin non est aplus regno Dei
et post fraudein cogilatio, locutioct aclio, licctbona
(Luc. ix, 02), a quo |>rioris prxposjli sui defrau- vidcitlur
dator quis spoiite eifrclus, apostalat omnino. Unde liominibus, Spirittii sancto lanien habcalur
sccunduin Sapicntis sentculiam : « Qui transgredi- mendaciuin ct tcnlalio, dicenle PelroAnanix : < Cur
tura justilia ad peccatum, Dcus paravit euni ad p lentavit Salanas ineniiri le Spiritui sancto, el frau-
dare dc prelio agri? Quare posuisli in cordc luo
roiuphxam (Eccli. xxvi, 27), » scilicet qua a pa-
tadiso ejus prohibilus relinqiiatur socianJus diabolo hanc rcni?Non es mcntilus hominibus, sed Dco. i
ct angelis cjus. Deuiquc eliam si quis a supcriori Ubievidciitcrnionslralurqiiodfraudeni m corde po-
ncndo nientilus sit Deo. Et post pauca uxori ejus
proposito recedens, bono quidcm, sed lamcn iufe- <
rioii se conferal, ipsum bouum non jam bouum, sed inquit: Quid uliquc convenil vobis tentnre Spi-
ritum Doniini. »
pcccatuui constal. Verbi gratia si qux virginalem
scu vidualeincoiitineuiiam prolessx, ad iiuplias qux CAPUT VIII.
utique boux stiiit devolvanlur, ju.xla Aroslolum De co quod non sohun vovendum, sed et reddendum
liabenl daiiinaiioneni, quia priinam lidem irritam sil Domino.
feceruul; hinc ct Moyscs in Deuteroiioniio ait : Sed ne quis modicx fidci apud se dicat, Si tnm
« Ctuii voluiu voveris DoiniiiOjDeolito, noii lardabis disiricie
cxigilur quoj vovctnr, cnvenduin cst dein-
rcddere, quia requirel illtim Doininus Deus tuus, ceps ne taie qnod vovealur, Psahnislam in Spirilu
et si iiioraltis fueris, iinpuiabil libi in peccatum. Si sancto sic prxmonenlem audiat
(Psttl. LXXV,12) :
nolueris polliceri, absqtic peccato cris; quod au- <Vovele.» El ne tibi suflicere solum
vovcrcpulares,
icin scniel cgressum est de tabiis tuis, observabis, D mox subjiingit : < Etreddite.» Et velul
inlcrrogares
ct facics sicut promisisii Doinino Deo luo, et pro- cui vovcalur, et reddatur?respondet: < DomiuoDeo
. pria volunlate, el ore luo loculus cs (Deut. xxn, veslro. » Et ne forsan crederes te vel alios exte-
21). » Quapropter Spiritus sanctus instilutioni sox, riora niunera, v. g. oleum, ceram et inccnsum, jc-
coiiiuiuiii scilicet vitx, fraudem irrogari nec ad jiinium el plura hujusmodi offerenles excipi, adi1--
inomenluui passus, siinul infelix Anauias ingressus cit : < Omnes qui in circuitu ejus oflertis iiiuucia. »
pretii partcm pedibus aposiolorum exjiosuit, Ac si diceret: Non vilupero quidein quod exteriora
correplus exspiravit, nec punclo temporis cnni vestra Domino ofleiiis, sed moneo ut et vos ipsos,
saiictis quos fraudaverai participari permissus, nec animain scilicet ac corpus hosliam vivenlem,
vivus uec moiiuus, sed ncc conscia fraudis uxor sanctam, Dco placetitem, non conformaii huic sx-
ejus. El certe quanlum ad hunianum arbilrium ultio culo, scd rcformaii in noviiatc sensus veslri offeratis;
(17) litnuil hic Humbeiitis Ananinni ct Saphiram men. et serin. 118; Cassiamis collat. G; S. Bcne-
cnrporali tnnlum inoiii addictos litisse, id quod dictus in regul. cap. 57, el alii. Idcm disciiis vcrbis
ciitn co doccnl gravissimi sancii Patrcs, Origenes docet idcitt lluiiib ritis infra lib. m, cnp. 27.
traci. 8in Matih., Augustiiius libro in contra Pur-
 071 IltVMBERTlS. R. E. CARDINALIS 1072
ut qnx sit voluulas Dci, quod bonum el benepla-A lur ab eis, quoniaiu fraudando et mentiendo lcntant
eilum, et quod pcrfecuini cst probetis. Quod voluni iillum, iit puta qui fidem non habenl in illuni, se-
<
ne negligercs, cui voveris inctilcat dicens: « Ter- cuiidum (iuoJ iiicredulitatein jiiJa-oriiin cuvcndam
ribili. » Pulasnc qtiani Terribili? Adjecil : « El ei < Apostolusmonens , ait: « NeqiieleniemusChiisium,
i
qui aufert spiritum principum. i Cujus tenorem ut sicut quidam coiuiii lentavcrttnl, el a scrpcinibus
vere ineffabileni aJbuc revelarc mortalibtis laborans pcrieriinl
: (ICor.x, 9). i Deqiiibus et Psalmista ait:
conclusil sic: « Tcrribili apud onines regcs terrx. i « Teiilaverunt Deum in coniibus suis, ul pclerent
<
Ergo quia inJignum niuiis cst ut Doniino nostro escas animubtis suis (Pstil. LXXVH,18), i diceudo,
Jesu Chrislo, qui lanta et talia iu nobisct pro uobis 'ul historia rcferl: « Est i.c Dcus in nobis an nou?»
esl opcratus etpassus, ingrati simus, loliim qtiod Illiid < quoque Sa|>icniix diceiitis: < Quxrcnt me mali
' non iiiveiiient. i Si iu hoc sxcolo subaudilur, sc-
babeinus, vivimus el sumiis, ipsi voveamus ct red- et
<
damus. Alioquin melius est non vovere , quain post ciinduiii prxcedcnlia accipienduni est, qtiasi dice-
votum non reddere; cuni c.iam per Moysen mon- relur ' : Tenlabunt ine niali et nec jnxta vclle sutun
strctur peccatum esse si lardamtis vottim rcddere. iiivcnicntttr
i mc favcnlcm sibi;aIioijuin quis quxsivit
Quod si pcccatum est si reddere tarJavcrimus, !
Dominum el non invenit? « Quoniam in sxcuium mi-
quanto magis si non rcddiderinius? Nam simili B sericordiai ejus [Psal. cvi, 1),» etqui quxrit, iuvenit
nobis Iiomini si quid vovemus nec reddimus, quasi '(Malth. vu,8). Si aiilcm in fuiiiro subaudilur, qnx-
rebus suis euni fraiidavcrinuis, adversari noliis retur ' luuc, el non inveniclur quiadum invcniri potcst
quantumcunque poicril sentiemus. Si autem aggressi ]nunc non qiixrilur. Unde prupheta ad vere qtixren-
Deovolum reddere deficinius, post Satanam con- dtim ' Dominuui adnionens ail : Si quxriiis, quxriie
vertimur, c.tuisque aJ voinitum reverstis, et sus '(Isa. xxi, 12). Qui enim ficie quxiit Dcuin, nuu-
in voliilabro luti lola efficimur (// Petr. n , 22). 'qiiaui iuveiiiei cum : « Quxrile, iitquit Psabuisla,
llaque postquam multis modis sapienli salisfaclum Domiiium , el conQriiiamini, quxrite fucicui cjus
pulalur quantum vilanda sit fraus, tandcm Simo- sempcr (Psal. civ, 4). » Et lauico quia oiunino ve-
niaci, quibtis pcne tota hxc nosira tragcedia lexiiur, rum est : Qui quxrit, inveuit, concedaiur etiam
in scredeant, ct quantam fraudem perpetreni vel Simoiiiacos non ficte sed iuhiautcr quxrere, et ob id
admoniti recognoscant. Et si Ananias cx sola frattde, quod quxruiil indiibitanter iiivenirc. Sed quid
furto , sacrilegio, mendacio , conspiratione siinul el quxritur? Quod psalmus increpalive denionstrat
lenUUioneSpirilusDcinolatusmortesubiiamuItalur, dicens: « Filii lioiiiinuni, usquequo gravi corde? ut
pro eo lantum qtiod ex agelluli sui prelio aliqtian- **! quid diligitis vaiiitatem, el qnxiiiis inenJaciuiii ?
tulum sibi retinuit de crastino sollicilus, lii, si (Psal, lv, 3.) El quid iiiveniiinl? Nimirum palrcm
sufliciunt. xslimenlqtianto furlo, sacrilegio, men- mendacii, scilicet diaboluni, qui aitcst.iiitc Domiuo
dacio , conspiratione simul el lenlatione Spirilus Dei in verilate non sielil, qtiia veriias non est in eo. Et
obnoxii sint, et qtta poena digni, qui se invicem cum loqnittir mendaciuiii, de suo loquitur, quia
Spirilui sincto fraudaluri, eumdem mcdialorcin inendax est ipse et puier ejus. Hinc et Supiens
sibi et causam pretii proponere sataguiit, ul aucit- dicil:« Seuijierjurgia qu;friluiahis(P)oi'.xvii, 11) i
panlcs aliennm rem alienumque censiim, adim- Angelus auiem crndclis mitlitur conlra euni, auclor
pleant conspirationem stiani, qua leularc con- utiqtte discordix. Si ergo i|iiis quod quaiil invenit,
venit eis ipsum Spiritum sancluni. Qui taincn quia el si quxrens incndacium vcl jiirgiuiii, palrcni
non invciiitur ab his qui lentanl illnui, oinnis corum inendacii vel au torem discordix inveuit, Sinioniaci
cogitatio, locufo elactio, sinc dttbio habetur Spi- vcndiloreselcmpiortjj quiil qtia-runl, lucrtim procul
rittti sanclo mendaciiim , etianiMhoiniiiibus vide.itur dubio lerreiium, ct ul siiniinatim cl apcrlc ilicalur,
alicujus verilalis prxfcrrc indicium. pecuniani laniuni. Sed qnid invcniiint? Teiitaiionem
CAPUT IX. et laqueiim diaboli, ijuia iinpugnaiido gratiam Dei
Quod Spiritus sanctus fitle'ibtis apparent, tnpdeles JJj votiint ditari. Et cnjtis diaboli ? Maimiioiix .-cilicet,
aulent lateal a quibits nec quwritu<h qni lticris et pecuniis lerrenis prxest. Et atl quid
Porro quod mendacium a Spiritu sanclo damna- inveniiint? ut sit eoruni Domiiius, ipsique servi ejus,
linnem sibi cl consciis suis, iiiiliain aulem sanciifi- secuuduin quod dicitur: Amator pecunix servus cst
cntionem (juibuscunquc acquiral, Ananix cl Sa- Mammonx.
phirse mors clamnt. Qnin etiam si Dens appnret his CAPUT X.
qni fidem habeni in illtim, profecio palet Spirilutii De excessuseornm differentia qui super fundiimeiiinm
sanctum nec apparere Simoniacis qui perfidia et Chrisli cxceaunl, e( eorum quisineejus fitndumenio.
mendacio impngnant illiiin. Ubi eniiii mendacium, Verum quia el apud calholicos, vehit rara avis,
ibi et perfidia. Unde Dominus ijtti apjiarel fidclibus, xsliitialur qtti inlereos pecunias a^pernaiur, quam-
nbscondit sc al> infidelibus. Fidei siquidcm catho- vis plurimuin differanl qui eas .-ibi juste qu:erutil
licx apparct, ul pttla in qua , et pcr quam in cor- ad solinii iisiiin necessaiiiim, ab his qtti cliam ad
dibus nostris manet; perfidx atitem hxresi, utputa stiperfluiim, non se delieul uegoiiatores, dc quibus
quam per omnia horret, nusqunm et nunquam nisi agitur nosltis in aliqtio assiuiilare, qtii malunt
irrlos et vindcx ndesl. Unde conslatquianec inveni- teinporaliler agere quam patiiam Dei venalem du-
1073 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER SECU.NDUS. 1074
cere confidentes quia nihil deerit limenlibtis eum: A Et paulo post : « Inimici Domini mcnfui siiul ei
qui, si eliam iu lctrenarum reruni negoliis inlerdum (Ibid., 16); » de quibus alibi congerilur : « Verimi-
cxcedttnt, elecmosynis, aliisqne bonis quaiitocins lamen pretium ineum cogiiavcrunt repellcre (Psal.
pro ccrto placare sibi Dominum possunt, quia LXI,5), » Deum mctim scilicet ad me. Qua cogiia-
caiholicx (iilei funJamenUnn in menie consetvant tione ad quid pcrvenerinl, subjuiigit dicens : « Ore
integrum. Cuju-s fiindamenii merito salvi fiiint, sic stio benedicebanl, ei corJc suo maledicebanl (Ibid). »
lameu qnasi pcr ignem , eiiamsi stipcrxdificaverint Si ergo qui cogilaveriinl Deum a sanclo viro repel-
ligna, aliqttando fettum, siipulas (/ Cor. m, 12), lerc, jam malediciiil corde, quainvis benedicant
qtio.l i!e omii tv.iseiiam criminosiscrcditur a quibus ore, quid puias agtinl, qui non soln cogitatione,
fuiid'ineiilum itl rctiueltir, si lainen in liac vita verutn locutione el opere laborant Dominum a se
fcccrini digiios poeuiicntix fruclus. Porro emplilii el ab aliis repellere? Quortim oris benedictio qux-
servi Maiunionx. ejtisque vesanx maliiix duces ct cunqtie illa sit, indicihilis nialcJiciio apud Deum
signiferi, qui non soluiti suas aniuias vcnaleshabent, fit, qiti veibn vcl facla Iioiiiiuum cx sola inlcntione
sed eiiam ipsaruin Cre.itorcm et Saiiclificatorem cordis perpendil. Ncc considcranl quid boni dicant,
animariiin vcndere laboranl, quid agent? aut quo sed diccndo quo iiitcndanl. Quod tanluni solius Dci
iiJem milvi fultacissimi a facie columbx ipsius, B est discernere, sicut Aposlohts prxdical apcrle :
quain venalcni pulatit, fitgienl, qui fundamcnlo « Yivus est, inqtiil, sermo Dei ct cfficax, el pcnctia-
quod esl Chrislns Jesus, fule scilicet sc privarunl, biliier oinni gladio ancipili, ct peiiingens usque ad
siqier qtiein, veltil supcr firnia;n Pelram , Ecclesiam divisionein anintx ac spiriius, contpagiim qitoqtic.
siiani ipse xdificai? Ncqiiceniin cleeinosynis aliisqtie et mediillariim, cl discretor cogilalionum et inlcii-
bonis, qtuc utiijue. subtracto ipso funJainenio, nutla tionuni cordis, et non est ulla crealura invisibiiis iit
cis insiml, juvari pis-nnt, cuui potius in pcccalum conspcclti ejus. Oiimia aulcm nuJa et aperta sunt
illis repuietur quiJquid aliis salutein opcralur. Nec oculis ejus ad qiiem nobis sermo (llcbr. IV, 12,13). i
lniriiin cum ijisi uec saliilem svtain, ncc alicujus CAPUT XI.
qtixranl in ecclcsiaslicis olficiis; qux sibi male Quod viiiindi sunt hwreiici cxcmplo viferurum et
prxsuiiiunl, quud ex hoc probalur quia sola jiecu- malw arboris.
ni.t eis doniinalur, qux sola in aclionibus eorum SeJ nc crederet quis se immunem noxx, si
opcralur; ipsn cnim pclilur, ipsa quxriliir a vendi- negligerel tales cavere, velut qui corda eorum
tore, ipsa pulsaliir, ipsa pioponiliir, ipsa atloratur, neqniret penetrare, ipse Doinintis, in Evargelio
ipsa invocaiiir, ipsa dalur, ipsa arcipilur, ipsa moncus a falsis prophclis atlendendum, indiciiiin
lialteiur, ipsa possidcttir. Qux si de medio auferlnr, '- cogtiosccnJi mox addidit, dicens : « A fruclibus
atit cerle, duui cxigilur, dencgattir, procul dubio eorum cognoscctis eos (Matth. vn, 16). i Unde quo-
coustal quia nec Dens petliir, nec quxritiir, nec rum avarilia vidclur palam sic sxvire, ut non dubi-
ptilsatur, iice propouilur, ucc adoralur, nec invo- tent Spiritum sanclum venalem proponerc, conslat
catur, nec daltir, nec accipilur, ncc liabeliir, nec eos falsos propbelas essc, quia, vclul profanx arbo-
possidetnr. Sic versa vice ipsa pefil, ipsa pulsat, risoccultum germen, qualc sil sapor pestiferi fructus
ipsam cinplorproponit, ipsam adoral, ipsam invocal, prodil. Ilaque qux de ore proccdunl, <!e corde
ipsain dal, pcr ipsam accipit, per ipsam habeiqiiod exeunt; et ideo si mala sunl in corde, liona csse
Itabei, per ipsam possidel quod possidet. Sed qtiid? nequeiinl in ore.eliamsi vidcanlnr esse. Ea sutit
cxtcriorem dealbalionem el inlcriorem denigralio- enim qttx coinquiiianl hoinincm, cujtis in ore bene-
liem, quia perdilioncm, qtiia damn.alioncm, qui.t dictio, quia non pro Dco sonat, scd pro p.ummo
nialediciioiieiti, quia sacrilegium, quia ntendaciuni, plurima computattir maledictio, et iiiilla bcnedictio.
quia npostnsiani invicem sibi dant el accipiunl, Hujusmodi eniin, ut ait Apostolus, « per dulccs
babciil ac pnssident. Quin polius a tot dxinonibiis sermones ct benediclioiics sctliicunl corda innocen-
p.issidciiiur quot modis prave ncgoliando siipplan- -. liiim (Rom. xvi, 18). • Ecce, quales benediciiones,
tant ct supplaiU.intur. Specialiler ntilem a maligno qux seducunt innocentes! El quid esl propiie sc-
mammoaa, cujus snnl stiiniiii usurarii, cuiqiic OIII- dncnni? scorsum diictinl. Unde et qno? a Deo ad
uis iniciuio, cl aciio eorum militai. Ncuter eniui diabolum. Nam si a diabolo nd Dcum, benc scduce-
corura, vendilor scilicct ac empior, Deum proponil rent. Yere, inalus homo de malo thesauro cordis
nnte conspeeinm siiuiii; imo pcniuis proponil sibi sui proferl inala (Luc. vi, 43). Namquid aliud indc
Detim , cui proponit iiiimcrum. Quo fit ul postpo- proferre poterit, nisi quod thesaurizavil? In tales
ncndo Denm , prinuini ct novissimum Aiitiquum invehitur Dominus dicens : « Genimina viperarum,
tuique dicruin, cujus sine fine regntiiii, proponanl quomodo potestis bona loqui, cuin siiis mali ? anl fa-
sibi rccctilcm Denrn, atque ('.cscrcndo sinnn adoicnt cere [facite] arborem mnlam et fruclum cjtts mnlum?
Doiiiinuni alicntim, Psalmista contradicenlc sic : (Malih. xu, 53,34). » In quibus Verilalis verbis
i Isracl, si me audieris, nou erit in te Dcus receus, argnuntur deteriorcs malis arboribus, quia islx
ne pie adoraliis Deiiui alicniini (Psut. LXXX,10). t qualcs sibi siittt in radice lalcs sc exbibcnl liomini-
SeJ i|iiia non obauditus fuil, subdil : < El dimisi bus in saporc, illi autem, cum mali sint in cordo,
co> scc-.indurodcsidcria cordis coruni (Ibid., 13). • bona lanieii vcrbo lcnus prxsiiinunt in ore. El quain
1073 HUUBERTI S. II. E. CARDINAL'.S 107S
r.ongruc, j(er nrlnves mal.ts, tj.u.c viviml qtiideni, A tius sxviunl. Dc quibiis Ps.ilini.sla dicil : < Filii
itcc lamen sciiliuni, acripiuntiir pagani, qui perli- liomiiium, dciitcs eorum armn el sngillx, lingua
diam idololadix, qiiambabcnl in corJ*,exbibeiil in corutn gladius acnlus (Psnl. i.vi, 5). • Qux liugiia
ore. Per ^enimiiia anteni viperariim, qu:c vic.-uit cl qiianium incaulo pra:valeat bcatns Job iiianifcsiat,
6Ci'liiiiit, neclanieu disccrniinl, iiicrcilulict prr:.".rsi dicens : « Occidct ciim liiigua vijicrx (Job xx, 16). »
lisereliei, qui pcrfidiam qtiidcm rciincnt siiniil it) Cujus naltira tam abominabilis cst honiinibus tit,
opcre; sed in ore monstr-ant inicrdtim se qtioque Ci.nniutllo ab eis cxperimenio sciatur, vix sine
qtnddani tccti scnlire. Qtiod quia non disccriittiit, anr<$2.,1Ji,Jllo [ f., horrorel animi atidialur, cuin futie
»'bi et iniillis pejores, cl perniciosiorcs paganis sunl, refeiiur. Ut Clii'3 physiologi asseriinl, vipcra con-
«;ui nihil fidei Christianx sentiiinl, sicul vijicrx» ccplura apetio ore coiiiparC/Us"l'ni cxpciii, cujns
nocenliores mala arbore exislnnt quanUiin, scilicct ori caput ille iiisano auiore mseru. quod ilfa f::?a
vcncna, ab amaro vel noxio potno diffcrunl. El niori niordicus iruncalum dcglulil; qtix ex compaiis.
viporx quidem, si non impeiauliir vcl lx.!anl;:r, sui morle lalilerpcracta mox concipiens, ubi maturi
uliro impelunt cxlera animalia, ci iialiiraiilcr Ix- parlus lempus liubueril, a filiis in orliim festinanli-
dtint. Mala anlem arbor, ncc qucinlibct friiclu sno bus infclix maler corrosa coslis, periiniitir, quia ei
impelil, nec qiicnilibcl, si non itnpclulur , IxJit. " natura ncgavil commmies omnibus concipiendi et
Cuni crgo lanliim viperx, quns lixrclicos, et malx parturiendi effectus. Sic pessitnx bcsiiarum pe-
arbores, qtias paganos prxftgurnssc dicltim cst, rcunt, mas viilelicet dtini coit, femina diim pa-
differnnl, qtiis magis a caiholicis lcJcrandos pagauos rit; elmas quidem a feniina, fcmina autem a (iliis,
«|ua:n lixrelkos duliiiat? Siquidcm pagani, nisi cos lege parenium non intilio post periluiis. Quod
Lvcessas, non lelaccssunt; ct laccssili, si prxvalcnt, physice dictum, si lypice fuerit disciissum, i Nihi!
«lamiiacxterioris subslanlix el conliimclias inflgiinl, eiiim fit in lerra sine causa (Jofi v, 6), • congruii
itioiicm vero corpori lanUiin vix uliquando inferunt. hoc nimirum animx pravis stiis concupisceniiis, et
Porro hxrclici prxsuinpla sibi spccic Chrisliani carnis stiniulaix, ac per hoc fornicari a Deo, lcgi-
sensus ct prxlata ullro le laccssiint, ctiamsi qnicscas limo cjus S|ionsc, cupidx;cui, velut viperx, compar
et silcas, cl lanltini animx nioiium pcrlinacitcr SIIUSoccurrit, diabolus scilicet qui ratione siniul ct
qnxrenlcs, datiina cxleriora ct moiiem corporis aposlasia prior, velul adulter, coiicupiscetilix illius
inferre nihiti ducunt, quamvis cliam hxc nonntin- tanquam ori caput, id cst suggestionem vel suasio-
quam, si pixvalenl, infcrant constaiucr sibi re- nem siiam insciil; quam miscra anima, supra mo- .
&islen!ihus. In quo faclo omninioJis similes sunt dtim obleclaia, ab illo tollit, et in secrctis suis re-
«liaboloqui, (antiim animarum mortem siliens, non C condit. Ex qua mox concipiens paulalim cl sensim
cural, sicul B. Gregorius docel, ttt terrena lollal, inlra sc prnvilntis semina fingil el niilril, qux ma-
£cd ttl charilatcni innobis feriat, ciijns fundamculum turata, qtioniam impcnsa mcnle nnlurnles et npios
ildcs cxstat. Pagani aulem irrilali in stta sxvitia suis conalibus mentus vel cxitus non invciiiiint
siiniles sunt bestiis, qux se irrilanliiim vesies disein- (nequc cnim nalura est animx vel angeli, ut vi-
dunt, cl aliquando in cos usqiic ad mortem carnis tiorum opera gignanl), miscram matrcm sonm, id
sseviuut. Qui profeclo lanto fiierunt bonis lolerabi- est animam, occidunt. Nam dum cjus nuluram
liores, lixrcticique intolerabiliores, quanlo bcslix obstarc sux nalivilali sentiunt, in laiitum efferau-
depreheiiduntiir crudelitute dxmonibtis inferiores, tur ut corrosis vilalibus et costis, videlicet immor-
quarum crudclitas natura cst, cum islorum sil.vi- talilale ct roborc illius, cum summo niatris sux
tium. interilu eflectum sutim capianl et foras criimpant.
CAPUT XII. Sic « peccatum ctim coiisummalum fueril, generat
Quoa plusquam viperw carcndi sitnl Itwretici; et de morlcm(./«c. i, 15),»—«Anirna enim qux peccaverit
nalura et lijpo eitruin. ipsa morielur (Ezech. xvni, 4). • Sed aiiima mo-
Unde si horremus viperas qux, naturx Icgibus JJ rielur parluriendo» adulalor iilius, id csl diabclus
duclx, nil pcccati cx sua fcrilale coiilrahiml, coeundo, prava ulique suadcndo, ipsius cnini dia-
qtianlo abborrcndi sunt hxrclici qni, solo afllalu boli caput suasio ejus est; qux si rccipilur, omnis
dxmonnm impulsi, quidquid viliorum etscelerum, peccali scminarium eliniliuni cflicittir.
ubique jacet, irreverenlcr ngiiiil. Quos non absurde Et nc ptitel quisqttam se- stiggcrcndo mala posse
Chaldxos caplivanles, scilicet vel quasi dxmones, non mori, intelligat ipsuni diaboliim, spiriiitalcni
mala bomi-
accipimus, quiaqttamvis naltira homincs situ, tamen scilicct viperain, toties mori quolies
nibiis stiggerit. Qui, quoiiiam imtnorlalis est condi-
caplivando fideles popnlos, vilio suo dxmones sunt,
tanlo utique sollicilius cavcndi quanto besliarum tus, licet senqicr vival, semper lamen morielur,
ab initio incurrit, luin
ncquissimi, non solum dcnlibtis Ixdunl, scd, quod tiun ex suo jieccato quod
niiserabiliiis cst, lingua quoqtic innumeras lioniintim ex suggcslione maligna, qua animas perire semper
calcrvas perimunt, cum rcliqux beslix denlibtis cupil. Moritnr crgo sine iiitcrmissione, ncc mori-
solummodo, cornibns, autpcdibus sibi objecta impe- tur, qui quideni ipsa vila sua aliquando penitns
tere soleant, qux lanlo minus formidandx snnt noii privatur, ct tamen sine inlcrmissione lormen-
coiaiito cxlcrius esl quod «juaiunl, qumUoqueapcr- tis ingeminatis ct renovalis tirgclur. Cui hoc St.lma
 1077 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER SECUNDUS. 10/3
illa stta vita largitur, ne semper morieiis aliquando A proponendo cupituiii numiiium , auferl ei (idem,
nioriatiir, et vel sic ab accrcscentibiis sibi suppli- scilicet principale suiim, nec taiuen sibi aut cui-
ciis erijiiatur. Ipse euim homicida esl ab iuilio quam ablatam fidcm possidct, sed solam perfidiam,
(Joan. VHI,44). Primtun siquidem hominem occidit, quam vcncno diaboli cbria dcglttlivit ad scmiiiu-
ei deinceps quolquol potuit et poieril. Et non certe riiim sui inlerilus cl aliorum. Ncque eniin fides
non ferro aul vencno aut qttolibet alio necis insiru- perfiJia fieri polesl, sed siniul ac perfidia accedi!,
mento armalus proloplaslutn adiil. Pravum ver- fides abscedil, lanquain ab ea ctii aliquando noit
bum seminavit et. occidit. Quapropter nullus mali commtinicat. Et sicut compar viperx ubi dclriin-
suasor dubitet se bomicidani, in quo ne pulet alio candum caput addicit, jain ncc sibi capul est, nec
occiso sc adhue vivere, apostolum Joannem aui- infandx conjugi sed illi inors, isli nutem fit scmi-
madverlat diceniem : « Sciiis quoniam omnis nariiim moiiis; sic ncfatidi Simoniaci, ubi gratiani
iiomiciJa non liabet vilaiu in se maneniem (/ Jotin. spirilualem vendendum et cmendant adducunl, vcn-
in, 15). > Quoil, ne tergivcrsaremur et pro libitu ditorcm quidcm gralia dcserit,ncc lainen cmpto-
sciilentiam cjtis vertereinus, prxinisil inquiens : rem adit, sed ira Dei iitruniqtie horribJiter pcrva-
« Qui odit frairem stitini hoinicida est (Ibitl.). dit. lnviccm sc crgo linguis suis, ut vipcrx, occi-
Oinnes autem vos, iuquil Chiistus, fratres csiis ^ ditnt, quia hic cxigcndo, illc exhibendo graliain
(Mutth. xxin, 8).» Quos procul dtibio odit qui cis vcnalem lixrctici facti pereunt. De quibtis, quoniam
prava scienter suggerit. Unde et lanlo majori ho- venenati suiil, non nisi venenati filii nasctiniur, nl
niiciJio reus tenetur quanto priiiium liomicidani, quidain Sapiens lcstalur : «Filii abominalionuin
sciiiccl diabolum in hoc similius imilalur, quauto- (iunt filii pcccalorum, ct qui conversantur sccus
qii3 poli:jr est anima quam corpus. Et lameu domos inipiorum. Filioruni pcccaloruin peribit
nullum honiicidii gcnus prxlermisit idem aposlolus, hxiedilas, el cuni scmine illoruni assidttilas oppro-
ul)i ait : « Scitis qiiouiam omnis homicida, ctc. (/ britim. De palre inipio quxruntur fiiii, qtioniaiu
Joan. III, 15). • propler illtitn su;,t iu opprobrio. Vx voiJs, viri
CAPUT XIII. inipii, qtii dcrcliqiiisiis legem Doinini altissimi; ct
Qutditer viperw conveniant Simoniacis. si nali fuerilis in malediclionc liasccuiiiii, ei si-.
Hxc atiiem qux de natura viperaruni typice ad [tiortui luciitis, in malediclioiie erit pars vestra.
diaboliim rclulimtis, etsi ad oninia mciiibra illius Onxiia qux dc lcrra sunt, in lerra convcrientur;
rererri possunt, specialius tamen priucipalibus con- sic iKijiii a mnleJiiio in prrdilioneni (Eccli. XLI,S,
gruuni, scilicet hxreticis, ttt pula ab illo secundis; 15); • et alibi: « Filii adullerorum in consumiua-
ul cuiin inter Detim et scraphim ntilli spirituum lione crtint, et ab iniquo thoro seincn extermina-
intersunt, sic inier diabclum et hxreticos nuMi bilur : el siquiJcm longx vitx eruitl, in nibiliini
liomiiium inlersiiiit. Sed quoniam nec ad noniii.a compulabuiiltir, et sine honore erit novissinia se-
lot iiioiistrorum siifJieiiiius, Siutoiiiacis luiiluiu, dc necltis illoriim, ct si celerius de"iiiicti fiierinl, noit
quibus imprxscnliaruni agiiur, quomodo congruant habcbunt spcm, nec in Jie agniiionis allocutionein.
videamiis. Quxcunquc Cliiistianx professionis pcr- Naiionis cniin iniqitx dirx siint consiimmationcs .
sona, si vitiato aniinx su.c nnlurali molii, scilicct (Sap. III, 16, 19). • Domiiius qiioquc pcr proplielain.
laudabiliter concupiscibili arripialur, itl ita dica- pscudosacerdotiiim rcprobans, ail : «Quia rcpulisti:
tur, honoris ambilione, charitale Dci prius privatur; scientiam, l-cpellain te, ne saccrJolio ftuigaris mihi
ac Lcitnie aiubitiosa effccta, ul Dominus se gliri- (Ose. iv, 6). » Scienlia enini Dei csl, vcrbi gratia,
ficantem glorificet iuiiiinie exspeclat. Undc qtiictis graliam Dci acceptani graiis dare. Scit liauiqiio
et morx impaliens, passim et inhianlcr vesligat ipse, sicut in Deuieroiiouiio legiltir, quid loquatttr.
sux concupisceutix parcm. Cui foite invcnto vuslam Quam scieiiliam, quia Siiuoniaci rcpclluut, et ci
pecloris sui flammam paltilo ore inspiral, ubi in prxbere ad sc adiuim noltint, eiiatnsi uon verbis,.
corde, et ctnn corJe hactenus rcposilam anxia rj tamen faclis ipsi Doinino Dco dicunl : « Rcceds :t
proferendo manifeital. Ubi enim ihesaurus, ibi et nobis; scicntiam viariim ttiarum nolumiis (lob
cor (Maiih. vi, 21), ttaqtte iile miser, velut aller xxi, 14). i Unde el ipsi justc a Dco repulsi, ne ci,
a diabolo adullcr, visa pecunia, vclut occulla sacerdoiio fuiiganliir quidqtiid saccrdntalis oflicii
quonJam, sed niinc manifeslala sibi alterius cordis spccie leniis prxsiimuiit, sibi lantuin cl noii Deo,
avarilia, insanus amore pecunix caput suum eidcm nec populo ejtis fungunlur: alioquin Dco, si cjus
condeinnat, ubi viix sux iiiimicus, el sempilernx populo. Qitorum panis in utero illorum vciiitur iu
mortis obliius fideni suam, vel rafionem, quam a fel aspiduin intrinsectis (Job xx, 14), quia vilx
Domiuo, velut principale membrum, soriitus erat, potum convertunt sibi in veneui pociiltini, et iiule
infiJelilaii el irralioaabilitui alterins infiJelitcr et lnoriuiittir,. uiide nittriri ad vitani vitlciuiir. Qiiibtts
irraiioiiabiliter immersut, sed laliter capiie priva- in errorem hxreseos lapsis conlingit ut, sicut do
lus moritur, nec lamen reliqua vipcra capitc illo fcllc aspidum, sic inleliccs de stto pane nioriantur.
comparis stti ad profecliini smim vel ciijosqiiam,. Et in suo saciificio inortcm inveniiiiil, quia m sa-
nisi ad solutii inleritum politur, qttia ambiiiosa cramentis vit;e, vcl verbis, vilani niiniine qitxrtinl.
pcrsona perdit quiJem coinplicem suuni, duni ci El nolsuduin quia liujnsmoJi panis, jam nou pauis
1079 HLMBERTI S. R. E. CARDINALIS 1080
Dei, sell panis ejtis, videlicet bxreiici, in libro A quidpetieriiis Palrein in noiniiie meo, dabit vobis
beati Job dicilur (Job xx, 14). (Joan. xvi, 23).» Et: « Qnodccnque pcticritis Pa-
CAPUT XIV. trem in noniiiie iseo, dabil vobis (Joun. xiv, 15). »
Quod umusmodi sint subversores sacrtimentorum Constat iiaque hserelicis his dnri quod peiuul ab
et verborum Chrisli, et quod nec petanl, ncc iin- ->oqiiem peliinl. Ei qucin peiuni? patreui ei doiui
pelrcnl ab eo. nuiii suiiin iiiainitionam. Et qutd pclu,ui? puuem.
Hxc nos in hoc versiculo beati Gregorii sensn Qiicm pattciu? iiiuiiruin qtii sibi dulce sa|>cre solct,
sequendo qux ad hxrelicos sacra cloquia pcryer- ul Salonioii ait: < Suavis est hoinini patiis niendacii
lenies relulil, ad islos qui sacramenla altaris per- (Prov. xx, 17);»quem lie dubitarel quis lapidcm
vertunt no:i iiicoiiventenler iransliilimus, quia ver- csse, subjunxil: <El postea iiiijilcbiliir os cjus
bum Dei et panis Dei, nihilomiiius paris, imo ejiis- calculo (Ibid.). • Yidesne hic pro jiane chnritatis la-
dem dignitalis, el coxlernilaiis sunl. Siquidein pidcm dalum obduraiionis, cujus pessitno ineiilo
verbtim Dei nostri, juxta Is.iiam, slabit in xleriiura '
eiiiciLiir ul pcteiitiljus fidem peiiiJia, vclui serpcns
(Isai. XL, 8), et juxta ijisum coxiernum Deo Patri i
pro pisce, deiur? Nam ubi panis menducii come-
Vcrbtiin in Evangelio dicens : « Verba mea non dilur, vinumque iniquitulis bibitur, dubiuin non est
transibunl (Marc. xm, 51). • De qtiibus cl bealtis R qiiiu ibi solu perfidia doiiiinelur. Unde fit ut, lam
Peirus eiJeni ait : « Yerba vitx Kiernx habcs peslifero serpenle possessi, si ovuin spci petierinl,
(Joan. vi, 69).» Pari modo panis Dei, ul docet in niereanlur scorpionem extimx desperationis. Qua
Evangelio ipsum Yerbum, imo panis descendit de impietur in illis, quod Sapiens ait: « lmpius, ctini
caslo, ct dat vilain mundo: t Et ego sum panis vcncril in profundum matorum, conlenuiil (Prov.
vivus, qui dc ccclo descendi. Si qurs ninnducavcrit xvin, 5). > Qux ulique tria principulia mala, prx-
cx hoc pane, vivet in xternuin (Ibid.,51, 52).» Hinc falis tribus ct principalibus animx virtutibus con-
crgo apparet Verbi Dei et panis ej.is coxqualiias trana, ex sola proccdunt avaritia. De cujus pessima
ct coxternilas, quia sicul illud ex sanclis Scripiu- sobole, ijuidaiu lale distichum prompsil:
ris, ila hic ex sacramenlis vitam xlcrnam prxslat. Seniper avarus eget, uil uamquescelestiusiilo;
JNecmirum ctim uuus ideinquc Doiiiitiusnoster Je- Seinper avarusaiual iueadacia,furla, rauiuas.
stis Chrislus et in Scripturis sanciis sil Vcrbum Qui lantam egestatem el miseriam iJcirco incurrit,
Dei, cl in sacramentis panis Dei. Unde consequens quia infidelijer paiiem peiens, lapidem promeruil.
esl ut pari abominalionc deviiemus eversores divi- Unde prodito corde carneo, in quo requiesceret
iiortiin eloquiorttm, atque eversores ccelestium sa- r spirilus pietalis et misericordix, inveuit Japideum
cratnciitorum. Quibtts ct si ccelestem Palrem, ul coiitra omnia charilalis officia vel humaiiitalis
putalur, petanl panem, datur lamen lapis; si piscem, insensibililer obduraium. Quod videlicel „or Domi-
serpens; si ovuni, scorpius (Matih. vn, 9, 10),; iius nec dal homiui, nec facii, sed juste descrendo
«juia ut Psnlmista piopbetice imprecaliir, dat illis ficri perniiuil, ubt ullroncx obdurationis subditum
Dominus secundtim opcra ipsorum, et sectindum sua aspirulione non emollit, sed spirituulibus ue-
nequitiam adinveiitionum ipsorum secundum opcra quitiis obdurutum adhucque obduiatum reliuquit.
iiianuum eorum tribuit illis, reddit relribuiionem Quod si vere pelerelur, spiritum charilaiis gratanter
corum ipsis. Quoniam non intellexeruni opera Do- largirctur, cujus fervore frigus avai-ilix resolvere-
inirii, et in opera nianiuim eorum destrues illos, lur. Nam si, ut Dotninus ail, palres, « quamvis niali,
et iion xdificibis eos (Psal. xxvn, 4. 5). Nec mi- noruiil bona dala darc filijs suis, quanto inagis ipse
rum; neque enim ccelestcm Patrem pelunt quod Paler de ccelodabil spiritum bonum pcienlibus se !
est cceleste, el ideo nihil ab eo coiisequiinlur cce- (Luc ii, 15) • hinc dalur intelligi quia, si mali sunt
lesle, sed juslo ipsius Dei Patris pcrmissu ei judi- liberales ad petilioneni et vpluuiaiein liliuriiin suo-
cio accipiui.l a diabolo, scu filii m;;li a palrc pcs- rum, niulto magis ei incomparabiliier liberalis est
simo, pro pane charilalis vcl sacranieiili, obdura- D Palcr summe bot-.usfiliissepetentibus, velut incom-
lionis lapidem, pro pisce, fidci perfidix serpenlem, parabilia suiil bontitn cl inalum; sic quod quilibct
pro ovo, spei desperalionis scorpiouem. Nam uiliil hxretici et nominaiim Simoniaci Spiiituin boniun
bcncficii cceleslis malignus bic paler suis fiiiis va- iion accipiuiit, constat qtiia a Pairc caJesli Spiri-
let confcrre, cum carnales patres qttanivis mali liim bonum non pettinl. Et quid el a quo peluut?
recusenl, nisi bona data, quantuni ad Iioc sxcu- spirilum utique malum a maligno patre suo, til pula
ltini, filiis sc pelenlibus darc, ut si pelat panem, auctorc el inventore lolitis iuali. Sed ccoitlra dici-
pancni; si piscem, piscem; si ovum, ovum por- liir : Nonne videntur, cl audiunlur l.des Pairein
ligal. ccelestcm iitvocare, el Spiriiuni Lonum sibi vel aliis
Qtia in rc clarct eos, quibus perniciosa daiilur, pelere? Quibus aposlolice respondelur : « Quoinodo
perniciosa sibi peliisse, nec a Patre luminum, a iiivocabuntinqueitinon crcdiJcriinl? (Rom. \, 14.) »
quo omne dattim oplimum et omne donum per- El ne dicatur, quia vere el catliolice credunt in
1'eclum cst (Jac. i, 17), quidquaiu peliisse, nec in Deum, subjuiigiliir : « Quoir.odo cicdent ei, quem
noinine Jesu petiisse; alioquin conlradicitur sic iion audii,nint? (Ibid.) I Et quidem prxtermissis
vcpi-oiiiiilenti ipsy Cinislo : < Aiticn, amcn dico, si bumanx fragilitaiis, et repeniina? coucupisccitlia;
1081 ADYERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIBER SECUNDUS. 1C82
qu&tidianis excessihus, quomodo crcdunl ei, qui A ri. 5);icl : « Ilonora patrem et matrcm, non
diiituriia prxmeditatione et consilio in hiijus hxrc- Jccides, non mcechalieris (Deut. v, 16-18). » Tales
scis ciiiucii lapsi cuiileiidunt, nec auJiiuii dicen- si a inulo (iecliiiaiil, nec lanie:i bona faciunl, fideles
l-jin :« Gralis accepislis, graiis dale? > Conslat ergo quidein sunt, sedotiosa est lides eorum. Si aiiieui
quia iion in eiim creJunt ; sacrnuteiilis suis inviola- ncc a malo declinant, sed insttpcr ciiininnlibus
biiia et pci|ielna privilcgia decerneiiteiu el consii- pcccaiis seipsos pessumdant; jum qtiidem fides
ttieiiteui non audiunt. eorum repulutur ularbor niorlua, sed iion radiciius
CAPUT XV. evulsa, ciini tainen i|iioquo modo iidhuc vivat ex
Qualiter a quibusdumjuxla qnwdam non audialur, spc qun vciiium sibi spcrattt, el Dctim a quo ijisam
el juxla quwdam audialur Dominus. vcuiam speranl, el proximum quaniiiliinicuiique
Sed, ne quis liinc aiisain culumiiix in nos relor- amciil. Dcniqtic, u>.Ajiostoius ail : i Fidcs csl spe-
qucnJani arbiirctur, asseiendo ticc nos creilere in raiiiliiriiin subslauiia reriim (Ilebr. \i, I). i Unde
Deiiin, quia>iiiullofiesp c.cnla cl crimina vclaniem, paicl fiJem spci siibslaiiliam cs.sc. Ubi auiein sjjes,
atipie atl virtutes inviiaiilcin non audiinus, noverit, ibi cl amor, quia ncccssc esl auics bona IJIIXsperns.
sicut pluiimam esse divci-silaiem divinorum prx- " Ac |>cr hoc conslal illud B. Grcgorii dicluin, < nnuiii-
ceplnriiiii, sic et |iluiiiiiaiii co.iversorum. Sunl enim <jiieiiiqiie<|uanUimcredil lantiim sperarc cl aitiate.»
ijiixdam divina prxcepla, qix si quis pie transgre- Porro spes in lantiiin diciuir jirnjuie rcriim bon.t-
dilur, non sohim uit culpc, sed et pliiriitititn tncr- I-IIIIIesse, uthabealur n grainmalicis pro vilio quod
cedis nanciscUiir, vclut ille gloriosus iransgressor Grxce acyrologia, Laliue vcro iniprnpria dictio
Paiiliis, qui ctiin n D miiin pincepiuin s ctit el dicitur, ubicuuque alitcr posita iiivenitur, ul est
cnapostoli cjtis hnbucril, ul Evangelium niiniinlinns illud poclx :
de Evaugelio vivercl (/ Cor. ix, 14), nihil horum Hiuc ego si potui tanlum sperarc dolorem.
usus, lahore niaiinuin suaruui vixit, ue quam occa-
sionein «laret Evangelio Clnisti (Acl. xx, 51). Sic Unoe ct sic cxponunl; sperare dixit pro limere. Cu-
sititt et aliquu, qun: si couliniialiiii agni:tiir, ncc jus vcrbi proprietaieni scrvans aller ait:
aliquaiido pro tcinporc intermititinliir, non modicuiu Liceat sperare limenli.
devialiir. sictil de sacculo. vel pera, seu reliquis Qiiainobrcni qnamvis fiJes bonarum rcrum sit et
non lolleiidis et tolletnlis, scilicet lempore pacis aut mulnrum, spes laiiieu nnniiisi bonariim. quia crcdi-
persecittionis. Nain ipse qui prius dixciai : « Nolite mtis quideiii bona qux promittlt Deus, ct mala
portarc sacculum aul peram (Lucx,4); i idem „ liiliiloinimis qux niinaUir, cuin lamcii bona ipsa
postea dicit : < Nunc qui habcl sacciilum, lollut lanltiui speieinus, mala aiilem tanlum liiiieainus.
similiter cl peram (Luc xxu, 56). > HujusnioJi ergo Ac per hoc B. Jacobus licel dical : « Tu creuis quia
Doiiiinica prxccpta citni discrcle iiucrmiiiuiitiir, units est Dcus; bcne lacis, et dxtnoncs ciediiiU, el
bealus proctil dubio inicrmissor laliter hahelur. contreiiiiscunt (Jac. n, 19); > in hoc tanien creiluli-
Sinil quoque alia qu;e etiam perfeclos coiiliirbaut las pravoiiini hoiiiinum a creJtilitate dxmoimm
niiuia subiililate sua, ul est : < Noti concupisces diflert, qitia pravi hoiiiincs credunt el sperant;
(Exod. xx, 17), » et non soltini coiiliinieliosi, sed dxmones aulcm credunl quidcin, scd non speranl,
ciiam o:iosi verbi vebemcns inleriliciio (Matth. iiiio dcsjicrani, el idco conlrcmiscuiil. Quod si per-
xu, 36); in qnihtis cuin traiisgrcditinuir, non uli.jue versi lioinines crcdtinl qiiidem, scd non spcranl,
eorum lides saucialur sed sanctilas convcrsalionis jain a credulilatc dxmomun nil distant. Sed scicn-
detcrioraiur, quamvis post coiicupisccnlias suas dtiiii qttia, sictil n nliini csl hominibiis despcrnndo
non cundn, cx verbis quoque suis scse acriter diju- pcccnre, sic, el suprn iiioJuin spcrando, de die iil
dicando reparata nieliorclur, prxcipue ubi corde, diem poiiiienliam diffcrre, peccalisqne peccaia
ore, opere Deo Patri suo quolidie sic profiieulur: addere, ct ex cis velul reslim longain sibi lexere,
< Dintitie nobis dclila nosira, sicul ct nos diinitii- (] qua in fine ligali niaiius et pcdcs prxcipiienlcr io
mus debitoribus noslris {Matih. vi, 12). • Hinc suiit lcucbras exlenores, quos, qiiandiu nec desperanl,
et nlia qtix etsi ad perleclioncm mitnis perfeclos ncc pcccala sna dcfendunt, iic(|iiaqnnm a caiholicx
inviten , lamen aibi.riuni coriini nccessiiatc prx- Ecelesix paradiso cxlrenia senlcnlia dnmnannis,
grav-nt, iil est : < Si vis pcrfcctus essc, vaile, qitatttvis iiilerdum a coniniiuiione uoslra aliquandiu
vende oiiinia qux liabcs (Maith. xix, 21). i Ei: nicdclx causa reiiiovcamiis. Et ideo conslat lales
« Qui potcsl capere capiat (Ibid., 12).i Qti;cqualiior adluic computari inler fidelcs, el quamvis crimino-
diversilales divinoruui pncceploruni spiiilualibus et sos, noii lameii rccle dici impios, quia « iiiipius, »
vere calholieis competiiiil, qui quamvis non omiiia, id cst infidelis, « cum veneril in proftindtim malo-
maudata Dci sic atniiiitil ut lacianl, lanicn eorum rutn, coiilcmuil (Prov. xv, 5) » Iluqitc nec isti au-
saiiam fiJcm rccia opera clarilicant. Rcstat quiuta, diertini Dnniinum criniina iiilcrdiccnlcm, el tamcn
qttx lidcles qui 'em, sed latnen c.arnales et rudes crcdunt ci, sicttl supra monsiralur evidenler, quod
inforiiiat, cl a flngiiiis alque facinoribcs refrcnat, et dehis diceudum csl, qui eiiain de summo virtu-
utest Dccalogus, ct lnijiisiuoJi cxtcra, sicul: « Di- tum c.ttliiiinc ad ima viliorum pari modo noiinuii-
li^es DoniintiinDeum tuum cx tolo corJc liio (I)eut. qviatii coiiiiunl.
1385 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 1034
CAPUT XVI. A non
n sunt. Scd iiitcriin prxtermissis atiis, Simoiiiacl
Ubi contradicitur htrreticos, nec sicul criminosos inlra ab a ipsis Chrisliaiiilalis rudimenlis hxretici sunt
Ecctesiam Deum audire. j
dicti cl liahiii. Ergo sinc fide sunt; si sinc fidc suni,
Verum ne prxfali hxretici his nostris armis, nec n spem haberc possunl, quia fides est subslanlia
velul incaulos, aggredinnlur, assercnles se quoquc, sspei. Si spem non habent, nec charilatcm, quia non
excmplo conim qttos comuieiiioraviniiis, in Deum potesl p amare quod ncc sperat, iicc crcdil, sicut
cre.lcrc, quamvis enm non attdinnt prxcipiciiicm : paulo p superius aslruilur satis.
« Gratis accepistis, gralis datc, » noverinl nostram Hinc coujici polcst hxreticos et paganos infciio-
a sua causa incorporabililer discrepare. Si qtiidem rcs r esse ex incrcdulitale, quia dxm.uies iinum Dcuin
noslri quxdam Chrisii mandata quasi non audiunl, c
csse credunt el conlrcniiscunl; iliiautem ncc hoc
u')i ea aut sux stipremx perfectiotiis gratia alacritcr l
lantillum. Et lamcn supcriorcs dxmonibus in boc
iranseunt, aut iinbccillitate meniis perterriii non sunt s quia, ct pagaiti pcr bnptisintim, el hxrelici
udctint, aut fragilitalc liiiniana inlerdum ducli in- forsan^ pcr peenitenliain salvari possunt. Quamvis
caute prxlereunt, aut lcnlatione diabolica supcra: i si s bene defiuitio fidci considcrelur, fidcs atit creJu-
iilis obcunl, nut ab iils redeunl. Qiiorum primi lilas ' dxmonibus inessc non propric, scd abusive,
non solum stint laudandi el imilandi, verum cl " dicitur. "" Nam si fiJes, ut Aposiolus definit, « est
bcaiificandi ; inedii auleiii laudandi quidem, sed ssperandarum subslantia rernm, argumenlum non
iniserandi ; poslrcmi vcro pariler miscrandi ct anppareiitiiim (iiebr. u, 1) > conslal dxmoues ncc
argtiendi, cl tamen pro lempore et causa si corripi fidcm " hubcre, ncc crcdcre Detini, qttem in evungc-
et corrigi patiitntur, patieulcr tolerandi el exspe- lica '' digniiate ab ipso crcali ante lajisiim siiuiii no-
clandi. Qui elsi a Deo nposialaruut pravi opcris per- vverant, et solebant fac.ic ad faciem cnntemplari. Ac
petralione, tamen adhuc stmt ciini co cl slanl pro per P lioc noii credunt Deuiii esse, non posse dicere
eo ex lidei professione quam retinenl conie ct ore. qtiod '1 dixil insijiicns in corde suo: « Non est Dcus, •
Quatnvis enini factis, non tanien fide a Deo recc- quia 1 in co quod prius vidcruul, sciunl etim csse.
diinl, dtim eum fidclcm in omiiibus verbis suis, ei QooJ > cniiii vidct quis, quid sperai? Hinc ergo con-
sancium in omnibus operibus suis (Psat. CXLIV, s quod nec dxmoues fidem habcaut. Alioqiiin si
stal
15)
credunt et dicitnt, eiiam cttm fidcm ipsam factis fidcm vere haiierent, sj)equoque el ehariialc uou
c
astrucre negligunt. Qui qttidem ad creilendiini au- cnrcrent, ac per lioc jam dxmones non esscnl.
(litint Chrisitrn Domiiiiim diccntcin : « lloc est opus Qanproplcr ct illa spes diaboli, de qua Dominus
\
Dei, ut crcdatis in eum, qtiem misit ille (Jotui. „ D. Job dicit : « Spes cjiis frustrabiitir cuiii IJob.
vi, 29); • ct : « Credilis in Detim, el in me crcdile 5XL,28), i non esl vera spes, scd quxJ.tin seciirilas,
(Joan. xiv, 1); i scd non nudiiinl enm ad faciendtim, qua c< sibiincl ipse vcl sui de misericordia Dci fuslra
diceniem : « Diligite inimicos vcsiros; benefacile blaiidiuniiir, ciim cjusjustitix districlione ncqua-
liis qui oderunl vos, et orale pro perscqueutibas el quani 1 vcrcnliir. Qiiam procul dubio timcrent, si ex
'
calumniaiilibtis vos (Jl/a((/i.v,4i),> —« et nolite llie- fide spes i loriim subsisteret, quia fijcs credit in
saurizare voMsthesattros in terra (Matth. vi, 19); • Detini* ct ex eo quo limcndus est, ct cx eo qtio
el similia liis qtiampliii-iina. De qtiibus ex fidc vi- •' aniandus. Unde fides, relento sibi timore, justissiini
ventibiis, vel vircntilius, aiijtie ex operaiione ino- Judicis
• spe coniinunical atiiorem piissimi Palris, ul
l
ricnlibus vel arcntibus, illud proplielicuni non taiiliimmodo aiuando spcret quod (ides quoijue cre-
incongrue dicilur : « Pars tina coniplula csi, cl pars dil c amandtim. Sic lides ct spes ncc diabolo, ticc
stipcr quam non pluii, aruit (Amos iv, 7). « Vircnl 'iinpiis iiisunl, qttamvis cjus inessc iuvcnialiir abu-
ergo succo fidci qiiam audilam perccperttnt aJ sive s dictum, sicul B. Grcgorius fidem asseril habere
credendum, cl rclinciil; cl arcnt ncglecui lioui infidcles,' cum crcdunt se natos ab cis quos sibi
operis, quod uuililuni ad faciendum non retincnl. I
parcntes dicunl, quamvis couccplionem siiam et
Ad quos, quaiitum ad fiJem, illa Domini senienlia, j»' nalivilalem non vidcrint, el pltirimn hujtismodi hu-
incredtilos sibi Jtidxos argiieniis, non plcne pertinet, '
maiix conversationis, seu aclionis. Dc qiiibus ipse
qua dieilur : « Si venialem dico, quare vos non dociissiinus
( Pnter ail: « Il.ibeiu iufiJclcs fiJciu, scd
crcditis inihi ? Qui esl ex Deo, vcrba Dei audit. l
ulimiin in Deum! •
Pio|)lerea vos non auJilis, quia ex Deo non eslis CAPUT XVII.
(Joan. vm, 46). • Nam carnalcs qniqitc in Ecclesia De J diffcrentia ncgoliatorutn saculi el eorum qui
Chrisium verilalem diccre creditnt, el verba ejiis dicuntur Simoniaci.
aiidiunl, ei si iion ad profecltim. UnJe el ex Dc<» Sed, liis non usqueqtiaqtie iiicassum prxfixis,
siinl, in quaiittim vcrba Dci aiidiunt, cl cx Dco non «disquiralur quo pacto ecclesiaslici, qui in sacra-
siiul, in quaiiltim non aiiJiiinl. Porro hxrelici nctt- mciitis
i ecclesiasticis non gratis daut danda graiis,
tro modo Dcuiii aul verba illitts aiidiii.ul, quia fide dicaiilur
< oiiiiiino fiJeni perdere, et plusquam qui-
noii amissa, vcl amissa, non soliim nil boni faciunl, libet1 Chrisliani cleri vcl laici, cliuinsi lcrreni qux-
vcruin cliainsi quid facere videniur, loliim esl pcc- sius s causa circiiinveniant in ncgolio fraires suos,
calum, ut pata quod sinc fide esl. Alioquin si sinc (I ( Thess.i\,G), autniuiiiiin car<; vciidantquoil viliicr,
fi.'e calholicn, qux sola est fides, non suiil, hxrclici s
aut ccric gralis acccperunt. Et juimo videalur
1083 ADVERSUS SiMONlACOSLIBRI TRES. — LIBER SECUNDUS. 1088
iiiriusque modi negolinloribus, qnx sttjugiler com- A tclleclum doctissimi Palris Aiigustini, prius pros»,
inuuis iuteniio vel causa, dcindc qnx privata. dcinde metro sic edisscril : « Nil Dcus jubct qttod
Ergo, iil svimmatim dicalur, hxc nobis comniunis sibi prosit, sed illi cui jtibet. Ideo verus csl Domi-
ulrisque iiilcntio in suo negolio vidctur, quia uter- niis qui scrvo non indigcl, ct quo servits indigel. i
qtie qtixril lemporaliter ditari temporalihiis rebus. Epigramma cttjus ct ttnde supra.
Quo (it ut iitiisque pariler, quainvis per diversita- Noniilcoqiiidrcam manrtalV)eai,ttt sibi j/rosit
tem ofliciorum suornm, imparitcr ferianliir illo Necservi iiDiciovei-usrget lloiiiimis.
Cujns .prxceplis.-ingetiirqui liimulatur,
elogioSapieniis : « Qui quxrit ditari non crit inno- 1'ilqtieminorquiMjuisncjdijril ini|.eriitm.
cens (Prov. xxvni, 20). » Nnm secundum coinmii- Nam iJeiis omiii|iolens,siaiul ouiiii teneiisc.uepoteslas
neni ioletiiioncni couimiine daninum innoceiilix Nil per.lil iiropriiiiu,)iilc;ipit oucidniitn.
Nunquumnun liahuil quud lutict, d:uis qitidquid l:a-
iiicnrritni, licct pro ordinrs divcrsilaic unusiii-.ijiis, [here
nller niiniis. Qnod non et comiiiune esl cis negolii 1'roderil, et sumens nonnisi quod dcderit.
causa merces proponcre, laxare, vcudere, afque CAPUT XVIII.
einptorem cupcre. In qiiibns si nil aliiul iniercederet, B-eco qnod ear)tale.s Ecclesiw sinc fide non siut instar
nut niilln, nul minima culpa essel. Neque eiiim " Ruben, et Gad, ee dimidiw tnbus Mtiuusse.
ciilpx imptitandiim esl, si conimtii.is necessilalis Verum III ad propositos nobrs uegoiiatorcs re-
causa merces venales propoiiaiilur, laxcnlur, ven- deainus, illoruin est ipsum Deiim el Domiiiuin,
danliir elemanlur, siqiiitlcm non illicite venduiUtir Spiritum ulique suncltim vcnalcm credere et ha-
qnx licite emuntur. Est etiam eis aliquando com- bcrc; islorum vcro, si ad profiindum inaloriiiii
munis circumventio fralris, quia unus eoriim quo- avarilix pervenerint, aninias suas venales habere,
licscunqiic negotialur, circtimvcnil el circuniveni- nec lamcn crcdere se posse cas alicui honiiniiiii
lur; aller aiileni, elsi aliquando, non tamcn sem- vendere ant dare. Ilinc vivaci mentis acic rcscul-
per. Dc qua circumventione, quamvis vcnJex sit pcndo conimunes el peculiarcs hornni ncgotiatorum,
Domiimsin uiriiiuque, lamcn nnn gravius in iiiium quas prxnolavhiius, lineas sigillalim discernamus,
qiiani alleruni pro circumvenlionis et causx quali- quis corum magis peceat, aul tjuis Scyllai seu Ca-
late. Sic el viliicr vendere qux care accepla siinl, rybdi perfnlix magis appropinqiint. Et priniilus
iitrisqiie e:sl uliquando commune, quia iinus eoruin atteiidamus sxi-ulaiis negolii professorcs, in quibus
qnoiicscuiiqiic vendit quil care acccperal, vililcr dclinqucre soleunl. Plane de!inqiiuiii in hoc quod
«iistrnhit; aller aitlcni eisi aliquando, non lanien dilari temporaliter quxruiit, sc.l quis invcniltir pms
seJulo. Et (auicii ille seinper vilitcr distrahetido „ jusio dilari non cupiJus? ccrte raiissima est hu-
quod carum esl cnoriniter pcccat; hic aiitcin in;!e jusmoJi volucris. Dclinqiiunt eliam in hoc quoti
nicriiuni sibi bonum et graiiam apud Deuiii ct ho- luwi sltidio eircuiiivctiiiiiuin ncgotio fraires suos,
lilinos prxparal. dum vilia curius illis venJuiit, vcl cara viliier au-
Dixiuiiis laadem qnx sint itliisqiie comnitinin, fcrtinl.
dicanius cl qua? sunl privata, episcopis, vcl rcliquis Kestal aliquibus corum illud maxiintim nvariiix
cleris, qtioniin iiitcrest diviua sacrainciila adiui- ctilmcn, «nio eiiam niiimns suns vcnnles habcni,
liistrare, pnccipuiiiu csl el singtilure, inerccm ubi cas qtia-suis causa scclando vaiia ciiiuiiia et
ccelcslem tautum proponcr;?, vel exponere; laicis pcccala occidimt, cx qtiibus ipiamvis niiiinx illoriini
aiitciu, vel cxtcris sxctilnris iiegolii professoribus inoriaiitiit', fidcs laincn illisomnino non cxlorqucUii-.
lerreiiani tauUini et sxcularcm; illoruni quoque Non soliiin eniiii fidem sanani non impiignanl, nut
esl rein non suam, conlradiccnle eo cujus esl, refijtani, sed e.amdem quoque licel sibi niorluain
seiuper proponere, laxare ei vcudere; islorum corJc el ore dcfciidere luborant. Quos non incoiigrtie
aiitem suam soluinnioJo nemine conlradiceiue. filii Ituben ct Gad, ctdimi.iia tribiis Manassc signi-
Uuu.l secus iliorum csl scnipcr viliter vcniindare ficani, (jui armaii Jordanem antc fratrcs suos, eisque
i:on sua ; isioriim aiiteni vix uliqtiando vililerdislra- <Qlerrain rcpromissionis polcnli brachio i.i ferro de-
herc sua. Nihilominus illoruin est gralis acccpla, cciianlcs ac<|iiiruul, elsubjiciunt. Inlcr quossortem
noii gratis ilaic; islorum vero eslnon gratisaccepla, aliaui sibi non requiriint, scd ad siiam qiiain Iraus
noii gratis dare. Nam si diligenler coiisi.iereiur, Jordanein liqiieraul post se liabiialtiri redcunU
luiiiquaui aJj liomino ho;no gralis nliquiJ coinniodi Allatueii allure super ipsuni Jordanem xdificatU
adipisciiur, aiit enim pro obseqnio, aut pro favore sibi in leslinioniiiiii, quod Doiiiinus i|ise sil Dens, ne
huiitaiio vcl gratia, aut pro reeompensntione ma- poslea filii exterarum uibiiiim possent dicere filiis
itualis niuneris accipil quoJ accipii, ct si pro Deo corum : « Non est vobis pars iu Doinino, quia i«ter
solo ab homiio quod accipil, mullo magis non nos ct vosJordancni posuit nicdiiim (Jos. xxn, 25-27).»
gralis accijiit, quia et ijise homo a Dco ut alteri Sic et sxculares qtiique ct tnincn iideles in sancta
darepossit accepit, el dando meriliim apud Deiini Ecclcsia quoties , catholicis bnpiisiniini fide cl opere
reponit, qui solus ideo verus esl Deus ct Domimis, couservaniibus, ccrlanieii fi.lei ab hxrelicis vcl pa-
(jiioniaiu, secundtim Psalmislam, bonorum nostro- ganis induiiur, mox sentiiit.is sanctorum Paiiuia
rum non eget (Psal. xv, 2). De cujus plenissima ct arinali, et iiUcrdum potenlix sxcularis suflulli, lia-
soia plenittidinc cliam egregius Prosper, juxla in- Iribus suis pro fidc ptigna.luris accurrunl Ncqu*
1087 IllJMBEItTl S. 11. E. CARDtNALtS 1083
prius rclinqtiunt quam ei>, hoste forliterexpiignato, A, el jttre fidelcs dicantur. Ait enim in libro xxxm :
optalam quie em acquirant. Sed ad stiam , trans «< Vehemolh alins, siib Chrisiianilalis nomine posi-
Jordancm, qnanlocius rcveriutitur, quia licei ca- lo devorat, quia in ipso cos fidei errore supplaalat,
los
tbolicx fidei zclo, quam profitenlur, cathniicis pro al alios a rcctituline lidei nequaqtiam devitat, sed ad
tempore siiiTrugcnliir, tamen posl Jordanis trans- iisum u< pravx opcrationis inclinal. Alios, quantum
ittim, baptisnii scilicel sacramenlum, fidem bapti- vi vult, in operationem immunditix infleclere non vull;
smatis qtianliini ad opera iransgreJiuntur, camque sed se apud semetipsos inlus in sludio intcntionis in-
in pace prateretintqiiam inbello fortiler defendmit. to torquetiil dum a charitaiemeniemdiviiltinl, reciura
Sola enim l.ib'niia cl transitoria magnopere appe- non n< sit quiquid exlrinsecus operatur. Et fiJeni ergo
lentes, non curanl aliam sibi cum fralribus suis pro- te tenenl, sed vitam fidei non tenenl quia aut apciie
videri hxredilatein, nisi ej'usdem fidei professionem illicila
ili faciuiil, aut ex perverso corde qux ngiuu
ac defensionem. p<
perversa siint, eliamsi sancla videintur. Quia et
Quod eliam velut allaris super ipsuni Jordanem nonnulli n< coitfiiendo fideles suni, nou vivetulo; hinc
in lerra rcpromissionis a se coiistitiui lesiimonio est e: quod voee Verilatis dicilur : < Non otnnis qui
comprobanl, i|iian<locunqiie calholicis atqne spiri- dicit di : Domine, Doinine, inlrabit in rcgtium ccelo-
lualiluis viris enriiui carnalem conversaiioncm re- rum ' n (Matth.sn, 21); i hinc rnrsiim nit: « Quod
dargiienliliiis el deteslaiitibus in lantum, ul pariem antem
at vocalis me, Domine, Doinine, el non faciiis
eis in Deo denegcnt ad confessioneni caiholicx quxdico? q< (Luc. vi, 40.) » Et post pauc;t : « Ncmo
fiilei, qtiam supra fonlem sacri bapiismalis, qtiasi fidem fi' sine operibus suflicere posse confiJni, cuui
a(lare supra JorJanem, ipsi el patres eortini pro- sciamus s< quod scripium sit: « EiJes sinc opeiihiis
fessi conslruxeriint, ad coiilirmandam sibi sancto- otiosa ol esl (Jac. n, 20, 2(3). i Nulliis Vclicuioth mor-
rum commiiiiioiem reciirrunl, coque silii pariem sum si ex sola confessione fidci plene cvasissa se xsti-
in Deo vimlicanl, qtio lidei symboluin cortle et ore m mei, quia jain quiJcui fluvitim alisorbuil, seil ailhue
lidcliler relentanl, atque, quoliescimqiic expelil, Jordancm
J< silit, el lolies in ore iliius JorJanem flnii,
admoniii pro viribtis alacriier dclendunt. Quo fit quolies q Chrislianiis quisquc ad iuiquilalcm dclluit.
ul altare quod pntis piilabaiur el diccbalur sacri- Os 0 qiiiiieni ejus jam fide nos sublevuntc fuinitis,
legum, quasi ftierit ad holocnusta et victiinas conira si magno slutlio curatiJuui est ne in hoc lnbiiea
seJ
divina mandala xdifieatum ; postea ralionabili causa ooperalione dilnbamiir. Si ainbiilandi cautela negligi-
approbalur, cl vocatur fiJei socielalisque Chrislianx li
lur, incasstim credendo recttim iier tenetur quia
inlcr carnalcsct spiritualcs leslimoiiiiim. Quod qui . vita
Q V quidem fidei ad coelesleni paiiiam profuit, sed
per fi'eni et opeia est Domintis spiriuialium. ipse offendentes
o minime perducil. •
sil per lidem eiiatu Detis carnnliuni. Ad cuj'us catisx CAPUT XIX.
discus ionem non sine causa Phinees miilitur lc- De D eo qnod Simoninci a Siilana pervndunltir exemplo
galus, cui pacium seinpiterni sacerdolii slaluit Do- Jitda-, prodilionem Domini aggredien:is.
ininus, quiu sacerdolis esl diligenter requirerc, ne Hinc poslquam evidcnti multuque nuctorilaie stib
°
forie qiiilibel, derclitio Deo cl unica fide cjus, lan- oecasione sxcnlariuni ncgotiatoruui monstraliini est
qtiam unico altari conteinpto, prxsumant sibi in- quanliim 1 distenl uoslri camales, eiiam cum niortua
dcbiium sacerdoiiiim, et.altare aliud eligantad pcr- fide A sua, ab hscrelicis quibus necniortua fi:iessuj)er-
fidix stix sacrificia, et ctiltum dxinonum. Quod est, e sed omnino nulla, tit pula stirpitus cvulsa el
ntiqiio facitint qnia fide aberrant, el speciem eccle- eexinanita, restat sciialiin inonstranduni ecclcsiastici
siaslicorum sacramenlorum usurpant, qiiemadmo- lninislerii n veuditores iu quibus deliiiquani, niniiriim
dum posi miillos annos filii Israel dereliclo Domino ubi u el ipsi dilari lcmpornliler quxrnnt, scd delin-
per iinpiim Jcroboam altaria vitulis aureis, et sn- qtiiint q lanto plus negotialorihus aliis quanlo scmpi-
ccrdoles diemoniis adversus allarc Doinini et sa- l( lerna, qtiam temporalia coeleslia ciim lerrenis sunt
cerdotium cjus inslilucruiit. Dj pluris,
P et, tit brevius el apertius dicauir. ouanlo
Sed de boc plenius in loco alio dicelur. Hocsolum C Crealor omniuni Deus vilissimx creuiurarum prx-
inlciiii binc aniinadvciiattir, quod quandiu filii ferlur. f De cujus sacrainenlis tibicuiique ncgoliando
Israel aliarc prxier ununi et sacerdoiium allerum quxrnnl <1 diiari, procul dubio vtlul aller Judas ipsum
sibi prxsumpserunl, sub uniiis Dei cultti, id est fide, IDeum, qui ipsis sacramcnlis essenlialiler incsl ct
pacen; inter se rciinuermil. Mox aulcm ut prx- ccooperaiur, prodere perfidis disponunt. Dnde nc-
sumpserunt, se invicem coniiniio bcllo impugna- cesse c est ut quos cadem inteniio impio el crutleli
runl, nec concordare Jtidas ciim Israel potuil, aut Judx -I coxqual, eadem cnlpa devinciat, parquc dam-
amicitias jungore ausus fuit, Domino contradicenle nalio involvat. Et cerle diaboliis qui sU'l a dextris
et Josaphnt regem super hoc ausu taliter incrc- Judx, J furis non qualiscuiique, sed sacrilegi, ad
p.inte: < Ilis qui oderunt Doniinum amicilia con- mala r suadendum pro sola prodilionis mcdilaiione
jtingeris, et impio prxbes aiixilium, el idcirco iram cor c illius inlravit ad seducendum, sicul Joannis
Domini merebaris, etc. (// Par. xix, 2). • Quin teslalur t Evangelium : « Et ccena facta, eum diabo-
etiam exbealiGregoriiMoralibus indubilanteroslen- 1 jam mrsissel in cor ullradereteumJudasSimon
liis
dilti.r quol et qui inlra Ecclesiam malc vivunl, sinl, IIscariotcs (Joon, xin, 2), > ctc. Ex qna immissiouc
 1089 ADVERSUS SIM0NIAC0S LlRRl TIIES. — LIBER SECUNDUS. 1090
diaboli quid infclix Judas adeptus sil, Lttcas apertis- \ Lpriits
\ per fidcm liabilabat in eorum cordibus succe-
sime sic ostendil :« lulravit Salanas iu Jitdain qui dil < ad iiivaJctidum perfidix hosjics diabol.is. Ilinc,
cognominabalur Iscariotes uniini de duodecim, et tubi lanlx iniqtiilaiis couccptu paiiuricntcs clan-
<
abiit. et lociitus est cum principibiis saccrdoinm el destiiinm ptis iuciitium suarum, quibus rcfuiidaiit
magislralibus, qiiemadmodum iltuin Iraderel eis. similes s sibi solerter vesiigani, cisque repertis talia
i
Et gavisi snnt, et pacli sunl pecuniam illi dare, et itisiisiirraut. Qtiid vuliis nobis dare , el nos vobis
spopondit. Et quxrel.at opportunilutem tit traderct iSpirilum sanciuni iradinms? Nunqtiid non hxc vox
illum sine ttirbis [Luc xxu , 5-6). i lii qttibtis vera- (qux una ftiil Judx, et uno lanttim die, pene conti-
cium evangelistarum veracissimis verbis aperle nua i el quolidiaiia esl istis?
inuuilur quanlum reatuin cx proditionis illius con- Aiqtie utinam hic milvi, secnndum Isaiam, altcr
ceplione iticurril proditor pessimus, qui, licet longc ad. f alterum in suani Babylouem congiegali ,
acte ipsain proditionein fur sacrilegus fucril, quando li-nc 1 nefandain vocem sibi invicem lcnte ei lenuiier
Doimuicam pcciiiiiiui egenis profttluram, quam iiiisnsurrarent, et non proterve et grandiler i,;claina-
miiiislcrio portabul, furlo a loculis exportabal, non reni! l Sed.quod pejus cst, in lauiuiii iuolevii hojusco
lainen in cum «Maboliisiuirasse Icgilur, nisi ubi in inegolialionis usus titjam, velui cx auclorilate ct
corejus ut prodat Magislrtim tiiilliltir; quod si lalcm B! iregula , Spirilus sanclus in sacramcnlis suis venalis
liabitalorem nieiuil ex solo prodilionis affeclu, palain I oninibus proponatur, p.ilnm luxeiur, palatii
qualein piiiamus mcruil ex ipso cffeclti? Deniqtie prelimn I ejus expostuletiir, palatii, ul credilur, ven-
sciendum esl quia, sicut bonilas gradus stios habet, <
d.ilur, palamque emalur, qtia in rc sceleratiorcs
quil.us paululiin ascendendo proficit, sic malitia sunt s sccleralissimo Juda, qui prodilionein, ntillo
Suos, quilius indesiiicnler ad pejora desccndendo 'modo aileiilandam a i|uovis vel laie.iier, ailcinavii.
deficit. Nec inirutu cum suggesiio boiu sil scmen Quod ( si inter alia Dominum Deum ctiam cx hoc
'
Dei; suggcsio aiiieni muli niliiioniinus setiicn din- iininaiiiter offendit quod inxsiiniabileni arbitrio
boli. El ul semcn Dci, in boanm terruin jactum, JJudxorum appretianduin reliquit, et qtiod iiicoinpa-
seciiiiJiiin evangelici agricolx parabolam, prius rabilem * adeo parvipendil, ut denarioruin iiumero
initiil germen, dein frticiiferal herbam, deinde eiini { traderct profanis, quo ibiint a Spirilu Dei, ct a
spicam, inJe plenum fruu.eiiiuiii in spica, quod 'faeieejus, qtto fngiciit isti, qui nuncsuo, nunc alicno
staiini f lcc dcfectum atque palearum seleclum arbitrio f ipsiim Spiriliini sanclum appreliare soleiil,
reponilur in cceleste liorreum (Matth. xm , Marc. Jadeoque miuinii faciunt, ut uon solniii paiiconini
iv, Luc vm); ila et seiiicn diaboli in mala lerra suis suinnnila
s iiuinmorum, vernm etiam pigci, pudelqtie
1diccre,
*
augiiieiiiis conlendit provcnire, til mox nd stitim pro cane, sue, accipitre, ct reliqnis quali-
perveaiat locuui, pcrpetuum scilicet inceiidiuni. Ibusciiiiqiie, ct hujuscemodi xpnioli? vendere non
Neque enim quisquam repcnte fit initis in malo, c
dubitcnt? Inxsliiiiabilis eniiu culpx esl Crealorcm
sicut ueino rcpenie sumuitts iu bono. c
coeli et lerrx jiro quanlutiilibel inagna, et pteuosa
Unile el senien diabolici lolii in cor pcssimi Judx n
merce vclle distrahere. Ideo, sicul sujira dicilur,
jactum prius occulle gcriniuavit deliberatioiiein intoierabile
i facintis perpelr-inl quoliesciinque qtiod
prodilionis, dcinde aperte erujiil herbam |iesliferx f
preliosiim, cl super omuia cariim est, vililcr vcniiii-
niacltiiiaiio-.iis, ubi abcundo et l.iqiieudo inde Judxis <
dare lenlant. Qttid enim carius ei preliosius Dco?
vcrbis suis, vclut luxuriaiiiibus sibi foliis iimbra (Cujiis incomparabileiii excellcntiam, stib nomine
ncquiiix sux, alii semini ncqiiani ad morlilicaiido ssapientix, Sapiens sic commendal, dicens : « Nihil
principalcni, et singularc granuni fiumeuli coininu- csse c duxi in comparatione illius; ncc comparavi
nicavit. Q ibus dum supcr hoc gavisis el pecimiam illi i lapidem prctiosum, quoniam omne aurum in
super lioc pasciseentibiis spopondil, vclui spicam ccomparatioite illitis arena csl exigtia, el tunqtiam
prolulii, qux adolesccbal, diim traJcndi opportimi- lulum 1 xsliinabilur argeniiimin conspeclu illius.quo-
talcm qtixrebal (Mntth. xxvi, 15, 16;, ct plentun [)I niani i iiicxslingitibile cst lumen illius. Infinitus cnini
loliuni in scse cxhibuil, quanilo tiaditionem osculi thesauriis
l csl liominibus (Snp. vn, 8-14.). > Et post
signo perfecit (lbid., 49). Cni tandem falx accessii, pnttca \ : « Eslenimin illa spiritus intellectussancltis,
tibi laqueo susjiensus medius crcpuit, et in Iocum iunicus, miiltiplex. subtilis mobilis, disertus, incoii:-
sutiiti reponendus hinc abiil (Acl. i, 18). Cujus pio- cqiiinaius, cic. (ibid., 22). i Bcatus quoijue Job inJe
piuquiores seqttaces effeoli Simoniaci, non niinori ail: s < Nescit hoino prelium ejus. Non dabitur atiruiti
avaritia ad boc iisquc. devolviintiir, ut Spiritum obrisum <; pro ea, nec appemletur argenlum in com-
saurtuin prodere conenlur. Cum qua sua iminissioiie mulutione
r ejus. Non coufcrlur liuctis ui die color,-
diabolus corda eortim, effraclis foribus fidei, scilicet btis,
i nec lapidi sardomco preliosissimo, vcl sap-
liniore el aniore, violcnlus intral, qni hactenus eis ph:ro.p Non adxquabilur ei aurum, nec vitrum, nea
exterius assislebal, diim alia avaritix mala illeclos conimutabuntur
c pro ea vasa auri. Excelsa ct eini-
stipplanlabal, ne tanien qualemcunque fidem Dei nnenlia non memorabuntur in coinpiiralione ejus.
ab eoriini cordibus elimahai. At mox, ut de Deo Tr.ihiiur 1 auteni sapicntia de occultis. Non. adxqua-
senlirc pravu elconnri liccl, clam non inelunnl, R- bitur b ei topazium dc iEthiopia, ncc lincuirx miin-
detn omiiino pcrdtmt, sicque secedcnli Christo, qui dissimx d compouctur (Job xxvm, 13 10). • Qui pos»
 4091 HUMIJERTI S. R. E. CARDINALIS 1092
pauca brcvilcrapericnsquid sit sapicnlia, ex persona A caicchisinuin, baplisinum, el perfeclse Chrisliaiiilatis
Dei dicit lioinini: « Ecce limor Domini ipsa cst sigillum vcndunt, scilicet a primo pabi.Io sacrati
sa|)icnlia, el recedere a inalo inlelligenlia (Job salis usquc ad confirmalionem pcr rpiscopum, qux
xxvni, 28). i Itinc bcatns llieronymus, in exposi- est seplima sacramcnlorum rcgcncrationis, secun-
lione Zacharix , ait: « Salvator prclium suitm, id dum eiiiudeni septeinpliccm Spirilum, ad remissio-
est majeslalis, in xxx ccrnens argcnleis, et lam vili ncm onniium pcccatorum. El hxc quidcm vcndunt,
mercedc se proJilum ironice ail : « Decorum pre- qtiotiesctiuqiie ordinant prctio cpiscopos, presbyle-
lium quo apprcliatiis suiit ab eis (Zach. xi, 15). • ros, aliosque, qtiorum ofiicia rcgencratrici gratix
Hoc aui.cin csl .egcnduin ciun irrisione dicentis : in Ecclesia calliolica dcscrviitul. Nihiloiiiinus in
« Taulo me poptilus meiis, el paupcres qiiondam diaconibus, quidquid sacramenlorum iit diaconos
gregis, ci a me electi in filios, cmcndum aiqiie.vcn- pcriiucl; in subdiaconibus quidqttid ad stibdiacouos ;
dendum pretio jiidicaverunt! > in acolytis quidquid ad acolytos; in cxorcislis qtiid-
CAPUT XX. quiJ ad exorcistas; in lectoribus qiiidquid ad lecto-
in osliariis quidquid adosliarios; in clcris quid-
Quot mtdediclionibuscnm Juda Simoniaci subjaceant, rcs;
et qualiter oinnem Ecclesiam vendant. quid ad cleros, in ceconomis quidquid ad occonomos;
Hatidscctis lios hxreticos nefandi ambilione com- " in ecclesiis quidquid ad ecctesias; in iiionasleriis
mercii dirumpere vincula Christianx legis, et proji- qiiidqiiidin monasteriactad cjusmodi reliqtia. Talilcr
cere n se jiiginn apostolicx disciplinx quxrentes, dum nullum Christianx rcligionis ordiucm inimti-
qui liahilal in ccelis irridcl et subsannat (Psal. n, nem vendiliouis relinqutiiit, nil non vcndilum in
5-4.), ubi iiiipudcntcr ncgotiando de Deo nihil invc- lotius Christianilalis niundo prxtermiliuiU. Non
niiiiil in iiiauiljiis suis (Psul. i.xxv, 6), nisi quod quantiilxcunque possessionis anguliim, non agel-
Judas cl Judxi in suis, perpcluam scilicel maledi- lum, noii luguriolum, sed nec niininitim obolum ;
ctionem cl damnalioncin, quia, exemplo Judx, iiilaiittim tit nou solum prxsciiles, verum ei fuliirx
fiiinl fibi eorum orphani (Psal. cvm, 9), el uxor fideliuin oblalioiics in Ecclesia dcprehendanlur
vidua, quia sanguis Chrisli sujicr eos ei super filios prius vendilx quam collatx. Sic lii qui dicuiuur
eorum (Malth. xxvn, 25), ut vindicetur, manet. Chrisliani, tolum Chtislianortiui muudiim qiiantum
Quorutn plane filii ab ipsa conccptione sua et nati- in eis esl vendunt; qiiem « sic Dcus dilcxit niun-
vitate fiiinl orphani, qnia sine Deo Patre; et uxor, dum, ul Filiurn suum unigenitum darct (Joan. tti,
srilicct plebes eorum, vidua, quin sine legitimo 16) i redcmplinnem proplcr euni. Et cui vendtmi,
marilo, Chiisto. Unde apparcl hxreticos generando r nisi diabolo? El ad quid ei vcndunlur? Ut sint dc-
mori, quorum uxor vidua remanel, el (ilii orphaui. ntto ipsius, el faciant mala ad volunlatcm ejus, ne-
Et vere penitus Dco nioritiniur, ubi sacr.iiiiciitoriim quc prosint eis sacrainenta aliqua Chrislianiialis,
. ejus grnlium pcrvcrse alios ordinaudo vendere non quia gralis accepla nec dantur nec administranttir
veretitiir, ut filii amborum, nonnisi orphani, na- gratis ; qtii si ctiam bona vidcanlur agere, jam bor.a
scanlur, quia niox senipileriio Palre orbantur, tibi non suiil, quia illi rcputnntur cui servi adJicti su:.t
sacranienlis qux apud hxrclicos dicuntur inilian- per magisiroriim sttoriini male catitum chirogra-
tur. Quihus parilcr ad sux damiialionis cumulum pbum; qtti, velul vasis boni pasloris prxciucti (18),
nccrescil, tit a gencralionc eortim rcquiralur blas- fraiiduleuler maligno leoni relraliunl ijuos bcnigno
phemia Spiiitus sancii, qui esl remissio peccato- Agno perfmacilcr subtrahunl. Unde et inconsolabi-
liini, sicut ab insano Juda et perfidis Judxis.sanguis liter pl.wgendi siinl, qtiia sola sua injuria vel igno-
Cluisli, qui cffusns csl iu rcinissioncm peccaloruin. rnulia pereunt, Jiiin devilare lanlorum ct tulium lu-
Quortini substanliain omuem perfidtis ille feneralor poriim malitiam atil negligunt, atit nesciunt.
niamnioiias pro accommodalo eis pcrfidix sux Quorum rabiei si Judx rabies comparelur, lole-
iiiiiiiino scrulalur, laboresque corum diripiuutalieni rabilior muliis modis reperieiur. llle ctcnim, repcn-
illi, qiioriiin voccs nou noveriint oves Chrisli. El JJi tina furia aclus, semcl Magistrum, quem morlaleot
qtiid plura, cum psulituis dc quo hxc striclim dc- videbal ct passibilcm non dubiiabat, vcndidii; isli
ccrpsimus, latius talcs inseciulur? Qucm si fidclis auieiii, diutiua medila.ione succcnsi, mitlies Soiri-
lcclor Chrislinno scnsu discusscrit, ncc mora sub litin sancluni, quem immorialem el impassibilem
liluto Judx proditoris animaJvcrlat quantx, quales, ore profiteiUtir, vcnduiil. Ule, quamvis pro tempoie
et quot maledictiones aiquc ttltiones deljeaniitr paucos discipulos ad liorain conturbaverit, non la-
Sinioiiincis. Nequc enim aliquibus hxrclicis mugis IIICIIeis Christum etiam occisum abstulit; isti au-
nplari polesl psalmi illitis prophetica imprecaiio, in leiii el uuivcrsalem Ecclcsiam sine intermissione
vendilorcm Chrisli ct einplorcs ejus Jirccta, quani coiUurbanl, et ab iiiiiumciabilibus Chrisli popubs
islis qui Spirilum sanctuin vcnalcni faciuul in om- cjus grntiam cxleruiiiiaiil. llle, unus dum untiin pro-
nium sacraiiienlorum ipsius gratin. didil, se quidcm el paucos complices suos perdidit,
Ex quibus ui aliqua spccialiler commemorem, isti sed tameii lolius muiidi saluti quamvis nolons ci
(18) In ms. codice in margine hxclegunlttr: fislntamfsibnlttm. Judas seinet Chrislum, Simvniaci
Secundum liieronymum, vasa pasloris insignia il- millies Spiritum sunclum vendunt.
lius el habilum debetmts uccipere, baculum, peram
10!5 ADVERSUS SIMONIACOSLIBftl TRES. - LSBER SECUNDUS. 1094
nesciens servivit; isti vero, dum innumerabiles A idem Moyscs in Denleronomio sic vctat : « Non offe-
imum proJunl, se ipsos sunsq-.ie fautores perdunt, res mercedem prosiibuli, nec prelitim canis in do-
cl in perniciem lotius intindi grassanles, onitiiuni muin Doinini Dei tui; quidqoid illiul csl quotl vovc-
fidelium saluti resisUinl, el nec sibi, ncc nliciti nisi ris, qtiia nbominalio esl lUiainiquc npud Douiimini
forie rcsipiscendo prodcssc aliqttanJo possunl. Ille Deitin luum (l)cut. xxiu, 1S).»QIIO(iivinx legis prx-
magislruin soltiin, cl sinc sua siiorunique stipclieciile ceplo reprobalur per vitititn acqttisila oblalio, quia
«listraxtt; isli aiileni non soliini Spiriliim pnra.le- Domiiius oJio habcl rapinam in holocauslo; qui
Itnn, seJ instipcr quidqtiid ejus es'., et suontrn ulii- merceJcm prostihuli mcrilo dc.iigniiur, qiiam cx
vis, usqtie ad iniiiimum assis. llle prxter se r.e.ni- snx c".aiicnie carnis corruplione iccreirix prnfana
iiem mediaiorem, vel lestcm qucerere prxsuntpsil; a prnfanis foiaiicando cniiscquilur, qitnnio magis
isli anlcm uon soluni sc cl domcsticos suos, vcruin illain, quam cx sux auiiiix. miilinriimque proif lit-
el extraneos stii ncgolii mcJiaiores a.: lcslcs per- lionc Siiiioiii.icns a liileCliristiana fornicanilo mer-
sxpe acciiintel facitinl. Ille pcenitcnlia ducitis xxx cattir? Niliilotniniisaiioiniiialur prcliuiti canis, non
ai-genicos eiiam nolcniibtis rcftiJit; isli autem im- quod cis ciijusciinqiic animalis naltira sil aboinia;-.-
poeiiitemes non solum non rcfuiiJuni quanfuluircun- bihs. scd quod a!)ominc!ur oldai oneiu, qtiam quh,
que preiiiim, sed vellent plus accepinni. Quin etiam, H vchil niiitus canis adulaudo ct favcndo vitiis alimis,
ne in aliquo inferiores |ierdilo Juda ejusquc compti- a viliosis mcruit. Vcl certc preiium canis Dco est
cibus piucnliir qui in lol criniiiiibns stiperiores illis quidqiiid |)ost pounilciiliain ad peccali voiiiituin rc-
moustranliir, gaudent et isli cum Spiriuim saiicimn versits offerl. Utiumqtie eniin aboniinatio csl npud
nppreliavcriiil, instar illorum, qui appretianJo Chri- Detnn, sivc forniciilionis, sivc asscntalionis lux
sluin suiil gavisi, et ul illi opportunilateni prodilio- prcliinn ei vovcas offcrcndum, quanltimlibet sit
nis, sic el isti exqiiiriint sux negoliaiionis. illud magiutm prciium, ct preliosum. Quoniodo
CAPUT XXI. ergo placabilur Deus pretio qco virginilas iniiiitnc-
De eo quod non orosil Simcnincis qualiscunque eorum rabilium animaruin, id csl fidcs incorrupla sibique
eleemosyna. dcspousanla prosiittiitur, aut quo pciiinacia vcl im-
Nempe veltil quis avarissiinus negotialor, anxitts pcenilenlia llagitiosis adminiUraitir, qnandoctinque
exspeclnt, et nnhclus expetil iitinJinns annuas : sic < laudalur peccalor in dcsiticriis animx stix et
ct isli ordinaliones, teinporc suo ngendas, ul nut iniquus benedicilur?» (Psal. x, ui.) Quod si poss-s-
indc rediiuanl res stias, lalisprclii spe oppigncraias, sioncs, familias et rcliqtia, lantum sxculari homi-
aitl saccellum vacutitn implcant, aul plcno super- niiiii convcrsationi ulilia, inJe sibi stiisquc projiin-
ftindaul. Ex qua titiquc pecuuia, quaiii sic amant ut *- quis el ainici, ut altcr Giozi, (Oinparaveriut, nibilo-
Spiritum sauclum venJere iion nietuanl, fiucliis niiniis fruciiis non capicnt cx cis, quia lcpra Simo-
noii capient etiamsi in jiauperes ct loca ssncia ex- niacx maledictionis sibi et scmini eoriim in pcrpc-
pendant, qiiemadmoduin nec JuJas ex sua, qua luiiui sic adhxrcbil ul nulanlcs traiisfcrautur filii
emplns cst nger in peregrinoruin sepultiira, quas nec corum el intcrdicciilur el ejicianiur de h ibiiaiioui-
vcndiiori Clnisii, nec einptorihus ad aniinarum bus suis (PsiiL cviu, 10). Sive ergo spirilualier sive
suaruin mercedem quidqiiam profecit, in tautum carnaliter prctia illa cxpciii'anl,oinnimodis cos incas-
r.ec vilc Luslum ibidem profaiius Jttdas acciperet, snm laborare conslat, quia ntc justc, ncc frucluose
vel inbuinaliis superjacerel. Hinc si illud conside- ciiiquani unquam tribuit, qtii injuste lollil. Uudc hi
reltir, quod saccrdoluni principes pecuuiam prodi- ncgoiiando sese invicem circiimveiiiiinl, ct sibi in-
lionis sibi refusam arbilrati stint, simul et professi viccm qux habebant auferunt. Venditor qnippe cxi-
non licere mitti in corbonam, id csl reponi cum gcmlo pccuniam, empiori siitml liilcin siibripil ct
denariis tcnipli sacri, quia pretium sanguinis essct pcciiniaiii. Emptor autem exhibendo venditori nibi-
(Matih. xxvn, 5 8); puiainiisne quanto sccleraliores lominus subripit fidem ct Spiritus sancti gratiani;
Judxis arbilramur islos, qui prcliuni Paracleli in- n fitqiic niiro et misero modo ut neiiter quod alleri
terdtim cuui oblutiouibtis, qitas Cliristiunorum devo- subripitit habeat, scd insiqier ulerquc pcrdat quoJ
lio ecclesiis Dci conitilil aut confert, reponendum prius habebal, cl ab inviccm accipiat solam dam-
arbitranlur ? Solcnt siquidem sacrilegi ex tam sa- naiioiiein quam pritis non habcbal. QuiJ si ulerqae
crilego pretio qtiadam vana spe redemplionis animx est iuiscr, misciior tamen ille, qui et suam pccu-
sux modo prxdia, modo pallia, modo libroruin, niam et fidem perdidil et gratiam spiritualcm, qiium
modo vasorum atquc iilensilium ecclesiastici inini- pro dato pretio exigcbat; altcri qiiiJem absltilit, n
stcr.i varin et superflua insignia, possessionibus el sibi non acccpil; quin polius pro bencdictione nia-
gaznphilnciis ecclesiarum Dci adjiingerc. Quod fa- ledictionem incu-.ril. Quo fitut qttemadmodiim qtiis,
cienics rion solum nil mercedis, verum et maxi- dnm alteri animam tollit, illi quidcm tollit, sed ip.-e
lntitii aiigincnlum damnaiionis sibi conquirunt, ubi duas animns non habet, qtiin polius et siiani perdit;
SIIICimimindx oblationis contaclu sanciuarium, et sic el isli fidcm sibi et graliam invicem tollunt, sed
omnia qux illius eranl polluunt, sictit Dominus per KCiilramearum habet quilibet illorum, ct insuper
Mjysen sslruit: « Quidquid letigerit immundus, in manus Dci vivenlis horribililer inciJtint (llebr.
iiumundum fucicl (.Vt:m. xix, 22); • quod ne fiat, x, Sl), tibi mortem risgenerat peccalum eonsuio-
4093 OTMBERTI S. R. E. CARDINALIS 109G
itialiim (Jac. i, 15). Unde mox diabolo qtti prius in- A mias : « Mcesuim faclum est in dolore cor noslrum,
Lravit corda illorilm ad iiivndendtim iradunliir divi- contenebrati sunt oculi noslri propier monlem Sion,
iiiliis. ad sempcr sibi iu pace possidendutu, sicque quiadisperiil; vulpcsniiibiilaverunliiicoT/imi. v,17,
eos deniio, vcliit alicrum Judam, posl b<icccllum 1S). • Sed licct propter lnijiisniodi speciilalcresmons
inlinclain, Salanas iulral (Joan. xm, 27), ubi pro- Sion iiilcrJuni dispereal noniiiillnlnncn nobiscsl con-
dilores fiJei stix cx niulua fraude convictos silii vin- solutio, quod non habitasse aut sietisse, sc.l ambulas-
Jical. Iiitinclus enim panis ftatiJc iiifeclam signifi- se lanliim dicunuir in eo. Ncquc ciiim in caiho-
cavii nienicm prod.toris. Dcnique non scnipcr ablui- licn Ecclesia scu canonica Scr ptura hxrciicorum
lur quod iiitiugitiir, scd aliquando polluilur. episcopalus, vcl niiiiisieriuni nliquandiii requicscere,
CAPUTXXII. aut starc polerit. Siquideiii quia tion loijiiuntiir vc-
Quid vulpes Simoniacw facianl vel patianlur. lilalem in corde suo, quia agiiul doluiii in lingiia
Itaqtie quia fraudiileuli ct vcrsipclles isli pro ni- sua, quia inuncra super iiiiioccnlcs accipiuui, in
liilo hiiheiii ul Doiniiius pars eorum sil ipsique pars tabcrnactilo Dei habilarc, aut requicscere iu ntoiilc
Domriii: lanqiinm vulpccidx, nc sictit Sodoniorum sanclocjiis ncqueuiil (Psal. xiv, 1-3). Sic quia ac-
vinea, demolianlur, eliam florentem vineam Christi cipiuul in vano aiiimas suas el jiiraui in doto pro-
capiuut, el paries vulpium illarum cfliciuni, qux B ximo suo, ncc slare prxvalent iu loco cjus sar.cto.
sibi in eis fovc.isliabent. Qua, qtioniam jiro quali- Etquod dicitur, quja nec stabiiiti, in queui nec tales
late seu diffcreniia sux neqiiissinix potestalis sibi asceiidnnl. Qualis cnini ascendal, Pcalmisla decla-
possidenJani paliiiiitiir, sub noniiiiibtis ct significatio- rat, dicens : < Innocens maiiibus et imi.iJo corde, i
nibus diversaruin el iiocivaruni vohicruin, arboruin, etc. (Psul. xxm, 5, i.) Unde liqtiei vulpcs lias tam
licrbanini, el Iic-liaruiii iiiiiiiundarum, Isuins stqicr subJolas et rupaces ncc auibiilas.sein monte caiho-
IJutiixain sic valicinatur : t Possidchiitil illani ono- licx Sion, queni nec ascendcrc poiucriinl. Iu quo
crotaliis, et criciiis, cl ihis cl corvtis habilabunl in laineii , secuudum xstiinat onem , vulgi crcdemis
ca(hui. xxxiv, 11). i Et post pauca : < Elorientur lales Ecclesix Dei principari, vel doclrinum cjus
in doinibus cjus spinx et urticx, et paliurus in mu- scrulari, amliul.issedicuiilitr, Doinino per prophe-
nitionibtis ejtts. £l eril cubilc draconum, ct pascua lam dicenle: < Ipsi rcgnavenuit el non ex mc. Prin-
slriiihiiiniioi, el occurrenl dxuionia onoceniaurus, cl cipes exslilcrunt et non cognovi (Ose. vm, i). > El
pilosus cl.nnavii allcr ad alicrum. lhi cubavii laniia, alibt: « Omnes priticipes cjtis ertiiil in iiil.iltiin (Isa.
cl invenil rcquiem; ilii liabuil fovcam ericitis, el xxxiv, 12). • Ex quibus iiiique trecenlas vulp.-s for-
enulrivil caiulos, ct circuiiilbdit, el fovit iu umbra lissimus illc Samsoii lypice cepit, cl, ul llisloria
e:us. liltic congregati suiil milvi alter ad alterum referl, caudas eorum revinxil ad caudas cl fuceS
(Isai. XIII, 5). > Taliuui ergo el lam vcrsipellium ligavit in mcdio, quas igne succeiidcns, diniisil, ul
vulpium parles pariler et panicipes effeclx vulpe- huc iilticquc discurrerenl. Qux slafun perrexerunt
culx, de qitii.iis ntinc sermo esl, possidcnliir el in segeles Philistitiorum, quibtis succensis el coin-
possidenl duplicilalis sux merito a liiiiliifontii d;c- poiiat.c jani frugcs, et uilliuc slaules in ,-lipula con-
nioutinmeqiiilia muttiplicer partitx, el adhuc mul- crentalx snni, in lanltim ul viueas quoque etolivcia
tiplicius pariiendx, niuliifuriamque parlieutes, el flainma consumcret. Qtiod factum iu figtiram cou-
pnrlilurie sibi illns ipsus possidcudas, a quibtis (igissc illis, ct ad nostrain doclrinam scripluni ncu o
ipsx possidendx vicissim pariiiinlur. De quibtis ambigit qtii Pauli Evangelio credil. Siqtiidein Do-
qtiondam Saptentia ail: « Vulpcs inhabitanl animx, iiiinus noster Jestis Cltrisuts. foiiissiunis oiiiiiiiim cl
qux meinor esl inalilix, et bestix cubanl in Uirbti- xclolcs, IIO')ferens uxorem, qiiam ex gcniibus duxc-
lenlo corde. • Porro Chrisli oviculx simplicituiis rat, cuilibel alii nupiam, ad taulx in]urix sux uliio-
suie merito bcuix stiul; quarum Domiuus cst Dcus nein, cos qui sapienles eranl ul lacerenl mala, bene
earum, qui toliis esl uiiica pars prxclarae hxrediln- anlcm faccrc nesciebant, in aslulia eorum, quasi
lis earuni, qunm eis ipse restiluet (Psal. xv, 5) to- rj vulpes, compreheiidii, quxccc nuiiieroillas lixrescs
lus in singulis, quxque singulx tolx in ipso lolo, expriiiuiiil taiiUiiiittioJo, qux sibi applnuduiil de
ul si.il omnes coiisiimmulx in uiiiiin (Joan. xvn, 23), nomiiie Chrisiiano, sicul Simoniaca, Snhelliana,
silque Deus unus omuibus, el omnia in onuiibus Ariana, et reliqux, exceptis hxresibtis Jtidxorum
{/ Cor. xv, 28). lta sane ipse populus ejus crunt, et cl pagaiiorum, quibuscrucifixiis Ci.rislus, aut scan-
ipse Dctts cuin eis eril enrum Detts (Zach. v.'n, 8). lalum cst, aut sluliilia.
Qtiarum uuicaiii simplicilalem quia abhorrent CAPUT XXIH.
prxfuix vulpeculx, Iiabuaut soliiudines dracoiium Allegoria de vvtpibus a Samscne captis.
et slruthiouum deseiii, privalx prxclura cl populo- Quod autem trecentorum nunieriis universitalem
sa hxreditate iiiiius ovilis iitiitisque pssioris. Qux Clirislianoriini, cruce Christi signntorum, desiguel,
quoniam nonnunqttain paslornlitnlis vet divinx spe- 7"/i<i«lillera ostendit, qnx, crucis characlere ior-
ctilnlionis menlem occtipanl, diitii regimen Ecclesix, mata, ipsiiin niiiiicniiii exprimit. De qua in t.ze-
vel sacrx Scripturx sludiiim sibi prxsunieiido cliicle viro hnci ini;tito dicilur : « Signa Tha : in
lUrumqiie prava actione, et inierpielniioiie dissi- fronlibus virorum geineiilium et dolcniiui» (Execl'.
paot. recte in lamcnluiionibtis sic couqueritur Jere- ix, i). i Quos ne interfcctores tangaiil. subjuii^ilur.
 1097 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRE3. — LIUEK SECUNDUS. 1008
< Superquem videritis Thau, ne inlerficiatis (Ezech. A \ hoc, nisi ul innolescal hxreticos velfautoreseoriiin ve-
ix, 6). >Quod characterelGedeoni afftiit, ubi divino rum sacrificiumet sanclificntionem perdidisse? In mes-
oraculo instructus in trecenlis viris Madianitas pro- sibusenimelvineissacramentuincorporisetsanguinis
slravit, in figura nostri Gedeonis, qui gyrum cceli Domini, quod inde ad vilam populi fidelis conficitur,
circumiens, in ulero Virginis totus mansit. Hic, in iioii incongrue accipilur. ln olivclis aulem sacrx
trecentis armatis lubis spiritualis pnedicationis la- unclionis oleum ; quibus apud illos evacuatis, super-
geuis corporex fragilitatis et lampadibus miraculo- est illis ex omnibus ecclesiasticis sacramentis sofa
ritni divinitatis, muudum devicit , el vincit quos aqua baptismatis, quod solum ad solam pernicicm
senietipsos abnegare, et crucem suam lollere alque dare possunt, sicut superius satis constat monslra-
post se venire docuil. Qiiorum Sol, id esl Samson, liiin. El hsee laiila mala nostcr Samson, Christus,
post hxc, quia non est qui se abscondat a calore fecise vel facere dicitur, non quia lalia jussit, sed
ejuset clarore, ab ovili Ecclesix sux, quam j'usiiti« quia juste fieri permisit. Pauius quoqtie has vuljics
i adiis profundebat, dolosas et immiindas vulpes hx- coambtilaotes etoccasione, sive invidia Crucilixuiu
reseon venatus separavii, specie quidem pieiaiis, sic prxdicanles, utejus crucem evacuare studerent,
sed non virtute trecentas, quas caudis ad caudas cavendas Philippeiisibus denuntiul, diccns : < Imi-
invicem colligavit, docensquia, quamvis ad diversa "I latores njei estote, el observate eos qui ita ambu-
intendaiit facies el ora, unum tamencrrorum fiuein, Jani, sicut habentcs formam nostram. Mulli eiiiin
velut ex iiuius perlidix nodo, celant et retinent ea- ambulaiit, quos sxpe dicebam vobis, nunc autem et
rutn posteriora. Nam, quamvis singulx hxreses su- fleus dico, inimicos crucis Clirisli (Philip. ui, 17,
perbix sux, velut turrim Babylonix snx, contra 18); • quariim caudis ignem sux perditionis inesse
Deiim exaltari molienlcs, diversitate linguarum di- demonstrans, su! jungit: « Quorum finis inleritiis
vinitus conftisx, diversa de religione Chrisliana (Ibid., 19). • Deinde, ut physiologi uslruunt, vui-
scnliant et dicanl, seseque palam invicem impu- pes famelica in loctiiti squnlidiim se projicit, et nior-
gnenl, in fine lauen unius impitiatis nodo convexx tiiain fingil, sicque aves male credulas subito sibi
clain concord.iiu, ubi deprehendiiniur nil aliud nisi arripit et occidil. Quod coustut noniiunqunm facere
fidcin perfidia subvertere, et grcgetn Chrisli sibi hxreticos, qiti, terrenuni Iticruin aul popularemfa-
diripere conatx. In quarum medio, scilicet in con- vorem esurienles, mortucs se huic iniiudo quadam
iicxione caiidannn nostcr Samson fuces nppos::it, coiilinentia sitnulant, et aitimas volunles
tiiji earum malignam concordiam, qux in fine jun- sed adhiic carnales, securas periciilorum quiJeniv
effectas,
gebalur niuluis et inteslinis odiis, zeloque invidix , stia perfidia strangulant, et diabolum secuni incor-
contra se invicemconcitavit. Hinc est quod diim una ' porant. Ex quilius ctiam Ilerodes exstitit,
qui (iu-
quxlibet allerain posl se Lrahere atit a se disjtingerc gebatse Jesiun signorum gratia cupere viderc, queiu
laboral, otiines invicem pcrtinacibus aniinisserviant. (juxrelial occidere. Unde et ipse Domiiuis sibi hoc
< Non esl > enim « pax iuipiis, dicit Dominus > (Isa. renuntiantibiis respcndit:« lle, dicite vulpi illi
(Luc.
XLVHI,22). Quas faces lunc accendil, quando irrcvo- xin, C2), » quod evidcnter in Passione monstrauir,
cubili analhemalc, quasi igne furoris sui, qni arde- ubi Jcsus illusus et sprelus ab illo, el uuiverso exer-
rel usqiie ad inferni novissinia, per scnlcntiniii sux citu e.ius narratur (Luc. xxm, II).
catholicx earam odia ad pernicicm stii, ct niulloruni CAPUT XXIV.
aperte inilammavit. Sic diniissx, vagie, ct perfug;e Collalio ftcluum Judie cl Simoniacorum.
huc iliucque discurrunl, quia exardt-scente in brevi SeJ liinc jam hiiem prodiiiouis, ct prodiloris
ira Dei, de via justa perierunl (Psal. n, 12, 15). Chrisli consideremus, et ex collatione illius actuui
Deinuni Philisthiiin ingressx, omnia viciiialiagen- et meriuim proditoriim Spiritus sancii perpenda-
tis adulterx ct alienigenx secuin concreinavere, liiits. Judas mercalor pessimus suis inqiiit complici-
quia procul dtibio coiiseiitiehtes adiillerari uxorein bus : « Qtiemcunque osculatusfuero, ipse esl, lenetc
Christi, igne jusii judicii ejus, quem in fine suo hx- J)) euni, et duciie cauie(Matth. xxvi, 48). » Simoniaci
reses, laiiqiiam in caudis, advehunl, quidqtiid boni aiifem suis nihilominus . Cujusciinqiie vcstrum
liahebant, amiiiunt. Unde etPhilisihiim interprelan- orando maniis imposuerimus, nec inorn, advenit ci
tur ore, vel poculo corruenles, tit subaudialur stio Spiiilus sauctus, quem necesse est accipiat, et ad
\c\aleno. Siveenim alienigenx, pagani scilicel, seti ecclesinsiiciun ofBcium libere agendum sibi teneni.
vicini eoriim vecordcs, et inale vivenles Chiistiani In qna prxsumpiione mullo pejores fiunt ipso Juda,
ore alieno corrtuint, quandocunqiie doctrinis hxre- qui ncc Domiiium proditum sibi remansissc ptila-
ticorum, qux utique siint dxmoiiiorum, credunt, vil, nec tetuere, sed caute duccndiiin prxmonuit,
sicut miseri Gothi, quoriim ulii a paganismo, alii a cum isti Spiritiim sanctum sic prodaut, ut sive re-
calholica fide ad Arianam hxresim, per imperato- mansisse credant, el ei graliain aliis proditam pro
rcni Valcnlein et Etuioxium Coiislanlino|!olitanuin, libitu tractandam ex auclorilatc jiibcant. El Jtida;
transieruut. Qui eliam suo ore corruunl, dtim hxreti- qtiidem salutando et oscitlando, pacem et dilecti'>-
cossuo favore prolegunt, etextollunt; nec sinecausa nem ore, nutu, vcl gestu simulans, quam in coi.ie
noniiiialimmesses; vinexct olivela eorum consumpia non habebat, Dominum Jesum prelio tra.lidil; isli
rcferunlur.ciiui iionnullaalia cum istisperierunt. (ur vero snpplicando, orando, manus imponenifo, etc,
PATROI.. CXI.ISI. 35
 1039 UUMllERTI S. R. E. CARDINALIS 1100
qux sunllegitimoruin sacerdoluni propria, ad ocu-Ai quaquam tale quid attentaret. Cognoscerel enim
lum faciendo, Spiritum sanctum pretio, ul putatur, Domiiiumnon posse vendi, nec aliquem resistere
tradunl; quorum vocibus et reverentiis exteriori- ipsius voluntati et potestati. Scd iniser non cogno-
bus, quod responsiim convenienlius rcdditura Spi- vit in eo nisi quod hotninis erat et vidcbat. Nec nii-
ritu sanclo, qitam quod Jtula: a Chiisto? Juda.nscuio ruiii qui nec ea qux vidcbat ex toto cognoscebal,
Spiiilum Patris et Eilii tradis? quasi ironico dicens: dum forsan Phnrisario ferineiilo corrupius, niira-
Putasne ine tibi itu concessuni, ut habeas ciiicun- icula Salvatoris principi dxmonum ascribebat. N.;m
quc voluerisctiani ficle tradeudum et vcndciiJum ? si : cognosceret, utique crcderct; nain neino cred l
scd vx illi per qucm Sjiiritus sancliis prclio tradc- iquod nullateiius cognoscii, quatnvis credendo pro-
lur. Mcliusilli eral si naius non fuisscl. Ei non ab- niereattir
i cognoscere perfeclius, sicut dicil Aposio-
surde Siinoniacus isthic vocatus cst Judas, qui in- ltis ] : « Nunc cognosco ex jiartc-, ttinc aiitem cogno-
lerprelatur confessio,quia sicut ille ore coiifilcndo scam. sicul ct cognilus sum (/ Cor. xm, 12). • Et
eldicendo, Rabbi, prodebat Magistrum; sic el iste ;alibi : « Cognoscenles Deum • scilicet per fidem,
sanctam Triiiilalem ore confiicndo el invocando, < cogniti estis ab eo (/ Cor. vm, 3). • Sed quis hoc
dislrahil Spiritiini sanclum, quem iioininaluiti dicit de , Jtida carnali et mortali ambigcl, cuin idem Apo-
Deum ct Domiiium. Vcruni talibus hxreticorum B' .stolus asserut nulliim piincipiini htijiis sxculi ,
conatibus iiulloinodo cooperalitr Dcus, sed malignus (quamvis sublilioris ct immorlalis naturx, ut pula
spirilus, qui Ciiristi prodiloribus, de quibus sic di- spiritualia neqiiitix in co lcstibus existant, cogno-
citur : « Hxc esl hora veslru, el potestas lencbra- vissei iiicarnatam Dei Palris Supicnliam? « Si cnini
rtim (Luc. xxti, 53). » Neque cuim deinceps isti (cognovissent, nuiiqiiam Doiiiiiniin gloiix crucifixis-
possuiU Spiritum sanctum aliis habere vel sibi, j
senl (I Cor. n, 8). *
eliainsi aliquando habueriut, qticmadmodum nec CAPUT XXV.
Judxi, nec Judus Christum, licet ipsc prius eum ha- De , eo
quod Judas sine fide pceniltiit, ct quod con-
bucrit. Scd cur dicilur quia jam hubere non possunt senlienles principibus sacerdolum fide yrtvitii
queni nec iuvocure jam possunl? Quod detesiubilis sunt.
exitus Judx significuvil, qui, prodilo Chrislo, ad.la- Sed ne forte opinenlur eum credidisse ubi pceni-
qiieum festinavit, condignaquc suo sceleri pocna, luissc l et preliuin retulisse lcgitur, noverint abusive
nodatis et ouinino circiinistriclis fattcibus illis qttx dicendam
i pceiiitentiam illic, cuin proprie trisliiin
funeslx voci proditionis suos nieatus laxare vel sxculi £ fueiit, qux morlein operatur, noii illa, qux, ut
coniniodare prxsumpserani, inieriit, nec post veras ait i Ajiosloltis, « secuiidiiinDcum cst, el pceiiiteiitiani
voces nialx machinaiionis, nec post fictos pejoris in i saluteui stabilem operatur(// Cor.vu, 10). »Deni-
siipplicatiouis, nec vere ncc ficle Deutn invocure po- que
'i laudabilis pceuilentia sine spe non csl, cojtis
luit. Cujus noii immeriio anguiiltir aiierix, ut jam s
siibsiantia fides cst. Unde pcciiitentiaJudx, quia sine
nec vituleni llaium possint cmiuere , qux teaere ££()Cfuil, conslat quia iuilluni fiJem habuit; ac pci
c i iscruni vocein nusuni ReJeiiipiorem muiidi ven- hoc I viJetis se damnaiiim, trisiitia sxculi ductus,
dere. Unde «stisjicnsus crepuit medius, ct effusa siint inaluit
i desperando sibi gtiltur clidere quam spe-
•
omiiia visccra cjtts(/lc(. i, 18). • Neccommiinein aliis raiiiio fructi s dignos pceuileiiliiesuppliciler oflerre.
homiiiibus, ct naiuralem exiltimspiritus ejus babere Quod ( si lectssct, error haud nocuisscl. Sed pcrfidus
c prius blasphcniaverat Filium Dei, qitem credide-
nieruil, qtii conlra coiiiiiiuiiciii naturx Doiiiinuiii qui
couspiravit. Sicqtie ccelo tcrrxque pcrostis, onini- rat i possc vendi, in fine blaspheiiiavil el Spiritum
que creaturx invisus, inler ulrumquc periit, dum saiictum,s qiicm crcdidit non posse tanti peccaii sibi
lerra cadaver cjtts fcedissiinuinct fetidissimutii, ner veniam
> lurgiri. Qttod aiitem Cliristum Jesuni non
autem spiriiuni iinpiissimum et impurissimuin s s I
Dcuin, sed lanlunimodo hoiuincni, quainvis jusliiin
cipere refugil. Qttnpropter in primitiis suis discnnt < crediiicrit, confessio ejus ostendii, quia dicit: « Pec-
Simoniaci qui et qnales sinl ct quod mereanlur. El r>(cavi traJens saiiguinemjuslum (Maith. xxvn, 4). »
si primitix duplici contrilione conlerunlur, laoa Cui • niox pcssiini emptores rcspoiidcruut: <Quid ad
grandes acervi corum qitolies conlcrcniiir? Vident- tios? > Tu videris (ibid.); • ac si dicant : Quid ad nos
ne qnod posl ipsam vocem venditionis nequeiiiit periinet I istud peccalum tiium, qui soliiiiiitiodoemi-
Domiuum invocare, qtioiiiam aiigtislaniur gtillura miis ' qtiem vendidisti? Tu viJes quid feccris, qttia
ipsoruin incxtricabili laqueo perfidix. Etenim quo- nos, • qttem cmpluin et tradiiuiii apte ucccpimus ct
modo invocabunt in quem non crediderunt? sed for- 'leiiemus, iioii diinillemus. Noune hac respoiisioin:
san cervice ferrea adlitic perlinaccs et frcnte xnea 'qnolidie Siiuouiuci utunlur, quandociiiiqiic eoruui
impudentes obstinaie coiileiidunl se caiholico scnsu ssacri.egn ordinatio reprobatur? Quid ad nos crimeii
credere in Deum, licet vendant Spirituni saiiclum. 'Simoniacx hxreseos? Vidcant illi quid fccerinl, qui
Vestigent ergo, quotquot modis possunt, omnes la- nobis i spirilualcin gratiam vcudiderunt et tradiJe-
tebras illius primi auctoris sui in vendilione Dontini irttiil, quia quod semel accepinms leneinus, nec ofli-
Dei, et prxferant sicubi rcpererint eum credidisse in citim
< noUruin diniittemus? A quorum sorte ne se
Jestim ex quo Satanas intravit corej'us ad proden- jitilent
] exceplos, quanivis multo lolerabiliores sint
duin illuni. In qucti) si quolibet tnodo crcderet, nc- isti,
i q-.tiab einptoribtis gralix gratis acceperuiil, ut
1101 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER SECUNDIJS. 1102
putatur, graiiainecclcsiaslicorum ordinum, conside- A dicli< simt, qui eunt non credentes vel dubitantes
rent quod principes sacerdotum Jesuni quem eme- Dcttin, vclut hominem purum, pro puro homine
raut turbis qnariini favorem sibi conciliaranl dare iiiterficicndum judici tradiderunl, diibitabiturne an
nequiverHnt, sed sectuidum quod eis persuaserant, negent Spiriliiin sancluin qui sc asscrunt eum
Barabbam, sediliosuni lalronem et homicidam a < omnino credcre Deum et Doininuin, ct lamen pro
jndice inipetraiiint. Sic miser ille populus, persua- auro vciiduni? Et, o «[iianlotolerabilior hxc negatio
sus a Pliarisxis et seductus, Pharisxus, id est di.vi- forct, si vel pro hoinine lieret! tanto ulique, quanto
sus a Deo Patre et Magistro, fieri meruit, ct filhis potior est homo lapide.
pairis vel magistri eorum ellici, ut deinceps frater CAPUT XXVI.
illorum esset, qui ex patre diabolo vel ex magisterio Quoa nil, nisi damnationem, a Simoniacis accipiunt
ejus eratil. Hoc eniin interprelatur Barabbas, vel etiam gralis ordinali, el quod idola fuciant pro
Barrabbas. Quo facto tantuni lidei prislinx defeclum Chrislo adorari.
incunit ul, qui paulo pritis Domino ciiin palinis llinc necesse esse colligant quid acceperinl a la-
obviam venerat, et vestimenla sua ramosque arbo- libus Spirilus sancli negotiatoribus persuasi, et sic
rum in via illitis straverat, el Osaniia filio David, gralis ordinali.Niilloniodoenim manus imposilionem
Benediclus qui venit in noniine Doinini-,Rex Israel, B acciperent, nisi eos sacerdotes Douiini esse persua-
Osanna in excelsis clamaveral, repenle clamaret suni haberent. Attendant quoqtie quanta pceiiileiUia
Barabbam. Quos quoliescunque judex, ut pula desi- siul easiigandi scientes, quandoquidem altendant,
pientes, resipiscere, et ab errore corrigere curavit, nec Judxos eliam bapuzandos a pcenitenlia excusa-
nihil profecil, sed magis tumtiltus ficbal, el invale- los, quamvis ignoranles. Et cerle, quanium htimano
scebant voces eorum, nec aliud volebanl nisi Jestnn videlur judicio, dcbuit excusari ignorantia. Sed in-
a se abjicere, et Barabbam sibi poscere dicendo : cxctisabilis fnit, quia juxla quod Aposlolus ail :
« Non hiinc, sed Barabbam (Joan. xvni, 4.0); • et : « Qui ignorat, ignorabilur (/ Cor. xiv, 38). i El o
« Tolle kuiic, c-ldimitle nobis Barabbam (Luc. xxin, quot el quanlx catervx simplicium et ruslicano-
18); » et : « Tolle, lolle, crucilige, crucilige eum ruin, qnxreiido verilalcm, ignorantes ab hxrelicis
(Joan. xtx, 15); » el : « Sanguis cjns supcr nos, el siint-soductx, quas quidem credimus j'usle perizsc!
suj>er filios nostros (Muith. xxvn, 23); » el alia his sed qualiter jusluni fuerit nequimus ex lolo com-
sittiilia. prehenderc. Et revcra « qtti tetigeril picem, inqui-
Qua conspiratione et senientia sic se sttosqiic po- nabitur ab ea; et qui coinmunicavcrit sii|>erbo in-
sleros diabolo nianciparunt; paucissimi enini fue- _ duet siiperbiam (Eccli. xui, 1). • Qui sibi ncqtiam
runt qui inde crediderunl, adcomparatioiiem eoruni est, cui alio bonus erit? Cognoscniil, vi 1 admonili,
qui non crediderunl; nec se suosque posteros a sem- quia qiioiquol fures stinl et latroncs sunl, uon vc-
piterna morie subtrahere curartinl. Unde eliam cum niuiit nisi ut mactent cl perdant (Joan. x, 10). A
morle aniiitx tiirpissimam et acerbissimain corporis quoriiiii sangninolentis manibus non solum nil san-
inoriem iiicurrerunl, veltit per Vespasianum et ctificalionis, sed etiam plurimiim coiitaminalionis
Tiltim, aique per j£lium Adrianum. De quo jiopulo acceperunt, in lantum ut facta sit merelrix aniuni
et illud consideraiiduni est qttia qtiotquot eorum corum ijuondam fidelis pleuaque judicii. El in qua
salvati sunt, non solum baplismate, quoti procul priusjuslitia requievit, nunc homicida, cujiis argcn-
dubio remissionem oiunitim pecealorum adribuit, luni versiun esl in scoriam, ct viiium mistum aqua
Deo perfeclc reconcitiari meruerunt, nisi el prius (ha. i, 22). Et cur hoc? quoniani omnes principcs
per pccuitenliam eum sibi placare laborassent. Sic ejus infideles socii furuiii, a qiiibus pcrsuasi iguari
eniin ad Spiiitus sancli eviJentein effusionem, et ad siinplicilatis catholicx (idei, et incauli, pro Chrisio
prxdicationein Petri compunctis diclum est : < Pce- nccijiiunl illum seditiosiim lalronem, qui in corde
niteiitiam agile, et baptizetur unusquisque vesiruin suo dixit : « Ponam sedem mearii ad aquilonem,
iu noniiue Jesu Chrisli in reniissionem peccalornm j)( similis ero Allissimo (Isa. xiv, \i), • atque homi-
vestrorum, et accipietis donum Spiritus sancti (Act. cidain illitm qui crut ab iniiio. Sic qui hactenus
II, 38). i Nec excusare cos ignoranlia potuil quin prompli laudatores et devoti susceplores Domini
pceniterent, quanivis etiani ipse Petrtis eis de illa fuerant, non iinprobi blasphemalores cjus, atque
icstimoniuni perhiberel in subsequeiitibus, diccns : iiuportuni pelilorcs lalronis exisiunt, quorum inicn-
« Et nuiic, fratres, scio quia per ignorantiam feci- lio illiiin soluin requirit, eliain cum voxeoruni Deuni
slis, sictit et principes veslri. Poeiiitemini igitur ct se interpellare fingit. Quem, rogo, inlcrpellanl.
converliniiiii, ut deleantur veslra peccaia. i Et qux nisi niaminonain, qui nec pro Deo nec pro proxuno
prxcipue illa fueriiit in prxcedentibus ostendit, di- verbuni edcrei, ant hisceret, vel nianiim lerarel,
cens : « Deus patrum nosirorum glorificavit Filiiim nisi accipercl aut spcraret pecuiiiam? Sed benigtms
suum Jesum, quem vos quidetn tradidistis et ncga- Spiriltis sapietuix non liheravit inalcdicuni a labiis
Mis ante faciein Pilati, judicante illo dimitti. Vos suis. Siquidem quoniam renum illius teslis est Deus,
auieni Sauctutn et Juslum negaslis, el petistis virum et cordis ejiis scrutalor est vertts, et liugux illius
homicidam donari vobis; Auclorem vero vitx inler- auditor; nisi liberavit hxreiicum male.tictuni a
fjcislis (ibid., 13, 13). > Si ergo nogasse Cbiisttim labiis stiis, ctti niliil esl aliud bcne loqtii, quam sua
1103 IIUMBKRTlS. R. E. CARDINALIS 4104
seipsum vocc damnare, et sibi maledicere, cujiis \ « quia Deum non invocaveiunl (Psal. I.II,C) , • qux-
lingiix benedicentis, et si audilor est Spiriius Do- rcnduin i csl qttem invocont, quoniain prolixas ora-
inini, quia replet orbem lerrarum el continet oinnia, tiones I nnimiiiiqiiam babenl, et Deuni invocare au-
lameii quia habet scienliam vocis, ut puiarunt, idiiintur, cl videniur ab homiuibus. Sed ab hac
scrutalor reniun et cordis non curat quid quis dical, idillicultale quxslionis B. Ilieronymus solito sucein-
sed dicendo quod iiilendat. Hujusmodi voces et cx- clus < nos c.ximil, ubi Zachariam sic diceiitem e:.|)o-
teriores devoliones ispernatus ipse Spiritus sancttis nit; i « Et erit in die illa, dicit Dominiis exerciluum,
per Isaiam protestalur : « Cuin exlcndcritis maniis 'dispeidnni noiiiina idolorum de lcrra, ct non n.cino-
vestras, avertam oculos meos a vobis. El ciim inul- raljuntiir ullra, et prophetas et spiriiuni imniundtim
liplicaveritisoralioncm, iioncxaudiam. Manusveslrx auferam de terra (Zach. xui, 2). » Sicut idola fiuiii
sanguine plcnx sunl (Isa. i, 13). • Niiiiquid non ide niaiiii artificis, iia hxrciicorum pcrvcrsa doctrina,
socii ftirum el latronum fures stinl et laironcs, Sa- iquodcutique siniulaverit in idolum vcriil, et facit
lomone dicenle : < Ainicus siuliorum cfliciiur pro | Chrislo adorari Anlichristiini. Qtti si ciiam
similis (Prov. XIII,20); >el : <Qui cum furepariici- verbis aliquando diabolum inaledicunt, seipsos pro-
pat, odit animain suam ? (Prov. xxtx, 24). » Porro fccto maledicunl, sicul Sapientis elogio coinprobalur
fures et latrones, viri saiigiiinum et dolosi stint, quo- 15dicentis : « Dum matedicit impitis diaboliim, malc-
i
i-iiinpartice|)S qiiicunquc est, saiiguiiioleiilu.set frau- dicit ipse animani suain (Eccli. xxi, 30). » ILcc iiu
iluleiitus sit uecesse est. i
csse nenio qui refragelur, nisi mnnifeslus hxreticus.
Unde quia manus cjus plcnx suiit sanguine, et la- Unde perpendant nunc a lairoiiibus ad bcnediccn-
tronumsibiconfocdcratorHJncoiniiiuiiione.oratio ejus .dum, et orandum quolibet niodo etiam gratuilo cou-
repellitur a mundissima majestate. Ut cnini Sapicns siituti : et subrogali, quid vel sibi vcl aliis acqiiisieri.U
ait : <Qui avertit auretii stiam nc audial legein, oralio ex illorum communione ciijus patiicipcs siint facii,
ejtis exsecrabilis (Proj).xxvni,9). iQuod sievenilillis icl cui sponlanei siibscripscrunt, dum facluin eorutii
ijui non audiuiit lcgein prxcipientem honorari Do- non solum credidcrunt raluin, sed ciiani prxJicavo-
niinuni de propria et vernaciila subsiantia (Prov. m, rtiiit. Nimirum homicidx suiit qualcs ct illi quibiis
9), quid fict eis, qui allerius eleeinosyuani sibi sic .conseniiiint. Neiupe sic inleriorem lioniinein in se
crcdilam, til gralis denl gratis acceptam impie ven- et in aliis occidunt ut exierior eortim vivat incas-
diinl? Quoruin oratio vel bcnedictio non soluin non sum, post paululum hubitiirus xicrnum siqipliciiiin.
auditur aui rccipitur, vcrum eliam in pecciiiiim cl Quociiiiqueeiiiin unima laiidem pcribii, corptis quo-
in itialcJiclioucai convcrtitur; quoniaui « non cst qtic posl ibil.
in ore eorum vcrilas, cor eoriini vaiiuni esl (/'s<i/. v, (' CAPUT XXVII
10). •—« Scpulcrum patensest giiltureorum, linguis Sentenlia sancli Autjustini, qua onnies hwreiici con-
suis dolose agebanl; venenum aspiduin sub labiis . vincuntur negare Jestim Christum in curue venisse.
corum. Quoruui os maledictione el aniaiitudiiie plc- Veniiii ne caluninicliir quis nos de corpore pro-
mim est; veloces pedcs eorum ad ctliindcndum san- prio, ' ct non ex divinis paginis, novam siiggil'atioiiem
giiinem. Conlrilio et infelicilas in viis eorum, ct in hxreticos coinponcre, duin non putat eos omnino
viain pacis non cognovcriint; non est timor Dci auic siuc fide esse, aiu DoininumDeiim negare, animad-
oculos eorum. Nonne cognoscent omiies qui operan- verlal vcncrabilem et catliolicum doclorein Atigit-
tttr iniquitaieni, qui devorant plebein nieani sicut stiiiuiii iu Ejiislola B. Joannis nposloli lucc inlonaii-
cscani panis? Dominuinnon iiivocavcrunt (Psnl. xm, leni (Acc, Trttct. 2, in episl. Jomi. n. i) : « Oniiies
o, i). i Et qui magis plcbem Dci sicul cibnm panis liiiclici, omiics schismalici cx no!iis exierunl, id
devoranl, qtiaiii qui omiiia Chrisliunx religionis sa- Csi, Ecclcsia excitnl, scd non exircnt si cx t;o!iis
cramcnla venalia porlnnt, et plcbi Dci dciicgaui, cssciil aiitcqiiam exircnt. > Et post ;>.li,,ua.« Omtics
nisi ea pretio sibi rcdimanl? Sed va> inisero qui certe qui exeunl dc Eeclesia, et ab unitute Ecclcsia:
laliter duplici dainno aflicittir, quia ci exterioru j, pra'sciiiduntur, Antichrisli suiil; ncino dubilat.
l:ona sua negoliando perdit, et inleriora non acci- ipse cniin desiguavit : « Ex nobis exicniiil, seJ non
pil, qtiin potius damiialioneni incurril, quia a cor- eranl ex nobis. Nani si fuisscnl ex nobis , perman-
sisscnt iitiquc nobisciim (/ Joitn. n, 19). • Ouie.i',',.
pore Ghrisli, vclut pauis corruptus re.-qiuitur,cf ab
lixrelicis decoralur, ci.sque iuviscenMits.sic c.oiisu- 'J'.ietrgo iion TiiSiiciUliobisnim, set! exe.ini a nobis,
milur ut non sit nisi cinn sociis ejus qui non cst; iiiuiiifeslum est quod Aniichrisii sunt. Et qilomo o
qtiem , veltit Iconem ntgicnJo circumeuniem et probanlur Aiilichris.i? ex mcndacio. < Ei ^jnis cst
qtiem .levoret quxreiilcin, duin slulti incaute fugere mendax, nisi qui ncgat quo! Jesus esl Chtislu^ ?
conantur, occurrit eis vistis, callida videlicet hxrc- (Ibid., 22.) • Vidcai chariias vestra niagimin sacra-
sis, quamdam specicm Iiiiinanilalis, quasi raiionis mentiiin. Attendilc. quid inspiraverit Douiinits Dctts
j)i;cfcrens; sicque inlima jecoris eorum, id cst et quid insiniinrc vojis velim. Ecce exiernul a nobis,
rectam intcntionein bcstiatiter dirnmpit, el lcoui, cl facii suiit Donatistx. lulerrogemus eos utruin Jc-
qiiein se fruslra pumverant cffugisse, devorandos sus Cliristus sit, staim coiifitcntur qniu Jesus Cliri-
lalentcr addicit. slns esi. Si ergo ille esl Aniichrtstus qui negat
Undc quia de liujtismodi devoratoribus subdiliir Jcsiim essc Chrislum, nec nos poasiml diccre Auti-
1105 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES.-LIBER SECUNDUS. 1106
cliristos, necnos illos, quia el nos confitcmur el illi. A ciosius inciinibant ovili Christi , lacleolam oveui
Si ergo nec illi nos dicunt, nec nos illos, ergo nec menliti, duni in sacramcniis calholicx , velut i:i
il!i a nobis exieruiit, ncc nos ab illis. Si ergo non a vcslimcntis oviiiin, non cessant catholicis insidiari,
nobis exierunt, in unitatc sunnis. Si in unitale su- ct c.-uda per agninos excrcent funcra rictus. Quique
iinis, quid faciunt in bac civilale duo allaria? quid cxcmplo aucloiis sui JuJ;c, pacis vel osculi signo,
f.iciunl divisx domus, divisa conjugia ? Qiiid facit sul) iinius conimunionis symbolo meditanliir, ct per-
cominunis lcctus ct divisus Chrisltis? Adinonet nos guut lanlo numerosiorcs prodiliotics ct slrages ex
vcritas faleri qttod veriim est, atil ipsi n noliis exie- Ecclcsia, quniilo occuliior sc conservat corum nc-
runt, nut nos ab ipsis, sed absit tit nos ab ipsis! quiiia. Nam vclul sicarii se socios itincris inenliun-
Ilabemus enim leslameiilum Dominicx hxrediialis. tur, et repenle sica cx oculis educla incaulos nil
Reciteiims, et ibi nos inveniamus : « Dubo libi genies lale susjiicanfes inter unticas conrabiilationes ado-
lixreditniem tuam, cl posscssionem tunm lcnniiios riiiniu)', (iocli pcr paccm faccre bclliim; pares im-
terrx (Psnl. n, 8). » Tcnemus hxredilaleni Cltristi, inundis Mauielixis, qui ne dcprchendercnliir, ciiani
illi autcm non lencnl. Nec comniiinicant orbi lcrra- caiholicorum cominunionem ore sacrilego prxsinne-
liim, non communicant universitati rcdcmpix san- banl : qui lanien in hoc interdiim dcprehcndeban-
guine Doinini. • " lur, quod abslcmii a vino sauguinis Clirisli, quem
Etpost pauca : « Si ergo ex nobis exicrunl, Anii- in rcmissioncm jieccaloruin cffusum non credebanl,
clrisli siint. Si Anlichrisli stint, mcndaccs sitnl. Si sc sublraliehant. Sic et islos niliiloniintis deprehcn-
mendaccs stint, negant Jesuni Cliristiini. Itcrum re- dcrc uc<|iiimus, nisi ubi cos Spirilus sancti graliam
dit ad diiBcuIiateiiiqiixsiionis. Singulos inlerroga , vcndcre couari coinpeiinius , scd quanlumlibcl se
confitenlur Jesum csse Chrislum. Coarctat nos :iu- occcltanl et fingiint, ab Ecclcsia tamcn ctim Mani-
guslus iiitcllectus in hac Episiola. Videtis cerle qux- clixis et aliis hxreticis, sicul vere hxreiici, ct prinio
slionem. Hxc quxslio cl nos ct ipsos Uirbat, si non omiiiiiin annthcmalizuli et abscissi, sive falso iittiis
iutelligalur. Aul uos stinius Antichristi; aul illi siinl siut, sivc vere foris sinl, Antichristi sunt. Nec quales
Aiiiiehristi. Sed designavii hxc Epistola Anlichrislos. Aniichrisli stiiil aliqtii cx calholicis , qui contrarii
Quicunquc ncgal (juod Jcsus non sit Chrislus, i|)se. udhuc siint Christo ad Chrisiianc vivendum , cui
esl Aiilichrisliis. Jam crgo.quxrauius quis negcl, et laiueii concordant ad Chrisliane jrcdendum. Isti att-
iion alteiidatnus ad linguam, scd ad facla. Si enim lem ulrobique Anlicbristi stini, quia conlrarii sibi
ouiiies iiiierrogcniur, oiiincs uno ore confiienlur Je- siuil ex perversa crcdulitale, et cx prava opcralione,
sum esse Chrisluin. Quiescat paululum lingua, vitain qux ctiam si bona vidcatur, nil nisi peccalum est,
iulerroga. Si inveneriinus lioc, si ipsa Scriplura.no- quia sine fidc cst. A quoruin tcrgiversalione quo
bis dixerit quia negatio non lantuin lingua fil, sed disccrnamus lali characlere nostri insignimur, « gra-
et factis, certe invenimus mulios Antichristos, qui tis accc-jiistis,gralis datc (Mattli. x, 8). •
ore profiieniur Christuin, cl moribus dissentiunt a CAPUT XXVIII.
Chrislo. Ubi invcnimus hoc? ln Scriptura. Pauluna
Ilem ctijits supra, de eo qnod htvretici Spirilum san-
inlerroga, el audi; de lalibus cunt loquerelur, ail: cluin non habenl , qnamvis risibilia sacrttmenla
i Confitenlur se nosse Detim, faclis atitem neganl habeanl
(Tit. i, 16). » liivcnimus cl islos Antichristos. Qttis- Sed adhtic aliqua ipsius docioiis dicla attenda-
ijuis factis ncgat Cliristum, Antichrisius est. Non au- iiius : « Dilectissimi, nolile oinni spiriiui credere,
dioquid sonet, sedvideo quid juvat.Opera loquunlur, scd probale spiritus, si CJ Deo snnt (/ Joan. IV, I). i
cl verba reqiiirimus. « Ilypocrilx, quomodo poleslis Et quis cst qui probat spiritus? Diflicilem rem nobis
bona loqui cum sitis mali (Maiih. xu, 31) ?» Yocesvc- |)ro|)osuil, fralres mei. Boniiin esl nobis ut dicat
siras ad aurcs meas affeiiis, ego cogilalioncs vesuas ipse unde discernamus. Diclurus est, ne formidctis ;
iiispicio.Voliinlalciii inalaniibi vidco,ct falsosfructus scd primo videte, attendite. Videte hinc exprimi
ostenditis. Novi quid indc cotligam ? Non colligo de JJ illud tinde vani hxretici caluiiinianlur. Aticndile,
tribulis licus, non coliigo de spinis uvas. Unaquxqiie vi.lete qiiid ait : « Dilcclissimi, nolile omni spirilui
arbor ex frticiibus coguoscitur. Magis inendax cst croderc, scd probate spiriuis, si cx Dco sunt. »
Aiitichrislus qui ore prolitetur Jcsuin esse Chrisliini, Spirilus sanctus nomiiic aqux appellatus est in
cl faciis negal. Idco mendax, quia alittd loquilur, Evangelio, Doinino clainaiile, ot dicenle : « Si quis
aliud agil. i sitit, veuiat ad me ct bibat. Qui credit in me, llu-
Ex quibus tanti docloris vefbis ne Simoiiiaci nos uiiiia de ventre cjus fliient aqux vivx (Joan. vu, 58);i
impudenlcr urgeuni, ei se sic nobiscum in uuilate quid est illa aqua? Nemo me intcrroget. Evangeliunr
ciilholica degere pixsiiinant, quia unum allare noliis ititerroga : « Hoc dicebat, ait, de Spiritii quem ac-
ct illis est, et unx iiupiix, nec in aliqu.-i convcrsa- ccjituii crant, qui in eum erant crediluri (lbid.,39).»
tione a nobis comprohanlur dissidcrc, noverint hoc Aliud est ergo aqua sacramenli, aliud aqua Spiri-
nostrx iinpuianJtim ignoranlix , aut ncgligentix , ttts. Aqua sacraineiiti visibilis est. Aq*a Spiritus i;i-
siueque frauduleiuix atijuc itnpudcnlia:. Qui cum re- visibilis csl. lsla abluit corpus, et significal quod
vcra sinl Antichristi, fingunt sc esse Christi, lanto lit i:t anima. Per illiitn SpiiiUmi ipsa -.uiiinaiiiiujda-
m igis cavendi quanlo sub oblenlu sociclalis pcrni- tur el saginatur. Ijisc Spiriius Dei, qu « swu pjr.sxtf
 1107 IIU.Y1BERT1S. It. E. CARDINALIS
Im
babcre hxrelici, el quiciuiqtiii se ab Ecclesia prx- Ai et < eruiit vagi in naiioiiibus (Ose. ix, 15,
17). »
scinduul, • etc. In qna calholici o'0'ftoris catholica 1
Porro quia Ephraim, qui et Israel a Juda separatus
senlcntia aperle monstraiur, visibilia laPium sa- hxreiicorum ' lypum lcnuit, ct Judas caiholicorum ,
craiuenta sine aliqua invisihili sanctificatione, (,ux discamusc nunc quanti pendanliir a Deo opera am-
procul dubio Spirilus sanctus est, hxreticis reman- borum. ' « Judas testis descendit cnm Doniino, et
sisse. Unde panis visibilis sacramenti tanlummodo Ciim * sanclis fidelis (Ose. xi, 12).» —«Ephraim pascit
cis adesl, sed invisihilis panis Spirilus abesl. Quod ^venfinn, et sequitur xstiim. Tola die mendacium et
^
iiiliilominus de aqna baptismaiis, de unctione san- vastitalein mulliplicat, el fccdtts ctim Assyriis iniil,
(iificationis, et cxteris ecclesiasticis sacramenlis el < oleum in iCgyptum fcrebat (Ose. xu, 1), • scili-
creilendtim est. Et o ulinam ipsa visibilia sacra- cel ( sanctilicalionem suam , vel misericordiam in
nienta remansissent eis pura, sictil videntiir, cl sim- pnnperes
F ab inleiiorihus in exleriores lenebras. «Jit-
plicia , et in sua tanlum nalura, cl non inesscl eis dicium c ergo Domini cum Juda (Ibid., 2), • discre-
pollutio aliqua; sed quod pejus, panis polluiionis et lio l scilicet et veritas. El quia hxretici ct invocant
inendacii est, et quidquid corum est, sicui Spiritus Dominum,et
' non invocanl.dicitur: « Me invocabant:
sanctus per prophetam Osee, sub nomine Ephraim, 1Dcusmeus, cognovimus, te Israel (Ose. vm, 2), • —
*'
atleslatur, dicens : < Reversus est Ephraim in JEgj- «ei non clamaverunl ad me in cordcsuo, sed uhda-
plum, el in Assyriis pollulum comedit. Non Iibabunt banl I in cubilibus suis. Super triticum ct viuum ru-
vintini Doinino, et placebunt ei sacrilicia eorum minabanl r (Ose. vn, 14). • Ululnre ergo luporum est.
quasi panis lugentium. Oinnes qui couiedunt euin Unde ' apparet hxreticos non orare Deum, sed ufu-
coniaminabuntur, quia panis eorum aiiimx ipsorum lare. ' Quodprx aliis congruil Siinoniacis, qui, nt ra-
non inlrabit in domum Domini (Ose. ix, 54). Fnclse paces I clfamelici lupi, voces ntillas ad Deum linbcnl,
sunt ei arx in delictum , hostias offereni, iuimola- nisi r ul quxstu maliiix sux ventreni satient; qui et
luint carnes et coniedcnt, Dominusnon suscipiel eas super s triticum et viniim oblationis non orani, scd
(Ose. VIII, H , 13). » De quoruni doctoribtis prxmi- rruininanl, quia nil ibi nisi solilam cscam suam, idesl
sit, dicens : < Ventum seminabunt el liirbinein pccuniam I relraciaiil. Sic Simoniacus fur ingresstis
mclent. Cutmus slans, non eis germen , non fnciet in ' domum Domini, spoliat latrunculos foris, duin
farinam. Quod si et feccril, alieni comedenl eam 'iiiinorcs suos vcndendo , visibilia sacramenla ctiam
(Ose. vm, 7). Propheta laqtieus rtiinx factus est. tcuero ' sensu stio privat.
Super omncs vias ejus insania. In domo Dei ejus pro- CAPUT XXIX
fundepcccaveruntsicutindiebusGabaa(Ose.ix,8,9).i r> ltem, 1 ctijus el unde suprii. in quo cognosctilurSpiri:tis
Si quxritur quod fuerit peccatum Gabaa , liber Dei.
Jiidicum aperle monslrat, qui habitalores Gabaa Sed j'am caianius B. Augustini qnxslioni prxfaue
effeminatos, et Sodomilas alios, alios autem defen- rreddntiir, cl suinnialim langat qtix doclor ilic so-
sores eorum narrat. Nimirum talia sunt hxreticornm ' diffusus serialim el enucleale populis eruclut.
lilo
eonvenlicula, qux dnmum Dei faciunt speluncam (Auc, ' Tract. G, in epist. Joan. n. 11.) < Si, inquit,
lalronum, el lupanar. Qnorum auditores ne Ixlenlur, aaqux noinine significatur Spiritus sancius, ct dicit
sicut calholici, sic Spiritus Dei : < Noli exsullare, *
Epistola ista : « Noltic omni spiriiui credere, sed
sicut populi,quia fornicaluscs a Deo tuo(Os«. ix,l).i 1'
probatc spiritus, si ex Deo sunt (/ Joan. iv, d), » in-
Et specialiler nolans Simoniacam hxresim, suhdit: 'lelligamus inde diclum esse : « Ab aqua alicna abs-
« Dilexisli mereeJessuperomiies areastrilici (Ibid.)t l
tine le, et de fontc alieno non biberis (Prov. v, 15).»
Et post pauca : < Circumdedit me in negatione Quid ^ est, de fonle alieno non biberis? Spirilui aUeno
Ephraim, et in dolo domus Israel (Ose. xi, 12).'• — non i crcdideris. Reslal ergo examen ttnde probetur
< Canaan, in manu ejus slatera dolosa, calumniani < q.uisspiritus Dei csl. Posuil quidem signum, el hoc
f
«lilexil. El dixil Ephraim. Verumtanien dives efiectus fortasse diflicile. Videamus tamen. Ad illam chari-
sum, inveni idohim mihi. Omnes labores mei non D) latem ' rcdiluri sumus. Ipsa cst qux nos docet quia
invenient mihi iuiquilalem , quam peccavi (Ose. iipsa est unclio. Tamen hic quid ait : < Probate spiri-
xn, 7, 8).» Quod autem nulla sacrameula, qtix apud tus, t si cx Deo sunt, qtiia nuilli psetidoprophetx exie-
hxreticos pulantur auditoribus eorum prosint, oslcn- runt i in islum mundiim (/ Joan. iv, \). i J.nn ibi sunt
dit dicens : « Area et lorctilar non pascet eos, et omnes < hxrctici, et omiies schismatici. Qttomodoergo
vinnm metielur eis. Non habitabunt in terra Domini iSpirituin probabo? Sequitur : < In hoc cognoscelur
(Ose. ix , 23). » — « Iniquilatem arastis, et impiela- !Spirilus Dei. Omnis spirilus qui non confuelur Jesiun
(
lem messuislis, comedistis frtictum mendacii (Ose. x, Chrislum in carne vcnisse, non est ex Deo, et hic
13). » Sed et quod ab Ecclesia tam populus , quam est < Antichristus, de quo audistis qnod vcnturus sit,
princeps eorutn projiciendi sint, ila prxtlicit : « De et < nunc in islo mundo cst (Ibid., 2, 3). • Ergo spi-
domo mea projiciam eos, non addam ut diligam cos. ritus i qui est apud hxreticos cx Deo csl, quia con-
Omnes principes eorum recedenles, radix eorum filentur f Jesum Christum in carne venisse? Jam liinc
exsiccata est, frucUim nequaqiiam facient : Qnod et (crigunt se forle adversum nos et dicitnt : Vos non
si gcnuerint inieiiiciain amanlissima uieri coruiu. habetis ] Spiriitim ex Dco, sed ei nos confitemur Jc-
Abjicict eos Deus mcus, quia non audieruiU cum , smn i Cbristum in carne venissc. Islc atitcm illos nc-
 1100 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRITRES.—LIBER, SECUNDUS. lild
gavil SpiriiumDei habere, quia.non confileiiturJesum -^ fncla ' iiiierrogeinus, non verba credamus? Oiiiiie»
Chrisium in carne venisse. Quxre ab Arianis, con- IH ncgant Jesmn in carnc venisse, qui violanl chariia
fitentiirJesumChristumin carne venisse;quxre aMa- icin. le Jesus enim non opus erat ut veniret in carne,
;edonianis, coiifitenliir Jesum Cbristum in came ve- nisi "' proptcr charitatcm. Quomodo polerat filius Dei
nisse; iiiterrogaCataplirygas.coiifitentur Jesum Cliri- ponere
i" animam suam pro nobis, nisi carne induere-
stum in carne venisse; intcrroga Novatianos, confiien- '" lur, ubi mori possel? Quisquis ergo violat charita-
tur Jesum Chrisium in carnc vcnisse. Oinnesergo isiae lc icin, quidlibet dicat lingua, vila ipsius negat Chri-
hxreses Spiritum Dei Iiabeni ? Non ergo pseudo- stum sl in carne venissc, et iste est Anlichrislus, ubi-
propheix sunt? Nulla est ergo ibi deceptio, nulla c' cunqtie fitcrit, quocunque intraverit. < Nos cx Deo
seduclio? Cerie Antichrisli sunt qui ex nobis cxie- sumus. Sl Qui novil Deum, audit nos; qui non novit
runt, sed non erant ex nobis. Quid ergo facimus? Deuin, non audit nos. Ex hoc cognoscitur Spirilus
Unde discernimus? Opera allendanius, non slrepitum veritatis,^inlentos etspiritus erroris (/ Joan. iv, 6). • Jam ergo
lingux, quxramus qnare in carne veneril Chrisius, " nos fecil, quia qui novit Deum, ipse aitdit,
et invenimus quis euin negnt in carne venisse. Nam qui (l autem non novit, non audil; ct hxc esl di-
si linguas attendas, multas hxreses audilurus es „ scretio Sl spiriluum veritalis et crroris. Videamus quid
confiientes Christiini in carne venisse, sed convincit "nionilurus est.in quo illum audire debeamus. « Dile-
eas veritas. Quare venit Christus in carne? quia cclissimi, diliganms invicem, quia dilectio ex Deo
'
oportebat nobis afferri spem resurreclionis. Deus est e (/ Joan. iv, 7). »
ergo venit in carne, ul morerettir pro nobis. Quem- ltem unde supra (AUG-,Trnct. 7, in Joan. Epist., n.
admodum autem mortuus estpro nobis? « Majorem U):«VioIaiorescharilalisschismafecerunt.Quomodt»
lianc charitatem nemo habet, quam ut animam suam oderunt ° ipsam charitateni, sic oderunt et columbam.
ponat quis pro amicis suis (Jotin. xv, i-3). » Charitas Scd convincit illos columba. Procedit de ccelo, ape-
ergo ilhini adduxit ad carnem. Quisquis ergo non 'liuntur cceli, el manet super caput Doinini. Ut quid
habet charitatem, negat Clirisium in carne venisse. lioc? ut audiant:« Hic est qui baptizat (Joan. i, 53).i
« Nunc etiam inlerrogo omnes hxrelicos. Christus Rcceditc, prxdones, recedite, invasores possessionis
venit in carne? Venit, hoc credo, hoc profiteor. Chrisli. In possessionibus vestris, ubi dominari vul-
Imo hoc negas. Unde nego? Audis quia hoc dico? tis, titulos Potentis ausi estis infigere. Cognoscit
Imo hoc convinco, quia negns. Dicis voce, negas ille litulos suos, vindicat sibi possessionem suanH
corde; dicis verbis, negas faclis. Quomodo, inquis, Non delet lilulos, sed inlrat et possidet. Sic ad
nego factis? Quia ideo venit Christus in carne, ut r 1ccatholicam venienti non deletur baptismus, ne tilti-
moreretur pro nobis. Ideo morluus cst pro nobis, lus imperaloris deleatur ; sed qui sit in calholica ?
quia charitaiem niullaui docuit. Tu non habes cha- aagnoscilur titulus. Intrat possessor sub titulis suis,
riralem, quia pro amore luo dividis tinitalem. Ergo quo 1 inlrabat prxdo sub litulis alienis. »
intelligite hinc Spiritttm cx Deo. Pulsale, langile Idcm unde supra: « Omnis qui credit quod Jesus
vasa ficiilia ne forte crepuerint, et male resonent. s Chrisliis, ex Deo natus esf. i (Auc, Tract. 10, in
sit
Videte si iniegre sonent, videte si ibi est charitas. eepist. Joan., n.l.)» Quiseslqui noncredil quod Jcsus
Tollis leab unilale orbis (errarum; dividis Ecclesiam sil s Christus? qui sic non vivit quomodo prxcipit
ab unilalc, dilanias corpus Cbrisii. llle venit in Chrislus. *• Multi enim dicunt, Credo; sed fides sine
cnrne ut colligat; lu ideo clamas ut spargas. Ergo foperibus non salvat. Opus autcm fidei ipsa dileclio
ipse esl Spiritus Dei qtti dicit Jesum Chrislum in eest, dicenle Paulo aposlolo : « Et fides qux per di-
carne venisse, qui dicit non lingua, sed faclis; qui leclionem operalur (Gal. v, 6). » Opera quidem tua
dicit non sonando, sed amando. llle autem non est prxlcrila, I antequam credcres, vel nulla erant, vel,
Spiritus Dei qui ncgat Jesuni Christum in carne si s bona videbantur, inauia erant. Si enim ntillu
venisse. Negat et ipse non lingua, sed vila; non < eranl, sic eras quasi homo sine pedibus, aut vexaiis
verbis, sed factis. Manifestum est crgo unde cogno- D) pedibus
' ambulare non valens. Si autem bona vidc-
scamus fratres. Multi ititus, quasi infus sunl; nenio 'bantur, anlequam crederes, currebas qiiidem, scd
aulem foris, nisi vere foris. Adco ut noveritis, quia prxter f viam eurrendo errabas potitis quam pervc-
nd facia retulit, < et omnis spiritus, » ail, « qui solvit nielias.
' Est ergo nobis et currendum, et in via cur-
Jesum in carne venisse, non esl ex Deo (/ Joan. iv, rendum. ' Qui pneler viam currit, inaniter curiit;
5). » Solvere factis inlelligittir quid tibi ostendit, qtii imo
r ad laborcm curril : lanlo plus errat, quanto
ncgas quia dixit solvil? Ille venit colligcre, lu venis prxter
I viam currit. Qux esl via per quam curriinus?
solvere. Distinguere vis niembrn Christi, quomodo *Christus, qui dixil: < Ego sum via (Joan. xiv, 6). i
non negas Christum in carne venisse, qtii pro honore (Qttx pa(ria ad quam currimus? Chrislus, qni dixit:
liio dirumpis Ecclesiatn Dei, quam ille congregavit? < Ego stitn verilas (Ibid.). t Per ilium currimus, ad
Contra Chrisliim ergo venis, Aruichristtis es. lutus illnni • currimus, in ipso requiescimus. Sed ut cone-
sis, foris sis, Anlichristus cs. Sed (|iiando intus es, remus
i per illum, extendit se usque ad nos.
lates; quando foris es, manifcstaris. Solvis Jc-suni,et Idem unde supra. < Quid potuerunt plus credere
ncgns Dcum in carc.e venisse. Non es ex Deo. Ille < dxmones.qtiam ul diccrcnl: « Scimus qui sis, Filius
cjgo solvit qiti iioii facil. QaiJ nos Joccl, nisi nt IDei, sanclus Dci (Luc, iv, 3-i)! » Quoti dixerunt d»3.'
Ittl HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 1112
niones, hoc dixit et Pelrus. Eadem verba, nou idem A Noli) honorem Uitini, culcare jnm nunc me noli?
aiiiinus. Et unde constat quia Pelrtts hoc cum dilc- Jam tu dic, si poles, Quare te calcavi? l»ic illud
ciione dicebat? Quia fides Chrisliani cum dileclione capiti : Te osculari volui, amplecii volui. Sed non
Dei cst; dxmonis atileni sine dilectione. Quomodo vides, o stulte, quia qttodvis amplecli per qiiamdani
sine dilectione? hoc dicebal Petrus ut Christum am- compngem unitalis pervenilad id quod ealcas? Su-
plecicrctur : hoc dicebant dxmones, ul Chrislus ab sum me honoras, jiisum me calcas. Plus dolet quod
cis recederet. Namque aniequam dicerenl: « Scimus calcas, quam gaudet quod honoras, quia el t|iicni
qni sis, Filius Dei; quid nobis et libi esl (Marc. i. lionoras dolet pro eis quos calcas. Qtioniodo clamat
24), » dixerunt, « Quid venisti aiite temptis perdere lingiia? Dolet mihi. Non dicit, Dolet pedi meo, sed,
nos (Luc. iv, 3i)? • AHud est ergo confitcri Chri- Dolet mihi, dicit. 0 lingua! qnis leteiigit? quis sii-
sttim, ut teneas Christum, aliud confitcri Chrislnm, nitilavit? qtiispupugil? Nemo, sed eoiijuncla siitn eis
ut rcpellasChrislum a te. Ergo videlis qnia quomodo quse calcantur, qnomodo vis non doleam, qux non
liic dicit, qui credit, propria qiixlam fides esl, non sum scparala? Asccnsiinim Caput in coduin vidit
quocunqiie modo communis cnm mitltis. Nemo hxre- niullos honoraturos so, quia asccndil in euliiin, et
ticorinn dicat vobis, Et nos credimus. Ideo cnim vidit quia lionor ipsorum iniiiilis cst, si conculcant
de dxmonibus exemplum propostti, ne gaudeatis ad **membra sua in lerra. Et ne quis erraret, el cum
verba credenlium, sed exploretis fncta viventium. adoraret Caput in ccelo, calcaret pedes in lerra,
Quidest credere in illum? et omnisqni diligit Geni- coinniendavit membra in lerra, dixit nbi essent
torem, diligit etini qui genitiis est ab ipso. Siatim meinbrii ipsius" dixit verba novissima, et disces-
fidei conjunxit dileciionem, qtiia sine dilectione fides sit. Post ipsa verba non esi locuttis in terra. Jam
inanis est. Cum dilectione fides Christiani csl; sine noo invenis loqui Chiislum in lerra. Iuvenis illuni
Jilectione fides dxinonis. Qui autem non crcduiU loqui, sed de ccelo. El de ipso ccelo quare? quia
pcjores sunl quam dxinones, et lardiores. Omuis membra calcabanliir in lcrra. Persecnlori enim
q.ui diligil Palreni, diligit Filium. In hoc cognosci- Saulo dixit : « Saule, Saule, qtiid me persequeris? »
iniis, quia diligimus filios Dei. Filios Dci dixit, qui (Act. ix, i.) Ascendi ih cccliiin, sed adliuc in terrs
Filitim paulo auic dicebal, quia filii Dci corpus suitt jacco; hic ad dexierain Palris seJco, ibi adbuc esurio
unici Filii Dei. Et cum il!e capul, nos mcmbra, uniis et silio, et peregrinus suni. Quomodo ergo corpus,
Filius Dei. Ergo qui diligit filios Dei, Filitiis Dei sinim conimendavit in lerra, ascensuriis? discipulis
diligit. Et qui diligit Filium Dei, Patrem diligit. Ncc suis respondil; < Accipietis virlulem Spiritus sancti
polesl.qtiisquani Pntrcm diligere, nisi Filium diligal. supervenieniis in vos, cl eriiis mihi tesies in Jeru-
Et qui diligit Filium, diligil filios Dei. Quos liiios salem, et in omni Judxa, et Samaria et usque in to-
Dei? Membra Filii Dei. Et diligendo fitel ipse mem- lam terram (Act. i, 8).» Ecce qua jaceo, qui ascendo,
brttin, ei fit per diieclionem in conipage corporis ascendo cnini quia caput siim, jacel adbuc corpus
Chrisli, et erit unus Clirislus amans seipsum; cuni niciini. Qtia jacet? per totam icrram. Cave ne per-
cnim se invicem amunt menibra, corpus se amat. cutias, cave nevioles, cavc ne calces. Novissima
« Et si palitur unum membriim, compaiiunlur tfm- verba Christi sunt ista itnri in coeluin. Fratres, co-
nia membra; et si glorificalur uiium mcmhrum, giiale visceribus Chrisiianis, si hxredibus carnalibtis
congaudent oinnia niembra. » Et quid secutus ait? novissima verba moriluri palris plus sunt dulcia,
< Vos atitcm estis corpus Christi el membra de pbis grata, et majoris ponderis mox iiuii iu septif-
membro(I Cor. xii, 26,27) :» — <Quicnim non|diligit crum; hxrodibus Christi qualia debeiil esse verba
fralrem suum qtiem videt, Detim quem non videt novissima non redilori in septiicrum, sed ascensuri
quomodo polest diligere? • (/ Joan. IV,20.) in ccelum? Et si plus custodiuntur a filiis novissima
«Exleiide cliaritatem per totttm orbem,si visChri- verba morientis |>alris, cujus cadavcr in scpulcro
sttim amare, quia niembra Christi per orbem jacent, sine sensu jacct, quid sibi spernnt iili, qui verba
nbi esse debes, ul stib capite sis. Si in corpore non j) novissima sedeniis in ccelo non custodiuni, viJeulis
es, snb capile non es. Quid prodest, quia crcdis et desuper an coiileinnatiir an non contemnalur, illius
blasphemas? adoras itlum in capite, et blasphema? in qui dixit:« Saule.Saule, quid me perscqueris?» (Act.
corpore. Amat ille corpus suiim. Si tu te prxscidisti ix, 4.) Qui servat ad judicium quidquid videt pati
a corpore ipsius, caput non se prxscidit a cor- meinbra sua, qnibus gravior elintolerabilior est ma-
pore suo. Sinc causa me honoras, clamal tibi ca- chxra lingtix lixreiicorum, quam ferri paganorum.»
put desnper; sine causa me honoras. Tanquam CAPUT XXX.
si vellel aliuuis tibi osculari capul, et calcare Recapilutatio prwmissorum verborum sancti
tibi pedes. Forte caligis clavatis conlercret pedes Aitgiislini.
tuos, volens tilii lonere caput et esculari. Nonne In quibus prxcipui doctoris clans sententiis ne-
inter verba honorantis clainnres, et diceres, Qtiid cesse est ad cor redeant prxvaricaiorcs novi man-
fncis, homo? calcas me. Noti dicercs, Calcas ca» dati quicunque hxretici, cl prx oninibus Simoniaci,
put meuiii, quia caput honorabnt, sed plus cla- qni ex acccpta virtute Spirilus sancli faciunt sibi
nmret cnput pro membris calcalis qunm pro se, proposlam ad solum ncgotium s:cculi, non ad aliqtiod
ajtia honorabalur. Nonne clamal ipsum caput. : tesliinoiiitim Chrisli, qui ipsam Spiritus sancti vir>
1113 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER SECUNDUS. 1114
Uiiem ascensurus ad hoc solum siiscipiendam suis A lor suscitnbit zeltini, vociferabitur et c.amabil, s:i-
disciptilis asseruit, ut resurrectionis ejus et chari- per ininiicos suos confortabilur, qtiibtis lunc dicel :
tatis ubivis terrarum testes sinl. Sed perversissimi Tacui semper, silni, paliens ftti, sicut patiurieiis
honiinuni conversi in arcuin perversum, euin a qtto loquar; hxc enim fecislis, et lactii (Psal. XLIX,20).
inlensi sunt impetunt el percutiuui, ubi divilias UnJe quia pauialim et paiiim dissipaslis gregein
gratix ejus quas jussi stuit omnibus gralis sicul ac- niciiin, el absorbuislis, dissipabo vos, elabsorbebo
ceperunt exponcre el erogare, ad prctium dislri- siiiiul.
buere prxsuinunt. Sic ingrali Christo, conlra etiin CAPUT XXXI.
suis donis piignaiiiri iiisiiigiint, et fideiibus ejus De mnlitia Sinioniacorum , el quod pejores sint latro-
lanquain meiubris ipsius pessimas et insanabiles nibus, et sine aliqua fide Dei.
plagas imponunt, quia ad ipsuni, qui capul sttorum Adversus quos falsos tesles, quos jam impassibilis
cst pertingere nequeunt. Qiiem elsi labiis sc nonniin- Jcsus, sed adbuc lales paliens in passionibus Eccle-
(jiiam velle honorare fiiigiinl, injtiria est illi non six suic, quales prius passus est, in se interpcllat
reverenlia lotuni quod aguiii, qiiandiu fideles ejiis Patrein, dicens per Psalmistam : « Ne tradideris me
sua perfidia lanijtiam fitres el latrones iiilcrimiinl. in aninias persequenfuim me, quia insurrexerunl in
Quod vclut oves siinplices sub simulalo pasloris B nie lesles iniqui, et mentita est iniquilas sibi
sibilo seductas sibi convo.caiit, sicque nunc ftirtim, (Psal. xxvi, 12).» Quos qiiantulamcunque sciniil-
nunc raptimdiabolo gregatim iininolatil.dumcoiisen- lain dileciionis Dci, et proximi relcnlare inipium
liunt ut ab-eis ematur quod non aliter accipitur, est crederc. Dileclk enini Dei el proximi pro-
i.ui ulgratis detur. Quo conlagio pauculx oves nior- pria et specialis viiius cst piorum atque snncio-
biJx lotiim gregem contamiiiaiil, diim carnales ali- liitn , cuiii cxlerx virtutes bonis ac nialis possint
qui morbo amliitiosx avaritix atlacii, pabula ccc- esse coinmuiies, qux qualiter potest inesse i!Iis
lestis docirinx fastidiunt, et oculis pasiorum se per qui Deum sic dcspiciunt ut etitn eliam vendcre quo,-
devia vilioruni abducunt et ahscondunt. Quapropicr libet prelio laborent, el proximiim sic oderunl ul ab
a latrocinantibtis Simoniacis, velut solivagx oves, co viscera sua omnino claudant, ne gratis accipiant,
inventi, qttanlocius prx nimielate morbi sui coucor- quod illi per ipsos divina grafis dari volnit, eljusst
danl eorum volunlaii. Occidere cnitn voliint illi, Iargitas. Qui si etiani stibstanliam mundi hujus Iia-
mori isli. Quxrunt illi inlerficere, isti non vivere. bcnics proximo necessilalem pnlienii viscera sua
Illi perdere, isti perire. Sic illi et isti et ad siiam clauderenl, nec de suo aliquid gralis darent, <juo-
perditionein, et lotius Ecclesix contagiiim de Spirilu „ niodo charitas Dei, qux noniiisi geniinaia est, in cis
sancto carnale vel sxcularc excogitant et faciunt manerel? (/ Joan. m, 17.) Sed isti non soltiin de
mercimoniuni. Quorum perscculio gravior Chrislo suo nihil dant, sed ut denl qttod a Deo gratis dan-
esl quam qiiorumlibet paganorum, qui publica sxvi- dum graiis aecepcrunt, infelicem proximum bonis
lia el iransitoriis plagis dcbacchaiiliir in Chrislianos, omnibus corporis el animx spoliant, sic conlra
quam istorum qui, occulta conspirationc, sub agno charilalem obdurali, ut ncc os Deo aperiant chaiitatc
pacis sempiternas mortes iiiferiiul. illius vcl proximi, nisi inlerventu nuinmi daii vel
Quod si Cliristus perpeli nequit perscculionem pacti. Et, o quanlo pcjores lalronihus pessimis,
menibrortim siiorum, quin de coelo Saulo eiim igno- qtti simul animam corpusotie proximi dilaniant,
raiili, el zelum Dei quamvis non secuiidiini sciculiain ctiiu alii lalrones sic corpus occidanl ut animani oc-
habenti, inclamaret, visunique communem aufcrrel, ciderc nequcanl. Conslat ergo eos nil charitaiis Dei,
quid pufamus fiet isiis, qui confilenlur se nosse quem non vident habere, qui tam pessime norunt
Deum, et rectores Ecclesix ipsius, et lamen zclo proximuin, quem vident diligcre, quem si aliqua-
diabolico inflamniali, scienter non desinimt inntinie- lcniis pro Deo, et in Dco diltgerent, j'am lixretici
ras fideliuni aninias persequi, et jiigulare? Et si IIOIIessent, quia necessario lanfum rectx lidei etsi
Saulus Di'0corporali persectiiioue lanto iiiipclu per- D uiinimx quaiilum verx riilccliotiis haberent.
cellitur.quanlo, putas, isti pro spiritualipercellunliir? Sed quoniara neutram habent, hxrclici ct Anti-
Unde ille jure amisit ad lempus oculos corporis; isti christi sunt qui neganl Jesiiin in carne venisse. Cur
antemcordis, vt deinceps lpsi cxci duces cxcorum enim Jesus venit in carne, uisi ut, ex diversis qua-
effecti cum sequacibus cadant in foveam xternx lilalibus hominum atque ex omnibiis nalionibus gen-
perditionis. Qui si se cxcos cognocerent, sicut ait tiurn, per nimiam charilalem qua posuit pro illis
Dominus similibus eoruin, peccatum nonhaberenl, animnm suam, exhiberel sibi gloriosam Ecclesiam
quia frucltts dignospcenilentix facere solliciti quxre- non habentem maculam aut rugam , vel aliqtiid ejus-
rent. Nunc aulem quia dicttnt, Videmus, pcccatuiu modi (Ephes. iv, 27), in qua una columba sua , anii-
corum manet : quibus de ccelo Doininus loties cla- ca, sorore et sponsa immaculala quiescente, imnia-
icat, quolies per scrvos suos in quibus qtiasi in ciilalus ipse Sponsus requiesceret, alque in rcgnnnle
ccelis hubiiat, verbis, sanclarum Scripturarum prx- regnaret, sicque omnibus suis in se ipso uno consuni-
s imptioneui illorum increpat; qtti quoniam niinc non iiinlis, unus ipse Deusomnia in omnibus esset? Cni
audiiur, postmodiun sicut foiiis ct potens a secrc- mirabili et desidcrabili tinioni prx ca-.leris invidcnt
Urio suo ad publicum egredietur el sicut vir prxlia.- ct insidiantur, qui Spirilum sanclum quo tanta di-
II15 IIUMBERTI S. R. E. CARDINALIS 1IIG
tersilas mcm!;roiiim sub uiiocapLe, Cbrislo irrcpre- A te coniparaverim, el tunc videbis talem te esse,
hensibili, ct incotnpreliensibili compositione coadu- qux lurpari non debeas, cum tuam sjjeciem cog-
nalur, compaginalur, ct unilur, vendere non vcren- nuvcris. Quid est igimr: « Equitatui meo in ctirri-
tur. Ipse enim, lanqtiam violentissimum el fcrventis- bus Phraraonis assimilavi le ? » Scio eqtiitem Sjion-
simiim bitumen, aul gltitcn charilalis, qtiani insan- sum, propheta dicenie : « Et eqniiatio ejus saltis. >
clorum cordibus diffundit,corptts Christi per nexus et Assimilala est ergo eqiiilalui meo in ctirribus Pha-
juiicturasaptasforiiialiim,elprxparatumcongliuinal, raouis. Quantum differt equilattis meus , qui sum
el conjungit, crescereque facit in augmentum Dei, ubi Dominus , et demergo in fluctibus Pharaonem , et
ex diversx professionis et conversationis honiinibus cbrisiatos ejus, et ascensores, et equos ejus ct
unum corpus, et unum spiritum, secundnin vocalio- currus ejus , qttnnlum , inquam , differt equilattis
nem, qua vocati snnt, in una spe ellicit. Quem dum, meus ab equis Pharaonis, tanlo melior es omnibus
velut cflicacissimumglutinum, fabricx Dei iui hxre- filiabus tu, sponsa, lu ecclesiastica anima, omni-
tici subripere prxsumunl, quantas et quam misera- bus, animabns, qux si non sunt ecclesiasticx. Igi-
biles ruinas faciunl? In qiiibus seu in parietinis solet, tur ecclesiastica es anima, omnibns animabus es
nil jam reperielur ordinalum, nil non confusum. mclior, si non es melior, non es ecclesinstica.
Quibus jam ntillus inest decor, nisi uiiicarum, et ^ Qua de re, hei mibi! quantum vereor. ne jiixla
veprium lihidinis videlicel, atqtie avaritix squalor, lianc lam prttdeiitis viri senleiUiam, sponsus ille
el serpentiiii lalibuli horror. coelestis sponsx sux, scilicet nostrx catbolicx, im-
CAPUT XXXII. pudenter, ut jnm dixi, per Iixrelicorum maitdras
Qualiter htvrelici a Deo fornicantes faciant el alios vaganti exacerhalus det libellum reprrcfii, eiqtie
fornicari. irrevocabililcr dicat : < Egredere, et abi posi vesti-
Ecce qnaliter fornicanlcs a Dco, et profani Simo- gia gregum , et pasce hxdos tuos jiixta labernacula
niaci iiiacul mt et deslrmiiit illani glonosam , quam pastortim (Cant. i, 7). i Sic enim se ignorare vide-
ui siue macula esset Christus mundavit luvacro aqux tur, ut profanis pasloribus per devia adhxrere, el
in verbo, el ut sine rugn efliceretur rugas ejus in coixutiorari non verealur, qui nil nisi hxrios pa-
crucis extendil palibulo. Qtiam, proh dolor! niinc scere noscuntur, de quilius eliam negoliantur. Unrie
impiiue l'ornica:ores lnaculant, dum lavacnim illius, sunimopere cavendum ne lixdorum lascivia hirco-
et cxteras divinormn sacrameiitoriim species ad con- riimqne pelnlantia castitas cjus ex assiJuilate co-
servaiidtim decorum sibi ccelilus concessas conlagio liabitalionis pcriclilelur, sicqtie, adutlcris paulatim
stix immuiiditix cnnlaminant, ct sua negoiialione p in sponsi cubili adniissis, usqtiead verticem con-
evatu.int, qttas nihitominus corrugant, duii) sim- stupreliir, nec jam psscal agnos. Consenticndo et
plicem ejus intenlionem, vclul nitidam cutemduplici- communicando hxrelicis facit hxdos ad sinislram
tafc s ix calliditatisdeturpant, ut merito Sponsusillc, ponendos, ex qtiibus inlcriin adolescunt ductores,
«speciosus forma prx filiis hoiiiiniim (Psal. XLIV,3),I et patres eorum petulci liirci, sorlc perventuri cum
couiniineiur huic speciosissimx sponsx sux, cujus mullis malediclioiiibus, et tolius populi catholici
super omnia specie deleclaltir, ne vagari incipiat peccalis capiti, el fronli eoruni imprecantis ad par-
per gregem sodalium ejus (Canl. i, C), hxreucorum lem diaboli a Deo descrti, in cnjus inferno ntillus
scilicet, qtii gregem hxdorum suorutn pasccndo, se csl qtti confileatur Domino ( Psal. vi, C ). Accipient
?niicos sponsi mentiuulur, sponsamque non sponso, crgo cum lixdis suis'sorlem, dcserfum matediclio-
fed sibi zelanles, nil nisi adulieriiim meditaniur. nis, qui rerugerunt possidere snrtem sibi assignn-
Uude, juxta cxpositionem beaii Hieroiiynii, spon- tam, paradisiini benediclionis Fienl clerus diaboli
sus eidem sponsx in Caniicis canlicorum commi- ci synngoga Sntnnx , quia recusarunt clCrum Dei et
natur, cl dicit: attt jpgnosce lemclipsam qiioniam Ecclesix esse. QHod incomparabile malum dnni vi-
Regis es sponsa et formosa, el a nie facta formosa, gilanlcr non eavetur, tanlos sine iitlermissione iu-
siquiriem cgo mihi exhibui gloriosam Ecclesiam D fert Ecclesix Dei defectus , ul velut luna in mcn-
noii hahenlem maculam , neque rugam; aut slrtio seu iiiterlunio, quamvis integra sit, aut mi-
tTcilo, qnia si le non cognoveris, ct tuani ne- nim.i , aut nulla videatur. Quod ei idcirco accidit,
sciveris dignitalem, patieris ha:c qux scqtiuntur. quia se ignorare eliam correpta et commonila non
Qtixnam ista strot? Si non cognoveris lemelipsam, o crubescil. Unde jnslo Dei judicio, qux se ignorat ,
pulchra in mulieribus, cgredcre tu in vesligiis gre- adco et suis ignoratur, ut iam a pluribus an sit aii-
gum, et pasce hxdos luos in tnbernaculis pastorum, qua diibiielur.
et pasces non greges ovium , non agnorum, sed hx- CAPUT XXXItl.
dos luos (Ibid., 7). Slatuilquippe ovcs a dextris, et De tliminulione Ecctesiw, el hwrelicorum
a sinistris hxdos. In vestigiis , iiiqmt, paslorum no- mtdtiplicttlione.
vissinia fies, non inter ovcs, sed inler Iixdos tuos, Sic invisceraiis sibi mortiferis humanioribus Si-
cuni qtiibus habiliiis, non poteris mccum , id esl moniacx hxreseos , peclus calholicx premittir, sic
cuni bono essc Pastore. « Equitattii meo in ctitiibiis scntenlia iliius gravatur, sic iniestino el domesiico
Pharaonis assimilavi (c (/frirf.,8).» Si vis iulelligere, illius bcllo confiinditnr el alteriltir tit sjioitsa illa
o sponsa , qiiomodo scirc tc Jeocas , cognoscc cui vix scmivivn jnm cxtrcmum palpitcl nc , v.clulca-
1117 ADVERSUS SIMOMACOS LlliTil TRES.—LIIJER SECUNDUS. 1118
jiacissima navis mcx aemergenda , tabulas jam so- A gotiando eam ct quiriquid illitis esl pcne nd nihi-
nantes laxct, vel, sicut populosa quondam civilns liim , quaiiliim in cis esl, rcdigiinl. Et certc Ariani,
a sese impugnata el expugnala, (aiidem laborel vix- quamvis Filiitui ct Spiriiuni sanctnm niiiioreiii Dco
que alicujus suorum salutem speret. Qux, quia mo- Patre, ct crealurani perverse dicanl, non lamcn
dica spernit, panlaiim decidit (Eccli. xix, 1 ), ad iitriimlihel vendere sc porro xstimaiit, qui ncc ipsi
hoc nt j'a;n pene ignoret ubi sit et cujus sit, solo Macedoniani, qiiamvis Spiriium sarictuni minorcm
Deo inter tot millia vendilorum et cmptnriim pessi- Pntre et Filio, atqtte creatiiram mnligne dic.anl.
niorum cognosceme qui cjus sint, quibiis qiiotidie Scd nec Calajihrygx licet asserant Spirilum san-
blande et familiariter in anre cordis inquit : « No- cliim in Monlaiiiim, sux scclx auclorcm subslan-
lite timere, pnsilhis grcx, quia complacuit Palri linliler, venissc. Qun rie ro sola clarius consiat
vesiro darc vobis regnuni ; vendile qux possidctis, Sinionincos plus omnihus his ncgare Christiiin in
ct dale eleemosynam. Facile vol)is saccutos, qui cnrne venisse, qni orc qtiidem Spirilum sanclum
non veterascunt, thesanrum non deficientem in cce- Patri el Filio per oninia coxqiialem dicunt, quem
lis, quo fur non appropiat, neque tinea corrumpit. tamen quotiriie vcndere se posse creriunt in eo quod
Ubi enim thesatirus vesler es(, ibi ct cor vcslrum " visibilia ipsius sacramcnla impuricnlcr vendunl.
erit ( Luc. xu , 32, 34 ). Scd , o Jcsu, Paslor bone, CAPUT XXXIV.
quam paucultts apparet imnc istorum agnortim tuo- Quanto perniciosiores mniiibiishwreticis sunt
rtim nnmerus inter hxdorum innumernlcs ccelus? Simonittci.
Ita Jam supcratus lenissioius ttius Jacob ab hispiJo Qunnltim cxcusnbilius hoc ncgoliitm ngerent
et hirsulo frntre ulerino, ut sectindum Isaiam hxJis Ariani et Maccdoniani, el prcfio Spiritum san-
pascendis vcpres el spinx sint in omni lerra, ct cltim vcnili possc crericrcr.t, qucni crcaluram prx-
paiiculis agnellis vix aliqna sitpersint pascua. Vcre dicarunt? Magis enim conscqiieiis est rrealuram
adest nobis dies illa ab eodein vate sic prxdicla : posse vendi <|iiam Creatorem et Sanctificalorcm
« E( eri( in die illa , nllentiabiltir gloria Jacob, el mnndi. Ad lixc mullo lolcrabilior cornm furor,
pingues carnes ejus marcescenl; el crit sicut con- qitos mngis conlra calholicam armabat manifeslus
gregans in mcsse qui restileril et brachium cjus terror quani ficlus amor, qunsquc pubiica coufessio
spicns leget. El eril sicnt quxrens spicns in vnlle clamabat cavendos, quihiis tanlo inlolcrahiliorcs
Raphaim, et reliquetur in eo sicul racemus, ct Simoniaci suiil qnanto blandiorcs cl occuliiorcs,
sicu' excussio olex duarttm aut Irinm olivaruni in quos et calbolicos putamus cx confessionc, et pa-
sumniiiale rami, sive qunluor atit quinque iu cn- p tres vcl amicos cx Irianda vel pacilica admoniiione
ciiminibus ejus, dicit Dominus Israel (Isa. xvn , vcl salntafione, qnam sic sludcnt sux pcrvcrsitati
<I-G). • Deinde in ipsa paucitaie sua quid diminii- obtendere, ul credantur blandiores esse blandissi-
tionisadhuc incurrat catbolicn, subjiingil idem pro- niis, ciim niillatciius qiiiescant popnluin Dci lanta
pVla : «Propterea planlnbunt plantationem infide- niala non scnticniem, quin potius illis arridentcm ,
linm.el germen alieniiniseminabunt (Ibid., 10) • — et npplaiideniem inlerimere, quos pejores pessimis
« Hen, heu, heu. Domine Deus, parce, parce poptilo Arianis;, sicul superius apcrle monstralur, sancta
tno, et ne des hxredilaiem luam in pcrdilionem seplima synodus irrcprehensibili el aulhcnlica sen-
(Joel. n , 17)! »— «Propitius eslo, obsecro, quicsce. tentia dcfiuivit. In quorum comparaiione boni pos-
Quis suscilnbit Jacob, quia parvulusest? (Amosvn, stinl ptilari eliani Novaliani, qui mirx conlincnlix
2.)» Immiimli enim sumtts plus quam omnes genles, et acerbissimx disciplinx sccla clati, bigamos ct
clinsupcr quos lilii planlainns fmnl infiricles, ct gcr- pro criminibus poenilcntcs dogmatizanl ab Ecclcsia
nien alienum seminamus, quia juxla lamentnm Je- non debcre rccipi, ciim in omnibus aliis nullo modo
reniia:, quos edncamiis et nulrimus, inimiciis no- conlradicant catholicx fidei. Sed quia suo scandalo
sler consumit cos ( Thren. n , 22 ). Et, o, vel soli Ecclesiam scanrializant, el diviriiint, negant ct ipsi
consiimcrenlur ? Scd quori gravius cst Ecclesix D in carne venisse Jcsum Cliristiim, non ore, sed,
ulcro geniii et laete ejus niilriii sunl, qui postmo- sicnt pcne omnes alii hxretici, actionc. Iiaque si
diim ab ea ad pcrfidum Simoncm cum niafernis Novatiani, cx nimia justilia notali, negaiit Chiisltiin
armis iransctint, ct adversus illam cruriclitcr in- in carne venissc, vel Ieviter dubilandtim est Simo-
surgunt, et fratres quondam suos dcceplos ciun niacos ncgare Christiim in carne venisse , qui plus
pericnlo matris sub pace inlerimunt. Quid ergo tanto qnam diabolica elalionc repleti, non jam se xqualcs
odio, tanlaque pertinacia Ecclesiam Chrisii, pro Deo rapina, sicut diabolus , sed superiorcs arbitran-
qna sola venil in carnc, sine intermissione dila- lur, qttcm a se posse distrahi prctio sic opinantur,
niat, Chiislum venisse in came non tieganl? Nam ut eliiim profiteanlur ? Qua ulique vesania non so-
si beatus Paicr Aiiguslinus asscruit Arianos, Mace- Ium Ecclesiam Dei scandalizanl, scd quod nullaic-
donianos, Calaphrygas, Novalianos negarc Chri- nus esl forendurn, sic supplaiitaiil, ut pignus ejus,
slum in carne venisse, eo qnod, de divinitatc scn- scilicet Spirilum sanclum qtio signala cst in die re-
ticndo prava, Ecclesiam cjus sua insolenlia discitt- demptionis et a quo sanclificatur et vivifieauir ei
diint, multo magis Sinioniaci, qui non solttm dc pcnitus cxtorqueant, duin se in ministros jusfilix
Dco prava scnliciirio, scd cliam Eci-Icsiam cjus nc- trasformant. Quos quis audct vc! somniarc iu Spi-
 UI9 '
UUMBERTI S. R. E. CARDINALIS 1120
rit.un sanctum creJere, qitein plus quain inillics A prxsutnptionis lyrannus prxesset ac imperarel. Et
aggrcdiiininr venJere ; et poicst hoc credcre de hoc prius suo vcl suoriim lanliim pretio, sicui pra:-
quolibet vili scrvulo, ul, tolies vcndilur, ire paiia- diximus, consequi moliebanlur, ut vel minimxpaiii
lur xquo aniino, et non magig fuga vel quolibcl Ecclesixprinciparenlur; iuterdum et ingctiles pos-
pcriculo eligat caicre tam fastidioso doniinio, lan- sessioncs stias hac de causa possessionibus eecle-
toque ludibrio ? siasticis adjungchanl, alque, sub talis commodi
Sed proh ncfas ! huic lnni probroso ridiculo ct 'obienlu, iiegoliiim sux ambitionis exercebant, ut
injurix nec vilissimis servorum lolerabili, Spiriuis puiareiur
i ab inrioclis principalus laliuni non soluiu
libertalis crcdiiur obnr.xius, cl ad volitm parcre se nil oiiicere, sed et pliirimuni Ecclesix Dei proficere;
veiidenlil.iis , qiiotuin spinx in otiu suo molliliem > qtiam, til vcl sic inipetrarent ei prxesse, dilabanl
hcrbx pi-xlenderiint, scri jam olini adiiltx rliam- sua : peculiariiaie. Veruni quia, sicut suis lioniias
niini inielligiint. Nunquid eniin non conaltis perfidi gradibusprogreditiir, sic et malitia suis, laiidiu
Simonis quasi mollis horba fuil ad coinparalionein hic quaniulumcunqtie cxcusabilis negoliaiionisEc-
actus sequaciiiin ojus noslri leinporis. Siquidcm clesixadhxsi^quandin aliquis slalusClirislianiiatis,
ille, licel Spiritum sanctum ad hoc eincrc volucrit, vel honcstalis progenitoribus noslris insedit. At ubi
ut carius vcnderet, stiam tamen ct non nlicnnm " peccatis] prxvaleniibus ignorantiam Dei prorstis in-
peccninm proplcr hoc ohtulil, sicul clinm B. Pclrus 'curreruiil, omnem colorem cxciisalionis vel qua-
eidein respondcndo oslcndit, diccns : « Peciinia tua liscunque honestaiis abjecerunt, nec jam palliare
tecum sit in pcrditionein (Act. vni, 20).»Cujus pro- suam avariliam curarunt, sed exerlis orachiis pa-
pinquiores sequaces hoc ipsuin fecissc lioscuiiltir, Inin sxvire permiscrunt, qux pessimam libertaiem
qiiaudo soliinimodo ex prcprio censu, vel ex pnler- landem adepta, ad hoc cupidos ecclesiasticarum
uis, seti nmicoruin facullalibus vcl posscssionibus dignilatum impulil, ul jaui crumenis suis, vel suo-
ccclesiaslicos gradus mcrcnliim iri nioliebnntur, Ol> ruiii, seu fucultnlibns nil prorstts demanl aul subtra-
cam causam maxime ut qui, prius fuerant potentes linnl, sed loliiui |ire!ium datum, vel promissum ex
ct nobiles ex sxculari copia , potnuliorcs quoqtie et redditibus vel possessionibus ccclesiarum quibus
nobiliores cxteris siipcrcmiiicrciit cx dignilale ec- prxponuntur corradant. Inde passim el maxiincper
clesiastica. Nam nil niagis poleniia optat sibi oninis lolam Ilaliain virienlur ecclesix Dei, monastcria,
ralionalis anima, sive -ana, sivc insana, quam scu reliqua religiosa loca quxdam a fundameiilis
utique poteniia sana quxril adipisci adbccrendo destructa, eteversa, quxdam cthm efTossa,quxdnm
Domino Deo, et spcm siiam in ipso ponendo, excm- _ n scmirulis lcclis, el ruinam sui niinaiilibus paric-
plo angelorum saiiciorum qui perstiterunl. Insana libus horrida, quxdam desolata ab hominibus, bestiis
autcm elongando se a Dco, cl in se confidcndo, vel tantiim noxiis, el volueribits imnmnJis relicia.qux-
de se praisumendo, exemplo rcfiignruni spiritiium, dam frutelis et urticis repleta, quxJain et ,i adhuc
qui ab inilio corruerunl, qiioriiin ptinceps, ut pro- videnlur muris et xdificiis exterius stare et inha-
pheta indical, prius (|uam carierel in conlc stio rii- biiari, omni lamen decore stio aique interiori orna-
cebnl:«In coelunicon&cendam.supcrastra cccli cxal- tu, lam in libris quam el in ecclesiastici ministcrii
tabo solium meum, setlcbo in monle teslamcnli in vasis ct vcstibus, invciiiuntur spoliata, ut ex muliis
laleiii us aqiiilonis, ascendam supcr altiludineni nu- qux devota antiqiiilas piis locis conqtiisierat, vcl
bium, similis ero Allissimo (Isa. xiv, 13, 14). • paravcrat, ne qualecunque supcrsit psaltcnoluni,
CAPUT XXXV. aul fictile s3iiiiolum, scn corporale lintcoliim. Qux-
De natitilale el incremento Simonitica' nwreseos. dam etiain mullis cl variis prxdiis, caslris, iiiiiui-
Veruin hxc creala ecclesiasticx Jignitalis ambitio cipiis, faniiliis cl peeuliis olim inclyta, ittinc ne
ab ipso leinpote aposlolorum usquc ad tempora agellum quiriein, ncc tuguriolum, nec iitunicipiolum,
Cbristianorum principum, iiiimauiiulc persccutio- nec ascllum vel hxduluni, scd nec quidquain eorum
luin dcterr.la, disparuit, quia prinius oinnium el D qux possederant relentaiit, in lanlum ul ipsa san-
gravioribus torineniis subjicicbatur qui piiimis ctuarii atria cl Chrislianoiaiin ccemeterin alienus
recior ct jjotentior cxtcris videbalur. Siniul ac vcro agricola silii aret -alqiie excolnl, niessibitsqtie vel
pax est reddita Chrislianis in lanlum ut ipsi eliam vilibtis rcjrical.
iiiipcnitores, augustum venicem, cunctasque Tatiri CAPUT XXXVI.
insulas saccrdolum Christi submilterenl vesiigiis, Qualiler Simviinci non soliim res Ecclesiw, sed ipsos
pestis illa antiqua rediit, lantnmque pofenliain ct quoque principcs cum popttlis diabolo ventliinl.
gloriosum, in quo cum Christo saucli jani rcgna- Taliler mullorum sauclorum, et rctigiosorum
banl, rcgnuin cl saccrdolium videns, obslupuil: cui Cbristianorum ossa ab ipsis bustis suis indiflerenier
dominari ct principari solito cupida, quia vcritnle, cxtrahiiiUur, et tanqiiam irralionabilium aiiimaliuni
ctijus parliccps noii esl, ncqtiivil, faliaeia sibi prx- ossa super faciem terrx nuda et abjecla relinqtuui-
ripere maliiit. Unde quod caiholica Ecdesia pro- tur. Mc niisertim! memiiii frequenier me vidisse
merueral, Dei gratia, ambilio Simoniara obtinere intra ipsos parietcs pavimciUa quoquc iiobilium
qusesivit pccunia, non ttl in calliolica vcltit adoptio- quondam basilicarum exarari, et seri, seu pecora
tiis (ilios suliesscl gralix Dci ac Jcscrvirct, sed ut stabulari. Et his lantis cladibus, non taniuni Vanda-
lljj ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. —HBER SECUNDUS. 1122
liis, Golhus, Hunnus, Longobardus, aut Huugarus A sit illud iniperiuin, qtiod eum rcpcnle cflicit cx
csl attctor, quantum Sinioiiiacus hoslis, qui mobiles Christiano pagatium; itno •pejorem pagano, quia
et immobiles, seseqtie movenlcs res venerabilium apostatat a Deo; cum perversis enini cflicitur pep-
locorum sic vendendo et propinqitis et extraneis do- versus, et cum sacrilegis sacrilegus, et ideo morie
nanrio, dilapidat et dissipai, ut nil sibi nec posteris dignus, quia consentit lalia fncientibus, qui j"amett
suis prxier lacrymas rclinquat. Qtii, utinam, vel illa diccndus pcrversis consentire, scd revera ut pejors.
tanlum, qttx ab antecessoribus suis parafa invenit faciant imperare, quibus licentiam suo jurainenio
el prx manibus suo tempore haliel, diriperel, et non adminislral iinpuiie relinendi qux invascrant, et
eliani illa, qux iiecdum habet! Decimas enim ct auJaciam inipune invaJendi, si qua reslant. Si enim,
oblaiiones vivorum et defunctorum, atqtie cunctos ul philosophus allegal, qui non prohibct pcccarc
redditus, quos post se usque in fiiiemsxculi Ecclesia cuni possil, imperal, mtilio niagis ille, qui nou
erat habitura, jvr diabolicos contraclus sxcularibiis sotttin non prohibel cuni valeat, sed insiiper juralne
lioininibus vendii, aut donat, et qnibiisciinqtie mo- aliquando prohibeal, qui Dco ct sanciis aposlolis
dis ef condilioiiibus poiesl, pcrpctuo alicnat, ut Deo sacerdoiibtisque ejus niliiloiiiinus jural se prohihi-
post in futuris generaiionibus servituri, sitamqiie et turuin talia alque defensiiruni ccclesiastica bonn.
aliorum salutem operaluri, niiiil oiniiino sibi reli- B Exploret qui jiolesl qttaliter, et qua liunc labyrin-
ctuin, nec ad vicitim unius horx, nec ad veslilum, thum evadat, scilicet jurare ut talia probibeat, et
nec ad diversorium sub nocle inveiiiani. Indelibelli juiare ne prohibeal. IHc jurare ut bona ecclesiaruin
in sxcularibus inanibus, inde chartaruni nioiiumenla, defcndat, ille jurare ne defendat.
el instrumenla subseriptionibus taliuni niale cauti, CAPUT XXXVII.
quibtis evaciianlur ecclesiarum Dei anliqua cbiro- De inwslimabili mnlitin kwreseos, el quali bestiw in
grapha ct cauonica piivilegia,eljuri laicoruiii usque Apoculijpsi comparetur.
ad finein sxculi addicitur et conflrmaiur ouinis pos- Sicpopttli mnlitin stinque ignavia summi princi-
sessio ecclcsiaslica. Nequeunt jam catholicoruiti pes cxcxciiti, opera Dei, quam terribilis sif in cou-
pontificum decreta vel privilegia conscriptionibus siliis supcr filios honiiiuini (Psttl. LXV, 5) viderc
horum hxreticorum obviare, ncqucunl ulli canones, negligunt, ideoque cum eis quos regerc, <u stib eis
aut ullx synodi sanctorum Patrum jatn prxvalcre, qtiibiis pra:essc debuerunl, iu foveani sempiternx
iiequeuiil ulla edicta et prxcepla imperatorum, vel mortis corruuni. Quibiis pagaiioriim principes lanlo
tegcs religiosorum principum j'am obsistcre. stiiit liberiores et superiores in ipsisqtioque lormen-
Ila prxvaluil adversarius ul jam ante eura sub- lis, qttanto libcraiioies el proinpliores simm cuique
sistere iion possil clypeus, non ihorax, non liasta, jus conservandi el restituendi in rebus inundanis.
iioii gladius. In siiptilam ci omnis armatura veiiitur, Siqiiidem illi privilegia poiilificibus sux, ul crede-
quia nec defensioiiein, ncc vindictatn aliquam vere- balur, rcligionis et templis devota largitate confe-
lur. Deridet enim vibranlcm haslam, ncc reptitat rebant, poleiiiique manu suo lempore defendebam.
tubx sonare clangore, quia pro Iudibrio habel. spiri- et in fuluro legibus suis munimenla conlra qnaiuni-
tuali comiiiinnlionem sou scnlcntlam, qttx, velut libet dimiiiuiionuin seu alienationum casus eis pro-
aslra, fcrit cniiniis, ct cariialeni coiidemnationera videbanl, quoruni induslriam a superstitione ari
qux comiuiis sic floccifacil anallieniu cujusvissa- religioneiii niaximus Constanlinus retorqueiis, pri-
cerdolis, sic leges cujiiscunque terreni principis, vilegia,qiiic illi suis sacerdotibus eldelubris, Christi
propter eos quninlibet vilis liomo dedignctur resti- ecclesiis concessit eorumque ininisiris quod et sui
luere piis locis, vel pnssuni periis ex oinniiiiis, qux posteri, qtioiqtiot orilioiloxi exstiierunt, agere usquo
illi hxrelicus propria niaim confirmavit. Sic quod ad hxc |)criculosa tempora stiiJiierunt. Et, o quanio
prius ftterat furtum, qttodquc grariatim facluiii est tolcrnbilior Cbristi Eeclesiis Ariana, seu Eunoniiann.
lalrociiiiiiiii, ad tantani jam lyraniiiriem, ut ctti- vel Eiilichinna, sive qiixcunque nlia hxresis! qttia
cuiique seu ecclesiis, seu civiiatibus piiiicipari (jux- n quainvis sua rabic tanquam lupus oves Dei diripiani
rit, non prius id adipiscatur quain ipsi qttoqtie ple- et dispcrgant, caulas tamen et pascua carum au-
beculx libellos hxreticortini, et sacrilcgoriim se ferrc non ctirani, sed post se relinqtiiiut ubi resi-
observaltiruin et defensiiriini jtiraiiienio et scripio dux, et fitlurx oves commaneant, cl unde vivanl.
confirmaverit. Parum videlur hoc cxigi ab infcrio- Nonnulla cnim consolalio prxicriti, vel prxsenli;
ribus potcstalibus, ab ipsis summis hoc exigitur dainni cst calholicis, ubi parum aut cerle nil victus
impcraioribus. Nec prius licet eis imperii insignia ct veslilus mintis est eis. Sic, post Aiixentium Aria-
suscipere quam juraverinl se non soluin scripla illa iitnn, Anibrosius calholicus sibi relicluni repcrit
non cassalum, sed etiam defensum iri. 0 libertas et Mediolancnsis ccclesix stipendium et diversorium ;
pieias Roinanx reipublicx! 0 libcralitas et poiesfas sic, post Maximum Cynicum, Nectarius; sic, posl
inajeslalis iniperatorix! Cogitur siimmiis princeps Dioscoruni, Proterius. El si reliquasbxreseon beslias
jurare ne leges religiosoruin principum ante se vel recenseas, nullam invenies perniciosiorcm hac, qux
suas debeat observare, sed polius evacuare. Vult sic oves Christi diripit, utpost.se vicluris ncc caiJie
sii-.ireddi qme sunt Cxsaris ab his qui conlradicunt pascua supcrsinl.
Deo, rcddi qux suni Dci. Videal, quxso, quale sibi Profeclo hxc non soluni dculibus fcrreis, ct tau-
 1123 HUMBERTI S. R. E. CARRINAl.IS 1121
gnis omiiia comeoit et cominiiiuii, ac suis pedibus \ coram ipso, quibusscdttxiteos qui acceperunt chara
reliqua prolcrit, vclul bcslia illa, qux Romanum cierem bestix, et qui aJoraverunt imaginetn ejus,
impcrium prxfiguravit; sed flamma insuper ex se vivi missi sunt hi duo in slagnum ignis ardenlis
exeunle nil anlc se inconsuniptuin relinquit, unde sulphiire, ct cxteri occisi sunt gladio sedenlis super
si propheta nomen illius stuporc potentix et imiua- equum, qui procedit de ore ipsi s, ei onnesave»
nitatis pcrculsus relicuit, ciim aliarum, quamvis saturatx siint carnibus eorum (Apoc. xix, 19-21). i
terribiliiiiii, noinina nou prxterniiseril; cui beslix Et post hxc de gloria sanctoruni etiam in prxsenti
bxc assimilabitur? aut quo iiominc vocitahitur, qux sxctilo iia dicil: « Elridi seJes, et seJeruiit super
dissiinilior et crudelior omuibus inveiiitur? altamen eas, cl judiciuiii datiim esl illis. Et aniiuas dccofa-
licet illam, qtix qttarti tegtii piophetia exstilit, lorum pioptcr lestiiiioniiim Jesu et prop:er verbur.i
Daniel, lioc est, judtcium mei Dei, exceplis deiuibus Dei. Et qui non adoraverunt bestiam, neqiic imagi-
et pedibus, nec nomina, nec forma oslenderit; Do- nem ejus, ncqtte accepcrunl characlerem in fronti-
niini gralia tatncu, id est Joannes, lianc, qux bus, aut in manibus suis. et vixerunt, et regnaveruiit
]hxreseos prophelia exstal, in stta Apocalypsi, ciuii Cltrislo mille annis; cxteri vcro moriuoriim
lioinine lantiim suppresso, ac si visihilem omni- non vixcrunt donec consiimnieiitur niille anni. H.cc
bus efiigiavit, dicens : « El vidi besliam aliam B csl restirreclio prinia. Beatus et sunctus qui liaLct
ascendenlem de terra et habebat coriiua duo si- parlcm in resurrectione prima. In his secunda mors
niilia Agui, et loquebatur ut draco, et polestatem non habet potestatetn, sed erunt sacerdotes Dei et
prioris bestia-, i scilicet qux similis erat pardo, Chrisi et regiiabiiiil ctim illo niille antiis (Apoc. xx,
cujus peries siettl ursi, et os sicut lconis, « onineni 4-6). •
faciebat iu conspeclu ejus. Et fecit terram et iiihn- CAPUT XXXVIII.
bilnnles inea ul adorarent bcsliam primam. Ef fecit Recapilutatio prwmisswsentenliw ex Apocalypsi.
signa inagna, ut ignem de coelodesccndcre faciat in Qux prophetia aposlolica , quonium a san tis
lerratn in cons|)ectu hominum. Et seduxit habiianles Patribus lnultipiicifer <U copiose exponilur, iioc
in lerra proptcr signa qttjc data siint illi facere in taiitum inde breviter iiisinuaiiduin arbitramur, quod
conspectu beslix, dicens habitaiitibus in terru ut bestia prima similis pardo, ctijus pedes nrsi, el os
faciunt iinngincm bcsiix. Et daluin est illi ut daret leonis erat, Antichristum specialiter porlenderit,
spiritiiin imagiui bestix, et.facial qtiicunque uon ciijtis dominatio mirabili velocilaie, ct callidissima
adoraverit iiiiaginem bcstix , occidatur. Et faciet rapacitate proveniret, cujusque lemporalis vitu ci-
onines pusillos ct niagnos, divites et pauperes, liberos tissimo fine, meiisibns sciliccl XL duobus termina-
et servos habere cliaraclerem in dextra jnauii, nui in bitur. Siquidem pardus esi variuin, sanguinarium,
fronlibus sttis, et ne quis possit vendere aul euicre, velox, rapax, el prxceps aniinai; adeo ut saltu in
uisi qui habelcharaclerem, aut noincii beslix, aut moiieui rttat, quia ut ait Jeremias, non jioicst
iiumerum iioniinis ejus, etc. (Apoc. 13, 11-18).» De muiare vuriclates suas (Jer. xin, 23), cujus peries.
qua, posl pauca, angelus voce inagna dicit homini- pedes suiitursi; omnes scilicet hxreiici qtiamJuiu
bus : « Si quis adoraverit bestiam el imaginem ejus, speciem humanfe sngacitatis, quasi divinx ratiunis
et accepcril characlerem in fronte sua, aut in manu menlili, qui qtianio siint inferiores in Anliclirisli
stia, et hic bibet dc vino irx Dei, quod mislum est corporc, tantoperniciosiores. Ipsiseniin universoruiii
inero in calice irx ipsius, el cruciabilur iguc et compages niembrorum reliiientur el regiintur, ipsis
sulphure in conspeclu angelorum suorum, et anle lota moles iliabolici corporis suslentaliir ipsis
conspectum Agni, ct fumus torinenlorum eorum in gesfatur, ipsis armatur, ipsis passim vagaiur, ipsis
sxcula sxculoruni ascendit, nec hubenl reqtiiem die vesligatur, non ul conlerattir, sed ut augeattir, ipsis
ac nocle qtii adoravcrunl bestiam, el imaginem ejus, lanquam solidissiniis basibus, etcoliimnis atlollitur.
elsi quisquain acceperil characterem nomiiiis ejus Ipsos quisquis sequitur, sive Paganus, sive Judxtts,
(Apoc. xiv, 9-11). • ,. sive Chrislianus, Anlichrislo mox incorporalur, ct
Porro bestiain illam secundam in subseqiienlibus per eos ad xiernuni inleritiim porlalur. Deinde at
vocat pseudoprophetam, diceifs : < Et vidi de ore Dominus Jcsus os Pairis dicilur et esl, sic et illc
draconis, cl de ore bestix, elde orepseudoprophelx blasphenius os illius leonis rugienlis esl, qui circuit
spirilus tres iinmuiidos in modum ranarum. Sunt quxrens qnem devoret (/ Peir. \, 8), cui eiiani
enini spiritus rixmoniorum facientes signa, et tanquam filioet bracliiovirlutcm suam cl potesiaicm
proceiluiit ad reges tolius terrx congrcgare illos in dedit draco, idem qui et lco, ut aperta sinittl tl
prxlium ad diem magnum Dei oninipolentis. Ecce occulta malitia debacchettir in mnndo.Sed hxrefcns
venio sicul fur. Beatus qtti vigilat et cuslodit vesti- qnos incorporatos et pedes ejus esse symniista Dci
menta stia ne niidus antbulei, et ne videant Itirpilu- prxvidit in alia bestia specinliter signifioalos in sub
dinem cjus (Apoc. xvi, 15-15). » El posl aliqua : seqiientibus conspexit, qux ascendebat de lerra, et
« El vidi bestiani, el rcges terrx et exercilus eorum habebat duo cornua siniilia Agni, et loquebaiur ut
congregatos ad facieiiJum prxlium ciim illo qui draco. Omncs enim hxretici, qui Chiisiiain' se esse
scdebat in cqtio.et cum cxercilii cjns. El apjiicliensa dictini. tanquain bestix de tcrra ascenduni. quia de
esl beslia, et cuin illo pscudoprophela,qui fccit signa soliriilnle Ecclesix ostenlntionis vel elntionis su;c
iI2S ADVERSUS SIMONACOS LIBR! TRES.-LIBER SECUNDUS. 1120
faslu exetiut ad illius mariiix bellux, Antichiisti A nymus sicttt jam sujieriiis posiium est, sic osiendit,
sciucct, poieniia sxculari iniumescenlis obseqiiiuin, dicens : « Sicut iilola fiitnt manu artilicis, ila hxre-
secuniluiu prxsentis apostoli dictum : « Ex nobis ticorum pcrvcrsam rioclrinaiii qiiiciinquesimulaveril
exierunt, sed non eranl ex nobis. » in iclolum vcrtil, et facil pro Clnisto adorari Anti-
Terra eniin non incoiigrue hic iiUelligitur sancla christum. > Qtti qtioniam siguis qux faciunt in con-
Ecclesia, de ijua allcgorice ait Psalmisl.i : « Qui speclu bcstise illitts sediicunt habilantes in tcrra
fundavit terram super stabililalein siiam, non incli- scilicct Ecclesiam, pusillos el inagnos, divites ct
nabitur in sxculuni sa^culi (Psal. cin, 5). » Et : paupercs, liberos et servos, eliain Dominus ii Evan-
«Domini est terra et plenitudo ejus, orbis lerrarum gclio sic suis prxdicit ; « Exsurgenl pseuriochiisli,
et universi qui habitant in eo. Quia ipse supcr ct pscudoprophctx, et dabuiit signa et proriigia, iu
maria fundavit eum, et super fltiinina separavit eum. ul in errorcm inducantur, si lieri potcsi, electi. Et
Quis ascendit in moiilem Doniini, aut qtiis slabil in tunc si dixcriiit vobis : Ecce hic est Chrislus, ecco
loco sancio ejus? (Psal. xxm, 1-3). » Ipsam enim illic; nolitc crcJere (Matih. xxiv, 23, 24), i nolile
snper niaria Dominus, id est super elationeni el ire, neqtie seclcniiiii. Sicul enim, j:ropliet;e sancli
poteniiani mundanam essefecil. Ijisain sitperfluinina, ante aJveiilum Jesu Cbristi piimuui, sancti qiioijue
cupidilates scilicet sxculares, exlulit, ut sit jam *»apostoli et imitalorcs corum, ante sccundum, dede-
singtdaris mons ejus pariter el sanctus locus. Ex runt et dant signa, et prodigia multa et magna, sic
qua quotquot exeunt duo corima similia Agui prx- et hxreliei, qui a Doniino dicuntur pseudoprophetx
tendiinl, quia anl duo Teslamenla se recipere, aut et pseudochristi, ul pula Antichristi faciuni anle
tolidem charilatis prxcepta observare , aut suam suum principem Anlichrislum. Scd inquiralur qux
potentiam ad regnuni el sacerdolium Christi perti- signa el prodigia cultores Christi dederint, vel dent,
nere, aut bapiismo ejus, et cruce se sanciificatos et qux cultores Antichristi Equiriem prxcones primi
coiiteiiduut. Scd in his nullani veritatem prxier so- aJventus Clnisli omnibus suis actis et dictis sacia-
lam cornttum Agni simililudinem specie lenns oslen- nienta Christi, et Ecclesix ejus prxlulcrunl, et
dunt. Unde et loquuntnr, sicutdraco «qui in veritate prxinvcnerunt, sicut Moyses, in siiinmi Pontificis
non stelit. Qui, ctim loqiiilur mendacitim, de proprio nastri liguram, Israelilicum popiilum per mare llu-
Ioquiliir, quia niandax esl ipse, et paler ejus » (Joan. brum transtulit, inaiina de ccelo cibavit, et aqua
vm, 44), el sicut ilte ad hoc tantttm loculus et de petra j>olavit, sacerdotesque ct fal ernaculum
loquilur lantuin ut homicida fial; sic et isti ad lioc ciim omni suppelleclili stia tiou solo sanguine ptiri-
tanlutn loqiiunlur ut liomicitlx fiant. Qui eiiam ficnvil , sed eliam chrismate sanclificavit. Qux
oinnem poteslalem prioris beslix faciunt in con- catholicx veritatis iinago, vel umbra non ccssavii,
speciu ejus, quia, aut occulta atit aperla maliiia, douec aJvenit Verilas ipsa, Christtis, qui etiam est
non niinus ipso Anlichristo in homines sxviuut. via et viia. Tunc verilas de lerra orla omnes genles,
Qttam lamen in conspeclu ej'us faciunt, quia sicut per prxconcs sccundi adventus sui , per veru.n
calholici ad Christuiu referunt quidquid ipso auctore bnplisma, iransfert, pane vivo cl vero cibat, viiio
agunl, ita et hxretici ad Aiitichiistuin quidqitid novo potiit, el non solurn saccrdotes, sed univer^aiu
poiestate ab illo data faciunt. Nam, sicut snncli quoque Ecclesiam suani stio sangtiine prius reden:-
prophetx prxierunt ante faciem Doinini parare vias ptam gralix sux unclione sine iulermissioiie san-
ejus (Ltic. i, 7C), sic et isti prxcursores facti illius clificat.
aposlalxprxeitnt, et in conspeclu illius faciunt quid- Et lixc quaienus agat Aposlolus, pnneni et vinuiii
quid facitint. Quod touini nomiisi inulum essepotesl, Chrisii coiiinienduns, denionstrat. iQuoiiescunqiie,
etiamsi bonum apparet. Ul enini boni exeniplo Re- inquit, manducabitis panetii litiiic.ct calicem bibciis,
dempioiis sui dicenlis : < Ego gloriam meam non Biortcm Domini anuuiitiabitis, donec veniat (/ Cor.
quxro (Joan. vni, 50); • et: <Non veni faccre vo- xi, 2(i). • Igiiur ut inlerim laceamus delanguidis c;i-
lunlalem nieam, sed cjus qui niisit nic(Jonu. VI,58),I D ratis, et niorfuis vivificatis, cxterisque beneficiis
qiiiJquid suut et possunt ipsi tribuiinl, non qux suu scu vindiciis, qtix eliam signa et prodigia ftterunt
suut, sed qux Christi quxrcnrio; sic cl rcprobi suo ci sunt, dicamus aliquid de solo baptismo, sacrificio
lanliim quxrendo et non Chrisli, quidquid faciunt ct iinclione, qux nobis videnlur principalia, ct ma-
(Phiiip. ii,2l), in conspectu Anlichristi faciuiu, qui xima signa et prodigin esse, quia sine his nemo po-
in noniine suo venturus n semclipso sicut niendux lest Dco vivere. tn iiis itaque nobiscum cst a jirimi»
loquetur, gloriam tanlum propriam qtuesiturus a Iventii suo usqtic seciinrium qui cril iu fine sxctili.
exeniplo patris siii draconis, qui ab initio sua tan- Ilxc iia signa sunt ut si.t eliain res. Nam q tod
tiiin quxsivit, ubi propriam sibi sedem cxploravit, sunt et in se habenl, significant. Sic visibibs fons
et Altissimo similis forc per siiperbiam concupivit bapiisuiatis signum esl, <;uod lamen in se habet
(hui. xiv, 14). rem, scilicct Spiritum sancium, oui prxbet spiritua-
CAPUT XXXIX. lcm cl invisibilem ablutionem inieriori honini iu
Quw sint signa el prodigia culholicorum. menle pcr sigiitini corporalc, el visibile quod octilis
Qualiler aulein facianl hxrelici lcrrani ct itiha- carnis osleiidiuir ex eu qux fit in aqua exierioris
bila.ilcs in ea adorarc bcsliam pritiiam, B. Hicro- !io:i:iiiis inlinciioiie. Iloc de .sacramcnlis allaris;
 1127 HUMBERTIS. R. E. CARDINAIJS 11-23
lioc etiam dictum pula dc unctione sancti chrismatis. A quu: est Christiis; sic et in hxrelieis tanquaiii infiliis
Hoc de reliquis catholicx ecclesix mysteriis, qua: difiidentix operalur mysteriuni injuslifx, el iniqui-
idcirco mystcria, id est secreiu dictintur, quia inesl t.ilis qtix esl.Antichristtis. Qui si niinc uon esset in
eis occulla virttis, qux per rem visibilem quod eis secretus et velatus, non diccret de ejus mani-
siiuui esl pro qualitale et minislerio hominis opern- festalione Aposlolus : < Ut reveletur in suo lcinpore
lur. Secretuin enim a verbo secerno venicns, seor- ei lunc revelabilur ille inimiciis (// Thess. vi, 8). •
sum cretum, id esl visum, qualis sepiiratum dicilur Nain quoinodo calholici qtixJam Hebrxoruni signa
ab octslis scilicet carnis, non cordis. Ha>.cqtioquc retinent, in quibus Dominum velalum essentialilcr
sic sttnt signa ut sint el prodigia, hoc est porro di- bajulent et prophetent, sic et hxrclici quxdam signa
ceniia. Sic enini mortcm Chrisii et dispensaiio- cathoticorum usurpala exhibent, in quiiius Anlichii-
nem ejus prxtcriiam significanl, ttt tamen nunc siuin vclatum bajulcnt et proplieient. Cujus jniagini
scmper vivcre ct rcgnare, et venltiruni judicare etiaiii spiritum Jaiit, eam ejus iiniialione menJacio
vivos ct uioiliios prophciizent, id est, porro di- sux pr.cdicaliouis et defensionis qiiibus possunl com-
caui. niendanl. Qui, el inler alia signa qux finguiit, eiiam
CAPUT XL. ignem de coslo in leriani descendere faciuul, quan-
Qinv sint signa cl prodigia hwrelicorittn. B docunque, inslar apostolorum, manus alicui impo-
Veruiiuamen signa et prodigia, anle primum nenles, Spiriliis sancti graliam uc coiisecraiionem
advenlum Christi, in hoc differiinl a signis et prorii- etim accipcre prxsumunt. Sed hoc in terra , quam
giis qux fiuni a calholicis, anie secunJum ejus ad- suain dicunl Ecclesiain, agere videntur, ct in
vciiium, qtiia illa sic significaveruul ut omnino rcs conspcclti homiiiuni, hoc est carunlitim. Sive aliicr
non esscnl; ists auteni sic siguu stinl ut rcs quoque de ccelo igncni in tcrra dcponunt, quando eoruni
cssenfinliier et vere sint. Restal ergo ul bcstix illius, impielas sxcularitcr prosperatur, in lanliim ul eiiain
qux universalis hxreiicoruni lypus esl, signa ct clecti, in quibus Deus lanquaiii in coelis liabiial,
prodigia qtix sint, ct qux signiliccnt vet prophetent stupore conciitianlur ignemque humaiii zeli in Ec-
discutialur, et auie oinnia auimatlveiialiir qttia clesiam excutiant, dum, niinus recti corrie, puccui
bestia lia:c in suliscquenlibus pseudopropheta appel- et abundaiitiam hxrctieorum videntes, in eos zelant.
laliir. Quod si falsus propheta est, signa cjus et CAPUT XLl.
prodigia sint falsa neccsse est. El qux falsa sunt, De swviiia httjtis bcs'iw, et de charactere Cluisli cl
necesse esi falsutn taiitummodo significent, et mcn- Auticlirisii.
dacium. Constat ergo nil. veri nec rccti sigui apud Sed bcslia hxc qux prius quasi doinestica signis
cum liabcri qui nil nisi falsa significat. Scd qux blandiebalur, ul sediicerct, in line, velut iiidonia-
siint signa qux bcstia illa sibi agenda prxsuiuit? bilis fers, rugiiti suo et debacchalione onuies lerrcl,
ulique aqua, panis, viniim, oleuni, et cxiera ne sit qui jam ejus sxviiix, prx timore inoiiis,
visibilia inslrumeiua sacramenlorum catholicx rcli- obviet. Quod cx unn Siinoiiiacoruni lucresi liquiJo
gionis, qnx oculo lcnus et specie lenus a Deo, usque poiest iniclligi, qux prioribus teinpoiibtis blanda i;i
in finem iralo, siue aliqua spiriluali gratiavel signi- laiiUimvisa est ut vix ejus nequitia depreheiidcrcltir.
ficalione eis pcrmissa sunl. El, o uliiiam , ipsa visi- Nunc atitein ad tantani feritalein erupil ul, siciit
bilia sacranicnloriim instniiiicnla apttd eos vel in quondam lcmpore Arianorum, nosln quoquc leni-
sux subslantix aut naturx munditia haberi jiosscnl, poris hoinines, publice cxsi et faciiltatibus sjioliaii,
el spiritu immundo carerent! sed, quod pejus est, a exsiliati atquc interempli a Simoniacis rcferanlin,
Spiritu Dei eoiiiemnuntur, et a spiritu diaboli ap- qui vcl verbis charilalivis el blandis eos resipiscerc
petunlur quo et iinbuuntiir. ln quibus licei extcrius moniieriiil. Sic bestia lixc , qnx capul quasi milert
videatur aqua, panis, vinum et oleum, ac reliqua pgiiiiiiiin jirolulit, paiihlim candam suam lanquai.-i
sacramenlorum, fanquam victus et vestitus ovitim, cedrtis stringii, ut jam nulli parcat xtaii, nulli
interins laiiicn lalet rabies dira liiporum. Unde sexui, nitlli conriilioni, iiulli professioni, nulti otdini,
Dcmimis per Osce supcr decem tribtibiis, specietn tiiilli polcslati. A niaximis usqtic nd iniuiinos ttir-
lixreiicortim leiieiilibus, coiiqiierilur.diceus : « llxc matiiii ad prxlium conlra Agntim et cjtts exercitum
nescivit, qnia dcdi ei frumenlum, vinum, et oleum, ducit popttlos. Et unie se quiJein pnemittit mulios,
ct aigeiittini nuilliplicavi ei, et aiirtim qttx fecertiut sed post se iniiunierabiles trnliil, in laiitum u(, ciiin
Baal (Ose. n, 8). » Et post pauca : « El corrtinipain his qui terrena sapiobant, eliam spiritualcs qui in
vineain ejus cl ficuni ejus, el ponatn illam in salium, Ecclesia tanqttam stellx in ccelo lticere videbantur,
el comedet cam bestia agri (Ibid., 12).» cauda draconis, tit puta cjus seqnax eflecla, iu tcr-
Ilaijue hac arfe, his fucis bcstia hxc facil imagi- ram delrahal. Sic cx nmbiliosa el spinosa riiainuo
nem juioris heslix, ttt sicul sancli Patres suis ignis egressus, non solas steriles silvas, qux u!i
cxremouiis, anle legem ct sub lcge, pcrfiguru- olivn, vite et ficu repudialx, eam sibi in rcgcni
vertinl Chrislum venlurum, sic el hxretici suis clegernnt.combussil, sed ipsns quoque cedros Libnin
prxstigiis Antichristum. Nam sicut in antiquis Pa- devoravit. Quam maliliam ut perficere queut. cha-
tribus noslris tunc operabatur, ct nunc in caiholicis raclere Antichrisli dexteras niantis, et frontcs
opcraiur tnyslcrium scmpiicrux juslilix el xquitalis, omnium sibi consenlientium notat; qiietn ipii non
 1129 ADVERSUS SIMONIACOSLlBRI TRES. — LIBER SECUNDUS «30
qui non habuerit, nec vendere, nec emfere poterit. A iniquitate (Ezech. xxvin, 14, 15). i El post pacca :
Forsan iiiquiriliir character hic quis sil, niiuiriim « In mulliludine iniquiUUiiinluarum, et iniquilatuin
perfidift, qux et proprie dicitttr impielas. Sicut negoliatioiiis lux, polluisli sanctificulionem tuairi
enim fldescaiholic.a>qux et pielas dicilur-, characler (IbM., 18). > Cujus rubi etiam dixit: < In negolia-
esl Cbrisli, ita et perfidia hxretica dignoscitur esse lione lua replela es, el glorificala nimis in cordo
characler Antichristi. Et sicul calholici characterem iniaris, in aqtiis miillis adriuxcrunt le rcmiges lui
Christi dextera manu et Frohleprxferunl, sic nihi- (Eiech. XXVII,25, 26). i Patet ergo quia vila humana
lominus hxreliei eharaclerem Antirhrisli. Dextera isihic non transigitur nisi negotiando. Sed fideles
quippe stigmata crucis Cliristi geslamiis, quam levi sub charactere Christi vendunt peritura bona, et
motu ipsius dexteraj nobis et aliis quotiescunque emunt i sempilerna. Infideles aniem el ipsi sub cha-
expedit proferimus, qiiam et in fronlibus nostris raclere Aiitichristi vendunt perilura bonn, et emunt
impressam clirismate salutari proferimtts, nec de sempiterna uinla. Dant iili viiam suam tetnporalcin.
illa erubescimus, sed potius in illa sic gloriamnr ul et accipiunt xlernam; danl isti viiam suam tempo-
cum Apostolo profiteamur : < Ego stiginala Jesti ralcni, et accipititit mortem senipilernam. Et illi
Chrisli in corpore meo porto (Gal. vi, 17). » Et cum qtti.lem se et sua oninia vemlunt, el cenluplicala
Hieronymo : « Vexilltimcrucisin mea fronle porlo.» B .cum pleno fenore vitx xternx recipiunt; isli vero Se
Et qiiam congrue in froiite prxfigiliir, qux esl prin- ct > sna omnia vcndunt, et nil eorum, nisi niorlis
cipalis el honorabilior pars capilis tocusque pudo- setcrnx accumulatiim fceniis, poslea rcpenunl;
ris, tnnquam in superliminari nostri exterioris quoruin ncgoiiis nemo militons Deo se implicobit
hominis, ut prxmoneat principali nostri interioris '(// Tim. n, 4). Pcrfidia enim sive impietas generalis
homiuis parti, qux est ratio, prxfigendam, ad < character-esl illis omnibus, pnganis scilicet, Judxis,
xlernuni monimen et municimen, crucem Christi, Ihxreticis, lanquam filiis alienis et Dco mentitis.
ut ei sic compaliamur nl corregnemiis-, summamque Sed I quid est quod horum impiorum pars characte-
gloriam pro ejus nomine conltimcliam pnli arbitre- rem crucis in dexlera manu et fronle porlal? Ergone
mur, nec quidquam pro eo, nisi peccalum, erube- hoc characlere iinpulabunlur inler ncgoliatores
Scamus. Sic et dexlerae nostroe, qux post capul 'Christi? Nonne furcs sunt et latrones? Cujus orgo
principattiin oblinet arluum, Jaboriosaquc imitalrix crucem < pro characlere sux perfidix prxferuiii ?
est arlium el adminislratrix variarum tililitalum sui Procul 1 dubio illius blasphemi el procacis latronis,
corporis et.aliorura, character crucis incst, quo < qui
' per crucifixum Filium stnini, scilicet lairouem,
moncinur facta et dicta crticifixi Chrisli in Omni _ Doniino secum crucifixo procaciter conviliabaiur.
aclione nostra nos atlendere deberc, Apostoto di- Sed ] quid est quod latrones isii chararierem crucis
cente : < Omnia quxcunque facitis in verbo aut in sic i exhibent ulChristi nomen invocent? Non mirum,
opere, omnia in nomine Domini nostri Jesti Chrisli < quia hoc ad Chrisli nostri iniproperiiim et dispen •
fncite, grntias agentes Deo et Patri per ipsum (Co- < dium, et ad sui lalronis gloriam et compendium
toss. III, 17).» Quod ctim fecerimus, nil sinislrum, 1faciunt. Nam illortim eomplex et condiscipulus,
sed tolum dexlerum erit quod egerimus, nescieiqtie < quamvis dicit Deo : < Si Fiiius Dei es, satvum fac
sinistra malorum quid faciat dextera nostra (Matth. < lemelipsuin-,et nos (Lud xxm, 59), i omnipolenlix
vi, 3). iGhristi insultabatet delrahebat, atque inimicis ejus
CAPUT XLII. i
materiam subsannandi prxbebat. Cui improperundo
De negolialoribus Christi et Anlichristi. ]
poenam crucis, et quia par lalronibus essei, nec
Ilaque, quia per Ddem ante omnia a Deo cogno- prxseniein,
] nec futuram confusionem suain, cx
<
scimitr, fides protecto esl character quo signaimir; confusione Christi, protervus ilte, felle draconis
qui in dexlra nostra et fronte deprehendilur, quoties < ebrius, sentiebat. Queni socius quoitdam suus dum
in regno regis noslri negotiari proficue et pacifice iincrepat (Ibid., 40), et Christum Regem et Doaii-
quxrimus. Si euim diligenler advertimus, nenio D' num, eliam in cruce inorienlem, corde credere et
sive bonus, sive malus, vatet sattem iina hora in ore < conflicri non dubitat, characlerem latronis, cui
hoc saeculovivere nisi negolielur. Unde Chrislus in addilus-' erat, in Christi characterem commutat, sub
regionem longinquam iturus, sub speciem cujttsdain < quo ex pcena lalronis merealur triumphum marty ris.
nobilis hominis, ail servis sttis : < Negotiamini ritim SIc I lixretici quidquid, quasi dextrum, agere vi-
venio (Luc. xix, 13). > Unde et de sancia Ecclesia dentur, < aut habere prxcipuum, tolum Autichrisli
in Proverbiis dicitur: < Facla est quasi navis insti- est < negotium, ut pula per recognitionem charactcris
loris de longe portans panem sttum. Sindoneni fecit ejus, < scilicet perfidix, dextera et fronte effectum,
et vendidit, et cingulum tradidit Chananxo (Prov. licct 1 ipsi Antichrisli suum Antichrislum cuin Jti-
xxxi, 14, 24). > Negotialor ergo est Christus el sui; <
dxis vociient Christum.
jegoiiafj>r Antichrislus sui; cur per Ezechielem CAPUT XLHI.
iKmiinussub specie regis Tyri dicit : « Tu cherub Quo i charactere Simoniaai noscantur esse Antichristi.
jrotegens, etposui te in monle sancto Dei, in medio Ul ergo Ariani hoc charactere Antichristi esso
lapiJum ignitorum] ambulasli.; perfectusin viis tuis inoscunlur, quod prxdicant Filium Patre miiiorem,
a di: ncgotiaiionis tn.-e, replcta sunt interiora lua < el Spirilum sanctum uiroque; sic et Sir.ior.iaci
PATHOL. GXLIH. 36
 1131 HUMBERTIS. R. E. CARDINALJS 1132
inliilominushoc characlcre Aniichrisli esse iioscun- A \ amillant. Parcaiur fralricidx Calu, si ijise etiaiu
lur, quo Spiriluni snnclum, ut pulalur, vendunl et admonilus a fratricidio quicvit. Parcalur honiicidis,
einunt, aut vendi el eini posse creJunt et riicuni. si non ad morlem peccavcrinl. Parcatur raplori-
Qui non soliim occulte sicut alii hxretici sub Anli- bus, si non solum rapere desierint, sed si rapia
ehristo negoliatuur, sed insuper aperte et srecttla- .quoque, quae adhuc sibi violcnlcr retinenl, rile
i-iter tanquam vile mancipium SpiriUim sanciiim resiitueriiil.
venatem propoiiunl, ei prclium sxcularepro eo pa
(iscunlur el accipiunl. Quem non potcst quisquam CAPUT XLIV.
vendere aut emere, nisi charactere Aniiclirisii hoc Quam sint rei Ecclesiw Sitnoniaci, et de nutnero
csl perliiia nolalus in dexiera inanu el in fronle, nominis Christi.
Eciticet in su;e cogitationis ct actionis principali 0 quot el quaniorum fratricidarum et homici-
'
parte, ul jugilcr jiossit suo nogolio Anlichrisium darum, prx cxleris hxreiicis, Simoniaci liubentur
ililarc. Unde ct prophela Judxam |ilangeiis, ail: 'rei, qui, exccpla plebeia manu, tol caterv.iB do-
< Facli sunt hosies ejus in capiie, inimici illius lo- mesiicoiiim
' Dei, scilicel clericorum, monachorum
rupletati suiil, q.uia Daininus locutus esl super eam el ' sunctimoiiialium quolidie occidiinl cum sacrilegio
B>
(Thren. i, 5). > SeJ ct alius psaltem iduli aigttens, Qimmani! Quorum slipendia dum sxcularibus ve;i-
'
ioqiiil: tCor insipicns adorabil illud.el non libcrabil dendo ct donando alienant, et corpora eorum inio-
nJiiniaitisuam, nci|uc dicel: Fotie niendacium cst lerabili ' inedia rerumque oiiiniuni peuuria inierfl-
iu dcxlera mca (hai. xuv, 20). • Sed lioc negotiuui < ciuiit, ct aiiimas niiiilomiiius ad peccatn quibus
non pcrficilur, nisi uhi titerque, vendilor scilicet moriuutur' cogunl. Ubi enim cxlibcm et spiriiualeiu
'vilam ducluri, nil sui
atque emptor, characterem Aiiticlnisli pricferre stipendii, qui suhsisiaiii,
invenilur; qucm, quia Pcirus non habuil, vendere sibi s relictum senlitiiit, ad sxcularium homiuum
iion poltiit, licct Magus, characlcre illo signalus, !suffragia coacti refugiunl; quibus necesse cst ani-
ctnere volucrit. Ubi nilciidcnd ima quanta imbecilli- inas ' subjugare coganliir, dum corpora rclevare
tile bxresis lncc ad qiiaiiliiin roboroni perveiieril. (coiiamur. 0 quot paupercs, viduas et oiphanos
'
Primo enim vecdiioreni non invenil, deinde, longo stip.>ecclcsiastica alcndos, iicciiveruni! 0 quolpia
loca dcstruxeruiit, ubi debitam paiiperibus c.l ec-
post temjiore, venditorem quidein reperil, sed qui
«tolinseiiiploris, el non allerius, prelium quicsivit. *clesiis porliouem dcciinaruin el oblationum pcr-
llinc jam veuditor ab cmjiiore non solum suaoi ei petuo 1 sxculatribus vendideruiil, aut donaruiil! Unde
stiorum, sed insuper ecclesiasticam pcciiiiiani non jain J necesse esl ul conlra Chrislianx niiliiixprivi-
crtibeseii omnimodis cxigcrc. Uei niilii! coniigit me ^G-Jegiuin
' suis stipendiis militcl quisquis iniliiare
n!i liis qui inferunt tam horreiidiun facinus co- Chrisio * volet. Iinje eslquoJ, nec cleiicos, nec mo-
gnovissc, videlicel posl preliosa nia.mora paricliiiii 'liachos, aut sancliinoniales quisquain ad regulare
et emblematiiinbasilicariiiiipro boc uegoliodistracla, propositum
I1 cogere aul libera frontcprovocareaudel,
etiam legulas, leclis cartim cogenie cl jubenle nisi " sccundtiiii iiniiiscujiisque eorum voliinlalem.
venditorc (iiiej)las, ut sibi a iniscriimo emplore, Sed fc hinc jain brevitcr de nuiiiero noininis beslix hoc
jam sero supcr tale fucltim lameiilanle, promissi 'iiilimeiuus, quod situt nonicu Christi noslri, qui
prelii sunima pci-solverelur. Dicat, si quis valel, est e Jcsus, Grxcis clcnieiilis consideratiiiii, 888 ex-
quxnam hxresis uliquauJo lanlain desolalionciu primit, P sic ct Aitt.chriui nonicn GGOqtti culciilus
Ecclcsiis Dei machinata esl qiianlain lucc. Ei prx- iu ' jilerisqii^ Grxcis dictionibus, Grxcc conside-
dicuiur a S'.i|>ientibusmilius agendum cum Siiiionia- rrutis, iuvcniliir, ex (juibus cstTeilun, qtii ajnul
u
tis quam aciuin sit cuiii aliis, ct lemperandiim cis liosscribitiir Titau, cujus pluralis cst Tilancs, qui
severiialem caiionuiii pltisqnain Novaiinnis, erga ii intelligiintiir giganles, qiiondam fabulosc aggressi
quos clemeniiorein et rcm.ssiorein catholica sc os- ccxpiignare ceelues; el solis , qtii rcspuissc dicilur
lenriit? Parcaiur, .volo, lupis, fuiibusei l;ii onibus, n.. prius
P compliccs; unde adhuc sol dicitur Titan; qui
si ipsi aliqunndo pc|vercoriiiit, aul parcuul ovibtis, cl c ApoIIon Grxcc, id est Perdens dicitur, quod
aut si eas aliquanilo rnpiuul vel ftiraiilur, ne fcrvore '' suo oniiicm succum vireiiliuin deco^ucn.io
iiiactenl cl perdnnl. Permitiantur imptine crcsccre, pcrdnl P herbarum.
et filios procreare, sed providealur an pusillo gregi Quo noiiiine regem ahyssi Apocalypsis noniinat,
agnoruai lioc expediat. Coqualur hxdus in lacte qui, q ut ibidein subjungitur, Laline habel nomcii Ex -
ujatris sux, Domiuoeiinni vct:uiie(Kxod. xxui, 19), t< lcriiiiuans (Apoc. ix, 21), cujus derivaluin Crsccum
£*J cavcalur ne sic fial liircus multandiis incvoca- U
Ur.tiilvtii),quo.I signilicul perdilionem. Si consideres
u
LHi uialediiiione. Suspendaiilur a morbidis ovibus iiihiloiiiiiiis 63i> reperics. Sive ergo giganteni sive
ctiirurgica feri-atnonta, scabiosis cosiis earum sal pcrdilioiiem
p Antichrislum nomines, nil obesl, quia
mordnx, acetum, ci snlpliuca viva, scJ viJeaitir cctgigas csl, qui Dco adversalur, el exlollitur su-
ne paulaliiDscipanl in omni dira conlagia. Parcalur pra p omiie quod diciuir Dcus aut quod colitur
quoqtie sacrilegis, quibus legeifiiUllieparcunt ,'sed (// (J 77ics5.n,4), ei pcrdilio cst, quia bou o pj.cali
eaveatur uc b.ec ergi eos ptctas-sit in Deum etiii. el e filius perditionis csl (;Joun.xvn, 12), qui, quanivis
»uos (nipieiiik, ci pia toca, si quid eit supcrest, |;
^alulciii oiniiibus iroiiiiital, ncc scucl salvai, ul
117,3 ADVERSUS SIMONtACOSLIBRI TRES. — LIBER SECUNDUS. 1131
Pinlmista clamat: « Non salvatur rex per mullam A quia uonnulla veiisimililudo ineril, faeilius sibi in-
virttttem, et gigas non salvabiur in mulliludine vir- caulos subjugabil. Ob hoc, niimeriim sui iioiiiinis
lutis snae(Psal. xxxn, 16). » Antequem relrorsum numcro iioininis Jesu Christi Coxquare frustra la-
quoque accingendus, velul ante conlrariam sibi borcl, qtiia eidem non nppropinqiiat. Nam licel se-
fortitudinem gigasille accinctus prxliatur, de qua unrium sibi usurpet, scplenurio el oelonario caret.
et Psalmisla testatur : < Exsultavil ut gigas ad cur- Per quod prudeniibus clarcl Aiilichrislum el SU03
rendam viam (Psal. xvm, 6). » Cui B. Ambrosius nonnisi perfectionem malorum operum, nec ari
succinens ait: Procedit de llialamo suo,pudoris septenarium quictis animariim, nec ad ocionarium
aula regia geminx, gigas subslanlix alucris, nt resurrcclionis corporum, nisi in niortem secundam
currat viam. Cujus gralia sicul nos salvamur vi- periingere posse, quia prxter visibilis et lemporaiis
dendo, sic el priores palres nostri salvari nicrtieriint operationis sux seiiaritun, nil sibi curant merccdis
sperando, dicenle Pelro apostolo: « Per gratiam rcponerc in fuitirum. Hxc idcirco de signis et cha-
Jesu Chrisii credimus salvari quemadmodum et illi raclcre Anlichiisli iiumcroque nominis cjus forsau
(Act. xv, H); • quem sub nomine fulurx satulis in diffusiusuecessario discurriuius, ne quis, insidiartiin
oclonario numero illi prxferebant, velul Noe oc- " ejus el secrelx iniqtiitatis ignarus, suspicetur in
tavus in arca , ct Abraham in circumcisione Isaau Due mundi ab illo aut mortuos ad viiam suscitan-
die oclava. Qtiem clnos, sub noniine exbiliitx, et dos, aut charactere illius visibili homines in dex-
exhibendx sahilis, in coilem reliiiemus numcro. tera, ct in fronle inurendos, aut numero nomiuis
Per resurrectionem ej'us faclam die oclavo, et per cjus inscribendos, et frustra jactel se talia nullo
adventum Spiritus ejus ab ipsa resurrectione oclavae sui corpons cruciatu accepturum, si tunc advixerii,
septimanarum die primo, credenles nos per octo- cum forte jam ultroneus his omnibus se subjecerit.
narium numerura Jesum nunc in animabus resur- Heu ! quot el quaiiti tempora Antichristi non vide-
gere, et in corporibus in novissimo die. Qui non runt, cl lamcn in corpore ejus sunt, qui quanto
frusira eo numero significaiur quo senarius et plures et fortiorcs sibi iuviscerat quanlo callidius
septenarius continetur, ut, instarCondilnris niundi, maliliam stiani eis occultat. Avidius cnim venenum
demonstret, post perfectioncm bnnorum opeVum, poialur quam nobile vinum ; non sehim cx pretioso
tanquam post senarium, nos septenarium qtiielis poculo, sed eiiam ex colore puialur.
animarum habituros, tandemque resurreelionis CAPUT XLVl.
etiam corporum octonarium percepluros. Quatiler Salanas profanam trinitaleincontra divinaD;
CAPUT XLV. exstruat.
c
De numero nominis Antichrislu Quapropter antiquus draco, seuper tupirius ei
Unde et Antichristus, ut nihil minus quani fingendi peritus, inter tot et inntu, quaecum attctn-
diabolus credalur, quanlum potest mysterium Jesu lare et simulare superius monslraitir, etiam boc
Christi.seu fallendi pcritissimus, ad se signis et omnimodis cflicere conalur ut, sccundum quod
nuroeris relorquere conatur, abusus etiam illius tres sunt qui lestimonium dant veritati in coelo, et
nominibus, ul et ipse dicatur Messias, vel Christus, tres qtii in tcrra (Uoan. v, 7, 8), sic et ipse e con-
Gigas, vel Fortis, cum vere sit filius perditionis, trario tres, qui sux falsiiati tcstilnonium dent ui
qui venil omnia perdere, qux Dominus Jestts, hoc lurbido, quem arihiic permiuiiur occupari aere,
secundum nomeu suum, venerat quxrere et salvare, transfigurat, et tres qui in tcrra. Ad hoc eiiiin ejug
quia perierant. Ad cujus injuriam alque suarum te- supcrbia prorupit ut jam eolenus siinilis Aliissimo
nebrarum dissimulaiionem, Titan, vel Apollo, fieri quxrat, ut tamen supra omne quod dicitur aut
quasi Sol nominari afleclat, ul puleiur principatis qnod colitur sese exloltal(// Tltess. n, 4). Unde re-
ille Sol, quera sic Malachias prxnuniial: « Vobis bellisDeo conlra bcatam el individuam ejus Trini-
qui limetis nomen ineum orielur Sol jtislitise tatcm, conslituitsiiainaltrinsecus abominationem,ea
(Malac. IV, 2); > cum sit ouuiino mancipium picex Q videlicct alquc Aniichrisliim suum et pseudopro-
sutphurexque gehennx, rebellis incommulabili phelam amborum, ut ipse Pater mendacii Patri
soli, et perdens omnem virorem et germen fidei. veritatis, cl Anlicbrisltis Chrislo, seu iiienJaciuni
Qoique ex nefando inceslo clam concipiendus el verilaii, aique pseudoprophetam, velut conspiratio
nascilurus, in ipsa sua concepiione ab ipso principe mcndacis el mendacii Spirilui veraci el vcriiaiis
lenebrarum arripiendus, elin filium adoptandus et resisiat. Qui nihilominus, pariler contra trcs
habendus, ut ejus poleniia signisque mendacibus qui tcslimonium dant verilati in lerra, tres ex
prima spes noslra virginis homiuis, scilicet san- suo ore spiritus immundos in inodum raiiarum
cu'3sim<BMariae parlus, evacuetur, dicauirque et evomunt , qui polluant, invadant et vendant
habealur hic manzer,vice illius Filius hominis, qui quos aqua abluit, Spirilus inibuit , sanguisqus
tamen longe illo superior et potenlior sit. El hxc Chrisli redemil. Qui sane spiritus iniiiiuiiili
omnia et mullis his ptura finget, ut Regis nostri ranis non incongrue xquiparanlur, qux lim-
humititatem superbia, pietatem impietate, cle- pidas ct fluentes aquas devilant, et limosas paludcs
mcnliam crudelitate, veritatem mendacio subver- affeclant, in quibus improba etincondita garruliiaie
lat, per quas clam suas tergiversationcs, qttibus, concrepant, et sttam generationem muliiplicant et
 U3S HUMBERTI S. R. E. CARDINALIS ltr>6
c.lucanl. 111quiflus non iuvcnis ubi deambtilalurus A Affcr (iiihi nuinmum sanum. Unde claret eos acco-
cl requielurnsfigaris, sed ubi polluendus el absor- Lis paliiduin Babytonix esse, qui nil conferrd pos-
bendus infigaris; in quibtis nil aliud procrcalur, nisi siinl sine inorsn, sine vulnere, sine sangiiine. Qui
nebuLe, fetores, acutx calrices, cannxque pa- nisi prius hauslu alicujus crroris vcneniini innatae
tiislres, ct scirpi, vcnonosi serpenies, et pcrniciosi sibi avarilix rcjeceriiit, nonnisi peslem iiivilare
vermes atque sleriles arbores. Talis quippe rcproLo- norint.
rum mullitudo qux, vclut staliva cl amara aqtta, CAPUT XLVH.
tcrram, pritis aridam el honiiiiibus habilabilem, in Quod niliil prosit hmreticis, nec ad fidei, necad salu-
paludes squalidas cl invias vciiit. In quibus jain nil lis effeclum, eliamsi grandibus voc.bus catliolicum
iian debiluiii igni inexsiiiiguibili.iiiveiiiiur. In quihtis decantent stjmbolum.
jain nil, nisi incpta ct coutcntiosa carnaliiim cl gar- Pergant ergo nunc Simoniaci grandibusque voci-
rnljrum loqttncitas, ebrielatem suam defeiidcnlium btis confiieaniur Jesum in curnc veaissc, cujus uon
el sobrietatem spiriluaiiiiin, cl tacilurnorum stia im- sulianlttr corporis vexatione et dilaccratione, cu-
probilaleiniquietantium auditur, qualcs sunl poelas jus pasciiiilur nece. Corrccti el convicti obstiuate
et philosophi genliliiiin, fabulalorcs JuJxorum alquc et itnpiiJciiler, ut eis inoris est, recitent (a.liolcum
lixrelicorum qui, vclul liiliilcnlx ranx in limosis " syinboliiin, omnibus, ul dicitur, novem iiistruinentis
paludibus, nxuias suas irraiionabililer el pcrtina- liumaiix vocis conclauicnt et proclament se cre-
citcr dectaiiianl; qtiibus uliqtie principantur, et dcrc in Jesum Christum Fititim Dei u:iiget>iuun„
carmina inspiranl trcs illoruni auctores, genlilibus qui propler nos honiincs et propler noslram saluteia
vidclicet Salanas, Judxis Anlichrislus; lixrcticis descendit de ccelis, el incarnattis esl de Spiritu
atiicm pseudoprophela. Siticto cx Maria virgine, ct homo factus esl, clc.
His enim tribus diabolus sibi tres scctas toiius Vocifereiilur quoque, si possinl el muluiii fcrrca aut
generis humani venari, aucupnri,el piscari molilur, xnea voce, centcnosque souos jiectora eorum anhe-
et per se qtiidem lanquam Veheinoih genliles, per lent, quihus profiteanUtr « se credere et in Spiriluiu
Anlichristiim tanquam per avem Judxos, per pseu- saiicluoi, Dominum et vivificantem, qui ex Palre
«loprophctam tanquam per Leviattian Cluisliunos. FJio,ue proccJil, qui cum Patre el Filio simul
Ex quibus qiiolquot capiunlur ad aquas furtivas adoraliir ct conglorificalur, qtii loculus esl pcr pro-
lanqiiam vecordes retraliunlur, quia aul snjiier.fa phelas; el uiiain sanclum calholicam el aposlolicam
sxculari, aul fclicilale lemporali, seu nomine Chri- Ecclcsium, > etc. Nonne supradictas plagas corpori
stiano, seducuntur. Quorum terlius tanto cst jier- _ Clirisli, quod est ejus Ecclesia, inferenrio, negaut
niciosior qiianto gcminx aqux , sapicnlix scilicel eiiin iti carnc vcnisse? Nonne supradicias blasphc-
illis ex • lioc mias, el
atque baptisini, prx professor. Qtiod injurias Spirilui sancto irrog.mdo, negaiit
quoque innuilur quod a tempore illius draco cl be- eiitii Dominum ct cum Patre et Filio adoranJuai cl
stia prima v.etulferiati in Apocalypsi videntur. Geu- congloiificandum, alque per prophelas Jocutum? Lt
lilibits siquidem ab inilio a diabolo possessis, ct Ju- quod negare prxJicauitir Novatiani, prxdicaiidiiin
daeis sA>Aiilichristo pervasis, draco el bestia jain esi Simoniacos conliteri?
sectiri otianlur, quia solus pseudopropheia scdttcen- Quaiuvis enim Novatiani claris et magiiis vocibus
dis sibique subjiigandis Chrisiianis posse jirxvalere audianlur symbolum nostruin decanlare, atque
uon duhifal. Ab liis tribus spirilibus iinmtindis xdi- eidcm subscr.bcre, conviiicuiitur lamen ncgare Je-
licata Babvlon de Irium professionum lioiiiinihus da- siini Chrisium in came venisse, non quia sana
tur a Domiiio,ut prophela ait, in possessionem cricii mciiibra ejus sauciani, sed quia saucia curari ab
itlius, qui in veritate non stelit, el in paludes aqua- Ecclcsia Dei posse despcranl. El quo inoJo audiendi
rum,scilicel in coelusprofanarum turbaruin.qiiarum sunt Simoniaci quandoque vociferanlur se credeic
inentes errorum nebuix corpora aulem oiimiuiodx Jesum in carne venisse, aul S|)irilum sanclum a I-
libiJiiiis fctores possident (Isai. xiv , 23). In quibus D oraiiduin cum Palre el Filio, quia non soluni saucia
nil nisi inlraclabilis ira, et vana pompa, liypocri- Christi membra non curaiit, scd sana quoqtie usqtie
sisque et insidix, hebcludo quoque, aiquc stcrilis ad mortem snuciant? Vcruni, ut in comparalioue
cl proterva verbosilas procrcaiiiur, inlcr qux ct Simoniacoriim depreheiidatur quarilo sit lulerabitior
< sanguisngic dtta- sunt filix dicentes : Affcr, aff:r lixresis Novalianorum, isthic exHistoiia Tripnrt.ia
(Prov. xxx, 15). » Avaritia cnim cxslat hirtido pulaviunis inserendum quis et unde exslilcrii eiror
sxvissima, non missura cnlem nisi plenam cruoris. eoruni. Postquani, inqiiit, scripia et subscripta esl;
Ctijus dux sunl Ulix, cupiditas el rapina, qux liccl a concilio Nicxno fidei definilio, rcquihi.il iiiipe-
omuibus inhxreanl carnalibus , tainen Simoniacis nuor Acesimn, Novalianoriim religionis ejiiscopam
vivacius el nianifeslius. Isli enim non prxteriiiitltinl « si et ipse conscnlirel in fidc cl pasclinlis defini-
invicem sibi dicere : < Affer, affer, » vcrbi gralia, lione festivilalis. >At ille : < Nihil, iuqtiii, novi, o
cupidus venditori emplor dicit: Da mihi invisibileui iaiperator, synodus definivii. Sic cnini olim et a
gvaliam; rapax venditor emptori nihiloniiniis dicit: tenipoiibiis apostolcruin ipsc percepi, et terniinuin
Da inilii visibilem pecuniam ; vel cetie cinptor dicil: fiJei.et tcmpus paschulis lcstivitutis. » Porro denuo
Affer mihi Spiritum sanclum; venditor e conlra : iinperatore requirenle : « Cur ergo a commuiiuiuue
1137 ADVERSUS SiMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER TERTIUS. l!5t
tcpararis?» itlc ea qux sub Decio gesta snnl perse- A sionis non a sacordotibus, sed a Deo soluminodc
«u ionis lempore replicavii, et siiblilitateni accrbis-: sustinere, qui jiotestalem habelpcecaia remitterc J
simx regulx deduxit ad inedium quia, « non opor- Sed his hactcnus. Hinc jam cum lectoris rcspira-
teateosqui post bapiisma peccaut peccatttm, quod lioni.ium scriploris recrealioni coiisulluni ire cu-
ad morlem esse Scripiurx divinx pronuiiliant, pientes, necessariiim duximus ul hujus opusculi islifc
cominunicatione sanctoriim fieri dignos, sed invi- secundus figatur limes.
tandos quidem ad pceiiiieutiuni, spem vero remis-
EXPLICIT LIBER SECUNDUS.

INCIPIDNT CAPITU-LA I-fBRI TERTII.

I. Contra eos qui dicnnt se non consccraiionem, sed XXIII. De pertculo tMlS laeeniium sacenlotum, tt
res Ecclesicecomparasse. male loquentium, et de indtviduttVTiittttldichllituis,
II. Comprobalio nil prodessi;possessionetn sine pritf- et suorutn.
legio ejus. XXIV. De exemplari individua; TrUiilatis in omnibus
III. De setitentiaChalcedonensisconeitii contra supra- crealuris.
diclos. " XXV.
Qnod individua sit sanclificalio ab his qute
IV. De sanclificalionesanctificdnte res ecclesiasiicas, sanciificat, et qnaliler sanclificentur.
subsequenlibusinde sanclorum Patmm leslimoniis. XXVI. De pcena divisorum, et quod Spiritum san-
V. Quatiter Simoniuci suo negotio expugnent Eccte- ctum non accipiant, nisi Sequaces fidei apostolo-
sittin Dei, el quod pene omnes laici et clerici de rttm.
Ecclesia quarant jugiler negotiari. XXVII. De Spiritus sancii gralia posl Resttrreclionem,
VI. De baculs et annulis per manus swcularium et vindicta in Anania.
poleslalem dalis. XXVIH. Quanla operatus sit, vel operetur idem Spi-
VII. De lempore Ollhonum et studio Henrici impe- rilus in Ecclesia usque in finem saculi.
raloris, et de malilia regis Francorum. XXIX. Sententia sancti Auguslini de aaimospotenlia,
Vill. De quadripartia vcnditione apud Latinos, et et retract o ex ea, et qttules sint promoli a laicis, et
de magni Constantini devotioneerga clericos. melropolilani eorum.
IX. De differentia clericorum el taicorum,el de sludio XXX. Recapitulatio de deposilione hwreticorum, et
divi Gregorii in talibus. sententia Ezechielis in eos.
X. Quauto liberior sil Grwcorum Ecclesia, quam Q XXXI. De impropriis dictionibus in tupradictis pro-
Lalinorum a potestote laicorunt. phetw, et beati Gregorii verbis subjunclis.
XI. Qualiter et per quos ecclesiw suis privilegiis pri- XXXII. De criminosis catholicis promotis, vel post
vatw sint. lapsis, et de minislerio et deposilione eorum.
XII. De prwsumptionefeminarum, et dignilate sacra- XXXIII. De qualibuscunque promotis a Simoniacis,
tarutn rerum. et reputsione objectionis adversariorum.
XIII. De dignitate sacerdolii veteris legis, et de prtx- XXXIV. Argumenla ex mundanis legibus contra pro-
sumplione et pcenaregnm Juda el Israel. movenles, vel promolos Simoniacos.
XIV'.De prwsumpione Saulis el pwna. XXXV. Repiicalio senlenlix Domini de bonis pastori-
XV. Quanta flagella premant principes cum poputis ribus, et mercenariis.
pro prasumpiione sacerdotatis officii. XXXVI. De mercede mercenariorum, el promotione
XVI. De studio sanciorum regum erga divinnm cul- eorum.
lum, el retnuneratione, et peccato, et vindicla XXXVII. /)c eo qttod calholici nullum pro crimine
plebium. promoveant, et quod Simoniaci pro solo crimine
XVII. De meriiis Israelit et Judwin typo hwrclicorum omnem.
'
et calholicorum. D XXXVIII.In qno audiendi sunt mercenarii, et in quo
XVIII. De differenlia sacerdotii catholicorum et ha- non atlendendi.
relicorum, el de primiliis Simoniacorum. XXXIX. De malis scienter et nescienter-promeritis,
XIX. Quaftler et tpsi sacerdoles sub lege communio- el de ministerio eorum sententia Paschasii.
nem impiorum titaverint, et ab eis conlaminata XL. De furibus Simoniacis, el qualiter ovile intrent.
qualiler purificaverint. XLI. Qualiter Simoniaci imitenlur stvculi fures, et
XX. De periculo sacerdotum, et indisciplinata ambi- qum sit eorum vox, quam non audiunt oves.
tione clericorum nostri temporis. ]S.I.H.Quanta vigilanlia ovesfuribus debeant obsistere,
XXI. De prwcipuo malo Ilaliw, et de quodam vano ingressis ovile.
episcopo, el ofjicio sacerdotum , et principum ei ]SLIIf. De differenlia mercenariorum et furum, et
plebium. qudd hwretici non sint a catholicis tolerandi, ticut
XXII. De novica inciturnitale sacerdolutn, vel loq-tn- male vivenlescalholici.
citaie adulaiorum. XLIV. Exemplis propositis ontendilur hwreiicos, nec
1133 flUMBiam S. R. E. CARDINALIS 1110
ad horam a catholicis antiquis toleratos, et merce- \ custodito, ne venderet gratiam, el de admonilior.e
narios toleratos. ejus contra hwreticos.
XLV. Deeoquod sanctus Gregorius adhuc diaconus I De cautela B. Antonii et visione ejus, e.lde vigi-
L.
Euticium devituvit, et qtwd sancius Hieronymus lanlia B. Ilieronymi.
uon extpeclandum in eis publicumjudicium asserit. LL
I De duabus generationibusCain et Abel usque in
XLVI. De synodis censentibus qualiter hwretici sinl finetnmundi, secundiim tlicta Chrysostomi.
reconcilinndi, et de quartodecimanorum aliqua I
LII. De reprobatione communionis et baplismatis, ei
exeutatione. ordinatonis eorum, et de non relractanda damna-
XLVII. De libellis proleslatianum, el polestate eo- tione eorum secundum senlentiam papw Felicis ad
rum. Zenonemet Acacium.
XLVIIL De constantia alitfuorum calholicorum ne L
LIII, Compendiosa retractatio superiorum, et quod
cederentvel acquiescerenthwre.icis. hccrclicijure mutiscomparentur,
XLIX. De bealo Joaime episcopo lentalo quidem, ted Expliciunl capitula.

INCIPIT LIBER TERTIUS.

CAPUT PRIMUM. B riesinil, mandalumque Dei propler suam adinven-
(oulra eos qui dicunt se non cottsecrationem,sed res tionem irrilum faccre conlendit. Ex qua utiqaa
Ecclesiw comparasse. generatione , et illi erant quos in Evangelio Verilas
Sicut in rerum nalura nihil rotunda ct aperta confulul, dicens : < Vx vobis, scribx et Pharisxi
veriiate solidius, et potius, sic nibil angtilosa ct liypocritx, qui dicilis : Si quis juraveril in templo,
lalebrosa falsitate inanius et pejus. Tanta csl enim liihil est; qui aulem juraverit in auro templi debet.
veritatis evidentia simul et eflicacia ut sicul lux Cxci, quid majtis est auro, an templo quod saucti-
vera non solum omnium octttos fcriat, sed ctiam in iicat aurtiin ? Et quiciinque juraveril in altari nihil
tenebris luceat. E contrario tanla est falsificalis est, qui autein juraveril in riono, quod est super
obscurilas, simul elimbecillitas, ut verilalem , qua illuri «lebet. Cxci, quid mnjiiscsl doniim, an allarc
comprehendilur et penelralur, nec comprehendat qno.I snnclifical donum? i (Matth. xxtti, 16-19.)
nec senliat. Quam homines ex jusia damnalione Ncc injuria cxci el liypocrilx dicuntur , quotiiani
incurrissc ipse auctor veritalis, Veritas in Evan- legi diviux atleslanli: < Quicunque leiigerit lem-
gelio sic voluit oslendere: < Hoc est jiidicium, pluni el altare sanelificabiiur (Exod. xxix , 37), i sic
quia lux venit in mundum , et dilexerunt homines adversanlur ut impudenlcr pcrsuadere qiixrant
magis tenebras quam lucem; erant enim eorum C sanclificantem nihil esse, sed sota sanctificata
mala opera. Omnis qui male agil odil lucem , et non pensari el aitendi debere. Quorum sequaces iiunc
venil ad lucem, ne arguanlur opera ejus. Qui anlem Simoniaci diiin redarguunlur <le sanctificatione.,
facil veritatem venit ad lucem , ut manifeslentur sive de sanctificalore hominum Spiritu sancto ncgo-
ipperaejus.,quia in Deosunl facta (Joan. 111,19-21).> tiari, ad aliuri falsitatis sux angiilum refiigiiinl,
Ac si diceret: Medicusvenit in niundiim , omnem indeque lias supcrvaciias excusationum nebulas evo-
lioininem invenit xgrotum. Quorum quidam , magis munt. Absit ul mercenarius consecralionem eccle-
eligentes inflrmi rcmanere quam mediciimadeundo siaslicam, sedsolam possessionemecclesiasticam , ac
jntirmi appnrere, falsitatein fecere. Quidam, magis si prxposiero vcsligio callem Pharisxorum lerentes,
eligentes infirmi apparere qtiam infirmi remanere , aslruere contendanl solum sanclificalorem honorari
medicum adeundo vcritatem fecere. Sive ergo illi, debcre, sanclificala auiem nihilesse ! Adversus qtios,
eive isli pariter habebanlur infirmi. Sed illorum < quia superiori narralionc sanctificatorem dcfendcro
opera erant mala per superbiam medico repugnan- pro ] viribus laboravinius, nunc defeiisuni iresancti-
tium el infirinitalcm suam neganlium. Isiorum ficaia, prxduce eodem Spiriiusanclo, aggrediamur.
auiem bona pcr bumilitatcm medico cedeiitium ct El priino illud quaie sit evenlileiur, <|tio pars
iiifirmilaiem suam confitenlium. Quod plane juriicio IV u prxfalnrimi negoiiatorum se quidem palliare cl
deprebendilur etiam inSimoniacis, inque per iiiaiius defendere, hxreseiu suam aul staluerc et confir-
eorum, utdicitur, ordinalis , duin pars i|>sorum mare conalur, asserendo se minime invisibilcm
senlenliis sanctorum Patrtim contra Simoniacos Spirims sancli gratiam, sed visibiles ecclcsiaruui
prolalis sapienter acquiescit, reatuniqiie stitiniliunii- res lanlum prelio compnrasse: quia conligit eos
liler patefaciens , medelam coinpetenlcm exposcii; consecralionem a metropolilano gruiis acccpisse.
pars aulem insipienler resullans, culpam suam Quod non assererent, si snltem sciiititlam aticujus
supcrbe defendit, inedelaque sc non egere coutendit. prudentix , seu frontem alicujus verccundix habe-
Nec niirum, dum procul dubio ad generalioncm rent. Sed quia nec sapiunt, nec eriibescunl ad
illam pcrtineat qux, secundtnn Salonioneni, iiuiinla excusandasexctisationes in peccatis (Psal. CXL,i.),
sibi videiiir, nec lamen lola a sordibtts suis hubetur ex foliis ficiis ctti maledixit Doiiiiiius perizoiuala
(Prov. xxx, 12). Qux diim suam falsitatcm vcritale brcvia, et volalica, vehilprotoplasti, male consuaiit,
exsuporari ci confutaii senlil, nebulis oblegere non et a nitradiso Dei cum anaihemafe ejiciBtidipudea-r
i\'A ADVERSCS SIMONIACOS LTBRITRES. — LIBER TERTtUS 1112
dis suis opponunt. Unde, quia hoc pallium mendacii . parat, nisi liceiiliam habendi, e ;-.iiiaiidi, elfacicnJi
eoium breve est, uiruinque ojieriri non poiesl, iiide quid vull? Alitcr eniiii quilibcl quid comparat?
qiioniam , si eo caput cooperium iri (enlant, pedes Constat ergo nit, uisi ticeniiani vcl usum rertim
inox nudunt. Qtiod si pedes cooperiimt, captit siuuil qux veneunt , comparari. Quumobrem desinanl
discoope.riunl. Aut enim ex initio aut ex fine aclio Sinoitiaci talrones damiialionis su;c paiibtiluin deat-
seu intenlio eorum deniidaltir. Si enim soluni palri- bare; imo quia parricidx el fralricidx sunl, culeurn,
monium, seucensum Ectlesix comparare volticrtini, quo insiiendi et punieiidi sunt, ccsscnl frnstra super-
quare nec mora post vendilionem et emplionem tingere, et landeni vcl sero discant se non possc:-
sedem episcopi el auctorilaleni ejus etiain non con- siones ccclesiasticas, sed solam licenliam possirienrii
secrali invaduni ? Ctir de inferiori ad superioreiii cmuparasse. Qux liccntia benediclio esl episcopalis,
gradum prosiliunl? Cur episcopnle judicium , et lanqitam privilegium possessionis. Certe sicubi
consiliutu super delinqticntes profertint ? quo debilo locorum ediclum sic proponeretur, ut in prxier-
co.isecrationcm, cationice eleclis ad episcopalutii missis observaretur, ne qtiid videliccl sine sub-
danriam, expetuiil, uisi quia posscssionem ecclesia- scriptione regix inaiiiis a quo inibi possiderelur ,
sticam retenlant, quam prius coemcruiu, ncc qttem- quiri dicendus esset aliquis coriim jure comparasse
quam super se ecclesium occupaluriim confidtinl? ) nisi solam subscriptionem regiam, sive gralis sive
Qui si ad boc lanttiiii ccctesiasticns fiicultates com- non gralis eam consequcrcltir ? Neqtic enim sine
parant ut eis uianlur, quarc non coiUcnti earum illa licciitia juri ejtis ccdcret possessio, quamvis
usu, insupcr beiiediclioueiii, qiiam sc non compa- comparata.
rasse dicunt, impudcnler exiguul ? sed foiies, quod llaque priiicipalius licenlia , sive graluita , sivs
non pulo, dicent se , quando prxdia ecclesiaslica empla, domiinuii possessionis in alierumtranslegnt
emerunt, nescisse se ob hoc etiam cousecrandos, qtiniii possessio concessa vel empla licenliam. Sic
sed lanquamtaicosqiix emerantpiiiassepossessuros. episcopatis dignilas polius possessionem, qiiam pos-
Monstrenl ergo omnibus se tuiic ncscisse, el cessent sessio episcopalcm digniuicni sibi vindical. El lamen
episcopalem giatiam cxigere; qiiain, pretiiim dundo lale est episcopale ofliciuni ut sine bis, quibus debet
pro rebiis ecclesiusticis, nec cogitabuni, ncc exige- iinpendi, veladliiberi, non sit officium , velut si
bant. Et quamvis cum sacrilegio hnbcnni sola qux quis dicalur habere liccntiam agruin colcndi, el ei
comparaveruut, nec sibi inde jusliliaiu episcopis ogcrqnein colal riesit. Nomie ea licentia supervacua
dehiiam prxsunianl, sed, sicut laici, non solum ex est et ntillu ? Puri exemplo episcopus, qui superin-
beneficiis, sed elinin ex prxdiis sui qtiidquid cpisco- leudens diciiur , nutlus erit, si ei defnerit quibtisi
porum persolvanl. Demiltani alii accipcre consecra- superiiitendat. El quid plura ? Quidquid insepara-.
lioneni, episcopalem auctos-itatcm , aiiimarum pro- bililer continetur a quolibet, neutrum eornm sine
curalionem, qux procttl dubio spiritualia sunt, et allero vendi et comparari valet. Coniinet autem
iuvisibilis gratix. Sed recognosctint quod ulique, episcopalis dignitas res Deo sacratas; continelur
anlequam negotiareniiir, cognoveriml adepiscojios quoque ab eis, imo in eis, ul pula el ipsa a Deo
resecclesiartim perlinere , ctse illas aliternon posse consecrala, ac si quodlibet subjectum sic sua acci-
retinerC, nisi stib epTscopali hnbitii ei nomine, ilenlia coiuineal ul id qttoque ab ipsis principatius
consecralionem quam in uliis ecclesiaruni bonis conlineatur. Unde sicut in omnibus rebus visibilibus
prius emerunt, velut sihi jttre debilam reqiiirunl. [juandocunque vendunlur, non tanlum ipsarum
Nonne, cum qnislaicus fundos, aut lacns comparat, visibilis materia, quantum subslantialiter ei acci-
p.triter quoqtte quidqtiid sibi inJe gratis proveniet lentia, qux utique per se visibilia sunl ven-
comparat ? Nonne ctiam ipsam ctiliuram, qua pos- iuntiir, licet neiitrum sine aliero vendi patialur;
sessionem exercet, comparat? sic et in rebus Deo consecratis, in' quibtis magis.
CAPUT II. xmsccralio, eoriim vel sanctilicatio, qux est Spi-
se quidem invisibilis vendi-
Comprobationil prodesse possessionemsme prtvilegio E itus sancli gratia per
ejus. ur, licet quoque ipsx res midantur. Denique,
Si enim culturam ipsain, imo licculiam liabendi .'erbi gralia, qui arborem comparat, magis ei com-
ct coleudinon comparat, possessio comparata quid laralejus formam, scilicet proceritalem , grossitudi-
commodi ei prxsiat? Videtur enim nil aliud qiiani tem, cl, ul breviter dicalur, quaiiliialctn ejus el
suae pecunix jacturam voluissc' facere, el insnper lualiiatem , quse per se snni invisibilia, qiiaaiTOii^^»
suaepersonae, et suis acerbas injurias , et eciamscnsiiuis perforinasmaieriani. SiccJKffiiuni^ '•'.,'
emisse; quandocunque prxsumet exercere culiuram, ic qui fundum eiquaeciinqiieliujusinodi Jm.-^v'' :\
quam in comparato fundo non comparavit. Qua ex CAPUT III. VtV \: ' i-
ro constat omnimodis nulluin polcnlum imo nulliim )c sententia Chalcedonensis concilii co«\^*i|«jtu:a_--.'
hominiiin comparare in rebus verisimilibus, nisi diclos. N^fn^-
quod videtur, verbi gratia, coniparal quis numerosas Seri jani iiiultifariam dcprehensi et confutati asse-
nrbes.provincias, regua. Quid in liis coinparavil, lx Simoitis Magi, frivolas lechnas, (jtiibus larvas
nisi licenliam liabcudi et doniinsn.li ? Ari minora laluralcs ct veras facies suas obiegenrio qiiosciin-
venialiir. Comparat quis eqmim; quiri in eo com- [iic pnssunt impuue derident et deludunt, dcpoiiaiil,
 I145i HUMBERTI S. R. E. CARDINALIS» •«*•-.. li*4
et aiu resipiscant, aut soli pereant, sensuri quia de- A
iusares Deus illudel. Quos ticet prxcedenlibus hu- CAPUT IV
inanx scienlix argumenlationihus quxsierimus ar- De tanctificatione sanctificanle res ecclesiusticas,
guere, habemus lamen in prompiu divinas sanclo- snbsequentibus inde sanctorum Patrum leslimo-
niis.
rura Palrum senienlias, t]u:e soke sufficiunt ora
corum oppilare, et lergiversationem sislere. Siqui- Unde non mirum si dispensator cujuscunqi.e,
«lem sancta et universalis synodus Cliatcedonensis ^quantulxciinque rei ecclesiaslicae per pecuniam pro-
(c. 2 ) unanimi consensu eamdem stiper cecono- nmolus, etiamsi non consecrettir, damnatur ab eccle-
inum, id est dispensalurem per pccuuius promoUmi siasticis s regulis cum suisaucloribusetmediatoribus,
sentenliam intentavit, quam stiper episcopum vel aac si consecraretur, quia necesse est sancta sint
presbyterum, cxlerosque ininistros cicriealis or- quxcunque sancluarii el altaris famulanlur, et de-
*'
diuis, sciliccl iit promotor deponatur, el promo- bentur tisibus. Quod si sancta sunt, sicut v"eresunl,
tus alientis sit a solliciliidine, qiiam peenniis qux- n
necesse est sanctitatem et sanclificationem in se
sivit, et meJiatores lam lurpis ac nefandi daii, et habeant, quia saucla suul. Sanclilas autem, vel
accepii, si clerici fuerint, deponantur. Si vero laici sanctificatio
s nec est, nec esse potesl sine Spiritu
nnl unnaclii anathemalizentnr, putasne, s imo est Spiritus sanctus, velut qnisquis
sentis, ^ ssancto, vei ipsa
Simoniace, pallium luum ccelcsti libi flamine decus- sapiens castus est, necesse esl sajiientiaiu vel
siim, leque nudum $ub uiemnlib.us superno fulmini ccastitalem in se habcat, quia sapicns vcl castus esl.
relictum? sentisne sexcentorum Iriginia Patriim Ilaque conslal sanclificationem vel saiiclitaiem, sci-
trab&Iibus lelis confossus, quid comparando sollici- licet Spiriium saiicliim, sanctificatis, vet sanclis
tudinem vel dispensationem ecclesiasticam habeas rrcbus, aul personis inesse. Quaproptcr quicunquc
jninus illis, qui ipsam quoque consecralionem com. sslipendium vel beneflcium ecclcsiasticum vendit aut
pararunt ? Ecce ceconomus res ecclesiasticas dispen- £eiiiit, Spiritum sancttim procul dubio vendit aut
sare, non aulem consecrari pretio qnxsivit, neque emit, noji ut ipse Spiritus sanclus in re, aut cura
enim eeconomus consecratur, et tamen si preiio re ' vcndita aut empta habeatur, sed ul ab ea, quam
liromovetur, nihilominus daninalioiieiii incurrit S
sanctiftcab.il, oflensus effiigelur, el ab immundo
qnam episcopus aut presbyter pretio promolus. Cur spiritu S polluenda pervadaltir, juxta quod per Mala-
tioc, nisi quia non solum in maximis, sed etiam in chiara dicilur : < CoiUaininavit Judas sanctilicalio-
liiinimis ecclesiaslicx procuralionis ofliciis nem Doniini, quam dilexit (Malac. n, 11). > Neque
Spiriltis £
eanclus operatur? Quod experimenlo 'noverat ille eniin sanclificalio contaminari potest, sed metony-
r '
tiispensalor fidelis, qui dicebat : « Sic nos existimet micos pro eo quod coiuinet, id quod coiilinetur
Iiomo ut ministros Christi et dispenjatores myste- contaminari ' dicitur : Ubi res ea quam Iiactcnus
riorim Pci; iiic jani quairittir riiter dispensatores 6
sanclificabat qualiter diclum est coniaminat. Pro
I talibus qtiandiu non resipuerint, ncc orandum san-
qaisirrvenialur (/ Cor. iv, 1, 2).» Denique
de sciritualibus nolens ignorare Corinlhios, ait : ctus Ilieronyniiis super eumdcm prophetam sic
« Divisiones graliarum sunl, idem atilem spirilus; aperte oslendit : « Quia igitur hoc fecerunt, pro-
et divisiones minislralionum sunt, idem atitem Do- phetx ad eos sermo dirigitur, et a peccalo maledi-
clionibus rctrahtitiliir. Nec dixil: Maledicai Domi-
ininiis, et divisiones operationum sunt, idem vero
Deus qui operalur omnia in omnibtis (I Cot: xn, i- nus ei qui fecit hoc, sed qui fecerit, in futurum
tendens malediclionem, ut peccatores ad pcenilen-
G).» Qui mox secundum quod in terlium ccetum ra-
cceleslitim tiam provocentur. Doclorem inqtiit, atque discipu-
piu» novem agminum ordines conspexe- lum sive ille sacerdos
rat, novem qupque gratiarum dislributionibus in ; sit, sive levitcs, una male-
ho-cnoslro regno coelorum, id est in prxsenli Eccle- diciioue ferienlur. Et offerenlem munus Domino
sia enunieratis, subjunxit : « IIxc omnia operatur exercituiun, subaudilur : Disperdat Doutinus eum,
iitiiis ac idem Spiiiius, dividens singtilis, prout D qui pro ittijiismodi hominibus volueril ad altare
vult (/ Cor. xii, 11).» Et consrdera quod Aposlolus muiiiis offerre, qtiortim soJum rcmedium est non
lacere quae feceftmt.i
qtii prius sub tcrnario numero spiriluales gpalias In qua lamen docli viri stricta quidem sed di-
comprehenderat, moxeas in novenariiim dilatai, si- slricla sententia, animadverlant quid mereantur
frnificans quod, instar beatx Trinitalis, tres lanltim illLs
Jiiversilates hominum in hiijus temporis Ecclesia qui res Deo sanciificatas coiiiainiiianl, dura ex
sibi negolianlur Per qtioruin ncgolium fit sxculaie
taveniantur, doctorum sciticet, continentium et
sacrum est, ut bealus Gregorius edocet. Unde
coujugatorum. Qux tamen Lres, si pro offlciorum qtiod sacra
diversitale, velut personaliter.considerentur, novem qnia legiint, id est furaiitur, merilo sacrilcgi
dubio in hac Ecclesia diversilates dicunlur. Furantur enim sancllficationein, dum it-
procul hominum,
coeteslis miliiix instar, reperiuntur, secundum qnod lam, siibtraclis rebus vel invasis qu^s sanclificabal,
lanta fraude sublrahunt et auferuiil. ut, velut incau-
yenerabilis Pater Dionysius Areopagita sublililer et Ltis
suflicieiUer in suis scriptis De «jcnlestihierarchia homo, furtuiu passus affectent se ecclesiasiica
affeciatione divites, nifiil ejus jnm habentes. Quos
aitcsta|nr.
1US ADVERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIDER TERTICS. 1U6
utique sacriiegos cavendos, (19) Pius, apostolicx A vel res Ecctesix abstulerit, sacntegium facil. Unde
seJis ponlifex, ita denuntiat, dicens(epist. 2.) : Ab et Jttdas qui pecuniam fraudavit, qux usibus eccle-
< omnibus illius usurpalionibus conliimelia depel- six id est pauperibus, quos Ecclesia pascere debet,
lenda est, ne prxdia sibi secrelorum_ ccelestiura destinabatur, jussu Salvaioris, cujiis episcopi vicem
dicala a quibusdam irruenlibtts vexentur. Quod si tenent, non solum fur ct sacrilegus etTectusest. De
quis prxsumpserit, sacrilegus habeatur, et sicut talibus enim, id est qui facullaics Ecclesix rnpiunt,
sacrilegus judicelur. Ipsos autem qui hoc agunt, fraudant, vel anferunl, Dominus comminaiis omni-
clericos et Domini sacerdotes persequi eosque infa- 1bus per Prophetam Ioquilur, dicens : « Deus, quis
mare audivimus, ut malum super malum addanl, et similiserit
i libi? ne laceas, nequecompescaris, Deus.
deteriores fiant, non iiiletligcntes quod Ecclesia Dei 'Quoniamecce inimici lui soiuierunl, et qui oderunt
in sacerdotibus consistil, et crescit in teiiipliini le exlulerunl captit, » etc, usque iu finem psalmi
Dei. Et sicut qui ecclesiam Dei vastat, ej'us prxdia, '(Psal. LXXXII,2). Hxc fieri propheix, hxc
aposloli,
et donaria exspoliat et iuvadil, fil sacrilegus, sicque hxc successores corum omiiium calholicortim Pa-
qui ejtis sacerdotes insequitur sacrilegii rcus existit, trum velant decreta, et tales prxsumpliones sacri-
el sacrilegus judicalur. » Et beatus pnpa Urbantis lcgia esse dijudicant. Quorum nos sequentes exem-
(epist. n. 2): < Ecclesiasticx res, inquit, firieliuni " pla, omnes lales prxsnmptores, Ecclesix raptores
oblaliottes appellantur, quia Domino offerunttir. atque suarum voluptaliim alienatores, una vobisquo
Non crgo in atiis usibus quam ecclesiasticis, el fra- a liminibus sanclx matris Ecclesix, anathematizan-
trum Christianorum comniunem vitam degere vo- dos aposlolica aucloritale, repellimus, eldamnamus,
lenlium, vel indigentium converli, quia vota suiit atque sacrilegos esse judicamus. Et non solum eos,
fidelium, et prelia peccatorum, alque ad prxdictum sed omnes consentientes eis, quia non qui faciuut
opus explendum Domino traditx. Si qtiis autem, rei judicnntur, sed eiiam qui facientibus consen-
quod absil! secus egeril, videat ne damnationem tiuni (Rom. i, 52). Par eiiiin pcena, et agentes et
AnaniiM el Sapliirae percipial, et reus sacrilegii consentientes apprehendit. • De qtiibus etiatii beatus
efliciaiur, sicut et illi qui prxdiclarum rerum pre- Stejihanus papa el marlyr ait : < Infnmes esse ens
tiiun fraudaverunt. i El post pauca : < Hxc, fralres, personas dicinius, qux pro aliqua culpa notantiir
valde cavenda sunt et timenda, quia res ecclesix infamia, id esl qux Chrisliame legis normain ahji-
non qtiasi proprix, sed ut communes, et Domino ciuiii cl siatula ecclesiaslica contemnunt. Similiter
oilatx cum summo timore non in alios, quain in fures, sacrilegos, el omnes capitalibus criiuinibiis
prxratos usus sunt fldeliler dispensandx, ne sacri- .,1irrelitos, > elc. Idem, unde supra : < Quidquid in
legii reatum incurrant qui eas inde abstrahunt ubi sacris Dei rebus et episcopis iujuste agitur, pro sa-
tradilx sunl, et quod pcjtis est analhema maranalha crilegio reputabitur, quia sacra sunt cl violari a quo-
fiaiit, et si non corpore, ut Anania et Saphira fecc- quam non hahent. • Idem : < Laicis, quamvis reli-
ruiit, qui morlui ceciderunt (Acl. v); anima tamcn giosi sini, iittlla lanien de ecclesiasticis facultalibus
qux potior est corpore morlua alienata a consonio aiiqtiid disponendi legitur unquam altributa fa-
fidclium caria», et in profunrium baralhri labalur. cultas. i
IIoc cniin si quis fecerit, post debilx ultionis acn-. CAPUT V.
moniam, qttx erga sacrilegos jure promenda est, Qualiier Simoniaci suo negotio expugnenl Ecclesiam
p.'rpetua damnatur infamia, et carceri Irariiiur, aut Dei, el quod omnes pene et ttdci el cleiiei quarunl
in exsilia perpetux deporlniionis truditur; quo- de Ecclesia jugiler negoiiari.
niam, jnxta Aposlolum, tradi oportet hiijusmodi llis sane bcalornm poiitificum et niaiiyrum decre-
homiiiem Salanx, ut spiritus salvus sit iu die Do- tnlibus seiucnliis, corunique sangiiiue subscriptis,
mini (I Cor. v, 5). » solc claiius moiislraiuur invasores, vel vastaiores
Bealus quoque Lucitis papa sic ( epist. n. 6 ) : rerum ecclcsiasticariim infames, fures, sacrilcgi,
« Res ecclesiaruni vestrarum, inquit, et oblaiio-[j >liomicidx quoque, et excoinmunicati et perpetuo
nes lidelimn, quam siguiflcatis a qtiibusdani ir- carceri aut exsilio tradendi. Eant ergo hypocrilx, et
ruentibus vexari, vobisque et ecclesiis vestris au- impudenter coiilcndant se non consecrationem ec-
fcrri, indubitauter maximum est peccalum, tesle clesiasticam, sed rcs Ecclesix comparasse. Et ne
Scriplura, qux ail : Qui abslutcrit aliquid palri vcl fortc adhuc se paltiare laborent, asserendo se non
roalri, et dicit hoc non est peccalum, homicidx irruisse, nec invasisse, neque vexasse res ecclesia-
parliceps est. Paler crgo noster sine dubio Deus slicas, discant oninia hxc se facere aut fecisse, ubi
est, qui nos- crcavit, el mater nostra Ecclesia qux imniunilaicm earum et privilegia a sanctis Patribus
nos in baplismo spiritualiter generavit. El ideo qui corroborata suo pretio irrumpunt, et usum illarum
Chrisli pecunias el Ecclesix aufert, fraudat, et ecclesiasticis personis, el pauperibus debiium prx-
rapit. homicida in conspeclu jusli Judicis esse repu- stimunt sibi aut prxsuinpserunt. Nam ut latrones
tabitiir. Unde scriptum esl : Qui rapit pecuniam suis telis, et fures scalis vel quibuslibet machinis in
proximi sui iniqiiilalem facit. Qui autem pecunias alias xdes irruunt, et qttod alieni juris est, atil vi
(19) Hxc Pii papx I uli et sequentcs Urbaui, Lucii et t Slephani episiolx sunt supposilx at>Isidoro Met>
qatore,
 1U7 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 11«
atil doto sibi diripiunl ; sic 61 illi stta pecunia, tan- A imalcfactorumlaudcmquebonoruir, procuranl(/ Peir,
quam suis tclis et machinis, eeclesias Dei impugnant in, U).
et expugnant, el quod familix ecclesiaslicx debeba- El o ulinam, ab Iioc suo oflicio sic frigerent, aut
Uir sibi viudicant. Qtiod si quis scelestus sponsam iinteperenl, ut ad alienum prxcipienrii.ini non inca»
allerius pecunia iniquissimo et avarissinio UUori lerenl I aut xstuarent! Nam , reliclo mili.lari negolia
illius data aut promissa invnderet cum omni supel- iqno reinpubticain et patriain tueri dcbueraiit ab ex-
lectili ejus; nonne pecnniam illam, et sna omna ternis inciirsibus, sibi relicto qudque judiciarioleguaj
impugnasse et expugiirisse veraciter dicercUir, el suaruin : teitoie el lerrore , quibiis prxvaricatores
jtiste convinceretur? Cujus prxsumptionis noxa sa- ..divinx jusiiix el humanx prohibere ab interni3
cris canonibus excommtinicnlione usque aJ mor- < et quotidianis cxccssibns leneiiiur, omnem sttam
lem, tani ih raptorem qtiaui in tutorem, et in oinni- polestatem, omnem terrorem, omne sludium ad ex-
bus fautoribus eorum vindicatur, et miindaiiis lcgi- pugnandum,
] et sibi penitus vindicandtim res eccle-
bus sanguine vel perpeluo exsilio expialur. siaslicas, quibus lulores dati fuerartt transferuni.
Ex qua aiiimariversione iiitclligitur quam ahjecta Qui etiam non contenti suo foro, ecclesiaslicx suc-
et ignobitis sponsa Christi reputelur, ctijtis injurias cedimt, prxsident.et prineipanlursynorio, ct lerrcna
nemo qui doleat invenilur, cujiis pudiciliam, sacri- *' jjolestalc terribiles, efliciunt ut omnia procedant, et
legis raptoribus prosliluiam , veiidiiam el addiciani determinenlur eorum iiutu et judicio. Ipsi primat:-
iieino qui defendat, nemo qui saltcm ab cis illatn bus el inelropolitanis in eleciione episcoporum Ctir.t
eripiat, et Sponso vel conslupralam restituat. El priores, qni debercnl tanlummodo consensum, et
putalur in xternuih hoc passurus Jestis, qtiem niinc dcsiderium cl.-ri , plebis, et ordinis ctijusctinqiie
nulla eclesiaslica vel laica pcrsona super rapiiiin civitatis suo secundum Dctim consensu confiriiiarc,
sponsx sux cdnqiicretilem respicere et audire d|- ui beatus Ccetestinus papa edocet (epist. 2). (Emc-
gnaltir, cum sxpc, si a jtiJicibits el palronis suis rilis, inquit, in sttis ecclesiis clericis peregrini
qtierimonia ejtis rcsptiitur , quibuscunquc potest et extranei, cl qui antea ignorali suiit ad exchi-
liiodis, cii«»iiiftaimiiis pcssiniis raptus sux sponsx sioneni eorum, qiii bene de suorum civium merentiir
quamlibet abjectus ulciscaltrr? Quid, rogo, jam testimonio, non prxponanlur. Nitlhis invitis delur
resiat sponsx Chrisli, nisi, sub inloferub.ili, et ine- episcopus. Cleri , plebis et ordinis consensus, et de-
inendabili calamilale labescens, seipsam i!lo (lespe,- siderium requiraiur. Tunc autem deallera eli^atur
rabili elogio, si polest, consolelur, quo riicilur ; Pa- ecclesia, si de civitatis ipsius clericis, cui episcopus
lcr meus mevendidit, rex eomparavit; cui conque- r , ordinandusest, nullus digiius, quod evenire non crc-
rnr qui milii ex illis justiliam facil ? Si quidem a ' dinius, poterit reperiri. Primo enim illi reprobandi
qiiilmsj.am redimelur, cum ab ipsis quortim Uiielx sunl, ul aliqui de alienis Ecclcsiis merito prxfcran-
post Dcum fuerat commissa vemiiidatur ? A suniiiio tur. Habeat unusquisque sux frttclum mililix in
enim gradiium Ecclesix tisque ad.miiii.miim, omnes Ecclcsia in qua Suani per onitiia oflicia transegit
de ecclesiaslicis rebus sibi negolinri non prxtermit- xtalcm. In alieita stipendia minime alter obripiat,
tunt. Imperatores qtioque, reges , principes , judiccs ncc aliter debilam sibi alter audeal vindicare nier-
ct quolquot aliquid in sxculo possunt anle omnia cedem. Sil facultas clericis rcsistendi, si se viderint
istud exercent, et qtixrunl lioc qui deberent res ec- prxgravari. Et qtiod sihi extraordinarium agnove-
clesiaslicas ecclesiastico juri defeudere gladio spi- rint, non liineaiit refulare. Qui si non debitum prae-
rituali ; lioc qui et materiali. Nec perpcndunl qnatn iniuin, vel libcrum de eo qui eos reclurus est debent
scelerali, ct detestabiles Deo el liominibiis fiant dis- habere judicium. » Cui concordans bealus Leopapa et
sipanrio qux Chrisii pauperibus liieiula susceperuut. doctor, ait: < Nulla ratfo sinit ut inler episcopos ha-
Nani si lutor pupilli cujuslibct patriiiioiiiolum, quod beanlur, qui nec a clericis sunt elecli, nec a plebibus
Luendum accepil, pro lttcro suo vendcrel, aut.pro siml expeliti, ncc a comprovincialibus episcopis
Jibifa donaret , seu tutelam semper acccptam <Q j cum metropolitaui judicio coiisecrati, • etc.
in aliqueni pi-odigum exslirpaiorem subslantix pu- CAPUT M.
1
pilb relictx sciens , et prxmedjtaius translega- De bacutis el annuiis per manus swcularium
ret, abomihabitiler et liomicida nb omnibus ha- poteslatnm tlalis.
bereUir et jtidicaretur. Qui putamiis quain abomi- Hxc ciun ita vcneruluies onini niundo et sunitui
nabiles etquot hbmicidiorum rei fiunl qui pro libiui ponlifice.s Spiritu sancto diclnrite decrcverint, cum
suo ditapidant patrimoriium Ecclesiarum, qiiarinn inelropolilani jtidicio electio clerici, priticipis autein
tiutores sint posili ab eo cui derelictus est pauper consensu expctito, ptebis el ordinis conririnetur, ad
(Psaf. x, 14), qiii esl etiam paler orplianorum, et reprobalionera sanctorum canonum , ct totius Chri-
juJex viduariuh (Psal. LXVII,6). Inde est qttod reges stianx religionis conculeationem, prxpostero oriline
ssculi ct principes ecclesiis Dei proleclores ot dc- omr.ia fiuiit, sunlqtie priini novissinii, cl iiovissinii
feasores assignali, relicio oflicio desuper sibi coin- jiriini. Est enim prima in cligendo el coiifirnianJo
misso, gladiuro qucm ul ministri Dei cl judiccs in srxcularis potcstas, quam velit, nolil, subscquiiuror-
jra oniiii opcranli matum ostentant, sine causa por- diiiis, plebis, clcriqtie coiisensus, landeniqtie nictro-
Uiiil, quo atil nunqti.iin, aul vix aliqiiando vi. diciam politani jiiriiclum. Undc lalitcr promoti, sicul snpc-
1140 ADVERSU8 SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER TERTILS. 11b'0
rilis prxJicatur, non sunt intcr episcopos habendi : A qux annulo et bactito visibililer monstratur et dalur
quia sutistitutio eorum capite pendet dcorsum, quia Rogo ergo cur redriilur quod habelur, nisi ut aul
quod debuit eis fieri postremum, faclum est primum, deimo res ecclesiastica sub liac sjiecic jussionis vcl
et ab illis quoruni intercsl nihilum. Quid enim ad donalionis vendalur, aut in priori vendilione corro-
laicas perlinel pcrsonas sacrainenta ecclesiaslica, et boranda a meiropolilano suisque suffraganeis snb-
poafficalem, seu pastoraleni graliam disiribuere, scribalur, at cerle nt prxsumplio laicx ordinationis
camuros scilicet baculos el annulos quibus prxcipue pallietur colore et velamento quodam disciplinx
pcrlicilur, inilit.U, et imiiiiiur. lola cpiscopalis con- clericalis? Quod si nec faclum est, necflt, me tiinc
secralio ? Equidetn in cainuris bacutis superius ad aliquis mcntittim arguat. Sed quod gravius est, noti
ailraheuduiii ct iiivitandiim tiucinatis ei inflexis; tanLum prioribus lemporibus recolitur et prxdicatur
inferius vero ad repelleiidtun et ferienduin acumina- tale quid fac.lum, sed nostris quoque cernituret sci-
tis el armatis, dcsignalur qux in cis coiiiniiuiiiir lur usiialuin. Nonnc sxculi principes prius yendidc-
cura pusloralis, qux utique sua composilione vel runt el veiidiml ccclesiaslica, sub falso noimne iti-
fulura adicoiiet pastorcs, ut recli et plani sint, stix- vcslilionis ; deinde lnelrqpolilaiio, sub tenore coii-
que actionis vcl conlemplaiionis arduum et rigidum secrationis?
verticem causa imitandi ct attraliendi ad sc grcgem » CAPUT VII.
Dei condesceiidenlcs Icniter dimillanl et inflecianl, De
tempore Ottonum et de stutlio<Ilenrici tmptraloris,
sic lainen ut sibimelipsis quoque semper iniendant, et de malitia regis Francorum.
nec unquam a suimet considcratione menlis obliila Ut enim de prioribus sxculis relicealur adliuc
refleciant. Quorum finis indical ut severa increpa- rcliucl memoria inuliorum hanc reciprocatx vendi-
tione iiidisciplinaios lerrcaiit, et, si periinaces fue- lionis rabiem , grassatam per Germaniam ct Gallias
rinl, extrema s; iitenlia ab ecclesia repellani. Qux toiaiiiqiie Ilaliam, a leniporibus Olloppm, usque ad
oimiin Aposiohis breiiter iiisintiat ita : < Rogumus augusix el divx memorix imperatorem, lleinricuni
vos, cprripile inquielos, eonsolamiiii piisillanimes, Chiionradi filium. llic, in diebns suis, taio a sc
suscipitc infirmos, palienles estole ad omnes (I Thes. quam ab ccctcsinslicis, imperii sibi crcditi personis
v, U). . tnnium sacrilegium removil aliqiiantulum, qunmvis
Porro amitiliis signaculum secrelorum cccleslinm instaret inultum, et cuperet removere lotum. In quo
indical, prxmonens prxdicalores, ut sccrelam sa- cordis sui optimo desiderio immatura morte prxven-
picutiam Dei cum Apostolo disignent, et loquanlur lus, ad vitx xternx regnum, ulcreditur, ve| pro hac
inier perfeclos (/ Cor. n, 6,7), quam vclut signa- _ so!a iiilentionc, velul pro oculi sui simplicilate, est
tam rcticeni impcrfectis, quibus nonduni solido cibo, translaius, cum cx niultis quoqtic aliis bonis cxsliie-
sed sololacte opus esl (Uebr. v, 12), sive ut lanqtiam rit laudatus. Cujiis syuchroiius et xquivocus, occi-
amici Sponsi fideiii unam sponsx ipsius, qux est dentalis Francix perditor, et Dei lyrannus, e con-
Ecclcsia, sine iiilermissioiie exhibeuul cl coiiinicn- Lrario, sicul filius pcrditionis et Anlichrislus, Chrisio
dent. Quicunque ergo liis duobtis alii]uem initiant, adversalur, cujus graliam impugnal el expugnare
procul dubio omnem pastoralem auctoritalcm hoc iioii cessal in cunciis sux ditionis parlibus. Quo suo
prxsumendo sibi vindicant. Nam post hxc encxnia, nierito, draconis ctijus sequax est, cauda pulaliir.
quod liberum judieium dc latibus recloribus, jam qux iiiiiumcrabiles et prxclaras stellascoeti, Ecclesix
dalis clerus, plebs et ordo, seu mctropolilanus eos scilicci Erancorum irnxeril el trahat, ipiseritqiie et
consecralurus, habere poterunt, quid tantuni supe- niillal in (erram lenebrosam cl operlam mqrlis ca-
rest rei, nisi connivenl? Sic encxniatus prius vio- liginc. Queni Spirilcs sanclus, in quem sine inler-
leiUus invariil clerum, plebem, et ordinem doniina- missione plus quaiii Simon Maguspcccal, aitt ciio
lurus qiiaiii ab cis cogiioscnlur, quxratur aut conipuncliiin corrigal, aul citoa se inlerfeclum de
pelatur. Sic melropiJiianuni aggreditur , non ab eo medio tollat, ne lot blaspliemias ei injurias ad su;c
judicandus, sed ipsuin jmlicaturus ; neque eiiim jam n damnalionis cumulum ct sanclx Chrislianilalis ex-
requirit auf recipil ejus jttdiciuin , sed solum exigit lerminium diulius ipsi Spirilui sancto infcral. Quciti
et exlorquel serviiium, quod ei solum in oralioue Deus propter peccala populi rcgna.rc permisit, ut
et unciione cst rclicttim. Quid eiiiui sibi jam perli- pereum fundilus trahaiilur ad sortem diaboli, qui
net aut prodest baculum et annuliim quos porlal, nomine tenns censebatiir esse Chrisli. Cui sicperdir
reddere? Nunquid quia a laica persona dali suiil? Scd tus ilicperdiior palam et obslinale usque nunc, vel-
etlam a laico baplisma daium non esl iteraiirium, ul alter Jtiliuiuis , rcpugnat, ul quainvjs multolies
scd oralione et uiiciione a sacerdote si superviyilur ab rcverendx meniorix poiililicibus apostolicx sedis^
supplendum, sine quihus, nisi forle supervivalur, doiiino Leone el Victore, stiper tanta aposlasia ad-.
regnum ceelorum iuditbitantcr inlratur, cuin sine nionitus et correpius, pcjor in dies fiat, finemquo
aqux lavacro niillus. Unde patam est omnc episco- suis pravitalibus rebellis Deo et saccrdotibus cjua
pale oflicium in anntilo et baculo eis dalum, sine ponere conlcmnat; noxius quoque terrx, quam, ceq
qiioruniimiialioiie ctauctoritale episcopali nequeimt, sterilis arbor, occupat , ctijtis nequitix imilatorcs.
cum sine uuctione visibili conslct sanciis aposlolis sive comparcs cl consortes cum hac profana pccu-
hoe iiKribtiUiniin sola prxccptione curx pasloralis, cuina prxsuinuiit adire et frcquentarc liniina Siniouis,
ll"i HUMBERTIS. R. E. CARDINALIS 1152
Potri credentcs illi posse placere jam pccunias con- A dixerat : < Etitites in mundum univcrsum, prxdi-
tra suam senlenliam acquisitas, exemplo Simonis cate Evangelium (Marc. xvi, 15) • : vel quia expel-
Magi; nec liment cum illo ab ipso Principc aposlo- lenrii erant a Jurixa. noveranl se el in genlibus
lorum sibi quoque dici: < Pccunia tua lecum sit in dispergendos, Ecclesiamque coiigregandatn ex rudi
perdilionem (Acl. vui, 20). • Quorum jam pecunia, populo idcirco prxdia in Jtirixa minime siint adepti,
quantacunque sit, imminiria lit, quandocunque Si- sed prelia tantummodo ad fovendos egeules.
inoniaca pecunia accedeus illam contingit. Sed ad At verb, cum inler lurbines et adversa itiuudi
proposilum redealur. sticcresceret Ecclesia, adeo usque pervenil ut non
CAPUT VIII. 6otum genies, sed etiam Romani principes, qui peuc
De quadriperlila vendilione apud Latinos, el de totius orbis monarchiam tenebant, ad fidem Chrisli
Magni Consttmiini devoiioneerga clericos. el bapiismi sacramenta conciirrcrent. E qulbus
Disirahitur crgo passiin et sparsim res ecclesia- vir religiosissimus, Constanlimts primus, liJein ve-
stica prius a principibtts el coruni familiaribus, ritalis patenler adeplus, licentiam dedit per uni-
deinde a meiropolitanis et eorum familinribtis. versum orbem sub suo degentcs imperio non solum
Neutra quippe venditio fit sine niedialoribus. fieri Christianos, sed eliam fabricandi ccclcsias, et
Quanto tolerabilius vendcretur, si sallem exemplo B prxdia tribuenda constiluit. Deniqtic,idcm prxfalus
orientalis ct transmarinx Ecclesix, a melropolilanis princeps donaria immensa et fabricam lempti primx
taiitum eortunque familiaribus vcndcrelur, quia iiis sedis beati Petri, principis aposioloriim instiluii;
lanUiin, et non quater venderetur. Quamvis eniin adeo utseriem imperialem quam Romani princijies
miiltimodis erroribus Ecclesix Constantinopolilani prxsiderant relinqueret, et beato Pctro suisque
imperii vexentur, ah lioc tainen inununes per omnia prxsulibus profuiuram concederet. Ab illo eteniin
noscunlur. Denique, sicul audilu el visu compro- lempore et deinceps viri religiosi non solutn pos-
bavi, el insuper ab ore orlhodoxx memorix impe- sessiones et praedia qux possederant, sed eiiam
raloris, Constanliui Monomachi, in ipsa regia ur! e seipsos Doinino consccrarunl, xdificantes basilicas
pro nposlolicx sedis resjionsis positus agnovi; nec in suis fundis in honore sanctorum martyrtim per
ijise imperalor, nec laicorum quilibet iillam dispo- civitaies ac monasleria, in quibus ccetus Domino
sitionem ecclesiartim aul eeclesiasticariim ordnia- scrvieutium convenirel. Denique, rcges el prxsides
lionum seu facultatum aliquando sibi prxsumit; ac magislratus non solum hanc licenliam attri-
sed cuncta simttl poslquani semel relicla sunt, re- buerunl, sed etiam ipsi propria largiti suul pei
liuqitiiniur disponcnda metropolitanis et ecclesin- r universa regna lerrarum, unde alerenlur egenlcs
sticis personis, a tempore maximi et primi Con- qtii nil in mimdo possidebant, ecclesixque fubrica-
fsianliniqui super his memorabilem et omnibus ca- renlur aique restaurarenlur, Deoque et Ecclesise
tholicis reverendam sentenliam prolulil. Prxsidens ejus rite tamulantium servorinnque illius suppte-
namque sanctx synodo, qux apnd Nicxam congr.e- roenta absque necessitale tribuereniur ut, hxc acci-
gala est, cum querelam qtiorunidam consjiiceret pieutcs, secundum monita Apostoti, possenl ora-
coram se delatam, ait: « Vos a neminejuriicari po- tiones , postutntiones , obsecrationes , gratiuruin
lestis, quia solius Dei juriicio reservamini. Dii actiones fieri pro omnibus hominibus, pro regibus
clenim vocati estis, idcirco non poleslis ab homi- et qui in sublimilale sunl, ut quielam ol iranquil-
nibus dijudicarl.lle, et inler vos causas vestrasdis- lam vitam habeani; ethoc bontim et acceptum es<e
ponite, quia dignum non est ut nos judicemus coram Dco (/ Tim. n, 1-5), idem Magistcrgcnihirh
deos. i Unde ipsa sancta synodus sic promulgavit. protcslatur, cl cui sollicitudo omiiium Ecclesiaruin
< Anliqui moris est, ut urbis Romx episcopus habeat iiicumbcbat (// Cor. xi, 28), quique episcopos rc-
priucipaluin, et suburbica loca et omnem provin- gere pcr Spiiiium saiicluni constituit Ecclesiarn
ciam sua sollicitudine gubcrnet. Qui vcro apud Dei (Acl. xx, 28), quibtis ait : « Pascile qui esl in
Egypluni sunt AlexatiJrix cpiscopus omniiim ha- rjI vobis gregem Dei, providenles non coacte, sed
beat sotlicitudinem. Similiter aulein el circa Au- sponle secuudiini Deum, ncque lurpis iucri gralia,
tiocbiam et in cxteris provinciis privilegia propria sed votuiuarie (/ Pelr. v, 2). Nemo mililans Deo
reserventur melropolitanis Ecclesiis. i Porro quod implicat se negotiis sxcularibus (// Tim. n, i). i
decrelis Romanorum ponlificum inscrtum de rebus Qux eiiini siint negotia sxcularia , saucti canoncs
et negotiis ecclesiaslicis reperilur, hic quoqtie inse- manifeslant el inbibciit sic : «Dum perspicuum sit
rendum arbilramur. Quod tale est. Nemo qui Scri- quod quidaiii, qui in clero videnlur elecli propter
pluras divinas legit ignorat quori, in principio na- lucra turpia, conductores alienarum possessionum
sceatis Ecclesix, discipulis in uiium congregatis fiant et sxcularia negoiia sub cura sua suscipiant,
cttrj multiludine credeutium, in quibus erat cor Dei quidem niinisterium parvipendenles sxculai itini
unum et aninia una (Act. iv, 32), quiqtie vendenles vero domos discurrenles et, propler avariiiam, pa-
prxdia et possessiones suas aflerebant, «l divide- trimoniorum solliciuidiiicni sumeiites, decrevii su-
batur singulis, prout cuique opus crat (Acl. n, 45). pradicla synodus nulliiiii deinccps clcricum aut
Futuram namque Ecclesiatn in gentibus aposioli possessiones conduccre, aut negoliis saecularihusse
prxvidebanl, uiaximcqitc, quia Doiuinus illis prai- tuiscere, prxtcr piipillorum et orphanorum ac vL»
iKZ ADVERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIBER TERTIUS. 1154
rinarum, nut si forte episcopus civilatis ecclesiasti-A habiium deferens ad ecclesiastica oflicia veuire
cnrum rerum solliciiuriinem naliere prxcipial. Ubi feslinat, non relinquerecupit s;eculum,scd mutare. i
liquido palel quia alia sunl negolia sxculuria, alia Hic qtioque beattts ponlifex nihiloniiiius per divcr-
ecclesiaslica. • Nonne Moyses in sxculo erat, cum sas provincias, pro cttstoJia sacrx religionis re-
crebro in tabcrnaculo iulraret et exiret, qui intus in busqiie pauperum sircnue gubernandis, ecclcsix
coiitcmplationemrnplus, foris infirmanlium negoliis sux viros induslriosrectores palrimoniorum ascivil;
urgebatur; intus Dei nrcana considerans, foris car- in qiiibus Cyprinnum Diaconuin pairiinonii SLnli;
natium onera poriabal (Exod. xxxiv, 54, 35). Cttjiis Panliileoncm notnritim Syracnsani, cl cxlcros qui
lypum in Ecclesia saccrdotes agere debeut, ul, ibidemiioininanltir usquead CandiJum presbylerum,
diimforas exeunt ad exercenda negolia pro necessi- GalLcani.
talibus subdilorum, inlus ad se redeant per con- UiiJe etiain ..laiiuario Calaritano inter cxtcra
temptalionem mandalorum. -Sicut Paulus qui cce- scribit, dicens : < IndiCalum nobis esl quori laicis
lesiibus secrelis inseritur, ct tamen per condescen- qnibusriam curam veslri patrimoiiii conimisisiis.
sionis viscera carnalium cubile scrutatur. Sicut Quod de cxlero cavendum a fraicrnilatc veslra
Jacob ascendciUcs et descendentes angelos vidit est nc sxcularibtis viris , atque non sub regula
quia videlicel reclores Ecclesix non solum Deum B vcslra ilegenlibus, cujuslihet res Ecclesia?commit-
contemplando appetunt, sed deorsum quoque ad tantur.sed probatis de veslro officio clericis, in
membra illius miserando descendunt. El riuni sa- ' quibus si quid reperiri poterit praviialis, til in sub-
cerdotes hortim facta imitantnr , et se cuslotliunl et dilis emendare quod illicilum gestum fuerit valeatis.
subdilorum onera porlnnt. Et videnlur tales esse Quos vidciicet apud vos haliilus sui officium mngis
quales idem egregius Paiilus prxcipil, ut qui utun- conveniei quainexciiset. »Qui eliam.de sacerdotibus
'XXhoc wntsdci.,<«'Jf-.'f13 non nlanlur, el qui gauttent, Maiiricis imperatori scribens, inler cxlera sic ail:
tanqnnm non gtiudentes,ei qui emunt lanquam non « Sacerdolibus autem, non ex terrena polestalc
possidenles(I Cor. vn, 50, 31). domintts nosler cilius indignetur; setl excelleuft
CAPUT IX. «MisiileraiioTiiJ,propter euin cojus servi sunt, eis iia
De differenlia clericorumet laicorum, et de studio dominetur ut eliam debilam reverentiam impendat.
beali Gregorii in talibus. Nam in divinis eloquiis sacerdoles aliquaudo dii,
Ex quibus pariler edoceinur, quod sicut clerici aliquando angeli vocaiilur, elc, usque ad lapideis
sxctilaria negolin, sic et laici ccclesinstica prxsu- serviebant. i Nihilominus ex aliis ipsius ponlificis
inere prohibenlur. Et sicul clerici a laicis, sic laici f dictis oslendilur, quod ejus judicio et conscnsu
removcnliir a clericis, tam ex ticcnlia muiux accti- orriinaliones episcoporum celebrabantur; qttoil ex
salionis quam et teslificalionis. El qucmadmodum duobus incunctanler apparel, pro quibus sic poputo
clerici a laicis hnbilu et professioue, sic discreti et clero scribcns, jubet: « Qiianlo apostolica series,
debenl esse aclu et conversalione ul nculer eorum Deo auciore, cunctis prxlala constat Ecclesiis,
oflicium alierius aut hxredilariam soiiem sibi prx- lanto inter mulliplices curas et illa nos valile solli-
ripiat; sed uleri|iie (erminos a sanclis Patribus et cilat, ubi ad consccrandiim anlislilem noslntra
oribodoxis principihus positos allendat. Nam sicut exspectatur arbilrium. Defuncto igiiur Laurenlio,
clerici a laicis etiam intru parielcs basilicarum locis Ecclesix Mcdiolanensis episcopo, elc, usque non
et ofliciissic el extra separari et cognosci debcnt mintial. » Sed cum posl annos aliquol Conslanfnis,
negotiis. Irieo iaici sua laiiltim, id csl sxcularia; functo insigniler pontilicio, in Domino riormissel,
clerici atiiein sua lantum, id est ecclesiaslica ne- clertis el plebs Meriiolanensis, Deusdedit diaconeui
gotia, disponanl et provideanl. Ilabent inde iilrique eligcnles, ab Agilulfo rege lerrerenlur quatenus
sibi regulas prxfixas lam a sancto papa et martyre iilum eligerent quem Langobardoriim barbarus
Slephano, cxlcrisqiie pouliflcibus sancloruiiique voluissu; al illi, decrelum suum Gregorio dirigen-
Palrum conciliis , quam et a principibus calholicis. . ( tes, concilium pelunt quibus ipse inler cxlera sic
Quod saiis in beati Grcgorii Geslis oslendilur, ubi rescripsil : < lllud quod vobis ab Agilulfoindicatis
sic legilur : Nemo laicorum quodlibel sacri palatii scriptum dilectionemveslram non moveat, elc., utque
Laleranensis niiiiisieriuiii, vel ccclesiaslicum pa- ordinaius. i Et post pauca: « Ui igitur in ordi-
iriuionium procurabit ; sed omnia ecclesiaslici juiis nanJo, elc, usqueconsecrari. »
munia ecclesiasiici niliilominus viri subibant; ni- CAPUT X.
Hliriini laicis ad armorum solam iiiililiam vel agro- Quanlo liberior sit GrwcorumEcclesia quam LalinO'
rum curani coiilinuain deputalis. Ob hoc se non- rtun a poleslate laicorum.
Eidli procerum sub ostentu religionis pruno lonsu- Igitur, ut prxdictum est, hxc sanclorum Palruni
rare cceperunt. Quoruin tergivcrsationi Mauricius et religiosorum priiicipum slatula de personis et
imperator prudeuter occurrens, dala per Longiinini rehusecelesiaslieisinviolabililerhaclentisin Iraiisma-
Strutorein lcge prxcepit tit quisquis fuisset adini- rino imperio observanlur, et solis metropolilanifivel
nislralionibiis implicalus, ei ad ccclesiasticum ve- episcopis cxteris disponendx relinqumilur. Unde
nire officium non licerel. Quant legem Gregotitis quxiibet Ecclcsix adminisiraiio solo eoitim dispo-
super hoc valde iaudavit, dicens : « Qui sxeulareui uitur arbitrio, sivc gratis sive non gratis vclint eam
 1155 HIMBERTI S. R. E. CARDINALIS 1!55
-commiltere cttilibet clerico; nec, nii a mclropoti- A quotidam (yraiiniriis. NcqueeniinLnngobarrii, qtiam-
lanis aul episcopis eoriinique familjaribus, vendi vis tunc harbari elAriani, seri nec eoriiin rex AgiliJ-
solet aliquando. Quod, qiiamvis cx sola venJilione fus, qunmvis Romanx liberlnti el riigniiati uimium
sil hxreticuin et nimium delcstabile, est lamen iiilensus, resistere Romano ponlifici lcnlaverurt,
Ecctesiis Dei illis magis lolerabilo quam nnstris quin Mediolaiiensis Ecclesix meiropolilaiiiim, jiu.ta
qux, ul superius osieilriitur, jugitcr vciiriunttir sua: apnslolicx sedis anliqua el canonica privileg.i,
qualer. Ncque enim arrognntia etavnrilia principtim suhsliltiisset. Nec prxjudicavit consenstts regis et
nostri sxculi et imperii pniitur terminis prxfixis cjus geniis desidcrium, nec exiorsit aposlolico prx-
coerceri, sed, Ir.ansgressis diviuis et liumanis legi* suli siuim super meiropolitanorum etcclione judi-
bus, qux inler arma silcnl, eiianisi ecclesiaslica, cium, liCet potentia armorum et crudeliicte
omnia sibi prxsumentes pnssidcnl, ul in eis dcgere barbariei scse dcpopulareniur, el peiierrefacerent
aut ex eis vivere sine ullorum rialiotie aut vendi- omne Italicum soluirr, et; quod adhuc majus ett,
lione contingal clericorum ilcminem. Quo fil ut, Ariana vesania omnein persequerenlur calholicuri.
qui lil;eriores oinnibiis esse deberent hominibus, ut Quod sane privilegium non soluiti in Italia, LUECa
pula quorum pnrs hxreriiins esl ipse Detts, qtiique barbaris et Arianis pervasa rctinuii, verum et ii
vicissim suut sors Dei, cxislant coniemplibiliores " Germania lolisque Galliis, sicut clare prxdicatur ^n
omuibus. Nntn quanllibet-vilis Inicnrum servus nttt cjus gestis et dictis.
iiiercennrius, nulli, prxler cum cujus est, faniulari CAPUT XI.
cogiiur, eique soli subjacet, iuni suis rehtis, ab aliis
liberrimus. Sic cnjtiscunqiie laici meriioc.ris attt Qualiter et per quos ecclesiw tui» privilegiit
divitis possessio ejus lanliim ctijus est subjacel <lo- privatw sunl.
inino, nec invaditur, nec vcndilur a principum ali- Et hxc canonica aucloritassolida cl specialis reser*
quo. Soli sunt clerici, sola esl Ecclcsia, quibus vala esl RomanispOnlificihiisin omnibiis melropolila-
oiiiniuin incurril calumnia, violetuin, potenlia, et nis; mciropolitanisquoqiieomiiibus ineoriiinsuffraga-
rapina, in tantum, ut si quid forte ccclesiis Dei neis, sicul in Geslis B. Bonifncii Magiiiiliniarchiepi-
laici conlulerinl pro animarum suurum redeinpiione, scopi reperiet quisquisquxsieril.Necipse tuncPippi-
mox fial calumniosum et venale, quod prius ab ipsis nus rex, nec lilitis cjus primiis Fraiicoriiiii imperalor
dojiatoribus possiriebalur pacifice. Et a quibus magnus Carolus hiinc canonem infiiugere fuit ag-
maxime viiidicaiilur ct vendunlur, nisi ab eis qui gressus, scd nec pronepoium seu hxredum regni et
se ecclesiarum Dei advocaios yel defensores pro- imperii corum ullus usquc ad Oiioaum lempus.
fileuliir? Ab ipsis scilicel iinperaioribus, ab ipsis Ipsis enim ad imperium adolescemibus ct proficien-
principibui eoruniqiie salellitibus. lpsi sub nomine libus, Romanorum pontifictim decrescere el defieera
et oblentu defensionis prxsumunt sibi, alienant, vel ceepit virtus adeo ut, prx ignavia et insipieruia
vendunl non solum .ecciesias, sed ei qtiidquid est eorum, atque pro arroganlta neophytorum princi-
earum juris, lam in rebus et personis qtiam el in pum, omne ecclesiaslicum ollicium ct jus paulatiiu
ofliciis. Uude vel correpli aniniaJverlaiU quantomi» subriperetur et extorqueretur eorum manibus, vix
iius Deiiin reyereaniur quam sub eoruni polestate inanc prislinx dignitatis nomen, non autem ipsam
consLilulqs -.ujuscunque condilionis liomiiies, quo- suam digiiitatem, rctinerc laboranlibus. Sicrieiili'
rum vercnlur. ei cavent invadere possessiones. Ar- lalo el abjecto capile clericalis ordinis, omne mox
bitranlur cedendum hoiniiiibus sub se, cuni non corpus sibi, pro libilo suo siibslernendum, impune
rcputent ceriendum Deo supra se. Verentur et eru- iisttrpavit potestas sxcttlaris; qux, piimo qtiidein,
bcsciinl lioiuines, quibus lerrenuiu vcl civile jus non prxripuit cuncta ecclcsiasiica simul el stali.n,
couservanl, cum nec revercanlur, nec erubescant sed, cxlerarum iicquitiariini more, seperatim ct
Deuui, cui nec lerrenum jtis, npc ccelesle fasreser- pcdelentim. Nam primo ambitiosis eccltsiaslicamr.i
Vant. Et cum non dubiteiu se sacrilegos prxbere |j dignilaium vel possessiouum cupidis favebat prece,
Deo, cujus hxreditaiem sihi vindicanl, religiosi el dein minis, dcinceps verbis concessivis; in qnilus
caikoliei principes ab homiiiibus dici et habere omnibus cemens conlradictorem sibi neminem, r.ec
atTeciani, ctim vere sinl iniinici D::i, ajversns quem uui moveret pennam, vel aperiret os et gannirei,
tiiiaiiiiniier conspiraul, ut hxrcJitale snncluariuin ad majora progreditur ; ei jam, sub nomine inve-
ejus possiJcanl. Unde, juxta quoJ Psahnisia im- stiltirx, dare primo labellas, vel qualescunque por-
precando prophetal, poiicndi sunl sicut lloreb, et rigere virgulas dein baculcs laicis, landemque
Zeb, et Zebee el Salmana qui ulique alienigcnurum ecclesiasticis.Quod maximuui nefas sic jam inolcvii,
principcs et Israclitarum hosies eraiil (Psal. ul id solum canoiiicuin credaltir, nec qux sit ec-
Lxxxu, 12). Quorum maliliam noslri temporis prin- clesiastica regula sciaiur aut aiiendalur. Et qnidem
Cipesseculi viJeanl quo sinl pcrducli. Dcnique, ut memini me vidisse a sxcularibtts principibus rrii-
ex prxcedentibiis beali Gregorii diciis evidcnter quos pasloralibus baculis et annutis investiri d<*
apparel, ad Iioc eos jam perduxit anibilio perfidi episcopaiibtis et abbatiis, metropolitnnosqne eornro
Simonis , uf inlolerabilior nunc eorum principattis et primates, qtiamvis prxsenies essent, nec inde
mcuitibai calholicis Ecclcsiis quam Laugobardorum requisilcs, nec atiquid conira hiscerc auscs. Quibus
 1157 ADVERSUS SIMONIACOSLiBRl TRES.—LIBER TERTlUS. li:,8
SUIJinnio aouilerio tixorum el nece filiorum de- \ matrem plus qnam me, non esl me digntis (Maltli.
preheusis, sux negligcniix el prxvaricaiiouis merilo x, 37), » quoiiiain, etiamsi in via spiriiuali paircs
accidil illud maledictum Mosaicum, diccns : « Uxo- conlrarios habcnms, odisse ct fugerc debemus.
rem accipies, el alius corani le dorniict cuni ea CAPUT XII.
(Deul. XXVIII,50).» Qiio, ut ueattis Ilieronymus, in De prwsumplione feminnrutn cl dignitate sacralarvtm
Coiiimentario Zachurix prophelx, atlestalur, niliil rertttn.
crudehus, nihil miserius iiivcniri polest ut, timorc Verum cnr hxc tanlum dc viris laicis conqueri-
moiiis proprix, nec suliitem filioruin, nec tixorum mur, ctim ipsx quoqiie laicx feminx, quibus ncc
piiJicitiani defendere viri audeani. loqtti in Ecclesia peitiiiiiiiiir (/ Cor. xiv, oi), ncc
Hoc ipsuin et Amos proplieta, ad Amasiani im- dominari in viriim (/ Tim. u, 12), non solum laicis
pitim sacerdotem couirainans, loi|iiitur : < Uxor res ccclesiasticas dispensandas commjttuiil, scd
lua in civitate foruicabitur, cl fi.ii lui el filix in insupcr pasloralibus baculis et annulis de episcopa-
gladio caricnt el htiiiius lua fuuictdo melielur (Amos tibus el abbaiiis clericos invcsiiaiu, quos eis aut
VII, 17). i lucunctaiilcr eniin saccrdolis uxor ab aliis favor nut obsequium sxciilare, seu prclium lempo-
viol tur, qtianiiocunque Ecclesia a laicis, quibus rale, concilial elcommendal. Piincipaniur ei ipsae
uoii peiiinel, ariiiiinislralur vel ordinatur. Cujtis B nihilominus omni ecclesiaslicoruinconcilio el judicio,
ctiam liumiis funiculo meliciur, ubi ecclesiasiica dum, ad niilumillarum eliam absenlum, alii prxponuii-
posscssio a sortc Dominici saccrdolii alieiialur, et tur, alii deponunlur, alii, qiiamvis cnlpabiles, aut
ad laicoruin sortcni el ilominium revocatur. Qtti si prxlermiiluntur, aul dcfendiinlur. Sic hac pcr-
defensores Ecclesix, et non prxdones vel invasorcs versissinia abusione , juxta quoJ impitis Porphy-
esseni, procul dubio pro qualicunqiie culpa scu rius calumninlur, scnnlus noster suiit femii.x
negligentia saccrdotum ea defendcre non ncglige- ;a qtiibus insupcr danltir sacerdolulia insignia,
reni, nec jus iliius sibi vindicarcni. Facluin ciiiin inec licel ecclesiasticos, nisi de earum dono, sua sibj
personx, ul bealus Gregorius docel, non esl con- iassttmere, qttx nec dicam femiiix, sed nec masc:;-
vcrteuduin in damuuiii Ecclcsix ; sed sic esl ,cnsti- 1loriim qtiispiam, nisi clericus, debel contingcic,
ganda persona ut per ouiiiia iiidemnis conserveiur 1bealo Stephano papa inarlyre sic dciiuntiaiiie :
f.icullas ecclesiastica. Hubct enim Ecclesia suas lc- < Vestiincnla ecclesiaslica, quibiis Dco iniiiislraliir ,
ges, suos judices, quibus ctitii consilio religiosoruin .el sacrata dcbent cssc el honesta, quibus in aliis
el sapienlum aul corripianlur, aut corriganlur cul- iusibus neino debel frtii quam in ccclesiaslicis ct
px prxpositorum et minislrorum ejus. Quas si eccle- Deo diguis olficiis, qua>.nec ab aliis debeul coiitingi
siastici dissimulant aut iiiiiiimc curant, demtim ^ ;aul ferri, nisi a sarralis Deo Iiominibus, ne ullio,
sxcuiares principes el fideles laici, pro defensione .qiixB.dlhazar purcussil, super hxc Iransgredicnli-
cl recuperalione, quam malri sux Ecclesix debcnl, 1liusei tnlia prxsumenlibus venial divina, et corruere
necesse esl insislant, eosque opportune imporlune <sos facial ad ima. i Ex quo lanli ponlificis de-
conveniant el moiieaul, ne destrucloribus eeclesia- i;relo, neccsse esi caveanl laici et laicx ccclesiaslica
rttin Dei et indisciplinatis tacendo et dissimulando vesiimeiila suo conlactu lemerare, el a iuinoribus
faveaul, sed secum ad reformandos eis suos canones |[irohibita inajoi-a sibi prxsumerc. Quibtis eniui non
exsurgant. Quod si nec monitis resistere pravis iconceriiiur claviciiLiin osliarii qua scral et reserat
curaverint, faciat laica poieslas landcni quod libc- valvas lempli sancli, vel fiiniculum linlinnaliuli quo
rx ct dilectx malris degeneres filii, cujus si puiL- isignilical cerlas horas opcris Dei, niulto niinus con-
citiani cognoverinl ab adulieiis captivari; nec iuora, icediutr cumlingere baculiim ct annulum cpiscopi,
acciiigunlur vindicaluri, etiamsi paler eorum adino- i[jiiibus principalilcr insignilus, non solos osliarios,
niius negligat lam intolerabile sibi maluui ulliim :scd reliquos orriincs ccclcsiaslicos, ipsumque tetn-
iri. Cavcnlcs enim niaculam suo gciicri infamiam- jpliim ctim oinni stta supcllcclili, altare quoqtic cuin
que non modicam suo nomini, eliam palre cessante, Q iomnibtis suis utcnsilibus Dco omnipolcnli consccral.
iioti cessaiil boni filii matris sux injurias ulcisci. IPari morio quibus uon liccl coutingere ciiiguliim
Qui si eam, adukeris creplam, suo legilimo ir.atri- ;iut m.ijipulam subdiaconi, hostias ad altare laturi,
monio non resliluercut, sed sux Iibidini matcrnam Inullo miuus licel aiinuliim episcopi quo insignilur,
pudiciliam prosiilucreiit; nonnc pejores et detesla- <jum assistil allari, ct sanclilicat immolalqiie Agnitm
biliorcs quibuslibet adullcris essent? Nonne lolera- I[)ei, vel dum consccrat cbrisma Spiritiis sancti, seu
bilius fuerat ah aliis non defendisse, qtiam defensam (lum bcneilicii popiiluiii Dci. Nec niirum si lantopere
sic sibi usurpare et nddiccre? Rogo considerent ireriiatem Chrisii in Novo Tcstamcnlo rcvereamur,
hoc Chrisliana pielale principes Chrisliani et laici, <;um ejus unibram in Vctcri decreverit Dominus sic
el landcm cognoscant quanlo flugitiores sint, si lrevercndamet honorandain, ul in libro Nunieri inde
spiritualem malrem stiait) sic dcfendant, ne palri \icr Moysendicat: «Eruntsub custodia Levitarum
suo reslituant, sed sibi ipsis lanlum prostiluant. Et I.abulx labernaculi, et veclcs, et columnx^et bases
cuipalri? llli nimirum cui nullus carnalis paler, ne i;arum, el omnia qux ad ctiltum perlinent hujusce-
dicam prxferendus, scd nec quidem est xquiparan- Inodi; columnxquc alrii cum basibus suis per cir-
i!tis, juxta uuod dicitur • « Qui amat patrem aut <cuittim ct jjaxilli cuni funibus. Caslrametabuniur
 1159 IIUMBERTI S. R. E. CARDINALIS HGO
auie tabernaculum fcederis, id est ad orientalem A ltemporalis mortis adhibebatur quae prociil dubio
plagam Moyses et Aaron cum filiis suis, habentes tuinbra perpeltix habebatur. Itaque, ut ait Aposto-
cuslodiam sanctuarii in medio filiorum lsrael. Quis- 1lus, in liherlatem vocali (Gal. v, 13), ne abutamur
quis alienus accesserit morietur (Num. ni, 36-38).» I:
Iibertale, nec tnrdemus reverli ad Palrem nostrum ,
Deinde vasa allaris iu quanta voluerit Dominus reve- nec r desperando, aut nimium sperando difieramus
renlia baberi, post aliqua ibidcm oslendit dicens : de d die in diera, quia, sicut qui desperal, sic el ma-
« Igiiiuin receplacula, fuscinulas ac iridentes, unci- ledictus
1 esl qui in spe peccat.
IOS et batilla, cunclaque vasa allaris operienl simul CAPUT XIII.
velamine janlhinarum pellium, et induccnt vecles. De / dignilate sacerdotii veteris legis, el prwsumptione
Cuiiiquc involverint Aaron et fllii ejiis sanctuarium et pceiiaregum Judw et Israel.
it omnia vasa ej'us in coinmoiiouecasirorum, tunc Nihilomiiiuset perpendanl quia,quamvisduodecim
.iitrabunt filii Caalh ut portent involuia, el non lan- tribus
' Israel totidem l-unc haberenl principes, in
.tnnt vasa sancluarii, ne moriantur (Num. iv, 14, <i
qtiibus et Nahasson, de iribu Juda, cui non erat
15). • a
aufereiidum scepmim el dux de femore ejus usqtie
Quoriim periculum denuo cavendum denuntians, a Regem regum, Chrislum (Gen. XLIX,10), nulhis
ad
iit Moysi et Aaron : « Nolite perdere populum " lamen l illorum, nisi solus Moyses, prxsumpsit ex
Caalh de medio Levitarum ; sed hoc facite eis, ut contribulibus
c suis ordinare pontificcm, sacerdotes
fivanl et non moriantur, si tetigerint sancta sancto- Ct e Levitas, cunctasque illius lemporis instiiuerc et
rum. Aaron el lilii ejus inlrabunt, ipsiquc disponent <$ disponere cxremonias. Siqnidem ipse, vice summi
apern singttlortim, et divident quid portare quis pontiflcis
I et maxinii primaiis, Aaron frnlrem siium,
lebcat. Alii nulla curiositule vi.deant qux sint in et < filios ejus, infcrioris gradus sacerdotes. infulis
•aucluario, priusquam involvantur, alioquin mo- S sacerdotalibus induil, consccravit el intinxit. Ipse
rienlur (JYMI?I. iv, 18, 19). i Quod tongo post tetn- quoqtie
C tabernaculum utrumque erexit, et cum
pore Oza Levites incurrit, ubi arcam Domini inclina- omnibus
c ulensilibus suis, altaribusque et vasis Inun-
lam.siisleiitare lenlavit, quani solis sacerdolibus {gendo, et aqua cum hyssopo aspergendo dedicavit,
contingere licuit. Ex quibus perpendant quid tnC- cqua eiiam populum aspersum sanctificavii: « Lecto
reaiilur qui sola temerilale traclani el feruiii vestes enim,
< ut ait Apostolus ad Hebrxos, omni man-
et vasa ecclesiaslici minislerii, si occiriunlur coclitus dato
< legis a Moyse universo populo, accipiens snn-
qui, sola curiosilale ducti, hxc tanlum viderinl, aut guinem
{ vitulorum et hircorum cum aqua cl lana
subita neccssitate pcrmoti stistenlare lenlavcrinl. r coccinea
< ei liyssopo], ipsum quoque librum et om-
El certe Levitx et consecrati ernnt qnos tanla ani- '
nem populum aspersit, dicens : Hic sanguis lesta-
madversio cohibebat; quanta puiamus severitate '
menti quod mandavit ad vos Deus. Eliam laberna-
laicos ab his delerrebat? Sed ne forsan aiitnmet culum < et omnia vasa ministerii sanguine similitCT
qtiis hsec tanltim populo sub lege cusloJieuda, et iaspersit: Et omnia pene in sangtiiue mundantur,
iion nobis sub gralia, Apostolum dicenlem audiat: i
secundum legem, et sine sanguinis fusione non fit
t Quxcunquc scripla sunt ad nostram doclrinam remissio ' (Hebr. ix, 19-22). Hic deinde morluo
scripta sunt (Rom. xv, 2); > nec non beatum papam Aaron ' fratre suo, filium ejus Eleazarum veslibus
Slephanum, consimilia his superius decernentesi; ]
palris induit in raonte, ut pontificalu fungeretu
Dominum nostrum quoque in Evangelio, maj'oris illiiis i vice (Num. xx, 27-29). » Nunquid aticubi rc-
justitix perfeclionem suis inculcanlem, quibus sic periturj principes aut populos atiariim tribuum
prxmisit: « Nisi abundaverit jnslitia vcstra plus- designasse, aut insliiuisse pontifices, ac reliquos
quam Scribarum et Phnrisxorum, non intrabiiis :
ministros labernaculi vel lemplum Domini, seu prse-
in regiium ccelorum (Matth. iu, 20). » Et revera sumpsisse quidquam sortis ac juris eorum? Ipsi
lex nec iram nec subsannationem, nec vcrbi convi- ienim, per se et inler se, suas ordinaliones et cau-
cium in fralrem morle punit, nisi solum actuale D sas, prout eis videbatur, agebant; et tota trikis
homicidium; sed [Evangelium] ejus quoque fomi- Levitica snis lanlum poniificibus disponcnda subja-
tcm et seminarium, iram scilicet manifcslumque cebat, nemine piincipum aut plebis contradicente,
convicium, ct lanto graviori morle quanto melior sed potius cunclis ad prxceptum et nutum eorum
cxstat aniraa corpore; cujus morte, quam soiam pendenlibus, tam ex oblationibus quam ex observa-
sentlebaiU illi, velut servi, pcrterriti ab excessibus tionibus reliquis. Quos quicunque non audiret, de
reprimebanlur, cum nos velul liberi, sola charitate medio populi sui interirel. El hoc legilimutn Levi-
asterni Palris jusliiiam operari debeamus. Qua, si ticxtribui a cxteris inviolabiliter constat reddilum
utpula disciplinam ejus abjicimus iudisciplinatoqiie usque ad pessimum regem Jeroboam, qui suo schi-
illius voluntali resislimus, non solum exhxredabi- sroate regnnm et sacerdotiilm bqierlilus est, insti-
mur, sed insuper morte animx perpetuo plecieinur; tuens atia allaria aliosqtte sacerdotes idolis, qiiorum
qtiam nflbisinuninere credentes vilare coiuempsimus. ulique sacerdotes fiebant, non Mosaice, sed Simo-
Et tanicn in hoc quoque ab illis disiamus , quia no- niace. Nam qiticunque,ut hisloria leslatur, volebat,
bis, tanquani liberis, copia satisfaclionis roservalnr; implebat mantini stiam, elfiebal saccrdoseorumqni
illis autern, lanquam servis, ncc mcra, vindicla non sunt dii. Porro Judas el Beiijimin, cum nLqua
 i!61 ADVERSUS SlMONlACOSLIBRl TRES. — LIBER TERTIUS. 11(52
parleLevilicx Iribus, relinuerunt sux sorli aliquan- \ protegebat
p Ob eam icni terraa niolum in lemplo
diu sacerdotium, quamvis exorbitando interdum ; Deiexorlum 1 conslat, cujus cfiairi Zachariasprophcia
unde el lempluni et altare nonniinquam aliquorum et e titulus Amos meminil. Ftiit ergo leprosus tisquo
sacerdotum et regum matitia profanabat, noniiun- ad a diem iiiortis sux, et habilavit in domo separala
qHam succossoruni eorum devolio expiabat. ln cujus sseorsum, filio suo regnuni obiinenle. Quo uliqua
regni primiiiva iniione et poslrcms schismale con- 1< leproso vivente, et qiianiiiin in re est sacerdotium
cerriia catholicorinii discordiaque hxreticorum prx- ddissipante, Isaias visioiiem Dei videre i:on poiui'.
Cg.irabalur quam maxime, el paucitas calholicorum Quainliu ( ille regnuni tenuit in Judxa, proplieta
in Judxis Jerosolymilanis, pluralitas vero hxretico- o
octtlos non levavit ad ccelum, nou ei suiit reserala
nini in Israelilis Bethavenitis. cccelestia, iion npparuitci Doiiiinus Sabaoth, nec in
In quibus pariter eliam considerandtim est quia minislerio n fitlci ler sanctum nomen aiidiliiin cst.
qui iiou nisi falsum sacerdolium sibi relinuerunt C
Quando vero itle mortuus est, universa hxc nperto
ciiin ipsa lege Mosaica quam fruslra legebant, alque ssese Iuniiiie prodiderunt. i Et post pnuca : < Doncc
cum psalmis Davidicis quos dxmoniis et non Deo Ozins < vivit, non intelligis, Isuia, le miserum
dccantabanl, prius irrevocabilem et perpetuam ca- non " conipmigeris, non moveris; sed qtiando illc
plivilatem incurreruut; illi autemqui divinilus insli- & morttius
" est, lunc aiiimadverlis iminunda lc habere
iutum sacerdotium sibi reiinuerunl, licetcadendo et labia, u lunc indignum te esse cognoscis Visione Dei.
rcsurgendo, non nisi septuagenariam, et lianc tongo Isaias ': juslus ut tanlum in sermone pcccaverat; idco
posl illos lempore; ex qua tanquani meliorati et sola s labia liabebat immunda, quantum, ego arbi-
renovati, cum lege cl psalmis, cum sacerdotibus 'Iror, quia Oziam in leniplum irruentem non corri-
suis el prophelis, cum ipsis quoque sacris vasis, puerat, P nec juxia Elix exemplum libera vocc im-
pturimisque cihiiicoriim principiim donnriis sttnt pitim P designaverat. i
reversi, leinpluin et sanctam civilalem restrucluri. CAPUT XIV
Eiquidem illis, lanquam uxori pcrtinaciter mere- Ve prwsumplione Saulis et poena.
tricanti, dedil Dominus semel libellum repudii, ut Saul qtioque, tit legilur, erat vir eleclus ac honus,
jnm libiriiucs suas expleat sine aliqtto rcspectu raa- et e non eral de filiis Israel melior (/
Reg. ix, 2), et
ritalis zeli; istis autem, lanquam filiis iascivis et parvulus
P in oculis suis : nonne pro usurpato sibi
dissolulis, ul resipiscerent, paierna flagelta adhi- sacerdoiio
s reprobatus, regimm quod ei Domiuus
liuii, j'uxta quod per Zachariain dicit : « Zelatus prxparabat,
V iu seinpileriium perdidit, atquc semet-
s ;m Sion zclo niagno, et indigiiatioue niagna zelaius _ ipsum
'! inierfecii? Quod lauien quanta necessitate
siim eam. llxc riicil Dominus exen iltium. Reversus vusurpaverit, istic, jiixta Hisloriam, nos meniinissc
sum ad Sion et habilabo ih medio Jerusalem, ct non " piguit: < Philistini, inquit, congregali sunt ad
Vi.cabitur Jeriisalem Civilas verilalis, MonsDomini prxliandum
P conlra Isrnel iriginla niillia curruum ct
exerciiuuin, Mons sanctificatus (Zach. vm, 2, 3). » sex s miflia equiiuui, et reliquuni vulgus sicut arena
QuoJ cum ex muliis aliis, lunc ex hoc uno palenler <1 esi in littore maris plurimn. El ascendentes
qux
c
colligi potest, quia quamvis Jeroboam sacerdolium caslramelali stiul in Machnias ad orienteni Belha-
decemlribuum, quibus prxessel, sibi prxsumpserit, v
ven. Quod cum vidissent viri Israel se in arclo sitos,
super allare Beihel siando et thura jaciendo (/// (;
(aflliclus est cnim popuius), absconderunt se in
spe-
Rrg. xiu, 1), nulla tamen visibili plaga percussus •'
Iuncis et in abdilis, in peiris quoque • (/ lieg. xui,
evas.il. 5 etc, usque <el non vidil Suinuel ultra Saul
5)
Porro Ozias, rex Juda, cum id, quaiiqiiam zelo ad usque
a diem mortis sux (/ Reg. xv, 35). » In
qua tam
Dei indiscrete fervens, altentaret, lepra perctissus dislricia
d Divinilatis in utrumque regeni senleiilia
<?st,etiam priusqtiam ad altare incensi cum thuri- aanimadverlant Cliristiani principes nec
devotionem,
bulo, quod soluni jam arripuerat, accederet (// Par. "
nec necessitaicin fuisse excusalam, qnin ulerqne
xxvi, 19). « Qui. ut beatus Hieronyinus, juxta tlis- D divinitusob
d sacerdoiium sibi prxsumpium puniretur.
loriam, asserit, fuit vir jusltis, et fecit rectum in IEt Ozias qiiiJem corjioris sui suluiem et niuiidili.ini
conspectu Doniini, xdificans lemplum, aquxduclum aainue regniim amittit; Saul vero spiriiui ncquam
fabricans, offerens vasa, ei prolioc merito advcrsa- ltraditur, Spiritum sanclum perdiriit , ct regiiuni
rios superans, quod maximum pietaiis indicium est; rlnortemque animx etcorporis, et a semeiipso inter-
habens niullos in suo imjierioprophetas. Hic, quan- fectus,
f totiusque domus sux invenit interit m. Et
diu vixit Zachaiias sacerdos, cognomenlo Intelli- c
certe neiiler prxsumpsit sibi aut ralionale aui sldain
gens, placuit Deo, et cum otnni vencralione dclu- ssanctam, vel laminam auream, seu quamlibetsacer-
brum cjus ingressus esl. Posiquam vero Zacharias dotalium d veslium, nisi quod prior obtulit hclocaus-
obiit, volens per semeUpsum oflerre donaria, sacer- tum, t aller vero arripuit tbiiiibulniii ad thtirificiii-
dotalem ordinem, non tnm pie quam audacter, d
dum. Notandum quoque quanto excusabilius el lole-
invasit, et reclamnniibus Leviiis et cxteris sacer- rubilius
r quod necessitas cogit quain quod voluntas
doiibus : Nonne tu es, Ozias, rex, el non sacerdos ? prxsumit.
i/ Nam quamvis Saul, necessitale compel-
Audire noluit, statimque lepra pereussusin fronte lente, 1 holocaustiim obtulerit, non tamen Doiiiinura
ssl. Qua.Ticorpoiis partetn sacerdos auri tainiua iaui proohetam sic exacerbavit ut omnino derelicttss
PATROL_CXLIII.
1163 HUMBERTl S. R.
csset ab eis, quia postea in multis eum triumpnis
Dominus clarificavit, et propheta muttoties illuin
visitavit, Salulavit, et in sermone Domini ad Ainalcc
deletnm ire prxcepit. Ubi autem volnniate id prx-
sumpsit, statim ab eo spirilus Domiiii bonus reces-
sil, spiiiiusque Domini malus eum cxagilare ccepil,
ncc postea victoriam habuit, neqtte Sanutelem
viiit.
CAPUT XV.
Quattla flagella premant principes cnm populis pro
prwsumplione sacerdotnlis officii.
Quod necesse est altenJant Ctirisiiani principes,
et saccrdotalis officii quidpiam sibi-prxsuinere niinc
cessent, ne non lantiim siinplicem, sed dupliceni
<(iioqueconfiisionem sicut diploidem iiiduanl. Neque
cnim Deus, ultionum Doniintis, Dens utlionuin for-
lis et zelotes, tanluni uefas iiiultiiin prxtermittere
solet; sed aut in prxscnli sxculo, aut in futtiro, aut
certe in ulroque vindicare. Proinde attcndant bella
exlema, sediliones intcrnas, gentem super genleni,
regntimcontra rcgntim, terrxmotus magnos perloca,
terroresdc cceloet lempestates, pestileniiaseifanies,
quse sine intermissione Chrisiianos perturbani, et
ante lixc omnia injecisse manus nposlolis Dei et
minislris, clvel lot flugellis corrcpli lanJeni co-
gnoscant, ne forte etiam post flngella morlem per-
peluam 'incurranl. Super hscc allendant, quia cum
in Francorum lcrra reges ex genere prodeant, quis
regttin a centiim et amplius aiinis recolitur a filiis
suis vel ttsqtie in qiinriam gcnerationem regnasso?
Siquidem Otlones, prx omnibus ante se regibus
sacerdolalis oflicii prxstimplores, vix atligere lcr-
liain. Posl quos piimns Heiiiiens nutlani. Quod et
iu aliis regnis el principalibus conligisse qui dis-
quisierii, invenire poterit. El laicen mirabili cxci-
tatc arbitraiilur hujusmodi principes se ohscqiiium
lalilcr
prsestare Deo; si ex pecnniis, vel prxdiis
acquisilis coiistiliinnl novas ecclesias vel ali.i pia
toca, cum non solum nihil eis prosit, sed jiliirimum
quoqueobsit, sicut ex verbisbeali Gregorii superiis
monstrulur satis. El revera quid prodesl principibus
niile ccclesias desiruere , et unam conslrtiere
cxemplo principum illorum qttos prxnoinitiavimus,
et prxserlim
qui de spoliis multarttm ecclesiartim,
con-
provinciarum miserx Ilalix, duos episcopalus
strtixere, til vel sic Iiumano juriicio approbarentur
qui divino reprobantur; el quasi magnum aliquid
fcccvint, nominc lenus juri tradiderint aposiolicx
sedis, cum sibi tamen et siiccessoribus stiis onme
rioiiiiiiitiiii inde reiiiiuerint? Niniirum sivc isli, sive
quicunque imitalores eoruiii, aut fallunl, aut fallun-
lur, si credunt Principi apostolorttm contra suam
in Simoncm magum senicnliam lales oblaliones vcl
pecunias jam posse placere, quasi eum pceuitucrit
stix prioris sententix. El ctir non perpenriunt non
esse suuni ecclesias Dei facere, sed faclas defendere?
Ad lioc enim gladittm n Chrisii sncerdoiibus acci-
piunl, ari hoc inungiiniiir, ut pro Ecclcsiarum Dei
defcnsione militent, ct ubicunquc opus est piignent,
E. CARDINALIS HG4
non ul ecclesias insfUuanl, et vel eas, vel aliquid
earum sanctilicent aut prsesumaiit.
Quod si alicubi xdificanda siint ovilia intelleclua-
libus ovibns, sint pasloribus earnm devoii el strenui
adjuloresi non ul aliarum L-.cteet lanis, seri lanlum
illarum qttarum inlerest, xJificentur : < Qui enim,
ut Sapieus ai(, xdificat domum suam inipcnsis alle~
nis, quasi qui colligat lapides snos in hienie (Eccl.
xxi, 9). Et ccrte quaiiti pcn.iitur hoc a Deo, et sanai
mcntis hominibus, si solitis eleemosinx graiia qui-
libet diviiem vel mediocrem spoliet, aul occiriat
qucmlibet homincm, ul nuJuiii vesliat, aut uiori-
bundiim vivilieel? et quanio Iaudabilior foret, si
rniscros negligerei, quam ttt eis niisererclur lalitcr.
Quapropler saeculariter potentcs, nc polenter lor-
menta paliantur (Sup. vi, 7), inler alia ecclesi.isiica
sacramcnta, caveant annulis et virgis ecclesiaslicis
quemlibet insignire, scienles lioc ndn sui oflicii, sed
siteidotum csse. Ipsi cnim, ut servi domeslici,
juxla evangelicam parabotam, jussu palrisfamilias
prodigo filio revertenli profo titit slolani piimain, id
cst calecliizani: ipsi eum indutuil, id esl bapiizant;
ipsi calceamenta imitationis prio:um palrtim ia pe-
cMijuscjus, ipsi multo magis annulum pixdicalionis
sett ecclesiasticx dispensat;onis dunt in manu cjus.
Quoruni enim non est bapliznre el prxdicare, mullo
m:nus esl annulum dare, quo specialius conimenda-
tur prxdicalio cl inagislcrium rccloruni Ecclesix.
Qiiorum est eliam viluluin saginatum adducere et
occidere, sacramenia scilicet corporis et sanguinis
Chrisli familix ejus epiilalurx prxparare. Quod si
priticipes sxcuti mercerii r-nimarum sttaruin in de-
fensione et procuratione ecclesiasiicarum pcrsona-i
rmnet fncultadim cupiunt prospicere, per sacerdotes
sacerdoiatesviccs, liabilacuta el sumpius conservari
suffrngentiir, ubicunqiic eccleeiasticus stalus incolti-
misinveni ur.exemplo sanctissimireg:s Davd,quiut
saccrdolaiibussorlibussacerdctium lunciiicolumeper
congrua cl debila officiaDomino disponcretur institil,
(t de hosliuni Domini manubiis, suiijiie jnris facul-
tatibus ad lemplum Domino xdificaitduni cxpcn-
sas Salomoni lilio providit ct prxparavit, sicut
linis libri primi Paralipomenon enuclcaiius os-
lendit.
CAPUT XVI
De studio sanclorum regum erga divinum cullum el
remuneralione, el vindicta ptebium.
Nihilominus ubicunqiic ecclesiastictis stalus ei
divinus cultus imminiiliis est, aul anniillalus, zelo
et modo regis Josix ad recuperandum et vindican-
diim accingantiir, piaqne devotione sacerdoies cjus
cliamsi snum negligere oflicium non liincanl, excm-
plo Ezechix; liumiles piisquerelis et admoiiilionihus
aggrediantur. Sic enini de illo in allero Paralipome-
non libro referlur : «Ezecbias anno et mense primr
regni sui, aperuit valvas riomus Domini, et instatt
ravil cas; adduxilqtie sacerdofes atque Levilas. e'
congregavit eos in plateam orientalem, dixilqiie ad
eos: Audile me, Leviix, et sanclificamini. Mundatf
H65 ADVERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIBER TERTIUS. 116«
riomuin Domini Dei palrum vestrorum, aufeiie om- A ipiente, innumera populi mulliludo prostcrnitur et
nem inimunditiam de sanctuario. Peccavertint palrcs iagcllalur sxpc, quia nil tale sine favorc seu suf-
noslri el fecerunt malum in conspectu Dei nostri, dagio corum polttit eflicere. Timenies eniin vel
dcreliiiqvienieseum. Averlerunl facies suas a laber- inianles hoininem magis quam Deum, non soluni
naculo Domini, et prxbuerunl dorsum. Clauserunt iaveut male facicnlibus dominis, sed insuper ex ma-
osiia qux ernnl in porlicu.et exstinxerunl Iucernas, litia eorum aiiriaciani sumtint, et in quos possunt
inccnsumque non adoleverunt el holocausta non ob- superbiunl el insurgunt. Qui si unanimcs prava co-
lulerunt insancluario Domino Deo Israel. Conciiatus naniibus obsislcrent et reclamarenl, sicut nonnun-
est ilaque ftiror Domini super Juilam el Israelem, quam pro suis incommodis, seu commodis, vel sicut
tradiditque eos in commotionem et in interiUii» et pro accepta vel sibi promissa ab aliquibus pecunia
sibilum, sicut ipsi cernitis oculis vestris. En corrue- solenl, facillime suos principes et majores a mato
runtpatres nostri gladio, filii noslri, el filix noslrx, revocarent. Denique, nisi principibus sacerdotum
<:t conjuges cap(ivxduc(x sunt propter hoc scelus. lurba clamorissui improbitale fuvisset, Pilatus Do-
Nunc igitnr placet mihi ut ineamus fcedus cuwi iniiuim Jesum relaxasset, nec suum vclle ipsi prin-
Domino Deo lsrael, et avertat a nobis furorem cipcs ex captione Domini complessenl. Sed esto nc-
irx sux. Filii mei, nolite negligere. Vos elegit Do- B ccssitate imbelles et vile vulgus qualecur.que princi-
niiiius ut sietis coram eo, el minislrelis illi, colalis ptiin vsluiilatciii seciantur, vel caveanl, ne ipsa ne-
cum, et cremelis incensum (// Par. xxix, 3-11). i ccssitas fiat cis mnle agendi voluntas simul et iibcr-
Ciijus devotioni non sufliciet solos subditos corrigere, las; qtiasi si debcnt ab omnium hominum Ixsione
verum et extraneos admonere, sicut inibi post pauca refrenare, niulto magis ab ccclesiasticarum reruni
sa'b;Iilur : < Perrexerunt cursores cum epistolis ex prxsumplionc, recolentes quia si peccaveril vir in
rcgis iniperio et principum ejus, et in miiverstim virum, placari ei potest Deus; si autcm in Deum
Israelcl Juriam juxta id quod rex prxce|>eral prx- peccaverit, quis orabit pro eo?Nec non recolanl
dicaiilcs : Filii lsrael, revertimini ad Domiiiiim quia plebcs uumcrosius, cl aliquando enrum prin-
Deuni Abraham, Isaac el Jacob, et revertelur ad dpibus icinporalem pcenam evadentibus, puniuntur,
reliquias qux cfTugerunt mantim regis Assyriorum. quia plures ipsx sunt, principes vero pauciores,.vet
Nolite fieri sicttl patres vestri et fratres qui reces- quia ab ipsis lanquam a suis radicibus prxsumpiio
seriinl a Domino Deo patrum suorum.et tradiditeos ct nequitia principum maxime procedit. Hinc est
in interilum, iit ipsi cernitis. Nolite obdurare cervi- quod Pharao cum onini suo populo itileriit. Beihsa-
ces vestras, sicut patres vestri. Tradite manus Do- mitarum qaoq-.ie sepluaginta viri et quinquaginla
niino, et venite ad sancluarium ejus, quod sanctifi- plebis, quod a.-cam Domini viderint, quodque David
cavit in xtcriium. Servite Domino Deo palruiR vc- qni dinumerare populum j'usserat evadente, seplua-
slrorum, et avertetur vobis ira furoris ejus; si e«i;n ginla millta hoioinum ab angelo tribus diebus cxsa
vos reversi fueritis ad Dominum, fratres veslri et sunt. Et nolanrium quod in causa divina specialius
filii habebunl misericordiam coram doininis suis, qui offendendo principes cum populo suo inlerierint,
iltos duxere capiivos.el reverlenlur in terram hanc. in humana autem delinquendo principespopulo cxso
Pius cnim et clemens esl Dominus Deus vester, el evaserint.
nen avertet faciem suam a vobis, si reversi fue- CAPUT xvtr
rilis ad eum (// Par. xxx, 6-9). » El quid plura? De meritis hrnelis et Judw in ttjpo hwrciicorum cl
Bene et feliciter principari cupienlibus efliciiint ad calholicorum.
suam siiorumque sahiiein acla cl dicia saluiaria Sed quia cxemplis Israelitarnm principum el ple-
regis islius, cujus industria sic Deo placuit ul uu,a bium delerrcndos siimil ct invitandos noslri tenipo-
prececenlum octoginta quinque niillia hosiium stio- ris principes, et populos aliqua ex parle curavimus,
mm iiilerimerct, alque sibi qttindecim annos vitx superest, ut qtti ctipil duorum jam populorum, lsrae-
•lioriturus impelrarel, cum viri sanguimim et dolosi p lis scilicel atque Jurix, riignoscere quanli apud Deum
dies snos non dimidienl (Psal. LXIV,2i). Denique ejusque veros Israelitas habeatur oraiio et operatio,
David in sua pieinte el juslitia sibi i;i semine suo rcvolvat prophelas, el specialius Ose et Amos;
acquisivit sedeni regni in sxcula. Porro nec Jero- ttun Abiam regem Judani vice el voce catholicorum
boam nec successorum suorum quisquam, cxceplo adversus Jeroboam, et suos procul dubio hxrelicos
Jehu, ad lertiam generatiouem pro sua imptetalc, proclamanlem lalia : « Audi, Jeroboam et omnis
injusliliaque pervenit, quin potius mingens ad lsrael, num ignoralis quod- Dominus Jesus Deus
parielein non cst dereticlus ex aliquorum po- Israel dederit regnumDavid super Israelin sempiter-
steris, num ipsi.ct filiis ejus in paclum salis? »(// Pur. XIII,
Altenriant hoa priiicipuni consiliarii, et laterales, 4,5.) Etpost pauca : « Nunc ergo vos dicilis quod
attendant lioc eorum plebes, ncc se putenl principiim resistere possitis regno Dei, quod possidel super
siionim prxsuinpiionis experles, sed noverint super filios Oavid, habclisque grandem populi mulliludi-
omnia culpx eoriim parlicipes, imo auctores. Deni- nem, atque vitulos aureos, quos fecil vobis Jero-
qne accipiter, licet conetur, sine pennis et plumis boam in deos, cl cjecistis sacerdotes, Domini filios,
non prxrialnr. Unde rectore, qui untis est, derelin- Aaron atquc Lcvitas, cl fecistis voWs sacerdotes.
 1107 'HUMRERTI S R. E. CAttDlNAtlS HliS
sicul oninis [lopulus tenoriini. Qiiicunquc venerit el \ mantanis, qnorum duorum religio qualis sil Domi-
initiavcrit manum suam in tauro, et in bolms, et in nus inEvangelio Samarilanx osien.lii, dicens :« Vos
ariclibus scptcm, fit saccrrios coruin qui nori sunt adoratis queni nescilis; nos adorauius quem scimus,
dii. Noster aiitem DoniitiusDcus est, quem non re- ijuia salus cx Judxis est (Joan. iv, 2-;). > llmle ct
tiriqtiimiis, sacerdotcsqttc ministranl Dominodefiliis magislris eorum Saducxis resiirrei lionem niorlu>
Aaron, ct Leviix snnl in ordine suo. Holocausla rum evacuare qiixrentilius, ait : < Erralis, nescicn-
quoque offeruiU Domino per singulos riies mane et les Scripiuras, neqite viriu:em Dei (Matth. xxn,
vespcre.el ihyiuiama juxlnlcgisprxccpta confectum, 29). » Quos cum exemplo de Abra! am, Isaac, el
el proponuntur panes in mcnsa muiidissiiua, estque lacob propositocoiilulasset, suljunxit: < Vos ergo
apud nos candelabrum atirenm, cl liicerua ejus, tit iiiultiim erraiis (Marc. xn, 27). » Qui quantiini
accendatur ad vcsperum. Nos qnippc cuslodimus iberraveriut, quanlumqiie Pharisxi prxeuciirrerint,
prxccjjta Domini Dei noslri, qtiem vos rcliquislis. iber Acluum aposlolorum sic ape:it: < Sa lucci
Ergo in exercitu nostro dtix Deus esl, et saccrdotes licunt non csse resurrectionem, ncque angelum,
cjus qui clangunt lubis, ct resonanl coiura vcs. Filii lequesjiirilum; Pharisxi auiem nirumquc conGten-
Isracl, noliie ptignare contra Doniinum Deum pa- ur (Acl. xxin, 8). • Unde ab ipsis Saducxi dxn.o-
trum veslrorum, quia non vobisexpedit(// 1'nr. vm, B lium haberc perhibeniur.
12). Hinc si quis typum sacerdotii hxreticorum in CAPUT XVIil.
))optilo Israelilico, a Juda scparalo, prnrienler con- Oedifferentiasacerdolii catholicoruinet hwrelicorum,
siderct, quid dogmaia cl ordinationes coruin cfficiant et de pritnitii-, Sinwniticorittn.
luce clarius inlelliget. Prxterea qiianlum calholicorum saccrdotes, licet
Sic enim inde in quarto libro Regum legitur : nale vivcntes, diflcrnnl ab lixreticis, hinc colligilur
« Translatus esl Israel de lerra sua in Assyrios juod, imminciuc Bubylouica capiivitute, a saccrdo-
iisqtte in diem hanc. Adduxit atilem rcx Assyriorum ibus Dei culloribus ignis allaris in puleo a! scondi-
d? Babylone et de Cliula, ct Ahial, cl de Einath, et us post annos sepluagiiila a Nehcmia eliam sub
de Scrpharvaim, cl coltocavit cos in civifaiibiis Sa- iqtta, ct iii aqua vixisse cum liguis, sacrilicioquo
niarix pro fiiiis lsrael, qui possedcrunt Samariam, iupposito, dcpreheiiditur. Qui juxia legem allari
ct habiiaverunt in urbibus ejns. Cuinque ibi habi- cstitulus holocausloruiii, jtigiicrque folus opera
ture ccepissenl, non liiiiebanl Dominum, ct ininiisit eligiosorum saccrdoiuiii, a dicbus Cyri rcgis Pcr-
cis Dominus lcones qui inlcificicbaiit eos. Niinlia- larum noii dcfecit iisqueregniiin Anliochi,quiprocui
tnmque esl regi Assyrioruni, et dictuni :.Geniesr lubio lypus fuit Anlichrisli, ctijus prophetx habentur
qnas iranslulisli, cl habilare fecisti in civiiatibus lxretici; qnoriim sicul primi, sic ct maximi, iu
Sitmarix, ignoranl legilima Dei lerrx, ct immisit ilroqite leslanieiilo suiil Simoniaci. Qnod non solum
in cis Domiiius lconcs; el ccc.cinterficiunt eos, eo i:x nliis Scripturis, scd eiiam cx Maclmbxirum
ijtiOitigiiorenl ritniii Dci icrrx. Pracepit atitem rc.v i oniprolmiur geslU. Siquideni (ypus Aiitichristi,
Assyriorum, dicens : Dticiic illuc uiitiin <!esncerdo- inlioctius saccrJoliiini Jiidxoroin Jasoni, lypum
libus quos inde capiivos addttxislis, cl vadal et iimonis Magi prxfcrcnii, vendidil primus. Quod
habitcl ciim eis, ct doceat eos lcgitima Dei lci-rse. iic ibidein refcrlur : < Posl Selcuci viix excessuin,
Igilur eum vcnissct uniis dc siccrrirJhus his qui . :um suscepissct regnum Antiochus, qui INobilisap-
capiivi riiicli fticrunl de Samaria, liabilavit in Be- icllabaiur, ambiebal Jason frater 0..ix s imnium
llicl, i:l doccbal cos qnoinodo coterent Doiiiinuin.El acerdotium, adiio rcge, promitiens ei auri lalenla
iinaquxquc gcns fabricata cst dcum suuni, posue- recenta sexaginta, et cx rcdriiiihus aliis lalcnta
runtquc cosiu faniscxcelsis qux feccranlSamarilx, icloginta. Super lixc proniitiebal ct alia cetiluiu
gens cl gcns in iirbibus suis in quibus habiiabal. El luinquagiiita si polcsiati cjus eoncederettir gym-
iiiliilominus colcbant Domiiiiiin. El cum Doiiiinum insiiim, el cphebiam sibi cons ituercl, ct cos ijui in
colereni, diis quoque suis serviebant, juxla cousiie- I) . erosolyinis erant Aniiochenos scriljeiel; quoJ cum
uidinem gentiuni de quibus Iranslaia fueranl Sama- cx aiiuiiisscl, Ct obliuuisscl iniucipalum, slaiin ad
riam. Usque in prxseiitem diem morcm sequiinlur ;entileni rituni conlribiilis suos iransferre icejii'.
niiliquum. Non limcnt Doniinum, neque eusioiliiint // Mach. iv, 7-10). »Et post \ atica : < Erat auicm
Cicremoninscjus cl judicia, et legcm el mandalum IOCnon iiiilium, se! iacrea e;i.'iiin quod lam el pro-
qtiod prxceperal Domiiius filiis Isracl : Fueruiit cclus gentilis et alienigenx conversalionis, propicr
igilur genles islx, liinenles quiricm Doiiiinum, scd i mpii el noii sarerdclis Jasoids nefarium ei iiiar-
iiihilominus ct idolis suis servienics; nam filii co- ililum scelus, iia ut saccrdousj.mi non circa ait.tris.
rum el nepotes, sicut feceruiit palrei sui, ita faciunt iiflicia dedili essent (lbid , 13, 14). » Videsne Sin»-
usque in prxsenieni dicm (IV Reg. xvn, 25-41). » iliaca hxresi etiam Judnieum sacerdoliiim sic d>
Qiix uiique rcs gesla hxreticos, quorum lypus cst, i lruclum ut pro scelere vcndilicnis <t cmpliouis ad
iusinual Dcum fnnere, nec limere; colere, nec incremenlum gcnlil lalis sit translutum? ln qtin
rolere. Denique quamvis legem Moysi se Iiabere et iividenter oslenditur Simoiiiacam Lxr sim semina-
o'.)servarc, scque Deuni aJorarc el timcre jactenl, i ium ei propagalioneni esse non Christianilalis, sttd
vsque in boJieriiuin dicm non couluntur JuJxi Sa- j enlilituls. Ncquc eniui Siinoniactis aliuJ cflicere
*169: ADVERSUS SIMONIACOSL1B1J TRES. — LIBER TERTIUS. 1170
aut vellc potcst, nisi ut coulribules suos utique \ soliun
i quia pccunia sacerdoliura oblinuit, sed qiiia
Chrislianos ad genlilcm ritum transferal : quod iinsuper sacra vasa, ct supellectilein sanctuarii furii
certe nefariuin ei inauriilum scehts esse consiat. (exportavii; quod sceltts Simoniacorum specialitig
Unde idem Jason non sacerrios, sed impius arguiiur, <
esse nemo ambigit. Non solum enim sacerriolium
quo nominc paganus proprie oslendilur. Simulque (emptum ire aggrediuntur, sed quidquid ecclesiis
considera quod hac prima conspiratione Sinioniaco- Dei 1 superesse potuit diripiunl, et furantur. Nec vcn-
ruin, Anlioclii scilicct, Jasonis, aique Menelai, qui dilor
< quoque impunitus cvasil, qtii insaiiabili ct
de Iribu Bcrqamin naliis, pccunia prafaio Jasoci invisibili
i plaga percussus, veniiibus consumplus,
summum saccrdoiium extorserat, ectoginla millia atque i felore cxercitui ejtis sibique iutolcrabili reple-
Juilxortim in Hicrusalcm cxsa, quailraginta duo mil- Ilus, peregre miserabili obitu est dcfunctus in nion-
lia vincla non miniis fiierunt venundala (II Mach.y, Ilibus, ut puta lypus ejus quem in monte sancto
14). Tunc quoque Aniiochus Menclao ductore lan- jttxta j Danielis prophetiam, spirilu oris sui iiUcrficie'
quam Aiuichiisltis ducibus Simoniacis, lemplum DominusJcsus.
1
quod cum sacramentis suis porlendebal catholicam CAPUT XIX.
Ecclesiam, et sacramenta cjus ingresstts, accepit .Qualiler ipsi sacerdotes sub lege communionein im-
«iliare, aureum can.lelabrum luminis, el universa B piorum vitaverint, el ab eis conUtminuiapuiifica-
vasa ejus, mensam proposilionis, Iibatoria, fialas,. verinl.
mortanola aurca, velum, coronas, et ornamentum Ecce si sic perierunl lunc pscudopropheix, ct
aureum quod in facie templi pendebat, et comini- pseiidochrisli Siiiioniacoriini cliain sub umbru Icgis
uuit omuia, jubcns deinde lempliim contaminari, et Moysi, pulamusiiequaliter pereunt nunc sub veritate
«ognominari Jovis Olympii (// Mach. vi, 2). Et ac- Evangelii Jesu Chrisli ? Quorum communionem
cepil argentum et aurum, et vasa cuncupiscibilia, quanlo suorum corporum periculo, facultalttmqiie
et thesauros occultos quos invcnil, et sulilutisomni- dispendio, Mathalhias et filii cjus nonnulli alii dcvi-
1tts abiil in lerram suam. Qux tilique singula illius tant, in libris Machabxorum coguoscere possuut qui
lcnipli ornamenta prxfigurabant Ecclesix sacra- voluerint. Siqiiidcm multa hominum millia ulriusquc
nienla.siciilorlhodoxoruiiipalrummullipliciatcstan* sexus iioi) lanlum in civilalibus, verum et in nion-
lur scripta. Ex quibus ornamenlum illud aurctim lanis et solitudinibus glorioso lunc martyrio pro lege
:|iiod in fucie lempli ernl, lilulum fidci, qua Deun» Dei quam zelabant coronala sunl. Quo zelo Malha-
csse cognoscimus, ct qua ad Deum intratur, aperte lliias qtioque sacerdos et filii ejus quinqiie, rclin-
significabal. quenles quxcunque habebanl in civilate, fugerunt
Qux profecto, per haerefcosab Antichristo coai- ^ in montes ct secesserunt in descrtum locum; iliique
niihula ct captivala, in comminulionc et captiv.'.- interferas vilam in monlibus ugebant, ct feni cibo
lione illius ornamenli attrei prxmonstralur; qua vcscenles demorabaniur, ne participes essent co:n-
caplivala repellit Dominus labernaculum suum ubi quinaliouis. Et in quo jam isti adhuc in Judaismo
iiabiiavit in hoininibus, traditque in caplivitatem minus' sanclis Patribus noslris in Chrisliaiiismocoin-
virluiem eorum, et ptilchritiidinem eorum iii manus munionem hxreticorum viiarunl? Simul quo.juo
inimici, et coiicludit in gladio populum suum, et consideremus quia, donec sacerdotium Judxoriim
Iixrediialem suam speruit. Juvenes eorum eomcdit viguil, niilla ulctisilia vel pccunia templi angelicis
ignis, et virgines eorum non lamenlantur. Sacerdo- cxcubiis defensi potuerediripi aulcaplivari, quainvis
tcs eorum in gladio cariunl, et viriux eorum non id obstinato aiiimo Heliodorus sub Onia pottiilicc
ploranlur (Psal. LXXVII,60-64). Cur hoc?Quia, aggressus fuerit. Quod sine aliqua vindicla consiat
sccundum lainentanlcin Jcrcmiam, repulit Dominus lunc effectum ob sacerdotiuin vendUini, vel a non
labernaciiluin suum, maledixil sanciificationi sux sua tribu fuil prxstimpluin.
(Thren. n, 7). Unde nec ipsum leinplum j'am cogno- Nec minus consideranduui est in facto legilimo
iiiinalur Domini, sed Jovis Olympii, ut indicelur p sacerdolum ilhiis temporis qtianto studio el qualiier
principi acris hujus ccssisse quidquid visibilium a calholicis expianda suni, qux contaminala invcnc-
sacramentorum in illo solebulesse Domini, sed lanli riul ab hxrelicis. Sic enim inibi docemur super his :
auclor sceleris Jason, a Menelao expulsus sacerdo- < Elegit Judas sacerdotcs sinc macula, voluntatem
tio, fugiens de civiiaie in civiiaiem, omnibus odio- habeules in legc Dei. Et mundaverunl sancla, et
sus, utrefuga legiini cxsecrabilis.ntpatrix etcivium tulerunt lapides contamiiiationis in locum imniun-
boslis, et qui multos de palria expulerat peregre dum. Et cogitavit de altari holocaustorum, quod pro-
periit; et qui insepultos abjecerat multos, et ipse phanalum erat, quid de eo faceret. Et incidii illis
illamentaius, cl insepultus abjicilur, septilturn neque consiliiiin bonttm, ut destruerenl illud, ne forle
peregrina usus, nequc patrio sepulcro participans. csset illis in opprobrium, quia conlaminaverant
Cujus supplantator Menelaus, post cxdem sanctis- itlud gcntes; el demoili siint iliud, et rcposuerunt
simi sacerdotis Onix aliorumque multoiuin sanclo- lapiJes in nioule domus in loco apto qtioadusque
riitn, a fralre suo Lysimachosupplantatur,iiOii routto veniret prophcla el responderet de eis. El purgato
post juxla xrarium templi sedilione sxculari in- lemplo, acceperunl lapides integros secundumlegem,
tercmolo. Oiiem saciilcgtiin Scripttira astruii, nou ei Kdlficaveiiint altarc r.ovuin sccuudum illud quod
1171 IIUiMBERTIS. R. E. CARDINALIS 1172
fucrat prius, ct xdificaverunl sancta, et qux intra A sacramenta
s denudavil, eorum sacerdoiitim cum om-
domus inlrinsccus, el xdem, et atria sanclificave- nibus i suis cxremoniis, et Iege spiritualiier ad se,
runt. Et fecerunt vasa sacra nova, et inlulerunt < ad suos cohxredes velut ad tribum Judam nomcn
ct
cindelabrum et allare incensorum, et mensani in < ejus confiientem transtulit, rcprobalis illis; quieuui
templo, et incensum posuerunt super allare, et ac- incgarunt exclamando : « Non habenius regcm nisi
cenderunt Iiicernas qux stiper candelabrum erant, (Cxsarem (Joan. xix, 15). >
el lucebant in (emplo. Et posuerunt super mensam Denique qttidquid sacerdolalis officii poslea, lam
panes propositionis, et appenderunt vela, consum- ab i illis quam abeorum siinilibuset sequaciljus, prx-
malisque omnibus anle malutinum surrexeriint, et 'stimptum illic et aclum fuit, diaboli el non Dei cultus
de ignitis lapidibus igne concepto, obtulerunt sacri- < exslilil, juxta quod B. papa et doclor Leo asserit,
ficium secundum legem supcr altare holocausioriim < reclamanlibus qiioque polcstalibus angelicis, el
novum quod fecerunl (/ Mach. iv, 42-56). Quibus < dicenlibus : Transeamus ab liis sedibus. > Sic jugi
actis, rogabant Dominuui prostrati in terram.ne ani- sacrificio
i ablato, usque in fincm persevcral inibi ab-
plius malis talibus inciderenl, scd, et si quando pcc- < omiiatio et desolatio; secundum quoJB. tlieroiiynius
cassent, tit ab ipso mitius corriperenlur, el non de i trilius qualuor sceleribus quarumriam riisserens
blasphemis aut barbaris naiionibus traderentur. Qua B nalionum, ait: « Amos propheta in eas genlcs qux
die autcm lemphim ab alienigenis polliUum fuerat, lectione ejus comprehensx sunt, ob eas causas quas
contigit enriem die purgationein fieri vicesima quinla memorat, affuluram iram Dei denuntial. Et quia iu
novi mensis Caslcn, et cum Ixtitia diebus octo ege- isequenlibus ait: In tribus iinpielaiibus et supei*
runt in modum labernactilorum. Et decreveriuit iquatuor non converlam cuin, lertio pecc.itoruiti
communi prxcepio et decreto universx gemi Judxo- indulgenliam Deum dare possc significai; quem
rura omnibirs annis agendumper dies ccto(// Mac. qttarto eadem peccala committenlibus, ncc pccniten-
x, 4, 8). El ornaverunt faciem lempli coronis aureis !>am, nec indulgentiam dalurum denuntiat. Nam pcr
ctscululis, ct dedicaverunl portas et pastoforia et ignis similitudinem, quem in prxdictas gcnles n-.il-
imposuerunt eis jantias, et facta est lxiitia in populo tendum prxdixit, gravem et irrcvocabilem Dei iram,
inagna valde. Et aversum est opprobrium geiuium animadversionemque voluit demonstrare. » Quo
(/ Mac. iv, 57, 58), > quas legalis unibrx lineas tanli viri testimonio expergiscantiir Siu.oniaci, et
evangelica recto pede resculpit verilas, dum pene discsnt quanto minus sint ipsi convciicndi, qui non
eodem mo lo caiholici patres pro re et lemporis sui solum tcr aul quater, sed eliam cenlies aut millies
qualitale expiant conlaininaias ab hxreticis eccle- commiuunt eadein scelera, imprxtermisse negotian-
sias; quod slu lii nosiri erit alio loco et cviJentibus C do de Spirilus sancli graiia. Qux quamvis graviter
demonslrare exemplis. punicnda sint in eniploribus, mulio laraen gravius in
Attamen et illud inlerim considcrctur quod anle venditoribus, quia evenit nonnunquam, iu cmptor
primain caplivilatem sub sacerdotibus, qttainvis emenrio noiiiiisi semet delinquai, duni denuo cuilibet
male viveiilibus, nec altare Dornini, nec utensilia venderequod accepissepuiatur rccusat. VcnJiiori au-
cjus, nec ignis sint penitus innovata, sed abidolola- temqtix gralia remanel, aut qux ira non imininel,
irix sordibus, reliqtiisquc coiltaminationibus per qui nonnisi vendere solet?Scd ne de aliis lanlum sce-
inantis legitimorum sacerdottim sola aqtia expiationis Ieribus, et non deSimoniaca Iixresi dicluin putciur,
purificaia. Qtiod secus factum esse posl captivilaiem altendamus quid de Israel, cujus ambiiio in lypo be-
occasione sacerdotii venalis supcrius ostendilur, in relicorumregnum biparlilum eflecit, ab eodempto-
lanlum ut lapides quoque sancti quondam allaris phela dicatur; et sole clarius cernelur illorum prius
inrie remoti fuerint; ignisque novus conceptus ex negotium, quo inique vendunl, et altcrum quo sibi
ignilis lapidibus fuit (// Mac. x, 3), cum a sacerrio- • linguuscorreploruiii,quasi prophetaruni, iniquius rc-
t:o Aaron usque ad perfiJum Jasonem ignis ab altare dimunt. Aiteiiim:« Hxc dicit Dominus: Super tribtis
bolocaustorum non defecerit, nec abominandum sceleribus lsrael, et stiper quatuor non converla:n
idolum desolalionis super illud regum quisquam xdi- ^ ' eum, pro eo quod vendiderit argento justum el pau-
licaverit. Qux lertia jam reconciliatio altaris et tcm- perein pro calceamentis, et super veslimentis pignc-
pli per aliquol. legilimos sacerdotes, qualis Chrisii ralis accubueriint, juxla omne altare, el viniim
orxcursoris genitor Zacharias, etiam regnanle He- damnatorum bibebant in donio Dei sui (Amos, 11,
rode, exslitit, consecrata fuit, donec, jatn prxdi- 4, 8). Et suscitavi de filiis vestris in prophetas , et
cante Domino nostro Jesu Christo, Annas et Caiphas de juvenibus vestris in Nazarxos, et propiuabaus
non sotum venalc, sed et annuale sacerdolium sua Nazarxis vinuin, el prophetis minabatis, dicentcs:
ambitione ct pecunia prorsus effecerunt. Quorum Ne propheteiis (Ibid., 11, 12). »
suique similium ncgolio domus orationis spelunea CAPUT XX.
lalronum (Maih. xxi, 13) fueiat facta, proteslanle De periculo sacerdolum et indisciplinala ambitione
Domino, quos paulo post in cruce tanqitain in throno noslri temporis.
ponlificali cxaltalus damnavit, et irrecuperabililer Sed vx, vx nobis sacerdotibus el clericis, quia
riepnsuil, dum, velo lempli n summo usqiie deorsum nos ipsi audaciam el gtadium ad prxsumendum et in-
per medium scisso (Maili. xxvn, 51), omnia illorum vadenduni ecclesiaslica subniinislraiiius laicis , qux
1173 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRl TRES. — LIBF.R TERTIUS. 117J
nec preesumerent nec invaderent, nisi aut noslra A atque suorum licentia vel prxceplo rectorum m ter
negligentia aut favor eos ad id animarel? Nempe reno palatio convcrsanlur et deserviunt, atque non-
cum simus canes coaleslis palrisfamilias, non solum iuinquani ab Ecctesiis reclore privalis nec aliqucm
nutlo liLero et cotilmuo lalralu , nullo acri morsu, sunruin qui proficue succedat habenlibus expetili,
impo luni a pecutio el caulis ej'us raptores arcemus; regimen suscipitint, nec riicenriisiinllabores aliorum
quin potius muti, perditis obsecrationum linguis, invasisse; sod fralribns in labore deficientibus oc-
aut repressis redargi.uioi.um denlibus, vocibns et curvisse. Et qttod taudabitius est, profecttim suura
caudis, velut inertes canes, jienitus demissi, im- 3ux debiium Ecclesix.cujus stipendiis et in qua mi-
proba el ecca adulalione ad rapiendum invitamus. litaverunl, pericliiaiiiibiis aliis Ecclesiis, charitalivo
Nec aliquo limore vel amore Domini noslri offeiisam impendiinl; nec digniiateni, qux eis, ul emeritis, in
tnearrere cavemos, nec instar damnosi canis prx- Ecclesia sua vel patria debebalur, allendiint. Tules
eipiiandos nos in rapacem Carybdim, ultimisqiie profecto lanlo magis simt reverendi qiianlo non sua
snppliciis obruendos rccolimus. Seri quod adhuc plus jiixruiit, scd Chtisli; quibus sane bonis xque omni-
dolendum est, faniilhc Domiuicx efficimur lerribiles bus injuriam faciunt, imo Omnipotenlis volunlati,
et raptoribus mites. Insuper tantus slupor nos obsi- in ctijus diiione ctincta siinl posila, resislunt, qui-
del, ut credamus laicormn esse qttod nosinim est. B' ciinque ob hoc importunos se impudeniesque inge-
Inde est quod nomiuli nostrum, cxca ambilione runi; quoruni indiscipliiialoruiii et girovagoruni
ducti, quo maxime nralo inlra ttaliam laboramus, tanta esl multiludo, nec lanlum nobilium et liltera-
postpositis ecclesiasticis rectorihus, quortim tan- tortini quaulum et ignobilium atque illilteralorum,
tummorio interest, cerlatim palatia nce requisiti, nl, ecctesiis claustiisque vacuefactis el vacanlibus,
nec vocali irrunipHnl, sxculares potestates inipudcn- palatia domusque sxctilarium vix jam caperc sufli-
ler adeunt, censum pnlrimoiiioriim suorum el facul- liant examina clericoruin. In quibus noniiulli inve-
lates priiicipiLus eorumque familiaribus adhxrendo nitintur qui ecclesiasticos honores non lanltim cleri-
et obsequendo expendnnt, ut vel sero aliquam ec- soli officio quantum medicinali, aut scurrili scu
ctesiasticani dignitatem veneniur post diuiurnas, jnatouico aucupantiir. Mcntior, si non plures ejus-
maximas et coutinuas angtistias, qtias iusanissima modi promertiit Ilatia, quos nulla promovit moriim
patientia dielius et noctibus perfcrunt, patientes mt litteraiorum gratia, sed aut scurrilitas vel fallax
exsilii, ineJix, algoris et vigiliartun supra modum. idulalio, seu, quod excusabiliiis putalur, sola mc-
In quo nimirum deteslabiliores ambilioso Calilina Wcina. Quibus cum liuHtis Chrislianorum commu-
sunt habendi, qui palrix pairicida o'.i consulatus flicare debeal, ut vere acepbalis et sinc suerum
amhilionem nen reniiit fieri. Quod si ille lerrenae C reclorum Iilteris et pcrniissn vagantibus, insuper
dignilalis appetilu, terrenum et paganum regnum •egimen ecclesiaslicuin comniilliliir; qnod tandcm
inquietando ei confuiidendo parricida dicius el ha- iricpli, iioii soluin lanquam inJisciplinati et slulti
biius est, quia eiiain cum inieritu urbis, qua editus :oii(fundunl cl dissipunt, sed ctiatn lanquain libidi-
fueral, principari lenlavit, ubi patres conscriptos losi multimoda fornicatione el fceditate incestast.
sux amliilioni refragari sensit: qui putamiisdicendi CAPUT XXI.
et babendi sunt, qui sua ambitione ccelcste Christia- Deprwcipuo malo Italiw, et de qttodamvano episcopo^
«tnn regnttm, Ecclesiam scvlicet malretn suara, con- et ojficio sacerdotum, principum el plcbium.
fundunt et interimunt, conlradicente illis ipso re- TalUius utique ordiiialionibus cum nonnullx pro-
gum Rege, Chrislo, omniumque venerabiliumPa- iincix sordcant, luni prxcipue llalia, in quam liu-
trum prxterilorum et prxsentium concilio? Quos usinodi solet confluere seniinu, qux non solum suo
quis (iubitabit dicere supra modum Simoniacos, qui 'etore navigare ad regnumcoelorum cupientes xgror
noii solas pecunias, sed semeiipsos insuper in tali- iare compellat, sed insuper pondere demergat; ni-
bus negoiiis expeiidunL? Siquidem tolerabilius est nirtiiii lales lardissimi ad bene audiendum,. lardio-
illis qni siiuiil et semel et in uno suoque loco cmtint resque ad bene vivenrium, cum sint promplissimi ad
u
qtiod qitxiuiit quam qui particulatim et mullolies, oquendum et exercitatissimi ad ajulaiidiiin, aures
diebusque vfcaesuse pcregrinando alque discurrendo principum simplices el ex sua natura alios xsliman-
de loco ad iocum. les, callida fraude decipittnt, eorumque recla sluriia
Qui tandem nullo suo merito, sed soto obsequio Jepravanl. Si quiriem prurienlia carnis, qtix legi
aul humana gratia dignitatem a sxcularibus adepii Dii, ut ejtis inimica, subjici non polest, inflari al-
quaiii debuerant, si bcnc in Ecciesiis suis mililas- ]tie nmic siinulare, moxque dissimtilare quodlibet
sent, per ecclesiaslicos aJipi-ci, in labores eoruni seriti, verisimilibus argumenlaiionibus el inlercisis
- sancti Chrisii sanclorumqlie Patrtim sentenliis ah-
lyranniro lurore iiilroeiinl. De lalibus Ecclesia, sci-
lieet clerus ei pnpultis ciijtiscnnque civimtis conque- iliititnr ad persuaJeiiduin ; sicque nunc mimica lcvi-
rendoet ejulando dicerc cum Doniino potest: • Ipsi taie festivi, nunc philosophiic gravitalc seveii, nimc
regnaverunt et non ex me; principesexsiilerunt et ixculari urhanilate lepidi, nunc pecuniaria largitate
non cognovt (Ose. n,i). t Neque tamen hxcdicendo mportuni, veltit alier scelerattis et multiformis Pro-
il!os incusamus qui siix cgregix indolis publicseque ,eus, ipsi quoque versipelles ad snum arbilrium
utililatis catisa inviiaiione, el pelilione principum, riolenli, et, quod gravius esl, blasphemi, rcfleciunl
1175 HUMBERTl S. R. E. CARDINALIS 1176
qtiidqui I apuri Dcum et honiines consiabat Ecclesix A Irum auclorilas sncerdoiibiis sic incuml: « Docen-
sanctx iililc et honeslum. Miranles enim jiersonas, <!uscst populus, non scqticndiis, nosqne, si nescitnt
qiixstus causa , inler alia sua deliramentu et prx- quidlice.it, quidve non liceat, commouere, 11011 his
siigia, quibus tanqunm novo niicupio incnutos illa- consensiim prxhere debemus. > Pdrro dc regibus et
queanl, patulis et avidis auriiiiis priiicipum munda- sxculi principibus ait: « Principes sxculi noiiiniit-
nam po estiiein, maximcqiic iniperaloriam regiam- quam inira Ecclcsiam poieslatis adcptx cuLnina
q ie poleniiam supra inodum magnificant , et lcnenl, ul per cainileii) poteslalem disciplinam ec-
ccclesiaslicam dignilalem attenuanl. El quia vicis- clesiaslicnm uiuniaiil. Cxterum intra Ecclesiam
s'iudo est omnium rcrum sub sole, ut aliquando poleslalcs nccessarix non essent, nisi ul, quod non
proliciaiit, aliqunndo deficiant, sccuiidum exleriorera prxvalet sacerdos eflicerc per docliinx scrmoncm,
profcctum aut defecium cccLsiuslicx causx, meri- poleslas hoc imperet per disciplinx lerrorcm. Sxpe
Liimcl polcntiam sncerriotnlis dignitatis xsiiinnnt, per rcgnuin terrenuin ccelcsle rcgnnm proficit, ut
ut modo ci, veltit liiux, solciii sxculares polcslntcs qui, intra Ecclesiam posili conlra fiilem et discipli-
prapoiinni; morio, velul soli, alterum solem oppo- nam Ecclesix agunt, rigore principum conlcranlur,
nnnt; morio (quod lamen rnrissime fit) in solo fi- ipsamque disciptinam, quam Ecclesix iiliiilas vcl
Lationis nouiiiie , velut filiiim patri, siippoiianl. R liumaiiitas cxercere non prxvalel , ccrvicibus su-
Quod iinpurx et improbx adulationis figraeiitum perborum poieslas principalis imjionai. Cognoscant
d.cbus noslris sic prxvaluit, ut aliquid liiijusinodi principcs sxculi deberc sc "reddere raiionem prc-
parasitorum, ad confusionem sanctsc Ecclesix suam- pier Ecclesiam quam a Chrislo luendam suscipiuiU.
qieperditionem, dictus episcopus jiopularein favo- Naiii sivc aiigeatur pax et disciplina Ecctcsix per
riii sic sibi conciliare solitus c-sset : Papa, inquan, fideles principes, sive solvatur, ille ab cis ralioncm
Romanus est paler, Impcrator filius, ego autom qui e-igi;,q-'i <:oru-i poleslali .;.uictam Ecciosiam crc-
i i'.er ipsos duos discurro, Spiritus sancliis. Qua;a didil. •
liiasphemiam qtiis caiholicorum, ne dicam decla- CAPUi XXH
niare, sed vel palienier nudire potest? Sed cxcus l)e nociva lacilurnilale sacerdolum, el toquacilute
n liilator, siliique supra modum ex stix adtilaliunis aduialorum.
cffeclu placens, dum conatur ab hominibus xslimari Hxcitaesse cum nemo Chrisfianorinii contiarii-
supra id quori eral aul videbalur, duarum hxrcseon cerc auJeat, vx nobis sacerdotibus quia lacemus,
blasphemias incurrisse convincitur. Ubi sua prx- quia viri polluli labiis siimus! Si enim sanclissi-
siiiiiplionc gratlus in sancia Trinilatc consiiuiit, mus Isains pollutionem labiortim incurrit, qui:i re-
lanquam Arius; et tanqiiam Manes, s? Spiriium C gem, sacerdolale oflicium semel lantum altciitanlem,
sanciuin esse professus est. Quo ulique sacrilcgio, libera voce, sicui Elias, non rcdarguit, nec perfecie
niiiliisque aliis, Dco et fidclibus ejus invisus, velul ab ca pollutione purgari, juxta bcali Hieronymi
a'ter Jason percgre periil, vagus el proftigus. senieniiam, potuit, donec crndeliier scctus occubuit,
llaque quictinqiie principuni quxrit liic sibi feli- rogo quando labia nostra iiiiindnbunliir, qui sine
(italem et in futuro beaiiludnem parare, caveat inlcrmissione principes ecclesiastica prxsurncntes
lalilius acquicscere. Rex cnini qui libenicr audit non solum non redargiiimus, sed insuper laudatnus?
vrba mendacii, omnes minisiros habebil impios. El lalibus labiis Doniiuuni inlerpcllare auinominare
Ncc habeaiit Chrisli saccrriotes et qux ad cos per- audeinus? El quid jtival qnolidie dicere : « Domine,
l'ncnt nlio loco quam qu >habiiil MaximusConstan- libera animam meain a tabiis iniquis ct alingua do
liuiis, cjiisque ortliodoxi successores in imperio , losa (Psal. cxix, 2); » el : < Domine , lubia mca
sicut paulo supcrius cx partc monslralur in hoc aper.ies, et os mcum ar.tiunliabil luudem luam?
opusciilo. Uiule qui sacerriotalcm et regalcm digni- (Psal. L, 17.) » Nonne iuiqua labia sunl, qux iniqui-
l.i:em vult irreprchensibiliter el uiililer conferrc, laicin non argiiuiit, vel qux iniquilatem non defen-
dicat sacerdoiium in prxsenli Ecclcsia assimilari diinl? A quibtis liberari.si onmibus Clirisliauis
a.iimx , rcgmim antem rorpori, quia inviccm sesc u orandum est, mtilto magis saccrdotibus, quibus non
dJigtinl, el invicem sese indigenl, suamque sibi soiim jiro se, sed el pro omnibus orationi ei prxdi-
opcrani vicissim exigunt et impendunt. Ex quibus CiUioniinsistendiini esl, ne foiic cum mulliplicave-
sicut prxeminet anima et prxcipil corpori, sic sa- linl orationem, non expcdiat Dcus polhilis labiis
csrdolalis digniias rcgnli, nl ptita ccclestis lerresiri. corum offensus. Lex enim veritatis, ut bcatus Hie-
Sic nec prxposlera, scd ordinata sunt omnia : sa ronymus super Mnlachiam disserit, in ore sar.crdolis
ccrdoiium, lanqunni anima, prxmoncat qux sunt csl doctrina populorum, qux in sacerdotc nttllo de-
agenda ; regniun dei:id>>,tanquam caput, sui eorpo- bel mendacio dciurpari, sed lota de veriiatis fonte
?is oniiiiliiis meinbris prxeinineat, el ex quo exp;-- procedere, eluiipsc pacem habcai, et cxteros pa-
dit prxce.Iat. Sic rnim rcgum est ccclesiasticos cjficet, iiulliusrjue personara accipial in judieio, ct
scqui, siclnicoriiin quoquc reges suos ad uiililalcm iuullos avertat abiniquiiaie corripicns alios. tLabia
Ecdcsix cl patrix, sicabuna eorum potcslale po- sacerdolis cuslodient scientiam (Mal. n, 7). > El uon
pulus doceri; ab altern debel regi,. quarum netilra dixit, proferenl, sed, <cuslodicnt,» ul in lemporc lo-
poputum inconsideratc scqtii. Quod sanclorum Pa- qcatnroppoiiuno, <etlegeuii'equircntexoreejus,qiiia
1177 ADYERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIBER TERTIUS. 117S
angelusDominiexcrciiiiumes;(Mal.u,7). lElspccula- A rienlur, si vel inlrantes tabernacnhim Dei, vei
lor dalus a Doinino domniIsrael. A ctqusorercqnire- exeunles de se sonilum non reddidcriiii. Nihiiomintis
tur doctrina et increpnlio, nisi annunliavcrit justo ministri dinboli pnrasiii et veiitriloqui, maxiiiieque
ne peccet, aique injusto ut convertatur; sangnis erronei clerici desinant majoribus vel iuinoribus suis
amboruni de mann lingux illius rcqtiiratur. pbicere, Jiiin favcnt malis et delrahunl bouis. Illi loqui
Qua animadversianc si fcriuntur labia ex soto pr;csiiiiiaiit, isli tacere riiscaul. Alinqiiin < dcsolabit
sitenlio iniqua, qua pulas fcrienlur dolosa qnx, non Domimis lingtiam maris jEgypli (Isai. xi, 15), et
solum reticcnt quani corripcre jtihenliir iniqtiila- erunlqui beatificant scduceiilcs, ct qui bealificanliir
teni, sed insiiper meniicudo luboranl osicndere prsccipilali (Isai. ix, 16). i Quorum ncqiiiiiam et
xqiiilalem? Undc, <Vx vobis qtii dicitis bontiin nia- pccnam Psnluiista in transgressore psalmo.iiiliuiaf,
l-.im,cl maliiiii bonum, jioncnics icnebras luceni, et dieens : < Vana loculi sunt uniisqiiisqiic ad proxi.
lucem tcneliras, ponentcs aniarum dulce et dulce mum suiim, labia dolosa in cordc et orc tociiti sunt.
ainarum. Vx qui snpicnles eslis in oculis vcslris, el Dispcrdal Domiims univcrsa lubia dotosa cl linguam
coram vobismctipsis pruJenies : qui jiislificatis im- magniloquam. Qui dixcrunl : Lingtiam nostrani ma-
pium pro muncrilius, el justiliani jusli auferlis ab gnificabimus, lubia noslra a uobis sunl, quis nosicr
c > (Isa. \, 20, 23). > Qui enim, ut ail Salomon, di- g Doiniiiusesl? (Psal. xi, 3 5.)» Sicui crgo maleriictus
cit impio : Jtistus es, maledicenl ei populi, et dc- qui prohibcl gladium siiiiin a sangiiinc, sic el v;c ci
tcslubuulur ctini tribus. Quos prophela cavcndos qui laclal aniicnm siium, cl ducit via non bona I
deaiinliaiis, ail: «Popule nieus, qui bcalum lc rii- Qnaprojiter, admoiieiUe prophela, lingua balborum
ciinl, ipsi le decipiuni, ct viaat grcssuum tiiorura vclocitcr loqiialur (hai. xxxn, 4); el plane alque
dissipaui. Slal ad judicandiim Dominus, ct slal ad cor siuliiim inlclligat scicnlinm, ct niiuilalores di-
juilicanduin populos. Dominus ad judicium veniet scant lcgetn, ne foiie illi, quod absii! divisioui, qua>.
ciim senibus populi sui et principibus ejus. Vos in Deiiiu uon catlil, laccnrio conscnlicnlcs, cl isli
cnim depasii estis vincam meam, et rapina pauperis aJulanilo iiisislcnies cl fnvcnles, a Deo ul schisnia»
in domo veslra (ha. iu, 12-14). » Quod nequissi- lici cl Iia-rclici diviilnnliir pnriter. Imlubilnnlcr enini
nitiin adiilalionis vitium necesse est tanlo animo- schisma vcl hoercsis esl Deum et suos ab inviccm
sitis iiiseclcmui, qtianlo perniciosiiis oninibiis penc conari dividere, liealo Paulo Corinlhiis sic proie-
viiiis intelligimus. Ipsttm ciiiui sacerdolalem aucio- sianie : < Obsecro vos, fratrcs, per nonicn Domini
rilalem, ipsum regalem potesiaicm et modcsiiam nostri Jcsu Cliristi, ut idipsiim dicatis omnes, cl non
dcslriiit, ipsum, ne Deo ct hominibus debita red- sim in vobis schismala. Sitis aulcm pcrfceli in co-
dantur, fasque nefasque coiifundil. Ariulator quippe C dem scnsu et in eaJem scienlia. Significnlum est
blandiis iuimiciis est, pcrjurus principibtis. quibus, enira inihi de vobis, fratrcs mci, ab his qni sttnt
conlra jiisjiiraiulum stitim, infijelis est, ciiin eis aul Chloes, ojnia conlciiliones inler vos sunl. Hoc autem
inala agere stiadcl, aut acla improbo fuvore eflcrt, dico, qtioriumisquisque veslrum dicil : Ego quidcm
uiimpoenilenies viam sibi in fiiluro ihesaiirizeat, per- sum Pauli, ego atilem Apollo, cgo vero Ccpliai, cgo
niciosissimus populis, quos nec sapere nee resipi- autem Chrisli.DivisuscstChruslus? i (ICor. i, 10-15.)
scere permittil, invistis Deo, conlra qiieni cflicax Stiliandilur: minimc.
adjutor diaboli a bonis revocare, et ad mnla provo- Aliter enim illa cjus oratio, quod absit! infrucluosa
care homines insislil. Unde venerabilis Prosper, crit, qunm Deo Pnlri atl passionem icns fitriil, n!ii
prosa metroquc eximius, ait de lalihus : « Adulnn- intcr alia suis, maxime ni iiniim esscnt in illo, de-
viiiin lingux nlliganl animns in peccatis. Delectan- poscebnt dicens : « Ego dedi eis scrmonem liiiini, ct
lur cnim ea faccre in quibus non solum non mciui- miindiis cos odio linbnit, qnia non sunt dc munrio,
tur rcprehensor, sed cliam laudator anriitur. i Ctijus sicut ct ego non stim rie muiulo. Non rogo nl tollas
intle cpigramnia tale est.: eos de mundo, sed ut serves eoscx malo. Dc nniiido
non snnt, sicut ct egb non siiin de mundo. Sanciifica
Linguaassenlaltix viiinmpeccamisacervat, ..
" eos in veritalc; sermo lutis veritas cst. Sictit lu mo
Rl fleleclatumcriniine, huiieligat.
Ntilliisil tit lapso repaiaudseaura saluti-;, misisli in iimndiini, et cgo misi eos in munrinm; cl
Blaudiiiirsonlirioui miilpsuaduslnuior.
Lil>erasit poiius vnx rorroplori*umici, pro cis cgo sanctifico meipsum, ut sint el ipsi snu-
Serpere nec lilirisc ^ca venena«inat. ciificuii in vcritale. Non pro lits aiitem rogo laiilum,
NPCrreilens inerii.i verbisfallacihusaeger,
NoxialaudaLevuhrera pe lis amel. sed cl pro eis qui credituri stint per verbnm eornui
CAPUT XXIII. iu nic, ul omnes ununi sinl, sicut lii Paler in me c"
in le, ttt et ipsi in nobis iiimni sint, nt mundui
De pericuto male tacenlium sacerdolnm el mnte lo- ego lu me misisli. Et cgo clnrilalem, qnan
qttentiiim, et Ae inditidua tinitttte dicinilatis el creilat quia
snoruin. dcdisti mihi, dedi cis ut sint iinuin, sicul el nos tirium
Ilnqnc lncc <t liiijusmo li quampluriiiia palienter siimiis. Ego in cis et tu in mc, nt siiu coiisummaii
ninli.intui', alque laiiricm, si siiam alienamquc per- in tinum (Joan. xvn, 14-23). » Viriesne, divisor b!a-
riilionem evilare curant niinisiri Christi, et maxime sphemc, Chrisli non posse individua dividi. Indivi-
snrcrdotes, seu liuiorc seu amore humano cavcant dtia quippc sunt Christi el ejus minislri. El qttod
iiDiisotum matis, scd ct bonis tnccre, alifHTuinmo- , magis stiipeas, iinlividui siinl puri homincs a DcO
1479 HUMRERTl S. R. E. CARDINALrs 1180
PalrejqflitantumDeusest.medianteChristOjquiDeus A< quis, aut sensihililer ab illis separabile inveniri po-
d honio esl, sicul ipseait: < Ego ii>cis et tu in me, terit. I Sive enim mensuram, sive numerum, sive
iil sint consummali in unum (Joan. xvn, 14-23). i pondus ] in quibuslibet corporis naluris consideres,
Quse lamen mirabilis et desiderabilis unilas itli, (an- pariler
| et inseporabililer in ipsa Lria nasci, esse,
quam Unigenito, nalnra debetur, homini, taiiquain < crescere, deerescere-, ct interireeliam sensibus cor-
adoptive, sota gratia praebetur. Denique ul Cliristus poris I senlies. Qu»3 nihiloininus in corporeis crcsiu-
lcsus Deo et liomini uniendis, sicut singulariler ]ris, si anwnadvcrlas, intelliges. Habctit siquidem
fidelis medialor, ambobus apparel, suse nalurne di- imensuram qua etiam circumscrihuntur, pondus me-
vinx et sanclilal.i, quibits Deo congruebal, humanam > Fitorum, numerum affecttium diversorum. Nenific
nalttram et sanctificalionem, qua sanctus et sine nt < iiieiiibropuin vel parlium diversitas dal corpori-
peccato natus est, uiiivil, ut ex nna homini in pec- 1bus numerum, sic cl creatis spirilibus diversilas
'
calis conccpto sic congrueret ut constileret, atque effectmim. llaque, Ht venerabilis Prosper ail, sic
ex altera sic subveniret ul sanctificationem quoquc 'operum species pncdicat artilicem, fingentem rebus
perdilam restilueret. Qua; sanctificnlio Virginis, Ifbrmas, loca, lempora, molus mensuris, numeris
•terrai filio divinitus collata el diabolicoo poleslaii 1
ponderibusque suis. Qua? licct triu omnibus pariter
adempta, redditur virginis Maria; Filio, qua idem BI inserit : crealuris, tamen Uiiiim quoddam cfliciuiit,
verus homo priedestinatus est Filius Dei in virlule, junitalcque coercenlur, quateims, juxta suiim mo-
secundum spiritum sanclifrcationis, qtierti sanctilfca- 'ritiin, sic sua dilalenlur trinilatc ut sua quoqtie ar-
iionis spirilum suis ipse Dei et hominis filius depO- cteniur* unilate, sicque numerum habeanl nec ha-
'
scens, ait: < Sanclifica eos in verilale, » sciKcet in bcani, inslar stii auctoris, qui et tria summa drcilur
me rjui stim veritas, i ut sint et ipsi sanclificati in et ' iinum. Porro jtixta quod beata et incorrupiibilis
me (lbi:l., 17). i Ex quo veraciter cotligitiir sancli- haec' Trinilas uniis Dcns recte diciluret habetur, sic
ficalione sola eflici ut humnnis drvina jungantur. ' incorrtiplibilis illa Trinitas in singulis crealuris,.
et
ftaque, si uniim fnint cum Christo in Deo ministri et aul unus spirilus, aul unum corptts dicitur el ha-
famtili Chrisli, qnia snnclificnli sunt in ipso, mani- Ijetiiri
'
fcslutn cst qnidqtrid ministrorum Chrisii est nnum Ex quibus omnibus mulliplfciler docemur Deum,
«sse cum illis in Chrislo, quia sanctiflcatuni esl in lam in se quam el in omnibus operibus suis, eom-
ipsis Christo. Quod si pecutitim curnalis servi uni- mendare, aiqtie snper onuiia diligere monadem, el
tur et servi domino per servuin qui ejus est, qno- apprime deleslari et odisse a se quodlibet ascenden-
modo non magis niiilur el ccdit Cliristo qtiidquid tem. Monas enirn individuse sua; nattirse beneflcio
suorum est, prsesertim qitibtts posscssio nntla est, etiam dividua individuo unionis reducit, ct indiviriuse
nisi qucc ipsi de donis stiis redonata illis redonatur, coniicclit. Dias autem dividuas sui vitii inalclicio
quorinn pars hseredilaiis insuper est ipse Domiuus, etiam individuum dividere qiiacrit. Illa, tanquam in-
cui et ipsi sunt haereditas?- violabilis et paciflca, nil nisi a dividuis, diversis et
CAPUT XXIV. privalis retrahere, atquesuo omnibus communi, ct
individuo unire novit. E eontrario ista tan-
De exemplis individuw Trinilatis in omnibus creaturis. prsesenti
quam violata vtolatrix, et schismatica, nihil nisi ab
Sed, proh dotor! uiiioiieiii hanc deteslabiles, et individuo consimili et coiiiinunt bono obrumpere et
individuum individui el ab ipso divisi diviriere aggre- abscindere tentat. Bxc
procul dttbio ab illo incom-
diunlur, ciiui sanclilicationem ita in se contiucat ut mulabili; el individua monarie ttltro rccedens prins
ab ea contincantur. Eqtiidcm velut luteo glaucomate
privaloe et solilaria? sedis locum sibi iti luleribns
lippi, aul superfluo polu madidi, solem aut Iunam, aquilonis exploravii, deinde boniinem a Deo divisii.
seu quamlibel luqcrnnm credunl sibi non solum du- Ilsec quoqtie more suo per merelricetn dixil : « Ncc
plicari, scd el mulliplicari, ut egregius Priidctilius mihi, nec tibi, sed dividalur (111 Reg. m, 26). >
Marcionilas duos deos, bonum scilicet ac malum, Ilaec etiam in Evangelio per alium, persuadere cupit
sibi confingenles confulans, ait: D' aelern.-eMonadi visionem, dicens : « Dic fralri meo,
Nemoduos soles, nisisub glaucomate,vidit. ul dividal mecum haDredilalem (Luc. xn, 13). » Cui
Quapropter, si possttnt, perpendant quam aversi a beala Monas reclamans, nalurae suae inipassihiliia-
Dco inccdant, qui dividere inJiviJun laboranl. De- lem sic praedicavil : « Homo, quis me consliuiii ju-
uiquc ipse Deus suam iniliviJtinm Tiinilaiem unilale dicem, aut diversorera super vos? i (Luc. xu, 14.)
commendat, aique hoc sua: inconimiitahilis et invir El si oiiniia opcra divinilaiis consirieres, monarie
sibilis nalurie exeinplar non solum invisiliilibus el prorsus ea subsistere, diade aulem inlerire invenies.
mtitabilibiis, sed visibilibus qnoque facturis suis Quibus sicttt monas est subsistendi principiuin, sic
commodat ct conservat. Omnia enim qufe in una sa- et dias desistcndi inilium. Nam quandiu divcrsiias
pienlia sua Deus fccil, Trinitatem qua subsistunt el mimerosilas nienibrorum, seu paiiium, unione
insignivit, ubi omnibus merisiiram, numciaim, et censelur, vei toio suo conneclilur, subsisiil, Ubi
iwndus habere dedit (Sap. xi, 21). Quaetria contem- auieiii ad diadcmv accedil, desistere et interire imi-
poraliicr, etinseparabiliter omnibiis crcaitnis iiisunt, pit. Qiiori Moyses quoque ionuil. Qui, cum«singHlo-
ncc quo.dlibet eorum prius ac poslciius riuobus reii• ruju dicrum opera Deuin quott bona cssenl vidisse
1181 ADVERSUS SIMONTACOSLIRItl TRES. — LIRER TERTIUS. *IS2
commemoraverit, de die tnmcn secunJa ldquens re- A lmmaculatum de rrcgfbtis, qui poterat emi duobus
licuil, significnns Deo non vi^eri bontiin , ubi, quid siclis, jnxla pondus sancluarii, ipsiimque quod inltt-
ab incouimuiabii ejus unitale disce.leus, mtitabili- lerat riamnum resliiucbal, et quiiuam parteni ponens
tnteui pluralitatis incipit, et inciilit. Supra trariebal sacerrioti, et sic ei diiuiitcbaltir.
CAPUT XXV. Qtiod si quis coinedcret de sanclificatis per igno-
Quod individun sit sanciftcnlio ab his quw sanelificat, ranliam, addebat qutntum partem cuni eo quod
et qualiter sancltficenlur. comctlerat, eldabat sacerdoli in sanctuariuin, tie
Cum ergo his et phirihus aliis sanctne Scripturae conlaininaret sanclificata filiorum Isracl qtin; offe-
testimoniis liqueat Domino Deo in suaecrcalurae uni- riint Domino, ne forle suslineanl iniipiiintcm delicii
versilale quain maxiiue placere universale et com- sui qni sanclificata comedcrint: « Ego, inquii Douii»
niune bomiin, atque econtrariodisplicere parliculare lius, qtti sanclifico eos. i (Lev. xxi, 25.) Ex quibtis
et privatum, cnjns scienlhe, imo ciijus frontis sunt evidenter comprobatur quia Doininus inheriiaculuni
qui quaelibet sanclificata Deo pncdicant impnne et stiiini et ministros sic sanclificat, ttl quidqtiid ipsis
sine sacrilegio posse dividi ab ipsa sanclificutione periinet sanclificatum pernianeal. Exquosi quilibet
sua quse coliasrent Deo? Quoequaliter sanciificenLur, quaiiluliimcuiique sibi per errorenl vel ignoraniiam
vetus lex.quae novse lypus esl, multipliciler osiendit. B proesiiirierei, aut augmenlum resliiueret, ut de
At eniiii ex debilo qtiidem, sicut priniogciiila, pri- medio populi sui jierirel. Si autem per snperhiam,
initiaj et dec.ima?.quse exigiintur, ut pura sanctificnta nullo paclo dirae moriis evaderet sentenliam hic ,
Dotnino, priusquam nascanltir-cx oblnlione, sictit cuin Doininus sanciificaior omnium, nunc leniter
pectusculum, armns, pecus, vel quaxunque Domino admonenilo, nunc aspere delerreudo, nstruat »uam
sanclificantur, ubi recte offeriinlur; ex volo atitcm, sanciificaiionem ab eis qttos vel quotl sanctificat
qusecunqtie sponte vovenlur. Nam ab ipso volo san- inscparabilem. Qni sunt isti qui iniquilatem conlra
ciificala Domino nosciinlur. Qtise pariler in Levitico Excelsum loqumilur, asserenles saiictificala sine
brcviier coniprehendunliir, ubi sic pnecipitur : sanctilicalioiie cniisse, aut dono accepisse ? Qui
t PrimogeiiiUe quse ad Denm pertinent nemo san- utique vcl rebtis visibilibus dcbueraiil doceri, quas
ctificare poterit et vovere, sive bos, siveovis fnerii, consiat, nec sinc mensura, nec sine munero, nec
Domini sunf Quod si immundum esl animal, redi- sine pondere , quse semel et simtit Detts illis indidit
met qui obltilerit, juxta a>slimalionem suani, et ari- posse vendi aut donari. Quod si concessum est his ,
det quinlam partem pretii; si redimere lioliierit, quariini ipse usuni el servitium ipsisquoqne inimicis
venrieliir alleri, quantocunqiie fueril aestimatum. suis retinquit et perniillil, videlicet ne sine suis
Onmc qnod Domino consecraiur, sive lionio erit, ^ qualiiaiibtis liabcanttir, quanto magis concedilur
sive animal, sive ager, non vendetur, ncc rcdiini illis, quas ad solos stimptus Ecclesta: suac sanct;c,
poterit. Quidquirifiieril semel consecratum, sancluin ac miuistris suis sanctis, non solum ab inimicis,
sanclorum crii Domino. Omnes decimae lernc sive sed ab atnicis qtioque stiis laicis sua sanclifieaiiot c
de frugibtis, sive de pomis arbornm, Domini sunl cl secrevil! Procul dubio in liujusmodi schisinaiicos
illi sanciificautur. Si quis aiilem vohieril rcJimcre non absurde dirigi potest illa qucrimonin Cbri-,li :
decimas suas, addel quintam parlem earum oninium i Diviserunl sibi vcslimenla mea. > (Psat. xxi, 29.)
decimarum, bovis, ct ovis el caprae, qusc stib pasto- Nunqiiid enim el isli lanquam profani miliies, oli
ris virga transeunt, quidqiiiJ deeiiiium Iransierit mercedem illusionum et injiiriarum quas Chrislo
sanctificabitur Domino. Non eligelur nec bonum, nec portinaciter ingerunl, ul ininiicis ejus pluccaiil'.
inalum, nec allerocomimiiabiliir. Si qnis mulaveril, aiqtte inimicos ab eo avertanl, non dividunl jugiter
et quod mntatum est sanctificabiliir Domino, el non vestimenta illius, quandocunqiie res illi soli devo-
redimclur (Levit. xxvn, 26-35). i Quod si diligenter tione (idelium collalas, et sanctificatas ad victum ct
investiges, invenies labernaculum, cunctaque ejus vcsliuim suorum membrOrum adhuc islic talibus
ulensilia, oleo sanclificaiionis inuncta, vocabis san- iiidigenlum praisumunt ei sibi dividunt, non ad ali-
cluin sancioriim; caUera vero exterius, qtia: eiriem u quam sanciificationem sibi, sed ad solam maledic-
vel ministris ejus pcrlncnt. lantnmmodo sanctu. lionein etseiupilernam damnationein ? Quem insnper
Unde inlelligunturlixc sarictificnlionem, quse sancla felle cibanl el aceto potant, quia pattperibus ejus
sunt, accepisseab eaconununione, qua per dcvolionem debitam alimoniam stibtrnhentes praj famc el sili
fidelitimconnexa sunt sanctis sanctorum. Ex quibiis vitam eorum inlolerubili amaritudine replenl, qiiihus
lantam sanctificalionem sibi mutuabanlur et polie- el si de sua videnlur interdum aliquid imperliri,
bantur ut, pro modo admonitionis, quxriam in loco tanqiiain chlainys coccinea et adhibelur iuhoiiestio-
sanctuarii sacerdotibus tanlum, quaedam eliam ma- ribus, iilpuialur, mcmbris Chrisii. Nequc enim
ribus stirpis eorum, qusedam el cuiictic illoruni fa- pudori cjus in hoc constilunt, sed suo, diiin misc-
miliseempliliae, seu vernacula:, dehebaniur, excepto roriini calamitalibus ob id lantiim subvetiiuni, no
omni atienigena, inqtiilino quoque sacerdotis, et inhumani
vidennttir, aul certe imporlunos sibi non
nierceiiario, nec non leproso et immundo. In quibus erubesccre arguanlur.
sanctificatis, si anima prrevaricans csremonias per
errorem peccssscl, offcieiialpro d,liclo suo aritiem.
1183 IIUMBERTl S, R. E. CARDINALIS fl84
CAPUT XXVI.| A diflerre , imo lioc ipsum catholicos quod hxreticos
De pcena divisornm , quod Spiritum sanctum non esse, Sed absil ha:c perfidia ab animis Christianis!
accipianl, nist sequuces fidei apostolorum. \eritas quippe iimolabilis suai promissionis senlcn-
ilxc ctiui ila siut, qtiod coujiinxil honio uon sepa- liam itiviolabiii subscriplione corroboravil, eidem
i- ct, quia peniiciose lioc fnciel, seciiiidum quotl in mox subjimgens : « Quia nou YHleteujn , nec scj
Evnngelio ipse super riivorlin conjugiim inlcrrogalus eiiiii (Joan. xiv , 17). >
prohibet (Marc, x , 9). Ut cuim illi ciini duo ante Proinde, cmu sil ptus accipere quodtibel quam
conjugitiiii fiicriui, jaui posl coiijugiiiin non duo sed vidcre latituniv aut scire, tocsiat meiidaceni iiuin-
tiiiu caro siinl, atlcsiaule Doiuino, vel sicut aniina diini iion accijiere Spiriium veritaiis, quem nec
raiion.ilis et caro iinus cst lioiuo, ila clcricalis orrio videre nec scire pVaxIicatur; qui ergo ncc quod
jujue ejclcsiasfica posscssio uua est Domini sancti- uiiuiiiiiiin est merelur, dubitatur anc,uod maximum
iicatio, qiiani quisi|uis Sicculariler riividil, nil nisi cslniercalur. Elqui iudigiiusjjiiriicaluretiamextreiiia
spiiiuialoin inleiitiiin cflicil, vcLit si coiijtigium sciiil.llii,, digiitis estcui ceriatur tota flamnia ? Sed
iiioschuiiiiolioiiiineni solval occiJendo; quo dcniqiie eadein VerUas, suos de Spirilu suoceiiificans, snb-
facto, necessc esl dtios irriics, diiin uniini divides, jtuixit: « Vos atitem cognoscetis euin ,. quia apud
Dctimsciliccl utque inatiUiin, si uxoreui; iiihilomiiius B vos manebil, et in vobis cril (Joan. xiv, 17). >
Deuni utque inlcr.orem liomiiieiii, si diviseris exle- llinc eoiiiprobalur Spiritum sanclum a riiscipulis
riorein. Siciu Deiiiu el in faiiiulos cjus peccas, dum Ciirisli cognosei, et apiul cos el iii eis maiicrein
sanclilicaiam eortiiii possessiononi a sua sanculica- aieiitiini. Qiiod si quis caliimuialor astruere conatur
lione sequesiras. Quod pcriculosiiis facis liic quain illis lanttini , qui sibi (IIIIC laiiltiin ailliarcliaul,.
in adulteiio, quia il.ic iiiiiiiu , tiic autcm 'miilla Spiritum sanctum a Cbristo rcpioinissuiti, ainliat
homi. uin inillia scandalizas. Quod si qtiisscandnliza- quod dicitur, < ut nianeat vobiscum in scieriiiini
vcrit uaiini de pusillis Dci, cuin iuola asiuaria , (Ibid. xvi, 11). » Et ne forte adhuc tergiverselur ,
coili) ejtis su. pcnricnda , Jciiicrgeailus cst in pro- rccolal quod paulo superiiis excmpli causa assiiiu-
fuiiiliim maris (Maith. xvm , U), quiil, |iiilamus, psiiiitis.uliiChristus rog.tndo Puireiu ut sanciificaret
inereltir qui lol ejus pusiilos cuin mujoribus sua disciutilos ait: « Nonpro liis auleni rogo lanlunu
aiubitione et invasioue scaurializai ? Quo scanriulo sed el pro eis qui crediiuri stint per vcrbuni eorum
coiijugium Chrisii ct Ecclcsia: suo soivii ariultcrio , in nic, ut oiiines iinuin sini (Joan. xvu, 20 ). »
lioiuiciilio quoqtie el saciilegio , ubi suo maliguo Porro sanciificalio ncc datur nec hubetur sine Spi-
itclo climiiiat ab Ecclcsin arihani diviui inaliiniouii, ritu sancio. Constat crgo aposiolos coriimque suc-
Spiritum sanctuiii sciliccl quo saiiclificabalur, vivi- cessores aposlolica fide corde credenlibus el ore
lic.ibulur elornnbatur. Qui sicttl rcplel orbcm lerra- •confitciitibusSpirilumsanctumcognoscere, aciipcre,
liim, ct conliucl onitiia tanqtiam Condiior, ul sub- et apud eos et in eis manere. Unde ut retiquas pestes
bisterc valcanl, sic et Ecclesiam, el onniiu illitis iuterim piajlerinitlauiiis, probenl Siinoniaci lidem
rcpicl acconlinet, laiiquaiti saiiclilicator, ut non se apostolicam ctdocliiiiain sequendo vendere el
sohiin subsisterc, scd insupcr sancla esse valeant. emerc Spirituin sauclum, ct sine controversia conce-
Quurs saiiciilicalioiiein , bona voluutas, vel rievolio, datiir eis accipcre el habere Spiriium sanclum, et cui
utque or.itio iuvital ad sanclilicundum quidquid volucrint sive gralis sive non gralis impetrare aut
saiicl;c Ecclesiic coufcrlur a lidelibus , qui pra:cej)ta dare. Quod si piobareiion poierunt, sicul vere non
Domiiiica servaiues, ad cccleslcs thesaiiros tcrreua pnssunl, maximc cum ab ipsis primiliva: vet lotitis
palriiiioiiia dc terra levaut, cl iransferunl pcr maiius Ecclesia; cnlumnis , Pelro aposlolorum principe et
pauperuin spiritu, qtiorum est ccelorum regiium , et Joanne dilecto Domini aposloto et evaugclisla ,
quoiuin advocalor cl consolaior est Spiritus sanclus, novcrint, nec negare possunt auctorcm suum pra
a qtto otiiuis saiictificalio, iino qui esl ipsa saniii- solaiam nefunriinegoiii aesliniationc irrecuperabiliter
licalio. tpso lolum corpus Ecclesiae sanclificatiir ct contrituiu ; cognoscant se esse dc mtiiiJo illo qui
rcgilur. Ipse vicarius Christi discipulis cjus et fide- iion potesl accipere veritalis Spirilum, et resipis-
libus omnibus ubique palrocinalur, pro cotporali cctitcs feslinenl fieri de mundo illo ouem eligit
prajsentia illius. llunc alium Paraclcium dari suis , Chrisiiis de mundo illorum.
ut cum cis maueut in aiei iiiim Filius rogavil Pa- CAPUT XXVII.
Lrem. Iltinc Spir.lum vcriiaiis, qiiaa Ciirisius est, De Spiritus sancti graiia posl resurreelionem in disci-
non potesl accipcre muiidus in maligno posilus, pulos el viudicla in Anauia.
Jr.-ereticiscilicct, Jndad, ct incrcduli atque pagani, Hunc sane Paracleium misit Paler in nomine Filii
niioquiii si miindus, qui tnlibus consislil, in perfi- sui, ut fidcles ipse docerel omnia , et suggereret eis
din peruiaiicudo Spiriluni vcrilalis accipere polest, oiiinia qtuccuiiqtiedixCrileis iJeiii Fitius. Huncsuum
aiitEcolesii iiulla est aul, si csl, mendacio argtiitnr Spiriium, quia a Paire procedii, Veritas suis misit, ut
Verilas, qu;e asserit extra eum non posse accipi illi testimoniuni pcr eos pcrhilieat de ipsis , qui nec
6piiiium saiicliini. Si ciiim h;creiici et cas.cri perfldi- a Filio ad eos niitterettir, nec veniret si ipse Filitis
accipcrc possunt Spirilum vcrilaiis, conslat catho- hinc iion abiisset. Quod eis inaxime expediehnt, ne
icos aut iion accpcrc, aul nihil ab hxreticis carnales remancrent, si Christum imn nisi secunJcns
4183 ADVERSUS SIMONIACOSLlBRl TRES. — LIRER TERTIUS. \\l.
carnem nosse curarenl. Hinc veniens arguil miindum A fidi Mugi in so!n a-sliinalioiie frauduleiiti negoiii
immundiim de peccaio incrednlilaiis, ric justiiia sempileiiia>giaiiic. Unde ille tenlnns Spiritum san-
suorum.et de judicio diaboli foras ejccli. llic qiioque ciiiiii in fiauJc rci extcrioris el visibilis, quam
Spiiilus veriuuis venicns docet Christi discipulos sanctificaveral.sola morleexterioris lioiiiinis ptecii-
omneni verilniem, ut pcr ipsutn spirilualcs clfecti tur; hic aiilem frauricin inlcrioii cl invisihili gralia:
discanl n,ulia quai Cluislus habebat eis dicere ; scd ineililalus , inlerioris hoiniiiis n.oiie jiercetliliir.
quia adhuc carnales erant, non polernnt .liunc po:- Uudc licet iiterquc in Spirilum sancluni peccaverii,
tare. Ncc loquilur ad seiuolipsos , sed qua-cimuuc tameii, secundum inodtim culparum , Aitanias lem-
utidil loquitur , el qua: veniura sunt annuiuiai cii. porali morte puniius, perpeiuam cvasisse puiatiir;
llle Fiiium clarificat, qui ante passionem ejtis non Simon niilem morle pcrpclua damnaliis, tenipora-
crald.iliis, quia Jesus noiidiun fueial glorilicalus. lem dislulil, quia nec in hoc sxculo l.cc in futtiro
Hic cst aqua illa viva aJ cujus haustum siienles reniiitenda ci eral Llasplieinia Spirittis sancti. Ana-
iJem Filius inviial. Ilic quoquc csl Spiriius vcri- nias ne puntio temporis in carne vivere fuit permis-
liitis, qui a le reges cl praesidcs, tanquam flJus Sus, qualciius mors illa sibi ad occtilium remedium,
advocatus, loquitur in Jiscipulis, ne sil necesse et vivenlibiis ad manifesium foret exen plum;
pramcriilaii qualiler respondeant, quibns tialiir in B Stinon vcro in aiiima mortuus, aliqu:n!iu lcmpora-
illa hora'Quid ioquantur. Ncc cnim ipsi suul qui litcr vivere permitiitur, ad augmenlum sibi fuiuro-
loqiiuntiir, scd Spiritus sanctus. Ilic fccit ul apo- rum lormciitoruin, ct ad cxcrcitaiioncm bonoruin,
stoli lesies essenl Christi in Jerusalem , et ab ea cum lamcn contriius ei coiitcrendus de mcriio ho-
quaquaversum usquc ad ultimum lerrae. Ipse visi- miuum sit ablatus. ln quorum vinriicla hoc animnri-
biliter qtioque eos inflammavii, oniniiiuiqiie ljn- vertniur neccsse csl quia, ut ait IJ. Prospcr, « iiibil
guarum stuc scpteittplicilalis gralia donavit. Ipse in est infeliciiis feliciiate rieccaiuinin , ijuin pcenalis
apostolis idioli et sine liiteris rcsiitit piincijiibus nutriuir impnnitus , ei mala volmitas velut liOHlis
Miicrriotum ct magislraiibiis Judxorum, tit prohi- in'erior rolioraliir. Reservatur enini aierno sup-
bili loqui conslanler responderenl : « Oberiire plido qtiod tcmporali ncc punilur nc.c rcsecalur
oiiortct m.igis Dco quain Iioiiiinibiis (Act. v , 29) , fl gello. >
et si jusiuin csl in conspeclu Dei vos polius audira CAPUT XXVIII.
qiiam Dcum , judicate. Neque enim possumus quaj Quanta operalus sit vel operelur idem Spiritus in.
audiviinus cfvidiinus non loqui (Act. iv, 19, 20), > Ecclesia usque in fittetn swculi.
el c;rsi gaudenlcs a conspeclu conciiii irent quoninm Ad II.TCsic oiiiiiipiilcns Spiiitiis Pctro nposlolo
digni fuerint pro noinine Jesu coiiluiiieliam pali. '-' post osiciir.ionim rcelestis linlei ntinlios Cornelii
Ipsc illis oranlibus locum in quo eraiil movil, ade.ssc dixii, eitmque geulilius Lapiizaudis riircxit,
cosque ul verbuin Dei cum fiducia loqucrcnlur quaruiu primitias sui cffusione ct oinitim lingua-
replevit. Ipse signa cl prodigia multa per manus rum inspir.itione ciiam nule bapfs uum mundavit.
apostolorum fecil. Ipse cor iinum el anininm unani Hic a geniibtis circumcisionis et J.idaicaruin c;ere-
iiiulliliiiiiii credenlium effecit. Ipse debilse csenobi- nioiiianiiu oiuis removil, diceute Peiro sic : i Visiini
lis(20) pcciiiiia>Iraudatores verbo Petri occidit dic.en- esl Spirittii sanclo elnobis (Aci. xv, 28). i Hic
lis : < Anania, cur lenlavil Salunas cor Uiiini nien- Spiri.us Jesu nou perniisil aposlolos ire Billiyniam
tiri le Spiriltii sunclo ? Non es iuentilus hominibus, vel ev.ingcli7.urcin Asiain. llic Puulum ct Bainabam
seJ Deo (Act. \ , 34). El utiqtie convenit vobis separari in opus Evangclii jussil. Hic euuiriem Pau-
lenlarc Spiriluin Domiiii (lbid., 9). » lum in Mncerioniam iransirc prirmoniiit, quem po-
Iii quiiuis uperle pradicaiur, non hominum, sed siea Jiidaiorum vincnlis alligandum ct Romanis ira-
Spiritus sancti fuisse pecuniam, qua cccnobilseilli deiiiliim pncilixil. Ijise Spiriius tesiimoniiim reddil
leniporaliiersicsiisleniabaiiliir, nec qiiisquam egens spirilui noslro quod sumus filii Dei cl liieredcs,
inier illos invcniretur. Cui illi mcntiti arguuiitur , coliaircdes autcm Chrisii. Per ipsum qui orania
moxque dcfungiinlur , qui leniabaiit eiundem Spiri- u scrulalur eliam profuiida Dei rcvelavit Deus suis
luiii sanctiiin abali narc ab illa pecunia, quam qiiori oculus iion vidit, nec in cor hoininis ascendit.
in ipsn corum volo sibi sanclificaverat ad suo- Ipsc per Pauluin dnt virginibus consiliuiii , nuptis
rutu ccenobiiiiriini slipendium, et quia aliquid quoquc el viduis. Ipsum habemtis pignus Chrisli,
peculiare sibi clain rciinere, et pauperum Clirisli claiiiaiitem in cordibus noslr.s: Abba, Patcr. In ipsc
victum, et veslilum pro parie alia palam cxhi- signaii sumus in die rcdeniji-jonis. Qucm si qu.s
biia uiercari fraudulcntcr qua.Te.bant. Ipse Si- non balict, Cliristi non esl. Ipse denique « spiritus,
nioiieiii Magiim ore Simonis Petri sir.e flne aticslniite eodem Aposlolo , adjuvat iiilirmilaiciit
damuavit. Quia graliam ejus vendi et emi posse noslrain. Nam quid oremus sicut oportet nescimus :
xstiiuavil. lu qua irrevocabili scntenlin consideran- sed i|ise Spiriius.postulat pro nobis gcu.itibus in-
diiiti esl quanlo venialior fucrit realus Ananix in enarrabilibiis ; qui autem scrtilalur cor-da, scit quid
iransiioria: suae pecuuia: defraudatione quara per- desideret spiritus, quia secundum Deum postulat
(20) Id est viventibiis in communi, quales eranl priniiiC!:ristiniN, quibus, ul ait libei Acluum nposloloruni.
eiatii uiiiniacoiuuiuiiia.
 1187 HUMBERTI S. R. E. CARDINALIS 1IS8
pro sanctis (Rom. xxvi,27). i Ipsum ab oreChristi A gloriam ci laboris cuniuluin comm meritis, auxili.iue
post rcsurreclionem aposloli acceperiint, ui remit- Domino, habere mereamur, ctc.
terent el retinerent peccala huminum. Et quid CAPUT XXIX.
plura? Ipse calechismi et scruiiniorum, ipsius Senlentia S. Angnsiini de animm
potentia, et retracta*
quoque baplismatis, missarum qtioque el canonica- lio ex ea, el quales tinl promoti a laicis el metrofo-
riitii horarnm lcges et soleinnia celcbrari docuit. lilani eorum.
Fpse sanclnm clirisma instiluil, ipse clericorum vel Cojlis Spirilus sancfficalio an lotum corpus Ec-
ministrorum diversos gradus et ofiicia in Ecclesia clcsia: sanctificct aique regal si adhuc dubilalur,
disposiiit. Ipse diversarum professionum homines Vel qualiler id agat si quoeralur, ineffubile et snpra
nbn soliim habilaculis el viclu, sed ct veslitu dis- hUmanuiii niodum hoc esse sciatur. Unile necesse
linxit. Ipse singulis profcssionibus rectores graria- eSt pie credatur et intelligatur, nc, si impie discu-
tim in uniiiii consumuiaiirios pr&posuit. tpse quid- lilur , offendaliir. Polcst tamcn aninia , quantum
quid famtilalui divinitatis compclit vet humame con- creauira» concedilui-, pradicare homini lanlum
versalioni honesle et ulitiier expedil diciavii. Ipse artificem Spiritum , ul cx illa quaiUulamcunque
qtigecunqne Ecclesioesacramenla haclenus fueriinl, " mente concipiat inCffubilisdiffusionis illius cou-
siint et erunt, prxordinavit. Ipse marlyrum rosis et ; jecuiram, qua fiat ei aliquis gradus ad vel tenuilcr
coiilessorum tiliis paradisum Ecclcsiae compingit. cogilandum incomprehciisibilem Salvaloris polen-
Ipse deniqne evangelistarum et ajiostoioruiii , om- liam. Anima quippo, ul bcalus Aiigiislinus sancto
niumque orthodoxorum calamos et animos imlmil, ISeronymo scribens ait, «per totum corpns quod
vexit et pr.-eduxit ut, quocunquo irel cjiis impclus, animat non locali diffusione, sed qiiaJaiu vitali i;:-
illuc et ipsi graderentur sequcntes eum. Ipse Spiri- tentione porrigitur. Naiii per onmes ejus pariiculas
ttis vila; est in rolis, in Scripturis virielicet canoni- lola simul adest; nec minor in minoribus, nec in
cis, ut cinn snnclis nnimalibus currentibus eanl, et majoribus major, sed alicubi intensius, alicubi re-
cuin sianlibus stent, el cuin elevalis a terra ele- missius, elin oninibiis tola, et in singulis lota esi.
vcnlnr, quia verba eorum spirilus et vila sunt. Ipse Ncque enim aliter quod sit in corpore totum scntil,
eas sic vivifical, ul homines quoque per illas vivi- lamen tola seniitt Nam cum exiguo puncio in carne
ficct. Sinc quo non solum non proriest quiJquaw viva aliqiiid langitur, quamvis lucus ille non soliitn
earum lillera, sed iiisupcr occidil, ut caro Chrisii totius corporis non sit, sed vix in corpore videalur,
carnaliler iniellecla. Ipse quoqtie dccreta nposloli- animam tamen tolam non latet. Neque id quod sen-
coriim viroruin, caiionesquc sanctortim Patrum in lilurper corporis cttncta discurrit, sed ibi lantum
diversis conciliis ad corrcplionem et disciptinam seutilur ubi fit. Unde ergo ad totam mox pervenit
ccclcsiarum Dei gcneralitcr et spccialiier proncul- quod non in loto fit, nisi quia et ibi esl lola iibi fit,
gavit, nlicsianle beato papa Damaso , qui hinc Au- ncc ut tota ubi fil caitera deseril? Yivunt enim et
relio Caiihaginensi arcliiepiscopo sic scribil(2l): itla ea praBsente, ubl nihil lale faclum est. Qnod si
« Violatorcs volunlarie canonuin graviier a sanc(is fleret, et utrumque simul fierct, simul uirunique lo-
Patribus judicanlur, et a sancto Spirilu , cujus in- tam pariter non lateret. Proindc ct in omnibus si-
slinctu ac riono riiciali sunt, damnantur, quoniam mul el in singulis pariicutis corjioris sui lota simul
lilasphemare Spirilum sancluni non incongriie vi- essc non posset, si pcr illas ita diffunderetur, ut
dentur, qui conlra cosdem canoncs, non necessilate videmus corpora diffusa pcr spaiia Iocorum mino-
compulsi, sed libenler, ut prxfixum est, aliquid aut ribus sttis parlibus minora occupare, ct amplioiibus
proterve agunl aut loqui prasumunt, aul facere ampliora. > ILec ita ficri ab anima , cum lanli
volentibus sponte consentiunt. Talis enim prse- doctoris sentenlia, tum quolidiana experienti.i
sumptio manifestc unum gentis est blasphcmanlium constat.
Spiritum sanclum. Qiiouiam, uljam prariibntum est, Unde quis fidelium dubilarc jam poterit Sjiiritum
Conlra eum ngit cujus nisu et gratia iidem snncti sanctum longe incffabilius sanctificatione sua tolam
edili siinl canones. Diabolica vero nequitia pleros- replere Ecclesiam, ut pro qualitale niiaislrornm ct
que subtilitcr fallere solet, ct ita quoriimdam im- rcrum ejus, singula quae illi conncclunlur et deben-
prudcnliam , pcr similitiiriiiiem pietatis soepissime tur sancfificel? Esl cnim clericalis ordo in Ecclesia
illiiriil, ut pro salubiibus nocitura persuadeat. Id- praecipuus, (anqiiani in capitc oculi, de qtto ait Do-
circo iiornia sncrorum canonum qtii siint spiriiu niinus : « Qui teligerit vos, langit pupitlam oculi
Dei conditi , el lotius mundi reverentiu consecrati, mei (Zach. n, 8). » Esl et laicalis poiestas tatiquam
fideliter a nobis scienda et diligcnter traclanJa est pectus et bracliia ad obedienJum el defendenduni
aucloritas, ne qiioquomodo sanctorum Patrum sta- Ecclesiam valida el exerta. Est dcinde vulgus tnn-
tiilaabsqiie inevitabili necessitate, quod absit, trans- quam inferiora vel extrcma mcmbra ecclesiasiicis
grediamur, sed lidelissime per ea gradienles, ciim ct sa?cularibus polcslatibus paritcr subdiium et
eis qui cos inslinclu condiderunt divino , mercedis pernecessaritim. Porro in capillis capitis posses-

(21) IlancDamasi ad Auicliiiii)Caiiliaginensein

* episcopumepistolam essc spuriam el supposititiam conseu-
liunt omnes erudifl.
118!) ADVERSUS SIMONIACOSL.BRI TRES -LIBER TERTIUS. 1190
siones Ecclesia?, in unguibus atiicni vel reliqui cor- A haec, principes domus Jacob.el jtidices domus Israel
poris pibs facultates saeculi non iiicongrue possvnt qtii abominamini jndicium, cl oninia recla perv
accipi. Qttas qal indiscrele vel violentcr exteriori litis, qui aedificatisSion in satigiiinibus, et Jcrusa-
homini demit, necesse est gravitcr offcndal inlerio- lem in iniqiiilale. Principes ejus in muneribuf
rem pro injuria dehoneslalionis vcl praesumplionis. judicabanl, el sacerdotes ejus in mercede docebani,
Quod non dubiiaiidum est facere Spirilum sanclum, cl proplicUc ejus in pecuiiin divinabant, et super
qni in universilaieEcclesiselonge priJeslaiiliiisanitna Doiiiiniim rcquiescebunt, (iic iucs : Niuiqiiid nun
omuia operalur in omnibus, dividens singulis pront Doniintis in incdio noslrum? No:i veiiienl super nos
vutt, et aiinunlians discipulis niulia quae anie pas- mala. Proplcr hoc cansa vestri Sion quasi ager
sioncni Chrrsli non polcrant porlare. Unde sicut ar.ibitur, ct Jeiaisnlem qnasi acervus L piduiii eril,
recedenle anima , mox fclores el vermes corpus et mons tenijdi in exeelsa silvartun (Mich. m, 9). >
occupant, qui iltttd cuin maxima homimim alomi- CAPUTXXX. .
nalione et abjedione in pulverem dissolvunt, sic et
rcs ecclesiasticce, recedente ab ers sua snnclilica- Recapitulatio de depositione hwretirorum et seweivia
Ezechielis in eos.
tione, mox daunonam jiiri cuin summa malcdictione
Dei et sanctorum Palrnm reliclai dispereunt. Qua- " Hincjam licel maxima ex parte spicula adversa-
propler, secundum quod Dominus in Evangelio ait riorum catholicis objccln Doaiiuo donante aut re-
homini, divisionem hxredilatis exigenli : < Videte- pulerini aut dccusserini, aulcerte retuderim, adln c
et cavete ab onini avaritia (Luc. xn, 15). > 0 vos lanien in calce libri lnijtis reliindendum arbilror
divisi divisores, et tandem vel sero individua diyidi spiculum illud niniio loxico imbultim, quo obstinato
nou posse cognoscite, jamque divisoribus noli e KKpetilur ecilesiastica rcgula, qiiaicnu.s si juxla cam
acquiescere, si cupilis animabus veslris et illoruiu coiisequiiur lucrcticos deponendos, conseqiialur quc-
consutere. Nempe sequendo qua: videntur, ei sper- qnejuxla asseiiioneiu illoruni eosdem graliainecclc-
nendo qua3 non videnlur, calainum vani honoris siasiicain adcplos, a ciijus ascensioue ul dcponanlur
temporaliter capescilis, nec suprcmae bealiltulmia sit neccsse. Quaproptcr hinc quoque trulinatorcs
aiilam, aut exlremae miserise .... post roodicm» verborum iiilerim patienter inuringo, a quo gradu
rcspiciiis. , divitiLCgratix dcponanltir, quibiis Psalniisia sic ini-
Qua: si maxima pars vestrum Christiano lalia rc- prccatur : < Disperge illos in virlule tua, et ricpone
tractaret animo, ncquaquam hoc lanio Ecelesiay eos, prolector meus,Domine»(Psa/. LVUI,12). Quin
jugitcr angeretur malo. Sed, prohdolor! a laicis etiam a quo gradu ecclesiusiico deponanlur pro qui-
diguitatibus ecclesiasticain dignitatein adepti , cum bus cnlholica indie DouiiiiicajPassionis sic precaiur :
juxta canonicam auctorUalem delierent ciitn suis < Omnipolens sempiierne Deus, qui salvas onines,
aucloribus et fauioribus non solinti communione Ct ncminem vis perirc, respice ad aiiiiuas diaholica
altnris, scd et ingressu ecclesiae privari, piiniuin fraude deceptas, tii, omni liirrctica pravilalc ('eposita,
lecum in ea , et riispensalioiiein sacramenlorum, errantium corda resipiscant, el ad verialis luoe re-
Chrisli omniumquc j-egimcn alque disposilionem deanl unilalem. i Ecce hie calbolica rogat ut h.Tie-
ndipisountur, eujus ctiam limina contingere pro- lica pravilas ab animabus diabolica fraude decepiis
hiheiilur, ul puta pcrjuri principibus , quibus in deporielur. Psalmista quoque stiperiiis, ut inimici
Lnnta praesuroplione. infideles aul consenliaiU atit cjus deponanliir. In qua uliqiie depositione iuillain
iiisistuni; sacrilegi , furcs et lalrones Deo , cui depositionem ab alicujus graiuc vel riignitniis excel-
sancta sua ftirantiir ct violcntcr diripiuiU; houii- leulia quam prius habuerint iutclligcre possunius,
cithe insuper paiiperibus Christi, quorum palrimoiiia nisi solain piaisumplioncm b.creticic falsitaiis, qiiam
et peetmias fraiidant el suis tisibus vindicant; ex- sub spccie caiholicaj veritatis sibi pertinnciter ar-
coiomuiiiciiti Deo el omnibus sanctis ejus praeteritis, rognnt. Sic et-Siinoni.ini seu quilibet liscrctici cuni
prseseulibus et fuluris , quorum disciplinam dc-rj deponi jub.'ntur, non ab aliqua ecclcsiasticie ordi-
sbiiunl et conciliant, quos scandalizare et offeu- nationis gralin qtiam hactenus Labcani rieponi ju-
dere non curani. Qui vere jam non suiit habendi ut bentur; scri cliam ab exieriori facie ecclesiaslico-
atii inlru Ecclesinm indisciplinali Christiaui, sed ut mm graduuio, qua ad perditionein suam popiilique
verc blasphemantes Spirituiii sanctura hsereiici, Christiani deceplionem perimpos'uram abuluniur.
diim prolcrve et voluntarie iraiisgreJiiuUiir leges Qiiibus inaxime aptari polesl fabulu de asello pelle
conscriptas el subscriptas digiio Dei. Quorum pec- leonis induto, qui prxsumpto, seu quod apiius riici-
catis cotnmunicant procul dubio primales et tnctro- lur, siunilato leonino vigore, ttirbab.it pavidas jer
poiitani, qui lalibus et sinc canonica discussione rura oves, cum nil ouinino leoninae foilitudinis, ex-
niaiuis imponunt, rechniiante Apostolo iu Epistota cepto vano lerrore, ex liisexuviis vel spoliis sibi vet
ad Timolheuin. Taliler nimirum latium principum, cuiquam acquirerc potuerii. Cui dtiin ruslicus pel-
sacerdolmnque et fnutorum illorum causa quid tem lconis delraxit, i,il prorsus leoninae poteulia:
Ecclesia eliam visibililer nonnuiiqiiaiii paliatur , quamex pclle illa acccpissclaut haber.el ci dclraxit;
aperle iiiJicai Michcas prophela : < Auditc , inquit, sed solum quam ex illa hypocrisi coutraxcrat pra:-
lioi HUMBERTi S, R. E- CARDlNALIS 1192
snaipiioiieni, sicut eidem asello ntslicus dHin spo- A Iligctur, nec calor poslmodtim resolvat quoJ hun:or
liatuin cerneret, dixisse fertur : conglutiiiaral. Uiirie et ipste paleie istic leiiiperatura
<
ForsHanignaros imitiiloinurmurefallis: '
dicuntur, quia coiiiemperuiii dissolubilc lutum ne
Al niilii,qui qtioii.laiii,SCIII,criisclhiseris. )
resolvalnr. Poptilus ergo sese in parielein oediftcat,
<
Esl quoque aliud quod in ilia oriilioiie poscittir, ditin Ecclesia Christi fieri luboral. Sed a pseudo-
teflicel, ut hrereiici et schismalici ad verilaiis ilivi- prophelis,
1 bicreticis scilicet, quia lulo visibilium
nae redeant nnilaiem. In cujus qtioque prtefatione sacraiiieiilorum
* sine temjierulura invisibilis grali.e
inoneniur orare pro ipsis, ut Deus ac Domiiuis no- 1liuilur, casurus est. Qui profeclo paries, nou cs c
sier eos ab erroribus universis ad sanclani mairein 1paiics dicitur, el lilura nuii litura, cl prophela: nou
Ecelesiam Calholicam atque a|jostolicaiii revocare propheia:,
] et viviGcai;eaniiiisenon viventes, et mor»
'
dignctur. Umleluce clarius constal iu unilate Eccle- liftcaiie non morienies. Ubi etiam iliorcm pcena
six calliolicte atque aposiolicaj non adesse, ad quam 1pr.edicititr, qui cor justi, queni Deus non conlrista*
nt revoceiuur et redeant, ab cadem universali Ec- ^vit, conlrislant, et maniis irapii ne reveiiaiur a via
clesia oratur. Ergo Siinoiiiani aul haerclici non siint, suai mata et vivat (Ezech. xiu, 22), confoiianl. Qnod
ct in Ecclesia sunl, aul certe haretici sunt, et exlta '<
atitem res visibiiium s.icraiueiitoruin, qtcc npud h;c-
Ecclesiam sunl. Porro si in Ecclesia sunl, calhoiici " reiicos
i Clirisiianismi inveiiiuntur, non solum detri-
sunt, atque accipere possunt Spirilnm s:ineliim,sic- nienta ' sed et slercora siul, ex verbis Aposioli ad
qticjain liacrctiici"nec habendi ucc diccndi siini. Si IPliilippenses oslendatur, ubi sacriiicia et caerenio-
aulein extra Ecclesiani suiit, cerle aut haueiici aut nias i qu.-eajitid lnereticos Judaismi post passioiicm
pagani sunt, et irico arcipere non possuiil Spiritum Chrisli( obseivabanlur, quanii prius feceril, qtian-
sanctum, quia exlra Ecclesiam non polesl accipi, ilive impiiiesctitiariiinfacial, prxdicat, ilicens : « Se-
<
prolesianle Doiiiiito superius : cnj*us procul duliio cunJuni justiliain quae in lege est, conversalus sum
senlenliam, cum bnmes" oiihodoxi, tum egrcgius sine ' querela. Sed qux inihi luercni lucra, tiaecar-
Prosper seculus ail: «Sicut coiisideranriumest quid bilralus' sum propter Chrisluni delriinenla. Vcruiu-
cl Cui voveas, ita ctiani considerandum cst ubi vo- taiiien et exislimo oiiinin detrimeuium esse propier
vcas : qnia veri sacrificii locus cxlra Ecclcsiam ca- 'emineiiiem sciciiliaiii Jesu Chrisli Domini mei, pro-
tliolicam lion csl. » Quod versu quoque declarans ler queni omnia dcuimciiliiiii feci et arbilior ut
sttlidil: stercora, ut ChrisUiin lucrilaciam (Phil. m, 6).» Do-
Norilqiit reddit Dntniiiopia volaTonanti, minus quoque per Matacliiam Judaiciim sacerdo •
Liiimi(livniiucnitibus esse loi-uiu, lium rcprolaiis, ait : « Ecce ego projiciam \obis
Inlolo tiuiiidoqutin vera Kcclesi»prsehei, C brachiuin et
El siue quo liuilumjusliliat-est meiilutn. dispergam super vultuni veslrum ster-
In qnihiis'ptancpraidicaliir, nec vcram EcClesiam, cus sotemiiiiatum vestrarum, et assumet vos seciiin
»
nec verum sacriliciiiin, ncc veri sacrificii locum, (Malach.«n, 3). Qnod beattts liieronyintis exponeus
subdit: Quia ad sacerdoiesloquitur : Piojiciain, in-
nes diviiium culliiiu coiiviiiccnlur habere, sicut ncc
in fucies vestras ea quse sanciiora putaiis in
alii liaerelici. Quid ergo pariler liabent? Solaiu fal- quit,
el
sitateni culliiiiique daimoniacum. Seil esio, dicilur lege, vobis a Deo pro virtutum niuiiere ex hostiis
condonata. Ariuumeiiim, id eslbrachitim, etpecitis-
apud eos sacrificium, saccrdoiium et c;ctcra calho-
licoruiii saer.mcnia ct insguia. Et, o quam mulia cutiim, ellinguam, et ventriculuin, et ea quae in
dicunlur, qu:c o'nnino nit earum rerum quarum vo- Levitico describunliir, accipiebaul cx hosiiis sacer-
cabulis indicantur in se habere coniprobaiiliir? Quod dotes. Quaj omiiia pro peccntis eorum se abjicere,
cum superius ubcrlim monslratum sit, eliain ex et in facies sacerdotum mitierc coniestatur : tit sci-
verbis Ezechictis |)iophel:c moiistrari polcril, ulii ticet tales sint qui offerunl talia qualia ct illa qu;e
dicit propheiantibiis dc corric stio : < V;c prophclis offertintur. Et assumet vos, inqiiil, secum, id cst
slercus soleiiiiiitaliiiu vcslraiiiin, ul f leutes fa-
itisipicnlibiis, > ele. usque < ct scielis qiioniain cgo
Dominus (Ezech. xm, 3). > D cies putrida slercoris comniislione tiirbenlur. » Ad
ha:c ex verbis quoque beali Giegorii, ci jus iiupro-
CAPUT XXXI.
prias diciiones pro propriis dcfensorcs Simon.auo-
Dt proptiit dicliombus in siipradicli prophetw el beali ruin nccipiunl, ostenditur quam mulia iiiipropiie
Gregorii verbis subjunctis. dicanlur. Ait euiin in traciatii Evangelii TLeopba-
Qu:c prophelie verba idcirco istic seriMtim insc- niaj : « Oinnia eleinCiila auctorem suum venisse
ruiiiius,quia cliamsi alia decssent, hsec soia conftt- ieslala sur.l. Ut enim de eis quiddam usu liuinano
tationi hajreticorum et pracipue objcctionibus Si- loqtiar, Deuni hunc cceli esse cognovirunl, quia slcl-
iwoniaiiorunisuflicerent. Ut ciiim ca>lera praeniissic lam protinus iniseriint. Mare cognovii, quia sub
prophetias prajteiiiiillamus, quod solum inde pra> plantis ejus se calcabile prabiiil. Tcrra cognovii,
senii opera? esl prelium summoienus allijigamus, quia eo nioricnle contremuit. Sol cognovit, quia
videlicet parietem a popttto acJificaluin prophetse lncis stue radios abscondit. Saxa et parietes cogno-
tiuiant absque palcis. Siqtiidem latercs in nonnuliis verunt, quia tenipore mortis ejus scissa sutit. Infcr»
provinciis et maxime Orieiitis sic conficiuntur, ut nos cognovil, quiahos quos tenebat morluos reddi-
lulc pRJes\_admisceanlur,quibus tuiea maleries col- dil. Et tameu hiinc quciti Dcum oniuia insensibiiia
1153 ADVERSUS SIMONLVCOSLlBUt TRES. — LIBER TERTiUS. 1!?4
elemeuta senscrunt, adhuc infidclium JudseorumA habent, etsi non ad suam, iair.cn ad aliorum salutem
corda Deum esse minimc cognoscunt, el duriora perficiendam. Et adest ergo eis Spirittis sancfjs
saxisscindi adpcenitenliamnolunt, cumqtie confiieri ministranlibus, el abest Iraiisgrcriicnlibiis. Adest
abnegant, quem elemenla, ut diximus, aut signis cnim ministerio quod fidei eorum a liJclibus crcdi-
aut scissionibus Dcum clamanl. » Itaque Simoniani tuin rccognoscil; abest iniquitali corum quani non
eorumqiie obslinati defcnsores necessc eslfateanlur cognoscit. Dignatur adesse in sacranienlis suis sibi
beatuni Gregorium istic improprie loculuin. Alio- obseqiienlibus, ct dcdignatur adcsse in pravitate
quin, si attenriuiil proprie locuium, ncccsse cstpro- morum sibi resistentibus. Itaque quanlulacuncnie
fitcantur eum fuisse Manichtcum, qui insensibiles fidecordis eorum Spiritus sanctus invilaltis minisie-
res, non solum aniniam vitalem, scl scnsualem ha- rio oris el mnnutim eorum sanclificandis ad suoruir.
bere crediJcril et pr.-cJicaveril. Qnod si profiieri salulcni rebus infiindit r, sed pcrfidia scelerum
limcnt, nccessc esl nobisciini confiicanlur lanricm offensus ari conricinnatioiicin scelcraiornm provoca-
nec ccelos,ncc mare, ncc terram, ncc solcm, nec tur. Qui quoniam ministri sunt el scclcrali, minisie-
saxa, nec parieles, ncc inferniini cognovisse aut riuiii eorum suscipil, scelcra dcspicil et punii; sic
clamasse suum auctorcm, nec fccisse in obsequium niinistris pircscns ut sil sccleralis ahseus. Qtiihus
ejus omnia illa qtiacpraedicanlur feeisse: sed repen- B sane aptari polcst sententia illa prophciai qua Do-
tina ct innsitaia immiit.iiione vel concussionc sui mino dicil: « Prope es lu ori eornm, et longo a
cognitum ali hominibus el praedieaium cata tropon renibns eorum (Jer. xu, 2). » Siquidcm Spiritus
melonymian, per qucm iri quori fi( solel indicari illo sanclus in cordibus lalitim miiiislrorum lirici, cujns
quo fit, velut homo dicilur pulvis, et ccelumacr. Hoc est aticior, jirasidens, secuiidtini Detimpostulat pro
nihiloniimis tropo Deus cognovisse quiri dicitur, cum sanclis et impclral quidquid secuiidiiin Dcum cxpe-
cfficitut.i!) hominihus id cognoscalur. Iioc spiri- dit eis. Quod revera metonymicot dicilur agcre;
lualem gratiam vcl coltimbam vcndi bcatus Grego- quia poslulare facit ct impetrnre.cum ipse cuin Pn-
rius falelur, cuin vcndi pittalur. Siqiiidcm, ut ipse Lre et Filio poslulctur, el donet eliam pcr ministc-
asserit, usu liuinano locutus, sicut iuscnsibilia sen- rium criminosis; sed lamen calholicis n cnlholicis
tisse, sic et invcndiliilia vcndi csl concion.i(us. imposiltim, ut ncccssitali vel utiliiati cathoiicoruni
CAPUT XXXII. pro lempore et Ioco consulatur. Quos niinirum mi-
Dc criminosiscatltolicispromolis vel post lapsis, et tle nistros. elsi ptiirima mala accusant, nonntilla tnmcn
minislerio,el dedeposilionecorum. bona exciisant, fides scilicet, qii;c pro niodulo s 10
Ilnqtichisct aliis quampluribiisargiimentisconsl.U spei et clmritatis capax est; tuin neccssitas et nii-
Simonianos nil ecciesiaslica: dignitaiis oblinuisse, " liias, devotio qtioque seu petitio Ecclesia:, dcinric
quamvis eoruin defcnsores impudcnter persunderu graliiila ordinatio ab illis qm grattiito eam aceopcrc.
laborent lionorem in eis acceptum perdurarc, nisi Quibus si decst viuc innocentia secundum cnnoni-
Romanaeei aposlolicsesedis antistes, atit metropo- cam disciplinam, ariest tamen oberiienlia, vel sola
litani cortim cotnprovinciales episcopi e;;s synoJa- proniolio ad niinislerium ccclesiaslictini sine aliqua
liter dcjiciani. Quomodoeniin in eis perdurare po- venalitate sccttnriiim riatam ab ipso Domiiio Jcsu
test quod ntillatenus acccptum esl? QuoJ vcro Chrislo regulam, qua titique fli-malur ex parte una,
Siihjungiiiil hnc ctiam de cunciis criininibus etiam si iiifirmatur ex ailura. Qux Dominica regula
considcranriiim csl, ut si prcsliyter adullerium si abesscl.nii graliae ijtiis, quainlibet alias innocens,
fcceril depunatiir, noverint lioc longe habcn- dare et accipcre posset. Liquet ergo hac sola regula
<Jumcl agcnduin. Deniijue in tantum hacreiici diffe- cliam pravos ad aliquid dirigi, dum ei consciiliiint.
runt a caiholicis, ut quanlumlibet criminosus ca- ct sinc il!a ctiam non parum rcctos depravari, duui
thclicus acccptiorsil Dco et lolcrabilior hominibiis, ab ca (lisseniiunl. Quapropier in miiiistiis iiiori"
quam quaniumlibel jusius, si dici potesl, hajreticus. qtio dictum cst promolis, vel po.-t promotionem in
Unde catholicus cliam criniiuosus qitiilquid boni fa- aliqiioil criinen lapsis acccplus honor perdural ,
cit vel haliei, procul dubio bouum csl merito fidei, quaiidiu eortini culpas Ecclesia aut ignoral aul rii -
sinc qua non cst. Porro hacrelieiis etiamsi iiabeaiur simulat.et propter utiliiatcm aliorum, sub spc pffini-
justns, qttidquiri boni faccrc vcl babcrc videalur, ludinis talium lolcral. Tnlium dcposilio qiiandiu
procul ritibio nialiim csl nicrilo pcrfiJiic suae, cum ab illis quorum intercst qiKilibetoccasione differiur,
qua qtiidquid facit pcccatum est. QaoJ sitpcrius tot ofTiciuinquo jam in.iigni stint adimplcrc perniiiiii-
lesiimoiiiis conslal mnnsiralum, ul hic non siiindc tur, totiimque quod ab eis intcrim fil pro miu'6 <•-
diiiliiis diccnduin. Aul cniiii ignoratis, aul (iissintii- rio prius sibi coinmisso, vel jiostea prmisso, s;n-
lalis suu ncgtcctis tiuiiianx fragililatis criniinibns ctuin habeliir. Quod quamvis ipsis ad pcenam, ali s
\?aSpcccalis noiinuiiquani sacerdotii dignitas conce- tamcn proficit ad viiam. Tules verc dcponuiitur c:mi
dilur inriignis, qnorum pronioiionc aut necessilati deponuiilur, quia etsi non merito, officiotanien vc-
vel ulilitati proximorum in calholica pro lempore ram promotionem habuisse noscuntur. Nec cum eis
consulilur vel volnnlali obsccunriatur. Quibtis, quia deponunlur aut dnmnaiilur quotquot ab cis nnle
fidei calliolicDD
sunt, credcndum cst, dum promoven- siinm depositioiiem canonice proniovenliir, aut qtiac-
tur a catholicis, confcrri Spiritum sanctum quem que ab eis calholice administrantur.
PiTnot.. CXLIil. 33
1193 HUMBERTIS. R. E. CARDINALIS H9G
CAPUT XXXIII. A que quod anlc illorum deposilionem promoti ab eis
De qualibutcunque promoiis a Simonianis, et repul- non pereant pro eis. Quamobrcm constat prxmissa
tione objectionis adversariorum. argumentalione nil defensionis provisum acephalis
Sed non sic impii Simoniaiii, non sic , quorum nec eorum filiis, quia caput, id esl oflicium eccle-
deposilio noii est babili honoris privatio, sed siniu- siasiicum nec hubenl nec habuerunl quo privari
lutaevelaestimaix promotionis detectio vel confuia- possint. Superfiiia cniiu lex essc convinciiur, qua
tio. Quos ctttii multa siiit qiue acciiscnl, nulla sunt quis privari eo quoJ non habel sancilur. Tale est
qux cxcusent. Neque cnira in corum, ut putatur, eiiiiu ac si dicatur : Si quis decollatus hoc vel illud
ordiualionc necessitati aul utilitati Ecclesix consii- fccerit, capite privelur. Nimirura decollalus csl
lilur, nec devotioni aut peiitioni acquiescilur, scd omnis hxreticus, hxresi sua a capite Ecctesise
soli avarilix utrinque proviJelur. Nec attenditur Christo ahscissus; et quoiquot deinceps ab eis pro-
ft.les calholica aut doclrina apostolica, sed perfidia liiovcri videntiir. Unde el mortui a morluis nascuu-
hxretica et ambilio Simoniana, nec aliqtta viias in- tur, ac per hoc nil nisi monicinum ab eis qiiisquam
nocentia, sed sola pecunia. Unde eliam quod non coiisequiltir, quibus quid auferatur in sua deposi-
nisi gralis dari et accipi potcst, vendere el emere lione, prxmonstralum est abunde.
student. Cui ergo in lalibus ordinalionibus consuli \> i CAPUT XXXIV.
lur, nisi avaritiae duorum? Neque eniin prior eorum Argumenta ex mundanis legibus contra promovente.".
prins aul pro Deo aul pro proximo manum adinovct vet promoios Simoniacos.
autos aperit, quam alter nianiim marsupio admo- llaqtte suo ipsorum judicio conslat actionem
vcrit, aul os proniissioni aperueril. Et qua fronie lioruui defensorum infirmatam. Neque cuini agiiur
astruilur qiiaiituriilibet justos homines vel gratis > cum illo quem defeiidendum suscepit, scd contra
posse accipere aliquid gratiae a lalibus, quibus nit illtiin. Nam dum laborant probare accphalos caput
fidei Chiislianx, sed tottini perfidix dxmonicx sibi habere alque geslare, seu jure decollaios gene-
cooperaium fuisse aut cooperari dignoscitur ? Qui rare posse, superfluam urgtimenlationera ex ace-
cisi videantur inlerdum aliquos gralis promovcre, jphalis, quod caput jiortent el gcnerent antcquam
conslaleos non gratis id agere; sed aut obsequium < Jecollentur, coucepere, ei posl longam parturiiionem
cortim, aul aliorum favorem sxculariter tanluin abortientes de sux iuiquitatis vulva projecere. Unde
requirerc. Quae duo si palani absunl, datur tamen .explosa Iiac, ut vere frivola, a conjunclis causx et
conjici eos in gratuita, ul puialur, promolione no- iconsimilibus sumantur argumcnla. Ager csl aliqu»
bilitim aut religiosarum pcrsonarum, sibi oam au- qui,judice corrupto a pecunia, fuvore illius ct iniqua
ctipari favorera seu aucloritatcm eorum, ui jam ab C senteulia obtinct aliena prxdia. IIuiic si posica
eis promoli sinl suae promoiionis sccuriorcs, ct iuslus judex deteclum inde ejiciat, et priori dominc
prcmovendi ad emenduni promptiores ipsique ad vcl ejus hxreilibus, sua, uljustum csi, cedant, nun-
vendendum audsciores. Sic aut prxsens negotium quid sortes, aliquibus donatas aul veuditas, scti
ab illis cxercelur, aut ex prxsenti prxteriium con- litulos vel ministeria et jura ab invasore ibidcm
firmatur, aul certe futurum iuvilaiur. A quibtts 1prxstila lcgilimus possessor conservat, el non polius
omnibus muiierum spcciebus licet excuiiendx sint sibi suisque consulens ea inde exlerminal? Alioqttin
manus ecelesiasticoriiui; (amen antc omnia a pe si hxc ob reverentiam vel gratiam invasoris prx-
cunia, qux noniinaiim ab aposlolo Pelro reprobata, lermittit, qttasi ille juste ibidem aliquid disposucrit,
ct ipso Simone Mago ftiit daninata. Prxteiea non sua ignavia jus suum sibi iiifirmal cl alietial, alquc
jmiatur absurdum islic quoqite obvialum irc alii adversario suo confirinat el revocat. Iloc sane ar-
urgumeiilatioiii vaniloquioruin. Aiiinl cuini: giimento injustx acquisitionis juslxque amissionis
OBJECTIO. Lex imperalorum sancit ut si quis hoc scu justx recuperationis potesl doceri quid a Simo-
vel illud feceril, capite pleciatur. Eveuit autem nianis vcndalur, quid eniaiur, quid grulis sive noti
ul aliquis sxcularis crimcii illttd commitiat, pro quo grutis ab illis promotis confeialur, quid in nliena
lcge dala capite plecii debeat. Quori rioncc judex D possessione vel sibi ve! aliis proficue disponatur ct
cujus interest perficere differt, aut misericordia aut itgalur. Siquidem, qtianivis invasor profiteatur, at-
ueglige-.ilia,nuiiqiiid iiilerim non vivit? Nunquid non testunle sibi iniquo judice, se jiistiiiam suam ac-
caput, quod juste debet amiltere, porlal? iiunquid ccpisse, liabiiisse, et aliis donasse aut vendiJisse ,
tandem, si postca genueril filiiim, lilius pro puicrno vel postea sibi ablatain injuste; lamen constat nec
criinine sanguinis rctis eril? Non plane. Quoniani cum, nec quoslibet per ettm uliquando aliquid prx-
il!e qui crinien comniisit, solus stipplicii scntcniiam ler solatn injusliliam et detrimenlum suum in hu-
susiinebit. jiismodi fundis acquisisse. A quibus dum pcena Je-
REPULSIO. Qux sane argumentaiio pro nobis fncere gum et multiplicata reslilutione prxsuiiqilarum re-
coinprobatur, non contra nos pro cephalis videlicet, rum multati, pariler lam faclorcs qnam famores
lioc est capitatis, non autcin pro aceplialis. Quia ejiciunlur, non juslitia quam nullani in cis habue-
vetogratis a calholicis promoti, licel anle aut posl runt, seri sola injttslitia quain incurrcrunl, privan-
promolioncm suam invenianlur criininosi, non sine lur. Deniqiicjudcx criinine perjurii et falsiiatis per
capite siut, paulo superius ostenditur satis, siinul- pceniteniiam exuendus dcjicilur; invasores vcro
«<oi ARVERSUS SJMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER TERTIUS. 1198
lcpra falsitatis quoque et rapinx haud secus abster- A aiidiiint
< fures et tatrones (Ibid., 8). » Jam lupos
guntur; sin alias usque ad novissimum quadraiitem iexprimens, uit : « Lupus rapit et dispergii oves
aienialitcrreddeliir quod hic temporaliter contra- (Ibid., 12). »
liittir. Tcstis enim falsus non eril impunilus (Prov. CAPUT XXXV.
xix, 5). Et neuio diu gaudet qui iniquo judice Replicalio senlentiw Dotnini de bonis pastoribus et
vincil. Amplitis. Nonne si quis reni quamlibct fura- mercenariis.
vus riepreheudiuir, in quadruplum eatn , testante Qux vcrba Domini quainvis ad plenam dignoscen-
Salomone, reddet, cl omiicm substanliam domus liam bonorum ei iiialoruiu sufiicinnl, tamen propter
stix tradct? Si atilem quis furlivum scienler com- aliquos lardiusculos breviter replicanda piilamus. Ei
paraveril, ei prefuim daluni perdidil, el nihiloiuinus primuin de pastoribus bonis hoc tanlum insiiiuaiiiiis
teuelur noxa ct poena furis. Qui vero iiescicnter, quia membra sunt ipsius summi Pastoris, in quo
preiium quofjue datum perdil el niercein cmptam imo velul capile omncs coiisuiniiiali per iltiim suni,
sine noia furis restiltiel. Si lanien jurejtirando ar- siilj illo, cum illo unus pastor unitis ovilis. Ii plunc
giteniibtiscoinprobuvcrit se nescisse furto sublaiam sive sinl episcopi, sive reliqui reclores Ecelesisj ct
t:bi coinparavil, alioquin si vel sibi violciiter reti- niiiiisui, lanquani fiiii et vernaculi magni Patrisfa-
ncre coiiteiidcril, aut super ftirto se excusare distu- B>milias, oves ejus non sibi ipsis pascunt, sed ilii, non
lciit, iioxam furis cum nola el pcena subibil. Qtiod qiixrentes sua sed iilius lucra, simplici viclti et ve-
necesse esl euin passuriini, qui vel gralis acceperit a slilu conlcnli, queni pateifamilias cx lacic ct lanis
fure fuiiivuiii. Qna de re colligatur quia, si sine in- oviuiii suaruiii eis consliluit. Dccintas ciiim et pri-
famia, daiiino el pcena non evadil quisquis a fure iiiilias.oblalioisesqueCdeliuniatquedebilx subjeclio-
quoJiibet furlivum acquisierit, quandocuiique apud itis revcrcntiani ad lioc tanuiiu cxigunt , ul pascere
eum reperiuin furil; multo magis illi qtii a fuiibus ovessic sufliciant.iie in via media [famej el nudiiale
Simonianis attl scieutes aut nescienies pretio vel dono deliciaiit. Ii aitle oves vadunl, casque cognoscunt, et
coluinbaniDei furalani,ul vidclur,acquiruiil:eitaulo cognoscunlur ab cis. li ovibus pascua salubria et
niagis, quanto majora el cariora stint divina lniina- vilalia providcnt, cl pio lcmporc nunc blandiuntur
nis. Ergo aiit probelur Simonianos, sicul et idios iiunc iiiiiiantur. li pccus pinguc el forte diligenter
hxreticos non csse fures et latrones, aut concedalur ciislodiuni, infirmum et dcbile seu fractum sa.nare,
nil ab eis acceptum vel accipi possc sine iiifamia, rccrcare ct consoli lare solerlcr iusistunt. li bacul.is
damno et pcena , qtia: certe nequeant declinari sine et clauioribiis.validis lupos arceiit ab ovibus , dtim
satisfaclione legali. Quod si adhuc minus compcr- „„ potestaiibiis aereis seu lerrenis suam vigilantium pro
luiii habclur an Siniouiani sinl fures el lalrones , -"enrum dcfensionc oppouuni, ne aut diubolus spiri-
diiigcnter altendaiur et fideliler crcduiur quia, si lualiter lentaudo, aut quilibet taptor sxcularis car-
hxrelici sunl, procut dubio furcs et latroncs sunt; nalitcr perscquendo diripiat eas et dispergnt. Unde
si atitern calliolici, aul pastores erunt uut inercc- nonnuiiquam, resisleudo lalibus.graviapericula con-
narii. Sed ne huic ambiguo diutitis hxrcalur, paslor slanter subeunt, et proprii corporis inorte devolas
summe bonus spcciaiim illud rcsolvens audialur. aTiimas.juo ovibus alacriter ponunt. Quo niasiiuo
£ii|uidem stio sermone vclul iiidice paslores mcrcc- indicio cogr.esrjinlur boni pasioris csse , quia I.O.I
narios, fures et lalroncs, oves cl ltipos singillalim fugiunl videnles lupiliD venire. Tales nimirum in-
(lemoustral. Et paslores quidem indicans, ait : « Qui trant in ovile per ostium Ciirisiuiii , gralis clccli ct
iulrat per ostium, pnstor est ovium; huic osliurius promoli ad hoc ministerium, gi aiis et siliCCi'0vocibus
nperii, el ovcs vocem ejus audiunt, cl proprias oves ct moribus cvangclizantcs Chrislum. Ncque eniin ac-
vocat iiomiualim,el eJucit eas, el, cum proprias ovcs cipiunt lemporalia stipendia ub ovibus.quia
evangcii-
emiserit, aiue cas vadil (Jottn. x, 2) ; et bouus pas- zani,sedut cvangelizaresiifliciantjiiecuttemporalitcr
tor aiiiinain suaui ponit pro ovibus sc.is (Ibid., II). » ditescaiit aul nitescant, sed ut sux lemporali ueces-
Mercenuiios deiudc oslcnJens, inquit : « Mercena- j)) sitaii ud ovitini Cluisti perpctuam snluleni consuJant.
rius, et qui non est pastor, cujus iton .sunl oves pro- Quibus nil obstat in palria qtiod sumplus smnpscre
prix, videt lupuni veiiiealeni, et dimiiiit oves ct in via, quia i:on quxsivere cx illis sacculos tsmpo-
fugit. Mercenaiius autem fugit, quia merccnurius est, rales sibi implere, sed teinporalilcr fratribiis in Chii-
et oon jieiiinet ad eitm de ovibus (Ibid., 12). » Porro sio vivere, sic sibi debiiis hic usi suinpiibus, ut iliic
fs;res et latroucs demonstrans , ait : « Anien dico jrienis ulaiitur mcrccdibus. Diximus de paucissimis
vc-bis, qui noii intral per oslium in ovile ovium, sed elcctis; dicamus de pluriiiiis ad pastoratitatis rni-
aicendit aliuiide, ille ftir cst et Lilro (Ibid., \). Et nisteriuin vocatis. Et primuni dc nomine mercenarii
cnincs qiiolquol vcnerunl, » subatiditur non pcr os- d calur. Merccnarius a mercede et anno
composiivtn
lium, « fures fuerunt el latrones (Ibid., 8). Fur nan nomcn est, eo quoii, mercede annua conducius, pro-
veuit, uisi ulftirciur, ct maclcl ct perrial (Ibid., 10).i cural causam vct pascil ovcs sui conductoris. n
Qi
0'.cs quoquc spcciuliter Jcsignutis, ait : « Ovcs pa- quamvis pascat, paslor tainen non esse
prxdiciiiur
siorem sutiiii sequuiittir, quia sciunt vocem cjus ; a domi.no, qcia oves non stml
cjus proprix. Ncquo
aiiciiiim aulcin non scqucniur, sed fugitint ub co, .ciiini saluiem catiiiu el aiigtuciituin quxrit iu cij
quia iion liovenuii' vecenf atienorum (IHd., i), ricc lanquain i« propiiis, scd iucrcedciii suuiu .
 1139 HUMBERTi S. R. E. CARDINALIS li03
cx eis lanquam cx alienis. Quod veniens liipus ma- A niercedem veslram (Malth. vi, 2). i Isti sancnon
nifcstal; quia mox visus mercenarium fugat, qui sttnldepaucis illisqui salvantur,quianon conlendunt
non fugeret si oves sux csseni, vct si ipse pastor nunciiitrare per angiistam[viam], sed demnltis qtti
essel. Sed quia niercenarius est, fugit; neqtie cnim postea quxrunt intrare, et non poterunl. Ctiin cnim,
ad eum pertincl dc ovibus , qunrum nec viiam, ncc ut Lucas testatur, intraveril Patcrfaniiiias ct clau-
bonam valctiidinem, sed solnm paslionis mcrccriem ser.l oslium , et iiicipient foris siarc ct putaare
lucraluin iri quxrit. Qux titi ;iio quiu ad cum per- osiium riiccnles: «Domine, apcri nobis, > rcsponricns
tiiiei, et 11011oves, non liberat eas, aut ciini aliquo (licetillis: «Ncsciovosundc siiis.» Tunc incipicnt. di-
pcriculo suo dcfendit a pcriculis iiigrueiitibus , scd ccrc: «Maiiducavimuscoram le et bibiinus, ct in jila-
se tanluni paclx mcrcctli, cujus occasione ovcs pa- leis noslris docuisti (Luc. xm, 25),» vel siciuMal-
sccbal, rescrvat. Qiiaruni sictit incoliimilalcm anic thxiis ait : < In nomine luo prophctavimus, el in tuo
paclam mcrccricm non qtixsivit, sic ncc post perso- nominc dxmoiiia ejecinms, et in tuo nomiuc virlutcs
liitam quxrit. Qux si jiarilcr pcreant, etiam quanJo multas fecimus. El tunc confilebitur iliis, quia imn-
pascuntur, non curat; lantuin ipsc sua nicrccdc ncn quam novi vos. Disccdile a inconines, operarii iif-
careat. Est larncn nccessarius paliafainilias, ovcs quitalis (Matlli.xu, 22).» Qui lamen nierceiiarii
ejtis ad pascua ducendo et reduceudo , sed inulilis " quandiu prxesse fidelibus permitluiilur, neccssarii
lupos fugiendo. siinl; quia sacramenla ccclcsiasiica ct liriem cailic-
CAPUT XXXVI. iicam occasionc sux mercedis dispctisanl el prxJi-
De merccde mercenariorum ct promotioneeorum. cant. UnJe el loleralur corum prava vita, et hono-
Talesprocul dubio sunt omnes qtii, sub nomine rattir officium quo proviJentur plcbibus necessaiia.
pasloris super cathcdram pasloraleui sedcntcs, Ec- Qtiorum proinolioni ul coiisenlirelur, quia coninui-
clesiam Clnisli regunt, et sua tanluni, non Christi nis neccssilas et non privata ctipiditas mediasiina
qnxrunt. Et qux sunlsua? Prinii recubittisin ccenis, fuit, non dubitnndum qtiinmuliis fidelibus, saluti sux
el priinx catliedrx in synagogis , el salulationcs in pro tcmporis necessitate cousulenlibus, concessuni
choro, et vocari ab hominibus Rabbi. Deinde lana ct sit qtiod D.miinus duobus coiiseiUienlibus conceden-
lac ovium, omncs videlicel redilus fidelium populo- dnm repromillit.dicens : « Si duo ex vobis consen-
rum , quos in usum suuni et liicruni converlunt , serint sujier terram, de omni re qiiamcunque pclic-
qitos sux luxurix cl avaritix studio tam violenli rinl fiet iliis a Patre mco (Mailli. xviu, 19).» Unde,
exigunt, ul noiinunqtiani ab ovibus non soliim lac et necessilate iniperanie.prxseiis aut prxterita eorum
lanam, sed insuper sanguincm cum eis eliciant et actio non disquiritur, sed soli niinislerio el prxdica-
cxtorqncant, duni tyrannico doiuinio teuues quod tioni fidei Christianx in lalibtis consulitur. Quorum
non hubenl rcdricre cogtinl. Qtii nullis spiculis sc eiiain post promoiionein qualiscunque conversatio
pro ovibus opponunt; scJ ncc nniliiini, si in aliquo nonnunquam ab Ecclesia lolcratur, nisi forlc a lide
se Ixdi posse a lupis seiiliunt, vcl si Inna vcl luctc ab il!is deuctur. Ut cnim sxculaiittm mercennrii
aliquandiu fraudari ab ovibus male sanis meluunt,. iion ex.ctilpis, quibus sibi tanlum nocenl, cxami-
dura curari refugiunt. Qui lainen non ciilpauUir, iianlur, scd ex solticitudinc et uiilitate qua ovinus
quod Iixc ad non sibi delegata jtisle accipiuiil; scd possunlprodessc, sic etmerccnarii Ecclesix. Et sicut
quod taiiium liorum daluni etustiin, non fiucuini iili, sidcpreheiidiinlur fures fuisse, non assumunlur,
amanl et reqiiirunt, nec nisi propter hxc oves pa- vcl, si assuinpti fiirari ccepsrint, alijiciunlur ; sic ct
sciinl, qux in laiiium pasioribus debcntur, ut mala isti, si ante vel post snam prnmolionem hxrcsi
/ianl noii reddenlibtis , etiani si bona non sinl acci- iangttcrc noscunlur. Et sicttt illi qitxrunlur ct aj
pienlibus, ubi bxc sola cxigunlur. Qtii, quia Cliri- iiiinislerium qiiodlibet invitantur spc sxcularis mer-
stum calholica prxdicalione prxdicant, pcr oslium cedis ; sic el illi spe ecclcsiasticx slipis.
quidcm in ovilc ovium ad oves , educluri cl redu- CAPUT XXXVII.
cluri eas, iuiranl; scd quia scrvi ct non filii snnt , p
di- De co quod catholici nultum pro crimine promoveant,
non mauciii in domo in xicriuiin. Ncque enini et Simoniani pro soto crimine omnam.
cendi sunl aliunJe descendisse, aut cxlra Ecclesiam,
oves sciliccl Ecclesiam pascere, nec venissc ul fu- Nec super hoc isti dant atit permiitnnt suis ordi-
rentur ct mac>cnt et pcrdanl; scd ad hoc tantum ab iiaioribus aliquod prelium, sed magis accipiunt in-
diis invilati, ut iiiercedem suam acccpturi custodiaiil Uar merccnariorum sxctdi, qni, nisi mercedis qtix
et pascant. Quod quia plus charilatc temporalis mcr- t-onveneril fuerinl sectiri, nulli se obligalumt servi-
cedis quam scmpiiernx agunt, non pastores sed imi. Alioqttin cx alienis rcbus furtum medilali
mercenarii sunt; quia non conlenli convictu et ve- arguuulur, quod oblala prctia sub oblentu alicnx
slitu tanquam domestici palrisfamilias, annuas sibi iilitilalis sibi aucupaiilur. Sive ergo illi, siveisti,
mercedcs expetunt, qtiibus privatos sacculos disten- uecessario et non stiperfluo precario et non preiio
dant, ne forte remoli aliquando ab ovium cttra, qux iifriiiaii aliorum acciunlur el conciliantiir. Unde,sivc
non sunl ipsorum, vacui remaneant. Talibus, quia criminosi sive innoxii habeantur, gratis necessc est
totum qnod quxritur ex ovtbus recipiunt in via , regendis prxficiantur. Quod apud Simoniacos non
dicetur in patria : < Amen dico vobis, recepistis Geri nemo est qui nesciat, quibus sive crimhiosis
 1201 ADVERSUS SIMOMACOSLIBRI TRES. — LIBER TERTIUS. 1202
sive innoxns, nec necessiias nec devolio populorum, A nisi ut hoininibus innotescant et placennt, ex prx-
scd sola pecunia commendat. Neque enim solent aul dicatione vel ex ministerio suo quxrere. Deinde qux
vere possunt a se promovendis dicere : Accede ul ipsorum opera dicat, aperit sic : < Alligant oncra
promovearis, quia nccessarius vcl complacitus es gravia et importabilia, et imponunt in hum.eros
Ecclesix; sed quia dedisli atil daturus es nobis soli- hominum, digilo aulcm suo nolunt ea moverc.
t!os cenliim vcl quotlibet. Ntmquid adhuc audiium Dilatant enini phylacleria sua, et magnificant fim-
csi dictum a qtianiumlibel sccleratis calholicis cui- brias. Amanl autem primos recubilus in cceiiis et
tibet promovendo : Aecedc ut promovearis, quia prinias calheriras in synagogis, et salulationes in
ailulterium, pcrjurium et his similia fecisti? Absi ! foro, et vocari ab hominibus Rabbi (1'oii., i-1). i
Seri quid ?.Necessarius es miiiislerio, el coniplacitus Quibus Redemploris noslri verbis non reprehcndiin-
Ecclesix. Nec protnovendus riicit: Da mihi gradum lur quod oucra mandaloruni Dei impoiuint liomini-
ccclesiaslicum , quia fornicalor aut sacrilegus sum , bus : boc eniin oflicium eorum esse dignoscilur, scd
sed quia volo mcuni EcclesixDei prxbereoLseqi!.ium, quod importabilia, et quod ea vel niinima stta opc-
til cx illa merear slipeniiium debilum. Denique instar raiione non alleviant. Nec quia phylacteria haber.t
|irii:cipis dxmonioruin suos salclliies promoventis ct fimbrias; sed quia illa dilalant, islas vero ma-
ct coronaiilis, ut legilur, ob deceplioiiem suam qua " gnificant: nec quia primi velut magislri recumbunt
iii crimina prxcipitant bonos, Siuioiiiani qtioque pro- aut seJcnt, seu saluiantur, vel Rabbi vocanlur,
iiioveiii coinplices suos. Quortim eiiam inipudeiitia sed quia hxc tantum ab eis amantur. Et lamen.licot
tanla est, ut suum realum palam sic omnibus prx- niinislri Christi tales sinl utnil Christi, sed lantuni
diccnt, vcnditori diccnies : Dedimus tibi prelium , sxculi quxrant in ministerio Christi quod admi-
da nobis quxsitum gradtim, aut redde acceptum pre- nislrant; vult tamen Christus ut sua illis fideliter
liuiii. Constat crgo, scciindiini beati Grcgorii senlen- reddanlur, hoc est audiantur, honorentur, dcciinis
liam, apud Simonianos rcmuncraii vitia , scilicet el oblationibus fidelium remunercnlur. Qui ergo lam
radicein omnium malorum avaritiam aiqtie bxreii- pravi sunl in conspectu homiiium. in conspectu Dci
cain perttdiam : qux tanlo graviora siint fornicatione putas quales sunl? Et tamen eos Dcus et clam et
ve! adultcrio, quanlo gravius est aliquem peccarc in palam malos sive ficte bonos tolerat, et merceJe
Detun, ijuam in corpus suum aut in virum alium. A quam quxrunt non fraudat. Quia eitiin ministri
quibiis profcclo Simonianis laudalur pcccator in Christi stint, sed non bene prxstuit, simplici honore,
dcsideriis aniinx sttx et iniquus beiicdicilur (Psal. prxsenti scilicet, digni habendi sunl. Nam qui beno
x, 3)- QuoJ absit ut a catholicis qualibuslibet aga- _ prxsuntpresbyteri, ut ait Aposlolus, <duplici honorn
lur, etiam cum criininosi ab eis promoveiitur! digni liabcntur, maxime qni laborant in verbo ct
doclrina (/ Tim. \, 17). i Dicit enim Scriplura': <Nou
CAPUT XXXVIII.
iufrenabis os bovi triluranti (lbid., 18); » et : < Di-
In quo audiendi sint mercenarii, el in quo non.
gnus cst operarius mercede sua (Luc. x, 7). > Cuj'us
Ilinc jam ab ipso Pastore ovcs discant in quo Aposloli sententia de mercenariis si reqiiiritur qucs
ctinm niercenarios au.iire debeanl. De iilis siquidcm sit, Epistola ejus ad Philippenses sic ostcndil :
iii Evangelio ail: « Stiper cathedram Moysi sederunt < Quidam quiriem propter invidiam et conteiilioiiem,
Scribx el Phaiisxi. Omnia ergo quxcunque dixe- quidam atilem et propier bonam volnnlateiii Chri-
lint vobis, scrvaleelfacile (Malth. xxm, 2). > Ecce stiun prxdicanl, quidam ex cbaritate, scienies
quanUm obedientiam vult impendi mcrccnariis malis quoniam in defensione Evangelii posilus stini. Qui-
Pastor summe bonus, ut dicta corum non solum servet dam aulein ex contenlione Christum aiintiulianl non
poputus in nienle, sed eliam compleat opere. Mox sincere, exisiimanles prcssuram stiscilare vincuiis
in quo non sinl allenricndi subjungit : < Sccundum meis. Quid enim? dum omni modo, sive per occa-
opera eoruni nolite facere (Ibid., 3). » Quare hoc, sionem, sive per veriiatem Christus amiunlictur,
Domine? Nonne prxcepisti luis oninia qux dixerint i) ei in hoc gaudeo, sed et gaudebo. Scio ciiim qoia
servare et facere? Adjecit : i Dicuiit enini et non hoc milii proveniel in salulem (Phil. i, 15). » Ex
faciunt (Ibid.). » Ac si dicerct: Attendite quia di- qtia nimirum lanli docloris sententia quanlum mer-
cunt, et nolite altendcre quia non faciunt quod di- cenarii sint necessarii edocemur : de qiiibus etiam
cunt. Ubi breviter prxmonuit doclrinam oris et non sincere prxdicanlibus Chiistum sic lxtatur, ut
ministerium corum quod a Dco acccperunt ad alio- sive invidia, sive occasione prxdicelur, se gattdere
rum saiulem lionorandtim et suscipienduni, ct car- el gavisurum lanlus Apostolus testetur, dummodo-
naliaeoruni opera qux a maligno habenl ad suam Clirislus annuntietur. Et qttis ignorat quanttim
lanlum perdiiionem cavendam. Sivc secundum opera crinicn sil invidia? Ecce si vcl per ipsam velut per
incrcenarioruni nonfuciantovcs, nc,siculillidicuntet contenlioiiem et derogationetti bonorum Christus
non faciunt.sicet ipsx ab eisaudiant ct non facianl, prxdicatur, gaudet Aposlolus. Quanta deinde im-
qnia illos attendunl dicere et non facere. Qiiorum pcrfectio
! occasionem prxdicationis arripere pro
operaqi!ain.teniionefiaiil,Domiiiusmaiiirestaldicens: t
solius corporis commodo? Et tainen gaudet nihilo-
On.na opcra stia faciunl ut viricnnlur nb hoiiiinibus > niinus de hujusmodi prxdicatione Aposlolus. Ergo
(Miiilh. xxiii, 3}. » Ubi suinmntim oslendii. nil cos nec i propter bonam prxdicationcm el miuisleiiura
 12113 HUMitERTl S. R. E. CARRINALIS 1204
jsstimanlur mala opera, ncc propter mnla'opera A flrniitis rolincri. Et juxta liticram ilaquc vcrum cst
.-onlemnaiitur sanclx prxdicaiionis ei iniiiisieiii proverbium Vcritatis, et niliilominus verinn cst
oonn. Unde neccsse est, si carpatur pendcns de sepo jtixia inicnltoiieiii dicenlis. Fures siqtiidem et la-
uolrus vilis, ut caveatur spina scpis. trones apud liomines sunl qui non intranl in ovile
CAPUT XXXIX. pcr ostium scd aliundc ascendunl; ci iiihilominus
De malis scientcr vcl nescienter promolis, el de mi- fures et latrones sunt apud Deum qni non inlraut
nislerio eortitn sentenlia /'..sc/i.isii. in Ecclosiam pcr Chrisluin, qui csi, sicut prxdicat,
IIos enim ul Dominus in Ecclcsia sua usque in Ecclesix osliuin, scd aliunde asccndunl. Hi procul
linem sxculi monstraret fiiluros, et a magistris dubio snut onuies hxrelici, Judxi cl pagani. Jpsi
Ecclesix aliquando, ut aut proinoveanliir aul mi- enim parilcr nou intrant in Ecclcsiam pcr Curislum,
nislreut, dissimulandos, JuJuni sncrilegiim furem qiicm ncganl in carne venisse. Si quxriiur quoiuodo
promovere voluit ad gradiun apostolicum, quamvis ouiues hxretici ncgent Chrisluni in carnc venisse,
ab initio scirel quid cssct in liominc. Sic sancli qticin noiinulli corum confiientiir in came venisse,
apostoli a tot inhTibus s.inciorum cccnobiiaruiii scnlenlia sancti Aiigustini in tertio htijus opuscuti
electum Nicolaum,Epicuri de grcge porctim, promo- libro relegalur inde. Nunc vidcalurquomodo ascen-
vere ad diaconalum ncscicntcr ut sic dicntiir. In B dunt aliunde. Niniirum aliunde ascendiint, verbj
quibus duobus evidentcr prxfigurnbatur alios sciri, gralia Ariani, qui sic personarum trinitalem discer-
alios nesciri, dum in Ecclesia promoventur, qtio- iiiint, tit subslanlix quoqiie divinx unilatem divi-
rum lamen oflicium aut pro seipsis approbalur, pro dniit. Aliunde Sabelliani, qui sic unilalcm divinx
aliis iiiterim lolcratur. Qui quidqtiid in sacramcnlis substantix prxdicanl, ul triiiilalcin quoque perso-
divinisproofliciosibi crcdiloinlerim agunt, sancltim iiarum confundaiit. Longum est, et supra ingcnii
cst loliim, sicnt Jtidas ante proditionis convenlio- nostri vires, singiilalinircliqiianim hxreseon pesles
nein, et Nicolaus ante sux aboniinabilis sectx ariin- rcvolvcre. Unde,pi'xleriiiissisaliis, Simoiii.ini, quos
ycnlionem. Quod cliam ex libcllo Paschasii De noster pugio specialius impclil, qnomoJo aliunde
corpore Domiui approbalur, ubi sic legitur : Licct asccndant monslreinus. Nimirumct ipsi, contempto
rcus sit sacerdos, ctc, muntis sux largiiatis. De <oslio Chrislo et osliario ipsius Spiritu sanclo aliunde
qi|3 prxfali viii sentcnlia, neforlc rcstrualur nobis ascenduiit, dum sua pccunia, vclut scalis el mn-
calumtiia, qtii.i dicitur hic in finc pcr niinislcritim <chinis, Doininicum parictem, unanimcm sciiicct
crimiposorum dari Spiriluni sanclum, quamvis ipsi ]populi Dei conscnsum el solidilatem cxptignaUiij
cum non liabcanl, quod interposuil in capite allen- :adoriunlur, ct ciim aut replando transiliunl, aut
«lant, ubi sic hypolhelicc ait : Nihil minus habet :subigendo vcl ccrte iinpingcnJo inuii.punt. Ncque
fioc myslcriuni a qtiovis indigito, si tamen ajiosio- ienim legcm ostii diceniis : «Gralisaccepistis, gratis
licx propaginis instilulionc consecralio exhibeaiiir; iiaic (Matth. x,8), i rcverentur, ncc bcneplacilum
quia iion ex eo, sed ex cjus ofiicioa summo ponti- iasliarii prxstolanlur, sed prxcipiii prioraius cupi-
lice gralia quain ipsa Vcrilas repromisit, iniplctur. iJine acli, pariete iraiiscenso vcl suffossoaut ruplo,
Uiule liquet eos habcre Spiritum sanctum ministeiio iaves pcssiuii ftiriini ct talronum invaJunl. El qui-
<;uoJ ajiostolicx propaginis iiistitulionc acccperc, .jcni UiinsccnJiiur ab illis paries ovilis Dei, uini,
ncc lamen sibi ipsis habcrc. Ilabenl enini ad mini- :ixcuiaribiis poleslalibus ubusi, prxvalcnt tempo-
slraudum aiiis bona , ncc habenl ad decliiiandum iralilcr ovibtis dominari; siiflbditur aulein, ubi ec-
sibi niala, llabeiit dcindc ad bene credendiim , ncc iclesiastira.s personas ftindnmenlo Ecclcsix cohx-
linbenl ad bcne viveiiduni, sicut supcrius consiat ircnles exlrahuniei sibi aiirahunt. Rumpiiur rieiude,
abundc inonslrattim, el quod minislerium hxreti- tibi niediocres ct laicas pcrsonas a charitute Chrisl.i
corum non sit Cliristi, neque enim acccpium cst idissociant ct sibi consociant. A quibus el tcclum
institulione apostolicx propaginis. :scinditur, ubi prxpositos EcclesiX inlcgritale sui
CAPUT XL. D' aflicii dcpoptilanlur. Sive ergo replando, sive suffo-
JDefuribus S moniucis, et quatiter ovile intrent. <iliendo, sive irrunipendo in ovile irruant, patct
Hinc quia dicltim cst de mercenariis inlra Eccle- ][lrofcclo quia aliundc quam pcr ostium asccnduul.
siam, dicaiur ct de furibus exlra Ecclcsiain. Quo- Denique aui sxcularcs potcslaies pretio expuguani,
rum hoc csl maxiiniiui et priimim indicium, quod :attt inferioris ordinis ccclesiaslicns pcrsonas, aut
noti inlranl per ostium, scd aliunde ascendunl. Pro ijuruni prxpositos, aul cerlc mcdiocris polcnlix
<juaulique transgrcssionc ct prxsumptione furcs ct 1laicos. Minoribus enini populis vcliit invalidioribus
latrones a Dominosicpronimliantur, ut prxmissum i)vihiis,ad muiiiiuculum sui opponunlur ii quattior
cliam juramentum ob hoc lcgalnr : « Ainen , amen ijnlincs, ut sxculares sint eis nuirus conira incursus
dico vobis, qui non intral per osiiiim in ovite oviiim, risihilcs, cl ecclesiaslici lcctuni coiUruinvisibiles.
sed ascendit aliundc, ille fur est ct latro (Joan., x , I[ionslal crgo Simoniaiios lalroiics,utprxvaIeaiit oves
1). i Quod si ct absq-.ic juramenlo dixissct, quis inactarc ct perJcrc, intrinscci-.s obliuuisse per cos
Iiisi nicndax el Anlichristus ipsi Verilati et Christo i|tti <!cfensorcsarihibiti siint cxtrinsectis. Undc nec
loqiienli non crederei? Scd cum jurumcnio iJcirco ipsi siuc ullionc cvadunt, ubi, velut imbriccs aiil
curavil orofiteri, qiiod volebal solliciUus nuJiri ct 1apides xiiificio stiblracli, jam stiper fncicni lcrnc
1205 ADVERSUS SIMONIACOSLIBRI TRES. — LIBER TERTIUS. 120t>
neglecu et inutiles jacent extra Chrisii xdificium. \ obesse, sed etiam prodesse, Domino reclamante,
Sed et ipsi parietcs et teciuin perniciose videnlur non vemre fures nisi ad furari, mactare et perdere/
siare, aut supcrcsse, fugalo inde osliario, et ex- Unde qui hxc sola in se habent, et ad hxc soh ve-
stinclis ovibus, qux relinquunlur solitudini et rui- niunt, quod bonum dare saltem bono cuilibet pos-
ux, bestiis quoque el immundis avibus. sunt, nisi forle resipiscenles se prius mutaverint,
CAPUT XLI. et bonum quod aliis dare possunt accepcrint? Qur*-
vox eorura
Qualiter Simoniani imilentur swculi fnres, el qnw sit rum ne dicam faclum, sed ipsa qtioque
eorum vox, quam non audiunt oves. in lantum funesla esl, ut, si cam audierint, non pos-
Hinc consideretur quain maxime congruat lalro- sint non mori oves. Denique, ubi eam audierinl, dc-
cinio Simonianorum qttod solet fieri nonnunijuam sinunt esse oves Christi, ipso proleslnnte quia non
a sxculi lalronibus. Nempe, violenter ovile ingressi, audierunleos oves. Palet ergo tales jam non boni
prius ostiariumaggrediuntur.euinque necmora suffo- pastoris oves, quxaudierunt fures. Et quid sunt?
canl autalligant, ut sccurius oves sibi abigant el Raptx, mactaix a fttribiis et perdilx, et idcirco n'.I
perdanl. Quod nefas quoiidiano experimento consiat aliudjani quam Iatromini victiinx. Quibus maiis
lieri a Simoiiianis, et lanto nequius, quanto divina miserx non succumberent, si eorum voces non au-
potiora sunt humanis. Equidem ipsi, ul plebes dici B dissenl. Quamvis enim tatrones irrumpere aliquando
possint liLere devorare etperdcre, Spirilum sanclum ad oves prxvaleanl, non tainen possunt furari, ma-
in eisprius exslinguere, aut vinctum sibi conlen- clare aul perdereeas, nisi prius illos audiant; ncc
dunt mancipare. Nonne videnlurcum alligatum tra- efficittnt fttres quod lentant, quandiu oves eis audi-
liere, cum ejus gratiam conlidunt se posse cni vo- lum stiiiin non accommodant. Quas cnim ncces Si-
liieiiiit lanquain captivam vendere ? Nonne velut a moniani prxvalerent catholicis inferre, si prxmoniti
sc exsiiiictum negtiguni, ubi sua perfidia in ovibus a bono paslore suo Christo, refugerent eos tanquam
quas vivificabal illum exstinguunt. Evstingui enim pastores audire, suumque favorem et conscnsuin
dicitur Spirilus sanctus, cum fides, qttx utique do- lalibus furibus prxbere? Quamobrcm multiplicalio
nuiii cst, ctiiquc ipse prxsidet, accessu perfidix ex- el audacia furum el lalronum maxiine piovenit cs
siinguiiur. Unde et Apostolus monet sic: «Spirilum miscra patientia ovium, qux juslo Dei judicio per-
noliic exstinguere, prophetias nolile spernere (/ etiiil, quia duobus indiciis velut lolidem lestibus
Tim. v, 10). » Exstinguunt plane Spiritum sanclum prxventx et edoclx, ftires cavere aul neglexcre aut
ftircs isti in Ovibus.ubi communione vel consensu contempscre. Equidem duo indicia, quibus fures
impictatis offensum recedere abeis et fugere com- cognoscerent, sttis bonus pastor proposuit ovibus,
pcliunt : quo cxslincto, omnes jam prophetias, hoc C ut si forte unum sine conscientia eorum et voluntate
csl sanclas Scripiuras aspernanlur. Qua cnini reve- coiilingerel, alterum devitarent. Et pritis indicium
leniia j'am suscipient aliorum senientias, qui etiam furuin et latronum proponitur ex introitu in ovile,
iprius magni Prophetx et Doniini prophetarum de- si non fit pcroslium, sedatitinde. Altcrum autem
creialem sentenliam, qua, institutioni sacramento- cx incogttita ovibus voce, quam liinc nccessc est
rum suoriim subscribcns, ait: < Gratis accepistis, qux sit breviter inculcemus, quia de perverso in»
gralis dale (Malih. x, 8), » lam perlinaciter con- troitu suiricienter incnlcalum putatur. Sicut vox,
ctiIcant?Ta!es elsi viilenlur inlra Ecclesiam esse, verbi gratia, Arianorum cst Filium minorem Patre
quia nimiruiii el fures cum fiiranlur, videiilur inlrn asserere, ipsoFilio reclainaiiie : <Ego clPaieruniim
ovile. Qui iiliquc minus condemnarentur, si exlra sumus (Jonn. x, 7); » sic nihilominus Simoniano-
fiirarentur. Nonne Juilxi ei pagani aliquanrio viden- rum vox csl : Spiritum sanctuin veiialem habera,
iur intra malcriales Ecclesix parieles? Et tamen rcclamanie eodem cujus spirilus csl Chrislo : < Gra-
quales intrant, tales cxcunt; imo pejores sunt intus lis accepistis, gratis date (Maiih. x, 8). » Quam vo-
cx prxsumptione sua ct sacramenlorum injuria alio- ccm Chrisli si cognoscunl et sciuni ejits oves, ne-
rnmque contatninatione. Qux enim pars fideli cum cesse cst paslorem suum sequantur et non furem,
infideli? (// Cor. vi, -15.) qui lamen, quandiu inlus B qui procul dubio .ilicnus est : queni idco non se-
videnlur, nunquid pro Christianis habentur? Sic quunlur oves, sed ftigitiiiiab eo, quia non noverunt
procul dubio Simoniani dum videntur intra Eccte- vocem alienorum, quorum osloquitur vanilalemet
siam, tunc magis reprobandi et fures habcndi stint. dexlera eorum dexlera iniquitalis (Psal. CXLIII,8).»
Qui deniqne tunc creriendi stint fures et latrones Unde nemo se palpet, nemo sibi ad excusandas
non esse, ubi probabitur eos per ostium intrasse in excusationes in peccatis lauquam folia ficiilnex suis
ovile, ncc atiunde ascendisse. Sin alias, ncc ipsis pudendis aptet. Quicunque audit vocein Simoniano-
exceplis, nec quibuslibelbxrelicis, omnes, teslante rum dicentium : « Non do libi baplismuiq,, non do
Domino , quolquot prxler ostium venerunt, fures tibi corporis et sanguinis Cliristi sacramenluin, non
siintet latrones. Qui ne forte putarentur in aliquo do tibi Spiritum sanctum, non do tibi quemlibct
uiiies, sicut mercenarii, subjunctum est : « Fur non gradum ecclesiasticum , ncc facio consecrationcs
vcnit nisi ut furelur et mactet et perdat (Joan. x, ecclesiarum, vcl quasciiiique alias adminisirationes
18). » Ubi sunt ergo qm prxdicanl bonis quod a mn- divinorum sacramenlorum, nisi dcderis mihi pre-
lis Simoiiiniiis acceperunt bontim non solum nil tiiun; procu! dcbio r.on est ovis Christi, contra cu>
 1207 IlliMBERTI S. R. E. CAllDlNALfS 12C8
•iis vocem, vocem alicnorum audil et cognoscil.» Alapudse! Qiialis ftiil Eusebius Cxsaricnsis, acciri-
Qiiamobrem atienum procul dubio jam scquiliir, mus propugnainr Arii, beulo llicronyino profiteiite:
nisi Chrislum, a quo jam non eognoscitur, eliam si < Qiialisfuil Diriynius, el Eulyches, et alii quaniplu-
ci cujus vocem cognoscere desiit, ctamare audiatur rimi tam ex urbibus quam et ex solitiidiuibus. >
Domine, Domine. Cujus vocem si retinuisset, nb Quod ergo de prxfuta hxrcsi, hoc ct rie aliis riictum
alieno incognilam sibi voccm cdcnti, quanlocius puietiir. Qiiorisi prxmissa Domini verba quis cor.si-
fugeret. deret, fures et lulroncs evidenlioribus pcriochis se-
CAPUT XLII. cundiim Jo-.nnero cxpressos qtiam psetidoprophctas
Quanta vigilantia oves furibus debeant obsislere tn- et pseuJochrisios sccunrium alios cvangclistas invc-
gressis ovile. niet, quamvis eosdem isti pseudopropbctas vcl
Ilaque si oves nequeunl Simonianis furibus ovile pscudochrislos vocitenl, quos ille fures et lutrones.
irrumpeniibiis obsislere, obsistant saltem ingressis Quorura cum nullam aiii evangelislx prxriixermt
iu hoc quod solum possunl, scilicet ne velinl aut riignosccntiam, nisi quod signa ct prodigia mngna
cogantur eos sic audire, ut veliit pastorem sequan- «tarent, quod utiqtie non soliim incnutos ab errore
tur, autcerie vclui niercenarium audiant lales : sed, snbdncit, sed eiiam cauios in errorem inducil. Joan-
ut dictum csl, qnod soluni valenl, fugiant ab eis, Ii nes tamcii cx introitu cl voce illoruin oniiiibus
devilantes eoniin comiminioiicni, ollicia el officinas cos vetnt digilo prxnionslravil, neqiioquomodoquk-
congregalas de sanguinibus ovium, quas maclant ct piam se de iguoraniia sux perditionis deiuccps cx-
pcrdunt. Quibuslibel ergo terroribtis homiiium vel o.isare possit, si atidire et seqtii furcs sibi designa-
riainiiis corporum suoriiui vcl fucullaltim, oves Chri- los non tiraucrit. Denique, si liberum de iutroitu
sli obsessx vet o|)pressx, salaganl ante omnia ani- ejus qui eas reclurus cst aliquando atiferlur ab ovi-
marum suarum Ixsioncm, ne a lalronibus vivx ab- bus juJiciuin, possunt tameii non auriire vocew
sorbc2iUnr, effugere ; nec limeant eos qtii occidunt alienorunl, el non scqui setl fugcru alienum. Quod
corpus, nec animnni possunt occidere, sed eum qui si eliam veri pasloris liabiiu qiicnipiam insignitum
tilrumqtie polest in gehciinain ignis inexstinguibilis vidcrinl, non prius euiii audire et scqui aiidcant,
perderc (Marc. ix, 44). Coiisiderent vero quia.si iit- quau ex ipsius inlroilu cl voce pnslor nn Luro sit
excusabilescrunt quotqiiolinfineuiuiidi.submaxiino resciscant, cique ctiin Jesti Nave curiositnte latida-
defectuChrislianx fiJci, Anlichrislum sequentur, se- bili dicniit: « Nostcr cs, an advcrsarioriim?» (Josue.
ducti non soltuu signis et prodigiis niagnis, sed et ix, 15)
lormcntis omiiiiiiodx perseculionis concti; inuho CAPUT XLHI.
De di/ferenlia merceitariornin et furtiin, cl qttod hw--
magisincxcusabiles sunt qui iiunc, in niaxima gloria ^ retici non sint a calholicis lolerandi sicut male
Cliristiani nominis, fureset latrones blanriiiiienlis et viventes calholici.
lerroribus seducli sequuutur. Ut enini il!is prxdi- liinc jam ex procedeiilibus snlis liquct quantum
ctiini est pseiirioprophelaset pseuriochrislos surre- fures ei latrcues a mercenariis disteut. Siquidcm
cturos, sic et islis furcs ct latroncs vciiluros, et in mercciiarii in omnibusqiiaj dixcriiit sunt nudicudi,
ovilc intraluros, Dominosie in apostolis prxmonenle Dominosic prxcipienie pro eis : < Oninia qnxciin-
suos : < Videte ne quis vos sedticat. Mulli enim ve- qtie dixerint vobis scrvntc ct fucite (Luc. xvn, 10);»
nient in nomine meo dicenlesquia cgo suin,ctmu!tos fiircs uulcm ct laironcs nec audiri pcnnitluiUur,
seducenl.Tuncsiqiiisvobisdixcrit:EccehicChrislus, qtiia, lnox ul audiuiilur, perilur. Et iuercenurii
et ecceillic, nolilccredere,noliteire,iieqiiescciemini. <iuidcni lales sunl ut Apostolus qtioque dc illorum
Ecce prxdixi voliis. Si ergo dixerint vobis : Eccc in prxdicatione gainlcut; furcs auiem el laliones la-
deserto est, no!iteexir.e; ccce in peiietruhbus, nolite les stnit ut cos- iJcin Ajioslolus aduttcranlcs vcr-
credere. Ecce cnini rcgiium Dei inlra vos cst. Vos bum Dei, cl iniiiiicos crucis Christi flcus dicut.
ergo viJcte; eccc prxJixi oninia (Matth. xiv, <J). » Merccnarii quoquc quamvis qiiicrunt sua, r.on
Qunsi diceret: lu vobis cst jnni seduci ct non seduci, »jChristi, non tanu-n quxruiit sibi atia quani qux
nc per lioc inexcusabiles eritis, si cavere ncglexe- licbcntur el jiibeiittir rcdui pascentibus ovcs
riiis aul conleinpseritis, quia prxdixi omnin vobis. Chrisli, viJelxcl dccimas dcbitasquc rcverenlias,
Siquiriem prxmoiistrnvi regnuin Dei ubi sit, caiho- quas requirendo non dclinquunl, quia qux Dei
lica scilicet Ecclesia, id est iulra vos, qui apostoli- sunt Deo reddi quxrunt. Delinqiiunt autem lixc
cum fideni et doclrinaai coi-de et ore conservalis el sola sibi quxrendo, qitia hxc sola sua csse di-
reiineiis. Unde ubi lixc naufragabilur aut corruiu- cuiit; qui tiinien, dum propter hxc oves pa:-cua:
pctur, Chrislus, nec regnum ej'us ibi esse credatur, Dei ad tciiipus pascunt, Deo etiam qux Dci suut
eiiam si desertum aul pcnetrale dicatur.el videatur. ii) huc parte reddunl. Nam quod decimx et cx-
0 quot et quumeremilx teinporc Arianoruin dice- terx fidclium oblationes Doniino tanluin debennlur
bniit in suo deserto Christum esse, cuni Ariaiia in- et reddanttir, <;t qtiod qualibuscunque ministris
fccli peste Anlichrisltim habcrent apnd sc! 0 quot cjtis ad tcmporalc stipendiuin sint depuli.ix divi-
ei quanti qui putabuntur tunc ecclesiustici, concrc- nitus, sic super Malachiam beatiis edisserit Hie-
p.tbaut et conclainabunt Cbristum in suis penetrali- roiiynius : < Quis esl, inquam , in vobis, o sacer-
b;is esse, cum nihiloininus Aiuichrisluin cclarent dotcs , qui cluudat ostium et inccndat alt.-.vc
»™o mvRRnin mMiwixms l.ntni TIIF.S. _ i.inrrt TfrnTills. 1910
meum graluito ? Nullus enim in vobis est usque j± terdum t ficri; hxreticorum nulem ncc pro lempore
ad exlremum minislrorum, non dico sacerdos ct inec re aliquandiu dilferri, sed mox ul iiinolueriiU
cxteri, sed ne janilor quidein, et qui ignem sup- ficri. f Unde super male viventibus Chrisli ministrii»
ponit altan ad cremanJa liolocuusta, qui non a cr.tliolica c plebs riebel Catholicorum cxspectare sv-
mc mercedem accijiial laboris sui. » Iloc atiiem di- inoriiim, ncc abjiccre, doncc eos abjiciat comniiai-
cit, decimas signiiicans omiiium frugum qux offe- sstrorum vel magistrorum suorum ai-bilritim, juxta
rtintur a populis, quas profecto duiii Ialroncs exi- (qtioil docel Salomon : « Oculi, inquicns, lui rccta
gniit, non sua rcquirunt. Quippe (jttibus inilliiin pro viJcant,
v ct palpebrx liix prxcedant grcssus tuos
iniifsterio divino quo pciiitns careut dcbetiir sii- ( Prov. iv, 25). » Solet neinpe evcnire ut quod
pendiuin, sed soluiii pro suo latrocinio, paiibnlum iimpcrfcctis videtur intolerabilc, perfeclis videatur
vcl cxtremum siippliciitni. Qui lamcii, proh dolor ! ttolcrabile, ct c coiilrario perfcclis babcaliir iniolc-
mullolies accipiunl non soliim qnod Cliristi mini- irabile qitod iniperfeciis lolerabile. Quo anibigiio nc
stiis rcperiuiit depulalum, sed iusuper quod inlcr- I
forie fallaltir attt scandalizeiur Ecclcsia, patieniet
(iictiim , ciim ad nil aliud vcniant et valcant, nisi (cxspeciaiiduiii esl et sa|>icnlcr, donec synodalis
ut fureiilur et niaclent" ct perdaut. Et quis sanuni i
illtid disccrnat el delcrininet senlentia. Quam qui
(
sapiens cer.set hujusir.odi fures el lalrones a catho- JJ ccusct exspcclandain ct in hxrciicis post concilia
licis loleranilos, quos Dominus c.cnsel sic ftigien- scniel s habila de illis, ncscio an Catholicus vere dici
dos, ut icsteiur non essc oves qux vel audierint j
jiossel; nain ciiicuiique quxlibii haircsis in Ecclc-
illos ? Et qua fronlc prxriicat quis niinisterium ho- sia t vidctur lolerabilis, haud dubie a catholica fide
niiii loleraiidtira et recijiiendun), douec synodaliter inaufragavit uut exciriil.
depouaniur, loiumquc quod eorum iniiiislerio inte- CAPUT XLIV.
rim fit iu ovili, bonum csse ct sancium, qui soluni j
Exemplis propositis ostenditur hwreltcos nec ad ho-
fiirandi, inactamti et perdenrii liabent minisferiuin? ram a ctuliolieis antiijtiis toleralos, et mercer.arios
Si crgo bonum et sanelum esl oves Chrisli furari , loleralos.
maclare ct perdere, sufferanlur ftires el latrones , Nunquiri tcmpore Arianorum seu aliorum hxreli-
qui nil nliud noruiil nec possunt facere, Domino (coruiii sicubi Catholicis hxrelicus quilibet rialus est
prolesianle; cui si quis audel conlradiccre, assc- <
episcopus, ministerium ejiis loleravere aul sancltsiii
reiis fures et lutroncs aliquid aliud Loni nosse aul habuerc I caiholici, quousqiie synoilaliler deponere-
posse fucerc, riiscept.are etiuin ct in judicio conlcu- Ilur? Quod non fuisse nliqtianJo toleralum a Caiho-
dere cuin Doniiuo audcal, ct, si potest, euui men- licis I cum cx niultis ciareal histoiiis, luin ex Tri-
liliim arguat. Si aulem neiuo Cliristianorum hoc C perlita, I qtix narral pueros pilain lusoriani ftamniis
audcl, concedat neccsse esl hnjusmodi furcs et icxpiasse, quia vcl in petles aselli quo hxrclicus il-
lairones iion nisi inalum sibi el aliis facere. Qua- lius 1 tunc civiluiis cpiscopus vcclnbntiir, cusu excur-
propter cur putatitur Simoiiiani niulioiies et pene risset. i Cujtis quoque balnens sic exliorruisse feninliir
qtioti.lie synoJaliler dcponcurii, qui ab inilio semel < Catholici, quod non soliiin cuin illo, sed et sine illo
simul et irretraciabiliter ab apostoloruin principi- i luvnri recusussent, priusquum eiiam loca ipsa
ibi
bus lucre rieposili, sicul ct postea ab orihodoxis et irccciilibus lyinphis expiussent. Quem Calholicoruni
catholieis Putribus alii in ipso oiiu suo liicrclici ? zijuiii,. lioiiiini, Calholicis oniiiibusad iniilalionciii
siquiJcm qtiotics quoque niula aiiior radicitus evel- proposiiuin,
J ne quis pulct in pace ct in aliqua tcm-
lilur, inca.ssiim creduntur ranii ejus vivcre utit vi- porali | Chrisliunilaiis polculiu dcniousLralum, no-
ciuri nisi el iiisi evellantur, cum in sux nialris 'vcrit lempore Arianorum imperaiorum el princi-
cvulsione el ipsi evulsi coiiiputeiitur. Sic ct cujus- |
puni hoc faclum , u quibus propler hoc ipsu civilns
liLet hxretici dcpositio lanqtiain abscissio non esl dula < fttit glaJio, et truciJata maxiina pars civiuin.
in singulis personis ceu in singulis ramis requi- IQui quanta atacritale ad n:ortem pro fidei callio-
rcnda, si auclorem lixreseos vclut malx arboris I
licx confcssione propcraverunl, quodque caruilicei
radicem penilus evulsum coustat: quod catholicis u prius \ defcccrunl j"ug(ilaiido, qttani devoti cives seso
qunmvis male viventibus certuni cst non contin- jugutanlibus offerendo cl ingcrenrio, quisquis enti-
gcre, quorum radix, Ecclesia scilicet catbolica, icleaiius nosse desiderat, prxfalam liistoriam rc-
non eradicalur aliquando, eliam cuiii nonnulli ra- volvat. lbi cnim non tantum hxc, sed el alia quam-
morum ejus pro sux slerililalis aut inconiposilionis plurima ] ludibria , verbera, periculii ct tlainna Ca-
ainputantur vitio. Qui quandiu a sua matre arbore I
lliolicos ab hxrcticis pcrpessos invcniel. Post qux
porlantcr, aut iiielioranlur, aut ad umbram homi- imala,qtiis cimmerare sufficiel qiianla constanlia cni-
iiutn vel ad rcpausationem .ivium habentur. Sic el delioribus< onini beslia Guandalis in Africa eaihohVi
mali bonx catholicx minislri, qttamvismale vivant restileriti Ecclcsia, etiam sub iiiuumcris ct exquisiti.
sibi , tamcn, donec difleruiUur dcpositum iri, aut ssuppliciisdiuiius vivere compulsa,
vixqtie sero niori
contingit eos meliorari, aut cerio atiquibus iiUeriin peiiitissa.
j Unde vx prosperilatibus Catholicorum
confcrri nonniliil comninJi. Ex qttibus dalur ani- nostii i (cmporis, qttibtis Cliristiana fides sine aliqua.
madveiii Catholicorum male viveniium depositio- aut s vix cum nliqun sui suarumqtie reriim jac.uii'a
j;e.ii pro tcmpore cl re plcrumquc diffcrri, cl in- jstibduciuir et
exlorquctur sub princibus Chrisiiunis-
 1211 APPENDIX AD OPEPA IIUMDERTI 1212
sinis, quani anlecessoribus nostris nec subJucore \ qui sil pastor bonus, et quemadmodiim paslores
nec exiorquere indicibilcsadversitalesvahiere, etiam boni membra sint ej'us, et ideo sit unns
pastor bo-
sub lyrannis sacrilegis! Quaiiriin ergo hxretici sufle- nus. Nostis qttis sit mercenarius fercndus,
qui luptis
ranliir, vel quatiter deponantur, el Dominus prius et furcs et latrones cavendi, qux sint oves, quod
consliuiit, ubi nec audiendos ab ovihtis, sed fugien- sit osiium quo et oves ingrediuiilur et paslor, cuo-
rios innouiit, et Deiloquus Pauliis deinde faciis et modo sit
inielligendiiRosiiarius. Noslis etiam quan-
d cl's approbavit. Qui quamvis mcrcenarios etiam do
quisque non per oslium intraverit, fur est et ln-
coiilenliosos, contumaces, avaros, cupirios et invi- tro, ncc vcnit uisi ut fureliir et occidat et perdat
dos sic suflerat, ul de prxdicatione quoque eoruiii x, 10). » Ecce tantus doclor licct dixerit
se gaudere et gavisurum asscral; furcs lanxn ct (Joan. merccnaritim ferendum, ct habeat Ecclesiu mcrce-
lairones, hxrcticos viJelicet Iiomincs posl iinam et nnrios prxpositos, riunquid alicubi invenilur dixisse
saciinriam corrcplionem deviianrios insinnal. QuoJ fures et lnlrones fcrcnrios, et hnbeat Ecclesia eos
et se fecisse evidenler oslendil, ubi Alcxandrum,
prxpositos? In cujtis traclalii riiligenlius inveniet
Hymcnxum etPhileiam dicentes resiirrcciionem jam riesignalos mcrcenarins fttres et lalrones el cxtera,
faclani Satanx iradidit, ul disccrcnt non Uaspbc-
quisquis liic sibi inde non salisfactum aulumat.
mare. Bealus quoque Angiisiinns in traclalu Evan- J}
CAPUT LLV.
gelii Joaunis astruens nicrceiiarins in aliquo cssc
r.ecessarios et utiles, licet in niult s culpabiles, De eo qnod sanctus Gregorius adhuc diaconus Euly-
chium devitavit, el quotl sanctus Hieronymus non
concessivo modo inquit: < Ilabcal ovile Domini prx- exspeciandum in eis publicumjudicium asserit.
posiios el filios el mercenarios. Pra-posili aiilem qui
filii sunt, pastores sunt. Prxpositi aiitem sua qux- (llic desinit codex muiihis, scriplus auctoris
xtiite cl optimx noix, in quo riesunt oclo capilula ,
renles, non Jesu Chiisli.inercenarii siint. » Itlem in in inilicc inilio libri liiijus prxfixo nolata.)
subsequenlibiis : < Nostis jam in iiominc Domini

APPENDIX AD OPERA HUMBERTI.

FRAGMENTUM

DISPUTA.TIONIS \DVERSUS GR^ICOS.

(Apud Marlen., Thesaurus Anecd., tom. V, pag. 815, ex ms. codice Floriacensi.)

ADIIONITIOPIMSVIA.

Scqucns dispntaiionis adversus Grxcos fragmenliim suppeditavit nobis codex Floriacensis ab annis cir-
ciler sexcentis mann exaratus. Quis auiem fueril illius auctor necdtim rescirc pniuimus, cum dispuiationis
inilium el finis in manuscriplo desiderenlur. De leinpnre tamen quo vixerit nut scripserit ille, ccrto ali-
quiii definire possumus. Ne<|tie eiiiiu anie lempnra Michaelis Cxrularii patriarchx Constanlinopoli, qui
sopiuun adversus Latinos schisina non sitie furore susciiavii, scripluin coinpostiit smun, sed neque anie
I eoiiem Acririnnuiii cpiscopum aul Nicclam abbalcin Sliidensein acerrimos Lalinorum hosles, quos in
dipiychU sacris a Griecis conscriplos csse improbal; veriini ante finem sxculi xi opus siiuni in lucem emi-
sis e dtio mibi persuadeiU. Ununi repeto ex antiquilale coriicis Floriacensis, cnjiis characler ari annos
sexccntos acce.lcre viJetur, alieriun ex eo quoJ auclor Grxcos non obscurc argual quod iiiiinctam eticha-
risliani porriganl comiiiiinicaiUibiis, contra morein Ecclusix Lalinx. « Sed, inquil, scorsum corpus ct
seorsuiii sangiiiiiem siiniiiiius, nec iiiliiicttim patiem dauini ciiiqiinni nisi Judx traditori cognovinms. »
Ka-n, licet cx decrelo concilii Turoiiensis, qimd referl liurchardiis lib. v, cap. 9, «sacra obtatio intincln
debel esse iu sanguiue Clirisli, ul veraciler presliytcr possil dicere iufirmo : Corpus el sanguis Domini
tiui prolicial; » liuic lamen decreto derogaliat cunon 1 coucilii iu Drncarensis, velantis « eiicharistiain
vino madidam pro complcnieiito communioiiis porrigere. » Qux prohibiiio vim linbuii tegis apud Latinos
n<lnsiiue sxculuni xn, cujus initio euchnrislin pnssim iulinctn tribui inca^pit, ul discimus ex epislola Er-
nulfi ltoffensis cpiscopi nri Lauiberuim, ubi liunc riliun « novn consiieiuiiine,» nl nit, iiitroriiiciuin multis
ralionihus lueri conatiir. Cui fnvel clinin tvo Carnolensis in iraclalii Dedivinis officiis. Hinc patct dispula-
tioncin conlra GrxcosciijiishicfraguieiiUiinexliiheniiis scriplnni fuisseabeo lempore quo MicliuelCxrulariiis
SChisma conflnvit iu Ecclesin, quod lolis viribus tncii connliis cst Mcelas Peclorntns, hoc est ab anno cir-
ciler 1050 ad 1100. Tunc lliinibertiis canliualis et Ansclmus Caniti.iricnsis archicpiccopus, duo ordinis
-jostri luiiiinaria Crxcoiiiin coinmenta suis scripiis valirie coiifutaruni; ncc milii dubiuni esl qniti ctiani
alii earndem in se provinciam susccperint, quorum uiinam ltictibrationcs haberemus! scd ne omiiino per-_
eant, saiieni \e5 iragnienlum exliib«.amus.
1213 FRAGM. DI5PUTATI0NIS CONTRA GR^COS. 1211

FRAGMTUM DISPUTATIONIS CONTRA GRJECOS.

Vos fnlemillorum ignorare dicetis. Ntinquidortho- A enim in Dco non csl. Semper eiiim cst quoil csl.Et,
riosis Pairibus ignoraniia veslra prxjudicnt? Nun- sicut Patcr semper generat, et Filius semper gigni-
quiil non inagis vos culpa ncgligcntix damnat? lur, et niiiil cst Patcr vel Filius quod scmper non
qr.cd si siuctos Palres fidcm illam non habuisse sit; sic Spirilus sancltts sempcr proccdil, semps?
coetenditis, et libros eorum falsatos asseritis, et in mitlitur, senipcr datur, semper cffundiuir, semper
hoc qtioqtie recipicudi nullatenus estis qtioniain spiratur, semper proferlur, semper insufllaliir, scm-
causationes hujiismorii nullis asscrlioiiibus probare per exit, semper accipit quod anniinlial, semper cst
potestis. In niilla namqtic synodo lale sacrilegium Spirilus Palris et Filii. Etsicut quod Filius genera-
nostris opponittir, quod lamen veslros fecU.se syno- tur, quod nascitur, quod millilur iu forma Dei, quod
dus vi lestaiur. Sed ad rem veiiiauius, ct videamus proriit ex ore Allissimi, quori exit a Patre, unam
qttid etiain in sanctam Scripluram, et in ipsam ca- essentiam cjus significat, quam habet n Patre; sic
tholicam fidein pcccelis. Cum enim Spirilus sanclus omnia (|iix de Spiritu sancto riiciintur unam ct
plenus et perfecius sit Deus, el xqualis per otiiuia camdem ejus demonslrant esseiitiam, qnam habet a
Palri et Filio quo.l dicitur Spirilus Patris, et quod Patre et Filio : non enim aliud et aliud significari*.
Paier euin dat et iniuit el eifundit, vel si quid hu- in eo diversx prolationes, in qno nihil est nisi quod
I est. SeJ sive proccssio, sive missio, sive quodlibet
jusmodi legilur, nullnm servitulcm vel minoratio-
nem significat. Neque enim Paier vel Deus ejus esl, aliud, quod babel a Palre et Filio, puram, simpli-
vel Dominus ejus est, quia major non est. Majus ccm, iin.am et eamdem solamqne significal essen-
enim vel minus in Deo non est. Qui cnim minor est, liam, quam habet a Palre ct Filio. Si eitim divcrsa
|)£i-feclus Deus non est, qif vero perfeclus non est, significat, aut divcrsas essenlias habebit simplex
ncc oniniiio Detis est, quia Deus perfccltis est. Spi- nalura; aut aliquid erit in Dco prxlcr illud qtiod
vitiis nuieiii sanclus ideo Dcus csi, qni;i tle Deo esi. est, quod catliolica non rccipil fiJcs. lten) citm Spi-
Nihil euiui d« Deo esl, nisi (jttod Deus esl, qui ob ritus sanctus iinum cum Patre sit, et consubstan-
lioc soliuii Spiritus Pulris est, quia dc Patre csl : lialis illi, pro eo quod ab co est, id est proceriii;
quia si de eo non cssei, niillatenus Spirilus ejus idem Spiriins consubslaiitialis Filio non cst, sicut
essei; el, sicul Filius essentiam habet a Palre na- Patri, nec uniim cum Filio sicut ciini Piitre, quia
sccnrio, ita Spiritus procedendo. Processio namque non esl nec procedit ab eo, quod catliolica fidcs 11011
signilic.it cssenliam Spiritus sancli. Nihil enim in recipit, qnia non alitcr et aliter, seri ttno el indivi-
simplici cjus naliira aliud aliquiJ est, qtiam quod duo morio uninn est Pater ei Filius et Spiritus sa>i-
cst. Igititr sive Spiritus sancliis procedens a Patre f clus. Item si Sjiiriltis sanclus non proceriii a Filio,
dicatur, sive missus a Palre, sive datus, sive eflu- quomodo, sicul vn syttorius babct, proccilit per
sus, sivc Spiritus Putris, unum est, et iinum signi- ipsutn? Qiid est eiiim per domum proccriere, nisi
ficat, id est essentium Spiritus, quia nihil in siniplici de domo procedcre? Aul qtialitcr exit a Filip Spiri-
natura diversttm est. QuoJ ergo Spirittis Patris est, lus, si non procedil ub eo? Quiri csl eniin exire,
esseniia ejus est. Qtiod a Paire proceriU, quod nisi procericrc? ve! quomodo sjiiralitr, insufflatur, el
datur, quod niiiiiiiir, quod elTunJilur, cssenlia ejus efftiiidiiur, profertur ab eo, si non procedit ab eo?
est; et nihil habcl a Pntre, nisi qtiod esi. Qtiidquid Nunquid aliler Spirittis Patris est cl aliter Filii, ul
ciiim csl, Deus est, nec nlium nnturam hubct, ut hnjiis sit Spiriuis proccrienrio, liiijus vero neijiia-
Filius, iit qtia aiitid habeat qtinin quod Deus est. quam? Quomotlo nou procedit qui spiratur, qui
Spiritus est Patris ut Deus, proceilit ut Dcus, dntur mittilur, qui datur, qui cfliindilur, qui proferlur,
ut Dctts, mittilur ul Deus, effuiiriiltir ut Dcus, quia qtii iiisufllatur, qui Spiritus esl ojus, qui exit ab eo,
lotus esl Deus. Unnin cst ctim Putre, quia rie Palre et accipil qiioJ aiiniinlial? Quid eiiiin Deus de Deo
est, Consubstantialis est illi, proceriit ab eo, milti- potesl accipcre nisi quod est ? Nunquid indigens
lur ab eo, datur ab eo, efltindilur ab eo, quia de eo Detis est el miuoralus est in alitjuo, ut potentior
est, el nihil in co cst, nisi quod cst. Similiier quod [ Deus ejtis indigcntiam suppleat aut formam scrvi
Spirilus Filii dLitur, qttod ab co dauir, niiltiuir, suscepit, in qiia quod non hnbet accipial? si sic
elfiinditur, insufflatur, spiratur, proferlur, cxit, ac- sapias, mnle sapias; contra Dciini snpilis, contra
cipit ab eo quod aniiunliai, camdein processionem, fideni sapitis. Puslremo si qux de Spirilu sancto
id cst, eamdem essentiam cjus puram insiiiuat. Non diciintur non essentiam cjus quam habet a Patre et
enim cst alilcr Spirilus Filii, et alilerPalris, nec Filio, sed aliquiri propier quod accipiiis minorem
aliter dat eum Filius, aut millil, atit elfiindit, attt euni Patre et FiLo, ciiin Piicuinatotnalico Macedonii!
spirai, qiiam Paler; ncc aliter proccdit a Palre, facilis.
quam p>ofei'lur et exil n Filio; nec aliter aecipil n Argtiimns quod sacrificio Dci delrahiiis, ct advcr-
Filio quod nnnuiuiat quam a Patre. Non diversas sus Doniiiium lingiias ut scrpcntcs acuilis (Pml.
essciiiias liabet simplex Divinitatis natura, nec ali- i.xui, i); itautquidam ex vohis iu archicrarcliics
qui i Laiict a Palre vel Filio, nisi quoj cst. Acciriens dignitate corpori Christi aiiaihcma dixerint, et ad
1-215 APPENDIX AD OPEHA IIUMBERTL 1210
lerram cttin exprobationibus mullis projecerinl, et A ii iudiscussum rclinquilis quod ignoralis ? Cur rcin
super sanguinem redemplionis nostrx pedibus im- qquam nescilis lemere conlirniatis?
mundis calcaverinl. Qnod horrendum facinus ipsum Adverlite sallem quod accusalores vos et jutTces
diubolum dcbuit deterrere. Minus enim peccaverunt ccsse in eadem causa non liceat, et quod ante prolia-
Judxi mantis impias in Jesummillenies, el dxmones tioncinti judicium lege non fiat, et in causa vestra
impeltcnles, et milites crucifigentes. Per ignorantiam aalios judicare perniitlite, et Domini corpus ante
enim fecerunt : si enim cognovissent, liunquam jijiidicium condemnare nolile.
Dominiiin glotix crucifixissent (/ 6'or. n, 8) : vos Quod Chrislum in fermentalo pascha celebrasseas-
aiitein el vidislis et odistis, et, secundum prophetam, sserant. Arguimus qtiod Dominiim ante quartamde-
oJio Dominum gralis habuistis. Sed esto, lual cor- ciniani
c Iutiam pascha contra legem fecisse, vel ;n
p.is Doniini, quod, cum panis essel, azymns fuit; q
quarladecima ferinentum comedendo violasse con-
sanguis ejus quid meruit ut effuiidcrelur el calca- llcnditis , ct sic iraiisgrcssorcm lcgis, et solvis^e
retur, cui nonduin auclorilas vestra condemnatio- L legem aiileqiiam implereltir, aslruitis ; quori Evan-
uis sentenliam dedit? g
gclium prima riie azymorum, quod dicitur pascha,
Sed forsitnn non consensislis. Cur igititr Michae- ftiisse
f coinniemoral, et Christus non ad solvendcm,
lem palriarcham inler sacra missarum solemnia B sed s ad implendam legem se vcnisse confirmat. Quod
commemoraiis? Cur Leonem Acridanum episcopum tutique noii fccissel, si, anleqiiani impleretur, fer-
cl Nicetam abbatem de Sluriio de diptychis sacris meiUiim I: coniedendo solvisset. Unde consequilur
non delclis? Cur adhiie in sacrificionoslro Dominico < (jiiod peccatum Dominus fecerit, et in ore ej'us do-
sanguini non communicatis? Sed ex conlactu cor- Ilus fucrit, juxta sententiam suam, ut transgressor
|)oris sangtiis fortasse polluitur; legilur enim : Quod 1lcgis perierit.
iiiiinimdum letigerit, immnndum cfiicitur (Levil. xi, Quod fermenlalum animalttni dicant. Argmmus
20). Sed nos seorsiini corptis ei seorsum saiigiiineni < qnod fermentiiliiin panem animalum asseritis; in
sumimus, nec intiiictimi panem datura cuiquain nisi < qua scnteiitia ncc Velus vobis, nec Novttm Testa-
Judx tradilori cognoscimus. Dc corpore quoqtie menliim i conscnlit; nec aliquis pbysicorum novum
Cliristi qiianta scnteutiam veslram nbsurditas sc- boc 1 animal, imo novuni porlcntuin, prxter solos
qiintur, videle. Si enim corpus Doniini creditis 'Manichxos, confiiixit Quainiiiopiiiabilem opinionem
quodexazymo pane conficitur, cur non rccipitur? '
inter hxreses Maiiichxorum sanctajam dudum con-
cur non ttt Doiiiinicum adoratur? cur nc fiat inter- ldemnavit Ecclesia.
dicitur? cur iiijuriis lacessitur? citr imperfeclum et Quod animampanis Christumvivificare contendunl.
inaniinatiini vocalur? cur cum sacrifiealoribtis suis C 'Arguimus quod animam panis Chrisli corpus vivi-
ab ecclcsiis pellitur ? cur et ferinenlum prxponilur? Ificare contenditis. Nunquid duas animas habet
cur cultorcs cjus a cninmiinione stispenditis ? cttr < Chrislus, alleram hoiniiiis et alteram panis? aut
azymilas vocatis? Ntinquid habuil duo corpora sicut s panis in carnem Chrisli miilalur, sic anima
Christus? iintiin peifectum, aliud impcrfcclum; |
panis in animam Clirisli convertilur? an animam
uniim aniniatum, aliud inanimalum ;uniim nzymum, suani i Chrisius dimillit, et aiiimam panis admitlil?
aliud fermcnlalum; unum significans, et aliud signi- ininiquid, si panis aniina deerit, Christi corpus ani-
ficatum ? Quis hxc de corpore Chrisli cogilare prx- inialuni non eril? cur non advertitis quod, anlequam
siimil, nisi qui Christum nec revcreliir nec credit? < offeratis eum, occiriilur, lancea perforatur, a loto
nisi qui manifesle blaspheinat? nisi qui Chrisliim suo f pariicula qux consecrari debet abscinditur, et
scienscl priideus inipiiguat?Q;tod si panem azynium dclruiiciiius
< jam et exaiiiinatus ad altare poriatur?
fieri cnrpus Chrisli ncgaiis, cur iinperfectuiii ncga- noni enim anima dividi potest, ul divisx parles divi-
tis? Non enim imperfccium Cliristi corpus est, quod siones'• quoque retineaiil animx. Sed esto, parics
nullo moJo corpus ej'us est? Cur denique nos Chri- < eliam proptcr fernicntiim iiabeaiu animain. Quid,
slLnos habeiis? cur non utidololatras conriciniiatis? ciimi panis evacualus fuerit, et omnino fermentuni
idolum enim est, si panis azyinus adorelur ul D animx ; desierit, nunquid eiiam lunc anima sua ma-
Deus. Cur hanc impiissimam hxresim publice non nebit, i et corpus Domini vivificabitur? panis eaim
confutatis? cur ctnn cxleris hxreiicis Homanos in aitaris ; lotus in carnem Christi eonveriiiur, nec ali-
Ecclesia non anatbematizatis? Niliil cnim cst me- iquid naturx panis prxter speciem solam relinqui-
tliuin : aut corpus est Christi, ct omnibus adoran- tur. i Cui- non aitcndilisquoniain Dominus quod deriit,
dum; aut corpus cjus noii esi, et ut idolum con- fregil, corpus suum vocavit, riiscipuliquod accepe-
teitinendum. Sed unde probatis quod corpus cjus runl manducavcrunt? Nunquid anima corpus dici-
non fiat, cum nulltis doctorum hoc 'sapiat, nulla lur? r.unquid frangilur? nunquid comedilur? quod
synodusconiradicat? Cur contra canones ecclesias- Evangelium dedil hanc fidem ? Quis apostoloruin
ticos traditiones coiitemnitis? Cur synodis qttod de docuit hanc Dominici corporis vivificationeni ?
corpore Christi non liabetit apponitis? Quid azymo Origenianus cst, non catholicus sensus, ut aliorum
vcl fermenlo cum corpore Cbristi ? Nunquid panis nnimx in aliorum transeant corpora , etpro merili
csi, ut azymus sit fermcclalus? Cur non magis qiisriiiate vel meliora sortianlurvel deteriora.
1217 FRAGM. DISPUTATIONIS C0N7RA GR.ECOS. 1218
C«od tancea corpus Christi percutiant. Arguimus A vulneratum cst, cum lancca lalus ejus perforalutn
qnod lancca corjms Clirisli percutitis, hoc enim cst. Nunquid habcl natura ul corpus ejus morltmm
Christus non fecil, lioc in commemoralionem suam calcat, cuni in eo vila non fuerit, cti:n jam vilaiis
disciputos faccre ncquaquam insliluil : « Accipitc, calor recesseril? SeJ forsitan liocpiivilegium habuit
dixit, et comcdite i, non occiriile, vel lancca per- Dominicum corpus. Undc probatis? Ubi lcgitis?
cutite. Christus nec seipsum ccciriil, nec discipulos Qnx Scriptur.i docel? Quod Evatigeliiim liabct?Aut
occidere jussit. Mililcs, non apostoli, Dominuinocci- de Scriptura qi:od profcrtis probate, aut prxstiii:-
derunt; miliies, non apostoli, lancea latns cjus plioni soliix quod Scriplura non habel ascrihite.
perforavcrunt. Ncc vivebat Dominus sicul fcrmen- Qtiotl pueris anie diem septimutn bnplismiim ne-
lum vcslrum, cum latus ejus pcrforatur; sed mor- geni. Argnimiis quori pucro rcccns r.alo haplismuin
iui;3 erat, nc, cruribus fraclis latronum, os cx co anle septimum riicm negalis ; non eiiim Dominc.s
non comminucrelur. Quamvis lancca vcslra non, ccrtum diem in baplismo consliluii, ncc scptimuui
sicut jaclatis, usque ad occisioncni Clirisli pervc- diem primodici prxposuii; sed simplici.ler ctabsque
niat;ncc corpus Chrisli, sed soliim paneni percu- fallacia mitlcns ad baptizanrium tiis-iptilos, riixit :
tiat; nondum enim est caro, scd pnrus panis, qtiod « Qui crcriirierit cl baplizatus fueril, salvus erit
iancealis; et fernientatiim vivcnlem, anleqiiam R (Marc. xvi, 16). Nunquid enim Dominiisdic scptimo
Chrisltim vivificare possit, occidilis. baptizaluiii salvuni facere jiotcs!, et primo non pc-
Quod in lerra corpus Chrisli sepeliant. Arguimus test? Oninipotcns cnim est Dcus, et oimiia quxcun-
quod in lerra corpus Domini sepeliiis, ei contra que voluit fecit, et non est qui possit resislerc vo-
Scripturam corriiptionem videre compellitis : Do- luiilali MIX.Atil polcsl quidem, scd non vult quod
mii:n3 enim corpus suum comedcre jussit, non polesl, qui vull omncs homiues salvos fieri, et ad
scpeiirejct discipuli comcderunt, non sepelieruiu. agnitionein vcritalis vcnirc? Ubi oiiinis dicitur,
Vos autem, non sequenlcs aposlolos, in lacum cor- nullus excipitur, ncc infans ciijus cst vita uniiis
ruplionis projicitis; ct Spiritum sanctum qui pcr <Iiei super terram. Christus omnein lioiiiincni sal-
prcpbelam dixit: < Non dabis sanclum luum vidcre val, vos lioinincm cur excipitis? Chrisliis nemiiiem
Cori';ipiionem(Psat. xv, 10) , i menliri compellilis, cjicit foras, vos longius liunc a Chiisio repelliiis ?
qui corruplionem etini videre, qtiantum in vobis Chrislus solus bnpiiznt, vos aquam cur prohibetis ?
esl, faciiis. Chrislus solus pcccaia dimitlil, vos pcccaia cur
Quod illud cum aqtta calida sumant. Arguimus rc.linctis? si sordes cxtcriores oflendunl oculos vcs-
quod corpus Domini cuiil cibo comniuiii, id est cum tros, nunquid et Chrislum pulaiis offenrii?si carnis
aqua calida, sumilis : Non enim Christus Iioc insli- C immunditiam lacius vcstcr liorrescit, niiiiquiJ ct
tuit, nec in sacramento sanguinis aqua caliJa fuit; Christum putalis horrcscere? Qui carnis ii.firinila-
Chrislus vinum, non aquam, mutavit in sangui- tos pro nobis sustinuil, infirnium hominem magis
ncm, nec aliud aliqiiid, scd genimen viiis propina- sustentat quam dcjic.it. Qui sordcs aniinx quas ex
vil in calicem. Vos aiilem quod ad nionsain coimmi- culpa conlraximus, Invat, sordcs corporis quas no-
nera ex usu percipitis, nec ad mcnsam divinam bis iinponit nccessitas miscricordilcr portat. Non
abctinere potestis, et ascribiiis religioni quod ad ciiim liaheiuus pontificcm qui non possit compati
peccatorum excusalioncm habeiis. infirmilatibiis nostrisj Vos aulcm homicidas omncs
Quod sanguinem de Christi laiere catidum fluxisse inconiparabiliter vincitis, qtii pcrcuntes dc iiianu
dicanl. Arguinius quod sanguincm dc lalere Chrisli Salvaloris excutitis, et morienles ad vitam intraro
calidum flttxisse contra naluram ct Evangelium non siniiis, et in gchcnnam, morle Chrisli rccla-
dicilis : dicit enim Scriptura qtiod jam obierat, jam manle, dcmevgitis.
exspiraverat, j'am mortuus eral, -cum corpus ejus
1219 APPE.NDiXAD OPERA HUMBERTt. 12*0

DOMNI

JOANNIS MABILLONfll

PRESBYTERI AC MONACIIIORDINIS S. BENEDICTI, E C0NGREGATlO\' S. MAURI,

DISSERTATIO

DI PAJJE ETJCHARISTICO, AZYMO AC EMMTATO.

AD EMINENTISSIMUM CARDINALEM BONA.

'( Vci. Analect. nov. edit., pag. 522.1

ECCI.ESI.EPRINCIPI JOASNI BONA,

EMINGNTISSIMO
S. 15. E. Piesbytero Cardinali,
FR. JOANNES MABILLONIUSM. B.

Eo mc adduxit, cminenlissimc Ecelesia; princcps, A Quapropier in hoc elaborando opusculo id in prii.iis

itindeslia lua ul, si libellum liunc nieiim tibi non ob-
ttilero, ingrati aniini vilitim iiicursunis sim: si obtti-
lero, imprudeniis. Ciim enini liic libellus tc inonenie
nc prxcipieuic concepins sit, le inaleriani suppedi-
lanic ac ricliiinanle formalus, le eliani prociiraiile
eriilus in luceiu, inriiguuni est ul sub alieno proiical
noniine,qui le priinariiim auctoreni aguoscil.Ai vcro
cum modiini iraclandi arguinentum de azymo ita
prascripserit emineniia lua ut non quod lute sen-
lias, sed quori e iei veritatc niagis csse inlcllexero
sincere exponain.fit ut a tua senientia laulisper riis-
cedere cogar, reliiclanie observantia in le niea, co-
(jise niinus acccptum fore libt-llum merito subvercar
(jiio ad judicitim itntni niiniis accesserit. Et id <pii-
dein jure liincrcm, si csses cx co genere hominiim
ipiibus id unmn sapit quod sentiunl. Verttni tanlii
csl niiiini lui niagnitiirio cl icquilas, cniiiienlissiiue
cardinalis, ul, cum in scriptis luis uni sludcas veri-
lcti, in alienis iinain niaxinic quici-cnriae veriialis „
sinceram voluiitatein probes phisque de le merittirus
sil qui a scnlentia lua veri studio recesserit <|itatii
Qui tibi subscripseril fallaci asseniationis obseqtiio.
i
ciirtB inihi fuit ul illud coniponerem, non t:ini nd
ttise senlcniiuc quain ad aninii iiiijimiialioncin, raius
in hoc ntagis splendcre diguitatem moresque luos,
i eiiam couira senticntes benigne accipias, qnamsi
si
oinncs tibi niuliiiiose applauderunl. Qtiaitqunm in
lotn hac dispulatioi.e nitiit coiUradicendi studio a me
dictiim, uihil defmiendi perlinacia asscrlum, sed ij
toiiim qiiaiiiulumcunque est, perlcci aninio tihi ob-
scquendi consecivndique opellaiu iiieam, ul, si ati-
iquando perinitlenic otio idein argunieiilum secundis
ciiiis pertraclarc tibi placuerit, habeas prae manibus
lioc oilicii inei nioiiuiiientiiiii. Nihil eiiim mihi fcli-
citis gloriosiusve tonlingere potest quam si quid-
:
piani moincnli coiiiulero in siibsidium sludiorum
tiiorum, qtiibtts caiholicam Ecclesiani aique renipu-
blicani liticrariam mirilice illuslras. Hie sunl coasilii
alquc opcris mci rationcs, vir eniincntissiine, quas
si probavcris, spero cliam niiinusculuni lioc non in-
graliim fore cmiiieniia: luse : quod eiiam alqueeliain
oplo. Vale, el uueiiiuin vive. Luletiie Parisiorum,in
suiuirbano sancti Geiniani moiiaslerio, vi Id. Ocio-
bris, lli~5.

LECTORI.
Iluc tc paucis volo, sturiiosc Iector. Anle annos observationes contra Sirmondi sentenliam congcssi
duos cl vigitui Jacobiis Sirnionritis clarissiinu; nie- iu praifaiione mea. His leelis emincntissimus cardi-
iaorioe, prc-bylcr sociclatis Jcstt, Dis(|uisifionein de nalisepislola ad me scripta non gravatusestpromere
azyino composuit, quo in libro azyinorum usum aptid quid sentiret de aigumenlis a me proposilis; quilus
Latinos ab annis adinodiiin oclingentis viguisse con- ctiam rcspoiisiones suas ctim cximin dignatione re-
tendit. Eaindeni fere senteiuiam anto hoc biennium posuit. Ad hxc, subniisso Eldcfonsi llispanicnsis
amplexus esl cininentissimus cardiualis Joanncs episcopi opusculo, quod eaieuus inqui.siciani, aucto-
Bona in lib. i Rerum Liturgicarum, cap. 23; quo rilaiem in nie suani interposttii, quo lotutii azymi
quidem temporecs-o quoquc, cum Acta sanctoiiini aiguic.Ciiliiui novis coiiiii:ciitariiscx|'.laii:ircin. llsbcs
oniiuis Sinicii Patris Beucdxti, qu:K ad sxculum iiisigiiciii ipsius !;r;c dc re cpislolam, non iniutisoi'-
e]us tcrfuiin perlip.ent, ivi>is niaiulareni, qcasdam liatiiciui quam documcnti graiia, in frciic btiju»
\m MABILLOMI DISQUISITIO DE AZVMO, ETC. — FROOEMIA. 1222
opcriscollocatam. Tum subsequiiur riisseriatiomca; A paneeucharistico; quod, nusquam hactcntis eriitum,
a.l cujus calccm subjunxi opusculiim Eldefonsi jam probationis loco crii. Haic tola scrics hujus opetis.
dicii episcopi, antc annos octingentos scriplum dc Perge, lector, el valc.

EPISTOLA.

Emincntissimi cardinalis BONA ad Dissertationis auctorem.

AnnoniM REVERENDE PATER,

Ciini aniinariverteretn tlisplictiisse itonnullis qure egocongessi; nuiiqiiam tamen, ut monui post pra*-
de azymo et fermeniaio scripscrain lib. i Rerum Li- ' falionein, usiiiii azymi negavi. Dixi enim apostolos
iurgicarum, cap. 25, riecreveram hoc argunientum paneiii consecrasse, qualcm in domibus firicliiimre
nccuraiius periraclare, incamqiic senleiitiam claritis pericbanl, sive azyuitiui, sivc fcrnicnialum. Tu vero
ct (lisiinclius explicare, sed novis quotidie superve- « pro azymis nitilia prnfers in lua prafationc, de qui-
niciitibus negoiiis, quae ncc d fierre nec pratlcrmit- bits quid seitliani, non coiiiradiccndi, .-.eI iiiTeiiiendx
lere possnin, a proposito recedere compcllor, ac vcriiatis studio brcvilcr inditabo.
libi, qui de hac re in prxfatione tertii sa^culiBene- Nuni. 05, a fncio Chrisli aigiimcnlaris, scd lisec
riictini copiose ct crudite scripsisli, et, sicut ex lit- mlio iiiiuis probat, ut supra dixi.
teris tuis didici, de earieni re in prolegomenis quarti Niim. GC,icsteiu proilucis Isidormn, qui, agcns do
iicrum aclurus es, hanc spartam exornandam relin- composiiioue panis cticharistici, non meiniuil fer-
qucre. Tua eiiim mutiiplici eruditionc eflicies ul c niciiii. Porro lsiJorus illam sentenliam transcripsit
itirierihus anliqtiitatis vetitas cmergat et clticescal, ex epistola 05 Cypriani ad Cseciliiiin; sed nihil certi
meque tibi arctius astringcs, si errores meosbeni- ex ea coiicliidilur. Nnm non excludit fermenliim, ct
gue corrcxcris. Iloc nimirum semper optavi scire forlasse iiilt liigilur illa voce i copulatum i cuni ait
et cognoscere, veritatem; nec unquaiii erubescam.si coipus Doinini csse non posse similam solam aut
qiiid forte ab ea alientim incaute scribcnli excitlei it, aquam solam : t nisi uiruniqiie adunatiiin fuerit et
(fxpungore et cniendare. Ut luse aulem pctilioni copuhitiini, ct panis unius compage solidaliim. >
liiorem gt-rain, breviter indicabo qua inethodo puta- Quod atitein copulal, ariunai et solirial, fcrmcniiiin
bain in hac Disquisiiione proccdendum esse. esl. Epi.Uiilaverolsidori ad Rcdcntitim procul dubio
Et primo quidem inens erat certa ab inccrlis, et f.upposiiitia esl, ut ipse agnoscis. Auctoriialeiii con-
riogmaia fidci a ritibus Ecclesiaesecernere. Ccrltim cilii Tolclani tu pro azytito alfcrs, qua cgo pro fcr-
ciiini esl Chrislum Redemptorcm in ultima cccna nienlalo iisus suin. Quis vero icenlem illorum Pa-
panem azyiiiuui coincJissc, el in eo Eucliarisiiain C t:um niclius percepeiit non esl meuui judicare.
msliliiisse, idque stabiliendum adversus Graocos Niiui. 07, lesiinioiiiuin profcrs liildefonsi Toletani
schisniaiicos et aliquot etiam Latinos. Veruni cx hoc ex relalione V. C. Emeriei Bigolii; sed quid de eo
iacto Chrisli non licet inferre quod in solis azymis seiilienriuin sil, ipse cum legeris, pronuiiliabis. ln-
conllceie oporteat, nam si hoc neccssariiim forel, icgrtiiii eiiim (raciaiiiui ari te milio cx codicc Vaii-
imnqiiaui Ecclesia iisum fermentati pcrinisissct. Cer- cano, qiiem laudabal Ilulsteuiiis, accurale trans-
lum cst t'iii tani azyiiium qunni fcriiieniaiiim vere criplum.
panem esse, el in iitroqiie validam esse consccra- Niini. 68, Bridx et Paschasii lesiinionia usum uiti-
tiiir.ein.Ceituiiideniqueest coiivciiienliiisebse Chrisii versalein azymoruin uon proia.u, neqtie etiam Ra-
exeaipluni sciiui, et in azyniis conlicere. An vcro banus Miiurus iri evintil. Ex eo tamcn Conslui, si
Laihia Ecclesia aliquando fernieiitato usa sii, res non ubiqiie, sallem in aliquibus Ecclcsiis occidci.t.i-
facti est ad hisloriam et ad rilum perliiicns.qui m:;- li uis, azyiiiorun» tisiim viguisse lempore Phoiii.
tationi el novitali subjcctus esl, r.on ad fitieni, qtia: Clnre eniiii loquilur, cl suspicio iiitcrpolalionis idlii-
iuconcussa cl immulabilis seniper niaiicl. 1.1vero tur, quandoqiiiiieiii nsseiis aniiquissimos codiecs
tanqttain iiidubilatuiu probari deliet ariversus quos mss. cuin cditis coiisentiie. Nimis lainen probai,
riain, ipii rem natura sua iiidiflereuieni in fidei dogma cuui ait opo.lere paiicm iiiferineuiatuin esse.
converluul; optime Algerus, lib. n rie Sacrameulo Nuni. 09, cx oblaiis ferro cliaracieraio imprcsris
corporis et sanguinis Domini, cap. 10 : i Ulruin ex infors qttod sinc fermeulo fuerinl. El lioc etiam
azymo an ex lermentalo pane corpus Christi coufici uiagiii iiioinciiti cst ad probaiidiim quori satulo
rielieat, inler Latinos et Gracos magna conccrialio iioco azymi p:mcs in usu csicnt iu Occidenlc. An
cst, cuin lamen non sil coiilra lidem christianaui f)i vcro hic mos itbique vigticrit non liqtiet.
seu azyiniiin seu fernieiUaium sacrificctur, luiu Ntim. 70, Lcui.e.u liouum testcm adhibes perpc-
qstia ulrumque panis esL, luin cliain quia, quamvis tuiiiii in Eccl.sia Rnmaiia azymoruni iisum asirtien-
Christus de azyino pane corpus suiini fcccrii, fursi- lein. At ego saiictissiniiiin poniilicein sic intcrpre-
t.iii non quia res qua: tiebal hoc exigebal, sed quia labar ut non dc ritii, sed de doginale intelligcnilits
coena iu qua lioc factiim esl pancnl aliiim noii cxigc- sil. Declainnt ciiiai atlversus Incrclicos ct agit da
bal, panciii lainen fcriiieiilatiiiii non proliibuit. i lide Pelri qiuc nu;iqiiam defiii l; t.ira Gra>cosper-
Hoc posilo velut fiiiidaincnto, iiidaganriuin est quo sli ingil, qui uicebanl azymum nonesse verum paneu',
pane in sacrifieio usi sinl aposloli et coruiu succes- Cl Clirisliiiii conseci-iissuiu feiiiiciitaln, facia uitinia
soresper aliquolsa:eula: azymone,an feriueiitato.aii ciii.a antc dicin azynioruni. Non igiiurad riiniii (|iii
nlroquc iiidiscriiiiiiialim':El ego s.inc utroque indif- iii.iiatiuiicmarim llit, sed ad fidei uogiuata sptcia.e
1'ereiiter usos, sive fcriucntato quia coiiiinuiiior ma- iiiihi vidciuur verba S. L.:onis, si seiio perpcniiau-
gisque obvius eral, sive azymo qui nitiiliore farina lur. Ituiubcrais niue;ii, Rup. r.tis abi as, et alii
lacile parari et sub cinere vel in parvis clibanis sla- lcstes sunt siiDiiiiu teinporuin : nec csl iniprol:abi!e
tiiii cmpii poterat, non iinprobabilUcr opinatus sttiii. qitoil pcrpcuiani fuisse cie lidcrint eam consiieuidi-
Eteiiini, saivieiucpersecutionc, quando iu carceribus, nein qua:, ipsis viveniibiis, in usu eral. Tu vcro
in privaiis domibus et in cryplis aul in spcluncis nossi (]ii;c fiiies illis |)r;c:Uaudasit qui a Chiisto ad
icri-a:clam celebrabant, eo panc uti oportcbat qui sua leinpora iiiorein aliqueiu viguisse testautur,
Liiiicfortuilo occorrebal. Pro usu fennuiitaii inulla nullo tesie adhibito qui siecuiis praecedentibus vixe-
 1223 APPENDJX AD OPERA HUMBERTI. 12-71
rit. Cerlejurisperiti Iiujusmodi tcstimonia prorsus A, 'vcteri formula, qnani D. Cotelerius eriidil in notii
rejiciunt. <
ciuriilissimis ad librum qiiintiim Conslitiit. aposlo-
Num. 71, primum Sirmonrii argutneiitiini pro fer- Ilicariini, p. 257 : < Si quis in panem oblationis non
mento diluis ex vemslo fnlclitim more, qni panem immitiil i fsrmcnlum cl sal, nec aquam ctitu vino in
offerebant, panem utiqne consccranriiiin pro coinmii- sancliini: caliccm, anaihema sii. > Maronitas crerii-
nioiie sacerdoiis et fldetium. Qnamvis cnim si quid liile I est iisniti azyinorum rcccpisse. cum nbjurala
supererat, pauperihus dislribui solcret, prima ta- Ih;ciesi I ari firicm calholicam conversi sunl, quoil
nie.ii intenlio oflerenlinni sacrificiiim respiciebat. Giilielmus Tyri nrchiepiscopus suo lcmpore et se
Iliinc vero panem fuissc comnmnem et usilalum, ac pr.-cscnlcconligisse
| scribil, lib. xxu suas llistorin:,
de more fermenlaluai, qualis in domibus reperie- < cap. 8. Ipsi laiiicn hoc nogant, ct scriptores profc-
baiur, ego post Sirmondiim asserui, teslem advoca:.s rtint I antiqiiissiinos, assercnics geniem illam semper
Ambrosium, qui de pane consecrando loquens vocnt Romannj 1 Ecclcsi:c adliassisse. Vidi nnpcr lihrum
euni « usilaltim. > Addo nunc Jiislinum mariyreni, dc < Exposilione lilurgia: e Syro scr.conc in Latiiuim
qui prope fineni secuud.-e Apologiic de sacrificio IranslaliimI a D. Fauslo e Montc Libano, Abraliami
missae scrmonein habens, « Non enini, ail, ita stnni- Ecchcllciisis
I ncpote, ei S. Maronio ascriptum, qttcin
i
mus ul cotnraimein panent. cl coinniunciii potuiii; > vixisse niiiut s:i:culo qiiinlo vel scxio, in cujiis C3-
sive ut alius inlcrprcs vcrlil; ( nt vulgarcm panem pilc I 10 lia:c lcginiUir : « Atl illtnl quori petislis an
et vulgare poculuin. i Siiniliter lrcnxns, hli. iv, convciiiens
< sil olferre de pnue azymo ve! fcrmeniato,
cip 54. « Jam, inqnil, non commuiiis pnnis esl, scd irc.spoudeimisquod dc hoc non habeiiuis prxceptum
Eiichnrislin. s Panis nnlc n usilali, cotiiiiiunis el ." fioiiiiiiicuni
)i vcl upostoliciim, quod hoc jiiheat, ct
vnlgaris nninine inlelligi fCrmciilnlum cerliim mihi illiul velet. Quapropter hi in hoc, ct ilii in illo con-
virietur. Scio quideni utruinqiie pancni Romnnis et Ificiunl, jiixla nioreui rielcntum. N.aniqui iu f iir.ento
nliis gcntibus in ustt fuisse. Nain Cornelitis Cclstii, < olfcruiu, argiiunt nos simiil ciim Occiilcnlalibus
lib. n, cap. 24, iuter en qiuc stomacho idonea sunl, :alque Ai-mcniis, diccnles quod azymus non cst pa-
recenset pancin siue fcrmciiln, et capiie 23, panem nis. i » Tum ex Scripttira probat vere a/.ymum esse
fernieiilaliiin sloinaclio noccrc iiil; iitriusqiic eliain pnncni,
| et quori Chrislus in azymo confecit. Vernni
meminil, cap. yi8. Nihilomiinis coiiiniuiieni atqne, liic I liber pcst cxortiim Gr;ccoiiiin schisiua, ct pcst
itl ila riicani, qiiotidianutu feniieiitalum Ittissc ina- cxcitilas
( azynioruin inrhas scriptus vidctur: cuod
nifeslum csl. llunc siquiricin pne cioleris InurialPli- <
crintilioiii iu;c cxaiiiiuaniliim reiiuquo.
nius, lib. xxu, cap. ulliino. Et Galeiuis de pana NIIID.73, aiiud argiiiiieiitiiin solvis, coialos scili-
agens, lib. i, De alimenloruiii facull., cap. 2, etiin cet < Ebionicos, quod pane azymo prteier morcin alio-
qui feniienio caret neinini esse accoininodiim docei. riiin i uiereiitur; et auctnritatcm E|)ip!ianii affcis ari
Ideni pro ccrli» ponit Ainbiosius, senn. 21, explicans piobandum
| usum azymorum lcnijioie Ebioniecrtini,
ptirnliolain ferinciiti. Si crgo pancm communcm ol- ac : si illi ail iiniialioiicni Ecclcsi.c iu azytuis sacrili-
fercbanl firielcs,ct hic fernitiitalns cral; hiii'".non citim
< offerrent. Sed cgo sub tua ct; l:ortim cruJiio-
teve argnmciiluiii dcstiniiliir ad probaiitluui fcrnienli rtni"!
i censuia, verlia Epiphauii aliter intellcvi, ct ni
usiiin in sacrilicio. ffiillor, ipsentel Epipliainus scipsum explical,b;t':.'i6,
Nuiii. 72, non conslnrc dicis ulrtim Lnlini aut dicens < Taliniium mysteria (|ii;criam inslimisse ari
I
Gra3ci vnriaverinl pauis mnlcrinm. Hoc utii|iie veris- EcclcsiiC sancta: iniilaiioncin, seri ari ea niltil pi;c-
.sinnini est, cl iilile caligo oritur qun olivolviiiiur, C tcr
' aquain ariJiilmisse. Ubi viries Ecclcsia: itnilalio-
licscientcs iitritm inilio oinncs EcclcsiiCuniiis moris nein iion reni obl.ilain rcspiccrc, sed ipsani oblaiio-
fuerint nn ulroque pane iiidilfercnlcr, an solo azyiuo ncm. i
vel fermentalo deleiaiiiiialo iiterenlur, et quis pri- Num. 74, cx silcntio Pltotii nihil ccrli conc!iu!i
miiin velerem iistiui mulavcril; quo lcmpoie, qua (oslendis, quod ct ipse agnosc), lum proptcr ralio-
occasionc, quaiido iuordicus cccpcriiit Gncci fermen- tionesI et cunjecttu-as a ie allatas, tiini proptcr ca
liito, Laiioi azyino arih;crci'c; an divcrsaniiii Eccle- (qtiiuLco Allalms noinvit iuiiio excrcil. 2S, advcrsus
siaruni riiversiinores fucrint, sicut olini eraut in (Crcygtoiiiiin pro concilio Eloreiitino. Scirc tamcn
cclebralioiie Paschalis : cur per annos mille inier roptarcm, qua de causa posl djio lcrc siccuia n inoiic
Griccos et Laiinos iiiilla de liac panis divcrsit.iie IPhotii, acerrima dc a/ymis conlroversin orla sil.
'
mola sil coiurovcrsia; cur Phoiius, Gr;ecnnici Vcllcm qtioqueulea dilaercs qua: pro usu ferir.cn-
schisiuaiis parcns, qui iniitio niinora cl eliam falsa latit a me allnla suiit ex riccrelis Mclcliiadis, Sirici',
Lalinis ohjccil, de hac rc siluerit, qux postea I.atua' ct c Imioceiitii Roiiianoiiiin pnniilicum. Nihil ciiim
coiitciilione iiitcr partes agilnln est; cur inler Orien- grntius
{ coiiiingcre niihi potcst qiiaui ab amitis cor-
tales soli Armenii cl Maroniuc azymo utaiuur, Iligi cl cincndari.
quamlo el qua occasionc eo uii cccperiiit. Hajf;omnia iNequid aiileni pnclermiltam quod ad pricsentcni
dubia discuiienda diligcniissime fornl et dissul- rniisam < facere possil, iuoneo exstare Mcdiolatii
<
venria. Vetercs scbolaslici ab hujiis quxstionis riilii- Chronicon ms. ct incriilum, S Dalio Mediolaiicnsi
cuUnte se facilc experiiunt, nsserentes utrnmque < cpiscopo ascriplum, in quo leguuiiii' luec varba :
Ecclesiam Graseamet Lntiuam ab initio el deinccps r) (' Sanctus Aiiihrosius Gnccoruui Ecclcsiam iu plu-
iti azyinis consccrasse, douec lucrcsis Ebionacoriiin rimis i ofliciis venerabililer imilalus est, qui ct sacri-
exortli cst, (loceiiliiini legein Moysis simul cum liciuni I coruni, scilicet fcrmuiualiiui, cum nostro
Evaugelio servan.lum esse, ci azyiiium panem neces- ;nzymo in celeberrimis fcstiviialibus. maxinic in
*>ariocotisecraiiduni, in qiiorum dcicsiaiioncm or- rcsurrecliono
t Doiniui bencdicebat. » Al Clironicon
thodoxa Ecciesia ubique gcnliimi fcr.neiilatum arihi- illud i suppositiiium esse et receulioris a_>vijnni
buit; i"a nutein hxrcsi cxstincia.Orientalcs fcrmen- iiiulti i iioiaruiil. Nulliiis quoque momenli cst Simcu-
tattim reiiiiiiei-iiiil;Occidciitalesadprisiinum inoreiti nisi Thcssaloiiicensis Lesiimouiiim,ulpoie reccniio
azyiiiorum reversi sunt. Sed liuic liislori.e imilam ir-s cl schisinaiici.qui lib:o De lemplo ei. niissa, spud
fiileiu aiihibend.iiii csse ego in Litnrgicis ostendi. (ioar.< in Eitchol., p. 2i i, ait: < S. Gregorius, aucior
i Dialogoruni, ctitn feruicntato pane sacriiiciiMi
Arnie.iios azyiiiiiinreeepisse.cuinrecessci-iiitl a Gra:- ille
cis; qtto eli.ini tempore vimiiii nqua miscenduin non olferrii lestniur. » Similiicr Eelitavus scripior betc-
es^e (tecreverunlibidemiiarravi; irieniqiieconsiaiiler irorioxus, pag. 560, Coninicnt. ari librum Chrislo-
illarum genlium hislorici afliriiiant, et hauc csie ve- phori| Angcli De sialu Ecc!csi;eGrscc;c, asscrit ApoU
lcicin illius Ecclesisc tradilionem aliquot Armcnii linarcinI priiiiuni azy;i:orum iiivciitorem fuisse. S d
Episcopi et sacerdoles a mc iulerrogali, et aliqtiielinm < !
ha?c Grx-corum sciiisnialicorimi adversiis LaliiiCs
ex noslris riluum el lingua: eorum pcriti confirma- scribeiiliiiin fabula cst, qiiemdam scilicel discipu-
riint. ldeo, inter errores quos abjurabaiit Armenii, IIIIII I Apotiinarii, noinine Leticium sive Feliccm, iso-
cuin redibant ad fidero crthodosam, hic lcgilur iu uiam i inigrasse, et simulala vitaj saiictiinoui;> yd
1-22". MABILLOMI DISQLTSITIODE AZVVIO. 1228
suiiiniiiin p.,iiiiicatiim cvcclum, azymiim apud La- A meonc Hierosolyniiiaiio recenset. Oniilio atia Gr.c-
tinos inlroritixisse. Scriptor etiam anonymus, qnem coriim rccentioiiim lignicuia, ne tempus ia nugis
vidi in Bibliotheca Barberina inter codices Grtccos iiititililer prodigam.
niss., nuiii. 75, ait Carolum Magnum, ciiin Romain tfcc autcm scripsi, ut studium tuum et diligen-
profeclus est, lenipore Leonis lertii, viae coiniles tiam excilnrem, sicttt scriplum cst: « Da sapieuU
hahuisse aliquot iuonachos, Arii el Apollinaris erro- occasionem, et addetur ei sapientia (Prov. ix, 9). »
ribtis infecios, qui Urbcm ingressi perverterunt Caeteruni Deum oro, ul incerta et occulla sapienliie
populum, docenles Spirilum sanclum non a solo suae manifeslet noliis, detque idipsum sapere iu
Palre, sed etiani a Filio procedere et oportere in alterutruni scciiiiriuni Jesuiu Cliiisium, ut, sicut
azyniis sacrificare. ita ut azyma e Francia prodic- liortatur Apostolus : < Exptirgato veteri fermeiuo
rinl. llaec ille, cui coiisonanl alia apud Leonein epiilemur iu azyinis sincerilaiis et veritatis (/ Cor.
Allatium, libro ciialo, pag. 571 el sequentibus, ubi v,8)..
etiain pranliclam Fclicis (abellam ex quodam Si- U011133,die U Martii 1075.

DISSERTATIO

JDE PANE EUCHARISTICO, AZYMO, AC FERMENTATQ

DiSSERTATIONTSOCCASIO ET ARGUMENTUM.B iiitis ornnes ad hoc ipsum ui sua liliere promcrent,

Cum edenilo Acla saiictoriiin nostrorum inciriis- iuvitasset; nec se ab ejus sentcniia discedere indi-
sem in qusedam loca pro azyinoruin nsn in Ecclesia gnaturum quemquam putavit qui meminisset illum
Laiina, ea, more meo, quibusdam ohservalionibus pro siiigulari sua modestia sotitum aliena hatiri
illustrare visum est, et conjeclis iis qua: mihi pene gravate audire, ct, si meliora suis cognosceret,
obvia fuere argumenlis osiendejv, usttm liunc esse libenler amplecli. Et ha:c quidem.mea de Sirmundi
aiuiqiiiorem quam Jacobus Sirmundiis, vir eximix menlc, modestia ac sinceri studio persuasio erat,
«ruditionis, cxislimaverat. Nota est studiosis ouini- cademque facli mei excusalio.
luis viri clarissimi sentenlia in singulari Disqiiisi- Ubi priiiitim Ohsorvaiiones meas prelo comniit-
iione de azymo, niniiruni panem fcriiieiitatuui in terc parabam. sinitit certior factiis siiin eminec-
Ecclesia Latiua inullis sieculis arihibiiiini in iuissa lissimtim cardinalem Bona, ciijus virtus, docirina
luisse, et azyma, Photiani schismaiis lc.npore, ct eruditio oiniiibus perspecia stint, idem argumen-
noiidiim rccepla, sed lantuni medio illo inlervallo, luni pcriractare in opcre stio De rebus liturgicis,
4piod inlcr schi.sma Pholii pseiiriopalriarcha: Con- ct ab Sirmundi proposilo laiilillum recedere. Ut
stantinopolilnni, ponlificatu Nicolai pap;e priiiii, el opus illud eximium pervcnit in manus mcas, ilhul
alterum schisma Michaelis Cerularii iiiriciu palriar- C legi magna cum voluptale, luin ntnxime locum dn
chse, sedenie Leone papa nouo, elftuxit, id est medio nzymis, in quo lola rcs non minus sincere quam
illo lempore quod ab aimO ser;c Christianse S07 ad erudile explicatur. Ejus loci stimina cst, jam inde
405-4iulercessil. Mihi vero cum muliis, tum pracci- ab aposlolorum temporibtis ad schisma Photianum,
pue Rhabani auciorilate, peisiiasuin erat azyma in in Ecclesia Laliua promiscuura fuisse usum fermen-
rebus sacris oblinuisse aule illud schisma Ptiotia- tati et azymi panis, nec anie sacculi decimi initiuni
tium; nec nioiiicnla Sirinundi adeo eflicacia visa azymtim lege communi ac gencrali ubivis recepiiim
sunl tit fcrtnenti usum atiquando apud Lalinoi apud Latinos. Qua in re Sirinundi senteniiam
viguisse fateri nos cogerent. lemperavit illuslrissimus scriplor, quod Sirmuiidus
Qnapropte.r quod Sirmundus optaverat, ut qni non videalur admisisse azymi usum ante Photii
sciiieiiti* su:c dc azyiiiorum reccniiori usu nou discidium, sed solum fermentatum; at vero cmi-
consentirent, eos saliem ad praeclaram ejus rei iu- nentissimus cardinalis utrumque promiscue usur-
vesligationeni excilarel, ad hoc ipsum ine contuli, palum pro lempore et tocorum opportunjtatc fa-
quanlum et tenuilatis meae faculias, el brevitns teatur.
observationum, el rei diflicullns obsctiriiasquc pcr- Comniovit ha3c sentenlia qnorumdam in L'rbe
niisere. Nain etsi iioininem tantilluin conti-aSirniun- I) animos, rei novitite (ttt sibi videatur) ne riicam,
duiii nili temerariiim videbalur, milii oe.currebal indignitate attonitos, quasi nefas essel lantispei-
iliuil quori SirimiiKiUSipsc in sui cxcusalioneni at- recedere a communi receniiorum opinione, qui
tulil in Disqiiisitianis cap. 5, ulii de feniicnto Mel- azymorum iu Laiina Ecclesia perpetuuni usum, nou
chiadis ac Sirtcii aliter atque Baronius sciitciui.ini secus ac dogiiia caiiiolicum, defendunl. Gliscenli
dkttirus, veritus non esl ne contra Baronn incnlcm qtierelarum ruruori freniini iinponexe curavit rno-
votanique fecisse videretur, propteren quoJ Raro- deslissiiniis cnrdinalis, eriita hanc in rem adn.oni-
PATROL. CXIJII, 30
1227 APPENDIX AD OPERA HUMBERTT. 1228
iion3, qtia ralioncm aSiXTlionisi.sua!conlra seniien- A IV. Qttali pane utaniwr.alits soeietntes Christianw.
libus approbare lcntnvit. Quod ubi plenc ad vottira V. Variw sentenliw de azymo Lalinorum.
non sncccderct, idein argiimenlum retractare et VI. Quwdam leslimonia dubiw fidei pro azymo Lali-
clarius sententiam suam explicare animo dcslinavit; norum expendunlur.
iJque brcvi perfecisset, nisi lioc agilantem nego- VII. Proponuntur conjeclurw et argumenla quwdam
tiorum turba dislraxisset. At cttm inlellexisset mc pro anliquo nsu azymornm apud Lalinos.
iricm coirsilium meditari, submissis quas ad hoc VIII. Aliw probaliones ex forma el condiiionibus ho-
Iiabebat lilleraloriis copiis, impulit me ad id au tiiarum. Ubi explicanlur canones duo, unut concilii
dendum, id esl ad expticandum id quod e rei veri- Turontnsis tecundi, alter Toleiani XVI.
tate esse crederem, qiiod unum semper optavit. Non IX. Morem hunc generali nsu apud Latinos viguisse
licuit operam meara rregare tantse dignilatis horta- ante Phoiii discidium.
tttri, miYXimecum necessarinm mibi esset exponere X. Expenduntur argumenta pro usu fermenti apud
ea qiwe, vel obscurius, vel brevius in Observationi- Lalinos.
bus meis dicta aliier quam par erat nonnulli inter- XI. Epilogus et conclusio prwmissorum.
pretaoanlur. CAPUT PRIMUM
Duo stiiit quse in Observationibus meis intende- B
bam. Unum, azymorum nsum apud Lalinos in re LiuT/r^nsrirrJntnazyirus a Cnnsto Domtno tntlitulam
sacra viguisse ante schismaPhotianum, quod diserte fuisse.
probandum suscepi adversus Sirmiindum ; alternm, Scrvatorem nostrum, in exlremo Paschale quod
argumenla a Sirmundo proposiia uon penilus evin- mortc inslanle celebravil, venerabite corporis el
cere fermcnlum a Latinis aliquando adhibitum sanguinis sui sacramentum sub vesperam fcria:
fuisse. Neque lamen hanc posteriorein parlem ila quinlse instiluisse constat. Utrum azymum panem
demonslrandam suscepi, quasi ccrtum ac mani- tiuc adhibuerit, disputant Lalini et Gracci recen-
festum esse pularem fermenlum a Latinorum sacris tiores: Lalinisazyraura, Gtsccis fermcntaium prsefc-
sCniper abfuisse; sed tanlum eo tendebat omnis ora- renlibus. Hiijus conlroversise solulio ex alia pendet,
tio mea ut probarem id non cerlum esse quod Sir- videlicet an Christus eo anno celebraverit Pasclia lc-
mundus pro certo proponebat: uno verbo, altcram gatc, id est : an agiium cum azymis aliisquc pascha-
hanc partem, non lam aflirmando quam negando et libus cibis comederit, tempore et toco lege prav
portis adversa* fundamenla cvertendo, lueri rnihi scriptis.
visum esl. De loco nulta est dubitatio, Chiislum Hierosoly-
De media illuslrissinii cardinalis senlenlia, deque Ci mis, titi lcgecanlumerat.iilliiiiuni Pascha peregisse;
novis argnmenlis ab eo pro Sirmundi opinione de tempore, deque esu agni gravis est controversia,
adduclis nihil dixi, tum quia Observaliones mea; non soliini inter Grxcos et Latinos, sed eiinm inlcr
jam lypis subiicienda: erant, cum ejus opus De rebus horaincs ejusdem societalis, inter antiquos ac re-
liUirgicis in hanc urbem adveclum est, tum quia cenliores. Dc utrisque agendum singillaiini, ac
senlenlia mea magis accedebal ad mentem eminen- primum adversarum partiiim fundanenia prsemit-
lissimi cardinalis. Is enira non negat azymos panes tenda.
aliquando adhibilos ante Pholii lempus, imo ab ipsa Qui pascha legali morte a Cbrisio celcbratum con-
rclale apostolorurri; sed tamen id factum ait citra tendunt, auctoritatem sttmunt ex Evangeliis Mat-
detectum, non comrauni lege, sed pro locorum ac thaei, Marci et Luea;. Mnllli;cus quippe, prima die
lcmporuiii ralione. hzymorttm; Marcus, primo die azymorum, quando
Verum quia totum hoc argumenlum pro modtilo immolabant Pascha; Lucas, adrentanledie azymorum,
meo denuo tractare mihi jam incumbit, dabo ope- «n qua necesseeral occidi Pascha, paratum a disci-
ram ul id historico potius modo quam conlcntioso pulis paschalis festi epulum lestanlur.
a me fiat, non quo dinTcilem controversiam secun- Alii vero, sive qtti Pascha legale a Chrislo nnli-
dum tantos a me dirimi ac flniri posse putem, sed cipatum volunt, sive qui agnum ab ipso comessum
ul iri comniune conferani id quaiitulumcunquc negant, sive qui et agnum et azyma, caucraquc id
qtiod ad eam illustrandam apud antiquos observare genus paschalis fesli edutia removent ab ullima
mihi- lioit. Atque ut lota res magis ditucide et Christi coena, niiuntnr quam maxime Joannis evan-
i accurate perlractetur, scquentibus capilnlis eam gelistac duplici testimonio. Unum est in rap. xm
i'expianare conabor. versu l,ubl ceenam ante diemfestumPaschmpernlam
scribit, imo.ut in versione Persica legiiur, anteduos
INDEX CAPITUM. dies Paschw; alterum lestimonium est in cap. xvm
versu 28, ubi ait Juriseos, Chtislo capto el adduclo
I. Ettcharistiam in azymis a Chritto Domino insti- ad Caipham, non introisse in praetorium, ul non
tutam fuisse. contaminarentur, sed ut manducarenl Patcha. Quod
II. Exemplo Christi non imponi necessitatem const- argumento est eos vespera subsequcnte agnum co-
erandi in asymis. medisse.nam agni immolaiio atque comcsiio propric
t\\;~An Grwci inilio Ecclesiw fermenlo usi sint. Pasctia dicebatur. Acccdit locus ex ejusdcm Evan-
{229 MABILLONHDISQ.ilSITIO DE AXYMO. 125«
gelii cap. xix vcrsu \i, qtto in loeoChrislus crui i \ \p.eregisse; ei, in Commcntaiiis snper Joannis Evan-
aflkus riicilur ea die, qaaj erat Parasceve Paschw, j;elium, Juriicos in ipso Paschate opus scelesUiii)f$-
iu qua nimirum JudaMnecessaria praparabant ad (;isse interfecio JCSH.
comedcnrium agmim sub vesperam subsequenlem. His accedit Theophilus Alcxandrinus episcopns
Haec fere argunienta sunt, quibus adducti cum La- iin epislola ad Theodosium imperatorem de sancto
tini, tnm Grrcci, tam veleres quam recentiores, in IPascha his verbis : Aliter autem quod et Salvator
diversas abeunt senlentias. Jam Graecorumanliquio- inosler decima quarta quidem cst trudittts luna, hoe
rttm Iradilioncm consulamus, poslea Latinorum. <est quinta post Sabbatum ; decima quinta autcm crur
Jn priniis consideratione digna est epislola Poty 'cifixus, die tertia resurrexit, hoc est decima septima
cratis metropolijx Ecclesiarum Asiae, qui sub linem Jlunn, quw lunc in Dominicadie invenla est, sieul et ex
saceuii secundi, exorto discidio inler Asiaticos el Evangeliortim notaiione cotnperimus. Idem docet
alias totius orbis Ecclesias de' die celebrnndi Pa- Tlieodorilus, quapstione 24 in E*oriiini, asscrens
schaiis, stio et aliorum Asise episcoporum nomine Christum, sub finem lun.-equartae decimas, quando
ad Victorem papam primum epistolam scripsit, immolahatur Pascha, traditum fuisse.
cnjus fragmentum referlEusebius Pamphili in Ilislo- Joannes Chrysostomus plnribus in locis, maxime
riae ecclesiasticae lib. v cap. 24. Cum enim omnes R in homiliis 81, 82 et 85 in Mallhaeum, probal Chrir-
per Asiam Ecclesiae qtiarta decima luna, quocunque sinmlegaliritiiPasclia perfecisse; Juriacosvero, aut
hebdomadsedie accidisset, Paschae festura cclebran- sallemprincipes Jiida^orHm.coiilralpgispraesrripUiti!,
dtnn esse censerent, quo die praescriptum eral Ju- ul scilicet animo suo Christum occiriendi obtempe-
d»is ut agntim immolarenl; alire vero lolius orbis rarent, disuilisse. Ejus rei argnmenla ex Chryso-
Ecclesiae non alio quam Dominicae resurreclionis s'.omo collegit Gregorius prolosyncelltis, in Apologia
die, Polycraies morcm sunm, lanqnam a majoribus adversus Marci Ephesiui epislolam ; ilem Arcudius
sibi Irnriilum defendit, auctores adducens Philippitm in lib. in de Encharislia, cap. 4, qui in capile se-
apostolum , Joannem evangelistam, Polycarpum et quenli dtibia cx eodem Chrysostomo sumpta dissol-
cognalos sibi episcopos seplem ; quos omnes ait vi(. Certe Photius in Bibliothecnscap. 116 confitetur
Paschn cclebnsse,oTav o \v.ns-npmi:w £uu>)v,id cst, Chrysostoinnm in ca fnisse senlenlia, Clirislum iit
ciim Judworum populus fermenittmabjiceret, signi- posirema coena Pascha Iegale servasse.
ficans morem continuo fluxu a Christi exeniplo His omnibiis arijtingendi sunt duo patriarcli.-B
descendisse. Hunc locum ita rcstiluit vir exiinire Alcxandrini, quorum primus est Cyrillus. Is enim
crudilionis, Henricus Valesius, cum alias in textti Etirharistiam a Christo inslitutam post es+im agni
GraecolegereUirnpTvs, pararel, omnino conira Poly- C probnt his verhis : Dominus autem nosier Jesut
cralis mentem aique Rufiiii intcrprelationem, qui Chritlnt conjunxit in una die agnnm Judworum et
vocem Grtecam nnferendi verbo reddiriit. Hoc unum vernm manna, quando benedixit pantm el vinum diV
lesliinoniiim sufficere possel ad probandum Christum cens : Hoc est corptts meuin et sanguis meut.
primo die azymorum ad vesperam Pascha lcgale Alter est Proterius Cyrilli sncccssor qui, a Mar-
explevisse ei ad explicandam menlem Joannis evan- ciano Augusto inierrogatus de ralione celebrandi
gclistan, cujus auctoritale Asiaticorum tradilio, ab Paschatis, respondit Christiim Dominum quinta
ipso fonie accepla, potissimum fiilciebatnr. feria, decima qnarta liina mensit primi in ccenaculo
Asialicornm morem eadem ralione probnt Anato- cum discipulis Pascha lypicum manducassc, panlo
lius Alexanririims, Laodieensis episcopus, in Canone post a Juda prodilore tradilum. Haecsentcniia Thco-
.Pnschali, osiendens eos recle Joannis exemplo phili, Cyrilti et Proteri, Alexanririnorum palriarcha-
Pasclia cclcbrare quolannis, qnando quarla tlecima mm, hac in re eo majoris est ponderis, quod anliqui
lunalio adfuisset, et agnus apud Judwos immolnrelur, Palres staluendi quoiannis paschalis fesii omnem
non acquiescentesauctoritali quorttmdntn, id csl Petri curam Alexandrino episcopo detegarunt, referenlc.
,et Pauli successornm, id est ponlificum Rornanorum, Leonis pnpaeprimi episiola ari Marcianum : Quotiititn
qtii omnes Ecclesias in quibus spiritnalia Evangelii apud JEgyptios htijus suppuiationis antiquilus tradila
semtna severunt,.solemnilalemresurreclionis Dpmini videbatur esse peritia, per qitam qui annis singulii
in die lanlutn Dominica celebrari doctierunt. Nulla dies prwdictw so.lemnitatis eveniret, sedi arottoticiv
vero causa videtur cnr Asiatici lanlopere morem indicaretur, uthujtis scripliad longinquioresEcctesias
siiuni relinere sluriucrint, nisi quod Chrisu.tm ipsa judicium genernliier perturreret. Itac er.im perilia
die Iunaequarla riecima ad Icgis pncscriptnm Pascha facilc edoeti erant quo die incidissctpaschale festum
percgisse ex majoribus accepissent. eo anno quo Christus extremnm Pascha celebravil.
In eadem versatur senientia Origenes TracXalu Ex his non immerito eolligimus cnm Pholio, in
oh in Matlhoeum, ubi Chrislum juna quarla decima Bibliothecaecap. HU, sententinm esse non sohim
comprchensum a Juriais iiiisse tradit, initio Tracta- Joannis Chrysoslomi, sed etiam Ecclesinc, saliem
tus, ac proinde ralum habuit endem lunn celebralum Graecanicae, Chrislum ante perfecisse vitu/.o.vseu
at>ipsoPascha, cnm ccenam paschalem Christi coni- legitimjtim Pascha quam mysticnra insliuieret En-
prehensio proxime sit secula. Hinc in progressu charisliae cceiiani; qnod ciinm tradil Victor Artio-
Tractnt.iisait Clirisinm Jmlairo morePaschaolliinuii) c.bcnusiu Marci cap. xiv.
1251 APPENDIX AD OPERA HUMBERTI. 1232
Ab hac priscorum Graccorum tradilione tres aut A jsse propterea quod Clirysoslomus, imo et Ecclesi»,
quatuor invenio veleres qui dissentiant, Epiphanium iocerent Servatorem noslrum Pascha lege praescri-
scilicet, Joanncm Philoponum et anonymos duos; iium cxplevisse, aniequaniEucIiarisfain inslituerei.
ex qiibtis Epiphanius censet Chrisium quidem in tfinc dubitaiio mihi suborla esl ulruin anonymus
iiiTimaceena legales cibos ariliibuisse, atpracvertisse ste alius sit nb auctore disputationis de Paschate,
tempuslege constilutum: Philoponus vero et uterque piae Joannis Philoponi, nomine Graece et Latine, a
nnonymus Pascha legale a Chrislo perfeclum ne- ^ordcrio vulgala esl, in qua eademomnino sententia
gant. i<preheiiriitur, lum an Philoponus vere islius dispu-
Epiphanius quippe in hseresi 30, num. 22, conlra alionisconditor censendus sil, quoniam Pholius q ti
Ebionacosagens qui ab esu carninm abstinemlum esse in Bibliothecaesuae capilibu» 21, 43, 55, 75, 215,
ducebant, eos hac ratione revincil qnod Dominus si240eum laudat ejusqtic Iucubraiionem in Hexae-
Judaeorum Pasclia comederit in ullima cosna, id est meron aliasque pnediclie disptitalionis nusquam
agnitra et panes infermenlatos. At vero in haeresi 51 meminii. Mirum porro est Corderiuin, qui haec legit
Alogos arguens, ail, num. 26, Chrislum passum ittiiinativeriilque nullam altulisse ralionem cur istam
esse xni Kal. Aprilis, cum illi vesperam unam an- disposiiionem Philopono ascri!:eret. Vercm posiea
tevertissent, hoc est Itma xiv nocturna media. Si- B cleprehenrii, hanc disputationem revera esse Philo-
quidem illi ante lc.mpus Pascha comederunt, tit poni, qui sub ejus finem meminit lucubratioiiis suae
Evangelium leUalur. Tum subdit: "E?ayov ouvTO n Hexaemeron, quem genuinuin ipsius fcttim csse
Wktsyajrpo SOo«fnspoov TOVyaysrv, TOUTJO-TI vp TpiT») 3x Phoiio consial. At vero milii per quam verisiinile
iaizipat, onsp t$et xy nipitTri eairipat. Quare biduo relinqiiilur anonymi poslerioris librum dePaseli.ile
anle legilimum diem eputum Paschale celebrarunt, i Pholio laudatum esse ipsammet Philoponi riisputa-
hoc est feria terlia ad vesperam, quod qitinla fieri iionem cujus auclorem Pholius ignornbal.
oporluit. Nempe quod quinla dies incidebal in lu- Quidquid id est, neque Epiphanii, neque Joannis
naiii xiv. Neque pules Epiphanii mentem esse quod Philopouiamborumque anonymorum auciorilas prae-
Judaei biduo Pascha tegale anteverierinl. ld enim udicnre debet commuui tradilioni anii(|uioruin Grae-
de Chrislo ejusque discipulis diclum constat ex se- eorum , quorum teslimonia superitts adriuxi. Ncquc
quentibtis ejus verbis, ubi Christum eadem illa feria Epiphanius negat, imo diserle auTrmal Christum in
lertia sub vesperam luna xi nociurna , xvi Kal. iltitna cccua legatibus cibis usuni fuisse, agni sci-
Aprilis coinpreliensum fuisse affirmal. Epiphanii icet carnc et azymis, lameisi euin P.ischa biduo
senlenlia liaec niti videlur Joannis evangelisloeauclo- :)i:evertisse opinaius est.
ritale , dicentis Chrislum insliluisse cccnam anle C Mulio minus admillenda esl seiilcntia rcccnlioruni
diem feslum Paschw. Quibus verbis inlellexisse vi- Grsecorum qui, a tempore coi.flali schismaiis pcr
detiir ante duos Paschoe dies, quemadmodum versio MichacleinCerutariumin L; tinos infcnsisdini.per fas
Persica reddit. nefasque azymi panis usum criminanuir, alii aliis
Aliam iniit sentenliam Joannes Philoponus homo modis. Nonnulti enim, quorum dtix Niceias Pccto-
sseculi sexti, in disputalione de Paschale, quam Bnl- ratus, Christum non quarta decima luiin, qtia fer-
thasar Corderitts tina cum cjusdem seplem libris in neiitum alijici oportebat, sed lenia decima ccenam
Hexaemcron Viennse Auslria: prirnus in luccm emi- in fcrmenlalo pane celebrasse contendiini; alii vero,
sit. Nam auclor isle Gra:cus, seclae Eulychianae, Lestanle Humberto in rcsponsione ad episloiam Mi-
caUera vir doctus, contendil, tertia decima luna, , chaelis Ccrularii, scisciianlibus nobit, unde Dominus
pridie legalis Paschse, mysticam Domini ccenam con- lesus (ermentatum in catna habueril, cum in ontnibut
tigisse, neque Chrislum lunc cum discipulis agnum finibusIsraet noninveniretur, respondent: Sicieditur
aul azyma comedisse, idque multis argumentis pro- omnipolens, poluil subilo undecunque fermetitalum
bnre conaliir. exhibere, aut certe ipsum azymum benediccndo fer-
ln eamdeni sententiam conveniunt anonymi duo, mentare. Ast hoc mirabile efliigium est deliraiitiiim
f.e quibus agit Photitis in Bibliothecae cap. 115 et schismalicorum qui , cuni rationem conviciorum
sequenii. Primus enim, disputans adversus Qnarta- suortim reddere non possint, lanquam ad aram <o;:-
decimanos, asserit Christum quinla die non edisse fugiunl ad Deum, uli Colta loquitur apud Cicerouem.
Pascha legale (neque enim illum ejus edendi slatu- H;ecde Graecis.
ium fuisse diem, sed sequentem) neque agnum, Ad Lalinos quod allinet, unb fere ore omnes, sci-
uaque azyma, neque aliud quidpiam cortim fecisse, licct veleres illi, consentiunl Chrisliim lunn quaria
quae tegaleservantes Paschn, more ritnque majorum, decima in azymis Eucharisiiam instituisse. In primis
«sbservant. Itaque privatam lanluin, mysticam lllam occurrit Ambrosius Mediotanensis episcopus, qui in
tamen, vult ccenam edisse , alque ex ea discipulis cpistoia de fesio Paschali ad episcopos in ^Emilia
panem et calicem porrexisse. constitutos ila scribit : Ipse ergo qui legem loentus
Eodem lendit auc.or incerltis in cap. 116 a Photio est, postea veniens per Virginem novissimistemporibus
laudalus, scribens Christiim aliis adveiilus sni annis plenitudinem lc^is consummari!, qttia venil non legem
tegale Pascha celebrasse, non ilem eo quo prodiltts solvere, sedimplerc; et celebravit Pascha hcbdomadw
est. Tum subdit Pboiius id consideratione dignum in qua fuil quarta dccima luna, quinia feria. Denique
1233 MABILLONIIDISQUISITIODE AZYMO. 1254
ipso die,sicul superiora docent, Pascha cum discipulis \ lulura vigehat ut, ob incommoda quacriam succe»
manducavit; sequentiautem die , hoc est sexta feria, dentium solemnilalum vilanda, ne unquam Pascha
'
crucifixus est, hoc est, luna quinta decima. secundo, quarto aut sexto hebdomadae die celebra-
Ambrosio adhaeret Augusiinus in epislola 86 ad rent; eo vcro anno quo passus esl Chrislus, legiti-
mum Pasclia incidisse in feriam sextam, ac proindc
C.istilanum,ubi, ralionem reddens jejunii feriaequar-
tac et sextae, diserle probat Judaeos de comprehen- iranslalum a Judaus propter concurrentem Sabbati
riendoChrislo consil um iniisse feria quarta. Deinde diem sequenlem.
iiilermisso uno die, « cujus vespera DominusPascha Alii negant Chrisltim ullimum Pascha legali morc
cum discipulis manducavit, qui fuit finis ejus diei, peregisse, nec azyma ncc alia id genus Paschalis
festi edulia percepisse. Quara senlenliara tuetiir
qticm vocamus quiiitam Sabbati, > traditum fuisse Marcus Antonius de Doniiiiis in lib. v de Republica
Chrisluni ea nocte, c quse jam ad sextam Sabbati
i tum subdit: « Chri.liana, cap. 6 a num. 25!<, ubi ait Christum
periinebat, Hic »
dies, nempe sexta id esl luna xm, communem
Sabbali « primus azymorum fuit, a vespera inci- pridie vigiliae pasclialis,
ccenam cum discipttlis percepisse, ct cx com-
piens. Sed Matihaeus evangelisla quintam Sabbati mtini seu fermenlalo pane Eucharisliara ab ipso in-
dicit fuisse primam diem azymorum, quia ejus ve- _
slilutam.
spera sequente fulura erat ccena Paschalis, qua Inter hos mediam invenit viam Hugo Grolius iu
cuena incipiebat azymum et ovis immolatio mandu-
Matlhati capul xxvi. Qui eliamsi praedictani Judaeo-
cari. Ex quo coltigitur, inqtiit, quartam Sabbati
ruiu coiisueiudinem de transferendo Paschale pro-
fnisse,qnanttoail Domintis:« Scilisquia postbiduum bat,
Pasclia fiet (Matth. xxvi, 2). > Ex liis manifestum negal tamen ulto cerlo constare argunieiilo,
diem fcslum azymorum seu Pascha in feriam sextam
est Augtislinum in ea sententia fuisse Christum
incidisse eo anno qtto Chrislus mortuus est. Imo
Pasciia eelebrasse ea vespera, qua « incipicbat azy-
etiam si id contigisset, eam legem lam jnsiam esse
muin i ct ovis immolatio manducari, ipsumque cum
ut neque Christtts ab ea recessurus fuisset, neque
disciputis legali more Pascha manducasse anle Eu-
eharistia; inslitutionem. discipuli ipsum de parando Paschatc ante diem hac
c.onslitiilione prxfixum inlerrogassent. Quapropter
jEque perspicua est aucloritas Hieronymi in lib. iv Grotius ipse censet, anticipatum a Chrislo Pascha,
Commentariiin Matthaeumad capitis xxvi versum 17: non quidem Qvatp»plenura ct solemne, quod ma-
« Prima azymorum, inquit, quarta decima diei ctatione
agui et aliis ritibus legc prsescriplis pcr-
inensis primi est, quando agnus immolatur, et tuna
agebatur, id quodnefas erat exlra locum ac tempus
plenissima est, et fermentum abjicitur. > Et in Z constiiuliini, sed ftvnuovtuTttovseu comnieinorato-
versum 26 : « Postquam typicum Pascha fuerat rium,
qttod solo esu panum azymorum el laclti-
iinpletum, et agni carnes cum apostolis come- carum agrestium constabal; quale eliam nunc Jtidaet
derat, assumit panera qui confortat cor horainis, et
ad verum Paschae transgreditur sacramentum, ut agunl.
De variis hisce Latinorum recenliorum sentenliis
quo modo in pracfiguratione ejus Melchisedechsum-
ferre non cst loci. Ul rem brevi
nii Dei sacerdos panem et vinum offerens fecerat, jttriiciuni duo mihi hac liujus in conlroversia certa esse
expediara,
ipse quoque veritatem sui corporis et sanguinis sui videntur. Unum, Christum, non dimidialum, sed
reprasenlaret. »
inlegrum ac solcmne Pascha explevisse, sive illud
His unum addo Junitium Africantim episcoptim anlicipaveril, sive traiistiilerint Judaei. Nam cum
sieculo sexto, qui Commentario in Genesim conte- discipuli Dominum de parando Pascha interrogave-
statur Chrislum Domiiium, « post esum agni lypici runt, isqtte eos misil ad illud parandiini, niliil eo-
niysleria nobis sui corporis et sanguinis celebranda rum excepit, qute lex prsescribebal. Deinde mittens
dennntiasse. > Praetereo Rliabani et aliorum mediiie eos ad hospitem in cujiis diversorio ccenam paraturi
setalis auclorum lestimonia idem sentientium. eraut, eis suggeril haecverba hospili ex se dicenda :
Haec lametsi constant apud antiquiores Patres, 1 « Apud te facio Pascha cum discipulis meis (Mallh.
non lamen insuper habendi sunt Jialini recenliores, xxvi, 18). > Quod sane eo modo inlellexit, quo vul-
qui in hac quaestione explicanda magnam diligen- gtisetliospes ipse#inlellcclurus eral. Ad hacc, cum
liam impenderunl, in varias opiuiones dislracti. Alii ipse in ccenaculum subiisset, omnibua de more pa-
eniin, quosinter Paulus Brugensis, Jansenius Gan- ralis, dixil desiderio desiderasse se « hoc Pascha >
davensis episcopus, Matdonatus, Zegerus, et aliqui mandiicare cum discipulis suis anlequam mortem
nonnulti, Christttm alio die, alio die Judicos Pascha pateretur. « Hoc Pascha, » inquit quale scilicet a
celcbrasse, ulrosque tamen cum legalibus cibis, discipulis paralum conspiciebatur, non ut in eo
conlendunt. Et hi quidem etiam in duas parles sisleret, sed ut umbrae subslitueret veritatem. Id,
dividuntur, quibusdam asserenlibus Christum anii- inquam, mihi cerlum et exploralum videtur, sive
cipasse legilimum lempus, aliis dicentibus ipsum Pascha praeverleril Christus, sive JudaMillud irans-
statuta dic Pascha peregisse, at Judaaos in sequen- tulerinl. Nam Christum eodem die quo Juriacos
lem diem transtulisse. Hanc vero istius translatio- omnes illud celebrasse, Joannis lestimonio ooiitra-
nis afterunt causam : qtioiiiani apud Judaeos consli- liuin vidctur.
 "
1235 APPEN2IX AD OPKHA ir<J.\JBiiRTI, ^JJ
Alteruni esl, sive Christus>Pasclra legale servave- A Et vero
utriusque Ecclcsiae consuetudo ali alte-
rit, sive ilhid praelerjniserit.sive azymis in uliima riiis
i socielalis hominibus prudentibus semper pro-
ccena Usus sit, sive abstinuerit, anliquos tamcn, id 1bala esl, eliam
post conflalum schisma Michaetis
cst priiiios Ecclesiae Patres, in ea fuisse persua- (Cerularii, qui ea de re primus Lalinos in causam
, sione Chrislum in azymis Pascha illud Gelebrasse el traxit.t Hunibertus cardinalis, etsi pro ine/cnii sur
Encharistiam post estim agni instituisse. Quae per- ffervore durius Graecis respoiidere sotitus sit, salvaiu
suasio id obtinere potuit a priinis Ecclesiae rectori- itamen reverenliam corporis Dominici«in fermeiitato
Ims, utconslituenda ecclesiasticaj disciplinae fcnma et ( in azymo > falelur in responsione ad Michaelem
liiorem induxeriiUEucharistiani conficiendi iu pane Cerulariuni.
( Hinc Gregorius papa VII, in lib. vin
feiiiicnti experte, quod abfuisse a Dominica ccena (epislola 1. < Nos vero,
inquit, azymum nostruin
persuasuin liabebant. jinexpugnabili secundum Dominum raiione defen-
GAPUT II. '
denles, ipsorum fermentalum nec reprobaimis. >
J
Anselmus Canluariensis episcopus a Waleramo
Exemplo Chrisli non imponi neeessitalem censecrandi ]Ntiembergensi anlistite inlerrogatus quid de Grae-
in azgmis. icoruin fermento sentirct, ila respondit : < De sacri-
Elsi Christi Eucharistiam iiistiluenlis cum voluii- B ificio, in quo Graeci nobiscum non sentiunt, muliis
ta.s, liim exemplum pro lege sint, noniiulla lamen calholicis ralionalibus vidclur quia quod agunl non
hiiic ex<;ipi necesse est quae vel pro lemporis, vel ,est conlra Adem calholicam. Nam et
azymuui et
pro personarum inlcr quas dcgebal respeclu obser- fermentatum sacrificans, paneni sacrificat... Nort
vavit. Qitod pane triliceo, quod vino aqua lempe- ieniin differunL azymiis el fermeiiluin substantia-
ralo, quod ccrlis verbis usus esl, ea practcrmiui Iiter, ut quidam pulant. > Et infra. < Poslquam de
vctat religio, ipsiusque sacramenli natura. Quod Tcteri figura ad novam verilalem venimus, el azy-
scmel el quidem in Paschale, quod post legaleiii main Chrisii carnem comedimus, uon esi nobis ne-
coenain, quod in azymo pane id fecerii, ea vel in cessaria itla vetus figura \n pane, de quo earneni
medio relicta, vel uullo modo iu cxcuiplum iraheti-» ipsanl conficimiis. Aperlissimum laiiien est quia
da esse voluit. Hinc est quod cilra Dominici exem- inelius sacrificalur de azymo quain de fermentalo,
pli injuriam slatuit Ecclesia, idque < placuil Spiri- mnr quia valde aptius, et purius et diligentius fit,
lui sanclo, i quemadmodum docet Augustinus iu turn quia Dominus hbc fecit. >
cpislola 418 ad Januarium, « ut in lionoieni lanii Non niiiins sincere Guiberlus abbas de Novigen-
myslcrii in os Clirisliani prius Dominicum corpus to, in lib. l de Gestis Francorum cap. 2, oblique
intrarcl quain cjcteri cibi. > Elsi enim < Salvalor,» C defeiidit Graecos quod ex panibus femieniatis Eu-
ut idcm sanciiis doclor paulo post subdit, < quo charisliam conficiant : Niniirum < quod veleribus
vohemenliiis commendarel myslerii iliius attitudi- caeremoniis Dominus linem poneos, postquam cum
nem, uliimtim hoc voluit inflgere cordibus et me- azymis sgnuni comedit, de eodem pane, quia alius
raoriae discipuloru u a quibus ad passioiiem digres- non aderat nec secundum legem quam iinplcbai,
surus erat, iion praecepit lainen quo deinceps ordine indtici lunc polerat, corporis sui sacramenta con-
suinerelur, ut apostotis per quos Ecclesias dispo- tradidit, azymorum illatio, quae lunc adfuit necessi-
siturus eral servaret liuiic loctim. Nam si lioc ille lati, non eis vidctur ad instilulionera pertinere
monuisssei ut posl cibos ulios scmper suiueretur, mysierii. Sicut buccetlse iiuinctio, non sacramenti
credo quod cum niorein iieiuo variassel. > Sed tn- peragendi, sed Juda: proditionis fuit oslensio. > Ea-
tnen, ul eodem ioco inonuil Aiigustinus, < ]irobabi- dem est senlentia omnium theologorum, cum re-
lis quseriam ralio deleclavit ut uno die certo per ceiiliiim lum antiquorum, qaibus accedit concilium
auiium, quo ipsam coiiiam Dominus dedit, lan- Floreiitinum, cujus auctoritaie probaia est Graeco-
quain ad insigniorem coiuniemoraiionem, post rum consuetudo.
cibos offcrri et accipi liccai corpus el sanguis Eodem animo affecti sunt Graeci prudentiores ac
1moderaliores
Domini. > quique in azymum Laiinorum. Theo-
Idem fere de azymis coniigit. Qtiia enim Christus phytactus in orationead Nicolaum diaconum, cujus
azymo pane in Eucharistia inslituenda usus esl, oralionis fragmentum exslat in lib. v Juris Orienla-
cain morera observavil Lalina Ecclesia, non ob lis, intempestivum zelum suortim, qui Laiinis va-
exempli necessilalem, sed ad < insigniorem > Do- rios ritus a Graecanicis discrepantes, in his azy-
iiiinici exempli < commeiiioraiioiiem. > Al quia nionim usura improperant, graviter reprehendit;
Christus, ex occasionc laiilitm, pasclialis fesli azy- eumqtie secutus Demetrius Chomatenus episcopus
nium panera fermenlalo praeluterat, Gracis visiiin Bulgarorum. Graecus Theolianus, in epislola ad
cst non teneri se hac in parte exeinplo Christi, nec sacerdotes qui iu montanis degebant, ait superva-
novae legis liberlatem Judaico rilui subjiciendam. cancum esse conlendere num sacra mysleria ex
Ulraque consueludalcgilima, ulraque probabili ra- azymo, an ex fermeiilalo fianl. Mihi vero prae
fioiiefulla; lametsi prior tum ob exemplum Christi, cacleris laudanda videtur modeslia Bariaami Hiera-
ttiin ob myslerii co;iveiiiciiliam altera potior esse censis episcopi, in epistola ad Graecospro unione
videtur. ulriusquc Ecclcsis, qui, cum usum utriusque pauis
1237 MABILLONHDtSQUlSlTlO DE AZYMO. 1138
probnsset, kauc addil : « Latinos vero in tanlum A Ex Gr.iicio Bailaainus, ineuntc saeculo xiv, cpi-
prudentiores aeslimo, quod ilti quidem minime iscopus Hieraccnsis, in epistola ad Graecospro iiiiione
hosliam de fermenlato vituperant, sed similiter iutriusque Ecclesise, existimal fenneiili usuin apud
veneraniur. > Denique ut alios comphjresomiltam, 'Gracos ab initio invaluisse, uti azymorum apud
Gregorius Prolosyncellus in Apologia adversus Latinos. < Quoniam, inquit, aposloli eadem enim
epistolatn Marci Ephesini, «Siajo/sovseu indifferens tradentes mysieria non distinxcriinl sive fermenla-
aeslimatsacriflciiim, sivein azy mo, sive 111
fermenlalo ttim sive azymura ; Orientalis Ecclesia continuo ce-
pane conficiatur. pit fermenlalum, Occidenlalis vero azymum, eo
Ex his intelligere licet controversiam de azymo quod gerit imaginem purilalis, sincerilatis et veri-
et fermenlalo pane sacrificii esse quaeslionem histo-, latis. » Eadem est senlenlia Gregorii Prolosynceili
rici facli, ulrumque pro varia tcmporum ac loco- in responsione ad epistolam Marci Ephesini, ubi ait
rum consideratione usurpari ab Ecclesia poluisse, Graecosfermeiito ab exordio usos, cam semper con-
equiriem suuni cuiquc societali morem servandum, suetudinem reiinuisse.
nec inter eos qui diverso pane utuntur Htes hac de Coufra vero Coriesius Brana Mazaracenus, Graj-
re sercndas. carum lilterarum professor in publico gymnasio
Quapropier immoderatum eortim ze'um ferre non " Ncapolitano, in libello de Graecaeet Lalinte missas
possum qui nefas pulant duhitare an Ecclesia La- consensu, docel cum Soto, tn 4 seiitentiarum ,
lina atium panem adhibuerit quam azymum, quasi utramque Ecclesiam initio sacralissimam Eucliari-
aut necessaria lcge azymis addicta fuerit ab initio, stiam in azymis confecisse; sed postea ob haeresim
aut /idei dogmala penineal azymorum usus. Quae Ebionitarum , qui legatia servanda esse volebanl,
sanclior eonstilutio esse poterat quam quae ab apo- abjecisse azynios panes ; luni haeresiexslincLa Lati-
siolis dictanie Spirilu sancto facta est, abstinendum nam rediis>e ad azymos, Graecam vero in fermenli
esse a sanguine et suffocato ? Et tamen lex itla quae usu perseverasse.
]ier multa saecutain Ecclesia viguit, servari tandem Expositis auctorum variis sentonliis, observan-
desiil. Quidni etiam in azyraorum usu idipsum con- dum est Orientalem Ecclesiam ab ipso nascetitis
lingere potuit? Quod sipoluit, cur ea.de re quaestio- Chrislianae religionis principio babuisse rilus ab
nem movere non licel ? Occideniali diversos. Cui rei argumento est lunf
conlroversia de Paschate, quse inter Asialicos ct
CAPUT iir. Victorem papam efferbuil, lum lrenaei episcopi
An Grteci ab inilio Ecclesiw fermenlo ttsi sint. Lugduuensis cpistola, cujus fragmeniuin rcferl Eu-
r sebius
Pamphili in Historiae suae Iib. v, cap. 24.
Eisi Beria, in Hisloriae suaelib. iv cap. 1. auctor Scribit quippe iii ea epistola Irenaeus < beatum Po-
est Graecos« firieiconlraria admiscere solilns, > ta- lycarpuin Aniceli papae temporibus Romam venissc,
meii Glaber Rodulfus, in lib. v cnp. 1, eos laudai atque inter illos ctini de Paschate, luni de quibus-
lioc nomine quod apud eos « semper lenor eccle- dam aliis rebus niotiicam fuisse conlroversiain ;
siasticus cautissime viguerit. i Alque ul proclivcs ac statira muluo pacis osculo sese complexos, coin-
fuerint ad nova dicenda, certe riiuuni suorum eos niunicasse sibi inviceni, et Anicelum iii Ecclesia
semper relinentissimos fuisse constat. Hinc nobis consecrandi munus Polycarpo honoris causa conces-
prirao loco inquirendum est an fernienii usiini, sisse. > Etsi vero non exprimit Irenams qu.-cnam
quem LaliiiqeEcclesiae lanto molimineab undecimo fuerint alia illa capila, in quibus Anicelus a Poly-
sacculo imponere conati suni, ab ortu Ecclesiaele- carpo dissidebat, conjecluroe tamcn locus esse po-
ntieriiil, an vero, receptis aliquando azyniis, postca test in his fuissc discrimen panis eucharistici ,
fermentatos panes adniiseriiit. Varias hac de re quem ulraque Ecclesia diversum adhibebat.
auciorum senlentias, tum rem ipsam considere- Hanc conjecturam juvat Origenis auctoritas iu
mtis. Matlhsei capttt xvi ad versum 16-, ubi de fermcnlo
Innocenlius papa III, in lib. iv de Missa cnp. i, Pharisaeorum agens, ail fermenlum non solum sunii
existimat Grsecos « postquam tunicam Domini in- pro doctrina, sed eliam pro aliis rebus tam in Ve-
consutilem diviserunt, ut perpetuae divisionis scan- teri quam in Novo Testamento. Tum subdil : OUTCO
daliim interponereiit, sacrilicii ritum temere mu- 8s fiOTOTS tdixrioOTzpoufzpzraiiizi T6 6uo"t«o-Tiijotov
;
lasso, > scilicel Ioco azyraorum adhibendo panes < An non et aliquando fermcntuni otTeriur tub al-
fermentaios. Jacobus de Vilriaco, in Historiae Oc- lare? > Etsienim non ptane certum sit, num polius
cidenlalis cap. 38, iisdem fere verbis eamdem ex- de Novo loquaiur quatn de Veteri Testamento , in
ponii sententiam, nimirum Graecos post secessionem quo fermcnlali panes nonnunquam offerebantur ex
a Latinis defecisse ab usu azymorum, < ne Roma- Leviiici capitibus vn et xxvn , tamen potius de
r.o rum Ecclesiam imitari viderenlur. > Quo de Novo intetligetidus videlur ex eo quod usus sit ver-
schismale toquanlur, de Photiano, an de illo quod bo temporis praesenlis, Accedit quod in Tractatu
per Michaelera Cerularium conflalum est, neuterex- xxxv in Matthaeum luiperilis nonnullis occurrit, qtii-
plicat. Hanc sententiam amplexi sunl plerique re- bus in menlem venire posset, exemplo Christi Pa-
ccnliorcs Latinorum. scha Judaico more cl azyniorum dicm celcbrandua'
VIZW APPENPiX AD OPERA iKJMBEUTL 12iO
Qtiibus respondet ea omnia non jam re ipsa, sed spi- A iiceret ejtis argiimenlum. Jam ergo Philoponi selale,
ritali sensu exercenda esse. Quod etsi de tola ritus id esl sub finem saeculi(nam Justino secundo impe-
paschalis observalione diclum videri possu, lamen ranle scribebal) fermenti ustis anle memoriam om-
ad removendum etiam azymorum usum exlendcn- ilem apud Graecosinvaluerat.
diim videtur. Idem dicendum est de Josnne Chry- Hinc estquod Latini exorlo schismate Michaefis
sostomo, cujus consimilia verba suiu in homilia de i^erularii , cum azymura panem fermeniato jure
prodilione Judae. ]irxferri posse contenderent, nusquam lamen (si
Aliud tesfuiioiiiiiiii pro aiitiquo fermenti usu apud Ijene meniini) Graecos admissac novitatis insimula-
Graecos desucii polest ex Chronico Ms. Daiii Medio- •unt, quasi recepto quondam azymo fermenlatuiii
lanensis episcopi, qui niedio sexto saeculo vixit. ]lostea induxerint. Quod argumcnio est Lalinos in
Quo in Cbronico sanclus Ambrosius « Graecorura i;a fuisse persuasione,Graecorum fermeiUum a pri-
Ecctesiam in plurimis ofEciis venerabitiler imitalus > inis temporibus oblinuisse. Denique Humberlus car-
fuisse dicitur, « el sacrificium eorum , scilicet fer- itinalis, in responsione ad Nicelam, aperie innuil,
menlalum, cum nostro azymo in celeberrimis festi- i empore sexlaj synodi, id esl sttb finem saecuti
vitatibus, inaxime in resurrectione Domini bene- iicpiimi. quae anno 680 habila est, Graecos alio pauc
riixisse. >Si vero fermentati panis nsus apud Graecos tisos fuisse qiiam Latinos, ac Romanx sedis icgatos
receptus erat Ambrosii aetate , credere par est mo- inorem suum utendi azyrnis Constantino imperatori
rcnihtincespriiuariaGraecorumEcclesiadesceiidisse. tpprobasse.
At quoniain de hujua Chronici auctoritatc dubitant His addi possunt et aliae conjecttira:. Niiiiiriiin
iiominHi, quibus siipposilitium et reccntioris aevi i|uod Pholius, inepistota 61, agnoscil di^ereiiiiaui et
esse videtur, de eo amplius in consequentibus agen- ilissimititudinemper variasEcctesias iv -rait ftuo-Ttxaiv
dum. interiti) noto Chronicon islud, elsi recenlioris lluaiatf, « in myslicis sacrificiis ; i quod de pane Eu-
sit auctoris, non tainen coniinuo rejicienda esse iiharislico etiam intelligi polest, siquidem sancius
qtiaectinque in eo leguntur, ninxime singularia facta, ]<icon, non integro post Pholium saeculo elapso, re-
qusBnon nisi ex ariiiquioribus monumeiilis accipere ]ireliendil Armenos quod azymis utertnltir conlra
potuit ille quicunque est auctor. inorem Graecorum. Ad hacc quod Graecianle schisma
Verum luciilenlura est de Graecorum fermenlb ]'holianum pane eodem modo formato, sciticet denso
Joaniiis Philoponi teslimoniuin in dispnlalione de i:t integro, iisdem omnino iiistruinenlis atque ritibiis
Pascliate, in qua, ul jnm dixi, auctor probare iitebantur in liturgia sacra quibus etiain nunc utun-
nititur Christum in ultima Ccena non celebrasse iur. Inslrumenta praecipua sunl X67X»,StVxo,-, «0--
Pascha legale, ncque agnum aut azyma comedissc, C .:rip, quoe Joannes Chrysostomus in Littrrgia sua ct
lum Eucharistiam non ex azynio pane, sed ex fer- tieinianiis palriarcha Conslanlinopolilaiius in Con-
mentato coufeclam fuisse. Nam proposiia sibi ob- iemplatione sua commemoranl. Porro ex co quod
jectione corum qtti riicebanl Christum Eucharistiam ile pane integro et denso coronulam lanceola deme-
disciputis praebuisse primo die nzymoium, quaudo 1lant in sacrificium, colligo panes ab ipsis iiiin adhi-
Pascha immotabanl, simulque agnus comedebatur 1iilos fuisse crassos el inflatos, quales in usuin coni-
et azymum cum herbis amaris, rcspondcl eos ex hoc iliuiiem cedunt, id est fermentatos. Verum liis con-
ipso maxime refutari: OuSevyap, inquii, «v rS>tisi- j ecluris potiora sunt argumenta qiiae cx superioruni
jtvta, yeyovtTOIOUTOV, *&;f,Sn e izov,ouSs a£uftov Spzov ;iticlorum teslimoniis adduxi, ex quibus sola Philo-
GCVUTUTrOV TOU tStOU(7b>f*«T0C TOt,EaUTOU I5&)- ]ioni auclorilas sufficere videlur ad probandum fer-
f*K0r)Tatf
xlv o Xf lOTOf.'E^CVJTO yap «v xat fte^ft, vuv.Et Seyv inentum apud Graecos ab initio Ecclesiae, aul ccrle
irpirni TUVa£uf*wvineivn, «Suvarovrtv JuftOTrivapTOV ]irope ab inilio, receplum perseverasse ad saeculum
«vTofc«ufs0«v«t,id esl, « Nam nihil horum in ccena :leptimum ; quo ex tempore conslal uunquam intcr-
coniigil, ul jani dixi, ncque azymum proprii corpo- iuissum fuisse.
ris anlitypum discipuhs suis Christus dedil. Nam et n Itis lamen repugnare viiclur loeus apud sanctum
hoc etiam nunc fierei. Si aulem ilia fuissel prima lustinum in Dialogo cuin Tryphonc, ubi oblatio si-
dies azymorum , non potuisset reperire fermenta- nilaepro eis qui a lepra purgabanlur, qux infermen-
tum. > Ex his Philopoui verbis clarum est suo teni- Iala erat, < figura panis eucharislici >fuisse dicitur,
pore Gracos, non azynium, seil fermenlaium panein rurtof«v TOU £ TOUTHSt^xapiazia;. Verum neccsse non
in rem sacram adhibuisse, quandoquidem ait, si i:st ul figura in omnibtis rci figuraue respondeal.
Christus in azymo Euchari^liain discipulis suis por- CAPUT IV.
rexisset, fore ut id eiiam lum in Ecclesia fierel. Ex
co vero quod secus rcs se haberet, iuferl Philopo- Quati pane ulantur aliw societates Christianm.
nus Christum iion legali more ccenam in azymis MoscGvitacet Rulheni, utinGraecorumaliis ritibus,
peregisse. Praeterea satis apparct Plii'oponi nicii- i.i fermenlatopane iiliintur. Alexandcr Gwagninus
tem esse nunquam in Ecclesia Graeco panem alimn 11Descriptione Moscoviaeobservat mulicrcs prove-
quam qui tunc usui erat, hoc est fermentatum adlii- •lae aitatis, et niaxinie viduas saccrdotiim rcliclas,
bittun fuisse. Nara si mutaiioncm aliquando factam ipud Ruihenos tonfieere panem sacrilicii, qticm
uzyiiii panis in feriiieiitatnm agnovisset, nihil cor,- 1 proskura > vocaru.
12H MABILLONIIDISQUISITIO DE AZY.ilO. 1212
Nestoriani, sic dicli a Nestoriojcujus errores se- A Eutychianam propritis non est usus azymorum, si-
ciatilur, t ex fermenlato i itidem < divino more quidem Joannes Philoponus, et ipse Eutychianus
Graecorura conficiunt, > leslaiiie Jacobo a Yitriaco fermenti usum in re sacra probat, ut superius vi-
in nistoriae Orienlalis cap. 78 , adeoque illi qui in diniiis.
terra presbyleri Joannis comtnorantur, itidem Ne Practer hos Mozarabes, sive Gothi in Hispania
storiani, quos notat Cassander fscere libum niagnum degentes, Mozarabes dicti, quod postea permisti sint
aut parvum pro mulliludine gentis, quia. oiniies Arabibus Sarracenis, ctiam azymo pane usi sunt ab
commwiicant; et pro magnitudinc crassum dimidio antiquo , ut fusius in coiisequcnlibus demonsirabo.
digito aut integro, aut etiam crassiorcm maguo di- (Jsi sunt eliam Hierosolymitani, ut probal Humber-
gito. lus cardinalis in responsione ad Michaelem Ceru-
Suriani etiam, qui in Syria degunl, Graecorum lariiini.
erroribus involuli, ex fernientalo pane conficiunt CAPUT V.
sacramenta, auclore Jacobo a Vilriaco in cjusdem Variw senlenliw de Azymo Latinorum.
ltistorice cap. 75.
Contra Maronitaeet Armenii, seu Jacobitae, azymo Mirum est quam variae sint opiniones de azyino-
pane utunlur; in caliccm vero niliil aquae admiscent B rura usu in Ecclesia Latina. Quinque auctorum clas-
Armenii. Juverit hoc loco notare Armenios in Euly- ses iuvenio hac in re ab sese dissidentium. Prima
chianoriiiii haeresim , Thcodosio imperante, prola- est Groecoruni quorunidam ; secunda Lalinorum eo-
psos fuisse, ut docenl nos epislolae Procli Consianti- rum qui tempore aut proxime posl lempus schismatis
liopolilani episcopi, et Dionysii Exigni qui Procli a Michaele Ccrulario conflali vixerunl; terlia est
cpistolam Latinam fecit. Ab eo tempore azymo pane scholasiicorum veleruiiiac receiUiorum,qui nonom-
etsolo vino usi videntur in re sacra, uli ipsi tradunt nes inter se conveniunl; quarla est Marlini Polini,
Armenii. Cerle quod solum vintim adhibercnt aqua Piatinae el Joannis Calvini ; quinla Jacobi Sirmundi,
rejecta, damnati sunt ab episcopis auctoribus cano- qtiani eminentissimus cardinalis Bona aliquomodo
nuiii in Trullo editorum post synodum sexlam, ut lcmpcravit, uli jain salis exposita esl.
patet ex canone 52, in quo graviter rcprehendunlur Gr;eci noiiuulli, quos Allatius in Exercitalionc 28
quod olvovftovovin mensa sacra offerrent. Quo in in concilium Florenlinum comiiiemorat, catn inicrc
bico elsi nulla panis azymi fiat mentio, tamen ipsos scnlenliam, azymum in Lalitiain Ecclesiam inlroriii-
j.ira eo usos fuisse res certa viileiur. Primus eos ctumfuisse regnantc Caroto M.igno. In his Demetrius
ob usum azymi arguit sanctus Nicon, natione et Chomatenus, Bulgarorum archiepiscopus, ciiiu nti!-
ipse Armenius, qui medio saeculo decimo floruit. C lum canonem pro admitlendo azyino condiium a La-
Nani inter varios errorcs quos in ipsis carpit, unus tinis animadverlisset, azymi iisiiin in Ecclcsia Lalina
est, quod in < pane mysiico utanlur azymis, et iu non nisi post schisma Pbolii invaliiisse pulavit, quae
sanctuiu calicem aquam non immiltant. > Ex qtio est ipsamet Sirmunrii senlciilin. Al observare juvat
intelligilur Patres Trullanos azymi usum intcr «Sta- neminem Grxcorum qui inilio schismalis Michaelis
ifopa reposuisse, ci:m euin Armeniis non objecerinl. Cerularii scripsere adversus Lalinos, receiuiorein
Ideoque forniulnm illam confessionis fidei, quam azymorum usum in Ecclesia Lalina unquain causa-
Graeci ab Arnieniis ad Graecoruin Ecclesiara re- tiitn fuisse ; quod solis recenlioribus Graccis venit in
deunfibus exigebanl, prout ab crudilissimo Joannc nientem.
Baptista Colelerio cdiia est conditam essc post schis- Latini econtrario qui, ferventc prsedicto schis-
ma Michaelis Cerularii. Nam inter varios anaTiema- mate, Graecis azymum obircctantibiis respondcrunt
tismos quos profcrunt resipiscentes , hic legitur : azymorum usum ab initio Ecclesiicapud se viguisse
Et TIVou (3«)^£tci; T>ivtcpoatfopuvtuftrlv xai alu;, oiSi nut suppnnunt, aut probant, neminc Grcccorum
uytov7roT/ij!tov(legenriuill oxiSiu5«o tl; ayiovirorrif,tov) (quod sciam) rcclamante. In primis Leopapa.nonns
f»»T«TOUoivou, avafljfta, id est: < Si quis in panem in epislola nd Michaelem Cerularium de azymis duo
oblationis noii immiltit fermeiilum etsal, necaqtiam docel, r.empe Christum in inslituenda Eucharistia
cum vino in sanclum caliceni, anathema sit. > Haec, tisiim fuisse azymis, et ipsius exemplo hunc mo-
jnquam, formula, in qua fil menlio seplimac synodi, rcm, Latinis receptum, ab initio lenuisse. Hoc quod
condiia videtur post schism:i Michaclis Cerularii: posterius dixi sic urget ponlifex, Michaelem allo-
quo ex lempore Graeci Latinos ob azyniorum usum quens : < Illud aulem quis non stupeal quod post
diris devovere ccepcrunt. In bac vero formnla cum lot sanctos et orthodoxos Patres per mille ct vi-
legitur Armenios ad fidem < orlhodoxoruin Roinano- ginti a passione Salvatoris annos novus calumnia-
rum > reverlentes, eam < Rciiuntiationis > formu- lor Ecclesiae Latinorum cniersisli, analhematizans
lam ederc solitos, < Romanorum i nomine intelli- omnes et publicam persecutionem excitans [in eos]
gendi sunt homines Graecae communionis, sic dicti quicunque pnrticiparentur ex azymis ? i Hinc col-
ab incolis novaeRomae, quaecapui esl imperii Orien- ligo Lconis mentem fuisse azymorum usum iu Ec-
latis. Sic Graecos < Romanos > vocat Theoriantis in clesia Latina exstitisse a passione Salvaloris ad
Dinlogo adversus Armenios, lamelsi post schisma niille annos, id est a conriita Ecclesia ad suuiii us:
edilo, ct aiii permulti. Deniqtie Armcniis ob sectam que lempus. Cum enim conqucratur Leo-quod <post
1243 APPENDIX AD OPERA HUMBERTi. 12il
mille et viginli a passione Salvatoris-annos > pnc- A In secundo orriine cst Alcxander Alensis iu i
ler Micluteleni inventus sil uemo, qui Latinos ob qusest. 52, membro 5, ad ullimum ; cuuiquc se-
azyinoriini usuin repieheudere ausus sit, conse- cutits Bonavcniura loliriem verbis; cl sanclus Tho-
quens est eos per toluin illud lempus azymis usos, iuas in prolixiori comincntario in 4 dist. xi ,
aul sallein Leoni ita persuastim fuisse. Alias nihil quacst. 2, art. 2; qui auctores testem afferunl Leo-
valcret ipsius argumenlum adversus Michaelem. tiein papam dicciilem, imminenle liseresi Ebiouita-
Neque eniin calumiiiae occasionem praebere potuis- rinn, sanctos Patres pracepisse ul sacrificium ez.
set usus ille, si nondum exstiiissel. Eam porro esse fermentalo conlicerelur ad tcmpus.
Leonis nieniem, neque de jure, sed de facto expli-
Denique Diirandus in 4 disl. xi, qtiaesl. i, in cor-
cari posse patet cx epislola 1 ad eumdem Michae- ait aposlotos in primiiiva Ecctesia usum azy-
inslilula Ec- pore
lcin, in qua scribil omnes quotquol ab moriim tenuisse, et ab iis hune morem accepisse
clesia exslilere inarlyres apud Latinos , azymis, Ecclesiam Romanam. Poslea increscenle haeresiEbio-
id est Eucharislia in azymis consecrata, sagina-
nriartim, qui dicebant siinul cum Evangelio legalia
tos fuisse, et paulo ante innuit Latinoruiii huiic observanda, sanctos Patres, ne eis consentire vidc-
uiorem ex sancli Petri iiislitulione desceudisse :
rentur, voluissc ad lerapus hoc sacramenlum cx
« Quapropler, inquil, a tanla ainenlia jam resipi- B fermentalo confici; al cessanle haeresi Ecclesiam
scite , et Latinos vere catholicos , alque maxiini Romanam ad
pristinum rediisse morem , Graecos
Pelri familiares disciputos, iuslilulionisque ejus de- vero noluisse redire. Haec de
placilis scholastico-
votiores seelalores cessale subsannando azyiniias rtini veterum, quibus recentiores plerique, alii aliis
vocare. » pro sua quisque secta, adhaerent. Joannes Gersoi:
Eadem fuil senlenlia Humberti cardinalis in re- in Tractalu de comumnione censel Laiiuos quon-
sponsione ad Mrchaelem dicentis Ecclesiam Roma- dam sacerdoles confecisse Eucharistiam in fermen-
riatn ad suuiii usque tempus non cessasse ab tisu talo ; at quo leuipore , quave occasione, non ex-
azymorum, et in responsione ad Nicetam, tradi- primil.
tionem essc aposlolica?.srfdis. Consentiunt Algerus in Aliam iniere viam bislorici quidam recenliores :
Fib. n, cap. 3, qui omnem Ecclesiam prieler Grae- xiaiirum Marlinus Polonus el Platina, quibus Joan-
cam ex iradilione principum Ecclesiae Pelri el Pauli nes Calvinus aslipulatur. Ex his priraus ad an-
ln azymis celebrasse ; Hngo Tuscus seu Eterianus, mim 132, ubi de Alexandro papa agil, haecliabct:
qni in lib. u de Hteresibus, cap. 17, Ecclesiam La- < Iliceiiain slaluil ut vino aqua miscerelur.... et ui
liiiain azyma perpetuo iininolasse; et Ruperltis in _ Oblatio fieret ex azymo el in modica quantitale ,
lib. II, de Divinis Ofliciis, cap. 22, qui Ecclesiam dicens : Haec oblatio quanto polior, tanlo rarior. >
Romanatn censel fermenlura in sacrificio nun- Nescio an ex eodem fonte Barlaamus Hieracensis
qiiaui adhibuisse. episcopus, Martini fere xqualis, idem tradil in epi-
Ejiisdem traditionis ineunte seculo xm propu- stola de uuione ulriusque Ecclesiac. Plaliiia id ab
gnator fuit lnnocenlius Papa III, qui de Lalinorum Alexandro statutum dicit, < ut Ebioniris haerelicis
nzymis agcns, eorum perpeluum usum defendit in calumniaudi occasio attferretur. > Et Calvinus in ln-
tib iv, de Missa, cap. i : < Ab ipsis ergo , inquit, slilulionum lib. iv : <Fermenlatum, inquit, et vulga-
bealis apostolis Petro et Paulo, quos et vivos ha- tum panem fuisse anle tempus Alexandri Roinani
buit (Romana Ecclesia) et defunctos custodit, liunc episcopi narranl hiMorise, qui primus azymo pane
sacrificii rituni accepit, quein haclenus inviolabili deleclatus est. Qua id raiione, non video, nisi ut
fcultu se:vavit. » plebis oculos novo speclaculo iu admirationem tra-
Innocentio e vcstigio successit scholasticorum ae- heret magis quain ul animos proba religione in-
tas, qiiorum opinio de azymo Latinorum est ejus strueret. > Eidein sententiae accedit Radulfus Tua-
isuni ab inilio iiascenlis Ecclesiae incoepisse; post- gvensis de canonum observanlia, cap. 23.
ea vero, iiigruenle Ebionxoruin haeresi qui lega- D Tain pugnanles hoinintim senlentias retulisse huc
lia observari oporiere docebant, pracceptuni fuisse saltem juverit, ut inlelliganl oinnes quam inlricata
tit rejeclis azymis fermentatum admiilerelur ; lum sit conlroversia de azymo, quantis ambagibus in-
desincnte haeresi, Lalinos ad azyma denuo rediisse. volula ; lum quantuni inlersit, non cx Lrivio fulsa-
Hiijus praecepti Leonein papam alii dicunt aucto- liim iradilionum, aul ex supposiliiiis aucLoribus,
rem, alii non auciorem , sed teslem asserunt, alii sed ex oplimis auliquilalis monumeiilis eruere ve-
nec tesiem, nec auclorem. In piiinis est Joannes rilatcm. Quam viam quicunque non lenueruut in
Duns Scottts in 4 dist. xi, quaest. S : « Sub papa supinos et insignes errores dehipsi sunt. JEtale ve-
Leone, inqtiit, fuit haeresis servans legem cum leruni scholasticorum circuiuferebaniur nescio quo.'
Evangelio. El lunc, ne viderenlur Lalini servare scripla seu decrela Leonis et Alexandri, spuria
Icgera Judaeorum, praeceplum fuit conficere iu pane certe , sed nondum noiae falsilalis; quibus adducti
feriiienlato. Sed post quando rediit fides et invaluit, auctorcs superiores,.varias de azymo sententias te-
usi sunt Latini pane azymo, sicut prius. > Idem iiuerunt. Forsan etiam qni. dixere occasione faae-
scntit Ricbardus in euiudein locum. resis Ebionicaa caulum fuissc ut ccssarettir ab
}2J5 MABILLONilDISQUISITIO DE AZYMO. 1246
habelur canticum istud
ttzyuid, fmc imfucti sunt aoclorifaic sancli Epi- j in C;csarca Bibiiolheca,
sanclus Ambro-
I iiauii. Cuin enliii apud Epiphaniiim legerenl Ebio- ciiin hoc titulo : < Ilymints quciti >
iiaios erroris lioiatos, quod niystevia offerreni cx sius et sanctus Aiigusliuus invicem cohdiderunt.
hiuc tamcn appafet per-
aZyino et aqua sota, piilaveruiit azymorum usuiii ea Quod tit parum certum sit,
occasione rejccTuniab Ecclesia fuisse. El quia pcr- suasionein de auctoribus isiius canlici non esse
suasum habebaiit raorein utendi azymis apud Lati- adtiiodum novani el rccenlein, sed aut ipsius Daiii
nos a Christi exemplo descendisse, hanc deuiitiii tempore, aut paulo post receptani.
iiiveneruut conciliandac dillicullalis viam, ut azy- Meiiardtis noster iu notis ad librum Sacramento-
inuiii propter Ebioiueos ab Ecclesia rejectum seu rum, ubi de hoc cantico agit, dtiobus movctur
intermissum dicerent; postea vero cessante haeresi argumentis ad Clironicon rstud Datio subtrahcn-
pradicta restitutuiii. Yerum de Epiphanio postea. duin, iieiupe et qiiori Augtislini convetsio iu co
Chrouico atiter quam a Possiriio et ab ipso Au-
CAPUT VI. nu!lo auc-
gttslino referalur, et quori Clironicoii a
Quadam testimonia dubiw fidei pro azymo lore citalum legalur. Verum ut prius ita sit, non
Laiinorum expendunlur. raro auctorcs etiam aequalcs in unius ejusdemqiie
(n omni conlroversia, ul vera a fatsis, sic certa ] facti narralione discrepanl. Poslerius inde refelli-
ab incerlis et dubiis secernere juval. Hinc esl tur, quod Chronicon istud sub nomine Dalii citalum
quod minus perilis inorcm gerens qui ad haec trac- vidcatur, tuiii apud Paulum diaconum in Hislorise
lunda rudcs et imparali accedunt, lioc loco seor- Miscella; libro xvi, tum apud vulgaium Aiiaslasium
sim instilui agere de noiiniillis teslitnoniis aul fal- de Gestis pontilicitim in Silverio papa, ubi tem-
sis aut dubiis quaepro azymo afferri possuut, ne, si pore hujus pontificis faines ingens sacvitsse memo-
ea tacitus praelermisero, fial ut incauti vel dubiis ratur « ex rclalione Datii cpiscopi MediolanensiS. i
plus aiquo li.lein adhibcaut, vel falsis scducli in Quae res si in praedicto Chronico legatur, falendnm
ciiorciu labaiitur. csl aut Datium ejus csse auclorem, aut certe ali-
lu dubiis primum occurrit Cbronicon quod sub quein alium Paulo Diaconn, id est, octavo sceculo
tiomine Dalii Mcdiolanensis episcopi in bibliotheca superiorem, cjusqtie persuasioneni fuisse azymo-
ejusdem Ecclesiaoasservalur ; quo in Clironico haec rum usum aevo Amlirosii viguisse apud Latincs.
de sancto Ambrosio legunlur : « Sahclus Ambrosius Demum etiamsi Chronicon islud aevi sil rccen-
Giaecoruin Ecclesiani in plurimis officiis venerabi- lioris, noii taiiicn coiilinuo respuendiim est quid-
liter iniilaltis est, qui ct sacrificium eorum, scilicct qujd in illo coiuineliir, tum quia auclor, quisquis
fermeulatum , cum nostro azymo in celeberrimis ( tandem ille sit, iri ex vetcribtis inonumcnlis acci-
fcstivitatibus, maxiiiie in resurrectione Domini be- perepoTuii, liini quia hoc ipsum quod dc azyino in
nedicebat. > Si de liujus Chronici aucloritate con- eo legitur ex inissn Anibrosiana pondus habere
starel, luculenlum haberemus lestimoiiium ad pro- videtur. ln hac eniiu ubi de oblalione panis agitur,
bandum Lalinam Ecclesiam lempore Ambrosii in orationi pracmittitiir hic lilultis apud Pamelium :
azyino consecrasse. At viri docli noiinulli Chroni- < Oblatio panis azymi ciim patena. >Porro Missae
con istud recenlius esse putanl Datio episcopo liujus, quae Ainbrosiana diciiur, auclorcm agnoscit
qui, Vigilio papa sedente, lioc cst anlc ii.ediiini sanclum Ambrosium. Walafridns Strabus in lib. De
Sicculum sexluin, Meriiolanenseni Ecclesiam rege- rebus ecclesiasticis, cap 22 : < Ambrosius, inquit,
bat. Causam cur isiud Chrouicon Dalio adjudica- Mcdiolanensis episcopus, tam niissae quam cxtero-
retur sedtilo inquisivi, lum seiiplisad amicos lilie- rum dispositionem officiorum suae Ecclesia: el aliis
ris , luiii petito ejus exemplo ex Mcdiolanensi Liguribus ordiuavit, quae et usque Iiodie iu Medio-
Bibliotheca, ut lcctione Chronici rci vcrilatcm lancnsi lenenltir Ecclesia. > Neque vero facile
expiscari posscm. Veruin niiiil aliud ea dc re niihi Jicendum esl lilulum prxdictum a recenlioribtis in-
rescire lictiit praeler ea quae mox adducam, rieque scrtum fuisse, nisi id probcttir idoncis argumen-
hacteuus cxumplum expetilum accipere. Quo Dt lis.
ut de hujus Chronici aucloritale mihi cerlo pro- IiUer supposititia pro azymo leslimouia censen-
nuntiare non liceat. illim est fraguieiiluin epistolae sub nomine Gregorii
lllud in primis suspectum reddit optis istud iapa:, parlirn a sancto Tliouia Aqiiinate rctatum in
quod refert Antonius Possevinus de hoc Clironico, Siimmae111parle, fusius vero iu ejusriem calena su-
< in quo scilicet ait scriptum exstare canlicum Te per Matthaeum his verbis : < Gregorius in Registro.
Deum laudamus a sanclis Ambrosio el Augusfmo 5oIet autem nonnullos movere quod in Ecclesia
stalim a baptismo ejusdem Augusli allernalim et lonntilli offerunt panes azymos , alii fermentatos.
ex lempore canlalum fuisse, alque inde ab uni- Ecclesia namque Roinana offert azymos pancs ,
versa Ecclesia frequenlari cospisse. > Quac res non- )ropterea quod Domiuus sine ulla commistione
iliillis suspecta, ne dicam falsa, videri possit et ab iiiscepit carnem. Aliaevero Ecclesise offerttnt fcr-
rcceniiori quodam auctorc inventa. Quaiiquam in neiilum , pro ett quod Verbum Pairis iiiduiuni est
ms. libro Psalmorum, quem Carotus Magnus ad larnein, et est verus Deus et verus homo. Nam et
Adriauum papam misit, cujus autosjraphuui exslat crmcntum coinmiscclur farinae. Sed tamen tau
1247 APPENDIX AD OPERA HUMBERTI. 1213
uzymum quam fernientalir.n dum sumimus, iiiiiiiu Ai plo Sanctoe Sophiae sacra ex prasscripto Lnlitioruni
corpus Domiiii Satvatoris nostri efficimur. > Ncque celebrasse, Graecis oranibus modtim sacrificii Latini
cnim liaecverba repcriunlur in Registro sive Gre- collaudantibus. 'I£VTW V«W,inquil, Trir 'Ayiaf Soytaff
gorii papae primi, sive Gregorii seplimi. Exsiat Tw@e&%apX/xivov;iopruaai AaTtVdtw;,E7r«ivouvTW»
qui.iem apud Grcgoriuin primum , cognomento Ma- oiwv Twv 'E^jjviwv rportov TOV6uo-i'a<; AKTIVIX^J'.Id
giiiim, cpistola quaedam, nimirum C4, lib. vn, indi- forsan baitsil ililarion ex vulgalo Anaslasio qui iia
clionis secundae, qua in epistola sanctissimus pon- in Agaihone papa loquiiur : « Tanla aulem gratia
tifex agil de variis ritibus Ecclcsiae cum Grecae lum divina Omnipoletttis concessa est missis sedis apo-
Romanae, at ne verhum qtiidem de azymo. Qua- Slolicaeul ad laeliliam populivel sancli concilii, qui
propter ex prscdielo fragmenlo niliil certi confi- in regia urbe erant, Joannes episcopus Portuensis
cere possumus. Dominico die octavarum Paschae in ecclesia Beatae
Aliud cjtisdt-m generis argiimcnlura noliis suppe- Sophiae missas publicas Latine celebrarel coram
(iilat epistola (iii (.'riaiiiIsidori Hispalensis ep<scopi ad principe ct palriarcha, nt omnes unaniiniter in
Itcdeintuiii archidiaconum, in qua haec verba le- Iaudes et victorias piissimorum impcratoriim eo die
guntur : « Iniiotuisli nobis in animo libi versari Laiinis vocibus acciamarent. > Ex quibtts verbis iu-
scruputum, quod Orienlalis Chrisli Ecclesia ex fer- B' telligimns missam ablegatisLalino more celebralam
menlato pane , Occidenialis ex azymo sacralissimi fuisse; an vero in azymis inde non conslat. Haec de
corporis sacramentum conficere consucvit, et quia dubiis et fulsis argumenlis.
ipsi Orientnles Latinos super hoc reprehendere non
vcreniur. > lum auctor Romanac Ecclesise morem CAPUT VII.
approbare et Graecorum objedis salisfacere cona- Proponuntur conjecturw et argumenta quwdam pro
tur. Atqui hoec cpistola merilo suspecta videlur, ne anliquo usu azymorum apud Latinos.
riicam spuria. Etsi entin Isidorus Hispalensis epi- Ante omnia considerandum esl silenlium Patrum
scopus Redemtum archidiaconum habueril, tamen Latinoruin Photii aetale superiorum, qui Euchari-
in ca ejiistoln, sictil etiam in praecedcnti , mulla siiam in».unie vespera azymoruiii ac proinde in
sunt quae persnadfini commcntum esse receiitiorum azymis, instiluiam docenl. Qtii cuni faclo Chrisli
lemporura. Nulla «litn (ut caeler.i dissimulem) Domini inhaerendum essc in istius sacrainenti con-
Orienlales inler el Occideiitales cnntrovcrsia fuit fcctione dicant, atque in noiinullis rilibus, sicubi
de azymoaiile saeculum xi, ut constat tesiiinonio in obvenil inulatio, raliones faclae mulationis inqui-
primis Leonis papoe noni, qui Michaelein Ccrtiln- rant, iiullam tamen de mutalo azymo qiucslioneni
riuin novum Latinorum ob azyma calumiiiniorem " movent. Sic ex Palribus antiqiiioribus complurcs
post niille cl viginti a Chrisli passione annos exsli- sollicile causam inriagant cur a jejunis Eucharistia
lisse affirmat. percipiatur, cnm ab ccenatis aposlolis percepta sif;
lnier dubia iiem argumenta pro azymo recenseii nullus vero inquirit cur Ecclesia neglecto azynio
uebet id quod Ilumberlus cardinalis in rcsponsione practulerit fermenlatum. Quod sane si conligissel,
ad Nicelam Pectoralum refert cx quibiisriam aclis non omissuri fuisse videiilur omnes : cmn magis ad
sexlae syuorii, in quibus lcgebalur legalos npostoli- retn sacramenli nccedal fermentura quam jejtinioiii
cos per;!c'a synorio a Conslanlino impcratore in- aut ccenaliopercipienlis.
terrogalos, quatilcr Rouiaua Ec.clcsia de sacrifi- Dices Patribus aniiquis id fuisse exploratum,
cio corporis et sanguinis Doniini nostri Jesu Chrisli scilicet Christtim, lanluin ex occasione ct propter
ordincm tencret, inter alia respondisse : « Oblatio- nioreni gcntis, azyinuin adEucIiarisiiam adhibuissc,
nem quae iu sacrificium allaris offertur , nnll.am ideoque, et si fernientato pane ttsi sint, non visum
coinmisuonem aut corruptionem fermenli habere fuisse nccessarium inquirere factae mulationis
debere, sed debere esse mutidam, justa quod in causam quac omnibus aperta erat.
Gestis pontificalibus Iegimus esse siatulum. > Tum _ Ad hoc rcpoiio eliam Chrislum, ex occasione
siiilriit Humbertiis : « Tunc placuit piissimo principi (anlum et ob morem Judaicum, aquam in calicem
Consiantino haec traditio aposlolicae sedis. i Ilocqui- immiscuisse. Nam, ul Jacobus a Vitriaco obscrvnl
detn testimonium vali.luni esset ad probaiidum anli- in HistorioeOccidentatis cap. 38, « vino puro neino
> lamen veieres Paires,
qtiiim iisum azymorum apud Lalinos anle synodttm tuiliir in parlibus illis. et
Ksxiain, si de horttm Aclorum veritate conslaret. Cyprianus in primis in cpistola ad Csecilium, taiua
Yerum suspecta videntur haec Acta tum quia in ciim religionc admislionem aqua: in caiiccm lucniur
hacre-
vulgatis sext;c synodi Actis nulla cjus rei mentio exemplo Servaloris, itl secus faciilantes pro
rcperitur, lum quia in Gestis pontilicalibus nihit ticis habtierint. Si ergo aiuiquis illis Palribus per-
ileazymo a Silvesiro papa slalutum legiltir , sed suasumfuil (ul cerie conslat apud illos) Cl.risltiin
lanUini de lintco quod lineum esse prsecepit. in insfituenda Eucliarislia ttsum azymis fuisse, non
Veruinlamen Hilarion monachus, iri oralione de virieo cur, si aliter id tum fecissel Ecclesia, nemo
pane Graecorurii mystico el Lalinoruin azymo, liis ejus rei causam aul inquisisset aut exposuissct.
AcUsnonnihil auctorilalis conciliare videlur.cum ait Aflinehuic argumenlum est quodiidem illi Palres,
lcgalos, pcracta sytiodo, Deo gratias acturos, in tem- qui in prin.isEccIesia: saeculisflorucrunl, cum ngtini
1240 MABILLONHDISQUlSlTlO DK AZYMO. 1250
(fe panesacrificii,cjusqueconiposilionemdescribiint, A nisset mtitaiio in pane cucharistico. Citm eiiim
ntisquam fermenli faciant menlionem. Ex his Cy- sancli Patres lam solliciti fuerint de iis quae ad au-
prianus in epislola ad Caeciliiim, et posl eum lsido- gtistissimuin Euctiarisliae sacramcnlum pcrtineiil;
rus Hispalensis episcopus in lib. i de Officiis eccle- cum tot decrela condideriul de altaribus, tam fixis
siasticis, cap. 18, toquilur in hiinc modum : « Sic quarn mobilibus, de vasis sacratis deque linleis in
vero calix Domini nostri Jesu Christi non potest sacrificio usilaiis, de Eucharislia pie ac religioso
esse aqua sola, aiilvinum solum, nisi tilrumque sibi tum conficienda ; tum porrigenda, lum percip enda,
iniscealur, quomoJo nec corpns Doniini potest esse tum asservanda cum lolslatiitis decrevcrinl relinen-
simila sola, aut cqua sola, nisi iilrumqiie adniialiini dam aquae admislionem in calicem, mirandum certe
fuerilel copulatum panisunius compagesolidalum. • fuerit si Lalini aliquando abjecto fermenlo admi-
Eadem verba praeter Isidorum repetit Amalariusin serint azymum, id communi consensu factum sine
!ib. III de Officiis ecclesiasticis, cap. 19. Sane cum Iege fuisse, nemine reclamanle aut referentc.
Cyprianus hoc loco agal de composilione panis Eu- Ad litiiic Iocuin revocare juvat id quod superius
rharislici, ejusque parles dislincle explicel, non omi- observavi ex missa Amhrosiana, in qua < oblalio
sisset fermentum, si panis azymus stto teuipore in cum palena facienda praescribitur. >
usii non fuisset. " panis azymi
Pamelius quippe liaecvcrba legit in codice ms. quo
At, inquis, salis fermentum exprimit cum ait, usus esl in editione istius Missae,qusc ab antiquis
corptis Domini esse non posse similam solam aut Ambrosio tribuilur; nec facile credidcrim men-
aquain soiam, « nisi utrumque adunatum fuerit et lionem azyini a recentioribus arijectam, qtiibus <lu-
copulaliini.etpaiiisunius compage solidaluni.) Quod bilatio de oflerendo azymo nulla suboriri poterai.
cuiiii coptilal, aduuat et solidat, fornientiiin est.
Insuper argiimenta quae inferius pro siabiliendo
Vcrum huic responsioni obvial Auguslinus in ser- azymorum communi usu anle schisma Pholianum
mone 83 dediversis, ubi recens baplizatis exponens adducenlur, huc recurrunt. Qui cnim azymum pro-
iiiensse Domiiiicaesacraraentum, et singula quaeque bant auctores illi, iri anle omncm meinoriam usi-
tr.idiicens ad mores , non solum ferrfienli non me- tatum ostendunl.
iniiiit, sed etiam granorum seu pollinis conjunclio-
ncm el copulationem uon nisi per aquain fieri docel CAPUT VIII.
liis verbis : < Cominendal vobis in isto pane qtio- Aliw probationet exforma et condUionibushosliarum,
dammodo unilalein ainarc. Nunquid cnim panis ille ubi explicantur canones duo, unus concilii secumli
aller Tolelani xvi.
de uno grano facttts esl? Nonne multa eranl tritici C Turonensis,
grana? Sed anteqiiam ad panem venirent, separala Obtatas seuhostiss minutas ac tenues sacculonono
erant; per aquam conjuucta sunt, et post quam- fuisse, quales fere niodo adliibemus, binc palcl, et
(•'ani contritioiiem. Nisi enim molatur trilicuin, et quoil roiul.c appcllantur apud tsjonein monachum
per aquam conspergatur, ad islam formain miiiime Sancli-Gallensem, et quod intra ferrum characle-
venit quaepanis vocalur. Sic et vos antejejunii hu- ralum conliciebaniur. Modicas vero atque exiles
miliationem exorcismi sacramenlo quasi moleba- longe anle isttid lempus fuisse colligo lum ex con-
niini. Accessit baptismus ct tqua; qtiasi conspersi cilio Totctano xvi, lum ex figuris nonnullis, quro .
cstis, ut ad fonnain panis veniretis. Sed nonduin est in anliquis iiiimismatibus haclenus supersuut. Tres
panis sine igne. Quod ergo significat ignis, hoc est nobis exhibel Clauriiiis Boterovius, de republica lit-
chrisma. > Augusliniis his aliisque verbis accurate leraria bene merilus, in colleclaneo veleruui nii-
singttla dislinguil; eranorum conlrilionem, con- mismatum Fraiicoruiii, omnes Chariberli Francorum
spersionem et conjunclionem per aquam solam, et regis, qui regnare ccepit anno 561 in annos sex.
coetionem.AlUim de fermenlo silentium salis innuit Prima figtira exstat in pag. 247, ubi pingitur calix
illud eo tempore inusitalum fuisse. Adde sanctum ansatus in Itinulaecornua duo emineus, in qiiorum
doctorem uti vocabulo consperti, quo massam siiie u>medio apparet exiguus circulus ad hostiaiii (ut Bo-
fermenti adinistione aqua conglulinatam siguificari lerovio visuro cst) designandam, adjecla per circu-'
conslat, ul inferius demonstrabo. lum hac inscriplione, Gavalelano, qui locus csl ciisae
Eodem modo alii Patres loquunttir de composi- ilioneiae; ex alia vero parle effigies rcgis sine in-
tione panis cucharislici, qttos intcr Gatidcnlins scriptione.
Brixicnsis episcopns in Traclalti 2 de Paschate, ve- llabenlur aliae dtiae in pag. 2S2, qiiarum prima.
nerabilis Beda in Luce cao. xxu, el alii, nulla fact.t superiori omnino similis es! ; alicra tres circuios
menlione fermenli. quos Boterovius iiidem hostias esse pntni, nobit
PraUereanuIla lex, nulluin decretum, nullum legis exhihet cum earicm inscripiionc, eariemque regis
aut decreli vesligiuiii exslat apud veteres de reci • effigie, at sine nominis designalione omnes.
piendo in Ecclesia azymo, neque de mulando fer- Ut autem Boterovius eas CIiariDerlo regi tribuat,
menio, nec de transferendo azymi et fermenli pro- duobus movelurargumentis. Primumesl quod plura
miscuo usu in azymi communem rilum : quod sane alia numismata ab ipso extiibita ox iina parte pr:c-
u.iruin esset, si nliquando in Ecclesia Latina obve- ferunt calicem ansatum cum cruce superposita ct
12ZI APPENDIX AD OPERA IIUMBERTI 1252
dcsignalione ]oci tibi cusa est moneta, Banniaciaco A Eucharislia in calicibus aliqnando sit asservaia.
scilicet, qni locns ilidem in tribus aliis jam inemo- Nam aut in turricula, aui in columba argcniea re
ralis, tribus diinlaxai priorlbus lilteris expriinilur, poni solebat. Legirnns quidem apud Gregorium
nna cum verbo Gnvaletano ; cx alia vero parle regis Turonensem episcopiim in lib. i de Gloria marly-
effigiem reprsesentat cum hac inscriplione : Chari- rum, cap. 47 , calicem crystallinum qui fractus
benui rex. Allerum argumenliim est, rjuod Chari- fuerat, diaconi oralione reslauratum, jussu cpiscopi
berlo regnante alque curanle celcbratiim estcond- suspensumsuper altare fuisse, ejusque rci memoriam
Iinm secundum Turoncnse anno 56C, quo in con- annua feslivitale quolannis celebralam. An vero
cilio Patres, canone 5, slaiuere < ut corpus Domini Eucharistia in eo asservarctur, non Iiquet. Clarior
in aliari non in im.iginario ordine, sed sub crucis esi locus in Gesiis Gregorii papse tert i qui « calicem
tilulo componatur. i Quo ex loco vir aiiiiquarix unum argenleum qui pendet, i inquit auctor, < in
rei sttuliosissiinns colligit Charibcrto placuisse ul apsidc oratorii, i dedisse perblbetur, non alium, ul
in memoriam bujiis statuti se procuranie conditi, videlur, ad usum, quam ad sacralissiuiam Euiha-
mooeue regirc caliee ansalo cum hosliis insigniren- ristiam conseerandam.
tur, eo scilicet modo quo Eucharisliam in calicihus
ansalis ab eo temporc asscrvatam fuisse Bolcrovius B Explicalur canon 5 concilii n Turoneiiiis.
probare inlendit. Qtias omnia si eertasint, indc pro- Et quamloquidem hiic devenit oralio, quxdam
babil-e habcmus argumenlnm oblalas sxeulo vi observare juvat ad inlerprelalionem canonis lertii
lenues ac modicas, qnalcs fere modo habemus, ac con.cilii Turonensis, quo pracipjtur, < ul corpus
proinde iufermentalas fuisse. Domiiii in allari, non imaginario ordine, sed sub
Verum, ul hac de re dicam quod senlio, certum srucis tilulo componalur. • Canon istc eruililos
mihi videlur primo quidem ealices anliquilus fuisse firos jamdudiiiTi lorquet versaiquein varias parl- s;
ansatos, nl mullis probat Boterovius, tuin ex Ana- ;le qun ut nonnihil dicam, notandum est in nonnullis
stasio vulgato in Gesiis ponlificiim Romanorum, :oilicibus abesse prsepositiories < in > et < snb. »
lum ex aliis. Qui mos inde forsan promanaverit Deindcimaginnrinm ordinemeum csseqni imagini! us
qnod calix, quo Chrisiiis Dominus in iillima ccena sacrisvulgo Iribnebalur. Quo in sensu < imaginaria
usiis est, ansalus fuisse perhibetur apud Adamna- lictura i dicitur apud Anastasiumin yrrsioue secundi
nnm Hiicnscm monaciiumin Iih. i Dc locis sauclis, :oneilii Nicseni.
cap. 8. Locum huc ascribam in graliam studjoso- Jam in hoc canone expjicando diversoc snnt scn-
riim : « lnler illam quoqne Golgothanam basilicana .enlife tres. Prima Severini Binii dicenlis boc de-
et marlyrium, qn.udam incst exedra, in qua esl ''
:reto probiberi < ne corpns Domini inier sacras
calix Domini, qucm a se bencdictum propria manu allari poni soiitas, scd polins collo-
magines super
m ccena pridie quam patereiur, ipsc conviva apo- ;elur sub ipsa criice.qiitein meditnllio ipsius altaris
slolis tradidit convivanlibus, qui argenteus calix
)oni constievit. » A.Itera est Jacobi Sirmundi in cap.
sextarii Gallici inensuram habcns, duasque anstdas I Disqnisilionis de azymo, censenlis nihil aliud hoc
in se ex uiraqiic parle allrinsecus continens conipo- ;anone quam <ut panis in corpus Domini conse-
sitas. » llajc Adamnanus anle annos fere mille re-
jrandns, non aliler pro cujusqne arbitrio qnam
lulit ex narralione Areulfi Gallicani episcopi, qni
mprcs&a cruce formetur. > Tertia esl viri doetis-
calicem istum conspcxerat.
;imi, qui exist.imal hunc canonem intelligendum
Secunao cerium mibi videlur numismala a Bo- ssse de componenda oblatione cum calice lempore
terovio exhibita vere esso Chariberti regjs, quan- iacrificii e regione crucis in medio ajtari posiia',
doquidem alia plura ejusdcm generis ipsius nomine ion vero ad rlexteram ant ad sinistram e regione
signala vidcntur. m.igimim.
Tertio aeque exploralum ptito, in illis Bumisma- Sed ut ingenue menlem meam aperiam, videtur
tibusrevera calices ansaios reproescnlari, maxime rj anon ille neque de compositione pauis eucha-
tjuia plerique signum crucis superposilum habenl, islici, neqiie de ordine qnem lempore sacrificii
ei unus quidem cum monogrammate Chrisli adjun- >!daliotenere debet, explicari posse. Nusquam eiii.ni,
cto. ;i non fallor, Eucharistia3 npmen apud veleres, nisj
Quarto persuasum eliam mihi cst, canoncrn ler- >rohostia consccrata usiirpatur. Jit antiquitus objala
tium concilii Turonensis de asservanda Eucharistia acrificii lempore, non ordine recto e regione crucis
interpretandum esse. ;omponi solcbat, scd ad sinistram parlem calLcis,
At vero non ita perspectum habeo an minimi illi Cii potius calix < ad dexterum lalus oblalx, qnasi
circuli, qui calicibus ansalis superponunliir, sint anguin.em Domini susceplurus, quam de Jatere Do-
verae oblata;. Non quod id mihi omnino veri simjle nin.icoprofluxisse credimus, i ut ex Qrdine Romano
non videatur, sed quod artiflcis imperitia non plane cribil Microjogus, et cum eo Joannes episcopns
rem oculis exhibeat. Neque enim animus est plus ibrjiicatensis, Quapropter pra;ferendam cxistinio
jionderis dare argunientis quam ea pras se ferant. enienliam primam ; in qua tamen scriipuli qiiidam
Peinde nonnullis etiam dubium videri possil an nihi restant quos hic disculeie couabor.
i«r, MABILLONIl DISQriSITIO DE AZYMO. 123*
Dux sniildilBciillaies qurc lninc canonem primo A minici i corporis liaLcbalur, > tulissc dicilur < a:l
iilo modo explicaliim implicant. Prima, quo in loco oslium, i » quo scilicet ex sccrelario in inlcriorem
prostarent lunc teinporis imagines in Ecclesiis; Ibasilicam, seu ad locum altaris aditus erat, < ingres- :
ailcra quo ritu Encharistia « sub crucis tilulo in isusque lempluni til eam altari superponeret, elapsa
aliari » componerctur. 'dc manu ejus, ferebalur in aera. > Quo enim ex Io:'0
Ad primam, credidcrim lolis decem Ecclesix < miiiistcrium corporis Dominici » delulisse dici
saecsilisimagincs sacras aris non fuisse imposilas. potcsl, nisi ex secretario? qni locus in exedra (tlesti-
Testalur Leo papa quarlus in homilia quadam his nam vocabant nonnnlli) basilica; exleriori innixa
verbis : < Super allare nihil ponatur, nisi capsx et continelialiir, ad dextram scilicet partem altaris,
reliquis, attt forle qtialuor Evangelia, et buxiila lestantc Paulino iu prxcitala epislola ad Sevcrum,
cum corpore Doinini ad vialicum infirmis; cxlera ubi loqitilur < de secretariis duobus juxla apsidcm >
in nitido loco recondantur. » Eadem verba repeiit (locus altaris eral) ntrinqtie posilis; refertquc ver-
Ratherius Veronensis episcnpusin synodica oralione sus indicantes < oflicia singulorum. > El quidem « ad
ad presbyleros suos. Flores tamen etiam < super dcxlram > hi eranl:
aliare » posilos prohal Venantius Forttinatus in
Hic locnsest venerandapenns qna contitur, et qua
lib. vin, carmine 8. Et crux super altare pendcrc B Promilur almasacri poropiniinislerii.
solebat, lcsle Gregorio Turonensi, prxler alios.
Etsi vcro scrinia, quibus sanctorum reliquiic inclu- Ad sinislram erant Iibri sacri cum alio disticho,
duntur, imaginum loco baberi possint, conslallaiiien quanquam non immerito dnbilari potcst an his loeis
reliquias sacras, ac proindc reliquiaria ipsa, supcr < ministcrium corporis Dominici > pro Enchnrislla
altare posila vix fuissc antc sxculum nonnm, uli sumi dcbcai, cum potius dc sacra snpellcciile ad
alias demouslravi in prxfalionc sxculi secundj Be- sacrKicium depaiata inlclligendum videatur. Quod
nediclini. Ex quibus inlelligilur temporc habiti eliam dici potcst dc < lurri > Felicis Biluricens's
concilii Turonensis imagincs in allaribus non ba- episcopi, quam Iaudat Forlunatus in lib. m, car»
huissc locum. Ubi crgo? inqnis.Certc in baptisteviis, mine23. Dubiiandi ratio petiturex eodem Grego:io
in sccrelariis seu sacrisliis (quas vocamus), in pov- in lib. n de Gloria martyrum, cap. 8, cujus hic
ticibus, in parielibus et iaqiiearibus icropli. Ima- litiilus : < De interilu eorum qui ministcrium b:isj-
gines in baptisterio collocatas a Severo fuisse docet licx cxporiaverunt. > Ubi < minislerii > nomine in-
sanclus Pauliniis cpiscopus in epistola 12 ad ipstim telligit « p.itcnam et urceum, qui anax diciiur, >
scripla. Sialuam Christi Doniini, qurc a mulicrc inquii, qurca nefariisquibiisdam prxdonibus sublata
sangninis profluvio liberata erecta fucrat, a gentili- C scrihjt. Et versus Fortnnati dc calicc auro con-
bus muiilatam, fidcles in diaconicum seu secrcia- Etante recte explicari possunt, cum ita canit in car-
rium basilicx intiilerunt, competentcm ei curam minc de turrc Felicis episcopi.
atqne oliservanliam deferentes. Pliiloslorgiiisancior
in llislorix lib. vn, de Iconibus sncris in porlicibus Qua bene juneta deoenl, sarrati ut corporlsAgoi
Margarilumingcnsaurea dunafrrant.
ci in laquearibus dcpictis aut affixis; lestis esl idcm Ceilnntclirj-solilhisSalomnniavasa metullis.
ljisa pbcere magisars facil ali[iieliUcs.
Paulinus in prxlaudala epistola; testis itcm vene-
rabilis Beda in lib. i dc Vila Biscopi abbalis sui, ubi Denique in ms. Sacramenlorum libro, qni in Bi-
ait Biscopum Roma dclulisse < picluras imaginum bliotheca Sancti Theodorici propc Rcmos asserva-
sanctarum, quas ad ornandam ecclesiam BeatiPciri lur, chrismal (qnod corporale vocamus) < ministe^
aposloli conslruxcrat, imaginem vidclicel bcatx D.:i rium corporis Chrisli gerulum > appcllalur in ora-
genilricis Marix, simul duodecim apostolornm; qui- tione, qua in usum sacrum benedicitur. Ex quibiiR
bus mediam ejnsdem ecclesix testudincm, ducto a dnbitare licet, ul jam dixi, an Paulinus, Grcgorius
pariete ad parielem tabulalo, prxcingcret. > Si au- ct Fortunatus in prxdiclis locis de Eucliaristia
tem reliquiaria (qux vocamus) imaginum loco cen- loquantur. Non dcsunt tamcn apud veteres qui Gre-
seaniur, bxc rccondebantur eo tempore subtus aul gorii locum de Eucharistia . explicent. In his est
iulra ipsum altarc; cujus rci argumeula reltili in sanclus OdoabbasCluniacensisinCollationumlib,n,
prxfalione sxculi sccundi. Ergo ut ad sensum cano- cap. 32, ubi agit de infami illo diacono apud Gre-
nis revertar, eum prqhibenl Patres ne Eucharistia gorium mcmorato, < qni dum capsam cum corpore
< in imaginario ordine > ponatur, eorum seutentia Domini deferrcl, demanibus elapsa esl.et pcr acrcm
esse videiur, ut ne in baptisteriis, aut in secrelariis, supcr ailare reversa. > Ad hxc, in chrismali, quod
aut denique sub allari, proul nonnullis in locis ficri < ministeriiim corporrs Christi gnrulum > snpeiius
consueverat, cuin imaginibus sacris asservaretur. «'icitii", Eucharistia servabalur, ut colligo ex Gla-
Qux pars negans est canonis prxdicli. bri Rodulfilib.v.cap. 1. Ihi enim agens deehrismali,
Eucharistiam siquidem aliquando m secretariis « quod a quibusdam Corporalis appcllalnr, > ait
servatam fuissecoliigi polest ex Gregorio Turoncnsi multa pcr istud remedia prxstari, < si li.les potcn-
episcopo in lib. i de Gloria martyrum, cap. 86, ubi lium exigat. Nam conlra incendia, inquit, sxpius
diaconnsquidamimpurus, advenlantesacrificii tem- clevatum, aut exstinguendo coinpcscuii, aut relror-
pore, < acceptam turrem, in qua niinistcriiim Do- surn pcpt,lit, aul in parlem alteram retorsit. > Tum
 12SS APPENMX AD OPERA IHJMBERTI. iilG
ram gestain rcfcrt in monaslerio Reomaensi « tem- A nunqiiam eliam lapillis, qnem ccrte morldm {irx-
» sub initium
' pora venerabilis Willelmi abbalis scribere videlur concilium Turoncnse. Non lamcn
videlicel sa;culi xi, nempe cum « incendium circum- reccdit a mente concilii mos hactenus usilalits in
jacemia monasterii i depopularelur,fratres ejusdem nonnullis ecclesiis, in quilius e stipitc crucis super
tooi < accipienles chiisniale conto imposiium, > altare in alium defixx producitur instruinentnm ad
elevasse illud « conlra incendii flammas dire fla- nicdiiim altaris porrecium el inciirvatuni, ex quo
grantes. Statim vero, inquit, idem ignis in sese divina Eucbaristia in vasculo pendel.
retorquens, minimeamplitisqtiam invaserat arripere Hxc snnl qux pro inlelligcntia prxdicti cancnis
valuit. i Tunistibdit id quod ad proposilum nostrum milii veneiunt in inenlein, nescio an studiosis non-
facit. < Ranis tamen ille Dominicus aura flante a niliil profnlura qnxdicla sunl occasione bostiarum,
contulo elapsus, plus minus duobus milliariis avo- quas exbibent veteres nionetx.
lavit usque ad villam cui Tivalgas vocabuliim est,
dontiim veniens sedit. Explicatur canon 6 concilii xvi Tolelani.
ibique supcr cujusdam Quo
prbseciilus, ad monaslerium dignanler cst delatus. > AJind argumenlum pro veteri usu azymorum
Hinc pat-et Eucharisliam in chrismali seu corporali aptid Latinos indc sumitur quod anliqui Patres Ec-
iIlo.(quodad < sinisUunvcornii altaris seroper jacere, B clesix Latinx utebanlur pane studiose confecto,
ut a;l maniim possit essecontra periculum ignis, > candico snpia cotiiinunein, rotundo ac tcnui, nou
tradil Udalricus in Consiieludinuin Cluniacensium spisso neque denso. Qux omr.cs simul condilioiics
lib. n,cap. 30) aliquibus saltem in Iocis Eucha- arymo pani magis qiiadrant quani fernientato, qui
ristiam repositam fuisse. Quare nibil velat quin, iuflatus ac densus esse solel. Porro has omnes
« ministcrii Dominici corporis > nomine, inielliga- eucharisliei panis circumstantias exigit concilii xvi
-
mus supelleclilem et vasa sacra, in quibus eiiam Toletani canon sextus, in quo Patres, reprehensis
Eucharistia servabatur, vel in secretario,.. yel in saccrdolibus nonnullis quipanem < usibus suis prx-
baptislerio, vel super allare < sub titulo crucis. > paralum > in sacrificiuni adhibebanl, deceriuinl
Non tamen prxlermiltenda esl alia biijns canonis < panem non nisi iiitegrum et niiiduii), qui ex stmlio
Iectio, ubi pro < in imaginario ordine > scribitur, fueril priepaialns, neque grande aliquid, sed modi-
« in armario, vel in imaginario ordine. Arniavium > cam lanluni oblaiam i pro veleri corisueludine ofle-
glossemalis vice addiluin existimo, non ad desi- readam esse. Si ergo probare poluero canoneiu
gnanda tabernacnla uostra reccnliora, sed ad expli- istum non de fermentato, ut Jacobo Sirmundo visum
camhim « iniaginariiim ordinem. > Nam iinagines est, sed de azyiuo pane intellgi opon«rc, nemo non
ad parietes altaribus adjacentes appendi et depingi *- co-.icedet sxculo scptimo, quo desinente" haLitiiui
soleliant, ibique ad lalus Evangelii seu ad aquiJona- est conciUmn, eam fuisse llispaniensium episcopo-
rein partem fiabebanlur quibusdam in locis armaria, rum persuasionem , Latinam Ecclesiam nunquam
in quibus s:\iictissiniumsacraiiienliiin recondebatur. aliutu panem qiiani azymum in rem sacram admi-
Et quidem mos iste haclenus perseveral in qui- sisse.
busdam ecclesiis, puta Rom* in ecclesia Sanclx Age vero jam videamus an de alio pane quam de
Crucis inHierusalem, in Gallicanis nonnullis, ut Pa- azymo possit explicari canon iste, quem iniegrum
ronx in parocbiali ecclesia Sancti JoannisBaptislx, hic prxuiiilere juvat. « Ad convenlus nostri agnitio-
et aute aunos decctn in basitica Furseaiia, alque neui delalum est qtiod in quibusdam Ilispaniarum
ii)-Belgiris plerisqtie. Hmic usuni abrogare videtur partibtis quidam saccrdo:um non paues miuidos et
xanon Turonensis, definientibus Panibus, ut Eu- stiidio prxparatos supra meiisaiii Doiniui in sacrifi-
«baiiitia super aitare componereiur « sub tilulo cio offeranl, sed de pariibus suis usibus prxparatis
«rucis. ->: •"' cruslulain in rotunditatem auferanl, eamque super
Ha'C est alia diHiculias quse modo •examinanda aliare cuin vino et aqua pro sacro libamine oflerant.
«st, quo-paclo scilicet saepe diclus canon prxcipiat Quod faclum nequaquam in sacrx auctoritatis histo-
Ui * Eucliarislia in ahari sub lilulo crucis oompo- ** ria gestumperpendilur. Unde id unanimilatis nostrx
uatur. » Titulus crucis signiticat^criteem ipsam qux delegil -conventus ut non aliter panis in altari Do-
super alurc penderc soletvat, leslanie Gregorio jain mini sacerdolali benedictione sanciificaridus prope-
iaudalo ii) lib. n de iniraculis sancti Juliani, cap. naltir, nisi integer et nitidus, qui ex smdio fuerit
43.: t Peiwtebatj iivquit; snpei i|isum allare crux praparatuS :' nCqne grande aliquid, sed nioUica tan-
IwJocbrysa cleganli opere facta. > At quo in loco, tumoblala.secundum quoUecclesiaslica consuetudo
<juove uiodo . crux super akare pemleret, adhuc reteutat. i
«ibscuium est. Quoeirca operx pretium «st scire Omriia prsejadicia exigere videntur, ut canon isie
apwl anliquos morem Iuissc ul super altaria sancta explicciut de parie infermcntaio. .Primo quod vele-
srigereiiiur eiboria.seu lurricula», quatuor minimum res Mozarabes seu Goibi in Hispaniis cum Arabi-
colunuiis innixx, qtise transversis in medium lineis bns degentes (quoJ etiam de superioribus Gotliis
•adiiiiatx susiinebant crucem altaris medio respon- ejusdem regni incolis dicendum), ab antiquo azymis
dentem; ex qua pendebat Eucharistia sacra, vascu- in sacrificio utebantur. Deinde quod ccntum annis
lis seu columbis argcnteis aureisve inclusa, non- post coneiKura Toletanum cmn' aliis Latinis in
1237 MABILLONIIDISQUlSITIO DE AfciMO. iSSK
azymo conveniebant, ut postea demonstrabo. Prx- A,panem candidum prx communi, non rejm.no, nam
terea quod ex opusculo Eldefonsi e]iiscopi perfe- et hoc potius azymo convenit quam fcrmentato.
ctum sit, eumdem usum anno 845 viguisse apml Udalricus in Iib. in Consuetudinum Cluniacensium,
Hispanos. cap. 13, agens de confectione hosliarum secundum
Al non minus favent verba ipsa concilii. In primis niorem monasterii sui: < Conspergunt, inquit, cnm
siquidem panis eucharislicus, ul patel, alius lum aqua frigida, quia inde fiuril liostix caudidiores, qui
ab eo esse debebat qui usibus mensx commtinis pa- ritus servari non potest in pane fermentato, ad cit-
ratus erat, alius, inquam, ab usitato. Qua igitur ra- jus confeclionem aqua callda necessaria est. Panis
tione Sirmundus infert ex Ambrosio, qui panem ejusmodi nitidi memit.it Beda Hislorix lib. n, cap.
eucharislicum usilalum Vocat, eum fuisse fcrmenla- 5. Nam Seberti Chrisli.uii regis orientalium Saxo-
tura eadem quoque ego infero Patrcs Tolelanos num filii Ircs idololatrx, cum vilerenl pnnlificem
censuisse panem sacrum alium esse oporlere ab usi- Mcllitiun celebratis in Ecclesia Missarum solemniis
talo, id est a fermenlato. Expendenda sunt Sir- Eiicbarisiiain populo dare, diccbant ad eum barbara
mundi verba, qui relato Ambrosii teslimonioex lib. inflati superbia : < Quare non e: nobis porrigis panem
jv, de Sacramenlis cap. 4, ubi dicitur : « Tu forte nitidum, qttem et patri nostro Saba dabas?» Ubipa-
dicis:Meus panis est usitalus, elc,» hxc subinfert: BI nem nitidum eum vocant qui prxter morem candi-
(Nempe quiusitatum mensisque quotidianis usurpa- dus erat. N"on tamen eo speciat oralio mea, quasi
tum panem dicil, azimum haud dubium non signifi- probare velim hoc nomine ubiqiie intelligi panem
cat. > Ergo, ex Sirmundi menle, qui usitatnm mcn- infernienlaliim. Certe fermeiitaium eo vocabulodesi-
sisque quotidianis usurpalum panem a sacrificio ex- gnatum lego in Annalibns Fuldensibus ad anniim
cluditnl ac removent Patres Toletani azyinum haud 870. Verum cum Toletani Patres « nilidiim >
dubie signiftcant. panem opponant usitato, inlelligentli sunl de pane
Neque bxc argumenlatio in me regeri polcst, qui azymo , qtii fermenta:o seu usitalo longe candiUior
in eo Ambrosii loco usilalum panem non pro fcr- est.
menlalo usttrpalum contendo. Nam si constarcl eo Terlio prxcipiunl Patres ut panis sacrificn sit
Snloco agi de duplici pane materiali, uno usitato, < studio prxparaius. > Tbeodulfus Aureliancnsis
altero minus communi, usilalum panem azimo op- episcopus in Capitularis art. 5 : < Panes, inquil,
pOni ultro concederem. At vero hic usitatus panis qtios Deo in saciificium oflerlis, aut a vobis ipsis,
non pani minus ssitato, sed pani consccrato, id est aut a vestris pueris coram vobis nitide ac studiose
corpori Chrisli opponitur, acproinde nonvalctcom- fiant. > Qua religione fonnarenlur panes ad usum
paratio iu sentenlia mea; valet autem in scntentia C! sacrificii apud monachos Chiniacenscs, docet Udal-
Sirmundi hunc in locum, el in mea pro canone con- ricus in lib. m, cap. 13. Siquidem < frumentum gra-
cilii Toletani, cum ulrubique panis usitattts azymo natim electum » magnacum reverenlia a monac'o
opponi concedatur. albis induto ad farinarium delatum molebalur. Ti:m
Secundo Patres Toletani arguunl sacerdoles illos cribrata simili ritu farina, < cum aqua frigida >
Hispanicos quod < non panes mundos» offerrent, luni conspergebalur. Deinde ferramentum in quo co«
prxcipiunt ut < panis nitidus > offeratur. Panis mun- quendx erant hoslix tenebat conversus, manus
dus, prout opponitur usilato, alius intelligi non po- cbirotecis indutas babens. Longe anle Cluniacenses,
lest quam panis expers fermenti, quod corruplionis hostix < cum laude psalmodix » formabanlur apud
effectum ac symbolum est. Recte hunc in locum Andaginenses seu ccenobii sancli Ilucberli in Ar-
Humberlus cardinalis in responsione ad Michaelem duenna monachos, uti legitur in libro de Miraculis
Cerularium : < Sicut sententia vulgi exslat, fermenli sancli Hucberti Tungrensis episcopi cap. 8, ubi
origo sit, cum aut spuma multi seu fxx cujusdam monachi < panes suis manibus cum laude psalmodix
rusticx potionis, qttx apud Gallos cervisia dicitur; formatos accumbenti» OUonicomiti anno 841 oblu-
vel cerle jus elixati hordei aut ciceris, sive lac fi- n lisse perhibentur. Erant hx eulogix seu hostix be-
culnex vel pecorum corruptum, injicilur conspersx nedictx, qux singulis diebus anle communes cibos
larinae. Cum ergo spnma, fxx, elixalum leguminum monachis non communicatis in refectorio prxbe-
el lac ficus vel pecorum corruptum apud homines bantur, ut palet tum ex libello supplici, quem mo-
computentur inter sordida, consiat fermentum sor- nachi Fuldenses Carolo Magno porrexerunt, in quo
dibusnon carere peromnia. Massa aulem ctiicunque eulogiarum perceptionera vocant « communioiio-
fermentum injicitur necesse est corrumpattir, sic.ut nem fracti panis; > tum ex synodo Aquisgrane.ti
aitsapienlissimus Paulus : «Modicum fermenliun to- anni 817, tum ex Udalrico in lib. n, cap. 30. Quippe
tam massam corrumpit (Gal. v, 9). > Eodem tendit eulogix, seu panis benedictus, ex eo ?em tunc pane
Algerus in Iib n de Sacramento cap. 10. Cum crgo fiebant quo materia sacrificii, nempe ex rel quis
Patres Toletani ad sacrificium exignnl panem « mun- bosliis non consecratis, quas monacbi ad missam
duir. ac nilidum,> (quod idem hoc loco forsan esse offerebanl omnes.
videbitur) secrelum volunt ab omni sorde ct fcr- IU genus oblalx, seu obiiw, non raro eliam fie-
mcnto corruptionis. bant ad usum communem teslante Udalrico jn lib. i,
Si lamen < nitidi > panis inlelligi putes hoc loco cap. 40, ubi ait : < In Quinquagesima solerc apponj
PATROL. CXLIIJ. »0
i^ APPENDIX AD OPERA IIUMBERTI. 1260
ca qu;e in ferrainei.lo characteralo Ue conspersione A 'tai:t'im ut noiintini|iianiab:psispiibIicisnfgolialorum
farinx tenuissimx fiunl, el ab bominibtis Ron.anx labernis I cmplum paueni aU Dnminicam niensam
lingux, Nebulx a nostralibus, inqnit, appellantur ltransferatis, qucin tractalum iliolis cl sordidis ma-
Oblatx. » lUem allestatui' BiircharUus monaclius in nibus i negare non poteslis. » Hinc conficitur azyino
libro Ue Casibus nionasterii Sancli Galli, agcns dc pani ] maxime proprium esse ut sit < studio prxpa-
NortperlO abbate, qui « in hebdomada paschali, in ratus.»
meridie vinum et oblatas Uari coiistituit.» De bujus- Ne quis vero eaindem pene religionem in prxpa-
modi oblatis intelligenda videtur Eginhardi epislola rando fermentaio
Vicedomino tidelibus suis prxcipil, panc f.icileservari posse dicat, iil-
52, qua aliisque Patres Tolelanos, occurrit id quod
facianl secunUum consuetu- que postulare
« ut eulogias prxparari
bomo ad Dominici facere, quarto loco in eorum decrelo aiiiuiadvcrtenduin est,
dinem, sicul solet opus < panein integrum, non lamen grandu
nempe quod
lam ad opus doiimiLudovici quani N. conjugis ejus.» aliquid, sed moilicam lantiim oblatam » offeiri vo-
Ex quoappareloblias cjusmodi eodcm modo forma- lunt. His enim verbis omnino
designant oblatas
lasfuissc quampanem aU usum sacrificii Doitiiniei exiles ac tenues, quales in ferris cbaractcratis com-
confectum. Ac proinUe tempore Eginhardi, qui re-
filioLuUovico B poiii solent. Nec vacat quod « inlcgrum panem, »
gnantibus Garolo Magnoejusque vixil, noii tainen
grande aliquid, scd modicam tantuni
hostias intra ferrum characleratum confectas alque oblalam Ita enim dcclaraiil mentem suam
exigunt.
infermentalas fuisse. non csse ut modica illa ac tenuis oblala ex crasso
llaqne ut a.l iU undc digressus sitin mc referam
sludiose id est pane decerperelur, sed ut sil integcr panis; qwd
longe ante Cluniacenses piis qui- s.ine fernicntato
pani coiivcnire noii polcsi. Elenini
busdain rilibus hoslix conficiebantur, non soliini ferinenlo constat, non adeo tenuis ac gracilis
sed ctiam ul qui
apud monacbos, aptul clerieos, prxci- confici solet, sed crassus ac
banc cu- dcnsiis; alias fnislra
pit TheoUulfus episcopus jam laudattis, qui fermeiitiini adhiberclur, qnod non nisi ad inflandaiii
ram presbytcris aut ipsorum pueris seu niinistiis
et suliigeiidam massam coniiiiiscetur. CcrLe Ilum-
imponit. Idein suo tempore facltim probal Iluniber- bciius exeo quod llierosolyniitani non nisi « leuues
ms in epistola ad Micbaelem Cerularium his verbis :
oblalas integras et sanas» offerebanl, non eo cx so-
< Rimiaua et Occidentalis Eecle=ia a minisliis sacri IMo lanceola pro Grajcorum niore Uetractas,
< a diaconis cum sub- pane
aliaris » (id esl ut alibi dicii, eas fuisse azymas probat in rcsponsione ad Micliae-
diaconis ipsisque sacerdolibus, sacris ainiclis vesti-
lem Denique concilium Coiacense, quod aniio 108S
bus) in secretario offert azyiiuini, quod ex grano celebratum esl, panem azymum non aliis verbis de-
fru;iieiili et limpida lymplia fuerilpra:paralum. » Ne- C
finit c p. 3 quam islis : « Ilostia sit ex frumento
que lamen ita hxc cttra presbyteris cl niinistns sa-
sana et integra. » Neino non viilct UcfinilioneinPa-
cris compelcbat qnin aliquando iiialronx pix seu
in Irnm Tolctanoruni signantius oinnino Uesignarepa-
dcvotx quas sanclimoniales vocabanl, id officii sc
iicin azyinum omnibus illis condilionibiis, quas su-
iusciperenl, otiam eo tenipore quo hoslias infer-
perius cxplicavi, ncinpe ut panis alius sit quam qui
nentatas fuisse conslat. Nam in lib. n de Miraculis
«usibus» mensx connminis « prxparatus cst, ut sit
ancti Wandregcsili abbalis, cap. ultiino, lcgitur mundiis ac
saiictiiiionialein seu dcvolam niiidus, studio pnrparalus; panis, in-
juamUani feniiiiiim,
quam, inlcger, non lamen grandc aliquid, sed mo-
«juaj meritis sancli viri anno 891 sanala fucrat, dica tantum oblala.>
« oblalas quasoblatitraDomino in criisliiiiinicratfor- Qux sanedescriptiolonge accu-
raiior est ad designandtim panem inferinenlalum
inasse; »lum accessisscaU ignein, « cl femmi quo illa concilii Coiacensis , cujus latiien de-
ac decoqueudx eranl oblatx > quam
inipriincnUx (oldalo- creto
riuiti vocai ferrmn islud auctor ejus lemporis) azynium paucm significari conslat cum celc-
EaJcni sancta t.ralum sil concilium islud post scbisma Micbae-
arripuisse. rcligione Radcgu.idisfegina lis Cerularii.
sxculo sexto (quud etiam patet de niatrona quadam
Romana in Viia Grcgorii Magni) jam facla « san- I0 Et lainen hunc canonem concilii Toletani, quem
ctintonialis, more sancti Germani in Quadragesima > azymo lam signanler convenire ostendi, ad fennen-
friimenttim sua iiiaiiu commolebal, et exinde <obla- tatum panem trahil Sirmundus bis verbis : < Quid
liones suis manibus faciens, locis venerabilibus in- hoc landem est quod coricilii hujus anlistites in liis
cessanler dispensabat, lesle Venanlio Fortuualo in sacerdolibus reprehendunt? An quod azymum pa-
ipsius Vila. Germanus iste Parisiensis eral episco- nem non consecrarenl ? Minime genlium. Atqui hoc
pus qtii proinde etiam ejusmodi operam, molendi anle omnia redargui oportuit,si azyma requireban-
scilicelfruinenlum adpanem sacrificii componendum tur, quia panes ipsorum usibus prxparati quos im-
non refiigiebal. Exquibus apparelquanta fueril apud molabant, azymi non crant, sed fermenlali. Quo
veleres Lalinos religio in parando eucharisticopane. ergo nomine reprehendiintur? quia panes hi quibus
Non sic apud Grxcos, quiliiis Iltiiuberlus in prxdi- utebanlur, nilidi non erant nec stu io in eam rem
cla epislola suam ipsorum hac in re incuriam ex- parati, quoU coiisueluUoposcebai. Porro cum xra
probratrn bunc tuoUum. «Vos aliquandopretio fer- 731, hoc esl anno Cliristi 693 celcbratutn Iioc con-
.juenlalum a qiiocunque viro seu femina habetis, in ciliuiu litulus doccal; quis ltinc ccnlici non videl
12CI MABILLONIIDlSQUiSlTIO DK AZYMO. 12S2
Latinam Ecclesiam ad id sallem ttsqtie lempus azy- A isepulcrttm aperuit, anlequam pfxscns episcopus
inis abslinuisse? » iministerii sui fretus aUctorilatc, ejusdcm congrega-
Iloc Acbilleum est Sirmundi argumentum, ex quo ILionis fralribus hoc facienduni injunxit. Idem la-
si conficilur id quod intcudit, eadem ego quoque 1men episcopus, venerabiliicr eas assumcns , sa-
ralione conficiain initio sxculi xti eliam Latinos, < cro co:pori apposUit, ipsumque corpus cum siimnia
saltem in Gallia, azymis abstinuissc. Uoc argumen- icaulela obvol :tum in leclica honorifice commei:-
tum deduco ex episloia 44 Hildeberti Cenomanensis idavil. > IIunc locum f. sius retuli, tum quia insignis
episcopi ad Andegavensem, in qua scribit se ad < cst in prxsentem maleriam , tum ul baberem occa-
prxdiclum episcopum remitieresacerdotem lalorem isionem observandi id quoU Iso ignorasse videlur,
epistolx, qui « dum sacris^illaribus miuislraturiis in inempe morem fuisse aliquando ut cum defuncli
hoc prxparatum paiicm non inveneral, de commtini sacerdolis: rorpore oblatx una cum aliis nonnurqiiam
pane obtulerat sacrificium. Qua in re , > injuit i
itislruineiilis vestibiisque sacerdolalibus lumttlo con>,-
Hildebertus, « licel polius consuetudo quain fides ponerenlnr. Id colligo ex anouyino quodam xquali
impugnetur, nos lamen nonnullam in eo culpam al- in lib. iv De Vila S. Cutbbeiii Lindisfarnensis ep -
teudiinus, arbilrantes gravius puniendtim esse ec- scopi; cujus anonymi hir-c verba sunt in libro iv :
clesix scandalum quamdclictum. > Quid hoc tan;!en) R « A navigantibus in insulam noslram dclalus , tolo
est, ut Sinnundi verbis ular, quod Ilildeberlus in icorpore lavalo , capite sudario circumdato , oblatis
hoc sacerdote reprehendit ? An quod azymum panem tnper sanctum pecius positis, vestimenla sacerdo-
non consecrassel? minimc gentium. Qno crgo no- lalia induius, in obviam Cbrisli calceamcntis suis
mine cum reprebendit? ncmpe quod non < de pane prxparalis , in sindonc cerata curalus ; animam
ad hoc prxparato, > sed «de communi» sacrificium babens ciim Cliri >to gaudenlem , corpus incorru-
obluleral, eum ad inodum quo Patrcs Toletani re- ptibile, requiesccns et quasi dormiens in sepulcro
prehendunt sacerdotes Hispanicos, quod de « pa- lapidco bonorabililer in basilica deposucruiit. > Hxc
nibus » non « sludio pnvparatis, nitidis ac mundis,» apposilc anonymus, cujus verba hic reLla , Venc-
sed tle < panibus suis usibus prxparalis » oblalioncm rabili Bedxperperamlribitit Amalarius; quxmaxime
facercnt. Concedal ergo Sirmundus nccesse est illuslrant superiorein 'sonis locum. Ad hxc Iso agens
aut canonem concilii Tnletani de panc aiymo inter- de alia sancli Othmari iranslatione post tricnnium
pretandum esse, sicul cpistolam Uiideberti, aut si facta , hxc de iisdem oblalis scribit in lib. n , cap.
prsedictttm canonem dc fermeniato pane explicare 1 : < Illas quoque oblatas, quas narralione superiori
pergal, consequens esl raiio ul etiam llildeberti in ejus tumulo rctulimus fuisse reperlas, catenus
cpistolam de fennenlo intelligendam csse faiealur. C incorruptas atque omnimodis illxsas perdurassc
Quod cum rteque Sirmundus ipse, nec quivis miratur , et quasdam ex eis involutas sacro itidem
alius fateri possit , neque etiam ex concilii To- corpori superposuil; alias vero pyxide recondens ,
letani verbis conficilur, fermentatum panem in usu supcrventuris temporibus pro sanctilatis ejus testi-
lum fuisse, sed potius azymuni. Uactenus dc canone monio couservari prxcepit. » Ex his duobus Isonis
Tolelano. locis , ut ex Gregorio Magno et ex canone 6 sxpe
Postremo panis sacrificio deputatus, quem inle- dicti concilii Toletani intelligimus, tenues ac rolun-
grum esse oportebat, in modum coron» compositus das <rotularum» in morem fuisse oblatas ante annos
cral; non decerpto frusto per modum corollx, ut mille, adeo ut forsan non satis considerate ordinis
apud Grxcos; sed facta integra oblata, qux rotunda Romaui expositor vetus apud Cassandrum plus xquo
erat. Qux circumstanlia si cum prxdictis omnibus invebalur in formam oblatarum lenuissimarum quaj
simul comparetttr, oblatarum noslrarumrecenliorum suo tempore ad imaginem nummorum redaclx eranl,
formam pene ob oculos reprxsentat. Atqui Grego- quas per coiilemplum « minutias nummulariorum
rius Magnus Joquendo de pane sacrificii, « oblatio- oblatarum » appellat,<indignas panis vocabttlo > pro
num coronas»vocat in libro iv Dialogorum cap. 55. sua tenuitaie, el a prisca Ecclesix consuetuditie
Et Iso Sancti Gallensis monachus in lib. i, De mira- " 1maxime diversas. Crediderim certe priscas obla-
culis sancli Othmari cap. 3, agens de elevatione tiones non lam fuisse tenues quam nostras rccen-
corporis ejusUem sancli, quse anno 844 facta est tiores , sed paulo crassiores instar nebularum, quas
post annos centum et quinqiie ab ejus obitu : < Sub Udalricus ait ad usum conimunem fieri solilas;
capite, inquil, et circa pectus viri Dei qtixilam pa- tamelsi xque ac nostrx intra ferrum characieralum
nis rotulx qux vulgo oblatx dicuntur, ita illxsx coquebantur , ut in prxmonilu ad opusculum Elde-
atquc ab omni corruplione exlranex ab eodem ept- fonsi fusius explicabo. Quidquid sit; ex iis qux toto
scopo inveniebanliir ulin nulla omninopartecolorem boc capile dispulavi, non obscure (si non fallor)
vel speciem sui amiitenles, aspicientium oculis infra conficitur, ante annos tnille azymum in Ecclesia
spalium ipsius hebUomadx viderenlur esse confe- Latina usitatum , eamque persuasionem fuissc
ctx. Quo vero ordine, quove tempore co loci per- Patrum Toletanorum , nunquam et nusquam apud
venerint, nobis quidem incognilttm, Deo autem ma- Latinos contrarium iisuni exslilisse.
nifesttim. Hoc taiuen omnes pro certo scimus qiiod At, inqitis, hxc conjecturx sunt. Nego meras
per triginta quinquc annos nullus morialium cjus esse conjecturas. Nam meo quidein judicio synodi
 1263 APPENDIX AD OPERA HUMBERTI. 12G-1
Tolelanx Patres non poluerunt aperlius ob oculos Ai fermenti expertem fuisse liinc temporisfaterinecesse
ponere azymum panem quam describendo co motlo iest
quem supra exposui. Et sint sane mcrx quas altuli Dicesfermentum panis genus esse s-Uisqueexpres-
conjeclurx; quid anipliiis quam conjeclurx pro < suin aqux et farinx nomine , quibus ulique conslat
fermenlato afferunlur? Atqui conjeciitrx, ct si iCoucedo fermenltim conslare farina; at constat.
ulrubique sinl xquales , longe lamen prxslant.in i
eliani alicna specie, qux feiinenti propria cst,
azymorum causa ; quortim certe usus aniiquus est, inempe ut ait Humberlus , aut spuma miisli, atit
cl inilium posl conditam Ecclesiam demonslrari non < cervisix fxce, aulJacle corrupto; qux species ab
potest. Et suflicil ad probandani usilalx rei antiqui- Alcuino
i commemoranda eiat, si tum in ustt Iniss t.
talem refutare argumenta qux proponuntur in con- Ad J bicc , si aliqiia ex liis specicbus panis ille imn
trarium. At vcro adprobanJum fermenli usum apuU consiitisscl,i non poluisset dici < absque onmi fer-
Latinos, non sufficiunt conjecturx, sed vcra , inani- menlo i ullius allerius infeclionis nmiidissiniiis, >
festa ac. necessaria argumenta proferenda sunt. iqualcm cxigit Alcuinus. Deiiique illud proprium est
Denique si ea qux hactenus dixi, ad probandum id panisazynii, ] utcxpcrssalissil,at panisfermcnlali sa-
quod inlendo non sufficiun!, evincent, ul spero , < crificio depulari, utcumsale. « Azymx(«iblaliones),>
quxsequcnli capite addticam. BI jinquit Michael Cerularitis in epistola conlia Lalinos,
CAPUT IX. < neqiie sal ncqiie fcrmeulum liabent. > Q;:od eiiam
Morem hunc generali usu apml Latinos viguisse ante IHumbertus ct Latini omnes in epislola NL-eix Pe-
Pliotii dissidium. (
ctoraii fatenlur.Al verofernientaiiispanisGixcorum,
Ad Ucnionstrandum azymorum generalem usur». teste ( Hiimberto in responsione ad Michaelem, titi
apud Latinos, nemo est qui exigerc velit ut singulas fatenlurJ ipsi Grxci, < quinque substaniiariiin par-
recenscamus Laiinorum Ecclesias; sed salis esse tticeps est, id est fermenli, farinx, salis, aquac et
piito, si vel id probelur de qualibel regione, vel iignis. » Cerle Grxci latn severe ac ridige salis eom-
lalia proferanlur argumcnla, qnx id universim inisiionem i in pane eucbarisiico exignnl tit secus
«lemonslrent. Ulroque mo.Io boc in capite rem con- facientesf diris supponant. Id palet lum cx forn.ula
'
licere conabor. irenunliationis, qnain prolitentur Armeuiiad Grxco*
Principio AJcuini auctoritas non solum pro Bri- rum r soeietatem reversuri, tum ex lsaaco catholico
l.innia insula in quanalusest, alque pro Gallia rn in i invecliva contra Armeuios. Neque UuiUtemquin
qua moraius, seU pro Romana, imo universali IHispani illi quos arguil Alcuimis salis misceudi
Ecclesia valet pliirimum ad probanduni azymorum commenliim c ex Grxeis acceperinl. QuoU eliam
usum univcrsim suo lcmporc fuisse receptuni ante ^ dicendum t. de Sacerdoiibus illis qui panes suis usibus
omnem hominum mcmoriam. Locus cst in cpislola prxpar.itos f offerebanl; quos Pa.res To!-etanirepre-
69 , edilionis Chcsnianx, ubi Alcuinus, quem inilio bcndunt. 1
sxculi ix obiisseconslat, Ilispanos quosUam arguit Alijiie IIl amplius cons:el Alc.iii.uti)eo loci cxigere
censentcs miscendumcsse salem «in sacrificium,> id aazymum panem, demonstrandum esi elian) iiiiii
est in maleriam panis cucharislici. « Quain consue- IIlispanos azymuin adhibuisse. Q:ia ergo de causa eos
tudinem , inquit, nec universalis observal Eeclesia, aarguit Alcuinus ? Ne-.npe q:iod aliqui eorum s;:leni
ncc Romana custodit auctorilas. > Tuin singillatim in i ipsum pancin azymum immiliebanl. At quo,
enumerat ea qux in sacrificium adhibere licel. ii inqnis, arguiiicnlo conslat azymorum usi:s apuj
« Tria sunl, inquit, qux in sacrificio offorenda sunt, IHi-panos i'iile scbisma Pbotianuni ? Cerle Eldefonsi
panis, elaqua, ct viniiin.» Qualispanis? «Panis, ait, 1Hispiinici episcopi lestiuionio qui anno 845 Ue
qui in corpus Christi consecralur, absque ferniento pontlerep el inscriptione panis eucharisiici ex divina
ullius alterius infectionis debet esse niundissimus. > (ul (i prxfert) revelaiione agens, admillit eum iufer-
Aiqui fermentalus panis non esl absquc fermento mentatum x\ et inlra ferrum c-octumfuisse. Libellus
i: queiri, suggerenle V. cl. Emerico Bigotio, inUi-
< ullius altcriusinfectionis, non est mundissinius ; > j. istc
nam fermentuin corruptionis effcctum ac symbolum caveram c in Observalionibus meis, e nis. codice
cst, ut jani dixi. At quibus tandcm rebus constare bililiolhecx
1 Vaticanxexscribi curavil, niibiqiie trans-
Uebet panis iste? < Ex aqua cl farina, inquit, panis misil n eminenlissimus cardinalis Bona, qui nibil
sit qui consecralur in corpus Chrisli. > Jam aliquot prxtermisit
p quo panis azymi in Ecclesia Laiina
Palrum loca retuli qux idem ferunl. Al illud inler anliquilasa iUiistrarelur. Libellus isie in apograpbo
cos et Alcuinum discriminis inleresl quod Patres illi quod q quingentoruin annorum esse videlur, buiic
Ue pane eucbaristico loquuiitur ad componendos habel h tiiuluin:« Revelatio qux ostensaesl venerab li
fidelium morcs; Alcuinus veroagil hocloco adversus viro v Hispanicnsi Eldefonso episcopo in Spirilu
corruptores panis sacri qui rcs alicnas in materiam ssancto, in mense septimo. > Tum incipit. < An:io
sacrificii admisccbant. Erat proinde ejus muneris ooclingeiitesiiiio quadragesimo quinto incarnationis
accurate Iraderc modum cl partes panis conficiendi. Doinini I noslri Jesu Cliristi, calculus iste, id est
Cinn crgo panem duubus tanluin partibus constare mensura n trium digilorum anguli, in rotundttm panis
dical,< iiqua» scilicetel ifarina,» abcoqueremove.it aazymi sic composita est. > El sub finem : « In uno
,«oume ferinentum ullius altcrius infectionis, > cum nnempe fcrro, lamen inagno , possunl quinque siinul
 UH5 MABILLONHDlSQUlSlTIO DE AZYMO. 126C
hoslix formari la!i iiiodo ul major sil meULt. > A sed plcrique a Romana Ecclcsia prcfecti eranl, quos
Auttor iste etsi in re non necessaria revelationes scilicet Profulurus Bracarensis anlistes Eiclesix
adhibeal, lamen ejits temporis esl quod prxfert sttx ptxscripserat, testante eoiicilio primo B/aca-
inscriptio , ut poslea dicam in prxmonitione ad edi- rensi, quod anno 5(io celebratum est, in canone 4:
tionem ejus opusculi, quod lmic libello subjicere « Iiem placuit ut eodem ordine missx celebrenlur
visum est. Tota vero ejus revelalio eo spectat, non ab omnibus, quem Profulurus, quoiidam liujus
ut azymum panem esse oportere, aut coquendum metropolitanx Ecclesix episcoptts, ab ipsa apostolitx
esse inlra ferrum deliniat, sed tttpoiidus, inscri- sedis auctoriiate suscepit scriptum. > Hxc obitcr de
ptiones et numcrum hostiarum, qux in qualibct rilu Mozarabum, qttos azyuio pane ante sxculuui
fesiivitale offerendx erant, majori cum aucloritale nonuin usos fuisse hactenus ostendi.
prxcipiat. Erat igitur , ut ex hoc auctore manife- IUem etiam de Britannia insula palel, lum ex
siiiii) est, apud Ilispanos usilalus panis infermenlalus Alcuini epislola jam relata, qui huucinorein ui.iver-
fixculo nono , isque intra ferrurn coquebalur. Hinc salis Eeclesix suo lempore fuisse dicil, tuni ex
«tiam patet Alcuinum in prxcitata epistola Ioqui de libello t!o Miraculis sancli Wandregesili, cap. tiltimo,
paue azymo, a quo salem removere juLel, eniiiqne supcrius jam delibato , ubi agilur de quadam femina
tum fuisse morem Roatanx el utiiversalis Ecclcsix. B B irausmarina, id est Anglicana, qux asancio Wan-
El certe Mozarabes, id eslflispani et Afiicani Ara- dregesilo sanala, cum in vigilia Naljvilalis Domini
bibus permisti (quod etiam dicendum da Golbis sodales suas sanctimoniales feminas rogitarel, « tit
antiquioribus in Hispania degenlibus), lametsi rilus oblalas quas oblalura Domino in craslinum erat
peculiares babebant, nihilominus < consiiluebanl formarcnt, ignique, cui appropinqttare non audebal,
sacramentum altaris de pasie azyn:o, quemadmodum dccoqucrenl, et minime in.pelrarel; accessit ad
a ii Lalini, > ut Jacobus a Vilriaco tradll in Hislo- igncm, ferroque quo imprinicnUx ac decoquendai
rix Occidentaliscap. 81, ubi hune riium apud ipsos crant oblaix arrepto, mox nervi ejus maims dextrx
eatenus perseverasse Uieit. Qui auclor tametsi sxculo contracti sunt; acoblatoriumqttod spontesusccperat,
dtiniaxal xtn vixerit, ejus tamen aucloritas bac in re inviia vi agenle divina, retinuit. • Id conligit anno
spernenUa non est, maxime cum Eblefonsi lesiimo- 891. Ex his palet oblatas tun) coctas fuisse inlra
nio aliisque fulcialur. Cum enim Mozarabes Hispani oblalorium seu ferrameiiluin characleratum (sic
ritibus suis ita semper aUditi fuerint ut cum sxeulo illtid vocat UUalricus iu lib. m, cap. 13), ac proindo
xt, agente per Jegatos Gregorio papa VII , favente fernienli cxperles fuisse. Neque cniii) unqiiam fer-
AlUefonso rege , olBcittm stmm ccclesiaslicum Galli- rjenlum aUhibelur in panibus iilis qui hoc mo 'o
cano Romanove mulare compellerenlur, non con- -*forKianlur. Et quiUem bi<; mos usilatus luin erat
senserint, nisi res Uuello dirimeretur, testanle non soliim in Gallia, ubi iU faclum esl, sed cLiani
Rnderico Tolctano, credere parest azymorum hunc in parlibus transmarinis seu Anglicanis , unde
usum ab auctoribu.s riliuim Mozarabicorum desccn- mulier hxc recens advenerat. De pane azymo inlel-
disse, eumdemqne apud Gothos vignisse ante adven- ligendus videlur Egbertus sxc.ulo viu Eboraceus.is
tuni Arabum seu Maurorum in llispaniam ; unde et 'episcopus, Alcuini prxceptor , qui in Exceplionem
Gothicum oflicium diclum esl. suarum cap. 98 laudat probatque canonem qucm
Horum auctoicm ritntim lsidorum Hispalensem vocat sanctorum in bxc v.erba: « Sacerdoies Dei
episcopum prxferunt edili libri, asseruntque fere 'djligenler procurenl ut panis ct vinum et aqua,
Hispanici scriplores recentiores , quibus suffragalur sine l qiijbus nequaquam missx celebrantur , pura et
Guiimundus in lib. in adversus Berengarium. « In mmida 1 fiant. > Ubi panis pttri nominc azymum
quodam Missali Hispano, inquit, quod diciint san- iinlelligi puto. Certe auclores canonum qui sub
ctttm diclasse Isidorum, etc, > et longc ante Guit- 1Eadgaro rege anno 967(quo lempore azymorum usus
munilum ElipanUus Toletanus episcopus in epistola 'vigebal) conditi sunt, non alio vocabulo panem
ad Albinum seu Alcuinnm , quamUam oralionem, '•
azyinum explicanl canone 39 : « Docemus etiam,
invigilia Paschx cani solilam , bealo Isitloro iribuil. i ne vel unquam saccrdos adeo temerarius sit ut
ut
Verum i.leni ElipanUus in superioribus Tolelanos missam i celebret, nisi omnia habeat ad Euchari-
sanelos Palres agnoscit missarum Mozarabicarum stiam '• iiertineiiiia , scilicet oblalionein puram ,
auctores. Qui sint illi Patres Toleiani, explicant vinum ^ puriim et aquam puram. > Hxc deAnglia.
Hispaniarum episcopi, aut forte ElipanUus ipse in Eamdem traUilionem saltem pro Germania comr
libello quem confiitant Patres concilii Francofur- probat I Rabanus Moguntinus arcbiepiscopus, Alcuint
tensis, in hxc vcrba : « Item prxdecessores nostri cdiscipulns, qui biemjio ante piiotium inlrusuni ,
Eugenius, Hildefonsus , Jttlianus, Toletanx sedis hoc l est aimo 840 e vivis excessit. Is enim in lib. i
antistiics, in suis dogmalibus ila dixerunt in missa De I ecclesiasticis officiis, cap. 31 , declarat panem
de Ccena Domini, > etc. Ex quibus intelligitur non sacrificiiS azymum esse oporlere. Namque relato
unum, sed plures, borum riluum et officiorum con- ILevitici loco qui panem veteris sactificii sine fer-
diiorcs; et quidem Isidorum amplificatorem fuisse. mcuto n esse prxcipit , et Chrisli exemplo, qui
Porro si Bracarcnsis metropolis eosdem riitts serva- eejusmodi pane.n in ccenaadhibuit, sicinfert: < Ergo
fc.alalquc Tolelana, rilus isli non quidcm omncs, pancm p iufcriuciilatuni et vinum aqua mislum in
 1267 APPENDIX AD OPERA HUMBERTI. J2G8
sjtcramentum corporis et sanguinis Christi sanclifi- A in capul v Epistoix primx ad Corinthios, cum scri»
cari oporlel. > Ila Rhabanus in libris cum edilis , bit filios Israel egressos de jEgypto non detulisse
tum manuscriptis , ul fidem faciunt exemplaria duo inde i fermenlatam farinan), sod lantunimodo con-
Bioliolhecx rcgis Christianissimi, quorum unum spersam. > Et Joannes Genuensis in cathoKjo :
est annornm fere sexceniorum , alterum octingen- < Conspcrsio esl farina per aquam conglutinata sine
torum. Porro hoc teslimonio luculentius nullum in fermenlo. > Denique anle hos duos Gregorius Turo-
prxsentcm controversiam afferri potest. Duo sunt nensis episcopus in lib. i De gloria mariyrum,
in prxmi«so tesiimonio, ratio scilicet et aucloritas. cap. 16 : < Mulier conspcrsa Dominica die fariua
Ra:ioneazymorum necessilate probare videtur Rha» panem formavit, qticm segregatis prunis cinere fer-
banus; ejus vero auciorilas de rilu sui lemporis venti contexit decoquendum. > Id placentx infer-
testimonium reldil. Rhabani rationem nihil moror; menialx genus, quale a Latinis iu sacrificium adhi-
iina mihi sullicil aucloritas cx qua evidenler confi- beri falso calumniatus cst Michael Cerularius.
citur qualis eo lempore fuerit panis sacrificii, id Agmen claudel Amalarius, qui in lib. ni De ec-
est infermentatus. clesiaslicis officiis, cap, 24, relalo Cypriani loco,
Neque dici potest Rhabani leslimonium valcre so- < ut in sacrificio missx ondem qttx Dominus fecit,
lum pro Germania, in qua recepius erat eo tempore B et ipsi faciamus, > lixc suddil : « Quamvis hoc ilie
nzymortim usus, Rhahanus siquidem in prxfatione de commisiione vini ct aqux conclusisset, tamen
isiius operis pollicetur acturum se <De oflicio missse de lola inslilutione Dominica intelligere possumus
Becundum morem Romanx Ecclesix. > Et in lib. i, adimplendum : in quo siiuni mandalum esl el apo-
cap. 33, relatis omnibus rei sacrx rilibus, post- slolorum observatio. > Hxc sine dubio intellexil
quam de azymorum usu eger.it hxc subdit: < lslura Amalarius non de tempore faclx ccenx, non de
ergo ordinem ab apostolis et apostolicis viris tradi- ccena prxmissa aule Eucbarislix instilutionem, non
tum Romana tenet Ecclesia, el per lotum pene Oc- Ueniqtie de csu agni, sed de psne sacrificii, quem
cidenlem omnes Ecclesix eamdcin tradiiionem ser- ejusdem generis alque cum quo Chrislus usus in
v.int, > Ex quibus manifestum esse puto azymos non cceua esl adliibendum esse ccnset, id est infermen-
tantum in Germania, sed eiiam < in Ecclcsia Ro- talum.
inana et per lotum pene Occidemem > in usu fuisse Hxc argumenla qux tolo prxsenti capite addtixi
iuiiio 819, quod istud opus condiiuin est, neque re- ad probandum generalem azymortim usum apud
cens fuissc invonlum, scd id < ab apostolis el ab Latinos, omnes vcritalis numeros habere milii vi-
apostolicis viris > creditum permanasse. „ dentur; lum quia desumpia sunt ab aucloribus fide
Jam de azymorum usu ante sxculum nontim re- dignis, ut pole doclis cl ejusdcm xtalis; tum quia
ccpto, res constal de Hispania, Anglia, Germania et clara, perspicua alque necessaria videntur ad evin-
Romana Ecclesia speciatim et universim de tolo ccndum id quod inlendo. Si vero ex his generalem
Latinos azymorum usum ante schisma Pho-
pene Occidenle; superest ut id etiam singtilaribus apud
lianum probari concedalur, concedi etiam necesse
argumenlis probem de Gallia, tametsi qux superius
tum ex Alciiino, tum ex lacto mulieris Anglicanx in esl cumdem usum lum creditum fuisse necessarium
Gallia constitulx reluli ad idevincendum sufliciunl. ab apostolis apostolicisve viris profeclum; ac pro-
Unum argumentum mihi stippedilal Paschasius Rat- inde rcccptum ante omnem hominum illius tcmpo-
bertus abbas Corbeiensis, Rbabani xqualis. Is in li- ris memoriam. Prxler ea si eadcm ftiit Patrum
liro De corpore et sanguine Domini, cap. 20, sacri- Toleianorum persuasio sxculo sepiimo desinente,
Jicii parles explicat referlque ad componendos fatendnm csl morem hiinc aul ab ipsis, aul prope
mores in btitic modum, < Hxc igilur conspersio ue ab ipsis apostolorum lemporibus ad ea lempora pro»
nisi talia proferantur in contrarium argu-
inullis granis fecil unum corpus, corpus, inquam, manasse,
iiienta qux fermenli iisum aliquando in Ecclesia
sincerilalis et veritatis, si tamen sumus azymi, id
cst absque fermenlo raalitix et nequilix, ul digne fj Latina viguisse manifcsle ac nccessarie couficianl.
pinem de- Iiac aqua conspersum accipere possi- CAPUT X,
inus Idcirco, o homo, serva conspersionem gra-
lix, quia licot trilicum sis, nisi doclrina el virtute Expendunlur argumenlapro usu fermenli apud
Lalinos.
Spirilus sancli ad hanc uiiilatem el conspersionem
fueris bene in farinam atlenuaius; deinde consper- Primum ex eo sumitur quod Eucharistia primis
sus gralia, et igne cbarilatis excocltts, non poleris alqite eliam subsequentibus Ecclesix sxculis ex po-
yil solidiiatem lidci firmari. > ln bis notandum primo puli oblationibus consecrabatur apud Lalinos. Nam
est panem eucharisticum vocari < conspersionem, > cerimn viileri populum non azymos panes, sed com-
et < panem aqua conspersum. > Deinde enumerando mtines et usitatos, id est fermenlo de more tempe-
partes quibus panis iste conslat, mentioneni fieri ralos, oblulisse.
lantum farinx, aqux et coclionis, excluso etiam At quid vetat fldeles, ex prxscripto Ecclesix et
fermeuto. Et certe vocabula, < conspersio el con- consueludine docente, confecisse atque oblulisse pa-
spersum, » massam farinx expertem fermenti signi- nes infermentatos? Sane id factum posterioribus
flcant. Testis cst Haimo Halsberladensis episcopus sxculis, quihus azymoruin usus ccrto vigebat, pro»
1269 MABILLONIIDISQUISITIO DE AZYMO. 127.,
bat exempltim illius feminx Anglicaux siiperius A libus ac sludio pra;paralus esse debebat, binc facile
nieuioraix, qux in oblatorio seu ferramenlo chara- contingere poluit ut diviles incuria parandi ejus-
cleralo coquere voluil oblatas infermentatas, « quas modi panis non haberenl aliquando quem offerrent,
oblatura Domino in crastinum erat. > El Armori- commiinicaretitque ex pane quem pauperes obtulis-
canx mulieres communicaturx hactenus suam qux- sent. Eadem hxc responsio valet ad locum aucloris
<jue olilatam azymam offerunt lesle Sirmundo. Quod incerti, ex sermone qiii 215 numeralur inter Ati^tt-
singttlis diebus actitabant Cluniacenscs ex Udnlrico, Stinianos, ubi ait : < Obiationes qux in allario con-
Iib. II, cap. 30. Priscum illum oflerendi morem in secrarentur offcrte. Erubescere debet homo idoneus,
solcniiiibus sacris lioilie quoque repra.'senlat major sj de aliena oblatione cominunicaverit. >
Ecclesia Mediolancnsis, qux riius peculiares hacte- Quapropier observandum est integras hosliarum
ntis retinet non minus aiiiiquitatc quam religiosa formulas, quales scilicet in ferro eharacleralo pro
ponpa insignes. In fa siquideii) viri toiidemque ma- quinqtie sexve hostiis imprimebantur, non raro a
tronx proveclx xtatis (Veloncs et Veglonissas ap- singulis fidelium oblatas fuisse; qux non singulx
pellant) ab archiepiscopo instiluti, sacrilicii male- pro singulis commtinicandornm, sed pro nuniero
riam offerre solent hoc modo. Oblationis tenipore eorum iutegrx etiam nonnunqiiam consecrabanlui.
instante proceUunt Veglones Uuo aliis succeUeniibus, Id colligerc milii videor luin ex Ofdine Romano,
anliquo more intluti, deferentes bostias tres cl va- lum ex Humberlo cardinali, lum ex more usitato iu
sculum vini; qux cborum ingressi sacerdoti, mysle- consecralione episcqporuin, sacerdotum ac virgi-
ria celebranli, offeiunl. ldem prxstant Veglonissx num. In Ordine quippe Romano prxcipittir ut ar-
item dux cum veleri matronariim apparalu, aliis chidiaconus accipiens oblalas, quas sciiicet fideles
comitantibus, extra chori cancellos consistentcs; oblulerant, « tanias super altare ponat quantx pos-
ubi eamdem oblaiioiiem ab eis accipit sacerdos sunt popttlo sufficere. > Tum facta consecratione,
missam celebrans, aut certe arcbipresbyler, si pon- ubi teinpus communionis instat, « acolyibi parant
lifex sacris operelur. Hi decem viri toiidemque sinus sacculorum archidiacono ad ponendas oblatio-
matronx tolam civitatem reprxsentanl, el funguntiir nes > quas deinde < frangunt, > ul sua cuique portio
oflicio quod olim toti populo incumbebat, ut legilur ex integris hostiarum formulis habeatur, Ideo autem
in Cxremoniali Ambrosiano, quod FreUeiieus cardi- in sacculis franguntur, ne micx seu pariieulx intct
nalis Borromxus el Mediolanensis archiepiscopus ex frangcndum in lcrram aut in locum minus decentem
anliquis ejus Ecclesix ritibus adornari curavil. At- deciderent. Idipsum aperte dec.larat Humberlus in
qui ejnsmodi hostix, quas ex vettisto rilu olTerunt „ Responsione ad Micbaelem : < Tenues, inqitil, obla-
Mediolanenses, fermenli experles sunt. Quidni ergo las ex simila, integras et sanas, saciis altaribus nos
tam facile promplumque fuit antiquis Chrisiianis quoque stiperponiinus, el ipsis post consecraiionero
offerre panes azymos, quos vel ipsi par.issent, vel ab fractis cum populo communicamur. » Denique itt
aliis paralos accepissent? Certe Jonge ante conci- consecraiione episcoporum, sacerdotum, ac virgi-
lium xvi Toletanum panis sacrificii « studio prxpa- ntim, una oblatx formula consecralo in plures dies
ratus > esse debebat, id est piis quibusdam rilibus prxbebatur, nempe episcopo et sacerdoti in die-
el cxremoniis. Quidui crgo azymus confici poteral, quadraginla, ut de episcopis constat ex Ordine Ro-
si id modo poscebat mos et consuetudo Ecclesix, inano, el de presbyteris ex epistola secunda Fnlbcrti
cum videamus id nostra xlate recle ficri ah operis Carnulensis episcopi ad Einardum, aut cerle sacor-
prelio conductis? doli in dies octo, ex Ordine Romano, itideinque vir-
Nec obslat quod Cyprianus in Ii!;ro De opere et gini recens consecralx, ut in ms. Ponliftcali biblio-.
eleemosynis divitem feminam, qux sacrificiuro, lltccx nostrx Remigianx apud Remos legilur in hrec
id est hostiam non obtulerat, graviier increpat his verba : « Virginem episcopo parenles cum oblatione
verbis : « Locuples et dives es, et Doniinicum cele- offcrani, et ille involulam manum ejus in palla al-
brare (e credis, qux in Dominicum sine sacrificio j) taris reeipiat Postquam cominunicaverinl, reser-
venis; qux pariem de sacrificio quod pauper obtulit vcnt Ue ipsa coinmuiiione in diem octavum, el tunc
sumis? » Hoc, inquam, nibil obslal; aut euiin.de coinmiinicent. » Legenduin forsan « in dies oc:o. »
oblatione qux fiebat ad convivimn insliluliim post Nam presbyleri quotidie decidebant ex reservaia
Eucharislix percepiionem iiilelligendum est (agapas oblalione particulam ex qtta communicabanl, lesle
appellant), aut si de pane eucharistico, id magis Fulberto in epis'ola jam memorala, qux in ms. codi-
pro pane sludiose confecto scu azymo juval quam cibus Einardo, mendosc in editis Finardo inscii-
pro commttni ac fermenlalo. Nam si panis commu- bitur.
nis et usitatus in rem sacram adhibitus fuisset, vix Quid ergo, inquis, fiebal ex aliis oblatis qux non
concipi polest commissurum fuisse quemquam ut consecrabaiittir, siquidem singulas formulas offere-
ad ironsam Domini sine oblatione sua accederet. bant, quarum una pluribus sufficiebat? Respondet
Facile quippe et obvium erat, aut panem commu- auctor libri de Ordine Romano < apporlante archi-
nem integrum, qui nunquam in xdibus divilum de- diacono oblatas in palena a nullo immolatas, acci-
est, aut cerle frustum ex eo accipere in oblationem. piat ex illis quanlum sibi sufficere videtur, et alias
Al quia panis eucbaristicus religiosis quibusJam Ti- archidiacono restilual, cuas ille custodi ecclesix ad
 1°71 APPENDIX AD OPERA HUMBERTI. 1272
ohscrvandum commiilil. > Postea vero usui erani, si A 30, tibi notat Ebionxos, quod oY«SOuwv,id est pa-
qnando nemine oflerente niissa cclebranda erat, quod nibtis azymis mysteria celebrarenl.
maxime fiebat diebtis privatis, aut in eulogias bene- llxc obiectio prima fronte milii aliquanUo vali-
dicebantur; quod quotidie apud monachos actitaba- dissima visa est; ast intcgrum locum legcnti non ila.
tur. Certe non singulis diebus, sed Dominicis tantuni Epiphanii hxc verba sunt. Muorrj/JtaSi OV,6EV rilovat
oblaliones a viris cl mulieribus facier.das exigit con- xazocpuuuo-ivTWV«yiwv iv T»5'Exxlytjia.U-KO IVIKUTOO
ciliuni Matisconense cap. 4, quod anno 585 celebra- sii sviauTovSt u^vp.uy, xul TO«).W uscof TOUnuaTrj-
tum esl. Deniqtie non offerebant omnes, sallein fi',u Si VSXTOS p.6io\>,id est, < mysleria vero scilicet
lliricniaii tempore, sed lantuni familix cujusque ca- perficiiint ex imitatione sanctorum qui sunl in
pila, ex llincmaro infia. Ecclesia qtiot annis in azymis; alteram autem my-
Oppones minislros Ecclesix, viduas, paupercs et sterii partem in aqua sola.» Ex illis verbis non in-
egenos, quos matricularios vocabant, ex relitiuis juria qnis boc niodo argumenlari polerit : Epipha-
oblalionum alitos, ac proinde usitatum ac fermento nius probare vidclur Ebionxos ineoquod sacrificium
offcrebant quolanuis in azyniis ex imitalione Ec-
temperaium panem oblatum fuisse.
clesix sallem Latinx; eos vero hoc tantum nomine
Ad boc rcpono duplicem antiquitus in Ecclesia JJ arguit isto loco quod pro altera sacrilicii parte
f.ctam oblatioucm, unam antc tnissam, aut ante aquam solam adhibeicnl. Ergo co tempore Ecclesia
Evangelium, allerani post lectum Evangeliitm, ad ex pane azytno sacrificium conficiebat. Cerle in-
offertoriuni, tit vocamus. ln prima offerebant iideles lerprelalio hxc Epiplianii verbis iiullam affert vim,
pancin, vinuni, cerain, ct aliud qiiodcunque in sup- quinimo ipsius menli consenlanea esse vidclur,
plcmcnlum sacerdotum, vidtiarum, pauperum et cum eortim moreni laudet ob Ecclesix itnilaiionein,
egenoiuin, in altera panem et vinum ad consecra- qtiam in offerendis azymis sitam esse 11011 imnie-
tionem. Hunc locum egregie illuslrat Ilincmarus rito qtiis contendat. AcccUit quoJ Epipbanius qui
Remensis in capitularis priini articulo xvi : « Qu1 errores fcre omnes quos reccnset impugnare solel;
candclam offerre voluerit, sive specialiler, sive ge- Encratilas quiilem qui aqua sola in re sacra ule-
ncraliier, aut ante missam, aut intcr missam, ante- baniur, refutul; nusquam vero azyinorum usura
«piam Evangelium legalur, ad altare deferat. Ad reprehcnilit. Et sane qnis putct Epiphanium erro-
nblalioncm autcm unam tantummodo oblatam el ris Uamnasse Ebionxos ob usum azyinorum in my-
offertoriuin pro se suisqtie oinnibtis conjunclis et slerio sacrosancto, quod in azytnis a Cbristo Doniitio
fainiliaribus offerat. Si plus de vino voluerit, iu instilutum fuisse confitelur, ut supcrius prxinissum
butictila vel canna, aut plures oblatas; aut anle C est.
inissam, aut post missam presbylero vel mini- Unnm hic remoram injicit, quotl scilicelEpipha-
stro illius tribuat, unde populus in eleemosyna nius ipse, in hxresi 4li, Tatiani errorcs cnumerans
el benedictione illius eulogias acd;>iat, vel pre- ait euni insiittiisse mysteria quxdam X«T&ftiftKo-iv
sbyler supplementum aliquod liabeat. » Prxterea pa- T»f «"/i«; 'Exylno-ix;, < ad Ecclesix s:inctx iinila-
nem communem a Jidelibus offerri solilum diserie lionem » sed ad ea tamen nibil prxter aquam adhi-
etiam ab obtatis consecrandis dislinguit coricilium btiissc. Ubi patei Ecclesix imitaiioiicm non rem
Namnelcnse, cum siatuil cap 9, « ut de olUationibtts oblatam, sed oblationcm respicere. Quodeliam di-
qux offerentura populo, et consecrationi supersuni; cenJum de priori lestimonio.
vel dc panilius quos offerunt fideles ad Ecclesiam, Et quidem boc argumenio recte colligilur, ex
vcl certe de suis presbyter convenienler parles inc - priori illo Epiphanii loco nihil cerli conlici posse pro
sas habcat in vase nitido, ut post inissarum solcir.- iisu azymnrum; ct ego de industria istucilluni non
i)ia, qni comtniinicare non fuerunt paraii, culogias retuli in superioribus, ubi acltiin est de fermento
omni die Dou inico cl in diebus feslis exinle acci- Grxcorum. Sed tanien hinc non evincitur Epipha-
pianl. t Erat ergo allus panis oblatus ad consccra- nium statiiere utrobique Ecclcsiic iinitalionein in
tionem, alius < ad Ecclesiam, i id est ad alcndns ipsa oblatioiie, nou in rc oblata. Nam imitationem
Ecclesix minislros. Ex alterutro fiebant eulogix, qui magis cxpressam agnovisse poiuit iu ElUonxis quam
panis benedictus modo appellauir. Lege sic Capitu- in Tatiano. Prxter ea, eliamsi azymoruni usum
lare prinium Hincmari aniculo 7, et Consuciuilines lion referalad iniitiitionem Ecclesix, 11011 lamen inde
Cluniacenses in lib. n, cap. 50, ubi prxsciibitnr, ccrto eruittir eum iisuin ab ipso inier errores depu-
< ul in privalis diebus bosiix non consecrat.c por- lari maxime cum, utjam dixi, agnoscat Epipba-
tentur in refectorio, ut his qui eo die non 01111111:-nius Eiicbaristiam primitus in azymis a Christo
i:icaverunt dislribuantur, > nempe illx ipsx, q:ix instiliitani. Fac enim Grxcos fernicniiUum pancm
ctiiim a non communiealuris obl.it.e fu raut in missa in rem sacram (um ailbibuisse, Latiuos vern infer-
solemni, in qua tamelsi omnes singulis dicbus olfe- iiienialum. Certe Epiphauius non relulissel azymo-
rebanl, Ires tanttim hoslias, diebus ferialibu;, po rum tisum ad imiiaiionein Ecclesix universx; siqni-
communicituris ex alterutro vicissin choro co.se- dem Grxca fermenlatum panein adliibuissel. Nec
crari mos erat, Dominicis quinque. lamcn crroris damnalurus esset r.sum azyin-.rum,
AliuJ objeetum petitur ex Epiphanio in hxresi qucui in Latiuis non improbassei. Adhxc, si enoris
1275 MABILLONIIDISQUISITIO DE AZYMO. »214
arguit Ebionxos quod azymis uterentur, ideo istua A minatur ferinentum. > Innoccntius denique in epi-
fecil quod azymum adbiberent eo animo ul legalia stola ad Decentium ita scribit, cap. 5 : « De fer-
cum Evangelio servari oportere traderent. Uno mento quod die Dominico per titulos mittimus, su-
verbo, si nihil facit pro azymorum usu prior iste perflue nos consulere voluisti, cum omnes ecclesix
locus, certe non magis favet fermentato; sed rem noslrx intra civitatem sint conslitutx; quarum
in medio relinquit, qux proinde aliis argumentis presbyteri, quia die ipsa propter plebein sibi credi-
dirimenda esl. tain nobiscum convenire non possunt, idcirco fer-
Ad exiremum, ut rem paucis tandem conficiam, mentum a nobis coiiferlum per acolytbos accipiunt,
probato Grxcos eisque adhxrentes Ecclesias fer- ut se a nostra communione maxime illa die non
mento, Laiinos vero azymis ah iniiio usos fuisse, judicenl separatos. Quod per parochias lieri debere
admisso etiam Ebiotixos ab Epipbanio notatos non pulo, quia non longe portanda sunt sacramenta,
quod in sacris azymum adhiberent, respondeo nec nos per ccemeleria diversa conslilutis presby-
Eiiior.xos ab Epipbanio reprehensos, non quod cen- leris de.slinamiis, et presbytcri eorum conficicndo-
seret Epiphanius cuivis Ecclesix azymo uti non ruin jus habent atque licentiam. >
licere, sed quod Ebionxicum essenlGrxcanicx com- De boc fermenlo varix sunl sentenlix, aliis E.u-
niunionis, eo utcrentur prxter morem sux soeieia- B charistiam esse neganlibus, probantibus aliis. Baro-
t's. Pari enini jure si qui, modo Lalinorum, fermen- nio assentior qui Eucharisliam esse negat, sed lau-
tum azynio in re sacra prxfenenl, a Lalinis argue- lum eulugias insignum mutux communiouis a po:i-
renliir, non quasi Grxcorum fermeulum reprobet tifice missas. Nara fermenlum islud et < panis con-
Latina Ecclesia, sed quod Latinis bominibus nefas secralus, et sacramentum > dicilur et solis presby-
sit morem Lalinum in re sacra violare. Responsio teris cjus conficiendi j'us alque liccnlia tribuitur.
hxc aptari etiam potest Armeniis, quibus eamdein Deniqtie < panis consecratus > dicitur; quo nomiite
ob causam sanctus Nicon azymoruui usum sxculo Eucbaristia vocalur a Justino in Apologia prinia,
decimo cxprobravit. ab Ircna;o citalo apud Eusebium in iib. v, cap. 21,
Tertiuin momenlum pro fermentalo desumitur ex tum in libro v contra hxreses, cap. n, et apud Clc-
lib. iv Ambrosii De sacramenlis, cap. 4 : « Tu forte mentem Alexandrinum in Stromate priino, pag. 117,
dicis : Meuspanis est usitalus Sed panis isle, panis uti Ilcnricus Valesius vir clarissimus in Euse-
est anle verba sacramentorum; ubi accesserit con- bium adnotavit. Et quidem Eucharisliam in signuni
secralio, tle pane lit caro Chrisli. > Ex quo Sirmun- ecclesiaslicx communionis antiquiltis milti solitam,
dus arguit : <Nenipe qui usilaUim mensisque quo- testes stint Justinus in Apologia prima; Euscbius in
tidianis ustirpalum panem dicit, azymum haud du- C lib. v, cap. 24, tametsi id fieri per pascbalia festa
bie non significat. > vetuil Laodiceni concilii canon 14. Nec quemquam
At neque fermentatum. Elenim usitatum panera movere debet quodperacolylhum Eucharisiia trans-
vocat Ambrosius, non quatenns azymo, scd quale- mitti dicalttr, cum per puerum ad Serapionem se-
nus consccrato, id est corpori Cliristi opponitur, ut nem diivcla perhibealur apud Eusebium, lib. vi,
lcctio verborum ipsa persuaUet. cap. 44. Duplicem vero ob causam ponlifex pcr ti-
Porro azymus panis eliam cominnnis scu usitatus lulos Urbis Eucharisliam mitlehal, nempe iii siguum
dici polcst, cum ejusdem materix sit cum pane tum auclorilatis, tum ecclesiasticx communionis.
fermentalo. Cerle Rupertus abbas Tuitiensis in Jib. Ignatius Anliochenus episcopus in epislola ad
in.de Spiriius sancii Operibus, cap. 21, tjodem fere Smyrnxos ratam jubet Eucharistiam habcri qux
modo qtio supra Ambrosius loquitur de pane azymo, sub episcopo fuerit vel cui ipse concesserit. El Leo
quem Christus in ullimacoena consecravit. « Panem, Magnus, in epislola ad Gallix et Germanix episco-
inquit, communem accepit; sed benedicendo longe in pos, ait non licere episcopo prxsente, nisi ipsius
aliud quam fuerat iransniiilavit. > En panis commu- jussu, sacramenlum corporis et sanguinis Chrisli
nis Uicitur a Ruperlo is quo Chrislus in ultima ccena conficere. Itaque pontifex ut lestaretur te presbytei is
usiis esl; qui sine dubio in Ruperti sententia fuit titulorum urbis Rotnx poteslatem facere Eucbari-
iufcrnientalus. slix conhciendx, Eucharisliam ipse niillebal, qux
Quartuin aigumentuiii ex canone sexlo concilii etiam svmbolum mutux unionis erat. Id a Melehiade
xvi Toletani petitum, nou modo niliil pro tisti fer- et Siricio sancitum dicitur, explicatura ab Inno-
inenti, sed maxime pro azymo valere superius os- cenlio. Postea loco Eucbarislix missx sunl eulogix
tendi. seu oblalx inconsecralx. Hincin Vita Joannis papx
Quintum suppeditanl Melchiadis, Siricii et Inno- lenii constiluluin lcgilur « ui oblationes et amuloe
cenlii Romanorum pontificum dccrela. De Melcbiade vel luminaria in ccemeteriis per omnes Dominicas
Iixc in ejtts Vila leguntur : < liic fecil til oblatioiies de Laleranis minislrarentur, > et in Vita Grcgorii
consecraix per Ecclesias ex consecratu episcopi tertii, < ut oblationcs de palriarchio per oblaliona-
dirigcrentur, quod declaralur feruicnliint. > Et de rium deportarcntur ad celebrandas missas, » obla-
Siricio : « Hic constituit ut nullus prcsbyler missas tiones, inqitam, paniset vini, qualcs Gregorius se-
celebraret per omnem hebdomadam, nisi consecra- cundus ecclesix Sancii Pauli quotidie miiti consti-
tum episcopi loci suscipcret declaratum, quod rio- tuit. Yenim ctiainsi pontifex Eucharisliam mittebat
1475 APPENDIX AD OPERA IIUMBERTL 1276
ad titulos Urbis, aliam lamcn presbyieri sine dubio A ncm azymum Laiinorum a Nicela Pecloralo vocari
consecrabanl. Nam et missas celebrabant et, tit «Jufiw ?uuuv « azymum fermentum, > nisi idex-
sibi id liceret per poniificem, eucharislu milie^a- probrando et subsannando dixisse videretur.
tur; tum vero ex utraque oblatione, el ex ea scilicet Sextum pro fermenio momentum desumilur ex si-
quxa ponlifice, et ex ea qttx ab ipsis consecrala lentio Photii, qui cum criminandi Latinos in omni-
erat, presbyler et populus communicabant. Siinile bus in quibus a Graecorum moribus ac ritibus dis-
quid faciebant presbyleri recens ordinati qui Eu- crepabant, occasiones corrogaret omnes, nunquam
cbaristia de iiiaiiu cpiscopi die ordinalionis sux ac- lamen azymorum usum objccit; quam objectio-
cepta in dies quadraginta reficiebanlur; et lamen nem si usus ille lum viguissct, non videtur omis-
missam quolidie celebrare polerant, et Eiicbaristiani sttrus fuisse. El cerle eam non omisisse Grxcos re-
a se consecratam simtil percipere, tesie Fulberlo cenliores
qui pontificalu Leonis papx noni dissi-
Carnutensi episcopo in epislola 2 ad Einardtim. dium conflarunt cum Ecclesia Romana. ld argu-
Sedut atl feririenlum Melchiadis aliorutnque pon- menio csse azymorum usum medio illo,
quod intcr
tificum revertar, cur hoc noniine Eucharistia dicla utrumque schisnia cffluxit, intervallo apud Latinos
sit inquiiimus. Sirtnundus, tamelsi locus pro fcr- incccpisse.
menti usu. qucni assererc volcbat, facere videb; t :r, R
Ad hxc respondeo Pbotiuni Latinis non obje-
ita dictam probal, non «ptotl ex fermenlalo pane
cisse azymorum ustim, propierea quod euni morcm
constaret, sed quod ipsa quocunque ex pane licret, ex Cbristi
Ecclesiisad quas miltebatur fermenti vicem prxsta- cxemplo profectuni essc docuerat Joanncs
rct, eisque uniouis inter se vinculum esset, sicuii Chrysostomus, persuasumquc habebal suo lempore
Ecdesia etiamGrxca, uli ipse falctur in Bibliolhecx
ferincntum massx cui commisceiur. Et quidein si
ut rcttili. Deinde ipsuni non ex-
bene pcrpendantur verba relata ex Vita Melcbiadis cap. 11G, superius
et Siricii, lanlum abest ut Eucliarislia dicla videa- probrasse Lalinis qttod allcluia non canerent in
moiiachis Occidcntalibus viiio
tur fermentum ex eo quod fermcnto constaret, ul Qnadragesima, nec
conlra hoc nomeu ipsi adscitilittni el aliunde quam vertisse quod infirmi carnibus vcscercnlur ex con-
ab ipsa re peliluin esse appareat. De Melchiade le- cessu rcgulx sancti Benedicti, quod femoralia in
itinere consliltili geslarent. Qux oninia Latinis
gitur : « Hic fecit ut oblationes consccratx per Eccle-
sias ex consecralu episcopi dirigcrenlur, quod de- lemporeLeonis noniobjecta suiit a Grxcis. Deniquc
claralur fermentum. » In Siricio, « quod nomjnalur Photium mulla id genus alia omisisse, in qiiibus
feimeiiluin. > Mibi vero legenti bxc verba, « quotl ttim Latini a Grxcis discrepabant; qualis erat ton-
sura capilis (tametsi de mcnti detonsione vitiliga-
dcclarattir, quod nominatnr fcrmentum, » statini C
subiit cogitatio exlraneuni hoc csse vocabulum, non vit), qualis erat manuum impositio inconfirmalione,
interdiclum baptizandi in Epipbania, et alia ejus-
ab ipsa rei subsianlia pclitum. Certe mihi persua-
suni est nihil certi inde coufici posse pro fcr- niodi, qtix Pliolius prudens dissimulavil. Cxterum
nibil penilus efficil Pholii silentium adversus certa
mento.
ac necessaria argumenta, quibus azymorum usum
si
At, inquis, panis azynius fuisset, cur conlraria
diclus esset fermentum? Non facilis re- generalem apud Latinos anle Photium viguisse de-
appellatione nionslravi.
sponsio, ubi vocabulorum ; cur una qnxque res iia
Ultimum argumentum inde petitur quod anle
appellata sit, causas explicare incunibil. Unam ra-
li.nem sane pcrquam probabilcm atlulil Sirniuii- Photii xlatem nulla de azymorum usu lex condila
dus. Ego vero Eucbaristiam elijiii lioc vocabulo ap- legitur. Hoc argumentum cum Demetrio Choma*
leno Bulgarix archiepiscopo in responsis ad epi-
pellalam pttto, ut nomiiie obscuro profanis celare-
tur tantum mysterium. Nam per ca tempora mos scopum Dyrracbii, urget Sirniundus in Disquisionis
eral Patribus ut non nisi obsturis verbis Euchari- cap. 3.
siiam exprinicrent. Notuii) id cx Auguslir.o passim At si hoc argumentum quid ellicercl, probaret
Theodorito in Dialogo Eranistx, et aliis. Hinc ergo ^) utique azymos panes in re sucra non fuisse adhibiios
faclum pulo ut Melcbiades, Siricius et lnno- eliam post schisma Pholianum. Nnlliim eniin, si
centius adscititio fernienti inmiine Eucharistiam bene memini, sive de abjicicndo fermcnto, seu de
designaverint, ne rem saciam gentilibus propalare azymis recipiendis decretum, conslilutio nulla, nul-
viderentur. Accedit quod Cxsarius Grxcus parabo- lusve canon posl illtid tempus invenitur anie disci-
,am fermenti tle Eucharislia interpretatur, non sen- ditim Michaclis Cerularii, cujus lempore universim
su lilterali sed morali, in Dialogo his verbis : « Quod azymorum usus vigebal in Ecclcsia Lalina. Atqui
si aliter d|cta audjre placct, fermenlum inlelligatur cum cjus rei nulla exslel lex neque anle, neque post
venerandum et divinum corpus Dei, quod in ulero Photium ante Michaelis xlatem, dicendum csl mo-
sanclae virginis Mari% sibi circumdandum forma- rem istum ab ipsoLatin» Ecclesix exordiorcccpium
vit, absque semine contexlus et unilus tam animx fuisse. Et certe Grxcis promptum fuissel Latinis ex-
a
quam corpori. > Quid si ob hanc similemve ratio- probrare hujus rei novitatem, si ttsus iste tantum
iiem prxdicti ponlilices Eucbaristiain fcrmenti no- schismate Pholiano invaluisset. Nec porro Leo Pon-
inine donaveriiit, non babila valionc materix, sed lifex aliique Latini eo perfrictx fronlis, vii luipis
corporis Chriali in sensuinorali?At!deieni eiiampa- ignorantix proccssisscnt, ul morcm illum ab apusto-
 >577 MABILLONHDISQMSITIO DE AZYMO. 12<8
lorum temporibus repelcre ausi essent, si lam re- A secutionum (ut loquuntur) qux primis iilis sxculis
CCIIS fuisset. grassabantur, fermeniato pane usos in re sacra,
CAPUT XI. qualis scilicet magis obvius erat. Sane id vero nou
absimile prorsus cst. Quanquam non ila diflicilis
Epiloaus et conclusio pra-missorum. apparatu est azymus panis, ut vel conlici non possit
Hacl^nus quidquid de antiquo ttsu azymorum citra periculura vtilgandiauctores; vel temporis illius
apud Lalinos observare licuit subsecivis horis, pro Christianorum diligentiam ac pielalem superaverit.
modulo meo exposui, nulli sententix pervicaciter Certe Leo Papa IX lestatur, marlyres nostros, id est
a.lUiclus, sed solo veri aguoscendi el demonstrandi Latinx Ecclesix, azyruis fuisse saginaios. El mulia
sludio adduclus. Si quid profeci, iU lotum supremx alia longe difficiliora fiebant parabanturve illa tem-
Verilati tributum volo. Si quid incaule scribenli pestale, ut rilus pcenitentix publicx, amplissimus
excidit, aul falsum, aut dubium pro vero obtrusum, Ecclesix thesaurus, aurea el argenlea rei sacrx su»
cupio refelli. Poteram quidcm longius progredi, pellex, et cxtera id genus non pauca. Denique etiani
si conjecturis plusculum indulgere voluissem : bis nostris lemporibus Latini Chatholici|quiapud iix-
at ejusmodi inventis modtim ponere satius inilii lideles vel hxreticos delitescere cogunlur, lamen a
visum est, qui liislorico modo rem persequi prin- B! parando in rem sacram azymo nullatenus deterren-
cipio inslilui. Reliquum est, ut brevi oratione colli- tur. Hxc de primis illis temporibiis magis probabilia
gam quod sparsim in superioribus fusiori modo ex- et verisimilia videnlur, nullo qiiidcm certo ac ne-
plicavi. ccssario argumenlo, sed conjecturis tantuni fulta, iu
Eucharistiam a Cbrislo Domino in azymis institu- quibus sislendum ptitavi, dum certiora suppetanl.
lam fuisse probavi : nec tamen ex ejus faclo alque Exstat quidem locus pro azymo Lalinorum in Ser-
exemplo incumbere necessilatemconsecrandi in azy- mone de Ccena Domini apttd auctorem libri de car-
inis. Hinc et Grxcos fermenlato, et Latinos azymo dinalibus Chrisli operibus, qui liber sub nomine Cy-
ab initio Ecclesix uti potuisse, et quidem usos esse priani vulgatus est. At auctor iste recentior est,
citra periculum necessitudinis Chrisiianx. -Vecenini scilicet Ernaldus (ut certis constal argumcniis)
nos offendit obsenanliw diversilas, ubi fidei non abbas Bonxvallis in agro Carnutcnsi, sancti lier-
scinditur unitas, inquit Fulbertus in epistola se- nardi abbatis Clarxvallensis xqualis el aniicus,
cnnda. tolis nongentis annis Cypriano posterior.
De Apostolis niliil dixi, propterea quoil, quid hanc Magis explorata sunt qux de quarlo el subse-
in reni egerint, silet omnis aniiqtiiias, si tamen ex- quentibus sxculis occurrunt. At vero certa et per-
cipias lestimonia Leonis Papx noni et aliortim se- C; specta videntur ea, qux de universali azymorum
quacium, qui Latinum niorcm ab exemplo Petri et usti ante sxculum nonum apud Latinos rccepto su-
Pauli Apostolorum derivant. De aliis vero Aposiolis pcrius exposui : qui mos cum anlc omncm illius
nihil pronuntiant, qtios cerlo pani in re sacra fuisse temporis hominuin memoriam invaluisse credilus
addictos non facile conficere poteris. Ilabcs in supe- sil; fatendum est eum aut ab ipsis, aut prope
riori epistola cminentissimi cardinalis Bona con- ab ipsis Latinx Ecclesix priinordiis receptum
jecturas ea de re admoduin probabiles, quibus nibil fuisse.
addendum videtur. Argumenta vcro qux pro fermento L:\Liiioiiiiiia;l-
Ab Aposlolorum lempore consltlui ccepit eccle- ducunlur, etsi pro suminorum virorum, qtti cjus
siastica disciplina, cujus primarii auctores apud La- seiitentix auclores sunt, dignilale et gravitale magni
tinos azymorum usum prxcepisse non immerilo vi- apud nie sinl ponderis, non lamen adeo necessaria
dcntur. Ad hanc disciplinam sanciendam condili mihi videntur, ut id fateri nos coganl; nec certe va-
sunt canones, quos vocamus apostolorum, in quo- lidiora, quam qux a contrarix senteiilix assertori-
rum lertio decernitur : Nihil aliud in sacrificio pra- bus reponi possint. Quapropter de primis illis sxcu-
ter id quod Dominus statuit, offerendum. Qux ver- lis rematiet qtiidein plurimum obscuritatis, qux du-
ba non sine fundamento eliam de azymorum usu "* bitandi nialeriam pixberepotest : at fermenii usiim
explicari possunt: quandoqiiidem apud antiquiores apud Latinos asserendi (quod cum bona contra sen^
iilos Palres persuasum eral, Chrislum in Ctena azy- tieiitium venia dicluni velini) mihi suflkiens causa,
mum obtulisse. »011videlur.
Oppones probabile videri, fideles lempore per-
1279 ADELMANNUSBRIXIENSIS EPISCOPUS. 1280

ANNO DOMINI MLXI-II.

ADELMANNUS
BRIXIENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN ADELMANNUM.

(Histoire UiUraire de la France, lom. VII, pag. 542.)

A;!elmanne\ mal nomme Adelin par d'aulres, A doctrine de cet excellent maitre et son admirable
notis est inconim el pour sa famille et pour le lieu manierc d'enseigner. Tout cela Ie portait a rendre
piecis de s.i naissance. Un ecrivain de ce siecle, qtii a Dieu de continuelles aclions de graces, pour lui
cn 1710 a publie & Leipsiek un ouvrage intitule avoir procure 1'avanlage de passer qttelque temps
Des illustres Allemands, veut faire bonneur a sa aupres d'un tel Uoctenr: avec bien pltis de raison,
patr c U'avoir donne le jonr a notre preial (Journal dit-il (ADEL.ib.), que n'en avait Platon de remercier
des savunts, 1759, p. 657), mais son opinion se la natitre tle 1'avoir Jait nailre homme, et non une
trouve deslituee de preuves solides, n'elanl appuyee bete au tenips de Socraie.
que sur ce que Sigebert le nomme Almunne, au lieu Mais s'il avail un si tendre atlachement pour
d1Adelmanne (SIG. Scrip. c. 155), en quoi il est Fulbert, Fulbert n'en avait pas un moindre pour
lout nalurel de reconnaitre une erreur de copiste. lui. Adelmanne elait deja sous-diacre, lorsqu'il
D'aillcurs, AUclmanne paiiant li.i-meine des pays passa a son ecole. II parail que c'elait vers les der-
teutoniqiies, c'esl-a-dire 1'AIIemagnc, les regardait nieres annees de 1'episcopat de Durand, eveque de
coinme uue lerre etrangere a son egard (ADEL.ad Liege (FULB.ep. 57; MAB. Act. I. IX, pr., n. S).
Ber. p. 458). Reginard ltti ayanl succede en 1024 ccrivit a Ful-
La preniiere figure qu'on lui voit faire dans le ^ bert pour lui redeniander son sous-diacre, qu'il
moade, est a 1'ecole de Cliartres, oii il etudia sous qualiflait une brebis erranie ; d'ou nous apprenons
le celehre Fulbert, et oti il eut pour condisciples qu'Adeluianne elail diocesaiu (i) de Reginard. Ful-
Hildier, Sigon, Berenger,Lanibert,Engelberl,el plu- liert (ibid.) lui repondil avec sa poliiesse ordinaire
sieurs atilres savants (ibtd., MAB.Anulect., p. 182). qu'il louait a la verite sa sollicitude pastorale ,
Adebuanne etait un de ces eleves cheiis, qtie le mais qu'il le priait en ineme lemps de ne point
vencrablc Socrate , c'cst le nom qu'il tlotine a regarder son frere Adelmanne, qui se nourrissail a
Fulbert son mailre, prcnnit le soir avec lui, Uans Chartres dans de bons palttrages, comme une bre-
tin pclit jardin pres d'une cbapelle de la ville, pour bis hors du Iroupeau; qu'il devait se teuir tran-
leur faire dcs iiisiruciions paniculieres, ouire les quille sur son compie, vu quc par la grace de Dieu
.econs publiques qu'il leur donnail a d'atitres beu- ceite brebis se nourrissait a profit, et qu'elle etait
res. La il les conjurait avec larmes et les transporls industrieuse a eviter les embucbes frauduleuses des
d'une sainte artleur de suivre loujours le grand lottps ; qu'il cessat de qualilier fugilif un soldat qui
cliemin, en marchant soigncusemenl sur les traces se preparait avec soin a coinbattre lant au dedans
des Peres, sans jamais s'en ecarter. qu';iu dehors 1'armee entiere des erreurs el des
Adelmannc etait si penetre du bonbeur d'avoir J vices ; qu'au resle Adelmanne se rendrait incessain-
recu de lelles instructions, que longiemps apres il menl a Liege; mais que lui Fullierl priait liegi-
ii'en parlait qu'avec les plus vifs sentiinents de re- nard de le lui renvoyer a Chartres avec un demis-
connaissance (MAB.ib.). Ecoutons-le un momeiit soirc en forine, afin qu'il lui fut un gage de leur
s'en expliquer lui-meme. u::ion mutuelle.
On voit ici avec quel zele, quelle sagacile et quel
Carnoteiiiedecus urbis tremvande pmuifex, fruit Adelmanne s'appliquait a 1'etude. On y voit
Ti>vriminn, 1'uler Fitlbirw, ilun le vnor dicere;
Ftigit erino, cnr liquescil,recrmiescwitlaerymx. quelles grandes esperances il donnait des lors, el
D.-plruu la sinqiUaiiminiila r/«i'rt<>w
m mini,
Vl y.ttecmivicloricn s luvrensswpe laleri, qtt'il s^yprenait au mieux pour les soutenir. On y
Awe bibe„sor s foittemaureummilliflui. voit enlin le desir que Fulbert, qtii se connaissait
bien en merile, avait concu de 1'atlacher a son
Oi a vu ailleurs avec qtiels eloges il reliive la Eglise.
(I) Qtmique alors diocesain de Liege, Adelmanne p. 5) assurc qu'il etait Francais de langue el df
pouva.l clre ne ailleurs. Valere Andre (Bib. Belg , r.aissance.
 ~>28l NOTITIA HISTORiCA. 1-282
Mais la providence en disposa autrement. L'e- i k pria donc d'ecr!re a Bdrenger, et de I'ins!ruire
veqtie Reginard usa de son droit et relint pres de ensitite de ce qui en etait. Adelmftnne aiiendit
JuiAdelmanne qui, conlinuanl ses eludes sur le inuiilemeht deux ans eniiers la reponse de Patilin.
plan qu'il les avail commencees,acquit toutes sortes An bout de ce lerme, ayant trouve tine occasion
de belles connaissances : Vir in omni varietate scri- favorable, il lui ecrivit lui-meine rexcelleute tetire
plurarum doctissimus (SIG. Scrip. c» 155; TaiT. dont on rendra comple : lettre lendre et liimineusc,
Scrip. c. 520; Chr. hir. t. I, p. 107). II deviut non- aussi polie que forte en raisons, capable par conse-
seulement grammairien, c'esl-a-dire habile dans les quent de faire une impression salulaire sur un
belles-Iellres, mais aussi philosophe, siiriout un des cceur moins endurci et un esprit moins prevenu.
fameux dialecticiens de son temps et bon tlicolo- Mais elle n'eut point d*autre effel que de faire voir
gien. Le peu qui nous resie de ses ecriis sutlit pour d'nne part Ia lendresse chrelienne, le zelc ardent,
appuyer cet eioge. Ie profond savoir d'Adelmanne, et de decouvrir de
L'ecole de Liege avait alors a sa l6le le docte 1'autre ringratitude , l'insensibilile, le mauvais
Vazon, Celui-ci s'elanl reiireavant son episcopal a genie, robstination de Berenger dans ses erreurs.
la cour de 1'empereur Conrad, Adelmaniie fut choisi D'Alleinagne notre scolastique passa en Lombar-
pour remplir la dignite de scolaslique (MAB.Analect. I I die, soit qu'il y allal chercher une aulre retraite,
ib. p. 422). Celte eco!e, celebre Ues le temps de soit que quelqtie ptiissance l'y appelai. L'EgIise de
PevSque Noiger, acqnil une nouveile reputaiion Bresse se trouvanl alors vacanle, il en fttt elu evS-
sous ces deux savanls moUcrateurs. Le concours que (UGH.t. IV, p. 738, 739). Cest ce qui arriva,
des eluUianls y etail granti, mais on ne conuait suivant 1'opinion cominune, en 1048. Mais si l'on
point en Uetail ceux qif Adelmanne y forma a la veut bien faire atlention aux particularites qu'on
science et aux mceurs, qui faisaien! J'ohjet de ses vient de delitiller d'apres Adelmanne meme, on
ler;ons. II y a beaucoup d'apparence qtie Francon , conviendra que son episcopal n'a commence lout
un de ses successeurs, et plusieurs aulres de ces au plus lot qii'en 1050. Rappelons-Ies en deuxmots,
savanls qui illuslrerent la ville de Liege sur la fin ces particularites. 11 y avait deux ans au moins
de ce siecle, furent de ce nombre. On y comple qu'Adelinanne avait oui les bruits qui couraient
iioiiiintnietit Lambert, depuis abbe de Saint Lau- pariout des erreurs de Berenger lorsqu'il lui ecrivit.
rent, qui a laisse divers eerits de sa facon (TRIT. Les lermes dont il se sert dans sa leilre, en Ie qua*
Chr. hir. t. 1, p. 180), Guillaume, qui fut aussi lifianl son saint frere, monlrent a la veriie qu'tlle
dans la suile abbe de Saint-Arnoiil a Melz el de preceda les conciles de Ronie et de Yerceil , dans
Sainl-Remi a Reinis, et dont il y a quelques ecrits, ^ lesquels les erreurs de Berenger furent contlamnees,
eutaussi le meme avantage (MAB.ib. p. 275; Ana- ce qui est confirme par le silence d'A:!elinanne sur
lect., 1. LXIII, n. 89). Adelmannc, ayant appris sa ces evenements publics. Mais d'un aulre cote les
retraile dans le cloitre, lui ecrivit pour la blamer, deux ans ecoules depuis que ccs nicmes erreurs
non par uu defaut tfestime pour son Uessein, comnie faisaient du bruit Uans le moride ne permelient
il parait, mais par l'esperance qu'il aurail ele plus pas de placer cette letire plus lotqu'a la fin de 1049,
uiile a 1'EgIise s'il ful demeure dans le clergc. Sa ou au commencemenl de .1'annce suivanle, el il ne
lettre lui atlira ttne reponse qui n'eut pas 1'effet faut pas oublier qu'elle fut ecrite d'Allemagne. II est
de lui inspirer le meme dessein, quoique son disci- donc consiani que ce ne fut au plus 161qu'en 1050
ple lui en suggerat bien des motifs (Analecl. ib ). que son auteur remplit le siege de Bressc en qualile
Apres avoir enseigne publiquement a Liege pen- d'eveque.
danl plusieurs annees, Adelmanne quitta son ecole Ceux qui elaicnt pius a portee de notts instruire
el se relira en Alleinagne comme en une espece des evenements de son cpiscopat ne nous en ap-
d'exil. 11ne nous apprend point pourquoi; mais il prennent rien (UGII.ib.). Mais on est fonde a presu-
esl a presumer que ce fut par la meme raison qui mcr qu'un eveque qui avait regu 1'education qu'on
porla depuis le scolastique Gozechin , son succes- a decrite, qui avait brille dans la tlignile de scolas-
seur, a prendre le menie parli (MAB.Annal., I. IV, lique, et donne des marques si eclatanles de son
p. 582-590). II y avail deja du lemps qu'il n'elait zele et de sa charitepour lesalut d'un ami.gouverna
plus a Liege lorsqu'il appril que les erreurs de avec fruit le diocese qui lui fut contie. L'on
Berenger deTours, l'un de ses conUisciples a 1'ecole sait en particulier que le pape Nicolas U lui en-
de Chartres, sur le myslere de 1'Eucharislie faisaient joignit, conformement aux decrels dcs conciles, de
dn brnit en Allemagne comme ailleurs. Adelmanue deposer les prelres el les diacres concnbinaires. II
en fut egalement frappe de surprise cl de douleur, est aise de juger par la et par ce qtii a ete dit plus
mais la chariie ltii fit suspendre son jugcment. II haut, du cas qtt'on doit faire de rautorite de Ru-
forma aussilol le dessein d'en ccrire a Berenger beus, qui met la mort d'AdeImannc des 1040. Elle
lui-meme, pour savoir cerlainemcnt a quoi s'en est marquee dans Ies catalogues de son Eglise a
lenir. Ujugea cependant plus a propns d'enlremet- l'annf5e 1057. Mais c'est une anlre faute; et l'on ne
tre Paulin, primicier de VEglise de Metz, leur com- petit la placer plus l6t qu'en 1002 ou 1'annee stti-
mun mi. cui elait moins eioigne de Tours. II Ic vanle. Ughelli en avait la preuve cn main dans !e»
 1283 ADELMANNUSBRIXIENSIS EPI3C0PUS. 1284
actcs manttscrils dti ponlificat de Nicolas II, qui A nouveati quclqu'tin, il est missilcU peree de milie
fonl loi que nolre savant evrquc vecul au dela traits. Ou sont niainlenant, continuc Adelmanlic,
i!e 1061. II fut enlerre dans feglise tlcs saints Fau- lcs maiiiclieens, les ariens? Leur mcinoirc cst cn
sliii ct Jovilte, d'oii son corps ful transfiirc en 1612, execraiion. Att contraire cellc des Anibroise , dcs
avec ccux de trois de ses prcdecesscurs, dans un Auguslin, dcs Jerome et autres, qui lcs oul terras-
licu plus bonorable , coinme 1'attcste 1'inscriplion stis, devient Ue jour cn jour plus gloiieuse, et l'on
suivante : ne parle d'eux qifavec eioge.
Donecimmorlalitalem hidnmil Ici notre auleur prcvient nnc objcclion qu on lui
Apsitlii, Pelri Rampertiet Atlelmanni, aurail pu fuire, savoir commenl il sera arrive que
Brixiivepiseopornm,rcliqnitis
llic tjrala Cnsstnensiscoiigreijatio les Piires de 1'Eglise, tpii elaienl liommes, ne sc sc-
llcposuit ronl p;is trompcs ei n'aiironl pas irompc les auires,
HDCXII coiniue il esl certain que les plus grauds pliiloso-
Sigeberl cl presquc lous les bibliographcs qui pbes de la genlilite onl donne dans 1'erreur? Cesl,
1'ont suivi n'ont poinl otiblie Adelmaiiiie tlans les repu:id Adelmanne, qifelant bumbles dc cceur ct
calalogucs de leurs ecrivains. 11ineriic a justc litre pauvres d'csprit, le Pere celcste leur a revelti te
d'y trouver sa placc, quoiquc ce qui notis rostc au- ^ (qifil avail cacbe aux sages cl aux priidcnls (Matth.
jourd'hiii de scs ecrits se lcdnise a peu de chose, xi, 25), et quc s'eiant altaclies a lui qui esLla voie,
si l'on considerc la grosseur tlit volume, mais il n'eu 'la veiilc ol la vie (Joan. xiv, 6), ils onl ete rendus
esl pas de mcme si l'on a allciilion ii ce quils con- parlicipants
I de ccs tlivins caracteres.
lienneiit. II vient cnsiiite a etablir la eroyance commune
1» La letlre & Berengcr est un des plus beaux 'de 1'Eglise sur le mysicre de 1'Eucliarisiie, ct il le
inorceaiix dc lilleralure de ce icmps la , a lous fail I cn habilc Iheologicn. Dabord il cmploie ce rai-
egards. On a deja dit a quelle occasion ct cn quel sonuemcnl' si simple, ct en nieinc lcmps si pcremp-
tcmps elle fut ecrile. 11ne s'agit plus que d'cn don- 'toire : Jesus-Christ avait promis de nous donner
ner iinc jusle nolice. Mais lout ce qu'on en saurait un ' pain qui serail sa propre chair : c'est ce qu'il
dire sera toujours au-dessous de ce qu'elle est a'• c.iecute cn insl luant 1'Eucharislie. A ce raison-
cffeclivemenl. 11 faudrail la lire soi meme pour nement ' pris dc la promesse de Jesus-Cbrist il ajouie
en connaitre tout le prix. On peul ilire sans exa- celtti ' qui se lire tlc sa loiile-puissance. Celui qui a
gerer que la charite 1'ayaut concue , la theologic , 'dil : Que la lumiere soit faiie, el la lumiere ful faite,
de concert avec la philosopbic, l'a digerec, et l'elo- et ' failc de rien, dit egalcmenl du pi.in : Ceci cst
quence l'a ecrilc. ^ IIMIII
' corps. Car, conlinue Adclmanne en le prouvant
On y apergoit un ingeniciix aulcitr , qni pour par 1 plusieurs aulorilcs, c'esl Jesus-Chiist qui con-
micux convaincre 1'csprit lachc d'abord Ue gaj-ner 'sacye, comme c'est Jesus Cbrist qui baptise, quel que
Ie cceiir. Afin U'y reussir , Adclmanne rappeile a soit ! le ministre qui le fail. Raisonnemcnls qu'il for-
Beienger les sciiliinents de lendresse qu'il avait lifie ' par une pensee admirable. Linterccssion, dit-
toujours eus pour lui, et y joinl lc souvcnir de celle 'il, de Jcsiis-Christ a la droile Uti Tcre en favcur
afleclion palernelle dont le veiicrablc Fulbert ics des ' fidcles, tle laqttellc parlc sainl Paul, ne sc fait
honorail l'un et raulre : affeciion, dit-il,qui, bien pas 1 p.ir des parolcs, inais par l.i veitu de rEuclu;-
ioin d'avoir scuffert quclque affaiblissement depuis 'rislie, ou Jesus-Clnist s'offraui lui-meme, renouvelle
qu'il nous a quilles pour aller au ciel, n'en est de- le 1 mysiere de sa passion.
venue que plus parfailc, el qui notis doit rendre De la notre auieur passe a 1'objection favorile
presentes les insiruciions saltitaires qu'il nous des ' sacrameniaircs de lous les temps, objection qui
'
donnail, lorsqtte, nous exhorlant a suivre loujours le consisle i dire que l'on ne voil ricn du cliangemcnt
grand cliemin, il nous conjurait de demeurer invio- 'qu'on suppose se faire dans 1'Eucliai'isiie, puisque
lablemc.nlallaches a la doctrine dcs Pcres. '
les choses paraissenl les meines qtftlles elaient
Aprcs ce debul, Adclmaunc ltii parle des bruils avanl la consecration. A quoi il repond que si le
facbeux qui couraient de loutes parts conlre lui 'cbangemenl qui se fait dans Ics sacrements elait
et lui lemoigne qu'il refusail de les croire avant visiblc, el quils parussent au dehors ce qu'ils sout
que d'en avoir appris la verite de lui-nienie. Que s'ils en ' eux-memes, la foi qui est, sclon l'Ap6irt>, une
elaient fondes, il Ie conjure par la misericorde de pleinc ] conviclion des choses qu'on ne voit pas, ct
Dieu, et par la meiiioirc de leur commun maitrc, qui fait la \ic du jusle, serait ici sans objet el dans
laquelle devait leur etre si cbere, de s'aitacber a rinaclion, ou meme rcduile a rien. Ce sacremeut
l'unite catholique, ct de ne poinl iroubler la paix de vie, conlinue-t-il en parlaut de 1'Eucharislie en
de 1'Eglise, pottr laquelle tant de milliers de marlyrs particulier, est cacbe avec toule sa force et sa
ont combattu d'une manierc si trioinphante conlre verlu sous dcs especcs sensibles, comme l'ame lVst
1'idolalrie ct les forces de Satan, ct que les saints dans le corps qu'elle anime. 0 hoiiime charnel,
docteurs ont defendue conlrc les altaques des here- s'ecrie eloqtiemnient Adelmanne, qui ne comprend
liques pnr des eeiils ou coulenl des fleuves d'une pas Ics choscs qni sont dc Dieu! Dansle baptimc,
salulairc eloqucnce , de sortc quc s'il s'en elevc de ou il se fait uri vrai cbangemenl, puisquc celui qui
1^85 NOTITIA HISTORICA. 1286
lc recoit devicn.l ce quil n'etait pas, les choses ne A prienr tles Channincs reguliors i'c ^aiiil-Marlin de
paraissent-clles pas les memes qifelles ctaienl aupa- Louvaiu, fit reiinpriiner 1'ccril tlc noira aulciir,
ravant ? Celui qui cst baplisc ne devient point blanc reuni aux precetlenls el a quelqites autrcs. L'e'dition
de noir qu'il etail, ni leltre dignoranl qu'il e:ait est en meme voluine , mais mieux conditionnee, ct
avanl sa regeneration. se dcbila encore a Lonvain chcz Jerome Vellaus.
L'auteur entreprend ensuite de monlrer que Vers le nicine lemps JeanGarel, aulre clianoine
1'esprit humain, quelque penelrant qn'il soit, ne regulier, ftt enlrer dans son traild sttr la presence
pettt atteindrc a la sublimile de nos mysleres. Mais reelle (GAR.de kuch., p. 67, 68) presque loul ce
ce qui nous rcstc de son ecril finit par malbeur au que nous avons de cclui d'Adclmaunc. Du Boullay
raisonncnicnt qu'il fail sur ce qui se passe dans le en a use dc meine dans le prcniicr volumc de son
bapteme et dont il fait une applicalion au mystere llisloire de l'Vniversite de Paris (EGAS.BUL., t. I,
de 1'Eucbaristie. II est visible, par le plan qu'Adel- p. 411-413).
manne se forme, qu'il poussail forl loin son ecril; En 1575, Margarin de la Bigne publia t'e nouvcaii
et peul-etre ce qui nous en rcslc n'en est-il que la toul cc qtti noiis en resle au premicr lome de sa Bi-
moinJrc parlie. Cest ce que paraissent avoir com- blio:heque des Ptres, p. 487-iU2. De ce rctueil IV-
pris presque tous les cdileurs , qui ont eu soin de B crit d'Adelmanne esl passe dans lous les aulres qui
marqucr a Ia fin qtfil semble y manqner plusieiirs portent le meme tilrc (Bib. PP., l. XVIII, p. 43S-
choses. 11est apres toul forl surprenant qu'on n'ait 440). En dcrnicr lieu, M. Gakanli, cbanoine dc la
pu Ie tecouvrer en entier; vu qu'ii subsistail encore calheJralc Ue Brcsse, qui a tlonnc, sous lcs auspices
icl au temps dd Tritheme, qui nous le donne pour et la direction du savant cardinal Quirini, une
un oiivrageextremementprolixe,«aWepro/ixe (TRIT. nouvellc edition dcs ouvrages de S. Philaslre et de
CIIR.HIR.t. I, p. 167), ce qu'on ne saurait dire de S. Gaudence, y a joint 1'opuscule d'AdeImanne
la partie qui en esl venue jusqifa nous. La disette (Joum. dcs Savants , 1739, p. 650). Cette collection,
enliere des manuscrits de ce meme ouvrage ferail qui est en un volume in-folio, est sorlie en 1739
soupt;onner la liialignile humaine de les avoir sup- des presscs dc Jean-Marie Aizzardi, imprimeur a
primes. Les denx derniers siecles et le n6lre ont Bresse.
prodtiil nne iniinite d'hommes qui nc s*accommo- 2» Sigebert (Ib., c. 153), apres avoir donne tine
daicnt pas dc la doclrine d'Adelinanne. 11est aise nolice de cet opuscule de notre prdlat, ajoute qtf.l
d'en juger par la maniere donl Calvin l'a traite, ecririta Paul, ou plutdtPaulin, priinicier de TEglise
maniere indigne d'un chretien et de loul honime de Metz , une aulre leltre sur le meme sujet, afm
diionneur. Ce reformaleur preiendu, voyant ses C qu'il travaillat a faire reveliir de son crrcur Beren-
fiutx principes renverses par teux de notre ecrivain, ger, leur ami commun. Adelmanne fail lui-nieme
ct ifjyanl rien de raisonnable a y repondre, emploie menlion de cetle lettre, qui n'est point venuc jusqii*»
cnntre Iui les pltis grossieres injurcs, le traiiant nous, ct que pcrsonne depuis Sigebcrt ne lemoigne
d'ignorant, d'homme grossier et de sophiste qtii ne avoir vue. M. Cave (p. 525), prenant mal le sens do
parle que pour Ironiper (2); rcssource ordinaire de ce bibliograpbe qu'il cite, a avance quc celte lctlro
presque lousceux qui ciitreprcnnent dedefendreune elait aussi pour lacher de faire changer Patilin t!e
cause desesperee. senti.nent sur 1'Eucharislie. On se plait nalurellcinent
Berenger, qui se trouvait precisement dans le a grossir le nombre des gens qui pensent conima
mcme cas, ne tenaiit aucun compte de 1affection nous , souvenl sans beaucoup s'embarrasser si c'est
d'Adelmanne son ami, qui ne cherchait qu'a le aussi reellcmentqueramour-propre le fait souhailcr.
rappeler de ses cearts, ne rcpondit a son ecrit que Cest apparemmenl par ce molif que cet ecrivain
par ttn aulre^plein de presomplion et d'arrogance, anglais a compte Paulin au nombre dcs sacranien-
dans lequel il s'opinialrait a soulenir ses erreurs taires. Mais, ouire que le lexle de Sigebert suppose
(SIG. Script., c. 154). Nuus avons, dans quelques le contraire, Adelmanne n'en dit rien, se plaignant
fragmenls de celte mauvaise reponse, deqtioi jtisli- *' seulemenldelariegligenredeceprimicieraiiiisiruire,
lier le jugement qu'en porle ici liiislorien Sigebert comme il l'en avait prie, de la verile des*biuits qui
(MART.Anec, t. IV, p. 109113). cour. ientcontre Berenger. Lidee avantageuse qu'on
Cc qui nous reste de 1'ecrit d'Adelmanne contre a donnee de l'ecrit precedenl doit faire regretler _la
lui a cte imprime avec les trailes de Pascase Rad- perte de cclui-ci.
bert, de Lanfranc ct autres sur la meme matiere, Tritheme (Scripl. c. 320) parle en general d'autres
le lout cn un meme volume in-8°, qui parul a Lou- letlres d'Adelmanne, comme faisant un recueil
vain chez Martin Rotaire el Pierre Phalesius , en entier. Mais ne les caraclerisant pas autrement et
1551. Cette edilion, qtie l'on compte pour Ia pre- n'en copiant pas les premiers mots, ainsi qu'il en
miere, est due aux soins de Jean Coster. Au hout use a 1'egard des ecrils qu'il connaissait par Iui-
de dix ans, c'est-a-dire en 1561, Jean Ulimmier, nifime, on peut douter que ce recueil ait existe. 11
(2) Hxresiarcha Calvinus, cum illius argumento- Adelmannum impcrilum, barbarum sophisamque
rurn nexibus se mordicus teneri sensisset, honestio- in episc, Brixienr,., I. IV, p. 540.
appell.tt. UGHF.LLI
rcniqiie exilum desperatet, conversus ad injurias,
 1287 ADELMANNl BRIXiENSIS EPISCOPI. 1288
n'en esl pas moins vrai cepemlant qu'Adelmanne A ecrils de Bcrcnger, ils les ont publies de nouveau
pouvail avoir ecrit grand nombre de leltres, meme avec ces memes fragmenls (MART.ib., p. 113,114).
inleressanles, mais il n'est pas cerlain qu'on ait Dans cette edition se lit a la teie des rhyihmcs,
jamais eie soigneux de Ies recucillir pour cn faire conformement au manuscrit, un pelit averlissement
un volume. On a dit ailleurs un mol de celle qu'il de 1'auteur a Berenger. Adelmanne lui dit que celle
ecrivit a Guillaume , l'un de ses disciples, et depttis piece, qu'il avait faite depuis quelques annees,'j
abbe de Saint-Arnoul de Mctz et de Saint-Remi de lorsquil etait encore a Liege, sur la mort de plu- '<
Reims. sieurs de ses amis, connus pour la plupart de Be-
3° 11y a d'AdeImanne des rhyihmes alphabetiques renger, lui etant tombee sous la main, il avait cru
(MAB.Analect., p. 582), c'est a-dire une prose devoir la lui envoyer. II est visible par la qu'Adel-
«adencee et rimee, dont chaque stroplie composee manne 1'avait joinle a sa belle lellre ati meme Be-
de trois vcrs commence par uue leltre de 1'alphabet, renger; et la place qu'occupent ces rhytbmes dans
depuis l'A jusqu'au Z iiicliisivemetit; l'auieiir Ies la seconde edition dont il s'agit, montre que celui-
composa lorsquil faisait les fonclions de scolastique ci les avait meles avec ses papicrs. Cest ce qui pa-
a Liege.comme il parail par la fin. 11s'y esl propose rait encore par l'impertincnle reponse qu'il y fit, et
deux objels principaux : d'abord il y fait un porlrait » qui decottvre tout a la fois son mauvais goiit et son
tres-avantageux du veiierable Fiilbcrl, son mailrc, bumeiir bizarre. Cetle reponse se lit au bas des
dont il relcve avec de vives coulcurs la doclrinc el rhyiluncs en ces termes : Bespondit Bcrcngerius :
la niauicre d'enseigucr; cnsuite il y donne it la JSascilur ridiculus mus.
poslerile une nolicc dcs plus grands hoinmes de Eufiii M. 1'abbe Galeardi a publie Uenouveau ccs
letlres qui s'etaienl formcs de son lemps a 1'ecolede memes rhyihmes (Jour. des Sav., ib., p. C57) a la
Chartres et a cclle de Liegc. Quoique la piece se suite dc 1'opuscule du meme auteur, dont on a rendu
ressenle des dcfauts de son sieele, elle est ncatt- coniplc. Cetie demiere edition est faite sur celle tle
moins ingenietise et a encore d'attlrcs beaules. On dom Mabillon, el l'on n'en a point scpare ses noles.
a peinc a comprendre comment 1'auteur a pu dire 4° Trilheme, qui ne parle poinl de ces rhylhmes,
lant de choses en si peu de mots. ajoulc en gcneral a ce qu'il dit de leur auteur
Dora Mabillon 1'ayanl deterrce dans un manuscrit qu'Adelmanne avait compose, tant en prose qu'en
de Gemblou, est lepremierqui l'a rendue publique. vers, plusieurs aulres ecrils, ouire sa Iettre a Be-
U I'a accompagnee de quelques remar.ues de sa fa- renger. Mais ou ils sont encore cachcs dans Ics
Con, qui en eclaircisscnldivcrs cndroils. MaisSigon, o,' bibiiollieques ou perdus sans rcssource. 11semble
«lonlil y esl parle, ifcsl poinl le celebre abbe de qu'ils ne 1'etaient pas encore tous au temps du
Sainl-Florcnl de Saumiir de meme nom, comme le meme Trilheme, qui donne a entendre (Chr. Hir.,
pretend le savanl dditeur. Ccst un aulre Sigon , qui t. I, p. 180) qu'il avait lu un de ces ecrils, dans
prit soin des funerailles de l'eveqtie S. Fulberl, et lequel Adelmanne donnait de grands eiogcs a Lam-
qui fut successivemcnt scolastique et cbanlre de bert, l'un de ses disciples, moine de Sainl-Lanrent
1'Eglise de Chartres, forl different de 1'abbe Sigon. de Liege, dont il fut ensuile abbe. II est a la verile
Au bout dc quarante ans, ou environ, dom Mar- parle d'un Lambert dans les rhylhmes alphabeti-
lene ct dom Durand, eiant tombcs sur le nieme ques, niais celui-ci elait un professettr qtii avait
manuscrit de Gemblou, dans Ieqttcl ces rhythmes enseigne a Paris, et qui n'ctait plus au monde
sont meles avec divcrs fragmenls sans ordrc, qui lorsqu'Adelmanne Ie louait; au lieu que Lambcrt de
concerncnt Je concile lenu a Rome en 1078, sous Sainl-Laurenl lui survecut. Ainsi 1'ecrit designe par
Gregoire VII, fragmenls tires pour la plupart des Tritbeme cst different des rhythmes.
•*2S9 EPIST. DE EUCHARISTIJE SACRAMENTO. 1290

ADELDIANNI

EX SCHOLASTICO LEODIENSl EPISCOPI BRIXIENSIS

DE EUCHARISTI.E SACRAMENTO

AD RERENGARIUM EPISTOLA.

(Diblioiheca Palrum, XVIII, 458.)

Dilecto in Christo fratri scholastico BERENGARIO A 'Quos nibilominus in psal. xni ita adnolatos aJverli-
ADELHAMNCS salutem in Domino. mus : ( Contritio et infclicitas in viis eorum, et
Collaclaneum le meum vocavi propter dulcissi- viam pacis nou coguoverunt. i Ecce scandalum vel
laum illud contubernium quod cum le adolescen- polius ; scandala ; ncnipe contritio et infelicitas xter-
lulo, ipse ego majusculus, in academia Carnotensi na i ; qua; occurrunt in semitis liDereticorumviam pa-
sub nostro illo venerabili Socrate (5) jucundissime cis i catholicae nosse recusantium. Avertal Dominus
dtixi; cuius de conviclu gloriari nobis dignius liccl a( le, sancle fraler, semiias tales, et converlat pe-
quam gloriabalur Plato, gralias agens naturae co idcs tuos in testiinonia sua ; et mendaces ostendat
quod in diebus Socratis sui hominem se non pecu- iqui famam luam lain fceda labe maculare nituntur,
dem peperisset. Nos enim sanctiorem viiam salu- :spargenles usquequaque, ul non solum Latinas,
brioremque doclrinam catholici ct christianissimi veruin etiani Teutonicas attrcs , inter quas diu pe-
hominis experti sumits, et nunc ejus apud Deum iregrinor, repleverint, quasi le ab unitale sanctae ma-
precibus atljuvari sperare debemus. Neque eiiim tris i Ecclesia: divulseris, et de corpore ct sanguirie
pulandus est memoriam, in qtia nos lanquam in Domini, ] quod quotidie in universa terra supcr san-
sinu malerno semper ferebat, amisisse, aut vcro ctum ( altare immolatur, aliler quam fides calbolica
charilas Chrisii, qua sicut filios amplectebalur, in R tencat, scnlire videaris : boc est, ut illorum de te
eo exstincla est. Sed absque dubio memor iiostri, diclis ular, non esse verura corpus Chrisli neque
diligens plenius quani cum in corpore morlis hujus verum sanguinem, sed figuram quamdam et simi-
peregrinareiur, inviiat ad se votis et tacitis preci- litudinem!
i
bus, obtestans per secreta illa et vespertina collo- Ikec anie boc biennium cum audissem, fraterni-
quia quae nobiscum in hortulo juxla capellam de talcm luam per epislolam convenire , idque es
civilate illa quam Deo volente senalor nunc possi- teipso cerlius sciscitandum esse decrevi. Sciens
det, ssepius habebat, et obsecrans pcr lacrymas, porro familiarcm luum dominum Paulinuin, Meten-
quas inlerdum in medio sermone prorumpcns , sem primicerium, tibi propiorem libique aliquanto
exundante sancti ardoris impetu, emanabat, ul illuc viciniorem esse, et mea petitione et sua pollicila-
omni studio properemus, viam regiam direclim tione delegavi sibi hujus negotii exsecutionetn. At
gradientes, sanctorum Patrum vestigiis observan- ille ( non enim in hac re laudare eura possum ) ne-
lissime inhaerentes, ut nullum prorsus in diverticu- gligens sive alterulrum sive utrumque noslrum ,
lum, nullam in novam et fallacem semiiam desilia- usque adhuc reliquit me suspensum. Sed divina
mus, ne forte in laqueos et scandala incidamus; ;
gralia nos iiunqtiain negligens inopinato mihi obtulit
quia sicut ait Psalmista : « Juxta iter scandalum *->melius quam optabam. Optabam aulem invenire
posuerunt mihi ( Psal. cxxxix ). i Nam quod cst homiiieni peregrinandi usu exercitalum, regionis
juxta iler, hoc esl extra iler. Dc via autcm quid ct lingux Francorum non ignarum ; ct ccce slelit
dicit? « Pax multa diligentibus legem luam, et non mihi c lalcrc frater isle G., ex luo nomiue me sa-
est iilis scaudalum ( Psal. cxvin ). > Et quid cst •ulans. Obstupui prrc gaudio, et lamen non potui
lcx Domini, nisi via Doiniui? Sicul in alio psalmo tatn repenlino evenlui lidem inlegram habere, quia
canlaiur : < Viam mandalorum tuorum cucurri, fraler ilem nullum abs tc signum litteralorium (uti
cuui dilatasti cor meiiiii (Ibid.). > Ergo in via, mos est inter amicos lam longe remotos tamque diu
pax; extra viam, scandalum. Hoc scandalum incur- non visos) afferebat: quod tamen ipsum multis da
runt qui, per hsereses el schismata dcviantes, pa- causis facile persuasibilibus excusabat. Sive ergo
ccm catholicam impiis conlentionibus rescindunl. vere , sive aliter hoc agebat, ego eum a Doinino
(3) De Fulberlo Carnotensi episcopo eum loqui memoriam Fulberti, inquit, pacem catholicam ds-
sppirct, ex eoquodpaulo infra : < Per suavissimam ligas, t etc.
PATROL. CXLIII U
 l'm ADELMANNlEPISCOPI URIXIENStS 123*
prceparalum nnlu esse non diflidens, nolui diutius ^ caiiiem : < Ego sum panis vivus qtti de ccelo de-
dissimulare quin ipse mente ac spiritu meo (prae- scendi. Si quis mantlucaverit de hoc pane, vivet in
scntibus litteris tanquam pennis induto ) per tanta ajternum : el panis quem ego dabo, cafo mea est,
lerrarum spatia transvolarem, obsecrans per misc- pro mundi vita (Joan. vi). > Dabo, inquii, non ait
ricordiam Dei, per suavissimam memoriam Ful- dedi. Quando ergo ccepil dare? Quandft, pridie
beiti, ut pacem calholicam diligas, neque conUrrbes quatn paleretur accepit pancm, ct clevalis oculis in
r. mpublicam Chrislianac civilatis bene compositam a ccelum, gralias agens henedixil, fregit, dedit disci
majoribus noslris : pro qtta tot millia martyruin con- pulis suis, dicens : Accipile ct comcdile, hoc esl
ira idololatriam et regnum diaboli fertiter certantes corpus nseum: Similiter et calkem, postquam ccena-
triumphaverunt, subindcque sancli doctores bella vit, dicens : Accipile et bibite ex eo oranes. Hic est
civilia ab hajrelicis commola salularis eloquentia; calix sangtiinis mei, qui pro vobis el pro muliis
fliiminibus restinxerunt, ilaque eam circuroquaque etTundeturin rcmissionem peccalorum (31utth.xx\i).t
munierunt, ut jam novus liostis nullus oboriri qtieat Quis boc ita esse non credit, nisi qui aul Christo non
qni, adversus eam aliquid nitens, non continuo mille credil, aut ipsumhoc dixisse non credit? Sed dc
jaculis desuper ruciilibus obruatur. IUeo confusi incredulis nihil ad nos. Dixisse autem Christum, ie-
siint omncs ct dcfecerunt. Ubi enim sunt Mani- B sles noii dtio tantum aul trcs, in quibus <slat o;r.ne
chiei, tibi Ariani? Quonam tota illa factio perditis- vcrburn, > sed qusfturir probaiissimi ccftissimiqtie
simorum civitim evasit ? Compulruit eliam memoria cxistunt : duo scilicct ex circumcisione, et duo
corum. At vero Ambrosius, Augustiniis, Hierony- cx pnieputio, ut ulerque popiilns suis ac legili-
niiis , ct alii plures bestiarum talium oppressores , mis auctoritalibus, sive ad sal.ilem sive ad ju-
cum laudibus vivunl, qnoiidieque splendidius ef- dicium uicreiur. Dixit uliqne, dixit ille qui dixi!
florcstunt. Bonum est, fratcr, nobis parvulis sub et facta sunl. Qui enim dixit in principio : <Fiat
islorum ducum titulis delitescere, quorutn lam Iux, elfactaest lttx de nihilo (Gencs. i),» non potuit
valida tamque probabilis esl apttd ecdesiasticas au- dicendo de pane, « Hoc est corpus meum,» ita ficri
res auctoritas sanctarum virlutum fulgore eceleslis efficere? Et qui lacita viriute aqtiam vertit in vi-
sapieuliae luce praspollens, ut extrema; j'am sit de- nnm> non eflicacius polerat (si quid tair.en efiica
mcnlia;, vel de ralione fidei vel dc Ordine recte vi- cius de Deo dici dcbet) sonante vocaliler cadem
vcndi, eis in aliquo refragari. Quare ? Nonne homi- virtule, iinum ipsuni in sanguinem suum transferrc?
ncs erant, et falli ab aliis atque ipsi fallere alios Quod si quis apud se dicat potuisse hoc facere uniiin
poterant? Ila enim dicit Scriplura verax, quia ( om- illuni hominem, qui ctiam Deus erat; ca;leris vcvo
nis homo mendax ( Psal. xi). » Unde ergo eo cul- *' qui boc non sint, impossibile csse : nos quoque cuni
minis pervenerunl, ut jam ratum habendum sit eo scntimus, sic tamen utper ministerium htimanum
quidquid de divinis mysteriis senserunt memoria;- Christum ipsum operari faleamur. Dixerat eniin
qUe mandaverunl? Nain et gentiles magni quitlam ctun adhuc esset cum liominibus mortalis : «Sir.e
et nnbilcs philosophi niiilla falsa, qua; jure con- me nihilpotestis facere (Joan. xv). > Et immortalis
tcinnimus, non solum de cfeatore Deo, sed de hoc effectus, cum coelosasCensurus corporaliter cssel :
munUo ei bis qua? in eo sunt, sensisse inveniunlur. < Ecce ego, inquil, vobiscum sum omnibus diebus
Quid enim absurdius affirmari potest quam cceltim iisque ad consummalionem sxcttli (Matih; xxvm). >
astraque omnia slare, lcrram vero rapida venigine Qiiia cnim ex duabus naluris divcrsis (aliera cir-
in mcdio circnniferri; falli vero eos qni putent cce- cumscripta, altera incircumscripla) compersonatus,
lestia moveri, quemaUmoUuni falluntur naviganles per circumscriptam de loco ad locnm transmigraba';
qtiibus turrcs atque arbores cum ipsis litloribus per incircumscriplam vero, qua illocalilcr ubiqueest
videnlur reccdere ? solcm praelerea non Calere, toitis, cum cis remanebat: nec lamen Filium Dei a
nivem nigram esse, audire quis feral ? Filio hominis scparabal. Denique et priusquam Fi-
Sunl apud illos plura seque monstruosa, qua; pro- «^ Ihis hominis actu ascenderct in coelum, cttm Fiiio
sequi longum est et nugatorium? De quibtis Doclor Dei ibi erat, ipso attestanle, ubi ail : « Et nemt»
noster : < Dicentes, inquit, se esse sapienles, stulti ascendil in coehim, nisi qtii descendit de ccclo, Fi-
facli sunl (Bom. i). » Non hos elegit Dominus, qui lius hominis qui est, in ccelo (Joan. 111).> Si ergo ilti
superbise inflati spirilu» evanuerunt in cogilationi- erat per ttnitatem pcrsona;, quo nondum ascenderat
bus suis. >Al nostri illi Patres humiles corde ae per proprietalem nalurue, propler eamdem unitatem,
pauperes spiritu, pro quibus Salvator Palrem glo- ccelum ascendens, cum hominibus in terra rem.inc-
rificat hoc modo : « Confiteor libi, Pater, Domine bat. Quis enim alius dicebat : <Saule, Sanlc, qtiid
cceli et terrx, qui abscondisli ha?c a sapientibus et me persequeris? » (Act. ix.) Neque putandus esl ei
prudenlibtis, et revelasli ea parvulis (Matlh. xi), i angClus pro Christo apparuisse, cum ipse Saulus
ideo veraces sunt, quia parlicipaverunt et coha>se- effectus Paulus poslea dicat : <Novissime omnium
ruiit illi qui ait': « Ego sum via, verilas et vita tanquam abortivo, visus esl el mihi (/ Cor. xv). « f.l
\ (Joan. xiv). » De quo etiam inttis didicerunt, qtiod alio loco : < Nonne Dominum Jestim Christum vidi?
l de sacramento hoc, dc quo agimus, foris docuerunl. (/ Cor. IX.) Aut vero Saulus adhuc inlidelis raptus
Audierunl enim eum de scipso in Evangelio pranli-. est in ccehun, utillic ei Chrislus loqucretur; atit ipse
 1293 EPIST. DE EUCHARISTLE SACUAMENTO. 1294
Chrislus descemlit e ccelo, quod semel tantum fieri ,\ xxiv). > Qnod si quos movet cur boc sacranienttim
oporlel in voce arcliangeli et in tuba Dei, « quando non n visibiliter Iransmuletur in speciem carnis ct
jaines qui in monumcntis sunt auUientes vocem Fi- ssanguinis, altendant quod Apostolus ait: < Per fi-
' lii Dei
(Joan. v), > proceUenl? Ipse igitur cum boaii- dem
d ambulamus, et non per specient. Est aulcm fi-
\ nibus manens semper, et homines baptizat per ho- des d (ipse definivil) spcrandarum subslantia rerum,
; mines, et consccral quidquiU per homines consecra- aargumenlum non apparcnlium (Heb. xi). > Si cnim
i tur. Ulrumque enim in Evangelio haliemus, et quod id t quod intus sunl, foris sacramenia oslenderent;
Jesus biiptizaret, et quod ipse non baplizarct, sed Ifides, ex qua «juslus vivil, > non solum otiosa, vc-
discipuli ejus. Baplizal nitnirum, quia quando corpus rum r nulla omnino esset. « Quod eniin videt quis,
s;ib quibusdam verbis solemnibus in aqua mersatur, cqui sperat? (Heb. x.) > Ut crgo fidcs excrceaiur cre-
ipse aniniam morluam, peccala remittendo, vivifi- dendo c quod non apparci, vilale saeramentum sub
ot, sicut in Evangelio loquitur : ( Vcnit horaetnunc sspecie corporea viriliter lalct, uli aniir.a in corpore.
esl, quaudo mortui audient vocem Filii Dei, et qui IDenique et baptismi aqua quaelibet oculis inluenlium
auUierinl, vivent (Ibid.); > quoclnon nisi de resurre- tvidetur, et lioino baplizalus, qttid aliud quam quotl
cioneanimarum accipi potest Baplizat ct homo, anlea : e.\il, npparel* Non enini ex nigro albus, aut
per ctijus manus et Itnguam opus illud administra- " ex < illitleralogrammalicus, pcr lavacrum regcnera-
'
lur; sed niaxime ct principaliler ille baplizal, qui lionis I efficilur. « 0 animalis homo >,qui non percipit
; vim ct cfficientiam tolam praestat. Propler quod di- ea t quaeDei sunl! 0 caro carnalibus plianlasiis magis
cinni cst Joanni Baplisla; : ( Super quem videris iquam vino ebria ! quousque ab his lam infeliciler
Spiriluin descendentem et manentem stipcr eum, ludificaberis?Non
] enim siiniliscst hic error dene-
hic esi qui baplizal (Joan. i). » Alioquin baptismus galioni salutis animarum, atit illusionibus somnio-
tir.us non essel; sed prout merilum se babcrct ba- rum, aut de aquis el spcculis rcsultanlium imagi-
piizaniis , alius dignior, alitts indignior fieret; d inationum, quia ibi sine periculo fallilur, bic ctim
quem homo sanclior baptizaret, ille melius bapliza- detrimenlo irrecuperabili, nisi resipiscalur, erralur.
tus essct. Sed absit! quia quicunque baptizal in no- Expergiscere ergo el clama : «Infclix ego homo !
mine Patris et Filii et Spirilus saucti, dignus an quis me liberabit de corpore morlis bnjus? (Bom.
indignus, sanclus aut peccalor, calholicus aut hse- vn.) > Et respondebit libi apostolica consolatio :
reticus, nihil intcresl; quoniani ministerium illorum « Gralia Dei per Jesum ChrislumDominum nostrum
taniummodo est, nec ab eis, sed per eos (si recte (Ibid.). t Quod et si credimus veruin csse non li-
i loqui volumus) baptizalur. Christus igitur per ma- p. berari hominem non solum a molcslia spirilualis
'
| ntim ctos sacerdoiis baptizat, Christus per manum pugna; (quam hocin loco mortem appellal), sed ncc
| ei os sacerdolis corpus et sanguinem suum creat a miseria errorum, nisi gratia Dei pcr Jestini Chri-
(4). «An cxperimentum quoeritis ejus qui in me lo- stum Dominum noslrum, mclius tamen id intclligi-
qu.lur Cbrislus? (I Cor. xm.) > Dicebat quidem boc mus si humanse naturse concrclionem et vim, qua;
Aposlolus non arrogaiiter se efferendo, scdveraciter niniiruni in sensu corporis cl animi intellcctu tota
docendo, Christum in ministris suis cl loqui quod conslat, diligenler inspiciamus, et quitl per utrum-
ipsi loqui audiunlur, et operari qmc ipsi facere vi- que, quidveper alterutrum valeat, breviter perstrin-
denlur; propter quod sacerdos est in xternum, quia gamus. Sunt namque mulla quse solo sensu corpo-
. ipsc est qui baplizat el qui immolat. Nam quod se- ris agimus, sicut audire et videre; pleraque, sicut
] mel fecit passibiliter per semelipsum, id quolidie legere el scribere, quse communiter sensus cuni in-
j agit impassibiliter per eos quihus dedit potestatem lellectu adminislrat; plurima vcro, ad qttx sensui
j filios Dei ficri. Nec alilermelius possc inlclligi pttlo nullus prorsus accessus csse potest, sicut ad ralic-
quod Apostolus de illo ail: « Qui est ad dexteram nem numerorum, ad proportiones sonorum, et om-
Patris, qui eiiam inlerpellat pro nobis (Bom. vni), > nino ad notiones rerum incorporearum, qua; omnia
quam ul interpellalio ista fial non verba proferendo, I)) quilibet inlcllectns, sed purus atque ctiam usu li-
scd obedieniiam atqiichumanilatcm suam percom- mattis percipere murelur. Nec me fugit illa prima,
memorationem passionis Deo Palri commcndando. qua; duas istas potentias pracedil, sed ad noslrum
Hoc quoquc in cjusdem sacramcnti instiluiione, ctim inslitutum nibil visa est atlinere, ct curandum est
jam sub arliculo ipsius passionis agonizaret, el ad ne longiorc quam oporlet ulainur digressione. Cona-
dolores carnismox futuros prrescio spirilu pavita- lnur enim, adjuvante divina gratia, oslendere quod
rct, hoc, inquam, cerlissiinum pignus sui, dileciis nulla humana facultas, ipia; plane et ipsa est divina
discipulis relinqtiens : <Hoc facile, inquit, in mcam largitas, nequaquam tamen sufiiciens sil (quamlibet
commemorationem (Luc. xxn); > commemoralio- se exlendat) ad comprchendendam altitudinem sa-
nem, inquam, charilalis erga vos, pro quibus ani- cramentorum quibus initiamur ct perficiu.ur ad
niani meampono, et obcdienlise apud Patretn, quia a?lcrnam salutem qua; est in Christo Jesu Domino
< sicul mandalum dedit mihi Pater, sic facio (Joan. nostro. Proponamus itaque baplismum ipsum, et

(i) Creat rile inlellige, id cst conftcil, nam habet aliquid simile crealioni transsubstantiatio. Vide S.
'flioiu. iii p., q. 85, art. 8.
1895 ADELMANNlEPISCOPI BR1XIENS13 1296
quid ibi sensus, quid ralio deprehendat, videamus. A sio tribuatur : sicul scnsus camis paulo ante doce-
Liquorem esse aliquem, inlerrogalus tactus pronun- balur non posse ad rationis exccllentiam ascendere.
liat; visus, si forlc inJvase est, quisnam liquor sit ila profecto et minus forsilan valet ralio ad hoc in
addubilat; sed gtistus, lanquam lertius tcslis adhi- scrutabile arcanum aspirare ; et lamcii firmiter (c-
bilus, aquaincssc incunclanlcr explorat. Ulterius, nemus, verissime confitemur, animam incorpoream
uisi fallor, hac in re officiumsuum sensus non pol- per aquam corpoream renasci, atque in eum stalum
Jicetur. At ralio longe lateque penctral inlerius, na- quofuerat Adam nondum pravaricans , reparari (5).
turamque insensibilem perspicaciter iniuctur, hoc Deum quoque ipsum , cujus icnigma onincm superat
cst, mobilem alque oblusam esse, bumidam substan- intellectum, non solura novimus csse quod iniidcles
lialiter, frigidam uaiuraliler, in aerem sivc in ter- fateantur, vcrum etiam unum cumdemque Irium
ram conveiii eam possibile essc : et si qtiid adliuc personarum incircuinscripttim, ubique illocaliter lo-
aliud, quod novimus aut ignoramus, de natura aqua- liini; ncque lamen sensu aut rationc habcmns hoc
Mtinindagari polost. Qnomodo autem per aquam ot comprehensum.
spiritum auima regcneretur, peccalorumque remis- Videnlur mutta deesse.

ADELIKANNI
EX SCHOLASTICO LEODIENSI EPISCOPI BRIXIENSIS

llylhmi alphabetici.

DE VIRIS ILLUSTRIBUS SUI TEMPORIS.

(Apa.l MADILL.
Analecl. nov. ctlil., pag. 382.)

MONITUM.
Armonicaefacultatis aspirante gratia,
. efero viros illuslres, litterarum lumina,
Quos recenli recordalur mens dolore saucia.
Bestiali feriiate mors acerba saeviens
In scholares efferata tanquam leo rugiens,
Passim dedit slrages dire plusquam aer peslilcns.
Carnotense decusurbis menioraude ponlifex,
Te primum, PaterFulberte, dutii te conor dicere,
Fugit sermo, cor liquescil, recrudescunt lacryma1.
Dcploranda singillatim multa quidem memiui,
Ulpole conviclor senis Jwerens saepelateri,
Aure bibens oris fontem aureum melliflui.
Ehcu! quanla dignitate moralis iiiduslri;c,
Quanta rerum gravitate, verborum dulcedine,
Explicabal altioris arcana scientite 1
Floruerc te fovenle Galliarum studia,
Tu divina, tu liumana er.colebas dogmata,
Nunquam passus obscurari virtutem desidia.
Gtirges altus ut minores solvilur in alveos,
Ulque magnus ex se multos fundit ignis radios
Sie insignes propagasti per diversa plurinios.
Hildierum, quem Pupillam nuncupare solili,
Quod pusillus esset, imo perspicacis animi.
Caelerorum princcps atque communiceps prxsuli.
Is mag strum rcferebat vullu, voce, moribus :
Ilippocratis artem jungens Socratis sermonibus,
B Nec minus Pylhagorcis induigebat fidibus.
Cbarilate Sigo noster plentis alque graiia,
Multa praebens ore, manu advenis solalia,
Singularis organali regnabal in musica.
Lamberlus Parisiacum, Engelbertus Geuabum,
Occupabant leclionum olio venalium,
Quaestum de pube Francorum caplanles non modi
[cum.
Martini quoque concivem, sed non aeque sobrium,
Dignum duco memoratu Rainaldtim Turonicum,
Promptum lingua, slylo largum, valcntem gramma-
[licum.
Nec tua, Girarde-Gilberle, fraudabo nnenia.
Ligerim flavum revisens ab Jordane et Solyma,
Occidisti propter Mosam sub Virduni meenia.
C 0 el te dira peremit aemulorum faclio,
Postquam missus cs Europeam perilagranti slndio,
Scholas multas expilasli, Wallere BurgtinUio.
Proh 1si nunquain reverlissesjad fines Allohrogum,
Quanla nunc auctorilale decorares Lalium!
Docens quidquid revexisti ab hortis Hesperidum.
Quis le tandem, sacer hcros (6), satis ssvpe fle-
[verit ?
Cujus hos et mullos plures oflicina protnlit,
Quorum quisque prae se tulit, quod te tisus fuerit.
Raginhaldus Aggrippinas, vir polens ingenio,

(5) Quod ad esscnliam gratia; juslificanlis dun- slatus qualilales.

taxat atlinet, non quo ad alias excclJentis ejus felicis («) Fulberte.
mi RHYTIIMI ALPHABETICI. 1293
Barbara; aurcsLalino temperans eloquio, A Sicut hi quos erudivit, satis polit-nl hodic.
Notus arces ad Romanas ab usque oceano. Xerapelinos ornalus cum paucis jugeribus
Situs est in urbe noslra longus hospes Legia, Praesul durus denegarat; at tu Mettim profugus,
Legia magnarum quondam artium nutricula Mullas illic opes nactus, Warine, es et condilus
Sub Wathone, subque ipso, cujus sunt haec rhyth- Ypog;cis, etanliqliae parentis in gremio
[mica. Dormienles, excitandi mane mundi ultimo,
Trcs mihi, Camena, cives memora de pluribus, Pace aeterna perfruanlur te, Chrisle, propitio.
Illum.prociil qucm exsiinctumTransalpinisfebribus, Zelo grandi cor acccnsus pro charorum titnerg
Lugent artes, lugent urbes cttm suis primatibus. Adelmannus liaecdeflebat in Nemeti littore,
Vix amissum quereremur, Odulfo superstile, Suos ipse idera illic observans quotidie.
Alcslanum, quanlus erat veteris [f. uter is] scienlite,

ADNOTATIO.

Hos rhythmos ex ms. codice Gemblacensi rogatn meo descripsil religiosus vir Michael Delmerius, ejus-
dem monaslerii bibliothccarius, qui operam mihi suam in multis aliis liberaliler impendit. Quis fuerit
Adelmannus isiorum versuum auctor, ncmo eruditus ignorat. Nempe ille ipse est Berengarii condiscipulus
sub Fulbcrlo Carnolensi episcopo, grammaticus, et ex clerico LeodiensiBrixiensis episcopust tesle Sigeberto
in lib. De scriptoribus ecclesiasiicis, cap. 153, ubi vocatur ALMANNUS, qui duas epistolas De veritate cor-
poris Chrisli Domiui in Eucharistia^unam ad Berengarium, altcram ad Paulum primicerium Metensem,
scripsit. In excmplari Gemblacensi, istis rhylhmis praemitlunlur haec verba : < Mitto etiam tibi rbythniicos
versiculos juxta ordincm alphabeti digcstos, quos ante annos aliquot, cum adhuc Leodii essem, me ad
amicos quosdam meos, quorum plures ipse noveras, lamenialiier recensente composilos reperi nuper ct
edidi. > Quacverba sunt Adelmanni hos versus niittentis ad Berengarium, de quo iu fine rhythmorum haec
legunlur : RESPONDIT BERINGARIUS : Nascitur ridiculus mus. Qui Berengarius Aldelmanum ironicc AULUK-
MANNUM vocare solitus erat, ut ibidcm subditur. Multa in hos versus notanda forent, sed lantum ea ob-
servo quae mihi obvia sunt.
Ac".litteram K laudalur Sigo, abbas scilicet monasterii Sancti Florentii Salmuriensis ad Ligerim, vir suo
tempore clarissimus; cujus arqualis fuit Rainaldus, Turonicac Sancti Marlini ecclesiae archiclavus seu
cusios, de quo hic menlio lit ad litteram M.
Stropha incipiens a litlera N, mendosa apparel in primo versu : Nec lua, Girarde-Gilberte, fraudalo
ntvnia, videturque legendum, Nec tua, Girarde glaber, te fraudabo nwnia.
Ad lilteram S agitur de Wathone, sub qtio Legia magnarum artium nutricula floruisse dicilur, subqua
ipso, cujus sunt hcec rhtjlltmica. Ex qttibiis discinius Adelmaniuira fuisse scholasticum seu procfectum sch;i-
lis in urbe Leodicnsi, scilicel post Walonem, qui Wazo diciiur ab Anselmo canonico Lcodiensi, cujus II.TC
vcrba in lib. De episcopis Leodiensibus, cap. 8<i : < Hic (nimirum Waso) primum sub Noigero pracsulc ca-
pellanus existens, postea ab eodem &cliolarumdonalur magistro. > Cbronicon Leodiensc apud Labbeuiii
in Bibliothecacnovactomo I haechabct: Aniio 1041 obiit Hithardus, succedit Wallo; cujus obilus rcponiiui-
anno 1048. Ubi vides Watonem non alium essea Wasone, uti legitur apud Anselmum, qui pro HitbarUo
Nilhardum scribit. Ergo, ut superius prsefatus sum, Adelmanntis scholis Leodicensibus praefeclus esl, quod
nemo hactenus, ni fallor, observavit.
Sub littera X agitur de Warino, qui videtur fuisse clericus Leodiensis, tum monaclius in ccenobioGor-
ziensi, demumque abbas in Melensi asccierio Sancti ArnulfT, ut patet ex ipsius Warini epistola. Praisul
illedurus, qui Warino xerapelinos ornatus cum paucis jugeribus reposcenli denegasse bic raemoratur, Du-
randus est Lcodiensis episcopus, cujus nonicn intcr lineam ascriptuni est in codice ms. Ergo hic Warintis
a Durando Leodicensi episcopo pauca jugera sibi dari petierat cum aliqua in Leodicensi Ecclesia digni:ue,
aut qua alia, cujus insigne erat vesiis xcrampclina. Quie cum durtis antistes Warino negavisset, ille iratus
clam Metenscm in urbem fugit, ubi cum abbatia S. Arnulfi multas opes nanctus est. Xerampelinos ornatus
Gemblacensis codex ita inlerpretatur : < Xerapclinae vesles dicuntur veteres et prsesiccce, pampineum
babenles colorem; et ponuntur hoc loco pro quibuscunque antiquis vestibus. » Quae inlerpretatio docet
nos hoc loco legendum xerampelinos ornalus. Quaevox Graeca ex duabus composita esl, scilicet 5»/sof,
quae aridum siccumve , et «•x7r«Aor , qusc vineam significat. Itaqtie xerampelini ornalus dicuntur
vestes pampini sicci, colorcra qui color siccaeroste dicitur imilanlcs, ut viri docli in Juvenaleiu obser-
varunt.
 AN.N0
DOSHNJ
JU-XI.

JMCOLAUS II PAPA.

NOTITIA HISTORICA.
De Vitis Bomanorum pontificum, pag. 312.)
(CIACONICS,

Benedicto antipapa sedem Romanam occupantc, A stertim oriri possent obviam iret, occasione a Bo
oildebrandus ex Germania rediens, Senas Tusco- nedicti seditione accepta. In eadeni synodo Berenga-
rjjM ac.ce^cns, quod Roma; lul.o pontiticalia comitia rins Turonensis, decanus Sancli Mauricii, Andcga-
haberi nequirent, libeitate ecclesiastiea a Beneditti vensis, haeresiarcha, secundo damnatus cst, et a>>
satellitibutt oppressa, omnes ad se per litteras caici- errore revocatus, cujus palinodiam, quae in Decretis
nales et nobiles Romanos secum sentientes convo- dist. n bc consccralione exstat, incipkque : Ego Be-
cavit, quorum su-tX-agiisGerardus Allobrox cogno- rengarius, Humbertus cardinalis Silva; CandidaeeUI-
mento, Burgundio episcopus Florentinus, ob virtu- dit. Qua Bcrengariuspubliceconfessus eslin Eucba-
tem et animi praestantiam, Benedicto adulterino re- risliae sacramento verum esse corpus et sanguinem
jecto, anno Domini 1058 pontifex maximus renun- Christi, non tanquam in signo seu figura, ut anlea
tiatus, Nicolai II nomen accepit. Post electionem docuerat. Contra quem errorem instanto ct urgenle
vero, cum Hildebranclo, cardinalibus, clero ac nobi- Nicolao papa, Albericus monachns Casinas, et cx
libus Romanis, et armata manu Romam versus iter abbate Coudoniensc Cantuai-iensis archiepiscopus,
capiens, Sutrii substitit; ibi Tusciae, Longobardiae diaconus cardinaiis, vir Uoctissimus voce et scriplo;
ct Campania?.episcopis congregatis, astantibus prin- et La.iifrancus, homo hac atale cruditissimus, elc-
cipibus aulae imperialis aliisque primatibus ltaliae ganti libro edito disputamnt. Magiiumpostea doctis-
proceribus, synodum celebravit, in qua, abdicato simorum hominum agmeu lianc pestiferam haeresim
apostata Benedicto, et perpetuo exsilio Velitras re- confutavit. Quorum proccipui Adelmarius grammati-
legato, ipse denuo in apostolica sede confirmatus, cus, ex clerico Leodiensi cpiscopus Brixianus, Fui-
Romam postea cum Gothefridi ditcis copiis subfinem p bei ti Carnotensis praesulis aliquando auiitor, et ejus-
Decembrisprofectus, Benedictum cum omni ejus fa- dem haeresiarchae condiscipulus, Guilmundus, ex
ctione pontificatu el Urbe expulil; a Romanis, clcro nionacho coenobii de Cruce S. Leufretli Aversauus
et popttlo liouorificcniissime susceptus apud basiK- episcopus; Hildebertus , cpiscopus Cenomaneiisis
cam S. Petri ac episcopis cardinalibus die Dominico primum, dcinde Turonensis archiepiscopus , et Alge •
ad III Nonas Jan., ineunte anno Donlim 10S9, apo- rus Germanus, ex scholastico monachus Corbeien-
stolicain sedem, imperalore Ilenrico IV Auguslo, sis in Saxonia, fuere. Hanc sentenliain nostro sa;--
annosn, menses vi etdiem i teuuit. BenedicUim au - culo denuo excitavit infelix Zuinglius, qui mcrita,s
tem et ejus studiosos anathemalc nolavit. Qui haud nunc sceleris poenasluit.
longe post ix Kal. Febr., quorumdam cardinalium Nicolaus II, pertaesus bellum quodNormandi per-
interventu, eumdem aU se pontificalibus vestibus petuo cum Ecclesia gerebant, el a Romanis proce-
exutum accedcntem, et praetcritoruin veniam sup- ribus vexatus, tum prinntm paccm cevlis conditioni-
pliciter petentem absolvit, atque apud ecclesiam S. bus et mutuis auxil.is cum Normandis facere con-
Marioe Majoris, sacerdolio privalum mancre jussit; stituit, et eam ultro per-legatos tentavit, ut ipscrum
ubi paulo post, v Idus Aprilis, animi dolore confe- opibus et praesidio adjtttus, nobiles Romanos sibi
ctus, ibidem moritur ct scpelitur. Caelerum Gothe- adversantes coinpesceret, et Ecclesiae oppida ab iis
frido duce, cujus armis Urhem, pulso Benediclo, occupata recuperaret. Robertus Guiscardus, qui tunc
Nicolaus in polestatem suam redegerat, in Tusciam utramque Siciliam obtinebat, pontificis votuntate
abeunte, cum ob Benedicli defectioncm, a Romanis cognita, quo imperittm suum principum fcederibns
proceribus, in quorum potestate Urbs erat, vexare- -, etlegitimis titulis stabilirel, et perpeluum ad- id
tur, in Picenum profectus est, et Auxini cum abbats tempus Romanorum poiitificum contra gentem suam
Casinatc Desiderio tandiu mansit, quoad Romae rcs odium exstingueret, eo in Apuliam accito, pacis con-
ab Hildebrando componerentur. Quam ad urbempa- ditiones cupide amplexatus est, quseejusmodi fuerc :
schalibus festis pontifex reversus, pro bcne curali ut Normandi anathemale solvcrentur, ipsorum priu-
negotii praemio, Roma:;X sedis archidiaconum in lo- ceps Robertus Guiscardus beneficiario jure cup.cta
cum Mantii creavit. Cujus suasu post Pascha Late- qua; in Italia possidebat, a Romana Ecclesia tanere
rani generale concilium convocavit, in quo inter cae- agnosceret susciperetque cum pensione annua dno-
tera legem tulitqtiaedistinctione xxnapudGratianum decim denariorum pro singulis jugeribus boum per-
legitur, EcclesiaeRomanee saluberriinam, cujus cjus- solvenda; ulqtie Romanus pontifex, universam eam
nrodi summa est: < Si quis pecunia, vel gratia hu- gentem ejusqtte jura tueretur, et vicissim Norman-
mana, aut popttli militarive tumultu, sine concordi dorum principes jurejurando se fidemRomanis poc-
et canonica cardinalium et cleri clectioue fuerit in tificibus servaturos, et ipsorum ditionem defensuros
Petri sede collocatus, is non aposlolicus, sed aposta- promitteret, ab iis vexilli susceptione principattis,
ticus vocetur, liccatque cardinalibus, clericis et re- eorum insignia, titulos et jura suseiperent, et qua;
ligiosis, illum ut p"sedonem anathematizare, et quo- Romanae sedi eripuerant, restituerent, pr<esertim
vis humano auxilio a seUe apostolica expellere, et Trojam, et Beneventum. His confectis, pontifex Ro-
quovis in loco, si in urbe (ieri non potuerit, catho- berttim Guiscardum et Normandos ad apostolicaese-
lipos hujusce rei causa congregare. > ll;cc Gratia- dis gratiam et communionem suscipiens, Robcrtum
nus. Hoc ideo decrevit ut schismatibus qttac in po- jam vectigalem Ecclcsiaefactun) r-ampaniae,Calabrias
1501 NIGOLAI II PAPiE EPISTOL^i ET DIPLQMATA. 13?2
et Apulite ducem, et Siciliaecomitem creavit. Haec A pum Ostiensem, Mediolanumbellis civilibus laborans
acEasunt anno Christi 1000, eoloco ubinunc Aquila legattim misit, qui, scditione sedata, in Urbem ad sy-
condita est, inter Amiterrmmet Furconem, et in con- nodum, quain quartam ponlifcx indixetat, rediil.
cilio Melphi congregato conttraurta. His pactiouibus C.uicx oiniii Italia frequentes episcopi interfuere; in
initis, ponlifex, ut ditionem ecclesiasticam recipcret, qua contra Simoniaco. et incontinentes sacerdotea
niagna ex fcederisformula, a Roberto exercitu acce- aliquot decreJa edila. Paulo post synodum Nicolaus,
pto, ad Urbem rediit; Praenestinos, Tusculanos, Ti- vir in onini vita probatissimus. Florenli.ini profc-
burtinos et Nomentanos^Romanae Ecclesiaerebell s, cUts, iliidem vNonasJulii.anno Doinini 1001, optinn;
in deditionem accepil, 'li!v;rique traiccto , Galeriam de Romana Ecclesia mesitus, pie quievit, in cathc-
et alia Geranii comitis oppidadiripuif. Castellaomnia drali ecclesia sepultus.
Sutrium usque expugnavit, et ecclesiasticam ditio- Vacavit tunc sedes, propter subsecutum schisma,
nem tutissimam reddidit. Petrum Damiani, cpisco- mcnscs n, dies xxvi.

NOTITIA DIPLOMATICA

(JAFFE,Regesta pontificum BommiorKm,584.)

f In bullis anni 1GS0Nicolaus, Florentinum calculum seculus, iiiiiium anni a die 25 m. Marlii ccepil, tit
quae antc euin diem scriptae sunt, eae annum Inc. Dom. 1039 praj»:eant (II, 15, 10, 17, 18).
Sententiam in bullis ejus reperimus banc : CO.NFIRMA HOC,DEUS,QUOD OPERATUS ESINNOMS(17, 20, 21,1-4i.
Testes subscripserunt:
Bonifacius, Atbanensis episcopus (14, 15, 17).
Bonifacius, Gabinensis episcopus (15).
Petrtts, Ga6ineiis!s episcopus (20).
Pelrus, Lavicanensis episcopus (14, 17).
Petrus, dictus Ostiensis episcopus (al., peccator monachus) (11, 14, 15, 17, 28).
Joannes, Portuensis episcopus (14, 15, 17, 20).
Bruvo, Prwneslinus episcopus (14, 15, 17, 20).
Humbertus, diclus S. Ecclesice Silvw-Candidw episcopus (11).
Desiderius, presbyter cardinalis B. E. ex til. S. Cwciliw (15, 17).
Slephanus, t. t tit. S. Ckrysogoni (15, 20).
HildebrandusS. R.E. archidiaconus (11, 15, 16, 17).
Scnplae bullae sunt per manum
Octartant scriniarii et nolarii o. B. E. [al., sacfi palatii] (I, 2, 5, 4, 19, 21, 22, 31, 33),
Crescentii notarii et tcriniarii S. B. E. (0).
Joannis scriniarii S. 11. E. (20).
Datae per manum
Humberti dicli episcopi Ecclesiw Silvw-Candidwet bibliollweurii S. B. cl ttpost. sed. (1, 2, 3, 4, 5, o
12, 13, 14, 15, 16, 17, 18, 19, 20, 21, 22, 31, 52, 53, 34).
Bernardi episcopi S. Ecciesiw (35).

X9IGOLAIII P/&.P2E

EPISTOL^l ET DIPLOMATA.

t. B stittita etdilatala, convenit eis confirmari et detineri

Nicolaus II papa confirmat bona et possessiones omnia quau suae ditionis ac
monasterii Sancti Petri Perusini. potestatis reperiuntur
specialia. Quapropter ad hujus supradicli monasterii
(Annol059.) honorem sempcr attgendum, et nunquam minuen-
(M.ARGARrNr, Bnllar. Casin. II, 92, ex archivio
monaste.rii S. Petri de Perusio in capsuia privi- dum, concedimus per hoc apostolicae defensionis
legiorum, n. 10.] privilegium, ut teneat et habeat pacifice et quieto
NICOLAUS episcopus servus servorum Dei, vene- quftd Jiactcnus tcnuit et habuit, et nunc tenet ct
rabili monasterio Bcati Petri apostoli, sito extra, habct, scilicct cellas suas et ccclesias, cortes suas
imo et juxta civitatem Perusinam, in loco qtii dici- ac plebes, fundos etiam, et.casales, plebem scilicct
tur Caprarius, et per illud BONIZONI abbati, cjtisque Sancti Constantii, ct Sancti Rufini, et Sarcli Mai-
successoribus ibidern juste et regularitsr promoven- tini, ccclesiam Sanclac Mariaein Agellione, cum suis
dis in perpctuum. pcrtincntiis ; curtcm de Casale, et.curtem Sancti
Cum universalis sancta mater Ecclesia per glo- Jusiini; cuitem de Petroniano ; ccclesiam Sancti
riosos apostolorum principes, Petrum scilicet pisca- Andreae dc Aliano, cum sua pcjtinenlia ; ecclesiam-
torem hominum, et Paulum doctorcm gentium; prae quc Sancta; Mariacin Petithiano, et ecclesiam Sancti
caeteris cooperatoribus maximc sit coadunata, in- Clcmentis, alque mcdietatcm ectiesiae Sar.cti Docati
.IS03 NICOLAI II PAP.£ 130i
in civitella; nec non et lerram Hugonis nepotis A 1bus, nulla se occasione pei misecat. Abbatem vero
Bernonis de Montenigro. Insuperque confirmamus eidem ( monasterio, non alium , sed quem dignum
eidem monasterio in perpetuum massas tres in imoribus, atque aptum disciplinae monasticae, com-
comitatu Perusino positas : unam quae vocalttr niuni 1 consensu, congregatio tota poposceri!, si ex
Pusulo, alteram Filomio, et aliam quae nuncupa- i habuerit, vel si ab alia congregatione sibi elege-
se
tur Casalini, cum ccclesiis, casis, vineis, campis, irit, absque aliqua venalitate, a Romano pontifice
<
liortis, moniibus, cultis ct incultis, oninibusque consecrandum. Decernimus etiam ut omnes eidem
1
suis pertinentiis ; monaslerium quoque Sancti An- monasterii cartha; contrarise et nocivae omnino va-
geli in comitattt Arisati, in loco qui dicitur Tolliano tcuae et inanes existant. Praeterea apostolica noslra
ct Lunisano, cum cellis et capellis suis, et cum auctoritate
i constiluimus et confirmanius ut nullus
omnibus suis pertinentibus. Nec non quidqttid iimperator, rex, cpiscopus, dux, marcbio, comes,
deinceps praefatum Sancti Petri monasterium, quo- ^vicecomes, guastaldio, aut alia quaelibct magna
vismodo, divinis vel humanis legibus cognito, ]
parvaque persona, te praedictum abbatem, tuosque
acquirere potuerit, hujtis nostri apostolici privilegii successores
: canonice intrantes, de jam dicto mo-
tenore conflrmamus. Licenliam quoquc damus libi nasterio, i vel de omnibus suis rebus, ct proprieta-
de omnibtts clericis, tam in monasterio degentibtts tibus mobiUbus et immobilibus, ac sesc moventibus
quamque etiam foris in possessionibus ejus manenti- molestare ac divertere, aut inquietare audeat. Si
bus, a qtioounque volueris idonco et eanonice locato < quis ergo contra hujus nostri apostolici privilegii
episcopo co ordinandi, et chrisma in tuis plebibus ac- decretalcm temere agere te.-iiaverit,vel proesumpse-
cipere. Si autera ab episcopoin cujus dicecesi praefa- serit, auctoritate sanctoeet individuae Trinitatis, et
tum monasterium situm est, ncc ordinationcs, nec beatorum apostolorum Petri et Pauli et nostra,
chrisma potueris canonice et gratis cbtincre aut perpctuac malcdictionis anathemati se subjacete
impelrare, el tle ecclesiis consecrandis codem nio- noverit, donec resipiseens salisfecerit. Insuper com-
do ; et nullus episcopus ad idem monastcrium per- positurus cxistat duodecim libras auri, medielatem
tinentem excommunicare, aut daranare audeat, nostro sacro palatio, medietatem ipsi monasterio.
si in causa sua noslrum, ac sanclae apostolicae Qui vero pio studio hanc observare voluerit, et
sedis patrocinrum et examen flagitat. Romani att- prcefatum monasterium in nulla sua justitia vel
tem pontiftcis donum abbatiae et abbas ipse, et rebus suis fraudaverit, sive qui, ei revercnliam
consecratio abbatis sit in perpctuum. Et omni rc- habens, pro Deo de suis aliqtiid coutulerit, bcnc-
inota excusatione, nisi canonica , ad synodum , £ dictionis gratiam a Doniino Deo consequatur, el
quandocunqiie a summo pontilice vocatus fuerit, per clavigerum principem coelijai.uas regni coelestis
veniat. Porro oblalioncs, eidem monasteiio collaLi; introduti mereatur»
tam pro vivis quam pro defunclis, a nullo episcc- Scriplum per manum Octaviani scriniarii, nola-
porum pervadantur, sed cx integro proliciant mo- riique sanctae Romanoe Ecclesiae, in mense Februa-
nasterii utilitatibus ac fratrum necessitalibus.Dcci- rio, et indictione xii. Bene valete.
mae autem ejusdem nionasterii in susccptiouc Datum Romoeoctavo Kalcn. Martii, anno Bomini
hospilum et peregrinoruni ad portam ipsius mo- Christi 1059, per manus Humberti dicli cpiscopi
nasterii conferantur. Servitium quoquc, et quod sanctae Ecclesiae Silvae Candida?, et bibliothccarii
vulgariter dicunt foderum.nec imperatori, ncc regi, sahctae Romanae el apostolicac sedis, anno priniu
nec niarchioni, nec alicui hominum liceat cx pontificatus domni papoeNicalai II, indiclione xn.
eodem monasterio, aut ex perlinentia cjus requi- II.
rere, nisi soli nostrae apostolieae sedi. Insuper, ct
ibi sepeliri nequaquam prohibeat mortuum. Episco- Nicolai II summi ponti/icis butla qua monasteria
Sancli Vincentii ad Vulturnum, etJoanni IV,cjus
pus vero publicas missas, et stalioncm ibitlcm f:t- abbati, omniaillius bonaetjura confirmat.
rere non audeat, nisi ab abbate ipsius monastcrii [)» (Anno 1059.)
fuerit invilatus, ne, sicut beatus Grcgorius ait, in [MURATORI, Ber. Ital. Script. I, n, 5, 4.]
servorum Dei secessibus ulla occasio praebcatur NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
popularibus conventibus; et simpliciorcs ex hoc cto filio JOANNI, abbati venerabilis monasterii Cbri-
animas plerumque (quod absit!) in scandalum tra- sti martyris Vincenlii super ipsum fontem Vuiturni
hat frequentior quoque mulierum iiitroitus. Quod fluminis constructi, ct pcr etim cunctis successori-
si invitante, vel annuente abbate, episcopus ibidem bus ejus regulariter ad regimen promovendis in
per-
missas publicas facere voluerit, his tantum diebus pctuum.
id agat, scilicet secunda feria Paschas, et beatorum Etsi omnibus sollieitudinem nostram et aposto-
Petri et Pauli Natalitiis; sed nullas inde oblationes licae sedis munimentum protendere debemus,
piis
tollat ipse, aut aliquis clericorum ejus, invito tamen locis, et praccipue religionc monastica pol-
abbate, ac fratribus. Statuimus quoque ut, obeunte lentibus, abundantius quidquid pictatis ct ulilitatis
abbate monasterii ipsius, nec episcopus, necaliquis possumus, quatenus ex pia provisione cccnobitarnm
clericorum ejus in describendis, praevidcndisque in futuro plenam mercedem cum eis, et pro eis D.o
acquisitis, acquirendisque ejusdem monasterii re• miscrai-tc, mereamus. Ptoinde bcnevola conden-
 1%05 EPISTOL^E ET DIPLOMATA. 1306
scensione annuentes petitionibus tuis, charissime A ritate i restruxere, et privilegiis apostclicae sedis
lili, et abba Joannes per hanc apostolicae auctori- r
merito caetcris ccenobiis praelulerunt, atque contra
latis decretalem paginam, secundum quod tuis ante- quorumlibetsuspectas
i] injurias efficaciter mtinierunt,
cessoribus nostri fecisse noscuntur, concedimus et Quorum ( nos sacrae auctoritati sicut tempore et loco
confirmamus tibi, tuisque successoribus post te re- ssuccedimus, sic eorum exemplo, ut opoitet, inniti-
gulariter promovendis in perpetuum praefatum mo- imur, et per btijus nostrae decretalis paginoe tcnoreni
nasterium Beati Vincentii martyris situm super ttibi, dilectissime fili Desideri, quem abbatem con-
ipsum fontem Yulturnura in tcrritorio Beneventano ssecravimus, concedinjus, secundum privilegia ante-
in partibus Samniae cum omnibus suis pertinentiis (
cessorum nostrorum atque consuetudinem, mona-
et cellis, videlicet monasterium Beati Petri ap stoli sterium f almi Patris Benedicti, situm monte castri
pi-situ n juxta fluvium Sabbati, monasterium quo- (Casini, cunctamque ipsius monasler.i abbatiam, iii
que Sancti Ade dali intra Beneventum, et ecclesiam iintegro cum cellis suis, castellis, praediis ct omni
Sancti Stephani; cellam Sanctae Mari;c in loco sua 8 pertinentia, et bac nostra auctoriiate confirma-
Sano, etc. Concedimus Hcentiam vobis vestrisque mus i tarn in Jinibus Beneventanorum, Apulorum et
posteris ad altaria consecranda et clericos in quoli- < Calabrorum, quam etiam in finibus Marsorum et in-
bet gradu ordinandos invitare queni volueritis epi- *> ' imarchiis, sive ubicunque longe et prope hactenus.
scopum. Interdicimus etiam ne quis episcoporum ex jure j sibi pertinet aliquid, sive quidquid deinccps.
codcm monasterio abbalcm vel monachum audeat ubi i vis jusla acquisierit. Ad hacc justitiam, vtl
ad suam synodum provocare, vel excommunicare. <
quodlibet debituni quod officiales nostri sacri palalii
Jubemus quoque concedendo vobis cujuscunque *exigunt a navibus ad Romanum poitum applicanti-
Ecclesiae clericum, si venerit ad conversionera, ut bus, 1 vestri ccenobii navi peculiari gratanter rela-
recipiatis secundum monasticam disciplinam '
xamus ; et quolicscunque Romam ad seivitium san-
chrisma, et oleum sanctum acquiratis a beneplacito ctae ' Romaine Ecclesiae veneritis, in sancta Jerusalem
vobis episcopo, etc. Si quis autem, quod non opta- palatii 1 Susurriani hospilium habeatis ; et defuncto
mus, etc. •
abbate ibidem, vestra vel vestrorum successorum.
Scriptum per manus Qctaviani scriniarii S. R. E. electione < abbas constituatur, a Romauo pontifice
notarii, mense Martio, et indictione xn. Bene va- iconsecrandus, conservato vobis vestrisque succcs-
lete. !
soribus privilegium, tam quod ex navi vestra, qiiam
Datum Spoleti vi Nonas Martii, anno Jesu Cltri- 'qiiod ex ipsa destructa ecclesia, ut vel sic restruere-
sli 1059, per manusHumberti sanctae Ecclesiae Silvae _ tur, proximus decessor nostcr sanctus Leo firmavit
Candidae episcopi, anno i Pontificatus domni papae abbati i Richcrio. Usuin quoque sandaliorum et dal-
Nicolai secundi, indictione xn. '
maticoe quamvis jure caidinalatus tui ab apostolica
sede pcrcepcris, a nobis tamen tibi et ioco dcinceps
III.
i: principalibus festis tantum concedimus ad hona-
in
Nicolaus II papa confirmat bona ac privilegia oin- rificentiam
j tani venerabilis ccenobii, et ob dileclio-
nia a Leone PP. IX Casinensi monaslerio con-
cessa. nem tui, secundum quod praefatus decessor noster
(Anno 1059.) 1 proefato conccssit.
tuo
[COCQUELINES, Bullar., I, 401, ex regesto Petri Dia- Proeterea corroboramus tibi tuisque successoribus
coni, num. 18, fol. 17 a lergo.] i omni conventu episcoporum et principum supc-
in
NICOLAUS episcopus, servtts servorum Dei, DESI- riorem
I in omnibus abbatibus scdem, et in conciliis
DERIOdilecto filio abbati venerabilis ccenobii almi et < judiciis priorcm tui ordinis hominibus seuten-
Patris Bcn^dicti, quod nuncupalur Mons Casinus, iliam pro reverentia tanti Ioci, qui primum et sum-
cunctisque successoribus ejus illic regulariter ad mum i monasticae legislatorem vivuni et moittiuni
rcgimen promovendis, in perpetuuni. ;
rctinere promeruit; quique ipsius legislatorem scri-
Pastoralis soilicitudinis nostrae bonum si debet D) pto, verbo et exemplo ccenobiale propositum appe-
perspicere et proficere omnibus etiam extraneis et tcndo, In toto mundo sole clarius evibravit. Dcfuncto
longintiuis, multo magis domesticis et propinquis. autem abbate, ex sese ipsa congregatio, secunduiu
Ipsis quippe post Dominum secundo gradu admo- sanius consilium sapicntum et seniomm fratn:r,:,
venda est invisibilis charitas, ut per eos velul quae- sibi abbatem cligat, ct apostolicae setlis pputifiti
dam visibilisflamnia gradatim ad remotiores quosque firmandum cl consccrandum cxhibcut. Nec alitet
discurrat. Piis ergo locis et divina religione vene- ibi abbas constituatur, aut aliunde illuc int; oniilla-
rabilibus debitae consolationis et defensionis porre- tur, nisi forlc ex se aliqtiem tanto regimini idoncuiu
cturi manns, illum caeteris praeferendum non ambi- non habucrint, et ob id saniori consilio extrancuni
gimus quem monaslicoe normae constat esse princi- sibi elegerint. Por.ro, proeter sunimum apostolicre
pale gymnasium, et sanctae Romanae et apostolicae sedis praesulcm, eujuslibet Ecclcsiae cpiscopum vel
sedi contiguum ; quem cives Romani, patres vide- sacerdotem in praefato monasterio vcl in ccllis
lieet cximii Benedictus, Maurus et Placidus cum ipsius ditioncm quainlibet sibi praesumcre hac no-
nonnullis aliis fendarunt, quemque, a gentibus de- stra interdicinms auctoritate : ita tit, nisi ab abbatc
structum, Romani poutifices pihilomintis sua aucto- fuerit itrvitatus, ncc niissaruni soicmnia inibi au-
 150.7 NlCOLAl II PAP.E 1308
deat cclcbrare, sed, remota et propulsala qualibet A. omnibus pertinentiis; ncc non et eastellura qui
oppressione ecclesiasticarum vel saecularium per- vocatur Lastinianum, et alia tria castella, monlem
sonarum, sicut hactenus mansit, a pracsenti duode- Alberici, Mucelam, S. Quirici cum portu decem na-
cima indictione hoc nostro privilegio iu perpetuum vium, quae duo Trasimundus comes filius Altonis
quietum et liberum, ad servitium et gloriam Dei beato Benedicto in monte Casino legali donatione
inaucat, sub defensione ct jure sanctae Romanae et et chartarum monumentis contulit; tertium autem
apostolicoe sedis, cum suis omnibus. castellum Frisam.quod praefati Trasmundi uxor pro
E.x quibus summatim et generaliter omnibus haec aninia sua, consentientc viro suo, S. Benedicto ob-
jraminalira et specialiter tantum istic digessimus : tulit; S. Jnsta ibidem; cellam S. Focati in Alarino,
In primis monasterium Domiiii Salvatoris positum S. Georgii in Termole; cellam S. Liberatoris in
ad ipsius pedem montis; atque raonasterium Sanctae Ma.rcb.ia, cum quadraginta cellis; S. Salvatoris iu
Dei genitricis et virginis Mariae, qui vocalur Plum- Tabe, S. Scholasticae in Pinne, S. Martini iti
Jiarola; sed et castellum S. Petri ad pedem ipsius Salina, S. Nicolai in Apruxo, S. Angeli in Maranno,
inontis, quod ab antiquis dictum estcastrumCasini, cum omnibus cellis suis sanctorum septem fra-
nec non et castellum S. Angeli; castellum qui vo- trum; S. Laurentii, et S. Benedicti in Trunto,
catur Piniatario, et Junctura; casteilum S. Georgii, " S. Apollinaris in Firmo, S. Benedicti in Tisino, et
et S. Apollinaris, et S. Ambrosii, et S. Andreae : et S. Mariae in Arboscola; cellam S. Benedicti in
castellum qui vocatur Vallisfrigida : castellum qui Marli, et S. Cosmati; cellam S. Angeli in VaUeregia
dicilur B.antra, et S. Petri in Hia; S. Victoris, Toro- cum castellis et omnibus suis pertinentiis; nec noa
culum, Cervaru, S. Elioe, Vallemrotundam, Rocca et castella in comitatu Asculano id est Octavus, et
fle Bontra, cum omnibus suis pertinentiis; eastel- post montem Cinianum et Trivilianum, et Cavino,
lum qui dicitur Sarasiniscum, et casteUum S. Ste- quod Rolandus in praefato monasterio cum suis ne-
pbani; cellara SanctaeMariae in Albaneta; et S. Ni- potibus obtulere; cellam S. Jacobi in Tremiti cum
colai in Ciconia, S. Benedicti in Clia, S. Angeli in ipsis insulis; in Comino castellum qui dicitur Vi-
Vallelucis, et cella Sancti Michaelis; in comitatu calbo, cum omnibus suis pertinentiis.
Aquinensi cellam S, Gregorii, S. Maurilii, et S. Ni- His igitur et omnibus quae praefato ccenobio juste
colai in Pica, S. Angeli in Cannuccio, S. Mariae in pertinent nunc, quae in futuro juste pertinebunt,
Rarole, et S. Petri in Ascleto; item in Luca cel- sub tutela et Romana liherlate hoc privilegio per-
lam S. Georgii prope Posterulam; Wiriwalam, quam petualiter, ad temporalem servorum Dei praesentium
S. Benedicto contulere Enricus et Rolandus fratres, r scilicet atque futurorum qttieteni, stalutis, alque
sanctae conversationis habitum quaerentes; cellam confirmalis ; apostolica censura, sub iuterpositione
S. Benedicti, et S. Scholasticae in Gaeta; S. Ste-i districti analhematis et diviiii contestatione judicii,
phani in Terracina ; S. Luciae, S. Petri in Curuli; interminamus oninibus tam prxseulibus quam futu-
S. Sylvestri, et S. Luciae in Arpino ; S. Benedicli ris, ne ullus hominum cujuscunquc ordinis, dignita-
in colle de Insula; S. Germani in Sura; curtem tis, conditionis, vel cujuscunque oflicii, seu quaeli-
S. Urbani in Comino; cellam S. Pauli ibidem et bet vel quantumlibet parva aut magna persona,
S. Nazarii, et S. Valentini, ac S. Salvatoris; cellam. quibuscunque rebus vel personis praefato monaste-
S. Benedicti in Venafro; et S. Nazarii, et S. Marise rio juste pertinentibus aliquam violentiam inferat,
in Sa!a; curtem S. Benedicti minoris ibidem; ca- aut calumniosus existat, vcl incumbat. Insuper
stellum quod dicitur Capriata, et Francilonis, et quia monasticus cursus secundum praeceptum regulae
S. Joannis ; curtem S. FeUcis; castelluni qui voca- almi Patris Benedicti aestivis et hiemalibus tempo-
tur Conca; ccllam S. Benedicti in Cesama; S. Be- ribus praefixus est, auctoritate apostolica concedi-
nedicli in Teano; et S. Benedicti in Suessa; nec mus ut liceat fratribus signum pulsare in eodem
non et ceilam S.Benedicti in Capua cum ipso Gualdo monasterio et iu cellis ejus, tam ad diurnas quam
deLigure et cum omnibus suis pertinentiis; collam D ad nocturnas horas, quandocunque voluerint. Liceat
S.Joannis ancillarum Dei in eadem civitate; S. Ma- quoque ipsius monasterii et cellarum ejus fratribus
riae inCalvo; S. Mariuein Cingola; S. Adjutoris iu clericum cujuscunque ordinis, de quocunque episco-
Alifas; S. Caeciliae in Napoli; Ecclesiam Sanctae patu fuerit, secundum traditionem sanctorum Pa-
Crucis in Ancalfi; cellam S. Bonedicti in Salerno; trunj suscipere cum rebus suis ad conversandum et
t;t'CcUamS. Sopbioeinfra civitatem Beneventanam ; monachicum habittim suscipiendum, absque inter-
ccllara S. Bcnedicti in Asculo; cellam S. Benedicti dictione quorumlibet episcoporum; ut liceat eisdem
in Trans; ct S. Benedicti in Bari : cellam S. Mariae subjectis monasterii eorum judicare lam monachos
ancillarum Dei in civitate Cosentia; cellam S. Bene- quam et sanctimoniales feminas, absque prohibitione
dicti in Pectinaro, S. Mariae in Banse, S. Benedicti et contradictione cujuslibet saecularis potestatis
inAlarimo; cellam S. Eustasii quam S. Benediclo seu ecclcsiasticae. Et quia cupimus tam praesentium
oblulil Adelpherius Pantasia, cellam S. Mariae in quam futurorum malignae avaritiae et nequitiae ob-
Muronc, S. Eustatii in Petra abundanti, S. Marioe viare, hac nostra apostolica auctoritatc pariter in-
iu Bah-atano, S. Mariae in Casmela juxta fluviuin terdicimus seditiones, quas dicunt levas, seu deprc-
. Triniuni, S. Bencdicti in Ripa Ursa cum suis dationes, ne fiaritaliquo modo in cujuscunquc abbatis
 1309 EPISTOL.E ET DIPLOMATA. 151(1
aut rectoris morte aut electione. Ad haecIiceat vobis j , fratri ANNONI, archiepiscopo Colonieijsi, perpetuain.
sacrum chrisma, et ecclesiasiicos ordines, et alta- in Domino salutem.
rium consecrationes ab episcopo quolibet canonice Pontificii apostolatus nostri est, universali vigi-
promoto accipere, et Christ-ianismura in ecclesiis lantia omnibus ectiesiasticis negoliis utiliter pro-
vestris agere per clericos veslros, et hymnum ange- spicere; religiosorum tamcn locorum utilitatibus
licum per dies Dominicos et festivitates ad missa- summam sollicitndincm piut devotione impendcre.
rum solemnia rite decantare. Et nullus episcopus Quani cum omnibus generaliter debeamus, spe-
praesumat in jam dicto nioiiasterio venire, vel in cialitei- tamen assensum prxrogalivae dilectionis
ecclesiis sibi subjectis sacerdotem excommunicare, erga reverentiam frateruitatis tuae semper habere
vel ad synodum provocare, aut abbatcm et inona- optamus.
chos quiillo in tempore fuerint. Quocirca, dum omnibus justis petitionibus de-
Porro cupientes consulere monaslicae religioni, beatur facilis asscnsus, suggestione benignitatis tuae
quoe peccalis exigentibus passim depravatur, le promptus cbaritatis nostrae exbibetur affectus. Ila-
taniumniodo diebus vitaetuae vicarium nobis ad cor- que secundum araorem petitionis tuae ecclesiam B.
rectionem omnium monasteriorum et monaehorum Marioe matris Doinini ncstri JesuChristi, sitam intcr
ab ipso fluvio Piscaria, sicut infiuit in marc, scili- muros uibis Coloniae in loco qui vocatur ad Gradus,
cet per lotam Campaniam, Piincipatum quoqtie, et qtiam pia devolio tua construxit et ad omnipotentis
Apuliam, atquc Calabriam, assumere decrevimus, Dei honorem, atque animae perpetuam mercedem,
i!a ut capitulum in eis habeas, et vice nostra indi- posstssionibus ac rebus iuterius el exterius ditavit,
sciplinatos, cum adjutorio episcoporum ad quos sub apostolicae defensionis tutela recipimus.
monasteria ipsa pertinent, corrigas, ct quae sunt Apostolica nihilominus auctoritate confirmamiits
emendanda, si potueris, secupdum Dominum emen- eidem ecclesiaa quidquid et tuae devotae religionis in-
des, aut apostolicae sedis pontifici renunties ad per- tentio divini zeli fervore hactenus contulit, scilicet
petuam animae vestrae mercedem, et monasticae re- Blisenna, Wissa, Unckelo, Heigenbach, Elinke, Flanj-
ligionis emeudationera et conservationera, pariter nersheimb, et antecessor tutts Hermannus archi-
quoque ad tui cardinalatus digiiitatem et sanctissimi episcopus eidein ecclesiae exaedilicandoe,dc caetero-
Benedicti honorificentiam, ea gratia ut monasticus rum possessionibus acquisivit, ct quod tua indu-
ordo corrigatur illis in partibus per te religiosum et stria, Ricbesoe et cohaeredum acquisivit Meckeni-
prudentissimum successorem illius. Si quis vero, chcm, Cloteno, Demundetedo, Assela, et decima-
quod non optamus, hujus nostri privilegii decreta- ^ tionem in Saxonia, quae feudum Henrici fuit, et
lein paginam temerario ausu in aliquo infringere quidquid in futurum quocunque modo divinis vcl
tentaverit, aeternaemaledictionis innodatum vinculis humanis legibus congruo tua charilas et quorum-
se noverit, et perpetua supplicia luiturum cum dia- cunque fidelium acquirere poterit.
bolo et angelis ejus, nisi forle prius resipiscens sa- Statuimus itaque, per hujus nostri privilegii de-
tisfecerit, At qui pietatis intuitu devotus observator cretalem paginam, ut nulla unquam cujuscunque
exstiterit, ipsius intenventu almi Patris Benedicti dignitatis, gradus vel ordinis roagna parvaque per-
perfectorumque sequacium sociorumque ejus, sem- sona audeat et praesumat ipsam ecclesiam aut reli-
piternae benedictionis particeps, et paradisi beatus giose famulantes ei ullo modo inquietaudo molc-
possessor efflciatur. Amen. stare, aut de suis mobibbus vel immobilibus, teme-
Scriptum per manum Octaviani notarii et scri- rario ausu discutere, quoniam dignum est ut qui
niarii sanctae Romanee Ecclesiae apostolicae sedis, continuo obsequio in Christi solius militia exerci-
aimo primo pontificalus domni papae Nicolai se- tantur, indeficientis nostrae inspectionis salubri mu-
cundi, indictione duodecima. niminc protegantur.
Datum Auximi octavo Idus Martii, anno Jesu Unde auctoritate Patris, et Filii, et Spiritus,sancti,
Cbristi millesimo quinquagesimo nono, per manum D et beatorum apostolorum principum Petri et Pauli,
Humberti sanctae Ecclesioe SilvaeCandidae episcopi, affectui sanctaedevotionis tuae, charissime confrater,
et bibliolhecarii apostolicoesedis. g; atanti animo annuentes, slatuimus, et sub inter-
IV. positione perpetui anathcmatis ac divini judicii ob-
Nicolaus II pontifex confirmat erectionem capituli servatione praecipimus ut tua et hoec.nostra eadem,
B. Mariw Virg. ad Gradus, Coloniw Aqrippinw, ad augmentum proefataeecclesiae perpetualiter con-
quod est xx canonicorum collegium, a S. Annone firmanda, statula, inviolata permaneant.
Coloniensiarcliiepiscopofundatnm, multisque prm-
diis a B. Eicheza (1) Poloniw regina dotatum. Si quis igilur, quod non optamus, hujus nostrae
(Atino 1059.) decrelalis privilegii paginae temerario ausu violator
[MIR.CCS,Opp. diplom., IV, 3.] cxistere, ct sanctae sedis apostolicae contumaci rebel-
NICOLALS episcopus, servus servorum Dci, dilccto lione decreta corrumpere praesumpserit, sciat se per-

(1) B. Richeza, alias Ritza S. Annonis archicp. coiio, dispensantc papa, Poloniac regis. Mortua cst
fiolon. ncpiis, Micccslai Poloniae regis conju.x, rnater anno 1057, sepulta iu ccclcsia B. Mariaevirginis ad
fiijl 13 Casimiri, cx Clunjaccnsi monacho ct dia- Gradus Colo'jia\ Colittir Uic xx Martii.
15U NICOLAIII PAP.-E 43 ii
pcluae nialcdictionis anathemale daninandum, et A auctoritate B. Petri prirrcipis apostolorum, r.ec non
cum diabolo et satellitibus ejusaetcrni ignis incendio cum diabolo et Juda traditore D. N. J. Christi eos
cremandum, nisi forte resipuerit, et Deo et praediclae in incendii concremari supplicio, et insuper sciat
ecclesiae condigne satisfecerit. Qui vero pia devo- se daturum x auri libras: scilicet medietalem nostro
tionis intentione conservator exstiterit, peccatorum sacro palatio, ct mcdietatem praedicto episcopio.
suorum omnium, precibus bealorum apostolorum Qui vero intuitu pio observator in omnibus exstitc-
principum, consequalur vcniam, et cum omnibus rit, custodicndo huj-.is nostri privilegii constitulio-
divinaelegis observatoribus, oeternaebeatudinis pro- nem, vel cullurn Dei respiciendo, benedictionis
mcrcalur gloriam. gratiam a misericordissimo Domino Deo habeal, et
Scriptum per inanum Octaviani, sacri scrinii et vitoeaeternoeparticeps sit, et misereatur in saecula
sanctic Romanae Ectiesiae nota:ii, Kalendis Maii, in- saeculorum.
dictione xn, anno Domini nostri Jestt Christi 1058, Datuni Romae vi Non. Maii, anno Dom. noslri
per manus Humberti sanctaeEcclesiae SilvaeCandidae Jesu Christi 1059, per manus Humberti S. ecclc-
cpiscopi et apostolicae sedis bibliothecarii, anno siae SilvoeCandidae episcopi, et apostolicae sedis bi-
primo pontificatus Domini papae Nicolai secundi, in- bliothecarii, anno i pontificatus D. papae Nicalai II,
uictione duodecima. B ind. xn.
V. VI.
Nicolaus II Ecclesiw Pennensis bona, petente Joan- Nicolaus II Ecclesiw Teatinw posssesionesfinesque,
ne episcopo, confirmat. rogatu Actonis episcopi, confirmai,
(Anno 1059.) (Anno 1059.)
[UGHELLI,Italia sacra, 1,1116.] [UGHELLI , Ilalia sacra, VI, 676.]
NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, dilecto NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, dile-
confratri JOANNI Pennensi episcopo et per te eccle- cto confratri ACTONI sanctae Teatensis Ecclesiae epi-
siae S. Mariae et gloriosi Christi martyiis ac lcvitae scopo, universisque successoribus tuis in Ecclesia.
Maximi, luisque successoribus in perpetuum, eadem canonice promovendis in perpeluum.
Officiinostri est omnibus ecclesiasticis utilitatibus Etsi jubemur, dum tempus habemus, ad opus bo-
providere, et juslis desideriis ac petitionibus prom- num operari, maxime tamen ad domeslicos fidei:
pto animo indulgere. Unde, quia petisti a nobis, unde omnibus Ecclesiis Christi, pro ea, quae nobis
charissime confraler, ut per nostri privilegii pagi- credita est dispensatione, solliciludinem nostram
nam tuae ecclesiae, et tibi, tuisque successoribus Q debentes, sic debemus invigilare longinquis, ne in
perpetualiter confirmaremus omnia quae praedictae aliquo absimus propinquis. Itaque ad suggestionem
ecclesiae juste et legaliter competunt, petitioni tuae tuam, charissime confrater et coepiscope Acto,
gratanter annuentes, per hiijus nostrae conslitulioiiis qtiem a rev. mem. domino nostro Victore ex epi-
decretum et apostolicae sedis ediclum concedimus et scopatu Marsicano ad Teatensem prorootum gau-
conflrmamus tibi, sicut superius legitur, in perpe- demus, et antecessoribus nostris atque nobis flde-
tuum quidquid in praenominatae ecclesiee episcopio liter et jugiter deservire in S. Romanae Ecclesiae
B. Mariaeet gloriosi Christi martyris et Levitae Ma- cura cognoscimus, episcopatum Teatensem cum
ximi in praesentiarum possides, quaeque in futurum omni sua' integritate et pertinentia , sicut antiquis
quocunque modo divinis, et humanis legibus cogni- et justislimitibusdeterminatur, couflrmamus : sci-
tis acquirere poteris, sciUcet ipsum episcopatum licet a Staflilo inter montes, et ipso monte de Ursa,
cum omnibus rebus et possessionibus suis, et pcr- et quomodo pergit in Coya, et ponit terminum in
linentiis, mobilibus et immobilibus seseque moven- aqua, subtus terra usque ad aquam-sonulam, et
tibus, castris, villis et territoriis, ecclesiis cum pri- quomodo perg.it usque in montem de Teste, et vadit
mitiis et decimalibus , et cum omnibus quae ibi pia per Vinae montem, et qualiter pergit usque roons
devotio fidelium sacris contulit oblationibus, taiii Clavi, et qnomodo pergit ipso fluvio de Trinio
pro salute vivorum quam etiam pro mortuorum. Sta- usque in littoribus maris, et juxia niare usqne in
luentes per hanc hujus sanctoe sedis apostolicop, cui Piscariam, etredit in priorem finera, quod est ipso
annuente Deo praeesse dignoscimur, inviolabilem Staffilo. Igitur statuentes apostolica auctoritate con-
constitulionem, ut nullus imperator, marchio, co- iirmamus tibi, successoribus tuis, nec non Ecclesiae
mes, vicecomes, aut alia quaelibet magna, parva, tuae civitatcm Teatenscm, et castellum Tribullia-
cujuscunque dignitatis vel ordinis persona, contra num, et curtem Cisternae, curtemque de Patron-
Jioc nostrum privilegium praesumat jam dietum epi- cello, ncc non castellum de Genestrale cum plebe
copium, aut te, charissime fili, tuosque in perpeluum S. Michaelis montem quoque Filardi cum capella
successores de bonis suis divestire, inquictare, aul Sanctae Trinitatis, plebem S. Martini de Turri, et
aliquid ibi contra sacros canones constituere vel partem de Aterno cum plebe sanctorum Langu-
ordinare. Si quis igitur ei, sicut a nostra apostolica tiani et Domitiani, et partem de Portu, ac castel-
auctoritatc concessum, et concessa .... perti- lum de Sancto Joanne cum sua capella, castellum
nere non permiserit, seiat se anathemalis vinculo quoque de plebe S. Hilarii cum eadem plebe, et ca-
innodatum.a Patre, ct Filio, et Spirittt sancto, ct slcllum de Villamagna cum plebe S. Micbaelis,
1313 EPISTOLJE ET DIPLOMATA L3I4
plebcm etiam S. Mariaede Caraniancio.tn castellum A VII.
de Luco, castellttni quoque de Pctra, plebemque (Anno 1059.)
S. Joanuis Uc Albateco, castellum Pulveri cum sua [MANSI,Concil. XIX, 875.]
capella, plebeni eliani S. Stephani in Baxamo, et Nicolai II Epistola ud episcopos Galliw, Aquitanix,
pleb:'in de Buvlar.ico et plebem S. Maitir.i de terra Vasconiw. — Dccreta promulgata in Rcmana sy-
Doni Trcsidii, etmoiitem Pcrge cum Sanclo Angelo, nodo ann. 1059 nonmtlla conlinet.
ct sedibus molendinorum, plebcmque dc Juliano, NICOLAIIS episcopus, servus servorum Dei, omni-
ct plebem S. Caeciliae, ac plcbem de Piro Coarlio, bus archicpiscopis, cpiscopis, abbalibus, clericis ct
el plebcm dc Oucule, plcbem quoque S. Mariae in laicis fidclibus, tam majoribus quam minoribus,
Pari, ct plelicm S. Marioe in Domo, et plebem de per omncs Gallias in Christo commorantibus, imo
Attissa, et monaslarium S. Mauri, et plebem S. Ni- Aquilanicis et Vasconibus, salutem ct npostolicam
colai de monte Oderisii, et montcm Acuto, et in benediclionem.
furca et ultra Piscariam terras eidem episcopalui Anno DominicaeIncarnalionis 1059, anuo ponli-
pwtinentes. Haecomnia, ct multa aiia proedicto epi- ficalus noslri iirimo, indict. xn, Romana urbe in ba-
scopatui pertinentia,quae bic non suntdescriptacon- silica Sancti Salvatoris quae appellatur Constanti-
firmamus, plebes scilicet, et capellas, et castella, B niana, sanctam cclehrantes synodttm, a sanctis Pa-
curtes cum omnibus suis pertinentiis ct decimatio- tribus, vidclicct 115 episcopis, exceplis abbatibus,
nibus, atque oblationibus fidelium morluorum at- et clericis rcligiosisaclaicis ceiebratam, dc statu Ec-
que vivorum, ncc non primiliis, ac omnibus daiio- clesiaesanctae ad communcm utililatem, Deo propi-
nibus episcopatui canonica auctoritate pertinentibus. tio, canonice disposuimus. Inlcr caetera de Nicolaila-
Si qttis autem, quod absit, de his omnibus quae rum haercsi, id est de conjugatis presbyleris, diaco-
praediximus, temerario ausu, sive imperator, vel nibus et omnibus iu clero constitutis, ab omni
marcbio, aut comcs, aut aliqua persona laica, aut concilio statutam est et corroboratum ita:«Quicunque
aliquis episcopus, sive abbas, monacbus, vel prc- saccrdotum, diaconorum ct subdiaconorum , post
sbyter infringere, minuere aut relinerc praesumpse- constilutum beatoe memoriae praedecessoris nostii
lit contra tuam Ecclesiam, vcl coiltra tuam volun- sanctissimi Leonis papae de castitale clericorum,
tatera, et successorum tuorum statuentes apostolica concubinam palam duxit, vel ductam non rcliquit,
auctoritate, sub divini judicii intenninalione, ut ex parte oinnipotentis Dei, aucloritatc beatorum
nulla unquam magna, vel parva cujuscunque digni- apostolorum Petri ct Pauli, praecipimus et omnino
tatis, aut ordinis persona, sicut supra praefati contradicimus ut missam non cantent, neque Evan-
SMUUS,te, vel successores tuos de praenominatis ^ geliuni pronuntient, neque Epistolam ad missam
Donis ecclesiae tuae, vel de omnibus ad eam juste legant, neque in prcsbyterio ad divina officia cum
pertinentibus inquietare vel molcstare audeat; nec his qui praefatae institutioni pbedientcs fucrunt ma-
aliquis archiepiscopus, velepisc. in tua dicecesiquid- neartt, neque partem ab Ecclesia recipiant quousque
quam pro constitutione ordinare vel agere sine a nobis senlentia super hujusmodi, Deo concedenle,
tua successorumque tuorum licentia audcant; sed, procedat. Et praecipientes statuimus ut hi preedicto-
contrarietate remota ecclesiastica, cum suis juslitiis rum ordinum, qui ejusdem praedecessoris nostri
perpetualiter quieta remaneat. Qui vero haec, quae dccrelo obedientes haec servaverint, juxta Ecclesias
a nobis pio intuitu promulgata sunt, infringere vel quibus ordinati sunt, sicut oportet religiosos cleri-
in aUquo transgredi, sicut dixiraus, praesumpserit, cos, simul manducent et dormiant. Et rogantes mo-
omnipotentis Dei iram incurrat, et nostro analhe- nemus ut ad apostolicam, communem scilicet, vitam
mate confossus pereat, sed et cum diabolo damna- summopere pervenire studeant; quatenus, perfectio-
tus gemat, et insuper sciat se daturum centum auri nem conseculi, cum his qui cenlcsimo fructu ditan-
libras, medietatem sacro nostro palatio, etmedieta- tur in coelesti patria mereantur ascribi. >
tem ipsi praedicto episcopo. Qui vero pio intuitu ob- r» De his autem clericis qui tonsuram projiciunt, et
servator in omnibus exsliterit, custodiens hujus- a clericatu recedunt, quos apostatas Julianistas.jure
modi nostri privilegii constituta ad cultum Dei re- vocitamus, statuimus ut, nisi ad professionem ele-
spicientis, benedictionis gratiain a misericordis- ricatus rcdierint, omni christiana communione pri-
:>imoDomino Dco habeat, et vitae aeternaeparticeps venlur.
esse mereatur iii saecula saeculorura. Amen. De monachis vero propositum non servantibus
Scriptum per manus Crescentii notarii et scrinia- decrevimus ut, quousque ad propositum redeant,
rii sanctae Roraanae Ecclesiae mense Maio die se- et in monasterio regulariter consistant, communione
cunda, indictione duodecima. Locus J-signi domini privali permaneant.
papae. Illi etiam qui peregrinos, veloratores cujuscunque
Dat. Romae vi Non. Maii, ann. Domini nostri sancti, sive clericos, sive monachos, vel feminas,
Jesu Christi 1059, per manus Humberti sanctae Ec- seu inermes pauperes depraedati fuerint, vel bona
tlesiae Silvae Candidre episcopi ct apostolicae sedis eorum rapuerint, vel in nialtini eis obviaverjnt, ana-
'•ibliothecarii, anno primo pontificatus domini papae thematis vinculo feriantur, nisi digne emendaverint.
Nicolai II, indictione duodecima. De confiniis ccemeteriorum , sicut anliquitus a
1315 NICOLAI II PAPyE 1310
sanctis Patribus slaltitum esl, statuimus ita : Ut A auctoriiale beaiorum apostolorum Petri et Pauli,
major ecclesia per circultuni sexaginta passus ha- praecipimus, ct omnino coulraUicimus, ut missam
beat, capellae vero, sive mir.orcs ecclesiac, triginla. non canlet, neqtie Evangelium vel Epistolam ad
Qui autem confinium eortim infringere lenlaverit, missam legat, neque in prcsbyterio ad divina offi-
vel personam hominis aut bona ejus inde abstraxe- cia cum iis qui praefatae constitutioni obedientes
rit, nisi publicus latro fuerit, quoiisque emendct, ct fuerint maneat, ncque partcm ab Ecclesia suscipiat,
quod rapuerit reddat, excommunicetur. > quousqtic a nobis senlentia supcr hujusmodi, Dc-o
Haec igituret caetera hujtismodi, qiiaecunquc in sa- concedente, procedat.
cris canonibus habentur, authenticum sancta syno- IV. El praecipientes slatuimus ut ii praedictorum
diisproefala fore ccnsuit observandum. ordinum, qui,eidempraedecessori nostro obedientes,
VIII. castitalcm servavciunt, juxta ecclesias quibus o;i!i-
Nicolaus II omnibus episcopis cunctoquc clero ct nati sunt, sicut oportet religiosos clericos , simul
populo decretu synodi Bomanw (J) perscribit manducent et dormiant : et quidquid eis ab eccle*>iis
(Anno 1059.) vcnit, communiter habeant. Et roganles monenuts
[MANSI,Concil. XIX, 897.] ut ad apostolicam, communcm scilicet, vitam sum-
NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, omni - B mopere pervenire studeant.
lnis cpiscopis catholicis, cunctoque clero et populo, V. Deinde, ul decimse el primitioe, seu oblalioncs
salutem charissimam et apostolicahi benedictio- vivorum el mortuorum , ecclesiis Dei fideliter red-
nem. dantitr a laicis , ct ut in dispositione episcoporutn
Vigilanlia univcrsalis regiminis assiduam sollici- sint. Quas qui retinuerint, a sanclae Ecclesiaecom-
tudinem omnibus debcntes , saluti quoque vestroe munione separentur.
providentes, qua; in Romaua synodo nuper cele- VI. Ut per laicos nullo modo quilibet clericus
brata, coram ceiiium tredccim cpiscopis, nobis licet aut presbyter oblineat ecclesiam , nec gralis, nec
immeritis praesidentibus, sunt canonicc constituta, pretio.
vobis notificare curamus, qnia ad saluteia vcstram VII. Ut ntillus habitum monachi suscipiat, spera
cxsecutorcs coruni vos esse optamus , et apostolica aut promissionem habens ut abbas flat.
auctoritate jubendo mandamus.
VIII. Nec aliquis presbyter duas ecclesias siniul
I. Primo namque, inspectore Deo , est statutum
ut electio Romani ponlilicis in polcstatc carditla- oblineat.
liura cpiscopoi uiii sit; ita ut si quis apostolicoe sedi IX. Et per Simoniacam haeresim nemo ordinc-
sincpraemissa concordi et canonica electione eorum, ^ tur vel promoveatur ad quodlibet ecclesiasticum
ac dcindc sequenlium ordinum religiosorum, cle- officium.
ricorum et laicorum consensu , inthronizatur , X. Ut cujuslibet ordinis clericos laici non jti-
is non papa vel apostolicus, sed apostaticus ha- dicent.
bcatgr. XI. Ut de consangttinitate sua nullus uxorem au-*
II. Ut moriente Romano ponlifice, vel cujuscun- cit usque ad generationem septimam, vcl quousque
que civitatis, nulliis praesumat facultates eorum parentela cognosci poterit.
rnvadere, sed successoribus eorura reservenlur in- XII. Ut laicus uxorem simul et concubinam ha-
tegrae. bens non comrounicet Ecclesise.
III. Ul nullus missara audiat presbyteri quem
scit concubinam indubitantcr habere, aut subintro- XIII. Ut nullus laicus ad quemlibct gradum eccle-
ductam mulierem. Unde etiam ipsa sancta synodtis siasticum repente promoveatur, nisi, post mutalunl
hoc capitulum sub excommunicalione statttit, di- habiliim soecularem, diutttrna conversatione intcr
cens : < Quicunque sacerdotum , diaconorum, sub- clericos fuerit comprobalus.
diaconorum, post conslitutum beatae memoriae proe- p Vos ergo haecet alia sanctorum Patrum statuta
decessoris nostri sanctissimi papae Leonis de casii- fideliler cl Cbrisliana vevcrenlia observate, si vultis
tate clericorum, concubinam palam duxerit, vel du- de sanctae Romanae Ecclesiae et apostolicae sedis
ctam non reliquerit, ex parte omnipotentis Dei, pace et communione atque benedictione gaudere.

(2) Concilium hoc mense Aprili et in tertia scpti-
mana post Pasclta habilum ex Nicolai II papae epi-
stola ad archiepiscopum Remensem coiligitur; ex
epistcla autem ejusdem ad episcopos Galliaedicilur
« SS. Palribus videlicetcxm episcopis,exceptis abba-
tibus, et clericis religiosis ac laicis celebruta; quod
repetit Nicolaus initio Actorura hujus concilii : »n
Bomana synodo nuper celebrata coram cxin episcopis.
Verum ex Vaticano codice infra exhibiti in suBscri-
ptionibus hujus concilii non reperiunlur subscripti
nisi LXIIIcpiscopi; hinc forte legendum LXIHloco
c.xni episcopis in cilatis locis Nicolai : frequenter
cnim hacc nota L exscrihitur loco c, el c converso.
ln hoc eoncilio VVidonem arcbiep. Mediolanensem
ab Arialdo et LandulphO Cotla Simoniacae labis in-
simtilatum, Oddovel Atto Novariensis episcopus cuni
Astensi et Taurinensi episcopis defendere conatus
est, ex Ughello, tom. IV de ep. Novarien., n. 48,
Asserit insttper de archiepiscopis Mediolanen. hunc
Widonem interfuisse huic concilio, atque primo lpco
subscripsisse, uti ex actis apud Vaticanum; verum
ex actis infra exhibitis primo loco subscripsit V. ar-
chiepiscopus Bomegradensis patriarcha, non Medio-
lanensis archiep. , qui nullibi, sicut nec Astensis
cpiscopus, subscriptus legitur.
1517 EPISTOL/E ET DIPLOMATA. 13!8
IX. A quotisque a nobis sententia super hujusmodi, Do-
Nicolaus II omnibus episcopis Amalphilanw Ecclesiw mino concedentc, procedat. >
suffraganeis cunctoque clero et populo decreta sy- Et praccipientes slatuimus ut hi praedictorura
nedi significat. ordinum, qui, eidem praedecessori nostroobedientes,
(Anno 1059.) castitatem servaverunt, juxta ecclesias quibus ordi-
[MANSI Concil. XIX, 907.] nati sunt, sicut oportet religiosos clericos, simul
NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, omni- manducent et dormiant, et quidquid eis ab ecclesiis
nus episcopis Amalphitanae Ecclesiae suffraganeis, competit communiter habcant.
Mnctoque clero et populo salutem charissimam, et Et rogantes monemus ut ad apostolicam, scilicet
ueuedictionem apostolicam. communem, vitam summopere pervenire studeanl;
Vigilantia universalis regiminis assiduam sollici- quatenus, perfectionem consecuti, cum his qui
tuUinem omnibus debentes, salutis quoque veslrae, centcsimo ditantur, in ccelesti patria mereantur
causa praerogativaedilectionis charissimi confratris ascribi.
nostri archiepiscopi vestri, specialiler providentes, Deniquc ut decimae et primitiae, seu quaecunque
quae irt Roraana synodo nuper celebrala coram 113 " oblationes vivorum et mortuorum ecclesiis Dei flde-
episcopis, nobis, licet immeritis, praesidentibus, sunt liter reddantur a laicis, et ut in dispositione episco-
canonice instituta, vobis notificare curamus, quia ad porum sint, secundum canones distribuendae; quas
salutem vestram exsecutores eorum vos csse qui retinuerint, a sanctae Ecclesiae gremio sepa-
optamus, et apostolica auctorilate jubendo man- rentur.
damus. Ut per laicos nullo modo quilibet clericus aut
Primo namque inspectore Deo est slatutum ut, si presbyter obtineat ecclesiam, nec gratis , ncc
rjuis apostolicae sedi sine concordi et canonica ele- pretio.
elione ac benedictione cardinaliuin episcoporum, Ul nullus babitum monachi suscipiat, spcm aut
ac deinde sequcntium ordinum religiosorum cleri- promissionem habens quod abbas fiat.
corum inthronizatur, non papa vel apostolicus ha- Et ut per Simoniacam haeresim nemo ordinelur,
beatur. vel promoveatur ad quodlibet ollicium ecclesiasti-
Et ut moriente Romano pontificc, vcl cujuscun- cum.
que civitatis, nullus praesumat facultates eorum in- Ut cujuslibet ordinis clericos laici non judicent,
vadere, sed successoribus eorum serventur in- nec de ecclesiis ejiciant.
tegra. Ut de consanguinitate sua nullus uxorem ducat
£
Ut nullus missam audiat presbyteri quem scit usque post generationem septimam, veleousque pa-
ooncubinam indubitanter habere , attt subintrodu- rentela cognosci poterit.
ctam mulierem. Unde ipsa prima synodus hoc ca- Ut laicus uxorem simul ct concubinam habens
p.ttulum sub excommunicatione statuit, dicens : non communicet ecclesiae.
< Quicunque sacerdotum, diaconus vel subdiaconus Ut nullus laicus ad quemlibet gradum ecclesiasti-
post constitutum B. mem. praedecessoris nostri Leo- cum repenle promovealur, nisi prius mutalum ba-
nis papae, de castitale clericorura, concubinam duxe- bitum saecularem diutina conversatione inter cleri
rit, vel ductam non reliqucrit, cx parte omnipotentis cos fuerit comprobatus. Vos ergo haec et alia
Dei, auctnritate beatorum apostolorum principum SS. Patrum statuta iideliter et Christiana reverenlia
Pelri et Pauli praecipimus et omnino contradicimus observale, et nominatim illa quae vobis archiepisco-
ut missam non canlel, nec Epistolam nec Evange- pus vester praecepit in synodo quam apud vos ba-
lium ad missam legat, neque in presbylerio ad divina butt primo anno ordinationis suae, si vultis de san-
oflieia eum his qui praefatae conslitulioni obedientes ctae Romanae Ecclesiae, et apostolicae «sedis pace et
ftierint maneat, neque partem ab Ecclesia suscipiat, communione atque benedictione gaudere.

StBSCnil-TIONES.
Ex codice Vaiicano apud Labbeum
1 Nicolaus, episcopus sanctae catholicae et aposto-
licae Romanoe Ecclesiae, huic decreto a nobis
sic superius legitime promulgato subscripsi.
2 Bonifacius Dei gratia Albanensis episcopus.
5 Ubertus, episcopus SilvaeCandidaeEcclesiae.
i Petrus, Ostieusis episcopus.
5 Petrus, Laricanus [f. Lavicanus] episcopus.
ilujusmodi Romani episcopi subscripserunt cum
G Joannc Portucnsi cpiscopo.
7 Joannes. cardinalis tituli sancti Marci.
D Ex codice Florefiensi apud Martene.
1 Ego Nicolaus, episcopus sanctae catholicae ct
apostolicae Romanae Ecclesiae, huic decreto a
nobis, sicut superius legitur, promulgato, sub-
scrij.si.
2 Bonifacius, Dei gratia Albanensis episcopus,
subscripsi.
5 Huberlus, SilvaeCandidae episcopus, subscripsi.
i Petrus, Hostiensis episcopus, subscripsi.
6 Joanncs, Portuensis episcopus, subscripsi.
7 Joannes, cardinalistituli S. Marci.
1319 NICOLAl II PAP/E
Ex codice Valicano apud Labbwum.
8 Leo, cardinalis tituli S. Damasi.
9 Cardinalis lituli S. Mariaetrans Tiberim.
10 Desiderius, cardinalis titulae S. Ceciliae.
Hujtismodi subscripserunt.
11 Manoinus diaconus.
12 Crt-scentius diaconus.
1'3 Amarigus diaconus.
Hujusmodi diaconi S. R. E. subscripserunt.
1-1Hildebrandus monachus ct subdiaconus, ct c;c- 14 Hildcbrandus, monachus diaconus , ct coetcri
teri Romanae Ecclesiae sttbscripserunt.
15 16 V. archiepiscopus Bomegradensis patriarciia.
17 Ugo, Grysopolitanus archiepiscoptis.
18 Hildeprandus, Capuanus archiepiscopus.
19 Uldericus, Beneventanus archiepiscopus.
20 Ulphanus, Salernitanus archiepiscopus.
Iiujusmosi subscripseiunt.
21 Joannes, cpiscopus Salvinensis.
22 Joannes, episcopus Tiburtinus.
23 Rolandus, episcopus Sutrinensis.
21 Eilardus, episcopus ct abbas S. Pauli.
25 Leo, cpiscopus Caietanus.
26 J., episcopus Firmancnsis.
27 Pandulfus, episcopus Marsiensis.
28 Atto, episcopus Reatensis.
29 Dominicus, episcopus Vabensis.
50 Palumbus, episcopus Suranensis.
31 P., episcopus Castellanensis.
32 Joannes, episcopus Pavensis.
33 Lodoicus, episcopus Amitcrninus.
34 Hcrmannus, episcopus Castcllanus.
35 Henricus, episcoptts Spoletinus.
56 Maginandus, episcopus Arbinensis.
57 Gottifredus, episcopus Avellanensis.
38 Uldericus, episcopus Firmensis.
39 Berardus, episcopus Esculanus.
40 Htigo, episcopus Camcrinensis.
41 Hugo, episcopus Numantiiius.
42 Fransmunrlus, episcopus Fesulanus.
43 I., episcopjis Suanae.
44 Nofredus, cpiscopus Senensis.
45 Vido cp
46 P., episcopus Witurnensis.
47 Benedictus, episcopus Suesanus.
48 Azo, episcopus Fulinensis.
49 P., episcopus Apicrensis.
50 Girardus, episcopus Roselanus.
51 Anselmus, episcopus Lunensis.
52 P., episcopns Pensariensis.
53 Adulfinus N. cpiscopus
15-20
A Ex codice Florefiensi rvud tlartene.
8 Leo, cardinalis tituli S. Damasi.
9 Uvitts [/".,cardinalis], tiluli Mariaetr-ns Tibcrim.
10 Desiderius, cardinalis tituli S. Ceciliafc.
Hi omnes subscripserunt.
11 Mancinus, archidiaconus.
12 Crescentius, diaconus.
13 Amantius, diaconus. Omnes S. Romanae Eccle-
siae subscripserunt.
Romanae Ecclesiae subscripserunt.
15 Guido, archiepiscopus.
16 Dominicus, Gradensis patriarcha.
17 Hugo, Crysopolitanus archiepiscopus
18 Hildebrandus, Capuanus archiepiscopus.
R 19 Voldericus, Beneventanus archiepiscopus.
20 Alfanus, Salernitanus archiepiscopus
Hi omnes subscripserunt.
21 Joannes, Sabinensis episcopus.
22 Joannes, Tiburtinensis episcrfnus.
23 Rolandus, Sutrinensis episcopus.
24 Alardus, episcopus et abbas S. Pauli Romae
25 Leo, Caictanac episcopus.
26 Joannes, episcopus Terracinensis.
27 Pandolfus, Marsiensis cpiscopus.
28 Atio, episcopus Teatensis.
29 Dominus (sic), cpiscopus Balbensis.
30 Palumbo, episcopus Suranensis.
51 Petrus, episcopus Caslellanus.
32 Joannes, episcopus Permensis.
^ 33 Lodiucus,
episcopus Nucerinus.
54 Herimannus, episcopus Caslalenensis.
35 Henricus, episcopus Spolitinus.
36 Meinardus, episcopus Urbinensis.
37 Godefridus, episcopus Perosinus.
Hageno, episcopus Eduensis.
Godefridus, episcopus Altelanensis.
38 Udulricus, episcopus Firmanensis.
39 Berardus, episcopus Esculanus.
40 Hugo, episcopus Camerinensis.
41 Willelmus, episcopus Numanus.
42 Erasmus, episcopus Fesulantis.
43 Joannes Suanae.
44 Rofredus, episcopus Ateslensis.
P Marius, episcopus Fundensis.
Alberttts, episcopus Narianensis.
Bernardus, episcopus Agathensis.
Teuzo, episcopus Urbibetanug.
Joannes, episcopus Clusinus.
Joannes, episcopus Senensis.
45 Guido, episcopus Wulturnensis.
46 Petrus, episcopus Wulturnensis.
47 Benedictus, episcopus Suessanus.
48 Azo, episcopus Fullienensis.
49 Petrus, episcopus Aprutianus.
50 Gerardus, episcopus Rosellanus.
51 Anselmus, episcopus Luciensis.
52 Petrus, episcopus Pensauriensis.
53 Andulfus, episcopus Fertranus.
 EPISTOLiE E^DIPLOMATA.
1V21
1-4 Rcdulphus, cpiscopus Eugubinus.
55 Visodonus, cpiscopus Senogaliensis.
53 Martinu-s,episcopus Fundensis.
57 Martinus, cpiscopus Tudcrliuus
58 Arduinus, cpisc pus Tiancnsis.
59 B., episcopus Sipor.tinus.
60 Hugo, episcopus Gallicnsis.
61 Gerardus, episcopus Realinus.
62 Isidorus, episcopus Balncoregensis.
63 Regino, episcopus Populoniensis.
64 Erasmus, episcoptts Signensis, archiepiscopus G4 Erasinus, cpiscopus Signicnsis.
Aliphanae.
65
66 Cumbertus, episcopus Maurincnsis.
67 Alto, episcopus Novariensis.
68 Henricus, episcopus Iporegensis.
69 W., cpiscopus Populoniae.
70 Uberltis, episcopus .lanuensis.
71 Duatus, episcopus Corbincnsis.
72 L, episcopits Trebensis.
73 L, episcopus Alatbenensis.
74 Placidus, episcopus llcrolancnsis.
Hujusmodi omnes snbscripsertint.
»3«
A 54 Rodulfus, cpiscopus Egubinus.
55 Thcotius, ^piseoptis Senogalt-nsis.
56
57 Ariiuinus, cpisccpus Tudertinus.
58 Ardiiiims, cpiscopus Fancnsis.
Arnulfiis, episcopus Cusentii.us.
Stephanus, episcopus Trojancnsis.
59 Benedictus, cpiscopus Simphronicnsis.
60 Iltigo, cpiscopus Gallcnsis.
Cl Gcrardtts, cpiscopus Tcatinus.
Gislcbcrlus, cpiscopus Tuscancnsis.
Acbinus, Asisiuus episcopus.
62 Ingo, cpiscopus Balneorcgis.
63 Tcgnino. cpiscopus Popiilonicnsis.
R
03 Ai-cchis, cpisropiis Alinhonac.
<JCGunibcrlus, cpiscopus Paulinoncnsis.
Opizo, opiscopus Boliensis.
Benzo, cpiscopus Albcnsis.
67 Otto, cpiscoptts Novaricnsis.
68 Ilcnricus, cpiscopus Ypoligiensis.
69 Gtiillelmus, Pampnliic cpiscopus.
70 Obcrlus, c|iiscopus Janncnsis.
71 Dcodutiis, cpiscopus Corbinensis.
"2 Joannes, episcopus Trebensis.
75 Joanncs, cpiscoptts Alatriucnsis.
74 Placitus, episeopus Berolancnsis,
Grcgorius Vcrcellcnsis. Omnes confirmaverunt.
, Sunima cpiscnportiin.qui interfuerunt huic san-
c
clissimoe synodo, fuil cxxm.

In superiores subscriptiones Joan. dominici Mansi ncm, nisi hanc Vaticanam vidcrat, ex illa darc Rca-
adnotalio et coujeclurai. tensihus Altoncm cpiscopum cogitur, cum maluisscl
Quanti sit prctii calalogiis iste a Martenio prodti- Jocundtini a liionumenlis Rcatinis oblatum. Teatmae
clus, nemo satis intclligct, uisi qni diligc-iilcmc.jus vicissim Tabulrc Alloncin auitmiiiaut.
collationem cum Valicanoealalogo, Ughcliino,variis- Joannes Pcrmensis forte cst Joannes Pennensis,
que aetalisilliusdocumenlis instilucrit. ld ut fncilius qui hoc anno privilcgiinn a Nicoiao papa impetia-
assequantur lectores, fructtimqiit; ex co refcrant vil, legcmlum apiiil Ugbelliiim in IVniionsibus-
uberem ad episcoporum scrieni lot insigmtini iu Ita- Gotofrcdns episcopus Perusiuus. Beiu; congruuni
lia episcopatuum einciulantlam, prodttcendam, illu- baec Ughellio, el in Yalicano calalogo dccsl.
strandam bunc meum laborem ct conjecturas ba- Gotofredtisepiscopns Atellanetisis. OpliJiu: ct cpi-
beint. scoptmi hunc in seriem Alcllanoriim episcoporiiin
Peirus Laricanut L. Labicanus. Deest episcopus Ughellius noii accenstiit cx vitiata Valicani leclitme
iste in catalogo Maitenii supplendus cx Vaticano, prohibilus; babcl enim Yaticanus Aeellawnsis.Qux
congruitquc cum docuinentiscjus aetalis apudUghel- liaec setles ?
lium tom. X, pag. 119, nov. edil. GuiltelmusNumanns, nunc tltimaniis; ita cnini
Guido archiepiscopus, utiqiie Mediolanensis, de Iltimana urbs nicdio aevo tlicta, qiiam eallicdram
quo in Praefationeegi. In Vaticano non qiii.lemdeest; tunc habuissc Guillelnmni qiiemdam docet iitstru-
sed hixata le<tio illum ita foede dcforniavit, ut vix menttim apud Ughclliiiin in Aprunliiiis pag. 333.
agnoscalur. Illud enim V. archicpiscopus Bomegra- JJ Erasmus Fcsulanus. Vaticanuslcgil Traiisimuulus.
demis palriurcha ita rcslituendum est. Wido archi- Sed liicinorat Ugbellius irislrumenlum quoUUam
episcopus, Dom. Gradensispatriarcha. anni 10G7, in qui» tle inaiigiiratione Traiismuiuli
Alfanus Salerr.iianus; ila sanand.i lectio viliata eodem anno 10(i7 lit mcnlio. Quomodo ergo con-
Vaticani; nam Alfanum appellaitt monumenta ejus cilio htiic anno 1039 Transmundus subscripserit ?
a-tatis apud Ughellium. Bene ergo Erasmvs signatur, qui ante Transnwn-
Alardus episcopuset abbas. Apparet hic subscri- dum in Fesulanas tabulas (Ueestcnim) rcferendus
ptus chartae consecralionis ecclesiae Farfensis anno est.
1060, apud Murat., Anl. Ital. tom V, pag. 1039 ubi Bofredus Atestensis [f., Asiensis], nam Astensem
vc-caturAylardus. atlfuisse ex Arnulfo, <le quo in Proefaiionediximus.
Joannes episcopus Taracinensis. Deest in Vali- Tabuhc Astenses apuil Ughellium biatum hic habcnt
cano, nisi forte idem sit cpiscopus, qui ibidem sub vastam, nt bunc commode admittant. .Malein Vati-
cmentilo Joannis Firmamnsis nomine couiparct. cano Nojrerixs Sew.uis; cu:n Joarnem tttnc Scncn-
Firmanae enim tabulaenullum ejus nominis cpisco- silms prafuisst" cl.Tal.iili; UgheUiauredcmonslranl,
pum tiinc admiltebant. ct i.nboe calalogo legilur.
Atto episcooitsTealensis.Male in Vaticano cpUco- Marius Fuxdensis. Yatic. Martinus. Utra melior
pus Reuieitsis. Na:n Uirhelius, tjiii uon aliam lcctio- leetio?
PATntn. CX 1.111. 42
 '
1323 NIC0LAI1I PAPJE 1324
Guidoepiscopus Wuliurnensis[{., Volaierranensis]; A vito eo consecratum, ab administrando munere re-
nam ejus nominis episcopus ttinc agebat Volaterns moveat donec ad synodum venerit.
ex Ugbellio. Vicissim Petrns Wuliurnensis, qui sta- (Anno 1059.)
tivn additur in calalogo Wulturnensibus infulis or-
n.ibatur. [DUCHESNE , Hist. Fi-fiitc. Scripl. IV, 199.]
Adulfus Fertranus [f., Felteanus]. In Vatic. deest NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, GERVA-
nomcn sedis. Feltrenscs Tabuloehabent hiatuin hoc SIO vcnerabili
arcbiepiscopo Remensi, salutem et
episcopo cxplcndum.
Pelrus Aprutianns. Congriiunt Ughelliana docu- apostolicam benediclionem.
mcnta. Quidcst illud Vatic. P. Apicrensis ? Atidivimus rclatione mul!o:um, quo;l Belvaccnsis
Anselmui Luciensis. Oplime, male in Vatic. Lu- contra statuta canonuin, siue vobis et sine
nsitsi.".Ita fert documentum anni 1038, apud Mural. cpiscopus
Aiit. ltal. tom. V, pag. 974. Quare expungcndus in vestro asseusu fuer.t consecralus, et, quod pejus esl,
U^hcllio Anselmus Lunonsis ex vitiata lectionc ad episcopatuvii sublimatus. Accingimiui igitur, tt
nalus. fultus hac nostra auctoritate, ex parte omnipolenlis
Thcotius Senogdtiensh. Meminit hujus S. Pctms
Damiani tcste Ughellio. Ergo mala in Vaticano ap- Dci, auctoritate beati aposloli Petri, omnc cpisco-
pellalur Visotlonius. pale officium sibi, usque duni ad Romanam syn-
Arduinus Tuderiinus. Vatic. Marlinus. Quae me- odum intertia scplimana posl Paschaantenosdisoa-
lior ? B
Arduinus Fanensis. IIunc cl Fanenses tabulae offo- ticndus vcniat, iuterdicite. Si autem in aperto res
runt apud Ughell. est quod pecuniam dederit, omnibus Belvacensif,U3
Gerardus Teaiinus. Maluerim Beatinus, nt in Va- clericii iic l.iicis, ut sibi ant» praedictum nnstura
ticano; cum episcopi finilimi bic recenseantur.
Benediclus Simphronensis. Ita el Ughcllius. Quid judicium non obcdiant, sub excommunieatiouc ,
in Vaticano D. Sipontinus ? praedicti apostoli Petri auclorilatc inlerdidt?. Non
Gislebertus Tuscanensis. Nescio ubi nomen liiijus enira ob hoc ptomotus est ut sit episcopus, ut bea-
episcopi inter Patres synodi hujiis legerit Ughellius; tus Gregorius t.icit, sed ut fiat lupus et saneteEc-
cujus aetate subscriptioncs istic ex codice biore-
ftensi nondum prodicrant; nihilo tamen secius syn- clesiae invasor et dctestandus hacreticus. Silvane-
o.lo adfuisse hunc ipsuin Gislebertum affirmat, et ctensi enim vestro suffraganeo episcopo, si tum p~-
quidem rccte, uthinc discimus. euniam dedisse praestivit, ct vestrum assensura in
Achinus Asisinus cx hoc uiio documento notus
cst, ignotus Ughellio. maledictionis hacrede benediccnoa non habuit, simi-
Iiigo Balneoregensis. Valicanus, Isidorus. Ughel- liter omne episcopale officium, tisque dum ad prae-
lius cx boc uno documento dedit Giberlus. Cui dc- dictam synodum veniat, et nobis et tibi dignc sa-
feramus? beati apostoli Pelri auctoritate interdi-
"Tegruno Populoniensis. Vatic. Begino. Sed in la- tisfaciat,
bulis Ughcllianis notus est Tegrino, quanquam bien- r cite.
nio citius anno 1061, ut cst in Ughcllio, ejus exor-
dium statuamus oportet, hac subscriptionc jubenlc. XI.
Deodatus episcopus Borbinensis; nempe monlis Nicolaus II decimas castrorum Ami, Civiteltw et Pi-
Corbini in Apulia, qui dein episcopatus Wultttr- lonici confirmat monasterio Suncti Petri Peru-
nensi conjunclus nomcn suum amisit, Conjunclio- sini.
nem hanc nondum factam anno 1059 ex hoc unico
documcnto discinuis. (Anno 1039.)
Arechis episcoptis Aliphanw. In catalogo Vaticano [MARGARLM, Bultar. Ctisin. II, 94, cx arcbivio mona-
iiomeu hoc cum voce episcopus coalescens mon- sterii Sancii Petri Perusini, capsula privilcgiorum
strum exhibet, nempe archiepiscopus Aliphana. Ve- n° 9.]
rum nomen ne in Ughcllio quidein habes.
Gunibertus Paulinonensis. In Vaticano Cmneber- In nomijie sanctoc ct individtiaeTrinitatis, Patris,
tus Maurinensis. Ubique vitiata lectio; cst enim Cu- et Filii, et Spirilus sancli. Nrcor.Aus, divina *n-
nibertus Taiitinensis, de quo in pr:efatione. nuente clementia, sanctae Romar;ae el apostolic-c
Opizo Boliensis. An Luiso Bobiensis Ughellio in
Dobiensibus nolus ? Ecclesix pontifex, anno piimo pontificatus sui iu
Benxo Albensis. Notus episcopus cx Panegirico sacratissima sede Beati Petri apostoli, indictione
Henrici IH impcratoris ab eo scripto, et a me soepe tertia decima.
in hoc opere ptoUucto. Uglicllium latuit. Q Devotioni seu benevolentiae fideliter ct assidue
Guilletmus Pampuliw. An Guillelmus Pcmpiliensis
seu Foro<-Pornpiliensis? Honestum quitiem Ecclesioc obsequentium sanctae Roman3e et apostolicae seci,
iUius tuncepiscoputn statttit Udiellius; eumdcmque diebus nostri sacerdotii, non debemus imeniri i;;-
inter Patres concilii hiijus Romani subscriptum
se in Codice Valicano aflirmat; at Codicis grati, quin salagamus eis imperliri quidqttid o.i nipo-
legisse
Itoraani cae sunt, quae apul Labbeum repraesentan- tentis pietas nobis inspiraverit, ad Iatidcm ct glo-
tur, nihilquc de lloncslo Pompiliensi ferunt. Profert riam nominis sui, atque augmcnlum nostri solalii.
ille documentnm de Honeslo anni 1057, et alterum Provocamur siquidcm ad hoc verbis Domini dicen-
anni 1062 : ex postremo vero isto an. 1062 Vecchia- tis :
zantis in nova Ughellii etlitioue cxprcssit non qui- Q»i in modico fidclis cst, et in majori fidctis
dom Honestus, sed Gualfonitts, quod aliquauto pre- erit, et quia omni habeirti dabitur ctabundabit. Uiu'e
pius ad Guillelmum accedit. tuam industriam ct benevolentiam, charissime fiii
Gregorius Vercetlensis. Notus Ughellio praesul. et abba Bonizo, considerantes erga servitimn ct ii3jc-
Caeteras subscriptiones omitto, quod nullas explica-
tioncs vel correctioncs poscant. litatem sancti Petri nostrorumque fidelium hactenus
X. promptam et liberalem, et quo'd supra facultates
Nicolaus II Gervtmo archiepiscopo Bemensi man- monastcrii tibi cominissi, assidue graveris servitio
d.it wt '[Gfefi/fterfiiiH]
epixcopnmBcllovucenscm,in- sancta; Roinanx Eccl^siae, placuit nobis corsilio ct
;525 EPISTOL.E ET DIPLOMATA. 13:26
inlervcnlu fidtiium nostrorum, ccenobiolito aliquid A talel pcrfrualur, sollicitudincm impendere cu-.amus.
a Ijiiiigercquo valeas nobis nostrisque successoribus (Quaruvis pcrpluriniiie plebes, Christo proscqueiite,
largius tt liberius inservirc. Itaque quia rnonaste- ad : hoc sunt nostro studio, noslraque operc provc-
rium tuum specialiter juris Sancti Petri cst, cujus < ctae, qtialenus, circa caselcmclcritorum cominuiiis
etiam vocabulo insignilur, quoU in praesentiarum > aggregata sociclas scmpitcrna pcrscverantia socia-
possiiniiis gratanter ei concedimus, et vclui de roanu litcr
1 in sancto proposito vivat. Quapropter ctm-
nostia in manum nostram nihilominus transfcrimus, 'muni volo unanimcs ncstram postiilaveru-.t miseii-
dum aliquid posscssionum apostolicae sedis noslrae 'cordiam, qu;e sibi, vel nos ipsi cx nostris co;:ccs-
adjicimus ipsi tuo monasteiio, quod ipsi sedi apo- simtts-; vcl quac fidelcs sinctla dcvotionc pcccr.lo-
stolicaenoscitur pertinere, scilicetex tribus castcllis riim prclia coniultvunl, noslra firmavi auctorilale.
ct villis corum, el pertinentiis in massa Sar.cti Pclri Nos aulcni condesccndcntc-s corum ncccssitaii an-
constitutis, id est, Arni, Civitc-lla,Piloiiico oinneni nuinms rcligiosis pctilionibus. Nimirum qttantoma-
decimationem ex agris, vineis, siivis, ob-ribus, peco- nifcsiius novimus pravos iiii!csinc:itt>riusidias in
ribus, vel atiimalibus omnibus, q-iae su!> virga bonos cxcogilare, tantomagis, c!si nol.is vivenlibus
pastoiis transeunl,- sivc, til bcattis Augustinus 1110- non cst vcrcndum, defcnsio;:if>tiypeos undiquc r.e
net, de militia, de negotio, de arlifieio dccimas, ct pracvalcant opponcrc dcbenius, ut ipsi religiosum
omnium frugum primitias. Haec pariler ct in intc- vidclicet trumitcm scctantes ccllalo niur.ere gau-
grum monasterio tibi commisso, el pcr illud tibi, dcant, et secumJum Psalmislaevalicinium de virlute
charissime fib Bomzo, tuisque successoribus ibidem in virlulcm ambulando sempcr in melius profi-
regulariler promovendis iu perpetutiin concedimus, ciant, ct hi seiliecl conlrar.iae partcs infcriora pe-
ct hae nostrae aposlolicae auctorilatis confirmamus tentes, supcriorum viso provectu, dcficiant si;a ob-
pagina ad honorem Dei, et bcali Petri apostoli, et stinaliouc ac vehemenler tabescant. Canonicam
ad profectttm ordinis monastici, vcl ad devotionera ergo sequcntes auctoritatcm, quoJ olim, dum sim-
el susceptioncm lidclium praefati apostoli, caetero- plicem cpiscopalus praclationcni excrccrcnms, prre-
rumque pauperum Cbristi. Si quis aulem, quod non fatis concessimus plebibus, nunc firmioii cl valen-
optamus, temerario ausu hancnostrae ap;;stolicaeau- tiori privilegio utique apostolico concedimns, firma-
ctoritatis concessionem in aliquo violare praestsm- mus, slabilimus, et inconcusso funUainentoperenni-
pserit, districue excommunicationis reatum pro suo ter voiiis sancimus, et veslrre plebi primitias ; quar-
sacrilegio se incursurum cum perdito Juda noverit, tam vero dccimarum partem lam volis qnara el!am
insuper bumanis legibus reu.s, deccm librarum auri Q caeteris clericis vobiscum canonice viventibus, mo;--
mulue nomins componat, medietatem sacro nostro tuoruin autem teslamentorum dimidiam , vcsti
Lateranensi palatio, ct niedielalcm pracfalo tcati nicnla quidcm tola, sepulluras omncs, oblatioucs de-
Petri monasloiio. Qui vero tlcvote observaiit, rc- iiiquc integras prorsus : praedia omnia sive a nolis
missionem peccatorum suorum, et benedictioncm a donata, seu a,no5lrisproedeces5oribus concessa, vti
Domino, interventu sanctorum aposlolorum consc- a cunctis fidclibus quocunque modo juste acquisiia
quatur. Amen. vel acquirenda. Absolulos quoque per nostti privi-
Ego Nicolaus, Dei gratia sanctae Romanaeet apo- legii sanctionem vos rcddimus ab omni sreculari ct
stolicaesedis episcopus, concessi, et subscripsi. niundana conililionc quoad durarc studuerilis in
Ego Petrus, episcopus Ostiensis, SS. sancta conversatione , ila ut nuila sacr.imtniti
Ego Humbertus, dictus sanctae Ecclesiae Silvae poteslatc ad publica placila subjici compcllamini,
Candidae episcopus, consensi, et SS. praeter per ipsum Florentinum cpiscopum. Ipse t:t-
Ego Heldibrandus qualiscunque arcbidiaconus men congruum vobis sccundum vircs o])poncns tu-
sanetae Romanae Ecclesiae, conscnsi, et SS. tameii, r.upcrflua poslposita cxarlionc, non plus
Ego Aimo, hujus concessionis notarius, cognovi cogatsibi ex dcbito solvcre quam quod nostro-nobis
et SS. D' solvitis tempore.
Quicunquc itaquc Iinjus nostra;
Anno Domini 1059, n IUtisOctobris. jussionis atque promulgalionis pius conservator et
XII. intcger defensor exstiterit, omnipolentis Dei gra-
Bulla Nicolaill pro ecclesia S. Andrew Empulensis. tiam, principumque apostolorum Petri ct Patili,
(Anno 1059.) nostramque benedictioncm, habebit; qui vero te-
[LAMI,Monum. Eccles. Fiorent. IV, p. 104.] merario ausu irifringere fuit conatus, sive cpiscopus
NICOLACS episcopus, servus servorum Dei, MAR- seu quaelibet magna parvaquc pcrsona, nisi digna
TLNO plebis SanctiAndrcae sitaeErnpuloereclori.suis- emendatione quod deliqucrit corrccluni fuerit, au-
<juesuccessoribuscommuniter victuris in pcrpcltium. ctorilate Patris, et Filii, et Spiritus sancti, excom-
Licet ex uuiversalilate apostolicae sedis, cui Do- . niunicatum ct anathematizatum se novcrit : ut
inirio propitio praesidemus, Ecclesiis omnibus so- vobis hoc totuin iirmissime possit vigerc, prrcscn-
hrtem provisionera incessanter dcbeamus, Floren- tem paginain nostro sigillo jussimus insigniri, r.o-
linae tamcn nostrae curae specialiler episcopali regi- straque subscriptione muniri, etc.
i.iine commissaeprout compctit, ita flagranti amore Datum Florentiae in Idus Deccmbris, arino Do-
u: in pcrpct:ia rcligionc consistat et stabili securi- mini nostri Jesu Christi 1058, pcr manum Hum-
 1>27 . - NICOLAl II PAP£' 1528
bcrti sanctae Ecclesiae Silvoe Candidse episcopi, et \ mus ut locum avaritiae secludamus nulium de regi-
apostolicae sedis bibliothecarii, anno pontificatus bus, de episcopis, de sacerdotibus velle de quilas-
.-primo domini PP. Nicolai sccundi, iudictione xm. cunque fidelihus per se suppositamvc pcrsotiam de
XIII. ordinatione ejusdem abbatis vel clericorum aul pre-
Nicotai II privilegium pro monaslerio S. Martini Au- sbyterorum, vel de largitione chrismatis autconse-
gustodunensis. craiione Jsasilicae,vel de quibiiscunque causis ad
(Anno 103>3.) idem monasterium persinentibus, audere in qualibet
[BULLIOT, Essai liistorique sur Sainl-Martin d'Au:un, spccic,praeniii loco, quidquam acciperc, neque cidcm
tom 11,p. 30.] abbati pro ordinatione sua aliquid dare. Neque epi-
NICOLAUS cpiscopus, servus sevvorum Dci, dile- scopus civitatis ipsius nisi ab albale ipsius mona-
ctis iiliisin Chrislo, GIIEGORIO venerabili albati ccc- sterii invitalus, ihjdem missas agal publicas, ncque
nobii S. Ma.iini Educnsis, omuiquc monaslerio staliones vel visitationcs in couem cccnobio indictt
ejusdem congregalionis in perpcluum. vel faciat, ne servorum Dei quics qtiocunque modo
Quoties a nobis illa tribtti oplantur quoe dalicni populari conventu valeat perlurhari ; neque para-
•incunctanter conveniunt animoe, nos dccet libentcr tas aut mansionalicos, vel procurationes pracsumat
•concedere, et petcntium desideriis congruens im-R cxigere. Susceplloncm autem fidclium et religioso-
psrlire sulfragium,atqueideoqui postulastis a nobis rum atque beneficentiam quam jubet Aposlolus cun-
privilegium sedis apostolicae monasterio S. Martini ctL<? cxhibendam pr.) possibilitale loci et facullatum
in suburbio Eduoe civitatis sito, cui praeesse digno non moJo fieri ibidem non denegamus, verum cliam
sceris, quod conslat a piissinio impcratorc Carolo suademus. Si qttis vero cpiscoporum, sacerdotum,
Augusto ob amorem Cunclipolenlis ct reverentiam abbatum, judicum, comitum aut srecularium ptrso-
ipsius confessoris beatissimi Marlini propter suorum nartim contra hanc nostrrc instituiionis paginam ve-
indulgenliam peccaminum vitaeque oelernsercmu- nire tentaverit, percussus aposlolico anathemate,
nerationem reformatum atque rcaedificatum, facere potestatis hono:ir,ve sui dignilale careat, reumque
dcberemus : inclinali igitur veslris postulationibus, se coram divino jttdicio co^i.oscat. Et nisi (a quae
elementer annuimus et praefatum monasterium in male stint acta deflevcrit, a sacra:issimo ccrrore
quo divino nuncupati estis obsequio apostolicae se- Dei et Domini noslri Jcsu Chrisli alienus fiat, atque
<iis patrocinio el privilegio communimus. Volumus, Klerno examini districtaeullirnis subjacoat. Cunctis
concedimus, slatuimus, ut idcm monasterium in lutem ei 'em loco Jura servantibus, sit pax Domini
nullo aUctti nisi tantum apostolicacEcclesiaerespon- u: stri J. C, quaeitus ct hic fructum bonaeact onis ac-
derc teneatur, et ab omni alia jurisdictione et stib- ^ cipiaiit, etapud districtum judiccm praania aHcrnae
jectione liberum sit et exemptum, et quod nulli im- pacis invenianl. Amcn.
pei-alori,nuUiregum,nulliantistituni,i)ulliqiiacunque Datum Flort-ntiac quarto Kalencarum Januarii,
praedilodignitate, nulli unquam liceat de rebus mobiii- mno ab Incaniatione Dcmini 1059, pcr manum
busvelimmobilibusquaeeidem monaslerio perprxce- llumberti', sanctae Eeclesiac Silvae Candic!;c cpi-
pta a jam diclo piissimo imperatore Carolo sive ab scopi ct apostolicae sedis Libliothecarii, anr.o l po;i-
aliis imperatoribus seu regibus, vel ab aliis quali- iificatus dornini papaeNicolai II, indictione vm.
buscunque personis hactenus concessa sunt, vel in XIV.
futurum a quibuscunque de propriis fuerint jure Pnii/egtuni monaslerio Sanciw Feticitatis concessum
condonatae, sub cujuslibet causa occasionis vel spe- a Nicolao II.
cie munere (minuere), auferre, neque suis usibus (Anno 1030.)
applicare, et cuncta quoe ibi sunt oblata vel offerri [MANSI,Concit. XIX, 870.]
contigerit a praesenti tertia decima indictionis tem- NICOLAUS episcopus, servtis servorura Dei.Tn-
pore et sinc inquietudine in subslcntatione SERGJE abbatissae monasterii SanctaeFclicitalis, juxta
jam dicli monasterii et usibus abbatum, et mona- p Florentiam siti, sibique successurir,, et in sancto
«chorumsub regula Patris Bcnedicli ibi Deomilitan- ]iroposito permansuris, in perpetuum.
tium, volumus et praecipimuspossideri; ea videlicct Quoniam Omnipotentis dignatio suo gratuito mu-
conaitione quod nullus cpiscopus dictae civitatis, i)ere, nullo digno praecedente opere, ad hoc nost::ara
neque comes, in praefato monasterio cum oranibus 1lumilitatem dignala est'provehere, quatenus per
ad se pertinenlibus suis rebus audeat applicare at- itos ubique terrarum proprio sanguinc redemptae
que in aliquo usurpando adjungerc. Sed liccat ser- 1Scclesiaelumen administrarct indcficiens; profecto
vis Dei ibidem dcgentibus, sine alictijus inquieludi- i ationabile ducimus, cooperante ipso, de quo loqui
nis molestia, libere et quicte Christo miiitare. Item ]iroesuminus, secundum prop:ias vires unicu'que
constituimus et volumus obeunte abbate ejusdem ;icceptum ta.lentuni distribucre, ne, apparcntc ipsius
monasterii, illnui dari vobis in abbatem et prae- inajestate, quod absit! sine acquisito lucro veb:t
poni quera fratres communi conscnsu clegcrint, atit inutiiis servus videamiiv remeare. QuoJ utique p;r
Romaeus ponlifex providerit ordinaiidum, aut suh- t livinam miscricordiam conscqui p-,sse spcramus,
jectione monachorum ejusdcm loci consenserit or- si membris ejus adhuc per fidem in tcrra coclcslia
tJLiaium. Hoc-quoque caphulo prrescnli subjungi- s nh;ianlihiis,pvaesidia qure possumus screno affectu
 1323 EPISTOL^! ET DIPLOMATA. 1330
suppeditare curau.us. Sicciiim, sic profecto super- A \ Ego Bonifacius, Albanensis episcopus, sub-
num nostrae fragilitali conciliamus auxilium, et scripsi.
pura itiJ.ro.cordis hospitium mancnte intentionc, Ego Joannes, Portuensis cpiscopus, subscfipsi.
tiominum conscquimur favorem honestum : cum EgoPetrus, Lavicanensis episcopus, subscripsi.
licet universis debiiorcs sinius gentibns, ftdei lu- Ego Brunus, PracnesUnus episcopus, subscripsi.
niine clarenlibus; doineslicis quoque nostris bene- Ego Pelrus, peccator monacluts, subscripsi.
volenliae studio singularem turani impeiidtmus, Datum Florentiae scxto Idus Januarii, anno ab
magistrum gentiuni sequcnles, qui bonum opus lncarnaiione Domini noslri Jesu Christi 1059, pcr
aJimpleri praecipit in omnes, ad domcsticos fidci iiianus Ilumbcrli sanctae Ecclesiae Silvx-Candidse
niixime. Monastorium ilaque Sanclac Felicitalis cpiscopi, et aposlolicoe scdis bibliolbecarii, anno
cum omnibus sibi perlinentibus-rebus, quod iioslra primo pontilicatus domini papae Nicolai II, indi-
«iseopal-is simplex adhuc dispensalio quorumdam ctione detima tcrtia.
proe.lccessoruin noslrorum nogligenlia dcslruclum, XV.
coaptato nobiiium sanctimonialium plurimarum col- Privilegium Nicolai II papa; pro ecdesia S. Mkhae-
L>gio,reaedificarcc.navit ex iulegro : nunc ciiam lis et S. Eusebii Poiensis.
sccundiiin apaslolica; sedis, cui dcserviraus, valen- B3 (Anno 10(30.)
tiam, pcr nostras manus dcdicatum, stabilitate per- [LAMI.,Eccles. Ftorent. Mouum. II, 943.]
severanti roboramus, ei coi.firniamus, alquc ut NICOI.ALS cpiscopus, servus servorum Dei, dilecto
perpelua vigeal religione, scquestrala pravorum in- in Doniino filio PETKO,EcclcsiaeSancti Micbaelis et
fjslatione, omnipolentis Dei coinmillimus lulclac. Sancti Eusebii, sitae in loco qui nominatur Poio,
Cui etiam, sicut dignuni nobis videlur, quia incuria reclori , suisquc succcssoribus canonicc ibiden
Florentinorum cpiscoporum sua praedia neqtiiter ordinandis, omuibus quibuscunqiic communiter vic-
sunt disttacla, et sacrilegorum quorunidani temeri- turis in pcrpetuum.
tale iuvasa, concedimus, ct apostolica auctoritatc Qtioniam Omnipolentis dignatio suo gtaluilo
staLilimus mansos el fundos vencrabili loco pia inunere ad boc noslrani humililalcm dignaia est
devotionc oblatos, el offerendos, ubicunque veraci provehere, quatcnus per nos ubiquc tcrraruni dil-
relationc ejus nomini fucrint titulati, suoquc juri ftisaeEcclesiae lumen admiiiisiret indeftciens, ralio-
reiigiosa sollicitudinc invcstili alque investicniii. nabiic oninino dticimus speciale rcgimca nostrae
Libcrum practerca idem redUimus moiiaslerium, curte coiiimissre FlurentinoB Ecclesiae congruente
atque- absolutum ab omni soecutari et miindana provisioiie iinpendere jugiler, sic namque Doctoris
C
conditione, sivc districtionc, ne liccat alicui niagna; ' genliuni iinituri valebinitts salubre documentum
parvaeque personae, a nobis rcstituta praedia, firmi- pro viril us noslris, qui bonuni impertiri omnibus
lerque stabilila, dccimales (proventus scilicet) quo- jubetj opus ad Uomeslicos lidei, niaxime cuin pro
qtte quosJam a nobis concessos aliqtio ing(--iiio liosliis • viribus divir.o cultu locis dicalis digr.a
evadere, aut aliqua fraude suhripcre, sive dimi- ]
providcrimus obsequia, ut indefessa lautlatio m eis
nucre, fiscum denique seu debitam siibjeclionciii celtbrctur< per oiniiia saecula. Sed quia lapidei
exigere; sed maneat venerabilis IDCUSnostra ttttela parictesI non ad boc sunt constructi ut Deo possinl
(irmalus in sancto propositi; nullique alii sit ob- 'dignas promere laudes, congruuni profecto videtur
noxius, uisi Florentino episcupo, qui memor nostrse ad ! divi&i opcris perfcctionem tiericorum circa vcuc-
Ucvotionis suaeque fragilitatis, jusliliue iiorma ser- rabilia
i loca ordinare sedulam frequentalioneni:
vata, secundum Doctoris geiilium piat-ceplitm, < qui quidcm nisi lerrenis corporaliter sustcr.tentur
cisdem sanetiinonialibiis bonorem coiigruttni exhi- 'stipendiis , idonoi vix possunt existere cultibus
bcudo, nil praeter blandum domiiiium icquirat ex < di-vinis ; cum ipse mundi Condilor sccundum liu-
debito. Si aiilem, quod uon credimus, aliquis teme- maiiam i unitani sibi materiam dignatus sit jerferro
ra: ius hanc apostolicam sanelionem crudeli meute j)I silims ct estiriem. Ad gloriam itaqtte illius, pcr quem
lcnlaverit rcfriiigerc, nostrainque inslitutioncm se- 'vivimus ct sumus, preliosissimi Micbaclis arcban
cuiidiini Iocum laedendo cassare, nisi adnionitus |gcli atque Eusebii basilicam nostro quidcm liorla-
resiptiCiil. ac dignc eineixlaverit, anathematis gladio imine, Florentinoruni vero civiuni suinptibus ,.
pcrcutialur ab omnipotenli diviniiate, jaculata sibi pulchra
] specie instauratam, episcopoium aggregato
de cceb ultione in hac. praesenli carnc, inlerficialque < ccetu, propriis manibus episcoporum Perusini ct
cani Deus spiritu oris sui, dum venerit judicarc Rosellani1 rcddidimus dcdicatam. Quam nudam sine
sxcubim. Qui vero nostrae roborationis pius con- dole t diroiltere indignum valde judicavinius aposto-
servator exsliterit, iu secundo adventu merealur 1lica seUulitate, cui prxcipue compelit honcstati
illam raellifluam vocem auilire; Venite , benedicti stuUcndo
s omnibus, neUuminjuriani patientibus, pia
Patris mei, pcrcipite regnum (Matlh. xxv). Practerea sollicitudine
s subvenire. Assistentium ergo fratrum
ut haec pagina fidem legentibus astruat, ct propriae Ibortiilu, proprio quoque consilio, roborati, pracsente
mr.nus subscriptione, et apostolici sigilli munire Florentino
I populo, pro peccalis cjusdem civitatis
stitJuimus impressione. I
praesulum, ob nostram quoqtte devotionem, denique
V SigiUnm Nicoltti pnpw. ]
propter tolius populi sahitem, consecratis altaribus
1331 NICOLAI II PAP.-E 13$£
prrediorum et omniuin suarum rerum, quas saUein A Ecticsiae SilvaeCandidaeepiscopi, ct apostulicacsedis
aj procsenspotuimus, investituras apostolicas obtu- bibliothecarii, anno primo pontilicatus domini papx
limus. Suscipa igitu:-, sanctissimc Michael atqu-i Nicolai secttndi, indictione xm.
Eusebi, tibi jamdudum devotissimi papae Nicolai XVI
voluntarium munus, tuarumque rerum per mc Nicolaus II ecclesiw S. Andrem Mussianentis bona
amoJo et usque in sempiternum singulare ct inlc- ac privilegia confirmat.
grum sine aliqua controversia aggredere doniiniunt, (Anno 1060.)
qustcnus tuo nomini in attla dcdicata rcligiosus c.lerus [UGUELLI,Itatia sucra, III, G3.]
JDeoomnipotenti laudum reboet cantica. Designenlur NICOLAUS episcopus, servus scrvorum Dci, dilecto
auleni tua pratdia per subjecta vocauula scilicet, in Domino filio JOAN.NI priori Ecclesire S. Andrcae
totus circuitus adjaceutis Ecclesiae in intcgrum, Miisciani sitae digno praeposito,suisquc confratribus
nec non portus et vitrecetum, ncc non et doinini- canonice viventibus, corumque succcssoribus ibidcm
cata et vinea, qure detinent filii Joannis ftlii Bonizc ; canonicc manentibus in pcrpetutuii.
et vinea quani dctinet Ac/.o prcsbytcri Crcsci cum Quoniam Omnipotenlis dignatio suo gratuilo mi;-
salecto quod detinent filii Morandi, haec om.iia nere ad hap.c nostram Iiumilitatcm tlignata cstpro-
R
hujus Ecclesiae habentur propria, et petia t!e lcrra vehcre, quatcnus per nos ubiquc terrartim diffus;c
posita in capite pontis rivi saicti An '.reae, ct man- Ecclcsiae lumcn adminislrct indcftcicns, ralionaliile
lum i:i R-.isciano. omnino ducimus spceiali regiminc noslrae curae
Haes vcro omnia summotcniis raemoraviniu:i, nc commissae Florciilinac Ecclesiae congrtienlem provi-
quis dubitet nittlto ampliora pracdia banc cccl -siain sionem imppndcrc jugiter : sic. namque Doctorcin
iion dctinere. Alisolvimns pnclerea liberuniqce geiitium vabbimus salubre (locumciiium pro viribus
eumdem venerabilem locum apostolica sanclione nostris.qui l.onum impcrtiri omnibus jubcl opoi tere
persistere jiibemus, ncc liceat alicui parvae magna;- ad domesticos fidei maxime, curn pro nostris viri-
que personae ibidem canonice aggregatos clericos bus divino citltui locis dicatis digna providcrcmus
dehonestare, et plancilando infestarc vel dcbitum obsequia, ul imlcfessa laujatio in cis cclebrctur pcr
tributuni ab eis exigcre, seu aliqua occasionc sibi oinnia sxcula. Scilicet quia lapidei parictcs non ad
a n :bis aut ab aliquibus (idclibus res coneessas, boc stint construcli, ut Domino possint promcre
sive concedendas, invaderc, subtrabcre, diminuerc ; lau-Jes . cgregiuin profecio vidctur ad divini operis
silque iinniunis pra?d".cluslocus ab omni pensione, perfc.ctionem clericoruui circa veucrabilia loca or-
sub sancti Michaelis et sancti Euscbii luitione, C dinare sedulam frcqucntationcm. Qui quidein nisi
nulliusque subjiciatur dominio , nisi Florentino terrcnis tcmporalilcr substcntonlur stipendiis i.lo-
episcopo. Si quis ergo, <]tiodnon credimus, sacri- neis, vix possunt assistere cullibus divinis, cuia ipse
lega mente, qtio.l in cotispectu Ilumbcrti cartlinalis Conditor mundi secundum humanam unitam sili
SilvoeCandida;, atque HiUebran.Ii saiictae Romanoe raateriem dignatus sit perferre siiim ct esuriem a 1
Ecclesiac archiiiaeoni, nec non episcopovum Peru- gloriam illius, per quein sumus, etvivimus,et eujus
sini ct Roscllani. c.t Furcur.eiisis, juste stabilivimus, misericordia guhcrnamiir, assistentium fratruni
conatus fuerit infringere, cciitum auri libras praefatae niagnoquoquc hortalu, nec non et presbyteri Joan-
l;asilic;c cogaltir. pcrsolvcre, mcdietatem episcopo nis ecclesiaeS. AndrcoeMuscianisitaevcnerandi prx-
Florcntino, ct meJictatcin clcricis cjusdcm Ecclesiae positi dignissimo rogalu, proprio quoquc consilio
consistcnlibus, desccndantque super euni omiies roborati praesnilibus scilicct nostrae curiae fidclibus,
illre maledictioncP, nisi admonitus salisfeccril, quas ejusdcinqtie cctiesiae patroiiis, Joannc vidclicct, qui
in Deuteronomio sanctus ascripsit Moyses ; utque dicitiir Corbaccbione, filio Rustici, ct Ugonc fiiio
intcrliciat eum Deus spiritu oris stii, sicut Datban Uberti, ct S:clielmo,qui Uicitur Morcllus, filioAnscl-
et Abiron, quos vivos terra deghitivit. Practcrca ut nii,clRolandiuo, clAnsclmo egregiisfiiiislldebrandi
haec pagina plcnara fidem pracscntibus scu etiani D filii Leonis, ct Segnorcllo, et Bcnomo egrogiis (iliis
posteris astruat, ct propriac inaims siiscriptionc, et RoJulli filii ejusJeni Udebrandi obnixe noatram dc-
aposlolici sigelli munivimus imprcssione. votionem pro pcccalis suis cxorantibus; deniquc
Ego Bonifacius, Albanensis episcopus, SS. pro ejnsdem ecclesiae lnaxirac in futuro rcgiminc,
Ego Pctrus, sanctae Gabincnsis Ecclcsiae episco- ct etiam lotius populi salutc, quatenus prredioTum
pus, SS. suorum, et omnium suarum proprietatum decima-
Ego Bruno, Praeneslinus episcopus, SS. tionc ipsi ecclcsire privilegiis proeceptionem conce-
Ego Stephanus, apostolicaesedis servus, de tilulo deremus, qttod saltcm ad pracsens poluinius, et in .
S. Chrysogoni presbyter, SS. futurum inviolabiliter, ct actcrnalitcr obscrvctur, in-
Ego Joannes, Portuensis episcopus, SS. veslituram apostolicam obtulimus. Suscipe.Domine,
Ego Petrus, Peccator monachus, SS. sanctc Pater omnipotcns et tEternc Deus una cum
Ego DesiJerius, presbyter sanctaeRomanaeEcclesiae Filio tuo, et Spiritu sancto, nec non ct cum B. An-
ex titulo S. Caeciliae,SS. drca aposlolo tuo jamdudum devolissimi papae Ni-
Datum.Florentiae xvn Kal. Febr., anno ab Incar- cobii volantarium munus, ipsitisque ecclesire rcrtun
natione Domini 1000, per manus Humbeiti sanctx pro me amodo, ct usque in sempiternum singularc,
 «353 EPISTGL.^ ET DIPLOMATA. 1334
ct lntegrum sine abqua controversia aggredeiv do- A nuere. Sitque prtedictus venerabilis locus sub otnni-
«iinium, qualenus in aula tuo nomini dedicata rtli- potcntis Dei, nostraque et nostrorum successorum
giosus cierus tibi Dornino oranipolenli lauduin red- tuitione, nulliusque sulijiciatur dominio, nisi FIo-
dat cantica. rentino ppiscopo. Ipseque episcopus benigne et ho-
I Nunc itaque apostolico privilegio conccdimus, fir- nestc tractando, omni superflua cxactione postpo-
lnainus, stabilimus, et inconcusso fundamcnto pe- sita, eos semper hortettir. Si quis ergo, quod non
renniter sancimus in jam dicta ecclesia, et canonica credinius, sacrilega mente, qttod in conspectu episcopi
beatissimi Andreae apostoli integre omnes decima- Umberti cardinalis SilvaeCandidae,atquc Ildebrandi
tiones proprietatum supradiclorum bominum, Joan- S. R. E. archidiaconi, ncc non episcoporum Peru-
lds videlicet, qui dicilur Corbaccbionc, Ugonis lilii sini et Rosellani, Rozonis quoque S. Florentinae
Uberti, ct Morelli filii Anselmi, et Rolandini, et An- Ecclcsiae archipresbytcri juste stabilivimus, conatus
sejmi egregiorum filiorura Ildebrandi filii Leonis, et fucrit infringere, decem auri libras pracfatre basi-
Signorelli, et Bonomi egregiorum liliorum Rodulfi licae cogatur persolvere, medietatcm Florentino
lilii ilem Ildcbrandi, scilicct omnium illarum pro- cpiscopo, et mcdietatem clericis in eadcm ccclesia
prietatum, qtias praedicli homines p;ssidenl, vel alii consistenlibus, dcscciidant supcr cum omncs illae
pcr eos, vct in antca acquisicrinl infra tolum tcrri- maledictiones, nisi admonittts satisfecerit, quas in
toriutn plebis S. Juliani sitaeSeptimi, ct plebis Sancti Dcuterononiio descripsit S3nctus Miv-scs, atquc in-
Martini sitae Brozzi, et plcbis S. Vincenlii sitaePesae, terficiat eum Dcus spititu oris sui, sicut Dathan el
et in tota valle de Greve, et iu Villa Nova, etin tota Abiron, quos vivos deglutivit terra, et insuper si
cipella S. Pauli, et in Casignano exceptis masiis de clcricus fuerit, sui ordinis officio privetur. Praeter-
Cttilatico, quorum decimas in Florentina canonica ea, ut haec pagina pknam fidem praescntibus seu
p.^rsolvr-redebent. Praeterea liac eadem privilegii cliam posleris astruat, propriae apostolicae manus
praeceptione omnes decimas iUaruni proprietatum, subscriptione munivimr.s.
quae olim faerunt Benzi Jilii Petronis de Radda, quae Ego Nicolaus, servus servorum Dei, buic privi-
sunt positae in loco Godos- lae, et in Villa Nova, et legii paginae subscripsi.
in S. Paulo, et in Carignano, et per alia loca, ct Ego Udebrandus, S. R. E.archidiaconus, subscr.
vocabula in tota jam dictre ecclcsiaep.nocliia, cidein Ego Gcrardus, sanctae Rosellanae Eeclesiae cpisco-
ecolesiae firniiter conceuimus; ct insupcr omiics pus, interfui cl subscripsi.
decimas novaliura de silvis supradiciorum bominum Ego Rozo, sanctae Florentinae Ecclesiae archipres •
ubicunque laborantur, vcl laborabuntiir, et omiiium Q byler.
aliarum silvarum quaecuuque laborantur, vcl labo- Data ibideni xv Kal. Februarii per manus Hutti-
rabunlur infra totuin ipsius eeelesiae territorium, berli episcopi sanctae Ecclesiae Silv;e Candidte car-
sirniliter in eadem canonica concediinus. Simili dinitiis, apostolicae scilis bibliotbecarii, anno Doi».
modo omnes piimitias populi pnedicta; ecclcsioe, et 1059, pontificalus autem D. papoe Nicolai secMiitii
integras sponlaneas oblationes vivorum, et defun- primo, indict. xn, qtto vidtiicet riie in proefata cc-
f.torum, et integra testamenta, el liberain sepulturam clcsia ab codem episcopo Huniberto jussu ejusdeni
totiussui populi,et maximepalronorum, clomnium D. papae duo altaria, iinuin in honorem B. Mariac
qui infra dicccesim jam dictre ecclesias iiabitant, vel semper Virginis, el sanctarum virginum Priscae et
liabitabunt, eidem ecclesi;c pcrpctualitcr, ct sine Margaritae, et altcrum in honorcm S. Blasii, et san-
line largimur. Prorsus praeJia omnia a quibuscunque ctorum Fabiani et Sebastiani sunt consccrata.
fiU.-libusquocunque modo juste acquisila, vel acqni- XVII.
rcnUa. Eleclionem quoque proprii pastoris, et tolam Bnlla Nicolai II papw de consecralione basilicw
01Jinationem ipsius domus, et clcricorum reprae- S. Luurenlii de Florcntia,cuisubscripsil S.Petrus
s uitationem ante proprium episcopnm ad ordinan- Damianus.
dum canonicis ejusdem ecclesiic libera facultate " (Anno 10G0.)
perpetualiter conccdimus ct stabilimus. Ilacc omnia [MITTARELLI, Annal. Camaldul. II, Append. 164.]
toncedimus clericis in ipsa aula canonice manenli- NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, dileclo
bus, quia oliiu dum simpliccm cpiscopalus praelatio- fiiio GisoN-i,ecclcsiae sancti Laurentii juxla Floren-
uein exercercmus sacerdoti Joanni jam dicto prae- tinae civitatis muros sitae, rectori, luisque succes-
posito, ct suis confratribus, coruinquc successoribus soribus canonice ibidem ordinandis, omnibus quo-
stabilivimus, <t concessimus. Absolvimus praeterea, quc communitcr victuris in perpetuum.
liberumque cumdem vcnerabileni locum apostolica Quoniam Omnipotentis dignalio suo gratuito mu-
sanctione persistere jubeinus,ne liceat alicui parvae, nere ad hoc noslram humilitatcm dignata est pro-
nngnaequc porsonae, clerico vel laico ibidem, cano- v.ehcre, quatenus per nos ubique terrarum diffusa'
nice commorantcs clericos dchoncstare, et placi- Ecdesiae lumen administret indeficiens, ralionabilc
tando infestiire, vcl debitum tributi, vel alicujus omnino ducimus speciali regimine nostrae curaecora-
subjectionis ab eis exigere, scu aliqua occasi.nc inissae Florontiiiae Ecclesiae congruentem provisio-
sibi a nobis, aut ab alii|tiibus fidclijius res concos- ncm impenderc jugiler, sicnamqiieDoctorisgentitim
sas, sivc coijccdcnU.isiiiva-.Iei-c,suhtraliere, diini- imilari valebimus salubre docuincnlum, cum pro
 1335 NICOLAI II PAP^ 1550
viribus nostris, qui bonum impertiri omnibus jubet A \ sive concedendas invadere, subtrahere, dimintiere,
opus aJ domcslicos fidci maxitne, cura pro nostris sitquc immunis praedictus locus ab omni pensione,
viribus divino cultui locis tlicatis digna providemns stib S. Laurenlii tuitione, nullitisque subjieiatur
obsequia, ut indefessa laudatio in eis celebretur dominio, nisi Florentino cpiscopo. Si quis ergo.quod
per oinnia srecula. Setl quia lapidei parietes non ob non credimus, sacrilega mente, quod in conspcctu
hoc sunt constiluli, ut Deo possint dignas promere cpiscopi Humberti cardinalis SilvaeCandiJoe, atque
laudcs, congruiim profeclo videtur ad divini opcris HilJebrandi Sanctoe Romanrc Ecclesi;e archidiaconi,
perfectionem, clcricorum circa venerabilia loca or- nec non episcoporum Perusini, Rosellani, et Furco-
Uinare sedulam frequentationem. Qui quidem, nisi nensis, jtislc slahilitum, conalus fueril infringere,
terrenis temporaliler sustententur stipendiis, idonci cenlum auri libras proefataebasilicx cogatur persol-
vix possuntexistere cullibus divinis, cum ipse mundi vcrc, medietatem Florentino episcopo, et medieta-
Conditor secundum hiunanam unitam sibi male- tem clericis ejusJcm Ecclesioe consislcntibtis, de-
riam dignalus sit perferrc sitim et esuriem. Ad glo- scendantque stiper cum Omnipotenlis maledictiones,
raui itaque illius, per quem vivimus ct sunius, nisi adnionitus satisfcccrit, quas in Deuteronomio
preliosissiiiii martyris Clirisli Laurentii basilicani, sanctus descripsit Moyses, alque interficiat cum
nostro q.iidcm hortamine, Florentinorum vero ci- Bi Dcus spiritu oris sui, sicut Dathan et Abiron, qv.ds
viuni sumptibus pulchra spccic iiistauralam, cpi- vivos terra dcglutivit. Pratcrca ut haec pagiua ple-
s;'oporuni aggrcgalo ctetu propriis manibns reddi- nam lidem praesentibus seu ctiam posteris astruat,
«liinus dedicatam quam niidam sinc dote dimiltere ct propriae. inanus subscriptione, ct apostolici sirilli
inJigiitini valdo judicaviiiiiis, aposlolica soliditate, munivimus impressionc.
<:uipvoecipuecompetit honestali stiulcinlo oinnibus C0M1RMA 1I0C,DF.IS,C-UOD OrERATUS ESIKN0DIS.
neditin iujuriam patientibus pia sollicitudinc sub- Ego Brunus, Praenestinus epistopus, SS.
venire. Assistentiuni crgo fratrum hortatu, proprio Ego Pelrus, Pcccator nionachus, SS.
quoqueconsilio roborati,pra?scnlc populoFlorentino, !Ego Pctrus, Lavicancnsis episcopus, SS.
pro pcccalis ejiisJem civitalis praesuiitni, ob vcslram E-.0 1 Bonifacius, Albanensis episcopus, SS.
quoque devotioncni, deniquc proptcr totius populi 1Ego Dcsidcrius, prcsbytcrcardinalis RomanoeEccle-
salutcin a nobis consccrato altari praediorurn cl om- !si.u, SS.
iiiuin suaruni rcruiii, quod saltem ad pitesenspo- Datuni Florcntia; xin Kal. Febn-arii, ar.no ab
luiinus, iiivestititr.ini aposlolicam obtulimtis. Sttscipe 1Incarnationc Domini 1080, per maiius Huinbcrti
!
igilur, sanclissimc Laurenti, tibi janidudum devo- *- SanctaeEcclesix SilvoeCandidjc episcopi ct aposto-
tissimi papae Nicolai volunlariuni inunus, luarum- 1
licoe sedis bibliothccarii, anno primo domni papae
qtte rertim per me aniodo et usque in scmpiter- Nicolai I II, iiidiclione xm.
num singulare cl inlcgrum, sinc aliqtta controversia XVIII.
aggredcre dominium, quatenus in aula tuo noniini jBulla Nicclai II papw pro canonicis Pisaurensitus.
dedicata rcligiosus clcrus Dco omnipotcnli laudum (Anno 1000.)
r
reboct cantica. Designenltir auteni lua prxdia per [OLIVIEUI, Memorie per lu storia della Cliksa Pesa
subjecla voeabula, scilicet, tolus circuitus ajjaccntis ress ncl secolo xin. Pesaro, 1779, 4".]
cccicsiac in intcgrum, ncc nou dominicalum , qttoJ NICOLAUS episcopus , scrvus servorum Dei, dile-
adhaerct regio canipo ab occidente, ad meridiein, a ctis ( in Christo filiis URSOMvenerabili praeposito,
septcntrione et orienle circumdalitr via puhlica. (cactcrisquo canonicis sanctae Pisauriensis ecclesiae,
Praetcrea juxta fluviuni Munionis, fundus magnus (coriimquc successoribus ibidem victuris in per-
habetur btijus ccclesiae proprius. Alios deniquc peluum. j
duos fundos quortim uniis positus esl Cardilulo, Dcbitum commissfe nobis speculationis exscqui-
rtller Junkero, qui reiineiiiur ncpotibus Teuzonis mur i si piis et venerabilibus locis opportuna rruni-
clcrici, nionstrainus propric ad rcginien pracfalaej)i miua i contra saecularium impetus providemus.Qua-
Ecclcsiac rctineii; nions sancti Laurcntii qui cx propter j in canonicae conversationis proposito profi-
uno latere proximalur terrac Sancti Joannis, cx alio cerc < et perscvcrarc vos cupientes...p.?lilionisvestrre
Sancti Roinuli, terlio Sanctoe Marioc juri veslrae ilcnorem procfatam caiionicam ct vos vestraque
Ecclcsiae conceditur. Fundus siquidem in nionte omnia ( snb nostroe dcfensionis ttitela suscipimus,
Ugonis, positus simililer ditioni niemoralae ccclesiae cl < quidquid ad proescns in scriptis vel sine scriptis
consignatui\ hacc vero oninia sumniotcnus memo- justc j ct legaliter viJctur habere, aut in fuiuro
ravimus. Ne qttis tamcn dubitel mullo anipliora prac- iquociinqiie modo humanis ct divinis legibus co-
dia baec ecclesia non detineri, absolvinius practerea g?.itoj poluerit acquirere per hujus nostri privilegii
liberumquc eumdeni venerabilem lucuin apostolica paginam ] in perpetuum confirmamus. Id est Domi-
sanclione persistcre jtibcmus, ncc liceat alicui ma- nicalami domutn juxta Ecclcsiam intra civilatcm, et
gnae parvaequepcrsonx ibidem canonice aggregatos iqure vestra circa eam sunt, el Ecclesiam sancli
etericos dehoncstare et placitando infcslare vcl de- Clementis
( cum omnibus suis pertinentiis, et man-
bilum trrbutum ab eis exigere scu aliqua occasionc ssum quem Conslantinus filius quondam Consta:-,-
tibi a nohis atit aliquibus fidelibus res conccssas lini i praefataecanonicae delegavlt, necnon et omnia
1337 EP1ST0L,E ET DIPLOMATA. 1-311
qure jara dicta canonica noscitur habere, aut dein- \ lnraus auctoritate apostolica, '.>ontuliinus et prae-
ceps quibuscunque modis juste et legaliter acqui- cipimus ut inviolabili vigore habeat quidquid cano-
ret tam in ecclesiis, casis, terris, vineis, quam in nice et juste tibi dare possumus in ecclesiasticis
decimis, primitiis, oblalionibus vivorum et mortuo- et mundanis rebus ; ita ut liullus episcopus vel ali-
rura, quas ab ipsa matrice vestra Ecclesia , aut quis sttus nuntius aut quoelibet alia persona a cleri-
uadecunque habere debetb , vobis vestrisque suc- cis ibidem dcscrvicnlibus aliquod servilium , aut
cessoribcs deinde, ul sttpra dictuni est, conversa- redditum exigat, vcl subjectionem aliquam de om-
tutis, in perpeiuum confirmamus, cl per hujus no- nibus, qure nunc habet, vel habitura esl, ut nulli
straeconstitutionis paginam corroboraraus. Quocirca episeopo liceat prxfatoc ccclesioe divinura ohicium
apostclica auctoritate statuimus ut nullo cujuscun- prohibere, aut de clcricis ibidcm comraorantibus
que ordir.is aut dignilstis ecclesiastica vidclicet, vc! quemquara excoramunicare, aut sui officii persolu-
srecularis rnagna parvaque persona , praedictam tionem pcrtm-liare, £ut aliquos causa conversio-
canonicam , seu vos vestrosque successoresqua... nis poenitentia; ad eum venicntes vel divinum ofij-
audeat disveslire de bonis stiis vel spoliare, sine ciuin audiluros vel ibidem remansuros, ab ea scpa-
cauo:iicalis aut localis juJiciis sanctione. Si quis rare, aut intertiicerc , vel quoquomodo laedere,
igitur nostri hujus statuti ediclum....temerario austi 11quatcnus perturbatione omni remota in nttllo im-
infringere praesumpserit, et ccclesiaslieoe i::stitutio- p?t!ianlur canoiiice viventes, nisi forte, quod
nis more commonitus etnenJare contempserit, sciat absit ! co::tra canonica inslituta in suum episco-
se anathematis vinculo inuouandum et decnn r.uri pum aliquid faciant, unde hoc perpeti dcbeant. Et
libras... compositurum, medielatem prasfatrc cauo- volumus nos , et auctoritate apostolorum princi-
nicae, et medietatem sacro nostro Lateranensi paa- pum Petri Pauli et firmiter jubemns ut omnes ec-
tio. Qui vero haec propter revereiiliam apostolicae c!?srT'5,cellas, ct praedia prrcfatre ecticsiae omnium,
sedis fidditer observaverit, sanclorum pvecibus pos- quaemodo habet,et habilura cst in pcrpstuum quiete
sessor sit regni ccelestis. babeat ct possideat, cl nulli ecclesiae suae sine
Bene valete. culpa clericoium contra jussa canonum divi-
CONFIRMA HOC,DECS,QUODOTERATUS ES Ijt KOBIS. num oflicium prohibeatur, aut excommunicetur.
Datum Fani xi Kal. Maii anno ab Verbi 1080, Sia:ucntes apostolica censuradecernimusut nulla
per raanus Humberti sanctae EcclesioeSilvaeCaiiiiidte persona parva vel magna nulliim censuni ab eadem
episcopi et apostolicae sedis bibliothecarii, anno se- ecclesia cum omnibus sibi pcrlincnlibus exi;,'ero
cundo pontificatus domni papae Nicolai secundi, in- pnijsv.mat, vel habeat, nisi Romana Ecclesia, quae
dictione xm. ^ habcEi
per quinquennium ccnsum dccera solidts
XIX. aireos. Iste et Arnaldus, vir prudentissimus, cuni
Nicolans II confinnat fundalionem abbatiw S. Pe- sua uKorcet filio, ct posteris de sua progcnie ha-
tri in urbe Agerend, el privilegia nonnuila cd
beat dignani subjcctioucm ct honorcra, co quod
ejusdem liberlatem concedit.
Dci auxilio libcravcrit lerram illani de potcsiate et
(Anno 1060.)
[COCQUELINES, I, 401.] crrore Agarcnorum, ct liceal eis ordinare abbatCBi
NICOLACS episcopus, servus servorum Dei, omni- in supra Uicta ccclesia sccunilum suam voluntatcm,
bus clericis canonice viventitus et victuris in eccle- quem congruum et idoneum et servitio Dei apluni
s';a, quae est constructa aJ hoTiorem sancti Petri, ipse cuin clericis ecclesiaeSancti Petri canonice cle-
apostolorum principis in Agerensi castro, salutem gerint. Et abbali praedictae ecclesiacnullo niodo li-
et benedictionem in perpeluum. jeat de pradiis et dc castcllis vendere quoquomorio,
Quia in commissa r.obis Ecclesiarum Dci cura aut alineare addainnum ecclesiae.Si quis igilnr hu-
ssllicite noLis est vigilandura, digimm et hone- jus noslri privilegii temere violator exstitcrit et
st ssimum nohis vicletur ut omr.ibus Dei Ecclesiis raonitus canonice cmendare contempserit, sciat se
subvenire, defendere, auxiliari et augere non desis- rj perpetuisanathematis vinculis innodatum.et insuper
tamus. Quspropter ectiesiam Sancti Petri quae sita centuni libratum auri pcena niultandum, medieta-
est in pranominato castro, in tutelam sancti Pelri tem sacro nostro palatio, et metlietatem proefatae
et proprietatera suscipientes, omnibus modis stu- ecclesiae. Qui vero pia dcvotione conservator cssa
dare volumus, ncstri muniminis pra;sidio fultam, studueiit, et dc suo aliquid praefatae ecclesiae dedc-
nostrorumque successorum , scmper manere, quam rit, vel auxilium fcccrit, precibus apostolortim prin-
eo quoj nupsrrime de potestate paganorum ct gen- cipum Petri clPauIi peccatoriim suorum omiiium
tilitatis eirore divinilus liberatam per charissimum ab omnipotenti Deo veriiam, ct oelernaebcatudiuis
nostrum ArnalJum nobilissimum et religiosissimum consequatur gloriam.
virum, inimicorum Dei Agarenorum adversarium Scriptum par manus Octaviaci, scriniarii et no-
et debellatorcm, novimus ac oblatam Deo et sancto tarii sacri pilatii, in mense Aprili et indictione xm.
Petro ab codera et ab uxore sua Arsendi pro rcdem- Datum Romae xviu Kal. Maii, anuo ab Incarna-
plione animarum suavura et a Guillelmo iUiorum tione Jesu Christi 1080, pontificatus domni Nicolat
eorum, et pro aeternae retributionis praemio susci- papae secundi anuo secundo.
pimus in S. Pctri prop<ie!at?m et nosfram yo- Ego Bruno, Praenestinus episcopus.
•1339 NICOLAI II PAP.E 1310
£go Arnoiuus, Arcliiius episcopus. A vel alia aliqua persona raagna vel parva aliquod in-
Ego Cumbei tus, Taurinensium praesul. ferre praesumat dctrimentum vel nocumentuin prre-
Ego Ansehnus, Dei misericordia Lucensis e])isco- dicto nionasterio Sancti Thomae ejusque omnibus
pus, cognovi. bonls, quibus nunc habct, vel in perpeluum habi-
Ego Dodo, Dei liulti Rosellauus cpiscopus, cognovi. turus esl. Insuper concedimus et conlirmamus prac-
Ego Anselmus, Dei gratia Castrensis episcopus. dicto nionasterio omncm ipsam lerram cum capellis
Ego Godefridus , Perusiniis episcopus. et suis pertinentiis, quam domnus papa Clemens
Ego Joannes archipresbyter subscripsi. Liiccnica- qui ibi obiit, oblulit praediclo monasterio in perpe-
r.us archipresbyter S. Petri, Joanncs S. Petri. Al- luum pro remedio animae suae et restauratione Ec-
bertus archipresbyter subscripsi.. clesiae, positam comilalu Pensaurensi, inter lios
Datum Romae xvn Kal. Maii anno ab Incarna- Dnes, .1 primo latere rivum Reanum, a secundo la-
tione Jesu Christi 10G0, per manus Humbcrti san- lere ripam de Pizele, sicut vadit in petram de
ctoe llomanac Ecclesiae et aposlolicrs sedis bibliolhe- Acero, et vcnit ad viam publicam , quae ducit in
carii, et sanctae Ecclesiae Silvae Candidae episcopi, Lavacelli; a lertio latere rivtini, qui lemporaliter
anno secundo ponlificatus domni papae Nicolai se- cttrrit supcr castrum Liciolc; el a quarlo lalere
cundi, indictioiie xin. " Apostilam fluvium,
qui curril usque in ipsum ve-
XX. slrum monaslerium, cuin monlc Calvello et valle
Bnlla Nicotai II pro confirmalione jurium et bono- Gelala, ct caslrum Liciole ctirn omnibus qnae intra
rum mouaslerii S. Thomo:de Aposella, in quo obiit ltos coiicluduntur fines, cum lcrris, campis, casis,
Clemens II papa. vineis, arboiibus, poniifcris cl infrticliferis, ct cuin
(Anno 10G0.) oninibus ad praedictam lcrrani generalitcr ct uni-
[MITTARELLI, Anuul. Camuld. II, Append.,175, cx vcrsaliler pcrlinciilibus. Et insiiper coiifirmanius
aulographo archivi S. MarioePortus Ravcnnre.] eideni monaslcrio illam turrini infra ipsam civila-
!NicoLAt!Sepiscopus, scrvus servorum Dei, PF.TRO tem Peiisaiircnscni, quae iiominalur Castellione cum
venerabili abbati monasterii Sancti Tboma; apo- suis pertincutiis inltis et foris usque ad portam qurc
sloli, positi in comitatu Pensaurensi jtixia fluviuni iioniinattir Fanestra in perpeliiuni. Unde evacuamus
Apuselia, suisque successoribus ibidein regulariler cl evaciiattim sempcr esse volunius et jiibenius illa
promovendis in perpetuum. praeccpta, quae tlc illa leira habiiciuiii ipst fihi Un-
Tanta cst sedis apostolicae auelorilas, ttt oniiiis gini, ut inilliim valorcni nullaiiiqiie babcrinl firini-
requiratur ab ca firmitas, nec putetttr esse slabile, £ tatem, per boc noslrum pia.-ccpliiin, libi tuisque
nisi quod ejus fuerit confirmatum robore. Et quia successoribtis a nobis pro reinedio aiiimaeillitis pap;e
nos ei prresidemus, et vices beati Petri fungimur li- Clemenlis uosiraeque in perpeluum. Faciuni ca la-
cet indigni, onmi studio debcmus servientes Dco mcn ralione ul annualiter persolvalis exinde pen-
divinoque timore repletos dirigerc etadjuvare, qua- sioncm auri bisantini iinani aclionariis certis san-
tenus nostro munimine lulti absque oinni impedi- ctae Romanae Ecclcsiae aplo teni|)ore. Si quis igitur
niento Deo servire, et in suo servitio liLerius perma- bujus nostri privilcgii violator temerc exsliierit, cl
ncrc possint. Qu:\propter per intercessionem domni monilus canonice cmcndare contcmpseril, perpetui
Petri Damiani Hostiensis episcopi confratiis nostri, analhcmalis vinculis se innodatutn noverit, et insu-
et Pctri abliatis ejiisdem mouaslerii et spiritualium per quinquaginta librarum auri poena mullandum,
laonaehorum ejus rcgulariter viventiuin, decrcvi- lsediclalem sacro nostro Lateranensi palalio, et
mus ecclesiae Sancti Thomoe apostoli et ejus recto- medietatem praefato monasterio. Qui vero pia de-
ribus praesentibus et futuris tam bona ammobilia, volione conservator esse studuerit, precibus aposto-
quam immobilia quae nunc iiabel, vel in perpe- lorum principum Petri el Pauli pecealoruni suoruni
ttium Iiabitura cst, coufirmarc ct corroborarc, qua- oinnium ab oninipotenti Deo veniam el aeternae
tenus ctim omni securitate ct quietudine monasle- I!> bealitudinis consequatur gloriam.
rium proediclae Ecclesiie maneat ct ibidem Deo de- Scriptum per mantts Joannis Scriniarii sanctse
serviatur. Flexi igittir precibus, utdixinius,rcligioso- Romanae Ecclesiae, in mense Aprilis el indiclione
iiun monachorum corroboramus atque confirmamus tertia decima.
uec non stabilinius tiLi tuisque successoribus eidem Ego Petrus, Gabincnsis episcopus, SS.
monaslerio, cui nunc praesidcs ct pracsidcre debent Ego Bruno, Prsencslinus episcoptis, SS.
in perpetuuin. Quin insuper qnictuni faci;iius cl sc- Ego Joanncs, Portuensis episcopus, suscripsi.
curum ali omni inipiignatione ct laesionc hominum, Ego PelrtiSj Peccator monachus etcpiscopus, SS.
ut nenio sit, qui audeat quidpiain molestationis Ego Stepbanus, vocalus mouachus et presbyter
ac laesionis eidcm monasterio inferre, slatticn- tituli S. Grisoni, SS.
les aposlolica consura ut nullus imperator, rex, Datum Romae XIII Kal. Maii, anno ab Incarna-
dtix , nTftrchie, comcs, vicecomes, et praeterea lione Domini Jesu 1060, per manus Humberli sanctae
nullus archiepiscopus, episcopus, et specialiter ejus- EcclcsiiC Silvae Candidaeepiscopi ct apostolicae sedis
dclii Pensaurcnsis cpiscopalus episcopus, qui nttiif bibliothecaiii, anno secnntfo pontilicatus domni
«sl ibi, vcl futurus cst, ncc non cives lo.i illius, jiaprc Nicolai sccundi, imiictionc xni.
1341 EPIST0L/E ET DIPLOMATA. 15-12
XXI. A omnibus earmn pertiuentiis, seu cliain oniiies alias
Nicolai pc.pw II privitegium pro menasterio monia- corles, villas, castella, cellas, seu ecclesias in ter-
lium Sanctte Julite Brixkuds. ris ejusdem monastcrii constitutis, ct oninia eidem
(Xr.no 1000.) monaslerio peiiincnlia. Quaecunque praeterea in
[MAROARINI, Bullar. Cttsin. II, 95, ex arcbiv. mo- futurum, largiente Deo, juridicc, atque canonice po-
nast. SS. Salvatoris ct JuliaeBrixien.] teritis adipisci, firma libi, tuisque successoribus, et
NICOLALS cpiscopus, servtis servoium Dei, charis- eidcm monasterio illibalaque permaneant. Seu con-
siniae in Doraino filiae OTT/E abbatissae monasterii cedimus ut abbalissa,quae pro tcmporc in monaste-
Domini Salvatoris, el sanclae Juliae virginis ct raar- rio ipso ordinata ftierit, babcat potcstatcm faciendi
tyris, quodnovum dicitur, et in civitate Brixia siluin castella, et ecclesias ubicunque volucrit in terris ad
est, tuisque sttccessoribus tam praesentibus qiiam praefalum monastcrium pertinentibus. Chrisma,
futuris. olcum sancluin, consccrationcs altarium, sive basi-
Quotiiam scmper sunt concedenda qu;c raliona- licarum, ordinationcs abbatissre, vel mor.acharum,
Liliter atque congrue a fiJelibus peluiitur, ob dcvo- sive clcricoruin, qui ad sacros ordincs fucrint pro-
lio:iem pii Condiloiis nostri, pportet nos in privile- movendi, scu quidquid ad sacrum ministcrium per-
giis proeslandis iioslrain nullo modo deuegare mu- R tinet, a quibuscuiique calholicis praesulibus fue-
iiificcntiam. Igitttr, quia vestra dilcclio noslrae rint posLulata, gratis concedantur, et absquc ulla
sublimitatis apostolatum humUiter rogavit, quatcnus reprehensioiie tribuenda, sicul Anselperga piinia
prjedictum monasleriiiin Domini Salvatoris, ncc non abbalissa cjusdcm monasterii a Paulo bcalrc mcnio-
el Sanctae Juiiae virginis ct marlyris, a piissiina riae apostolicae sedis pontilice, pi'o fragilitale fcmiiici
Aiisa rcgina iufra civiiatem Brixiam conslructum, sexus oblinuit. Statucntes deniquc, apostolica cen-
privilegiis aposlolicae sedis decoraretur, ul jam di- sura praecipitniis ul nullus episcopus, dux, marchio,
ctiwn monasterium Domini Salvatons a prrcdicla comes, vicecornes, GastalJo, aut aliqua magna
Ansa piissiina regina, sub regah semperjurcet parvaque persona, ullum districtum in aliquibus
dilione submissum, nullius unquam allerius ditio- locis ipsius monaslcrii habcre, vcl judicare, seu ali-
eis, vel poteslalis, vel ordinationis submitlcrctur quod placittim absque licenlia abbatissae tenere prx-
tiominio : veslris piis dcsideriis per hanc nostram sumat, ve.l res nionaslcrii cccl<;siaslicas, vcl sa;cu-
privilcgii auctoritalem vcl quod postulastis libcnter lares quovismodo alienarc, aut invadere, vel ibi
coiit-.cdimus; el idco quorumlibct saccrdolum, et moleslias infcrre, aut fodruin , vcl mansiona-
o.nnium hominuin in prrefalo nionaslerio vel in illius tictim, seu ripalicum, aul paratas, seu aliquas pu-
pertinentiis habitanlium quamlibet juristlictionem, blicas functiones exigcrc audeat. Et ubicunque ab-
\vl pntestalein sive aliquam auclorilatem aul ordi- batissa voltierit mcrcalum constitnere, vel aedificare
natioi.em praelcr rcgiu; potcslatis, ct disposiiionis i;i locis ipsius moiiastcrii, nullus ci coiitrudicere
culmcii babere prohibeinus, ila ttt nisi ab abbatissa pracsumal. Piscarias quoque ad procdictum moiia-
ip.-ins niouasterii fuerii invitalus, sacerdolum quis- sterium pertiuentes eidcm monaslerio concedimus,
quam, nec eliam missai iim solcmnia ibideni omni- atque aposlolica auclorilatc praccipimus ul nullus
rooda celebrare praesumat. Huc deniquc, hac nostra cas invaderc aut se inlromiltcre audcat.
apostolica auctoritale, consliluiiniis ut nulla magna lla:c autem oninia, quae superius mcmorata sunt,
pirvaque persona, eidem veuerabili iiTouaslcrio, til.i Ott;e abbalissae in Domino filiae,luisquc sttcces-
s v« ii; aneiilis Dci, vti in famiiiis utriusque sexus, soribus, a proesenti tcrtia dccima indiclionc, per
aul ctiain in liberis, supcr tcrram ejusdem monastcrii banc noslriprivilcgii paginam, aposlolicn aucloritale
residentibus, vel in cunctis rcbus, et posscssionibus coiifirmamus, concedimus et corrolioi-amus seeun-
ad id perlincutibus vidtiieet in casis, omnibusqu:; diiiii praedictum modum. Si quis autem temerarius,
rebus mobilihusel imraobilibus, quoquo inodo ali- quo.l non optamus, contra hoc nostri.m privilcgiuii
([uam molcstiam inferre prsesuinal. Parilerque con- j-i venirc tcntaverit, ct sicuti a nostra apostolica au
c;Jimus, et confirmamus cidem venerabili monasic- ctoritate conccssum et corroboralum cst, peiir.anerc
I io dislrictum scrvoruni et liberorum , ct dccimas, non dirniserit, sciat se analhcnialis vinculo inr.oda-
cl priniitias ornnium laborum vestroi um ad basili- tum, a Patre, ct Filio, el Spirilu sanclo, ct ab aucto
cas el cellas in terris ejusdcm monasterii constru- ritatc beali Petri principis aposlolorum, nec non ct
clas pertinentia, sicut per praedictam Ansam regi- cum diabolo et Juda tradilore Domini nostri Jesti
nam a piissimo Desiderio rcge, et suis successoribtis Chrisli aclerni incendii supplicio concrcmandum, et
regibus, el imperatoribus ibidem concessum ct cor- insiipcr sciat se daturum triginta auri libras, medie-
loboratum babetur, et a nostris praedcccssoribus tatem noslro sacro palalio, ct niedictatcm praefato
saiiclre Romanre Ecclesiae pontificibus. monastcrio. Qui vero pio intuitu observator in om-
Confirmamus insuper qtiasdam cortcs cidcm ve- iiibus cxstitcril, custodicns bnjus nostri privilegii
ncrabili Ioco, videlicct Sermioncm,Ccrvanigam,Nu- coiistiluta ad cultuni Dei respicienlia, benedictionis
volaiiain, Berciagum, Machoncm, Vicum, Guarse- graliam a misericordissbio Domino Deo habeal, et
naguiii, Barbadam, Alsianum, Monticellum; Novum, vitoeoelcrnreparliccps cssc ntcrcattir in sxcula srccu-
Calatoacm, Ciconiariam, Miliariam, Sormidam, cuni lorum. Amcu,
i;S3 NICOLAI II PAPJE 1344
Scriptuni psr lnanus Octaviani scriniaru, et r.otarii A Ecclcsirepontificibus. Conlirmamus iosuper quasdam
sar.ctae Romanae Ecclesiae, sexto die mensis Maii, curtes eidem venerabili monasterio longo tempore
indtctione xm. a saeps jam dicto monaslerio possessas, atque de-
Datum Romae, iu Nonas Maii, anno Domini nostri tentas : videlicet Sermione, Cervaniga, Nuvelaria,
Jesu Christi 1070, per manus Humbeiti sanctae Berclagum, Barbadam, Alfianum, Calvatonem, Gieo-
EcclesiaeSilvaeCandidaeepiscopi, et aposlolicoesedis niariam, Mil arinam, Sermidam; necnon Gosenagum
bibliothecarii, anno secundo poutificatus domi.i novura, Monticclluin, cum omnibus baailicis eidem
papae Nicolai secundi, indictione xm. monasterio pertinentibus, scilicet in Sermione unam,
' XXII. in Nuvelaria unam, in Berciago duas, in BarLada
Nicolai II monasierio unam, in Alfiuno unam, :.nCiconaria unam, in Milia-
Privilegium papw pro rcgati
SS. Salvatoris, e! Jv.liw Brixicmis. rina unam, seu etiam alias curles, villas, castella,
(Anno 1030.) Lasilicas, ei omni.'.eidem monaslerio pertinentia,
[MARCARINI, Bullur. Cr.sinens., t. II, p. 95, ex archi- quae dici, vcl noniinari possunt. Chrisma, ole.im
vio inonasterii S. Juliae Brixiensis.] sanctum, consecrationes altarium sivc basilicarum,
NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, cha- ordinationes abLatissae, vel mcnachorum, sive cae-
rissimae in Domino filioe IIERJIE.VCARD^: , abbatissoe terorum clericorum, qui ad sacros fueriiil ordines
mo:iasterii Doraini Salvatoris nostri, et sancta; Juliac promovendi, seu quidquid ad sacrum mysterium
virginis et martyris, quoi novum dicitur, funJatum pertinet, a quibuscunque calbolicis prasulibus fue-
a pissima Ansa regina i:f, a civitatem Brixlam, tibi risst poslulala, gratis concedantur, ct absque rcpre-
vidclicet, tuisque successatricibus, in pcrpetuiun. hensione tribuenda, sicut Ansclperga prima abba-
Quoniam semper su;:t concedcnda quoe ralionabi- tissa ejusdem monaslerii, a Paub bcatae memoriae
liter atque cougrue a JiUeliLus peluntur ob devo- apostolicae sedis pontilicepro feminei sexus fragili-
tionem pii Conditoris nostri, oporlct nos in privi- tate, obtiuuit. Obeunte quoque p acdicti l;:c; 5,'iia-
legiis praestandis nostrara nuiio modo denegare tissa, imlla i'J r,,:.uiiijfl suiiiepXtoh-iSa;tutia, ScU
munificentia.n. Igilur pia vestra dilcctio noslr;c violentia proeponatttr, nisi quatn sororcs communi
subliraitalis apostolatuni bumiliter rogavit quatenus consensu, vel pars concilii sauioris, seeunauni Dci
prrr/Jici.um nronTisteriuni Boniini Sahatoris nostri lin«soremet beali Benedicti regulam clegcrii.t. Seu
Jesu Chrisli, nec non et bealissiinae virgiuis et mar- concedimus, ut abbatissa, quaepro teinpore in ipoo
tyris Juliae a praenominata Ansa regina intra civita- monaslcrio ordinata fuerit, haheat polestatera fa-
tem Brixianam constructuin, piivilegiis aposlolicoe n ciendi Ectiesias, mercatum, ct casttila ubicunque
ssdis decoraretur, qualcnus jam dictuin monasteiium voluerit in terris ad proefatuni monasterium perti-
ab acdificatricesua, sub rcgali scmper itire et ditione nenlibus. Staluentes denique apostolica ccnsura
submissum, nuliius unquam alterius dilionis, vel praecipimus, ut nullus episcopus , dux, niarchio,
potestatis, atque orJinationis submitteretur domi- comes, vicecomcs, Gastaldius, aut aliqua magr.a
nio; vestiii piis desiJcriis, pcr hanc privilegii nostri sive parva persona ullum Uislrictum in aliqurjus
auctoritatem, vel quoJ postulastis lihenter co.:c;;Ui- lacis ipsius moiiastcrii baber.-, vel juUicare, scu
nius. Et ideo quorumlibet sacerdolum, et omiiium aliquod placilum, absque liccntia abbatissae Labere
hominum in praefato monaslcrio quamlibet jurisdi- proesumat, aut res monasterii ecclesiasticas, saecu-
ctionera, vcl potestatem, sive aliquam auctoritatcm, laresve, quovis niodo, alienare, vel ibi raolestiam
aut orJinalioncm, praeter regioepotestatis, et dispo- inferre, aut fodrum, vel mansionaticum, ECUripati-
6iiioi;is culraen habere prohibemus, ita ut nisi ab cuni, aut paratas, sive aliquas functiones exigerc,
abbatissa saepe nominati monasterii fuerit invitalus, vti rcquirere audeal. Haecautem omnia, qiiiCsupe-
iacerdotum quisquam, nec ctiam niissarum solem- rius memorr.ta sunt, libi Ermengardae in Domino
nia ibidein omnimodo cclebra.e praesumat. Hoc de- filix tuisque successatricibus a prxsenti lertia in-
niquc hac nostra apostolica auctoritate constilui- D dictione, per hanc nostri privilegii paginam, apo-
mus, ut nulla niagna, vel parva pcrsona cidem stolica auctorilale confirmamus, concedimus et
venerabili monasterio, sivc in anciliis Dei, vel in roboramus, secundum praedictuin modum; quatenus
famulis utriusque sexus, aut eiiam in liberis sttper ut hac semper gratia digniores ccnseamini, Dei
terras ejusdem monasterii residentibus, vel in cun- semper timorcm, et omnem in vestris cordibus ha-
ctis rcbus mobilibus, ct iinniobilibtts, quoquomodo bere salagite, ut quanto a saccularibus tumultibus
aliquam molestiam inferre pracsumat. Pariterque liberiores silis, tanto amplius placere Dco totius
concedimus, et confirmamus eidem venerabili mentiset animae virtutibus anhelelis. Si quis autem
inonasterio districtum scrvorum et liberorum ct archiepiscopus, aut episcopus, imperalor, rex, prin-
decimas et primitias quorumcunqtielaboraiitiuni, ccps, aut dux, comes, vicecomcs, juJex, aut eccle-
aJ basil cas, vel cellas eidem monaslerio justc ct siaslita quaelibet, soecularisve persona teraerar»
ljgaliler pertinentia, sicut per prrcceptum jamdictae ausu, quod non oplamus, contra hoc nostrum pri-
Ansae reginae, et suorum successorum reguni et iin- vilegium temere venire tentaverit, et sicuti a nostra
peratorum ibiJem concessum et corroboratum ha- apostolica auctoritale concessum et corroboratum
hetur, et a nostris praedeccssoribus sanctae RoiTiance cst, permanere non dimiserit, sciat se analhematis
1543 EPI&TOLJE ET DIPLOMATA. • K4.5
vinculo innoJaium a Patre, Filio et Spiritu sancto, A cte; maledicti intus et foris, maleJicti a dextris et a
et ab auctoritate beati Petri principis apostolorum, sinistris; sint maledicti in domo et in agro ; sint ma-
cujus nos immer.iti vices fungimur; nec non et cum [edicli stantes et sedentes, ambulantes et moram fa-
diabolo, et Juda traditore Domini nostri Jesu Christi jientes; sint maledicti bibentes ct manducantes;
oeterno incendio concremandum. At vero qui pio sint maledicti vigilanles et dormicntes. Obtenebre-
intuitu observalor in omnibtis exstitcrit, cuslojiens scat cis sol, ctim adhuc media fuerit dics, ct incur-
hujas nostri privilegii constitula ad culttim Dei sentur a diabolo et angelis suis. Excrucientur animae
respicientia, benediclionis gratiam a misericordis- eorum doloribus, et cxstiiiguatur luccrna eorum in
simo Domino Dco conseqtiatur, et vitoe aetcrnre saecula saeculorum, amcn, nisi vcneiint ad satisfa-
particepsessemerealur in,saccula saeculorum. Amen. clionem et congruam cmendalionem.
Sedptum pcr maniis Octavianiscriniariiet notarii XXIV.
sanctae Romanae Ecclesiae n Idus Maii, indiclione Nicolai II cphiula ad />'.... comitcm Rutennenrem.
— Hortalur ul ccclesiarum et punperum sit defen-
supraJicta XIII. sor, cl monasterio Virdunensi possessionesaliquas,
Eatum RomaexvnTial. Junii, anno Domini nostri quas injusie detinel, restituat.
Jesu Christi IOU0,per manus Huraberti, sanctaeEc- " NICOLAIS cpiscopus, ser\us srrvoruin Dei, R. Ru-
clesirc Silvac Candidje episcopi et apostolicae sedis tencnsi cnmiti dilecto filio, salutem ct apostolicam
bibliothccarii , anno secundo pontificatus domni benedictioneni.
papae Nicolai secundi, indictione supra scripla. Cognoscentes tui animi proposilum, et quod pro-
XXIII. pter regnuni Dei ct jusliliam ejus volueris renun-
Consecralio attarium basilicw Farfensis a Nicolao II tiarc temporali fastigio saecularium occupationum,
Bomrtno ponlifice facla^ et monasierii illius liber- confidentcr libi deininliamus ttt, secundum quod tibi
tas ab eodem pontifice confirmalu.
injunximus cum ore ad os loqueremur, Ecdesiis
(Anno 1060.) Dei ct pauperibus dcfensorem te opponas, juslitiam-
[MURATORI, Antiq. tal. V, 1039.] que eis acquircndo, in conspcctu Dei excusatus exi-
In r.omine Domini, NICOLATS episcopus, servus stas, quoJ non sine causa gladiumportas. Ei quia
servorum Dei. Ob rcvcrentiam sanctae Dci genitri- nostrum est te admonerc, si qua non negligenda
cis ct semper Virginis, ct dominac nostrae Mariae, cognoverimus te nogiigerc, orando simul et praeci-
postquam renovalioneui consecrationis hujus Eccle- pientlo auctorilale apostolica montmus ut monaste-
siae Farfensis, Deo propitio, jain lionorifice cxplcvi- rio S. Pflri sito Virduni quod venerabilis v:r con-
mus, volentes amodo compidmcrc ac destrucre om- sanguineus tuus Vvaleranus abLas regit, curtes,
nium prtvorum hominum, cujuscunque dignitatis '" qur.s in terra possessionis tnae Laberj cignoscitur,
vel graJus sint, de bonis hujus moiiasterii invasio- rcslitu?.s : ne, quod absit! ad pcrdilionem anin-ae
nes vel deproedationes vcl ftirla, auctorilate divina, turc ditilius cas retir.endo, excoinmunicationem ab
videlicet Palris ct Filii et Spirittis saiicii, etbealae antcccssoriLus nostris comprecaiam invasoribus co-
MariaesemperVirginis, beatiqueMichaelisarchangcli, rum incurras. Ncc volumt-.s dicas, a pa;cr.tilnis luis
et sancli Pctri apostolorum principis, omniiimquc vcl uxoris tuae, eas servis Dei suLtraclas ; quia ju-
sancloriiin, qui in codis et in terra venerantur, ex- str.s dominus reddit iniquitatcm patrttm in lilios ia
communicanitis cl analhematizamus, et a rnninibus tertiam ct quartam generalionem. Sicutcnim conscia
«anctaematris Ecclesiae cxpellimus illos.qui poicos , veritatis testatur antiquilas, S. Amantius petuliaris
toves aut ovcs, vel alia quaelibct animalia, seu cal- vester paironus cas contradiriil se: vitorura S. Petri
ceamenta velvestiinenla, sive libros, velfruges, aut usibus.
triticum vel vinum vcl panem, seu diversa utensilia, XXV.
dc hocmonasterioSanclae Mariaeviolenterrapucrunt, Epistola Nicotai II ad clerum Sistariccnsem, qui
aut deinceps raptterint, sive furati sunt, vel amodo commendat Gerardum ephcopum, cl quwdam ci
prwscribit.
praesumpserint, aut diutius aut foris accipiunt. Igi- », (Anuo circitcr 10G0.)
tur maledictionem abyssi jacentis deorsum, et male- Rtcncil tom. XI, p. 494.]
[D. BOUQUET,
dictionem ccelestem et maledictionem terrestrem NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, clero,
suscipiant, proesentem maIedic:ionem iu corporum ordini, plebi, consislentibus in civilate Sistaricensi,.
debilitatione recipiant, perditione et auimarum salutetn et apostolicam (3) benedictionem si obe-
cucialione maledicantur cum maledictis, flagel- dierint.
ler.tur cum ingratis , percant cum superbis , Ctim nostri sit officii universalis Ecclesire curan»
crucientur cum blasphemis, torqucantur in in- gerert, oportet r.os sludere omnibus ubique pro-
feris; sint raaleJicti curn biaspbemantibus norncn desse. Unde pro vestra salute fratrem cliam ct co-
Domini; sint maledicti cum desperatis, sintmaledi- episcopnai nostrum Gerardum (4)vobisordinavimu3
cti in oricnte el occidente; sint maledicti in meri- sacerdotcin, a religiosis viris in partihus Galliac ha-
die et septemtrione; sint malcdicti in die el in no- bitantibus electum, scilicct a vciievabili fratrc Clu-
(3) Summi quidam pontifices litterarum suarum et uniformi a.ihibuit apostoiicam benediclionem*
ir.seriptioni vevba brec addidcrant; verum Nko- (Ilist. litt., t. VII, p. 521).
lauj II post saluiem datam, primtis constanti modo (i) Gerardus, sive Gcra.dus II electus est cpisco^
 4547 NTCOLAlII PAPJE 1548
niaccnsi Hugone qui nostra vice in partibus illis A contristare.
c Stitis enini quam benigna vobis fuerit
fungebatu.r, Arclatensi archiepiscopo, episcopo Ave- communisc mater sancta Romana Ecclcsia, quamque
nionensi, episcopo Cabilonensi, episcopo Aptensi, de «1 te magna ei fiducia, ut ttta solertia Fiancorum
episcopo Vasensi, episcopo Dignensi, episcopo possel j succurrere pene lapsaeEcclesiae.Proinde agcre
Diensi. Quibus testibus de ejus vita nil dubitamus. s
stude quod de te speravil apostolita sedes, ct ve-
Cui dcdimus in mandatis, ne unquam ordinaliones strum s regem gloriosum casliga, prccare, aJnione,
praestimat in ctim, qtti virginem non est sortitus ne i pervetiatur pessimorum consilio, qui nostra dis-
uxorem, nequcinlitteratum, vcl in qtiolibet corporis <
cordia putant se apostolicara censuram evadere :
parte vitiattim, aut ex pcenilenle, vel curae, aut cui- (caveatque sacris canonibus, imo bcitlo Petro resi-
libet conditioni obnoxium, notatumque, ad sacros *slerc, nosque, qui eum sicut pupillam volumus
ordincs perinittat atccdere; sed si quos hujusmodi amare f- oculi, contra se movere. Satis enim miraii
forte compcrit, non audeat promovere. Afros passim potcst, I si pro aliquo slulto, sicut est, quem voluit
ad ecclesiasticos ordincs proetendciites, nulla ratione < ordinari, Matisconensis episcopus, vult Deum et
suscipiat, quia aliqui eorum Maniehaei, aliqui reba- ct ( sanclum Pelrum offendere; nostram charitatem
plisali sunt probati. Ministeria atque ornatum Ec- ; ;atque sinceram dilectionem circa se parvipcndcrc.
clesiae, vel quidquid illud est in patrimonio ejus An ' putat aliquis membrorum Antichrisli, quod plus
rninucre non sludeat sed atigere. De reditu vero Ec- non ! possit ei prodesse gralia beati Pctri, quam om-
clesire, vel oblatione fiJelium qualuor (5) faciat por- 'niuni impiorum perfida fidelitas? Agat itaque glo-
tiones, quarum unam sibi retineat, alieram clericis riosus ' rex, ut libet, contra nos, qnia nos pro illo
pro ofTiciorumsuorum sedulitate distribuat, terliam < ejusque cxercitu Deuin scmper precari parati su-
vero patiperibus et peregrinis, quartam vero eccle- nitts. ! De duce vero Gotifrido ncmo vos terreat, cum
siasticis fabricis noverit observaiidam; de quibus fuerit I opus vos vcnirc Romam, quia non tanliim
divino erit redditurns judicio rationem. Ordinationcs vobis impedimentum non faciet, sed ctiam lidelilcr
. vero presbyterorum seu diaconorum, nonnisi quarti, !
servitium impendet. Salutant vos cliarissimi fraires
seplimi, vel dccimi mcnsium, jejuniis, sed et in- nostri ' cardinales cpiscopi, necnon liumiiiias fiiii
'
gressu quadragcsimali atque medianae vcspere Sab- nostri Hildebrandi.
bati noverit celebrandas. Sacrosancti autem baptismi XXVII.
sacramenta uonnisi in Paschatis fcstivivitate, ct Nicolaus II Annam reginam Galliw Iwrtatur ut
Pentccostes meniinerit esse praebenda; exceptis his rcgem ad pielatis wquilatisque gubcrnacula mo-
Kcclesiwrelinendum incitcl.
qui mortis urgcntur peiiculo, ne in acternum pe- p: deranda, slulumque
reanl, talibus debet remediis subveniri. Nunc ergo (Anno 1059-01.)
sedis nostrae praecepta servanti, dcvotis aniinis ob- | Hujusinler episiolw Petrus Damianus csl nuctor. Vide
fiat ejus epistolas, Opp. t. 1, p. 124.]
sequi oportet, ul irreprehcnsibile placidumque
XXVHI.
coipus Ecclesiae per Jesum Christum, etc. Nicoluus II Gervasio archiepiscopo Bemensi, prw-
XXVI cipil ut damna Ecclesiw Mrdunensi itltita recun-
Nicolai II epistola ad Gervasium Remenscm archi- cinnel.
episcopum. (Anno 1039-GI.)
(Anno 1059-61.) [DUCIIESNE, Hist. Franc. Script. IV, 199.]
[DUCHESNE, Rer. Franc. Sciipl. IV, 198.] NICOLAUS episcopus, servus servoruin Dei, GER-
NICOLAUS, servus servorum Dci, GERVASIO vene- VASIO Reniensis Ecclesi;c archiepiscopo, salulein et
rabili archiepiscopo, salulcm cum benedictione apo- aposlolicam bcncdictionem.
stolica. Quoniam nobis comraissum est, et auctori ate
Licet de vestra fraternitate qtncdam sinistra, nec beati Petri tradilum, supra queni fundaincntum
sine discussione diniittcnda, pervenerint ad aposto- universalis Ecclesiac solidalum csl, qualenus et cr-
licam sedem : scilicet quod ejtis invasoribus faverit, D 0 rata corrigamtts, ct membra nostro capiti coha-ren-
quod pontificales actus postposuerit; tamen quia tia, ne dissonent, studcanius : tibi, utpote vclut dc
tcstimoiiio non lcvis personae defendcris, sed potius nostris ct sanclae Romanoe Ecclesirc mcmbris, pa -
de fidelitate saneti Petri laudaris, praemissa trans- terne intimando praecipimus, quatcnus per te, quem
imus, et ut verum sit de vobis testimonium optamus. in gremio matris tuae, universalis videlicet Ecclesiac,
Vos autem omni conaminc studete ita vivere, ut conclusum csse speramus ; ne Virdunensi Etclesiae,
vestri non habeant inimici unde nos possint in vos quoe nobis commissa csl cum fialribus, quidquara

pus Sistaritensis in magno concilio Avenionensi a
S. Hugonc abbate Cluniacensi, leg.ito Nicolai papaeII.
Missus a concilio ad Nicolaum, ab ipso consecratur
in cpisc. Sittatic. Hac bulla seu epistola munilum,
papacum clirexit ad sedem suam. lndignc habitus a
Sittaricensibus, vcnit Forcalquierum, ubi honorifice
est cxccptus. Concilium hoc Avcnioncnse praeter-
missum e-l. m conciliorum collectiotiibus. Ilonora-
tiisKunclic ohsrrvat ipsius acla olim asservata ftiisse
in archivo Forcalqueriensi, nnnc vcro dcsidcrari.
Tempus habiti hujus c mcilii non polcst differri
ultra annura 1061, quo vivere desiit Nicolaus II, sub
ctijus pontificatu fuit celebratum. (Gall. Christ. nov.,
tom I, col. 483.)
(5) Haec reddituum ecclcsiae «livisio quatuor in
partes est S. Gregorii scrihentis ad S. Augusiinnm
Cantuarienscm archicpiscopsins (1U)xi, ciiisi. »';I.—
Gall.Christ.).
1549 EPISTOL/E ET DIPLOMATA. 13P0
injtiriae tam per te qsiam per tuos infcrre ainodo ALtorica arte cbaritati vestrac mitlimus edocendes. Ut
patiaris. Qnod autem contra ejusdem Eccle^iae fra- sicul te Deo gratias singularem in hoc bivio audi-
tres nunc noviter, et tu, et tui, danini et injtuiae vimus, sic istos singulares tccum quam cilo poteris
intulistis, communitcr ct sanctae Ecclesiae Romanae Romre vel forle cum apud vos cito venero vic-lea-
causa, et nostri amore emendare te, omni occasione mus. Si vcro divina, ut audivimus, pagina ab hujiis-
remota, admoncndo jttbemus, hoc est praedara dc modi studio vos retinct, ex parle sancli Pctri et
Postviler, quae potcstati tuae contigit, et dc Mecla, nostra vobis praecipimus, et cx vera obcdientia illos
quam Engobrandus dcpraedatiis est, prredae, cujus edocendos vobrs manJamus, quos aiihuc vestrac di-
mimcrus infra scriptus cst, ducenta scxaginta rjua- leciioni mittimus, ct vestrae charitati in omnihus
tc.or animalia. Clericos autem dc eadem Ecdesia subveniondos rclinquimus.Comilem autem vestrum,
canonicos, nulla interveniente mora , recludi a ca- amicum nostrum, quem vestris audivimus salis Deo
plura praecipias, ut pro hac ct proedietis rebus stu- gratias acqniescere consiliis, ita custodiatis, ut hic
diose pcractis, et gratiam apostolorum principis et ct in Christo valere possit. Confido enini bene de
noslram haberr- promerearis. illo, cujus consilium et conversationem vobiscum
xxix. audio. In tiero autem el fero illo populo si polcstis
B fructificare, tit de talento vobis coramisso mcrcamini
Nicolui II epistola ad Gervasium Remeusem arclti-
episcopum. tandem audire : Euge, serve bone, amcn.
(Anno 1059-61.) XXXI.
[DUT.HESNF., tlkt. Franc. Scripl. IV, 199.) Bulla Nicolai II papw ad Grimaldum Jormncm pres-
NICOI.AUS, servus servorum Dei, GEKVASIO vene- byierum, etc.
ralili arehiepiscopo, salulcmct apostolicam benedi- (Anno 1001.)
ctionem. [SPERANDIO, Sabinu sagra, 272.]
Quia refercntc lilio nostro G. te in fidelitate beati JOANNES episcopus, servus servoruni Dei, GRI-
Pctri persistere, ejusque auctoritati per omnia reve- MALDO JOANNI prcsbytero, BENEDICTO judici, MARTINO
renter assurgere comperimus , palerna charitate filio Sabini, RICCHO DERAVNERIO, Joanni DI;ABIZZA,
sictit charissimum lilium amplectimur, ct ample- Martino DEJOANNE, Petro DE URSO,Lconi DELuro,
ctendo toto mentis affeclu diligimus. Deniquc quan- Pctro DE HENDO,Horao DEMARTINO, SCUfiliis et bae-
diu te fidelem filium exhibebis, nostra paternitas redibus eorum, atque consortibus quiisiisrtiiique ab
tibi nusquam deerit; imo debita charitate suffraga- eis advocatis in re iuferiiis l?gcnda in pcrpctuum.
Litur, nostraque auctoritate incessanter tuebilur. r Cum officii nostri sit oninium Ecclesiaruni Dei
Qnod dc episcopo Silvanectensi nobis per filium no- utilitatibus invigilare, Romanrc tamen ct o.postclicn;
strtim mandasli, quia canonicum est, cum eodem sedis.cui auctore Deopraesidemus, oportet ncs com-
filio nostro tibi concedimus. Neque enim justitiae modis i sollicilus sludere. Qttapropter castellutn ,
«OKtrairevolunius, pro qua mori, si neeessa sit, lu- < qtiod nnncupatur Roccha de Antiquo, quoniam a
crum putamus. Coelerumde nostro adventu in Fraa- iGrimalJo filio Benedicti Teobaldo cum omnibus ap-
ciam, nullam ad praesens tibi scribimus certitudinem. pendiciis, ct pertinenciis suis sanclo Petro pcrpctuo
Cuc.i aulcm ad te noster filius venerit, ipse tani de jure acquisivimus; tibi et ipsis consortibus ct his
hoc quam de omnibus aliis te certificabit. Manda- atque aliis in eadem re advocatis a vobis, seu filiis
K33Sautem et praecipimus, quatenus cuni duce cha- ct haereUibus vestris per hujusmodi nostri privi-
rissimo filio nostro pacem ineas, ut tui ad nos se- legii paginam concedimus, et confirmamus, atque
curc valeant vcnire, nosque eos possimus audire. in perpetuum eo modo et tenore corroboramus, ut
Nolumus etenim duos tarn charissimos filios in dis- eam ' cum appendiciis ejus domibus rcacdificatis, et
corua manere. habitatores ibi quantos potestis advocetis a vobis, et
XXX. singulis vestrum per domos, et familias, quiqtie se-
Nicolai II epistolu ad Lanfrancum.' Di icunduni quantitatem possibilitatis suae annualiter
(Anno 1059-61.) pcrsolvatis pensionis nomine in Pascha rcsurrectio-
[THEINERUS, Disqnisitiones criticw, pr-g. 206.] nis Domini beato Petro, et nobis ac successoribus
NICOLAUS episcopus, servus servorum Dei, fratri nostris vos, et haeredes, ac successorcs vestri, m--
LANIRANCO, salutem ct apostolicam benedictionem. jorcs scilicet denarios duodecim, infcriores autem
Satis desideratam vestram, charissime fr.atcr, il- retrogradu octo denarios, tertio denarios sex, qu.irto
benter viderem praesentiam et in ecclesiasticis noslris denarios duos; nec non et foderum facietis, et pla-
curis libenter vestris recrearer consiliis, queKi in cita fideliter observetis nobis et successoribus, ac
Romanis et apostolicis servitiis satis opportununi nuntiis nostris pro his rebus sitis in lerritorio Sabi-
audivimu". Sed quia tam facile-nunc forsan ficri no:t nensi. Statuimtts quoque, et apostolica aucto: itate
jiotest, volumus ipsam vestram stationem nobis el sancimus, ut sitis sub^postolica defcnsionis pro-
Romaare matris Ecclesiae esse fructuosam, ut cx tectionc 1 quieti, et ab omni molcstatione et infesla-
fruclu vcstrre stationis cognoscatur et fruclus dcsi- tione i securi: nec alicui imperalori, duci, marchioni,
<erabilis a Jventus. Hos igitur nostrre dilectiouis.Oiios vel comiti, setl ut amodo Romanoe et apostolieae
impcratoi-is capcilanos el nostros dialectica et rhe- sedi, ac nunciis cjus subj.-t-ti. Si quar igtur persoua,
1551 NiCOLAl II PAPiE 1352
magna autparva contra hujusmodi privilegii paginam A peratorum, seu regum, plenissime continetur. Haec
venire praesuropseril, sciat se anathematis vinculo in- itaque quae hujus proecepti decretique nostri pagina
nodatam, et insuper si quis nostruraautsuccessorum continet, tam vobis quara cunctis qui in eo quo estis
nostrorum aut aliquis vestrum seu lioeredum, suc- ordinc locoquc successerint, in perpetuum conser-
cessorumque aut consortium vcstroruui Iiaec om- vanda deccrnimus auctoritate el bonore sanctae Ro-
nia acta et statuta non observaverit, noverit se manac Ecclesiac et sedis apostolicae privilegio. Si
compositurum per unamquamque doraum, aut fa- quis autem temerario ausu magna parvaqtte per-
miliam, auri optimi libram unara. Qui vero pia de- sona conlra hoc nosirum apostolicum dccrelum
votione observator csse sluduerit, prccibus apostolo- agere praesumpserit, sciat se anathematis vinculo
rum principum Petri et Pauli peccatorum suorum esse innodatum, ct a regno Dei prorsus alienum,
omnium ab omnipotenli Deo vcniam aelernae retri- cum omnibus impiis aeterni incendii supplicio con-
bKtionis consequatur, et glorhim. demnatum. At vero qui obscrvator hujus decrcti
Scriptura per ninnum Oclaviani scriniarii et no- exstiterit, gratiam atque misericordiam, vilarr.que
tarii sacri palatii in mcnse Aprilis, indictione xiv. oelernam a benignissimo Domino Jesu Christo con-
Datum Romae xiv Kalendas Maii, anno ab Incar- scqui mereatur. Bene valete.
eatione Domini nostri Jesu Christi miUcsimo sexa- Data xiv Kal. Maii per manus Humberli cancci-
gesimo primo, per manus Humberti sanctae Ecclesiae larii sanclae apostolicac sedis, in Laterancnsi Lasi-
Silvae Candidae -episcopi et apostolicae sedis Li- lica, anno ui domini Nicolai sectindi papae, indic-
bliothecarii, anno tertio domni Nicolai, hidic- tione xn.
tione xiv. XXXIII.
XXXH. NicolaiH papw priviteqium pro monasterio S. 2"ri->
nitatis Vindocinemis.
Bulla Nicolai II papw pro monasleno S. Dionyzii.
(Anno 1061.)
(Anno 1061.)
H ist. de de [Launoii Opp., III, 554.]
[DOCDLET, 1'abbaye Saint-Denis, 464.] NICOLAUS episccpus, servus servorum Dei, ODE-
NICOLAUS episcopus, servtis scrvorum Dei, om- nico reli^ioso abbali venerabilis monasterii Vindo-
v.ibus regibus, episcopis et principibus prrcsentibus cinensis,
cunctisque successoribus ejus ibidem rc-
et futuris ntiitc et venturis temporibus.
gulariter promovcndis in perpetuum.
Petiliouibus conghiis aposlolicam ilignitatem de- Juslis petilionibus et quieti servorum Dei pro-
tet aurem accommodare, ut venerabilia loca nostris r
spicientibus competens et facilis debctur asscnsus.
a.ictoritatibus si fiterint sublimata nunc et ejus lem- Quapr ;pter monasterii sanctae et individuae Trini-
poribus rata atque inconvulsa omnimodis perma- latis apud castrum Vindocinum siti, quod a suis
neant. Igitur noverint omniuin praesenlium et futu- fundatoribtis, Gaufredo scilicet Andegavorum co-
rorum rcgiim, episcoporum, universorumque apo- mite et Agnete nolilissima comitissa
conjuj;e ejus,
stolicac sedis fidelium unanimitas, fratres venerabilis oblatum B. Petro, el Romanac Ecclesire in aio.iium
raonasterii Christi marlyris Dionysii, ubi ipse Dc- et patrimonitini novimus, tam jtixta votum funda-
minus in corpore rcquicscit, nostram implorasse torum ipsius loci, quam etiam juxta desiderium
bcnevolentiam ut privilegium apostolicae dignilatis sanclitatis, tuac, charissime fili abba Oderice, ita
de quadam praeJicti loci abbatiola eis edere debe- beatorum apostolorum Petri et Pauli auctoritatc
remtis. Est aulem abbatiola in pago Alsaliensi in sancimus, quatenus inter
aposlolicoe sedis por.tifi-
saltu quidem Vosagi sita, appellaturque Lebroha, cem et abbatem illius vcnerabilis loci, nulla pror-
quam Fulradus abbas in suo proprio munincen- sus persona media habealur. Statuimus ctiam ut,
lia domni Caroli imperatoris invictissimi, condi- defuncto abbate, ipsius monasterii succcssor ci eli-
dit, atque gloriosissimo patrono suo domno scili- gatur de cadem congregalione, si tamen dignus
cet Dionysio contradidit. Quorum considerantes D tanto rcgimine inveniatur. Quod si dignus apttd cos
atque agnoscentcs justam essc petitionem , hoc, non fuerit invenlus, quod absit! a Cluniaco, scu a
bcati Petri apostolorum principis aucloritate, prO- majori monasterio, vel undecunque mciius pote-
mulgantes sanciraus, ut praedicta abbatiola aporrto- runt, procurent mcnachi sibi patrem sccundum
lica corroborationc subnixa perenni tempore illibata Deu-si eligere, non tamcn sine trium abLatuin con-
loco sancti Dionysii profusa permaneat. Conslitui- silio, quos religiosiorcs de vicinis Locis potucrint in-
mus quoque aucloritate beali Pctri, ut nullus regum, venire.Elcctus autem ne statim Romara venire coga-
uemo antistitum, vel abbatum, seu quilibet quacun- tur, a quocunque volcsrit catholicot piscopo consccra.
que praeditus dignitate, ipsum locum ullo modo tionem suscipiat. Elactio vel ordinatio qualiter fa-
inquietare audeat, non in villis, ncn in mancipiis cta f-aerit, stuicant mona.chi papae littcris intimare,
non in auro, non in argento, non in vestibus, sive ut aut emendet, d opus fuerit, emendandum, aut ti
in quibuseunque rebus, sicut in privilegiis praede- fuerit sccundum Deum et nostrum decrctum facta
«essorum nostroruin dorani scilicet Stephani, Leonis, eleclio sive consecratio, tono studio congratuleiur,
alteriusque Nicolai, vcl etiara in prssceptis praedicti et ab ipsa confirraetur. Pr3ecipiraus eti.im ut abbas
Car.Ji magni, Heinrici quoquc, cxterorumque im- ipse, qui alodiarius Romanae Ecclesiae noscitur ab
 13.'i3 EPISTOLJt ET DIPLOMATA. I35S
ipso episcopo, vcl a quolibtt apostolicre sedis vica- A Vindocinensibus et au umversis honiiuibu» ipsorusa
rio, ad concilitmi non vocetur, ncc coactus veniat; ad omnes utilitates suas in terris monasterii giue
sed Romanam Ecclesiam ipse aut perlegatum suum licentia forestariorum. In episcopatti Andegavensi
studeat visitare. Censumvero ad memoriam togni- ecclesia S. Salvatoris juxta Andcgavum; ecclesia
lionemque sempiternam duodccim solidorum de Sancti Joannis super Ligerim, super decem et novem
moneta ejusdcin patriae suae statutum a fundatori- arpennos vinearum, et duo niolendini; ecclcsia
iius loci bealo Petro reddi per unum quemque an- Sancti Saturnini et parochia tota, et silva qure
iiiini volumtt.s. Qttod si lorle legatitsRomanae Eccle- dicilur Later, et terra silvae, si silva fuerit exstir-
sioesupradicltim beati Petri locum visitare voluerit, pata; apud castrum Credonense parochialis ecclcsia
ibi ctim omni cliaritate suscipiatur, et qtiae corpori S. Clemcntis; de hac inter Vindocinenses et beati
eriint necessaria, ei a fratrihus diligenler juxta pos- Albini monachos in praesentia nostra querimonia
sibilitatcm loci minislrentur. Ipse vero nihil in eo- orta fuit, ct apostolicae sedis judicio Vindocinensi
tleiii loco per se corrigere neque occasione legatio nionasterio adjudicala ; ecclesia btirgi Meditanilis,
nis rectorem loci vel fratres molestare prresumat, et burgus totus cum integritate sua; ccclesia bcali
setl si quid viderit corrigendum, papre litleiis ei in- Petri tle Maziaco tota ; in pago Pictaviensi ccclesia
lirnare iicebit. Illud eliam confirmamus, ut locus de Olona, et ecclesia bcafi Martini de Avalia; in
Sancli Salvaioris prope niuros civitatis Andegavire pago Sconico in Olerone ecclcsia Sancti Georgii,et
construcliis sub monaslerio Vindocinensi semper tcrtia pars ecclesire insulae cuin consuetudinitus
ni.meal, nec aliquando ibi ordinetur aliquis rector iiniversis; in castro Oleronis ecclesia parochialis
vcl prrepositus, nisi voluntale abbatis Vindocinen- Sanctae Mariae, ecclesia Rodii rebellis, ecclesia de
sis. Hoc etiam, freti fiducia apostolicae auctorilatis. Blasnccriaco, ecclesia Sancti Sntnrnini, terra Santli
probibemus, nc in Vindocinensi coenobio, seu in Saturnini, ci terra Sancti Aniani cum salinis ct
praejicla S. Salvaloris ecclesia, ulli unquam per- piscalionibus ct universis pertinenliis suis. Si autem
sonae, nisi soli papre liceat potestalem aut domina- abbas praedicti loci adversus comitcm Vindociuen-
tionem exercere, aut excommunicare, seu interdi- sem, vcl quemlibct hominem siiuro cujiisciinque
cere, etiamsi Carnotensis vel Andegavensis patria honoris vir illc fuerit, querelam habuerit, incuria
excommunicala fuerit aut interdicta; excommtini- nionastcrii Yiiidocinensis, pro dignitate el venera-
catos tamen non suscipiant. Nos autem omnia quae tione loci querimonia ipsa finialur, nec in >psa
abipsis fundatoribus, vel £b aliis licminum personis curia monasierii dimidia pars cujuslibct forfacti
usque ad hanc diem eidem loco oblata sunt, nostra £ quaeralur ab aliqtio vel donetur. Praeterea nolum
auctoritale fir-mr.muset corroboramus, ut in perp^- csse volumus sanctae Dei Ecclesiae fidelibus, et buic
tuuiii juri ejusJeii) loci sine diminutione vel quali- nostrae confinnationi adnectendum, quod ThcoJe-
bet rclractatioiie persislant. Si quis vero contra mc- ricus Camotensis episcopus, in cnjtis diccccsi su-
maratum beati Petri locum pro aliquibus rebus pradictnm monasteriura Vindocincnse situm nosci-
causari volueiit, non ci abbas vel fratres respon- tur, Clementis papae praesentioesuam transmiserit
deant, antequani Romanum ponlificcm consulant, epislolam, rogans eurn, quatcnus .monaslcrium
quia quidquid sine noslro vel successorum nostro- ipsum sic sua roboretur auctoritate, ttt nulli sr.c-
ruuijudicio deliuitum, sive dimitmtum fucrit, irri- ccssorum suorum post eum res hujus loci auferre
luro erit. Res vcro quae ad praefatum monasteriuni vel minuerc, vel excommunicarc, sivc interdiccrc,
pcrlinent, in praesentis privilegii pagina idcirco no- vcl potestatem aut dominationem in ipso loco cxer-
minari ei exprimi volumus, ut nulla deinccps pcrsona ccre liccret, seu quolibct modo rectorcm loci vcl
aliquid UeeisJem rebus eidem monasterio subtrahe- fratres inquietare auderct, qtiod benigne Clr-mens
re,niinuerc, aut qualibet occasione auferre prsesu- papa annuit, ct nos nostra atictorilate dignuin an-
mat. Ilrec snnt qurc arl praedicluramonasteriumperti- nuere censuimus. Si quis autem violator bujus
iierenoscitniur : in psp/»VindocineiisiEcclesiadeFer- D nostri praeccpti exsliterit, nisi resipuerit, ncc non
raria et villa dc Prunelo; ecclesiae quoque quas Ecclesiae satisfecerit, sciat se apostolica auctorilate
TheoJericus CarrjOle.nsis episcopus Vindocinensi perpetuo anathemate percussum, alque a corpore
monastcrio dcdit; ecclcsia Sancti Beati; ccclesia praeJictoeEcclesiae divisum, diaboloque cum impiis
Sancti Joannis tle Castrodunensi; ecclesia de Bal- traditttm. Qui vero conservator ct obediens buic
neolis; ccclesia de Valle Rebla ; ecclesia Atttheni: nostrae confirmationi et apostolicaeauctorilati ftierit,
In episcopatu Ce;iomanensi, ecclesia Sancti Joamiis benedictione et gralia omnipotentis Dei perfruatur,
de Villa-Dei, e*.villa ipsa cum consutiudiniLus uni- ct int;r prospera humilis, et inter adversa mancat
versis; ecclesia Sancii Michaelis de Hu.Ueto,cum securtis, ut divina misericordia munitus valeat per
liiolendinis et boscis, et cum omnibus consuetudi- beatum Petruni ccelestia regna intrare ct cum
ittbus suis. In foreste Wastinae totum pannagium Christo in oeternum gaudcre.
de propriis porcis omnium monachorum saiictae Scripluni permanus^Octaviani scriniarii ct nofr.rii
Trinitatis, et medietas de pannagio aliorum homi- sacri palatii in mense Aprili, incliclione IV.
iiuui, et mel et cera cjusdem silvee, assumptio - Datum v Kalend. Maii Romacper manus Hurnberii
«liaiu ornnium arborum ab omnibus monachis card. episcopi sanctae ccclesiae Silvre CantBJ.c, e*
PATHOL.CXLIII. IV3
1355 MCOLAl II PXPJE 1550
bibliolnecarii sacn pa.atii, anno ab lncarnatione A < cunquc sunt; terras, quas dedil sibi Osso pro anima
Doraini millesimo sexagesimo primo, anno inpon- !sua; terras, quas obtulit sibi Guidolfus in Ea ane'lo
tilicatus Nicolaipapoe II. i Oliano; terras, quas donavit sibi Gotifrcdns cis
et
XXXIV. Calisinam ffuvium; terras, quas Lradidil sibi Ansel-
Nicottii II bulla confirmanlis privilegia cavitulo mus ' Rainerii filius in Calonico; terras, quas adhi-
canonicorum Suamms,ium. 1
buit sibi Bonizo in Supano ; lcrras, quas cxhibuit
(Anno 1061.) i Evrardus notarius; tcrram, quam conresserurt
sibi
[MURATORI, Anliq. Ital. V, 253.] i episcopi juxta eamdem urbem; ecclesiam Sancii
sibi
NICOLAUS i
cpiscopus, servus servqrum Dei, VITALI Martini in Coronzano sitam, citm cmnibus perti-
sanctae Suancnsis Ecclesiac praeposito, ad honorem incntiis suis atque rcdilibus; ccclesiam Sancti Geor-
B. Petri apostolorum principis dcdicatae, tibiquc gii | in Pertitio sitam, cum onmibus quae sibi perli-
successuris, regulariler promovcndis, ct in sancto inent; mansos tres, sciiicct Corbulo clerico, presby-
proposito permansuris in pcrpetuum. itcro Dorainico, et Sigizo ibidcni presbytero, olim
Quoniam Omnipotentis dignalio suo gratuito mu- custos de plebe in urbe posita; omncs prorsus de i-
nere, nullo digno proevidenteopere, ad hoc nostram maliones, his exccptis quae quibusdam militibus
liumililatem dignata est provebere, quatenus per nos duduni ab cpiscopis in beneficio dalae sunt; el dimi-
iibique terrarum proprio sanguine redemplae Eccle- dium omnium oblalionuni, cl eleemosynarum proc-
siaelumen administraremus indeficiens, profecto ra- libatac plebi oblatartim et offeicndartim, citm etiam
lionabile ducimus, cooperante ipso, de quo lOqui < dimidia parte omnium terrarum qi:as liabuit Giso
pracsumimus, sccundum proprias vires unicuique paler Joannis episcopi, qui videlitel praenominatae
acceptum taleiitura distribucre, ne apparentc ipsius Ecclesi.e et canonicis cuni una domo in urLe dedit;
niajeslatc, quod absit ! sine acquisito lucro, vclut iscilicct ecclesiam Sanctae Mariocin Lapegi sitam, ct
inulilis servus, videamur remeare. Quod ulique par dtios < mansos in Ilci, ct vineam et terrani in p!a:.o
itivinam misericordiam conscqui possc speramus, Suaneiisi. Haccomnia et quac srepc diclae tanonicae
si numbris cjtts adhuc pcr fiJem in terra ccelcslia a fidelibus oblata, vel amodo oircrcnda suut, tili,
anhelantibiis, praesidia, quaepossumus, sercuo affo- Vitalis dilecte fili, lnisqiie succcssoribus, clei ieis -
ctu stippcditnrc curamus. Sic enim, sic profecto, ct quc in ea ordinatis et ordinandis, ct in sancto pro-
supcrnum noslrae fragilitati conciliamus auxilium, posilo pcrmansuris concedimus, et conccssa conlir-
ct pura intra cordis hospitium mancnte intenlione, niainiis. Ut nulius iiuquain episcopus, niillus impc
hominum consequenmr favorem honeslum, cum, li- „ ralor, nuliiis rcx, r.ulius dux, null-.isniarchio, nullus
cct universis debilores sinius genlibus fitlci luininc vieecomes, nullus caslalUus, nulla magna paivaque
clarentibus, malricibus tamcn Eeclesiis sedttlo scr- pcrsona ca inde audeat auferre vel rctollcre, aul
vienlibiis, et divina oflicia eis religiosc quotidie per- vos inqiiielare, aut mclcslias infcrrc; scd quietc
solventibus, ct apud eas canonice vivcntibus, bcnc- pcrniiltainiui viverc, et Deo scrvtrc. Si qnis aulcin
volenliae studio majorem curam quam eaclcris sub- temorai-io ausu ha;!Caposloiicam sanclionein iiilrii:-
jectioribus clericis impendimiis. Canonicam ilaquc gcre lcntavcrit. nisi admoiiitus rcsipuerit ct cmcn-
sancti Petri in Suanensi urbe, quondain a Raiuerio 'davcril, gladio anallieiiialis pcrculialur, 21 in pnc-
ejusdem Suanensis Ecclcsiae sanclre niemoriae cpi- senti oarne pereat, el Deus, dum judicarc ventrit,
soopo pia religionc oedificalam, ct postea a Joannc spiritu oris sui euni iuicrficial. Qui vcro pius coi.-
successore cjus, intervenienle Anselnio corum suc- scrvalor cxslilcril, sancli Pctri, noslrainqiic bcnedi-
cessorc, vencrabili episcopo, qui nunc praclibalani, ctioiicni, a Domino Jesu Clnislo proiucrcalur octer-
disponcnte Dco, gubernat Ecclesiam, in luilione san- nam rcmuncrationcm.
cti Pctri sub nostra nostrorumque succcssorum dc- Datiiin per maniis Humbcrli cardinalis cpiscopi
fonsione, cum omnibus quae juste habel, ct ln fit- Ecclesite Sanclae Silvae Candidre, v Kalendas Maias,
turtiin est habitura, salva praedicti Anselmi cpiscopi |) anno ab Incarnatione Domini millc iino sexagcsimo
aucrloritate et revercntia, siscipimus : non tanvcn primo, aiino m poiilificalus Nicolai papac II, indi-
ut sibi, qtiaeapostolica auctorilalc roboramus, liccat ctiotic xtv.
cassare, nec alicui suorum successorum res praefalas XXXV.
canonice venundare, vcl aliquo paeto alienarc, con- Nicolaus 11 Ecctesim Dorcastrensis vossessionesel
trahere, vel alicui in pracdicta canonica ordinato cle- privilegia confirmut.
rico aliquam violcntiam juste liceat irrogare. Sed, (Anno 1061.)
ut cvidentius quae a praenominatrs cjusdem sanctae [MASSI,Concil. XIX, 875.]
Ecclesiae episcopis prsefatis canonice concessa sunt, NICOLAUS episcopus, scrvus seiiorum Dci, WIL-
et nos hac nostri privilcgii pagina confirmamus, w«*, vencrabili episcopo Dorcastrensi, suisque
intelliganlur, nominatim exprlmimus plebem in Pi- succcssoribus ibidem cauonicc promovcndis in pcr-
ttlianositam,cum tenis, dccimis, reditibtis ct obla- pttluom.
tionibus suis; curlera sitam Palmulc vestram> otftn Ctim magna nobis sollicitiidine insisiil cura pro
omnibus pertinentiis et reditibus suis, et omnes de- universis Dei Ecclesiii ac piis locis vigibiiulum, n-e
cimas vestrarum terrarum in omnibfls locis, uBi- aliquam ucccssiiatis jacturam suslincaiit, sed pro
 {-.~- EPISTOL.E ET DIPLOMATA. 1358
piire Ktilitatis stipendia consequantur; idco convc- A miai 1051, anno tcrtio ponlilicalus Nicolai Papre n,
nit uos tota mentis integritate eisdcm venerabilibus indict. xiv.
locis ut ca quarjsuasuntstabilitapermaneant provi" XXXVI.
aere. Igitur quia pctisti a nobis, cbarissime fili,
Ephtota Nicdtti II ad Edteardum Angtorum rcgem..
cuin Edwardi regis lcgatis, alquc liltcris nostri Ejus pieiatcm iu B. Petntiv. lc.udat, monasteriique
videlicel amici , ut pcr nostri privilcgii pagiisam B. Petii Westinonasleriensis privitegia el potses-
tuae Ecclcsi-e , tibique, ncc non successorihus siones canfirmat. -'
tuis , omnia perpetualilcr conlirmarcmus qure (Anno 1061.)
pnefatre Eccltsice jusic ct lcgaliter cotupctunt; [MANSI,Concil. XiX, 1034.]
suggestioni tu;c gratantcr annucntcs, pcr hujus Niuoi-Aiiscpiscopus, servus scrvorum Dei, glo-
nostrae constitutionis decretum ct apostolicat- riostssimo ac piissimo, omniqttc hoiiore dignissimo
sedis liberale cdictuin concedimtts, et confir spirituali quoque filio nostro, EowAr.no, Anglorum
manius tibi, sicut supra legitur , tuisque suc rcgi, visit.ilioncm omnimodam, salutem iiicllifltiain,
cessoribus ibidcm canonicc promovendis in perpe el bcncdiclioncm aposlolicam.
tuura, qu.cque praefatoeEcclesiac pcrliucnt, tam qurc Omnipotcnti Dco rcferinius gratcs, qui veslrasi
impraesentiarura possirlct, vel possedit, ct maxime "B prudentissimam excclleiitiaiii in omnibus ornavit ct
parochiam Lindisi, ccclcsiamquc Stov. cum ^ewerca decoravit crga beattim Pclrtim aposloloruin princi-
et appendiciis, quas injuslc Alvricus archiepiscopus pem, et nohiscum habere diiecltoiiem, et in oinni-
Eboracensis invasit, uli pcr legiilorum nostrorum bus apostoiicis conscntire censuris. Litteras igitur
dicta, et per antecessorum lestimonia et scripta vcstfic nobilitali transmillimus, ct pcr cas socicla-
agnovimus, quam qurc in futuro quocunquc modo tom sanctorum apostolorum et nostrnm vobis da-
divinis et Iiunianis legibus acquircre polerit, scili- liius, orautes misericordiara illius qui cst Dominui
cct praenominata Ecclesia, cum omnibus rebus ct omnium, et rex super omnia solus, ut ipse vos par-
possessionibus suis ac pcriiuentiis mobilibus ct.iin- fiffip'ernfnciat ex omnibus, si qua snnt coram Deo,
mobilibus, seseque moventibus, castris scilicct, ca- boriis operibus noslris : et frntres nos, ac socios in
sis, villis, lerritoriis, ccciesiis, cum primiliis, et stia dilcctionc consliluat in onini lempore aniplius,
decininiionibus, cum omnibus quoquc quoepia de- ac non minorcm partem nostri obscqiiii vobis re-
votio fidelium sacris contulit sibi, vel conttilerit consignct in suo regno, quam nobismetipsis prove-
oblationibus, pro salute vivorum atque etiam mor- nire oplamus. Erimtis ctiam dciuceps pro vobis sine
tuorum. Statuentes per hujiis nostroe apostolicae sc- /-.i dubio orantes -assidue, ttt ipsc Deus vobis subjiciat
tis, cui, Deo auctore, prrcsidcmiis, auctoritatcm, hostes et inimicos qui contra vos volucrint instir-
ei nostri edicti iiiviolabilem conslilutioucm, ut nc- gere, et confirmet vos in paterno solio et proyria
que rex, nerfue archicpiscopus, sivc dux, sive mar- hrsreuitatc. At beatus Petrus sil vobis custos et ad-
cbio, seu comes, aut vicccomcs, ncc alia sive magna jutor semper in omni tribulationc. Claret enira An-
sive peno;ia cujuscunqtie dignilatis vcl ordinis, glorum rcges pro revcrentia el devotione qnum ex-
contra hoc nostrum privilegitim prxsumat praefa- hibuerur.t beatoPetro, gloria et honore floruissc, sc
tam Ecclcsiara, aut te, charissimc confrater, ttios- ipsitts palrocinio famosos triuniphos obtinuisse :
que in perpetuura successores de bor.is suis deinve- cujus beati apostoli meritis, veslro desiderio et vo-
stire, aut inquielare, aut aliquid ibi contra sanctos luntati omnipotens Deuspraestet effectum, el confir-
cauoncs constituere, vel ordinare; scd ita sicut prae- met vobis paterni regni imperium, et tribuat pacis
dicia Ecclesia, quae omnia prrelibavimus, melius incrementum : et post pi'aeser.tis vitae (lccuisum.
firmiusve a suae constitutionis initio tenuit, teneas, perducat ad acternum permanentis gloriae hnperium.
possideasque, tam tu quam successores tui sub con- Reiiovamus ergo, et confirmamus, ac augemus vo-
slilutioms hujus pagina et aposlolica sanclionc. Si bis privilegia vestra, scilicet ut absoluti silis ab
quis igjtttr, quod non oplamus! conlra hoc nostrum I) Q illo voto quod timebatis, et ab omnibus aliis pccca-
privilegium venire tentaverit, et sicuti ab apostolica tis et iniquitatibus veslris, auctoritate illius
qui
auctoritatc praeceptum ac corroboratum est perma- me, licet indignum, suae sanciae praeesse voluit Ec-
nere non dimiserit, sciat se anathematis vinculo clesiae. Praeterea iili lcco, quem sub nomine san-
innodatum, et cum Juda traditore, et Dathan et ctae pcenitentioe constitiiendiun et meliorandumsus-
Abiron partem habere, nisi forte resipuerit, ct digne cepistis, quoniam, ut ferlur, primo antiqiibtus con-
satisfeeerit. Qui vcro pio intuitu in omnibus obser- secrationem a beato Petro accspit, cujus, licet iririi-
vator exstiteril, custodiens hujus privilegii nostri gni, vicarii stimus, et quia regia anliquitus sedcs
constituta, ad cultum Dei rcspicicntis, benedictionis est, cx auctoritate Dei et sanciorum apostolorum,
gratiam a misericordissimo Domino Deo nostro alque hujus Romanae sedis, ct nostra, concadimus,
co-nscquatur, et vitas aetcrnocparliccps fieri mcrea- psrmittimus, et solidissime confirmainus, ut ainp!i::s
. tur. i:i pcrpetuum regirs coaslilutionis et consocratianis
locus sit, aique rcpositorium regalium insignium,
Dat. v Non. Mali pcr manus Bcrnardi, episcopi ei habiiatio
perpalua monachorum.qui milii onirriuo
S. EcclesiaePeiu^-riiiac, anno ab Incarnatio.-iQ Do- pcrsona md
regi subdanlur, habcanlque potests-
1559 NICOLAI II PAP.E 13C0
tem, s;cundum regulam suncti Benedicti, per suc- A nequc cam eis sine testimonio legilirao babitent, nut
cessiones eligere ex se idoneos abbates : neque in- Ecclesiam cum ordinibus suis amittar.t.
troducatur per violentiam extranea persona, nisi IV. Ut presbyteri, et diaconi, ct subciaconi, ct
quam coneors congregatio esse praeelegerit. Absol- omnes qui canonici sunt, uxores non habeant. Et
vimus etiam eum locum ab omni servitio et domi- si duxerint, deponantur et a canonicorum consortio
natione episcopali, ut nullus episcopus illuc intro- separentur.
eat ordinaturus, aut praecepturus aliquid, nisi ex V. Ut ecclesiaeet altaria nec vendautur nec eman-
tur. Qui autem araodo vendiderint aut emerint, ana-
pelitione et consensu abbatis et monachorum. Et
habeat idem locus liberum procinctum, id cst ambi- themati subjacebunt.
tum et ccemeterium mortuorum circa se, absquc VI. Ut episcopi et clerici arma nou ferant, neque
vcnatui neque aucupio studeaut, neque tabulis aut
episcopali vel cujuslibet rcspectu vel exactione, et
oninia quoe ad libertatem et exaltationem illius loci tesseris ludant.
ad honorem Dei pertinentia pcr nostram auctorita- VII. Ut episcopi canonicas vel officiaecclesiastica
tem accedere possunt, hilari atque promptissima non vendant, et de consecrationibus ecclcsiarum,
voluntate concedimus. Possessiones autem quas aut ordinationibus clericorum, ipsi.et clerici eorum
nihil exigant.
anliqui reges seu quicunque alii homines, vos quo-
VIII."Ut ecclesiae pcr pretiura a Simoniacis conse-
que, et vestri barones, ad eumdem locum contu-
cratae denuo consecrenlur.
listis, el chartas quae ex eis factae sunt, divina et
nostra auctoritate roboramus, ct ralas ac stabiles IX. Ut picsbyleri et omnes a tcmpore Nicolai papae
esse decernimus; et inlractores earum, vel invaso- usque nunc ct deinceps scienter ordinati a Simonia-
res, vel diininutores, aut dispersores, venditores eis sciant se non esse ordinatos, et deinccps non
ctiam, aeterna maledictione cum Juda proditore dam- (iant.
X. Ut Dominicis diebus raercata non fiant, ex-
namus, ut in beala partein non habeant resurre-
clione, sed a beato Petro apostolo se judicandos ceptis annuis feriis, et quae ad victum pertinent.
XI. Scimus quidem laicis ecclesias omnino non
sciant, quando sedebit cum suis coapostolis judi-
cans duodecim tribus lsrael. Vobis vero et posteris competere. Sed ubi illi ex tolo auferri non possunt,
restris regibus comniittimusadvocationem et tuitio- saltem oblationes missarum et altarium laicis oro-
nem ejusdem loci, et omnium totius Angliae eccle- nino prohibemus.
XII. De coemeleriis auteni et sepultura et bapti-
siarum, ut vice nostra cum consilio episeoporuHi
et nbbatum constituatis ubique quae justa sunt, (] steriis exactionem fieri omnino prohibemus.
sciente pro [al per] hoc vos recepluros mercedezi XIII. Si quis infra septimum consanguiniiatis gra-
ab eo cujus regnum et iinperium non desinet nec ' dum uxorem habet, aut deinceps duxerit, ab epi-
niinuetur in saeculum. Valete scono suo eani dimittere canonice compcilatur. Si
XXXVII trero obedire noluerit, cxcomraunicetur.
XIV. Ut nullus abbas obcdientias suas vendat,
Nicolai II papw privilegium pro Aldredo Eboracensi
arcliiephcopo. neque nuilus inonachus emat obedientias. Quod si
(Fragm. Anno 1061.) praesumpserint, utrique ordine officioque carcan!,
IStubbs, Acta pontif. Ebor. ap. TWVSDEN, Hist. An- quia Simoniace agunt. Et monachi proprium om-
glic. Script. Londini, 1652, fol. 1,1701.] iiino non habeant.
NICOLAUS cpiscopus, servus scrvorum Dei, dilecto XV. Abbatibus, presbyteris, ministrisque quid de-
confratri et coepiscopo ALDREDO, Eboracensi archi- rebus ecclesiasticis vel sacro ministeno alienare vel
cpiscopo, apostolicae benedictionis privilegium et sa- obligare absque permissu et subscriptione conver.t:is
lutem, et per eum suae Ecclesire suisque successori- sui nihil liceat. Quod jui praesumpserit, degradelur,
bus canonice promovendis in perpetuum. communione concessa; et quod temcrc praesumptum
Quia divinitatis occulta dispensatjo, elc. D est et alienatum ordinatione sui cpiscopi revocctur.
XXXVIIL XXXIX.
Decreta Nieolai II papw. Vervasii Bemorum arcliiephcopi epistola ad Nico-
[MiKsi, Concil. XIX, 875]. laum 11 papam. — Grat-us agit de bcniqnitale le-
AIIJVC Hrec sunt gatis suis exhibita. De obilu itenrici regis dolere se
primo Philippi regis. praecepta osiendit, ac ponlificem, si in Galtiam venerit, de-
"icolai papae in canonibus sacris vicissim reperta, bito cum honore suscepturum.
quae Romana Ecclesia praecipue asserit tenere. [MANSI,Concil. XIX, 874.]
I. Primum quidem ut pax et regna Domini a fide- Excellentissimo Patri Patruin et episcoporum epi-
libus Christianis reperta et laudata, sicut Scriptura scopo NICOLAO,GERVASIUS dictus episcopus fidele
habentur, ita firmiter teneautur, infractores vero servitium cum exiguitatis mex orationibus.
anathemate feriantur. Gratias ago divinae primum pietati, vestrae etia.ii,
II. Ut nullus episcopus vel presbyter excommu- «ptimePater, mediocritati quod non tautura apud vos
riicaio alterius vcl suo scienter communicet. Quod accusatorum meorum valuit delatio, ut non veridica
si fecerit, sciat sibi gradus sui periculum imminere. legatorum nostrorum admitteretur excusatio, r.ec
III. Ut.prcsbyteri eonjugati aut uxores dimittant, apostolica censura mihi iiegaret rfiisericordiam, in
 1361 EPISTOLiE ET DIPLOMATA. 1362
qtiem non sine multorum admiratione tautum in- A cooperator existam. Dicant adversarii quanturalibet
horruerat. Gratias nihilominus ago vestroe humili- meinfidelem et rebellem magistratui vestro; ego sub-
tati [Forte, humanilati. HURD.]: qure quanta prin- jectionem meam vobis profiteor; et quicunque eaiu
cipem et pastorem sanctae Romanae Ecclesiae decuit vobis negaverint, cujuslibet ordinis sint, mihi com
bcnignitate, nostros lega-.os sanos accepit, infirmos municare non poterunt. Obloquitur etiam adversa-
visitavit, mortuos sepelivit. Etsi enim uni tantum riis illa obedientia, quam sine omni respectu suspen-
apud vos infirmato et mortuo haec visitationis et se - sionis et interdicti vestri conservant, nonsiiiemagno
pulturae solatia impendistis, in uno tamen caeteros damno Ecclesiarum nostrarum et nostro. Impedivif
visitastis, caeteros sepelistis. Cui non ego qui nihil quoaue meura erga vos famulatum illa suspensio.
sum, sed tota Remensisecclesia, bonae conversatio- Ad quod restaurandum, sicut recuperare possibih
nis testimonium perhibet. Cujus obitum, caeterorum- esl, si ita ad caetera redintegranda saltem aliqui
que, qui pene omnes obierunt, audiens, incredibili spes restaret, de tanto dolore, quasi de gravi somno
Iristitia sum affectus, nec unquam non odisse valeo resurgerem. Est eniro mihi animus, nec despero id
illum cujus superbia id effecit ut isti mitterentur. futurum, cum gaudio atque reverentia quandoque
Si enim qualeni existimavi legatum misissem, isti apostolalum vestrum suscipere, tantumque honoris
nec mitterentur, nec fortasse morerentur : quod ve- vobis impendere, quantum personae et oflicio vestro
stra prudentia optime recognoscit. Praeterea multo convenire manifeslum est. Nec nostris temporibus
gravior angit me tristitia de obitu domini regis, quod fuisse, vel futurum esse in vestra sede aliquenl
ctiam vestram non Iatet prudentiam. Scitis enim credo, quem copiosius honorare desiderem. Nan
quantuin infrenes (t indomiti sunt nostrates, quo- qui nos sic lionorastis prudentia et sanctitate vestra,
rum divisionem timeo regni nostri fore desolatio- ut de regno nostro Roma eligeret, quem sibi et mun-
nem. Ad quam evitandam, vestrum mihi consilium do caput ordinaret: nos quoque tanto honore vos
ct auxilium flagito, quae nulli regno utpole pater om- dignamur, quanto Dominus noster Jesus Christus
i:ium, negare poteritis, praesertim cum nostrosemper Petrum decoravit, ubi Ecclesiae principatu illum su-
debeatis quod optimi viri patriae deberi censtterunt. blimavit. Dominus omnipotens sanctitatem vestram
De vestro adventu in nostram Galliam quid animi ad utilitatem sanctae Ecclesiae diutissime conservet,
habuerim, vivente domino rege, licet diffamatus sim et avertal a prudentia vestra, ne alicujus levis sermo
id noluisse, satis, ut puto, signilicavi paternitati ve- graliam vestram mibi, neve servilium et fidelitateiti
stroe; et nuuc in eo is mihi animus est, Deo te- meani vobis auferat.
stante, ut non tantum etim desiderem, sed et sitiam, Q
i!a ul venientem auctoritatem vestram cttni tanto XL.
gan JiO et honore suscipiam, quanto decet Petri vi- Epistolw S. Petri Damiani ad Nicolaum II.
carium suscipi, et apostolicae censurae per omnia (Vide Patrologiae tom. CXLIV, col. 210.)

APPENDIX.

EPISTOLA SUB FICTO ULRICI NOMINE AD NICOLAUM 11 PAPAM.

(D. MARTENE,
Amplissima Collect.,\, 449.)
MONITUM.
Haec epistola ex eoem fonte prodiisse potuit ac illa quam in eumdtim finem scriptam edidimus Thesauri
nostri Anecdotorum. tom. I, pag. 230, cujus auctorera credidimus Guenricum Trevirensem scholasticum,
virum impudentissimura. Eam autem hic damus, ut quam corrupti fuerint illo aevopresbyterorum mores
demonstremus, et quam bene de Ecclesia meruerit Gregorius papa VII, qui presbyteronim matrimonia seu
potius concubinatum incredibili pene iabore abstulit.
uwc est rescriptto sancti Vlrtci episcopi , in qua D stam conculcantes libere, onerosa, imo importabili,
papw Nicolao de conlinentia clericorum non juste pastoris praevaricatione praecepti se obligarent. Tri-
sed impie, non canonice sed indiscrete tractanli ita stitia vero vel compassio, ne qua ratione membra
respondet. possent carere capite suo tam gravi morboiabo-
NICOLAO domino et Patri, pervigili S. Romanae rante. Quid enim gravius, quid totius Ecclesiae
Ecclesiae provisori, U.,solo noinine episcopus,amo- compassione dignius, quam te summae sedis ponti-
rem ul filius, timorem ut servus. ficem ad quem totius Ecclesiae spectat examen, t.
Cum tua,o Pater ct domine, decrela (6) super sancta discretione vel minimum exorbitare? Non
clericorum continentia nuper transmissa a discre- quippe ab hac deviasti, cum clericis quos ad
tione invenirem aliena, timor me perturbavit cum parum abstinentiam conjugii monere debueras, ad hanc
ttistitia. Timor quidera prepler hoc quod dicitur : imperiosa violentia cogere volebas. Nunquidnam
i Pastoris sententia sive justa sive injusta timenda mcrito communi omnium sapientium judicio haec
cst. > Timebam enim infirmis Scripturac auditori- non est yiolentia, cum contra institutionem evange-
bus, qui vel justae vix obediunl sentenliae, ne inju- licam ac saucli Spiritus dictationem ad privata ali-
(6) Decretum istud exslat in concilio Romano fice celcbrato annori039, cap. 3, renovatque simile
c.entum tredecim episcoponim s<)bNieolao II ponli- statuluni a Lcone pap? IX editum.
 NICOLAI II PAPJE EPISTOLJE ET DIPLOMATA. 1304
quis decreta cogitur exscqtienda ? Cum ergo plurima A occasio fornicationis exisleret.Elhrec.quideni Paph-
veleris Testamer.ti suppetant excmpla sanclani, nutius, licet nuptiarum cxpers, exposuit, synodus-
ul nosii, discretionem deccntia, tuae rogo ne gravc que laudavit scntentiam ejus, et nihil ex hac paite
sit paternilati vel pauca ex multis huic pagir.ae in- sancivit, sed haec in uniuscujusque voltiiitate non
terseri. Dominus quidera in veteri lege sacerdoti nccessitate dimisit. Sunt vero aliqui qui S. Grego-
conjugium constittiit, quod ei postmodum interdi- riuin in suaesectaesuniunt adjtilo.ium, quorum qui-
cere ntm lcgitur. Sed idein in Evangelio loquilur : dem temeritatem ridco, ignovanliani dclro. Ignoiant
S.mt eunuchi qui se caslraveruut propter regnum enim quod periculosum hajus L.aeresisdecretum a
c-jelorum,sed non omnes hoc capiunt verbum. Qui sancto Gregorio factum, poslmodum condigno, pco-
potest capere capiat. Quapropter Apostolus quoque nitentiae fructu ab eodem sit purgatum (7). Quipnc
:tit r De virginibus prwceplum Domini non liabeo, eura vice quadam in vivarium snum pisces misis-
consiiittm uutem do. Qui juxta prredictum non omnes set, et ablata inde plusquam niillia infauluiii capita
hoc conciliuin posse capere considerans, sed mullos videret, inlima mox ductus pcenitentia ingemuit, ct
ejusdera consilii assentalores, hominibus non Deo factum a se de abstineniia dccrclurti tantrc ctcdis
pro falsa specie conlinentiac placerc volentes, gra- causam csse confessus, condigno iliud, ut dixi, pce-
viora videns commillere, patrum scilicet uxores nitentirc fruclu purgavit, suoque prorsus decreto
snbigilare, masculorum ct pectidum amplexus non damnato, aposlolicum illud laudavit : Melius est
abhorrere, ne morbi hujtis conspcrsione ad usque nubere quamuri; addens ex sui parle, Melius cst
pestilentiam convalescenles, stalus labefactarctur nubere quam occasionem mortis praebere. Hunc
Ecclesiae, nimirura propter fornic.itioncm, dixit : g forsan rei eventum, si illi mecum legissent,non tani
linusqnhque suam habeat uxorem. Quod specialiter temere jtidicassent, Dominicum saltcra praeceptum
a.l 1'aicospcrlinere idem mcntiuutur hypocritrc, qui limentes : Nolitejudicare, elc. Cesset ergo sanctilas
qi.imvis in quovis sanctissimo ordine sinl constituli, tua cogere quos tantum debet admonere, ne privato,
aH:'rtis tamen uxoribus non dubitant abuti, et, quod quod absit, praecepto tam Veteri quam Novo contra-
lienJo dicimus, in supraJiclis saeviunt sceleribus. rius inveniaris Testamento. Nam, utaitsanctus Au-
Hi nimirum Scripturani non recte intJlexeiunt, guslinus ail Donatum,« solum est quod in tua justi-
c.:j;i:i niainillam quia diirius presserunt, sanguinem lia pertimescimus, ne non lenitatis Christianae con-
pro lacie biberunt. Nam illud apostolicum : (Jnus- sideratione, sed pro immanitate censeas coercen-
auisque suam kabeat uxorcm, ntillum excipit, nisi dum, quod te per ipsura Christum ne facias obse-
prnfessorcm contineiitia;, vcl qui de continuanda cramus. Sic enim peccala compesceuda sunt, ut
virginitate Doniino praelixit.Quod nihilominus tuam, supersint quos peccare pcenitcat. > Ulud quoque
Pater venerande, condecet strenuitatcm, ut ornnem Augustinivolumu? te recordari, quod ait, « nihil
qui tibivel orevel manuvotum faciens continentiae, nocendi liat cupidilatc, sed omnia consulendi cha-
postea volueritaposlatare, autad votum cxsequendum ritate; et nihil fiat iaimaniter, nihil inhumaniter. >
cx dcbito consliingas, aut ab orani ordine caiionica Ilem de eodem : « In timorc Chrisli, in nomine
auctoritale deponas. Et ut Imc viriliter impfere sufli- Christi exhortor, quieunque non habetis teirrpora-
cias, me omnesque mci ordinis viros adjutores ha- lia, habere ne cupiatis; quicunque habetis, in eis
bebis non pigros. Vertim ut voti hujus nescios ne praesumalis. Dico autem non si ista habetis,dain-
oninino scias non esse cogcndos, audi Apostolura ^ namini; sed damnamini, si in eis praesumatis. Si
dicenlem ad Timotheum : Oportel ephcvpum irre- propter isla vobis magni videamini, si gencris hu-
vrehensibilcin essc, unius uxoris viruin. Quam nc mani communem conditionem propter exccllenlein
quis sentcntiam ad solatn verterit Ecclesiain, sub- vani.tatem obliviscamini. > Quod nimirum poculuin
junxit: Si quis aulem dnnthl suw prwesse nescil, discreiionis in illo fonte sumit apostolicae prredica-
qiiomodo Ecctesiw Dei diligentiam habebil? Simili- tionis quo dicitur : Sotulus es ab u.rore ? ncli quw-
ler, inquit, diaconi sint niuas uxoris viii; qui filiis rere uxorem. Alligalus es uxori? noli quwrere stslu-
suis bene prwsint, el suis domibus. Hanc autem uxo- tionem. Ubi el subditnr: Qui habent uxores, tanquar.i
rem a sacerdote benedicendam esse sancti Silvestri non habenles sint, et qui uluntur lioc mundo tanquam
papae decreto scio te suflicienter docuisse. His et non utaniur. Item dicit de vidua : Crti vult nubat,
hujusmodi sanctae Scripluroc scntentiis regulae cano- tantum in Domino. Nubere autem in Deo tst nihil
nicae scriptor concordans ait: « Clericus sit pudicus, in contrahendo connubio quod Dominus probibeat,
aur, certe unius matrimonii vinculo fcederetur. > attentare. Jeremias quoqtie prophela : Noiiie,
Ex quibus omnibus veraciter colligitur quod ait, confidere in verbis ntendacii tiiccnles : Tem-
episcopus et diaconus reprehensibiles nolantur, si in plum Domini, temphun Domini, templuin Donini
mulieribus multis dividuutur. Et si unam sub ob- est. Quod Hieroiiymus : « Proprie, inquit, iiiud
tentu religionis abjiciunt, utrumque scilicet iepisco- et illis virginibus convenire dico quae jactant pudi-
pum et diaconum, sine graduum differentia, haec citiam, et impudenti vultu proferunt cast.itatem,cuni
canonica damnat sententia. Episcopus autem et aliud habeat cohscientia, et nesciant illam Aposioli
presbytcr uxorem propriam nequaquain sub ob- p diflinilionem virginalem, ut sit saneta corpore ct
ten(.u religionis abjiciat. Si vero rejecerit, excora- spiritu; quid enim prodest pudicitia animo constu-
municetur; si perseveravcrit, dejicialur. Sanctus prato, si caeteras virtutes qtias propbeticus serrr.o
quoque Augustinus sanctae discrelionis non ncscius, clcscribit, tion habuerit? > Qttas quidem quia ali-
Niillum, inquit, facinus est quin admittendum sit, quatenustehaberevidemus.etquiadiscretionem licet
ut devitetur pejus. Legimus proeterea in secundo hac in re neglectam, in aliis lamen vitae luae insti-
Tripartitae EcclesiaeHistorioe libro quia cum syn- tutionibus eam boneste conservalam non igno: a-
odus Nicaena haec eadem vellet sancire decreta, ut mus, hujus pravitatis intentionem te cito correctu-
videlicet episcopi, presbyteri, diaconi post conse- ruin non dubitamus, et ideo non quanta possumus
crationem a propriis quoque uxoribus vel omnino gravitate, istam licet gravissimam negligentiam
abstinerent, vel gradum deponerent, surgens Paph- damnamus vel judicamus. Quamvis enim secundum
nutius in medio, unus ex illis martyribus qtios Ma- vocabula quaeusus obtinttit, sit episcoptts presbytero
ximinus imperator, oculis eorum dexteris evulsis, et major, Auguslinus tamen Hieronymo minor est,
einistris suris incisis, damnavit, contradixit, hono- licet a minore quolibet non sit refugienda vcl de-
rabilesque confesstis nuptias et castitatem, dicens dignanda correptio, praesertim cum ille qui corripi-
[liciium] esse concubitum cum propria uxore, per- tur, et contra veritalem et pro hominibus niti inve-
suasit concilio ne talem ponerent legem, gravem nitur. Neque enim, ut ait S. Auguslinus ad Bonifa-
asscrens causam quae vel ipsisvel conjugibus eorum cium, quorumlibet disputationes quamvis catholico-
(71 Fabula.
 1365 HLGO II NIVERNE?tSJS EPISCOPUS. — NOTITIA HISTORICA. 1565
ruui et lautalorum virorum, vel Scripturas caho- * et quod eslis, quia si te ipsum, ail Stiiotura, uer-
nicas babere debemus, ut non liceal nobis, salva spexeris, nulli unquam detraxcris.
lionorilicentia qtiae illis debetur, aliquid in eorum . Significatum etiam nobis est de qulbusdam eo-
sciiptuiis improl-.are atque respuerc, si forte rum quod lanta intumescant apud se elatione, ut
invenerinius quod aliter senserint qttam veritas grcgein Domini pro qno Loni paslores animas ncn
habeat, divino auxiiio vel ab aliis intellecta vtl dubitarent ponere, isti etiam verberibus absquc ra-
a noLis. Quid auieiu magis veritali contrarium tione prcsumant laniare, quorum saeviliam S. Gre-
potest invcniri, quain hoc, cmn ipsa Veritas, de gorius niniittm deplorans, « Quitl fiet, inquit, de
continentia loquens, non iiniits liominis, swl oni- ovibiis, quaudo pastores lupi fiunt?» Sed quis vinci-
niuui plane, cxccpto nunieio professorum con- tur? nonncqui soevit? qttis persecutores judicabit,
tinentiae, dicat: Qui poiesl capere cupiat ? Isti ne- nisi qtti dorsum suum ad flagella pariter minislra-
seio unde instigati dicant: Qui non potesi capere, rit? Quid..... est autem. Audiant fructu lantum
ferialur analhemate. Quid vcro pro lioniiuibiis Ecclesiae scandalum inducatur, lanlum clerus de-
potest fieri stoliditis? quirl divinrc maletlictioni spectum vel ab ipsis episcopis, vcl ab eoium iiilide-
obligatius, qttam cum aliqui eorum, vel episcopi sci- libus paliatur. Nec euim infklties dicere dubitave-
licet, vel .jarchidiaconi ita praecipites sint ad lihidi- rim, dc quibiis apostoltts Paulus dixit ad Timo-
neiii, tii. neque adulteria, neque incestus, nequemas- theum : Quia iu novissimis dicbtis discedent quitlam
culoi-tiiu, proh pudor! turpissimos amplexus sciant a ftde; allendenics spirilibus erreris et doctrinis dw-
abhorrere, casta revera clericorum coiijugia dicant moniorum in liypocrisi loquenlium mendacium, et
feterc-, et ab eis 11011verre justitiae compassioiie, sed R cauteriatam liabentium conscientiam, prohibentium
falsrc justiure dedignatione. non ut servos rogent nubere. Hic autcm est, si diligenter inspicitis, to-
continerc, sed ut servos jubeant abstinere? Acl cu- tius corum maiiipulus /izaniae, totiusque virentus
jus imperii, ne dicam consilii, persuasionem tam zizania;, tit dum clerici licita unius uxoris consor-
laltiam addunt suggestionem, ut dicant honestius tia, Pharisaico devicti, quod absit! furore, relin-
csse occulte implicari, quam aperte in hominum quere cogantur, fornicalorcs et adulteri, et aliarurti
videlicet conscientia cum una ligari. Quod profeclo pravitalum turpissimi ministri cum ipsis effician-
non dicerent, si ex illo vel in illo essent, qui dicit tur, qui hanc in Ecclesiam Dei hocresim, sicutcoeci
•per prophetam : Vw vobh, Pharhwi, qui omuia duces ca:ce macbinantur, utvidelicet illud impleatur
propter Itomines facitis. Et per Psalmistam : Qui Ito- quod Psalmista eis, utpote eorum praescius erroris.
miitibus placent confusi sunl, quonium Deus sprevit taliter imprecatur : Obscurentur oculi eorum, ne vi-
eos. Praeposteri homines qui nobis prius debercnt deanl; et : Dorsum eorum semper incurva. Quia ergo
perstiadere, ut in conspectu ejus, cujus nuda om- nemo ignorat quod si per tui decreli seiitentiaiu
uia el aperta sunt conspecltii, erubescamus pecca- taiiquuui futtiram pestilentiam sollicitae discretionis
toi-es esse, qttam in conspcctu liominum liomines claritale perspexisses, nunquam quorumlibet pravis
esse. Licet ergo merilo pravitatis nullum meiean- suggeslioiiibus consensisses. Debitae libi sulijectionis
t:ir consilium pietatis, nos tamen memores buma- fidelitate consulimus, ut vel nunc ad tanti scandali
nitatis divinae, cis coiisiiium auctoritatis nunquam ab Ecclcsia propulsionem evigiles, ct postquain
a pietate vacantis per viseera' charitatis ministra- nostri discrclioiiis disciplinam, Pharisaieam ab Ec-
nitis. Dicimus namquc : « Ejicepriniuin, hyp; crita, clesia exstirpcs doclrinam, ne scilicet unica Do-
trabem de oculo luo, et tunc prospieies ut ediicas C mi.ni adullerinis diulius abusa maritis, genteni
festucam de oculo fratris lui. » Ulud quoquc roga- sanctam, regale sacerdotium pcr irrectiperabile a
>.ms eos alt.ndere quod Dominus dicit de nieretri- spousosuo Chrislovidelicet avelIaturdivortium,duiu
ce : Qui sine peccato est vestrum, primus mittat in nemo siue castimonia, non tantum in virginali flcrc,
eam lapidem, qnasi diceret: Si lex jube:, si Moyses sed etiam in conjugali habilu conjunctione visurus
jubet, jubeo et ego. Sed compclenles ministroseligo sit Dominura nostrum rcgnantciu per omnia saecula
legis, et attend.tis quia adducilis. Attendite, quoeso, saecu.'.oruui.Amen.

ASNODOMIJIII
HLXV.

HUGO II

ECCLESIiE NIVERNENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA.
(E\ Gallia Christiana, nov. edit., t. XII, p. 633.)

Hugonis vicecomitis Nivernensis et Elisabethae D Albuino, terram in villa S. Benigni, ut olim Gaus-
filius Hugo, germanus autera Hugonis vicecomilis, bertus decessor, Adelardo largitus est anno xx-xn.
Leouis et Reginaldi, et palruus Hugouis decani et Herimaniii et Natranni antecessorum quoque ad
post episcopi Nivernensis, ex canonico Anlissiodo- iexemplar ecclesiaa suae abbatiam in honoretn
rensi episcopus Nivcmensis factus anno 1013, Clu- S. Troesii confessoris consecratam, et ecclesiam
niacensibus Auroe Vallis mor.achis terrara S. Cy- S. Francovei in pago Nervensi cum duobus ibi
rici siiani in pago Antissi dorensi diclara Vivcnz altaribus, tle quorum uno Charta a Rccleno an-
concessit mense Julio Roberti regis anno 20. Sttb- tecessore suo 1'acta fueral, ul canonici commu -
scnpsit litteris Helmoini episcopi Ahhiensis Flavi- niter viverent dedil anno ordinalionis sure xi. D;io
niaco donanlis ccllam S. Georgii Colchensis anno 50. altaria canonicis concessit meuse Decembri R%.
 1387 BOVO ABBAS S. BERTINL — NOTITIA HISTORICA. 13G8
berti regis auiio 33. Subscripsit fundationi ecclesiae A an. 1050 et paulo post Vercellensi. Ejus obtentu
Sancti Dionysii de Vergiaco anno 1032, indict. xv, Henricusrex concessit B. Roberto fuiittaiori Casr»
Henrici regis anno n. Subscripsit et chartae Hel- Dei ut islud monasterium abbatia fieret anno 1052.
muiiii episcopi Alduensis Corbiniacense Ccenobium Memoratur in litteris regis ejusdem pro restituenda
Flaviniacensi restituentis anno 1034. Concilio Bitu- S. Victoris abbatia anno 22 regni Kalendis Maii.
ricensi adfuit anno 1040 et subscripsit donationi Sacro Philippi regis intcrfuit x Kal. Junii 1050 eo-
ab Aymone archiepiscopo factae monasterio S. Sul- demquc anno roncilio Romano , ubi ipsi et aliis
picii. Siibscripsit atino 1041 donationi factae Capi- episcopis injunctum, ut raonachorum Vindocinen-
tulo ab Itherio. Subscripsit chartae Hugonis archiepi- sium et sancti Albini causam cognoscerent, de qua
scopi Moguntini pro canonicis S. Patili vn Kal. ejus lilter:c in synodo Bnrdegalensi anni 1068 leclae
Aprilis 1044. In sequenti Hcnrici regis tSpraeposilu- fiieranl. Litteris quibus Iscmbardus episcoptts Aure-
ram , quam Hugo proepositus perverse gesserat et lianensis pr;cbendani in ecclesia sua Cluniacensibus
episcopi in inanibus diniiserat, canonicis tribuit circa id tcmpus largilus est, subscripsit Hugo epi-
q.ui eidem in conipensationem ecclesiam S. Troesii scopus Nivcrnensis, cl ccclcsire Aurelianensis abbas
dederunt, quod in synodo Ver<;< Uensi anni 1030 et canonicus. Ecclesiam sancti Slephani a S. Co-
confirmavit Leo IX. Odiloni Cluniacensi abbati re- lumbano pro nionialibtis in suburbio Nivernciisi
formaiidam commisit abbaliam S. Salvatoris anno fundatam, lunc vero partini vetuslate, partiin iii»
1045, viu Idus Novera. Interfuit anno 1047dedica- cendio aliisve necessitatibus eo redactam, ut vix
lioni S. Marioe Santonensis. Adstitit synodis Seno- parieles superessent, cujus mediam partem Hugo
nensi el Trecensi an. 1048, subscripsilque diplo- R nepos sttus clericus et decanus a VVillelmo comite
inati Henrici regis pro cella sancti Aigulfi Pruvi- tenebat, canonicis B. Sylveslri papaeJrlomani rcgu-
nensis unita boc anno ccenobio S. Petri Trccensis. lam tenentibus concessit anno 1065. Haecque do-
Goncilio Remensi adfuit an. 1049, nbi confessus natio in Concilio Cabilonensi anno 1064 conlirmala
cst a suis parenlibus plurirauin pecunire pro episco- fuit xvi Kal. Sept. in octavis B. Laurenlii, cui ad-
pio datum se tamen inscio, eoque adeplo nonnulla fuit Hugo, et lecla in feslo sequenti Nativitatis B. Ma-
ecclesiasiicoe religioniconlraria commisisse.... ideo- riae in ecclesia S. Stephani. Denique subscripsil
que officium episcopale velle dimittere potius qtiani Hugoan.l065,Philippi regisv, vn Kal. Febr.,cbar-
in ejus retenlione animara suam pessumdare. Quoe tae^Gauzberti militis pagi Warliriensis ecclesiam
ubi dixit, paslorale pedum ante pedes ipsius apo- nomine Kadelalam Floriaeensibus monachis do-
stolici posuit. Iile vero tanti viri (lexus devotione... nantis. Eodem anno Roma rediens, ubi duobus
illi per aliud pedum ministerium episcopale red- conciliis adfuerat, obiit in via anno episcopalus LIV,
didit post datum sacramciiltiin quod absque suo et in Parodiana abbatia honorifice sepultus est
consensu pecunia lncc data fuisset. Lconera post vii» Itl. Maii. Memoratur Nonis Maii in Martvrologio
concilium secutus Hugo, synodo Roinanae adfuit Aniissiodorensi.

EPISTOLA HUGONIS
NIVERNENSIS EPISCOPI
AD BARTHOLOMiEUM TURONENSEM ARCHIEPISCOPUM
De cella Credonensi in concilio Romano sub Nicolao pava Vindocinensibus monachis
asserta.
(MANSIConcil., t. XIX, col. 901.)

B. Turonensi archiepiscopo, E. Andegavensi epi- C; Nivernensi, et Cenomanensi , atque Aretcnsi ct

scopo, et comiti GALFRIDO HUGO Nivernensis episco- Liminensi seorsum euntibus indagari jussit, cui
pus unicuique perpetuae felicitatis munus. :supradicta secundum jus concederetur ecclesia. Nos
Prcterito anno dum Roraae in sancla synodo esse- vcro ut ab utrisque monaehis audivimus , idipsura
mus, dubitabilis querela ad aures papae N. venit de papa? retulinius. Ipse vcro in plenaria synodo su-
quadam ecclesia S. Clementis Credonensis, qitam pradictam ecclesiam S. Trinilaiis coenobio vindi-
sanctiB Trinitatis Vindocinensis ccclesioefratres et cavit, quoniam hoc judicavimus quod nemo fevum
S. Albini mo.iacbi invicem proponentibus nobis quod tenet ab aliquo potest dimittere ecclesiae, ncc
ostenderunt. Papa vero, pluribus intentus, hoc alicui nisi ocr comeatuin illius a ouo descendit.
Metensi episcopo atque Trecassino, necnon et mihi Valete.

AMiOD0MIN1
MLXV.

BOVO ABBASS. BERTINI.

NOTITIA HISTORICA,
(FABRIC,Biblioth. med. et inf. Lat., tom. I, pag. 267.)

Bovo, Galio-Belga, abbas ordinis S. Benedicti monasterii Sithivensis in Morinis circa annum 1060, cn-
jus narratio de inTentionc ct elevatione corporis S. Berlini abbatis, ob Northmannorum metum recondili;
facta an. 1052, edila a Mabillonio Saec. III Bencd., pag. 153.
1309 FROLLANDlEPISTOLA AD BERENGARIUM. 137!)

DE INVENTIONE ET ELEVATIONE CORPORIS

S. BERTINI ABBATIS.
ad calcem Vitts S. Bertini.\
(Vide Patrotogiw lotn. CXLVII, ad an. 1081, in FOLCARDO,

A.NN0 MLXV.
DOJMNI

FROLLANDUS
SYLVANECTENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA IN FROLLANDUM.

(Hhtoire litt. de la France, VIII, 17.)

Froiiand ne nous cst point connu avant son episcopat. 11y fut eleve' en 1043 (Galt. chr. vet. l. XXXI,
pag. 1017) pour gouverner 1'Eglise de Senlis, ala mort de Gui, surnomme le Bon. Cest donc par erreur
t,".i'oii suppose que lui est adressei; la lcttre 49e de Fulbert de Chartres, morl des le mois d'avril 1029.
Aussi le nom de l'eveque de Senlis, a qui elle est ecrile, est-il designe par une R, qui signifie Bodulfe,
predecesseur de Gui. Frolland fut ttn des eveques qui composerent le celebre concile de Reims en 1040
(Conc. I. IX, pag. 1056), sous la presidence du pape Leon IX. Au bout de quatre ans, vers 1053, il se
irouva a l'asseniblee dt; Saint-Denis pres de Paris, oti furent faites la decouverte et la verification des
reliqiies du saint de ce nora, que les moines de Saint Eninieram se vantaient de posseder. II assista aussi
tn 1059 au couronnemcnt du prince Philippe, fils du roi Henri I". On convient que notre Preiat etail
uiort avant l'annee 1074, a laquelle Vves II "remplissait le siege episcopal de Senlis (Gall. chr., ibid.; MAB.
Act. t. IX, pr. n. 22). Maisil parail douteux qu'il ait vecu au dela de 1071. Qu'on n'oublie pas que son
cj.iscopat avait commence au rooins en 1043.
On ignore si Frolland laissa d'autres productionsde sa plume qifunelettreau fameuxBerengcr deTours,
Inquelle nous a ete conservee (Spicil. I-I,509) et merite d'etre connue. EUe est bien ccrite pour ce temps-la,
ct toute rempbe de tenioigiiages d'estime et d'affection pour Berenger. Frolland, toul eveque qu'il etait, l'y
qualifie non-seulement son frere, roais aussi son ires-cher seigneur, et le nomme avant lui dans 1'ins-
criplion de sa lettre, contie 1'usage des autres eveques ecrivant a leurs inferieurs. La grande confiance
qu'il Iui marque avoir en ses prieres montre qu'il le regardait conime un homme d'une rare piete. Cest
ce qui lui faisait souhaiter ardemment de jouir de sa presence dans la double infirmite donl il etait alors
afflige. II est visible par ce qu'il lui dil sut la fin de la lettre qu'elle fut ectite au temps ou Berengcr cher-
chait partout des protectcurs aupres du roi Henri, afin de regagner les bonnes graces de ce prince irrite
contre lui. II y a au reste bien de 1'apparence ou que notre prelat ne connaissait pas encore les vrais sen-
tiinents de Berenger, ou que, s'il en avait connaissance, il ne lui temoignait tant cfestime et d'amitie que
pour le ramener a la comniune croyanee des lideles.
Dom d'Acheri, ayant tire cette "lettre de robscurite, l'a publiee au 11«volume de son Spicitege. Peu
d'.innees apres, M. du Boulay jugea a propos de la reimprimer enlre les monuments de son histoire de
TUniversite de Paris (EGASBUL. t. I, p. 42' 4221. Oudin l'a encore donnee depuis dans son histoire de
Pei-cnger (OUD.Scrip. t. II, p. 629, 630).

FROLLANDI

EPISTOLA AD BERENGARIUM.
(Apud. ACHER.Spicil. II.)

Domino et fratri BERENGARIO FROLLANDUS Sylva- A sed, qurcso, ora pro me et attentius, ut ea liberer,
ncclensium cpiscopus suus, quantum sapit fidelis quae animam meam necat, aegritudine : et nescio si
gaudia futurae felicitatis. in hoc praesenti saeculo amplius te, charissime do-
Dttentus utraque infirmilate, non possum, prout mine, videre potero. Sed satage ut in alio cum
disposucram et tibi mandaveram, buc ad te venirc; tranqtiiUitatc merear lc videre. Et tamcn si tandiu
 1371 WIDRICI ABBATIS S. GHlSLEM EPISTOLA AD HENRICUM III IMP. 1372
Deus uiihi vitam cum sospitate servarit, ut oppor- A tur suggerere quatenus peccatricein ineani animam
tunitas ad te raihi venicndi esset, nunquara dimit- liberari prrecipiat de mortis carcere : imo lu ips»
terem, quin diu conceptum desiderium tui ad te fultus orationis munere, interdum et srcpius piissi-
accedendo aJimplerero, quia illud non auderem di- mum et benignissimum Regcin, ut pro aliis soles,
cere, ut tu ad nostras pr.vies vel in hac Quadrage- pro me aggredere : et per te fiducialiter obsecra i.t
sima orandi gratia dignareris advenire. Quod si dignetur mibi parcere. Dominum R. abbateiu ct
tanta circumseptus fuero infelicitate, quod neque ereteros dominos et fratres, quos mihi tua dilettio
huc ego, ncque tu ad me valeas vcnire ; et si acquisivit, sub raco nomine saluta, et in orationiLu.3
prreoccupatus raorte fuero, aniraam meam tibi suis ut mei meminerint obsecra. Quidquid libi pla-
conimilto. Mitte pro ea ad ccelestem curiam obse- cuerit, mihi remanda. Illud volo fratcruilas tua
cialiones nuntias, roga archangelorum et apostolo- noverit quod muHum firmiter aequisivi tibi gratiam
rum principes, et caeteros illius aulae centuriones, domini mei regis. Vale, et quamvis monitore noa
qui tanto Regi assistunt faniiliariores, ut illi dignen- egeas, ut mei memineris atlende.

CIRCAANSUM
DOMLNI
MLXV.

WIDRICUS

ABBAS MONASTERII S. GHISLENI IN HANNONIA.

NOTITIA HISTORICA.

WiUkus seu Guidricus, abbas S. Ghisleni in Hannonia circa aniium 1065. Exstat ejus epistola ad Hen-
ricum (J) imperatorem contra Balduimim, Hannoniae comitem, qui moaasterium S. Ghisleni dire ve.a-
verat.
M) Tertium scilicet, cognomenlo Nigrum , anno anno 1084 Augustus renuntiattis est cum plurihus
1056 defunctum, non autem quarttim qui nonnisi jam ab inde annis Widricus e vivis excessisset.

WIM&ICI ABBATIS

EPISTOLA
AD HENRICUM III IMPERATOREM, COGNOMENTONlGRVMl
(Edidit Dom MABILL.Annal. Bened. t. V, p. 26.)

Domino glorioso Romanorum imperatori Caesari B obtendas. Neque nos frustra conqucri judicet pietas
Atigusto H. W., Gellensis ccenobii abbas, cum grege tua. Non enim tyrannum miracula quae per patro-
Eibi commisso, triump'iare feliciter ct regnare cum num nostrum, sanctum videlicet Gislenum, Domi-
Cliristo. nus multoties operatur, quando pro perpetralis in
Surame priorum princeps, cui Deus regni commi- r.os rapinis et violenliis, ut ejus tepescat furor, sai:-
sit habenas, ut judicium paupcrum quaeras et op- ctum sibi corpus praesentatur, ab inccepto scelerc
pressorum causam disculias, tibi miseriarum no- revocant; non dominorum imperatorum decreta co-
sVarum et oppressionis tyrannicre quam patimur hibcnt; non majestates sigillis impressar;deterrent;
clamorem dirigimus; a te gemituum nostrorum so- non bonorum virorum dehortalio, non illata Chri-
lamen imploramus. Balduinus comes, in cujus exi- stianitatis animadversio, non nostrorum solidoruin,
tiabili comitatu nostra pridem ecclesia in honore librarum, marcarum multiformis impensio. Ad cu-
priucipis apostolorum et sancti Patris nostri Gislcni mulum quam frequenter in villis, iu mansis, in
niuitiliccntia regali fundata ct regalis eleemosyna possessionibus, ob amorem Dei sanctorumque Pc-tri
nuncupata, modo vero vix subsistit, nos per tres ct atque Gisleni, largitate regum, ducum, pontilicum
eo amplius annos ita vastavit, attrivit et diripuit, caeterorumque fideliuin Dei, nobis collalis, imperiali
ut penilus spem subsistendi non habeamus, nisi tu, C liberlate firmatis, demoratur, jacet, ponit collo-
gloriose imperator, cujtts patres, avi, atavi nos fun- quia; postremo recedens diripit, vastat, praedatur
darunt, et liberos regalijure fore constituerunt, turc omnia. Dum per quinque dies in Horntito, Darr.o,
defensior.is manum exseras, et scutum protectionis Bussuto, regia liberalitate conccssis, regio jure fir-
1373 FRANCONIS SCHOL. LEOD. EX OPERE DE QUADRATURACIRCULI SPECIMEN 1374
niatis, moraretur, quinta die, quae S. Matthaei apo- A ptistae celebritatem, qure nuper celebrata est, iii
stoli et evangelistae tunc temporis passione verna- altera villa, qure Erchana, centum solidorum pra;
bal, quidqtiid praedre invenit abdur.it; curoque i-an- dam et eo amplius meliorem servis et ancillis ec-
cti Pa-.ris noatri c ;rpus opponentes sibi, limoren clesirenostrae arripuit, et insuper uni monachoruiii
Dci yet*ia:nquj liberlatem redamaremus, quidam nostrorum equum, quo in nostris necessariis ute-
suorura nostros, sanctum corpus sustenlantes, tantis Latur, abstulit. Nunc jam, sumrae Cresar, gloriose
vei-beribus afTecerunt, ut loculus sancti sanguine rex ac domine, quoniam honor regis judicium dili-
vuheratorum prdlueretur. Heu! quot servos et fide- git, et, teste Apostolo, non sinc causa gladiitm por-
lcs ccclesire co.-.Vrae plageariis suis csplivos tradi- tas, proanimadominirtostridivaeraemorirePatristui,
dit, ei omnia bona illorum diripuit! Heu! quot prre- cujus regia majestas nos libertati condonavil, aures
das nou solum familiarum nostrarum, sed ex nostro pietatis ad clamorem nostrum aperi, dexterara justi-
peeulio duct-ntis libris ct eo amplius meliores nobis tirc viriliter exsere, ad instar evangelici rcgis mor-
arripuit! Qure omnia qualiter distraxerit, ne regias tein filii viduae vindicantis, vindica nos de adver-
aures offendamus, dicere tiineraus. In hoc adhuc sario nostro : ne sancta mater Ecclesia rcclamans
pra;seiiti anno ipsius rapacem furorem quoquo modo invindicata venienti in judicio suggillct le. Regis re-
ssdare gestientes, decein marcas argenti ex nostra B gum nnsericordia et Doraini doniinantium, in cujus
paupertate pro nobis nostrisque dedimus , quasi nanu sunt corda regum vel tempora, vestra impe-
pacis ac tranquillitatis obsides. Quibus receptis, ria sic ordinet et disponat ut et hosles pacatos et
mox cuidam villre nostrac, qurc Villare, insiluit, subjectos faciat, fideles et aaiicos multiplicct et cu-
necnon inter atiium ecclesire totius villrc prredain stodiat. Vale, dccus iinperii.
tiiiipicns abscessit. Post hanc sancti Joannis Ba-

ANNO JlLXY.
D0M1NI

FRANGO

SCHOLASTIGUS LEODIENSIS.

FRANCONIS

EX OPERE DE QUADRATURA CIRCULI SPECIMEN.

(MAI,Classici auctores, III, 358.)

Diximus falso videri Bertium referre arl Boetbium opus de circuli quadratura , quod est Franconis.
Nunc placet ex hoc inedito opere, quoJ in sex libellos distribuittir, specimen proferre, ita tamen ut antea
homiuis operisque nolitiam ex Sigeberto ponamus. Sic igitur Sigebertus, cap. 164. i Franco Scholasti-
cus Leodiensis , religione et utraque litterarum scientia nominalus, quantum valuerit scribendo notifi-
cavit posleris. Amatorcs scientiae srecularis taxent ejus scientiam ex libro quem scripsit ad Hermannum
Coloiiie archiepiscopura De qttadratura circuli; de qua Aristoteles ait : Quadratura circuli est scibile,
scieutia quidem nondum est. Ob illud vero scibile conferant vel etiara praeferant eum saeculares philo-
sophi; nos laudamus eum qu.a divinae Scripturae invigilavit ct plura scripsit, ut de ratione coniputi
librum unum , ct a!ia qua; ab aliis habentur. > Eadein narrat de Francone Trilhemius cap. 34.6,
a idilque elaruisse eum sub Hcnrico imperatore tertio, anno Domini 1060. Idem Trithemius adnolat
Mjcc;natem illum Franconis fuisse Hermannum II, quem Coloniensem sedem ab anno 1036 ad 1055 te-
nuiss.; scimus ; unde satis licrjet Francouis opus intra boc tcmporis spatium fuisse conscriptum. En
autem pavtem prologi ad primum librum , item initium operis, et tertii libri prologum prone integrum :
hos enim IOCOS ad speciinen praebendum delegi, quia historicas aliquot notitias continent.
INCIPIT PROLOGUS IN PIUMUM LIBRUM DOMNI FRANCONIS DE QUADRATURA
CIRCULI.
. Ex quo, mi papa, praesulura decus, corona totius C tiam promereri deberem. Quippe pecuniarum nihil
psr orbem cleri, nullius unquam immemor honesta- crat, non cava superbi cornipedis ungula, non Mi-
tis, ex quo liberalilatem ttiam gra-iiito in me confir- nervalt; pretium operosae arteque elaboratae vestis,
n:as'.i; ex eodem jam tempore nulla hora sollicitus non fusilis melalli admirandis figuris opus incusum,
csse non potui, cujusnam ofDciiralione tantam gra- non peregrini lapidis muitiplex ac varii coloris asp,er
1375 B. MAURILll ARCHIEP. ROTHOMAG. 1376
ctus. Quanquam ego, si ejusmodi reruraabundantia A niam edictum esl, te ad studia nos ber.eficiisinvi-
pollerem, haud unquam in animum subrepece au- tante, allerius opus nisi tuum esse non poterit.
deiet tantre nobilitati tantaeque dignitati ex eisdem Quamobrera cerlus eslo omnem ejus diligentiaiu,
munuscula offerrc. Haeccnim cum principum largi- sive penitus reprobandum sit, sive in parte corri-
tione distribuuntir in vulgus, indigentiaeet necessi- gendura, sive ex toto provehendum, id lua maxime
tati subvenitur; cum vcro eorum oblatione ipsoruiu interesse. Habes enim quamplures et Tuccas et Va-
principum benivolentia comparatur, procul dubio ros, quibus miniime sit moris alienis studiis invi-
avaritia illorum occulto quodam elogio cxprobra- dere. Horum fidci,horum charitati laborem noslrum
tur ; neque enim redimi muneribus possent, sl non committes, ut non tantum superfiiia resecent, sed
cos, quod nimirum accidit, ex illo avaritiae monstro crratis quoque adhibeant, te probante, corrcclio-
ipsa munera delectarcnt, etc. Itaque hac via addu- nem. Ilaque hoc opus suae emendationis opera casli-
ctus sum ut ederem libellum de circuli quadratura, gent, ttt non sit indignum quod tuo nomini, veljli
imperitia plurimum renitente , sed ad temerarios cuidam numini, debcat consecrari.
ausus perurgente devotione. Hoc igitur opus quo-
DOMNI FRANCONIS LIBER PRIMUS INCIPIT DE QUADRATURA CIRCULI.
Quadralura circuli inter occultas rerum adeo est B Gerbertus, multique alii studiose investigarunt;
abstrusa naturas ut de ejus ratione nemo hodie vel qui si cffectu potiti fuissent, num id ab illis pro-
dubitaret, nisi Aristoieles , quem etiam inventorem fcctos, quorum aliqui adhuc supersunt, universos
ferunt, ipsius mentionem praedicamentis suis indi- latcret? Et Gerberti quidem geomctricus libclltis
disset. Ejus itaque scientiara Inud dubiam ferunt babetur (1), aliaque ejusdcm scripla, a quibus , ni
usque ad Boethium perdurasse; illo aulem sublato, fallor, nunquara exclusisset, siquidem ejus diligen-
ipsa quoque oinnis simul interiit, praeter solam du- tiae supcr hac scienlia compertura fuisset. Niliil ergo
bitationem quae talis ac tanta est ut in ea omnes volumus promiltere, praeter studium ct laborem,
Italiae, Galliae,atque Gerraaniredefecerinl sapienies. qui primo sudabit in illa quaeslione, quaepluiimutn
Siquidem hanc noster Adelboldus , hanc maxirous etiam faligavit majores noslros, de comparaioi.e
doctorum Wazo , hanc ipse studiorum reparator videlicet angulorura, ctc.
PROLOGUS TERTH LIBRI.
Si tu is esses , praesul eximie, cujus suae laudes C mus regnavit; filius apud ipsos primus imperavit.
aninium delectarcnt et pascerent, nulla facundia Et quibus, nisi illis, Germania debet, quod sibi
satis esset his quae tum de te ipso, tuni de avis, de cum cuncto orbeipsa exsolvit tribu'uin ltalia? Pcr
proavis deque universis majoribus tttis, non raodo quos alios nostri imperatores Romani sccplri facti
Roraanorum sed Graiorura quoque principum il- sunt successores ? Vellem niihi diccres o Maro,
luslrissimis, de borum nobililalc, de dignitate, de quid tale contulit vestro Lalio ille luus, iilc pius,
gloria, de potentia, de copiis, de ?mplitudine re- ille magnus, ille dea natus ./Eiieas. Agnosce, Augu-
riim, de prreclarissimis factis, de virtute, de sapien- ste, quanto sit iufra tutim genus, piis et praeclaris
tia, de meritis ipsorum jactari valerent. Virgilius Octonibus comparatum. Sed esto fuerit lalis jEneas
cuptens a parentibus magnificare Auguslum, ^Enei- ille, quid tua refert? Tu enira ^Er.eam vix raille-
da XII libris conscripsit; quanto pluribus opus siraus attingas nepos. Putasne igiturOctonum ncpos,
csset, si quis vellet colligere quae primus, quae se- si qualem tu Virgilium baberet, qui eum extolleret
cundus, qttae tertius gessit Octonum? quorum pri- a laude parentum, putas ne tuam famam quanla glo-
mus ab Henrico patre stio suscepit regnum, sed ria offuscaret? etc.
lilio reliquil imperium ; pater apud Theutones pri-
(I) Gerberti quidem ct Adelboldi legimus scripla nis (scu Wasonis) qui fuit Franconis corclanciis, cx-
geometrica apud Pezium anecdot. t. Hl, part. n, slat notitia apud Fabricium Bibl. Lat., med. ctinf.,
p. 6, et p. 82 sq. Adelboldi autem de quadralura t. VI, edit. Patav. cum Mansii additamcntis.
circuli opusculum est apud me ms. Denique Wazo-

DOSIINI
AM.NO MLXVH.

BEATUS MAURILIUS
ARCHIEPISCOPUS ROTHOMAGENSIS.

VITA BEATI MAURILII.

(MABILL.Acla. SS. Bened., Srcc. VI, part. n, pag. 222.)
I.IIoc prrescnti saeculoRothomagensemEcclesiam D rilius anlistes piissimus , cujus laudes nobilissimi
Luvrduiirnsis secundse melronolim illustravit Mau- qttiqtie ejtss aevi scriptores celobrarunt; nullus ta-
 1377 VITA. 1373
incn, quod quidem sciam, Vitam ejus litteris man- \ cdiicaluni fuisse non solura reccnliores liistorici
davit. Ncc obslal Trithemii aucloritas, qui in nova scripserunt, verum etiam idem attestatui anonymus
Chronici Hirsaugiensis Sangallensi editione ad an- noster supra Iaudatus, ex quo etiam discimus eum
num 1064 beati Maurilii Gesta conscripta esse re- post navatam pbilosophiae ediscendre apud Leodium
lert. Quibus veibis nihil aliud forlasse designare operam, Halberstatensis Ecclesia; scholastici digni-
voluit ille auctor, prrcter varia elogia Maurilii no- tatera obtinuisse. Scd haec omnia Maurilii animum,
stri, quae in islius temporis scriptoribus passini qui perfectiora charismata aemulabatur, detfnerc
occurrunt. Huic conjecturae favet ipse Triihemius non potucrunt. Quare in Fiscamnense ccenobium,
in altera ejusdem Chronici cditione, ubi facta Mau- cui, ut quidem roihi videtur, praeerat tunc beatus
rilii cgregia menlione, haec verba subjungit : De Willelmus, secessit; cumque multos ibi annos exe-
cujus sancla conversalione prwcelsa taudum prwco- gissel, obtenta exeundi licentia, in Italiam abiit, ubi
nia feruntur. Et libro quarto De viris illustribus cum Gcrberto suo socio, qui postmodum abbas
ordinis nostri cap. 120. Maurilius... de quo mulla sancti Wandregesili effcelus cst, anachoreticam vi-
bcna narranlur. Sed et frustra de hac re fusius dis- tam duxit. Ulriusque satictau) in illis partibus con-
scremus, cum Maurilii Vita , si unquam exstiterit, versatioiicm magnificis verbis extoliit Guillelmus
jam planc sit ignota. Quare breve ejus elogium, ex B Pictaviensis, auclor aequalis, in libro De gestisGuil-
variis qui dc co egerunt pro data occasione auctori- lelnn ducis, postea Angliaeregis, ubi sic loquitur :
bus, pro more nostro conliciemtis. Ambo hi in wtalc florenlissima divinilatem, et quam
2. Maurilium Remis natum diffiteretur nemo, si divinilas largilur beatiludinem speculati, alio mul-
.Ordericus Vitalis sibi ipsi constilisset. At cum li- toque perspicaciori menlis acumiite qv.am Plato, nuda
bro iv Historiaesuaeccclesiasticae beatum antisti- professione impedimenla rerum lemporalium evasere,
tem Remis orlum ex ipsius epitaphio dixerit, aliun- despicantcs mundanw pliilosophiwvehemenli applicc-
deque libro v scripserit eumdem genere Maguntinum tione a se amata gymnasia, patrii soli dulcem arri-
fuisse; qtti postmodum secuti sunt auctores varias sum, opibus ac generositate claram parentelam, sptm
in sentenlias abierunt. Viam mediam iniit Menar- sublimium provectuum. Sic animo viclore expediti,
dus noslcr in notis ad Martyrologium Benedictinum, nunc sub jugo cwnobiorum, nunc in eremi lucla,
ubi Maurilitini Remis quidem natum fatetur, sed wmulis Machabworum decerlubant sudoribus, pro
cx parentibus Magtintinis : quam quidem dirimen- iiiterminabili et liberutitate et quiete, omnem extre-
dre lilis ralioncm multi post ea amplexali sunt. Ego mitatem, nullam prwlaiionem in exsilio mundi piw-
vero de Mauriiii parcnlibus nihil habeo quod dicam, lereuntis ambientes.
cum ad id nulla suppetant instrumenta, nisi quod ' 4. Tanta Maurilii virlus diutius sub modio deli-
euni gcnerh nobilitate praecelluisse asserant Guillcl- lesccrc noii potuit. Hinc ut aliis efiam utilis csset,
_ nuis Pictaviensis, et monachus anonymus sancti monasterio cuidani in eadem rcgione prrefectus est.
Audoeni Rothomagensis, auclor Geslorum archiepi- Qua in dignitale, ut asserit idcm Guillelmus, supra
scoporum Rothomagensium ipsi Maurilio aequalis.ex cwteros abbates cximius emicait. Monasteriuai, cui
atilographo edilus tomo II Analeclorum, qui paucis Maurilius praefuit, in ipsa urbe Florentia situm fuissc
verbis pncclara de sanclo Maurilio scripsil in ejus scribit Ordericus Vitalis libro v, sed nomen ejus ex-
Vilaecompendio. Hic autem , cujus locum inferius primit noster anonymus, qui etiam laudat Bonifa-
integrum cxhibebimus, disertc asserit Maurilium cium marcliioncin , quo agenle Maurilius abbatis
nobili prosapia ex Remensi pago exortum fuisse. dignitatem tusccpit. Defuncto, inquit, abbale Flo-
__ Cerle hunc ipsum Remis natum ncgari non posse rentiueusis Ecctesiw, qnw in honore bealw Mariw....
cxistimo, cum id in epitaphio sepulcro ejus appo- conslructa est, elegit eum Marchio Bonifacius, etc.
sito disertis cxpressum verbis babeatur. Quod qui- Monasterium Sanclae Mariae,vulgo Labadia, hodie-
dcm epilaphium non ab homine ignoto, aut longo que persevcrat celebre apud Florcnliam , ordini
post beati antistitis obilum tcmpore coropositum ^ uoslro addiclum, sub Casincnsi congrcgatione, haud
fuit.sed aviro illustri,Rolhomagensis Ecclesiaecano- procul a melropolilana ecclesia situm, de quo
nico, ut super ipsitts corpus poneretur, ipsomet Ughellus Ilaliae sacrae tomo II, etLubinus in Notilia
atteslante Orderico Vitali. Porro Ordericus libro v abbatiarum Italire disserunt. At tunc erant, quando
Maurilium gcnere Mogunlinum fortasse dixit, quod ei praefectus est Maurilius, ejus loci nionachoium
Gerbertus cjus socius Moguntiae ortus fuerit, ut ex corrupli mores, qui co devenissc dicuntur, ut sancti
cjus epitaphio patet, vel etiam quod aliquandiu in viri disciplinaefervorcm fcrre non valcntes cuindem
- Moguntina provincia commoratus ipse Maurilius veneno enec.irc conali fucrint. Hacc fuit occasio
fuerit. Hoc enim pacto idem auctor Joannem abha- Maurilio in Gallias redeundi. ut narrat Ordericus.
tem Fiscamnensem, quem Italum fuisse ex Vita ln urbe, inquit, Florenlia monachili cccnobioabbatis
beati Guiilelmi certum est, compalrioiam Maurilii jitre prwfuil, et exosus transgressoribus pro rigore
nostri appellat, quod et ipse Maurilius in ltalia ali- discipiinw, venenumin potu sibi propinato deprehen-
quandiu versatus , ibique abbatis munere funclus dil. Vnde sancthsimum Patrem, docloremque Bene-
fuisset. diclum secutus incorrigibiles deseruit,et inNeustriam
5. Inter Remensis Ecclesiac clericos Maurilium cvm Gerbsrto sapienti et retigioso monacho, tempon
 4579 B. MAURILII ARCHiEP. ROTHOMAG. 1383
Jo.innis abbatis compatriotw sui Fiscannum vcnit, t\ ap-scliil; sicque Fiscamnense cwnobium adiens. mo-
ibique stabilem ad cnllum summw el individuw Tri- nachus ibi effectus est, in quo sancte mullo tempore
nitalis habilationem sibi elegit. Eadem fere babel vizii, caierisque exemplum sanclilatis cxliibuit. De-
anonymus. nique igne divini amoris exwstuuns, acriorem vitam
5. Regebat his temporibus Ecclesiam Rothoma- eligens, licentia ab abbale, qui ecclcsiw prwerat,
gensem Malgerius archiepiscopus, Guillelmi dttcis accepta, Italium pctiit; eremique culior, solitariam
patruus, qui ob varia crimina in concilio Lexoviensi vitam ducens, opere manuum rixil. Defuncto Uaque
anno 1053 cxauctoraltts est. Nec diu deliberatum abbate Florcnlincnsh Ecclesiw, qitw in honore beulw
fuit de successore ei snbstituendo. Maurilius nempe Maiiw semper virginh constntcta esl, cl:gil eum
oranium tam episcoporum comprovincialium, quam marcliio Bonefacius, vir notilis et potentissimus : et
vicarii ssiis aposlolicae qui concilio praeerat, ct ita, licet invitus, bonorum tamen virorum adnwnitio-
ipsiusmet ducis consensu ad hanc dignitatem eve- nibus superatus, abbas ejusdem loci ordinaius est;
clus est; sic ea de re loquitur GuillelinusPictavensis nbi mullo tempore subdiios pro posse suo sr.ncte et
loco jain laudato. Princeps, nempe Guiirelmus dux, reguluriler rexil. Sed quia vila juslorum cst detri-
animadverlcns jam non momth agi oportere in causa mentum pessimorum, monachi qui temporeprwdeccs-
prwcipuw gruvitatis, ne ultra patiendo supemi ju- " soris sui indisciptinate vixerant, conslcniiam regnlw
dicis iram irrilaretinse, deposuit palruum inpublico Patris Benedicli, qua eos rcguLtriler constrir.xerat,
sanciw synodi, aposlolici vicario, cuncthque Nort- ferre nolentes, sed in omnibus bonis operibus sibi re-
tnanniw episcoph juxla canonum auctorilatem sen- sislentcs, delrimenium vilw ci machinali sunt. Et
tentiam dan.ibus unauimi consensu. Maurilium vera quia pluribus annis in hoc luborans, nuttomodo ce in
cathedras liberutw providii dignissimum summo eh vidil proficere, saluli propriw prospiciens abbatiam
omnium archiprwsulalu, merito generis, personw, deseruii, et aa proprium locum, sciticet Fiscamnum,
virluium, doctrinw. Consentit Guillclmus Gemmeti- rediil, i:i quo sancte, usquequo in ephcopatu intkro-
ccnsis libro sepiimo Hisloriac Norlmanr.ori-.mcap. raiulus est, vixit. Ilic ecclesiam a Rotberto archiepi-
.21, ubi synodi decrclo melropolitunam s:dr.;i Mau- scopo incwptum complevil; et astanleWitlelmo Norl-
rilio Fijcunnensi monacho, mullis virtuiibus excel- mannorum duce, poslea Anglorumrege, cum omnibus
lcnii t.a lilniii fuisse scribit. Ecclesiastica eleciione suffragamis sui:.,concilium in RothomugensiEcclesia
assumpiiiin fuisse ad hrtne dignilatem ohservrtt Or- de castitzte conservanda, el cwteris sanciorum Pa-
daricus libro v. Dcniquc ipse Guillelmus niorti p.-oxi- trum insiituiionibus, paslorum incuria nrgligcntcr
mus, apud Orilcricum libro vn, ea omnia quac iii r postpositis, virililer resliiuendis, religiose ccUbravit.
suoruui pop.ilorum gratiam recte feccrat recensens, Poslea perfecla ccclesia, dedicavil eam, asiante Wil-
niemoral Maurilii electionem : Prolervum, inquit, lelmo Nortmannorum ducc, anno 1005. Dominicw
prwndem, qui nec Deo devolns, nec mihi ftdus eral, Incarnationh, regnante Henrico nobithsimo regc
de voniificali sede per decretum papw dcposui, ct Francorum, aslantibus eliam comprovincialibitsepi-
Maurilium vcnerabilem cwnobitam, quem mihi Dcui scopis, scilicel Odone Bajocensi, Joanne Abrinceust,
de Florentiu civitale Itttliw transiniseral, incjus loco Ilugona Lsxoviensi, Guillelmo Ebroacensi, Yvcne
subsiitui. tbronum conscendil Mau- Sagiensi, Gaufrido Constaniiniensi, cwierisq.te ve;:e-
~ i-ilius annoRoibomagenscm
1055, ut ex concilio Lexoviensi sttpra rubitibus ubbatibus, prwsidcnte eliam scdi aposiclicw
la-iJato coUigilur. Idcm habctur in ChronicoRotho- papa Victore II. Multo eliam bona de Christiauce
magensi apud Labbeum tomo I Novae bibliothccae, lerjis cl ecclesiaslicw religionis resliluticne-fccit. Je-
ct in Chronico CaJomensi apuJ Qticrcelanum in juniis el orationibus et eleemosynis usque ad ulii-
Ilisloria Norlraannorum. Nec ea de re videlur esse tnum diem inshtens, v Idtis Augusli animam Dco
intcr auctorcs aliqtta dissensio; qui etiani omnes reddidil. Defuncto venerabiti anlistite Mauritio prw-
eum cx monacho Fiscamiensi aJ hanc dignitalem falus Willelmus, ctc. Narrat anonvmus Gcsla Joar.nis,
evectum fuisss conscntiunt. l> qui bcaio viro subslitatus cst. Nos vero ipsius Mau-
6. Sed priusquarn ulterius in cxponendisMaurilii rilii elogium ex aliis auctoribus, uti incceperamus,
Geslis progrediamur, exaihendum est ejus vitre prosequamur.
compendium ex anonymo saepe laudato monastcrii 7. Factus itaqtie totius Nortmannire primus anti-
sancti Audoeni in gestisarchiepiscoporum Rolhoma- stes, niiiit magis in animo habuit, quam ut decesso-
gensium qui sic habet Asalectorum tomo II, p. 439: ris sui probra dilueret, et resarciret damna qux ip-
Malgeno deslilulo, elegit dux Willelmus quemdam sius negligentia Ecclesire illatt.*fuerant. Ea de causa
monachum, nomine Maurilium, qui nobili prosapia primo sui pontificaius anno concilium mdixit, quod
ex Bemensi pago exortus, et in ejusdsm civitulis ec- Rothomagi babilum est. HuicaJfuerc omncs piovin-
clesia edueaius, inde in Leodicensi Ecclesia omr.i circ episcopi, atque in co, *ut scrihit Boci.cU.iS, ci
iiberrJium ariium periiia i:::btt'.us, Halverslalensis quidein id ipsurii liahet r.os:.cranonymus, actur.i cst
Ecclesiw schol.tsiicus tffecius est: qui locus in Suxmia de caslitate, et cwteris Palrum instiinlis servaudis,
diiissimus hubetur, in quo phiribus uiv.iis honorijice pastotum incuiia negieciis. AUe-iumco::ciiium ibi-
vixiL Poilea vero succensus amore ccslesiis p:.iriw, dem habiium niemorat DaJncus primo Siephani
uncia qua mun.li suni fasiidiens, monusiicam vii':r,i pm-.; Xt anr.o, id est aniio 1037 aui sequenti. Ca-
1381 VITA. 1582
lehrior ftiii synodus seti palitfs conventus Cadoinen- A rciic-msacrain translata fuisse, qui priorcm, iicinue
s's, cui non solura episcopi et abbales, sed etiam prope uustrum auslrale, Guillelmum vero sccus os-
toiius provinciae optimatcs jussu Guillelmi dttcis in- tium aquilonaie tumulavit, et epitaphia eorum sitper
terfuerunt anno 1081 ut publicrr securitati utilita- illos tilteris aurcis adnotavil. Ilaec cpitaphia rcfort
tique tum ecclesiasticrc tum saeculari communi con- O.dericus, qttrc Maurilii opus csse nonnulli putar.l.
silio provideretur. Huc etiam ex diversis ecclesiis Sufficiat aliquot ex cis versus htic proferre qui ad
sacrre reliquiae apportatre sunt juxta ducisimperiura, nostri ordinis historiam pertinent. InJe eniui disci-
idqiie ut raajor ex religione celebritas coiivenlui ac- mus Guillelmum ita erga monasticam vilam pro-
cederet, religiosiusque dccreta a singulis observa- pcnsum fuisse, ut cam fuisset amplexus in mona-
rentur, qure in sanctorum proviriciae tutelarium prae- sterio Gemeticensi, si ei per abbatem Martinum ii-
sentia sancita fuissent. Rothomagenscs sanctorum cuisset.
liomani et Audoeni corpora, alii alias sanctorum Cwnobium putchre reparavit Gcmmeticensc
dctulere reliquias. Porro ibi indultum est a pfin- Et decrevit ibi ferre jugum monachi.
c pe, ut induciae cttilibet darentur singulis hebdoma- Fervidus invicli coluit normam Benedicli.
dibus a vespera feriae quartae ad feriam secundam Cui pcliit subdt, plenus amore Dei.
Ii .bJomadae sequentis, qtiae mduciae Trevia-Dei ap- R Distulit hoc abbas Marlinus, diva polestas
pellalre fuerunt: quod decretum ttt firmius staret, Swva per arma mori prwlulit omen ei.
cpiscopi in violatre pacis rcos analhema pronuntia- . De hoc Guillelmo et ejus monasticipropositi ample-
runt. Inter alia mulla, quorum maximam partem ciciidi desiderio, plura habet Guillelmus Gcmeti-
abolevit temporum injuria, sancitum est ut abbates censis monachus, quae hucreferre non vacat.
et aiii praelati huc illucque non vagarenlur cum pn- 10. Cacterum habita est item celebris Nortman-
btica off'ensione.Item, ut quottttie sero per signi pul- niae episcoporum synodus anno 1067 occasione ni •
sum ad preces Deo fundendas quhque invitaretur, at- terius dedicationis, scilicet ecclesire beatae Mariae
que occlush foribus domorum ultra vagari amplius Gemeticensis, quam Maurilius cum suis suffraga-
velilum admoneretur. neis, praesente Guillelmo, jara tunc Angliaerege, AK-
8. HauJ minits celcbre fuit concilium RothoKsagi militer et devole perpetravit Kalendis Julii, ut teslan-
hibitum ad dedicahdam majorem ecclesiam, quam tur Guillclmus Gemeticensis monachus libro vn,
ipse MaursVtusabsolverat. Ea de re sic loqtiitur Or- cap. 57 , Ordericus Vilalis libro IVet alii. Dedica-
dericus Vitalis libro v : Anno, ir.quit, Dominicw In- tionisbujus mcmoria in Martyrologio Benedictin*»
carnationh 1035, indictione n, melropotitanam basi- _ celebratur ipsis Kalcndis Julii. At anno praeccdcn!*
licam in urbe Bothomagensi, quam Bodbertus inchoa- iidem antislites cum provinciae pnmatiLus a duce
vit, Mauriltus archiepiscopus in honore sanciw Dei acciti apud Juliobonam coitvenerant, de expedi-
genitricis Mariw cum ingenti tripudio mense Octobri tione Anglicana collocuturi; sed cum ejusniodi con-
dedicavit. Ecclesiae Rothomagensis dedicationera pa- vcntus potius comitia provinciae debeant appellari,
riter anno 1083 consignat laudatus anonymus.Certe qttani concilia, de his dicere supersedemus. In his
hoc ipso anno locat noster Pomerayus concilium enini procerum colloquiis, de saccularibtis pctissi-
R ilhomagensc, ad qtiod referri dcbcrc censet quod miim negotiis agebatur, qnre tunc temporis absqtrc
Wiilelmus Gemcticensis ct Ordericus libro iti nar- episcoporum consilio, si quidem magni fuissentmo-
rantdc Osberno, qui post Roberti abbatis deser- menti, minime tractabantur.
lionem moaasterio Uticensi praefectus fuit, tradita 11. Verum ex tam frcqnenti conciliorum celebra-
sibi a Maurilio archicpiscopo cambuta pastorali. At tione colligcrc licet Maurilium vigilantissimi pasto-
Robertus Ulicensis abbas fugaminieratoccasioucdi- ris partcs strenue adimplevisse, meritoque ejus aevi
scnsionum quae inter Guillelmum et Norlmanniae scriptorcs negligenliic accusari, qui dccrcta.in isAts
proceres fuerant exortae quas quidem disse:isio:ies synodis sancita posteritati non transfuderunt. Cei'te
fttsius exponit Ordericus ad annum 1063, quac om- n, quanta sit liaccjactura conjiccrc posstimus ex pio-
nta satis superque probare videntsir dedical!o::em fessione fidei de Eucharistiae sacramento, quae ad
Ecclesiae Rothomagcnsis anno 1033 consignandam nos pervcnit, in qua tam eviJenter et nitide catho-
esse, quamvis indiclio n ab Orderico assignata IOCO lica veritas exponitur, ut nullus cffugii locus lirerc-
supra laudato annum sequentem videatur indicare. ticis relictus sit. Hanc ideo intcgram proferimus, e«
Verum cum hrec dedicatio dic i Octobris, ut ex Mar- veteri Pontificali Ecclesiac Rothomagensis a nostro
tyrologio ejusdem Ecclesiae discimus, peracta sit, Pommcrayo descriptam, in quo intcr alias iidei pro
forte hic Ordericus imiictionem a mense Septerabri, fessioncs babetur in ordine synodi celebrandre. Mps
ut nonnuUi facere solebant, inchoavit. Nam idem eniin exinde fuit, ut ab unoquoque episcopo in Nort-
ipse auctor alio in loco, libro scilicet iv, detlicalio- mannirc provincia consecrando haec fidei prcfessio
nem Rothomagensis Ecclesiaeanno 1085, indictione exigerclui'. Quac sic habet: Oportel eliam, fratres
i, peractam fuisse scribit. tharissimi, ul fides veslra de corpore et sanguine Do-
9. Porro idem Ordericus libro v testatur hujus tnini. quam prwsidentc huic sanctw sedi venerabilis
dcdicationis occasione corpora ducum Rollonis et memoriw Mauritio, communiasscnsu contra spurcts-
Guilielmi, cognpmcnto ibunga-Spala, a Maurilio in simas Berengarii ejusque successorum voces diffimv*.-
 «385 B. MAURILII ARCHIEP. ROTtlOMAC. \~M
stis,.iterum recitelur. Corde credimus et ore profite- A
\ corrigere. Quod si ulile et ratum lua auclorilate cen-
mur, panem in mensa Dominica propositum, pamm setur, postquam de metropolitana sede stillare vide-
tanlummodo esse ante consecrationem : sed in ipsa bi:nus, canonum slatuta sequentes, nostrw propinare
consecratione ineffabili potentia divinitutis converti studebimus.
naturam et subslantiam panh in naturam el substan- 13. Loea ctiam sacra colebat Maurilius : nam
tiam camis; Carnis vero non ullius. alterius, sed il- prreter ecclesiara metropolitanam, quam ab eo cin-
lius quw concepta est de Spiritu sanclo, nata ex Ma- summatam et solemniter consecratam diximus, Ro-
ria virgine, quw eliam propler nos et propter nostram bertus comes Aucensis in charla fundationis sancti
salutem flagellh cwsa, el tn ligno suspensa, jacuil in Michaelis de Ulteriori-portu, hoc monasterium a
sepulcro, tertia die resurrexit a mortuh, et sedel ad se conditum fuisse testatur consiliis pHissimuni
dexteram Dei Patris. Simililer vinum, quod aquw Maurilii archiepiscopi Roihoniagensis. Idem antisles
mistum in ealice sanctificandum proponitur, vere et chartae Roberti Ebroicensis comitis subscripsit pr«
essentialiter converli in eum sanguinem qui per tan- monasterio Sancli Salvatoris Ebroiecnsis sanctimo-
ceam militis de vulnere Dominici laleris in redem- nialium ordinis nostri, quod ab eodem comite se-
ptionem mundi feliciter emunavit. Anathematizamus dente Maurilio conditum est. Contendunt etiam no-
aulem contra hanc sanctam et aposlolicam fidem su- "» striDivensesmonasteriisuiecclesiam.sanctaescilicct
perbe atque hwrelice senlientes, et impia temeritale Mariae supra Divam, ab eodem beato antistite fuisse
garrientes. Hanc fidei professionem, quae in concilio consecratara : quod innuere videtur Ordericus Yi-
anno 1063 habito decreta fuisse videtur, contra Be- talis libro iv. Idcm telonei apud Andeleium, juris
rengarti errores ediderar. Maurilius, ne quis e sibi sui dominium, immunitatem concessit monachis
comroisso grege hreresiarchae laqueis sese irretiret. Sancti Petri Carnotensibus, tit ex ejus charta patet
Berengarius quippe Norlmannos sua haeresiinficere apud Sammarthanos edita.
conatus fuerat, ut ex his patet qua? de conventu 14. Nec minus curabat ut viri pii et ad ministc-
Brionensi apud Durandum Troarnensem habenttir rium sacrum idonei ecclesiis pracficerentur. Wal-
in ejus libro De corpore ct sanguine Domini. !kelinum a Guillelmfi Angloruin rege Wintoniensi
152. Quantum vero fuerit Maurilii studiuro erga sedi ejus opera prrefectum fuisse asserunt, quem
res divinas, intelligere possumus ex Joannis Abrin- antistitem tanli viri commendatione haud indigkum
censis episcopi epistola libro De divinis officiis, fuisse i testatttr Willelmus Malmesbrriensis libro ui
queta Maurilio nuncupavit, praefixa. Eani huc inte- 1ubi de eo ait : Wallxlinus . .., cujus bona opera
gram damus, prout simul cum ipso libro ex ms. ~ famam j vincenlia, velnstatem oblivio^tj a se repel-
codice monasterii Salicosani edila est a nonnullis /len', quandiusedes episcopalis Wintoniw durabit, etc.
'
Rothomagensis Ecclesiae canonicis: Domino v:re Theodericum vero Uticensem abbatcm, cujus elo-
sancto et meritis honorando Maurilio, venerabili gium j supra dedimus ad annum 1038 mon?sterii re-
sanctw Rolhomagensh Ecclesiw archiepiscopo Joan- gimen { dimittere cogitantem, aliquandiu impedivit.
nes Abrincacensis, omnium ephcoporum meriih infi- Cum ( enim pius ille abbas ob lurbas in monasterio
mus, corpore el spiritu totius obedientiw munus. suo g exortas liaculum pastoralem Willtimo duci rcd-
Quoniam tuw paternilalis sanclilatem tie ecclesia- didisset,
( dux causam scandali Maurilio indagandam
sticw dignitath profeclu semper sollicilam, ejus la- ccommisit. Quare anno 1056, ut narrat Ordericus
psu nimio errore affici, swphsimis inde mecum ha- Ub. 1 III, Maurilius, Hugo Lexoviensis episcopus.,
bith quwslionibus comperi : hocque dolorem tibi Ansfridusi Pratellensis abbas et Lanfrancus Becci
augmentare ejus reparationem Hagranli, quod vires prior, j aliique viri illustres Ulicum convencre, ibi-
ad hoc luw sublraxerat imbecillitas wgriludinh. c apostolorum Petri et Pauli solemnitate peracta,
que
Panilas mea tuw sanctissimw optioni suffragari, baudilis et solerter dhcussh dhsensionum fomenth,
non atiquo fastu succensa, sed pia compassione com- Theodoricum
1 abbalem prwesse jusserunL, atr/ue lio-
mota apetiit; ut quod negligentium pastorum depra- p berlum
j, loci priorem, qui tumultus in monastcrio
vatur incuria, luw sanclw religionh reparetur vigi- exciiabat,
c ul Patri suo oblemperaret copiosa sernw-
lanlia. Ilinc tua uuctoritule frelus, sentenlias sancto- cinatione
c admonuerunt. Sed diu non stetit iila pax :
rum Patrum aggressus, diversarumque Ecclesiarum vix , enim iinus annus abierat, cum iterum emerse-
mores et consuetudines prospectans, et eu quw ad runt r nova dissidia. Quare Theodericus, vere pacis
divini cultus offkiti perlinent, quodque in se mystice {filius, onus regimiiiis coram mceslis prwsulibus,
continent, nihilominus considerans, quamdam quasi \inquit laudatus auctor, libro vi, Maurilio Rotho-
confectionem ex ea diversitate composui : quam om- tmagensi, et Hugone Lexoviensi deposuit.
nibut adhuc occultam tuce sagacilalis reprwsento 15. Maurilio suum etiam dcbct Anselmum ordo
examini, ut susceplum opuscutum inspicias, el in- ,monasticus : quippe cum ille animo fluctuaret de
spiciendo eam, precor, diligentiam adhibeas, qua te vivendi
y forma quam sequeretur, Lanfrancum tur.c
«u6ts eum esse significes, quem in paternitate ac ma- tteraporis Becci priorera consuluit quid esset facto
gislerio sat decenter exhibes. Tua quippe referl, ut copus. Lanfrancus, inquit Eadmerus initio libri i De
ii atiqua sint quw valeant paierno affeetu vetis an- £Ansclmi Vita, differt sententiam ferre, suadetque ne-
uuere; si vero econtra, vigitanth maghterii censura goiiumg ad venerabilis Maurilii Rothomagensis epi-
458JI Vlf A, 138«
•scopi audiendam magis referre. Acquiescit Ansel- A Augusti adDeum, cui diu servierat, migravft. Corpus
mus, simul Rothomagum pergunt, archiepiscopum- vero ejus in ephcopali ecclesia^quam ipse ante annos
que adeunt; cui cum Anselmus animi sui anxielates quinqtte indiclione i sanclw Dei genitrici Maria dedi-
expOsuisset: Nec mora, inquit Eadmerus, mona- caverat, dclatum est, et ante crucifixum honorifice
chicus ordo prw cwteris laudatur, ejusque proposi- tumulalum esl. Epilaphium aulem ejus a Bichardo
tum omnibus aliis antefertur. AhselmusIvwcaudiens lleriuini filio ejusdem ecclesiwcanonico edilum est,
tt approbans, otnissh aliis, swcuio relicto, Becci cl super ipsum in cupri laminh cx auro sic scriptum
tnonachus factus est anno wtatis suw vigesimo se- est :
ptimo. Eumdem postea, priorem monasleriieleclum, Humani civcs, lacrymam nolite negai-e
a djmiltenda fratrum suorum cttra averiit, ttt idem Vestro ponlifici, Maurilio monacho.
Eadmerus uarral. Sed cum, inquit, Ansclmum inter Hunc Bemis genuit, sludiorum Legia nutrix
Uwcdiversa diversorum negetia fatigarent, et non- Polavil trifido fonle philosophico.
nunquam illius menlema sua quiele lurbarenl, consi- Vobishanc wdem cwptam perduxit ad unguem,
lium super Itis a supradicto venerandwmemoriw ar- Lwlilia magna fecil et encwnia.
chiephcopo Rothomageash Ecciesim Maurilio poslu- Cum libi, Laurenli, vigilal plebs sobria Chrisli,
laturus Bolhomagum venit. Cumque sui adventus Transit, et in cwlis lattrea festa colit.
causam ponlifici exponeret, ac inter verba pro amis- 17. Monaslicac vitae exercitia Maurilium etiam
sa sui stutus tranquillitate vehemenlissimefleret, ab archiepiscopum haud dimisisse praeler alia argu-
onere prwlationh, quod sibi fatebatur importabile, menta ex eo probari potest quod vix nunquam ejus
ut relevari mererelur magnopere cw]ril royare. At nomen apud coaevos auctores absque inonachaius
ille, siculi vir magnw sanclitalis : Noli, inquit, fiti mentione legatur. Hoc palel ex ejus epitaphio hic a
mi charhsime, quod qvwris quarere, nec te a sub- nobis relato, sicul etex aliis Guillelmi Gemeiiecnsis
vectione aliorum lui solius curam cjerensvelis relra- et Orderici Vitalis quamplurimis teslimoniis, qua?
here. Vere etenim dico tibi me de mutth audisse, passitn in hoc elogio proltilinnis. In Chrouico Cado-
multosque vidisse qui, quoniam, causa suw quieth^ meiisi legilur : anno 1067 obil Maurilius Rothomu-
proximorum ulililati per pastoraiem curam invigi- gensis archiprwsnl, monachus Fiscamnensis. Eadcrn
larc noluerunt, per desidium ambulanlcs semper de verha habei Chronicum Roihomagense apud Lab-
malo i» pejus profecerunt. Quapropler, ne tibi, quod beuni, tomo I Novre bibliothecae. Et Giiillclmus
absil ! hoc idem conlingat, per sanclam obedieniiam Conquaesior morti proxiiniis, ul jara supra c.\ Orde-
prwcipio quatenus prwlationem quam nunc habes Q rico observavimus, Maurilium venerabilem cteno-
retineas, nec eam, nisi luo jubenle abbate, quomodo- bitam Ecclesiac Rotliomagensi archiepiscopum pro-
libel deseras; et si quando fueris ad majorem voca- turasse sihi gralulatur.
tus, eam suscipere nullatenus abnuas. Scio enim 18. Hic porro rcm miram omitterc non licct,
rfuod in hac quam tenes non diu manebis, verum ad quam, rcfcrente Willelmo Malmesburiensi, libro ;u
altiorem prwlationh gradum non post mullum prove- De geslis regum Angliac, paulo ante Maurilii Obitiim
herh. Quibus audith : Vce, inquit, misero mihi! In conligisse disciinus. Quam etiam ex codice ms.
eo quod porto deficio; el si tjrauius impouiiur onus, sancti Victoris Parisiensis noster Hugo Menardus
rejicere non audeo. Bepetil prwsul edictum, el, ut in Appendicc ad observaliones in Martyrologiuni
primo, jubet ne transgredialur. Benedictinum descripsit, el Pomeraius in Historia
16. Heritis itaqueplenuset annis antistcs Mauii- archiepiscoporum Rothoraagensitim ex altero ms.
lius e vivis excessit anno 1067. Qua iu re conscn- codice, scilicet cx bibliotheca calhcdralis Ecclesire
tiunt omnes veteres simul et recentiores historici, RotJiomagensis, gallico idiomate edidit; sed eam
praeler unicum Fiscamnensem chronographum, Willelmi, utpote auctoris anliquissimi, verbis
tomo I Bibliothecae novae Labbei, in quo beati viri referimus. Sic ilaque habet : Mulgerio successit
obitus anno scquenti mendose consignattir. Eum t >Maurilius Fhcamnensh monachus, multh virlutibus,
anno 1067, v Idus Augusli cum suo rege Christo sed maxime abstinentia laudatus. Is post bene el
jam viclurum liberum et gaudenlem decesshse scribit sancle actam vilam, cum ad exlremum, Deo vocante,
Guillelmus Gemeticensis, libro vn, cap. 38, qucm venhset, vitali privatus halitu, ferme dimidia die
annis duodecim lempore Viclorh, Stephani, Nicolai jacuit defunclus. Verumtamen cum jam pararetur in
et Alexandri paparum flpruisse ail Ordcricus Vitalis ecclesiam ferri, anima resumpta circumstantes lacry-
libro v, brcveque ipsius elogium his duobus vcrsi- mabili gaudio perfudit, slupenles hoc sermone corro-
bus comprehendit. borat: Attenti animo eslote, ultima pasloris vesfi
Prwsul Maurilius, doclrinw luce refertus, verba excipientes. Nalurali morle resolulus fui, sed
Moribus eximiis prwfulsit, et aclibus alinis. ul vobis inlimarem quw vidi reductus sum; ncc
At libro iv ad aununi 1067 de ejusdem sancti viri aliquanlo diulius subshtam, quia in Domino soporari
obitu paulo fusius agit, ibique refert epilaphium delectat. Duclores spirilus mei vultibv.sel veslibus ai
ipsius turaulo appositum. Duodecimo, inquit, epi- omnem eleganliam erant compositi, concordabal ver-
scopatus sui anno in tectum decubuit. Peracto autem borumlenitas cum nitore vestium, ut nihil desidera-
quidquid religioso Dei vernulte competit, v Idus rem prceter lalium virorum obsequium. Ilaque btandis
PATROL.CXLIII.
 1587 B. MAURILIIARCHIEP. ROTHOMAG.EPIST. AD Ei>ISC. EBROIC. 1588
asseniationibus gavisus, ibam, ttt vere milii videbalur, A iHtn decare ornatus, charitatis abstinentiwqnecullor
versus Orienlem. Promittebatur mihi sedes paradi- insignh, de cujus sancta conversutioneprwcelsa Itiu-
siuca non mullo post inlranda; in momenlo prwterita dmn prwconia feruntur. Eadcm fere rcpetit libro
Europa, ingressi Asiam, venimus Jerosolymam, ibi quarto Dc viris illustribus ordinis lioslri cap. 120.
sanclis adoralis Jordanem perlendimus : cilerioris Ilinc nouien ejus in variis Martyrologiis Gallicanis
ripw accolw, ductorum meorum contnbernio misli, ct monasticis inscriptum reperitur, die 9 Augusti,
twtum cwtum fecere. Ego vhendi ulteriora sludio quo defunctus esl: quamvis alii, occasione allerius
transitum niaturabam. Tunc comitesDeum prwcephse Maurilii, memoriam ejus die 13 Septembris reco-
ferunt ut ante dwmonum vhione terrificarer, quate- lant, alque hacipsa die apudFcrrarium memoratur.
nus veniales culpw, quas confessione non dilueram, Buceliiius eum ulraquc die cclcbrai, imo ct die 20
pavore horrendarutn formarutn purgurenlur. Cum Fcbruarii Mauriliuin monaclium Fiscamnenseni
dicto astitil alteri purli lanta dwmonumvis hastilia mcinorat, quasi is alius esset ab archiepiscopo :
acuta vibranlium, ignes efflantium, ut ager feneus, cui visionem, quam supra ex Willelmo Malmesbu-
aer flammeus vidcretur. Eorum horrore ila sum affc- ricnsi dcscripsiraus, attribuit. Eum etiam liac oc-
cttts, ut si terra dehisccret, si ecelum palesceret, tuto casione memorat Bollandus inter prxteiinissos die
tnihi utrobique refugiendum non wstimarem. Ita '20 Fcbruarii. Etinidem saiiclum anlistitcm fratres
tmliculosus, dum quo vadam dubilo, repente, ut Samniarlhani ct nosler Pommeraius in archicpi-
[at., ad] Itwcdicensvestrw saluti tihi negligith con- scopis Rolhoraagensibus, Marlolusin metropoli Re-
sulercm, hatilum recepiconfestim effusurus. Dixit, ct mcnsi, aliiqtie passim auctorcs, quos sii.giilatim
cum verbo pene spiritum emhil. Corpus in ecclesia rccenscre inulile foret, raullis Iaudibus celebra-
Sanctw Mariw tunc Itumi defossum, miraculo, ul ruirt.
v.iunt, divino, altius tribus pedibussuper terram ele- 20. Nondum tamen ullum in Rothomagensi
valum est. dicecesiofficiumpublicum bealiis Maurilius-obtinuil,
19. Cumvero Maurilii mors adeo pretiosa in quamvis ejus sepulcruin, quod vulgo lumba sancii
conspectu Dei fuerit, mirum non est si ejus san- Maurilii appellatur, apud Rothomagcnses, praesertini
ctitatem postcri agnoverint, quein etiam sancti, aut a metropolilanae ecclesiae clero venerationi semper
beali titulo donare veriti non sunt. Sacer Maurilius habitum fuerit, quod etiam statis diebus solemniter
ab Orderico dicitur, Hbro m. Rothomagensem Ec- lliurificari ex anliqua traditlone mos erat. Sedcum,
clesiam sanclo ac vcnerabili archiprwsule Maurilie anno 1480, Rothomagenses canonici GuiUelmocar-
vidualam fuisse scrihit Milo, cap. 5, auctor Vitae c dinali de Slotavilla tunc archiepiscopo concessis-
sancli Lanfranci, ipsi &yncIiroiius. Eum Trithemius scnt ut ibidem sepulcruin sibi conslrueret, effossa
in Chroiiico Hirsaugiensi cditionis sancli Galli, ad bumo loculus lapideus invenlus est, in quo, praeter
annum 1064^ virum sanclhsimw conversalionh beati viri ossa, particulaeligneaecrucis, ac sacraruni
appellat, qui proptcr doctnnam et vitw meriium vestium aliquot reliquire supererant. Positus est
Malgerioarchicpiscopo substitulus fuit. Tum de eo tamen ibi cardinalis turaulus, in quo anno 1485 cor
sic scribit t Vtrtutibus et miraculh clarus Itabetur, e^us conditum est; sed hrcc omnia Calviniauaj
cujus Gtsta conscripta sunt. In veteri editione : sectae haeretici arino 1562 violaverunt; ncc deinceps
Sxnctus Maurilius ex monacho cwnobii Fhcamnensi ulla beati viri reliquiaruni aut sepulcri memoria
ordinis nostrt archiephcopus. . . vir mullarum virlu- superfuii.

MAURILII ARCH1EPISC0PI R0TH0MAGENSIS

ET

JOANNIS ABBATIS FISCAMNENSIS

^PISTOLA

AD EPISCOPUM EBROICENSEM:

Conqueruntur quod inconsulto abbate monachum ob infractam treviam mulctavertt.

___ Anecd., t. I, p. 206.)

(MARTEN.

Sanctre matris Ebrocacensis Ecclesire reverendissimo episcopo M. Rothoma^cnsis Ecclesiaehumdis ar-

chiepiscopus, abbas quoque JOANNES Fiscamnensium servulus, recte offerre et dividere rectius.
1339 RAIMBALDUSARELAT. ECCLES. ARCUIEPISC .— NOTITIA HISTORICA. 1390
Audivimtis vcstram fraternilatera qucmdam monachum cxterroinio damnavisse; eo quod treviam Det
comperiebatur infregissc; quod bene vos fecisse laudamus, sed incaute illud inspexisse judicamus. Nt-«
enim $. Beuedicti institutio ullius legis praescribitur judicio. Propterea, frater charissime, rccte Offerre, et
reclius praecipimur dividere. Auream ergo Virtutem sequamur, disCrelionera scilicet, qiiae omnitim virtu-
tum dicilur mater. Quando enim abbati cura animarura impouitur ab episcopo, pastoralitas ovium Chrisli
sibi traditarum ei commendatur omnimodo. Nisi enim ab abbate episcopus inviteiur pro qualicunque re-
gOtio, nullum jus episcopus habere decernitur in ejus monasierio; si autem conlra haec quae dicimus ali-
quis repugnare tentaverit, regulam Sancli Benedicti sibi proponimus.

MAURILII
PROFESSIO FIDEI DE SACRAMENTO CORPORIS ET SANdUINIS CHRISTt
(Exstat supra, Vitw B. Maurilii num. 11.)

EPITAPHIA R0LL0NIS ET GWLLELMI L0NG.E SPATH^

NORTMANNIA: DUCVM>

AUCTORE MAURILIO ARCHIEPISCOPO.

(ORDERICVITAL.eccles. Hht., lib. V, apud DUCHESNE,

Script. Norman., pag. 567.)

L A Sic periit veleris orane nefas hominis.

Epitaphium Bollonis
Dax Northmannorum.timor hostis,et arraa suorutni
Rollo sub hoc tilulo clauditur in tumulo.
Majores cujus probitas provcxitj ut ejus
Servierit nec avus, nec pater, nec proaviis.
Ducentem fortes regem mullasque cohortes
Devicit Daciaecongrediens acie.
f rixonas, Waleros, Halbacenses, Hainaucos,
Hos simul adjunctos Rollo dcdit profugos.
£git ad hoc Fresios per plurima vulnera victos,
Ul sibi jurarent, atque tributa darent.
ilajocas cepit; bis Parisios superavit;
Nemo fuit Francis asperior cuncis.
Annis triginta Gailorum caedibus arva
Implevit, pigro bella gerens Carolo.
Post multas stragcs, praedas, incendia, caeJes,
Utilc cum Gallis fcedus init cupidis.
Bupplex Franconi nieruit baptismate tingi,
Ut fuit ante lupus, sic post fit mitibus agnus;
Pax ita mutatum mulceat ante Dcum.
II.
EpiiaphUtm Guilielmi Longw-Sputhw.
Quos defendebat Guillelmus, nemo premebnt;
Auxilio caruit, lredere quem voluit.
Rcgibus ac ducibus metuenda manus fuit cjtis
Belliger Henricus Caesareum timiiit.
Rexit Northraannos vigihti quinque per annos,
Militis atquc ducis prorapltis in olliciis.
Ccenobium pulChre reparavit Gemmeticense,
Et decrevit ibi ferre jugum monaclii.
Fcrvidus invicti coluit normam Benedicti,
Cui petiit srtbdi plenus amore Dei.
" Dislulit hoc abbas Martinus ; diva potestas;
Saevaper arraa raori praetulit omcn ei.
Namque dolis coinitis Arnulfi nectus incrinis
Corruit. jEthereum possit haberc Deum. Ameiu

ANNO
DOMIM
MLXVH.

RAIMBALDUS
ARELATENSIS ECCLESI.E ARCHIEPISCOPUS;

NOTITIA HISTORICA.
Ex Ga//ia Christiana, vet. edit., tom. I, pag. S53.)

Pontio monasterium S. Victoris apud Sfassiliam C
ingresso successorcm suppeditavit sacra illa congre-
gatio, Raimbaldum videlicet Sancti Isarni abbatis
alumnum. Is ex nobili ortus genere in Proviucia,
patrem habuit Bonifacium dorainum de Relliana,
iuaticm Vandelnusiam, ut doceiit nos tabulae S. Vi-
ctoris. Fratres ejus fuerunt Bonifacius, Fulco, Boso,
Atanulfus. Propinquitatc conjunclus erat cum Guil-
lelmo et Fulcone, Massilire vicecomilibus. Cu:n
sub S. Isarni abbatis disciplina plurimtim profecis-
set, Arelatensi calhedra dignus judicatus est, ad
quani eligitur anno 1051, indiclione xiv, mense Au-
1391 RAIMBALDIARELAT. ARCHIEP. 139:1
gusto, et Paulo post sedit iu concilio Narbonensi. A nodo Tolosanre praeses dCiegatus est a papa noster
tn pontificatu vero prioris instituli sui nicmor, diim Raimbaldustanquamsanctaesedis vicarius. An. 1060
nomen subscribebat, non solum archiepiscopi sed prrefuit concilio Aveniouensi.
etiam monachi tilulum addere solebat. Ea procul Non contentus benefacere in sua dioecesi, funtia-
dubio ratione gratilicatus est S. Victoris monasterio; vit in Forojuliensi ecclesiam pro clericis, quos sub
dedit enim partem quam habebat in castrode Auriae, regulari norma constitutos, Ecclesire Romanae sem-
anno 1035, indict. m; dedit quoque in manus Isarni per esse subditos jussit, uti scribit ad Alexandrum
abbatis, quo magistro vitam edoctus fuerat mona- papam II. Proindeque id minime factum ante an-
tV.tcamecclesiam S. Genesii seu S. Honorati, retento num 1061|, quo iiicboatur Alexandri ponlificatus.
pro altari S. Stephani vel S. Trophimi censu unius Gratum fuit Alexandro Raimbaldi consilium, ideo-
librre incensi in ejusdem S. Trophimi festo. Obser- que Ecclesiam Barjolensem sub Ecclesiae Roma*
vatione-dignum est iromen et titulum S. Trophimi nae tutela suscepit ; el in arguraentum subjectio-
ecclesiae Arelatensi post S. Stephani nomen non nis annuum censum denarii aurei imperavit. Idem
fuisse adjectum ante pontificatum Pontii anno 1029, archiepiscopus ad canonicorum regularium insti-
ni videre est in ejusdem charta, quem imitatus est tutum amplectendum majeris Ecclesire canonicos
Raimbaldus. Anno 1037 subscribit litteris Gauffredi f adduxil, quibus Willelmus, Massiliensis vicecomes,
et Bertrandi comitum Provinciae pro Cluniaeensi mo- ampla latifundia et possessiones in Craudi campo
nasterio, ex ejusdem tabulis. Anno 1040, Idibus Oc- donavit; quam ordinalionem inslauravit postca Ay-
tobris, adfuit dedicaiioni basilicre S. Victoris Mas- cardus archiepiscopus , ut apparet ex charta in
silieusis opera Benedicti papre IX. Eodem anno, in- arcbivo Arelatensi relata. Tandem benedixit 1065
dictione vui, controversiam diremit inter Massilien- ecclesiam S. Petri de Correns [ al., B. Mariaede
ses et Montis Majoris monachos, praesentibus Gau- Correno] ubi monasterium erat constructum, ac in
fredo et Bertranno comitibus, Willelmo et Fulcone die consecrationis absolutiouem a peeniientia om-
vicecomitibus Massiliae. Hoc ipso anno subscripsit nibus beneficia daturis huic ecclesiae concessit;
chartae Amelii Seneciensis episcopi pro S. Victore. quo die anniversario, magna olim festivitate cele--
Frequens est deinceps ejusdem menlio in Victorinis bratura fuisse jubilaeum Correnense patet ex tabula
tabulis, ut supervacancum videatur singulas percur- ccenobii Montis Majoris. Subscripsit litteris AIino-
rere; maxime cum alia notatione digniora supersint. discomitissaeRuthenensis,Neraausensis,etc.,quibus
Anno circiter 1050 Raimbaldo subjectionem et subdit monasterium S. ^Egidii, abbati Cluniacensi;
reverentiam promisit, secundum prrecepla canoiiuin dat. an 1066, vm Kal. Januarii. In subscriptione se
et patrum instituta, Pontius Aquarum Sextiarum ar- C simul dicit archiepiscopum Arelatensera, et Romanre
chiepiscopus; testaturque Honoratus Bouche idem Ecclesiaevicarium. Eumdem vitam produxisse usque
praestitisse Bertrandum Forojuliensem, Angelricum ad annum 1067 probant litterae Hieronymi cujus-
Regensem,BenedictumqueAvenionensem, laudalque dam, quas cx magno chartulario S. Victoris eru.t
Tibrum sacramenlalem Arelatensem, sic dictum virCl. Antoninus de Rufli, et ad nos pro solita mis.t
quod hujusmodi sacraraenta contineat. Recensetur humanitate.
inter Patres conventus Barcinonensis anni 1054.
Baluzius et Attamen idem Ruffius contendit Raimbaldum an.
An. 1056 (si bene conjectant Labbcus)
cum Vien- 1060 jam cessisse sedem Aicardo, quo anno, inquU,.
pridie Nonas Septembris, Leodegario
subscripsit hic cuidam chartae, quam legit ipse Ruf-
nensi, et legatis Narbonensibus, concilium celebra-
fius. Aliunde pro certo habetur RaimbalJum matui e
vit episcoporum xxn apud S. ^Egidium. Sed citius onere mouasticam
videtur vel ex solo Lu- ante mortem deposito pastorali
habitum fuisse pene certuro
Constat hanc in coenobio Victorino vitam iterum esse amplexum.
tevensium episcoporum iudice. syno-
Nonas et Tolosa- Ul vero qur» sit nostra sententia depromamus, ma-
dum actam esse pridie Septemb.,
nam Idibus ejusdem mensis, anno 1056. Narbo- nifestum nobis videtur Raimbaldum vitam produ-
Ante mortem quidem
nensi apud S. /Egidium adfuit Bernardus episcopus xisse usque ad annum 1067.
et Tolosanae Si eodem anno statui monastico rursus sese addixit; sed quo tem-
Lutevensis, Rostagnus. In electione Bernanii
celebratae sunt hae synodi, inter utramque fluxcrunt pore, non audemus definire.
nomen subscribens,
tantum novem dies. Qui vero fieri pottiit ut tam abbatis II S. Victoris au. 1065,
brevi tempore duo fuerint Lutevenses episcopi, qui archiepiscopum se siraul et monachum dicit. Toto
iis adfuerunt?Certe mortuo Bernardo non potuit fier illo tempore aut nulla, aut cerle rara Aicardi suc
electio, nisi post facultatem metropolitani datam. cessoris ejus memoria. Dics depositionis Raimbaldi
C«-
Debuerunt convocari episcopi comprovinciales ad notatur xm Martii in Necrologio Canonicse (La
consecrationem novi episcopi. An satis fuit ix die- nourgue).
jrum spatium ad haec omriia praeslanda? Praefataesv-
 1393 DIPLOMATA. 1394

RAIMBALDI DIPLOMATA.

I. A Atttrico firm. Rostagnus WilJamuro firm. Boiiporu»

Privilegttim pro monasicrio S. Victoris. finn.
(Anno 1035.) II.
[Gatl. Chrht., t. I, Instrum., p. 95.] Absolulio a poznitentih impertitur in consecratione
Omnipotentein Deuni cum ineflabili providentia. Ecclesix sanctw Muriw de Correno quw dotatur.
suo velle liqueat creasse cuncta, exstat homini da- (Anno 1065.)
tam ad possitlendain terram, simtilque subsistentia [Apud ACHERIUM, Spicil. i. VI, p. 441.]
i:i ea vel cx t a. Quocirca ego R.VIMCALDIJS, gratia RAIMDALDUS servus servorum Dei, apostolica au-
Dei sedis Arelatensis praesulatus honore suhlimalus, ctoritate omnibus tam clericis quam laicis salutem,
enorme scelus meum considerans plurimum, necnon adjutorium quoque pcenitenlibus concedo. In bene-
discussionem futuri peccatorum judicii; territusque dictione ecclesiaeSanctce Trinitatis, et Sanctae Ma-
iminani i llammariini gehennalium , etc. Igilur ho- riae, Sanctique Joannis ac Sancli Petri in Correns,
cum memor, lerrorem judicis forraiJans, clenien- cl in ejus consecratione lalem absolutionem conce-
tiam Redemptoris amplectens, terram meae pote- dimus, ut quicunque beneficia daturus hanc eccle-
slatis meaeqtie ditionis omiiipotenli Deo, Sanctique siani ingreditur, cuncta se impetrasse lretetur; et
Victoris martyris monasteriu hau.il longe a nioeui- " pcenitens qui ad eam in consecratione ejus adve-
bus Massilire fundato, abbatibus ac inonachis futu- nerit, tale remedium sibi percipiat; tertiam partem
ris et praeseiitibus ibidem Deo servientibus statui pcettitentiae illi dimittimus , et ecclesiam usque ad
donandam, et perpetim habendam, videlicet de ca- caput anni ei reddimus et pacem, et capillos inci-
stro quod vocatur Auiiol omnem meam partem dere habeat; et si mors in capite anni evenerit, vel
qtiam ego ibi hybeo, vel alius pro me, vel excepto insuper annum, ex nostra parte absolutus perma-
alode jam dato in vilja et castello, et omni territorio^ neat; et si in alio anno annualiter vel insuper au-
in cullis, et in eremis, in vineis et pralis, pascuis, lium, in ea absolutione permaneat. Quam absolu-
et silvis, gai-ricis et oglatis, cum cunctis molendinis tionem a sancto Petro accepimus, cui, ut fere omnis
ad racani partcni de alode ct feu (/., feudo), exceptis catholicus orbis agnoscit, polestas ccelilus est col-
duobus mansis, qttos dedi Aldoardo et Pontio. In lala, quemvis solvat..... vinculis, et liget quos vult
omnibus igitur et per omnia de supradicto castro ct in ceelo et in lerra, et cui vult dimiltat, et quem
de omnibus appendiciisejus qure pertinent ad meam, vult perdat. Quapropter, nobis concedenlibus, qui-
ut ita dixerim, friscam, dono Sancto Victori pcrpe- cunque bonum huic loco fecerit, lalem benedictio-
tualiter baec omnia meorum timore peccatorum , p nem accipiat, sicut superius diximus. Et qui ad haiic
simul et reternorum amore prremiorum, vencrabili ecclesiam ierit, securus ab omnibus inimicis suis.
loco, coatui fratrum sancto, trado possidcnda, ha- vadat, et qui ei aliquid impedimeiiti praestiterit,
benda, vel tenenda, pra animre meae, genitorumque i
sciat se excommiinicatum et anathemalizatum. Si
meorum rcmissione omnium peccatorum. Ullus vero < qnis itaque, quod non optamus, temerario ausu
nastrorum parei;turii, sive fratrum, quicunqiie per- < contra hanc nostram praeceptionem ire conatus
sonarum, si habueril velle donum hoc aiinulare, fucrit, et in villa qure vulgo Coreno dicitur, offen-
non valeat implere, setl componat in vinculo decem < derit, si infra quadraginta dics ad einendationem
lihras de auro, itaqtie Dei summi facial assuini i
non venerit, sciat sc maledictum omnibus maledi-
<
pcenas perennes pati, etin infernum trudi, el dein- ctionibus quae in Novo et Veteri conlinentur T«-
ceps hoc donum perpetuum ac firmum pcrmaneat istamento, etc.
in revum. 111.
Acta est bacc donalio anno ab incarnalo Domino iCharta pro Sancto Victore a Baimbatdo Arelatensi
1035, indictione III. archiephcopo confirmala.
Ego. Raimbaldus cum haeredibus meis hanc char- (Anno 1069.)
tam fleri jussi et tirmare rogavi, Bonifacius frater D [Gall. Chrht. ibid. p. 555.]
meus me precante iirmavit, et caeteri qui sequun- Ego Jeronimus Rainois quondam filius et Mir-
tur : Willelmus vicecoraes Massilire, una cum tiliis manda i uxor mea, in praesentia D. Raimbaldi Arekt-
suis domno Pontio episcopo, Aicardo et Fulcone, tensis 1 urbis arcliiepiscopi donamus S. Vietori man-
Slephano et Bertranno Jirmaverunt. Autrannus (ir- siones s quas in urbe supradicta habere videmur,
mavit. Pontius de Lambisco tirm. Guiquiramus lirm. juxta j Ecclesiam S. Genesii, superque Rodani flumi-
Fulco lirm. Majolus flrmavit; Noe lirm. Rainaldus i ripani, anno 1067. Ego Jeronimus et uxor mea
nis
firm. Arenul. flrm. Bonifacius firm. Faraldus firm. et ( frater meus Boso hanc donationem firmavimus,
Giiisla firm. filius suus Pontius Milo Jirm. Ponliiis I
Donuuis arcbicpiscopus Raimbaldus firmavil. Ugo
l~9p RAIMRALDIARELAT. ARCIIIEP. DIPI.OMATA. 159(1
de Balc ftrmavil. Volveradus ct Amelius frater ejus A ete pacem fregerit, examii.aius pcr decrcta legum
llrmavit. Fulco frater archiepiscopi ftrraavit. ssreculariura, juxta moduin culparum cogatur persolr
IV. *vere, et per sanctorum canonum regulas duplicata
Sirmo et coufirmutio sanctorum Patrum sanclw pocnitentia I judicabitur. Quod ideo dignum ducimus,
treuvw Dei. iut, si promissionem illic faclam in aliquo corrum-
(Anno 1041.) ]
pcre praesumpserimus, mundano et spiritali judicio.
[Edidit Dqm MARTE.NF. Thes. Anecd. I, 161, ex ms. cdttpliciter condemnemur, Credirfius namque istani
Talveras. ] (
causam a Deo nobis ccclitus inspiratam divina opi-
In nomine Dei Patris, omnipotentis, et Filii, et ttulatione, quia apud nos , ut crcdimus, nihi! boni
Spiritus sancti, RAIMBALDCS, Arelatensis archicpi- aagchalur, quando a Dco populo suo trancmissa est.
scopus, cum BE.NEDICTO Avenionensi, et NITARDO DominicaI ccrta dics non celebrabattir, te.A cuacta
Nicensi episcopis, nec non et vencrabili abbate scrvilia f opcra in ca fiebant. Promisimrs itaqne Deo.
domno (1) QDILO.NE una cum oranibus episcopis el ac a devovimus quatriduum, ut supra dizcius, ut y
abbatibus, et cuncto ciero per universam Galliam feria f propter ascensioncm, vi feria proptcr Christi
Iiabitantibus, omnibus archiepiscopis , episcopis , passionem,
I Sabbatum pro vencratione septiUi'ra, ci
presbyteris, el cuiicto clero per totara Italiam com- ut l Dominica resurrectio inviolabiliter celebrsretur,
morantibus, gratia vobis et pax a Dco Patre omni - ab s omnibus rurale opus in ea omnino non fieret,
potente qui est et qui erat et qui venturus est. '
inimicus inimicuro. non formidaret, sccundiim au-
Rogamus vos et obsecramus, oranes qui timelis ctoritatcm ( a Deo collatam et ab apostolis traditain.
Deum et creditis in eum et ipsius sanguine rcdempti Oaines
* qui hanc pacem etDei trcuvam aniaverintbc-
estis, ut caveatis et provideatis vos ad sahitem ani- 'nedicimus et absolvimus, sicut superius dictuni esl.
marum et corporum , et sequamini vestigia Dei, Illos \ autem qui contradicunt, excommunicamus,
'
pacem habenles ad invicem, ut cum ipso merearaini maledicimus et anathematizamus, et a liminibu:;
s
paccm et tranquillitatem perpetuam possidere. Re- sanctae matris Ecclesiae eliminainus. Cum autein
(
cipite ergp et tenetc pacem, et illam trevam Dei, evenerit cuiquam vindicare in cos qui baiic cliar
quam et nos, divina inspiranle misericordia , de tam • et Dei trcuvam irrumpere pra:sump&eiint, vin-
(
ccelo nobis transmissam jam accepimus et flrmilcr dicantes nulli culpre habcantur obnoxii, sed sicut
'
tenemus, ita constitutam et dispositam, videlicet ut cultores causae Dei ab omnibus Christianis exeanl
ab hora vespertina diei Mercqrii inter omnes Chri- et ( redeant benedicti. Si vero residuis dicbus aliquiJ
!
stianos amicos et inimicos, vicinos et extraneos, sit C sublatum fuerit, et in diebtis treuyae obviaveril,
firma pax, et stabilis treuva usque in n feriam, id omnino ' non teneatur, ne occasio inimico dala vi-
est die lunae ad ortum solis, ut istis quatuor diebus deatur.
' Praeterea rogamus vos, fratres, ut in qua-
ac noctibus omni hora securi sint, et faciant quid- 'cunque die apud vos pracdicta pax et treuva consti-
quid erit opportunum ab omni timore iniinicoruni iuia ' ftierit, ipsum diem devote recolalis in nomine
'
absoluti, et ln tranquilliiate pacis et istius trcuvrc sanctre Tiinitatis. Latroncs quoscuuque de vcstra
conflrmati. Quicunque hanc pacem et treuvam Dei 'regione ejiciatis cl abomineinini, maledicatis ct
observaverint ac flrmiter tenuerint, sint absoluti a 'excoramunicetis ex parte oimiium sanctorum qui
Deo Patre omnipotente et Filio ejus Jesu Christo, :supra scripti sunt. Decimas vero vcslras et primitias
et Spiritu sancto, et de sancta Maria cum choris de ' laboribus vestris Deo ofleratis. De honis vestris
virginum, et de S. Michacle cum choris angelorum, ad ccclesias deportelis pro salute vivoium et defun-
cl de S. Petro principe apostolorum cum omnibus clorum, ut Deus vos libcret ab omnibus malis in
sanctis et lidelibus cunctis, nunc et semper, et per hac vita, ct post haitc vitam perducat vos aJ regna
omiiia saecula saeculorum, Qui vero treuvam pro- ccclorum, qui cutn Deo Patre et Spiritu sanclo vi-
missam habuerinl, et se sciente infringere volueriiit, vit et regiiat Deus per ornnia saecula saeculorum.
sint excommunicati a Deo Patre oninipotenle, et Di Amen.
Filio ejus Jesu Christo et Spiritu saucto, el dc om,- V.
nibus sanctis Dei sint excommuiiicali, maledicti el Cliarta Raimbaldi, qua ecclesiam Sancti Genesii et
detestali, hic et in perpetuum, et sint dainnati sicut Sancti Honorati, dat Victorinh monaclns.
Dalhan et Abiron, et sicut Judas qui tradidit Domi- (Galt. Christ. nov. edit. I, 95, ex charlario
S. Caisarii.)
num, et sinl dimersi in profundum inferni, sicut
Pharao in medio maris, si ad eniendationem non Qmnipotentis Dei incoraprehensibili dispositione
venerint, sicut constitutum esl. Videlicet si quis in adeplus hujus sanctae sedis Arelatensis pontificale
ipsis diebus treuvae Dei homicidium fecerit, exsul culmen, multa subinde mecum de eodcm regimine
factus, alque a propria patria. ejectus, Jerusalem ccepi in animo evolvere, etc. Unde quadam dic de
tendens, longinquum illic patiatur exsilium. Si vero religioso loco in honorcm Sancti Genesii vel Sancti
in aliis quibuslibet rebus supradictam treuyam Dei Honorati construclo, foras muros nostrae tivitatis

(1) Hugo Flaviniacensis abbas trevam auctore S. mana auctorilate, sed etiam divinis terroribus con-
Odilone in primis firmatam ftiisse anno 1041 disertis iirmatam,
yerbjs asserit in Chronico, eamque non solum hu-
W GERVASiUS ARCHIEP. REMENS. — NOTITIA HISTORICA. liOS
posito, multrt volvens mecum in animo, quomodo A. consilio, vel creterorum episcppqrum meorum suc-
de tam spiritali prisci temporis monachorum officio cessorum, totum in manus Isarni abbatis S. Victo-
versus esset in possessionis saecularis servitio, me- ris Massiliensis tradimus, donamus, cedimus jure
cura tractayi ut ilhim locum darem monastcrio perpetuo, nobis in hoc consentientibus totius pro-
sancti Vietoris de Massilia, in quo constitueret vincite prineipibus seu comitibus Josefredo atque
lsarnus abbas monachos in Christi servitia. Igitur Berlranno, ct nostrae sedis canonicis Arelaterisibus,
ego Raimbaldus, gratia Dei in praesulatus honorem Poncio Massiliensi episcopo, cum fratribus ; tali ra-
sublimatus, ipsam ecclesiam Sancti Gcnesii cum tione ut a monachis vel ab abbate census pcr sin-
otnnibus sibi subjectis ecclesiis, et caetcra omnia gulos annosreJdaiuraltari Sapcli Stephani vel Sancli
qure in praesenti videntur lenere, ct quidquid in fu- Trophimi, libra unaincensi in festosanctiTropbiini.
turo potuerit acquirere, de ipsis rebus quas jam le- Id ipsumque enim, quod inspiranle Deo cgiinus, sa-
uuit, vel tindc qtioque aliunde acqttisicrit, exeepiis croruin. canonum ct legalis jubet auctoritas, ut de
illis hicalibus feudis, cl quidquid laici illi ex ipsis rebus episcopii construatur monasterium.
stiis feuais abbati congregationis ccsserunt, cum co

DOMini
ANNQ MLXVII.

GERVASIUS:

REMENSIS ARGHIEPISGOPUS.

NOTITIA HISTORICA.

(Ex Gallia Chrisliana, nov. edit. t. X.)

Prsesulem hunc, quempleriquc omnes laudant, B jure obvenerat, etiam nolens cederet. Ex longo et
Willelmus abbas Metensis vehementer et inimice trcdioso carcere Gervasius ereptus in Northmanniam
insectatus esi maledictis, (grannum etiam illum vo- secessit, ubi, a Guillelmo duce comiter exceptus,
cans; et tamen abbas ille praedicatur fuisse vir Deo auro, argento, honore, multisque praediis cuinula-
deditus, et sanctissimre vitre; non diffltendum tamen tur. Fama ejus per universam Galliam crebrescente,
est illum, si fides adhibenda sit historiae beati Theo- rex tantum praesulem allicere ac beneflciis sisbi dc-
derici abbatis Andaginensis, quamvis ad otnnia sa- vincere cupiens, eum prirao a consiliis esse voluit;
gucem el strenuum, cphcopatuque dignum, natnra tum Gindone archiepiscopo fatis cedente, Remenses
tamen et moribus plusquam oportuerit ferum, immi- infulas ei cupidissime conciliavit, quas annuente
tem el truculentum fuisse. Nalus est ille anno 1007, clero et populo adeptus est idib. Octobr. anno
idestforte 1008, non.Februar. apud Castrum Ledi, 1055.
parentibus Uamelino seu Aimone domino Castri Quadriennio post, x Kal. Jun. ipso die Penlecostes,
Ledi et Hildegardc seu Hildeburge de Bellismo, so- Philippum I, rege Henrico patre praesente, inunxit,
rore Avesgandi cpiscopi Cenomanensis. Avesgando astantibus viginti quatuor episcopis, ac Nicolai V
avunculo successit in episcopatu, anno 1036; sedvix papre.legatis, Rem gestam exponit vetus charta,
episcopalc solium conscenderat, inquit Marlotus, C quam a tomo II Libertatum ecclesire Gallicanre
cum Herbertus, cognomine Baccho, qui jamdudum transcribi curavimus inter instrumcnta. Hanc au-
Avesgando moleslus fuerat, ei insidias struit, et tem nactus occasionem Gervasius, vindicavit sibi
inaudita tyraunide ab ingressu urbis Cenomanensis totius Gallire primatum, potestatem consecrandi re
per duos annos excludit. Subinde Godefridus Ande- ges Francorum ct summum cancellariatum queni
gavensis, cui episcopium Gervasius quandiu super- anteccssores sui obtinuerant.Caeterum ex charta illn
stes esset, Herberti pravitate denuo fatigatus promi- cui concinunt alirc numero quamplurima;, prrete:'
scrat, ei ex aroico hostis factus est; nam se delusum Albericum TriumFontium,Chronicon Remense, el
arbitratus castellum Ledi obsidione cinxit, tum pra&r. appendicera ad chronicon Mosomagense, constat
textu ineundre pacis Gervasiura ad familiare collo- Gervasium sedere ccepisse anno 1055; quod si qui-
quium alliciens eum subdole cepit, atque in vinculis , busdam aliis instrumentis repugnare videtur, in ho-
captivum per septem annos detinuit, ut ex actis rum notis chronologicis mendura irrcpsisse necesse
concilii Remcnsis sub Leone IX colligitur; ubi Go- est scribarum aut librariorum vitio. Videtis infra.
dcfrido sub anathemate injunctum ut Gervasium qure ea de redicturi sumus in abbatia S. Dionysii
libertate donaret : quam tamen ille non est assecu- - Remensis. Exstant plurimae ad Gcrvasium litleraj
i'i quin prius casHlum Ledi quod sibi patrimonii Stephani X papa>, qui illum pro religionc fordtcr
WM GERVASII ARCHIEP. REMENS. liOO
Bijereinvitat, auxjliumque sedis apostolicae non de- A. ipsis Idibus Octobr.s si viveret finiendo, m Kal.
luturum pollicetur, postquam sibi cum illo amici- Jul. festivilate SS, Petri et Pauli ad vesperum ag-
tiam optavitperpetuara, hortaturque eum utadRo- gravalus iufirmitale qua post sexto die mortuus est,
manam synodum conveniat : item Nicolai II, juben- prredictus domnus Gervasius archicpiscopus fecit ad
iis Bellovacensem episcopum, Simoniace, ut crede- se fratres ct canonicos convocari qui tunc inveniri
batur, promotum, cum Silvanectensi ejusdem crimi- poterant. Quibus accersitis et prresenlibus credulU
nis reo ab oflicio suspendi : item Alexandri II, qui- tatem suam aperuit, et ut vere catholicus confessio-
bus eura hortatur ut in causa abbatissae e Laudu- nem suam fecit; sicque postea communicavit de
nerisi inonaslerio injuste ejectre cognoscenda, Eli- sacriflcio aitaris Dojiiiiii. Nobis quoque ut ei ante
iiando cpiscopojuxta tenorcm commissionis aposto- Deum testes fuissemus quod idem vere corpus eI
licaeassistat; prohibet ctiam ne consacret Josselinum sanguinem credidisset injupxit et postulavit. Post
Suessionensem episcopum de Simonia convictum; haec,ut in eadem membrana legitur, adniojiitus ut Ee-
BeUovacensem coi-rigi, et Ambianenseni ob injuriam clesiaeRemensi ob dainna ab ipso illata faceret satis,
Corbeiensi abbatiae illalam ad satisfactionem adigi vadium dedil Odolrico prwposito promisitque si su
>r:i;c;pit; corpus denique S. Memmii.ab ecclesia sua perviveret omne emendaturum, Idem etiam pro-
•nJebite per Catalauncnsein antistitem translatum ^ missum fecit Herimaro S. Remigii abbati. In eodeni
<d propriam basilicara, comminatione censurarum codice Gervasius multa Remensi ecclesiaeornamenta,
ecclesiasticarum referri demandat. Duae quoque a contulisse dicitur, quae omnia recensenlur; insuper
Gervasio scriptae leguntur epistolr*; altera anno 1060 fiatribus ecclesir»Remensis ad anniyersarium suun»
ad Nicolauin II, post fundationem seu potius re^ faciendum dedisse quatuor molendinos bene instrur
staurationem monaslerii S. Martini a Campis Pari- ctos ad Duos ponles super Vidulam, etc. In veteri
siensis, cui subscripsit, et mortem Henrici I regis; Necrologio quod in codem codice habetur, iv Non.
altera anno 1061 ad Alexandrum II; quibus obse- Jul. decessisse perhibetur doronus Gervasius archi-
quium suum erga sedcm Romanam aperte signilicat. episcopus, qui dedit S. Mariae molendinos citra pon-
Scripsit eliam de miraculis S. Melanii episcopi Re- tem ad dividendum canonicis quidquid inde cxierit
donensis. Vitam deiiique S. Djnatiaui archiepiscopi iil anniversario suo. Qui dics convenit iis qtiae modo,
Remensis dicitur composuisse. de ejus obitu relulimus; indeque patet falli Marlo-
Sed in hoc sibi maximam laudem peperit, quod et tum qui eum mense Aprili obiisse dicit. Locus se-
numeretur inter fundalores ecclesiae Castri-Ledi, p.ilturae ejus adhucvisitur, inquit idemMarIotus,suLi
dicecesis Cenomanensis, et tres in urbe sua metro- p Upide nigro in odeo majoris ecclesire prope aquilam,
polilana ecclesias in intogrum restituerit. Ac pri- ctii breve hoc insculptum legitur epitaphium :
mum quldem basilicam Sancti Nicasii, cujus paten- GERVASICS ABCHIEPISCOPIS.
tes undique ruinas, deturpatamque intus tt foris Ex&iiw virtuth vir, ac inler eos qui in Gallia
elegantiam et venustatem non potuit sine lacrymis illo swculo claruerunt longe celebrh, solers, mu-
intueri, reparavil suis impendiis anno 1060. Deinde nificus, sapiens, laudumque omni genere cumu-
landns. Hic siquidem lurbato regni statu, ttiajo-
in ecclesia SS. Timothei et Apollinaris eanonicos ris momenti negolia, ut summus cancettarius,
duodecim fundavit anno 1064, opem ferentibus Re- digne adminislravit, cavitque ne schhma ac Li- si-
moniw (abes Ecclesiam Gallicanam inficeret.
migianis monachis, ad quos illa pertinebat. Denique beratilas ems el#xit quam maxime in monasle-
apud S. Dionysium et basilicam renovavit, et cano- riorum SS. Dionysh et Nicasii restauratione,
riicos regulares introduxit anno 1067. Guidonem or- quorum opem stutim post obitum expertus est,
dinaverat 1063 aut 1064 episcopum Bellovacensem, doctrina in elucnbratione Vitw sancti Donatiani
et chirographo suo flrmaverat anno 1065 instru- ex Colvenerio, pietas in obseqxtiosanctw sedi
aposloticw iugiler et opporlune prwstilo; hunc
menta Balduini comilis Flandrias ct Philippi 1 regis Chronicon Flbriacense strenuhsimum virum ap-
Franciae de instauratione ccenobii Hasnortiensis. pellal, post auclorem Vilw sancti Melunii Redo-
de Novigento famoshsimum
Obiit iv Non. Kal. anno 1067, post dalum in ex- D nensh, Guibertuscharlularium Sancti Dionysii
cum archiephcopum,
trerois, sacrum viaticum perciperet, eximium Parhiensh pro Nogenlo nulli in regno sapien-
lidei suae argumentum. Id ex codice Remensis Ec- liaet honestatesecundum, Chronicon Sancti Ni-
clesiae conscripto ab Odelrico praeposito, qui rei ge- casii virum catholicum, lingua facundum, justi-
tta insignem, humilem ad merita, ad vitia rigi-
<
staeinterfuit, tolidem verbis referre juvat: Anno epi- dum; quw omnia Breviarium Remense paucio-
scopatus domni Gervasii xn nondum finito, sed iq ribus verbis contrahit.

GERVASII

EPISTOLJS AD NICOLAUM II ET ALEXANDRUM II PONTIFIGES ROMANOS

Vide supra in Nicolao II et infra i» Alexaiidrg I{

UOl DIPLOMATA. W%

GERVASII DIPLOMATA.

I. A.abbas ct necessaria eis victus provideat, et si quitf

iu eorum conversatione reprehensibile invenerit,
Charta fundationis seu lestilulionis duodecim canoni-
corum in ecclesia SS. Timothei et Apotlinaris. 'emendare satagat, ut securus in die judicii Deo de
(Anno 1064.) eis rationem reddere valeat. Quod nostrae ordinatio-
[Actes de la prqvince ecclhiastique de Reims, U, 75.] nis decretum ne quis convellere, vel aliquatenus te-
In nomine sanctae et individuae Trinitatis, Patris-, merare praesumat, sub anathemate prohibemus, ad
et Filii, et Spiritus sancti, Gervasius DeigratiaRe- posterorum memoriam id commendantes chiro-
moruni archicpiscopus, sanctae Ecclesiaetam praesen- grapho sub episcoporum, abbatum, majorumque
tibus quam futuris lidelibus, Si utilitaii et honestati nostri cleri, et caeterorum fldelium nostrorum qui
ecclesiaenobisaDeocoramissae diligenter intendiraus, interfuerunt testimonio. Prandium autem quod ca-
etquaecunqueinea[ad.,E.P.]divinrereligioniscuItum nonici Sanctre Marire hujus Remorum ccclesire illi
provida. praedecessorum nostrqrum vigilantia ordi- accipiebant in festivitate sanctorum martyrum Ti-
nata sunt, inconvulsa servamus, et quae cx his ne- mothei et Apollinaris, pro Dei amore, et noslro
gligentia, vel aliqtiibus infoi tuniis deperierunt re- condonaverunt communi consensu perpetnaliter
parare cpnteudimus; patiisfamilias nostro decrel» _ abbati Herimaro, et supradictis clericis, ut sint
nobis talento multiplex lucrum reportaturos, et eorum fratres, ipsorumque memoriain faciant in
euge certissimae remunerationis nos credimus audi- orationibus suis, cujus donationis largitatcm ne
turos. Unde considerantes ecclesiam sancti Timothei quis convellere audeat futuris temporibus, cum
niartyris in municipio hujus sanctae sedis, cui Deo coessentibus nobis episcopis et omni clero, sub di-
auctore praesidemus, sitam, quondam clericorum vini nurainis obtestatione comminamur.
numero et honestate religionis viguisse, sed partim j- Signum domni Gervasii archiep.
adversis casibus, partim incuria ad titulum unius •j- Signura Elinandi Latidun, episcopi.
presbyteri esse redactam; ideoque ab archiepiscopo f Signum Adelardi Suession. epis.
Adalbcrone, ut ex ejus reditibus hospitalilatis sup- f Signum Frotlandi Silvan. epis.
pleretur utilitas, beati Remigii monasterio ad possi- f Signum Widonis Beluac, epis,
dendum concessara; piae sedulitatis opera adhibere -J-Signum Odonis archidiaconi.
curavimus ut eam in antiquum honestatis statum f Signum Herimari abbatis sancti Remigik
repararemus. Quapropter id notificantes Herimaro Actum Remispublice anno Incarn. Domin. 1064.
abbati, injunximus ut lioc nostrre vpluntatis propo- indictione n, regnante Philippo rege an. v Idus
situm commendaret eflectui, et ipsam ecclesiam C Junii.
sancti Timothei cum suis redUibus stipendiariam II.
Pco faciens, famulaturis inibi clericis, ex aliis pos- Pro fundatione abbatiw.S. Dionysii Remensh.
sessionibqs sancti Remigi| in suo ccenobio suppler (Anno 1067.)
roentum repararet hospitalitatis. Qui libenter nostrae [Actes de laprovince de Beims, II, 79.]
prdinationi paruit, et sub nostro auctoritatis privi- Notum volo praesentibus, nec ignotum sit poste-
legio duodecim canonicos in eodem loco aggregavit, ris, quod ego Gervasius hujus sanctae sedis Remo-
Ulque regulariter ibidem divino insisterent servitio rum antistes, post aliarum restauralionem eccle-
canonicam praebendam eis instituit. Haec ergo con- siarum quae tam vetustate quam negligentia destitutae
stitutio ut fleret efBcaciqr, nos quoque ipsius eccle- ac desertae ab antiquis apparebant tcmporibus, beati
siaeaitare ad atigmenliim stipentlii eorum perpetua- Dionysii quae jam pene annulata fuerat ecclesiam
liter ipsis esse proprium conslituimus ; et quandiu renovare apposui; quam olim celeberrime ditatam,
illic fuerint canpnici, ne quisquam successor noster ingruente malitia, ad summam devenisse pauperta-
eis illud auferat sub djvina auctoritate interdicimus. tem frequenter transeundo roiseratus condolui;
Prseterea ratttm esse volumus ut sinf immunes ab adhibitaque tandem diligentia, reslaurationis opus
omni archidiaconorum et archipresbyterorum exa- 1opcratione, structura, Dei praesente gratia, non dis-
ctione, positi tiintum sub sancti Remigii domina- tuli, destructa reacdificans, qnae fundata non erant
tione, sub nostra tamen potestate, et abbatis subje- a fundamentis construens. Et quia ad mensam ca-
ctioue, quemadmpdum et monachi ipsius sancti Re- nonicorum dominaemeae sanctae Dei genitricis perti-
inigii; et sicut curam ex eorum animabus abbas de nebat, ab ipsis filiis meis eam sub censu sex soli-
nostra suscepit, eodem modo de eorumdem clerico- dorum omnium voluntate accepi, perpetua libertate
rum animabus curam a nobis suscipiat, ipseque donandam; hac consuetudine retenta ut servientes
eamdem decano quem sibi ad eorum custodiam fide- eorum, tam familiares quam coromunes, sicut anlea
Jem substituerit manu sua committat; ipse vero solebant, absque omni exactione alicujus pretii, ibi
W LEODEGARIIARChTEP. VIEXN. 1404
s^pullurcc traderentur; et si ipsa ecclcsia proccssu A crcvimus, modo quoquc dccernimus, quoddeorani
temporis, aliquo casu rediviva calamitatc, ad eam bonorum meorum substanlia indifferenter statui-
quae prius erat decidcret, corum sicut,prius erat mus. Cujus constitutionis nostrae dccrctum ut ia-
putestati subjiciatttr, nisi culpa vel studio ipsorum tuni inviolaturiique perpetuis valeat temporibus, no-
acciderit. strae auctoritalis scripto prasenti roboraraus, si
Ecclesia itaque meo sumptuet labore ad iiitegrum gillique nostri impressione consignamus.
restituta, cum diversis aeJificiis ad necessitatem Actum Remis, anno Incarnationis Dominicae
ifratriim accommodatis, eanoiiicos ibidem ad hono- 1067, Indictioiie v, regnante Philippo rege anno vn,
rem et anniversarii mei comraemoratione sanctae episcopatus mei anno xn.
M.iriaeaJ ustim concedere canouicoriUB, quortim Odalricus cauccllaiius scripsit atquc subscripsit.
decimam huic ecclesiae babendam, sicut olim de-

ANSOD0MIMMLXVH.

LEODEGARIUS

YIENNENSIS ECCLESLE ARCHIEPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA.

(Ex Galtia Christiana, vet. edit., tom. I, pag. 799.)

Leodegarius recensetur in diplomate Ermengardis, Rodulphi Burgundiae regis conjugis, an. 1057, cum
Ponlio Valentino, Artaldo Gratianopolitano, et aliis eplscopis. Vitaro, mores, ortus et actus anlecessorum
archiepiscoporum opere exarayit, ut legitur in Chronico ms.; subscribit tcstamento Hugouis archicpiscopi
Bizonlicensis 1044, vm Kal. Aprilis; ad quem eliam Leo IX papa epistolam misil; defunctusque pridie
I.lus Junii. Ex quo apparet iiiendum eoruni qtti alterum cognorainem Leodegarium superinducunt.

LEODEGARII CHARTiE.

I. B cipi ligandi atque solvendi potestatem contulit, t-i

Ecclesiam S. Ferreoli in plena sijnodo S. Viclori ab eo usque ad nos, licet iudignos, hanc potestat.ni
concedit. permanere concessit. Quapropter ego Leodegarius,
(Auno 1036.) sanctae matris Ecclesiae Viennensis archiepiscopus,
[M.VRTEN. , Amplhs. Collect. I, 404.J omnium Dei lidelium servus, exemplo et amore
Cunctis liquido patet primum homincm a Deo praedeccssorum meorum taclus, cupiens ornare
conditum atque in paradiso positum, ut, si peccare ecclesiam nostram, quae quondam gloriosissime
nollel, necessitatem peccandi non Iiaberet; quia floruit, propono et desidero deservire beatissimo ac-
vero invidia diaboli seductus est, atque in haec domno Ferreolo martyri, et civitatis nostrae tribuno,
ifriimnosa a Deo projectus exsilia, oinnes homines siquidem ecclesia ipsius vel coenobium, quod vo-
ex co genitos natura postmodum aequales fecit; sed cant Grinensium, quadragintorum simul in se ha-
Dcus, qui est suramum bonum, ipse praescius futu- buit multitudinem monachorum. Nos vero quos ad
rortim, postmodum per multa annorum curricula haec Deus infelicia perduxit tempora, si non ita,
hominem suum charura animal regere non destitit, saltem quod possumus adimplemus. Reddimus ergo
iraponens unum aliis, patriarchas primitus, et pro- sibi, videlicet S. Feneolo, ipsiusque quondam mo-
phctas, ac deinde reges, ad extremum vero tempus L nasterio, ex haereditate ipsius quidquid in nostro
sacerdotes. Haecaulem ideo facere voluit, ut, si quis dominio tenebamus, ceu etiam ubictinqtie fuerit
ejus amore pcccata nollct vitare, coerceret eum invenlum aliqnid ex ejus liaereditate, totum oranino,
videlicel alterius timore. Sunt itaque multa qure reddimus, et eos qui tenent, si reddere voluerint,
per Moysenpraecepit, et quae Aaron primo sacerdoti in hac eleemosyna adjungimus. Scd et fidelis noster
injunxit; ad ultimum vero B. Petro apostolo prin- Bladinus quidquid dc ejus haereditate in benelicio
Ii05 CHARIVE. . VM
de nofcistenebat, totum redJit. Insupsr et de sup A gislri scholae. S. Nortaldi abbatis S. Ptt-ri (i). S.
atide largitur. Hoc ergo per consilium fidclium Pontii 1 (2) abbatis. S. Dothmari abbatis (5) S, Wil-
nostrorum facimus, collaudante omni clero e( po- ]Iclmi (i) patris archiepiscopi. S. Willclmi filij
pulo ecclesiaenostrae, insuperet annuente Hermen- iejus. S. Huinberti comitis. S. Hcctoris. S. Her-;
garda inclyla regina regis Radulfi uxore, nunc berti et Artaldi fratris ejus. S. Herberti praepo-
vidua. Ponimus ergo in ipso loco Dei servos cx siti Diensis. S. Arnulfi. S. Adalardi abbatis (5)
monastciio S. Victoris gloriosissimi martyris Mas- Lugdunensis. S. Hodrici (6) abbatis. S. Eugenii (7.)
siliensis, ipsumque locum cura oniiiibus ad so abbatis. S. Ugonis canonici. S. Girardi levitae. S,
pertinentibus eidem S. Victori perpetualilcr damus, Girardi canonici. S. Milonis canonici. S. Adalartli
ct viro venerabili domno Isarno abbati, pcr consi- canonici grammatici. S. Berlionis Eanchi cauonici.
lium et voluntatem domni abbatis Odilonis Clunia- S. Blandini Iaici. S. Renconis 1. S. Vidgerii car.o-
censis, et omnium fratrum suae congregationis. nici. S. Hugonis subdiaconi. S. Lamberti subdin-
Facta donatio haecclecmosynaria anno Incarnationis coni. S. Hotmaris subdiacpni. S. Rothbaldi sub-
Domini nostri Jesu Christi 1036, iiidiclione IV, < diaconi.
Cpacta i, anno vm imperaloris Romanorum Con- IL
radi. Obsecramus itaque ex auctoritate oranipo- Charta Leodegariiarchiepiscopi ViswicnsiseccLsicm
tentis Dei, Patris, et Filii, et Spiritus sancli, ac Sancli Symphoriuni cocnobio Sancti Ferrevli
nostra contradicimus , et excomniunicamiis, u(. donat.
nullus successorum nostrorum ecclesiae hujus no- (Anno 1057.)
strre pontilicum, sive aliqua perspna disrumpere [MARTEN, ubi supra, col. 404.]
vel inquielare ullo moJo hanc elemosynariam dona- ... Dum Dei omnipotentis ordinatissima
tioncm valeat vel auJeat. Quod si fecerit, omnibus sanctorum canonum,.... quatenus res ecclesiaslica;
Dei maledietionibus subjaccat, et ab ccclesia Dei in a cujus ordinis persoiire a quocunquc acqtii-
fiic judicii separatus, in inferno sepeliatur damna- sitre, an nos quamvis possessae utilitalc quan-
tus. Insuper ct hrec nostra donatio lirma ac stabilis tumvis aedificiis, possessionibus ac substaitttis, mox
pennaneat cum stipulatione subnixa. ab liaeredibus eeclcsiaead quam jure pertinent, justa
Ego Nuspa monachus ad vicem domni cancellarii, ralione fuerunt requisita, cum omnibus absque ulla
domno archiepiscopo Leodegario dictante atque reddantttr contrarietate, nolentes vero reddere a
mandante scripsi, anno ordinationis ejus vi, 111No- sar.ctre Dei ecclesiae segregari debere societate. Er;o
nas Novembris, luna x, feria iv. r. Leodegarius sanctae malris Eccksire Viennensis
Acta publice in synodo Vienncnsi in prresentia Christianorum archiepiseopus, omnium Dei lide
dcrsini Leodegarii arcbiepiscopi et car.onicorum ip- lium servus, notum esse volo noslrae ecclesire.....
sius ecclesire ir.ultorumque fldelium abLatum, mo- flliis prresentihus ac futuris, quia amore tattus
nachorum, aliorumque clericorum diversoruni gra- •livino, rcaedificandorum venerabilium locorum mo-
duttm fere quingentomm, omni affeclti ea quae bic nasterium sancti Ferreoli ex utraqite parte
habentur inserta acclamantium atque Iaudantiuin, Rodanis flumlnis positorum desiderio, consentieiUe
simul etiam, si, quod absit! ulla unquam persona universo clero et populo, annuente venerabili ab-
srccularis aut ecclesiastica ullo modo inquietare bate Isarno Dei servo, asciverim ex Massiliensi
voluerit hoc donum, iuvocatione divina et auctori- ccenobio jam dictis locis ad serviendum Deo, ct
tite omnium sanctorum ac virlutum ccelcstium eos quaecunqtte prreJictoruni locorum juris esseut,
tzccmniunicaiitiura atque anatheuiatizantiuin, qui omni voto ac desiderio decrevcrim ad posse i::e
quolibet modo inquielare voluerint hoc donum ullo redditurum ab integro. Quapropter Sancti Sympho-
umquam tempore. Anien. riani ecclesiam ad aquibnarem Vienna; urbis
Ego Leodegarius archiepiscopus propria roanu partem sitam, quam fidelium testimonio,auclorilalc
firino. Signum Hartaldi pracposili. S. Burnonis laici D et Dei judicio constat fuisse ex Sancti Ferreoli
palris ejusdem. S. Heribcrti archidiaconi. S. Siu- ccenobii dominio, cura omni iiitegritate cidem
fiedi archidiaconi. S. Arnaldi archidiaconi. S. Pon- nunc restituo, cedo atque trado, et tnonachis Deo
tii presbyteri. S. Giraldi diaconi. S. Bernardi scrvientibus ibidcm permanemibus, videlicet cum
diaconi. S. Sarili diaconi. S. Ascarici Icvitre. S. Se- parochia, primitiis, cimiterio, insuper decimo oni-
nioreli canonici. S. Guigonls eanonici. S. Richardi neque teloncum, corvadas, omne quoque scrvi-
subdiaconi. S. Adelardi custodis. S. Guarnerii ma- tium ipsara ecclesiam allerara supcr ripam Rho-
(1) Insignis abbaiia in urbe Vienncnsi, quae tan- tum comitem subscripserint, magnae nobilitatis
deni ad canonicos saecularestransiit. fuisse conjicimus.
(2) Pontius aut Romanensis aut S. Theudcrii (5) Vulgo Athanacensis monasterii, qui ab! as
abbas cxstitisse videtur. desideratur in vulgatis indicibus valdc imper-
(5) Dolhmarus praefuit monasterio S. AndreaeinJ fectis.
fericri. (6) Hodricus seu Udricus fuit abbas insiihe
(4) Nolandus hic Iocus de patre Leodegarii ar- Barbai-ic, vel Qdericus abbas Jurensis S. Chmdii.
chiepiscopi, cnjus noinen liaclcnus ignorabgjntis, ut (7) Hiiitc Ettgenium suspicor fuiss;' ahbatcm Sa-
Ct frairis ij"s Willidmi, quos, cum ante Huuibcr- vignicusis S. Martini mouasterii,
iW STEPHANI S. R. E. CARDINALlS 1408
dani, sivc ar...... optiniusque constat, ad caput A !Leodcgarium Vieiinensum archiepiscopian, tt Adu-
ipsitis ecelesiaesitum, et cretera oinnia quaecunque leidam
I marchionissara cura flliis suis. Longa pcr
videntur ad eumdem locum pcrtinere, cum carapis, ttjinpora stelit ipsa moneta bona in pondcre et men-
vineis, pratis, hortis, molendinis, arboribus pomi- sura s dcccua. Nuper autem tempore Odonis mar-
feris et impomiferis, aquis, aquisve dccursibus, t'!.i;inis
* viii sni latroucs cl falsarii in burgo qui
sicut sciuutur termini, et hic hahenlur scripti. Ab dicilurAquabella,
< corruperunt eam et confunderunt
oriente terra S. (8) Mauritii tcrrainos qui vocantur et < falsavcrunt, ignorante supradicto marchione. Qui
Suspulis, ab occidente terra regalb>,a meridie terra statim
! ut audivit clainorcm supradicti archicpiscopi
S. Sevcri, ab aquilone terra de castello qui vocatur Viennensis, prrecepitne amplius fieret..NequefacluiU:
Suxol, ct de villis Masin et Maceu, parocliiam et cst l eo vivente. Post uiortcm vero,ejus.insurrexerunt
oinnia quaepertiiient ad parochiain, cum onini de- et < alii lairones, el scculi,sunt priorcs, et iteruiu
cimo, primitiis ac cemeeterio. Insuper etiam rcddo 'faisavertintcara, quousque prredictus arehicpiscopus
uiiuni inansum qui vocatur Adamaredas super ec- 'Leodegarius venil in Ilaliara ad prrediclam niar-
clesiam Sancti Desiderii situm cum campis, vincis, (chionissam doninam Adeleidam. Qurt similiter ut.
omnibus omnino rebus ad. eumdera mansum perti- :audivit, ne amplius fieret praeccpit. Tamen ut omni-
uentibus. Si quis ergo hanc donationem vel reddi- " bus ' noluni fiat, trapezita a domno Leone papa ex-
tionem inquietare tentaverit, omnibus Dei maledi- 'communicatus, paralysi percussus, liicmbris omni-
ctionibus subjaceat, cujuscunque fuerit personae bus ' dissolutus,. impiain vitam digna morle finivit.
aut dignitatis, sitque extraneus a fldelium societate, 'Modo atitem ignorante supradicta. domna Adeleidrt.
hac donatione inconvulsa perpetuo permanente. 'marchionissa, alii cxorti sunt, et pracdicta mala
Facta donatio hrcc anno Iiicarnatiouis Oominicae lscquuntur; sed mediante domno Adraldo Breme-
1037, iiidictioiie v, auino ix, imperatoris Romano- tensium abbate, et Artaldo Ecclesiae nostrre praepo-
rtim Conradi. s
sito, dimittuntur supradicta mala, et ne amplius
EgoNuspa mojiachus ad vicem dorani canccllarii fiant, promittit domna Adeleida marchionissa cuin
scripsi, domno Lcodegario archiepiscopo mandanle, flliis suis Pelro ct Amedeo et Oddone, Deo et sanclo
aiino ordinationis ejus vu, feria i stationis ad S. Mauricio in manu Domni Leodegarii archiepLicopi
Ferreolu.ro ante natale Domini. Viennensis, ut in tota potcstate sua Viennensis mo-
Domnus Leodegarius archiepiscopus firmavit. S. neta amplius non falsetur, neque fiat, neque ver.*,
Barili decani. S. Artaldi prrepositi, S,.Nortaldi ab- 'neque falsa illa quae in Vienna fuerit facta. Et hoc
batis. S. Petri. S, Synfredi archidiaconi. S. Arnadi Q fecit pro. amore Dei et sancti Mauricii cura sociis.
archidiaconi. S. Herberli archidiaconi. S. Pontii suis; de cujus beneficio honorata est, et pro anima
'
i iinoiiiti. S. Senioreti canonici. S, Geraidi diaconi, senioris sui Oddonis marchionis et pro sua et lilio-
S. Bernardi diaconi, S. Ascarii levitre. S. Ugonis rum ' suorum salutc, qui hoc laudant et confirmant,
canonici. S. Garnerii canonici magistri schohe. S. videlicet Petrus primogenitus, et Amedeus et Oddo,
Gerardi canonici, S. Girardi canonici. S. Adalardi Latidat hoc domnus Adraldus abbas Bremeten-
canonici,graramatici. S. Giudgerii canonici. S. Ren- sis, et Arlaldus praepositus Ecclesiae Viennensis.
conis. S. Richardi canonici subdiaconi. S. Milo- cum ' ccteris fidelibus suis, quorum ista sunt no-
nis canonici. S, Rothbaldi subdiaconi, et coeteri uno mina.
auiino firiiiaverunt.
III. Data per manus Bosonis ad viccm domni cancel-
De monela Viennensi corrupta. larii et priraiscrinii n Kal. Decembris, ltina xvi,
(Annol045.) feria iv, Heinrico secundo rege, nondum irapera-
[ Apud ACIIF.RIUH, Spicil. vet. edit. t, XII, p. 284, tore, Cresaris et imperatoris filio, hujus domnao
ex cliai tulario Viennensi a D. d'Herouval con-
cesso]. marchionissae genero. Recepta per manus domni
Notitia Vienncnsis monetae, qure facta est inter archiepiscopi Leodegarii.
(8) Id est ecclesiae cathedralis quae S. Mauricio saccra est.

ANNO
DOMISlMLXVIII.

STEPHANUS
SANCT^E CARDINALIS.
ROMANiEJEGCLESIiE

NOTITIA HISTORICA.
(Apud J. G. EGGS,Purpura docta, seuRes gestw S. R. E. cardinalium, desumpta ex Ciacon.o, Andrea
Victorello, Augustino Oldoino, etc, I, 15.)
5i phenus, natione Gallus, vir suo tempore litteratissimus, a'S. Leone IX ad purpiram evectus, ifiter
;409 CANONES. 141»
S. R. E. eardinales presbyteros meruit annumcrari. Solitariam vitam anti; ptirpuram professus scribitiT
sub OJilone abbate in ccenobio Cliiniacensi, a Bennonc ca-nobiarcha condito ad Gornam fliiviuni, cl a
Guillelmo Aquitaniae duce, Averniaeque comite dotato.
Hunc Slephaniis X, S. Lconis successor, una cnm Dcsidcrio cl Maynardo, doctis monachis Cassinensi-
bus, Constantinopolim pro exstinguendo Ecclesiae Graecreschistnalc legatum dcputarat: jam viaecum sociis
accinclus, obitu papae siiperveniente et annuntiato, omissa legatioue, remcavit ad propria. Funclus cst
lamen non multo posl lcgatione in Gallia Nicolai II Pontificis jussu, cujus mcininit Goffridus Vindocincii-
sis. Quam sttb Alexandro II continuaus, Goffridum Barbalum, coroilcm Andegavcnsem, ob plurima see*
lera apud sanctani sedem detalum, nec resipiscentenij anaihemaic percussit.
Missus deinde est a sacro cardinalium collegio in Geriiianiam ad Henricum rcgcm, Ilcnrici 1H, cogllo-
meuto Nigri, Imperatoris filiiim, adhuc juvencm inibcrbcm; a quo tamcn, liccl aposlolicas profcrrcl litlc-
ras, non est aiidilus, quinqiie dierum spatio, non sine apostolica: scdis injuria pro foribus niiinens, rcgiis
minislris, hominem Gallicum pcrosis, obicem ponentibns. Legationis causa duple.v fuil. Prinia, ul llcn-
ricus rex Romanac Ecclesiac Norlhinannorum lyrannide exlrenie tlivexalrc opcni fcrrct, ac pra;siiiiini Lon-
^obardorum iiuoleiitiam, qui Cftdaloum, hoininem laiciim, ac famac intcgrilate iaboranlcm, tonlr.i sacro-
rum canonum statuta in cpiscopum Parniensein clcgeranl, reprirncrcl. Allcra, ut infamc pscudosynodi dc-
cretuni, qno Nicolaus II, Romauus ponlifex, vila funcliis, synodnli scnlcnlia damnalus fitcral oiniiiaqiic ab
cogesta irrita declarata, regia auctorilole abolerefur. Re iiifccta Romam rediil Sleph.inus» ac 11011. .inullU
pOst, anno scilicet 1068, fatis conccssil. Inlerfuit comitiis Nicolai 11Scnis, cl Alcxandri II Roma; hahitis*
Ob doctrinre prrcslantiam a Pelro Damiani cardinali Decns el defensor Ecclesiw Bomiinw jurc appcllalus. Dc
ctiam in epistola quadam haechabel : Slephahum cardinalem piis virtulum fioribus, sanclh opcribus el
3i:o
octrinw radiis fuhse insignitum,nemo, qni virum noverit,dubitat. Alphamis cpiscopus Siileriiilanus, coacla-
neus Stephano, hoc eum epilapliio posl obitiun commendavil.
Stephane, qualis in atde Pclri quanlusque sacerdos
Exstiteris, novil Galiia cum Latio.
Nobitiias, gravitas, probitas et menlh aeiimen,
El virtus anitni mugna, fuere tibi.
Quinque manere dics cnm sol deberet, iit urna
Clausus es hac. Rcquiem det libi Christus, Amen.
Ejusmeminere B. Petrus Damlani in cpistolis. Alphanus, cpiscopus Salcrnitanus; Ciaconius in Vita;
Augustinus Oldoinus in addit. ad Ciaconium.

CONCILIUM TURONENSE,
.« quo multa de dhcipbina eCclesiastica a Stephano cardinale legato aposlolico, et decem cphcopis, constilula
sunt anno Chrisli 1060, indiciione \m,Kal. Martii.
Concit., t. XIX, col. 925.)
(MANSI,

TITULI CAPITULORUM. A via, praesidenle Stcphano, catliolicrc urbis Romre

I. Ut nemo pecunia vet alia cot^ventionecontra ca-
nones det vel accipial beneficium.
II. Vt ephcopo beneficium conlra prwdiclam regulam
conferenti conlradicant cterici.
III. Vt nullus ephcopus beneficium vendat aut det,
nec alienet quw sunt ecclesiw.
IV. Vt nullus ecclesiam a laico accipiat sine consen-
su ephcopi, neque venalem accipial.
V. Vt nemo clericale officium accipiat nisi in unius
civitatis ecclesih.
y\.'De ephc. presbyter., diac, subdiac, qui mulie-
rh carnali copula delenti ab offtcionon cessaverint.
VII. Vtclericus militans beneficiumamittat.
VIII. De laicis qui oblaliones ecclesiw, sepulturam,
lertiam decimarum partem, possident,aut vendunt, »
aut dant.
IX. Vt excommunicali sinl incesli, et adutleri, el qui
sua uxore dimissa, aliam ducunt.
X. Vt desertor monaslicw reliyionis sit excomtnuni-
catus; sitnililer et abbas qui eum pcenilenlem non
receperit.
PRJEFATIO.
Ab incarnatione Domini nostri Jcsu Christi anno
1060 indiclione xm, Kalend. Martii.luna xm, iv fe-
cardinali prcsbylcro, ct aposlolicre scdis vicario, in
basilicaSancliMauritiisocionimqueejus, sancla sy-
nodus, quae, ex praecepto doniini nostri bcatissimi
siimmi pontificis ct univcrsalis papae Nicolai, Tnro-
nis, quae esl melropolis Gallue, convcnil; proposilis
sacrosanctis Evangeliis, et praemissis ad Deum in-
tentissime precibus, diligcnti consideratione rc-
tractatis iis in quibusecclesiarum slattis in toto pcne
orbe, ct maximc i-nGalliis, vacillare ct pessumdaro
videhalur, quae breviler infra placuit annecli, condi-
gna sollicitudine dcfinivit.
CAPITULA.
I. Sancti Spiritus auctorilate, ut crediraus, in
Chalcedoncnsi synodo sententia de Simoniacis pro-
iata, sic ab omuibus observetur : quatenus quicun-
que deinceps pecunia aut aliqua inconveniente con-
veiilione saeculari, aut quolibet modo contra cano-
nicam censuram, episcopatum aut abbatiam, aut
archidiaconatum seu aichiprcsbyteratum, aut ali-
quam dignitatem ecclesiasticam, sive aliquem gra-
dum, aut ministerium, vel beneficium, quod non
nisi clericis habere sanctorum Patrum sancivit au-
ctorilas, dare, vel accipere, quolibet modo canoni-
bus contrario, lentaverit: et dans, a proprio decidat
1411 STEPUANI S. R. E. CARDINALIS 1*12
gradii et dignitale; et accipiens, ministerium seu A stino gradu veniam sibi reservasse cognoscat.
bcncficium male usurpatum, nunquam recuperatu- VII. Quicunque autem clericorum deincrps in
rus, amiltat. armis mslitaveriut, et beneficium et coiisorliutri
II. Si quis aut episcopus, aut praclalus quislibet, clericorum amittant.
contra praelixam rcgulam aliquod ecclesiasticum VIII. Quicuhquc laicoruni alicuid de iis qurc ad
ministeriumt veletiam ipsam pracbendam, quae ca- oiilationcm vcl eleemosynam Ecclesirc pertinent,
nonica dicilur, ordinare aut dare volucrit: libere sive septiltui-am, sive saltem leriiam decimarum .
liccat clericis contradicere, et vicinorum cpiscopo- partem possidere, venderc, aut sub nomine bencfi-
rum judicium, vel, si necesse fueril, ipsam quoque cii alictti dttre ulterius pracsumpserit, anathematis
sedem apostolicam appellare. gladio feriatur.
III. Item ut nullus episcoporum, vel pi-aelatorum, IX. Quicunque consanguineam suam, aut quam
aliquod novum beneficiuin de rebus ad jus Ecclc- consanguineus suus prius cognoverat, aut cujus
siae pertinentibus ultcrius praesumat contra canones consanguineam carnaliter in conjugium accepit, vel
alicui vehdere aut dare. Quicunquc vero aliquid ad dciiiceps acceperit; vel postquam cognovit, non sta-
jus Ecclesiae peiiinens, sub nbraine beneficii, sive lihi dimisit, aut cognoscens uon dimiserit; aul qui
quolibet modo, ab ecclesia alienare hactenus prac- B uxorcm alterius rapuit, seu rapuerit; vel qui suatti
sumpsit : si adhuc supercst, aut restituat Ecclesiae uxorcra sine judicio cpiscopali diinittens, aliam du-
quod male subtraxil, aut canonica mulctetur sen- xil, vel duxerit: donec se fructuose tradat pceniten-
teulia. liae, a corpore et sanguine domini nostri Jesu, et a
IV. Nulliis ecclcsiam magnam vel parvam dein- liniinibiis ecclesiaese exclusuin et alienatum, et om •
ceps, sine consensu episcopiin cujus parochia est, nimoJis sictit pulridum membrum a sano corpo;e
a laicis praesumat acciperc quolibet lr.odo; sed ne- piaecisum gladio spirilusj quod est verbum Dei, a-
que a clerico, vel monacho, seu laico, sub pretii ali- grtoscat.
c.Ujiis venalitate. Quod si fecerii, et vendens, et X. Quicumjue mbnasticre "religionis desertor in-
cinens, ea carcat. vcntus fuerit, a regno Dei ct a consortio Chrislia-
*. Confirmamus etiam ut non nisi in unius civi- noruin, sicut apostata, cxcludalur et alicnus cxi-
talis cr.clesiis quisquam amodo aliquod clcricale of- stai, donec resipisccns digne poeniteat. Simiiiier qui
iicium accipiat. Quod qui praevaricatus fuerit, cano- cjusmodi digne pcenitenies rectpere nolucrit, tertio.
nica ultione feriatur. admonitus, si non acquieverit,a communionc fratrum
VI. Praeterea si quis episcoporum, presbytero- suspendatur, sive sit abbas, sive abbatissa, donec
rum, diaconorum aut subdiaconorum,post cognilum E acquiescat.
interdictum domini nostri papae Nicolai, mulieris Ego Stephanus sanctae Romanae i^cclesiaecardi-
cujttslibet carnali detentus copula, a ministerio et nalis sacerdos vocatus, vice domini mei papaeNico-
bencficio altaris non cessavit; sive deinceps, cogno- lai praesidens synodo, his constitulionibiis a nobis
scens praelibatum apostolicae sedis interdictum, aut canonice promulgatis,paivitalismere assensum prre-
mulierem, aut ministerium Ecclesiae cum benelicio bens subscripsi. Deinde subsciipserunt decem lani
non statim deseruerit, nullam restitutionis in pri- archiepiscopi quam episcopi.

STEPHANI GARDtBIALIS

EPISTOLA AD JOANNEM DOLENSEM EPISCOPUM.

Vt adsil synodo Romanw Nicolai II post pascha, vel Turonensi a se habendw anie mediam
Quadranesimam (1).

Stephanus, Petri apostolorum principis et sanctre D1cavit. Sed et post datas ad te litteras, sccundum
Romanre Ecclesire cardinaUs, J , Dolensis Eccle- consilii sui providentiam, et temporum eventorum-
sire dicto archiepiscopo resipiscere, et ad viam sa- que netessiialem, me ad has partes deslinavit, et ut
lutis et emendationis redire consulit. quaepossem ili Ecclesia Galiicana, Deo juvante, con-
Dominusmeuspontifexsummusetuniversalispapa ciliis caeterisque laboribus emendarem, vices suas
Nicolaus te, quamvis rebellemetmonicissalutaribus mihi tiadens, injunxit. Uude apud Turonnm Domi-
aversum, ncquaqnam tamen paterna et consueta nica a.nle mediam Quadragesimam synodum indixi,
Romanae Ecclesire misericordia indignum judicavit; ad quam, dominura meum sollicitudine, el mediocri-
sed roissa, si tamen ad te pervenit, legatione, ad sy- tatem tuam suuiptibus et labore levans, sancti Pe-
noduni qure:antiquo more Romre post Pascha cele- tri ejusque vicarii mihique tradita auctoritate te
brabifur, adhuc tibi resipiscendi locum donans, evo- convoco, et ab omni periculo quod tibi ex parte

(1) Missa antc synodum supra descriplum.

1415 PRiYli.EGIUM PRO ECCLESIA VINDOCiNENSI. 1414
principis civitatis ejusdem evenire possil securum A misericordia senties ectlesiaslicrr:disli iclionis. Exem-
facio. Quod si nec ad nos nec ad domiiium meum plar etiani mitto epistolaehtijus polestatis a domino
in dictis lerrainis venire volueris, vindictam absque meo raihi traditae.

IN CONCILIO BURDEGALENSI

Slephanus eardinalis, sedis apostolicw lcgatus, ccllam S. Clemev.lis de Credonio monachii

Vindocincnsibus assej-it.
Tlies. Anecd., t. IV, col. 655, cx chartario Vindccinensi.)
(Edtdit dom. MARTENE

Licei monachorum S. Albanl querela, quam erga B qui eodem pro necessiiatibus monasterii sui Romarri
monachos Vindocini de ecclcsia Credbnensi jnre sibi pcrrexerat, cum in concilio lunc coram Nicolao p\ipa •
habere videbantur, saepius ventilala, injusta sempcr collccte cum caeteris aslaret, et acctisatori illi ra-
ct de inyjdiae orta radice legali judicio comprobata tione congruadedono ecclesiaemonastcrioVindociiii
sit : seraper tamen eos verbis lacessere, et placitis facto, et de judicio Andegavis poslca a saepedicto
jam definilisiterum inquietare solita sua improbitate comile G. aliisquc supranoniiuatis Viris publice dc •
conteiidunt. Prima naniquc calumnia, quam eis de termiualo, respondissct; corarauue doinni papae ct
praedicta ecclesia intulerunl, audiente domno E [Eu- e])iscoporum qui adfuere dccreto sancitum est prrc-
sebio], Andegavoruni pontifice, et domno W. [Wl- fatam ccclesiam S. Clementis de Crcdoneiisi castro
grino, tunc abbate S. Sergii, postea facto episcopo ad jus Sanctae Trinilalis Vindociiicnsis ccenobii pro-
Cenomanis, dorano quoque A. abbale S. Vincentii cul dubio legaliter pertinere. Tantis igitur lamqiic
ejusdem civitatis, multisque aliis probabilibus viris manifeslis, et insuper tanta auctoritatc definitis jit-
praesentibus coram Goffrido comite facla cst, qui' diciis saepe convicli, innocentiae adhuc immemore.s,
cum eos rcquisisset ut litteras vel tesles cxbiberent ct tot injuriarum quas monachis Vindocini suis in
de donatione illa quam sibi a Suardo vetulo faclam Christo, velint nolint, fralribus fecerant, penilus
fuisse asserebant, et quod pater suus Fulco comes non recordantes, rursum placita iterare, judices alios
et ipse donum illud auclorisassct, rcsponderunt sc in alienisregionibus adhibereconatisunt. Quasi vc-ro
iude litteras nunquam habuisse; sed tamcn utrum in aliam transcurrere patriam, examinatam rcctiltt-
lcstes liabere possent ex hominibus temporis illius, dinis possit exslinguere veritatem. Post longum ita-
si spatium eis concederclur requirere. Comes vero que tempus, cum quidam Stcphanus B. Petri cardi-
Goffredusterminum Ulis annurn iutegrum ponens, ut nalis dicttts Romani antistitis Alcxandri papx lcga-
infra testes suos, et undecunque, etiamsi de hostibus tionein Galliis fungeretur; reraoranle illo in Andc-
suis cssent, flducialiler et absque metu aliquo sibi gavensi palria apud castruro Salrourum, ecce iterum
adducercnt imperavit. Quod cum faccre nequivis- monaclii S. Albini, quasi noviter tunc incipercnt,
sent (quia.quos nunquam liabuerant, reperire tesles querimoniam de monachis Vindocini pro ecclcsia
alicubi non valebant),calumniam interimoraitlentes, Credonensi ad aurcs illius pertulertrnt. At ille cis.
x annis et araplius quibuscomes Goffredus vixit post non statim ibi, sed apud civitatem (2) Burdigalam,
ea siluerunt: slatim vero post mortem illius aptum ubi et concilium habiturus erat, praemonitis mona-
se calumniandi reperisse tempus existimantes, rursus chis Vindocini et illuc vocatis, respcnsurum se et
nova decrcla cudere, novos sihi judiccs adversus n causam diligenter spoponditcxaminaturum.Cumque
monachos Vindocini per manum Goffredicomitis ju- ad concilium die Kalendas Aprilis convcnissent, ct
nioris, Goffredi alterius successoris, ascire tenta- monachi S. Albini clamorem suum cunctis qui ad-
hant; nonnullos etiam potentium personarum viros, erant audientibus fecissent; quidam de fratribus
quos improvide contra jus et fas in hoc sibi maximc Vindocini qui idcirco venerat, Vitalis nomine, re-
profuturos credcbant, obaeraiites; ut videlicet quod spondit causam illam jam pridem in Romana synodo
justa ratione nequiverant, vcl utcunque muneribus sub venerabilis memoriae Nicolao papa pttblice de-
eflicere praevalerent. Sed eorum spc iii hac etiam terminatam fuisse, audientibus quibusdam epi;co-
parte, Deo disponente, frustrata, alia iterum adipi- pis de Gallia ad concilium profectis, Hugoue videli-
sccndi qttod cupiebant moliti sunt inferre machina- cetNivernensi, Gualterio Meldensi, itemque Hugonc
menta. Miserunt namqtic lcgatum Romae G., unura Treccnsi, atque Wlgrino Ccnomancnsi, quorum trei
de monacbis suis, qui eoruin super hac re domino H. scilicet W. et alius K. cum adhuc viverent, ct
papae insinuaret querelam; sed longe aUter qtiam monachi S. Albini saepedictamcalumniam iterasser.t,
sperabant evenit, quia quanto ibi districtior teneiur litteras suas B. Turonensi archiepiscopo et E, Andc-
censura justitiae, tanto minus invenit quod corrum- gavorum pontifici in testimonium monachis Vindo-
pat avarilia adinventrix justitirc. Denique 0. abbas, cini transmiserunt, protcstantcs vidisse se et audisse
(2) Concilium Burdigalae anno 1068 celebravit Stephanus legatus, de quo hic locus videtur inteUi-
gendus.
1415 LE6MS AtTNENSTS EPISCOPl Ult?
querelam illam justo examine libratam coram pr* A et si ita esse ut eorum epistolae protestabantur agno-
falo papa Nicolao in communi concilio fuisse defi- scerent, ulterius monachos Vindocini dc hac re nul-
nitam. Hoc audito prrefatus eardinalis Stephanus, latenus praesumerent inquietare : sin autem, Romam
recitatis prius episcoporum epistolis, respondit non sequenti anno ad tractandum in concilio querelari
esse conveniens, nec omnino licere, quod Romanus istius judicium utrique pergerent. Hanc sententiam
ponlifex semel juste definicrat, a quoquam alio rur- raticuabiUter justeque prolatam tam cpiscopi quara
tus alitcr discuti. Hoc solummodo illis rcliquum abbaies, aliique ecclesiastici ordinis qui adfucre
esse ut, si verbis monachi et litteris cpiscoporum viri religiosi, quorum subscripla sunt nomina te-^
aslipulationem praeferentibus Crcdere detreclarent, stati sunt; Goscelinus RurJegalensis archiepiscopus,
ipsi praedictos adirent episcopos, et utrum ita esset Godcrannus Sanetonensis, Guilielmus Engolimensis(
rei Veritas eorum viya voce per semetipsos usque ad Isembertus Pictavensis, Ragomundus Valalensis,
sequentem B. Petri festivitatem) quae III Kalendas Quiriacus Nannetensis, Mengisus Venesensisj Ite-
Julii celebratur, per semetipsos plenius addiscerent: rius Lemovicensis, Guillclmus Agenensis.

ANNOUOStlftl MLXXXtX.

LEO ATINENSIS EPISCOPUS.

NOTITIA HISTORICA,

(Apud Ucnr.ix, Jlatia sacra, t. VI, col. 4261)

Leo, summae eruditionis et divinarum scientiarum egregius vir, Atinensis ECclesiaeepiscopus ordinatus
est ab Adenulpho, CapuanO Srchiepiscopo, anno 1044. Eximie sedit ann. 28, defunctusque est anno 1072.
Hujus tempore, inquit saepe Chronica Atinensis, constructa est ecclesia S. Mariw in templo Saturni; hujus
etiam tempore inventum est corpus Chrhti mattyris Marci, quod latuerat in episcopio Atinensi sub altare
minore, quod poslea dedicavit in honorem S. Bartholomai iuxta corpora SS. Nicandri et Marciani. Annus
Christi erat 1046, Kal. Augusti, quando Leo sancti martyns ezuvias sacras invenit ac transtulit, cujus Hi-
storiam ipsemet cgregius prresul scripsit, ciijus exemplar ex ms. codice litteris Longobardis conscripto bi-
bliothecre Casinensis infra habes. Plura scripsisse Leonem ingenii sui documenta refcrunt, quae pauca su-
persunt. Exstant sermones aliqui in D. Marci martyris prredecessoris sui apud me ms. Quos ne sicut caetera
voret vetustas, hic exscribere non pigebit ad laudem tanti martyris asserendam, in cujus etiam latidem Pe>
trus diaconus Casinensis aliquot sermones concinnavit; nec adhuc, quod sciam excusi sunt, latentque in ce-
lebri Casinensi bibliotheca.

INVENTIO SIVE TRANSLATIO

CORPORIS BEATISSIMI MARCI MARTYRIS JET PONTIFICIS,

KDITA
A DOMNOLEONE EPISCOPO ATINENSI.

Fratres charissimi, huroiliter postulemus gratiam B )ratae civitatis confinio feliciter est tumulatus. Chri •
Spiritus sancti.quo, ejus repleti dulccd/ihe,de beatis- •stiani vero qui tunc temporis aderant, magno studio
simi Marci corporis inventione non incongrue red- in ejus lionorem construxerunt basilicara , quae
damus sermonem. longo post tempore , ut ejus antiqua mcenia mon-
Beatissimus igitur Marcus, Domitiano Caesare im- strant, a pravis hominibus dcvastata et ad solum
perantc, Atinensis fuit antistes, sub cujus tempori- iBst redacta. Multo itaque tempore sic permanente,
hus, Maximo jubente proconsule, clavis capite duris <;oeperunt ibi rustici suas bestias, equos et asinos
flixus, demum gladii ictu cervice percussus, mar- llocturno tempore coUocare; sed omnipotens Domi-
yrii ost palmam gloriose adeptus, atque in mcmo- iniis Marci soi dilecti famuli injuriam mirabiliter
1417 DE INVENTIONECORPORIS B. MARCI. 14.8
vindicabat. Conligit autem ut pertransirent inde via- A sui s episcopatus ccclesiis ab iniqnls et pravis homini-
tores, et in loco eodem juxta scpulcrum, nescientcs bus 1 desolatis ; ct dum de loco in locum visendi gra-
itiic requiescere-sanctissimi Marci vcnerabile corpus, tia t adfuisset, pervenit tandem ad episcopium anti-
suos equos vellent locare. Quaedam autem sancti- (quissimae urbis Atinensis ,• ct ingressus praediclam
raonialis femina clamosis obsistit vocibus, dicens : < ecclesiam, quae in suburbano praediclaecivitatis ad-
« Nolile, fratres, nolite in hoc sancto hospitari loco, (cst, perlustransque, invenit ante sanctura altare
neforte aliquid vobismali contingat; vidimus enim < congericm lapidum, quaede fractura murorum accr-
Dei magnalia srcpius in hoc fieri sanclissimo loco. > vum i fecerat, et valde suis alienisque oculis displi-
At illi, pro nihilo ducentes haccverba, eadcm nocte cebat. < Tunc convocans ad se quemdam presbyterum,
manserunt ibidem, et facto mane insultantes sermo- iassignans ei locum praeccpit, dicens : « Hunc accipe
nibtts ejus cceperUnt iter arripere. Sed anteqttam 1locum, fili, et diligenter emunda. > Presbyter autem
longe procederent, ad modum sagittre ictus coepe- sibi i delcgatuin locum accipiens, devote ccepitemun-
runt jam poenitere de facto,~quia unus eorum equus < dare, ct dum per gyrum altaris effoderet, invenit la-
in terram corruit mortuus, altervero, nondum per- pidcura ] titulum scriptum, et, licet fractum, nomen
acto stadio, in ipso itinere periit, taliter Domino < Christi martyris Marci intimantcm; quem videns
'
cunctipotente sui Marci dilecti martyris injuriam episcopus cxclamavit, dicens : « O.martyr magnct
vindicante. Alio ilaque tempore, sicut a quibusdam ostende nobis indignis tua^pignora sancta; > deinde
fidelibus mihi relatum est, cum quidam Calabrites < conversus, Dominura his verbis coepit toto corde dc-
onustis asellis mercibus ad praedictum locum sero votissime supplicare : «Obsecro,Dominc, obsccro ttt
venirent, et divertendi hospitium quaererent, quaedam idigneris nobis peccatoribus dilccti tui Marci marty-
venerabilis mulier dixit illis :« Nolite, charissimi, in ris tumulum demonstrare; spero ctenim, ct fidcliter
hoc loco vestros asinos collocare, quia Jocus san- icredo quod hic rcquiescit Marci martyris corpus,
ctus est: nam si praesumitis, non absque damno cujus iste titulus nobis nomen demonslrat. > His ita
hinc transire valebitis. > Qui sua inebriati vesania peractis, continuo ad propria repedavit, et arden-
dixerunt ad eam : < Ergo et nos mortui sumus, si tissimo dcsiderio noctcm camdem duxit insomncm.
nostros asinos custodirenon possumus;» el cum nox MSne itaque facto quasi divinitus pracccpit duobus
jam plenius advenisset, collocantes sc, et in medio presbyteris ut irent, et ante altare foderent quousque
asinos eorura ponentes; et quamvis audacter fecc- ibidem ipse descendcret. Inerat enim sibi non parva
rint, tamen suspecli, ne a lupis vel a latronibus ra- dubitatio, eo quod multa corpora hominum inrie
perentur, frustratam custodiam posuerunt: nescien- r i jacebant, et quod dubictatis rancorcm a se auferre
tes Scripturam , quae dicit : « Quod tiinel impius, non poterat: unde ct Bominuro pulsarc precibus crc-
veniet supereum. » Arreptis itaque somno et velut pit ut sibi ostendere dignarelur quod dcvote quac-
mortuis effectis, lupus e diverso veniens, in medio rebat. Presbyteri autcm pergentes ln dextcram par-
corum ingressus, ascllum abstrahens interfecit. tcm altaris S. Barlholomaei cceperunt fodcre. Secu-
Co:isimili namque miraculum mihi ad memoriara tus aulem eos episcopus, ct invenit eos incassum
venit, id ipsis referentibus qui priora. Nara die qua- laborantes, intuensque eos acccpit fossorium, et
dam, similiter codem in loco, sole occidente, qui- ipse propria manu ccepit fodere, et dum laborc essct
dam cum suo asello veniens, hospitium quacrens fatigatus, reddidit illis, et factum cst dum ipsi fodc-
diverlit, et, duui a femina supradicta rcpelleretur rent, pervenerunt ad tutnulum in quo sancli marty-
ne divertisset, continuo cum suo asino hospitatus ris Marci corpus requiescebat, ct nimio repleti ar-
cst, et pedem aselli cum suo simul ligavit, alque se dore, exclaniaverunt dicentes : « Surge, benigne Pa-
protinus in terram gratia quiescendi dedit. Tunc ter, quod tu qtireris, ecce tenctur. > Qui statim de
prretergressi latrones , invenerunt eum velut mor- loco surgens, humoque prostralus, his verbis oinni
ttiura dorraienlem,.et invicem se in malum conci- potentem Dominum collaudabat : < Gratia celsa
lantes, restim continuo concidentes, ei asinum ab- p>tibi, regis qui iiiunia mundi, qui quodcunque cupis,
tuleruiit; qui protinus a somno evigilans , damnum cum vis, sine mora palratur. >Gaudens quoque ct
invenit, et a loco tristis abscessit. Cccperunt dicti vchemcnler exsultansde tantosibi concessopatrono,
homines metuere locum , et ab injuria revercnter collegit pignora sancta; sed «on tam lretus de toto
cessare. Quapropler peracto cives concilio nisi corpore quam tristis mansitde capite, eo quod non
sunt eanidem ccclcsiam restaurare , et convocato esset ibidcm; eratenim Sabbatum quasi hora unde-
episcopo qui tunc temporis aderat, altare ibi in ho- cima, et, quamvis interdiceret nealicui panderetu.-,
norem beatissimi apostoli Bartholomaeidedicare fc- tamcn tota civiias subito de fama repletur. Ccepit
cerunt, nescientes illic rcquiescere venerabilis Marci autem sancta pignora suis manibus diligenter ab-
martyris corpus, in cujus honore, ut restimO, prius luere, et in scrinio collocare, et eadcm nocte depu-
fuerat benedicta. tatis clericis, in hymnis et spiritualibus canticis tota
Igitur tempore quo piissimtis imperator Conradus nocte pervigiles jussit manerc , ut facto mane a l
re^nabat, anno Dominicre incarnationis millesimo episcopium ejusdem urbis cum laude et gloria de-
quaJragcsimo qnarto, divina favente gjati.i, quidam portaret.
il.'icorJinatus episcopus so!lic,!t;:spro rcsiaurandis Presiyte- aulem, qui prius titubim lapidcnm scri-
PATDOL.CXLIII. 4O
Ht9 LEONIS ATINENSIS EPISCOPl . U*&
plnm invenii, cujuset superius menioriam fetimus, A bra habcrcnt. Qualitcr aufem gloriosfssimi Marci
<ral ttuic iuiiifirmitatc valde afflictus, ila ut de vita ma:lyris caput invcntum cst, silcntio non esl prrc-
dcsperaret; qui ut ha;c audivit, misit continuo ail (eivm.dum. Nain qiviJam nocte cuidam veterano
cnra ut tlignarctu:' siiii aquam mitlerc de qua sacra pivsbytero ilormienli, tit ipsc bacicniis narral, vox
ablucrat pignora, quam mcdclam ab co accipere faeta cst, diccr.s : « Snrgc, et noli dormirc. > Ai i!!e
nicrcrelur. Ivlane ilaque facto consurgcns antistcs exspergefactus, putabat se a suo socio qui sceutvi
admonuit populum ut pariler cum eo descenderet, ct morabatur in loco vocari, et dttm sciscitaretnr :
cuin omtii honoriiicentia nd supradictam eccleslam i Quare?» ct ncmo sibi respouderet, iterum obcor-
Marci sanclissimum corpus liansferret. Indutiis au- mivit, et ncedum aperte dormiens, denuo vox au-
te.m sacris vcstibus simul cum minisli-is qui sccum dita est,diecns ad euin : «Noli tam piger csse, suiga
atlerant cum thtiribus el ceraptalis, et cum omni et in angulo hujus basilicre qurere thesaurum. > At-
apparalu ccclesiastico, viris et nmlieribus , pucris tonitus auiem presbytor illc, et admirans secum de
ct pttellis , acccnsis ccrcis, impositaque lilania , ad visinnc ctipit tractarc; sed aniequamde lcctulo sur-
locuui lctcndit, et levato inde corporc, ct in lectica geret, consimilis tcrtia audita est vox praecipiens ut
composito, laiidcin Domini decantando, pervenit aJ continiio surgeret, ct ulterius dc visione non dubi-
(ivilalera. Scd antcquain episcopium ingrederetur, " taret. Tunc presbyter lretus cffectus, putansque pe-
presbyter illc, quem supcrius pene martiumi memo cuiiiam ccrtius invenirc, festinus surrexit, ct ferra-
lavimus, incoliimis cum accensis ccrcisobviam san- mcntiim apttim ad vcpres scindcndas arripiens, quast
cio adveiiit corpori, laudans cl bcnediccns omnium divinilus »d locum pcrvenil, et vepres quihus loctis
Conditorem. Episcopus autcm grales immciisas re- tegebatur, abscidit, atqne in ipso angnlo in modum
ferens omnium redcinplori Domino Deo, episcopium ciipsulre loculum faetum invenit, auem staiim ape-
cjusJem aiitiquissiiiKi;ingrcdilur urbis, et vencrabile ruit, (t iiivenit in co caotit gloriosisshni Mart-irnar-
<oi-ptisin cunfcssionc Dci Gcnilricis coliocavit, cx- tvris siinul clavis nfiixis ctini q-.iibcisi»;j>ii crucia-'
speclans ut sibi om.nipo.lcns Deus oslenderc digna- v.-rant illiiin, ct quamvis quoj ptitaverat mininin;
rptur lociini qucni sibi aptttni placcrcl ad rccondcn- invcnirct, lamcn gaudio magno gavisus, IrUabiinJus
das rtiiquias vcncramlas. a.l cpiscopuin venit.et cunela qusc viJerat enarravit.
Eo.lein quoque die quo sanctuin Marci levatuni llagno iiaque gaudio repleSus cst episcoptis, ut si
cst corpus, accitiit ut in(!e qiircdam sanclimo- (!.->com niillia auri lalenla invenissel, r.on tam Ireltis
nialis trar.sirct, ct duni longius ire satageret, ut c.fiiciivtur quam tlc boc capite sancli martyris, c-t
attdivil h:ic facium, ciimdem tiivertit in iocum, l.ctt h:cc visio non ccrtius noinen istius Domitti
ct dum se prona prostcrnerct sanclum adorare ' athietaedeclarassel, illo lamen aflimiabal q;i:a IICM;
sepulcrunv , rcspexit , ct ccce particu!» reli- est sanctissimi marlyris caput, et Dei provideiitrt
qiiiarum i:i medio jaeens , f.irtim lcvavit , ct roservatum ; nc co:p::s absc]!!eeapile conderettn-.
gavisa gaudio niagno, secum portare voluit; Anr.o itaque complelo, consummata ecclesia in cjus
qure dum non longe abecclcsia essel, aiitequam per- hiinorc, ct capite junclo corpori siimma cum reve-
venirct ad vadtini fluminis, tantus timorinvasi!. eam, ivi.lia est terlio Nonas Octobris solemniter dedicaia ;
utnec rctro necantepossct aliquando detiinarc. Re- scripsit atiteni et tituluin lapideum ut priorein , ct
cordata aulem sancti inartyris reliquiarum, tonli- juNta locura posuit coiilineiilem hoe nioao :
imo sericium vclum quo caput tcgebatur tulil, el in- llic. marltjT magnus reqiiicscit corpore Marcus,
volvens ihi sancla pignora rcmisit ad corptis, ct mox Quod tribiunlc Deo coiulitlit ccceLeo
quasi a vinculis absolula, cceptiim peregit iter. Co;- lnpis hic erit el siin tesiis.
Prwsnl .-lrt>i:'>i.'ts,
pit dehinc antistes veheraenter haesitarc quid inde Invciittim cst autcm sexto dccimo Kaleudas Au-
facerct, vcl in quo loco euin reponcret, aut si silii gusti, anno Dorninicaeincarnationis millesimo qua-
propriam domuin construercl; ct duni haectractarct, dragesimo sexlo. Erat atitem tunc immer.sa siccitns.
adfuit dilettus Doniini Marcus in somnis cuidam re- i., super tcrram, iia ut pkirimi cx populo crcderenl fi-
ligiosre femiiiic, dicens : « Vade et dic cpiseopo, anim- iiL-madcsse mundi, eo quod iuccndia ct caligo n:a-
advertal diligenter, el nostrum evideulcr peipendat giia tottim invaserant orbem. Nam herbae campi de-
bonorcni; quia domus de qua nostrum tulit nunc fcccrant, virenlia cuncta ardcbant. In ipso aulem
cnrpus, nostri honoris causa roirifice crstitit fatia; pcriculo apparuit dilectus Domini Marcus cuidam
quapropter rcJcin propriaifi quaero, qnod si neglexe- siiiiclimoniali feminae, praeclaro vultu, tongo ct pul-
rlt facere, sciat se hoc anno periculo stibjacerc. > thro coipore, barba et capite candido, dixiique ei:
Hoc audtto, cpiscopus expavit, et de visione nil dtt- « Sitrgt;, et dic episcopo quare corpusnostrum lan-
bitabat, qiioniam mulier illa timorata nimis, qnre diu retinct super terram? Ecce jam domus roihi pa-
viderat, cum juramento tenibitt aQTrmabat.Colla- rata est, quid moratur? Nunqnid non ccrnit quod
tione itaque facta cum suis, in loco quo sibi com- populiis siccitatc pcriciitalur? Sciat profecto quia si
paruit statim aJ peiiiciemlum opus coepit funda - corpus meum rcdditur terris, slatim aqua Domiiii
menta jactare. Sed nou absque divino nutti citius ut beneficio tota terra rigatur. > Faclo itaque maie
aestimabat complevit. Nam si sibi Deus, ut opiavcrnt, surrexit femina, ct qurc viderat intimavit. At iilo
tiibuerct facullalem, forsitan hodic non capul ni.m- h;tsitare ccepit quid agcrct; decreverat enim eo t!ie
1-51 DE INVENTIONECORPORIS B, MARCl. M2-2
q':s corpus inver.tum fuerat, Lasilicam dedicare. \ ante sacrum tiimuluin tlebilitcr Doininuni rogrtitdn
Nam fideliter pftpulus-irruerat snper euni, dicens : piojccit. Erat autt-m tuiic liora tertia diei, et pcr-
« Noliinius jam tibi amplius credere, si baecbene- niansit in hac oralione ferc hora quinta, alque pro
licia a Dco nobis proniissa ictardare volueris. > San- ert sacrificium Deo oblatmn, incolumis, auxiliante.
ctimonialis auteni feniina cum juramcnto allinna- Doniino, facta, ctim sua sintul geiiitricc, quae cuni
bat: « Mein custodia retinete, et sanctura corpus gravi angustia ct dolore ad episcopium vencrant,
reddile sepulturae, et si tcrlia die pluviain non habe- cuin gaudio cl laetitia ad propria sur.t rcversre.
tis, sine mora meum caput detruncate. > Convictus Deiiique cum ad hoc miraculum ad laudem Do-
autem lam mulieris assertionibus qtiam cliam et niini nostii Jesu Chrisli et pncconia sui dilecti mar-
populi objurgationibits, quarla videlicet feria ipse tyris Marci scriberelur, ct de Iiis virtulibus stupcnli
cum aliquanlis de popul;) jejunavit, et cum sero anima miraretur, qiiidam monactius knae memoriao
csset, ipsis solis locuin scientibus, secretius corpus S. Benedicti ctenobii adnotalura miraculum devote
humavit, atque t-unclo populo diem sacrationis de- de manibus accipiens, sanctissimi hujus marlyris
nunliavit, Factumque est til die il!o transiret* et prece deposcens, qtto sibi diguarelur subvenire ct
sicut mulier reproraisit, alia die tantam omnij.otens dolorem sui capitis, quo sacpiuscrucial atur, auferrc,
Deus pro honore sui dilecti martyris concessit plu- ^ alque stvltim pcr lcctum in utrhque partc sui capi-
viam, ut subito tota terra aqua abundantissime rc- tis p;!nens, suppliciter se sustoUens in prcce agebat:
pleretur. Ad haec tota civitas laetatur, quia id quod « Eia, verende Martyr, raihi succurrc precanti,
oplaverat, sine mora tenebat. atquc pro tuo honore roci capilis lolle dolorem. >
Praetcrmisiinus autem raagnunl et stupenduin mi- El cum haec devotissinie dicer&t, eonlinuo Domini
raculum quod omnipotcns Deus eodem die, ciim largicnte clemcntia, dolor capilis ab co recessit: ct
adhuc sanclas reliquias manihiis versaret pontifex, mox lrclaLundtis ad noscoufixuorepedavit, et qtian-
operari dignatus est. Nani duin quiiiain juvenis ari- lam sibi Dcus fecerit miscricordiam meritis sui di-
tlain niauum habcns supervenirel, el in medio cir- lecli famuli cnarrabat, humoque prostraius, et ere-
cumslanlium populi se objiciens, pronpicicns qaod ciis in c<t.iuni manibus, cccpit magna cuni cxsulta-
cpiscopus languentibus aqiiam de qua sacrae alJue- tioneDoiiiinuiii etcjusiiiartyrcmcoliaudarc. Lrctcinur
bantur reliquiae ad potandum porrigerct, ca;pit et iiaquc, fratres charissimi, et totis viribus jucunde-
ipse plena fide devotaque mente posltilare quatenus mttr, cxsultemus et delectemur in Doniino, pro
ci pro remedio suae salutisdignaretursibi porrigerc; cujus amore hic gloiiosissimus iiiartyr Marcns sup-
qui statim acccplo vasculo benedixit, eique ad po- pliciutn pertulit nioilis, ct non tam cie miraculis
taadum porrexit. Sed statim ut ad os illius exslisl qtiam dc ejus dulcissiino palrocinio gloriemur, in
propinatum, divina favente gratia, illico mamis ejtis quo cum amorc nostrre devolionis sjiem ct fiduciani
incolumis reddita, hauslum vasculum a proprio poiiiniiis, absqu dubio dc magnis periculis ab cjus
o:e removit. Viso autem tanto m!racnlo adiiiirati sancta iutercessionc protecti liic cl in futuro nberati
cu;perunt omnes glorificare omnipoteiitiam Salva- laciabiniur. De signis videlxet atquc prodigiis non
toris qui tanla in his ultimis diebus ad confirman- sempcr qticinquc admirari oporlei, quandoquidein
dum fidelium mentes miracula operari dignatus iiou lantiim sancii, sed etiam et peccalores in no-
cst. miiie Domiiii fiicerc possunt; unde in Evangelio in
Prrcscnti quoque anno, quid in hac urbe clemcie; dic judicii dicliirisunt: < Doraine, iioniie in nomir.e
Dominus apud iliius venerabilissima pignora opc- tuo drcmonio cjcciuius, ct multa sijna fecimus? »
rari dignatus cst, silentio praetercundum non csl. Quibus dicttirns est Dominus : «Disccdiic a me, ope-
Nam dum cujusdam fabri filia ab antlquo lioste dc- ratores iniquitatis, quia non novi vos. > Nam ct B.
mens efficeretur, ita ut in loco in quo consisteret, Gregorius in sacro eloquio sigua quoquc inlidclibus
vel suam ipsam genitricem ignoraret: continuo ma- data esse refcrt. Ergo si signa infidclihus conccduu-
ter ejus cum cognovissct, festina de agro in q:io ad ~ tur, cur nos fidclfs in signisct miraculis miramiir,
pasceiidura boves miserat, ad cpiscopium cuni ea et iion polius in sanctitate confidimus? Nani ubi
cucurrit, et praesenti episcopo indicavit. Qui slatim dcstiut signa, ailsunt et suffragia sanctitatis. Ueo-
ut cognovit eam ob invidiara antiqui hostis roisera- quc, charissimi, omni fiducia totaqne nicntis dtvo-
biiiler immutatam, dixit ad eam : « 0 mulicr ! quid tione solo prostrali, ajiud huiic sa:ictum mitrtyrcm
tibi faciam ignoro, sed Unquani misericordiam con- Domino vcniam postulemus, quatenus ejus sacris
sccutus, consilium recuperandac filire vcstrrc saluli meritis impetrare mereamur. Nam si cx toto corde
praebeo. Sascipe ergo et continuo eain in nosti-i et fida mente rogamus quod pro salute nostra depo-
Salvatoris Jesu Christi Hducia ante sacrum rjus scimus, dicente Domino : « Si quid petieritis Pa-
gloriosi martyris tuifiutum. projice; confido e;.im et trcm in nomine meo, dabitur vohis. > Qurer-amus
fiducialiter credo, pef eJH^sacruinauxiliuin suo in- igitur auxilium ab eo qui potens est, et sanctum
tcrveniente suffragio, ai ista infcstatione filia tua nomen ejus, et qui suos martyrcs in aetcrnum glo-
sanahitur. > Quae mox ut audivit, confortata-illius rilicat, pro illortim meritis IIOSdt; periculis immi-
oraculo, per manum eam apprehendens, et in cccle- iientibus assidue liberet. Scimus enim et indubitantcr
siani plcna fiJo devotaque fiducia introduxit, et eam ;redimus quol, si quis cum non lepida menle pre-
im LEONIS ATINENSIS EPISCOPl Itii
eibus pulsat, quidquid pro sua salutc rogitat, absque A merentur et effectum prccis suae adipiscunlttr. Vos
fiubio obtinebit, ut ipse CJelibus suis polliceri est itaquc adhortor, charissimi, uthujus sancti marlyris-
dignalus ; dicit enim : « Si habueritis fidem, ut gra- Marci auxilium imploremus, utuna nobiscum in suo
uuin sinapis, diceretis huic monti: Transi hinc, et patrocinio congratulemur, ut cui assidue praeconia.
transiet, et si in fide non haesitavcritis, quidquid sinc sanclitatis in terris attolimus, iilius consortium mc-
dubio quod petieritis, impetrabitis id ipsum. > Sunt reamur habere in ccelis : auxiliante Domino nostro
quidcm nonnulli qui petunt tepida fide, ideo non Jesu Christo, qui cum Patre et Spirilu sancto vivit
merentur quod quaerunt accipcre; et sunt alii qui et rcgnat Dcus per infinita srccula srcculorunu
tani ardentissima fide petunt, ac si praesentes ha- Amcn.
beant, et os ad 03 loquanlur. Hiidcirco cxaudiri

DOMNILEONIS
ATINENSISEPISCOPI

B-jnatio solemnis facla canonicis clericisque Atinensis Ecclesice.

ltatia sacra, l. VI, p. 432.)
(Apud UGHELLI,

In nomlne Domini nostri Jesu Christi. B Hi omnes rationabile obscquium Domino repraesen-
Anno ab Incarnatione ejus millesimo quinquagc- tantes ut ambularcnt in domo Domini cum consenstr
simo sexto, mense Julio, indict. ix, residente in ad allarc sanctae Det Genitricis sese cum oronibus
urbe Roma snmmo ct universali pontifice doroino suis rebufl humiliter obtulerunt. His ita peractis
papa Victore, ct imperante domino Conrado piissimo memoratus comes omni populo sihi adjuncto unr»
impcratorc, ct Capuanam Ecclesiam gubernante cum prredictis clericis supplices nobis preccs depo-
domino Adcnulpho archiepiscopo-. Nos LEOdivina suerunt, altentius exorantes ut lam illi qui se jain
gratia dispensante, Eccles. Atinensis episcopus, re- ad Ecclesiaegremium contulerunt, quamet postcri
ctoctwisiderationis ocu!o ea quae ad utilitatem Ec- qui eorum fuermt vestigia secnturi nostra discussa-
clesiac pertineut intuendo, ut ccclesiasticus ordo rcnt; quorum preces benigno pictatis intuitu atten-
jusle et pie in domo Domini vivcre valcat, ordinan- dcntcs, dignum eos duximus exaudiri. Unde accepto
tes in mentc slatuimus ut Aiinensesclericiad cecles. et dcMberato consilio, cidem sanctae Dei Genitricis
S. Mariae sponte ct voluntarie paritcr cdnvenircnt, ccclesiaeomnibus canonicis, sicul praesentibus, ita.-
et divinum servitium unanimiterDomiiio exhibcrent; ctiam ct subsequentibusconcedimus-atquedonamus
hoc nostrae voluniatis arbitrium placuit, et ipse, a ecclesiam S. Laurentii, S.Marciani, S.Blasii,.S. Syl-
L
quo omne bonum procedit, hoc sua tiementia tri- vestri, S.Pctri, S. Stephani, etomneseeclesiasquaein
btiil et concessit, quoniam ipse, qui bonara volunta- finibus Alinaecivitatis construi possunt, scilicet cuni
lem largitur, praebet et operationis pium cffectum. dccimis, primitiis et oblationibus vivorum et mor-
Convocalis igitur universis clericis una cum demino tuorum. Prrelerea ad honorem sanctre Dei Genitricis,
Lando illustrissimo comite, et noslro advocalo Ber- et ob reverentiam corporis beaiissimi martyris Mar-
nardo pariter cum omni populo civitatis, nostraevo- ci.hujns civilatisantistrtis, concedimusvobisvestris-
Uinlatis arbitrium disseriiimiis, et propositum in que successoribus omnium vestrarum ecclesiarum
nieute conceptuin illis omnibus viva voce aperire ordinaliones pariter et canonicas sanctiones. Couce-
curavimus, ut nihil in domo Domini absque digno dimus insuper vobis ut quoties nos vel nostros suc-
consilio. fiat, quia scriptura cst: « Omnia fac cum ccssores absentes fiierimus, ex nostrae auctoritalis
consilio, et post factura non poenitebis. > Patefacto oflicio potestatis plenitudinem habeatis; ut episco-
denique consili», dignum et justum visura est uni- pali jure clericorum judicium in vestro capitulo ol -
versis ne clerLci per diversa vagantes, el saeculares tineatis, et de universis criminalihus, videlicet dc
curas atque sollicitudincs semper gercntes, in divino matrimoniis dissolvendis vel canjungendis, et dc
se famulatu cxcrcere prout condecet minime pos- oppressionibus canonice judicandis. Et ut hujus
senj; proinde clerici consUiobabito, quidam ex ipsis nostrae paginae instrumcntum, sicut et a nobis, ita
non inviti oeque coacti ad Ecclesiae servitium gra- etiam a successoribus nostris firmum et uTibalum
tuito pectore et sincera voluntate se conluleruut, in perpetuum conservetur, obligamus nos et poste-
videUcct Theoto, Angelus, Joannes, Almundus, ros nostros curiae centum libras auri componere, et
Albertus, Joannes, Leo, Benedictus, Petrus et Joan- hoc simili modo eodcmque lcnore inviolabiliter
nes presbyteri, et Benedictus archidiaconus, et Gre- cor.servetur. Quod si quis hujus nostrae constitutio-
gorius, Marcus, primiccrii, Dominicus ct Atinus. nis dccrctuin aliqua ratione ausu temcrario infrin-
1425 SERMO DE PASSIONE B. MARCI. iiU
gere vcl rcmovcrc tcnlavcrit, ex parte Dei omnipo- A Hoc ego Benedictus notarius per jussioncm suurii-
tentis, et B. Marire semper virginis, beatique Mi- idicti venerabilis episcopi scripsi.,
chaclis archangeli, et ex parte sanctorum aposlolo-
rum Pelri et Pauli, et omnium apostolorum, ct beati Actum Atinae feliciter.
Marci martyris omniumque sanctorum, perpeluo Leo Dei gratia episcopus scripsi.
eum anathematis vinculo innodamus, ut in die ju-
dicii non resurgat in dextera parte coronandus, sed Ego Lando gratia Dei «omes.
cum Juda Domini traditore, el cuin Dalan et Abiron, Ego Pctrus Adoni judei.
Petrus Joanni Sergii judex.
quos terra vivos absorbuit, suam sedem accipiat.
Ego Jubone testis sum.
Amen, liat, Oat.

DOMNI LEONIS

SERMO

DE PASSIONE BEATI MARCI.

ubi supra, col, 453.)

(UGUEI.LI,

Ad malris Ecclcsiae grcmium, fratres charissimi, B lescant ergo hodie fidelium meiites, ct de lanlo Eo
barmoniae tyinpanum pcr totum orbem plebs fide- clesiaearietc congaudcntes, odas Christo promant,
lium sumens, Iaudesque Regi magnifico super bea- mellcaque famina Jaudis. Nara quis super tam im-
lissimi Marci pontificis passionem caneus recurrat. manissimam passionem non obstupescat ? quis noii
Hodie namque Marcus praesul sanctissimus, apost.Ji admiretur tortoris srevam crudelitatem ? Aoorehen-
Petri discipulus coronatus antc Dominum pervenit; ditur prredicator Trinitatis sanctissimus, et prastit
hodie laurcatus cetJestibus infulis redimilus ante niagnificus catenis ferreis coarctatur, carceri manci-r
cum assistit, hodie, inquam, audire meruit:« Euge, patur, suppliciis afficitur, proscribitur, damnatur,
bone serve ct fidelis, quia in modico fuisti fidelis, ad postremum clavis aculissimis in capite confodi-
eris potestatem habens supra roulta; hodie pro Chri- tur. Videte, fratres, videte Marci mysterium, videta
slo duobus clavis in capite est affixus; hodie bravium tantam loiiganimilatera, videte tantara patientiam.
victoriae percnnis accepit; hodie sub ccelesti est ara Animadvertile quo calore urebalur, qui, dum intre-
iocatus; hodie, cum his qui pro Christo passi sunt, pidus persecutoribus verbum vitae annuntiat, acutos
canticuni novum Deo decantans exsultat; hodie cor- in capite suo pro Cliristi nomine suscipere clavos
pus suum urbi Atinae tumulandum reliquit; hodie non formidavit. Urebatur marlyr sanctissimus desi-
pertotam CampaniamcatholicamillustratEcclesiam. C derio vitae reternae, et idcirco libenter sustinuit ac«-
Adeo enim supcremincns ejus excellentissima exsti- minasaevaclavorum.IIincP.iulBsait:Vivuscstsernio
tit gloria, ut sua quidem passione non solum Atinen- Dei, et efficax, et penelrabilior emni gladio ancipiti,
sein Ecclesiam, vcrum cliam totam illustraret Cam- pertingensetiam usqucaddivisioncs animae ac spiri-
pai.iam; clarificavit nempe hic beatissimus martyr tns, compagum quoque, et mcdtillaruin et discretor
et pontifex Marcus sua passione Jesum Christum cogilationumDei (/Jefcr.IV,12). Clavorum igitur bea-
Dominum nostrum, cum pro ejus nomine clavis est tissimus Marcus afTiciebatur supplicio, scd validius
in eapite binis confixus; sua itaque passione et prae- sancli Spiritus urebalur ardorc ; sed dum marlyris
sulatus officii dignitate illustrttvit Ecclesiam, cum, mens in fidei amore succcnditur, hinc amplius tor-
sicut a beato aposiolo Pctro ci fuerat tradilum, alios lor nefandus ad ejus necem cum saevis lanislis ur-
vcrbis, alios corporis sui supplicio, alios miraculo- gelur. Clamat celerius, clamat inslaiitius : « o ma-
rum signis ad vcri Dei culturam accendit; nam li milites, effeminatum qui animum fcrtis cum sce-
quis in sanctae matris Ecclesiae gremio consistens IeratissimoMarcoparcilis!> Alinensis civitasinChri-
davos in capite non libcnter pro Christo cum sti laude resullat; pracparentur nova supplicia, gla-
Marco susciperet, ut a Christo Domino in perpe- dius acuatur, neci Christianorum prresul et doctor
tuum cum eo remunerari valeret? De hoc siquidem D tradatur, corpusque ejus lupis et canibus devoran-
et aliis martyribus David propbeta praedixeral: dum rclinquatur. 0 sententia saeva torloris ! Heu,
t Ure renes mcos et cor mcum. » Hujus itaque ex- heu! phalanx iniqua, cur frustra in Christi maity-
eeUentissimi martyris fide Ecclesia Christi per or- rem saevis? Adest, adest, inquam, cuncti potentia
Lem diffusa incilatur ad martyrii metam, provoca- celsa Tonantis ; aderit clcinentia magnifica Dei d<i
tttr ad prredicationem, instruitttr ad pugnam. Inca- tuis qtii manibus libcret bcatissimum Marcuin. C.v
l-1"'
1427 LEONIS ATINENSIS EPJSCOPI 1428
put ejtisperforalur. sed fiiniissinia constantia pecto- A sli Domini nostri praedicator lcslisque msgniflcus.
lis ejus a charliate non recedebat Omnipotcntis, Sed quoniam ipsius hodie veneranda natalitia celc-
Corpus supplicia pniitur, scd salutem vitre tcternre bramus, eum, tanquam patronum nostium, flagitc-
acquirit. 0 felix constantia ! o spcs inenarrabilis, iniis obnixius quatenus pro nobis assidue intercc-
quae, dum clavonun r.on timuit sustinere cruciatus, dat ad Dominum; decens siquidein cst utquem prae-
ante omnipolentis Dei clementiara meruil pervenirc (iicatorem et doctorem veritatis habuimus in terris,
lanreatus! Laurealus, inquara, anle Dominum bea- adjulorem pariter habere mercamur in ccelis, quod
lus Marcus advenil.el. inox iiitcrsauctorum catervas Cliristus Jesus Rex rcgum omnium concedal aeler-
a Domino est Jesu Christo locatus. Hic cst inarlyr nus, qui vivit et regnat cum Patre et Spiritu sancto
bealissimus, hic est praesul digiiissimus, hic est pcr omnia saecula saeculorum. Amen.
principis aposlolo;'um discipulus, hic est Jesu Chri-

DOMNI LEONIS

SKRMO
1N OCTAYA S. MARCI EPISCOPI ET MARTYRIS.

Hodie, dilectissinii, oelavuni dicm santiissimi mar- B iunum baptisma; simililer et pcr primam diem pos-
lyris et pontilicis Marci cclebrainus, in quo calcavit !sumus intelligere ab Adam usque ad Noe, et unius-
diabolum persequcnlera, vicit inunduni blandicn- icujusque hominis infantiam, el correptionem, et
lem, et sub pedibus suis conculcavil imperalorcni insciorura
i praedicationem.
frenientem. Quanta cnim gloria et quibus honoribus De secundo die.
in hoc mundo claruit, et qualiter apostolorum prin- In secundo vcro numero inlelligercdebemus legem
cipis factus auditor, qualiterque ad ccelestia regna iet gratiam, limorem et poenitentiam. Pedes recti,
migravit, cum ejus passio legcrctur, audislis ; rectc jjuxla illud: «Recii diligunt te; > et speciem electri,
igilur saucti inartyris ct praesulis soleronia usque iid est, Filii Dei incarnationeni ; nec non et corpus
$d diem cclebrantur octavum, qui seplcm tempora, <et anima, vilam activam et contcmplativain, practi-
jd est, septem a sae^uloleges per septem dies, quibus < cam et llieoricain, sensum historicum et allegori-
vita humana dcsignatur, eonscrvans, octavum < Giimfaccre et docere, uniuscujusque pueritiam ; ao
«lieni , qui resurrectionis et judicii est, in cordis jjuxta Dominipraeceptumesurieiitesreficere. Et tem-
arcano rctinens, pro fide Christt mori non timuil. ]pus a Noe usquc ad Abraham cst delinqttentium in-
Quod vcro parjes septeni, necnon et octo, unusquis- <crepatio ; per legcmnamque homincs apecealocoer-
que fidcjis darc debeat, Salomon declarat diccns : ^ < centur, per gratiam peccaloribus ignostilur, per li-
« Da parles septem ncc non et oclo. > Diescnim, imorem niiscricordia poscitur, per pcenitcntiara
fr.itrcs, in sancta Ecclesia dcclarantur tres, ante le- ]peccaloribus vcnia datur, pcr pedes in viam man-
gcm, sub lege, et sub gratia; dcclarantur cl septem <rtatorum Dei currilur, per eleclrum Filii Dei inta-r-
per septem a saeculo logcs: sed jam, prout Doniinus inatio demonslralui',
tlederit, pracdicluni iiumerum qualilcr intelligcndiis, De lertio clie.
ct unictiique sil aptandus, ct qtiid rayslicc signcl, ln irino numero inlelligimus Triniialis myste-
vcstrae frateniit.ili promamns, iriura, ct trcs chordae in ciihara, Detira per artilicis
De primo die, imantini laudantes, ac trcs dics ab origine mundi,
In primo namqiic ntimero inlclliginius Dcum Pa- Iut ante jam dixi, usqtte ad constimmationemsaeculi.
trem oninipolciitem. In sccundo JesumChristttni Fi- !Sunt enim itincrc trium dierum Pater ingenitus,
Jitim ejiis Domiimni nostrum. In tcrlio Spirituiii 1Eilius unigciiitus, Spiritus sanctiis ab utroque pro-
sanctum, a Patre et Filio procedenlem. Et hi trcs < cedcns, Pater in vocc, Filius in liiiinana natura,
iinura sunt, unum in deitale, el trcsin pcrsonis. ISpiritus sanctus in specie coluinbaeet ignis. In libro
Dics auleni Dcus Paler csi, dies Filius cst, dies Spi- p Inamquc Ezechiclis tria verba descripla oslcndit illi
ljtus sanctus est. Dies diei, Filius de Patre est. Ipse Deus, lamentationes, carmen, et vae;per lamentum
et sol juslitiae est, Dc hocdic per prophctam dicitur: ]
pcenilentia, pcr c«r»ien gaudiiim aeternre bealiludi-
Timentibus Deum orietur sol juslitiae, Ergo si Pa- inis,per vw supplicia aeternaedamnationis figiiran-
Jcr et Filiusdiessunt.etdieslux est, patet nimirum tur. Tres ctiam res sunt proplcrquas unusxjuisque
quia Spiritus sanctus vera illuminatio cst, illum'.- fidtiis ad'Ecclcsiam pcrgitad baptismumel judiciuin
p.ans corda et fidelium nienfes. Per primam vcro jpcrcipiendum, cl corpus ac sar.guiuem siiincndum ;
i'.}:'iila.ccip:cnd,;i» est \:nuni Dcuni, uuain fidem, iin vivificaquidemhos.tia trcs tolorcs conspiciuuiur»
I4J9 SERMO DE PASSIONE B. MARC.I. 1430
fpecies formrn, cantlor cl rubor. Liide David c'e ejtis A a David usque ad iraiisniigrationcm Bahylonis, scxia
tspjcie sic ait: < Speciosus forma prre filiis homi- a transmigratione Babybnis tisqtic ad Clirisluiii:
num; > iD caniore earnem virgineara, in rubore my- capientes singtibe melretas binas, id cst Yettis ct
6teriu;n Domiuicaepassionis. De hac viviiica hostia Sovum Testamenttim.
tres partes «r.ndefacit sacerdos, primam in patena,
De septimo dic.
secuudam in calice panit, lertiam ipse sacerdos su-
mit; prima pars, qure in patena ponilur, signiftcat Per s^plenarium namquc mvmerum sanctos apo-
IncarnatioDcm FUii Dei; secunda, quae in calicc stolos inlelJigimus, de quibus Dominus ait : « Vos
poiiitar, corpus incorruptibile quoJ in scpulcro la- cstis lux liiundi; > seplcm ctiain invenimus csse
tuit; tertia, qiiam sacerdos accipit, Christi resur- dona Spiriius sancli, id csl, sapicnlire ct intcllectus,.
reclionem designat. consilii et fortitudinis, .scienliaeet pietatis, ac limo-
ris Doraini; in sancta quoque Ecclesia septem doim
De quarlo die.
Spiritus sancti unusquisque fidclis accipit, id est
In quarlo vero nuniero accipinnis figuram quatuor pabuluin salis, ecclcsire introitum, sputura, olcum
ahiuialiuii;, el quatuor rotarum, ac qualuor aimulos n unctionis, baptisnium Chrisli, chrisma sacerdotum,.
arcse; et quatuor principales viriules, prudentiam cl chrisma poiitifictim. Septcm quoque sigilla i;r.
scilicet et justiliam , forliludinera ct teitiperan- Apocalypsi Joannis legimus, primum sigillum est
tiam; vel quatuor mundi parlcs; aut hoRiinem ex annuntiatio Incarnaiionis Filii Dci; secundum, ba-
quatuor elementis crcatum; et quatuor fUnnina ex ptismus; lerlium, passio; quarlum, resurrcclio;
uno paradiso manantia. In quaito cliam loco scri- quinlum, ascensio; scxtum, judicitini; scptimuin,
hitur illud quod Deus dixit: « Fiat lux, et facla est meritoruin rctribulio ; sunt ct scptcm bcatitudines :
lux: > in quarto quoque loco hominis ponitur juvcn- regnuin caiorum, possessio terrae vivcntium, conso-
tus, et lenipus a Moysc usque aJ transmigrationcm latio, justitiae societas, misericordia, visio Dei, ct..
B. bylonis. filiaiio Dci.
De quinto die. Dc oclavo die.
ln quinlo numero inteHigimus quinque Iibros In octonario nuinero sanct.im Scripturam intclli-
Moysi, ct tempus trausmigrationis Babylonis usquc gimus, cl diicclionem Dei el proximi, ac spcculan-
ad David ; vel quinque sensus corporis, visus vide- tium vilani, et tempus generale rcsurrcciiouis, vct
licet, auditus, guslus, odoralus et tactus ; simililcr Q hominum decrepitani senectulein. Octavus dies aptKl
ctiam ct in hoc numero describuntur quinquc plagre ununiquemque linis esl vitae prsesentis et inilium
Corporis Christi in crtice pcndenlis, ct quinque vitre fulurae; cctavura dicm significabal calaciysmus
claves sapientire, quinque quoque panes hordeacei, factns subNoc, in quo octo animre salvac factaesunl;
de quibus Dominus saliavit quinque miUia homi- et in Ecclcsiaste Salomon loquitur : « Da partes «c-
nura. -teni ncc non et octo; » septcm nainquc et octo
De sexlo die. quindecim faciunt, ct quindccim sunt cantica gra-
duum quae filii Israel quando ad tcmplum convcnic-
In senario numero accipiendum <;stinflnnorum bant, decantarc soliti erant. Christus cst dics pri-
visilalionem, necnon et hominum scnectutera, alque mus, septimus ct octavus; prinius, antc queni nul-
perseverantero subEvangelio famulalum, et temptis lus; scptimiis, qttia in ipso septera dona Spiritus-
a transmigratione Babylonis usque ad Christum : sancti requievcre; octavus, quia aeternus ac scnipi-.
simul ctiam in senario numcro Deus cuncta crcavit tenuis cst; octo ctiam be.ititudines D.iminus i:u
ct ordinavit, in sexto die liominem fccit, ct in ea monte sttis discipulis c.xposuit, quas maiiyr hic san-
setate mundum redempturus advenit. In sexta quo- ciissimus et ponlifcx almilicus in sc relinuit et cx-
que hora pro nostra salute Deo Patri Christus semet- D crevit. Nunc ilaquc cnixius ilagitenius htinc niar-
ipsum sacriGcium obtulit. In nupiiis vero, qure in tyrem el pontificein Marcum ut pro nobis inuignis.
C.ana Galilere factre suut, sex hydrire positae sunt; omnipotenti Dco |)i'cccs effumlat, ut qui Patcr, tulor
prima hydria csl ab Adam usqtte ad Noe, se<unda a ei defensor nobis cxstat in tciris, cum socium mc-
Noe usque ad Abraliam, tjrtia ab Abrahani usquc rcaHiur habcre in coelis, ipsc adjuvante qui vivit ct.
aJ Moyson, qtiarta a iloysr; usque ad David, quinta ivg'n;i!,'i:is;ei'iit;i s;eculoruii). Amcn.
 AXNO
DOUl.MMLXXH.

AVESGOTUS

SANCTI PETRI CULTDBJE CENOMANENSIS ABBAS.

JNOTITIA IIJSTORICA.

(llhtoire littiraire de la France, lom. VIII, pag. 76.)

Avesgaud, ou Avesgot, etait abbe de la Coulture a un des faubourgs de la ville du Mans. II faut eviler
de le confondre, comme l'a confondu un auteur ceiebre (MAB.An. 1. Lxi,n. 41), avec un autre Avcsgaud,
abbe de Saint-Vincent, dans la meme ville, qui en 1039 assista au sacrc du roi Philippe. Celui qui lait le
sujet de cet article, n'etait encore alors que simple moine, et nc fut eleve a la dignite d'abbe qif apres 1001.
C'est ce qui parait par une lettrc qu'il ecrivit vers ce teraps-la. Non-seulement il n'y prend point d'autrc
qualite que celle de moine, mais il n'en donne meme aucunc a S. Anselme, a qui elle est adrcssee, et
qui fut prieur du Bec 1'annee suivante, ce qui prouve que la date de la letlre est aiilerieure. Quoique
Avesgaud soit different de 1'abbe de Saint-Vincent de memc nbm, il pouvait ncanmoins etre de la nieme
inaison, qtii etait celle de Bellesme, dont etait sorti un troisieme Avesgaud, mort eveque du Mans en I05G,
11parle effeciivement de sa famille comme etant prissante au pays du Maine. II gouvema le monastere dc
la Coulfure en qualite d'abbe jusqu'en 1079 inclusivemenl, et eiit Johel pour successeur des la fin dc la
meme annee ou au commencement de Paiinde suivante.
Ayesgaud n'ecrivait pas mal, commc on le voit par sa lettre ii S. Anselme, que Baluze a tiree de fobscu-
rite. Cest 1'unique production de sa plurtie qui soit venue jusqifa nous. L'objet que s'y proposait 1'auteur
(ilait d'engager Anselme a se charger pour un teraps de finslruction d'un de scs neveux. Mais elle n'eut
point d'autre effet que de lui attirer la beile reponsequi fait la seizieme lettre du premier livre d'Anseline,
et dans laquelle celui-ci repond d'une maniere aussi modeste quingciiieuse a un vers de Pcj-se qu'Aves-
gaqd lui avait cite. II est etonnant apres tout de voir que le Bec, qui avait ouvert a la jeunesse une ecole
publique, ait refuse en cettc renconlre un jeune eleve de condition, Mais retonnement cesse lorsqu'oi|
fait reilexion qtfil s'agissait des premicres instructions de la grammairc, qifAnsclmc ne pouvait lui don-
ner comine le souhaitaient ses parents, parce qu'il elait occupc a enseigncr les hautes sciences.

AVESGOTI ABBATIS

EPISTOLA

AD SANCTUM ANSELMUM POSTMODUM CANTUAIUENSEM ARCHIDPISCOPUM.

(BALUZ.,Mhcell., t. II, p. 174.)

AVESGOTUS , ccenobii Sancti Petri Culturae moua- A in loco in quo es. Cur fama Lanfranci atque Cui-
chus ANSELMO salutem. mundi volat per orbem plus tua? Cur lamliu lucer-
Hactenus amici atque familiares solummodo fui- nam recondis sub modio? Quid non rccordaiis
mus locutione, sed minime experli sumus nos , si poctae dicentis :
neccsse esset, operatione. ligo jamdudum opto ut Scire tuutn nihil esl, nhi le scire hoc sciat allcr.
quid jubeas mihi, tuncque videres quantum dc me
confidere potes. Crede mihi, aut per meaut per meos Ex te haud dubito quin annuas voluntali mcre. Vc-
parenles jussioni tuae obedirem libenter. Verum rum deprecor te mullum ul mihi dicas quod scrvi-
cum islud faccre negligis, a te hoc donum primus tium abbati ttio eongregalioiiique subjeclae sibi
exigo. Habeo quemdam meum ncpotera jam juve- offeram, ut hoc quod retuli permiltant fieri saltem
nem, quem super onusia curo; et, si ferre valeres, tres menses aut quatuor, si plus eis non libucril,
desidero eum manere tecum, tKOut grammate cru- Igitur si verba mea, uli cupio, a vobis fucrint su-
diatur. Ad alios doctores ipstim mittere possum. Sed scepta, manda mihi terminum quo te possim in-
majorem iiduciam in te baberem quam in aliquo venire; alque, si incolumis fuero, illuc abibo. Vale,
vivente. Valdc securus ex co ficrem, si morarclur cliarissime (1). •

(t) Responsoria Auselmi cxslat inter cjus opcra, lib . i, cv.ist. 10.
 A.NNO
D0M1NI
MLXVI
ET Ml.XXVI.

SS, ARIAIDUS DIACONUS ET EERIEIBAIDUS

MARTYRES.

SANCTORUM MARTYRUM

ARIALDI ET HERLEMBALDI

ACTA.
DE VENERATiONEANTIQUASEPULCRORUM, ACTOHUM SCRIPTORIBUSET CERTAMINUM,
SOCIO LUITPRANDOPRESBYTERO.

, Acta sanctorum, Junii, t. V, dic 27, p. 280.)

(Apud BOLLASD.

1. Joanncs Petrus Puricellus, LaurentianacMedio- A 2. Scd si ibi praelermittitur « S. Heiiembaldus, >

loni coUegialacarchipresbyter, cum anno 1615 Am- is alibi ctiam absque « Arialdo > referlur ut
brosianae ibidem basilicaeac monasterii monumenta « sanctns; > videlicct in tabula peranliqua collegiatre
evulgasset, ordinc chronologico digcsta, ubi haud ecclesirc S. Babylae,ex asseribus compacta, ad istud
parce delibantur acta praenominatorum sanctorum, sacellum quod capellaeprimariae sinistrum est, ubi
Liennio posl proprium de his evulgavit opus, libris «mediuni locumtenetS. Ambrosius, indumentis ar-
qualuor dislinctum, quorum primus continet « Te- chiepiscopalibus ornatus, flagellum minaciler ela-
stimonia, pro ipsorum sanctitate collccta, i quae tum dextera manu geslans , sitiistra vexillum : in
quidem pleraque bistoricorum sunt, ordinc aetatis a qtto piclaesunt sanclissimae Trinitatis personae, nihll
saeculoxi usque ad xvn propositorum percapitaxxx, intcr se forma vcl aetate differentes. Ambrosio dex-
et eorum poliorcs suo indicabuntur loco. Prae istis ter assidet sanctus miles armalus, gentilitium fa-
htic potissimum spectat « archiepiscoporum Medio- miliae Cottae stemraa prrefcrens supra pectus in !a-
liiiiensium catalogus > anno 1510 collectns, ubi ad tere dextero, Cottam scilicct albam, et his litteiis
Guidonis archiepiscopi LXXIInomen, sic notatur : indicalussanclus Arcmbaldus; sinistra qunque mar-
«Isto tempore passus est B. Arialdus, martyr et le- tyricam gestans palmam, dextra vero vexillum al-
vita, scilicel millcsimo scxagesimo sexto. Jacet in " bum rubra cruce interposita variatum. Simile porro
corpore ecclesiaeS. Dionysii. Beatus qtioque Heri- vexillum ct palmam similiter gestat altcr ille, in
balJus roiles, qui amasias et fllios sacerdotum per- sinistro assidens latcre, ac sanctus Julianus appti-
sequebatur. > Fundatur autem hujusmodi testimo- latus. > Sed hic qttis sit, hactenus non divino; ha-
niuni in utriusque monumentis diu superslitibus.ct bilus ceiic aliuni indicat ab istius nominis sancta
epitaphiis in eorumdem erectione sculptis, atque diacono, qui cura fratre S. Julio Novariacpresby-
infra producendis. Proxiroum illi catalogo locum tero colilur 51 Januarii.
mcretur « Kalendarium Ambrosianum, > anno 1381 3. Sccundus praclaudati operis liber • S. Arial-
prrefixummembraneo coJici Epistolarum ad missas di Viiam > continet, quam Constantinus Caietanus
per annum legendarum; ubi ad 28 Junii sic habe- Puriccllo communicavit, ex veteri codice acccptam,
tur : « S. Arialdi lcvitaeet martyris. Jacct ad S. Dio- scriptam aittem non a Syro sacerdote (cujus cx-
nysium. > Accedit liber ipsius Puricelli proprius stat ad calccm cpistola, et cui ipsam perperam ad-
annis praecisecentum post illum coJicem scriptus, dixit Baronius ad an. 1066), sed a « B. Andrea, >
«de indulgentiis quae concessaesunt Mcdiolanieccle- primuni S. Arialdi usque ad obitum discipulo,
siis, deque corporibus sanctorum in eadcm urbe Q deinde monacho Valumbrosano atque abbale S. Fi-.
atque ipsius diceccsi quiesccntibtis, > ubi folio 16 dclis de Sirumis, cujtts quaedam acta colligere slu-
V, dicitur. « In S. Dionysio S. Dionysius, S. Ariol- dui die 10 Martii. Scripsit quidem aliquid < Syrus >
dus, S. Aurilius, > alias « Arialdus >ct i Av.relius > prredictus statim ac caedes patrata fuerat, « cum,
i scribcndi. socio Herimbcrlo, > uli in tpistola ad cuni ait ipse
 14,33 SS. ARIALDI ET EHLEM8ALDI 1436
Andreas; seJ quod scripsil, non invenitur. Quia vero A passuum millia distet Mediolano, nec ila prccul inde
ille multa omiscrat, plenius ct accuratius scripsit caplus illc sit, borarum paucarum inic-rvailo; salis
Andreas, jussu abbatis sui Rudolfi, decimo post mirum fuit proditioncin cani, pei' quaiii in hostiuni
inortem sancli anno; incompleto scilicet, ut alibi manus i ipse venit, postiidic iiiane personuissc in
ostendam, annos numerando, id est anno 1075, cum 1urbe, licet adhuc sine ulla dc nece vel nccis modo
recenter oliisse, sirailis martyrii laurea coronatns, <
certitudinc; quam piimum die 29 consecutus est
« S. Herlenibardus,» cujus ille passionem «alteri tam '• auctor, toiara dicm noctemque ambulando iliiic pro-
volumini quam scriptoii » relinquere sc professus, I
gressus. Tunc si<iuidcm consceleratus sacerdos ei
lium. U, neccssitatcm nobis imposuit cjus acta obviam < factus, dixit : « Ex terna die vox laelifera, »
colligcndi ex aucloruin corevorura, sed ferme ad- id i cst laetiliie plena, « loco noslro insonuit : Arial-
versariorum historiis seu annalibus, quos in luccra < dtis, clerieorum adversaiius, vinclus habctur in navi
cdenJos promisit quidem Puricellus, sed morte et < in ripa laci, > eodemque die peractam credem de-
praeventus longum eoruradem desiderium adhuc scribit. s Ubi non lego cum Purircllo « externa, > ut
post se reliquit. 1
videri posset, « hesterna; > sed «ex lerna , > sive
i. Sunt autem illi primum « Arnulfus > quidam, «' ex tertia die, > id est, nuditts tertius, tunc v Kab
quaiuorlibris hisloriam patriam complexus; et a JJulii. Quoniara autera de « S. Ilcrlcmbaldo > nihil
libro II professus ea se deinceps scriplurum, quae dislincle
* scitur quoad diem mortis, obilre (ut satis
ab Ariberli archiepiscopi eleclione facta anno 1019 probaturuni
1 me pulo) anno 1075, non 1076, haud
ipsemet videndo cognovisset; sicut fecit usque ad diu * posl Dominicam in Albis, tunc 12 Aprilis actam;
1077. Deinde « Landulfus, > respeclu alterius infra < congruum censui, quorum conjuncta fuertmt et vi-
nominandi, « Seiiior» appellandus, qui scribebat ^veiitium acta, et mortuorum moiiuincnla cultusque,
circa annum 1080, in his ob qure <Arialduni ct non ' dirimerc historiam, sed YitrcArialdi subtexere
Ileiierabaldum > laudamus, quaeque ad invidiam ireliqua usque ad «Ilerlembaldi > caedemacia.
ulrique conflandam ipse detorquet, tanlo magis 6. Qiioniam etiam extremi discriminis socius
credendus, quoad rei gestae substanliam, quanto ini- ille
i fuit < Luitprandus presbyler > praelaudatus, di-
quiori aiiimo ea scripsit, etiamsi manifesle « men- ctus
( etiam «LipramUisi et «Leoprandus,» anno 1515
dax, dum asseruit cl Arialdum et Alexandrum pa- (
die 6 Januarii, in senectule et confcssione bona
pam II pcenitenter indoluisse omnibus qurc contra (defunctus, in PontiJio S. Jacobi nionasterio, sed
Nicolailas et Simoniacos Mediolani clericos ante sanctisi necdum aiinunieratus ; quae de illo sttper-
cgissent; dum etiam tria confinxit miracula, quae c erant
( planc admiranda, et ad idera prorsus argu-
Deus patravil in favorem causae quam uxorati sa- lmentum facientia, per moduin appendicis historire
cerdotes pertinaciter tutabantur, quanique toties Isanctorum duorum placuit adjungere. De hujus ali-
Ecclesia catholica Romana daninavit. > Ita Puri- (quo cullu aqud Pontidienses monachos, apud quos
cellus in praefatione ad librum i, merito redarguens (
oliiit et sepultus est, si quid invenisset Puricellus,
Tristanum ChaIchum,Carolura Sigoniura, Josephura Ifuisset hautl dubic studiose expensurus. Attentis
Ripamontium, rccentioris aevi historicos Mediola- tamen I iis qure nepos istius Luitprandi narrat [de] vi -
uenses, quod in explicandis turbis quibus, saeculoxi 'ventismortuiqueniiraculis; alquc in primis[de]aniini
ultra medietatem procurrente, agitata Mediolanensis Ifortitudine, divinitus inspirata, ad subcundem ultro
Ecclesia cst, et quarum causa isli publice habiti iignis judicium; dubilare vix possum quin bunc bea-
sancti vitam aniiserunt, martyrii titulo a Romanis tis suis accensuerint, et ossa defuncti Pontidienses
pontilicihus consecralam, maluerint auctorcs scl.i- habuerint in honore, sed per bellicas aliasve cala-
sroalicos sequi ipsosque sanctos inculpare, quani mitates,destructo aliquando vel incenso monasterio,
<Landulfum Junioreni, > qui subanmim 1515 scri- suspicor periisse ipsius sepulcri meinoriaro, et qtiid-
bebat qualia ex « venerabili Liprando, > avunculo quid facere posset ad eumdem sine scrupulo vocan-
suo, didicerat, pro cadem causa naso auribusquc D duni < < bcalum,» iuio ct « sanclum, » si constaret
iiiulilaio. *ejus essc ossa, quae Papiae inlet' alias rcliquias no--
5. Danius hic primain « S. Arialdi » Vitani ex ininanlur. Tnlem de Pontidicusium erga Luilpsaa-
ista Puricciii editione, ciini eaque niorlem ascribi- (lum afiectu opinioncin confirmat niihi meir.oiia
iiuis anno 106(5, ct quidein hoc ipso quo Andreas , cultus a Vallumbrosanis nioiiacbis delati S. Pclro,
]iassuin « ArialJum» aHirmat die, «quiulo Kalendas quera «Igneum » cognoniinant, ab eo cventu , quo
Julii; > qui taroen dies cum esset cclebranda S. siraile ignis jtidicinni subiit Florcntiae anno 1085,
Bapiistre octava occupatus, translattts sit in prae- id est annis 58, antequcm id subirct Luitpr.mdus;
citalo Kalendario ad IV « Kalendas.» Ncque ad dicm siquidem Petri istius reliquias pridcm honoriflce
mulandam cum Puricello nos movet numeius 67, conditashabentmonachi sui in altari, pluribus ejus-
quod captivum abductum sanctum, < ante horam dem professionis beatis commuiii, ct nunc etiam
diei terliam, in quo vigilia S. Petri celebrabatur, obtinuerunt a sacra Rituum congregationc, ut fe-
per totum Mcdiolanum est divulgatuin. > Cum enim stum ejus possint cum Offisioagere 8 Februarii.
Larus Mnjoi', aJ qtiem ductus et in quo cadem die 7. Anclreas Aleiatus, jurisconsiiltus celebcrri-
inlcrfcetus esl snncius, ad quinqiiagiiiia nut plura mus, qui anno 1550 florcbai, in quoJam suo Anti-
U57 ACTA. 1458
quario, per N. Fontanam in mss. allegato apud A pendiura, qua;dam paulo meUusordinans et supplens
Pur.cellum pag. 15, < AvialJi ex Alciata gente se- ex eadem scienlia, ct suos lunc etiam Annales scri-
pulcrum » nidicare dicilur; et addere, «cujus con- bens, in appendice nobis potissimum sequendos.
cioaes, dispulalioiies, necera, miracula, Arnulfus 8. Idem Alciatus aliam Vitam « S. Arialdi > vcl
historicus Mediolrinusdescripsit. » Sed quoniam Ar- scripsit vcl scribere inchoavit. Supcrcst cnim ejus
nuJfus isie fuit,sicuti viiimus, periniquusiArialdo,» initiura, quod Puiicello facil libri l caput 12, sicut
non est verosimile quod illc seorsim a sua Hislo- iljud hic habuit, suppeditatam sibi a Mattbxo VaL-
ria, qualem diximus, Vitam sancli voluerit scribere, rio, Carthusix Papiensis prioii, et siraili prnrsus
licet ad exircimtm eniendalus el reconciliatus Eccb- exemplo vidit in musaeo Aloysti ab Ecclesia, quon-
siae; cum nc lunc quidem dimoveri potucrit quin dam sccrctarii Urbani. Hoc quoque fragmenlum,
sentir.:t sanctos prrelaudatos bonam catisam ininus adnotatis nostris iiisertum, leclor invenict : uti
bene discreteque e-gisse, adcoque nec in morte sic ctiam quredam « Petri Azarii, > viri, ut apparct mi-
obita laudandos. Ututest, cjus non potestesseViia, litaris, qui anno 1456 inililire reformandae adhibitus
quae Puricello facit librum tertium, et quo in ad::o- Annalitim Mediolanensium opus, qualc apud Car-
tatis frequenter utemur. Praeterquam enira quod thusiae priorein praelaudatum servabatjr in mss.
"
ubique sanctoruin acta probet vehenienter, sese in- perduxit ad annuni li02plane grandaevus. Reliquos
dicat auctur scripsisse post annum 1100, quando do auctorcs, quorum loca ac testimonia implent li-
lecciesia Rozonis » loquens addit, <quae nunc dicitur bru-n lPuricelli, comraunem « SS. Arialdo et Her-
S. Sepulcri, > quoj nomen illa primum assecuta lembaldo > (quaraaliqui < Arembaldum, Hcrenbal-
tunc est. Plura in hanc rein congeril Puricellus in duin>et <IIcribaldum> nominant) videsisapud ipsum.
praefalione ad istuni lib. m, censetque cx stylo eam Vide etiani ejusdem librum quartum; qui unius qui-
esse «Landtilfi, a S. Paulo > dicti, «Junioris > per dem < Herlembaldi Vitara i prolitetur dare, scd
nos appellandi, qui lecta accuratc Vita per Andream revcra liistoriam conlinet totius schismalis quod
scripta (hanc autem legissc Arnulfus vix potuit, ne- sreculo xi Ecclesiamlaceravit, Cadaloo etGttiberto in
«iiimct tam coiitraria prius scripsissc quin postea antipapas elevatis, per rcbellem Ectiesiae Henricum.
disrinclius reiractaret) eamdem redegerit in com- ejusiiominis rcgem IV, iuiperatorcm III.

SANCTIARIALDI

ViTA

Auctore B. ANDRE^ Vallumbrosano, sancli discipulo.

PR^EFATIO. C men in ejus fror.te habeatur; quoniaro, vclis nolis,

1. Praecepisti, venerande Pater Rudolfe, ut beali
martyris Ariaidi passionem describerem. Quod licet
facere conatus sim (in verilate, non pro bumili-
tate sola, ut plerique sapienles solent, loquor), quid-
quid in ea est quod conveniens sit, etiam in ipsa
verborum composilione, non raeae sapienliae, qure
sic est parva ut pene sit nulla, scd soli Dci gralia»,
nieriiisqiie ipsius, atque tuae orationi tribuo. In qua
sciat, cani quicunque legerit, me prorsus nihil
dixisse nisi quod viris certis narrantibusdidicerim,
a marchione videlicet, ipsius germano fideli, vel a
Bonovisino ejusdem lidelissimo famulo, qui ei a
cunabulis est famulalus similiter, imo de quibus tot
cxistere possunl testes quot illo in loco cum aelatc
^ 5. Licet jam sic tcnex sit mundus tit jamjamque.
perfecta sanoque sensu sunt horaines.
2. Verum, per totum hunc libellum, meum nomen
celetur, qui talis sum ut magis conveniat nesciri
quam sciri, cui jure congruit illud Isaiae : < Claudo,
iuquit, ostium tuum.et abscondc te post illud,donec
transca*.ira Domini (Isai xxvi, 20); > !um vcro no-
super candelabriim, utomnibus luccas, te postiit
Christus; quatenus, is qui scripsit si ignoratur , ad
quem scriptus est non ignoretur. Porro quia in hoc
plura sunt in vcrbis et factis aediticationi utilia,duo-
decim monasteriis quibus tc supernus Judex propo-
suit, orn ut ad lcgcndura tribuas, quatcnus, duin
audierint, in defensione vcritatis, quod alii nostro
in tempore dixerunt ct perpessi sunt, accendantur
cl ipsi ut talia dicant, ct, si necesse fuerit, pro
cadem veritate similia patiantur.
CAPUT PRIMUM.
Ariatdi natales, inslitulio, prima conlra clerum in-
ceslum concio.
vicinus ejus cernatur occasus, tamen quia ab uni-
versis mortalibus ignoratur quando finiatur, libet
novorum conslanliam sanctoruni, suppareni anti-
quoruin, sxvitiamque perfidorum qui cos usquc ad
ncecm, nostri» tcmpcribus imoquc ncstris sub ocu-
UZ9 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDI IUQ
lis, perseculi sunt, scriptis fradefe atque posteris ad A pcrcs invicem conferrcnt, dicentes Si haccobierit,
corum rcdificationem intimare. proleclo nobis vivere non cxpedit. Hoc qttippe exer-
i. Igitur in Cutiaco (1) quodam vico.inler Mcdio- cilium sanctae actualis vitae,per multoruro currictila
lanum Comumque sito, milliario vigesimo distante annoruro, in vcnerabilis Bezaenatorumque cjus de-
a majore, quinto vero a minore [civitate), ut vulgari sudalione, viro ipsius jam dcfuncto, egomct vidi cae-
fertur opinione, Bezo quidam cum Beza sua uxore teraque perplura aedilicalioni congrua. Quae idco
exstitit, nobiles (2) utrique natione, sed nobiliores praelermitto, quia velociter ad ea quorum causa hoc
probitate. In quorum profecto laude parumper im- opus assumpsi venire concupisco.
morari ex sanctorum gestis quamplurimis instrui- 6. Huic utique, sicut illius reiatione didici, nocte
mur, et cuncti scimus Iibcriorem fore laudem celsi qtiadam dormienti, ejusadhuc vivente viro ex quo
scdiQcii, si certitudo raanifesta liabeatur lirmi ipsius iunc in utcro habebat filium, admirabile lumen in
fundamenti. Hi namque causam reproborum, qure visione, ceu solis.mcridiani splendor, desuper illu-
est rapacitas, tam exosam habeant, ut inier cretera xil; cujus clarilas, omnibus tenebris ab ea expul-
eorum bona, cum in servis cquisque nimis abunda- sis, totam doraum, ubi erat jacens, implevit. Mane
rent, nullus erat audax ex ipsis servis qui manipu- autem facto, insolitam secum visioncin admirans,
lum quidcm vi furtimve alieuae segetis raplum de- " antiquis nialronis pandit; a quibus protinus audit
ferrc auderet equis coram eisdem. Porro superbiam, babcre se in utero infanleni scxus masculini, meri-
quaecst causa diaboli, ita exsecrabantur ut, cum tique futurum celsi. Qucm curo enixa csl, apto prre-
libere modis omnibus suis vicinis imminerent atque slolato tcmpore, Arialdom vocant, clericum fa-
i nemine eorUm si nollent, constringi possent; ceu ciunl, scholis diligenter co usque traduut quousque
essent ex illorum minimis, sic se ultro subdebant provjnciales magistri qni eum possent inslruerc de-
ipsorum omni juslae conventioni. Jiciunt. A quibus cuin pcr tempora, ut scbolaribiis
5. Verum quoniam unicuique parum cst non moris est, revcrterctur (sicut a matre ejus jam sacpc
agere prava nisi in bonis operibus exercitationtni dicfa cognovit) et puellae ipsius ornaliores morc
ponat, paupcrum iiifirmorumque necessilali inten- solilo nitidiorcsque scejus vultui praesenlarcnt (5),
dcbant, ut ex vicinis nenio, infirmitate oppressus,in qiiemadmodum essct vidcrc, sic exlerminabat a sua
strato jaceret qui a Beza memoria digna non visila- fafcie, dicens : Captio hrcc esl Salanae. Indesinen-
retur, et suis, si cgerel hujusmodi, subslantiis non ter denique, in diversis lerris, scholasticis se slu-
aleretur. Praeterca in caeteroiura orphanorum cgc- diis tandiu tradidil, doncc oplime lam liberaliuin
norumque bencliciis, quae illis sedule impendebat, r qiiam divinarum litterarum haberet scientiani si-
Deo et hominibus ejus vita sic erai grala ut ipsi pau- miilque aelatein perfeclam (i).

(1) Landulfus junior, <loca> in <Cuzago, p~ope
Canluiium,» vulgoiCanlu,» quod notalur in tabulis,
istud non item. Alciatus «Cucciacum» noniinat <sub
Canturieiisi pi-aefectura,» triplo propius Coroo quam
Mediolano, inter Lambrum el Muram fluvios.
(2) «Nobilibus parenlibus deAlzales,» quo nominc
invenitur vicus 6, p. m. ultra Novariam; alii fami-
lire nomeii faciuut, et < Alciatos » Latine reddunt;
se<lpraelaudatus Alciatus in fragmento Vitae, An-
drere verbis contentus, tacerc id maluit, an quia
gentilem suum « S. Arialdtira » non audebat asse-
rere? At postea id fecit in Antiquario suo, allegato
num. 7 Comm. praevii, de « Alciata genle > eura
fuisse, dicens : Verum haee verba fortassis Fontanae
sunt; et oportelnon admodum nobilem fuisse, de p
quo ail Senior Landulphus, qtiod < Landulfum, >
majorcm Canonicum « sibi praevidit applicare quasi
g nerosiorem,» quia ipse <eratliumililernatus;>qua
iu re, crcdo, noluisset mentiri scriplor ille, licct
subinde minime verax, cum agitur de causa cleri-
corum quam tuetur contra sanctum. Igitur qui in
prologo attribuitur sancto gcrmanus < Marchio, >
eum reor ita dictum proprio nomine a baplismate,
non autem appellativo a dignitate aeque ac alium,
quem apud Puricellum pag. 237 cx Arnulfo legimus
ab alta rupe praecipitatum. Diamans Marinonus, in
ms. De originihus urbis et familiarum Mediolauen-
sium, apud Puricellum lib. i, cap. 12, nomen ab
« Alcatho > regis jEoliae filio, Hippodamire proco, vcl
ab i Alceo, » Herculis avo petit, qure pro deridicu-
lis habuisset, credo, eruditissiinus Alcialus, si le-
gcre potuisset; hic tamen, nescio ubi vel qtto modo,
dicitur < Alciato regire stirpis fidcni faccre. » Ilalice
«Alzatus»idemcstauod «clevatus;» umlccinalzare,»
cst « clevare, > quod salis cssc ad verum nominis
ctymon reor, obligalis fabulis.
(5) Landulfus Junior : < Vidil sororcs iu lascivo
habitu cum matre : > Quod bujus probitali non
satis convenit; potuit lamen pucllis suis, et, si
quas habebat, filiabus plus ornatus indulgere ma-
tcr, qui tamen iascivus non esset.
(i) Alciatus, <Pi-ius,» inquit, <dedit operam omni-
bus liberalibus sludiis, in quibus, ullcmpora eranl,
muitum profecit. Perierant enim ea tcmpesiate, ct
assiduis lielloruro tumullibus, et ira Dei, bonae lil-
terae, nullaque gymnasia per omnem Italiam habc-
banlur; quapropter in Galliam ad Parisiorum aca-
demiam se contulit; in eaque diutius versatus ,
magnum nomen consccutus est. > Sic ctiam Lai:-
dulfus Junior, in Monum. Ambros. pag. 550, dicit
Olricum vice dominuin Mediolanensem, et Ansel-
nium de Pusterla < Leodunum i, > Laudunum Gal-
liae iniisse, < ad praecipuum magistrum Anselmuin
de Monte, > audiendum,qiiibus gratum fucrit ipsum-
met Landulfum sccum ducere. < Et tradunt, » in-
quil Alciatus de S. Arialdo, « in divinarum lerum
professione, quam Iheologiam vocant, tanluni pro-
lecisse ut oinnes collcgas posl se rcliii(]iieret. Bia-
lecticam vero, quam doctrina; superlicieiu qiiamdain
appellabat,contcmpsitmagisquam ignoravit. > Laiir
dulfus Senior ei infensus, apud Puricclluin qunsi
ingrajitudinis sanctum arguit, diim ail, pag. 179,
quod « penes Gtiidoneni antislilem miillis folus dc-
liciis, mnltisquc cumulatus honorihtis, diim lilte-
rarum vacarct sludio, sevcrissimusest divinae legis
factus interprcs, dura cxercens iu clcricos solos
judicia. »
 1441 ACTA. - »442
7. Erat enira tunc ordo ccclesiasticus in tot erro- i,. erant illuminandi illuminarentur, et usque in finem
ribus seductus, ut ex illo vix quispiain exislcret qui saeculi semper permanerent Iucidi; tam isli qui
in suo loco veraciter reperiri posset. Nam alii, cum adhuc erant illuminandi quani qtii jam fuerant iliu-
ranibus et accipitribus liuc illucque pcrvagantes, minati. Vultis nosse eae res quae fuerunt? Yerbum
suum venationi lubricae faroulatuni tradebanl, alii scilicet Dei et doctorum vita. De Verbo autem Dei,
vero tabcrnari', ct ucquam villici, alii impii usurarii quod iux sit, non meum , sed Psalmistae audite
existebant, cuncti lere cum publicis uxoribus sive testimonium : « Praeceptum, inquit, Domini luci-
scortis suam ignomiulose ducebant vilam; omnesque, dura, illuminans oculos (Psal. xvm, 9); » et item :
quae sua erant, nen qtiae Christi, qtiaercbant. Nam, « Luccrna pcdibus raeis verbum tuum( Psal. cxviu,.
quod sine gemitu dici vel audiri nec potest ncc et 105.). > De vita vero doclorum, quod esse
debet, universi sic sub Siinoniaca h;ercsi teneban- debeat lux in verbis suis, ipsa per se Veritas aperte
tur impliciti, quatcnus a minimo usque ad raaximum manifestat: « Vos, inquit, estis lux mundi (Mallh.
pullus ordo vel gradus haberi posset nisi sic emere- v, 14), > et protinus addidit: « Sic luceat lux veslta
tur quomodo emitur pecus. Et, quod est nequius, coram hominibus, ut videant opera vestra bor.a, et
nemo tunc qui tantaa perversitati resisteret appare- glorilicent Patrem veslrum qui est in coelis (Ibid.,
bat; sed, cum lupi essenl rapaces, veri putabantur II 16). i Ex his itaque unam idem Dorainus posuit
esse pastores. ante illos, aUam ante vos. Hi vero, quibus scier.tiam
8. Ad quorum mmirum perversitatem delegcndam Scripturrc dedit, sibique ad minislrandum elcgit,
et corrigendam, Mediolanum, ubi haec iniquitas. ut'ad lumen verbi sui lucidi semper viverent, con-
tanto erat copiosior quanto urbibus caetcris ipsa est stituit; et, ut eorum vita esset vestra lectio, qtii
populosior, a Deo procul dubio praefatus missus est litteras nescitis, ordinavit. Sed, inimico humani ge-
Arialdus, divinis, ut praediximus, legibus bene eru- neris insidiante , pariterque nostra negligentia et
ditus. Qui ingressus urbem (5), populura pene uni- peccato operante, illi, se converlendo retrorsum,
versum, ad cjus verba eoiifluentem, fari sic adorsus perdidcrunt suam; vos autem luceni perdidisiis
est: « Volo, dileciissirai, vobis dicere, in nostri ser- vestram.
monis exordio, quae scire vos scio, ut paulatim sic 10. Verumtamcn, ut securius vos idem iniraicus
vos introducam ad ea qure nescitis et vobis scire deluderet, qui societatis abcis abstulit vcritatera,cis
raagnopere nccessaria sunt. Veraciter credo vos proinisit in exteriori habitu sanctitatis liaberc »mi-
nosse huinanura genus usque ad Christi Domini liludincin, quod gemens dico, non ad vestram igno-
nostri advenlum caecum fuisse, non oculis corporis miniam, sed ad cautelam. Nonne ad eamdem caeci-
sed cordis. Quod ideo erat caecum, quoniam quod tatem estis reversi, pro qua ab iiominibus aufercnda
crat falsum credebal verum, diccns lapidi lignoque Christus de ccelo misericorditer desceiidit? Sic enim
et metallo : Deus racus cs tu. Cujus crccitati ut roi- ideo humantim genus ante ipsius adventuin, ut dixi-
seriae in tauturo suninia Lux et aeterna compassa mtis, crat caecuin, quia sumebat pro vero mcnda-
est, per quam omnia facta sunt, et in qua universa ciuni; quicunqtie nunc opus siroile facit, noi.n,;
consistunt, ut non ad hanc a cordibus hominura causam camdein incurrtt? Nam sicut illi dcccpii Ia-
auferendam angelum mittcret, sed per semelipsam pides ct ligna crcdebant deos, ita vos veslros sacer-
de coe.lodescendit, carncm assumpsit, et, ut eam dotes putatis veros, quos incunctanter esse constat
ab hominura cordibus penitus expelleret, usque ad falsos. Unde hoc scire possumus? Vultis nosse unde?
crucis raortem libenter accessit. Qui in dicbus car- In lcnebris sumus: ut hoc patenter cognoscainus, ad
nis suaehomines tot de mundoelcgit quot sulficere lucem earaus. Ad quam Iuccm? Ad Verbum videiicct
ad universilatis iiluminalionem ante saecula posse Dei. Ecce Christus dicit: « Qui mihi ministrat, me
praevidit.Quos, omnibus falsitatis tenebris aJi eoruiu sequatur (Joan. XII, 26). > Quod est apcrte diccre:
cordibus expuLsis, aelerna luce illuminavit eosque A nemine quippe mihi niinistratur nisi ab eo qui
per mundum uuiversum misit, el lucem, quam ac- D me sequitur. Vestrorum vitam sacerdotum scio voss
ceperat, ubique deferrc prrecepit sicque ad Patrem a nosse : el quo Christus pergat, et quid dicat, au-
quo venerat rediit. ditc, atque tunc plenius cognoscetis utrum isti sint
9. Hrec quippe surama ct aeterna vivaque Lux. ejus miiiislri, an ipsius potius adversarii. Ecce Chri-
duas in lerra causas reliquit, in quibus omnes qui stus clamat: « Discite a me quia mitis sum et hu-
(-5)« Varisii, ubi morabatur > Arialdus, coeptam Tales autem nunc vocari « canonicos titulares, t»
praedtcationem, ait uterque Landulfus, ucque id docet Puricellus in monumentis Ambrosianis;
negat Syrus,infra num.84. Est autem « Varisium, > alibi <canoniciei minores » seu «vicarii» vocantur,
inter Angleriam et Comum, ad 40 fere p. m. prout condistincti a «majoribus» seu «ordinariis.»In
dislans Mediolano,nostra retatc, a Dominicae Pas- dissertationibus vero Mazarianis.pag. 444, idem Pu-
sionis mysteriis, vicino in monte cxpressis, celebra- ricellus docet « decumanos» istos inumero centuni»
tissimus reUgionelocus, Cauluiio propinquus inter- fuisse «distributos in undccim ecclesiascollegiatas.et
vaUo10 miUiariura aut eo amplius. Alciatus ibi alias decem capellas. » Et sic ipse « Arialdus, » ju-
habitasse sanctum non dicit, sed ep < pro lempore rans in verba S. Petri Damiani, incipit: « Egtv
sececisse, > quoidim]iarcm adhuc se crederet factioni Arialdus, dictus Diaconus de capella Mediolanensis
iraproborum sacerdotum. Ulerque Landulphus Avial- archiepiscopi; » ubi «S. Arialduni»-intellige caetcri»
diim > iuiic ait < cx decunianis canonicis » fuisse. praire cxemplo.
«413 SS. ARIALDIfct ERLKMBALDl IV.I
niilis cordc (Matth. fi, 29). » Et iterUm de se dicit: A pulus jam fidelis h:ec audiens, in Dei Isuder.i tre-
« Filius hominis non habet uhi caput rcclinet (Luc, scens, hilarcscit, p.irs adversa labescens deficit ; Dei
ix, 58). > Et item : < Beati paupercs spirilu, qtio- vero famulus Ariahlus, oculis ac manibus sursum
niam ipsorum est regnum ccelorum (Mattli. v, 5). > crcctis, omnium bor.orum I.argitori immcnsas ac
11. E contra vero, ut inspicitis, vestri sacerdoics, debitas rcddit gratas.
qui elfici possunt ditiores in terrenis rebus, cxeel<- 13. Denic[ueposthrec quidam laic.is surrcxitalius,
siores in aediiicandisturribus et dOmibus superiori- nominc Nazarius, officio monetarins, ctijus vita
bus, in honoribus, in mollibus delicalisque veslibits valJe erat ab omnii.us laudabilis, licct coiijugnlis,
pulchriorcs, ipsi putantur beaiiores. Et ipsi, ut cer- qui silentium peliit. Quo accepto, coram omnibus
nilis, sictit Iaici, palam uxorcs ductint; sltipruni, tale responsum dedit: Domine Arialde, ca quaedicis
quemadmodum scclcsti laici, sequunlur, atque ad esse vera et utilia, non solum adverlere po su;;t
nefandum hoc opus patrandum tanto sunt validiorcs sapicntes, veruin etiam et vecordes. Quis tam insi-
quanto a terreno labore miuus oppressi; videlicCt piens est, qui non lucide peipendere possit quod
viventes dc dono Dci. Christus autcm in suis ccon- eorttm Vita csse altius debeat a mca dissimilis? quos
tra ministris taiitam munditiam quaerit ct exoptat cgo in doroum meam ad bcnediccndUin eani voco,
ut non solum in opere, vcrtim etiam stupri scelu» B juxta mcum posse reficio, el post haec manus de-
damnelin corde, diccns: < Q-.i viderit mulierem ad osculans munus offcro; et a quibus mystcria, prct
concupiscendam «am, jam mcechatus est cam in quibus reternam vitam exspeclo, omnia stiscipio.
corde suo (Mattli. v, 28.) > Rcdite, dilectissimi, ad a.'d, ut omncs inspicimus, non solum non mundior,
corda vestra, redite : et sumere vcrum, falsumque verum etiam sordiJior perspicuc cernitur. Veruin*
respuere discitc. Nanv^onatus sum reos reducere tamen hoc scelus sic scito i-.iter nos radicatum ct
ad suam Iticcm; sed nequivi. Ut enim vos ad ve - inveteratuni.qualenus aut vix aut cum grandi laboie
stram reducam, huc idco vcni; et hoc aut feeero, pC.trit evelli. Nunc aUtem, qttia Largitor omnium
aul pro veslra salute paratus sum animavn meam honorum.mihi tanla contnlit bona, quac satis et rollti
tradere gladio. llaec et hujuscemodi complura vir sufiicere possunt ct tibi, obsccro le, per cunirieiii
Dei dum diccrct, in verbis ejus plebs fere univcrsa omoipjtcniem Dominum, i:t in domtim mcam i.i-
sic est accensa ut, quos eatenus venerata erat ut gredi di^neris, et ex bonis omnibus meis, v.tcgo, i:a
Christi ministros, damfians proclamarel Dei hostes, et tu f-uai-is, quatcnus tua exliorlatione assidua ab
animarumque deceptorcs. hoc errorc liberari, et in oinni veritate confiiiviaii
CAPET II. possimus, tain ego quam h:ec plabs ur.iversa. Cave
Arialdus, socium Landulfum ttaclus, Bomam abit,et ne ad sanguineiu ahum tle quo orlus es, ct ad op.un
ainbo injurih impiorum vexuntur. multam qua pollcs, inspicas, ne fortc, sacramcroc
12. Factum est autem, dum agerentur hrcc, de proquo tea^juravi spreto, r.o:i quaeDei, sed quae t::a
mcdio multitudinis surgens quidam clericus, nomine sunt qurcrcre vidcaris.
Landtilphus (6), de urbanis excellentibus tam ordinc 14. Vir autcm Domini hrcc audiens, ct magnitu-
quam natione, nimis potens in voce et sermonc, dincm conjurationis, ct famam viri optimam consi-
silenlium peliit. Quo concesso, hujusmodi Iretife- derans, omnia terrena, qure s':bl resislere posscnt,
ram vocem prompsit: Gratias, inquit, coram vobis conculcar.s, in domum se jusle invitantis libriit -r
oninipotenli Dco ago, qui nunc me ea audire per- intravit, et per plura tempora Marlhaeopus ab to
miltit, iinde nicum cor pcr innumera tcmpora igne- fidcliter sumpsit; ct quod operatus est Petrus in
scit. Nam olim haecsciens dolensque, ideo tacebam, Cornelio suisque amicis, operatus Arialdus est iu
quoniani cum quo ca dicerem non habcbam. Nunc Nazario ejusque vicinis. In qitibus utique tunc ar-
vero, domine Arialde charissime, quia Dei donum bustis, quae se Dominus per prophetam pollicilus esj
te dedit mihi, scilo me ab ipsa collatum libi, et in deserto simul positurum, scilicet vitem et utiniim
cxinde quidquid hac de re dixcris fecerisve, me fa- j, (Isai. XLI, 19), procul dubio est completum, qua-
cere et diccre, et me meam animam, sicut tu pro- tenus altera mentes debriaret, altera vero debrian-
fesstis es tuam, pro salute fratrum poncre esse tem sustentaret. Exhortantibus denique ArialJo
paratum, incunctanter tc nunc reddo securum. Po- Landulphoque (7) populum fideli ctassidua doctrir.a,
(0) Landulfus Junior, « Landulphum de Cottis, netur, eosque sacerdotes, qui ab urbanis mundiliis
Levitam ordiiiarium Mediolaneiisis Ecciesiae, > ap- [an immunditiis?] separati, et idcirco ai.tiqiiam
pellat. Alciatus primum utriusquc congressum Va- probitatem retinentes, sibi aggregarc studeat; tur.c
rcsio ascribit, latiusque sic deducit. < Vigebat tum enim et se id in urbe facturtim quod in pagis ipso
in urbe magnre exisliraationis vir Landulphus, pri- fuerit aggressus. Ab hoc colloquio Arialdus Varesii
moris ecclesiae oniinarius, et perquam eioquens celeberrimas orationes in corruptelam sacerdotum
in concionibus, populo gratissimus. Huic AnalJ. habere ccepit, in mores acerrime invehi, nullo metu
vetcre amicitia junctus fuerat, quapropter secnra arccri, omnia pro veritate exponere. Faciebat et id
congrcssus,multadeVidone[archiepiscopo,] plurima Landulfus, sed parcius, et tion nisi cum se obtulis-
de sacri ordinis nimia licentia queritur, populorum set occasio. >
etjam et omnium interesse ut raeliores lierint. Lan- (7) Landulfus Senior apud Paricellum,pag. 179,
dulfus causx non defuturum spopondit.et ausurum, Arialdi socium Landulfum culpat, « quod niillis
ubi rem ex voto succedere posse cognovisset. Inte- ccclesiasticis eradibus aite*atus, usurpato sibi con-
rim Arialdus ipse per vicos et conciliabula concio- tra morem Rcclesiae praedicationis officio, gravo
lV,ii ACTA Mlfi
jiapra clericoruni nefanda et cxecranda eorurn con- A aut cogeretur laulttm nefas dimilterc, vel ari allaie
liiibiii, sic ab eoiem populo intra aliquanta tempora non acccdcre (8).
sinit persecula el delt-ta, ut nullus existevet quin 15. Pev idcin icmpus decreverc fidclcs Roii:an)

jugum sanctortitn imponebat cervicibus; et inter dieare, nisi quisqc.im credat cum, qui aeger ipse s!f,
alia qure quotidie plebis aiiribus inculcabal,die una rccte medicari aliis posse. An sine stomacho arina-
taliter concionatiis esl in populo : Charissimi se- tuni niililem aliquis de pace disserentem audi t?
niores, coiiceplum in corde sermonem ultra conti- Ntiin Grrecanicc sapienier dictum illud quilibtt pr,-
nere non valeo. Nolite, Doniini mei, nolite adolc- tius probavcrit? Quin tu prius, inquit, cuin uxore et
scentis et imperiti verba contemnere, revelat enim liberis in gratiam redis, tuo exemplo tum dcmum
srepe Deus minori quod denegat majori.Diciteinibi: ad pacein nos vocaturus? Ejicienda prius oculo tuo
Creditis in Deuni trinum et iiniim? Respondent om- trabs est, ut citra opprobrium festucam de alieuo
nes, Credimus. Et adjecit : Munite frontes signo extrahas. Aperta et publica reprehensio non cor-
crticis. Et factum est. Post hrcc ait : Condelector rectioncm, sed odiuni viluperiumque ostendit. Con-
vestrae dcvotioni, covnpatioi1lamen imminenti ma- deninare aliquem velis.coramquepopulo objurgare;
gnac perdilioni; multis enim relro temporibus non illud tilii priinum anle cculos proponenduni est, an
est agnitus hac in urbe Silvator; diu est quod er- tn simili culpa unquam laboraveris, vel, cum quan-
ralis, cum nulla voliis sint vestigia veritatis. Pro doque eaptus csses, abstinueris. Si delicto illi un-
luce palpatis tenebras, caeci omnes effecli, quoniam quam obnoxius fuisti, est quod cogites te hominem
caeci sunt duces vestri, « Sed nunquid potest eaecus "I esse, et ejus conditionis ut eo peccato potueris
crecum ducere? nonne ambo in foveam cadunt? capi. Si, cum ei culpae servires, in libertatem provo -
(Luc. vi, 39.) » Abundant enim stupra mulliinode : casti, coininunis infirmitatis te memoria subeat;
hreresis quoque illa Simoniaca in Sacerdotibus le- neque hominem palam objurga.sed secreto admone,
vitis ac reliquis sacrorum ministris, qui, cum Nico- ut ad ttti similitudinem et ipse curet resipiscere.
laitae sint et Simoniaci, merito dcbent abjici, a qui- Haeccum YVidoplacide dixisset, eo finem orationis
bus, si salutem a Salvatore speratis, deinceps om- direxit, ut sacerdotibus fas esse diceret uxores
nino cavete, nulla eoruni vencrantes officia Et duccre; interminaielurqtie, si contraria profari ipsi
ego plectenda plura commisi; scd quori pejus fuit, auderent. > Videiur atilem indicare ipsunimet
indignis iisqtte modo communicando Begem ccelo- «Landulliiin» antea concubinarium vixisse in clero,
runi offendi; nunc atitctn, propilia divinitate, ago saltem uxoraiiun antoquim toiisuram susciperct,
prctiitentiam, lalia provisurus in posterum. « lgitnr ejusque ici causa sccessisse a conjttge liberisquc;
imitatores mci cstotc, cbarissimi, cl ita ambuletis, ipsa verosimiliter consentienle, sed niliiloininus
sicul habetis foimam nostram (Philip. m, 17). > idonea visa causa criniinandi hominem, quasi pro
lianc orationcm Landulfo ascrihil ille, prae studio pter dissidia domeslic.i ab ea disjuiictum. Pergit
in partem cleri, ipse Landulfo ct Arialdo ubique ini- [iorroAlcialiis; «Tum Ariaklus Landulfusque: nibil,
q;ii«r; ct huic impingcns, t[uasi non solum dixisset, inquiunt, intcrest qtto genere mortis et quo lcm-
Nicolaitaruni e! Simoniacorum « Sacrificia idcni pore occuinbamus; pro vcrilate enim mori pugnan-
esse-ac si essent canina stercora,eortimquebssilicre tcs juvat. Nobis senteinia hrcc insedit, ut, sceleruni
•ttiiientorum praesepia > (quod vero dici potcrat U'•parpotui hostes, dum supererit vita, in facinorosos
quatenus talia sacrilicia, vera licet et valida, qiian- qtiolidie concioncmur. Quid enim praedicandi islud
tuin est ex parte sacramciili a talibus confecti, oneris assumamus, si vera sublicere, si praevaricari
coinmunicantes tamcn coinquiiiat, quia notorie hrc- (Cliiislianorum omniuni causa compellimur? Equi-
reticis et excommunicatis commuuicare est nefas) ; dem < si saccrtiotcs isti tui secreto delinqucrent.nemo
sed eliam quasi addidissct, ut « ipsis amodo rc- 'noslrum probassct ut publice castigarentur; scd
probalis bona eorum oinnia publiccntur, sitque fa- cum < cjusmodi sint scelera, ut non satis habuerint
eultas omnibus diiipicndi uuiversa in urbe vel cx- ea < peipetrare, nisi etiain auctores ipsi divulgatores-
tra : » quod per meram caluniniam vel cxorbitanlera <
que operuin suorum forent; non est quod nos ad-
i
auxesim pio zelatori allingi, exlra dubium esse de- moncas uti eos tlatn aecusemus. Manifestae cniin
bet, cum nihil tale fuerit factuni a populo, sed e inoxae reum, palain quoquc poenitere aequum est • et
contrario ejusmodi gravamina ab adversariis passi vcluti, ubi niorbus levioribus medicaincntis non
UJeles sint, nec ultra progressi quam quod vim vi < cedit, ferrum aul ignisaiiliibetur, sic obstinatis istc-
parali fuerint propulsarc, ut ex sequentibus appa- runi i animis, cuni crciera remedia consumpta sint,
parebit. ]
publica animadvcrsior.e opus est. Ab hoc sermono
(8) Alciatus (cujtis reliquum fragmentum hic < digressi, indignanteni pnesulem reiiqueiunt. Caile-
juval attexere (porro prosequitur hiiic: seculas ca- liiui
i veriti ne iratus Vido quancloque aliquitl in
lumnias, et qnid inter luec egerit arcliicpiscopus pernicieni
] ipsorum molirelur, subsidia pariil-us
Cuido sive YVido: « Fucre, qui existiroaverint, <
quaerunt. Erat tnnc Meriiolani sumnue auttorilatis
Widonis exorainentum ejusquc dignilatcm ambien- Di < Ansclmus, ex Badagiorum familia, quem iunocen-
tein Landnlfum,Ai'ialdo consensisse. Sed nulla certe ilire virtulisque causa Lucensibus aiilistitem Caesar
f;iit unqnaiii innocentia qurc invidiani maledictaquc dedeat.
< Ilunc Arialdus cum collega adi.t. » Ilacte-
vilaverit. Igitur improbi qiiidain,delatioiiis m.ignam in:is fragmentum istud. < Anstimus » autsm liic
mercedeni a se pracstilum iri existimantes, utium- 1latidalus, anno 1056 factus erat Lucensis episco-
que apud Widoncm acctisant, ciiniina in eos con- pus, ] et hiiiic < Arialdo > potius auctoreni fuisso
geiiint, lresani contuintiiis summi Sacerdolis maje- !suscipiendae pracdicationis docet coa;vus, et in hoc
slatem excliiinani, novis scditionibus qurcsitam cau- 1
fiie dignior Landulfus Senior, capile 4 libri ni
sam. Non audebat Wido tuiic in eos aiiimadvertere, 1
Histoiiarum suaruni hunc litulum ponens aptii
quott sumnue 1
opinionis apud populum utrumqtie Puricellum, pag. 275. < Qualiter Anselmits de Ba-
cognoverat. Quare in cubicultim ad sc accitos, hu- <
dagio, ex Ordinario Ecclesite Mediolanensis, solli-
maniter excipit, precibusque niinas commiscct, <
citat Landulfuin et Arialdum ut uxores a sacer-
suam saccrdottimque causam tuetur. Non decet, dolibus < separandas praedicarent, » et capite 5, « qua-
inquit, sacerdotem sacerdoti male dicere, sic enim IIiter Arialdus ccepit suuni proposilum pracdical^o-
suis se telis confoderent, expedilque etiam indigna nis i reserare ; > ac porro cap. 7, inquit, < Hac
facti perpeti, ne inconsulte dissidiura aliquod oria- <
cadem tempcslate horror nimius Ambrosanium in-
tur. Nec eniin fratrem sniim damnare aequum est, vasit clerum cujus initium et seriera cum rcs
cujus salulem Clirisius Deus redcrait. Oportet prius i
nostris adhuc versctur sub oculis, prout possu-
qui ij; a-liaiudicere paratus sit ab oniui sc labc vin- n:us
i , enarremus. Finem ipse provideat qui, cuiu
 1447 SS. ARIALDl ET EULEMDALDI U48
ad synodum (9) Landulphum millerc; quoniam, ut \ gcnie altior erat Landulphus, euni occidere dispo-
eos mendaeiter coruni aemuli accusareut, illo pcrge- nunt, putantes limore perterritum sic silere posse
bant. Quem [ullra] urbeni Placcnlinain progrctli Arialdum. Ad patraiidum vcro tam scelestum opus*
non licuit, quia ibi a quodam profano est in oppido quemdam audaccm ct impium conveniunt clericum,
pcrcussus, et sic Mediolanum regressus. Sed Arial- cl nimio praeraio reddunt securum, si jam dictum
dus, Dei famulus, sumpto ilinere, omnium advcrsa- exstingucrct virum. Qui acquisito grandi carnificis
riorum fraudcm circumquaque positorum ad ciim gladio, qiicra saepccgo poslca vidi, simulque toxico
nccanduni scicntcr dcclinavit, atque Romam, Dco ad necandum citissimo , ca-pit cum prosequi per
illnin protcgcnte, incolumis pervcnit. Qui corain Ctcnam Doinini, et Parasccvcn, Sabbatumqne san-
suraino ponlificc sc offerens, cum causam jatn cce- clum clanculum , ncc non et sanclum diem Pas-
ptam ci reliilisscl, post multain honorificcniiam, schre(ll). Vera utique me dicere scio; utrum rei
(]uam ipsi idem impendit, jussit, a quibus sacerdo- gestae ordinem teneam, ignoro. Cumque ipsum in
tibus divina mysteria dchinc sumerel, et sub iticvi- diebus his reperire minime potuerit absqtte turbis;
tabili jussu ci praecepit ad opus cceptuin regredi, ct in sccunda landem de Albis feria, ad impium et diu
tandiu in co vehemenler insislere, donec ncfanda optatum pervenit votttm. Nam in ipsius diei crcpu-
opera, qure tunc inerant in ccclcsiaslica familia, aut r>sculo solum illum ante quoddam reperit altare oran-
peiiitus deleret, aut sanguinem pro Christo proprium tem; niisturani iinpiam, quam secum ferebat, per-
iniinicis fuiidendiim praebcrct (10). Qui in omnibtts niiscuit illico, scilicct gladiura cum loxico; et post
obediens regrcdilur, jam sacpe diclam causam coin- tergum clam veniens, eum in collo graviter pcrcus-
petcnter persequilur et constanler, ciim suo socio sit,.et sic fugam proiinus petiit. Sed, volente Deo,
divinitus sibi collalo, habentes dehinc doctrinam licct csset nimis velo.v ad fugiendum, in egressu
tain plenain auctorilatc quain verilate. basilicae per quenidam captus est claudura (12).
16. Hoc quippe irapii civiles clerici perpcndcntes, 17. Clamor igilur vehemeiis attollitur ; ab omni-
quasi occttlte in unuiii convcniuiit; ideo, quia pro- bus coucurritur; quae esset causa tanli clamoris

sit Alpha cl Omega, mirabililcr omnia riispcnsat: » (10) Rcm caindem idem Landulfus multo dislin-
atque ila iugrcditiir in materiara Landulfus hic ctius sic prOsequitur : < Romam proficiscitur Arial-
ab Andrca tractatam. dus, et coram papa Stephano adulteria Sirooniam-
(9) Amio 1057, Victor papa II, Kal. Maii, ge- que clericorum Mediolanensium accusat, qualiterque
ncrale concilium Romre cticbravit in Conslanti- ipsius prredicationibus sacerdotes ab uxoribus po-
niana basilica, itl conslat ex cpistola 2 successo- C pulus separaret, eosque asscrit inobedientes Ro-
ris Stepliani; ubi vcrosimilc est, non minus quam maiiie Ecclesiae, sc autem cum Landulfo devotum et
anlea sub Lcone IX. anno 1051 , dc Nicolaiiis et pro veritate certantem. Iis auditis, multi ex fauto-
Sirooniacis actuin esse. Scd et « Stephanus »prae- ribus adversariorum surgunt slomachati; inter quos
diclus, eoriero anno, 5 Augusti consecratus, lau- Dionysius cardinalis surgens, multa contra Ariahlum
datur in Vita sua quori, < habitis in urbe pluri- dixit: deinde cum mulli alii faventes adversarioruni
mis conciliis, conlra concubinatuin ct alia cleri contraArialdum clamarent; Stephanuspapasilentium
vilia plurinia , morcs Eccleshe reforrnavit; » uti- imperavit; qui pauca loquens, cardinaleiiinon lauda-
qut; eoJcm anno et inilio scquentis, quo Florenlirc vit, nec Arialduni condcranavil; quinirao seiitentiam
obiit 29 Martii. Legatur Baronius ad annum prae- cxcommiinicatioiiis synodalis annuliavit, hortatur-
fattim, liuni. 9, ubi clieuntur synodi illae crcbrae que Arialdum ut probitatem praedieare non desinal,
celebrat:e intra 4 menscs, qiiibus Romae est com- et supcr hujusmodi lites legatos Mediolanum mittit,
.moralus papa , usque aJ feslum S. Andreae; et scilicet Hildeprandum cardinalem, Petrum Ostien-
Uerum, nuin. 16. Ad buiic autem, non ad Victo- sem, Anselmiim de Badagio, Lutanum episcopum,
rera, qui obicrat 28 Junii, acccssisse < Arialdum » ul per ipsos in reorum praesentia veritas cognosca-
vull Laiidttlphus Junior, qui ait quod < Arialdi» et tur. Iilegali cuni Metliolanum alligisseni, congrcgato
« Landulli» concionibus «clerus multiplicer alflictus clcricorum ccetu, ipsorttm culpas cognoscunt, Gui-
primo cum provincialibusepiscopis, demum cumRo- donem Simoniacum vocant, ejusque clerum adulte-
inano pontilice sit conquestus. Et praeerat tunc riis malisque moribus inquinatum judicant; asse-
Romae, inquit, Stephanus papa, qui super hac re n runtque Arialdum vera Romano ponlifici retulisse,
6ynodum provincialem congregari jubet. > Mihi et eum ad perseverationem coepti propositi cohor-
verosimile est, causam sub Victore papa inchoa- tanttir. > Fucrunt autem legati, sanctitate et aucto-
tam, sub successore continuatam, utrique ascribi ritatc prrccipui, < Hildeprandus, > postea Gregorius
posse. Ex allerutrius autem mandato, < factus est papa VII; S. Petrus Damiani; et Anselmus, poslea
synodalis praesuliim conventus per Guidonem ar- Alcxander II, ut jam dixi, tara noti omnes quam
chiepiscopum Novariae (alius addit in loco qui hactenus ignoius « Dionysius , > Ciacconio ejusque
dicitur Fontamelum, > Novariensis dioecesis, pari interpolatoribus praeterilus. Puriccllus pag. 187, ex
quo Novaria, intcrvallo a Mediolano), ubi habitum Seniorc Landulpbo asserit <a pueritia nutritunu
a Guidone sermonem pathetice deductum lege apud fuisse «in ecclesiaMediolanensi> et longam ejus con-
Puricellum pag. 185, verhis scilicet Landulfi Se- tra «Arialdum > invcctivam profert, ad quam, ut
nioris, plus aequo faventis clero viiiato. < Cumque,> ille fingit, is «tremens et pallidus quasi mortuus
ut Juiuor Landulfus prosequitur, < triduo prre- ohriguerit, cognoscens astantium aniinos omnium
dictis vacarent negoliis , placuit pluribus Landul- Ecclesiae Mediolanensi compatientes. > Miratus sit
pbum et Arialdum absentes excommunicanrios; credo Arialrius lalia praeter opinionem sibi dici
factumqtie ita est. Unde Landulphus, volens ire Ro- Romae, ct qttidem. coram pontilice; sed hic eum
inam, in Placentino oppido (abest id Mcdiolano p. statim rccreavil, ul ipse Landulfiis tandem agnoscit
m. circitcr 36,) cacditur graviter, sicqueMedioIanum (11) Pascha anno 1050 celebratuin fuit 19.
reJiit. > (t^) Landulfus addit < mendicum.»
1449 ACTA. 1430
inquirilur. Cognita nainque causa, nefandum cleri- \ <;erent, vineas et silvas introgressi, alienas incidunt
cum circumdedere, eumque cornu toxico plenum <;t decorticant. Verumtamen Deo gratias agens pro-
habentem reperiunt. Moerentes ergo, percussum ct Iiteor postea me vidisse persrcpe ipsas arborcs
eum quipercussit accipiunt, ac sic ad domum Lan- «iuis cultoribus uberrimos fructus rcddere easque
dulphi pergunt; et ipsius obituin protinus prresto- ;adhuc similiter credo facere (14).
lantur afluturum. Sed magni prodigii evidentiam CAPUT III.
tunc ostendit Deus omnipotens, ut servo suo nihil Acta S. Arialdi contra Simoniacos, quos tanquam
plus venenum officeret, quemadmodum si aqua es- hwreticos fugiendos docebut.
set. Nam isdem professus est clericus se illud in 20. Per idem tempus Christi famuli, cernentes
pluribus pecudibus probasse; quae ut deglutivere, omnem populum ad sequenduin quidquid dicerent
cunctae post paululum vita caruerunt. 0 mira Do- csse promptissimum, de Simoniaca quam catenus
mini poteutia! Hunc virum postquam tetigit, etiam relicuerant, palam loqui incipiunt. Quorum primus
deglutitum nulli nocere quivit. Unde ipse reddens in virtule scientiae et sanctitatis, scilicet Arialdus,
debitam Deo laudem, pcrcussorem clericum dimisit licet illo eloquentior esset Landulphus, de Simoniaca
incolumem, admonens ne ullerius tantam conaretur et conlr.i ipsam tale exordittm protulit ad populum.
praesuinplionem. Idem vero clericus, sua cernens " Gralias, inquit, dileclissimi, onmipotenti Deo rcd-
molimina, nimio studio exquisita, a Dei evidenter dere debcmus, qui dedit vobis velle quae vult ipse.
virtute exinanita, sibique ab ejus famulo pro malis Scire vos quidem volumus quod laborem non modi-
knpensa bona, corde compunctus, veniam peliit, cum, quem usque modo conlra insolentiam conjtiga-
tanti sceleris incentores prodidit, se ulterius tale toruni adulterorumque sumpsimus sacerdotum, ma-
quid minime conari promisit, ct postremo sic dis- gis nos fecisse necessitate quam voluntate. Nam,
cessit utrum haeretici uxores habeanfan non, parvi pen-
18. Per idem tempus clerici suburhani, in unura dimus. Aspicientibus ergo ad invicem 3e turbis, et
convenientes, ad invicem dicunt: Quid facimus? En admirantibus cur hoc diceret, adjecit : Audistis,
Arialdus, qui nos nostrasque familias conturbavit ct charissinii, dum legeretur liber Actuum apostolo-
dispersit, in urbe conclusus, atque a populo circum- rum, venisse Simonem Magum ad B. apostolura
datus, inhabitat; ideoque, ut eum perimamus, nequa- Petrum, ct postulasse per pecuniam Spiritus saiicli
quam pertingere valemus. Si autem hoc nequimus gratiam. Luc.as evangelista, qui hoc scripsit, quid
damnum dedecusque, quod possumus, illi saltem beatus ei Petrus responderit, prolinus adjunxit:
inferamus. ln loca nostra nunc revertamur, et ex- - «Pecunia (inquit) lua tecttm sit in perditionem,
quisitis gladiis bene acutis, rursum riocte alia con- quia cxistimasti donum Dei pecunia possideri (Act.
veniamus, una illuc, ubi idem est ortus, pergamus, vin, 20). > Quid est hoc ? Nonne iste ille Petrus, cui
et ubi adhuc cum suis magna pollel psssessione pa- septuagies septies peccanti fratri dimittere jussit
rentibus, atque ad ignominiam ejus ccclesiam, quam Dominus? (Malth. xvm, 22.) Est utique. Sedhunc
olim impendio proprio construxit, violemus et dissi- non prospexil in se nec in hominem peccare solum-
pemus; arbores vero castancas, quas habct innu- modo, sed in Deum. Nam nimis isdem B. Petrus
ineras, decorticemus, vineas autem, quibus nimis peccasset, si auctorera tanti reatus silendo proficere
abundat, incidamus. Interim quidem ex nobis ali- sineret, ct aestimationcmtantae nequitiae in ipsa sua
qui illuc perganl in die qui ipsius sttbstantire plene radice minirae damnasset.
babent notiliam, vineas ejus et silvas evidentcr de- 21. Quod lacrymabiliter validoque dolore profero.
signent, ut non tunc quid appareat in quo quis er- Ecce nefas.quod apostolorum princeps in ipsa aesti-
rare debeat. matione aeternaeperditioni tradidit, per universuni
19. Nocte igilur conveniunt conriicta, ecclesiam pene mundum sic obtinet principatum, quatentis
cxtra vicum (13) reperiunt, quam ruptis osliis in- nullus ad regimen pontificalc vel abbaiicum, sive ad
trant. Altare frangunt et violant, creteraque uten- D officium qualecunque ecclesiasticum perveniat, nisi
siiia dissipant, et dedecus, quod infelices nequibant per ipsum. Quis, quaedicturus sum audit, et dolens
famulo, facere non sunt veriti Domino. Porro cum non obstupescit? En Christus, verus Dominus, Pa-
ad designatas arbores vincasque vellent accedere, stor bonus, suo gregi solemne et salutare bonumque
sicut ipsi postea professi sunt morientes, cum in- dedit praeceptum; quod ohlivioni lantae projectuni
genti terrore tanta a justo Dei judicio sunt perculsi cst ut nemo appareatqui ejus jam reminisciaudeat.
crecitate, ut neque ubi essent, neque rem designa- Vultis audire quidest illud? < Gratis, inquit, accepi-
tam invenire possent. 0 mira Domini pietas! Suam slis, gratis date (Matlh. x, 8). > Econtra vero impia
demoliri casam pcrmisit, servi vero sui optiroe tu- cogitatio, quae malignc semel est exorta in impii
tari novit. Sed ne raiseri illam noctem inanem du- Siraonis corde, et-qure illico esl damnata a tanto
(13) Vicam Cotiacum, sancli palriam intelligo. rum. Quod audiens quidam sacerdos, nomine An-
(14) <Ad hunc eumdera aiinmn 1056 referendum selmus, dixit: Ergo tu es ille qui nos sacerdot.s
puto quod inter initia sic refert Landulfus Junior: > inter populum diflamas? An in te solo remansit vir-
Cumque translatio B. Nazarii (10 Maii) a cunctis tus ? Quibus dictis Arialdum colapho percussit.
clericiset civibus devote celebraretur, ccepit Arialdus Arialdus autem dixit: Non solum hoc, sed elia»»
dclrectarc familiariter conjngia ct stupra clcrico- mortem pro veritate pati «^aralussum. «
PATBOL. CX.LHI. 40
1451 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDf 1452
apostolo cum suo auctore, ubique sic est sparsa solem- A ab omni re saeculari cxpediti, et sacrae legis medi-
niter, ut nemo fere ad altaris officium accedat, nisi tatione assidua edocli, vcruin c-tiam vos, qui estis
prius agat opere quod ideui cogitavil nequiter corde; idibtae ignarique Scripturae, comrrtunibus verbis qui-
et donec eidera maledictioni tanto profutidins se sub- bus valctis, inviccm vos caulos ab hac nequilia retl-
jicial^quanto esse noscitur pejus mahnn facere qu.ira dere deitctis. Unde Dominus dixit: « Si hominei
cogitare. tacuerint, parietes loquerttur (Luc. xrx, 40). » Nonne
22. Utinam haec maledictio illos percuteret tan- de hacre dicit prophela : < Maledictus,qui prohibet
tummodo qui Dei donum vendere aut emere praes*- gladium sttum a sanguine? (Jer.xLvnijlO.)» hoc est,
munt audacl corde et impio ! Ve:umtamen hic tam ab inlerfectione hujus nequissimae beiiuae.
noxius est reatus ut non solum qui faciunt el qui 24. Haec qnippe 6t hniuscemodi quamplura di-
consentiunt, verura etiam eos qui facientibus non ccnte B. Ariatdo, in Iocum illum salutifer illc gladius
resistunt et oppugnant, sic puenaliler obliget, quate- cst procul dttbio misstis, qui fideles dividit ab infi-
nus maledictione quae Simoni a Petro est illlala dclibus, et de quo locutus est Dominus. Non vcni,
minime proeul dubio careant. Nc fortc mentiri roe inquit, pacem lnittere, sed gladium. Nam Guido,qui
arbitremini, quid de hac re noster patronus senliat " dicebatur archiepiscopus, et pars maxima cierico-
B. Ambrosius, audite : ait enim : « Nam et lepram rum et mililum, nec non et raulti de populo minore
cum Giezi a saiiclo suscepisse se credaut Eliseo, qui nequam viri, se cernentes, dixere ad invicem : Ilaec
gradum sacerdotalem se existimant pecuniis com- namque doctrina, si ad profcctum venetit, uobis
parare. Nara sicut validioribtts morbis capite vitiato, nostrisque filiis profecto nullo modo vivere expedit.
reliquum necesse est corpus inundatior.e superioris Quaeenim esl nostra vita, nisi ecclesiarum beneiicia,
morbi lelhaliter irrigari, ita et ii qui captit videntur quae assidtte a nobis venduntur et emuntur? Qua-
esse Ecclesiae, morbo pestifero fraternum viliant propter utilius est nobis ut huic ndvae doctrinae re-
corpus, ut nihil ex totius corporis compage insau- sistentes moriamur, quam venire hanc ad profectum,
ciatum possit evadere; quod negbgentium sacerdo- ut diximus, sinamus. Econtra vero ad viros Dei
tum vitiositatis morale non infecerit virus, ita ut fldeles clamabant: Audivimus, inquiunt, ex vcstra
videas in Ecclesia passim quos non merila, sed asserlione Simoniacos hereticosque esse procul
pecuniae ad episcopatus ordinem provexerunt. Ve- dubio qui noscuntur emisse ea quae sunt sacra; quo
rumtamen, ut in ore duorum vel trium testium stet scelere qui immunis de sacerdotibus inter nos sit
omne verbum (Deut. xvn,6),» audite quid superhac sine dubio manifestum est, quia nerao est. Nos au-
re beatusdicat Gregorius. <Cur (inquit) non videtur, £ tem, quia Chrisiiani dicimur, absque Chrisli sacra-
cur non perpenditur, quia benedictio illi in male- mento vivere nullatenus valemus. Quod si ab istis
dictionem convertitur, qui ad hoc, ut fiat hrereticus, sumpserimus, potius dicitis nos sumere damnatio-
ordinatur? » Et iterum : < Quisquis conlra ltanc nem quam salutem, et ideo his telis undique con-
Simoniacam et Neophytorum haeresim vehemertter stringimur, et quid agamus profecto nescimus
pro officli sui consideratione non exarserit, cum 25. Quibus B. Arialdus sic respondil : Videte,
Simone Mago se non dubitet habere portionem qui inquit, dilectissimi, dum haec dicitis, ne super vos
prius commisit hoc piaculare flagitium. » veniat quod Spirilus sanctus per B. Jacobum loqui-
23. Quoniam locus ille hoc B. Gregorii sermone, tur dicens : « Virduplex animo, inconstans est in
nbi prrecipitur unicuique pro sui officii considera- in omnibus viis suis (Jac. xix, 8) : > ideoque qui
tione contra Simoniacara ardere debere, non omni- veritatem cupit veraciler invenire, constanter ora-
bus forsitan plene patet, vobis lucide nos explanare nem debet falsitatem rcspuere. Quapropter, ut veii-
condecet. Tres quippe ordines in sancta Ecclesia tate, quae Deus est, perfrui perfecte valeatis, per
habentur : unus prredicatorum, alter continentium, ipsum vos obsecro, ut a falsorum consortio sacer-
tertius conjugatorum. Primus namque debet contra dolura penitus vos segregetis, quoniam luci cura
hanc ardere, indcfessa exhortatione; continenles t tenebris, fidelibus cum infidelibus, Christo cum Be-
autem, assidua oraiione; vosvero, qui conjugati lial nulla esse debet conventio, aut pars sive socic-
estis, et in vestrarum labore mamium vivitis, ut tas. Sic enim scriptum est:« Exite de medio eorum,
Deus omnipotens hanc ab Ecclcsia sancta repcllat et et separaroini, et iinmundum ne tetigeritis, et ego
disperdat, quotidie ardenterque operihus eleemosy- recipiam vos, dicit Dominus (// Cor. vi, 17, 18). >
narum instare debetis. Quisquis igitur nunc ex his Quomodo potest fieri, ut vobis petentibus minora
tribus ordinibus contra Simoniacam, cum his justi- non tribuat, id est, pastores qui vos juste regant,
tire operibus, ardenter minirae pugnaverit.juxta dicta qui vobis adhuc non existentibus tribuit majora,
Spiritus sancti, qui haec dixit peros B. Gregorii, hoc est semetipsum pro salute vestra? Propterea,
poenam, quam Simon Magus nunc habet, quod omnium spreto h;ereticorum consortio, pastores bo-
eamdem in fine effugere queat, nullo modo credat. nos et fideles ab eo fiducialiter petite, et, quia acci-
Si enim hi, quibus est scientia officiumque prredi- pietis, procul dubio scitote. His namque vcrbis multi
Candi coramissum, qualibet ex causa tacuerint, non viri ac mulicres sic sunt accensi ut non solum dein.
soluin continenles, quorum praedicatio tanio esse ceps Simoniacorum acttts contemnerent, sed etiam
debet liberior et veracior, quanto constat quia sunt cum eis nullo raodo in uno oratorio orare vdlent.
 1153 ACTA. 145J
In his autem diebus si par illaui urbem incedere3, A. fertnr. Caeteri atitcm clerici mane omnesdiei Horas
praeter hujus rei contentionem undique vix aliquid potius murmurabant, quam decantarent; hic vero
audires. Aiii siquidcm Simoniacam excusantes, alii in die, tacto septics signo, fratribus una congrega-
eam constanter damnanles. Nec mirum; quoniam tis, magna cum veilcratione debitam omnipotenti
u;ia domus tota erat fidelis, altera vero tota infide- Deo laudem decantabat, aique ad satisfactionem
lis; in tertia autem mater erat credula cum uno omncs in codem officio, dum forte delinquerent,
lilio, pater incredulus cum altero, et hac quidem dicto et facto provocabat. Porro sicut B. Arialdus
confusioue et contentione civitas tota erat plena Iretus nimis esl effectus, eo quod ad votum diu ni-
et permista. misque optatum (videlicet, ut ctim fratribus ad ec-
26. In diebus illis quamplurirai clcrici ccepare clesiara communiter vivere posset) pervenerat; sic
consortium clericorum pravorum relinquere, et B. fideles mulli lreti sunt effecti, pro eo quod riptum
ArialJo adhaerere. Intcr quos quidam ex illis sacer- Iocum haberent, ubi Domini verba mente libera au-
dotibus, ipsius exhortatione comp-onctus, ecclesiam dire possent, et divina mysteria ac sacramenta per-
quamdam, quam grandi pretio male emerat, dimit- cipere. Crepit autem tanla illuc ibidem multitudo
tere disposuit. Sed Christo ovdinante, Miles, in coiiiluere, non solum de urbe, sed etiam de villis et
eujus jure haeCeral, jam de fideiibus, quippe per castellis, quatenus eos nullo modo valerel capere
B. Arialdum edoctus, sicut ille eam deserere dispo- ipsa ecclesia, licet satis esset ampla. Quos tam con-
suerat, qtii illam emerat; sic iste suo e jure elcgit stanti assiduaquc doctrina vir Dei dcceba» ut ple-
hanc amittere ut dominam, qui eatenus ipsam ne- rumque vocem sic amitteret, quatenus ab aliquibus
quiter usurparatut famulam. Convcnientibus igitur juxta se positis vix aiudiri posseU
cum B. Arialdo in unuin mnltis fidelibus, Miles re- 29-50. Praeterea, quia canes muti effecti erant ct
fulationem ab emplore accepit, eamque super altarc latrare ncquibant, multa mala et detestanda populus
viri Dei admonitione posuit, et eidem B. Arialdo tunc committebat, qtiaeila idem ab exordio suaeprae-
jussit ut deinceps eam disponeret, secundum quod dicationis univcrsa damnavit ut suum procul dubio
Deum velle sciret. Qui protinus trcs clericos fiJeles illud dictuni faceret, quod per B. Paulum prolatum
et castos vocavit, et refutalionem quam Miles in es".: < Mundus, inquit, a sanguine sum oronium
aitare posuerat eos pariter jussit tollere. vestrura: non enim subterfugi,' quominus nuntiarem
27. Cumque idem a pluribus exhortaretur, ut omne consilium Dei vobis (Acl. xx, 26, 27). > Per
eamdem cum ipsis una sumeret, quatenus ad multo- -totum namque Adventura absque contradictione ulla
rum profectum ibidem manerc deberet, ait: Cum Q eos reperit nuptias solemniter celebrare; uxores du-
ipsis quidem ad eorum instructionem, et caeterorum cere, etiam in ipsa Domini Natalis vigilia,si fortassis
salutero raanebo; verumtamen, ne verbo Dei mihi eveniret in Dominica. Cui rei nefandae tam ardenter
c.redito impedimentum sit, sub jugo alicujus terrenae constanterque verbo coepit pariter et aclibus obsi-
rei, et nehuicAzoni, incnjusditione haec ecclesia est stere, quatenus in ejus venerabili transitu ncmo
constructa, sub hac occasione aliquod possit dam- pene reperiri possel qui tam nefandum opus agere
num inferri, hujus rei sortcra nequaquam sumo, praesumeret. Nam in ipso nuptiali die, jam paratis
quoniara tale tempus scitote procul dubio venturum, omnibus qttae in niiptiis solent parari, illuC, ubi
in quo nulli vivere liceat, nisi me a suis finibus ex- eaedcm nuptiae agebantur, cum fratribus anxie oc-
pellat. Hic quippe sermo quoraodo propheticus fue- currebat; et celebraturos omnium rerum Domini
rit, in sequenti lectoris menti luce clarius patebit. nuptias nitidos, suis minime reatibus esse debere
Eo namque in eadem ecclesia manente, quanta be- sordidos occupatosque denuntiabat, et tali modo illos
neficia, tam verbis quam factis, sive ipsis fratribus, cogebat omnia jam tractata omittere, et in apto
sive caeteris tam fidelibus quam infidelihus iropen- tcmpore servare,
derit, et quanta ab eis pro bonis mala per decem 31. Duo deniquc cierici, olim signum clericatus
fere annos pertulerit, nemo nec omnia scribere, imo D1in ecclesia quadam, quae S. Maria Secrela nuncupa-
nec valet profecto dicere. Nam protinus Jegationem tttr, sumpserant; quorum tamen nemo ipsius bene-
in domura paternam misit, et ex ea vigiuti libras ficio perfrui posset, donec, sicut loco eodem mos
argenti sumpsit, atque juxta eamdem ecclesiam ha- crat, ejusdem ecclesiae sacerdos miniine obisset,
bitaculum mirabiliter aptum aediOcavil (15). quem per idem tempus obisse coutigit. Sed cum jam
28. Agitur denique res nova et pene ab eodem dictam ecclesiam, pridem qui primus designatus
loco hactenus inscia. Chortts namque alti circum- fuerat, adipisci debcret, tantummodo si pro ea male
datione muri concluditur, in quo ostium ponitur; usitatum praemium daret, viri Dei jam credulus ver-
visio clcricorum, laicorum ac mulierum, qure una bis, distulit. Quem improbus suus minor anticipa-
erat et communis, dividitur; omnes de una arca vi- vit, et neque Dominum neque hominem erubuit,
vere coguntur, fabulre ad mensam compescuntur, nec veritus est ut eamdem sibi cum pecunia nou
pro quibus sancta lectio super cam assidue pro- acquirerct. Quod ut ad hominem Dei Arialdum

(15) L,andulfusJunior: <Hic B. Arialdus eccle- ros portae novacMediolani, » et caclera hinc sum-
siam quae dicituc Canonica reparavil, extra mu- Pts«'
 1455 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDl 1456
fuisset perlatum, eum adscitum ad se sic allocutus A «t fidelem virum, licet laicura, reliquit. Hic nuper
cst : Inique praesumptor, cur, postquam, me do- Jerosolyma reversus, volebat tunc saeculum relin-
cente, esse haereticum emptorem venditoremque quere, et se tradere vitae monasticae. Cujus fidem
sacri audisti, hanc iniquitatem commiltere non et constantiam Arialdus agnoscens, ccepit ei pro-
timuisti? mittere quod sibi potiorem apud Deum gradum gc-
32. Quo obmutescente et nesciente quid responde- quireret, si monasterium ingredi differret, ct fidem
ret in excusatione, et quia jam pro hoc a vicinis catholicam secum defendcret, alque cum ipso haert-
nimis habebatur exsecrabilis, tandem sic respondit : ticis et Christi hostibus resisteret. Qui volens pro-
Auriita quidem manifesta ratione me male fecisse bare utrum in his quae a B. Arialdo sibi promitte-
video, sed quid exhinc agam penitus ignoro, quo- bantur veraciter auderet confidere, sumptis aliquan-
niara abbas S. Victoris, cui hac de causa pene quid- tis fidelibus perrcxit Roniam, non per viam regiam
quid habebam dedi, Deum non sic timet, ut mihi gradiens, sed per Dei cultores, in eremo et in mo-
meam semel acceptam pecuniaip reddat; et hanc si nasteriis circumquaque degentes, de re jam dicta
non habuero, unde meam vitam mediocriter susten- omnes interrogans. Cumque cuncli, in vera et pura
tem minime habebo. Cui vir Dei: Quid, inquit, dedi- fide accensi, sentenliam ei concordem una cum B.
sti? Duodecim, inquit, Jibras argenti. Respondit B Arialdo promerent, tandem pervenit Romam; ubi
autcra vir Dei dicens : Et, si tibi reddantur, vis di- sub inevitabili imperio ab Alexandro papa et a car-
inittere libenter quod comparasti nequitcr? Qui dinalibus ei praeceptum cst rcdire, et Christi adver-
respondit: Libentissime. At bonus discipulus,pium sariis in defensione justitiae, usquc ad proprii san-
imilans magistrum, sequitur opere quod loquitur guinis effusionem, viriliter cum B. ArialJorcsistere;
ore. De suo proprio patrimonio duodecim integre cui etiam ex B. Pclri parte miriiicura vexillum de-
libras argenti sumpsit, ipsique universas tradidit; dere, ul quoties haerelicorum vesania ultra modum
el sic jam fatam ecclesiam gratis alterum fecit ha- insaniret, illud in manu tenens eos rcprimeret. Quod
bere, cui competebatjure (16). quam constanter per decem et oclo fere annos im-
CAPUT IV. pleverit, nec iingua plene promere, nec slylus metis
S. Herlembaldi ad Arialdum accessus, et mttnus de- exprimere est profecto idoneus,
fensorh ei ab Alexandro papa commissum. 54. Erat enim nobilis Herlembaldus coram ssc-
33. Per idem tempus Landulfus obiens, supersti- culo quasi dux, in vestibus pretiosis, et in abscon-
tem germanum, nomine Herlembaldum, prudentem dito coram Dco, sicut eremita agrestis, indutus
*-•
M6) Prioribus sex articulis narrata nulla msi- Petrus, < sibi poenitentiam indidi, redemptionemque
gniuntur nota tcmporis quo acta sint; sequentia ad ejus, taxatam per unumqucmque annum pecuniae
Alexandri II pontilicatum referuntur. Inter hunc quantitate, praellxi. Mox majorem ecclesiam ingrcssi
autem et Stephanum IX, quem Baronio placuit X pulpitum ascendiinus. Tunc coram copioso populo
nominare, sedit medius per duos annos ct menses civitatis et clero, clericum suum, tactis Evangeliis,
fere quinque Nicolaus II usque ad 24 Juniian. 1061. jurare fecit quod ipse archiepiscopus, quoad viveret.
Hic sui statim pontificatus initio mense Aprili syn- istas duas hrereses sinceriter ac fideliter exstirpare
oJtim celebravit, ad quam Mediolanensis cleri pars contenderet, ita ut neque presbytero, neque diacono,
sanior, Arialdi et Landulfi sermonibus mota, lega- neque subdiacono feminam cum gradu siniul habcre
t s niisit, < suppliciter exorantes ut Mediolanensis permilteret; a confercndis etiam ecclesiasticis sacra-
Ecciesire contritionibiis dignaretur misereri et com- mentis venalitatis omne commercium funditus pro-
pati, > uti in Actis Nicolai Vat.canis apud Baro- hiberet. » Admissi deindc ad similiter jurandum
niumlegilur, additurque, quod « hujus rci gratia sunt clerici omnes, quibus et praescripla pro qusli-
' venerabilem virum Petrum Damiani Ostiensem epi- tate reatus pcenitentia est. < His itaque tali modo
scopum Nicolaus papa illuc destinavit, et vicessuas, reconciliatis, decretum est, ut non mox passim om-
in corrigendis ac statuendis quae ad Ecclesiam illa.m nibus redderelur officium, sed his dunlaxat, qui ct
pertinebant ei concessit.> Tum Baronius : « Hujus,» litteris eruditi, et casti, et morum gravitate vide-
inquit, <legationis exstat plena relatio, in epistola rentur honesti; creteris autem sufficeret, quod sanctie
quam tunc idem Petrus scripsit ad Hildebrandum, D Ecclesiae per divinam graliam essent inserli, per
qui ex subdiacono ab eodem Nicolao nuper in ar- quam eatenus fuerant divinae sentenliae falce prac-
chidiaconum S. R. E. fuerat exaltatus; > censetur- cisi. > Senior Landulfus, nihil horum approbans,
que inter opuscula Pelri quintum , inscriptum, apud Puricellum pag. 205, i Rude constifutum fa-
<Actus Mediolani de privilegio Romanae Ecclesiae,» ctum,> ait, <cui archiepiscopus cum ordinariis co-
(]tio scilicet illa ibi probata fecit mater esse Am- gente popttlo subscripsit invitus. > Quomorio autem
brosiaiiie Ecclesiae, a qua etiam ipse Ambrosius invitus, si mox ad Romanara evocatus synodum illuc
sub Siricio papa auxiliura petierit contra Nicolaila- abiitsponte?Quapropter etiam < decibilitcr tracta-
rum sordcs, legatosque postulavit, cx quorum scn- tus ab Apostolico Nicolao, cujus dextro posilus cst
tentia perniciem istam coerceret. Effectus atitem is in synodo latere. > De hac synodo loquens apud
fuit, ut legatus dandam resipiscentibus veniam cen- Puricellum Arnulphus, pag. 211, « Arialdum > quo-
suerit, elGuido cum suis, praeteritos culpans ex- que illuc pariter abiisse ait atque archiepiscopum
cessus, promiserit Simoniacam ct Nicolaiticam accusasse; sed ab Astensi, Novariensi ac Taurinensi
•hrereses penitus abolere : quod cum jurasset, episcopis confutatum : < cumque archiepiscopus do-
«illico in pavimentum, > inquit Pelrus, <cum omni mino papae promitteret obedientiam, accepto ab eo
liumililate prosternitur, et injungi sibi poenitentiam annulo apostolicaegratiae ac tolius dignitatis eccle-
pro venalitatis nefandae commercio deprecatur : siasticae, » rediisse Mediolanum. Utinam non eliam
cujus videlicet sceleris licet in illa Ecclesia non ipse ad vomilum ; ut infra apparebit! et hoc verosimili-
piimus exstiterit auctor, non tamen, ut debuit, fue- ler solur.i egit in ea synodo <Arialdus, > ut prola-
rat exstirpator. Centum itaque annorum, » ail idem ret, jur.; ct ordine acta omnia a legato Petro Jledio-
 1157 ACTA. 1458
erat laneis. Hunc in pedum ablutione pauperuro A reficiebat secum. Nam hoc opus sanctum interdum
agere vidi, quod in alio nemine me reminiscor vi- In nuroerum duodenum explere vidi pauperum. Ve-
disse. Nam cum alicubi per urbera vallatus magna rumtameii Dei zelo sic erat accensus ut de eo in
multitudine fidtiium sibi gratis obsequentium ince- ejus absentia plerumque vir Dei Arialdus suspirans
deret et horreudos pauperes et debiles inspiceret, diceret: Proh dolor! prreter Hcrlembaldum et Naza-
clam alicui ex suis famulis innuebat persistere atque rium, clericum vix quemquam reperio, qui quoquo-
pauperem post ipsum ad domum secum ducere. modo mihi sub falsa discretione tacere non suadeat
Dimissis igitur extraneis, allata aqua, cinctusque quatenus Simoniaci et adulteri libere possint per-
linteo,egeni pedesnimia cura veneratione abluebat et agere opera diaboli. Multa namque bona de hoc viro
extergebat.Posthrecautem;corpore in solo prostrato, ifamiliariter cognovi, sed quia nuper in defensidne
sub ipsius pedibus caput ponebat, et tale modo men-
justitiae martyrio est coronatus, ea alteri tam volu-
dicura ct pauperem faciebat se raodicum conculcare mini quam scriptori relinquo, quia B. Arialdi Vi-
divitem, denique honorifice et abundanter ipsum tam perficere velociter cupio.

EMBGLISMUS

De ejusdem Jlerlembaldi principiis et Landulfi obitu

35. Cura propositum sit S. Herlembaldi Vi- B Herlcmbaldus esset capitaneus, contra nobiles ipsc*
taro una cum Vita S. Arialdi prosequi, praeter- multum praevaluit. >
mittere non possum quin tali proposito importunam 36. Ergo vacante (ut dixi) sede, Herebraldus (sic
Andrere brevitatem aUunde suppleam, secutus au- enim scribit praecitatus Dacius, cujus verba apud
ctores a Puricello subministratos. Hic pag. 221, ex Puricelluro pag. 215 recitata prosequor) < procu-
Annalibus Petri Aruzii, circa annum 1402 finitis, ravit cum clero, quod eligerentur quatuor, et impe-
narraj, qttomodo sede Mediolanensi vacante pcr rator, > Henricus Niger, seu potius rex (nam se-
niortein Ariberli laudatissimi praesulls (obiisse au- quenti anno exeunte regni sui seplimo coronatus
tem hic in suo epitaphio legitur < anno 1045, 17 die primum imperator fuit < (quem vellet in archiepi-
raensis Januarii, indictione xm) et Lazone de curte scopum confirmaret. Et fuerunt electi Landulphus
exsulante, > qui scissa in factiones civitate contra Cotta, sacri palatii notarius, frater carnalis ipsius
nobililalem partes plebis sustinebat cum titulo <Ca- Hernebraldi: alter dictus est Anselmus de Badagio,
pitanei, pars populi ad nihilum redacta est. Tunc, > ecclesiaeMediolanensis cardinalis,» id est canonicus
inquit, «capitanei sex portarum, cum suis vassallis, ordinarius; < tertius diclus est Aiialdus, ex capita-
dominium civitatis usurpaverunt, et congregantes ncis de Carimate, > plane diversus a nostro sancto;
universos amicos in palatio communilatis, duo sta- C < quartus dictus est Atho, Ecclesiae Mediolanensis
tuta fecerunt in odium populi. Primum slatutum fuit cardinaiis. Ex alia parte, pars nobilium elegit Gui-
istud, quod Ranzo de Curte, miles proscriptus , cum donem de Velate, imperatoris secretarium. Facta
tota parentela illorum de Curte, nunquam habitare relatione ad imperalorcm, ipse, caeteris exclusis,
posset in civitate Mediolani, nec in comitatu, nec Guidonem de Velate investivit per baculum et an-
possessiones habere in aeternum. Secundum statu- nulum de archiepiscopatu Mediolanensi, quem papa
tum fuit istud, quod si aliquis nobilis interficeret cum cardinalibus pallio archiepiscopali investivit, »
aliquem popularem, solveret septem libras tertiolo- Romam fortassis advectura anno 1046, in comitatu
rum et duodecim denanios, quos cum solvisset, ab Henrici regis, imperialem coronam suscepturi in
omni culpa ct offensa liber esset; propter quod Natali Domini. Dacii brevitatem, in narranda Gui-
innumerabiles de populo infra paucos dies trucidati donis institutione, supplevit Alciatus in supralaudato
sunt. Hac de causa populares iterum alium capita- fragmento, simul et occasionem indicavit subsecuta-
neum elegerunt quemdam virum ex numero nobi - rum cum S. Arialdo et sociis contentionum. Cum
lium,qui dictus esl Herlembaldus Cotta. Hicfuitvir enim dixisset quod Henricus « actu et blanditiis,
genere clarus nimis, in arniis strcnuus , gracilis n qtii advenerant oratores Mediolanensium iropulit
corpore, lconino pectore fervens. Ejus domus quasi ut suam clectionera laudarent, » sic progreditur :
domus regalis (cum curte mirabili et viridario de- 57. i Tulit id , aeque ac debuit, segerrime popu-
lcctabili, > inquit Dacius, anno 1080 scribens) < fuit lus, vixque adduci potuit ut advenientem prresulem
ex opposito ecclesiaeS. Victoris ad quadraginta Mar- cum dedecore non rcpelleret: sed corruptis largi-
tyres. Contradicente igitur parte nobilium ne ipsc tione sacerdotum primoribus, facillime deinde im
lani fuisse, non autem, ut nequaquam recipiendum de omnibus supranotalis Andreas, ideoque ea fusius
in gratiam arcbiepiscopum suaderet. Tacent inte- hic dicenda fuere.
rim de eo < Arialdi > ilincre auctorcs alii; uti ct
4459 SS. ARIALDI ET ERLEMBALBl 14C-0
petratUm est ut plebs ipsa acquiesceret. Praetende- A pam est electus, vocaiusquc Alexaudcr seeundus.
bant illi religionem divinique cultus profanis non 59. <Hic dum esset ordinarius Mediolanensis Ec-
obnoxiura arbitrium... Durabat et tunc summa ca- clesiae, scientiis et moribus Iaudabilis fuit, ct f«
ritas, et ejus comes pestis, qttae non nisi vicesimo scrmone potens, cujus facundia scienliaque pluri-
tertio dcmum anno exstincla est. His calamitatibus mtini civibus grata erat, coepitque tunc in praedica-
coniliclati Insubresomnia saeerdotibus permittebant. tionibus suis clericorum vitam vituperarc.ncc verbis
Hi igitur Widonem pro justo praesule agnoscentes, archiepiscopi Guidonis, ipsiim hortantis ad scandala
insignia dignitatis in eum coniulerunt, honorihus clericorum niinirae pubUcanda, consentiebat. Unde
augent, jussis obtemperant. SeJ et coinis na- arcbicpiscopus, dissimulans quid agere vellet, cura
tura Jiberalisque Wido, sibi ipsi non deerat. Sa- Ansclnio ad imperatorem pergit; qui consilio ar-
cerdotes et ministros quoslibetque iniliatos libenter chiepiscopi curiose satis ab urbe expulit Anselmum,
amplecti, delicta eorum dissimulare, aequa atque nara ei Lucanum episcopalum dedit. Ilaque Guido,
iniqua pali; quibus actibus omnes sibi non diffi- se littuni ptilans absentia Anselmi, magis fallitUK-.
culter conciliavisset, nisi licentiam hanc tandein Nam Anselmus, vocato Landulfo levita ordinario,
Arialdus repressisset. > Ea res qucinadnioduni se familiaiiter bortatur ut in praedicatioiiibus suis
habuerit, hactenus vidirous, uti etiam Alciali ver- vitia cxprobrct clericorum; idem domeslice satis
bis, quatenus servata ab injuriis temporum sunt. facit Arialdo, oslendcns eis modos quos tenebat
De Herleinbaldo hic subjungimus, quei praesente antequam fieret episcoptis. Sicque haec protiamatio
jam archiepiscopo, penes quem ex more regimen conlra clericos lascivos et Simoniacos, per Arial-
civitatis erat, et sacerdotum opera, conciliata ut- dum ct Landulfum diutius continuala, a praefato
cunque cum nobilibus plebe, minus huic necessa- Anselmo de Badagio sumpsit cxordium. Hac igitur
rium esse se videns, Hierosolymam peregrinus abiil; familiaritate confisus Ariahlus, ad Alexandrum pa-
fortassis ne immisceretur novis turbis, quas prospicie- pam cum Herlembaldo sese transtulit.
bat excitandas, occasione eorum quaecontra incestos 40. « CumveroAlexandropapae eorura forct r.un-
Simoniacosquea S. Arialdoac fratresuoLaadulfomo- tiatus adventus, eos ad se in cubiculari thalamo vo-
vebantur. Quomodo auteniAlexandri II tempore indc cari jubet : ubi super corum colla ruens, pluriiiium
reversus, iisdem se adjunxcrit, ferventevel inaxiine gavisus est; Arialdo antiqtiam oslendciis familiari-
tontentione propter Stepbani et Nicolai papae judi- tutein, quam solent amici ad alta ascendcntes nc-
cia, placeat ex Landulfo juniore discere, apud Pu- gligere. At Arialdus, mutuo amore inonstrato ser-
ricellum pag. 140, sic prosequente S. Arialdi Vitam. _, vataquc debita reverentia, ita ccepit effari : Pater
58. « Iisdeni temporibus Herlembaldus de Cotta sanclissime, Crcatori oinnium gratias rcfcro iinmen-
frater Landulfi ab Hierosolymis redierat, miles fa- sas, qtiod te in tanto honoris culmine, per Dei mi-
clus. Vir equidera magnae nobilitatis et consilio pru- sericordiam, sublimare et cxallarc disposuit. Nunc
dens magnanimusque semper fuit. Hic Arialdo et ilaque animus meus, mullis allenualus angustiis,
Landulfo visus est idoneus ad ipsos defendendum agnoscit quod olira mihi tua dilectio promitlebat, et,
contra clericos arma moventes. Unde cum visitandi ul oninia omitterem, sanctilatis tuae clcmentiam re-
hortandique gratia ad eum venissent, talibus orsi verenter exoro, ut bunc niilitem Hcrlenibalduni,
stint verbis • 0 HeiiernbaUe, in omnibus venerande, bello probum consilioque stteiiuissimtim, in omni-
pro tuo reditu nos Dcum collaudantes, gratias ci bus virtulibus confirmatuin, Dci favorc luoquc mu-
referiraus immensas; sic enim Deus, in mari et in niluin , mihi tribuas defensorem, el a le vcxillum
terra multis quassatum procellis, te nobis redire stia accipiat, ut securius mililans nos possit ricfendcre,
benignilate disposuit. Vitiis modo saeculimiles fui- ct tuos olim rebellcs humiliare. Quibus auditis
sti, decens ratio esl ut Dei ecclcsireque catholicae Alexander Hildebrandum cardinalem, oliui legatio-
miles efficiaris strenuissimus; et quod efficere non nis sttre collegam, vocari jussil, coiiseiitientibusque
potuimus, tua dextera perficere valeamus. Esto D caeteris cardinalibus, annuentC id Hildebrando,
r.obis quasi Mathathias et filii ejus, qui pro lemplo Alexander in publico consislorio vexillum sanctum,
Dei el populi libertate mortui sunt, et vitam haben- qu.od nominavit Vexillum S. Petri, Herlembaldo de-
tcs aeternam in Christo sunt feliciter coronati. Libe- dit, eumque Romanae universalis Ecclesiaevexillife-
remus Ecclesiam Dei, multis tempoiibus obsessam,. rum fecit. Quibus feliciter completis, Arialdus cum
et uxoratis sacerdotibus inquinatam, tu lege gladii, IlerlembaldoMedi.olanumrepedavii,faclusquesecurus
ct nos Dei. Visitasti sepulcrum ejus, libera igitur tali defensore, vitia clericorum exstirpavit acrius.
Ecclesiam ejus. His auditis Herlembaldus aliquanlu- 41. « Cum a.utem Hciiembaldus vidisset clerura
luin supersedit, dubitans clericorum actionibus im- arma moventem, utramque parlem ad diurnam dis-
roisceri. Tandem hortatu Landulfi cum Arialdo putationem convocat, eo paclo, ut quaecunque
Romain proficiscitur, promittens se id acturum, si pars ratione convinceretur, alteri subjacerel. In
papa Alexander, qui de Badagio erat, confirmarct. mcdium prolatis doctorum sentcntiis maxime Am-
Eanamque tempestate, mortuo Nicolao papa, An- brosii protectoris nostrae clarissimae urbis, ibique
selmus , Mediolanensis civis de- Badagio, Lu- per Guiberlura archidiaconuni, Aiitoi.icini Bisstim,
«tanus episcopus, ab omnibus cardihalibus in pa- Andream Decumarium, multa prolata sunt conlia
 1461 ACTA. U6S
Arialdum et Landulfum; qui praediclorum triuni A rem, obilam nempe an. 1065. Hoc sciens Landulfus
verba, Pauli apostoli et sanctorum auctorilatc re- historiographus junior, narratis quae de Herlem-
feilunt. > Hactenus Landulfus junior. Puricellus baldo praeniisimus, < cum haec acta fuissent, > in-
autem, lib. iv, cap. 92, prolixe expendit locum quit, «clerusque arma moveret, moritur Landulfus
S. Ambrosii, sumptum ex libro I De officiis, capite Herlembaldi frater. Ulriusque obtrectator Arnulfus,
ult.,quem praedicti conjugiorum clericalium defen- apud Puricellum pag. 223, sic de ea morte loquitur:
sores corruperint, et corruptum pejus intellexerint; « Cum placuit Altissimo, qui renes scrutatur ct
docens istis solum ventilari quaestionem tunc inter corda, ille qui alienam diu fuerat meditalus lassitu-
Patres controversam, utrum ante baptismum bis dincm, inopinam subito doluit suam ipsius aegritu-
conjugatus, post illum deberet censeri ligatus.adeo- dinem; cumque langueret bieunio pulmonis vitio,
que a sacris ordinibus arceri, et non arcendura exi- linguae privatur officio, ut in quo mullos affecerat in
stimante S. Hieronymo, contrarium tenuisse Am- eo quoque deficeret. » Ita ille divinorum judiciorum
brosium, Innocentium atque Augustinum. malignus exploralor, pro quibus si dicendum per
42. Qiiaudo igitur Ambrositis dicit quod clericis conjecturam sit aliquiri, verosimilius dicetur eam
< uiia tantum nec rcpetita permiltiliir copula, > mortem fuisse pcenam dilati monachatus, ad qiiem
quo sensu id dicat, mox explicat verbis : < Pleris- suscipieniluni Deo se obstrinxerat Landulfus,multi-
que mirum vidcturcureliam ante baptismum iterato modis praedictam a S. Pelro Damiani,lib.v,epist.l6.
coiijugio,adelectionem muneris et ordinationis prre- 44. Conatur quidem Puricellus excusare cum
rogaiivam impediraenta generentur, cum etiam tle- exemplo fralris Heiiembaldi, a monastica vila abs-
licta obesse non soleant, si lavacri remissa sunt tracli intuitu majoris boni publici; seddiversa plane
sacraniento. Sed intelligere debemus quia iu ba- utriusque est ratio. Consilium sive propositum Her-
ptisnmoculpa dimitii polest, lex aboleri non potest;» lembaldus habebat, non votum, et Ecclesia egebat
ca scilicet, quae non nisi uuius uxoris virum ordi- militis armali auxilio, quod monachus praestare non
nari permiltit. Quod autem eliam uniiis uxoris potuisset. Concionalor autem Landulfus manere, et
viros ab uxoris commercio arceat caslimonia in nionachus lieii poterat, quales etiam in subsidium
subdiaconatu suscipiendo promissa, nedum uxorem Mediolanensis ecclesiaeVallunibrosa cvocatos scribit
quantumvis virginem ducere prohibeat, cx aliis Locatellus in Hisloria sui Ordinis, lib. I, cap. 68,
Ambrosii locis ostendit Puricellus; poslquam do- ad quos etiam hortatoriam eam scripsit Pelrus, quae.
cuisset primum fuisse Dacium qui scripto man- lib. v est epistola 14, direcla « sanctis fratribus Ro-
daverit fabularo passim deinde assumplam ab aliis c duifo, Vitali et Arialdo atque Herlembaldo et caeleris .
(leeodem Ambrosio, quasi is a Damaso papa missus pio castris Christi invicta fide certantibus, > ubi is
Conslantinopolim dixerit, quod < lex concedit sa- ordo scrvatus vidtiur, ut primo nominentur rao-
cerdotes semel virginem uxorem ducere, sed conju- nachi, tum clericus Arialdus, deinde laicus Her-
gium non iterare, » cum falsnm sit aliquem ex lembaldus; tacctur aulera Landulfus, quia vel jam
Occidente episcopum concilio ulli Constantinopoli- mortuus, vel saltem inulilis propter morbum, de
tano tempore Damasi interfuisse; neque apud Grae- quo nolim cum Puricello dubitare, quia nihil obest
cos, quantumvis nupturientes, quid simile legatur ; si mors illa difleratur ad annum usque 1064 vel
nec denique talis lex usquam inveniatur; sed ea etiam 1065..Prius ergo quam istam epistolam scri-
solum quae monogamos ordinari conceriit, cum obli- beret Alexander, rescripserat Landulfo et Arialdo
galione caslimoniae post ordinationem servandae. clericis, id quod est apud Ivonem in decreto p. 12,
Htiic autem legi insistens Alexander II, ex Romano c. 24 : « Possumus in perjurii aliquo crimine lapsis
concilio anni 1063 ad Mediolanenses scripserat, et miscricordiae manuro porrigere; sed non debemus,
praecipiendo mandarat < ut nullus missam aifdiat ad futurre perditionis exemplum, licentiam dare : >
presbyteri quera scit concubinam habere vel subin- quod credo respicere clericos post juratam emeu-
troductam mulierem; quictinqite» autem « sacerdos ^ 1dationem receptosad beneficium, ac deinde relapsos,
vel diaconus, post conslitutum papae Leonis aut iterum ad illud non recipiendos, absolutione tamen
Nicolai, concubinam duxerit palam, vel ductara non sacramentali donandos, si pcenitenliam oblulerint.
reliqucrit, non cantet missara neque Evangelium, His interjectis pro continuaiido Iiisloriae filo rcgre-
neque Epistolam ad missara legat, neque in presby dior ad contextura Andreae, qui sic porro habet.
terio ad divina officia maneat, neque partem ab 45. « Per idem tempus, » quo scilicet Arialdus
ecclesia suscipiat. > et Herlembaldus communi conatu rem catholieam
43. Atque haecde Heiiembaldo et Alexandro sup- promovebant Mediolani, post mortem Landulfi, puta
plenda hic erant, de cujus cum Arialdo Romam anno 1064 vel 1065, « abbas ccenobii S. Celsi (16*)
profectione agit Andreas, dum refert mortem fra- obiit; cujus locum quidam clericus, nomine Lan-
tris ejus Landulfi, quamvis ea profectione posterio- francus, protinus rapuit, refutata pro eo tiroci-
(lb ) Funcellus m dissert. Nazar. cap. 86 et dein- altaris prnati monumentum pro anno 975, et
ceps, pluribus agitde hac S. Celsi abbatia extra cap. 90 tractat casum hic narratum; sed nihil addit
urbem, inter Portam Romanam et Ticinensem, fun- locus hic illustretur.
data a Landulfo II, incertum qtto anno; affert atitcm quo
1-63 SS. ARIALDI ET ERLEMBALM 14C4
nio, (17) non modico, quod amiualini sumebat de A familiariter novcre, liujus intcntio ct cxcrcitium
pontificali domo. Cujus nefandae praesumptioni tam aliud assidue non eral quam ut opere implerct quid-
constanter per tempora plurima vir domini Arial-
quid in divinis legebat voluminibus. Nam sic
dus, cum Herlembaldo nobili socioque fideli, obsti- crat largus ut frequenter de ipse dicerent hi qui
tit, donec eum facerent exulem, non solum roale sedule cum eo morabantur : Si hic arcam aureis
emptae abbatiae regimine, sed etiam pene linibus plcnam haberet, et non defuissent petentes
egentes-
ejusdem parochise (18). que, uno in die omnia procul dubio expenderet. Cum
46. « In codem denique tempore, defuncto mo- enim alicubi
incederet, et obviantes pauperes eum,
nasterii S. Ambrosii abbate, alius cleiieus cancella- ut eis
aliquid largiretur, exorarent, argentum, quod
rius, nomine Ariprandus (19), clericalebirrum, ea- uunquam pecuiiariter detinebat, a se sequentibus
tenus iguominiose (20) delatum, reliquit, et hujus
protinus commodabat, et sic eorum nccessitati mi-
monasterii nomen abbaticum sibi nefande usurpa- scricorditer subveniebat. Munditiam namque cordis
vit. Qui cum tantae esset celsitudinis, pro natura
corporisque sic diligebat ut contra diabolicas illa-
superbi sanguinis, ut violenter nequaquam possct siones, quibus homines illudi solent nocturnis ho-
cxpelli, ait Arialdus vir Dei : Si quod debemus in ris, universas ferme noctes medias insomnis et per-
hoc improbo explere nequimus, quod valemus sal- B
vigil permaneret, et quamplurimas usque ad galli
tem faciamus. Protinus igitur sumptis fratribus, ad cantum
protelaret, partim orando, parlim legendo,
eum perrexit. Quo coram pervento, dixit: Quid est
partim ad destructionem Simoniacae hreresis cuiu
hcic? Heri cterieus : hodie abbas. Magnum fecisti ct caeteris fidelibus in consilio consistendo.
velocem saltum. Et quare non timuisti contra san-
ctos canones, et contra jusjurandum, quod nuper in 48. Ilium praeterea usum gulosum, qui.carna-
Eeclesia Roniana jurasti, hoc usurpare? Qui re- lcs, lam clericos quam laicos, in sabbato sancto ad
spondil: Hoc, ut vides, actum est, et relinquere id nonam cogit missarum solemnia et baptismatum,
ulterius minime possum. Cui vir Dei: Si vis, inquit, qttaein eadem sancta nocte agenda sunt, anlicipare
potes, et omnino ex Dei parte sanctreque Romanae valde damnabat. Sed quia aliis in hoc non valebat,
Ecclesire deprecor tc, ut rem contra Dei voluntatem sibi consulebat. Prandente namque universa urbe,
sumptam, et contra tuae animae salutem raptam, ipse sanctam noctem jejunus cum fratribus aliqui-
bus praestolabatur (22); atque cum eis ad quemdam
relinquas. At ille : Et ego, inquit, sub eodem jura-
mento, quo adjurasti me, adjuro te ut tuis te ve- exibat locum, qui dicilur Ncmus, milliario a ci-
slibus nunc exuas, et hic coram me te scopari fa- r vitate secretum. Ibi enim adhuc est ecclesia, a.
cias (21). Qui protinus cucurrit, virgas acquisivit, B. Ambrosio (23) constructa et dedicata; ubi, sicut
vcstibus se exuit, et acriter se ab uno ex suis ibi fertur, idem fugiens populi tumultum, solitus erat
coram omnibus scopari fecit. Haec itaque falsus ab- degere librosque dictarc. In bac autcm vir Dei san-
bas pcrpcndens, quid ultra diceret nescius, capile ctam eamdem noctem pernoctabat, et dcbitas omni-
demisso indc surrex.it, et induratus ut Pharao, alior- potenti Deo laudes cum fratribus competenter red-
sum detiinavit. > debat. Nunquam enim volebat solus biberc, nun-
CAPUT V. quam sine pauperibus clericis comedere, nunquam
Arialdivirlutes ;jejunandi et psallendi accurata ratio. sine sodalibus limitein forinsecum transire.
47. Sicut enim tot testari possunt quot eura 49. In diebus vcro jejuniorum , solenmia nequa-

(17) Tirones dici Ephebos honorarios, virorum bracliiaVide tanlum et humeri legerentur. >
principum vidimus ex S. Eulogio et passione S. Pe- (21) eumdem curiose de hoc pcenitentiae
lagii martyris. Talium ergo stipendium <tirocinium » genere disserentem pag. 455, alque ex Petro pamiani
dicebatur; quod hic applicatur etiam clericis similc docentem, « scopas > dici, non solum verberum in-
ohsequium archiepiscopo deferentibus, in ejus mini- flige.ndorum instrumenlum, scd etiam ipsamet ver-
sterio familiari. bera scopis inflicta, ubi dicitur quod < decem psal-
modulatio mille scopas admittit. >
(18) Landulfus adjungit quod Arialdus « alium a !) morum Laudulfus
ccenobio S. Vincentii eodem modo repulit. > Jo. (22) Junior hic allegat Isidorum, lib. vi
Antonius Castilioneus integro opere scripsit Flori- Etymolog., sic scribentein : < Nox Paschae itlco per-
legittm memorabilium antiquitalum basilicae Vin- vigil ducitur, propter adventum Regis et Domini
centianae, in decem fasciculos distributum; cui nostri, ut tempus resurreclionis >cjus non nos dor-
deinde ampliorem titulum Mediolanensium anti- niientes, sed vigUantes inveniat.
(23) S. August., lib. vm. De civit. < Exlra caslra
quitatum ex parceciis urbis colleclarum, praefixil; Mediolani
sed nusquam seriem abbatum curavit texere. jacet monasterium, plenuin bonis fratri-
De codem agit etiam Puricellus in Monumentis bus, sub Aiiibrosio nutritore. > Sed inter hos fuisse
Arabrosianis, pag. 389, docetquc postea ad inoniales ircs illos, aordoquibus Ambi-osinorum ibi ordo, el imio
transiisse. decerplus aposlolinorum, sumpscrunt origi-
(19) ldem cuni pag. 451 ostendisset an 1055 ibi- ncm sub S. Augustini regula, nequaquara nobis vc-
dcm adhuc abbatem fuisse Landulfum, pag. 555 rosimile videri diximus ad Viiani S. Placidi dic
n^ildehoc Ariprando; ac denique censet ipsum 5hicJunii; cslo id iste scribant Morigia atque Mattrolyciis,
in Historia originuin religiosa-
csse, qui < Ariprandus indignus diaconus » quarto in Oceano,
loco sttbscripsit Widoni archiepiscopo, Simoniacam rum. Silum designat Morigia « in burgo Porlac Co-
et concubinariam hreresiin detestanii, an. 1059, mensis. > Pelrarcha in libro De vila solilatia, <Nunc
fuisse autcui adhuc abbatem anno 1064. ([iiitlem silva cxcisa, » inouil inancl lamcn Am-
(20) Ideni censct, «birrum clericale fuissc quod- brosii nemus. >
dam brevius alque cxtcrius iiidumcnliira , quo
1105 ACTA. 1466
quam celebrabat sanctorum; econtra autcm in A rcnt eadem dona sic fuerunt mensurata i,t, donec
solennitatibus, nec genua flectebat, nec jejunabat, dies Pentecostes complerentur, ipsa non deficerent,
nec quemquam secum commoranlem jejunare sine- et dum completi sunt, similiter consumpta universa
bat. Triduanuni namque illud jejunium, quod inter sunt et illa. Quod B. Benedictus cernens, cum omni
sanctos dies paschalcs (24), coutra antiquorum di- tempore alio monachis jejunium indixisset, hos jc-
cta sanetorura, noviler est pcragi usitatum (25),sic junare eos nullo modo jussit.
vehementer horrehat, ut libenter diceret velle se 51. Quid etiara B. Ambrosius noster patronus de
iradere morti, si tantum exhortari posset populum his dixerit, comraemorandum est. Ait enim (serm. 2
quatenus in tempus rautarctur licitum et aptum. in Pent.) : < Hanc sanctam Pentecostes diem qua
Quapropter in uno eoruin dierum, una omni jam ratione curemus, vel cur istorum quinquaginta die-
Ecclesia congregata, ut solito more ad lilanias pro- rura numero sit jugis et continuala festivitas, ita ut
cederet; locum, e quo docere solebat, consccndit, hoc omni tempore neque observanda indicemus
eisque talia verba proferre ccepit. Debet, inquit, jejunia, neque ad cxorandum Deum genibus incum-
dilectissimi, juxta Apostoli dictum, esse Domino bamus, sed, sicut Dominica facere solemus , crccti
Deonostrorationabileobsequiumnostrum (.Rom.xn, et feriaii Resurrectioncm Domini celebremus. Ad
1), quod competenter tunc agitur, quandocum san- instar enim Dominicae tota quinquaginta dicrum
ctorum dictis noster actus consors invenitur. Hoc curricula cclebrantur; et omncs isti dies velut Do-
jejunium, quod nunc agitis, scitote me peuitus igno- minici deputantur. Sic enim disposuit Dominus, ut,
rarecujus impulsione spiritus agatur. Si tnim Dei sicut ejus passionem Quadragesimae jejuniis mcere-
sit, valde miror; quoniam per illorum dicta sancto- bamus, ita ejus Resurreclione in Quinquagesima'.
rum, pro quibus Deum locutum non dubito, jejunarc feriis laetarcmur. Non igitur jejunaraus in Quinqua-
in his diebus Paschalibus intcrdictum reperio. gesima, quia in bis diebus nobiscum Dominus com-
50. Estetres alia, quae supcr hoc nimis me hae- moratur. Non,inciuara, jejunamus prresente Domino,
silare cogit. Nam in istis diebus tam acriter vos quia ipse ait : < Nunquid possunt filii sponsi jeju-
afHigereceruo, vestibus laneis induendo, uudis pe- nare, quandiu cum illis est sponsus?) (Marc. n, 19.)
dibus incedendo, in pane tanlummodo ct aqua Haeccuncta beatus dixil Ambrosius : cujus dicta
jejunando, quomodo, quando haec agere debite jus- quomodo sint accipienda, non solum novimus nos,
sum est, vos nullo modo facere inspicio. Scilote, quorum estpatronus, seri omnis etiam pene noscit
quia sicut unus ex diebus quadragesiinalibus non niuiidus. Verumlamen haec nunc tantummodo me-
debet frangi a jejunio, qui hanc significant vitam, Q minisse vestrae charitali sufliciat. Caeterum, si
sic procul dubio nec unus ex his diebus quinqua- vixerimus, hac de re, Christo auxiliaitte, plus di-
ginta est jejunantlus, qui significant futuram, prae- cenius.
ter Sabbatum [ante] Pentecosten; el lioc, non pro- 52. Post hrcc autem plebem dimisit, et ad S. Am-
pter affiictionem, sicut caetera jejunia alterius tcm- brosii corpus causa orandi perrexit. Quidam autem
poris, jejunandum est, sed propter novorum fratrum illico currentcs ad ecclesiara majorera, ubi jam ci-
exspectationem qui ad nonam regeiierantur,quorum vitas erat omnis congregala, retulere haec omnia.
rmovationem nos oportet jejunos prrestolari. Vc- His itaque auditis, sacerdotum filii caeterique quara-
rumtamen ut ea quae dico plena esse auctoritatc de- plurimi deteslandi viri, accepta occasione diu prae-
monstrem, sanclae synodo Nicenae, cujus inslituta slolata, ccepere insanire ct diccre : Modo aperte
sic sunt recipienda, quomodo sancta Evangelia, patet hunc, qui tam sanctum opus daranat, esse hae-
per hos diesnec genua flectere nec jejunia celebrare reticum Deique inimicum. Et his dictis, levaverunt
placuit. Nam ii dies qui non sunt jejtinandi, oranti pariter voces ct fustes, omnique plebe commota, ia
pro hoc quondam cuidam Patri venerando, nomine ecclesiam beati viri, quae canonica nuncupabatur,
Apollonio, qui praeeral monachis circiter quingentis, cum magno impetu irruunt; quidquid iuveniunt„
satis declaratum est. Hic enim, quadragesimali ri- D diripiunt, domumque destruere incipiunt; servum
gore transacto, cuni fratribus omnipotenlem Deum vero Dei ideo non interfecere, quia non iuvenere,
-ogavit ut eis dignarctur ostendere si eos more Haecut nobilis Herlembaldus caeterique fidcles au-
solito dies vellet jejunarc. Quibus ipse Dominus, per diere, sumptis armis in audaccm plebem et temcra-
iricognitosviros, aiite eos illico tanta dona omnium riam irruere, quos protinus sic exterminavere onw
rerum ad edendum congrua misit, quanta per hos nes, quasi esscnt vilissimae pecudes. Imo cum vir-
omnes dies Paschales eis abundanter sufficere pos- tute magna et potestate ad ecclesiam roajorem,
seut. Et ut eviienter hac ulterius ambiguitate carc- venientes, violenter ab impiis abstulere quidquid de»

(24) Scilicet dies <Litaniarum, minorum» ut vo-
car.t, s.ve « Rogationum, » quos triduo ante Ascen-
sioncin Domini jejunare, non quidem universalis
Ecclesire tisus obtinet, ut pulant aliqui, cum Romre
totaque Ilalia id non fiat, sed transalpinarum om-
iiiuin Ecclesiarum, sumpto a Gallis principio, insti-
tulcie S. Mamerlo Vicniiciisi cpiscopo, circa an-
num 170: eujus in ca re zclum qiianlum lauJcnt
sancti Sidonius Apollinaris, Gregorius Turonensis^
Avitus et Ado Viennenses episcopi, ad 11 Maii de-.
duxit Hcnschenius; quibus addi potest B. Alcuinus,
aliique plures, citati apud Cangium in Glossario.
(25) Auctore forsitan Guidone archiepiscopo, hu
jusmodi observationi apud imperatorem assucto,
eoqtie roligiosilatis laudem apud populum captanlc.
 1467 SS. ARIALDl ET ERLEMBALDI 44G8
domo Domini rapuerant, et sic ecclesiae Dei pcne A. notandum i quod in loco quo psalterium finitbat, ia
cuncta sunt reddita, operante Cbristo per zelum eodem ' protinus idern incipiebat; etiamsi praetei
piorum, quae ab ea fuera.it rapta, operante Salana psalmos 1 tres (27) minime ei exordio (an ex ordine t)
per furorem impiorum. '
tunc dicere liceret. Clericum enim fatebatur
scmper
53. Sicut Arialdus quotidie Christi causas erigere debere ' inter psalniodiam esse.
et exaltare coutendebat, ita Christus de virtute in CAPUT VI.
virtutem Arialdum assidue provehebat. Nam tara Archiephcopus cum suis Arialdum et
fideles armalus
potentem in oratione nunquam reminiscor me vi- uggrcditur vinciiurque.
disse alium quemquam; cujus qu&litalem si dixero, 55. Peractis igitur novein annis in exercitio tam
gratumforediligentibusDeum,profutunimt{ue spero. grandi I atque admirabili, ventum est ad decimum,
Tot enim sanctorum nomina de ipsius orc non solum in ' qtto pervenit ad votum diu nimis optatum. Nam
semel in die, sed etiam bis terquc audiebam proce- sic ' pro Christo mori ardenter cupiebat, ut, cum
derc, quot nunquam scripta in codice vidi, nec 'qucmlibet se Deumque cerneret pure diligentem,
alium proferentem audivi. Nam licct divinis ac libe- 'magna cum prece deposceret, dicens : Obsecro te
ralibus litteris sic imbutus esset ut vix alicubi ejus per 1 Christura, ut pro meprecem fundas apud ipsutn
par inveniri posset, nullatenus plus in sua scienlia BI 'quatenus sanguine proprio testari merear vcrbiira
confidebat quam velut nec unam sciret liiteram. 'ejus, quod praedico, ad quod adipiscendura ci haec
Sed cum csset cum aliquo de fide altercaturus in 'occasio fuit. Juraverat illi oranis clerus, tam majo-
publico, priusquam ipsa haberetur congressio slu - 'ris quam minoris ordinis, necnon ipse Guido, qui
debat per se, sive per fratres directos, circumqua- '
Pontifex dicebatur, qualenus cuin eo deberent
que corpora sanctorum reqttirere, atque corum pa- haeresim ' Simoniacam ac Neophytanam damnare, et
trocinia, ubi oranem suam spem collocarat, obnixe in > cathoJica fide ulterius persistere. Sed cum eccle-
flagitare. Nam quotidie, vallatus fraterna acie, san- 'siarum regimina eidem Guidoni sine recloribus
ctorum corpora circumibat atque coram eisdem Dco '• apparebant, illico quod juraverat oblivioni tradebat;
gemebundam fundebat precem. *Ct, ceu canis ad vomitum, sic revertebatur ad suum
54. Exeuntcs enim a domo, singulatim privatim- {antiquum reatura. Quod vir Dei Arialdus cernens,,
que orando incedebamus, donec populi lumultum lilteras ' per raanus Herlembaldi ad apostolicum di-
transissemus. Quo transito, psalraos cantabamus !rexit, quatenus ipse decerneret quid de Guidone
reciproce, quos incipiebat ipse, et hoc agebamus, :
adultero et Simoniaco atque perjuro fieri oporteret.
quousque ecclesiae januis proximi essemus, ad quam „ 56. Tunc etiam duo clerici Modicenses (28) ad
1 Christi famulum venere,
pergebamus, ubi relicta psalmodia ejusque parle spondentes velle se relin-
ullima memorire tradita, quos ad laudem illius san- 'quere opera et consortium diaboli, et deinceps fir-
cti pei-tinere cantus vel hymnos sciebat, sumebat; miter tenere et praedicare opera et fidem Christi,
sic quidem dicendo moderate lenique voce ut quod nara unus ex his tantae fuerat audaciae et perversi-
dicebat possemus audire, atque cum eo dicere, et tatis, ut quasi ductor existeret adversae partis. Qui-
cum hoc sancio canore ante sanctum veniebamus bus vir Dei ait : Tot quippe sunt qui hoc dicunt
]
altare. Quo vcnerabiliter adorato, si dics solemnis mendaciter ut jara pene nemo sit cui possit credi
vcl Paschalis non esset, utraque genua in terram veraciter. Vos vcro, si vultis ut vestris credam ser-
>
ponebat, manus expandebat, oculos in cceluin fige- monibus, ile, et operibus me firmum reddite. Re-
bat, ct sic in crucis modo ante altarc stans, pro Ro- gressi
I igitur domos, connubio illico a se rcpulso,
mano sunimo pontifice, atque pro pace, pro salute coeperepalam et constanter proliteri B. Arialdi verba
universalis Ecclesiac, ac pro ejus adversariorum esse plena veritate, quae hactenus erant professi fore
conversione, et pro caeteris hujusmoJi ulilitatibus plena falsitale. Haecut Guido audierat, saevos illuc
multis, Deum exorabat c.im geraitibus et lacry.nis. protinus apparitores mittens, eos capere jussii, atque
Nos vero post ipsum procumbentes, quod dicebat, r» . in Alpes ad Castrum, quod dicitur Leucum (29),
audiebamus et respondebamus. Tunc demum si- deportari. Ibi namque in tam dirum carcerem sunt
lenter paululum orabat, idque unumquemque no- missi (sicut ipsi nobis sunt postea professi) ut nun-
strum agere sinebat. Denique se erigebat, altare quam eos contigerit audisse sanctos a paganis dH-
hoiiorifice adorabat, et nobiscura jam regrediendo riora perpessos. Quod Christi famulus dum audisset,
dicebat: Angclum pacis et gratiae tlona nobis, Do- convocata in unum civitatis multitudine, ait : Volo
mine Deus noster (20), et tunc ibi psalmos dicere vos, dilectissimi, scire quod Christianus pro nulla
in ecclesiae exitu incipiebat, ubi eosdem iii ingressu causa gladium debeat ferre nisi pro fidei defensione.
reliquerat: cumque ad aliam veniremus ecclesiam, Si ita est, vos, qui Christiani estis, et arma fertis,
hoc in ea agebamus, quod in alia feceramus. Et cogitate quid nunc vos oporteat faccre. Ecce enim.

(26) Hanc orationem necdum potoi in veteri mis-
sali vel breviario Mediolaneusi invenire; libenter ac-
cipiam inlegram, et discam unde accepta sit.
(27) 14 est. licet solum tres ultimi psalmi super-
essent.
(28) <Modoetia > antiquis, tunc <Modica» etiam
dicebatur, nunc «Monza, > in Boream 10, p. m.
distans ab urbe.
(29) <Leucum> videtur esse <Lecco, > ad cornu
orientalc lacus Comcnsis, 59 p. m. Mediolano,
 1469 ACTA. 147f
duo clerici quandiu in perfidia persistentes, opera A populus exclamare : Occidantur velociter, occidan-
diabolica sunt secuti, honorifice ab eo qui pontifex tur. His dictis, Guido cum magna clericorura ca-
Mciiolanensis dicitur sunt babiii; cura vero eam- terva ccepit jJescendere, ut sanctos Dei opprimeret.
dem perfidiam diabolicamque nequitiam decrevere Sed cum nimia plebis densitate ad eos non palerct
contemnere et Christum sequi, tunc sunt capti, lunc accessus, ccepit Guido exclamare: Omnes qui S. Ani-
in dirum carcerem trusi. brosii honorem diligunt ab ecclesia cxcant, ut nostri
57. Haeccura cives Christiani audissent, obstupe- adversarii evidentius cognoscanlur, citiusque con-
faeti, tanlam perfidiara cum magno clamore ccepe- terantur et opprimantur. Subitoque ccclesia eva-
runt damnare, ad arma currere, et ad vindicandum cuata cst ila uf ex septem millibus virorum tantum
tanlum scelus contra Guidonein exire. Christi vero duodecim rcmanserint in subsidium servorura Dei.
famulus, limens ne ad fidei detrimentum pro absen- Arialdus autem et Herlembaldus super cancellos
tia llerlembaldi populus praemio aut timore corrum- stantes, flexibits genibus Dominum exorabant : in
perelur, cos praecessit, in manu portans vexillum quos pars adversa clamore magno irruit, laici in
sanclae crucis. Guido autem, spe nimiae multitu- Herlcmbaldum, clerici vero in Arialdum; quem
dinis equitum, pugnaturus occurrit in ruribus Mo- percutienlcsdcorsum praecipitant, ct percussum crc-
dicensibus, millibus fere decem ab urbe distantibus. " dunt occisuin. Tenebaturautera sceptrum mililaie
Vociferantibus ilaque partibus utrisque, infidelem aiitelleiiembaldum, super quo se appodiare soiebat;
aciem protinus tantus invasit limor quatenus ei quo sibi propinquantes mirabilitcr prosternebat, ila
nulla quidem rcmaneret spes fugiendi vel bellandi, ut nulltis audcret sibi propiiiquius accedere.
sed dantcs statira obsidcs, clericos spopondcruiit 59. Ccepit igilur volare fama per urbem, mortem
captos quantocius se reddituros. Et sic in eodem nuntians Arialdi, unde sequaces sui ira commoti
die reversi sunt gaudeiites, Deuinque laudantes. arnia capiunt; vcnientesque non ad ecclesiam, uli
Terta eliam die post haec ad ecclesiam viri Dei vox tumulius erat, sed poiitificalem aulam ingrediuntur,
insonuit, dicens : En jam veniunt rudes martyres qurcquaereperiunt, dissipant, et per aulre ingressuin
Christi, clerici scilicet, qui fucrant capti. Qiiibus inlrant ecclcsiam tos cruentosque. Cceperunt
Christi famulus cum multis fidelibus illico occurrit itaqut; Ilerlembaldum cobortari, ut descenderet et
obvius, eosque dcosculans, cum raagno gaudio Christi a.Ivcrsarios cum eis prosterncrct. Quibus
suscepit : et excelsa voce < Te Deum laudamus > nullo modo acquiescens, ncc descendil, nec manus
cum fratribus cautare ccepit, illosquc sic in cccle- deposuit. Ipsi vcro irruere protinus in adversarios,
siam introduxit. Quos tunc constenia (30) r. et, sicut ante validissimum ventum fumus, sic ante
58. Postquam autem Herlembaldus Roma re- eos onmis illico infidelis evanuit populus. Guidonem
diit, litterasque excommunicalionis dctulit ar- vero antc jaiiuas in equo reperiunt; quem juste fu-
chiepiscopo, subito praedictus archicpiscopus per stigantes spoliant, atque eorum manus vix evadere
totam urbem nuntios misit in Sabbato (antc) potuit, in cccnaculuin quoddam tractus polius quam
Pentecosten nunlians universis civibus, ut si delatus. Tot namque ocius tunc apparuere pro veri-
inaudita scire cupereiit, in Pentecoste (31) summo tate certantes quasi eisdem nulli cssent in eadem
diluculo venirent ad niajorem ecclesiam. Hoc autem urbe resislentes. Magno igitur cum tropbaeo eccle-
ideo fecit, ut cofitra sanctos Dei Arialdum et Her- siam intrantes, Heiiembaldum descendere faciunt,
lembaldum popttlus insaniret. Mane fit concursus imo laetivalde sunt cffccti, eo quod B. Arialdum
populi; Herlerabaldus supra cancellos (32) sese queni crcdebant mortuum, reperiuut vivum. Qucm
coiitulit, ita ut ab omnibus videretur. Cccpit igilur tollcntesin atriumecclcsiae,quae diciturRozzoni(55),
Guido, teitens manu cxcommunicationis bullam, ad deveniunt, ibique protinus tanta armatorum multi-
populum conqueri de Arialdo et Ilerlembaldo, di- tudoest congregala qualenus inimicorum non solum
cens : Turbalio pestifera per hos dissemimrta est, corpora prosternere, verum etiam ipsorum possent
ita ut videam in his scriptis omnium nostrum per- D libere omnia aediliciasubruere. Ad quod patrandum
niciein conliueri. Haeccnim civitas ob reverentiam dum anxic anhelarent, Herlembaldus, jam vexillum
B. Ambrosii nunquam Romanae paruit Ecclesiae. in maiiu tcnens crcctum, ait: Oportet ut dominum
Ergo tollantur de terra viventium hi seminatores Arialdum inquiramus , et cujus domum evertere
verborum qui quotidie laborant ut haec urbs pristi- primilus debcamus. Hrec vero ut Chrisli martyr
nam et propriam perdat libertatem. Ad haec ccepit auJiit, in locum, unde a cunctis posset audiri, se

(50) Notat Puricellus, in suo ms. defuisse pagiuas
duas; quaedum aliunderestaurenlur, juliet suppleri
Iiiatum ex Vita per LanduLfum juniorem scripta,
quod facio.
(31) Pascha anni 1066, litt. Dominicali A, cele-
bratum fuit 16 Aprilis, atque adeo festum Pente-
costes 4 Junii.
(32) Etiamhodie sic composita cernitur cathedra-
lis ecelesia, ut chorus seu presbyterium, reliqtue
ccclesire paviuento altius ad octo vcl deccm podes,
plu ilus conscendatur gradibus, pcr quos venitur
ad cancellos ipsi choro praetensos.
(35) « Quae nunc dicitur S. Sepulchri, > inquit
Landulfus junior, adcoquc post annum 1100, quando
reslaurata struclura et dedicata iterum fuit. Vidc
Monumenta Ambrosiaria pag. 477 et seqq. el quo-
modo primum iiomen acceperit anno 1056, a «Be-
nedicto, qui et Rozo, > primo ejus fundalore sub
titulo «S. Tiinitatis,» juxta instt uinenluiu ibi pro-
ductum.
1471 SS. ARIALDl ET ERLEMBALDl 1472
jussit dcferri; eoquc innuente inanu, silentium fa- A licet fidelium ad ecclesiam Rozzoni, altcrum vero
ctum est magnuni. in curia pontificali. Crescebat aulem nimis pars
60. Charissimi, inquit, si in linguas verterentur vesana, pro pecunia sibi in noctibus data; qua
nostra omnia membra, nullo modo valerent Dei nequiter crescente, fideles paulatim tredentes ccepere
lauJare magnalia, vobis hodic ccelilus ostensa : deficere. Quod perversa plebs cernens, ccepit elata
Hodie enim, ut scitis, talis hora fuit, in qua ntillus in B. Arialdum cum nimiis clainoribus irruendi
vestrum unum saltcm pro veritate valebat verburo facere impelum, quatenus eum ibi necaret ejusque
proferre, nunc autem nullus est qui vel etiam con- locum funditus desolarct. Eral enira Christi famulus
tra vos, ut inspicitis, audeat mutire. Ecquis vero inler adversa tam fortis el constans ut nullus e fra-
est haec operatus, nisi Christus ? Si igitur Dominus tribus in dic tribulationis inde auderet aufugcrc,
hodie cognovit famulos ad tuendum, dignum est ut nec quiriquam asportarc, sed cum fremitura impio-
famuli noscant Dominum ad venerandum. Nam si rum supervenienlcm audirent, se ante altare pro-
inimici Dei et nostri hodiermm noscerenl solemni- stcrnebant, ibiquc mortem cxspcctabant.
tatera, quod egerunt, nullatenus essent conati. Nos
vero et Dei scire solemnitatem venerando, et ejus C2. ln uno horum dierum, cum jam clausis ostiis
audire praecepta obsequendo oportet. Ait enim < Di- " fratres ante altare jacchant mortcm praestolantes,
unus eorum rem quam maxime diligebat, latenter
ligite inimicos vestros; benefacitc his qui ode-
runt vos (Luc. vi, 27). > Per ipsum ergo vos oro apcrto oslio inde asportavit, eamque in domo cujtts-
dam civilis amici commendavit, protinusque rcdiit.
ut nunc arma dcponatis, mccuraque ad B. Ambrosii
vir Dei ut audivit, fralrcm ad se accitum sic
sacrum corpus veniatis, et ibi Deo grates debitas Quod
alloculus est: Arnulfe, inquit, nonne ecclesia haec
pariter reddamus, nostrosque remulos diem hodier- in
num ducere laetiferum sinamus, nec non pro ipsis ejus honorem et nomen dcdicata est, cui assiriue
dicimus : « Sub tuum praesidium confugimus, Dei
Deum suppliciler exoremus. Nam a quibus lixc
Genitrix?» Et nonne legisli: Malcdiclus homo qui
aguntur, alta celsitudo acquiritur; quia de filiis ho-
minuni Dei filii, teslante Christo, efficiuntur (Joan. spem suam ponit in hoinine (Jer. xvn, 5)? Et cur
confc-ahtec nunc praesumpsisti? Qui pavens
12). Haecilla multitudo dum audisscl, alii videlicet obmuluit. Ut autemagere tam idcm quara caeteri amodo
sapientiores, B. Arialdum tolum cruentum et scmi-
necem spectantes, pacem vitamque inimicorum po- non praesumerent talia, haec culpa acribus verberi-
hus est protinus emendata. In his namquc diebus
scere audientes, miraiiles obstupcscebant; alii vero
ibidem tam gravis confusio vcheraensque pertur-
ferventinres spiritu, his verbis nullo morio acquie- r. batio ut in hora constituta plerique fideles
scere volebant. Verumtamcn licet diversi vellcut ciburaerat,
capere desperarent, mortem ad futuram illico
diversa, cuncta tamcn illico sunt completa marlyris exspectantes. Sed licet impii frementes insanircnt,
verba. nullo modo facere audebant quod minabantur, quo-
CAPUT VII. niam toties dolor in eorum capita vertebatur quolies
S. Ariuldi ab hospite presbytero proditi cwdes cru- contra Christi famulum surgere nitcbantur.
delis.
61. Sequcnti denique nocte iterum cum Guidone 63. Quapropter iniquum et publicum dant prrecc-
congregata est pars perversa, dicens : Non nos haec ptum ut, donec Arialdus in urbe maneret, quicunque
adversa omnimorio dejiciant; popularis enim turba c!ericorumpublicemysteriumcelebraret,veltintinna-
cito mutatur, et in divcrsas partes facile inclinat. bula sonaret, aut laicus quisquam qui hrec in sua
Cerli quidem sumus, quod in urbe Arialdum exstin- agere ecclesia permitteret,non solum privaretur sub-
guere nullo modo valemus. Tale igitur aliud consi- stantia, sed etiam vita. Haec vero non solum alibi,
lium nostra sagacitas reperiat, quod ipse nullatenus verum etiam in ecclesia ubi idem manebat, prae
evadere queat. Constituantur equidein per diversa nimio limore jubente milite, cuius ipsa juris fuerat,
nrbis loca ex nobis viri prudentes, pccunias a nobis rj servari ccepere. Quod ipse super omnia, qurc ei
sibi coUalas habentes copiose, quas per populum hactenus accidcrant, gravius existimans, ait: Absit
clam in noctibus tribuant; in diebus vero, omnibus ut mei ultra sint participes ct fratres, qui nefandas
omissis negotiis, assidue conveniamus, ct hoc lan- haerelicorum observant pro mortis timore institutio-
diu agamus, quousque nimis multiplicati ipsum vio- nes! Qua dc re, etiam ipsis fratribus ignorantibus,
lenter ab urbe pellere valeamus. Quod cum fuerit assumpto tantum comite uno nomine Syro, nocte
facttim, positis undique insidiis capiatur, caplusque clam urbe exiit, et ad S. Victorem ad ulmum (54)
illico necetur. Quae cuncta si non impleverimus, biduo cum ipso perlatuit. Denique hinc Herlembal-
pacem nunquam habebimus. Quid mulla? Per dies dus cum multis fidelibus militibus utrPsque suscc-
quindecim duodccim duo populortim conventicula pit, ct Papiam (35) cum eis perrexit. Et parte qni-
sunt in urbe vehementia assidue habita; unum sci- dem mililum remissa, parte vero secum retenta,
(34) Eo loco decollatura fuisse « S. Victorem » (55) Abest Mediolano «Papia 15 p. m. » sita ad
dixit Henschenius 8 Maii aJ illius Acta ; estque sub- fluvium Ticinum, unde velus urbi nomen; is antcm
urbanus locus, in eoquc ecclesia ctiamnum super- post pauca passuum raillia infra urbcra illabitur
est. Pado.
 1475 ACTA. U74
per Padtim navigio cceperunt descendere (36), qua- t Lcultandura. Qui cum promittcrct se juxta ccclcsiam
tenus Romam pergerent, et usque ad aliud tempus Iocum sic habere secretum, ut in co quempiam pcr
tantae iraecederent. In quo scilicet navigio sub quo- mullos annos tenere valeret celatum; media tandcm
dam capti sunt oppido (37), et ex medio sodalium nocle, libatis osculis, cum gcmitibus ct lacrymis
ineffabiliter mcerentium B. Arialdus violentcr solus multis, usque ad portam cum ambobus proccssimus.
est raptus, ct in arcem deductus. Ubi dum solitam Nam ipsum multum deprecati sumus, ut unum
in oratione et sermone teneret constantiam,niir.itus (quemcunque ex nobis vellet) in suum obsequium
miles, qui ipsum ceperat, ait: Pontifex quippe Mc- sumens, duceret : Quibus el ipse : Nequaquam, in
diolanensis magnum quidem mihi se daturum pro- quit,quoi)iam, si una duo sunt, loquuntur el Ioquen-
misit praemium, si te caperem, cique te darem.Nam- tes audiuntur. Quis fari potcsl quanta bona tunc
•que"mihi ab eo est intimatum te esse haerclicum, Hcrlcmbaldus presbylero promisit, si ipse Christi
quod, ut cerno, omnino est falsum. Denique cum famulum tractaret, bene, et quanla mala, si male?
"Cumomni danio sua venerabiliter habere coepit, et Mcerentes igitur, utrosque abire permisimus; raane
comitibus mccstis Papiam jara reversis reddcrc vcro ad urbem devcnimus.
festinavit. 66. Presbyter ergo nequam, mox ut in suo con-
64. Post haec, scientes loca undique obsessa, ad J]; clavi illum concluserat, diabolicotactusspiritu,malo
quoddam castruin (38) fidelis Herlembaldi sunt Guidoni nuntiare fcstinavit, dicens : Quid vis mihi
reversi. Tunc quidam fratres Canturienses ei man dare, etegotibi tradam Arialdum sine turba, sine
darunt, diccntes : Nobis quidem hic pro nimia per- Herlembaldo, imo absque viro aliquo ? Cui ille,
sccutione vivere non licet, nos vero ad te venire lrelus nimis effectus, magnum praemium illico cum
jiibe, si placet. Quibus et ipse : Quicunque, inquit, securilate promisit si ipse quod promittebat imple-
mecum pro Chrislo mori est paratus, venire ad me ret. Tunc sibi quamplures dari pctiit militcs ; quos
festinet, qui autem nondum est, aliorsum fugiens sumptos intcr duas macerias, ab habitatione seces-
dcclinet. Haec,me praesente, dicta sunt. Post haec sas, nocte constituit, dicens : Unus, inquit, ex vobis
Tlerlembaldo, caeterisque qui secum aderant, sic tautummodo in media jaceat via, scuto coopcrtus;
locutus est : Ex hac, inquit, terra exire nequimus, hunc enim, cum venero, percutiam calceamento.
quia mortiferis insidiis oranes aditus obsessos sci- Tunc vos omnes velociter surgitc, et lam me quam
inus. Et hic manere non possumus, quoniam populus ipsum capite; ne forte quidem super alium surgatis
vesanus hic me persequijam minatur; etvaldepa- incaute, vobis hoc fore signum scitote. Et post hacc
veo ne insontes hujus loci incolre sub hac occasione in his verbis ad virum Dei ingressus est : Domine,
dcvastentur. Quapropter necesse est ut aliud repe- U-inquit, Arialde, necesse cst ut hinc velociter disce-
i iamus consilium, scilicet, ut quaeramus quempiafii damus, et ad castrum, de quo te suscepi, revcrta-
vinun, qui me per dies aliquot in suam occultet mur, quoniam te hic esse omnibus noltim est;
domum, quatenus interim aut pipuli furor dcfer- nam si hic moram fccerimus, cras procul dubio ca-
veat, et in hac terra me vivere liceat, vel custodiae piemur. Cui vir Dei : Tibi, inquit, via est nota, prte-
in insidiis ubique positre me desistant quaerere pr« cede ergo, et ego sequar te. Traditore igilur praece-
nimia securitale, et sic me hinc forte licebit exire. dente, ad milites venere utrique. Etex calceamento
Qui responderunt dicentes : Quae autem dicis, cun- facto condicto signo, omnes pariter in Dei virum
ctis placent, si inveniretur qui hoc fideliter faceret. irruunt, eumque capiunt, caplumque stricte vin-
Et ille : Est, inquit, loco huic quidam presbyter ciunt, et vinctum jumento superimponunt, ac latite
vicinus, nuper ex Hierosolyma regressus, qui hacte- conciteque conlra Lacura majorem (40) festinant
nus mihi credere satis est visus, per quem, si pla- pergere.
cel, mittatur, et super hac re diligenter inquiratur. 67. Hoc autem ante horam diei terliam, in quo
Omnibus itaquc volentibus, per nefandum presby- vigilia S. Petri celebratur, per totum Mediolanum
terum tunc missum est. ~ est divulgatum; unde factum est ut ubique esset
65. Post haec ecclesiam ingressus ipse est, in luctus et lamentum piorum, atque conlra vesana
qua, quoniam vigilia (59) S. Joannis Baptistae erat, exsultatio reproborum. Quod ego audiens, tumultuo-
a mane usque ad horam quasi nonam in oratione sam et confusam proiinus reliqui urbem, eumque
permansit indeficiens. Et ecce detestandus presbytcr prosecutus sum. Dic igitur eodem nocteque sequenti
veniens, secrete diligenterque inquiritur, si locum festine properans, die altero ad praefatum jam sole
haberet aptum ad ipsum per tres saltem menses oc- oriente perveni Lacum; supra.cujus dum incederem

(50) In rEniiliam scilicet, ut per statum ponti-
ficium tutum iter tencrent.
(57) Landulfus, « sub quodam Placentino op-
pido, » priinum autem Papia venientibus post 16 p.
m. occurrit « Parpanesius, > nec procul inde longius
a ripa «Castrura S. Joannis, > quo forte deduclus
sanctus est.
(58) «Legnanumi appellatLandulfus, ad Olanam
fluvium, 14 p. ra. Mediolano; Canlurio autem 20,
et a Lacu Majon solum 11.
23 Junii.
(39) Scilicetdicitur
(40) Major « Lacus, > olim « Verbanus,
quem Ticinus efficitevolutus ex Alpibus, initio sum-
pto circa S. Aurigii oppidum; ubi stagnare incipiens
seque diffundere, per milliaria fere 50 deducitur
usque Sextum , et rursus intra ripas coercetnr,
ipsum autem Sextum Mcdiolano distat p. m. 26.
1175 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDI 1476
Lttus,et Stationae (41), ubi parentela mali Guidonis A cessione exibat. Ibi quidem seorsum duas ir.veni
liabitabat, essem propinquus, obvitim habui virum, niuliercs, de his qure acciderant confcrentcs et plo-
nomine Maitinum, qui se dicebat forepresbyterum. rantes. Quibus appropinquans, inquisivi quid habe-
Hic me interrogavit unde essem, quove pergcrem. rentet ctir flerent. Quarum ma ait : Verc tu ex
Ctii,ut veritatcm securus ab eo inquirerem, ex parle il!o cs ordine qui, cum deberct suis bonis diclis
meniilus sum, diccns : Ex illa plcbe sum ct compa- factisque omnes levare in ccclum, ccontra malis
res mei huc me dircxere, ut manifeste valeant scire exemplis cunetos praccipitat in infcrnum. In hcc
utrum verura sil quod apud nos de Arialdo, cleri- enim loco, raacbinante tuo ordine pervc.-so, in his
corum inimico, noviter insonuil, scilicct, quod ex- diebus lanlum cst perpetraium scclns quater.us pro
stinctus sit, et si eis super hoc pleniler lactaiidtim hoc oronipotcns Dcus [nmnes] in abyssum demer-
sit. At ille : Revertcrc, inquil, mccum; et, cum ad gat anxie exspectemus; ct tu dicis : Cur fleinus?
ecclesiam quam paululum post te reliquisti, redie- Videns igitur mulierum fidem, ipsis quod discipultts
ris, optime de hoc inslructus eris. essem illius dc quo flcbant intimavi, easque, si vcra
68-69. Et tuncmihi scCuni]revertcnti ait: Exierna cssent quae a praedicto auiiicram viro, inquisivi.
nainquc dii; (42) vox Letifera nostro insonuit loco, Quaeslatim, factre apud me nimis gratae, omnia te-
dicens: Arialdus, clcricorum adversarius, vinclus *>stantur csse vera, praeter hoc quod dc ejus morte
habetur in nave, et in ripa Laci. Ad quem illico adhucerant incerlae.Viam itaque niihi conlra prac-
cum raultis aliis decurri, cl arrepto palo optime fatam tendenlem solitudinem ostcndunt, multumque
iiculo, manuque erecta, in peclore ejus illuin infi- deposcunt, ut revertens eas facerem sciolas, undo
gere volui; sed non sum permissus. Missi sunt qui- cis adluic inierat dubietas. Verum ingcntium praepc-
ciein quinque protinus viri a domina nepote (43) ditus obstaculis saxorum, illuc accedere eundo pcr
archiepiscopi, de qtiorum fcrocitate ipsa non dubi- lerram nequivi, quiquc pcr r.avem illuc me trans-
tabat, qui eum a militibus dividerent, ct in locum, ferre audcrct, rcperire non potui; ideoquc, prrc-
quo ipsa eis jusscrat, ducerent. Quod sine mora ter qurc dicta sunt, plcniter dc illo lunc scire r.on
c uiiplelum est, et in lanlara iliico est ductus soli- valui.
tudinero ut vix ibi sit aliquando accessus hominum 70. Porro, secundum quoa postea diligenler scru-
(44), et tanlummodo navigantitim, sed silvestrium tatus sum, qualitcr quibusque ex hac vita verbis
solumniodo babilalio bestiai-um. Quid te vcrbis lon- migraverit, diligentibus Deuni fore gralum credo,
A Ioco igitur, quo captus
gius protraham ? Ibi cailaver ejus sinc auribus, sine si id hreviter intiroavero.
naribus, sine oculis, sinedexlera iiianu, sine mem- , cst, psalmodiam dccantavit. Ad Stalionam enira a
bro genilali esse fecere. Si absque omnibus his mem- militibus, ut prrediclura est, divisus et quinque fc-
bris aliquando quemquam vidisti vivere, hunc esse Focibus servulis est traditus. Qui cum ipsum ducc-
niortuum noli credere, nam fere nullo modo quie- rent ad mortcm, allocuti sunt dicentes : Arialde,
scere quiveram, donec ii qui in eum hrec patrarant cur non recordaris, ut neges qure hucusque dixisti,
sic me securum fecere qualentis ultra non sit unde cl profilearis dominum nostrum esse verum pontifi-
mea jam mens dubitare possit. Tu veroadtuos re- cem? Nam si hoc facores, forte adhuc vivere posses.
vertere, hrec eis intimans, eosque redde securos Irc- At ille: Absit, inquit, ut coronam, quam veram di-
tosque. Et post haec alterutro divisi suinus, et, cendo in mea acquisivi vita, in fine mentiendo amit-
donec ecclesiam est ingressus, me redire finxi; tam! Nam me utrura nunc ducalis ad roortem,
posiea vero, nolens verbis confidere perfidi, rcgres- ignoro; quod si facitis, scitote vestro domino meam
sus sUm ad iter quod reliqueram. Cum atitem in mortem valde nocituram, non solum iu futura vita,
jam praefatum ingredercr vicum, juxta viara reperi sed etiam in praesenti. Et illi : Videsne, inquiunt,
ecclesiam, in honorcm S. Petri dedicatam, ad quam illum magnum montem? Si ipse profecto esset au-
tunc clericorum laicorumque multitudo cum pro- reus et tuus, totumque dares, ultra nullo modo vive-

(41) Exolevit <Stationre» nomcii, solis tunc forte p
eruJitis notum; sic enim 3! Januarii in Vita, SS.
Julius et Jitlianus dicuntur vcnisse <in dicecesini
Novariensem ad insulam Verbani lacus, qui suhjacel
Stalionre, quo nomine Angeram observavimus ap-
pellatam.» alii <Angleriam » vocant; et sic vocat
ctiam Landulfus, estque oppidum in orientali lacus
ripa 5 p. m. supra Scxtum.
(42) Hoc est <nudius tertius;» nec enim placet
corrigere legendo, ex Puricelli mentc, «hesterna.»
(45) Landulfus Senior apud Puricellum pag. ne- 11,
<Olivam» nuncupat, et fatetuream lomnium
quissimarum arliuni maximeque incantationum
scientia fultam > fuisse, addens , quod Arialdus,
<ejus vultiii in arce Arona, > ex adverso Angleriw
posita, <reprresentalus, eadcm illico imperante et
patrui sui dolorcm reniinisceiile, in insula quadam
juxta Lacura Majorem quam secretissime ductus
est.i
(44) Carolus a Basilica Petri , in sua inNovaria
pag. 154, describit <insulam S. Victoris, medio
fere lacu, in quo olim erat ecclesia S. Victoris, pa-
rochialis Isellaruni, propius ripre aiijacentium, »
qtiae habitatoribus fere vacavit semper, eademque
iiisulam in Actis SS. Julii et Juliani num. 7 putal
indicari, potius quam alteram Isellarum < multis
piscatoribus incolis > habitatam; atque ubia S. Julio
reprobatam, ne ibi mori et condi vellet, «iupus
et vulpes accipicnt suem gallumque in praedam,
quia, quod in eadem insula debtterat evenire in
futurum, in praesenli cognovcrat, > quod de scelere
iii < S. Arialdum > patrando, nescio quo modo, in-
lerpretatur praelaudatus Carolus.
 1477 ACTA. 1478
res. IUe autem liree audiens se erexit, ct bymnum A silcat quae cicricorum familias conturbavit ct dis-
sanctorum apostolorum Petri et Pauii alta voce de- persit. Et sic illa sancta anima carne est soluta;
cant.ire ccopit; quo finilo, ad soliludinem ad quam corpus vcro ibi quoquomodo terrae tradilum cst.
tendebant, pervenere. Quem tollcntes de nave, supra CAPUT VIII.
quoddam saxum vincttim posuere ad sedenduni. Corporis per dccem menses incorrupti deportatio
Seorsum denique paululum remoti hrec dicere ccepe- Mediolunum.
rtint ad inviccm : Quid faciemus ? Si tantum occidc- 72. Coeperunt denique illic posl haec luminaria
riraus virum, nostr.-canimae nullum ultra polerunt praeclara per noctes piscatoribus apparere; quod ul
adipisci remedium, et hoc si non fecerimus, nihilo- impia Jezabel audivit, polinus in aliam insulam (47)
minus morienmr. In his enim dum haesitarent, eum nocle transferri jussil. Sed ctira eadem lux
aspexere naviculam coucite venientem, duosque ibidem similiter crcbro apparcrct, in locum ter-
homines deferentem : Et aiunl ad invicera : Hos ex- tium (48) eumdcm asportari fecit. Videns igitur
specteraus, hi forsan boni nuntii bajuli sunt. quod non possct sanclum occultare corpus, nec sub
71. Praedicta veromali Guidonis neptis, qure ex- terra ncque super tcrram, quia illud ubique lux
liinc Jezabel et Hcrodias est nuncupata, postquam eximia comitabalur, irata valde fccit saxa ingcntia
quinque ad Dei famulum necandum direxerat ser- circa ipsttm innecti, el in pr;:fundiim laci dimergi.
vulos, duos clericos, quos in ejus mortem praccpuc Vcrumtamen ibi, ubi est projectum, tanta est aquae
inhiare cognoverat, ad se voealos sic allocuta est: altitudo (sicut ditlici a viris illus loci) ut vix fune
Assumptis gladiis vcstrum persequimini velociter ccntuni cubitoriim quisquam possit fundum attin-
inimicum , ne forte caeteros scducat, et ulterius gcre; nam idcm lacus pro sui magniludine Major
vivat. Hi vero erant, qui cum isavc tunc veniebant. nuncupalur, ct plus quinquagiiila milliaribus in
Qui cum ad caeteros venisseut, egrcssi de nave di- longtim extenditui-. In quo tam innumcrabiles pro-
cunt: Ubi est Arialdus? Qui responderunt dicenles: cul dubio immanesquc sunt pisces ut per tres men-
Mortuus est. At illi : Nobis, inquiunt, jttssum est scs facile devorarcnt quot in eadem parochia sunt
videre illum, sive vivum sive mortuum. Et aspicien- pecudes. Verum quia omnia haec occulte fuerant
tes, viderunt illum cminiis vinclum, sedentem super peracta, de illo haesilalio et altercatio ubique erat
saxum. In quem sic anxie irruunt, quomodo leonum non parva. Alii dicebant quod esset moituus, alii
catuli super praeJam famclici. Evaginatis igilur gla- quod in.vinculis clam deliiieretur. In cujus amorem
diis, ipsius unus unam, altcr vero auriculam arri- tunc sic omnis populus est accensus ut cuncti se
pit alterara, dicentes : Dic, furcifer, si dominus no- r sub jurejurando constringerent quatenus illum aut
ster verus est archiepiscopus (45). Qui respondit : essent vivum sive mortuura habituri, aut pro ipso
Nec fuit unquam, quia opus archiepiscopi in ipso ad mortem usque certaturi. Sed Deus omnipotens,
nec est nunc nec fuit unquam. Tunc immites ejus cujuscausam ipse patefecerat,ncc illum passusest a
utrasque amputant aures. At ille, oculis in ccelum piscecontaminarinecihlacuprofiindooccultemorari.
elevatis, ait: Gratias tibi ago, Christe, qui me hoJie 75. Transactis namque mensibus decem, quidam
inter tuos martyres dignatus est connumerare. In- vir fidelis, nomine Algisius,per urbem ccepil discur-
terrogatur denique iterum si Guido verus esset ar- rere, dicens : Nuper in die inventionis sanctae cru-
chiepiscopus. Qui solitam constantiam animi tenens, cis (49), mei causa negotii juxta littus transibam
ait: Non est. Quapropter nasus ipsius protinus cum Laci Majoris. Et ecce aquila eadem supervolitabat
labio superno est abscissus; deinde ambo oculi sunt littora, caetera expellens volucria. Quod ut vidcrunt
effossi. Postea vero dexteram detruncant manum, pastores, qui ibi pascebant suas pecudes, illuc fesline
dicenlcs : Haecest quae faciebat epistolas, Romam ccepere currere; cum quibus cucurri et ego. Et ecce
directas. Dehinc radicitus mcmbrum amputaut ge- beatissimus Arialdus, ex aqua projectus, ibi integer,
Kitalc, dicentcs : Praedicator castitatis hactcnus praeter octo membra, quaeei erant cum ferro ampu-
fuisti, exhinc ct tu castus eris. Postea vero de sub D tata, jacebat, mirifice candidus. Quem ego videns,
gutture linguam extrahuiit (46), diccntes : Modo optime illico agnovi, hisquc qui aderant lacrymabi-
(45) Idem Carolus : < Interrogatus (Arialrius) si Puriccllus) < in apotheca S. Ambrosii, cautissimo
Guidonera teneret archiepiscopum, qtiem Ecciesia humaverunt defunctum. Transactis vero diebus ali-
Romana pallio et cardinalibus firmaverat, respon- quantis, ejus cadaveris fetor caslellttm ornne ita ut
dens dixit: Donec linguam in ore prirtavcro, et orones nausearent fugientes occupavit. > Quod ulli-
anima inco'.umis fuerit, ac mens mea serena, non niuin, si conficlum non est, non cadaveri debuit im-
tenebo ipsum pro archiepiscopo, nec liabebo. > pulari, seclalteri et altiori causac in detestationem
(46) Idem : < Linguam ejus de sub mentone tra- facinoris; nam cadaver ipsura, eliam post decem
hentes, in insula ettm semiinortuum reliquerunt. > mcnses, suaveolentissimum inventum est, ut mox
(47) Alteram fortassis lsellarum praediclarum, dicetur.
quas aeque ac illam S. Victoris, comitis Borromaei, (49) Die 5 Maii, anno 1067. Sunt autem qui di-
in jus deinde cessisse, tradil praedictus Carolus a cant eatenus dissimulasse <Heiiembaldum, > quia
Basilica Petri. Guidoni Mediolani prresenti favcbat omnis populus;
(48) Idem senior Landulfus : < Quin et altera die eo aulcm deinde digresso, incubuisse in ultionem
jubenle eadem Oliva, ne a suis vcl niortuus inveni- sumendam. Sed calumnia haec est; satis enim ha-
retur, et abHerlembaldo durissime ipsa obsideretur, buit recuperasse «Arialdii corpus; eoque motus
in arce Trevali> (vulgo di Vul travaglia inquit popuhis fuit miraculis.
1479 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDl 1480
liter omviibus dixi : Videte, inquaun, ut hic salvns \ nirc n hortcntur cum plaustris, quatenus illi nobis
sit. quia iste est B. Arialdus, quem mcestus uni- cum c pugnent, isli vero nostra arma et victus
versus quserit populus. Dum enim ibi aliquantulum ddeportent. Congregata igitur post paululum lauta
moraremur, subito dearce Arona (50) missi sunt sunt s carra, ut per septcm fere milliaria vix possc-t
strvi, qui inde nos ejecerunt; et in quamdam, quse per j publicam et communem viam turba pedestris vti
ibi erat, foveam leniter humavere. Hoc ego qui haec eequestris incedere. Confluebat autcm undique quasi
scripsi, dum audissem, sumpto comite, illuc perrcxi arena s maris multiludo innumerabilis, arma ferens
concite. Repertosque pastores, utrum nam vera et c victus supra dorsum famulorum sive juinento-
cssent quaeaudieram, diligenter cautcque inquisivi. rum. i Et sic incedentes, sccundo tandem die ad vc-
Qui, cuncta esse procul dubio vera, respondentes ssperum reperimus pratum, qtiarlo fcre milliario (5!)
asseruerunt. Et ego : Si vera sunt, inquam , ubi as loco quo incedebamus distans, hene humcctum
crgo est ille? At illi : Ecce, inquiunt, locus, ubi iamplumque. Ibique, quia ad hoc aptum erat, caslra
videntibus sero est positus : mane vero revertentes, metati i suraus.
locum quidem invenimus; de co autem nihil. Hoc 76. Hic Herlembaldus, vir prudcns, itcrum delc-
tantum putamus quod nocte sursum delatus sit in gavit { (52), blandeque sanctum corpus quaesivit.
arcem. " Perterriti
1 itaque hostcs a sonitu pavendo frementis
74. His auditis velociter reversus, Herlembaldo, multitudinis
i super se venientis, prohibere quod pc-
viro prudenti, quaecunque audieram, per ordinem lebatur I ultra non atisi sunt. Et ecce die altero illu-
cuncta narravi. Qui festine omnibus convocatis ci- cescente, < vox laetifcra per castra insonuit, dicens :
vibus, jam in appetitu martyris, quem patefactum ln I littore quidem Ticini direclum esl in navem cor-
audierant, vehementer inhiantibus ; ex illis viros pus ] B. Arialdi. His auditis certatiro omnes arripuc-
elegit, atque ad sanctum requirendum corpus rii- runt i cursum; ille naraque habebatur tunc beatior
rexit. Qui post biduum reversi, professi sunt hostcs iqui ad currcndum erat promptior. Eo igitur levata
veritatis dixisse : Mori potius parati sumus quam in i feretrum (53), cum tanta gloria et Iaude reverti
quod qurerilis reddere corpus. Hoc autem idco di- icoepimus ut eas nullo modo exprimere possem,
cebant quia idem dissipare tentarant. Nam nocte etiamsi vocera linguamqueferream haberem. Namde
qua ad se illud detulerant, cernentes ejus integri- castellis.quibus se concluserant pro civium limorc,
tatem et decorem, dixere ad invicem : Si enim hic cxibant senum, juvenum atque mulierum infinitre
fuerit quresitus, et ab ornni populo tam decorus in- multitudines, Cruces cereosque atque situlas aqua
spectus, semper quidem ipse crit in laude, nos vero r , plenas (ut potarent aestuantcs) deferentes, et unus-
in opprobrio. Quapropter eutem cum capillis de quisque, prout valebat, voce excelsa imraensas Deo
ejus radamus capite; pellem vcro corporis albescen- gratias reddebat. Tintinnabula quippe pcrsonabant
tem ferreis dilaceremus ungulis, pedes abscindamus unriique, arborcs quoque quamplurimi scanriebant,
utrosque, et in furno denique nimis candente illum ut ipsum saltem videre possent.
aduramus, quatenus, si ad cura videndum missum 77. At ubi Kediolano propinquavimus, totam pene
fuerit, horridus et ignotus potius rcspuatur quara urbcm obviam habuimus; matronas, nobiles et
quaeratur. ignobiles, cereos innumerabiles deferentes; infantcs
75. Verum, licet haec diabolica machinamenta in ct senes,omnesque Deolaudem dantes; etiam ipsos,
eo cuncta complessent, in dcteriorem quam puta- quos in vita sua habuit aemulos, scilicet clericos,
rant ignominiam ceciderunt, quia non missum est invenimus paratos non officiumcantantes mortuo-
ad videndum, sed petendum. Nam auditis nuntiis, rum, sed (ut decebat) Martyrum. Et sic in sanclo
tintinnabulis tubisque concisius sonantibus, omnis die Ascensionis (54) Domini posuimus illum in me-
civilas in unum convenit. Tunc dixit Herlembaldus: dio ecclesireS. Ambrosti. Tunc nobilis Herlembal-
Juoniam inimici Dei et nostri gratis sanctum nolunt rius in loco cminenti progressus, liaec omnibus au-
reddere corpus, decet ut ab eis per nos violenter D D dientibus est locutus : Videtis, inquit, dilectissimi,
auferatur. Sed quia res, quam prosequimur, Dei quantura valet fides, quam inter nos per decem an-
creditur et dicitur csse, volo ut illuc juste et cum nos docuit B. Arialdus. Certe, ut videtis, ipsa eum
ipsius incedamus honore. Non enim cum raptu et servavit defunctum incolumem in profundo Laci,
pauperum detrimento innocentium pergamus, sed inter innumerabiles immanesque pisces, per decem
nobiscum feramus unde vivere debcamus. Discur- menses. Haecaulem coram vobis ipsum per decem
rant itaque nuntii circumquaque velociter qui om- hos dies aestivosconservet, videlicet usque ad san-
nes, ad beUa aptos, cum armis, rusticosque ut ve- ctum diem Pentecosten, quatenus de longinquo
(50) <Arcem Trevali > nominari a Landulfo, jam est: > tacet aulem de navi: sed fieri poiest ut ad
vidimus. usque lacus fauces navigio' devccltim corpus, ejc-
(51) Media circiter via inler Aronam, et fauces- ctum in ripam sit ab iis quibus commissum erat,
lacus, in fluminis modum se denuo coarctantis. non audentibus illis exspectare quemquam, cui ip-
(52) Landulfus junior, « ad Olivam > Jegatos tli- sum traderent.
rectos, ait. Cum anno illo 1067 Pascha celehratum sit
(53) Addit idem: « Tandem cunctis exspectanti- i54) Ascensio f-.iit17 Maii, et Pentecoste, de
toussacrura corpus per Ticinum ad littus dejectura quoprilis, mox 27 ejusdcm.
«|31 ACTA. USii
decem vcro incn-
etproximo sexus diversaerclatis uterquehuc venire, A iiniquorum, oclo,cum occiderclur;
ct nostram iidem, nostrorumquc impietatcin aetnu- scs in profundo laci incolumis jacuit : deccm auiem
lorum evidenter possit conlemplari. Clamabar.t milliaria illum nobis proxiniiorcni lacus projecit,
tunc, nobis audientibus, ad illum dremonia, diccn- quam acceperit. Pcr dics etiam dccem aestivos ipsum
tia : Quid conlranoslatras?Non potes tanluin latrarc in ecclesiam S. Ambrosii, vidcnlibus cunctis, Clni-
ut te non faciamus interimerc, sicut luum fecinius sltis conservavit, eique post haecdecimo anno (56)
sociura, et ut pingtics et iniqui episcopi, abbales cl Herlembaldum fidelcni socium associavit) ut vera-
presbyteri non sint nostri. citer credo) in regno ccelorum, peremptum scilicet
78. In his quidem diebus ibidcm undique venic- per eorumdem manus iniquorum. In quo decimo
bat maxima niultiludo, pluriina munera offerens auno baec scripta sunt, ad laudem Christi ejusque
corpori sancto, quibus ad eum intuendum fas erat famuli Arialdi. Passus ergo est beatus Levita ct
perdies; pjr noctes vero clericorum, monachorum- martyr Chrisli Arialdus quinto (57) Kalendas Junii,
que veniebat maxima niullitudo, easque pervigiles anno ab Incarnalionc Domini millesimo sexagesimo
ducebat psallendo. In una autem haruni noctium, sexlo, praesidcntc sedi apostolicae secundo papa
timens vaide ne forte ad opprobrium Chrisli ser- Alexandro, regnanle Doitiino nostro Jesu Christo
voruraque ipsius ibi per restivum lcrapus diu per- cum Patre et Spiritu sancto, pcr omnia saecula sae-
manens feteret, assumpto luraine, paucis adraodum culorum. Amcn.
vigilanlibus, ail ipsuni acccssi, et rcpcrto foramine, CAPUT IX.
quod ejus gcrmanus ipsi sub ascella fecerat, ul Appendix lilterarum auctoris ad Sijrum , priorem
seiret qttaliter illius haberenlur interiora, interius scriptorem; et hujus ad iltum, cum quibusdan:
prospexi; et ecce ejus exta ut nix crant candida; miraculh.
i.^.ur vero rcreum habebat colorem. Quaecum intro- 81. SYRO,vcnerando et lideli sacerdoti, ANDUKAS.
missis duobus digitis tetigissem et confricassem , Lcgente me olim ca, qua; cuin socio Ilerimbar-
cosque rctraclos naribus apposuisscm, lestor veri- Is (38) de venerabili Arialdo scripsisti, reperi vos
latein, quae Deus esl, tantam talemque odoris fra- niulta praelerisse quae dici oportci. Unde faelum est
granliam cx ipsis digitis emanare sensi, qualem ut, jubente bcalae memoriae Rodulplio Patre (59),
quamtumvc iiunqiiam me alibi sensisse reminiscor. cujus anima jam cum Christo gatidet, multa tam ric
Et sicut mea conscientia tunc testabatur, et nunc his quae omisislis quam qure dixistis, exprimeri;
testalur, si ipsi digiti gladii bis acuti acumen ha- conatus sim; quae ari te mittens, obsecro per chari-
buissent, nares absque vulnere nullo modo evade- f; tatem, ut diligeiiter inspicias, et, si vera sunt, testi-
rent, quia oJoris suavitas tam erat dclectabilis ut moiiium feras. Nam' sicut ipsum habui, ut hsec fa-
nares valentiores essent ad odoriferos digitos inlra cereni, praeceptorem, sic te habere volo, ut vera
se attrahendum quam bracbii virtus ad retrahen- sinl, assertorera, qualcnus si jure pro incullo ser-
(!um; nam quamplures dies, ut diu delectarer tanlo mone ejus pulredinis et verniis qui composuit con-
o.lore, eo ab omui cuslodivi liquore. temnitur, pro reyerentia duorum sanclorum sacer-
79. Congregala igitur est iterum, iu die sanclo dolum, unius praecipientis, allcrius asserentis, susci-
Pentecostes, tauta virorum ac mulierum diversae piatur. Tu enini tanlo tempore ejus esse frater
retatis mullitudo de proximo et longinquo ut nun- familiaris meruisli, ut pene quid de eo dixerim
quain sc tantam vidisse etiam seues dicerent; et proprio intuitu inspiceres; imo, quia sacerdos es,
sic Ciini magna gloria laudeque ineffabili, ad mona- mentiri non vales, idepque digne justcque te elegi
sterium delatus est S. Celsi. Ibi in locum mirabi- fore testem hujus rei.
liter aptum traditus est sepulturae, siquidem ex 82. PRESBYTER Syrus, ANDRE.E Christi famulo.
una parte habet ecclesiam, in qua S. Celsi venera- Miror, charissime, qttod de illis requiras rebus
bile nunc adoratur corpus; ex allera vero eccle- unum testem (60), quam testari possunt non solum
siam (55), ubi quondam (ut fertur) diu sanctus D multa millia fidelium, sed etiara inlidclium. Et si
peiialuit Nazarius. Exliinc quippe ibi a raultis fide- nullius superesset alius qui harum rerum existerc
libus adoratur et colitur, ab infirielibus autem, nec posset testis idoneus, quis tam vecors inveiiiretur,
Christus universorum Dominus,nec Arialdus ipsius qui diceret te scripsisse falsa? Si sciret te ideo
famulus. rciiquisse saeculum, ut non solum a verbis vacarcs
80. Decemigitur annos beatus Levita ct martyr mendacibus, sed etiam ab otiosis, prresertim cum
Ai-ialdus duxit, pro Christi lege viriliter certando ; non civilia monasteria et dissoluta pctisti, sedfamo-
deccm membra eidem post haec pcr manus obtulit sum et celebre Vallisumbrosae cconobium, itineie
(55) <Parvam > hanc vocat Landulfus, dictam- merito prrevalct aucloritas utriusque Vitae.
que ait, « ecclesiam S. Nazarii in campo. » (58) Credibile est hunc quoque fuisse monachtim
(56) Annos incompletos sumi, et « Herleinlial- Vallumbrosanum, nec non ipsummet Syrum.
dtira > caesumesse anno 1075, infra docebo. (59) Ad Acta B. Andreae, 10 Martii, dixi Rodul-
<
(57) Quarto > legendum censet Puricellus; phuro obiisse an. 1076,12Novembris.
agnoscit tamen etiam in altera Vila et alibi Iegi Imo et unicus socius assumptus, ad fugam
< quinto; > quod retiiiendum supra docui. Idem nil ab (60)urbe ineundam paulo ante mortem.
esse qui teneant 29 Junii nioiSuum sanctum, seJ
Pi.TROL.CXLIII. 47
1485 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDI 1484
diertim quinque a naturali solo semotum ? Porro A etiam ut semel transiret per plateam quamdam, juxia
de obitu ejus clam peracto quis le certior existil, domum pontificalem sitam; aliquantos autcm viros,
quipro hoc morlis periculo ter le dedisti? Etenim quos ibi reperit, admonere coepit. Erant enim tunc
semel utcunque incaptus evasisti,alia vero vice quia Guido et ordinarii, multique alii clerici, in eadeni
dicebatur quod in Travallia arce (61) incxpugnabili domo pariter congregati. Quod cura audissent, sa-
occultedetincretur, cjus desiderio accensus, longo pientiorem omnibus elegere, eumque ad ipsum di-
itinere confecto, mullis montibus transactis, te ante rexere, qualenus ei resisteret, et quae dicebat fore
cjusdem po tas oblulisti. ln quam, quia inspicerc vana diceret. Nam in paucis sic protinus verbis con-
cs ausus, quis csses cognitus, ideoque captus atque clusus est ut retro turpiter rediret velociter. Quem
in altissiniara ejnsdem turrem dediictus, per fora- cum sui interrogassent quid egisset, ait: Scitote,
men cum funibus in ipsius es depositus profundum, aut ipsum non esse hominem, aut aiterum fore qui
quori magis videbatur esse sepulcrum quam habita- ab ejtis loquitur ore. Haec omnia, quamvis non in-
culum. Nam lectuli fulcriim erat ccenum, capitale terfuisti, Bonovicino (62) narrante, pleniter didi-
saxum. Nec enim ibi erat, unde digestio occultare- cisti.
tur, nec riesuper tectum a quo pluvia pelleretur. lbi 85. Illum praeterea faraosissimum zclum, quo hae-
quippe prae nimio horrore vultus tuus et stomachus " reticum quemdam ab altari repulit, cur non dixisti?
sic elanguit et emarcuit ut cibuin per funes tibi di- Tirauisli forsitan ne in eo aliqui scandalizai-enlur.
missum gustare ininime posses : ideoque nocle me- Scito, charissime, quia dicta factaque Arialdi, imc
dia te subtraxere, et sic scmivivum dimisere. ct Christi, incredulis et perversis plena scandalis,
Altera autem vicelacum transfretasti, iterum cogni- piis vero fomenta sunt ardoris et lucis. Ea igitur
lus et captus, donec te pretio non emisti, evadere istis pandamus, de illis vero Salvalorem dicere au-
miHomodo potuisti. Quaecum ita sint,quis tam cru- diamus : < Sinite, inquit, eos; quia caeci sunt, e.t
dclis erit et durus ut tuis scrmonibus existat incre- duces caecorum (Matth. xv, 14-). » Transeiiiitc ergo
dulus ? per majorem ecclesiam cum fratribus Arialdo Chri-
83. Verumtaracn, Iicet mullum laeter super cun- sti faraulo, audivil quod in eadem hora quidam
cta quae dixisti, qtiia sunt vera et aedificationi utilia, adulter et Simoniacus ad quoddam.ipsius basilicae
tamen valde doleo, quia omisisli praecipua, tibique altare accesserat, ut se simularet ibi canere mis-
itotissima, ct eur hoc feceris sic admiror, ut velim sam ; Eamus, inquit, illuc. Ad quem cum perve-
ex his aliquanlula coram te prodere, et quare di- nisset, ait: Cum enim tu sis talis quali ecclesiae
miseris addiscere. Ante quippe quam introisset Me- Q valvae patere minime deberent, cur sanctum altare
diolanum ad praedicandum, publice acl Varisiensem pr.esumis pollutus contingere, el illa mysteria agere
plebera clericorum multitudinem convocavit, eisque, quae solummodo innocuis et castis sunt commissa,
sub quibus essent erroribus indicavit, et, ut ab eis te fingere? Aufer te hinc quanlocius, putride. Qui
recederent, benigne admonuit. Qtti ejus verba spre- cum inde se non amoveret, vir Dei manum ad pla-
vere, dicentes : Nobis tdeo haec loqueris, quia in- netam misil, eamque ab ejus tergo extraxit, cl
eruditos cognoscis ; caeterum, si doctor haberi vis ipsura ab altari expulil; erant cnini tunc in circuitu
credibilis, vade, et in urbe hrec loqui noli timere. ejusdem ecclesiae, causa negotiandi, tam civiles
Quod si agere ausus fueris, quaedicis, credenda com- viri quam suburbani pariter congregati. Qui exiil
probabis. Et lunc urbem ingressus, ct populum, et per forum querimoniam fecil. Commoto itaque
slcut lu dixisti, est allocutus. In ipso etiara exordio populo, dimissisque negotiis, ac fustibus elevalis,
suae praedicalionis, landiu, cum aliquantis lidelibus, per ostia irruunt, ut ipsum quaerant et perimant.
pcr vcnerabilia loca, sanclorum flagitans suffragia, Ipse vero sciens quae ventura erant, non fugerat,
midis incessit pedibus, donec sic intumescerent ut sed gradum ascenderat, ibique popuium exspecta-
super eos nullo modo consistere posset. bat. Videntes ergo eum in gradu stantem, sacraque
84. Dno denique sapientissimi clerici, audita ejus " manu innuentem, omnes deponebant fustes, et sc
fama, de longinquis regionibus ad eum venere, ut ad audienrium parabant, super ipsos innitentes: fa-
cognoscerent quoinodo ipse scientia poUeret. Quo- cto denique silentio magno, prredicationem sic mel-
rum unus ei se in altertatione obtulit, ct a mane lifluam composuit ut corda, qure fuerant commota
asque ad horam fere nonam, altero penitus silente, - et conturbata per falsi verba sacerdotis, operante
ufcunque restitit, et tuuc sic est devictus ut nec et instigantc adversario, sedarentur et dulcorarentur
quitl insohibiie objicere, ncc posset objccta exsol- per verba veri Christi famuii, operante et flanle
vere. Alium vero, qttia nimis eruditum reperit, die Spiritu sancto; et ora, qure intrando vesane pro-
eodcm devincere non potuit, sed in altero prostra- clamaverant: Morialur, moriatur; exeundo dicebant
vit. Quos, licet deviclos, quia valdc doctos invenit, orando: Faciat te Christus per multa tempora vi-
mnltum dilexit, eisque omncm benigne humanita- vere, qui huic loco te pro nostra salute est dignatus
lein impendit, et sic tandem abire pcrmisit. Accidit dirigere.

151)Jam dixi, aroem Aronensem videri.

fS2)Et hic el in prologo, psr iJiotisinum Ilalieum, Bonvuino seribitur
l4g3 ACTA. 1486
80. Quis etiain laicorum, suam m conjugio ha- A niuiu memoiia , ul peuitus inveniri nequiverit. Sa-
Ifcns consanguineam, audebat ecclesiam ingredi, in lubri igitur consilio reperto, signum salutare sibi
rem
qua morabatur Aiialdus, famulus Chri^ti? nam tales in fronte impressit, juxta altare se prostravit,
ex ea personas pro hoc pepulit ut non solum fe- perditam a Domino petiit; quam sic protinus in-
cisse, sed etiam acslimasse, obstupendum sit. Mona- venit ac si in loco, qtio posuit occultum, id quod
chos autein, consorlium Simoniacorum abbatum pelebalur, haberetur descriptum.
falsorumque fratrura fugientes, benigne suscipiebat; 88. Alittd vero signum factum est, dum illum, cx
scd nunquid eorura aliquis in ejus praesentia erat laci projeclum, ad urbem duceremus. Erat
aqua
ausus vacare? quatenus aut non legeret, vel non enim in qtiodam vico quiriam rusticus, per mulla
oraret, aut aliquid non ageret: nam si interdum in tempora morbo paralysi dissolutus, qui cum au-
ejus vacarent absentia, sic pavide, illum sentientes disset quod Christi martyr per viam duceretur, li-
venire, ad praedicta recurrebant opera; quemad- dem habens firraam, in eamdem fecit se viam ferri,
iuodum solent in scholis pueri vacantes ad Jectio-
ibiquc dimitti. Transetinte itaque turba, qure fere-
uem rccurrere, magistrum senticntes venire. Quis trum praecedebat, martyrem infirmus exspectabal.
ctiara, dura praedicarct, in eodcra loco rautire au- , Ad quem cum pervenisscnt qui ipsum portabanl,
debat? nam qualiscunque persona esset, illico au- * ab infirmo eodem obnixe rogati perstiterunt, eum-
diebat; Sive tu tacebis, siveego, quia scriptuin est: que corara ipso deposuere. Et (nescio utrum ex
« Nolitc mitlere margaritas vestras ante porcos solo visu an
tactu) sanilati sic est protinus redditus
(Matth. vu, 6). » Sed licet tara severus esset contra ut, qui vix.aliorum manibus deferri valebat, statim
delinqiieutcs, quis milior erat in suscipiendo pceni- suis firmiter incederet plantis. Nam ego tunc ad-
lentes? Cuiii cnim viri, qui dicebantur presbyteri, erain inler subscquentem lurbara; sed cum audissem
in adulterio deprehenderentur , et a facie populi
hoc, fortiter iirmavi gressum, ut veuiens ante fere-
persequentis locus eis tutus minime pateret alibi, trum virum inspicerero firmiter incedentem, Deuni-
a.l ipsutn confugiebant. Quos si pure confessos eer-
que laudantem.
neret, protinus eos in oranibus omnino locis, ex-
cepto altaris officio, suos faciebat participes, nec 89. Teitium vero,quod narro miraculum.non qui-
deinceps appaiebat quisquam, qui diccre cotitra cos detn egomet vidi, sed, quadam persona valde fideli
praesumeret quidquam. Dei vero Parasceve, in cu- narrante, didici. Eranl aliquanti viri ad porlam Ti-
biculo clauso, nudus confitebatur coram caeleris cinienseni simul congregathcceperunt itaque confa-
fratribus, quidquid a cunabulis deliquerat, et pro r bulationem habere tam de Arialdo Christi famulo
culpa unaquaquc se facicbat verberari acei-rimc. quam de his qui ejus venerandum adorabant sepul-
Nemo enim id facare cogebatur inviius; sed per- crum. Tum unus, stiperbo malignoque spiritu affila-
mittebalur, si quisquam hoc agere vellet sponlaiieus. tus, tale exsecrandum protulit verbum : Majus, in-
Haec quia tibi sunt nota, el aedilicationi ulilia, cur quit, desiderium est niihi super ipsum mingero
omisisli? obsccro, ne siieas, sed niihi sujter hoc quam illum adorare. Quera lain saevus internoruui
nimis adroiranti prodas visceruin illico dolor apprehendit ut nequc quiescercs
87. ANDREAS SYRO. neque mingere ei licuerit, donec, nimio dolore co-
^Estimas, venerandc Syre, restimas ra<?dixisse gente, paritei-que cohortatione virorum ccnsiliaiitc,
quidquid rae conligeiit de B. Arialdo scisse? Aurii munus ad B. Arialdi sepulcrum obtulerit, ihique
arihuc, qualia tria prreterinisi, ut ex his inlelligas adoraverit; et sic pristinam sospitatem adepttis est
me multa alia evidenter de eo cognovisse, et scienter hurailiatus quam juste amiserat supcrbus. Si auteni
omisisse. Perrexerat eiiiin aliquando invitatus ad bona oinnia, qure de eo noverim, scribere vellem,
ecclesiam Cumanaecivitatis, ut pacificaret dissiden- prius dies et charta deficeret quam sermo. Verum
tes clericos ipsius urbis; erat quippe tunc tempus quia tanta de eo scripta sunt, in quibus salis potest
«juadragesimaL- Cumque ad unum altare convenis- I 1dignosci quis vel unde fuerit, quidve docuerit, vel
senius, utoflicium vespertinale persolveremiis, unnm quid pro Cbristo perpessus sit, melam ponamur.,
quid (non recordor modo, utrum fuissct de anti- Deumque trinum et unum benedicamus; cui sit
phonis vel responsoriis) sic elapsum est ab om- honor et gltnia in srccula saeculorum. Aiuen.

ANALECTA DE S. HERLEMBALDO
Ex antiquis clironologis apud Puricellum.

CAPUT PRIMUM; adhuc addit : « De Arialdi, > inquiens, « morte

Pacem agre constitutam turbat Guido, Gothofredo doluit papa Alexander; unde anno sequenti, scilicet
Simoniaco pro se substituto; cottira hunc Medio- millesimo sexagesimo septimo, cum idem papa iret
lanenses educit Herlembaldtts. ad synodum, quam Manturjecelebravit, Mediolanuni
1. Desinenle hic Andrea, Landulfus Junior unum venit, raultaque fecit statuta de slatn Mediolanensis
 1487 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDI 14SS
populi el eleri., heatumque Arialdum sanctorttm A Mantiiano inleresset conventui, et suum ibi gratlum
martyrum catalogo adnotavit. > Quae etiam verba teneret. Quori autcm ad statuta attinet, qure Medio-
cx autographo transcripta Joannes Mabilio digna i.ini fecisse Alexandrum dicit Landulfus, ea non
censuit tomo I Analectorum suorum. De synodo aliaesseexistimoquamquaelegali sui,post synodum
ejus anni testis habetur Sigebertus Gemblacensis, ad res ordinandas missi composuerunt, quaeque
non totis quinquaginta annis post, cum ait, < Romae superveniens postea pontifex potuit confirmassc,
duobus de papatu contendentibus > (nam Cadolus nullo de Arialdi causa,deque caedis auctoribus in-
Parmensis episcopus, ab Henrico rege pelentibus stitulo judicio, ne pax, noviter coaIita,dissolverctur.
Romanis submissus conira Alexandrum, anno 1061 3. Ea quomodo composita tunc quadam tenus
iuthronizatum 30 Septembris, non multis mensibns fuerit, breviter apud Puricellum pag. 248 tradit bi-
post scilicct 14 Aprilis, conatus frustra fuerat sedem storiographus Arnulfus, his verbis : « Nulla interim
occupare; seque, licet variis synodis condemnatus, erat requies praedonum iu diripicndis substantiis
pergebat gerere pro pontifice);«contendentibus ergo clericorum. > Ita malevolus ille interpretatur zeluni
duobus, Manture synodus colligitur; et, mediante Ilerlembaldi in pcrsequendis caedisreis pro suo de-
Annone archiepiscopo Coloniensi, Alexander se fensoris munere, et in exigenda a clericis, quam se
jurejurando de Simonia expurgans, in sede apostolica B observaturos juraverunt S. Petro Damiani, vel con-
subrogatur, > id est confirmatur, seu declaratur jure tinentia, vel cessatione a ministeriis, quae non nisi
subrogatus. « Cadolus vero, ut Simoniacus repu- per impollutos tractanda sunt. <Ad quod sedandum
diatur. >Eumdem synodi istius annum confirmat litigium tunc temporis > (Alexandro adhuc in Lom-
franciscus Maria Florentinius, inter Memorias co- brrrdia praesente et ordinante) dicit Amulfus « May-
mitissae Mathildis pag. 88., ex ipsius Alexandn epi- nardum episcopum Sylvae Candidae et Miiiutium
stola ad Gervasium Remensem, aflirmante, quod cardinalem episcopum > (ipsc <Joannem cardinatei»
Cadolus « Romanara Ecclesiam per quinquennium, presbyterum» subseribendose nominat) <Romanos
uunc callida tergiversalione, nunc hostili invasione, legatns venisse Mediolanum. Qui diim praecepto
oppressit : > ot eorrigendus omnino sit Ptolomeus aposlolico Alexandri pacem evangelizarent om-
Lucensis, ducentis annis Sigeberto posterior, et nibus, consulte salis provident de nece Ariab.i
biennio serin»rem actam referens; nec probandus focdus componere; deinde inter clerum judicantC3
Baroiiius, cum triennio citius factum statuit. Inte- et pdfulum, eleganli scripto constituunt quid fieri
rim tamen ex Ptolomaeo discimus, quod « conci- debeat in poS-terum. i In hoc illi : « Quia per con-
5um > praedictum < Alexander celebravit prresente fratrem nostrum, inquiun!, D, Petrum Ostiensem
imperatore > ulique S. Annonis opera jam reconci- episcopura, reverendae sanctitalis virura, quredam
liato, < omnesque episcopos schismaticos cum Ca- suntolim in hac urbe correcta, non opus estea.vel
dolo ad gremium Ecclesire retulit, ipsosque sibi prreteritas lites, omnibus notas, replicare, sed quae
reconciliavit, totumque populum sibi faventem, con nune sunt canonica disciplina a nobis statuta, a«J
Iraxilqne moram in toto spatio illius anni, pro ma- fulurorum inemoriam littcris exarare. > De Guidone
jori firmitale pacis et unilate. > ctiam, ul vere archiepiscopo, adeoque ut reconci-
2. His ita se habcntibus, nihil mirum fuerit, si liato, loquuntur honorifice, dum art. 15 jubetur
Mantua rediens Alexander, Mediolani substiterit < Laicus quiscunque cleiicos > potestatis suae, quos>
diebus pauculis, et absque caeremonia ulla, ac solo < sciverit feminam retinere vel in fornicationis cri-
forsitan vivae vocis oraculo, approbavit veneratio- men casu incidisse, indicare archiepiscopo' et ec-
nem quae B. Arialdo a fidelibus deferebatur, tan- desiac ordinariis,quibus cura ista commissa fuerit;
quam martyri; idque ad instantiam Herlembaldi si vero archicpiscopus vel sui ordinarii, postquam
aliorumque Arialdo devotorum : quamvis etiam audierint, hoc neglexerint, ipse laicus, nec oflicium
antc concilium, vel ibi vel alibi, in gratiam recepis- facere, nec beneficium alicui ex illis permittat te-
set archiepiscopum Guidonem. Hic enim, quemad- D nere, donec culpam deserat, et digne Domino pcr
modum in priori judicio coram Petro Damiani, < ut poenitentiam satisfaciat. > Et rursum num. 18, ju-
est professionis, > legatis deferendae, < admonitus, > betur <antistes, qui nunc est, vel quicunque dein-
non solum acquievit Petro cardinali sinister assi- ceps fueril, semel aut bis pfer omnes plebes circum-
dere, Alexandro, tunc Anselmo Lucensi, dexteram ire. > Totura statutum legi apud Baronium potest,
obtinente; sed « impigcr obtulit ultro etiam, ut, aut ex eo in libris Conciliorum, ubi illud invenie-
si >Petrus <prreeiperet, in scabello, quod ejus sub- tur, factum « anno ab Incarnatione D. N. Jesu
erat pedibus, sine conlroversia resitleret, > similique Christi 1067, imntificatus vero domini Alexandri H
promplitudine admisit, signavit juravitque impterc papaevi, indict. v, die 1 mensis Augusti.i
quidquid idem lcgatus tunc ordinavit, sicut ipse 4. <Nec tamen his contenlus Ilerleuiba.dus > (in-
S. Petrus Damianl prolixe narrat: ita idem Guido quit apud Puriccllum pag. 257 prsedictus Arnulfus)
nihilo nunc minori profitendae vel simulandac poeni- utpote jam experientia doctus, quam parum vel
lentire atque obedientire promptitudiiie, potuit videri nihil esset fidendum Guidonis poenitentiae, vei si-
^roaruisse a pontifice, pacis cupientissimo, indulgen- mulatae vel inconstanti; sed- «pergens Romani >
ti&ra; ut ab excommunicationis vinculo absolulus. (anno, si non fallor, 1068,) «novum init cuoi Roma-
 1489 ACTA. im
nis consilium. Velns quippe fuil Ilalici regni con- A surgit non solum in illum (Gothofrcdum), veruui
dilio, perseverans usqne in hodiernum, > (id est etiam in fautores omnes, universa ferro el flammis
annuin 1077,)«ut, defunctis ecclesiarum praesidibus, demoliens; contra quem cliaiu per vicos et castella
imperator vel rex provideat successorcs Italicos, a multorum exegerat sacramenta. Unde fit ut, si
clero et populo decibiliter invitatus. Iloc Romani quando dc facultatibus ecclesiae aliquod praesumere
canonicura esse ncgant; ssd instanlius archidia- nititur, ab omnibus pcnitus interdicalur, qtiemad-
onus Hildeprandus, qui cum abolilo veteri novum modum factum esl in aliquibus, de qtiibus enarrare
tentaret inducere coustitutum, > ( verius dixisset, per singula longum esl, imo superfluum est indi-
abolito subreplitio,velus rcducerc,) «paiam faiebatur care. Interea Guido fatebatur se Gothofredi delusum
haud secus sedari posse Mediolanense dissidium, insidiis, communis pacti transgressorem illum ap-
quam canonicum habendo pastorcm, ad qucm cli- pollans. Qui cum amissum vellet reparare honorem,
geiidum necessarium fore dicebat Romanum con- cum Heiieinbaldo pacis foedera sociavit. 0 mens
sensum. His instruclus assertionibus Ileiicmbaldus, caecamortalium! Veniens enim illo duce Mediola-
Mediolanum veniens, quae audierat fcsiinantcr ex- num, non ad urbem ut voluit, sed ad S. Celsi mo-
sequitur. Prius ergo secreto paucos convenit ex nasterium ducitur, de privato factus privalior; ibi-
amicis; a quibus cum exigeret sponsionem celandi " que coinmendatus custodibus mullis diebus ibi
credila, caute subintuiit juramenlo causam futuri vixit, gloriosius bac vice dclusus,» qui mitltos delu-
eKgendi pastoris, post decessum praesentis : deinde serat. < Gothofredus autem pluribus jam coarclalus
diu noctuque laborans, laicos quosque et clericos obstaculis, cum parte suorum aliquo suo se collc-
eidem juramento reddidit obnoxios. Interim tamen git in oppido, quod vulgo Castellio dicebatur, inex-
a persequendo praesulem Guidonem non deslitit, pugnabile revera praesidiura, mcenibus ac loci na-
oranesque suae consanguinitatis aflines. > Ita ille in lura munitum.
Heiiembaldum invidiose atque calumniose, porro 7. <Ex eo saepius erumpens (Gothofredus) cum
tamen describendus, ut substantia liistoriae habea- supra modum praedis inhiaret ac caedibus, indignati
lur, discreti Icctoris judicio facile separanda a Mediolanenses proponunt arcem illam protinus
scoria sequioris erga Roraanae Ecclesiaejurisdiclio- cxpugnare. Nec mora, instruclo exercitu, el iis quae
nem affectus. Sic ergo progreditur : ad usum militire fuerant necessaria paralis, proce-
dunt omnes; castra metati ad radicem raontis(ab-
5. <Archiepiscopus autem, cum tot nequiret im-
eral eiiim ab urbe vigesimo paulo plus milliario)
minenles tolerare pressuras, aeternam maturus et
iiiox undique circulantcs, incessanter oppugnaut;
(litilurno languore membris omnibus dissolutus, ar- c ad hoc cunctos regionis illius instant congrcgare
bitratus est forte conveniens ut, quod ille (Herlem-
agricolas, diuturnam jurantes obsidionem. Consli-
baldus)faciendum praeviderat, ipsequoque faciendum luunt et omnis generis bellici raa-
ergo petrarias,
praevcniret, scilicet ut dignitatem propriam alleri se chinas; sciridas quoque, ballistas, niilleque morlis
vivente concederet. Per idem teropus fucrat quidam
parant insidia. Obsessis vero ad posse repugnau-
ordinarius Ecclesiae subriiaconus, nomine Gothofre-
tibus, multa quotidie cruoris ficbat effusio, adeo ut
dus, illiusa secretisprae omnibus unicus; qui, ex quo in ipsa quadragesimae venerabilis observanlia, nulla
domini sui penetraverat nicnlem, in se transferen- fuerit caedis humanae abstinentia. Hac
itaque tem-
dum orauimodis satagebat honorem. Secreta igitur
pestale, cum rarus in urbe populus sua frueretur
facta conventione cum eo, praesul, datis comraunis
securilate, repentina calaraitas provisam invasil
pacti ex alterutro sacramcntis, dignitatcm deponit urbem. Horresco referens. 'Primo namque quadra-
abcMS, virga cnm anniilo C;esari per legatos dire- gesimae Sabbato » (fuit id anno 1071 die 19 Martii,
c'.a. Gothofredus autem, cum jain piidem labore cum Pascha tunc fuerit celebrandum 24
Aprilis,)
multo regis conciliasset aflectum , recenti tamen « civitas conflagravit incendio. Curaque ve-
magno
picto ab eodem Augusto gaudcns ailcptus est prae- heraens lunc flaret turbo ventorum o quae ct
iulatum. Yerumtamen juxta Scripturac veritatem, D doraorum aedificia, quamque decora coni-i
qualia
mistus esl dolori risus, ct extrema gaudii occupavit busta sunt mcenia! sed, quod cst omni damno
luctus (Jac. iv, 9) : reprobatus enim a civibus,
delerius, plures saiictoruni crematae sunt basilicae,
nullis in lncis episcopatus vel ad hospitandum sus- in urbe et extra > Distinctiora vide apud Puri-
cipitur, ipsis etiam factus invisus .agricolis. Hunc cellum in Monuraentis Ambrosianis, pag. 461: ego
Romani domini cum apostolico jure statim con- ad Herlembaldum festino
demnaut canonico, judicii sui lilteras Mediolanen- 8. « Ubi aulem rumor tain dirus castris inso-
sibus super illo mittcntes. > Si ejusmodi litterre nuil, >
inquit Arnulphus, < quamplures illico rc-
siiperessent, cerlius deliiiirenius annum quo acta licta obsidione eunt ad lenuesab igne reliquias, et
lnec sint: inlerim videimir, non multum aberraturi, miseram visitare familiani. Herlembaldus verb cura
si anno 70 currentis saeculi acta dicamus; pergit aliis retenla
parte castrorum perseverat obnixius,
porro apud Puricellum pag. 259 et seqq. Ar- quotidie belligerare uon desinens. Gothofredus au.
uuiplius : titin, tribus jam obsesstis mcnsibus, ut vidit tenuem
<< < Qtia elatus Heiiembaldus liducia, acrius in- castroruni exercitttm, clani vocarc suos ct eault;
 IWt SS. ARIALDI ET ERLEMBALDI 1194
satis procuiat amicos. Cumque paschales instarent A nibusi aetatem, adcoque tricenario majorem misse
1'eriae,tonvenientes in unum, constructa acie proti- ,cnni eligeretur. Movelur autem ad hoc sentienrium,
nus in castra consurgunt, impetu et clamore non attenta praesentia
legati apostolici, et Hildeprandi
modico; nec minusobsessi,ruptisclaustris,undique iinger.io; qui postea factus papa Gregorius VII, dua-
prosiliunt. Herlembaldus autem, tanto positus in bus ] ad Britanniae episcopos epislolis recusavit ordi-
discrimine, arreptis armis, audet cum suis paucis inare Dolensi archiepiscopatui, ab illis ad se dire-
juxta vircs obsistere, signifer ipse factus; et nisi ctum i < juvenem quemdam, satis prreclarum ge-
sua suorumque pugnasset audacia, dies illa sibi nere i : Cui quidem petitioni, > inquit in una, < quo-
f.iisset extrema. Videntes autem multi paucorum i
niam sacri canones contradicunt, assensum praebcre
constantiam, ultro recedunt, educentes secum ab inequaquam poluimus; > in altera : < Cujus cau-
oppido Gotliofredum. Hos longe prosecuti sunt Me- < sam sicut oporluit examinantes, honestos quidem
diolanenses, conglobati repente similiter, et qui in 1mores, sed nondum satis maturos aut instructos ad
castris fuerant, et qui in urbe remanserant; nee a portandum
] cpistopale pondus, in eo probavimus.
prosequendo diebus aliquot cessarunt e-t noctibus, lQuod autem eertius competentis in Athone aetatis
donec in summa constitutos necessitate coegerunt possit ] optari indiciura quam quod idem Gregorius,
illos iterum Castellonem intrare.Posthaec redeuntes " electum
< anno 1075 Theodaldum norueritapprobare,
Mediolanenses ad urbem, jurejurando definiunt < quia penes se habebat Atlionem : < Quem, inquit,
Gothofredum nunquam recipiendum, imo alterum in i eadem Ecclesia electum certo cognovimus, sed
de catalogo majoris ecclesiaecommuniter eligendum. (cur reprobari debeat, nulla arihuc deprehendere
Jam enim migraverat a saeculo archiepiscopus ille potuimusj ratione; > qualis omnino fuisset niinor
Gui Jo, > die 23 Augusti, < sepultus in loco qui voca- iquam canones patiantur aelas. Redeamus ad Arnuh-
tur Burguli vulgo, » (nunc Alexandria civitas ibi fum, f qui Jibro suo III finem facil apud Puricellum,
fundata creditur,)« ubi post urbis incendium > per pag. ] 27, in hisce verbis :
ipsum elapsus vel abire perraissusecustodia S.Celsi, 11. < Cumque cum suis Atho ad convivandum
c in amaritudine animae diera clausit exlremum. > < episcopalem conscenderet aulam, (fuerant enim jam
CAPUT II. i mensis ampla parata convivia,) inflammati cives
in
'
Canonicam eleclionem protttrat Hertembatdus, Gotho- invadunt repente domum, anteriora, exteriora scru-
fredum intrusum et excommunicatum coercet; a tantes.I Ipse autem electus novitcr, cum camera;
Gregorio papaVII juvalur per litteras. ,unius lateref in angulo, inventus, capitur, discerpi-
9. <Ab illo die Heiiembaldus omni instat cona- Itur, ac raisere dilaniatur, demum per suras et bra-
mine, modo cum clero, mpdo cum populo.de eli- *- chia ( a summo ad ima pertrahitur. Qui cum staret
gendo agens episcopo,'nova a Romanis accepta in i ecclesia metu mortis altari prostratus, clamante
licentia, spreta vero regum veteri providentia. populo ] in pulpilttm ascendit,ibique, facto in om-
Verumtamen major civitatis portio ex clero ac sa- nium i auribus sacraraento, abrenuntiavit sedi Am-
pienti populo, priscre consuetudini ac regio inten- brosianae
1 in praesens et in perpetuum. Interea
debat honori. Ipse auiem, neglectis omnibus et ju- (quippe fautores sui diversas fugere per latebras;
ramento communi, solum Romani illius Ildeprandi iipse quoque Romanus legatus vix, discerplis vesli-
auscijltab.it consuttura. Ilaque dies appropinquabat, 1 , laceratus evasit. CaHerum Gothofredus ei Atho
bus
quam ad hoc agcndum ipse praeviderat, sancta sci- remanserunt
i privati pariter ambo, propriis tantum
licet Theophaniac solemnitas. Sludet ergo sotlicite contenti
< laribus alque substantiis. » Post haec li-
praesentes. vocare, absentes [quoque] clericos ac brum 1 iv sic orditur Arnulfus : <Igitur auditis his
laicos, abbafes et monacbos, amicam sibi fnon] < quae Athoni coutigerant, praefatus ille archidiaconus
oraittens agrestiutn iuibam. Cumque dies instaret 1Hildeprandus, sua cum cardinalis esset auctoritate,
festus, faclus cst multorum in ecclesia hiemali con- illico
i niramentum illud violentiae, omnimodis judi-
venttis, illis tamen absentibus cum quibus istam ^. icavit habendum invalidum Unde factum est
se facturum electionem juraverat. Celebratis itaque ut i colleclo Romae ccetu pontificum, instante ipso,
missarum solemnibus, piinio concionatus ad libi- Athonem juste praedicaret electum, prostrato ana-
tura, ac mulla de eligendo pastore commemorans, l
themate Gothofredo. Quae omnia Hildeprandus sttis
astante quodam Bernardo legato Romano, elegit Jitteris 1 saepejam dicto retulit Herlembaldo
Alhonem, adhuc tantummodo clericum, ac tenera 12. <Interea suffraganei sedis Ambrosianaeponti-
a;tate juvenculum, invito clero et multis ex populo, 1tiees, accepto a rege mandato, apud urbem conve-
a Ico ut stomachati redirent ab ecclesia. > l
nientes Novariam, Golhofredo nianura consecratio-
10. Hic merilo interfatur Puricellus pag. 265, et inis imponunt, illum, prout quiverant, roborantes.
quam amaro animo, ari invidiam Ilerlembaldo con- Licet 1 [autero] praeceptio regia multis dicatur impe-
ciliandam, haec scripserit Arnulfus, jubet vcl ex eo tratai rouneribus, constat lamen regem postea poe-
acstimare, quod Athonem appcllat « tenera aetate nitnisse
i atque interventorem penitus odisse lega-
juvenculum. > Fuerit is juvenis respectu Gotho- ttim i Dum haec taliter geruntur, defungilur
fredi, forsan valde grandaevi, pro certo tamen tenet iapostolicus > Alexander II, anno 1073, die 20 Apri-
1'uricellus habuisse illum reqtiisitam a sacris cano- Ilis, < cui parvo dierum (19) intervallo succedit Hil-
1493 ACTA. 1494
dcprandus mutato nomiue dictus Gregorius VII in A fieri non vultis (erga quos tamcn clementes vos cxi-.
quo revixit Athonis illico spiritus, adeo ut Romam stere monemus, si qui vestrae parli se applicare cu-
pergens, illius sese subderet conlubernio. Ipse autem piunt)
1 vestrae prudentire, ut melius scilis et valctis,
cum in priori radicitus inhaercrtt proposilo, indicta 'disponcndum commitlimus. Quicunque autem ho-
Homae generaliter synodo, cura suis seclatoribus rum, erroris sui pcenitenles, ad vos rcdire remedii
Gothofredum excommunicavit. > Hic recitat Puricel- gratia desitleraverint, benigne se suscipi ac miseri-
*aisquas in eadem cattsa Gregorius scripsit episto- corditer tractari noverint. Episcopos praeterea, ini-
las, Tusciae ac Liguriae dominae Bsatrici ejusquc micum vestrum fulcire conantes, non multum me-
filiaeMathildi, ut a communione illorum abstineant tnaiis, cum Bcatrix ac filia ejusMathildis, cum qui-
episcoporum,a quibus Gothofredusfuit consecratus; busdam maximisregni proceribus.laborenl nostrum
Guilielroo Papiensi episcopo, Meiliolanensemcausam atque regis animum firmiter unire, contra quem
commendans, cnnlra pseudoarchiepiscopum ejusque quidem nullum odium neque debemus neque volu-
lautores; itemque omnibus S. Petri fidelibus in mus exercere; nisi (quod absit!) divinae religioni
Longobardia coramorantibus : quae omues epislolre conlrarius voluerit existere. Quem regem omnino
inveniunlur datre < indictione xi, viu Kal. Junii, iu confidunt voluntati nostrae de caeteris negotiis ec-
Kal. Julii, > ct ipsis < Kal. Julii, > id est anno 1072. B clesiasticis salisfacere, praeserlimque de vestro no-
SeJ iis hic prretermissis, propius ad rem nostrain strre dispositioni asscnsum praebere. Denique Gre-
faciunt, quas Herlcmbaldo scripsit eodem anno gorium Vercellensem episcopum quoquo lioneslo
«(apiire,vKal.Oclobris,indictioiie xn, >recens scili- pacto vales, stude tibi conciliare, quia nostrae ex
cet inciioata, in haec verba : toto jussioni se profitetur parere. De caetero itaque
13. < GREGORICS episcopus, servus servorum Dei, confortamini in Domino et in potenlia virtutis ejus,
HLRLEHBALDO, Mc.liolanensi militi, salulem et apo- precibus et eleemosynis ac puritatc cordis indul-
stolicam benedictionem. Sciat prudentia lua, nos, gentiam illius postulantes, quatenus votum noslrum
Deo miserante, sanos et laetos non sine magna Ec- ac vestrum ad perfectum perducere dignetur. »
clesiae Dei utilitate, apud Capuam commorari... 15. Similiter < Capua? III Idus Octobris, » scri-
Henricum regem prreterea scias dulcedinisetobedien- bens «Alberto Albensi episcopo, > ex Gothofredi
tueplena verbanobismisisse... Quidam etiaraexmajo- quidem ordinatoribus uni, sed quem fidcli relatione
nbusfidclibus suis promiltuntnobisex parte sui, eum excusatum intellexerat, ad reparandum Mediola-
de causa Mediolanensis Ecclesiae sine dubio consilio nensis Ecclesiae lionorem, habere zelum : <In iiullo,
nostro obedire.. .Tu igitur omnino coniidensin Domino inquit, magis debitorem S. Petrum et nos religio
ct in matre tua Romana Ecclesia, viriliterage, confor- CZ tua potest sibi facere quam si contra Simonem Ma-
tatus in Domino et iu potentia virtulis ejus, sciens gum, qui Ecclesiam B. Ambrosii venalitatis suae mi-
quia quanto nobis nunc insurgitgravior perturbatio- serabiliter veneno infecit, scnto fidci et galea salutis
nis lempestas, tanto postmodum, Deo favente, jucun- arraalus, nobiscura praelieris, et si Herlembaldo,
dius arridebit serenitas. > Videsis apud Baronium, strenuissimo Christi roilili, ct his, quae ad Dei cul-
ad au. 1073, num. 43, Henrici pceiiitentis ad Gre- lum et ad religionem sanctre Ecclesire pertinent,
gorium littcras, quibus se icrimiiiosiiiii et infeli- manum auxilii praestiteris. > Item < GuiUielmo Pa-
ffi» » conlitetur, < partim pueritiae blandientis in- piensi episcopo, » die et loco eodem : <Litterae fra-
stinctione, parlim potestativae et imperiosae potentiae ternitatis tuae nobis directae simulque Herlembaldi
libertate; partim eorum, quorura seductilis nimium Mediolanensis verba cvidenter ostendunt, quod lu
secutus sit consilia, seductoria deceptione, » pecca- sanetre apostolicre sedi, eam quam debes, velis obe-
vissc in cceltimet coram pontifice. <Et nunc, inquit, dienliam fideliter exhibere, et exhortationihus no-
imprimis pro Ecclesia Mediolanensi, quae nostra stris sicut decet parere. Sed nihil csl quod frater-
culpa est in errore, rogamus ut vestra aposlolica nitati luae promptius injungamus, nihil est qttod te
distrietione canonicc corrigatur, et exinde ad cae- libentius faccre velimus quam si Ecelesiam tuam
teras Ecclesias corrigendas auctoritalis vestrae sen- ID gregemque libi commissum ab haeresibus, quae in
tentia progrediatur. > Rursus autem HerlembaUo sancta Ecclesia pestifere videntur pullnlare, pasto-
Gregorius, etiam Capuae,< vn Idus Octobris.itascri- rali vigilantia studeas defendere... et cleri.cos a
bit.pluribusejusquaesitis simul respondens: Piaesolli- turpis vitae convcrsatione ad caslitatem revocare.
citudinis studio, in defensione fidei factaque religio- Iloc etiam scias, te rem admodum matri tuae Ro-
n':s restauratione, donec occupatus fueris, legatioues manae Ecdesiae commendabilem facere, si praefato
tuas libeuler audire teque adjuvare volunlas non Herlembaldo, in his, qure nostro consilio, imo om-
d;erit. Multipliciquidem vestrae interrogationi, aliis nipolenlis Dci limore operatur, manu adjutorii prae-
quia intenli SUIIVJ,paucis respondere disponimus. stiieris, et inimicis sanctae Ecclesiae, bcllum Dei
14. < De sociis itaque illius excommunicali, qui secum praeliaturis, restiteris. »
J ccepta pecunia ad te redire volunt et de filiis quo- CAPUT III.
rum patres, aut de patribus quorum filii ipsi Go- S. Ilerlembald cwdes,Liprandi presbyteri mutilalio,
thofredo excommunicato adhaerent, alque de iis, Tetaldi in episcopalum intrusio.
quonim corrcctionem absque pecuniae attributione 16. Talibus apostolicac sedis judicii probata S.
1495 SS. ARIALDIET ERLEMBALBI 1496
Herlembaldi integritas , non recusat, quominus A festo, secunda videlicet hrbdomadis aulhcntica;
acta sua (quanto ainicus nullus ea scripsit) vci ini- feria (m KalendasAprilis),miseranda ilerum civitas
mici calamo scripta, maligne explicata, proponan- idivinam persensit iracundiara, experta quatn sit
tur; facile ab aequo leclore in meliorcm accipienda <horrendiim incidere in manus Dei vivenlis (Uebr.
partem. Arnulfum ergo audiamus, post verba de i, 51). » Celebratis namque missaruni solcmniis,
electo ad pontificalum Hildebrando, superius pro- «.ergentejara sole, in urbis apparuit medio dcnsae
lata num. 101, res anni 1073 sic prosequentem Ifumus caliginis, flante ventorum violcntia nimia
apudPuricclIum pag. 296 : « Dum Gothofredus Brc- ]per aerem volitans. Siquidem plures velut fitlinina
bire solius immoraretur praesidio, Alho, propria )faces, ab illo maximo et inexstinguibili eruinpcntcs
neglecia domo ac patria, Romaedcgebat, solius papae iigneo globo, totam subito micuerunt per urbein ut
mancipatus obsequiis; cui Hcrlembaldus apud Me- <juod civitatis residuuro jarn dictum illud evaserat
t iolanum totis favebat viribus, diu noctuque labo- iincendium, totum fere flammis adureretur praesen-
rans, datis etiam ac promissis muneribus. Insuper 1libus Quid enim dici valet ulterius? quani
omne collegium Gothofredi flammis ac ferro perse- <piod ignis hic instar fuit alterius, hoc lamcn cru-
quebatur, interdum nibil intcntatum juxta pcsse <Jelior, quod multo plures ac majores combussilec-
Telinquens, praesertim cum nec regiae, nec suorum " <clesias, quaruin parietinae anuis aj-.parcbunt
parium aiiorumque multorum cederet voluntati, Ro- iut reor plus mille >
mana tantum fretus atque contentus fiilucia; ad hoc 19. His inter Monumenta Ambrosiara pag. 462 ex
ctiam prorumpens, ut Ambrosianae consecrationis » Arnulfo relalis, nunc ubi de Hcrlembaluo agit Pui i •
( sic ille schismaticam ordinalionem vocat) « cpi- «celiiis, pag. 500, prosequitur coeptam narralionein
scopos blasphemaret, asserens apostolice excoro- Ihis verbis : <Inter tot angustias lantasqtie.cnm tola
inunicatos, quorum omne reprobat officium. Unde foret in urbe luclus omnis ordiuis ct aelatis uttitts-
fuit quod sancto Pentecostes die > ( cadebal ille 'que sexus , solius Herlembaldi intrepidus persevcra-
in 19 Maii) < prohibuit in urbe baptisma. 1bat et inflexibilisanimus. Siquidein inslantibus Albis
Pascbatis baptismi > (Pascha autcni tunc recurrebat
17. < Postea vero, > id cst anno 1074, quando
5 Aprilis) « satagebat, sicut praeterito fccerat anno,
Pascha celebrandum eral die 20 Aprilis, « clnisma
chrisraate inchoarc mysterium. Ciimque car-
sacrum (quori unus illorum, Domiiiicaeccenaemyste- ignoto
intercrat sacrare fonlcs,
rio metropolilanae direxit ecclesiac,sicut mos est dinales ecclesire, quorum
nollent contra solitum agere, aslat illico Luitpran-
deficientepontifice,)profusum humi coram oroni po- dus
calcibtts suum in me- C quidam, presbytcr nuiicupalus, a progeniloribiis
pulo conculcavit, producens i-ernula, qui jussu ac virlute illitts ordinariorum
dium, a quo confectum vel unde, incognituro > (uti- venientes inconsulte baptizans.
a catholico de usurpavit oflicium,
que aliquo, puta Papiensi Guilielmo, 20. « Et haecquidem violcntia, recenli juncta in-
quo supra num. 101,) < ac sic poslposita Sabbati
eensae civitatis memoriae, quamplurimos offendit
illius authentici apparatibus tradila praerogaliva,
srxia in Albis feria suum fecit celebrari baptisma,... graviter cives, prrecipue militcs Unde faclum est
ut siroul diebus aliquot extra urbem
unde contigit ut paschale gaudium suum nesciret (pag. 325)
multo L'xeuntes,suara sibi jurarent, magna plebis cum
lavacrum, ac post tempore plurescatechumcni
carercnt > rccte in his omni- [irtrte,juslitiam et S. Ambrosii honorem, ac dono
baptismi gralia. Quam sese pastorem. Cumque ingredc-
bus el ex theologorura sententia processerit Hcr- regis acccpturos
rcntur communitcr urbem, Heiiembaldus, ut seni-
lembaldus probare contendit Puricellus, cap. 48.
consorlis impaticns, astantibus sibi concionaba-
Crescebat interim clericorum contumacia tanto ma- pcr tur more suo. Ut vero cohibere furorem ullra non
gis quanto rex Henricus diutius diffcrebal aposlolicae valuit, facto cum suis impetu etclamore, festinanter
seii in negotio Mediolanensi satisfacere, sicut pro-
nrripit arma, vexillum, quod S. Petri dicebal.dextra
niiserat; ob quam rem Gregorius dcnique se coacttini et contra cives,duro parte surgunt ab oinni,
vidit acriori remedio uti. Ilaque « habita Roinae, > ]gerens,
irmatus prorupit in mediuro; quem in moiiieiilo ac
sicut Arnulfus scribit, < synodo, » per quadragesi- fronte belli tanla adversariorum oppressit in-
mani anni 1075 < in qua palam interdixit regi jus prima
cursio ut nihil lnemoiabile posset ab illo fieri. Ubi
deinde habere aliquod in dandis cpiscopatibus, om- vero
circumventus est undique, illico crebris conli-
nesque laicas ab investituris submovit personas : 'gitur iclibus, dictoquc citius rooriens corruit, comi-
insnper, facto anathemate, cunclos regis damnavit latu
ejus exiguo circuraquaque disperso. Cujus ca-
consiliarios, idipsum regi comminalus, nisi iu pro- Javer exanime,
ximo huic ccdat constituto. > prostratum humi, discerplis cxui-
tur indumentis, nudatumque fustibus undique tun-
18. Sed nihil synodi reverentia Mediolanenses ditur ac petris, ut qui vivens raultis terrori fuerat,
schismaticos movit quominus de suscipiendo Go- liiultorum subjaceret liisibus moriens; et cum ge-
thofredo, vel quemcunque alium rex jussisset, con- staretur huroandus, nulla illuni exsequiaruni est
silia agitarent. Quod profecto eis impunc non fuit. prosecula devotio. Posthac Luitprandus presbyter »
3^'am< transactis quatuor a memorato superiori in- (qui cum Herlembaldo in hostem processerat cru-
ccudio annis, propinquante sanctissiino Paschre ccm pncferciis) < duni fugcrcl, auribus truncatiir cl
 1497 ACTA. 1498
naso, titqui aUenuni prrcsumpsit officinm,quod ha- A caiorum, in quo detimo anuo ista seripta sui:t ai
bore videbatur, amitteret. Eadem hora, posl hoc in- laudcni Dei ejusque faniuli Arialdi. » Non, inauaii;,
signe tropaeum , civcs omncs Iriumphales personant ha;c mc movent: quiaibi video sollicitum Andrcani,
hymnos, Deo et palrono suo Ainbrosio, armati ut in iis qure Arialdum spectant, inveniat dcnarium
adeuntes ipsius ecclesiam. In crastinum vero simul minierum; qucm ut reperiret in annis utrique
cum clero laici, in litaniis el laudibus, ad sanctum morti mcdiis, potuit incompletos eos stimere, pri-
denuo procedentes Ambrosium, reatus praeteritos mumquc numerare ipsum quo caesus Arialrius est,
confitentur alterutrum, absolutione vero a sacerdo- licetjam media ex parte decursttm, et sic decimus
tibus, qui praesto aderant, celebrala, reversus est iu post, erit ipse queni statuit Arnulfus, quemque ei
pace populus universus ad propria. > disputare nequeo, annus 1075. Biennio autem post,
21. Si tamen pax aliqua potest esse impiis, per Henrico rege ad communionem ecclesiasticam re-
magis impios sacerdotes magis magisque ad schisma cepto, < Mcdiolanensis populus, Theodaldi societate
f (vcndum obligatis; unde (verius quam intende. it culpabilis, ( divina prohibente lege communicare
Arnulfus apud Puricellum pag. 315) ad porro secuta cum excommunicato,) missis domino papae legatis,
progredi se ait; « praedictis rebus, non plane com- solutioiicm imploravit. Cui legationi,> inquit Ar-
"
positis, sed involutis. > Quaenamautem porro se- nulfus, « etiam ipse inlerfui, de praeteritis satisfa-
cuta? « Saepejam dicli Mediolanenses, inquit, pro . ciens, in futuro castigari promittcns; > adcoque ea
petendocpiscopcullra moiites Henrico regi legatio- quae contra < sanctos Arialdum et Heiicmbaldum >
nem dirigunt, mandantcs Herlcmbaldicrc interfe- acerbius scripscrat correcturus, si denuo scribere
cionis triumphum. Quo cognito, laetatus est rex eamdem historiara debuisset vel potuisset, nisi forle
ilb supra modum, quemcunque vellent se daturum ctiam tunc adhuc persistebat i» priori opinione,
promittens episcopum. » Et paulo post : « Intcrea quod illi, jtistum quitlera, sed non juste fuerint pro-
legatis Mediolanensium cx dero ct populo super re secuti, modum et terminos suos cujusque orJini
praefataregeni adeunlibus, Terialrius quidam, Me- prrefixos cxcedcntlo. Hanc certe opinionera retine-
diolanensis Ecclesiae subdiaconus, capella militabat bat, jam quaJamteims emcndatus , cum scriberet
in regia. Cui rex, multa volvens ac revolvens con- apud Puricellum pag. 329 : « Si qure stint aliorum
friiia, proprio tandem indulgens arbitrio, Ambro- bcne dicta vti acla, non improbanms , ncc ullo
sianum tradidit prresulatum, posthabita Gothofredi modo dissentimus ab omnibus illis qui venales re-
illius adhuc viventis investitura et unctione, Athonis p.obant consecraliones et sacrorum incontinentias
quoque Romretunc deger.tis electione. Quid plura ? ordinuni, ea tamcn ratione ut a Paulo non discre-
Susceptus est prresul ille a clero et populo cui penuis auctore; ait enim : « Omnia atitcm honeste
ctiam suffiaganei, iidem ipsi, qui Gothofredum con- et secundum ordinem fiant (/ Cor. xiv, 40). >
sccravefant, manus imponunt, » die 4 Fchruarii 23. Nihil contra hanc legem, ne ab Heiiembaldo
1076 (uti ostendi in Exegesi Je episcopis Medio- ,quidero peccatuni censuit Andreas, cum «in defen-
lanensibus),non obstante quod Gregorius papa, per ,sionc justitire martyrio coronatum » pronuntiavit,
datas vu Idus Septembris praegressi Tedaldo man- num. 34; nihil etiam Gregorius papa, scribcns
dasset ul Romara veniret, electionis suae rationem « Wifredo Mediolani milili; qticm, » post Heiiem-
reJditurus, interira vero sacros ordines ne susci- baldi caedem, « ad confortandos Christi milites
peret; vi quoquc Uus Octobris scribens Vercel- animum et fortitudinem resumpsisse > intcllexcrat.
lcnsi, Taurinensi, Astensi, Iporediensi, Laudensi et Menlem autem suam manifeslius fuculenliusque
caeleris suffraganeis sanctae Mediolanensis Ecclesiae, ,declarat in epistola ad praefatum Lipranrium. quai
signilicaverat quid Terialdo scripserit; eisque prae- ex ejus nepote Landulfio a S. Paulo sic recit -M
c-perat eum ad sacros ordines ne promoveant. Hic ricellus pag. 327: r^/^'
vero non se potest continere Arnulfus, quantumvis <GREGORIIIS episcopus, servus servorum /WJP
partis regiae studiosus, quin exclamet : « Res mira, <QPRANDO sacerdoti, salutem et apostolicam eiipdt>;
et cunctis retro temporibus inaudita , ut urbis ctionem. , "^<SV/"~
uuius uno eleclo antistite, sacrato allero, uno <Si sanctorum meraoriara vcneramur, de quo '
e idemque tempore tertius erumpat! > ]legimus inorte et abscissione membrorum; si pa-
22. Falli hic Arnulfum vult Puricellum, dum ipso tientiam
i laudamus eorum, quos a Christi fide nec
inccndii secundi anno, et ante Tedaldi electioncm igladius nec ulla pcena divisit; tti quoque, abscissos
atque ordinationem schismatieam, interfectum Her- naso i et auribus pro Christi nomine, laudabilior es,
lembaldum dicit, atqtie id factum coiiteudit pau'.o iqui ari eam gratiam pertingerc meruisti, qure ah
post Pascha anni 1076, id est roense Aprilis. Sed omnibus i ricsideranda est; qua a sanctis(si perseve-
quomodo lalli poluit is qui tunc, cum res agebatur, iraveris in finera) non discrepas. Integritas quidem
scribebat, et scribendi finem fecit anno post se- < corporis tui diminuta est; sed interior homo, qui
qurnti 1077? Me certc ad id diccndum non cogunt renovatur i de die in diem, magnum sanctitatis sus-
verba Andreae, dicentis, num. 80, quod martyrii < cipit incrementum : forma visibilis turpior, sed
palmam asseculo Arialdo, Dcus, < decitno post anno iimago Dei, qtirc est forma justitirc, facta est in di-
Ilcrlcmbaldum fidclem socium associavit in rcgno niinutioiic
i jiicundior, in turpiludinc pultiirior ; unde
 1499 SS. ARIALDI ET EULEMBALDl 1500
in Cauticis canticorum gloriatur Ecclesia, diccns : A, bano papa II, qui postca annis II et mensibus aii-
< Nigra surn, sed formosa, filiaeJerusalem (Cant. i, quot tenuit Ecclesiae catholicae gubernaculum, et
fuitverus S.Arabrosii successor.
54). > Quod si interior species nihil passa cst detri- receptus et agnitus
menti iis abscissionibus, non est abscissum a te Etenim illius ad hunc exstat apud Ivonem partc vi.
sacerdotale olficium, quod proprium cst santtitalis; cap. 406, rescriptum hujusmodi: < Discretioni no
c.tnon tam consideratur in iutegritata menihrorum strae videtur quatenus, secundum praeccpti nostr'
morem
quam in integritate virlutttm. Unde itnperator Con- tenorem, quando secundum Ecclesiaevestrae
stautinus Hierosolymitani episcopi cujusdam ocu- sacros dalurus quibuslibet aliis ordines, benediceif
lum > ( S. Maximi scilicet, de quo actum 5 Maii) coeperis, eos, quos tua duxerit solertia reconcilian
« pro Christi nomine erutum saepe osculabatur; et dos, inter benedicendum et manus imponendttm
exemplo Pati'um a'.que documento majorum didi- facias iuteresse; quibus caetera omnia consecrationb
t-imus non auferre sacrum officidm martyribus, pro instrumenta, prteter unctionis, explebis, el sic aJ
hujusmodi caesura membrorura. sancta minisleria reconciliabis. »
24. « Proinde, martyr Chrisli, confortare in Do- 26. Anno 1095 Placentire synodum celcbravit Ur
inino. Magis credas in te nunc esse presbyteratus banus : « Huic, » teste Berlboldo Constantiensi
oificium, quod prius olei unclione, nunc tui est " < interfuerunt Saltzburgensis archiepiscopus, c<
sanguinis tinclione commissum; et quanlo roiiius Pataviensis episcopus de Bajoaria, de Atemannia
habes quod possit auferri, tanto minus timeas prre- vero Constantiensis, qui et Arnulfum Mediolanen-
dieare quae vera sunt, seminare quae ceiituplicata sera archiepiscopum, diu quidem eleclum, sed non-
reddenlur. Scimus quidem le ab inimicis sanctae duni consecratum, eodem tempore ex eoncessionc
Ecclesiae semper inimicari ct affiigi, sed ne eos domini papaeMediolani consccravere. > Supervenii
liineas nequc perterrearis, quia non tam tc quam lua deinde illuc pontifex ipse, qui quid tunc egerit Me-
orania, sub nostra et apostolicre sedis tultia, cum diolani, collegit Puricellus ex quadam ms. roargi-
magna charitate tcnemns. Et si in aliquibus tibi nali addilione, ad caput ull. libri m, Annalium
neeessarium fuerit apostolicam sedem appc.llare, Landulfi Senioris.nibil quam Arnulfus fuit aequioris
concedimus; et si ad nos et si ad nostram sedem ad memoriam Herlcmbalrii. Ibi post haec scripta in
veneris, cum gaudio et magno honore suscipere margine verba, <Occiditur Herlembaldus ab Arnaldo
parati sumus. > Utinam sic etiam haberentur lit- de Raude; > sic insuper legitur : < Versus super
lerae, quas, intellecta Herlembaldi morte, ad eos sepulcro Herlembaldi in S. Dionysio, quem sancto-
qui ipsara significabanl, dedisse Gregorium credi- rum martyrum catalogo adnotavit Urbanus II; qui
bile csi, plenas restimationis et affectus, nec non C cum Arnulpho archiepiscopo millesimo nonagesimo
tomprobationis aclorum ab eo, quibus obslrui si- primo, corpus ejus tumulavit,» (ubi< nonagesimuni
niiliter possent ora, de eo aeque ac S. Arialdo lo- quintum»annuinlegeiidummerilocensetPuricellus,)
quentium iniqtia. Nunc quod superest, quidqiiid ex quia ipse Heiierabaldus, vexillifer Ecclesire ac tutor,
Puricello colligcre possumus, ad utriusque honorem ab adversariis Ecclesiae occisus est.
pergamus decerpere, adductis auctorum, quae re- Ilic Herlembaldus, miles Chrisli reverendus,
prresentat, verhis. Occhus legilur qui cmii sede potitur.
CAPUT IV. Incestus reprobat, Simonias et quia damnat,
SS. Herlembutdo et Arialdo ereeta in S. Dionysio Hune Veneris servi perimunl Simonhque tnatigni:
monumenla. Urbanus, summus prwsul dictusquesecundus,
25. Obiit Gregorius papa VII anno 1075, uecimo Noster ct Arnulfus, pastor pius atque benignus,
post Heiiembaldi caedem anno; cujus ut sancti Hujus membra viri tumulant translata beali.
Vifam illustravit Henschenius 25 Maii. Obiit etiam 27. Quod autem primse sepulturae locus non fue-
coJem anno eodemque die, aut sallem sequenti, rit alius, quam quo ipsum postea papa detulit.intti-
Aronae Tedaldus, pseudoarchiepiscopus Mediola- tigcndum nobis praebet Petrus Azarius apud Puri-
nensis. Huic suffcctus Anselmus est, Romana scde D cellum, pag. 22, ubi primum narrat, quod < au-
per duos fere annos vacante. Non audet Puricellus dientes nobiles milites, de Mediolani proscripli, bona
liberare ejus institutionem a vitio electionum prae- nova de dato sibi archiepiscopo, » (ctsi reveia nec-
cedentium ; cum ipsa illa quam dixi apostolici cul- dum datus esset, sed soltim promissus,) < conforlati
niinis vacatio, Hciirico, manutenendae investiturae sunt valde; et congregantes amicos ex omnibus par-
studiosissimo, commodam occasionem praeberet tibus civitalis Mcdiolani, ipsam ciutatem aggrcssi
usurpandi juris, a GregorioVII abjudicali. Quomodo sunt. Quod senlicns Herlembaldus Gotta, dominus
aulem in ordinatione stiscipienda sese gesserit An - populi primus, exivit obviam inimicis, cui occurrit
selnius istc, a quibus, et quando illam susceperit, in campo Uerlembaldus > ( aliis Arnaldus diclus )
nihil hic atlinet discutere; saiis sit dicere quod <de Raude, roiles proscriptus, atque ipsum de equo
BerthohioConstanliensi, pontificiarum partium scri- dcjecit et dccapitavit. >Addit deinde Azarius : < Et
plore, dicatur obiisse anno 1095 < in causa S. Petri sic iu sancta confessione moriens sepultus ftiit iu
studiosissimus, » adeoque a Victore papa II, qui ecclesia SS. Protasiiet Aurelii, id est, S. Dionysii
a;;no 1086 in Ptntecoste ordinalus est, vel ab Ur- intcr marlyrcs. » Hieronymus Montius, Mcdiola-
1501 ACTA. «503
n.:nsis juiisconsullus et orator, postea etiam senator .' coipus, non fuisse verum corpjs sancti Arialdi-
et praeses sanitatis, in panegyrico quem recita\it 30. Sed in hoc « splendide mentiri » Landulfum
anno 1547, cum Herlembaldum quoque cx eo lau- censet Puricellus sequc ac ubi dixit quod, «trans-
dasset, quoJ «legem in Ecclesia Mediolanensi pro- actis aliquantis » a prima « in arcc Travali depo:-
imilgari procuravit, ne clerici uxores ducere, ncve lalione diebus, ejus cadaveris felor castellum omne,
m.Uriinnnio jungi possent Ea causa, inquit, of- ita ut omnes nausearent fugientes, occupavit.» Sane
fcnsos clericos, i (melius dixisset eorum faulores quam hoc certo falsum est, ut supra vidimus ex
nobiles,) « necem homini intulisse reperio apud au- veraciori teste B. Andrea, tam illud quoque, de
ctoies; a populo vero divinos illi honores, ob tam ablatis clam ex arce proedicta ossibus, debct confi-
celebris facti memoriam exhibitos , inclusumque ctum ab inimicis censeri. Utrumque fortassis pe-
fcrrea arca cadaver, divi Dionysii templo, in no- dem, mortuo abscissum num. 74, ex pvsedicto loco
stram usque diem servatum novimus.» requisivit archiepiscopus, vel ex loco carnificinie
28. Bernaidinus Coritis, cap. 9, « arcam » ap- dexteram auresque et caetera membra vivcnti ampu-
pellat, « ferreis laminis circumdatam. i Paulus Mo- tata, eaque junxerit reliquo apud S. Celsum tuinu-
rigia, in suo Sanctuario Mediolanensi anni 1605, lato corpori, ac pariter ad Dionysii transtulerit,
inter corpora, tunc adhuc quiescentia in aedeS. Dio- B monumentum eis daturus prope monumentum S.
nysii, recenset quidein i corpus S. Herlembaldi Heilembaldi. Qui LanduKI istius ac dcinde Arnulfi
martyris; > sed ex fide antiquorum chronicorum, historias transcripsit librarius, apud Puricellum
potius quam ex praesenli conspectu; idque quia pag. H, sic notavit in margine : «Nec mirandum, si
t anno I5i9 Ferdinandus Gonzagua Mediolancnsis isle historiographHS, et sequens, non laudent istum
guLernator, volens civilatem mceniis cingere ex avtis Arialdum, quia ipsi erant fautores saecrdotum
miliiaris prseseripto, ccepit ab exstruendo S. Dionysii uxoratorum, concubinariorum et Simoniacorum, a
propugnaculo, cujus licet noviter structam eccle- quibus B. Arialdus passus est. » Deiiule in eodem
siam, bona tamen sui parte truncavit, tola scilicct margine describit versus « super sepulcro S. Arial-
tribuna cum sanctuario sive crypta sacra. »Ex qiia i\ t rcpertos,' sed veluli consequenter legendos ut
occasione abolita fuisse « SS. Arialdi et Herleni- infra, cum verosimile mihi sit, duplcx, aut etiam
baldi » monumenta, videtur agnoscere Puriccllus tdplex epigramma hic haberi, quorum alterum arcas,
pag. 58i; sic enim loquitur : « Si quis tandem re- nllcrum lavello seu absidi appictum vel insculptum
quirat utrum sanctoium corpora etiamnum in hac fuerit; tertium, communis fuerit, et inter utrumque
S. Dionysii, si non aedieula subterranea (quam uti- iluorum monumenlum scriptus titulus.
<;uedirutam fassi sumus) certe saltem ecclesia ut- ** 31. Indicasse hoc videtur scriptor cum addil:
cunque perseverent, nec alio translata uiiquam fue- « Tres isti versus loquuntur de ArialJo et Ilerlern-
rint; ego quidem adhuc nihil habeo causae, cur de lialdo, » scilicet tres ultimi, sic dcscripti :
corpore quiddam Herlembaldi ambigam.» Sanctos thesauros venerare per omnia charos ,
29. Ad S. Ariahlum autem quod attinet, Landul- Uos pugiles Christi, gens inctyta Mcdiolani,
fus senior, cosevus illi, sed studio parlium infensus De cujus sancli sunt isti sanguine nali.
Iiisloricus, apud Puricellum, pag. 12, post nescio Arcaj ipsi tres primos versus sic ascripseri»n, ut
qu* scripta de corporis imentione vel ostensione jis addeie velim unum ex Herlembaldi cpitapliio
(nec enim placuit Puricello ea publicare) deinde issumptum, et ad supplendum defectuosum sensum
< mullis, inquit, dubitanlibus, multisque congau- aerquam utilem.
dentibus, plurimisque credentibus, tandem pallio Martyr Levita jacet hac Arialdus in uma.
superimposito, lectica compositus est. Quo assumpto Truncalus moritur; sed vilm dona meretur;
et quasi Levita cum stola ornato, summis cum Hoc mausoleo reverenter condita diguo;
Ktaniis magnisque exsultationibus plurimisqueco» Incestus reprobat, Simonias ct quia damnat.
frequentationibus, in monasterio S. Celsi humatum n Similiter tribus aliis versibus super lavello lo-
est. His itaque peractis, Herlembaldus suis cum om- candis deesse videtur caput ; quocl cx eodem
iiibus magnisque cseremoniis, quasi novum marty- Arialdi epitaphio sic mutuabor :
rcm celebrantes, phanlastica delusi imagine (ut Dum veneris servos reprimit Simonisque maligni;
postca in lempore quarti Anselmi archiepiscopi ap- Deinde subjungam, sensum utcumque habituros trt s.
paruit) seduro ac devote colebant. Cum enim post His geminis causis AriaLlus passus ab istis,
Liennium suse consecrationis'» (id est anno 1099 Martyr in ecclesia Leviia reconditus isla.
sccundum meum alibi calculum, etiam a Puriccllo Translulit Anselmus pastor venerabile corpus.
pag. 382, probatum.) « cum, inquam, dominus An- 52. lsucc utcunque se habeant, allegat, p. li,
-
selmus Arialdi ossa ac corpus, qualiter male olim in Puricellus, coramodatum sibi ms. « de arcbiepisco
veritate fuissent humata, comperisset, curialiter cum ais Mediolancnsibus, a S. Barnaba usque ad Joan-
paucis clericis ad locum tendens, ossa quse habere lem Avcimboldum,'» id est usque ad annum 1550,
potuit colligens, in ecclesia S. Dionysii humavit. » i quibus addita sunt qucedam ex collectis per N-.
Quibus verbis videtur indicari, islud quod Herleni- Fontanam : » hic vero « ex Andrese Alciati Anti-
baldus translulitjCl apud Sanctum Cclsumtuiuulavit mario, > ad nomen Cuidonis arcbiepiscopi, &ic
1503 SS. ARIALDl ET ERLEMBALDI 1504
r.i.tat: « Sub hoc Guidone de Velate Valvassorio, ..\ corpore S. Arialdi contenttis abierit; hoc vero quU
Aiialdi ex Alciata gente sepulcriim. Relatus est porro factum sit, hactenus non potui invcnire.
i:iter divos ab Alcxandro II, sepultus in D. Dionysii 33. Aliud epitaphium, sed nescio an non ab ip-
tumulo marmoreo; sed millesimo quingentesimo somet Alciato composilum, certe in praelaudato illius
octavo, a Ludovico duodecimo Francorum rege, Antiquario a Fontana transcriptum, et forte nus-
Parisios pro eorpore S. Dionysii translatum esl. » quam positum, sic recilat Puricellus, pag. 15.
Melius tamen fortassis notaretur annus 1509, quando ARULDO D1AC.0X0.
in Insubria regem fuisse constal, Maximiliano ira- Qui, nemo ut melius, divini mystica verbis
peratori pontificique Julio contra Venetos fcedera- Tradidit, et populi solus in ore fuit;
tum; ubiinito ad flumen Adduam praelio, victoriam Qui lapsos mores disciplinamque cadenlen
ingentcm retulit. Videtur autcm rex petiisse corpus Et Thyasi errores corrigere ausus erat;
S. Dionysii Mediolaneusis, ut ipsum jungeret duo- Hic Arialdus adest. Heu noxia vita nocentum,
bus aliis SS. Dionysiis, Parisiensi scilicet, quem Quw censorem ullum ferre molesta nequil!
Areopagitam vulgus credebat, et Corinthiorum epi- Ctam raplnm, appensumque molm, projecit in undas
scopo, de cujus corpare illuc sub annum 1215 trans- Verbani, ul rapidis piscibus esca \oret:
lato egit Henschenius 8 Aprilis, sed deprecantibus C Deinde sed inventum, alque illmso corpore, lemplis
ne illo tutelari suo privarentur Mediolanensibus, Esl dignala novum marlyra posleritas.

APPENDIX.

DE VENERABILI LIPRANDO PRESBYTERO CONFESSORE.

§ l. Grossulanus Anselmi successor Simonix convin-
citur judicio ignis.
1. Cum senior Landulfus « Leoprando sacer-
doti, • Herlembaldum extremo discrimini se « cum
paucis armatis » objicientem comitato, crimini du- C
cat apud Puricellum, pag. 13, quod «et ipse crucem
manu gestabat propria, non ut bellantes sedaret,
sed ul bellantes suos potius incitaret, hostibus et
ipse bostis; » quem propterea naribus auribusque
mutilatum vidimus, et martyribus a S. Gregorio
papa VII comparatum, placet cjusdem acta, qua-
tenus colligi ex Puricello poterunt, ad extremum
prosequi, et Landulfi istius maledicentiam rebus
ipsis coarguere; ob quas et ob confessionis catho-
licae meritum, primus fuit in xstimalione, apud
omnes apostolicae sedis fideles; quod Landulfus ju-
nior pag. 388 apttd Puricellum nobis teslatur, ubi
ita scribit : « Cono rex, qui dum Henricus pater
cjus, » Ecclesiaerebellis et excommunicatus, « vi- _
veret,»suadente Urbano papa II, « per contractatio-
nem Mathildis comitissae, et officium Anselmi de
Chode » Mediolanensis archiepiscopi, «et Armani
Rrixiensis, fuit coronatus Modoetiae in ecclesia S.
Ambrosii anno 1093, ad horum pontilicum ordina-
tionem non respexit; sed regnans in loco, qui Bur-
gus S. Domnini dicitur,» (oppidum est meditim ir.ter
Plaeenliam et Parinam,) « vidit presbyterum Li-
prandum, propter Patariam naso et auribus trun-
catum, cunlem ad Urbanum romanum pontificem ;
cui presbytero rex ipse cum devotione inquit : Cum
s:s magister Palarinorum, quid sentis de pontill-
eibus ct sacerdotibus, regia jura possidentibus, et
rc„'i nulla alimenta praslantibus? Et presbyter ipsc
absque ullo rancore in beneplacito Dei et ipsius
regis respondit. »
2. In quibus verbis ante omnia nolandum, cx
Hugone Flaviacensi apud Cangium in Glossario,
quod, « si quis esset, qui Gregorio communicaret,»
(idemque de Urbano inlellige, ejus post Victoreia
successore,)« hic hsereticus , destructor regni, et
quodam adinventitio nomine Paterinus dicebatur.»
Hoc deinde nomine ad Waldenses aliosque hsere-
ticos transit, de quibus vide loco citato Cangium,
opinanlem, ita tunc primo dictos fideles, « quod
papsc, quem patrem appellabant, adhaererent. » Et
hoc in sensu pag. 300, Herlembaldum Landulfus
scnior inculpabat, quod per ejus potentiam, schis-
malicis regi adhaerentibus exosam, «Patarinorum
in lantum cxcrevit numerus atque virtus, in pagis
et oppidis, ac quibusdam duce ipso in urbibus, ut
suorum viderelur omnium dominus concivium. >
Ego seniorem Landulfum ita loqui non miror; sed
juniorem, scriptorem catholicum , et Liprandi ne-
potem uti Patariae vocabulo: rex vero,inter excom-
mnnicatum patrem suum et Urbanum papam quasi
medius, videtur suspectos habuisse diclos in patris
aula Patarinos; illoque nomine etiam usus in sua,
quatenus per eos videbatur regia potestas immi-
nui, atque pro parte in papam transferri. Et Li-
prandus quidem interroganli rcgi responsum haud
ingratum visus erat reddidisse; « verumtamcn al-
tera die faciens iler suum, cum presbytero Arnaldo
magistro scholarum Mediolanensium, et Syro sacer"
dote ecclesise S. Markc Podoni, captus esl ab homi-
nibus Parmensis episcopi; » quem hinc apparet
schismaticum fuisse ut dolerc magnopcre non dc-
 ACTA. 1506
i:;05
Luerit Ughellus, tom. H, col. 215, quod « nomen » A naslerii S. Dionysii, clamavit el Iaudavit Grossula- £
num sibi in archiepiscopum. Ipse vcro, slatim ut
ejus «delevit invidiosa vetustas. »
3. Ita interceptus ab hostibus Liprandus, ut porro vidit se a quadam magna vulgi et nobilium multilu-
ait Landulfus junior, « ducebatur, digerens pcenam dine conclamatum, et ab abbate illo plaudatum, ar-
ad locuin qui dicebalur, ibique per quatunr dies chicpiscopalem sedem ascendit et sedit; el illum
retentus et exspoliatus, inde Mediolanum rediit.Rex abbatem, dc abbalia in abbatiam, majorem videlicet
vero ipse, prout audivi a raptoribus illis, emendam » Clavatensem, transtulit.
(id est multam seu satisfactionem pro facta sacer- 5. « Scd ante hujus translationem contigit quod
doti injuria) « et mulam ipsius presbyteri suscepit, » quidam qui videbantur in vita et moribus [prse-
eoqtie se complicem facinoris fecit, quod debuisset stantiores] viri et clcrici Mediolaneiises, qusedam
sevcre ulcisci. Neque id eliam impune tulit : « mox turpia de Grossulano et ejus elecf.one presbylero
enim in Tusciam adire tentavit, et cum Florentiam Liprando notificaverunt. Quibus viris et clericis
pervenisset rex, ipse alias prudens et sapiens atque presbyter ipse consilium dedit ut litteras et duos
decorus specie adolescens... vitam finivit. » Id cum idoneos clericos mitterent Romam, rogando papam,
Domnizo in Vita Mathildis dicat factum anno « ter- quatenus Grossulanum in archiepiscopatu non fir-
iio, ex quo Urbanus papa transierat, » opartet ut " maret, donec seipsos mittentes litteras in proximo
injuria ista Liprando sit illata anno 1101, eunti, tempore vidcret et audiret. Bernardus autem abbas
BOIIad Urbanum, qui anno 1099 obierat, sed ad Umbrosaevallis et cardinalis Romanus, ad has lit-
successorem ejus Paschalein II. Verum hic facile teras et nuntios, coram apostolico et curia Romana
fuit et ignoscendus Landulfo isti memorise lapsus; non respexit; sed accepta stola curiam comitissae
sicuti etiam quod famaecredidit regem obiisse « ac- Mathildis intravit; ibique inito consilio, in bene-
cepta potione ab Aviano Mathildis medico : » cum placito Arderici (le Carimate, qui pro Grossulano
Domnizo dicat quod, « post pacem » cum Mathilde et slola Romam iverat, abbas ille Bernardus Romam
refoimatam, « febre tactus (Julius autem mensis adire feslinavit. Et cum procul vidisset Mediolanum
eral) moritur Chonradus.» Siquid tamenin Liprando Ardericus, idem [stolam] in protensi virga » (um-
non vindicando is peccavit, oportet ipsum finali bellae forsilan genus « protensum » est) « usque ad
pcenitentia eluisse; si (uti scribit Urspergensis) vere majorcm icclesiam civitatis portavit clamans :
< lestati » sunt, qui morienti« aderant, in brachio « Heccola stola, hecco la stola; » et in bocclamore
corporis cxanimi cracis signaculum subito exortum plenitudovulgi fuit etacclamavit:« Moriatur quicun-
se vidisse, ipsasque ejus exsequias miraculis qui- . que conlradixerit. » Clamoriste ingens ct continuus
busdamhonorificatas fuisse.» Necimmerito, quando- ^ fuit, donec abbas ille cardinalis, et Grossulanus pul-
quidem debitam pontifici obedienliam paterno affe- pitum majoris ecclesise Mediolani ascendit. Et cum
ctui ct reverentise piaetulit, ideoque « plena fide et uterque ibi videbantur in victu afflicti, in vultu de-
bona confessione, a regno transitorio, ad aeternum missi, in sermone praeclari, tanlum plausum au-
creditur regnum transisse. » dierunl sibi, veluti si pure forent angeli Dei. Ibique
i. Interim contigerat Anselmum archiepiscopum Grossulanus stola indutus, et abbas in suo tempore
siucipere peregrinationem Hierosolymitanam, sibi- remuneratus, quievit et recessit, et post paucos dies>
que vicarium substituere quemdam Grossulanum, in gratiam prsedictsecomitissoeMathildis, idemabha>
Electum Saonensem; qui « commonuit gentem, ut Parniensemepiscopatumsuscepit;»virplane sancltis
per singulas hebdomades in secunda feria ad S. Am- uti docebit Vita danda 4 Decembris; quare ex ipsiu?
brosii convenirent,et pro archiepiscopo illoAnselmo parte nullus hicpossumus Simoniaevitium suspicari.
ejusque exercitu litanias facerent. Ipse vero non 6. Non acquiescebat interim Liprandus Grossula-
soliim in ipsis feriis, sed per singulas festivitates, num suscipere; hic vero, « quoscunque non potuit
magnae civitatis genti luculenle serroocinabatur, et sibi blandiri, lentavit minis terrere, presbyterum
sermocinando nou magis affcctabat ipsam sibi,quam rv Liprandum praecipue, » ut legitur in Monum. Am-
asperitate vestitus et sihi... » et sic « per duos bros. pag. 493. Cumque compescendis lumultibus
annos laboravit, » donec « certitudinem accepit de contra se invalescentibus, synodum convocassel
morle praedicti Anselmi, » Constantinopoli obita Grossulanus, accito in concionem populo, dixit :
anno 1011,die50 Septembris. Accepta autena cer- « Si quis adversum me vult dicere aliquid, iiimc
titudine, praccepit « primicerio et ordinariis, inquit, dicat; quod si modo tacuerit, amplius adversum
majoris ecclesise, ut praesente se eligerent sibi et me audientiam non habebit. Hoc cum prcsbytero
populo archiepiscopum couvenientem, priusquam Liprando renuntiatum fuit, et ipse plures cives ad
rediret ad episcopatum Saonensem. Tunc primice- ecclesiam S. Pauli vocavit in die, quibus dixit :
rius, habito consilio cum nobilibus clericis et viris Videtis me abscissum naso et auribus pro nomine
Mediolani, coram populo et ipso, alterum de Lan- Christi, unde mihi magna retributio est promissa,
dulfis Mediolanensis Ecclesise ordinariis, ab Hiero- si in finem persevcravero. Pro amore itaque Chrisli
solymis redeuntibus, elegit; scd Grossulanus de vestraque salute et pace rogo vos, ut ad me et ea
absente persona clectionem fieri prohibuit. Pars qu.u vobis dixero intendatis. Et cum hsec et plura,
itaque cleri et populi, ad nutum Arialdi, abbatis mo- bencdicta beneque sonantia, prsesertim adversus
 1507 SS. ARIALDI ET ERLEMBALDl 1508
Simoniam dixisset, proposuit dicens : Grossulanus, *K ccoelum levavit, et Deo gralias egit, et inlerrogaiuin
qui pro archiepiscopo tenctur, est Simoniacus de 'Iegatos, inquit: Vult et mandat ipse quod mihi di-
archiepiscopatu Mediolanensi, per munus a manu, c
citis? Qui omnes respondentes , dixerunt: Utiqup
per munus a lingua, per munus ab obsequio. Et vult v et mandat. Et Presbyter ad eos : Terram non
cum in suo proposito procederet, ssepissime horta- e
exeo, sed in islis duobus diebus jejunium ago, et in
batur omnes ut convenirent ad veram cognilionem quarta °. feria faciam judicium, praestante Deo; scd
hujus propositi per divinum judicium, approbalum v
unde ligna emam, non habeo.
iu vita vel morte sua, manifeslata per ipsum. Sed 9. « Tunc Grossulaui ct reipublicse ministri quer-
Grossulani lurba hoc perturbabat auctoritate ponti- ccina ligna, ad flammam ct calorcm aptissima, tri-
licum, qui Mediolanura venerant ad celebrandam ginta E solidis denariorum emerunt; quae in campo
syuodum cum Grossulano. Verumlamen presbyter a
aiite atrium eeclesise S. Ambrosii iu duabus conge •
ipse, adversus episcopos disputans rationibus et rrieDus, respicienlibus se, composuerunt; longitudo
exemplis suam scntenliam sustinuit nec dimisit. Gros- quarum c. decem cubilorum fuit, et altiludo et lati-
sulanus vero, pavvipendens hujus presbyteri verba, l
tudo major statura hominis cubitorum quatuor; via
velut in prseseutia ejus non essent prolata, synodum vero v inter ipsas congeries unius et semis cubiti. lis
suam in ecclesia S. Marise per duos dies tractavit.... B " ila i dispositis, et quibusdam lignis in via inleiposilis,
7. « Attamen Grossulani turba, dimicans adversus in i quarta feria presbyter indulus cilicio, camisio
primicerium Landulfum, ejusdem primicerii cleri- satque casula, morc sacerdotis, ab ecclesia S. Pauli
cum lapide occidit; deinde, quasi in coosensu totius *usque ad ecclesiam SS. Marlyrum Gervasii et Pro-
civitatis, dictum fuit presbytero, ut ad faciendura lasii l et bealissimi Ambrosii, nudis pedibus cruceni
judicium multa ligna congregaret in pralo , quod portavit; I super quorum aitare, caeteris sacerdoiibus
clauditur in muro juxta S. Ambrosii monasterium. ^deficicntibus, ipse sibi missam cantavit. Et missa
Et presbyter ipse, pienus magno spiritu, aunonam cantata c Grossulanus quoque gerendo crucem, eam-
et vinum quse ad edendum habebat, suamque de dem d ecclesiam intravit; et pulpitum, cum Ariahto
lupi pelle tunicam pro lignis pignoravit; csetera de (' Meregnano et Berardo judice Aslensi, asccndit.
vero quae possidebat in libris et aliis rebus, statuit * facto silenlio in populo, el presbytero stante nu-
Et
ut conservarentur Landutfo ncpoti suo et alumno» l' pedibus super lapidem marmoreum, qui in in-
dis
(hsec ipsa deinde scripturo) « qui tunc lemporis troitu ,J chori continet Herculis simulacrum, idem
G
discebat Aureliani, ab egregio magistro Alfredo et Grossulanus ait ad populum : Allendite, quia in tri-
nobili Jacobo. Slatuit etiam, si contigerit illum mori bus 1> verbis hunc hominem vincam, et ejus confusio-
f
in illo judicio, si quid corporisejus residuum fuerit, nem " oslendam. Et ad presbyterum inquit : Propn-
portaretur ad ecclesiam S. Tvinitatis, quam ipse in ssuisti quod ego sum Simoniacus per munus a manu.
alodio suo fundavit, et B. Petvo tradidit. His ita Modo ^ dic cui dedi.
statutis et ovdinatis, idem [presbyter ab S. ] Am- 10. « Tunc presbyler super populum oculos ape-
brosii ecclesiam ivit. Et cum ipse facturus judicium r! ruit, et digitum ad eos, qui stabant in pulpilo, cx-
[essel], manus Grossulani prsevaluit, ab ipsa ligna tendit, t( dicens : Vidcle tres grandissimos diabolos
in prato disposita dispersit, ipsumque presbyterum qui Q per ingenium et pecuniam suam pulant me cou-
separavit ab illa dispositione ignominiose. Deinde li lundcre. Et nonne diabolus ille, qui suasit illum
ipse presbyler in domo sua et S. Pauli ecclcsia si- fieri fl Simoniacum per pccuniam, suadere potest ut
luit et quievit, donec pueri et puellse, mares et fe- adhuc a majorem pecuniam daret, et veritatem oc-
minse, in proximo tcmpore clamavcrunl : Foras, cuiiarct, c et testes ct judices mundanos mihi aufer-
foras, Grossulane. P Et nonne scitis quia propter vitandam astutiain
ret?
8. « Hunc clamorem Grossulanus cupiens compe- diaboli d et pravorum hominum, ego elegi Deum
scere, habuit consilium cum satellitibus suis, quibus judicem,
ji qui neque per pecuniam corrumpi, nequc
dixit: Ite et vos, ct publice eligite viros de populo, D [>aaliquo modo potest falli in judicio? Ad cujus judi-
qui dicant ilii Liprando, aut ad satisfactionem meam ciura c si vultis venire, paralus sum quod promisi
veiiiat, aut de lerra isla excat, aut judicium quod se facere.fi Et Grossulanus ad cum : Modo dic : de qua
facturum promisit, faciat. Consiliarii itaque de la- S
Simonia dicis? Et presbyter ad illum : Modo dic lu,
tere ejus venientes ad concionem populi, in vesper- q
quaeest bona?Et Grossulanus aliquanlum subsiluit.
tina bora Dominicse diei de ramis palmarum scu et e ait: Est Simonia, quae Simoniacum non depoi.il.
olivarum,» (id cst 30 Martii: annus cnim erat 1102 Et E presbyler ait: Ego dico de illa, quae deponil abba-
et Pascha celcbrandum 6 Aprilis,) « publicaverunt lt de abbalia, episcopum de cpiscopatu, arcniepi-
lem
quae audierant a domino suo Grossulano. Qua- s< scopum de arcbiepiscopatu, inquo est. Et cum bis
propter non solum viri, in concione electi, venerunt vi
verbis satisfecisset omnibijsva.udivUponulumclaman-
ad presbyterum hanc legationem dicere; sed innu- t< : Exito foras ad judicium; exito fwas ad judi-
tem
mera multitudo hominum venit hanc legationein cium. cj Et presbyter inhoc muUiplicatociamojrc^licct
confirmare. Ad quorum clamorem, clamantem : sencx, si desuperlapidecontinente HerculissiniiiUcrum
Veniat presbyter ipse Liprandus, ipse humilis cx- pi
prosiiivit, et una cuin populo in campo, in quo erant
jvit, et ut legationom andivit et intellexit, manus ad li lignonim congeries, venit: ibiqne, dum ignis ligiii»
 VM ACTA. 1310
accendebatur, dixit: Vos praeter me non cernitis A dotalibus vestibus lineis ac sericis, quibus evat
saccrdotem, qui hunc ignem benedicat; sed cernitis indutus, sive in cilicio, loesionemullam sensit. Tunc
chartam hanc quam teneo, in qua sancta vcrba et populus plene, quasi ex uno ore.laudem Deo et huic
signa sanctae crucis continentur. Et ego minister presbytero, extra et infra civitatem, contulit : Gvos-
haec signa inferius dicam et faciara, et Deus, qui sulanus vero intrepidus sedem archiepiscopatus
est Dominus meus, desuper ignem benedicat. Et deseruitet civitatem; quia aperto communi civitatis
audicntes et bene intelligentes dixerunt: Amen. »rc juratum erat, quod neutri eorum, nec alicui
11. « Atque cum in circuitu ignis bsec verba de parle illorum, pro hac actione malum fieret, ni^i
dixissct, et signa fecisset, et aquam bencdictam et quod Dominus sibi faceret. » Hactenus Puricellus
incensum super ignem , astante ibi Grossulano, pag. 599 et seqq.
aspersisset, dubilabatur de ordinando sacramento § 11.RetiquaLiprandivitaelmorsmiraculisilluslrala.
apud Grossulanum et Arialdum de Meregnano qui 13. Tam luculenlum miraculum non habuil con-
erat quasi potentissimus princeps Grossulani et pro- tinuo omnem qui sperabalur effectum : « sed quia
curator juJicii, et exspectans presbyterum per pvsesentia episcopovum suffraganeorum huic legi et
igncm morte finiri, vel per nimium terrovem ad triumpho favorem integre non pvanbuit; et quia ignis
Dominum suum converti. Ipse namque Berardo B manum presbyteri, in projiciendo aquam ct incen-
fudici Astensi, hanc legem non solum per mor- sum super ignem, lsesit; et.quia pes equi Joannis
tem, sed etiam per quamlibet ignilara lsesuram 'de Rode nudum presbyteri pedem, de igne cxeuntis,
in presbytero factam condcmnanti, dixerat: Ab- dure calcavit; turba, tristis de casu el ruina Gros-
iit quod lsesuva : sed ignein adco magnificabo , sulani, in presbyterum et ejus legem post pauca
juod procul oculos ignis de capite ejus eruet, seandalizavit, et seandalizando, hortatii quorumdam
?t ipse igne ardens cinis putrefiet. Attamen pre- sacerdotum, praelia et homicidia multa commisit.
sbyter, cum vidissel eos de ordinando sacra- Interea Grosstilanus dominum papam Pasclialcm
mento dubitare, dixit ad eos : Sinite mc, quod ego gratnm sibi invenit.Landulphusvero de Vareglale, »
l;ene ordinabo; nec finiam sacramentuni, donec unus de supradiclis rlcciis, sed rejectis propter ab-
dixero tai.tum quanlum vobis satisfecei it. Et illico sentiam,« rediensab Hierosolymis Romam pervenit;
consensu eorum apprehendit cappam GrossuIa:.i, atque de Grossulano jam inde regresso didicit »
ipsamque quassavit, dicens : Iste Grossulanus, q;ii i(uti legere est in Monumentis Ambrosianis pag. 596)
est sub ista cappa, et non de alio dico, est Simo- « non solum quod actum fuerat Mediolani propter
niacus de archiepiscopatu Mediolani, per munus a 'concertationcm presbyteri et Grossulani; sed ot
manu, per munus a Iingua, per munus ab obsequio. <quam solemniter Romanus pontifex post alia faeta
Et cum illis videbatur suflicere, addidit : Etego, ad <Grossulanum susceperat Sed tamen Landulfus
fiduciam maleficii aut iucantalionis vcl carminis, iille Vareglale veniens Mediolanum,non pfesbyterum
non intro hoc judicium. 1aec ejus legem directc contempsit; sed clero rt
12. « Facto hoc sacramento, Grossulanus concor- ]populoMediolanensi promittens deponere Grossuln-
diler equum ascendit, et ad ecclesiam S. Jcannis 1num ab omni ccclcsiastiro ofhcLo,jtnta ttftonum
quse dicitur ad Concbam vcuit; Arialdus vero prse- iralioQ.eni,iuquil: C;;;' de lege presbyleri Liprandi
dictus de Meregnano, inquirens et exspeclans ple- iet Gvossulani contenditis, ct praelia et homicidia in
nitudinem ignis, presbyterum tenuit; et tenendo, vobis facitis? Et vobis cevtissimc dico, et per Joan-
manum suam lacsamab ipso calore ignis sensit; et incin Vicomevcatcnsem Giossulano mando, quod ego
tamen ad presbyterum inquit : Presbyter Liprande, :apud domnum papam Pascbalem, ejusque curiam
vidi mortem luam in igne; conveitere ad dominum vel synodum, certis cum rationibus et justis ct san-
meum archiepiscopum, habita securitale vitse tuse, ictis canonibus comprobabo illum non posse sub-
alioquivadeetardetocum Deimaledictione. Etpresby- :sistere in numero episcoporum vel presbyterorum,
ter ad illum : Satana, retro vade. IHo retrocedente, n aut etiam in aliquo ordine clericorum. Clerus vero
presbyter prostratus a terra selevavit; et signo cru- iet populus huic authentico, et secundum quamdam
cis sibi apposito, ingens flamma ignis in meridiem inovitatem canonice S. NazaWiprseposito, et majoris
et septentrionem se divisit, et via apparuit quam iecclesiseMediolancnsi ordinario credulus, una cum
presbyter intravit. Et transiens per ipsos carbones 'Grossulano ad Romanam synodumpervenire studct.
ignis, ceu arenain calcaret, sensit; et dum per 'Unde rigidus et sapicns capilaneus Mediolanensium
ipsam viam transibat, flamma post ipsum coibat. Amizode Landriano, ait : Vos ludriam, » (id est
Et ipse mihi dixit, et benc intellexi donec in via 1lutram, amphibium animal,)« in aqua negarc > (scu
hujus igui fui, hanc orationem Deo protuli: « Deus imergere) « vultis, » id est, frustra laboratis.
in nomiiie tuo salvum me fac, et in virtute tua libera 14. « Sed Grossulanus, ad pedes apostolici pro-
me; Deus in nomine luo salvum me fac, et in rolutus, sibi et suis iterum refugium suscepit. Prc-
virtuie tua libera me : Deus in nomine tuo salvum isbyter vero Liprandus, cum jam senex esset, ct duo
rae fac, et in virtute tua libera me (Psal. LIH, 3). » ;jnni post legcm ab ipsofactam transissent,'» adec-
Et dum tertio profcrret hoc vcrbum fac; se <[jue anno 1103, « provocatus et quasi compulsus
extra ignem vidit; nec in se, nee in suis sacer- ittDrtiaroad synodum venil; in qua prsediclus Lan-
1511 SS. ARIALDI ET KRLE.YIBALDI 15:2
dulpbus de Vareglate, qui posl ipsam syiiodmn fuit A S. Ambrosii, et Andrese Mcdiolanensis primiccrii,
Astensis episcopus, » prece fortassis vcl pvelio in ct aliovum multorum prudentum tam clevicoium
favorem rei corruptus, < neque ante papam vel cjus quam laicorum, nec setlcm, nec aliquain munitio-
curiam seu synodum adversus Grossulanum verbum nem avchiepiscopatus, post legem primam a pre-
ullum ignoininiosum protulit; » contra quam Me- sbytero factam, sive restitutionem a synodo celebra-
diolani promiscrat; < sed presbyter Lipraudus cau- tam, liabuit. Meus vero saepe dictus avunculus,
sam, quam adversus Grossulanum habuit, puve no- infra unius anni et diraidii spatium, homines, qui
tificavit; etapostolicus non lcgem, per ipsum pre- non pro amore divinae legis et ecclesiasticse disci-
sbyterum datam, et sacramento et igne notatam, plinselitigabant, dimisit, et eorum civitatem exivit,
laudavit, sed gratiam et oflicium presbyteratus in atque Yallellinam vallem, a Mediolanoultra septua-
illo firmavit, et dixit: Si hic presbyler juraret et ginta milliaria dislantcm, habitavit. > Quid autem
duodecim sacerdotes cum illo jurejurando aflirma- hir.c post aliqiiantum tempus revertcnli accidcrit
rent, quod Grossulanus coegit ipsum presbylerum pag. -417 sic navvat apud Puvicellura Landulfus.
ire per ignem, sustineret Grossulanus deposilioncm; « Assumpto equo Anselmi > fvatvis <et meo, una
atque supci hoc spatium consulendi per uuara cum » dicto <fratre meo ad ipsum meum patvonum
noctem dedit. Necle autem illa transacta, aposto- B feslinavi. Et cum processissem viginti quinque mil-
licus coram synodo a Gvossulano suscepit sacra- liariis, mihi angelus occurrit, dicens : Presbyter Li-
mentum, in quo sacramento Grossulanus sic ait : prandus rediens a Vallellina, infirmus jacet ad mo-
Ego Grossulanus gratia Dei archiepiscopus, non iiasterium de Clivate. Cilius igitur quam speras-
coegi diclum Liprandum pvesbytevum ire ad ignem. sem, iiivcni illuin in lecto sedentem et laccomedcn-
Tunc elArdericus,Laudeii3is episcopus,jurcjuvamio tem. Qui cum me vidit, ambas levavit manus, ct
firmavit id ipstim; Azoni vero Aquensi episcopo, gralias Deo dixit. Arialdus vero illius monasteiii
proferenti id ipsum juvare ex parte Grossulani, ab abbas, postquam audivit rae advenisse, consolatio-
apostolico fttit condonatum. Grossulanus itaqnc nemque ipsi segroto dedisse; me meumque fvatveia
accessit ut acciperet gratiam rcslitutionis ; el cuni extva camevam vocavit; et pev pluva vevba se trc-
ad accipiendam restitutionem accedeiet, gabuta et pidare fidelitalcin, quam juraverat Grossulano,
paslovalis virga, quam idem Grossulanus sua tene- nobis notavit: atque iiescientibus monacbis, ncs
bat manu, covam synodo ad levram corruit : quod admonuit ut ipsum depovtavemus se^iotum a mo-
signum quampluribus fnit indicium quod sacra- nastevio, saltem duobus milliavibiis.
menlum ejus fuit sacramentum mortis. Verumtamen 17. « Infirmus autem ul sensit, me raeumque
nec papa, nec ejus synodus ad hoc tunc respexil: ^ fratrem sollicitari super sua iulirmitate et porta-
sed ipsum Grossulanum Azoni Aquensi et Ardevico tione ait: Nolite turbari, quia per gratiam Dei nunc
Laudensi, alque Jordano de Clivi, et cseteris Medio- mihi multo est melius, et in crastino, Dco annuenle,
lanensibus lam clevicis quam laicis, vcrum etiam in civitatem iter habebimus. Et mane facio ocru-
episcopis ejusdem Ecclesiae suffraganeis, volentibus datas quasdam suas vesles induit et cibum sumpsit,
eum habcre in archiepiscopum, licet otiose, restituil. et quasi sanus factus super mulam sedil. Puer
15. « Presbyter ille Landulfus,licel occasionc hu- quoque ejus, habens suum asinum oneratum pelii-
jtis restitulionis foret suspecltis Grossulano vestitulo bus, licet de solito bis aut ter in die lorquevflur
et reslitutum suscipientibus, tamen in ecclesia S. caduco morbo, tamen presbytero sedentc sup?r mu-
Pauli suaque doino, fuit sacerdos idoneus in suo lam, puer idem venit nobiscum in una die usque
olficio per septem annos post ipsam reslilutionem» ad S. Damianum de Baraza, absque ullo illius in-
usque post annum 1115. «Cum» autem sic «alter tirmitatis impedimento. Ibi gratia Dei et beatissimi
alterum suspectumhaberet, contigitquod Heviberlus Anibrosii, cujus locus isle cella est, bcne rccepli
de Bruzano, valde aggvavatus febribus, vcnit ad di- pevnoclavimus; et alteram diem dimidiavimus;
ctum presbyterum, supplicando ut adversus iiitiv- et ante solis occasum ecclesiam S. Pauli donium-
mitalem daret sibi remedium. Ministri vero presby- quc nostrara intravimus, atqtie iamiliam, quse ibi
teri ministvaverunt cibum et lectum coiivcnientem aderat nostvam, lselam feciinus. » Bellum tunc con-
illi scgiolanli, doncc Dominus vivtutum, per impo- tva Laudenses Mediolanensibus evat; de quo agens
sitioaem manuum ejus presbyteri, praebuit saluti- Landulfus apud Puricellum in Monumentis pag. 52S,
ferum rcmedium segrotanti. Unde Grossulanus sti- « innumera mala quaeoperatasur.t perquatuor annos
mulatus, ait ad presbyterum : Quia participasti in ipsa guerra non enumero, inquit, sed morltm
Heriberto, meo exconimunicato, prsecipio tibi ut Anselmi germani mci, etalioruin multorum propin-
missara non cantes,quousque pcemtentiam indesus- quovtim meorum ac civium, per illam guerram ma-
ceperis, mihique satisfeceris. Et presbyteradilluin: nifestatam lugeo; nec ca^ptum itev peaitus deseio.
Quod,feci in Heriberto, bonum fuit, et a Deo vcnil; Quia dum civitas illa Laudensis adbuc staret, el
atque de bono et Dei opere non novi poenitere. Eisi resislerct , Mediolaneusibus coiiantibus eam de-
non habes super me potestatem , tamen propter struere, Grossulanus a Mediolano exsulabat, el
scandalum vitandum, tibi obtemperabo.» Laudensis ille Ardericus sua«i civitatem perraro
10. Porro « Grossulanus, gratia Guilielmi abbatis intrabat, sed Mediolanum frequentabat: presbvter
 1513 ACTA. 1311
vero Liprandus, in sua domo suaquo ccclesia [ vi- i \ litalem qu;c vidcbatur, m animarum ct corporum
cina ] S. Pauli ecclesise, consolationcm rcgni et damna convcrsam. » Peracta igitur consecraliom:
Ecclesiseexspectabat. » Jordani, «Mamardus Tauvinensis illico Romam ad-
18. Nec frustra exspectavil: anno siquidem 1111 ivit, et stolampetiit; et vediens inde stoiam et chav-
Octobri mense occasione sic cxcrescentium pcr con- tam, eoiUinenlem sacvamentum quod papa posccbat
tinuam pluviam fluminum, « quod non solum vil- a Jovdano, attulit; alioqui sloiam davi Jovdano
las, sed et ipsam civitatem mirum in modum per- papa prohibuit, sicut idem Mamardus notavil. M
tuvbavent; > el quidam dicevent, «discovdiam de Jovdantis pcr sex mcnses jejunus fuil, ct stolym
Gvossiriano esse malitiam altero diluvio dignam; » non habuil.i
ad eam iiniendam electi octodccim viri, omnes sic 20. Tunc, ut refcrlur pag. 145, « presbyter Li-
jurarunt : « Usque adistas Kalendas proximi Janua- prandus, in sumnia sua senectute positus, » iuquit
rii concorditer dabimus justam ct rectam sentcn- ejus ncpos Landulfus, « mihi ait : Video te aliquan-
tiam secundum canones, de discordia Grossulani si tulum super mc erubcsccrc propter ea quse adver-
possit esse archiepiscopus Mcdiolani, sivc non; et sum Grossulanum dixi et feci. Sed ut minus idcin
si non potevit esse, de alia pevsona facicmus con- crubescas, vero dico tibi, quod cgo illam causam
covditev catholicam electionem in codem die : » eam- ' reservo soli Dco omnipotenti, et dum supercst spcs,
que « sententiam tenerc » similiter jurarunt, qui multum dcsidcio hujus mundi vitam mcam finive
uerunt ab eis nominatim ad hoc petiti, sacerdotcs, in manibus eovum, quovum pvotectione covpus cl
mililes. « Sed cum in ultimo die Decembris, » in- anima, prseslante divina gratia, protegatur a mani-
quit Laiidulfus in Monum. p. 541, «Ardevicus illc» bus corum, qui pvolcgcndo Grossulamim, volunla-
relictus a Grossulano, Hierosolymam profecto, in tem Dei occultarc volucrunt et volunt. De ccclesia
civitate vicaiius, « et septemdecim alii cssent in autem ista Mcdiolancnsi, in qua consulis mihi ma-
concordia eligendi Jordanum; cgo jussu Andrese, nere et vitam finirc, dico, quod illa est mihi, cu-
primicevii pvcsbytevorum Decumanorum et clcrico- pienti Hietosolymara adire, ceu navis sine natita el
rum Mediolanensium, ad eos veni; et ut ipse pvimi- remige in povtu pulvesccns; quod si vixeris secun-
cerius mihi prsecepit, eis dixi, quod male consiliati dum octalem tuam, cam laleni expcrieris. llujus
erant. Verumtamen ipsi consilium non mutaverunt; mci magislri consiiium ssquens, cum vcllem pvor-
sed mane facto, videlicet Kalendis Januarii » anni sus diiiiittere Jordani administrationcm dclalus est
1112, uti porro legitur apud Puricclluin ex Lai.- ipse prcsbylcr ad Ponlidii monastcriuiir, me nc-
dulfo in Vita Herlembaldi pag. 412. « Ardericus , scienie. » Esl illtid, lestc Puricclio pag. 419, trans
idem cum vicedomino ct caeteris sibi conjuralis... Adduam fluvium, S. Jacobo nuncupatum, cujus
pulpitum asceudit; el facto silentio in populo, coram solius noininc notatur in mappis ad 30 m. p. Me-
illa maxima multitudine loquens, dixit: Nos, salva diolano. Fundator ejus Albertus anno 1095 obierat,
reverenlia papse, secundum auctoritatcm et justi- adeoquc reccns ibi adliuc disciplina erat. « Pvesiiy-
liam canonum, dicimus quod Giossulaiiiis non po- tevo autem Liprando posito in Pontidii monasievio,
lestesse archiepiscopusMediolani. Isto dicto et con- famadcGiossulano.redeunte abllierosolymis, aures
firmalo, iilico presbyterum Jordanum de Clivi elegit Jordani el ordiiiaviovum ejtis implevit; ct Mamav-
in arcbiepiscopum, dus Tauiiiiensis episcopusitevum Mcdiolanum ve-
19. « lloc cum pvesbytcr Liprandus audivit, nit; alque stolain, quam in prsBCcdentiJunio »
segrotus e lccto surrexit, et in altera die illi clecto (ita legendum, non autem ut babet ms. rcs ipsa
piscem obtulit, dicens : Gratias Deo, quod nunc loquitur) « sine sacramento Jovdano davc noluit,
niihi tcstimonium perhibetis. Sed hi qui teelegerunt nequededit; iiunc, videlicet in festo S. Nico!ai,
in archiepiscopum, male fecerunt, et Deus illis nii- quando presbytcr Liprandus Pontidiuin intravit,
sereatur;quiatupossesesse unus bonus presbyter dc super altarc S. Ambrosii posuit : et Jordauus,oscu-
claustro, nuncautem masculus (sic)esto.Cum autem E lans eam dc ipso altari sumpsit : quse positio ct
electus ille, nec aiiquis ex tot circumstantibus, ipsi assumplio.absentibus ordinariis et primiecriis, facta
presbytero respondisset, presbyter ipsc propinquius fnit.
acccssit, et osculatus Jordanum, sicut unum de 21. « Presbyler » autem « Liprandus, in » islo
cseteris sacerdotibus, reliquit. » Februario deinde « monasterio, corain monachis et fralribus, a festo
mense, Jordanus a suffraganeis Landulpho Astensi, S. Nicolai usque ad festum Epiphanix Domini, >
Arialdo Januensi et Mamardo Taurinensi consecra- anno 1113, «splendide, » idestcum magnasedifica-
tus fuil, utique assentiente Paschale papa, ct landem lionc, « vi.vit, atque in ejusdem festivitatis nocte,
in Grossulani depositionem conscnlicnle per sen- quando spiritum emisit, magnus et suavis splcndor
tenliam, qua « prohibuit Grossulanum Mediolanen- domura in qua jaccbat, adinirantibus circunislauli-
sem Ecclesiam inquietare, et ad cpiscopuin » Sao- bus, illuslravit, ct sic ipsc praeuixerat fvalribus. ln
nensem, cujus olim sumpserat possessionem, «dixit illa hora, quando corpus cjus efferebatur ad sepul-
eum redire; » addita ratione, quod cuni < transla- crum, solis splcndor aerem illuminavit; cl nuhcs
tiones episcoporum duobus fieri modis » possint, cum nive ccssavit. Ipso quoque pvesbytevo cxistcnto
apparerct manifesle Grossulani t-translationis uli- in vita, cum Grossulauus el cxteri C.rossuIanisUf
PATBOL. C.XUU. /f3
1515 S. ARIALDI CONCIONES. 1516
calumniabantur cum ct suani legem ; nobilis milcs A quideni et luci paratse, sed nunquam editse, quod
Placentinus de faucibus mortis, ad laudem ejus cquidein sciam. CaHerum nec ipse ncc alius quis-
ereptus est. Quia, cum miles ille esset quasi in quam meminit ullius cultus Liprando ut bcato post
somno, sensit hunc presbyterum palpare guttur mortcm impensi ; sed neque supcresse vidctur in
suum; ct statim evomuit os piscis, quod suffocabat ecclesia Ponlidiensi intra vel juxta quam sepultum
eum. Eodem etiam tempore cum domus cujusdam opinari licet, monumentum dcfuncti ulluin; quaudo
aflinis et sibi atlingentis, ardevet, vepente imbev nihil hujusinodi adducit Puricellus, omnia buc spc-
fuit, et paleam et domuin ipsius pvcsbytevi inlegrc ictanlia stiidiosissime scrutatus. Mihi tamen ad diem
servavit. Quod si currercm per singula quse fecit, prsecedcntem, ubi actum de S. Davidc solitario
ad laudem ejus, deticerct spiritus meus... Sed Deus, Thessalonicensi,Papiamverosiniiliter transluto, con-
qui per omnia ssecula vivit et regnat, nunc et sem- jcctura vcnit, illuc Pontidio translatuin etiain corpus
per, animse ejus benedicat. Amcn. » aut ossa quacdam « Liprandi presbyleri; » siquidem
22. Hactenus Landulfus « Liprandi presbyteri » inler rcliquias, istic repertas apud scpulcrum rcgis
ex sorore nepos, a Puricello transcriptus, partim in Luitprandi, anno 1514 die 24 Julii, praiter « ossa
Monumentis Ambrosianae basilicse, parlim ac prse- < et cineres ipsius S. David, > censetur etiam aliqua
cipue in lib. iv De SS. Arialdo el Herlembaldo, B « S. Tbomse martyris et S. Liprandi, » nec facile
quorum librorum citavi paginas, quoniam ipse au- cst alium hujiis nominis invcnivc, cui potuevil dalus
ctor hactenus ineditus manet, seque ac Historise fuisse titulus sancti.
Senioris Landulfi et Arnulfi, a Puricello promissa?

SANGTI ARIALDI

CONCIONES II

AD CLERICOS MEDIOLANENSES.

De continentia sacerdotum.

CONCIO I.

(Exstal cap. 1, num. 8, Vitm Arinidi supra editw.

CONCIO II.

[Vide in Chronico Landulfi Senioris, Patrologiw tom. CXLVII, col. 955.)

CONCIO

Ad Alexandrum papam, natione Mediolanensem, ut Herlembaldum Vexilliferum

Eeclesiae faciat.

(Videubi snpra, col. 917.)

 UOMlSiMLXXIl.
A.XSO

SANCTUS ANNO

COLOMENSIS ARCHIEPISCOPUS.

VITA SANCTI ANNONIS

Scripta graviler jussu Reginhardi, Sigebergensis coenobii abbatis , a quodam, qui tamen
nomen suppressit suum : satis autem indicat se Sigebergensis ccenobii monachum fuisse.

(Siiiucs, Acla sanctorum, 4 decenib.).

PROLOGUS.
Fides historia; hujus. Cum nonnullis id consuetu- A. Ejus est imposili laboris merccs, ipse legeniiiim
dinis sit, reprchcnsioni niagis, quam cniendationi profeclibus singulariter coronabitur : nobis nihil
fraternae operam dare; cumque sint et alii, parlim hic debelur, praetcr quod dmn obedientisc voto prse-
invidi, partim revum ignari, qui conlraria sentiant cipicnti concordavimus, suis participari pvacmiis,
de iis, quu! propositi operis series pollicctur : ea aliquod spei patiociiiium habemus. Quisquis cvgo
uobis utique consolatio est in descriplioue vitse san- noii immcmor animalis bruli (Num. xxn), quondam
cti Patris Annonis, qttod obcdieiilise non lcvis ne- in noslva vcrba divinitus prorunipentis, hanc vcl
cessitas ad hoc nos impulit : et quod is laudc| ejus auribus dignatus fucrit bistoriam, credoanon valdo
deelamatiiriis in medio teslis babctuv, quem et de- personce, vel verborum vilitate movebituv, dumino-
votionis puiitas, et rerumnotitia urgent inidipsum : do navratio tota illi serviat, quem in sanclis sc.is
quem et auctoritas tanta robovat, ut ctiam sit ido- laudare «juvenes et virgines. senes cumjuuioribuy
neus pev se fidem facere eovum, quas aliunde testi- (Psal. CXLVIII)» pcr Psalmistam ct moncmur, ct
bus vacant. Hic est, inqtiam, Patcr Ueginhardus, praccipimur. Cseterum de prolixitate ncmo causetuv.
ccenobii Sigebergensis venerabilis procurator, [i. e. Quein diligimus et veneramur, cujus clccmosynis
abbas], qui forinam scribendorum tradcns, ita ct patrociniis dic noctuque sustcntamur el rcgimur,
me suorum ultiinum huic operi subjugavit, ut ctim honore digno nunquam a nobis rccompensabitur.
verbis propriis utai, ejus omnino sensuiu scquar : Quod el ipsum do suo quemque palrono, si devotus
sicuti inoris cst puevilis, elemenla prima leulanlibus, est, senlivc 11011
dubitamus.
id sonare, quod prius vox moiutoris prsemiscrit.

LIBER PRIMUS.
I. S. Annonis parentes. S. Anno puer stndiis mili- B! turse constructioni necessario parabantur. Sed coe-
taribus adhibelur. Avuncidiisejus persuadel ei ut fial lestis pater, qui« quos prsedeslinat, hos ct vocat
clericus. Mirepro/icilinlilteris. Aimo gciicriselpatriae (Ilom. VIII), » qtiod anta tcmpora ssecularia miseri-
suaedecus.sidcribttsipsis mcritis allior, ex Alemanno- corditer iu Annone disposuit, in (ine temporum im-
rum populis duxil oviginem. Pater ejus Uvaltevus, mulabiliicr adimplcvit. Dc illo quippe vcridica voce
matcr Engela diccbatur: ambo sludio religionis dicitur : «Non est sapientia, non est prudentia, nou
insignes, lllamque, qua ssecundum saeculum non cst consilium conlra Dominura (Prov. xxi). » Eo
adeo celcbrabaiituv, clavilatem, cuin essentlamen ex ilaque aspirantc, avunculiis prscfati pueri.Babin
ingcnuis ingcnui, nobilitatc quse cst ad Deum, valde bergensis Eeclesise canonicus, patriam, propinquos
transcendentes. Horum in lilios et lilias fusa fecttn- et notos inviscre veniens, ubi co;;scius esse ca;pit
ditas, posteritatis suse satis inclytam produxit fa- crga Annoncm deliberati palris consilii, protinus in—
miliam,aliiseoruminecclesiasticas, aliisin saeculares doiuil, segre ferens tam egvegise indolis infanliam
sublimiier transeuntibus disciplinas. Amplius autem muiidaiiis primitus conficiendam negotiis, ac non
bonae suae indolis generosilatem Anno moribus, potius, quod fulurmn erat ad [ob] niultorum pro-
ingenio formaque commendans, cunclorum oculis feclum, ecclesiasticis informandum disciplinis. Qua-
gratiosus, omnium animis amabilis ccepit habcvi. propter explorala opporlunilate, secretius convc-
Unde patev magnis exhilavatus gaudiis, licet admo- niens pueruni, et blande complexans, sic interro-
duin veligiosus esset, dum tamen , ut vir soecularis gat : Quibus studiis, quibusve occupalionibus, Anno
animi, pro terreuo noniinesatagil, oum perexcrcitia fili, inservis? Eo dulciter et innocenter arridentc,
militaria mundo nutrire coepit. Datusque puer ad Q avunculus sermone, tantillo salis congruo puerulo,
hujusmodi studia, didicit hinc intevim forlitudincm decoelestis regui gloria, velpoenis infcrorum brevi-
movaliuin disciplinavum nobilissimam, dum cve- ter prsemisso, siibscquentcr intulit : Placctne libi
bvas asperitates patitur algoris, dum inedia, sitiquc, scrvilusOmnipoleiitis,ct clericalis ovdinis discipiiiia
supev bsec ct vigiliis aesluat: quic cuncta in eo fu- vcl habilus? Qtiod cum ille libentcrannucrct, avuu-
 1519 S. ANNONIS AUCHIEP..COLON. Ii20
ciilus c.vabuiidanli r.eiitia graliarum vota corde ct A jauetilcni ciiiii iilein vcncrabilis vir imperal-.iria I -
ovc Deo pcrsolvcns, sic dcmiim convcrsus a;I ciim, galionc li-ansiiiissus, salulationcm raandaia
ail : En ego proxima luce rcccssurus, professionis regis absolvissct, ct jamposl ad
et orilinis mci locum, Deo prosperantc, quanlocius testantibtis qui adcvant, idcmhospiliuin rcmeassct,
pontifcx dixissc fcr-
adibo : tu vcro, lili, domesticis abjectis impcdimcn- tuv, cl se ocius morlis jnra subiluruin, et Annoiieii»
lis, clam palvc tuo disccdcns, in itincre mc t.ra'.:s- vice stia Coloniam susccptiirum.Alque illo post haec
eiuilem prsestolarc, lioc certtim mente babcns, miii- vevba obcuntc, tanietsi jam Aunoiicin velocius rc-
qiiam le ab illo desereudum, sub cujus prolcclio- gredi necessitas rcgalis ncgotii pcrurgerct, non ini-
»is alas iiiiiic confugis, quoadusque in spcm ct glo- nicmor illo tamcn bonae snse consuctudinis, fnncii
riau; tutius generis tui, non modotemporalibus, sed cjus, quousqtie lerras inandaretur, magna covdis
et a^ternis in ccelo commodis et dignitatibus ampli- coiilrilione obscquebalur. Legcrat enim, el opere,
(iccris. Quid plura? Anno pucr non pucriliter atifu- quoad vixit, seniper implevit : « Melius cst irc ad
giens, ut prsemonitus fuerat, inler fruleta salicum domum luctus, quam addnmuniconvivii (Eccle. vn)»:
delituit, donec a praetcrcunte furtim sublatus avun- laudabile satis, iino iicccssarium ctinclis inctilcans
culo in schola Babinbergcnsiuin, qui tunc lemporis cxcmplum : quoniam, sictit illic scriptum est, < in
disciplinse, rcligionis ac sludii fervore cunclis in illa fiuis cunclorura admonclur homiiiuiii, ct vivcns
Gcrmania pracpollebant, succiduis teniporibus ma- cogitat quid fiiturum sil (Ibid.). i
giium Ecclesioe documcntum futurus, adlitteras po- IV. Colonicnscs aigre eum suscipiunl. Colonicnsis
sittts est. In quo studio per incremcnta lcmporum, Ecclesia quantum sub illo crcverit. Per id lcmpus
accrescente simul ardorc disccndi, ope et gratia co- B imperator apud Conflutiiliani iiiorabatur , e cccc
mitc illius intimi magistri, de quo Veritas teslatur, adsuiil optimatcs ct tapita populi Colonicnsis, baiu-
« Spirilus ubi vult spiral (Joan. m) : > maximas Iiim episcopalcin rcgi rcslitucntcs, inque loctim de-
hiimanoriim divinoruinque volumintim acris ingenii functi idoneum succcssorcm supplici prcce unani-
adolescens bausil divitias, unde postea suo lcmporc miter postulanles. Tunc, ut in bis rebus ficii cov-
credilis sibi populiscructarct nova et velera. Quid- tuni esl, aliis atque aliis bac vcl illac pvo libitu suo
quid ad cxerccnjum ingcniuin, quidquid ad nobili- vel conimodo, proinissis, consiliis, seu prccibus
landos mores coinpetciis, ct jucundum auribus vel rec;c-m sullicitantibiis, Dcus arbitcr summus io
oculis sese offerebat, statim ttt apis prudentissima cujus maiiu cor regis cst, el quocunque volucrit,
ingcniosc pcrlustraiis, alveolo cordis inlulit, ct vevlit illud (Prov. xxi), non in alium, quam in
.suisqiiaicloque armis Golialh infandissimum jugula- solum Annonem, sentcnliam regis ct vohmtatem de-
turus (/ lieg. xvn), jugi meditalionc torrentes elo- duxit, laudanlihus aliis, aliis uon sine felle rccla-
quenlise soecularis, quasi per naturam viclor obtinuit. manlibus. Susccpit itaque rcgiis cx manibus virgam
II (I). Mire projicil in litteris. Ab Henricp pastovalem, patris et magistri figuram pr;cl<Mi-
imperatore in palalium asciscilur. Forma corpo- dentem : suscepit et aiinulum in dotem fidci con-
ris ejus. Ilis ct hujusmodi profectibus in altum scrvandse ad Deum ct ad sponsam suam sanriani
vclut cedrus Libani succrcsccns, ubi robur vivilis Eccles#am. Nec inora, in similitudinem Moysi, dux
octatis • ingressus cst, magistcr seholarum inibi salvandorum pnpuloruin Cnloiiiam ingrcssus, pio-
clfectus, probitalis stise ct virtutum ramos longc tinus caninis riclibus oblalrantcs audivit : « Quis
lalcque per ora miiltorum ccepit extcnderc. Epi- istc cst, vcl quis cmn conslituit pvincijicm et judi-
scopos accersitus adiit, nec lattiit pvincipes : a C ccm supernos?» (Exod. n.) Simiilqsie pollutis ct nc-
quibus pvo sua vevcrentia in amicitiam admissus , fariis labiis claruni nomcn divse memoricc Brunouis
Ilenrico tertio Romanorum Auguslo facilc inno- avcbiepiscopi pricfcicnlcs, cjusque facta qnasi in
tuit. A quo in palatium assumptus , brcvi apud ipsitis laudem, reaiitem vcra in dcrogationem An-
euin prac oinnibus clericis, qui in fovibus palatii nouis sinistro corde jaclaulcs, itevuin itcrumquo
cxcubabant, primtim grali;e et faiuiliavitalis locum tumulluosevocifcrabantur : Quis istc esl, cl ubi si;nl
obtinuit: hoc pvoecipue diligentibus in co omnibiis illa, qtiibus amplificaturus est Coloniam? Iloc ilii
bonis, quod jusliacrecti adraodum tcnax essel, dixeriiut, geiiimina ct sequaces corum, qui vi-
alque ia causis omnibus pro suo tum stalu , non perea lingtia Dominum Salvatorem fabri filium
adulando, nt coeleri, sed cuin magna libertale oblo- conviciabantur (Matth. xu, xm) : nobis aulciii
quendo, justilise patrocinabalur. Eral autem prae- el cunctis deinceps saeculis luce clarius constat,
ter virtutes animi cl morum gloriam, corporis quo- ex quo Colonia fundata est, uniusnunquam cpisco-
que bonis ornatissimus, statura procerus, vultu ve- pi sludio (salvo Bvunoiiis, ut ita dixerim, pvivilcgio)
nerandus, lingua promptus, vigiliarum ct inedise tantum opes et gloviam crevisse Coloniensis Eccle-
patientissimus, poslrcmo ad omne boni opcris cxer- sisc. Scd his in locis suis plenius dicendis, nos liis-
ciliuni naturse muneribus affatim inslruclus. Cui dc lorise vestigia insequenles, cceptic narrationi operam
virtute in virtutcm, instar aurorae in asccnsu suo, demus.
procedenli, sicut apud Dcum crcvit sauctitas , sic y.Anno 1055, quinto NonasMartii, ordinatur epi-
item de gloria in gloriam, dc honore ad lionoreni in scopus. Igitur auctoritate simul et metu regise niaje-
dies proficienti, apud lioinines accessit auctoritas. j) statis pressi, qui quasi contra montem seu impelum
Actuni est boc non humano arbilratu [libitu], sed fluminis nitifrustra proposueranl, tandeni necessi-
consueta Dei providenlia, qui sciens Iticernam tatem in voluntatem vertentcs, in consccrationcm
suam cclebcrrimo in candelabro ponendam , nt lu- clecli pontificis communiter consenseriint. Fit con-
ccret (Mallh. v) oinnibus Ecclesise liliis, ne re- ventus episcoporum, ac lotius ecclesiastici ordinis
pcnlina exallationis cjus novilas niiraculiun dunta- virorum, procerum quoque frequenlia cum ambi-
xat gigneret, non hetiliain, merilorum ejus luccm tione nimia, diversi etiam sexus et setatis ingcns
ante voluit mundo declarare, quaienus eo frucliio- populositas : quos omnes sua bencdiclionc, sua gra-
sior ejus (ierct promotio, quo el gratior : quod et lia pcr serviim suum Annoncm Christus Domiiuis
factum cst. ca die rclevaturus, cuin angelis advenerat, sanclis
III. Anno 1055(2) fil Coloniensis episcopus. Dcniquc omnibus pro concive ccelilus destinalo congauden-
exactis in palatio baudmullis uimis,iiiagiiaiuipcraio- tibus. Producitur interca ordinandus ante altarc,
ris, magnaomnium, qui eumnovcraiit, exspeclaiione vestibus sacris induilur, olei sacri liquore pcvfun-
lylepluscsiAgrippiiise, quseetCo!oiiia,nobiIemscdeni, dituv, et veve lavga sancli Spirilus infusione repente
Hermanno,nominis hujus prscsulcseeuiido,aii'iCpaucos mulatus in vivuiu alium, anno Doiniiiicse Incavna-
dies ex hac luce sublraclo. Ad qiicni in lccto niortis tionis millesinio quiiiquagcsimo quinto, quinto No-
(1) ln hoc capite quoedam atl vevbum acccpia sunt (2) Bav., Marian. Scotus et Sigeb. Iiocanno. Lamt).
ex Lambevlo Scliafnabuvgciisi. Scliaf. et llerm. Coutract. aiinolOSO.
15"2I VITA. — I.IB. 1. 1522
nas Maviii.poniiurcalhedra cpiscopali, ad legeiulani A adirc. Mox saccr antistcs auctoritate plcnus, tali in
sanclam Ecclesiam el plcbem uuivcrsam. Jamqiie ncgotio impcrialcin parvipendcns inagiiiliceiitiani,
instabat bora sacrilicii singulavis, ciim cccC pontili- sicul parccrc solitus cvat inopi cl paupevi, sic op-
calibus insignitus ovnamcntis, acccssil ad altave porluuilalcm adcptus, misericors sinc misericordia
poniifcx summus, vcve saccrtlos t:l lioslia Chvisti. sievirc co:pit in principem. Nain vcbcnienlissiinis
Ubi quaiila coinpunclione,qiiania covdiscontrilione illip.n invaiicns covvcptionibus,quidquid animo p;o
iiiinistcrium illud peregcrit, quis suflicial cxplicare? jtisliliacoiicilalo sc oblulil, libevc ct constantcr ef-
Totus enim iu lacrymas fusus, tanli sacranicnti vim fabatur illumquc durissimis vcrbcrinn plagis afTti
in seipsiini cxccpit, iniraiilibiis nonnullis inimensi- cium, non aliter ca dic coroiiatum inccderc consen-
latem lacrymarum, et cum gcinitu quodara el sus- sit, qiiam prius manibus suis tviginta tres argenli
pirio, simulque pcctoris tuiisione, covdis illius se- libras in paupercs cxpendissct. Nec abnuit impera-
creta per boc rimantibns. Ail cujtis prcces ccelum lor, scd ctincta co ordine, quo dicla sunl, superni
tuiic paluisse imlli dubium, cum ct ob boc ipsum Judicis rcspcctu et passus cst, et fccit : sicque de-
misevicois cl miseralor Dominus ciim posuerit, ut muiii morcsuo indutus processil. Miranda sane con-
pro sui greg-s excessibus intcrccdens, in tcmpore slantia procsulis, nec niiiius laudauda buinilitas
iracundiic lievet reconciliatio. Postquam vcro mis- principis : porro in ulvpqiic limovis Dci imitanda
sarum solcmniiscum bencdiclionepoiiiificali finitis, perfcctio. Et quia sc occasio pra:buit, licct per di-
couvcntiis ille solutuscsl, ipseilcinccps in oninibiis gressioncui, tie cjusdcm rcgis movle, in qua onmis
tam ecelesiaslicis, quam veipublicoe negoliis baud iitjuslitia: frciialaxatasu-nt, infcirc libct mcnlioncm,
imparcm sc acccplscdignilali geicbat, ct sicul cdi- B ob id pvsecipue, quoniam vivtus non niinima bic
tioris loci insignilus, ila cuuclis virtiilum gcueribus orcurrit Annonis, qucm prophclix spivitu subindc
intcr cseterns ivgni prijicipes eouspiciius incedebat. Iloiiiisse vcritas ipsa diffamavit.
Hcddcbalsiillicilus, qusesunl Ca:saris,Csesari;ctquae VII. S. Anno prwvidet regis mortcm. Victor pon-
sunl Oci, Deo (Mnith. xxn): quia Cobmiensis no- lifex vcnil Goslariam, quw est Saxoniw urbs. Obilus
initiis liiajeslatcin et ssecularcm ponipani ambilio- Heinici imperaloris. S. Anno nuirit fitium ejns. Qui-
sius pcnc, quani aliquis cx piu-cessnribus cjus, os- biisdam simultatibtis inter ipsiiin ct regcm fiaudc
tentahat ail populum : ncc pvoplcvcalamcii inviclum mnlignar.liuni obortis, cum rcx mcntcin, quam con-
iiitcrlantasocciipalionuin pr<>cclhisspirili!in,iinquam ccpcrat iu avchicpiscopum, mandatis solilo duviori-
rclaxabal a studio divinarum rcrum. Jejiiniis non b-iisdclcxissct, prsesul ad audiciiliaiii vcniens, ra-
adeo.quaiu lcgitimis, scmacerabal,— sciens scriptuni: liinie ctjustiiia pro causa sna agere laboravit. Cui
« Oiimia muiida mundis [Til. 1) : ct nibil reji- facullalc crcpta hac pvogvedicndi via, landeni iu
ciendum, quod cum gratiaruin aclione pcrcipitur h;ec vcvba prorupil : Kcx cxccllcntissimc, cadestis
(/ Tim. IV). » Pernoetabat plerumquc iii oralioni- Hcgis iiitiiilii, ciijuscunquc discoviliscautodii nialuni
lius.ct per ccclesias, paurisac certis comilibus , in- vcriioc anno nou pvsevalcatinlev nos, quandoqui-
lerduni uno tantur.i pucro conlciilus, discuvrcns (lcin anno proxinio quid nos maucat, mcntium no-
nuilis pedibus, noiinunquara eliain cilicio ad car- slvavum iiuiic pcnclralia latct. Qu;c diccns, regcm,
ncni indiilus, Ilcns proccdcbat. Et dicm quidem in qticin prsesciebat boc ipso anno niorilurum, cmcn-
disponcndis privalis scu publicis negoliis, noeiem dationis vitse nisus cst aJ scmilam reducere. Scd
vcro lotam in Dci opeie cxpcndchat. Nam liiiic poe- ~' crcscenlihiis pcrdicsaliis atque aliis ex causisdis-
nilcnliamagcre, errata conlilcri, coinniissa dcllcre, rordiarum spinis, ilevuin cuiiam adiit in Goslaria,
oii rovpovalisquoque flagellicastigatioucm, infcvio- quo pcr idcm tcmpus, niagna totius rcgni princi-
r!s pcrsoii;e nianibus tantus pontifcx humiliarc se piini cxpcclalionc, vcnerabilis papa Viclor, qui et
iimicruhuil. Multa illius in paupercs, in pcregrinos, Gcbcliardus, convcncrat. Ii!ic compositis utvovum-
i:i clcricos, in monaclios beniguilas, mira libcrali- qiie animis in pvioris amicili;c statiim, disccssurus
las crat. Nullam intra dicccesimsnani congrcgatio- ai'Ciii|ir;esul, sic sciscitalus est rcgem : Nunquid
n 'iii pvsctcrmisit,quani non aut pra:diis, aut scdift- dilcctionis ct gratioe veslrse rcccdens amodo certiss
ciis, aut slipcndiis sua specialiter donationc auclam cro ? Id rcge baud aliter se habcrc lcsiantc, subjiiii-
viia dcccdcns reliquerit. In judicandis causis sub- xit ali|uc ait : Scio, scio iion nos iiiiituis in hoc cor-
diloriiin ncc odio, ncc gralia cujusquain a vero ab- jiore dcinccps fruiluros aspedibus, quorum altcr
dnccbatur : scd seinper in omnihus propositam in- iii inoiteni cito rapiclur, altcr adliiic in ccrtamim:
ileclinabiliter sequcns oequitalis iincain, ad evcrten- rclhiqiiclur. Idcirco valere vos optans, quia saiis
diim jiidiciiim nec cousitlcrabat pcrsonam paupe- fvucliioscsatisquc salubriler animse vestrse Coloniaiii
ris, ncc honorabal vultum potentis (Leiit. xix). disposuci itis, ipsc qualiscunquc paslor ejus hoc in
Cujus rci idoncum satis etcvidcns subjicimus cxcm- Dco praesunicns polliccor. Rex protinus mctuni,
|ilnm. qiicni conccpcrat, pallorc vultus insinuans, in quem
VI. Prwclarum cximiiv liumililatis et virtniis in isla diccrcnlur, vehcmens perquisitor fuit. Vos, ait,
impsratore excnipltim. Rcx Heinricus, Romanorum h;cc liim tristis cxspcctatio inancl. Quod uliquc rcx
palrilius, sceplra regalia moribus, pviidenlia cl glo- ipse, vclocitcr finicns vitam, vcruui fuissc declara-
ria rcgaliler obtincns, ac justissiiuis lcgibus tam in D' vit. Eo autcm viam universse carnis ingrcsso, fidci
divinis, quam iir huraauis admiuislraiis, ita se ex- cl dcvolionis nffcctu r.on minus dcfunclo, quam vi-
tciius agcbal ad popiilum, ut sui tamcn non obli- vcnti, saccr pvoesulassistens, jejuiiiis, vigiliis, ora'
viscerctur interius. Considerans enim lanli nomiiiis lionibus ct cleemosynis, spiritualibus videlicet reme-
niajcsiaieni longe suis prseccllerc mcritis, nunquam diis, animain divinoebonilali rcconciliare non ces-
insigiiia regalia sibi prscsiimpsit imponcrc, nisi clam savil. Instiliiit proetcrea annualcm cjits mcmorian
confessionis ac pecniteiilioe, vcrbcrura insuper sa- agi Colonisc ipsc quandiu vixit,nunquam illius spc-
tisfaclione, '.icentiam a <|uoIibct sacevdoliim sup- cialitcr iinmcmor. Ejus quoque liliuni, noininis ct
pliciter mcrerclur (5). Evgo tcinporc quoilam ma- rcgni bicrcdcm, ad honorem iinperii clccclcsuc pro-
gna inimineiitc fcstivitate, cum pontificcs, duces ac vectum suscepit nutriendum, nuillorum propter hoc
comitcs, cujusciinqiic alius dignitatis scu ordinis invidiam coiitva se accendens. Sed non dcstitit in
viri, regiam usidique propcrarcnl ad cuviam, cumet laborando spc fvuctus pevcipiendi,vcgalilcv pucruni
ipsum mos et honov impositus tvabeatum cxigerct nutriciis, sublimiter erudiens, adeo ut ipsius postca
procedcre, non inscitis sanctitatis ct vitse probatis- teslimouio, vir in tolo rcgno profundioris animi
sinii iuter pnesulcs Aniioiiis, ul su;e consuetudinis illo non invenirelur. Fecit ct hoc olim Joiada pon-
scrvarct iustilutum, supplcx ct pamitcns cum coepit lifcx saiictus in rcgc Joas(// Paral. xxiv) : scd not.
(5) Hujiisniodi piam inipcratoris consucludincni cuni iinpvokirit quitlamj, pro ca scrijisit Pctr. Da-
miani epistolam apologeticam.
1325 S. ANNONIS AHCIIIEP. COI.ON. 1524
dissiniilcmbonitatis suse rclribntioncm, ut ille, sic et A, impcndcns. Cum cnim csset erga cunclos inopcs
hicproh dolor! consecirtus est. Verum his sepositis, miscricors ct compaticns, erga patipcrculas tamen
ad vitaeejus instiluta describcnda stylum vevtamus. et carum infantulos speciali quadam miscralionc
VIII. Crebro concionalur. Multi confluunt ad au- ducebatiir. Quod hujusmodi fcniinse experimcnto
diendas eonciones ejus. A pvimis ordinationis suse cognoscentes, explorato nonnnnquam tcmporc, in
temporibus, congruum et vere dignum olficio suo plateis scsc grcgatim oblulerunt, pai vulos ci suos
opus arripicns, juxta docentis Apostoli monila : « In cum clamcrc suppliccs objieienies. lnt vdum tvans-
omnibus labora, opus fac cvangelistae, ministeritim icns , ct prae lassitiuline diutiiioe cxpcclalionis in
tuum imple (// Tim. iv) ; » omnem episcopatus soporcm vcvsosconspicicns ejusmodi piicrulos cxesos
sui parocbiam perlustravit, bomines lidei ac penc ct scininudos, aliqucm cornm, quem ncc digiium
totius religionis ignaros, solo autem nomine Cbri- oculis quis avbitvavetuv, pic ad se ailbibens, ma-
stianos, assiduis praedicationibus ad catliohcoe pic- tevna vice exosculavi cccpit. Qu.xdam ctiam propries
tatis cultum informans, breviter et apeUc comple- non habcntes, alicnos infantulos cxpcticrunt, in du-
xus, quid credi, quid speravi, quidve amavi opor- hium habenlcs Aiinonem erga ipsas misevicordia
teat. lmpcravit dcin aiictovitatcpontificali, siiasilque iiiotiim iri, si talibns onustsc sarciniilis, cjus con-
pietate palerna, singulos auditores luec eadem doini spccltii pvocseiilarciitiiv. Intcr h;cc solcmnis ci mos
suse evangelizare, bonam illis pro hoc a Dco vicissi- crat, vertente scmper auno, a vigilia natalis DnmiMi
tudinem pollicens. In quo cousque profecit, ut pueri usque ad inlactse gcneivicis cjus piirificalioncm, pcr
quoque tcneros infaiitisc aunos nccdum cgrossi, (i- coiitinuos quadraginta dies qiiamlibcl laclanlcin
«lem, ut asserunt, beati Annonis inviccm discercnt, rjj habcre, ci:.j:is mani! us aquam pvscbcns,ipscmel pe-
invicem docerent et cx ipsa boni sludii assiduitate, dcs acmaims pavvuli lavit, moxque calis alimcnlis,
singulis eorum cam mane vcl vcspcre coram Deo solidum uiitim porrcxit. Super b;cc ct xeiiodocliium
pronuiitianJi quasi lex inolaverit. Habebat anlein Coloniac conslruxit, languidos, ci dcl-.iles, cl orniii
hoc insignc meritorum siiorum apud bomincs indi- dcstitutos solatio illuc inferens, dcpulalis ad covum
cium, quod quolies prsedicaluriis in publicum pro- subsidia quotidianis stipcndiis. Niiiiqiiani pasipcrem
cessisset, tanlis subilo lacrymis inimaduit, ut om - sc inclamanlcm absque miscricwdia prnilerivit,
nitim corda ad miscrationcmcommovisscl :tum inel- nunqiiam veniens ad iiivisenduiii egenos, inoiiaeiios
liftua, et compunctioneplcna vevba pvofundeve, cle- vel canonicos, absquc charitalis larga niaiiu rcinea-
iiienliam Dei proponcre , jiisliliam non laccrc : vit. Sane in Cccna Dominica (piaiiipiodigus fucvit,
hortavi bonos, ut ad meliova proliccrcnt : malos, ut siipevffiiumcst memorare, csun nec parcus quilibci
aj perpetrata cessarent, orancs in commiine, ut sc ea dic nianuin rotrahat ah elcemosyca. llis omnibus
rcos clamarcnt, ac pro lotius mundi ncccssilatibus aiitecelluiil numcro et admirationc, qua; per nocttir-
ommunem Domintnn invocarenl. Quis unquam vel nas lenebras, solo Deo teste, rarissimis sccrclaliuin
saxei cordis Annoncm in ccclesia Ioqiientem au- saoruni duntaxat exceptis, opeialiis csl, cum qui-
iliciis, a lacrymis valnit lemperare? Denique ab cx- bus, ut dictiim est, noclu sanclorum limina cir-
teris etiam et rcmotioribus pvovinciis, ob solam in- cuiens, peregrinos et quibus non eral tectiim, ii:
dtilgentise et doctvinoeejtis famam, plnrimi confluxe- porticibus, in angulis vasisquc vinariis pev plateas
runt, omnibus deliciis prseferentcs Annoneiiiaudirc, cxpositis, scvutatus est: quos inventos pavit atque
«Hvitiasincomparabiles ocstimantcs, ejus indulgenlia , vestivit, allalo sccum pvo lioc ipso viciti et vcstiiu.
relaxari, ejus bcnedictione prsemuniri. Proetevea C' IX. Lamentabile cujusdam parluricnlis spectacu-
pietate et misevicovdiae opcvibus nullo evat infe- lum. Cumquc movc consueto pev cujusdam noctis
rior. Nam agricolas etdebitores rcddituum, anteces- silentia pro ncgotio simili csset cgressus, lamcnla-
soriim suoruni nimiclato vel siipcrfluilalc gravalos bile et omni miserationc plenum in itinere offcnilit
ct prope nudatos intelligcns, exactovibus ut pavce- spcclaciilum , mulieretn, quam ob inopiam nnlliis
rent jussit, singulis vcl totum, vcl cx parle, prout hospilio dignabatur, recentis et ipsa hora edili in-
opus erat, rcmiltens. Pauperum, peregrinorum et fantis partn periclitatam, stiper nudam liuinum scse la-
infirmorum prima illi et pevpes crat sollicitudo, imi- crymabililer volutantem. Eral ergo vidcrc miseviani.
tanti cum, qui dixit : « Estotc miscricordes, sicut Nox tenebris densis vagantem occupavcral, fatiga-
et patcr ccel 'stis misevicors cst (Luc. vi). » Illu- lain telliis coenosaac pelrosa scminudam excepcrat,
csscente eniin primo surgentis diei crepusculo, ecce famc et siti confectam frigtis amplius vexabat, nulliis
velut examen apsim, turba egenorum undecunque mortalinm aderat, ct eccc, urgcnte naluia, cdepit
convolans, ejus quotidic fores obsedit, suflicieniia cruciari, voces cmittcre, suspiria crebra trahcrc :
alimenta hora staluta singuli pcrcepturi. Iiiter quos tandemque enixam prolem in pulverem ftindcns,
o:nnes miserrimi quique ntimcro viginti quatuor ipsa disjectis bac et illac miserabiiiter mcinbris, nil
perscvutati, seorsum cbngrcgabantiiv. Ante quoviim ultra proetcv movtem exspectabat. Hac cvgo misevia
pedes humiUime procumbcns pontifcx sumtiius (i), quid iniscvius? Supervcnit igilur, ul dictuin cst,
postquam lavil ac tcrsit, osculum quoque cordis ct sacer prsesul, ac prolinus vclut ictu sagillsc trans-
oris imprcssit, nccnon manihusaquani infuilit. Con- verberatus, represso gradu, prse borrore ctmiseria
summato lninistcrio humililalis, vcrsus cst ad opus D ) substitit attonitus : ctim ecce gravilale pontilicali
charitatis, cum cibo et potu unicuiquc nummum poslposita, inslar vclocissimi cursoris repvopevavit,
porrigens. Jam vero imininento hora ct neccssitato, imposiloquc humeris suis grabalo cum stramcntis,
uht et ipse consedit ad mcnsam, more solitn, quot- celcrilate qua vcnerat, rccurrit. Mox abjeclo a ccr-
qtiot supervcnerant, inlroduccbanlur antc eum ad vicibus onerc, incurvavit se quaiitocius ad jaccnlcm,
convesccndum peregrini. Tum ex singulis, quoe piicriilum pannis obvolvil, ipsam a lerra sulilaiam
inensoe erant imposita, partem pvopa deciman colli- in lectuium collocavit, ac pvopviis cxtvactis vesti-
gens, pro reliciendis hac cl illac pcr urbem oegrotis bus, titvosque diligentev contcxit. ln codcm loco
in locum unum scpavavit. Postrcmo mensa submota, dispositis pvo sustenlatione cjns, quousque conva-
survcxit vcrc patcr ovpbanoriim, vcrc judex vidua- lesceret, neccssariis, proccssit vcre prccuni siiavum
rum, ct tanquam diccret : « Sinite parvulos venirc consecuturus cffectum, qui lam huinili et pio mini-
ad me, talium cst eniin regnum ccelorum (Matth. stcrio pcr horrorem coecsenoctis in minimis mem-
xix) : » acclinans sc, manu propria cibavit pupillos, hris suis illi obsecutus est, qiiein quondam pr<»no-
refecit orplianos, aluil filios pauperum , delicatiori- bis incarnatum, Virgo Matcr vilibus « obvolutum
lms escis cx mcnsa per seipsum in hoc reservatis ; pannis, rrclinavit in prscsrpium (Luc. n). ».
pretcrea matribus corum, familiarius suas illi mi- X. S. Ursnlam et socias rirgines invisil. Alia quoe-
scrias coaqucrcntibus, ncccssaria miscricorditcr dam subicral nox, cl vir Dcodevolus, sestirnationis

(l) Obswva Icctor : hic pontifex siimmus, pro archicpiscopo diciliir

1523 VITA. — Ll». I. 1526
humanae fugiens oculos, venerandos sanctaruiii vir- A pcr noclcni discursus, zclo juslitiae inflammalus,
ginum cineres supplex cccpit adire. Quod una cx ncfarioecoiiimistionis bomines dcprehcnsos, ad ex-
consuetis mulierculis sollicite prsevidcns, ncccssi- emplum oiniiiiim decalvari acdecoriari publice man-
late simul ct arte instructa, nescienti hac fraude davil, presbytero cuidam ex familiaribus suis huju-
obviavit. Scilicet proeter mendicitatem nil ad indi- scemodi potcstalc concessa : cui jugis imminebat
gentiam corporearn cerli habcns, filiolum suuin in ex obedicntia nccessilas, ab incipientibus^ noctis te-
lacte recenti positum, ante venienlis vcsligia clam nebris ad sequenlis exordia lucis tales excursus ob-
mcdia deposuit in via, scseque inde proripiens, cum servare. Noiinullas lamen illarum, quibus proh pu-
festinalioiie in lalebras imuicrsit. Nec mora, sacer- dor! castitas vcnalis erat, ad se accersitas verbis ca-
dos approximans, ubi primam vagientis infantuli stigans, donis quoque demulcens, vel ad continentiae
vocem aure percepit, prre dolore totus intrcmuit, propositum, vcl ad honestse copuloe coiijunciionem
varias animo gerens passiones,unde puer liujusmodi deduxit, animas earum a morte salvans (Prov. x)
ca hora noctis illic haberetur. Interea velut ad ob- pcr charilateni, quse operit multiludincm pecca-
sequium Christi, sub feno cubantis, impigcr accur- torum (/ Petr. iv).
rcns, flexo corpore pucrulum a terra suscepit, nie- XIII. jEdem undecim millium Virginum adil.
mor sancli Simonis, qualilcr oliin infantiani Salva- Confessio sacramentalis quid prwslet. Tuetur mira
tovis piis ulnis ampiexus (Luc. n),pacem ctsalutem humanilate famam lapsw cujusdam. Sunt quamplu-
sibimet iinpvecavetuvet populo. A cujus dcvoiionc riini scpulcris dcalbatis siniillimi, qui Phaiisxoriini
in ve dissimili eldissimilia scnliens, t.ali gralulabtui- more de sanctilatis munditia foris tumentes, cum
dus onere ibat cubiculum repelcns : illum imilatus, B sint ossibus niortuoruni iiiltis pleni (Matlh. xxv),
qui relictam piis humeris ad ovilia reportavit ovi- erga peccantes vel infirniiores quoslibet non com-
culam (Luc. xv). Confcstiro autem paterna sollicilu- passionc, sed conviciosa quadani dedignalione fe-
dine nutricem parvulo procuvans, quem cavne 11011 runtur : qua profccto peste Aiino, suis in oculis lm-
grnuit, spivitali rcgenerationc per baptismum me- niilis, nuiiquam laboravit. Siquidcin noclc quadani,
liiis regeneravit : qucin ct a fontc sacro suscipicns, pvofundis tencbris omniacircunidaiilibus, ipse morc
Annonem post se nominavit, singularis palrocinii suo sanctarum virginum limcn ingrcssus, aliquem
spcm ante Deum in illo sibi providens. secessii in angulum, quo sccrclius slans, prccibus
XI. Quidam ei necem muliunlur. H;cc igitur quoti- obnoxius inscrviret. lllic una cx consororibus in fa-
dianaviro Dei institutio, boecincessabilissollicitudo, cie j'acens, crebvis singultuuni et intcvnoruni gcmi-
hic labor, hoc studium. Ctimqtie talis essct, qui verbis tutim vocibus, divinsc niiscvatioiiis aures fcriebat,
beatiJob dicere possct, « Oculus fui cscco, ct pes amarissimis lacrymis ac pcctoris tunsione, pcrpe-
claudo : patereram pauperum (Job xxix)—etcor vi- tratam nuiicr carnis dclcctationem graviter deplo-
duoe consolatus suni : ct cuin scdercni quasi rcx rans. Cunique immanitas piaculi stimulos compun-
circumstanle exercitu, evam tamen mceientium con- clionis ci excilassct, acriorcs lamen reddidit jam
solatov : quia ab infantia cvevit mecum miscvatio, jainquc intumcscentis uteri conceplus : quonianicl-
ct de utevo egvessa esl mecura (Job xxxi) : » con- si per cmciidationem vitoe scquenlis, de benignitale
spivanlibus quibusdam scmulisjustitise,quovum ne- pii Salvatoris prscsumcbat, huinani tamen impro-
quitiae complices hodieque fidein devogant Aimonis perii confusioncm per sscculase habiluram, qucrclis
sanctitati, quadam nocte ad similia dcvotionis suse C niiservimis non taccbal. llac itaque gcmina tvibula-
opeva pvogvessus, iusidias pevpessus est. Fuvioso lione incnarrabiliter angtislala, spe collecla,viribus-
eiiim impetu venientem invadenles, furcm crimina- que resiimptis, snlum bumantc miscrise perfugiuin,
baiilur, objicientes cl alia, qtiorum ipsi sibimet con- eum scilicct, qttem et otTenderat, misevicovdcniDo-
scii, et alienam sugillalionem sine difficullate potc- niinum uostrum cordc et ore, lacrymis instar rivi
rant erumpere. At sociis episcopi haecrefellcnlibus, currcntibus, pulsabat : ut qui quondam pro pecca-
ct sacrilegium esse diccnlibus, clericum ovationis toribus natus, cl pro peccatoribus mori dignalus
gralia tvaiiseunlem his conviciis agi: illi pvocacis- fucrat, ctiain suac solita bonitatc succurrcns infeli-
siino responso fictum arguentes, ac priovibus pejora citati, sic facinus atlmissum remitlcret, ut ignomi-
siibjicieiites, linguis veiicnalis manus sanguine plc- nise publicse dcrisionem cvadcret. 0 bonitas aucto-
nas mox adjunxerunt : non sine retractione seu be- ris, o clcmcntia Salvaioris : qui natura bonus, et
siise ferocissimae in innoccntcm ssevientes, cuni eum potcstatc immensus, cuin nunquam huniani cordis
biivo violenter spoliasscnt, correplum crinibus in lacrymas absque miscricoidia valeat intueri, conso-
caMiuni pvotraxerunt, pugnis graviter insistentcs. lalionem quoque juxla suam magnificentiain despc-
Ejus quoque comiics cum insania simili non minus ratis subministrat! Cum enim talibus incuinberct
aifccissenl, furove satiati alacves veccsscvunt, illo- niulier alllicta clamoribus, ca ir.scia, pius sacerdos,
ruin pai licipcs eflecti, de quibus scriptuni est: «Qui quasi niissus a Deo, retro consistens, aure diligen-
liclantiir cum niale feccrint, et exsullant inrebus tius adhibita, omnia plangcntis ac dcprccantis verba
pcssimis (Prov. n). > Scd conccpta seincl invidia, perccpit : ncc cral diflicile, tantsc contrilioniscausaiii
niodum nescit imponere malilise. Unde supradicti JJ conjicerc. Taiidcm signorum pulsatione nocturnales
inalefici majorcm vrsaniamspivaiites, horreo dicere, ad hymnos invitata, surrexit e lerra,chorunique pc-
nccem arcbicpiscopo molicbanlur, insidiis ei non tiit :"quam divinse bonitatis ministcr clam c vesti-
seinel, nec bis compositis, facinus exsecrabilc, ncc gio iiisccutiis, cx ordinc loci, quem in cboro adiit,
ininus Jamentabile, si copia darctur, pcrfccturi: cjus personain sollicilus invcsligavit, moxquereces-
quippe qui ncc ipsi bonoruin oinnium capiti parce- sit. Ut vcro dies redditus est, volcns comprobarc,
rcnt. Quod cum (amiliaribus et amicis episcopi cer- qeoniam «juxiaest Doniinus bis qui tribtilalo sunl
lius iiiiioiuisset, niine quidein gaudium tlc ejus ad- corde (Psal. xxxm) : » qui ctiara sc pcr scipsum
Iiue creptione gcrcntes, nunc vero horiorem consi- obligavit, diccns : i Vivo ego, nolo niortein peccar
derationc tanti periculinon fcrenles, cuin sacramen- lovis, scd ut magis convevtatur, ctvivat (Ezech.
lo testati sunt sc mininie sincrc illum amplius ta- xxxm) : « miltcns ad consorores, evocavit camdem,
liler cgredi, ne fovte exstinguevet luccrnain Isracl. illa melum, qucm conscientia suggerebat,prae oculis
Eorum veroconsiliiset precibuspersuasus,numcruin habenlc. Sed vcnicntcm proetcrspem lilius miseri-
oralionum singulis in locis habendarum, deinceps in cordioe blandc suscipicns, juxta sc sedcre fecit, dc
leclo recubans, vel in unaqualibet ecclcsia consi- vitsc ejiis qualitalc inter alia colloquia quasi pcr
.stcas, niliiloniinus persolvebat. Abbinc quoquc lale ambagcs coiiquireiis, ac causam mceroris, quem
quid cxcogitavit, unde non injuvioe suae, scd justi vullii praetendehat, quasi nescius sciscilans. At ca
ze!i sollicitis pasloribus essel imilalio. viilnus lclhalc spiritualis medici manibus, nc feri-
XII. Animadverlit in homines flagitiosos. Sciens rct, olfcrrc dclrcctantc, iilc non inscius inorbi, fer-
qiinvumilain profanos ct incestuosos opera libiilinis ruin apposuil. assercns sc scire causam tvistitia?,
«327 S. ANNONTSABCHIEP. COLON. 1528
nec ignorare, quas, admissi pcenitens, illo in loco A tatis oculis proderet alienis, illa omnis consilii ex-
nocte proxima preces emisisset : eam conliteri lan- pers.qiiidfaceret.quose verteret, ignorans', oronium
tum debere realum, caeterum ex divina miseratione proe confusione declinabat aspectus : non somno,
ir» pvomptu essc ct vcniam, et evadendi opprobrii non esca, non potu, dcnique non ipsa vita dclc-
possibilitatem. Sed ut rem fine concludam, illacon- ctabatur, quoniam incomparabilis tvistitioepvofun-
fessionis viam flebiliter ingrediens, divinse bonitatis ditatibus operta erat. Niliil jam de peccati satisfa-
benelicium in suorum casuum oerumnis inopinato ctione meditabatur, nil dc poenis infcini cogitabat :
cxperta est. Deniquc moerentium consolator, et suse solo, quo tabescebat, rubore libcrari votis omnibus
tnemor fragilitalis, sccundum Apostolum praemo- exoptabat. Ilinc factum est ut, cum nullum cor.so-
nentcm, « Considerans teipsum, ne et tu tcnteris lcrtionis occurreret suffragium, secundum illiim
(Galat. vi) : »cam poslquam in spiritu Icnitatis suf- pvopheticum praesagium;« Imple facies eoium igno-
ncicntcr instruxit, militi cuidam c Saxonia, gratise minia, ct quserent nomen tuum, Domine (Psal.
ejus largitatc pvsecaeteris domeslicis uso, sub sa- i.xxxn), » de Christi clementia spem tota mentc
craincntis fidci debitoe comniendavit, imponcns illi, coiiciperet. Ante ergo ejus imaginem pro nobis cru-
ut sub prsetextu familiarilatis cam secum abducens, cifixi corruens, templnm sanclae gcnitricis ejus in-
donec illicito conccptu liberarctur, ad quascunque gresso, his precum qucrimoniis flebililer usa csl:
neeessitatcs ei diligenter assisteret, nec unquam, si Domine clementissime, mcarum miseviavum cala-
sua gratia privari nollet, hujus rei cognitio domatis niitas luse pietatis penetvct auvcs, ncc meis offcnsus
ejus iimen exccderct. Expletis vevo dicbus partus, pvavitatihtis, tui plasmatis conditor pius inimcmor
cum et ipsa jain incolumis pviovemrccuperasscl sla- R existas. Ileu me coinquinalam, hcn me profcssoe
tum, eam itidem cum parvulo suoe praescnliie rc- castitalis proevaricatriccm, lien me confusionis
consignarct, is prolinus impcratis obedicns, nego- selernse invcntricem ! Merito nunc me cum maximo
tium hoc, pvoeter se et episcopum, nulli cognittim, salutis mcoedetrimento infra oinnos conspicio, quoe
fideliter exseculiiscst, post oinnia niuliercm cum in- dudum meipsam nescicns, ctim sim pulvis ct cinis,
fantulo ipsi rcprjesentans. Mox pius pastor alibi de- supra omnes in immensum gloriata sum. Quid con-
legato parvulo, ovcm quse evravcrat, alacritcr ad gruentius tanlam decebat prsesuiiiptiouem , qiiam
consorovum siiavum domicilia dcstinavit, laudis bujiis ttirpissimijvolutabri dctcstabilis impuvilas?
transitorise nil appetens, ut coelesti mcrcede dignus Nibil mibi jam advcvsus tuam bonitatcm, Dcus, quc-
invcniretur. relaercniaiisit justse, ctim haecomnia propria patiar
XIV. Degnslata scmel carnis dclectatio,post ftetum voluntatc , eccno me tradens libidinis inccstuosac,
vehementinr,menttm incendit. Adinirandum sune mi- drin ore propvio imminentem ptibliram expvobatio-
raculum. Huic histovise rcs non valdo dispar Colo- ncm prtcns, etquidem audicntia indigna, seduiinaiu
nise shniliteraccidit, quani cxeinpli causa vcnerabilis in liac partc. Ut audircr, non indicium sanclilalis,
pontifcx refcvrc solitus crai : rcs planc mrniovia scd pa'iia flagitii praccedcntis fuit. Voemisersc niihi,
digna, ct omnium bonovum ovc celebranda ct fvc- quse cadcslis Agni pcrdidi scctatum (Apoc. xiv),
quentanla. Ciiin cnim lapsos magiio dcspcvationis quae virginei cantici gloriam jani ampliiis non spe-
malo libevavc qucat, non niinus stantibus ingerit riibo. Sufficiat mibi vcl sola indulgcnlise via, et bis,
formidincm, nc proesumptione sanctioris vitoc,ruiiiae tc miscvante, .lesu benignissime, conftisioncm eiui.
paleant irrcparabili. Omnes igiltiv h;cc audicntes, C F.cce pia genitricis tuse pedibus rra rtgcmens advo-
auves cordis arviganius, ct quam sit « tcrribilis in bita, pcr cjus suffragia tusc consolationis gvaliani
consiliis super (iiios liominum misericors ct justus Imniiliter qtuero, conversionis omniinodie vcvitatcm
Dominus noster (Psal. LXV),» cum spe ct metii con- promittens, ct pevpctvati scelevis amodo coiilincn-
sidcrcnuis. In monastcrio Dominoenostvoe piissimae tiam el pamitentiam. ihec ca flclu maximo prosc-
Dci gcnitricis Mari;c qtucdam sanctimonialis, omni qucntc, qui respexit Pelruin flcntem (Luc. xxn),
morum honcslatc , omniquc vitse sanclilaie inter rcspaxit et illam misevicovs Domiuus nostcr, rt
consodales suas a primo succreverat tcmporc, eiqtic quaiitum miscriis condoleat nostvis, cvideiilissiino
spccialemiiiiusomnipotens gloriamvirginitatis, velut majcslatis stiae dignatus cst monstvave miraculn.
quoddam diadcma capitis conccsscvat. Scd cum in- Nam postquam clamarc dcsiit, ct a tcrva surrcxit,
stinctu superbicntis angeli quacdani dc castitatc ci ulcrus illitis dctumuit, niale conccplus fccliis cva-
subreperct clatio, aliasque jam dcdignarcluv conso- miit, ipsa pvscgaiidio laigius llcns, «lebilainconver-
rnves, virorunique consortia, quasi iuinqiiam ca- tendi sponsionem implerc non distulil. Annis siqui-
sura, incautius adinillercl, jtixla quod scriplum cst: dcm noii.paucis jugiter in pcenilentia pcrsevcrans,
« Ante ruinam cxaltatur cor (Prov. xvi) : » magno corpus' vigiliis et ovationihus aitciiiialura, panis ct
blandicntis inimici plausti proh dolor! in fovcam cor- aqiiic tantuni sustcntabat edulio, sinc cessationc la-
ruptionis incidit. Sed miserse commistionis operc crymas in humilitateiundens,ctcx occasione scilri is
pcrfccto, in sc rcdicns, ingcntis trislitisc fluclibus admissi,' priori viUe sequentcni longe antcponcns.
liene in amcntiam versa est, rcptitans ct quasi per Quantse vcro fuerit conlritionis, binc dalur inlcliigi,
soinni ludificationcni hacsitans, qu;c cssct, vel quid J) quod, exceptis aliis intrinsccusorationibus, Psallc-
fecissct. Inlcr liaecubi aulcrioris vilse puritas ani- tcrium intcr diem ct noclcni tcr scnipcr percuvvcliat,
mum cjus letigit, vclul ictu fulminis in covdc per- primo buini slrala, secundo gcnibus afiixa, tevtio
culsa, geniilus et suspiria traxit amarissima, rt slans : ul mcvilo delicicnte spiritu, mrml:ra quoque;
inslar repciilini imbris cum ejulatu miservimrc vocis lassarenlur.Facicm cum inacie pallor obiluxcrat, et
tota ruit in lacrymas. Verum cum degustata scmel diutuinitas ii!edia:atquc vigiliarum,viribus prnc cx-
morlifera cavnis delectatio, conquiescento parum batistis, miraculum cseteris sororibus ingcrcbal, nil
fletu, vehcnicntioribus iiicendiis cjus mentcm slimu- extva siispicantibus, quain dcsidovio sponsi coclestis
larct, melucns nc post, etiam ruptis publicoc vere- sponsaiiisuain cliaritatislaiigiiorctabcsccntein : quip-
eundise frcuis, in omnem prseccps raperctur impu- pc quihus culpie ejtis iiuHiinipatebat vcsligiuiii. Non
dicitiam, ccelum suspiciens, alte ingcmuit, orans, ut enim tauli vratus confcssioncm humanae committe-
quia jam confusioncm animse clam indueral, in bat fidci (5), qnse interdum niilla est, ubi maxime
apcrtam quoque ignominiam per conceptum par- spcratur, soli Doinino fnlucialilcr clamans : Miscvere
mmque criminosae pvolis veniret, quatcnus publicis mri.Deus, niiscrcrcmeiiqiioniaiiiintccoiifiditanima
subjaccns opprobriis, superbiara cum luxuria hu- lnra.Talihus eum, sicul dictuin rst, annis aliquantis
i:iilis ct pnenitens dcinccps cffugevet. Id ctiin cx- insistcns opevibus divinam qurvcvct pvopitialior.rm,
ofassct, alviisquc inlumcscens indicia violatsecasli- ulii jam de spc vcnia: quid liausissct.cccc p.stis an-
(5) Non sunt hscc accipicnda dc sacramentali mcn ausa rxtra banc confcssioncra cuiquam apcrirc cn
conf':ssionc quae lit saccidoti, scJ quod non fucril siiuin.
1529 VITA. — LIB. 1. 1S30
tiqua superbisestihpedibus jacens, conlvaeamdcnuo A iriginta canonicorum suflicientiam copiose delcga-
caput attollcrc coepit. Quod illa caute pvsevidens,et lis: quos uiidique scientia, vita vcl moribus exqui-
hanc esse causam ruinae prioris animadvcrlcns, sitos, illuc adunavcrat. Ipse vcvo spcciali dcvotione
quamvis lapsa.saluhriter tamenedocta, suggcstionis dilectoesibi Domina: totus iniuevcns, ciiin cjus pa-
hujus initia non, ut ante, ncghgeiida duxit : sed fc- trociniis animam credidisset, etiam scpiilturamineo-
stina sancti Patris Annonis procsentiani adiens, om- dem sibi monaslerio, adliuc futuroruin ncscius ex-
nem suortim casuum ordincm sublilitcr enarravit, siruxit, et quasi jamjamquc migralurus, Iocuin fve-
consilii ct precum ejus juvamina magno cordis moc- qucntabat, pernox in oralionibus, sua suorumque
rore pctens, ne ea rurstis in similia prorucnte, tanti pcccala lacrymarum fluminibus expians. Cunique
temporis pcenitentia deperisset. Tunc sanctus pon- iiociem totam ssepe duxisset insomnem, sub ipso
tifex secundum datam sibi sapientiam consolationis Iucis exortu supcv niattiilam, vel supev niulani hti-
verbum multiplicitcr pvofevcns, eam non in pvopviis mum, aliqiiGlics supcr gradusin ingvcssu capiiolii
viribus, sedin Deo coiifidevedocuit sccuudum illiid: (0*) se reclinans, vix puiiclo temporis oculis in so-
« Sine me nihil potcstis faccvc (Joan. xv) : » nil ita povcm clausis, siivrcxil. Cujus contritionis ct abje-
daemonesatteveve, quam in humililatis fiindamcnto ciionis vivtus non facilc credebatur in eo, quando-
consistevc, nulli se vel in cogitatione pvscfeirc, proe quidcm familiavissimis suis non senipcr innotucrit,
omnibus humilia de sc sentirc : cselerum peccati ct ipse publicis obscquiis vallalus incedens, aspa-
transacti noxa non teneri, si lugenda uoii pvocstimat et.u ipso trcmemlus ct gloriosus sccculi dignitatihiis
iterare. Mentis quoquc cjus qualilalc intima consi- fucrit; qui tamen inter paupercs Cbristi degens,
devationc pevspecta, ctim didicissel in clalionis ar- . miiis ct bumilis scmpcr cxstitit. Nam ul a fratviiius
ma verti, quidquid proe coelevisquasi sanclior spc- " r.ostvis acccpimus, cum cis residens, nonminquam
cialius attentassct, salutarem sanctainquc dixit cssc suliridendo inlulit: Quam magnuni, quamquc tcr-
viain, communis vitse limitem non cxccdevc, scd ribilem oinnibiis aulicis, veniens ad cos, mcingevo?
mandave, si nollct in intevilum ivc, nc consovovibus quomodo caput crccto collo circumducens, soevos
contraria, singularis vitce aliqiiid usurparet, cum oculos in uiiumqucmqiic retorquco,lolum mc com-
coraedentibus comcderct, cum dovmientihus dormi- poncns illi, sub cujus vestigia sint omnia ruitura?
ret, itenique cum ahstincntibus abslincns, cum vi- cum lanicn intcr haic pavidus atquc timidus, longc
gilanlibas quoquc vigilarct. Hanc prorsus cssc rc- dcjectior intus incedara, quara'ulli palcscat fidci.
giam viam, qu;c nullam dccliiiaiis in pavtcm, per sc llscc suis ipsc dc se confcssus est. Cscleruin qnotics
gradicnies iii selernse saiutis palriam inducal. Ris curioc necdum pr;esens adesse nuntiabalur, non lai-
docirin;» flueniis ancilla Dci salubriter infusa, be- cus, non clericus, non coines, non al:us quis po-
iicdictioiic perccpta, monasfcrium vepeiiit, niatrcm- tcns, non cpiscopus, non ipse dcniqun rcx cxceplus
que virtutuni tempcranliam (0) mox ingrcdicns, lo- csl, qui non Iiabittnn siium aliter cxcolcrct, comam
lius honestalis ct religionis pvorupil' in fructus, oeqiiavcl,gestus quoqncsuoseo proesente lemjicrarct.
comiuuiiis vitae lcgis contcnla : ncc ullain se vivtu- XVH. Prospcris igitur successibus in ronsiim-
tiiitis superiorcm, iladcccdens, in illa congregalione niaiionc templi, quod caepcrat, iisus, ubi magis ma-
lvliquii. Ilacteiius nobis in descriplione viloe vcl gisqiic desiJcvio supevnaejucunditatisscsliiabai, exi-
inovtim Deo dilccti ponlilicis occupatis, jam tempus guos dcpiitans pvsetevilitcmporis labores, cminen-
est apevive, qualiter quanlumque pcr eum profccc- tioiis mcvili avcc-m cupicbat apprehcnderc. Unde
ritin augmento divinro scrvitutisEcclcsia Colonicn- C secundo copiis conlvactis, S. Gcovgii mavtyvis cc-
sis. Id cum ingcnii noslri larditas uleunqiie pncsu- clesiam cxtra muruni construxit, aiinuis rcJJitibus
inat attentare, quis tanicn ipso qiioque cavnis in- abundanlem, juxta quod cxigcbat illic congrcgatio
tiiitu noii viJcat, omncm hic cloquentiam uiagnitii- facta clevieoruni. A-.icujus dedicalioiicm votis om-
dini reruui iinparfin invcniri ? Et prinio quidcm iiihiis inhians, vciiquiis bcali mavtyris adhuc acqui-
meiitis ejus erga Dcum ctpvoximum ardovcm plcnc rcndis pncpediebaiiir : et ecce, sicut ipso rcferente
pvosequi, Iabo,"isest non raininii. Quod ne falso ja- compertum cst, noctc quadam soporc prcssus,
clitave vidcainur, binc historisc scquentis sumamus cumdem niartyrcin cx iutcrioiihus ovatoviis S. Pan-
cxovdia. talconis cum iiigcnli lumiiiis-frcqucnlia proccderc
XV. S. Anno reformat monasteria. Cum pcr om- conspcxit. Qiieni in amiciu sjJendidissimo vultu
iics cuvse suoe congrcgationcs, cujuscunquc profes- rosco pcrfusuin, ciim mivanlibus ocnlis ad novam
sionis essent, regularis (Hscipliusctramitcm Hcentia su;u dcvoiionis fabvicam gradum direxisse spccula-
dcperisse doleret, aliis pro vitae necessitatibus, aliis retur, iilo jam ingressb, mox evigilavit. Illico divina?
pvo mundi cupiditalibus exlva vagantibtis : univer- iiispiralioiiis gvatia laclus, aliquid suis volis conso-
sorum proebendas pvo supputatione annualiuui red- liiira in illo pcrscnsit sonino : tencbrisquc finiiis,
diluum large disposuit, nonnullas cx suis adau- oninis impalicns morse, sancti Panialconis adicns
gens:ut occasione libertatis erepla, necessitatem sacrariuin, nuspice Deo, hracbium procclari mar-
jugi claustralisciiiictis inducevct. !n his cxscqucndis tyris Georgii, sibi praiscniatum, maxinraciim vcne-
ipostolicis ulcbatur prscccptis (// Tim. iv), obse- lationc susccpil : idquc comitantc niullitudinc, cum
cvans ut patev, incrcpans ulniagislcv : iiiterdum sli- D etprocessio solcmnis fierct per vestigia, quse noctu
mulos cxorhitaiitibus ac rccalcitvanlibus addcns, ct niailyr calcare visus est,ad locuni ubi ingvc.ssusesi (7),
calenus ncgicclam disciplinac ccelcstis scholam lcm- bajulavit. Tunc sccundum consccvatioiiis vittim in-
povibus suis ir.undo vefovmans. Quibus studiis quo sistente clcro cum jionlifice, oppovtunitaicm sevrao-
plus charitate fervebat, co sollicilius insislens, ad nis habcndi lcmpus ct locus expctiit. Hcpcnte igi-
majora divinsc laudis opcvainagis inflamniaiiis ac- tuv luniullu concitalo, discuvsus binc imlc ficbat,
cessit, qiiinque monasteriorum structuras, ab ipsis nemine alium cxspcctantc, sed singulis prseoccupan-
funilainentorum initiis ad pcrfectum deductas, non libuslocum, qui voci prsedicantis cpiscopi vicinior
animain tantmn, scd et corpus omne, quinis a con- scstimarctur. Aliis vero parictes, aliis domos cl ar-
ditove scnsibusinstitutuin, ipsius addiccns scrvitiis. bores consceiidenlihiis, plurimi duas pcr gvandcs
XVI. Monasterium S. Mariw ad Gradus conslruit. trabcs, pcr quas ad sejificium niuvi disposittis crat
Ilaque quod primum evalnionastei ium, qsioddicitur, ascensus, circumjaccbanl, innumcris siihtus cas
ad Graitus, in honorem sanclse Dei genitricis Mariae, conglobatis. Igilur ouinibus arrectisauribus ct ncu-
jactis fundamenlis erexit, omnique vavii dccovis lis in ora loqiicntis ejiiscopi defixis, trabcs prcssu-
degantia pulclire distinctum coiisccvavit, pracdiis ad \x nimictatcin non fcicntes, cuin fragorc magiio
(<>)Temperantiam hic dicit quani alii|discrctic.iicm taiil vulgo.
•focant. (7) Iiigrcssiis cst, nos addidimns: vidclur enim in
Capitolitini dicit domusii capitularcm ut v.:- cx<mp:av! Jcesse.
((">')
1331 S. ANNOMS ARCHIEP. COl.ON. iw
covviicvunt, iis quisupcv cas cvanl, |iaviiev aJ infc- A ii iniiiica: Jiei festo Ivacii sub iisJcm dirhtis ccclesiam
riova labcntibiis. Cunique inolcm nicntiiiin turba I
jieientes, ciini liccntia populavi vavia conferentcs
subtus stai.s excepisset, claniovci concursus ingens libcrum 1 qiiaqiiaversum dirigerent intuitum , conlra
rxnrtus est, millo duhilantc iiiagniiiidincin pcriculi rmonicm prospicientes,
mnrt "s plurimorum pcrcgissc. Si::l poslqiiam facto < rcpenle sigiium crucis coeln
(onligiiiim, quasi dependcns vevtlci cjus imminere
silenlio, nullius Isesionis vcsligium in aliquo reper- cccrncbant. Quoddum ptilchre ccu colorum varietate
lum osf, major laudis ct admirationnin vox ab om- distinctum (
nibiis insonuil : qtiibus divinse virlulis polentia me- ccvant, ingenssinguli niivarenltir, qui prudentiores
diccbant essc osienluin, perquoJ por-
vittiin inartyvis sacevdotis tanto gloviosius, quanto ttcndcrcliir, iriumphum crucis inibi
jnciindius patefccit. fltijus itaijun bctitioe suavitate tionc I digna vrncra-
fveqiienlandum, cultoribus loci fidc crucis,
pcvfusus sacrr antistes, bracbium '
sancliim mani- non arniis visibilibus, semper liiiiinpliaiitibus
bus surnens, ecclcsiam ingrcssus rst, resonantibns XXI. Visio duorum percgrinornm e Grwcia.
in bymnis ct supplicalionum voeihus liinc c.lcro, il- Anno ' i()lJ6
linc populo. Inlcrea spIenJor igncus ccelitus aJve- 'lur. Diiohustemptum Sigebergensis cwnobii consecra-
quoque pcregrinis ex Gr;ccia pcr idcni
nirns, ingreJiciitem cum sanclissaitelum poutiliccm 'tcmpus ajiud Neionani, qinc etiain Bonna dicitur,
pvosecutus cst, visibiliter in '
teinpluin dcsccndcns, liospitauiibus, apparuil in visu inagnae clavitatis
pci'|iaucis coviiin, qui fovis rvant, rt propc nuliis sscala, a vcrticc niontis in cceluin iisquc stibrrcla,
ab liac exccplis visiono. Qua de ve jilus in exsulla- I
per (jitain miri candoris agniculi la:tis gcstihus
lionis vocc cunclis pevstvepentihiis, ipse tot divinse •ascendcntcs, oelheris alta penctrabant.El boc in bc-
pv;i'sen!ioesigisis cxliilara!iis,magn:i cinn secnrilate, I>; nam
' pavtem cunclis inlerprelaniilms, aj icdiuciuni
niagna ciiin devotione totius ccclcsiastici miiiistcrii '
moiiiis, diversis vallalus aitilicihcs, jioutifrx aices-
culluin pcrcgit. s : quorum alii avboves succidcntcs, alii sticcisas
sit
XVIII. Ignotus qnidam senex hortalnr eum, ut abigcntes, alii tcvvain effoJientes, alii lajiidcs ailvc-
condal Sigtbergense cwnobinm. Dcinde ruin lotusin 'hentes, omncs vero vaviis in avlihus pari sttnlio fcr-
anlcriova vcsjiiccret, eovuin qnae rcl.ro sunt obliliis, 'vcntes, opusaccclerabant, inslantc desupcv cjiis<:opo
in sccrcto riijiisdam noctis profunda <iuiete rcsolu- < ct cxactovibus cjus. Quid multa? Dc cniis anxilio
lis omnibiis, more suo ccrnohium R."Mavlini tvans- pi;cstilo, 1 consiimmatio templi pvospevaia csl : quod
icns, vigiliis nocturnis lnonachos insisteiitcs aurc aiino : Doininicocincarnationis niillcsimo scxagcsiiiin
corJis ci covpovis ainlivit, gvavitcrquesiispirans, ad s! 'Xln, dcciino Kalendas Octobris, nomini S. Michae-
prcshyteriim qticmdam oeculloniin suortim scien- 'lis arcliangeli specialiler assignans, in honore om-
lissimum ait : Nunqiiid covilis lui janiiam non pul- inium ccelcstium Virttitum sub patrocinio gioviosi
sit, quod in tota Colonia sopitis oinnihus, hi soli ducis ' Manricii sociorumque cjus consecravil. Cuni-
divinae scrvitutis solliciluJincm habcntcs, hoc lem- •quc sanclse Crucis aram sanctificarct, rt in rain
pore noclis ad psallenduin Dco consistunt? Et me ireliquias imponerct, lux igneo coelitus vadians ful-
quidem niliil Jignum minislris cjus cxbibenteni, govc, I pavitcv intvoivc visa est.
cum in omnibus negligentem mca ttilcrit infrlicilas, XXII. Visio S. Annonis sub missw sacri/icio. Ex
qiiam maxiine monachis hactenus inutilis vixi. Et •quo lselum sumens auspiciuin, riim in occiJciiiali
cuin jiecttis feriens h;cc dixissct, oculis ad sidera plaga ] monastcvii vevsus Sejileiitrioiicm , S. Marlini
Irvatis cum cxpansione manuum, corde ct orc suh- C; 'dedicarct sacrllum [capcllam], post jieiactum con-
jtinxit : T<: precor, vitae morlisqiic dominalor, ct sccrationis
i ofliciuin ad altaris lninistcrium palliatus
siimme pater, teprccor, ut hu.jus lucis indiicias mi- 'stctit. Ulii riini in conlritione spirilus cl. coinpiin-
hi roncedas, donec tuo miinerc proficuum quid ct ciione < covJis scipsum mactaiis, covjwuisct sangui-
in hujus religionis viros claborcm. Qtia voce coel s nis Cbiisii tonlicevet sacvaincnliiin , inlcr oculcs ct
pcnctrante, domum rcgressus, primo mane limen niaiius ' rcpente globus igncns emicans, ircmenca
beali Petri adiit : ubi residcns in crypta secrctius volvcbatur visione. Isque paiiiatim se colligcns, lo-
rt psallens, a quo !am supcrvenicntc sene bis vrvbis tus est illapsus calici. Expavit saccrdos, cl ui ijisc
cst admonitus : Ne mova sit, vcnevavde pvaesul, in retulit, pra: limove cxtva sc penc faclus, ha.Tchat
cxstvuendo requiei liioe loco, qurm Deo pvsedesti- 'qtiid agerct. Temcrarium juJicabat ullra inanus ad
t:antc in rnoiite, qtii a pvsetevflueiilc fltivio Sigcbevg bcnedictioncm calicis cxlentlcve, qucm tanta: nia-jc-
cognominatuv, habebis. Dixevat, et ab aslantibiis statis proesentia replcvcral: et e divcrso culjtain for-
quasi delusor citius vcpulsns cst, rpiscopo vim verbi midabat, si dcsisleiis, univcrsalis Ecclcsia: viluiii
pvofundius, quam dici possit, excipicntc. Cujus ab infringcrct. Tandcm occuvrit animo , Spirilu sancto
liinc intentio non aliud, qiiam iJ, dic noctuqiic vol- levelanlc, qtiod stti cral oflicii,bcncdiclioiics solilas
vens, qualiter adlinem pervcnerit, cxpcdiendiim est. percurrcre : ea:tcvum diviiuc dignaiionis fuissc,
XIX. Palatinus comcs dat S. Petro moniem Si- quoJ visum cst, quse ctiam invisibilitcv iJ <jiioli<lic
qebcrgensem.Palaliiius roincs Ileinvieus, viv poten- ojicraretur. liis et similibus rlrctioiiem sujirriinin
Ii:c saeculavisct gioviaettnic lempnris mimicitiasad- suis arviJeve cooplis gralanlcr accipicns , locuin au
vcvsus iniioccnliani Dco dilccli pov.tilicis cxevcens, 0y giistissimis seJificiis cxcoluil,ct cxquisiiissimis rc-
eaeilibus, vapinis et inceiiniis JK-Vonine fcrcbatur clcsiic ornamcntis illuslravil, ct ainjilis-iinis alqm:
rpisropium, addcvaslationem pat'.'ire procsiJio fretus in mullovum fvatvuni usus suflicientibus prscJiis lo-
in procdicti montis vcrl!ce. Hunc jtisiis cxigeniihiis ciijileiavit.
«atisis, analhematis scnlcntia fcricns archiepiscn- XXIII. Ex Itulia adducil monaclios in Sigeber
pus, tandcm ad satisfaciioneiii coactum captivum- qcnse monasterium. Quum rcvercnter cos habuerit.
qnc traxil. Qui Coloniam vcniens, ad cjus vesligia Silentium servat ut monachus, el cwteras monasterii
ruil supplcx ct pcenilens, ct acccpio communionis ct consneludines. (8) Cuni autcm in omnibus Tcutonici
iiidiilgeiitise loco, pro graia sc rcconciliantis c.pi- rrgni moiiaslcriiscernerctantiqiiuiii illiim rcgularis
scopi, bcato Petro monlcm Sigchcrgcnscm dono disciplinac fcrvorcm adinodum rcliixissr, rt niona-
crmlraiHdit. Tunc diu dcsidci atiim ccrncns sibi prsc- clios a vita coinmuni ad rcm familiarem cuvain om
sul patere negocium, porlentis qiiibusJam, qnre de ncm studiumquc convertisse, gravi tsedio angcbattii
nioiilc rumorinvexerat, quasi jnm currens, acccpto aiiimus ejus, quod ingentibtis cxpensis niliil Dco
sfiniiilo rcddebatur incitalior. E quibus hoc, mullis (lignuin confccturus pulareliir. Inlcrca conligit, i:l
aslipulantibus, non improbabilitcrfertur. pro causa reipublicsc Roinam jiroliciscrrclur : cuni
XX. Signum crucis in aerc conspicitnr. Inlcv- que nonniillas ltalise rcgionrs pevagvarct, pvincijics
jacenlc prope milliavio , virus quidara Sticldoip rjus vrtjiii, nc a vegc dcfircvcnl, suis cxbovtalioei-
diclns, memovato dislal a nionlc. llnjits inrobc Do- bus ciniftivlaluviis,"ad monaslcrium quoiidam, cui
(8) IIscc cx Schafnaburgcnsi pciic ad vcrbum.
1333 VITA. — I..IB. I. 153-*
Fruciii.v.ia nomen csl, causa oralinnis divevtit. Ihi A lonit terminum mavi (Jcr. v), > rcx a fervore cordis
admiralus moiiacboruni arctissimam, ct sceunJuni mi dcsistcns, citm pa;;io antc nccem, ultimunique,
Regulse inslliuta convcrsalioncm, duodecim ex cis ;i cnpia lierct, cxteriniiiium Annnni rt oiiiiiibns,
in opeve Dei prohalissimos scctini rcdiens ahduxit, juse rj'is rssrnl, minarctur, eo vcniciile, quasi divi-
et cos ad tradendum Galliis cjusdeni disciplinoefor- litus impulsus surgens, osculum pacis ei cuin magna
mulam, in Sigcbcrg constituit, pviovibus monachis, lileclione porvcxit. Quaproptcr in stuporcm vrrsi
in locum suum
quos aliundc ascivevat, honorilice eaeteviGalliarum jiiiquc circumstanles, inicv sc sitsurrabaut : Uhi
remissis. QuoJ ejusfaclum imitati iiunc iv;c? ubi niinc miiisc? ubi tol iitsullaliones
episcopi, alii ex Gorzia, alii ex Cluniaco, alii cx Si- patilo antc babitoe? In bis omniliiis Dominica vox
geberg, alii ex aliis monasteriismonachoscvocantes, vonsidevanda cst, qtiaesic promitl.il : « Ego me glo-
tiivini" servitii scholam in suis singuli monasleri!s rilicavlcs ghrificabo (/ Reg. n). > Et rcvcra non
inslitucrunt : adeoquc bvevi convaliiit felicis hujus mo;!o nosiiis, seJ et rctvo lempovibus Jiflicilc in-
facli semiilalio, ut pattra intra GalHam monasleria venliis csl, qui tantam pvoe sc fcrrci majcstatcm
videamus, quse non jam novie bujus inslilistioiiis aj sseculum taniam humilitatcm cvga Dcum.
juguni suhacta receperint. Ipse vcro monachos XXV. I)e Sigebergensibusqua staiiierh. Igitur post-
suos, juxta quod in Fruetuaria compcrcrat, cernens quam voii sui coinpos, moiiachos suos in divinis
arctissimis Vrvere disciplinis , ct convcrsationis rebus ;iil omnium imitationem singulariicr florcrc
eoruni opinione longe Iateque vulgata, niultos ad consncxil, omnem procis solHciUidincmin fulurum
munJi contemptum inflammari, clcovu.ni magislcrio cxlenJcns, publicse cxcomniuuicatiouis cl aeternse
ee in via Dei evudiendos tradcre, magnas Deo gva- fj dainiiiitioiiis vintHctam protvJititi omncm hominem,
tias rcfcrebat, q;;oJ non confuJissct eum ab exspe- qtiiciiiKjiiceis ad noccndum pcvtinax ct maiitiosv.s
ctalione sua. Omncai quoque diligcntiam adhibebal, incumlicrct. Dcinde auclorilaiis susc sigillo vohova-
ne qiiam caruni rertim, quibus covporis imbecillilati tam paginam fecit, in qua snii cailrm conleslatione
consulcndum sit, penuiiani suslincrcnt. Hov.ovabat decvcvil, v,cquis pvimam movachoriim illoium ron-
ac vcncrabalur eos, ut dominos suos : ncc solum siictudinem immuiare prscsumat : ne quis abbalnn
abbali, scd decanis cliam monaslcrii ita subJitus aJ aliqnod r.irialo scrvifium, aut non rcgnlare cfii-
(liclcquc obteinpevans evat, iti ad pvimuni covr.m cium cniiitringal : ne quis cpiscopns, vcl suorum
impcrium, quantumlibet gravihus publicoc sub pvi- - quisquam co loco standi poiestatcni halical sine
vatse vei negotiis implicitus lcnerctur, ilhco cx occu- iicciilia ahbatis : ne quis aJvocains aut subdefer.-
palis manihiis surgeret, ct omnc quoj jussissent, sov, nisi qiicm voluerit ablias, cidcm movastcvio vcl
inslar vilis mancip i cxsrquerclnr. Ciisossumma in- bonis ojus constitsialur. Ei ut major bis constitu-
Justria coiifectos quolidie, Jum adessc potuissct, tionihiis iii cssct auclovitas, privilcgium apostolicse
ipsecis infcrcbat, ipscapponchat, ipsc potura niisce- scdis Romam pergcns cxpotiit, qsiod aJI.uc in parc
bal, ipse quasi divinas intcv hsve singulorum cx- ct concordia agcnle Ecclcsia, iu bocc vcvba rcscri-
osculabatiirmanus, ipscvoficiciifibiis ad orane obsc- ptum acccpit :
quium qunlihet famnlo promptior pavatiovque assi- XXVI. « Alcxander episcopus, srrvus scrvormn
slebat : iulcntusque leclovi, poslqtiam oniiie mini- Dei, Annoni archiepiscopo siuiclic Coloniensis Ec-
slcrium pcregisset, in ascensii graduum, satis hu- clcsioe, in Christo Jesu fvaiii cbavissimo. QuoJ a
mili contenttis seJe, qsiiescebat. Silcntium quoque Q nobis, Deo dilccte fratcr, cxpeiis, cx oflicio susce-
ac caeteras monasierii consueiiulincs, dum inier eos j)lo cl auctorilalc aposlolica univcrsis dchemus cc-
versaretur, ila attcntus sollicitusquc servabat, ac si clesiis. At mihi tccum, in Dco dileclc fralcr, alilcr
pro excessibtis suis ipse quoqucquotidic in capilulo agciidiim cst, quippe apud vivsiin rcligiosum, cl re-
eorum eausam dicturus, ct scntcniiam acccpturus vcva tam operibus, quam nominc c|iiscopum. ltaque
foret. Nullus unquam pater tali crga filios duceba- cx pavlc Domini nosiri Jcsu Clirisli, ct sancta: Dci
lur affectu, nulla mater. Omncs ut sc diligens, sin- gcnitricis Mariie, sanctorttnique aposlnlorum Prtvi
guhs compaliebatur, ct animain suam pvo unoqtio- ctPauii, cmniiumqiie sanctnriim ct cleclorum Dei
que pavatus impcndevc. Iloc cnim in Sigebcvg, hoc confirmamiis vl covroboramus abhatiam illam in
in Salevcl, hoc in Grascaf, locis scilicet post ab eo pcrpetuum : iic qna pcvsona magna vel pavva, non
constructis, sludium erat, bic mos, Iwecinslitutio. aliijiiis snccessovtiiii tuovuiii, non vcx aut comcs,
XXIV. Modo charissiiiins, modo plane invisus est ntilltis, itKjuam, horainum cx ca quidquam ad clr-
imperatori. In pericnlis ad monacliorum preces re- siruclioncm loei dcmoliri audeat : vevuni oniniLus
currit. Porro a rege gvavissimis seepe immcro dissi- iiiihi cnllalis aique confercmlis, pax sit permancns
dens inimicitiis, nunc quiileni i;i snmmam familia- ci inconviilsa : clpriniaisla, quo inoiloinsliluuntur,
ritateni pene in regni coiisovtium ab illo assumcba- apuJ inonaclios permancal consucludo, sitque illis
tur : nunc vero, qtioniam ca qtice in regno procter dc abbatc Hbera clectio. Si quis liujus nostvi pri-
scquum et bonum perperam gerebanlur, vchemcnter vilegii tcmerc violator exsliterit, pr-rpelui aiial.be-
detestaretuv, et acevvime impugnarct, cum conlu- matis vinculis sc innodandum novcrit, nisi foric
mcHa de palalio ejiciebatur, et ad exstinguendum p rcsipisccns, Jignc salisfcccrit. Qui vcvo pia drvo-
iiomen cjus, totuiii rcgni vobur concitabatur. Ilic tionc ohsrrvaiov csse sluducril, pcccalorum suorum
vicissitudinibus per plurcs annos cum rege conccr- omniiim conscqualur veniam, cl celcrnocbcatiludi-
tationein habens, semper velut a.i liirrim fovtiluJi- nis gloriam mcrcalur. » In quibus papoe dictis fa-
nis recurrens, Sigebcrgensium fraivum pveces in cilc dalur aJvevteve, quanlsc sanclilalis ct vev.cva-
auxiliumascivit. UnJe quodam tcmpove regepcssi- tionisisfc nostrorura temporum (0) singularis prse-
misadversumse consiliis inflammato, pergens adcu- sul in peclore tanii pontificis babilus sit, quem vi-
riam, fratvibtis in hovti cullura generalilcr reperlis, v.ini religiosum, et vevcvatam opcvihus quain no-
ait: Commotionis et inJignationis regicc noninsciiis, niine episcopum, sic vigilantcv ap|scllavit. Exemplar
iiurus ad palatium,Dromc vobisquecommendo. Vos quoijue rcgalis decrcli ponimus cx partc, nc lateat
clypeus metiscstis : vospracsidium metiniestis : vos, lcetorcm, lcgitima praefati cocnobii noii lcviter in-
inquam,filiidilcclissimi,oraniamca cstis. Nulla milii fiingenJa :
spes in militibus meis, nil pvaesumplionisest in avmis XXVII. « Ilenricus divina favcnte clcmentia rrx.
covum.In fide loquor: majormilii fiducia esl in vobis, Cnnclis Christi cultoribus, nostrique fiJclihus, tam
quam in omnibus illis. Itaqucsitin bcnignitate Sal- gigncndis, quam inodeniis innolcscal, qnalitcr c.ha-
vatoris, et in poteslatc vcslroe dilcctionis, qucmad- vissinius nobis Anno archicpiscopus monastcriuni,
liiodum a rcgc vel a stiis cxcipiar. His dictis, pro- quod in mout" Sigcberg coiislruxil, nostroe lulchc
fccttis cst, tt plerumque per inipcrium ejus « qui ci drfciisioiii suhdidit,- ci incrcalum, lclonium, mo-
(0) Ilabcs bic seiatcin aurtoris Imjiis hislovisn.
 1553 . S. ANNONISAHCIIIEP. COLON. 1550
nctam atquc pvaedia, cuni oniiiigenis aj hoc qua:si- A\ jam nocle vicina, hodieiiJ dici rcvcrcnlisc iiiimiiiii-
tis ctdatis, sivc qiucrcndis ct dantlis utililalibus, lione divini cnilns, iv n sinc dolorc ph s jus.o ccvte
nostva vcgali auctovitatc liriiiari et corrobovari, po- dctrahcmus. Mox ignccliaritatis, frbriuni igi es ini-
slulavit.» El post aliqua : «Itaque moiiaslcriiim et ligiii.tcs, lccltim relinqiicns ponlifcx , fralrcs adiit,
oninia ;ul boc pcrlincntia, in nostram accipimtis dc- ct rx niore lintco proccmctus, ad ablulionis niystica:
fensioncm, ct rcgio movc lianc iudc conscviptain niiiiistcvium piailcr spcm oniiiium pvoccssit. Ilic
ciiarlam propvia lnanii covvobovavimus, cl sigilli quara humilitcr, quam pir, qiiam devotc vclut ad
uostvi impvessionc iiisignivi jiissiinus. » ijjsitis Domini vcstigia procubuciit, quomodo prr
XXYIH. S. Annoalia duo exitruil monasteria. Posl siiigiilovumpcdcs lacvymans, e«s capiliis vencvandi
lucc prudentissinms pontifcx, aJhuchujus vilse dics capitis sui tcvserit, ct osculo sujipliciter honovavc-
sibi concessos viJcns, ob id, quod srriplum est: ril, illam quondam pcenitentcm Mariam in oculis
i Jtistus justilicetur adbuc (Apoc. xxn), > duas cordis semper habcns (Luc. vn), lcctovis pvudcntisc
iitoiiachorum congrcgationcs aJJidit : niiain in rc- Jcielinquo. Sedentibus auteni singulis in ovdincsuo,
gionc Uvestfaloruin, loco qi:i Jicitur Grascaf; aliam roiigvegatiobcalaeMavioesrmpcr\ivginis,ipsius olim
in conlinio Turingorum ct Sclavorum, loco qui di- sludiisclaborala, juxta suam dispositionrm ima nilu-
citur Salvelt. Quavum pvior in bonorcni S. Alcx- Iominus tciiebatur in partc. Adqi-.ain, coiisuniniato
andri martyris et scx fialrum cjus : sequcns, in in caetcris chaiilalis suac ct devotionis opere, ve-
boiiorcm jiiincipis apostolovum ab ipsn consccrata nicns, intiino dileclionis oculo defixus in illam,
cst. Ilas slrccliiiis ri pra:diorum sunqilil.iis ahunJo vccovJabaliiv ct aliarum in Cbristo pev sc congrc-
dilatas, aJ normam ftigcbergensium vivere inslituit, S] ! gaiavum. Inlcrim ct prior ad aninitim rcdiil inlir-
aJJuciis illuc rjusJcm ecenobii fratrihus. Tunc de- liiiias. Hinc factumcst, ut suorum qiiandoquc deso-
nium numcvo qiiinque virgiiiura prudrntimn (Matlli. lalio cor ejus pulsans, tanla subiio niiserationc cun>
xxv) perfecte adniiv.sus, non in visti, tion w aiijilu, coiumovcrit, ul dolove corrcptus, in lcrram rucrct.
non in gustu, no;i in oJovalu, 1:0:1in tactu sponsi je.mque moribundus, ct omui mcmbronim oflicio
venientis offendere Jignv.s cvat vultuni, pev singulos (!<'stilul(is, gcstanliiiin manibus ad lcctuin reporta-
scnsiis dcpulalis, qui perjveluis ovationihus, vigiliis vctiiv.Incadcm infirniitatc triduo jacens, rrspiciei.tc
(t clccmosynis, diguo caiestis Hegis consjicctiiiiis Do.minopiam cjus solIicitiiJinem, qua iimcbal nc
ovnatu, ctvivcnlem cum inortimm cxcolcrcnt. 0 gi<:xsuus sacri vcrbi pabulo prr sancla snh-mnia
vevc fclix, iiiniiuiiKjuc frlix, qui taiitovuni fultus ciiverel, in ipsis Doininicsercsurrcctionis vigiiiis mi-
iiitevcessioniiiiis, si quid jier quinquc scnsus Jcli- rabilitcr sanatus cst. Ctun ciiiin matutinalia signa
quisset, venia poirrai abokwi facili. Cnjus dilcctioni iusouuissciit, vcprntc quasi Jivino traclus iiisliiicln,
(jiiam viccm dcbcniit sui iiliimni, magnoperc singti- pvosiliil c Irrlo, ct a rcclamantc puevo cubiculario,
lis curanJum cst : <|<iilotus in ipsis, ut unica uialcr qui cum dolnris insania suspicabaiur agitari, cal-
nnico penJcns in lilio, noiiiiunquaiii covpovis Jcbi- ccaracnta cum vcstinicntis vix cxlorqucns, aj cccle-
litatem sustinuil rx coinpassicnc, qua cvga illos af- siam lsetus proc.cssit. Povvocunclis in aduiiralioncm
licicbatuv, quo;l unosalis elucebil exrmplo. vcvsis, ipse cum aliis canians, el psalmum diccns
XXIX. Nundinw Coloniimcs. Aidenti febrc laborat < ei, « qui ascendit supcr occasuni, Duniiiius iiomcn
vir sanclissimtis. Subiio mirabiliter revalescit. Iiisla- ilii (Psal. LXVII);J ad lcvtia: quuque lcclionis cntin-
hat aliquando Paschalis fcsti singularis ct jucimJa p cialionem accessit, solito jucundiiis ct liilavius cain
celehritas, ct confhiciilibus Coloniam non solum cx pciicgens. £x boc pastor bonus ovium, pulchris rt
omnibus propc Rlicnuni civitalil.us.scd ct dc tvaus- pascbali cultui condignis alludcus tripudiis , gcnc-
maiinis, cl adhuc remoliovibsis provinciis ahsquc rale ! gaudium suis cxlulit ct cumulavit gauJiis, to-
niimero populis ad iiundinastotoorbe celebcrrimas, '
tam solemnilalis illius instauliam lam jucunJr, liini
ficbatut cx ipsa frrqucnlia griniiiuiii Coloiiicusibus idcvolc, tanique studiose pcvagcns, ut ntilii dubiuni
iinniincrct liijsiuliiim. Vrrum, quoJ iitijus liclitise icssct, quin ad hoccpcragcnda, dcxtera Clivisti rcsur-
pulcliritudincin magua poi'-iat rx pa: Se ftiscarc, vc- g; niis cum a lccio doloris rvexriil.
licmens fchritim ignis iuvasit cj>i:.;cc.piim: qui ct XXX. Exteri qtiogiie regcs eum renerantur. Ccm-
decidit in lcelum. Cumque Domiiiicsr:eoeua:Jics il- pouit ; lujinnos quosdam. Pv;t:tcvcaCiijus fainx vcl no-
luxissct, ct ijisc nic.nhvis omiiibiis dcfaligatus, mi- liiinis viv lanlarum inler suos \irttiuim, apud cxtc-
lisleiium sacri manraii sc dcsjtevaret iniplcre pos- vas qiioquc nalioncs fuevit, binc seslimari jioiesl,
sr, quoj sjicciali srmpcv dcvntione suo trnipovc (|iiii<lAiiglorum Danonimqiic rcgihus ainicitia jun-
fvequentave solclai, nia.iov cx tristitia movhtiscor- cius, donis et Icgationibiis corum crcbro hcnovatus
«liscjus inlima pcnclravil. Cnrpit enini variis inlus csl : qtiod Henricum inipcratorem in Pannoniara
a:stuarc cogilationibus, qui foris a:stiia!;at frbvihiis: jicvs.culus cuni regno palriaiuc pulsum, cl acl sc
rt iinnc quiJr.m, ne friictu lam jiii pvivavctuv obsc- jiiijfiiguin Hungavorum rcgem reduccrct, ipse per
quti, ad id cxscqiicndum nioJis omnibiis surgere intliislriam suain in subjugandis hosliiim castvis,
(lclinivit: nuv.c vcvo jirvjiciisis irabccillitalis su;e vi- Ciiiictis illis armis p!us pv;cslitit ct efieeit : quod
vi!ius,vix aJ primum raoliira suflicientibus, slullitisc j, cuni epistolis legatos suos ad Grseciie rrgrin divr-
pvoximuni ju iicavit id conari vrllc, qtiod, niillo xil : qui vevevsi Doniinici ligni pavteni non moiii-
diihitantc, facullalcm exccdcrcl. Hoc gcniino covdis ram, aliaque rcgaliuni donoruin insignia rcgc trans-
conllic.tiidic consumjilo, adcrathora, qua Hcx Siim- niillcnlc, ipsi jirsescntaruiil : quodque rcgina Polo-
nius,lrcnienlihus angelis, servorum vestigia peicns, noiuin, rx Trutonicis oriunda far>a iioiiiinis rjus
liiimililalissiioccxcinplum faclis ct diclis (Joan. xm.) ducta, ad inviscndum cum properavit, cjusque di-
fiJclibiis suisingcssil.Quodpiusvirintimomcnl.islocu- tioni Salcvclt, ct qiia:qiic cobxrcntia conccssit,
lo consiJerans, in iiiaximr.m afflictioncininciJit, dum acccptis ab eo variarum spccicrum et pn-carii con-
limuit ab ejus cxcludi conso: tio, qucm in boc facto digiiis prctiis. In quo loco, sicut patilo supcrius
imitarctur rt infivmus. Tuin vcvo lotus versus ad coninicmovatuin est, cccnobium constvuxll, ijiind
prcces, pctiit ut oinnium Doinimis, cui prxsto cst, sjictiali quadani vcncvationc scmpcr dilcxit, tnni
cuni voluerit, jiossc, suis adrsse dignarctur dcsidc- projiter expcvtara inibi cadcstis gv:ili« prscsenliani,
riis, concessis viiibus quas intrnliopia supplrx exi- luni ctiam ob lucriiin paganoogcnlis, in circiiilu
gcret : procmissoquc puevo, fralribus mandaliim coininorantis. Nam fvcquentev tuinultum Coloiiioe
(lircxit, ubi bvcvissimo tcmpovis intervallo, sr, sinc (Iccliuaiis , iliic seccssit, ubi spivitualihus stuJiis
dubio vcnturum, ssislincrciil. Illis inopinalo iiimiio occupalus, quredam diviuse lauJis cavmina vcl
rclcntis ab oilicio sacro , posiqtiaui cuiictaniiiis cpi- hymiios composuit, quibusJam ctiain rcvtialionibns
scojii prxscntia olfewi ricpit, |)iiovcs <:xspcrtationis iiilcrfuit, ct rontPiiijtlalioni vacans, futiine quii lis
Ucdio cxaccrhiili, miscrunt ;u! ctiin, Jiccnles : Nobis dulveiiinciii pvirgiisiavil.
quid exspcctcinus ignoraiilibiis, bora pcrlransiit, et XXXI. Oumia cua ecclesiurum ministris el pau-
 1537 ViTA. -- LIU. I. L'i53
veribus elargitur. Cuin autem divitiis et gloria cun- A raisccns. Iiiierhn sarcv poiitifcx intrinsccus cilicio
ctos in regno prseccderet, quod forsitan fidcin cxcc- tecttis, ininori jiro sc, ntaxima vcvo pro conimisso
dit, saepenec nummum et prope nec nuninii prctium sibi grrgc solliciliidiiic sestuans, dic qttadaiu cuni
Eub sui juris cuslodia rcperit. Quidquid eiiira ah processissei ad niuruin, vidil procul igncni inican-
hujus mundi divitibus vcl emcndo, vcl in prccariam tem, et vicorum niijiev inccnsorum fhiminam fu-
accipiendo, vel aliter acquisieral, mox in pauperes, niuinquc in sublime conscendere, incolis ex uno la-
vcl ecclesiarum ministros cxpendit : hoc pvopositum terc fugicntibus bostcs, cx altero ignes. Ad quod
habens, ne miiiimam saltem vcm in onini pvopvie- spectacultiin pastov pius inlinio uolore trajcctus,
tatis suoejure moriens post se rclinquerct. Denique non alitev, qiiam si giadiis oninium confojcretiir
iiunc multis, nunc paucioiibus, aut cevtc singulis e hostium, ingcniuil, ri niiserabilcm cmiitens voccm :
fratribus nostris, coram eoposi!is:Quid, inquil, ho- 0 me niiscruni, inquit, ome pccratorcra, ct o niinis
minum aestiinalio me quasi magnum diviteinqiie iiifeliceni,(|uera tanti mali,taiili doloris, proh Jolor!
celebvat? En cxceptis utcnsilibus capellulae, niiiii- inspcclorcin ;vlas ingvata pvotraxit in hanc bovam.
steriiquc pontificalis el hoc annulo ncscio rac sal- Moxquc loco ccdciis, intva niatricis ccclcsioe linien
tem uiiiim liodie possidere denariuiii. Ncc cnini in- sese reeepit, cl anle pvotcclovis sni sancli Pctvi
cxplebilis avaritise thesauros mcis congrcgo clau- niemoviani vticns, has lugcns et cjulans c-Jidil voccs :
stris, tindc vcl rcgis, vel suoruni vita periciilelur, HeUjhcu! Doraiiic,(jiiidcommcruitgrcxct ovilcluuni,
aut ingluvies saliclur, eorum cdacitaii inc salis in ut sic raliidis luporuin dentibus exjiosilus, cortiin
lioc obvianle, ut nec asscm uiisiin oculos claudcns, inorsibus altrccletur, eovum faucibus devoretur? Sc
inter illorum ungues relinquam. Cujtis vcrbi quis g kedenlcs non lsesevuui : kesi viccm non rcpciuhint,
finis furrit, patet ex eo qtioil in oegrituiline, qua gvatis jugiilantur, sinc causa scdibus pclluntur, ri
mortuus est, alienis fovcbatur operimentis, quoties- quidquid pcnnarum pcssimus quisque dictante ju-
que manibus ferebatur in occursum sanctoi um, stitia luit, bi, sola inipevante crudelilate, lungc du-
quosjain infirinus in suis liminibusipsc visitare non rius cxsolvunt. Eccc qualis clamor viduarum, qiiaiitii:
prsevalens, ad se visitanduni plcruinqiic deferri vo- pupillovuni rt orphanorum miscvioe, quoi paujie-
ltiit, hahitu projiiio carens, intcvini ah aliquo cano- rum contjitinnes lc susccptorem eorum, tc judicc-in
nicorum contegi neccsse bahuii. 0 qiianlus ccclc- eortim, jamjam ncccssavio provocant ad juJieium.
siarum defensov ille exstitit, quam impcnelvabilis Misevcve, pacisque nobis sercnum aJspiva dicm, in
inimicis Cbristi miirus : non ex illis, in quos pro- cum, cujtiscunquc causa (alisEcclesise tmctcmpcslas
phelia divigitur : « Non asccndisiis cx advcvso, nec imminri, lii;c vindictocdctcrminans seuteiitiam. At
opposuistis muvum pvo clomo Isracl, ul staietis in vero Coloiiicnsibus ad arma conclamaiitibus, ac pvo
prselio in Jie Domini (Ezech. xin) : » qui suiuini defensione civitatis hostiles impetus bellicis appa-
Pasloris imitator bonus, animain suam pro ovibus ratibus bac iiiac pcr miiruni observantibus , tyran-
suis obtulil (Joan. x), duin nunquain move nievcc- niis quidem velut dissiinulans , in castrum suuin,
narii lupis iiigrueniibns ccssit : sed scinpcr eos aul quod Cochomo Jicunt, se contulit : magis aulem,
verbo severissimse increpationis, ant gladio justis- ut viribus cl multiluJine se scqucnliiim illic aduiia-
simae exconimunicationis insecuttis cst, inlcvduni tis, judicium sanguinis cum episcopo cjusque admi-
etiara impuJentiores quasi militari manu dctcrrcns, nistvis publicc committcvet. Contra qticm ciim rpi-
porro contra omnes orationis invictoe sciilum arri- scopi milites nibilominus omuibus armarciilur viri-
piens. Exstant ejus innumeiabilcs pro Ecclesia su- C bus, et sluJio pavtiuin quidam consanguinci ctim
dores, ncc possent commemorari omnia, quse pcr- Palatino, qtiiJam ciim cpiscopo oidinavcntuv, cssrt-
tulit ab iinpiis. Unum duntaxat, in quo potissinnim que civilis bclli pericniosissima cunclis suspicio,
oraiionis ejus vis et cfiicacia cognoscituv, ad tcvvo- saiictiis pontifcx gravi pressus angustia mcntis,
remeovum, qui ntiiic qnoquc ccclis invcclo impu- quod e dtiobiis lolcrabilius eligeret, ignovabat. Si
dcntcr obloquiir.tur, inferimus : ut vel sevo resi- superbiam hoslis armis humiliare decerncret, oc-
pisccntes, quid cum Christo vivcns, possit, allen- currebat ilihumana crudclitas, et miserabile scclus,
dant, quem earne tcctuni, tanlum poiuisse fovsiian cum frater fratrcm, gcncr socerum, socrr generum
mirabuiitur. hosliliter pvostevnercnt. Si vero aliter vellct, ima-
XXXII. Comes Palalinus fit monaehus. Deserit . ginariis oetilis expugnandoe urbis miserias, ecclcsia-
monasterium. Vaslat dilionem S. Annonis. Pulatinus rum dcslructioucs, clericorum vel inonaclioruni
mente capitur. Postquam mons Sigcbergensis (10), coiilumclias, viduarum pauperumque nccessitatrs,
qui veriitur in victoriam, victor uliqtie vitioruni, postrenio juvcnuin el senum indiscretas rxtlcs atten-
tradente Palatino comite, ditioni S. Pctvi cessit, debat. In hujus articulo ncccssitatis qtiod primum,
idem iuagnae tyraunidis vir, quasi sopilo pcrversi- quod niaxiraum, quodque certissimum crai sola-
tatis igne, Gbrziam venil: ubi dcposilo pompse soe- tium, lotum sc contulit ad Dominum, cum jcjuniis
cularis cingulo, monachicse paupcrtatis habitiim Htanias ordinans , et diversa sanctorum oratoria lu-
sumpsit. Egit hoc arte sua diabolus, qui subslanlise slrans. Jamquc futuvus quasi prsesens timebatur
spiritualis et angelicoedignitatis crcatura, per sub- 1hostis, ct sacerdos cum populo circuniiens, tristcs
lilitatem nalune suae noniiunquam ex antcrioribus D meditabatur causas, ncc tamen a psalmoi uni niodu-
futura perpendit, et semel obnoxios geheiinse, mille latione ccssabat. Cumque ordine venisset ad tvicc-
circumveniens dolis, dupliciter (ilios ejus cffecit. simuin quiiiluinpsalraum, cujus est initium, Jtidica,
Hac tisus frauile circa virum htinc, eum post aliqtiod Domine, noccntes me, aique in eum altius intcnde-
teinpus a professione fallaciler usurpala deturbans, ret, ex ipsa jisalnii convenientia dolor cordis cj'us
amplexus conjugales resque familiares repelcre increscebai. Ubi aulcm ad versiculum illum , Veniat
suasit, et conjtinclis sibi ncquitiae suoe septcra spi- illi laqueus, quem ignorat, ventum cst, quasi prse-
rilibus, cor ejus intrans, in omncm deinceps (lagi- sagio quodam dc advcrsario tactus, infvemuit spi-
tiorura voraginem prsecipitavit. Is exosos habcns ritu, lacrymisque cum voce prorumpcntibus, etim-
omnes Dei servos, utpote refuga, hclla niovit, sedi- dcm , diacono stupente, denuo repclivil diccns :
liones concitavit, et ad suae perditionis cumulum, Veniat illi laqucns, qucm ignorat, ct captio quara
ad exslinguendum nomen celcberrimi tunc pontifieis abscondit, apprchenJat eum. Hoc quoraoilo protu-
Annouisl, Agvippincnsem urbem post rapinas et in- lcrit, ovantisiic affcctu, an polius spiritti propbc-
cendia, post csedes et detruncationcs plurimorum, tantis, vel, ul nielius reor, utroque modo, hislorise
hostiliter aggressus est. Ibi cominus cum armato- nil obcst : qtiandoquidem paucis evolutis dicbus,
rum multiludine sedens, omnia per circtiitum quasi laqueus, qucm proccUxit, incoiiiprehciisibili superiii
ssevus aper devastavit, ignem parilev et fcrrum avbitri juJicio tam levribililcr hostcm ipsum irrc-
(10) Sigeberg, Latine Vicloritis vel Viclorioemoiis.
1539 S. ANNONIS ARCIHEP. COLON. 15^0
tivit, ut inaudito sscculis ftirore, uxorcni suain, pro- A At ille, ne quas rx Italise divitiis opes advcxcrat.
pter cujus mortifevam ilulccdinem apostataverat, st;;e scdis concivihns miniis coniniunicasscl, cle-
propriis manibus interficcrct. Nam niilitum jivscfe- gantis artificii sacclhim [capcllam], templo S. Geor-
clis bellantium acics foiisinstvuentibus ad fuluvam, gii coiitigutim, instruxit, rcponeiis in co, quod a
quaespevabatuv, cum cpiscopo congressionem, ipse Homa detulerat, digiiuni vcneralione martyris Coe-
resideus in cubiculo juxta susecupidinis sociam, iva- sarii brachiuin. Quod ut apostolici nominis digni-
scente Domino, nec diulius calamitates innocen- tas celebrius redderet, in honorera S. Jacobi sacra-
lium sustinente, in aineiitiam vevsus est, ac mox lurus illud vrnrrabilis pontifcx, cum populo pro-
(lependeiitem arri|iiens bipennem, dilcctse conjugis cessit : el eccc vorax inccndium eo jam, ut mos
AJclheidis capul fcricns arapiitavit, cursuque fores cxigit, infulalo, vepente civitatcm vevsus ovientrm
egressus, plausu mantium ct cachinno, quid cgisset, invasit minaciter. Tunc lurbis ad ejus exslincUencm
insanientis, ut erat, more exposuit. Exhorruit ad scse certatim subtrabentibus, etepiscopum vix pau-
tam trisle piaculum oranis octas, omnisque condi- cis extam nimia, quae conftuxerat, multituiinc se-
tio, cessavitque lam opcrosa bellicae conventionis pium relinqiientibus, illc lanto nnjerens impcdimcn-
apparatio, singulis ad pvopria recedenlibus. Ipse to, cum capul intra manus deponcns, paululiim
vcro jirinceps et auctor seditionis captus, vinculis- resedisset, quasi rcsponso divinitus acrcpto : Non,
que a suis injcclus, qiianJiu supervixit, furiosiis ct inqtiit, suse virtutis vira ignis, qui fvaiide mali-
impos sui niansit, propiiisque calaniitatibus con- tiosi serpenlis cmcrsit, in periculum aliquod hujiis
tenlus, in alienani cladcm aniplius grassanJi ncc uvbis hodie cxcvet : tantum plcbs de boc secuva
copiam, nec voluntaiem hahtiit. Tunc pius saccr- y rcdcat, ut in conscrvatione filiae malvis nostra',
dos, unicuin cocleslis niagislerii suis tenipoiibus sanctae scilicet Ecclcsi;c, beiicplacitum Doniino mi-
cxcmplar, opcre complens illud Domiiiicuni: « Ovate nistevii nostri pcrsolvamus obscquium. Pvotinus re-
pro persequentibus vos, ct benefacite his, qui ode- vevso populo (laninia iiihilominus eraovieiis dcfecit.
runtvos(Matth: v), »muliercm miscrabiliter inlcvcin- Itaque juxta ritum inslilutionis eccicsiasticse, cun-
ptam, ofliciose ac nimis flebiliter terioecommenda- ctis in dedicando sacerdotcm prosequentibtis a!a-
vit, filium ejus in sua suscipien», affectu benigtiis- critcr, ubi tempus cxpeliil, eminentiovis loci pctens
simo nutvivit, multisque beneficiis iiidulgcntissinic apicera, mellifluis ct compunclione plenis exhorta-
remuncravit. Exinde Coloaia pace repleta, paslovis tionibiis circumstanles alioqui coepit : ctim repente
sui jucundabatur in operibus : qui non solura di- per insidias invidiosi hostis, edax denuo consurgcns
versis misericordise dcditus cvat olliciis, alens egcn- ignis, turbalioncin non niiiiimam sacri vcvbi audi-
tes, vestiens nudos : sed ct ecclesiaslicae rcligionis tovibus incussit. Quos fovti commonitioiie, nc lo;o
decus amplificavit, monasleria conslruens, niiiiistvis moverentur, rclincns cpiscopus oinnibus in pcri-
Dei necessaria procurans, ct scmper in perquirendis culis primum asseruit prsesidiuin, laudibus Chrisli
et honorandis sauctorum cinevibus infaligabili saia- nullura proeponere pcriculum :.ipsos oculis insjie-
gens studio. cturos, si taiitum stare Jclibevassent, quam vrlox,
XXXIII. S. Auno infert in Sigebergense monaste- neinine obsistente, furenlis incendii lierrt inlcvitiis.
rium corpus S. Innocenlii martyris. (II) Cujiis vri Adhuc eo talia pvoscqucnte, cum iionniiHis contra
desiderio teinpore quodani Homam ingicsstis csl, facientibus, cselcri pvo vevbi Dci rcveventia gvaJum
Romanorum archicanccllarius, suse dcvolinni pari- fixisscnt, aspicicntibus cuiictis, velut inundatiove
ler et ecclesise coiisultuius utilitatibus. In qun nc- C desuper fusa, momcnto tcraporis lolus opprcssus
golio noii parvo illic tempore insumpto, Aposlolicau cst ignis, et ad majovcra Cbvisti gloviam, rcgnaule
benedictionis impctrato commeatu, se cum suis aJ i.on minimum supcr eos incendio , quns ardor ava-
regrediendum ocius absolvit. In eo autem positus ritiac noii passus csl in audicndo saccrtlolc pcrJu-
itinere, precibus contendit ab Adelheida, tunc AI- vare, ii, qui verbis ejtis assensi fueranl, nc lrvis
pium Cotiarum marchionissa, ut TbebaeEevcgionis quidcm scintilkc vestigium in onuii supcllcclili sua
reliquias, ejusauctorilatis jussu merevetur ab Agau- rcpercrtint. Unde niaicviain diecndi sumrns cpisco-
nensibus, ejus quijipe dilionis crat locus illc. Quo pus, iu longiim pvotvaxit scrmonem, niulla dc Joe-
perveniens, licel splendide ac populariter, ut iion moniim insitliis, multa dc Dri clemenlia Jissevcns :
solum archiepiscopum Coloniensium, sed ct Ar- lincm , non initia , in Chvisliaiiis qtucii; caHcvini
chicancellarium totius ltalise decebat, ,excipcrclur, caqiisse boiium, nec pevfecissc, non modo liulii
consilio tamen ct prtidentia magis, quam potcstate, mcrcedi, scd ct suppliciis obnoxium affirmans. Po-
sibi censuit illic agenduin. Proin de donis et promis- stvcmo in extollcndis sanctorum laudibus iiniiio-
sionibus advoluntatcin suam flexum habens sacra- rans, hoc relatione digiium, cunctis suspirantibus ,
rum xdiuni custodem, rcmotis aliarum personaruin anncxuil.
impedimentis, in secreto noctis paucis stiorum ad- XXXV. Iloino mortuus reviriscit. Quid conferant
missis, ecclesiam ingressus est : ubi sacratissimum sanctorum palrocinia (12). lii urhc Rmna vir quidam
beati martyris lnnoccntii corpus una cuiii capite S. Andrseas nomine, non opere, divitiis ct vitic deliciis
Vitalis, revcrenter cxtulit, ct lam sui voli prosjieri- afllucns, lax;c convcrsalionis amplam lcvcbal viarn,
tate, quam etiam suspicione alicujus in populo pcr- D aiiiniam oncri, corpus habcns voluptati : cui jira:lcr
turbationis actus, profcctioncra maturius iraperavit. liomeii Clirislianiialis cl cmortuam fidcin, Chrislia-
Chrislo ergo vise pncducc, post eniensum peregri- noe religionis nihil vidcbatur incssc, exrepto, quod
nationis suse pelagus, moeiiia Sigebcrgcnsis cceno- bealo C;csario martyri dcvottis, ecclesiam cjuscum
bii contingens, sanctarum reliquiarnm thesauruin cercis fvequciilarc solcbal. llicgenerali niovtis con-
auro pretiosiorein cum magno populorum tripudio, ditione prscvciilus, sero sui pccuilcns, nllimum clfla-
qui eo die conlluxcraiit, illuc intulit terlio Idus vit spiritum. Nec mora, eOrpus in fcrctro composi-
Maii, qui dies Dominicae asccnsionis ttinc gaudiis tum, flentiura ct plangentiiiin ainicorum tristi ani-
illuslrabatur, ah Incarnationc Domini post niillesi- biebatur obsequio, scpultuvani ejus ob qiiir.Jam
inuni sexagesimura nonum anno septtiagesinio vcr- impedimcnta in diem alleruui differeutiuni. Itaqtic
tente, fratribus cunctis dc patrocinio coelitus collalo, prolractis ad mediuin noclis excubiis, altoquc stti-
ct de proesentia diu dcsiderali patris pio gaudio so- pore perfusis, repcnte fcretrum moveri coepit : elc-
lemnilerscse agcntibus. vansque caput, qui jaccbat exanimis, cum undiqnc
XXXIV. Sententia memorabilis. Ignis miro modo civciiinspiciens.amplioremvidciitibiisterroreniiiicus-
rxstinguitur. Hoc rumorc Colonienses quoque tacti, sisset, fugoeproesidiuni nonniillis arripientihus, oiu-
lvequentia magna clcvi simulqtie plebis, ciini civi- nibus vcro pariler mcnlc consternalis , in fcretro
latem sanctum pnst biec ingrciHenleni, susccperunl. rrsedil. Interiin prndentiovcs fiJucia nonnihil rc-
(11) ViJc Baron. Anno 11)70. (12) Earon. ibid.
l*Hi . VITA. — LIB. I. 1M2
sumpla, procul quibusdam subsistentibus, propius A jucundae indolis, amavissima sovtc turbavit, jace
accesserunl, el inspccto diligeuter lioinine, quid rci batque jam oniiiiuin oculis onevosa, quae fuerat anl-j
contigisset, sriscitati sunt, ulruiii phantasiis diaboli gvatissima. Lugcntla sanc condilio nostra, qtiaenon
luderentur, an iiisuela morlalibus lcgc ab infcris soluni nos in nobisipsis ultimoc scparationis incvi-
redivivus emcrsisset, vel, quod magis erat in suspi- tahilem ncccssitatem cogitpati, scd ct in amissione
cionc, languoris iminanitate pro mormo habiliis, charorum quotiJiaiia, proh Jolor! strage morlifical.
oculos tanlum intuenlinin fcfcllisset, csctcrtini vitam Sic omnes hominrs quotidic patimur : sic cl tuiic
non plane amisisset. Ad hsec illc gravitcr suspirans : praeJictse sorores passoe, pucllam in cxtremo spiritu
Non, inqiiit, siuiulalc, sed vcvemovtis inridi sortcni, coiistittilani orius amissurse, post vrspertinos bym-
atvevo pevpetuse movtis senicntiam cl in aniina cl nos hova Complelorii jam instante , chorum petic-
in covpore, pvoh dolor ! luerem, si Csesarii raartyris runt, ufsua Domino rcdderrnt, nicestoe de suis.
Deo digna non intcrcessisscl supplicatio. Subjungcns- Necdiim vevo pviniovura modulalio psalmorum in-
que sccunduni tenorem intervogantiuin, ubi fuissei, cboationc scqucntium ]>lcncpcrfccla cst,cum stibilo
quid viJisset , el ut rediissel, ita ail : E corpore tactu signi noiissiminon sororcs ad egressionem animoe
violenter ejectus, ad terribile niniisquc pavcndum migrantis evocatse, sinc magnae praevavicaiionis
Chrisli solium duccbar.Ibi circumstaiitibuscum trc- audacia, singtilse quorura rclinqucntes, divinsc lau-
niove millibus angelovum, ego niiscrrinius conscien- dis opevc ncglccto, ad niovicnleni quasi suffragiimi,
tise reus, nec oculos in quemquam illorum supplex magis autem peviculuni ex hoc allatuvse, concurrc-
attollere prsestimebam : solummodo dislvicti juJicis bant. Ad qiiavum intvoitum oculos, movtis sopr.ve
tristem scntentiam accipiens, a tclcrrimis et horrore g clausos, puella violentcr apericns , impetu magno,
plenis daemonibus ad seternse damnationis loca tra- qisasi nil aJversi passa, prosiliit e lecto, cursu pc
hebar absque misericordia. Pectusque fcriens, ac tens abbatissam, cjusque apprehensa regiminis
nimis flebiliter ingeniiscens: lllius, inqtiit, horoc mi- partc stvidcns Jentibus el toto covporc tremens illa
seria nullis digne exponenda verbis, mci cordis me- sc tciiacitev obvolvit, clamans ct dicens : Fer proesi-
moria nunquam clabitur.Cumqtie meflenlem proca- Jiiirn, doinina mi, fcr procsidium. At cunctis inso-
cissimi docmones cachinnantes, ineisquc casibus litoe rci novitate non niinus, quam clamoribus
insultantes, ac perditionem atrociter inipellerent, pre- puclloe, morc feminariim, ctini einissione conftisac
tiosus martyr Coesarius, mcis calamitatibus pic com- vocis anguslatis, maler trcmcbiinda : Quid habes,
motus, cum favore sanctoe Dei genitricis, sanclorum- inquil, fiiia? llla rcspondit : Moiislrosorum doemo-
que apostolorum ct martyrum, procidil anle Do- num ingcns ct horrcnda liiultiludo cuni sororihiis
minum, vulnerum suorum stigniala dcmonstrans, forcs ingredientibusiiTuinpcns, ad inferos roe secitm
et dicens : 0 clementissimc Doniine, tvcmendi no- abducere vclle minantur. Ciiinque causain htijiis
minis tui causa hsec quondam libculcr cxccpi, ncc mali matcr infusii lacrymis sciscilarctur : Nulla, in-
erat in his perferendis, licet ca.ro gcmcrct, ulla rc- quit illa, alias ob tulpas id patior, nisi quod proptrr
luctatio mentis : dummodo temporalium tormcnto- mc detrimentum srvvitii sui Chrisius habei : cnjiis
rum asperitate corpus semel enecatum, nullis dcin- latides, si mihi sovorcs aliquid confcvrc vellcnt,
ceps tiislitise stimulis vel animani, vel carncm, lc opovtebat pvius drhilo finc concIudi.Protinus ad im
prscside, afliceret. Quid itaque tc, qui pius es , ins- perium matvis cunclsc sovorcs ad inonasierium rr-
picicnte, novis in corde doloribus dcntto prcmor ? ^_ grcsstc, laiilo dcvolius, tautoque ohnixius divinis
Ecce qui meo credalus palrocinio, viiam suain niihi crepevinit laudibus insisteve, quanto manifcstius in-
coramisit ex integro, prseccps impellitur ad inferos, tcllcxevuiit, proplor illas neglcctas ct puellain esse
jamque merito stuliitise arguilur, qui vana spc se- . pcriclitalaiu, rl se non conteranenJse transgrcssionis
ductus , mc coluerit ut vitae suoc gubcrnalovcm, offcnsam incurrisse. Quihiis cubiculi linien cxcc-
quem in allcvandis saltem suppliciis habere ncn denlihus, pueila lrcluluni vcpelens, ibi se stvavit,
possit intereessorem. In his vocibus co covain Clni- et sovovibus atl psallcnJuin Dcochovum tencnlihus,
sto rege jacente, piissima Dei genitrix YivgoMavia, ipsa nullius hovvoris gcstns praese fercns, paulalim,
cumreliquis sanctis se adjungens, filium et Dominuin ut solenl morientes, deliciens, vita funcla cst.
suum ad voluntatem marlyris sui flcxit : pcr ctijus XXXVII. S. Agilolfuih cpiscopitm Colomensem
iinperium pessimis dsemonibus ereplus, jam venioe transfert el SS. Evaldos clevut. Sed ut ad priova
securus ctvitoe, corpus ad hoc rei injucvc jussus redcamus, Anno beatissimus in tcrvis excolcns, qui-
sum, ut his cognitis, unusquisque suoe salutis solli- hus in cadis associari lotis nisibus festinabat, Colo-
cilior reddatur. Hsec hominc perorantc, cum ad- nicnsem urbem diu frauJatara corpore marlyris cl
stantes stupor invaderet, collegit se supcr feretrura, episcopi sui Agilolli, niciiibrorinn ejus restitutionc
ct obiit. Tali conclusione rem doctor cgrcgius lsetificavit : quse Malmundaiiensibiis pracripiens, in
finiens, omnes suspiriis et compunclione, quod au- monasterium suuin, quod est atl Gradus, cum niagna
dierant, commendantes, mox allocuttis est : El vos, civitatisexsultaiilisainbitione transtulit.Inter h;cc ci
fratres, vosque, sorores, hujus considerationem facti duoruni Evaldoruin prcliosa corpora, revelalione
in cordium vestrorum secreta admittenles, ad quem- corumdem martyrum inslructus, de tumulis suble-
cunque devotionis et servitii cultuni vosipsos sanctis ]j vavit : quos oliin in Saxonia, Rhenus amne vcfltio
Dei offerte , ut extremse tribulationis angustiis ar- Coloniani sepcliciidos advexcrat.
ctati, quemlibet sanctorum tanto loetior quisqtte XXXYIII. S. Benigni marlyris corpus invcnittir.
vestrum illic patronum experialur, quanto devotior Restat litinc comineinoi arc, quemadmodum cor-
liic in ejus vixit obsequio. His ab eo diclis, nos ob pusbeatissimi marlyris cl sacerdotisBenigni tempo-
id, quod paulo ante attigimus, docuisse scilicet eum, ribusejus ad perpetuam Sigebcvgensium gloviam ct
omnihus in periculis primum csse pracsidium, lau- salutem vel invenlum sit, vcl translatum. In Sueviae
dibus Chrisli nullum prseponerc pcriculum, mcmo- loco, qui dicitur Cella S. Vili,quidam Alemannorum
rabile quiddam, ipsius ore celebratum, subjicimus, atque Burgundiorum dux olim ecclesiam consti-
unde possit adslrui, quod eum proposuisse non falso tuens, suis eam bonis hscreditariis adsusleiitalioncm
testati sumus. monachorum illic Dco militantium abunJare fecit.
XXXYI. Monaslerium S. Cwciliw perantiquum Qui devotione pariter et fitle instructus, cum san-
Coloniw. Antiquse structurse nionasterium , titulo ctarum rcliquiarum stuJio Divionem. venissel, indo
S. Cseciliaevirginis et martyris, Colonioefrequcns rediens, corpus Dco dilectissimi martyris Bcnign!
babetur, in quo sacrarum feminarum exemplo, secum exportavil : qui divinitus ab Oviente Galliis
puellaris innocentiae el setalis infans quaedam dul- dcstinalu-s, post multos agoncs tandem sub Aui.c
cissimo nutriebatur affectu, omnibus, et prsecipue liano Csesavclanrca mililis jiercussus, in spccie ni-
inatri congregationis, unicechara. Vcrum iinmatura vcoecolumbiC ccclos pcncivavit. lllos quoqiie tcrgc-
supervcniens mors, tam lsela principia simplicis rt niinos fvaties Sjicusippum, Elciisijipura et Mcleu-
1315 S. ANNONISARCIIIEP. COLON. 1344
sippum, s pracdicto marlyre baplizatos, ct apnd Lin- \ inSigcberg htijus lsclitisc nuntio, ipsc cum suis con-
gones egregie coronatos, una cum corpore S. Ma- scensis rijuis, coinitanlibus paritcr cx Colonia non
mcrti, civitaiis illius episcopi, Jux iJrm concedeuic cxigtta: miillitiidinis vivis el fcminis, in ipso vc-
Christo cnicvuit, lactusque cuin lanlo cadeslis patro- spere Domiuictc noctis, qiue jcjiinii Quadvagcsiina
cinii pignorc fincs Alcmannise rcpeteus, ccclcsia: initiuiii erat, ad radiccs raontis applictiit el dcsccn-
quaiii coiisiruxit, desidevabilera consigiiavil ihcsau- dentibus ad cuin Jcbita cum rcverentia jivocessioni-
rum, sanctis corporibus, ob mcliira futuroruni, in bus fvatvum, ossa sacra cum lauJibus rceepia suut
sacrario cum alliiulatione nominiira, lerrse allitis pev noctcm in ccclcsia, qusc adjacct nioiiti. Manc
immcrsis. Posl inulios annos oinnibus gcncvalion s vero Dominici dici, quod levtio Jeciino lialendas
iliius hinc sublalis, cum locus iJeni rcgali coenobio, Mavtii exspectalione onuiium illuxit, oiniii convcniu
quoJ Elcuvange miiicupanl, in ju-oprictatcm ccssis- solcmniicr iiiduto, divcrsis eiiam ornaracutis, niul-
sct, ct tantarum lticcruarum fulgov incoguilus mnn- iisque himinaribus lemjilo rcsplendentc, saccv an-
do, pulvcre vilis sepulliirac irgcvrtuv, ordinaute tistcs sc saucise mcinoviic Evpho abbas, pios hunic-
Deo, tjui prodf.cil Luciferum in tcinpore si;o (Jeb ros sarictavuiii rcliquiaruiii fcrctvo sul>jic;ci:!cs,
xxxvin), cujiisdam ojicris iiilentione pavimciiluni resonante prpulo, signisque concrcpanlihus, cuni
sanctis corporibus iiuminens, a fossoribus apcrlum iiiagna: dcvotionis carminc procccdcutiummonacho-
est. Proscindcntibus aulcni illis humum , caniquc rum, martyrem ctsacevJolein suumChrisio in odovem
ccrtaiim egcrcnlibus, cx improviso sanclarum rcli- suavitalis ad altave procsciilaruul. IuJe sernionem
quiaiTim sarcophagi discrclis noraiiiibus repevlisunt. ad populum babituviis, altiova procsul conscrndit,
Illic magni meviti inavtyr et sacevdos vcvc raeritis ct ;j ei totus prae gaudio lacrymis ilaens , niinquani sihi
nomine fieniguus , cselcris nouiinalior invenliis ac juctin diorem illuxisse diem tcstiitus cst. Exponcnsque
sublevatus est, pev idcm tcnipus abiialc Hcnigcro, quis vcl cujus nicriti cssci, qtii portabatur, (jund
qui B. Ainioiiis consanguincus fuit, ctwiobium illsid Bcnignus ajipcllarciur, indieavii, dicens : Beivgnus,
adniinistrante. Pvoximc dciiinc Doniiiiic: natalis inquit, bencvolus diciltiv , ct merito : apcrlas cnim
gaudia rex Babinbergse cclcbravil : ubi cuiii mtilto- aures ad oniniiiin nostrtnn prcces habet, ct libcn-
rum pvoccvtiiii ct dignilaie polleutium eonventiis tissime cxaudicns, pcr seipsum accedil ad Dcsiin aJ
esset, rliain abbas idcm advcuit. Pro(>iii(j*.ius cvgo iiitevpclliindiiiiipro nohis. Nunc igitur, dilcciissimi,
cuni cssrt Annoiiis archiepiscopi, quasi giatidaiuvo tanti patvoni pv;cseuiiara Iiabenics, criglte covja, ct
liciiiguum, qui mittculc S. Polycarpo discipulo 15. siuguli, quitl voliis expcdiat , illi suppliciter inti-
Joannis evangcHstac, venil cx Asia, sc tcsiattis est niate. Mihi credite, si lantuin fiJcs non Jcsi:, quia
inyenissc. Rapicns aulem pontifcx noincii ;ipsuin cx Benigniis cst ct nominatur, benignissime quoJcun-
oie ejus : Bcnignuni, inquit, te afliviuas habcrcVHic qtie pctitis, annuens accclerabit. Annus Dominicse
incorum specialis intcrccssov csl liic.nacbovini!: l.icarnalioiiis, quo lucc iranslatio celcbrala cst,
hunc meis peiitionibiis oportel ut indulgcas, si to nii!lesinii!S scpluagesimus tcvtius eval. Post h:cc
delectat cx hoc jam uliutii dilectionis mcse bencfi- dtiobus loculis novis allrinsecus post allarccompo-
cium. llle, utqui in pevsolvenJo uon pavvi pondcvis sitis, medio intcr cos vacante loco, in dextcvo bca-
avgcnto regi obnoxius csset, ita respondil : Eccc lum Innoccntium, in sinistro vero bealuni Benignum
iit-.pecuiii:e, qiiam debco, cuva me lcvrs, dcsiJeviis poiitifcx collocavit, et la:titia pcrfusus, qtiasi huicns,
tuis, ul vis, salisfaciam, mitlens tihi non alium, scd Q ut plerumque solebal, loquebatur : evit ad Hhitum
cumtlein vcvera Bcniguiiin, qui in Divionciisi casivo meum rei •voccssus, si quandoque dignus altavio,
sub Aureliano niavtyiiiim Juxii. Uuic sponsioui tiieJius intcr vos recipiat. Alioqui ex me spevanda
gvalanter annucns, quippc qui niillas opcs vobis gvatiariiin actio profccto nonevit. Qtuc vox
laberet, quas non libentev in hujusccniodi coniracr- quamvis levitcr dicla, quam serio sit ab cis accepta,
fuoesul
cium insuinerct (15), ctim sihi iiiutuo fiJcni Jaitles, nr.s oculi tidci jam coulcmplamur : qtii elsi corpoie
utrique recessissent ad pvopvia, post mcnscm ct cii- nccJum vidcrimus, merito tamen creJimus ciira
inidiuni rnonachos pveliosi covpovisglcbam fercn- inicr cos loctira jara acccpisse. De ctijus Yiia cl
tes, Colonioeeum gauJio susccpil. Quibus litlcm operibus patica pvo iiunievo, non ut debuiiiius, snl
adstruerc nitcutibus publicis sacvaracntis, quod ut potuiinus, auxiliante Dco, hoc fine tevminanles,
non alius, quani qui vogabatuv, Bcnigniis esset, non ocio intcviiii iudulgcmus, ut iis, quoc Je virlulibus
permisit, dicens in cjus vcucvalione, de quo ageha- cjus prsedicanlur, clucidandis, lcviorcs assurga-
tur, hunc sc indubitantcr liabiturum. Prscuiissociuc mus.

(15) Iloec pie accipienda sunt. Non cnim licct vendcre sacras reliqtiias.

LIBER SEGUNDUS.

1. Quid vir tantus senserit desacris reliquiis. Sine D fieri :quippequihusinsignumcont;adic(ionis(Li(f. n)

clave thccam, in qua S. Gregorii brucliium, apertiil. et ipse Salvator positus rsl. At nos scirntes sancii-
Intentioncra hujtis operis divinse lauJis intiiitii pra; tatem honiinis Dci, ncc potentia: Cbristi quirquam
lnanibiis liabens, fictis narralionibus inciimbere detrahentes, ad ca, quoc vel auditu.vel scripto pvo-
veliemcnlcr ct ipse deteslor : quainloquiJcm undc babilia de eo reperimus in signis et revebvlionihns,
milii spes est aliquantulum exbauricnJi peccata, atque iis, quoeprophetice locutus est, Spiritus san-
indc gravior accederet iniquilas, si prsetcrquam ve- cti gralia sensumct linguam regenle, ob posterorur.i
ritas cst, vel a ine veritas est, vcl a mc vcrum affir- notitiam hoc exordio colligenda accedamus. In ca>
niatur, qiiicquani impudenler exprimcrem. Rcus nobio suo, quod in monte situm est, frater quidnm
cnini nostro mendacio non eget (Job xm) : nihilo- accedenle niolestia, in morbum aliquando incidit,
iiiinus et is, qtiem hoc opcre mundo dcclararc vo nec ullum occurrebat remedium, unde spes esset
luimus, ad iioc devotionis nostra: benevolcntia non mcliorationis segroto. Quod cum auribus viri Dei,
dcleclaliir, ut falsis laudibus per nos colerelur, qui qui luncprsesens aderat, insonuisset, cursorem vc-
veris, etiam nobis tacentibus, quousqtie inundus locissimum cum mandatis Coloniam dircxit, ut bra-
volvitur, semper adornabitur. Hocc diximus, ttt chium sancti martyris Georgii sibi quain celcrrimc
convenircmus eos, qui juxta voluntatem cordis sui mitterctur, assevens in hoc aegiolo certissimc sub-
inelienlcs sanctiim viruin, non credunl ctiin hujus vcniendum, si liquorem, quo perfundereltir os sa-
racrili, pcr qucm talia , qualia dicuiilur, possciil cvatissimum, lidc plcnus in pottim sumpsisset h»n-
1515 YTTA.— LIB. II. KJM
guidus. Cumque ita, ut jusseral, brachium in ca- A possct, si quani usui manuiini suariim exhibitam
psula dclatum sibi prseseiitaretur, clavim ad re- piojecisscl a<|uain, bauc duntaxat ipsc mcreretur,
serandum petiit : tuncque priraum reininiscens tinile niale vacanies huinidos rcdderet orbcs. Non
nuntius, eam se, neniine illius raentioiiem facientc, hoecsequanimiler humililatis custos accipicns, ma-
Colonisereliquisse conquestus est. Pontifcx vero, gis pvoescnliuracxisliinationeni vcvilus,quam divimc
cum quasi tentans aperire, duobus digitulis seram bonitati dilfisus, homtnem asperriina abjecit inve-
leviter concussisset, testantibus nobis qui aderant, ctione, fallacem eum et imposlorem causatus, qui
ad primam digitorum ejus appulsionem resiliente respectu parvissiinoe stipis, odiosae fraudulenlioe,
propagulo, sonitus tinniens, ut ex violentis clavibus qu;c necat aniniam, sc subdidisset: reverafictse vi-
(icri solet, exortus esl intantum.uiprsescntiumaures sionis eum ex cordc suo vcrba protulisse, cum si
acutissime feriens, stuporem non minimum eis ingere- quid de beneficio divinas iniscrationis ejus raiseria
ret, cernentibus lioniinrm Dci clavis oflicium absque exegisset, potius hoc illis patrocinanlibus agendum
clavc in apertione capsuloe paratissime peregisse. forct, quorura probata sanctitas omni mundo jaci
II. Cwcus tactu vestis ejus illttminatur. Moteste olim enituisset : non rjus, qui quotidianis sordeus
fert se laudari. Quidam oculorum luminc dcstitutus, piaculis, futurse discussionis metu et ipse pro quo-
in savrario beati Petri die quadam suppliciter eum libet repcriendo suffragio anxius staret. Sic paupe-
interptilans, cum ad ejus vestigia quasi spe cujus- rem confusione plenum ad januas relinquens, cry-
runque consolationis se induslrie inclinasset, a ptam intravit. Ab ejus vero facie miser declinans, In
parte lateris sancti viri vestem manu colligens, imo angulum crypUe sese contulit, supernse pietatis au-
duntaxat ex otlicialibus episcopi rem considerante, B res crebris feriens precibus, non incredulus visioni
ociiloium locafideliterdefricavit, etraox extersa ca- suse,'nec minus arrogans fidem evangelicis dictis :
ligine, quantum fides valeat, in exortu novse lucis, « Omnis qui petit, accipit : et qui quaerit, invenit:
se non ferens ipse prse gaudio et admiratione, salu- et pulsanti aperietur(L«c. xi). > Diu igiturgemitus et
brilcr expertus est. Qusesitor ergo stipis exiguse, suspiria supplicilcr co tiahente, quidam ministran-
nullis terrenis pretiis adaequandas divitias in resti- tium clericovuiri, hsec ipsa postea testatus, misera-
lulione lurainum adcptus, dissimulans quod accide- tionis intuilu pelvim cura aqua desideranti clain
rat, ad accipicndum quodlibet eleemosynoe munu- porrexit, quam a manibus sacerdotis ad sacrificium
sculuin de caetero pielatem episcopi nec imploravit, accedentis suscipiens, non sine divinse voluntatis
nec exspectavil : sed recedens uti nieminimus, facti insiinctu pro hoc ipso reservaverat. Qua mox fa-
cognitionem uni ministrorum ejus dereliquit. Is ad tiem lotam csccus lideliter ablucns, exspectationis
raensam pontilice cum non parva virorum frequen- suse moras jam nulli ainplius conquestus est : quip-
tia recumbente pariter recurabens, sciscitanle illo, pe qui, fugatis tcncbris, serenissiniaelucis diem sihi
ubicoecus idein haberetur, respondit eum impctrato tunc priinum illuxisse magnis plausibus exsultaret.
illo, quod optaverat, illico recessisse. Quid hoc es- yEstimans proeterea mcntis acnmoniam in episcopo
set, viro Dci ut ediceret imperante : Satis, inquil, tandem leniendam, si is, quicaecus ante, jam videns
et ultra consuctam mortalibus largitatem honiini ejus prsesentioeredderetur, postmissasexeunti quasi
revera contulistis. Nani ad vestrae sanclitatis genua congratulaturo prosternilur, voces gratiarum con-
csecus proruit, inde surgens, abscesslt videns. Quid geminans, et celerilatem salulis impensoepalam, et
boc muncre proestantius? Merito magnus tanti lar- /i ut erat, ab initio recilans. Ad quse verba proesul,
gitordoni, mcrilo heatus et ad ista muneravocatus, quasi totus jam comniotus, quod ratione minime
qui profeclo, tainelsi concessis non similia pclere convincere quibat, saltem procaciori inflammati
viderelur ad proraerenda sol», quoe et accepil, (idei pectoris impetu circurastantibus ingratum eflicere
gressus credilur atlulisse, cum post acceptos oculos visus est, lrequcnti iteratione minaciler inquirens.
aliud quid acciperc non quoesivit. Expalluit ad ista Unde proesumptionis hujus vanissimus atrentator
sacerdos, et lolus subito exsanguis euecius, evidens emersit, qui reverentiani auctoritatis nostrse vilipen-
ex se prsesentibus indicium dedit, quam invilushocc dens, huic injiissus [invisus] aquaiii illam admini-
audiens, existimationishujus in populolibenleraura stravit, et quid vel ego, uil bac in re habens, mere-
carcret. Iivilator etenim ejus, qui potentia sua signa rer, vel divina dignatio concedere vellet, ausu im-
faciens (Mattli. vm), quibusdam hoecoccultandi prse- probissimo explorare verilus non est, cum lex di-
ceptum iraposuil : ad eum, in quem peccatum ca- cat: « Non tenlabis Dominum Dcum tuum?» (Deut.
drrr non potuit, fecisse non ignorabat, multo magis vi.) Tremefactus liis inquisitionibus clericus, co-
sibi facicndum necessario censebal, qui purus homo ininus stans, quod dissiniulare non poterat, se
tanto proclivior csset ad ruinam, quanto contrahoc, simpliciter egisse verhis utcunque collcctis salish-
quod Deusel hoino suasit exemplo, ipsejmpro.idus cit, simul ct vcniam admissi 11011segniter petens.
aliquamlo vel leviler animo peccasset. Hinc accidit, Cui pontifex lcniter alapam dans : Hunc, inquit, de
ut quainvis divinoegratise donuni expertus, non adco merumorcni per populumdissemiiiare vis, ul levitale
tanien iufiiniitalissuoemensuram in his rebus trans- vulgari novoruminirabiliumcflector passim celebrer,
gicdcretui' : sed etsi qiihl horum forle eo nescio, " et inslar antiqiiorum Patrum ego quoque meis tem-
vcl occasionc niagnae necessitatis contigissct, modis poribus, longc mcritis infva jacens, operum eovuni
onmibus id humanis auribus subtraherc, qtia.ntum specimcn in signis et prodigiis mundo repraesentasse
in ipso fuit, non negligebat. Quae res et materiam dicat? Hac ne vame laudis aura transitorie tumens ,
nobis hanc rationem rlfecit, et invidis illi obloqiicn- inter eos nnvissirae rcperiar, quibus ad Deuni di-
di fomitem proesHlit, quasi qui de morUio fiuxrri- cenlibus :« Nonne in nnroine t-uoprophetavimus, cl
mus, quse de vivo nec in suspicione versahantur. in nomine tuo virtutrs uiultas fecimus? » responde-
Sed hoc ideo, quia secundum viri soecularis scntcn- bitur : «Nescio vos, discedite a me operarii iniqui-
tiam,quoesibi quisque faciIiafacluputal,scquo animo talis (Matth. vu). > Treinenda sane comminatio, nrc
accipit:sujiraca, veluli licta, pro falsisducit. Non la- secundum niultitudineni doloris illius hscc consola-
men his territi, abreliquis aHquateiius devocabimur. tio temporalis. ldciico te,vosque prsesentesomnes,ct
III. Fert indignissime a se exspeclari miruculum te quammaxime,non nostris,sed divinisilluminalura
idque modesliwcausa. Cwco redditur lumen. Vene- beneficiis, invocalione cuncta cernentis semel atque
rabilis pontifex die quadam missarum solemnia ce- iterum iterumqueohlcstor, ne me mortalitatis liujus
lebraturus, cryptam Sigebergensis ecclesiae, mini- tenebris adhtic circiundato, res haec alicnisauribus
stris prosequentibus, adire coepit.Et hic homo, lu- ahquod sui vestigium, vohis prodentibus, unquam
uiinis seque carens oflicio, suis votis opportunum generet. Facttim est hoc, ct quod interim silentio
tempus et locum ralus, ejus conspeclibus se suppli- tectum laluit, episcopo claustra carnis egresso, re-
citer exhibuit, fidemex visione se collcgisse testa- laiione clerici memorali, tam nobis, qnain et alio-
tus, quod ea, qua damnalus erat, coecitateliberari rum fijelium cordibus coniineiidatum est.
PATROI. CXLIII. 49
 1347 S. ANNONISARCHIEP. COLON. ISiS
IV. Mire vitat omnem ostenlalionem. Scd et inu- \ liabens , ex itineris et boroedcciiviovis ncressitale
licr egeslale paritcr et caccitate divinis obnoxia quadam die Corheirnse moiiiistcriiiui adiit, illic
llagellis, per relationem directis ad idem ceenobiiim pcrnoctaluriis.
j Necdum vero lncenibus ipsis succes-
gressibus, procedenli post missas ab ccclcsia sum- :serat, lantuiii proximus habebatur : cl ecce cnnspi-
ino sacerdoti prona advolvitur, supplex ct geine- cit < ex adverso duos pauperes carrum vice junicnto-
bunda. Qui suspenso gradu, sicut seinper infirmiori rura i trahcntes, in quo mulier meinhris oranibus de-
sexui solebat, ct huic pie coiidesceiidcns blandis ap- bilis
1 dccuinbens, causa stipis emendicandae, hoc
pcllationibuscausasqueriraoniarum ejuspercontatus iductu, circuniquaque ferebatur. Haecfamosi nomi-
est. Illa respondentc, se proemonilamin visu, nec ullo inis anlistitcra Coloniensem transit, compcriens,
dubietalis scrupulo teneri, si suoedignalionis manus clcvatai voce petiit, ut in Cbristi nomine respectu
oeulos ejus lavando conlrectaret, tenebras pellendas, S. ! Viti martyris, suis succurreret terumnis , datis
propter astantes secommotum simulans, utcuslodiae subsidiis s ad cocmptionein asini quo subvccla, convia-
traderetur, mox imperav.t, in suspicione relinquens, torum I suorum injurioso labori consulere pnsset.
verhera quidem se ei multiplicaturum : alias autcm Piissiiiius
] sacerdos ad ejusvocem, retentis habenis,
ostentationem fugiens, curam in secrctis atlhibitu- iqiiinque solidos uni e clcricis et <:ubicuIariotradi-
rus. Curaque sedens ad mensam prandium inisset, < dit, niandaiis ut dilalione prorsus remota, di-
lautiora quseque ciboruiu ex suis liianibus ad refc- gnum | tanlis prctiis aniinal ubivis invenlum mu-
ctioncm ejus transmisit, eamque, linitis epulis, in lieri i festinalo adduccrent : atque iis dictis, quod
cubicultim siuim latentcr jussit adduci. Quo iutrans, isupererat vise, cclcriter pevcurrit. Porro ministris
(iuohtis clericis et uno duntaxat puero cubiciilavio .. a<i ; impcvata salagentibus, asinus tandrin votis eoruni
arbitffis, coeteris hac illac deflucntibtis, non, ut illa :aptus obvenil: queni illi paupcrctilse pvoesentanles,
petierat, oculos ejus lanquam praesuraptor miraculi, mivaruli
: sequentis tcstcs postmodum exstiterunt.
sed humilis magistri et Doraini exeinplo, popliie Nara I illa cuni in graliarum voeibtis jumentuni susci-
ilexo, pedcs ejus lavit, manibus aquam infudit picns, | nonicu Annoiiis Deo digni pontificis ore frc-
(Joan. xm) : posl hsec ct alimenloruin copiara ad- (qiieniarct, niercedrra illi pro bencficiis iinprccaiis,
iniiiistraiis, nimirum pcr hanc huniilitatis viam ct inilhusi ante rohoris, subito conquiescentibus Joh>-
sibi cl mulieri plus apud Deum profuturus. Nec rum i stimulis, tanl;c sc scnsit forlitudiv.is, ut pvosi-
hsesilanduni, inter hsec pietatis et aujcclionis oflicia Hensad
1 lerrani, solidis gressibus sanissima, quo-
cum in supcina aniraum levasse, et opem coelestis nioJo i vellet, utcrctur. Eara currenlem, voccsquc
medici pro ca implorasse. Nam rcsidcns, obsequio dantcm i exsuliationis, scd ct obviisquibiisquccxpo-
peraclo, velut qui responsum orationis admissae l.entem, i boec se merilis ct pictate Amionis rpis;oj>i
ceelitus merueril, monuit eam benedictionis oblatse percrpisse,
] iidetn mrraorati duo stupentes, concilalis
perparum degustare. Quae ubi vix ejuscemodi edulio < cquis, p.ist vcstigia sociovum dominum suum Cor-
palatum inibuissct, cceleste sensit antidotuni , et hciani I pcrsecuti sunt: scd certi commolionis ejus ct
restitutis plenc hiniinibiis, cum imincnsis gratiarum iindigiiationis in talium rerum semper objeclu, nullis
actionibus humi prostrata, Deuin in servo suo An- ausibuseo i Jucti sunl, ut hinc quidquam ejus auri-
none sujipliciler venerala est. Tum oculis ejus, ex- bus 1 iiitiraarent, cum tainen eis interdura inuiuo
pcrimcnti gratia, hsee ct illa proponebanttir : cuin- inde i colloqiientibus, aperle rlaruerit, euin isthuc
que absolutissirae singula quseqi.e discrevissc visa C rainimc
i igno are , et merito : ex illis enira maxi-
est, quinque solidos ei pro elcemosyna vir beatus mis ] Ecclesiae luminaribus erat, quihus per spiritum
impen lcns, ut sibi non charam harura rcrum opi- datur i vel serrao sapientioe, vel gratia sauitatura, vcl
nioneiu de se ne circuniferret obtestatus est. At < operatio virtulum, sive prophelia, vel aliud quid
tamen minus ei crcdulus, abeuntcm ad pvopvia, coelestium < charismatum : quoe singula singulis di-
*
donec villa digrederetur, ab uno clerito coniile de- videns Spirilus sanctns, prout vult (I Cor. xn), in
ducendam cuvavil. I
hunc prope gencraliter mirifice contulit. Quorum
(
V. Aqna benedicla el crucis signo pellil lujdro- omniuiii mentionem locis suis pro viribus nostris
pem. liilcr hsec adolescens quidam, vicinorUro loco- exaratam
( lector habcns, hic, quoraodo praescius
runi inJigcna, toto venlre deformiter intuinescens, futurorura,
I pcr spiritum iionnulla praedixerit, pau-
sibi suisque factus erat inutilis. Hic ineritis bcali cis < relationibus accipiet, tametsi tolum voluminis
Annonis cx fama cognitis, vehiculo ductus, inontitm Ihujus corpus idem sparsim loquatur.
in quo DeoplaciUim est habitare, conscendit, prse- VII. Prwdicil Hildulphum sibi successurum. Ergo
sentiam ejus adiil, aliquod tanli doloris remeiliuin sicuts ad nos usquc veris assertionibus propagatum
niiserabilitcr quoesivit: quod, etsi lingua eessaret, (cst, omni vencvalione plenus Anno bealissimus, ciim
ipsa fueditaset miseria hominis oculis objccta, facile iiii^Goslavia, viUa scihcct regia, publicis majorura
extorsissel. Exhorruit languoris iinmanilatem pon- «conventibus interesset, quidam ex latcre regis cle-
tifex sanclus , juvenemque iniseraliis, aqiiain benc- irictis. Hildulplms iiomine, pro famil aritate petiit,
dixit, ct ipsa raoribunduin potavit ct aspersit. Imle iut coJlcein sacramciitoiTiui, qui vulgo Missalis dici-
crucis signo ventri impresso eum ad propria ccle- ttur, quem pontifex non paivi decoris liabebat, sibi
riter rcmeare jussit, spem integerrinuc sanitalis ab- D tdoiio darct. At prsesul : Hac, inquit, interim poslu-
eunti ctim fiducia promiUens : ejus ussis cxe.uplo, latione
I canebis, donec juri tuo conferatur omne
<]tii leprosos mundalurus, ad sacerdotes cos direxit iministerium, quod capellula: meaeckuistvis debetur.
(Matlh. vm). Siquidem iu ipsa, quac jam iramine- VIII. Benuo episcopus Osnaburgensis. Nec minoi i
bat, n cte huraor ille subculaneus, in pcrnicicm reverenlia
l excipiendum reor, quod in Gradibus, qni
longo tempore male congestus, flaxu vcntris (iiic (Culonioeinsignes habenttir, quoJam die cum veuc-
vn) salubriter ad plenum est egestus : hoinoque jiri- rabili
i viro Bennone, Osnaburgensis ccclcsise jnic-
slinse sanitati reslitutus, proxima Iuct: pedibus suis sulc i residens, de arcliitiiacono suo Sigevviuocoini-
ad raontem recurrit, Deo ejusque servo Annoni, nus i veniente, dixisse fertur : Ecce vere Israelita, in
gratiarum voccs raagnis laelitise laudibus persol- < quo dolus non est. Qu>odex ore tanli viri nnn levitrr
vens.' (erupisse praedictas epl.scopus reputans, ausu dile-
VI. Commiseratio ejus in debileset claudos. Mira- iclionis et amicitiae imiuinebat, ut vim praelati scr-
culum illustre. Exigentibus aliquando negotiis pu- i
nionis ejus particijiarclinJ.Htiae.Quem ille respiciens,
blicoeadministrationis, sua cuique principum regni jprimo , qua super eura rxistimalione moverctur ,
parabatur in Saxoniam profectio, tendentibus sin- iinquit, ac deinde suhjunxd :Hunc profecto noveris
gulis ad curiam imperatoris, quse per id tempus iiu sede Coloniensium,'meojL:re quandoque recipien-
Goslarioehabebatur. Necessario itaque suniinus hic (dum. Sed cum et hoc, sicut .^t illud superius. liu-
Coloiiicnsium praesul ideni carpebal iter, Mansiones imano sensu dictum crederetur, et ob id negli-
autem, prout opportunitas vise poscebal, diversas j: gciitia quadam praeteriretur, i.pso lenebras has
 ISiO VITA. -- Llll. II. 1?»')
egvrsso, successit ii: cathcdram ejus primus Hil-. \ , grata quanturalibet parvi xenii devotio, suscipiam-
dulphus, secundus Sigewinus : quorum teslimonio que bvevissimoecevseHniqiiemunuseuliiin. Ad quoil
sanctissimus praedecessor coruui , vera dc eis prae- ejusdictum avridciilibus, qui assederant,senioribus,
nuntiasse agnitus cst. et an etiam ipse post mortem signis crebvesrrse
IX. Egilberto episcopo Min'.ensi futura scriptis vellet insistentibus, cum magna Uducia respondi;
significal. Prophetia S. Annonis. At vero quibus Voluntatis hujus magnitudinem profecto verbis :i|i<:
exemplar epistoloeprae manibus est, quam olim di- rire non suflicio : tamen ne secretorum meorum
lectionis indicem Egilberlo magislro suo direxerat aliquid vcstris inquisitionibns negelur, hiijus nc
co lempore, quo Mindonensi pv;elicieiidus ecclesiae, desiderii seraper et csse sciatis, ct fuisse, ut in co-
annulumet insignia reliqua, rege transmittente, sus- rum octilis, qui me vitamque meam insectantiii,
ceperat, in hanc facile lidcni adducentur, ne dubi- adbuc aliqua signa pcr me dignetur exhibere luin Chri-
teut eum in mtiltis futuroruni scientia claruisse. stus, tum ct jiro sui nominis augenda glOria, ri
Nani finem scriptorum faciens, in haec ullima verba pvo mro aufevendo opprobrio, dnm illi placens ap-
digrcssus est : Et tu me terrse commcndcs. Iloc paruero, qui nunc in oninium reprehensioiie suiii
Egilbertus legens, sed invitus accipiens, ciim post positus. Id vero signorum meorumct erit iiiilium.
tcmpus ambo convenissent, in niediuin litteras illas AJ liltus Rbeui fluniinis, flenlium plangentiiini
pioferens, quam earum conclusioni fidem deberet, humeris exanimis adducttis, ante memoiiam saiicta".
ne sine difficultate dixit invenire non possc : maxi- niartyris Afroe Iticluosis obsequiis in navim expo-
me, inquiens, cum progressior oetas vires mihi jani nal : quse circumacla, nil ultva solitum agenle re-
denegar.s, hoc quod posuisti, me a te spcvare cogat. |{ niigum instanlia, rccto cursu coutra sanctum Ilcri-
Ad haec Anno beatissiinus : Minimr, inquit, verbis bcrtuin applicabitur, altiorem in tillcriovibus, quani
eniin tuis rei finis, te superstite, refragabitur : et in anterioribus ripis stationem habens. Vos aulem
quod tibi Httcra sonuit, viva vox denuo coniirinai. tmiei filii mei ct fvatres dilectissimi, cum me sem-
Tu nie terrse comiuendes. pcr hclis gestihns suscepcritis, ajite quo ordine nii-
X. Quidam ejus ministri, Judw proditoris more, lii tuiic orcnrrelis. Pro rantu firttis incomparabiks
ab illo de/iciiint. Alia ejits proplielia. Nunc Judoe pro- oflerclis, ad psalnios et hyninosoia apctienles,plais-
ditoris cxcmplo, dc niinistris ejus nonnulli, quos cliiuni cl siiigultuuin vocespotius craittctis, quotie.,-
copiosissiraus ad omnem libitum eorum ornavit.be- que repressis virluic lacrymis iiiimanissinii doloris
nciiciis, pro bonis mala ncquiter reddentes, prorsus psallcre tentaveritis, loties in ipso conatu novis flr-
ab illo dcfccerunt. Horum unus hodieque, quando tihus delicientcs, irapcrfecla saltem verba vix expri-
hscc scribuntur, solis hujus particeps, in ejus con- inere sufficielis. Inler lucc omnes ct juniorcsetpro-
temptum veheraentius insaniens, quasi liber, nrc vectiores circa feretruin nieum cum ejulatu niisr-
uliis cuiquam obnoxius serviliis, ab illo prope mil- rabili ruentes, horrorem etmiseriani maximam, non
liasi remotus, minaciter residebat, frelus firmitale honiinibus tantuin, sed et angelis ingeretis. llic
nninitionis stioe, quam pridem sacer proesul eidem mihi sepeliendi cultus a vobis exbibebilur, hsec di-
teraerario, pii patris indulgentia conslruxcrat. Eam lcctionis, vicissitudo, hacc erunt exsequiarum inea-
vero ejus prsesumpiionem multis indigne fevenli- rum insignia. Post lioecmerabris terrae matri consi-
bus, die qiiadam procedens ab Ecclesia Christi sa- gnatis, vos operti tristitia, tumuliiin relinqueiis :
cerdos, in partes, unde hujus mali sujierbia sese Q ingredieniur vero cuncti miiites mei, vocesque ciiin
erexeral, oculorum aciem direxit, movensque capul, gemitu danles, oralionis Dominicse supplicem prc-
ita locutus cst: En ille meus, ut sihi jam videtur, cem ob requiem meam singuli Deo fundent. Quibus
dominus regaliler tumens, suis securus fovetur le- recedentibus, universi ministri mci et mihi servien-
ctis, nec ulla fulurorum formidine compungitur. Sed tes, in januam irrnmpentes, clamores et suspiria
ego per illam, quam in sancto Petro possideo, lidu- congerainabunt, et ipsi quoque simili modo Deo ine
ciam juro, totum illud proesidium, quo nunc su- eommendantes, ad sua quique convertentur, vobis
perbe gloriatur, non arietibus, non hasta, non cly- in tristitia et luctu perseveranlibus. At ego prsesen-
peo brachiorum virilium: quin polius ab ignavis et tiaeccelcstis regis cxhibitus, primo quidcm conspe-
nullius constantise turbis expugnabitur ac destruc- clu tremebundus, nimiumque liniidus astabo : srtl
tur. Idem post haec animositate plenus, in necem accepta paululum fiducia, qua mox imporlunitate,
mililis cujusdam Coloniensis devolutus est. Unde qua scilicet precum iiislantia pro nieis monacbis
roncitati Colonienscs, ex agris et villis plebeia con- agere conteiidara, vobis j'am exprimerc potero? Ncc
traeta manu, munitiunciilam illam circumdederunt, deerunt minoeterroresque venenataium lingiiariim,
capiamque subvcrterunt, juxta prsesagium Aunonis quibus tristilia vobis inducalur. Destructio loci, vo-
episcopi, haec ipsa pvoedicentis. bisque dispersio prsedicabitur : passim quisque,
XI. Plurimum fiait Sigebergensibus. Vir sanctus prout animo collibuerit, de loco, de rebus ejus, et
multa de se ipso verissime prwdicit. Quis autem hu- de vobis serniones agitabit : quae cuncta doeinonum
jus infidelitatis invenietur, qui neget eum spiritu instinctu lient, ut fervor stitdii vestri hac occasione
prophelico sermones, quos subj'ungiinus, habuisse, D quoquo modo inlirmelur. Sed nihil horum vos per-:
cuiu opere completos in sequcnlibus audierit? Quos liniescatis. Patris vestri dictis iidem adhibete
in Sigeberg ad fratres familiariler habilos, autto- cuncta vobis ad abundantiam et omne commodum,
ritate narrantium iuducti, nefas crediraus subducerc. amplius mc niortuo, quam vivo, servient, ita dun-
Cuni illis enim in hiiaritate sedens, quasi pater cum taxal, si vos Domino servientes, cceptae conversa-
filiis, secretorum suorum conscios eos semper habe- lionis trainitem infatigabiliter curratis. Quod si
bat, nec erat aliquoi cordis ejus arcanum, quod non subtcrfugientcs, regularis disciplinae jtigum excus-
eis credidissct. Quseres, secunduni illud apostoli, seritis, aniinumque levitati subjugantes, jocos et
« Cliarhas fovas initlit limorem (/ Joan. iv), » au- otia i sectati fuerilis, pigritiam et vitoe delicias ama-
sum eis suhministrabat et respondendi, et quoelibet veritis, contentionibus, nmrmurationibus, et detra-
ex ipso perconlaiidi. In bunc ergo modum, quasi <ctioni operam dederilis, jam niinc scitole, quot mo--
postpositis seriis, frequenter eos allocutus est: Si- *inachi estis, malle me tot etbnicos eleemosynsemese<le
mecn ilie noniiiiatissiiiius, pro Treveris inclyto glo- voratores existere. Hoecdicta heatissimi prscsidis An-
riatur patrono, sad et Bardo sanetissimus, urbis inonis equidem oranibus generaliter admiranda, qnia
Moguntinaadecus, rcvera sanctitatis suse meritum irerum veritate jam praeccsserunt: specialiter auteni
plurimis indiciis commendantes, omni quidem re- ivobisnon minus metuenda.quam in amplectenda, quia
verentia jure sunt colcndi: verum quia niagni prse- iiospotissimum respicit, quidquid eis vel dulce so
dieantur el sunt, donariis aiuplis honorari satagunt. ilat, vel amarum. Eo autem hic inserta sunt, ut scia-
At mihi meritis eorum non seqite consocianJo, post t ur gratia viri sancti in praescientia futurorum, et ne
depositionem hujus corporalis sareina:, non ciit iu- clonloiiinoiiJa vidcanlur, qua: quasi leviler interduni
ir>:>i S. ANNONIS ARCIIIEP. COLON. 15,"ii
dixisse perliihetur. Nam tit sciamus pondits cl vini \ retur elemenlum, qnantum in his negoliis exigevet
corum, qusedam subjungenda sunt, e quibus .dera niova ecclesiastici inslituli. Sed ultva inenlis su;c
adhuc prohari possit. placitum hac prece nil prolicienle, velut ex magna
XII. S. Bardo claret miraculis. Prwclarnm mi-. jam commotione vocem concipiens, ipsi B. Severino
raculum in paralytici curatione. Apud Mqgun- charitatis minas inlnlit, dicens: Si me tuis auxiliis
tiam, Germaniae nobilissimam cl populosam civita- in hac pellenda inumlalione quam celerriine prose-
tein, magnam eujusdam nominatoe feslivilatis ccle- culus non ftieris, ccrte tantis initatus adversitati-
brilatem rcgni principihus, et ccclesiarum prsessili- bus, ad tlii nominis reveientiam Ecclesiam pvorsus
bus jussio regalis effccerat, qui diversis ex provin- refugio consecrare. Mira res. Adhuc fragili carne
c.iis illic adunati, curi:eproesidebant. In co conventu pressus, sudabat in terris, qui lalia loquebattiv : al-
sicut merilis intus, sic et auciorilate foris singularis ter vero cui minae inteiilabantur, unum cum Dro
preeeminens Aniio, suinmus Coloniensium pvsesul, jain effecttis erat, cuncli lerroris expers, aetevnoe
quaJain die populorum frequentia densissime cir- autem secnritatis hseres : et lamen ad nioluin ejus,
curafusus, ad immolationem immorlalinm sacra- qui videbatur inferior, quoniam ct infirmior, expa-
mentovura ex inore stctit in atrio priiicipalis eccle- vit eminentior. Nara ut piitareltir irato velle recon-
sise, prope tiinnilum Bardonis arcbiepiscopi, ejus ciliari, mox ut dictorum finem Anno feC.it,conquie-
nimiruin sanctitale delecialns, qtise recenlibus in- veruni venli, dispaiuerunt nubes, cessaverunt im-
terim miraculis commendabatur. Cunique inullara hrCs, repentini solis radii, roseo lumine micantes,
cordis contritioncm habens, lottis lacryrais flueret, ocnlos subitam aeris immulalionem stupentes cre-
(nani quoties idcm exsequcbatur ininislrrium, non, rj bris ictibus reverberabant, et reguante sercnissinii
ut plerique, coactis, sed sponte currentibus infiin- diei luce, omnis qui vcl devolionc, vcl curiositatc
debaiuv lacrymis, ut crederes ex aliquo fonte venas illectus erat, cursu prosrquebatur antistitem , a.l
vivas pvosilire) raundissiniis labiis oraliones soli- novse dedicalionis gaudia procedentem. Igitur arri-
tas compleiis, ab altari desccndit. Cernens autem dente votis suis serenitale caJilus proestita , cuin
quemdam toio covpove misrrabiliter contractum , cxsiiltatione universorum , qui advenerant, tanto
adbaerere tumbse beati pioesiihs, isque esset noii lselius consummavit illam, qtiam conceperat, conse-
ignnrans (fuerat enim a progenitoribus mancipium, crationem, quanto liquijitis inlellexit in hocsenu-
super hoecet eleemosynarius iliius, cujus cineribus tui- deservire divino, quandoquiilrm tcstiinoniis
ob custodiam assidebat) suo morc usus, contra se- elementoruni idem vellel el Severinus.
pulcrum stans loquebatur : Ignotos, et prope nul- XIV. Miruculum admiralione dignissimum de mn-
litis devotionis, ope celerrima respicis : hunc vero sca. Teslis hujus miraculi P. Reginhardus. Post ha'c
tuis innitentem semper obsequiis, tui juris famulum, omnia frustra quoeritur, ejus ori quara pvopinquus
te diligentem, te precibus assiduis inquietantem , fuerit ipse Dominus, cujus «oculi super jusios, cujus
tanta hactenus obstinatione contemnere potuisli? aures in preces eorum (Psal. xxxm), » « qui prope
Si nos tuis nieritis ascribere vis, quod in aliorum est oranibus invocantibus eum in verilate (Psal.
euraiionibus hic aclum esse fama confirmat, in hu- CXLIV).» Non deerit tamen huic inquisitioni docu-
jus reparatione conlracti, nobis cernentibus, dcclara mentum satis egregium. Astabat quandoque sacro
luoevivtutis efficaciam. Ilsec multis audientibus cura circumdans amictu conspeclihus Oranipotentis, of-
dixisset, nulla intercipiente mora, aeger in pedes <Qferens nosiTaeredemptionis singularem hostiam su-
repenle constitit, incolumilalem suam et alio me- per altare, quod altitiilatioiic S. Micbaelis praci-
inorahili signo comiiante, quod absque fluore san- puum habetur in monte, qui litinc pretiosi corporis
guinis, absque dolore nervoruin, integrse sospitati ejus gloria illustralur. Oculi cordis in illam ccele-
momento redditus est. Quod factum Anno Dei ser- stium seCrelorum speculationem intendebant, exte-
vus mira laetitia suscipiens, magnoque proeconio S. riores lacrymarum rivos cmaiiahaiil, ct cum visi-
Bardonis nomen et meritura extollens, hymnum Te bilis rei siibstanliam manibus contrectaret, hunc
Deum lai.damus, altse vocis modulatione inchoavit, (idei complexibus dulcitrr astringebat, qui cruceiu
lam poptilo quam clero pariter eadem devolione pro nobis ascendit, ipsemct saccrdos, ipsemet et
consoiianle , signisque solenmiter concrepanlibus. hostia: cui preces suppliciter fundcns, pro episcopis,
Rumor totam mox civitatem pervolavit, oedesregias pro regibus, et omnibus in sublirailate posilis, ac
intravit: unum proceres, unum reliquae multitudi- pro cunctis Ecclesise catholicoe cultoribus, ejusque
nes personabant, Annonis fide, virtutem Bardonis pace instaiitev laborabat. Foris silcnlium agebalur,
emicuisse , meritis utrorumque sanitatem homini sed magnos (iainores inteiior hoino dabat, qui
applatisisse : quam iamrn si lingua conticuisset ccelos penetrantes, ad summae majcstatis throuuin
Annonis, nec lunc quoque sanctilas annuisset Bar- adraittebantur. Interea toto sacrainentorum ritu con-
donis. summato, quod adhuc rcstabat, fractio panis liebat.
XUI. S. Annonis singulare sludium et devotio erga Pars in calicem mUtebatur, residuum digitis sacer-
S.Severinum. Noninferiora dicturi stimus. Sanctissi- dos venerabiliter tenebal : in quod intendens, ab
nius virmiilta devotione ccelesles patronos cxcolens, rj initio lacryniis replehatur, se proteslatus indigiium
specinli dilectione B. Severinum, suoe sedis anlisti- ejus perceptione, quod nullus unqtiam sanctorum
tciii, scmper in ore, semper in covde tenebat, id sine metu sumere praesunipsisset. Currebant lacry-
liabcnas sltidii, ut qui sibi dtilcis et charus ex animo mae super Iacrymas, crescebant gemitus, augebantur
constabat, is et in veneratione non a suis tantuni, Ct suspiria : nihil aliud in corcVe,nihil in ore volve-
scd ab exleris quoque populis haberetur. Qua fer- balur prseter hoc solum : « Domine,non snm dignus,
vcns inteiitione, tempore quodam gratum sibi vise ut intres sub tecttim meuin (Maltlt. vni).» Nec vero
labovem cum suis asstimpsil ad illam opibus, omni- quasi novae compunclionis tunc in eum suhievant
que prnbitate tunc insignem Babinbergensium civi- stimuli: quotidianus iste mos ejus eiat ad sacrificii*:n
lalem, ut sui juris doniura, in qua puer olim nutri- stantis. lnterim oratione longius prolvacta, iinago
lus fuerat, liiiam inalris Ecclesioeconstituens, ejus dsemoniorum, musca videlicct spurcissima, visu
eanniomini co:isccraret et honori. Hoc peroppidum quoque nauseam generans, impetu super Dominicum
cum iiuiotuisset, die qua sperabalur ipsa dedicatio, corpus ruit, ereptamque morsu parliculara, cuin
tanlis pluviis ab hora prima surgentis aurorae tota niaximo dolore sacerdotis avolans cxportavit. Cer-
cceli facies obducla est, ut vehemenliara imbrium neres eum subito colore mutalo morliii. similitudi-
nullius tecturse operimentum arcere sufficeret. Cun- nem expressisse. Horruit ausuin animalis immun-
ctis ilaque, quibus animo erat accurrere, lectis suis dissimi, nec minus pro se pavidus, ob augendas
se tuenlibus, pontifex a proposito suo violenter im- culpas id sibi reputabat evenisse. Sed ex maxima
peditus, tacitis precihus inlra cubiculum corclis tvistitia, maxima mox loetitia cieata cst, cl unde
incubuii, ut iniinineiis vcl ad modicum intercipe- cvedebatur Satanas insulturus, inde quamnia iime
 r YITA. — LIB. II. IZM
ijn!'tisiis cst, ovdinante clrraentia Salvaloris : ut A Dominuni aniraati, clamores validos ab intimis da-
quod esset ignohilius in crcatuvis,quod viro sancio bant,! ejus omnipotciitiain, ejus invocando clemen-
lantum intiilit Iuctuin, eo gloviosius essel rairacu- itiain, ut per interventum cujuscunque servi sui,
lum, per quod ad mevitoxum ejus declarationcui de < quomodo vellet, lieret eis a mortc liberatio : quan-
eodem triumpharet. SiquiJein vcnerabilis poiilifex doquidem a ctinctis exclusa pictale, nemo de prae-
his angustiis ultra stili nostri facullatcra graviler • senlibus parceret, nec csset, quem naturoe propin-
obslriciiis, tandem cor et oculos in Deuin lixit, nu!- quitas ad misericordiam traherel. Audivit Dominus,
lis quidem indiciis rem alicui circumslanliura pvo- et misertus est, invisibilenique visibiliter adessc
dens, auxilium vero non labiorum iiiotti, scil aniini jubcns potestatera, ad declarandum movtalibus stuc
eontritione et hinnililate lacryinavura ab 'Omiiipo- divinilatis de Aiinonc testinioniuin, in ejus eain ef-
tente instantissime fiagitaiis. Quid iniiltu? Oinnrs figie potissimuin apparere voluit. Nam illi cum ad
impuritatis amica, quasi violenter impulsa, praaci- palibulum manibus retro ligatis traiiereiitur, in ipso
pili volatu rediit, murniure suo ct sibilo quodara- moiiis eoruin avliculo, quando duello saevomors
modo vim, quam patiebatur,aperiens, illudque qtiod vitaque coulliguiit, circuinslantes omncs juxla fa-
raptu nefandissimo fragmcn stistulciat, in octtlis niara siiperiorcni tle rege menlioiicm inferentes, eo-
sacerdotis pateriue restiluit. Inde se velut avolatura ruin auribus cjusmodi confabulationis strepitum in-
lcvans, seorsum super allare ruit exanimis, dignani grrebant. Protinns ainbo tracti corporalibus oculis
laiili flagitii poenam luens. Tum vero inaeror, qui a<lsiiuilituJinera quamdam percepti sermonis, sicut
pectus saucli viri sauciaverat, totus in gaudiuni cis pnst referentibus innntuit, quasi regem ipsttm
versus est, nec puto quemquahi (anlsefacundiic, qui |j iinperiali coraiialii civcuinf(isum adventare conspe-
plene possit exprimere illas gratiarum voccs, illud- xerunt, raagnaedignilatis clericum quemdam in iUa
qtie divinae laudis jubilum, quod omnia jiersona- frcqiientia sccuin liabcnlera, cujus habitudo facici
bant interiora, tantam Domini pielalem admiranie lolani, in qua pius agnitus Anno cst, cffigiem ex-
sacerdote, quod ejus lacrymis, qui pulvis fulurus primeret. lsqtte universis prsetereuntibus, solus in
erat, adeo fluxus est ad miscricordiam, ut in lam niiseros pios dcfigcns obtutus, locum ocius adiit,
vili animante suse potentiae non dedignaretur cxer- scque raedium utrisque stippoiiens, hac niantt dex-
ccre magnalia, quodque non niinori prudentiae svae trum, altera vero sinistrum ad medias noctis tene-
miraculo res tam exigua, qnamvis pretiosa, per illas hras singulis in pedibus sustcntabat. Nulla deindo
moras, ne periret, reservata sit, quam utique proe- in libcrandisillis morarum obluctatio : pariterabro
scierat modis oranibus restituendam. Ad dericuin dcpositi, paritcr maniium et viloelibertati ab eorcd-
deinde convessus, qui sibi proximus assistehat, in- dili, hac hortantis eos ad fugain voce sunt conimo-
nuit ut incendio musca consumeretur : ipse vero niti: Cursu, qua placel, viam arripienles, hinc niL-
sanctam communionem magna cum securitale su- serandi secedile : liberator vescr, Deus potens et
svipiens, Sancti spiritus gauclio comitante, ministe- clemcns. Eo cum his verbis evanescenle, nianifc-
rium illud debito fine terminavit. Hoc ne in dubium stam divineebonitalis viiiutcm in se juvenes admira-
alicui veiiiat, sciat qui ejusmodi est, Patris Regin- ti, quamlihet e villis adjacentibus, effugiendi spe
hardi relatione nobis id innotuisse, cui ore suo san- pclere statuerunt: secutique jain non tam sui cor-
clus pontifex idem aflivmavil: nisi forle lantse per- dis, quain ccelitus proposilum callem, in cara, ubi
fidiaesit, ut conetur astruere, beatum virum de c minister gratioe ccclcstis Anno stationem ea nocte
seipso non vera iinxisse. metalus evat, ingressi sunt: et mirum in moduin,
XV. Conventusprincipum Moguntiw. Duo innocen- cuin ubique numerosoe sedes se offerrentobvias, so-
tes juvenes senlentiam mortis excipiunl. Dominus in lam Annone hospite tunc insignein, ceu eorum ani-
forma Annonis eos a suspendio conservat et liberal. mis inscriptam, tecto ifincre domum petierunl, cum
Non suis merilis ascribit hoc miraculum, sed miseri- tamen nulia ad eos vel nominis, vel prsescntiaeejus
cordiw Dei. Quidquid tamen eorum, quoe dicuntur, notilia pervenisset: illo niinirum ducenle eos, qui se
in dubium venil, cum non dubia, sed certa cerlis viain testaturet vitam (Joan. xiv). Atubiprimuin in-
fulla testibus ediderimus, facile sui fidem capit ex speratam viri Dei facicm intcr curiosorum orbium
uno, quod ad ejus comprobauda merita, « mirabilis species offenderunt, meinbris oiniiibus concussi ,
in sanclis suis Dominus (Psal. LXVH),» mivabiliter ad ejus vesligia velociter prorucrunt, illum la-
operari dignatus est. Res vero tali leste dcfenditur, cvymis , illum gratiarum actionibus summse ma-
ul veritatem ejusgravitas morum veiboruiiique ip- jestatis servum ct ainicum clamantes, per queni
saque ranities hominis, etiam increduiis loquanlitr, Christus se dicm cuni nocte facientes in ligno,
hoc principio editi miracuH tenorem cxsequenlis. per tsl moras, licsuffocarcntur, advitain servaverit.
Evat regaliura obsequiorura in urbe Moguntia lem- Crcdendi maxiniuin inde suniebalur arguiiientuin,
pare qtiodam celebritas agenda, primisque de regno quod fceda tolam faciem operiente macic, nodonun
juxta morem ad curiam evocatis, Anno venerahilis, ad colla adbibitoruin vestigia ceinercnlur. Sedpvse-
et famosi inler oranes noniinis, a rcge ctiram ct a.l- sul ab humilitate sua prorsus animuin non mutans,
rniiiistvationem hujusce tripudti tunc atceperat. p. homines a se injuriose repulil, diccns eos cupidilate
Cumqiie, ut jusserat rex, festinarelur a cunttisad lucri ncqiiiter iliectos, banc fallacia: plcnam exco-
inetropoliin jam diclam,et ipse nihilominus idem gitasse fabulam. Nonnullis. tamen cx clericis inntiit,
cum suis iter accelerans, in quasdain lerrsc pavtes ut seorsum illis assumptis, rem inqtiisitione subtili
pernocturus devenit, ubi sermone celebri rumor plenius invcstigarent, mandans et tle causis, tindc
circumqsiaque ferebatur, et regem cum suis inibi tlamnati essent, qusestionem movere : ut iiinocentia
nocte proxima mansiones accepturum. Ea die con- sua vel defcndercnt, vel improbarent, quod acluni
cilio pvoviiicialium facto, duo juvenes, ul ex conse- erga se ccelitus aflirmabant. Sirque factumest, ut
quentibus intelligi datur, sententiam dainnationis cura i nullis instructi frau(libiis,adoiiiiicin interroga-
iuuocentes excepcrant, furentibusque crudelitaie itionem simplicibus responsis occurrcrent, et divi-
bestiarum exacloribus, statira ad cerviccm posilis nitiis operala per pontiiiceni virtus innotescerct, et
resiibus, ad suspendium urgebautur. Non erat < culpa vacanles juvenes, iiijiiste daranati iuveniren-
cis exctisalionis vel veni.oe locus, nulla conlra eos lur. Tura vcro raox in laudem Creatoris brachia
dcfcnsio, qui« justificant impium pro nniiicribus, et sacer antistes etoculos attollens : Non, inquit, baec
jiislitiam jusli auferunt ab eo(/sa. v) : » splum- meritis meis ascribere fas est: tua , Christe, sunt
niodo cor et oculos ad eumhabebant, « cujus omnios ha:c opera, tuse profecto benignitatis in his decla-
jtidicia justn sunt.cujus universa?vioemisericordia el rantur exempla : qui verus innocentiae restitulor et
vcritas(/>au. iu; Psal.xxiv).» Janigelidusperossa pa-^ amalor, quomodo voluisli, ne perirent, misertus cs
voi-;fuiidebatiir,jam exspcctatione sola raortis exani- innoceiitibns. Aliquantis dein ex eleemosyna sua
ines stabantjCiini inter angustias ipsas ad cxoranduin solidis in viros expensis, ipse cceptoe vioe se cuin
 1555 S. ANNONISARCIIIEP. COl.ON. 1530
suis dans, ibat, sicut dicilur, de « virtute in virtutem A corporum reqoiein incruerunt : setl in negligcntiori
(Psal. LXXXIII),» habens et gratiam revelalionuin veneratione habebanlur a populo, co quod in Au-
multam. Hinc jam aliqua dicturum, copia per sin- strali latere templi, suae niemoriae cryplam salis
gula non patiturire : paucis tantura partim hic, par- humilem, et paucorum receptioni propler angustias
tim in posterioribus, lectoris erunt studia conci- babilem, obtinentes, ex accessu rariovi per oetatum
lianda. successiones e memoria pene sublati esscnt. Quoe
XVI. Visio ejus. Non est consecranda ecctesiasine negligentia multis increscens annis, sic et Annonis
dole. Accidit ut ecclesiolam quamdam novoecOnstru- sancti durabat temporibus, donec nocte qiiadain
ctionis, intra partes regiminis sui sitam, die quadam eo quiescehte, revelationis hujusmodi salutari corre-
sanctificaturus, cum suis conveniret. Dos autem, ptus est verbere. Sublatus in excessurn mentis eo-
unde legitima norainis ecclesiae fi>»retarticulatio, rumdem Christi martyrum, sanciorum scilicet Mau-
nusquam reperiebatur ad manus, prsediis, quse ac- rorum, mullitudincm cum magna luminis gloria
quisierat, aliis ecclesiis in eleemosynam ab eo dis- velut ad concilium uno in loco congregari videbat.
tributis. Hac pro re multis ocstuans cogitationibus, In quos cum mirantibus defixus oculis, quem visio
diein ad noctis ingressum protrolxit. ecclesiastica ips« (inem esset babitura, siimnia sustinerel exspe-
sanctione sciens inhiberi, sine dotis privilegio tali- ctatione, raptus conlinuo, locuni qui congregalae
bus inservire ncgotiis. Porro divinum olficium qua- multitudinis medius erat, ut examinandus accepit,
libet dilatione dcinceps illic poslponeretur, tunc torvis aspectibus in eum cunclis respicientibus.
quidem deliberabat insistendura consccrationi, post Cumque discussio subtilis ageretur , vel operum
autem et pvo dote sollicitiiis satagendum. IInjus-»g illius, vel meritorum, ab illa sancta concinne ma-
moii delinitionem post varias retractiones animo gnarum querimoniarum gcneralis clamor exortus
concipiens, in somnum resolutus est : et ecce per est, conquerentibus eis, antecessorum ejus incuria
visum contemplabatur se prope quoddam altare se tanti temporis conteniptum pertulisse, ncc ullius
conseJisse, pontificali cultti splendide circumdatum : vcnerationis cullum a Qoneivibus urbis suse catcniis
cam vero speciem proetendcntem, ut putaretur jain accepisse : in hoc se amplius permoveri, quoil qua-
jamque proccssurus ad quamdam dediealionis cele- liteicunque a superioribus episcopis erga ipsos ac-
britatem. Cui protinus assistens vir canitie angc- tum sit, ejus, de quO spes meliOris studii habcbatur,
lciis, vultu roscus, claritate simul ct auctoritate non minor in eos negleclus existeret. Posl has san-
snspiciendus, cum se Petrum esse dixisset, quaerere ctorum inlerpellationes, ubi per increpalionem di-
ccepit, quid illic exsjiectarel. Sanctus vir, tanquam slricte requisitus est, quia temeritate tot.veritatis
notissiraam cerneret personam, maiiens imperter- testes in tanta vilitate habuisset, non invenlo cxcu-
ritiis, se respondil ad oediculaecujusdam consecra- sationis loco , cunclortim sententia justse ullionis
lio lem eo vaiiisse, statimque sub.unxit apostolus : flagellum subire jussus est. Itaque Veste spolialus,
Dot^m, qusc compctit, assignaiam habens, id quod verberibus graviter altrectalus esl. Suspiriis aiilcnt,
cupis, legitime poteris exsequi?Quia prsesul inqui- et omnis emendationis sponsione suppliciler in tov-
sitione conscientiain siiam conventam intelHgens, mentis, ut parceretur, laborans, bac cadem condi-
id sedixit ex animi deliberatione proposuisse, licet tione tandem dimissus a somno gravissimo, magno
ad proesens dotis sulfragio destitueretur, ne bene- pavore sestuans, evigilavit, ita tremens, ct tolius
dictionem, pro qua venerat, iliulius suppenderet: n corporis habitu ita se gerens, quasi sub llagcllis
quandoquidein in procrastinatione dotis divinis eiiamnum palpitaret. Moxin sereversus, intclligen-
nil obesset servitiis, quam se , vita comile , sciret tiam somni non aliunde, sed cx illatis jilagis in
brevi reperturum, etex more traditurum. Hoc, in- ipso corpore sensibiliter habens, necessario placen-
quit apostolus, ecclesiastica jura nou habent, ut dos dixit, qiiihus iratus tantse acerbitatis aniinus
sine dotis commendatione, sponsa Christi tbalaniis inesset : satisque nietuendum, ne denuo concitalis
admisceatur. Unde ne transgvessionis htijus occa- eis, non ut ante, aliqua respirandi copia sibi conce-
sione gravius pecCetur, ex n03tise potestatis aucto- deretur. Colleclis crgo viris industriis el ingeniosis,
ritate tibi concedimus, ut quoties necessitas exege- ad eamdem rotundi schematis basilicam, ab orien-
rit, ah h's, qu;e matris Ecclesioe sunt, dos lilioe tali parle rupto muro veteri novum continuavit
proestetur. Evijjlavit continuo ponlifex, ordinemqiie sedificium, quod dispositis in longum pariclibus,
visionis su;e, ralioiiis oculo crebrius cxaminaiis, ne per ascensus aspectu decenlissimos in cboruiii
f >rte deceplionis ministra fuerit, a Deo se praeino- spectabilem, turresque geminas operose superius
litum evidenter agnovit. Sic lenebris ad ingressum consurgens, cryptam in inferioribus magnaecapaci-
diei recedcntibus, ipse certus ex visione quid face- tatis explicabat. Addens prseterea hiinc vel illum ex
rct ad consecraiionis olficium hetus processit, ex coloribus sive melalHs ornatuni, egregiaj laudis ti-
pr.cdio metiopoHtaiisesedis cam, quam sine damiio tulum, in cisdcm picluris versibus appositis, iia
matris invenit, filisedote.mtradens. promeruit:
XVII. Mutlw antiquw structurw Coloniw. Mauri Ex Domini monilo compunclusepiscopus Atpto,
martyres 500 Coloniw cwsi. Visio alia S. Annonis. n
A sinctis Mauris flageliatur. Crypta apud S. Gereo-* Quidquid habere potesl, divinis cultibus offerl,
Jussit et astahtes appingier ordine palres
nem fit auctior. Ut autcni anteccdcnti narrationc llrbis Agrippinw, sanctw virlutis amicw.
comprcheiisura est, ejus in divinis rebus studium Pro quibus in calis twtabitur ipse fidelis.
omnis etiainnum C lonia testatur : qu;c inultis san-
ctorum congregalionibus repl ia, habet in singulis, XVIII. S. Georgiits Maurus martyr invcnilur. Ilis
quoJ monuinentoriim cjus pnstevis vesevvet. Vevum omnibus, ut holie cernitur, pulchrc pcrfeclis, dcin -
inter mullas anliquitatis structuras, quibus ipsa ceps in exquirendis sanctarum reliqtiiarum corpo-
civitas nobilitcr excellit, beati Gereonis ohni exiinia ribus immorabatur. Hujus aulem inlentione spei
celebrabalur fabrica, quam Helena Cliristianissiina slratam marmoribus terram inlra templi sepla detr-
raatrona, Cofistantini inater, regiis sumptibus in gens, principeni sanrlie sodalitatis illius, bcaloriinl
rotundum erexit, ita marmorra pulcliritudine, aiiri- seilicet Maurorum, Georgium noininr, sociis in cir-
que luce foris ct iiilus resplendeiitein, ut ad Aurros cuitti quiescenlibns acciiiatitispisccaeteris iiumatiira
sanctos appellarelur. ln hoc sanctovum anibitii , reperit, chlamyde ptnpuvea civciiradaiuiii, ovarmn
sicut fama loquitur, post beati Gerronis c.l sorio- cjus extreniitalibus in insigncm auri texturam desi-
rum ejus inlerfeclioncm, milites ex Maurilania nu- nenlibus. Hu;ic csini iinnnullis aliis <lcscpulcro su-
mero trecenti sexaginta, pro fidc pariter trnriJali, pcraltare debita reverenlia cxaltans, inrjus laujem,
"amtlem ciim bcato Gcrconc, sicut animavtim, ita ct qui faliu>ii t!iesauvniii;n aurtor rt lnrgiror rrat ,
mi YITY. — 1.115.11. lvibS
rrupit: et exinde iiouirn el memovia s.iiictoviim A hat, suraniopeve frstinans corporis auribus disccr-
Maurorum, per oinnes Coloni;c angulos c.elebiiov nere, quod intelligibili scnsu per excessum jani ac-
inolevit. cepevat. Obscvvans itaque diligentissime psallentis
XIX. S. Eliphius apparet S. Annoni. Eliphius diaconi os, solito festinantius ultimum psalmi ver-
quoquc magui meriti martyr, (jui jiost abrissinneiu sieu'um ipse terminavit. Mox gloriam trini numinis
rapitis, cum eoJem vise longissimae spatiiira pcr- clevictis adjungcns, nicdiam solita acceleratione in-
cuirit, in visione beato assistens, ejus erga sc negli- tcrccpil pcrsonam, duas tantum dicens. Nec ultva
genliam redarguit, improperans quod c-ain,quam ut sequenlium psalmoruin modulatio processit, donec
religiosus in caeteros urhis suoe palronos inentis ab episcopo reprehcnsus ex ordine visionis jani di- di-
devotiouem ostentabat, in eo multuin offuscaret. ctae, negligendam tanto tempore se contraxisse
quod sciens ipsum nulli meritis secundum, hac ex- dicit offcnsam, habens de coetero non emendationis
tremitate posl omnes habuerit, ut ne miniinis qui- lantum, sed etprolicicndisalubremoccasionein. Sed
dem indiciis suam unquam benevolentiam in ejus jain stilum mutare rcrum Dominus jubet : plena
ecclesise amplilicatione proJiJerit. Eo respondente, simt lacrymis, plena miseriis Ct serumnis, quae se-
iactis quibuslibet novis fuiidaraentis, iiiiiiiJationein qiiuntur ": et forsitan eo digniora tanto viro, quo (t
Hheni fluminis in subversionem tolius monasterii graviora : quoniam ubidurior pugna, ibi gloriosior
sine dubio mox incubituram : perstitit ille, quam- ct victoria. Si Job recipitur flagellatus (Job i, n), 11
lihet vel parvam ejus devotionis exigens operam , hinc Annonem bealificabiinus, qui post miiltas tri-
sicque disparuit. At sacerdos a toro se posl quietem bulaliones raeruit introire in reguum Dci (Act.
excutiens, coenobium S. Maiiini, in quo martyr U xiv).
idem patrocinabatur, adiit iiispcclurus loci silum, XXI. Pius enim Dominus, qui, quos amat, arguit
habitoque cousilio, duas turres, a fronte sanctuar.i ctcastigat (Apoc. m), hanc quoque dilectara si! i
cousurgentes, in aerem suberigi praecipit, laudeni aiiiinam avte diem vocationis cjus niullis trntavi
meritumque viduae, duo iniiiuta offerentis (Luc. xxi), pcrinisit inconiniodis : ut scilicel ab ea onincni sco-
procul dubio obtinens. riain tcrreuse convcrsationis excoquerct caminus
XX. Negligentia diaconi in decantatione psalmo- IraiisilorUe tribulationis. Prinium moto Saxonico
rum. Visio S. Annonis. Multis in hunc niodum reve- bello, fralrera ejus Wesselum MagJeburgcnscra ar-
lationihus proficiens, ad mclio a in dics incitabatur, cliicpiscopuni, ct consobrinum ejus Bucconem llal-
Diaconum boni magistri aemulatorcm secum ba- berslaJeiisera episcopum, tcmpeslas involvit gra-
bens : cum quo jugis illi erat consuetudo, cessante vissima: pei seeutionis. Contra hos cuni regi, lotius
slrepitu publicse dispositionis, ad psalmos et oratio- Saxonir.segentis exlerminiura anhclanti, openi non
ncs recurrere semper. Porro sicut per imbecillitatis satis irapigre ferret, naturae profeclo legibuset cai-
hiiiname defeclura nonnunquam acciderc solct, idem nali affectione inliibitus, invisus ei suspectusquc
clericus in decantatione psalmorum cum cpiscopo eflieiltir, perjurii ac perfiJi;e insimulatur.
per vices Uedio superatus, ex negligentioribus el XXII. Ministri episcopi mule accipiuntur a qitodum
prseproperisalternovum versuuin enunliationibus in mercatore. Sedilio Coloniw (14). Hinc inler cuni ct
eam decidit consuetudinem, ut in iis canticis, quae rcgem quotiJic discordiis incrcnienta accipientibus,
Patris et Filii et Spiritus sancli gloriam perdiscretas civcs quoque Colouienscs, quibus paulo ante unicr
pevsonarum appellationes rcsonant, mediani seniper, charus acceptusquc fuerat, ad iiitevficienduin tum
i«lcst Filii, transilirct personani. Quain lidei conlia- C pvoh dolor! sollicitantur : quibus ad patrandum,
riam, et omnino fiigienJain negHgcnliam cum nenii- quod nefarie macliinabantur, casus idoneani aitulit
ne atlendente nulla per longum tempus corrigerct occasionem. Archicpiscopus Pasch.a Coloniae rcle-
cincndalio, vene abilis pontifex iu secretissimo no- bravit, cratque cuni co episcopus Miniigardcvordcn-
tiis cujusdam sile;ilio quiesccndi gralia j'acens in sis [irf esl Monastericnsis], ad cominiinicanda lan-
lecto, palpebris necduin plcne soporc dcprcssis, ex t;c solemnilatis gaudia, familiaris ainicitiae obtentu
ca desuper parte, quam vcrtice respiciebat, soniun evocatus. Cuniquc cxaclis ex parte fcriis Paschali-
aure percepit negligcnter et corrupte percurrenlis, bus, abscedere pavavct, ii qui archiepiscopi donu-
Gloria Patri et Spivitui sanclo, ac drntio rcpetcntis stica ncgotia curabant, jubentur ad cveclioiirinejtis
iJipsum, media p*r celeritalera intcrraissionc dic- navim iJoneam proviJcre. Qui lustratis perspectis-
lione : factusque repente tanqtiam in cxstasi, qucm- que omnibus, unain niercatoris cujusJam proedi-
(lam, cujus claritas et habitus liumanuin cxcedebat vitis navim, quia iu cos usus compctens videbatur,
modiini, in majestate, qua Filiuin Dei decebat, con- occupant, camque in ininistcrium archicpiscopi,
tra se stantcm aspexit : qui radianlibus oculis in ejeclis mereibtis qua.s hahcbat, orius expcdiri jti-
ora stupsntis comcni cl placidura se ingerens, pro- bent. Negantibus lamulis, qui navini servandain
tcnsis curani eo tribus sinistroe inanus digitis, pri- susceperaiit, viin, nisi inature jussa capcssant, rai-
niuni eorura dextro teligit indicc, dicens : Ecce nitantur. Illi vero, quantuni poterant, citato cursu
Pater : moxque secunduni, Eccc Filius : post hsec ad dominum navis rcm defevunt: quid facto opus
ct tertium, Ecce Spiritus sanctus, et voceni inlra sil, consulunt. llabcbat ille filium a.lulta setatc, non
voces paululum cohibens, Ecce trcs, ait,in una Dei- R miniis audacia quam vivibus cxcellenteni, et ctini
tate siiniliter adorandoepersonoc,quibus gloria par pvopter gencris aflinitatcni, luni ob nicvita sua pvi-
dicitur ab iiniversali sempcr Ecclesia. Mediam inter lnovibus civitalis niaxiine cliavuin et acceptuin. Is
Palris et Spirilus sancti personain Filius habct, ncc assumptis famulis stiis, ct juvenibus ex civitair,
ullam rccipit divisionem a duobus in ulla diininu- quanlos in ea trepidationc in auxilium suum con-
lione majestalis ejtisdcra et glorioe. His ita catholica sciscere poluit, concitus ad navcm evolat, ct mini-
veritate se liahentihus, ut quid clerici tui blaspbe- stros archiepiscopi acriter, ut navis exoccuparetur,
raias sine correptione proeteris ? Eam, quain cum insistenles, cum iiijuria prolurbat. Dehinc advoca-
Patre et Spiritu sancto communem possideo, glo- tum urbis in idem opus surceJcntem, tiiiiiiillusquc
riam mihi subtrabit, in diiavum vocabulis pcrsona- inslauranlcm simiHlcr rcpcllit, fundit et fugat. Jani-
rum me, qui meilia Trinitatis persona sum, aJ om- que et bis et illis, sui singulis aniici arraati siibsidio
nem glorise decantationein transiliens. Protinus ex- accurrunt, et ad inagnum discrimen jiugnamque
citato sacerdote, iniago quoevidebaiur, evanuit. Ad- ancipitera ves spectavcvidebaluv. Peiialo mox nuncio
iniraus autem in considcralione visionis tam per- ad arcliiepiscopuin, quoil alrocissiina seditione con-
spicuoe, moras quas inlcrisn paticbatur, donec ad fuiideretuv civitas, niisit festinanter atl sedandos
consuctos Iiymnos vcnirelur, annovum instar puta- molus p(>puli,irarunique plenus minabaiur sepro-

{U) Hoc cajuii ferc ad verbuui dcsq.iptum cst cx Clnonico Lamberti Schafnaburgcnsis.
 1559 S. ANNONTSARCIHEP. COLON. 15(J0
xima sessione seliliosos juvrnes mcrita poena coer- A vasa vinaria concidunt, et dum vinain iliutivos ustis
Citurum. Erat quipjie vir oniiii genei-8 virtutum flo- sumnia opecongesta, prsecipitantius clfunduiil, re-
rcntissimus, et in causis IUMIrcipublicoe quam Ec- pletum subito cellarium, ipsos, quod dictu quoque
clesiae, spectataesaepius probilatis. Vix ad modicum liiliculum sit, inopinis fluctibos periciilatos pcne
dirempta est coiicertalio : sed ferox aniniis, et ela- suffocaverat. Alii capellam archiepiscopi irriiinprii-
lus primo successu juvenis, nnn cessabat intertur- tes, allare spoliant, sacra vasa pollulis iiianibus
bare omnia : percurrensque civilalem, varios ser- conlrectant , vestimenta pontificalia diripiunt :
moiies per populum serebat de insolentia et auste- dumque omnem supellectilem sacri ministeiii curio-
ritate archiepiscopi, qui toties innocentihus sua sa, immo furiosa Jiligenlia evertunt, rcperientes illic
a limeret, toties honcstissimos civcs procacissimi:; quemdam clericum, prse timore se-in angulo altaris
verbis incesseret (15). Nec diflicile fuit , id occullantero, et putantes quod archicpiscopus esset,
hominum genus in omne, quod velles, lan- interficiunt, non sine gratulabunda exprobratione,
quam folium quod vento rapiatur, transformarc. quod petulantissirnoe linguae tandem aliquando mo-
Praierea in mentem veniebat Wonnatiensium insi- dum imposuerint. Sed cognito, quod dccepii simili-
gne proeclavumque facinus, quod episcopum suuni tudine essent, et episcopus intra templum S Petri
insolentius agere incipicnteni, urbe expulissent, et et loci religione, et murorum (ivmitate se tutarctur,
cuni ipsi mult.tudine opibus arinisque instructiores undique conglobati ipsum tempium obsident, muros
sint, dedignanlur quotl inferiores aestimentur auda- pcrfringere dedita opera moliunlur : postremo, nisi
cia, et arcbiepiscojium tyrannico sibi faslu imperi- ocius sibi tradatur archiepiseopus, ignem quoque
tanlem , taniiiu niulicbritcr patianltir. Conferunt B se adhibituros miuitantur. Tum ii, qui intus erant,
pvimores incpla consilia, soevitvulgus intcnaperans videntes obstinatos esse omnes ad necem ejus aui-
novarum reruni studio, et per tolam civitatem spi- mos populi, nec ebrielate sola, quae lempore digeri
ritu diabolico raplatum, ad arma conclamat : nec solet, sed etiam odiis et phrenetico quodam furore
iam arcbiepiscopum urbe expellere, sicut Worma- horaines agitari, suadent ei ut, rautato habitu, effu-
tienses, seclper omnes cruciatus trucidare, si copia gere conetur de ecclesia, et fallere obsidenles, hoc
delur, conspirant. Nataliserat B. Georgii martyris, facto, et sacras aedes incendio, et se moiiis peri-
qui eo anno feria quarta hebdomadoe Paschalis ob- culo liberaturus. Opporlunura fugse patiocinium
venerat, et archiepiseopus celebrala missarum solem- tcmpus polliccbatuT. Nam seditione in mediam no-
nitale apud B. Georgium, cum serraonera faceret ctem protracta, horrebant omnia tenebris et cali-
ad populum, praesagio quodani fulurorum, nescius gine, ut baud facile cuiquam esset, vultus occur-
ipse mali quod imminebat, coiilestatus fuerat audien- santium discernere. Angustiis aditus patcbat de
libus, quod civitas diabolo in potcslatem tra lita templo in dormitorium, itemque de dormitorio in
esset, et propeJiem peritura, nisi jamjain impcnJen- atrium domumque canonici cujusdam adhserentem
tem irara Dei per pjrnitenliam inflectero maturarent. muro civitatis : isque ante paucos dies ortse seditio-
Auxit hujusmodi suspicionem oinnibiis quiudam in nis impetraverat ab archiepiscopo, Deo ad salulem
hiinc modum visio celchris : Quidc.nibonseviise vir archiepiscopi hoc ipsum misericorditer providenlc,
ante dies aliquot hujus turbulcutisfi, vidit per soni- ut, ruplo muro civilalis, parvulum sibi poslicuni
num corvum qucmdam horrendoa magniUidiiiis per facere sinerctur. Ibi cduclus archiepiscopus, appli-
totam volitare Coloniam, et torribiliter crocitando, C citis in evectionem ejus et comitum ejus qnatuor
populum tali spectacnlo attonitum Imc et illuc agi- equis, abiit, opacse nnctis tenebris, ne ah obviar.ti-
tare : supervenire post haec virum, tam veste quam hus agnosceretur, commodissime usus : repertoque
forma praecellentem, qui et corvum borrifico sonitu post modicum episcopo Mimigardevordensi, sociis
perstrepentem urbe expelieret, et populum mente jam pulchre pro ea tum calamitate conslipatus, in
consternatum, jamque extrema omnia formidantem, Iocum, cui Nussia nomen est, pervcnit. Inteiim ii,
cassa forraidine absolveret. Ciiinque a circumstanli- qui circa templum erant crebris arietum ictibus
Lus interprelationem somnii horroreconcussus quse- muros quatiebant, eratque confusa vox tumiiltuau-
reret, audivit quod civitas propter peccata populi tium, et lidem onmipotentis Dci testantium, quod
diabolo in potcstatem tradita fuisset, sed intervenlu non evasurus esset manus suas, non decepturus
Georgii maiivris liberata, instantis jam atque a Deo obsidentium diligentiam, etiarasi in miniina lcvv;c
pracdcstinati interilus neccssitalem evasisset. Igitur reptilia se transfiguraret. Econtra ii, qni obside-
post meridiem, inclinata jam die in vesperum, ciim bantur, nunc supplicandosi, nunc polliccndo, tradi- quod
:gni oleum, iracundise accessisset ebrifctas, subito diligentissime qusesitum, inveniretur, ipsis
civium conjiiralamanus erupit ac primo portoe ci- luri essent, callide ludebant operam perurgentitnn,
:
vitatis omnes custodiis vallataesunt: dein cx omni- nsqueqtio archiepiscopum longius cvcclum, atque
bus urbis partibus ruunt ad curtim [chortein] ar- in tula loca progressum esse arbitrarentur. Tum
chiepiscopi, et eum celebri quodam loco cura cpi- denium rcclusis foribus, ipsos ingredi, et pro libitu
scopo Monastcriensi ccemntem adorli, lela contor- suo quaerere sinunt: adjiciuntque fruslra euni qusr.ri
quent, saxa jaciunt, nonniillos ex assislenlibns p intra septa templi, quem certo comperissent pvinio
, interficiunt, coeteros plagis et vulneribus confectos, incursu concitatse multitudinis, clara adhuc die
!*nfugain veiiunl. Inter haec conspicantur quamplu- urhe cgressum, jam in loiiginquas partes transive
rimi, ipsum taliura furiarum incentorcm daemoiiem poluisse : idque magis suspicandum, quod contva-
prsecurrere insanicnti populo galealam, Ioricatum, ctis undique per moram nocturni temporis copiis,
igneo mucrone terribililer fulgurantem, nec ulli, primo mane ad occupandam arrais civiiatcm sit ad-
quam sibi, similiorem. Cumque militari quodam venturus. Igitur ingressi, cum orania templi penc-
classico cunctantes, ut se in pugnam sequerentur, tralia diligentius investigando evertissent, vix tan-
Concitaret, in ipso impetu, quo portarum seras ef- dein admissa (ide, quod falli potuissent, deinceps ah
firacturus vociferando irruebat, repente ab oculis inquisilionis sludio ad tucndam urbem animos ver-
iequentium disparuit. Tunc archiepiscopum sui iu- tunt, armatamque mullitudinemcircumquaque per
'icr cuneos hostium, nubemque jaeulorum vix el propugnacula dispeniunt. Inter haic arreptum quem-
a5gre, expedilum, in templum S. Petri abripiunt, dam dc turba, super portara urbis ad igiionsiniam
'presque non modo seris et vectibus, sed admotis episcopi suspendunt, magis in hoc furori suo, quo
etiam magnis molibus obfirmant. Sseviunt foris, et praecipites raptabantur, satisfacientes, quam quod
iinstar inundantis aquoe rugiunt vasa diaboli, plena crimen ullura suspendio dignum , roisero obtendcre
vino furoris Dei, et per onniia episcopii penetralia possent. Alteri crura succiderunt. Mulicrcin (tiain
discurrentes, forcs infringunt, thcsauros diripiunt, quamdam de summitate murovum prsecipilaut, fia-
(15) Iionia est.
i:>i>i VITA. LIR II. 1502
ctisque cervicibus iutcrficiunl, boc ci crimini dantes, A tusque quod iradila civitate, vis coucitaUc liiultitii-
quod homines pleiuntqiic magicis ailihtis denicntare dinis inbibrri non posset, sed paiiimssevirciilinjuvia, partira
iiifamata fiiissel. Srd hoc scclus conimodiori te.ni- cupidine pva:d:c acccnsi, accvhius in po-
pore, ct pacatiove animo vindicare debuerant. In- pnliini, obnixo rogal pvovi::ciah*s',qui secum erant,
ilUxcranl etiain in aniinum si lion fuga vix eva- ut singiili in stia ciiin pace rrcwtcrent : satis se
sissel. Abbatissam perimere de S. Csecilia, solara oprra coiura itsuin, et cvitlrns ttilisse dociimei.tuin,
mortis ejus causara habenles, quod archiepiscopo qtiid a.iimi ovcs erga pasiovrra, filii erga patreni
cousanguinitalc jungcbatur : adhiic et sceleraliova gcrcrent : aspcrrimaiii paiicm nrgotii iiiulta (on:in
aggredi statuentes, nisi Deus Colonioe inisertus, bre- virlnte exaclani essc : coclera qu:e rrstent, facile
viassct dies aineittiae corum. Prselerea juvenes i.m- janipvivala acdomcslica iiianii posseconlici.Pvoinde
pigros citaio, qiianUim posscnt, gradit ad regem quotl honuni felix liiustiiinque cssrt, abivcnt in
irc jubenl, nuntiarc ei qua: gcsta fuerant, et sug- domos suas, hanc rcpovtanles spem, quod luijushc-
gerere ut quantociiis yenial, vacanlein expulso ar- neficii gratia apud cuni, seu vivura seu defiMictuni,
chiepiscopo, civitalera occuparc : in co verti salutem pcrpetuo mansura foret. Hoc vix impetrato, uiililes
civitaiis. ct ipsius utililateni maxiinam, ui gvandia ssios, quantos ad coinpiiiiicndos urhanos niotus, si
molientem <lc vindicanda injuria archiepiscopum qui forte levilale vulgi iiistaurarentiir, suflicere pu-
anticipare conctur. Talibus furiis loto triduo agita- tabat, prsccrdcre in civilatcm jubet, secuturus i|>se
bantur. Postquam audilum est pcr provinciain, ct proxima lucc, cuni eOnini, qui proecessissent, dili-
celebri rumore vulgalum , quod Colouienses sua ar- gentia, ne quid fortc insidiaruin lateret in civitate,
ciiiepiscopuiii probris el contuineliis affeclum, urbe fl pi-oecavisscl.Ea nocle scxcei.li, aut eo aniplius incr-
fugassent, exhorruil omnis populus novitatem rei, catores opulentissinii ex tirbe profugi, ad regem se
atrocitattTii scelcris , speclaculum liuhiitiiarum re- coiilulcruiit, intevcrssionis cjus ojieni adversus cpi-
rum, quod vir tantarum rerum, quod vir lantarum seopi socvitiara imploraturi. Ca*tcvi ingrcsso archi-
in Christo virtulum, lam iudigua perpeti, Deo aspi- cpiscopo civilateni, el tolo ttitluo juxta condictuni
cicnte, poiuissct. Magna ejus in paujieres libera- exsprctanti, niininie sc proeseiitarunt ad proponcn-
litas, multa in bunianis moderatio, vebemens in duni alivnoj satisfaclionis gcnus. Undeindigiiitatem
eorrigendis legihus studiuin, Hbera in corrigendis ivi IIOIIfcrcntrs cjiiscopi militcs, inscio, ut pluriini as-
qui inaie ageient severitas, omniura ore celebra- scTTinl,alqucinconsiiltoaichiepiscopo,arma rapiunt,
bantur, eavuraque rerum conimemoratio non mi- doinos incursaiit, posscssiones diripiunl, occursan-
nimum ei gratue apud populares conciliabat. Excla- tes pavtini steniunt, parlini captos in vincula cou-
mant oinnes, ad suam raagis injuriam pertinere jiciuni, et prorsus, ut vevilali vel coacli assenlian-
violatam pontificalis nominis majestatem, et mori tur, multo ferocius, quaiu lanti ponlificis existima-
sihi satius esse, quam tit lantuin flagitiuni suorum tioni coinpetcret, justa: ullionis negoiiiim exscqiiun-
temporum inultuiii patiantur. Igitur per quatuor tuv. Sed gravioi' nioihus acriori indigcbat antiJoto.
vcl quinquc niilliaria circumquaque ad arma con- Filius supra nieniorati mercatoris, qui pvinius se-
clanianl, multa hominum millia dicto citius con- dilione iiillamniavcrat popiilum, et pauci alii lumi-
ctirrunt, nullo qui per aetalem arraa ferre possct, liibus siinl orbali, iionniilli virgis c;csi ac detonsi,
tam religiosam militiam detractanle : conglobati- ohnics gravissirao rei familiaiis damiio miillali,
que in uiiuui, rogant arcbiepiscopum, etcunclantem (• atque jiisjtiraiitluiii dare compulsi, quod deinceps a;-
vi iinpellunt, ut ad recnperandam civitatem quan- cbiepiscopocivilateiu contra omniiim hominuni vio-
locius festinet: se pro eo dimicaturos, et si ea ne- leniiam, quantiim consilio et armis possent, vindi-
cessitas incumbat, oves pro pastove, filios pro palre caturi csscnt, eteos, qui ex urbe profugcrant, quoad
libenter lnortein exccpturos : ac nisi Coionienses digiio archiepiscopo satisfecissent, semper pro in-
maturent venientem suscipere, ct pro ipsius arbi- fcstissimis hostibus babituri. (I(i) Ita civitatem p:o
tratu satisfacere offenso, se aut ingesto igne jxvpu- diversitatc partiuni, et luctus pariter et loctitia te-
luin cuin civitate consumpturos, aut dissijtato nuiro, nuciuiit, aliis in rcgrcssu pontificisejecti justas au-
cum supcr congeriem occisovum in cathedram pon- daeise suae ptcnas liienlihus, aliis dignos consolalio-
tilicalein reducttiros. Ita arcbiepiscopus quarto die nis su;c chovos inslilucntibtis. Siquidem nonin uii e
post, quam exievat, niagna vallatus agmine, atl ur- tantuin, sed et ubicunqne locus exhibendoe pioces-
bem accessit. Quod ubi Coloniensibus compertuin sionis ollerrbatur, ibi post islam famam Christi
est, et se tantse lamque efferalse multiludinis impc- confessov in liymnis cl canticis vclut angelus excc-
tum ncc muro, nec acie suslinere posse animad- ptus cst, nec ininieiito : qiiis namque neget cttm
vertunt, tum primum furor dcllagrare, ebrietas eva- iiniiiii cx illis angelis luisse, de quibus pcr Mala-
nesceve coepit: magnoquc terrove concussi, obviani chiain dicitiir : « Labia saccrdotis custodiuut scien-
legalos de pace miserunt, se reos conlitentes, et liain, cl legcni requirunl ex ore cjus : quia angelus
oinnem, quam vila incoliimi juberentur, poenaui Doiniui cxcrritiiuni esl ? » (Mulac. n.) Cujtis posl-
pendere paralos. At arcbiepiscopus tligne poeniten- haec lacrymas in asccnsu vcl dcsccnsu dilecti sibi
libus se veniam 11011 ncgaturum vespondit. Tiiiu ce- • raontis cflusiis, illi, quibus ibi servitur, et videvuiit,
lcbvata missavum solcinnitatc apud S. Georgium, I ti iniscraii sunt sancli: quorum pietali conqueslus
cos, qui ponlilicein scdc pvopvia cxpulissciit, qui caui, quaiii a suis tulerat, conUiracHam, oinnes ad
ccclcsiam boniiciJio polluisscnt, qui lemplum S. fleluin traxil, quosvel ex clerO, vcl ex populo con-
Pelvi bosliliter iinpctisscut, qui coetera religionis tigil adesse. Levaverunt autem et monachi paritcr
jura ausu bavbavo lenievasscnt, episcopali banno voccs suas, ct ut redivivara desiderabilem facirm
ad satisfactioncm vocavit. Protinus omncs nudis pe- ejuscoulciiiplantcs, Universi pevsonabant : Te 110-
tlibus, lancis ad caineni indtili piocesserunt, vix ct stra vocabanlsuspiria, te larga requirebantlamenta:
a:grc inipctvala pace niultitudinis, quae civca episco- tu faciiis es spes despeiatis, magna consolatio in
juini evat, ut hoc luto faccvc sinercnlur. Nain ct lOiTiieiitis.Audiebantur haec in excelsis, *t utique
vebcnienlcr ei succensebant, quod dum iraniodera- credendum cst tam eoruiu, quoe canobantur, dulcc-
tiiis clenientiani ostentando, popularis fieri vellet, dine, quain sacrificio lacvyniavum obiectatuni, rc-
ncfarios liomines ad audenda nequiora, hujus scc- vcva ibi Cliiistum aJfuisse, sicut et ipse pronmit,
leris impunitate, aiiimaret. At vero archiepiscopus cum ait :« Ubi sunt duo vcl tres congregati in neinme
eos postero die ad suscipiendaiiisecunduin canoiiuni inco, ihi suin in incdio cortim (Matlh. xvm). » C;c-
scita poeniteiiliani tani immanis llagilii, ad S. Pc- iTTini qtiianoiiinillis ctiain bonis scandalum ingc-
trum praesto esse jnhet: ipse progressns ad S. Gc- ritis, quod iiltioncm tanti viri, tara saeva dicitur re-
reonem, ibi exlra uvbem pernoctare statuit: veri- dundassc casligatio, a gravissiuiis fideque diguis
(10) Hucusqtic fore ex Lamberlo Scliafiiaburgciisi.
1553 S. ANiNONTS AHCHIEP. COLON. 1564
personis testimonium habcmus, eufncum sacramen- A evictus rex ab iis, quoruin consiliis plurirnum tri-
tis multolies aflirmasse, stiam conscientiam ab hac buebal, flexil scnteiitiam, el ait malle se cum co be
lyvannide prorsus immunem : quippecujus nec of- neliciis ccnare, quam dainnis aul inimiciliis : el si
fieii, nec votuntatis csset unqiiain, ultra legis eccle- eum fidum sibi devolumque in causis reipublicoe ex-
siasticae jura vindictam suavuni injuriarum exten- primum deinccps inter amicos liabiluruni.
dere (Exod. n). Qua de re contrahat os suum invi- fieriretur,
Ioc modo reconcilialus arehiepiscopo, Aquasgrani
(ius_: cui cuiii scrmo lit, ab ejus tuinulo caecos ple- [Aquisgranum] perrexit, et adversusea, quae de ir-
rumque redire cum luminc, solet objicere, magis ruptione barbarorum fama vulgaverat, eam regiii
creptos, quam rcdditos per euin oculos. Nec mirum, partcm, quantum poterat, communivit.
cum et Moysen sanctum, homicidam nonnulli bla- XXIV. Mulla patitur adversa vh sanctissimus.
sphcment (JVum.xvi). Franci el Saxones interse digladiantur. (18) Intrviin
XXIH. Imperator venit Coloiiiam. Prwctarum S. insurgente Satana contra virum Dci, duo ministri
Annonisencomium. Conslantia ejus. (17) Post haec cjus, qui in laribus ejus familiarissiine ohservaban-
cum iniperator celebrata Paschali solemnitale in tur, insidias ei leniliint, et nisi Dei misericorJia
Babinberg, Ratisponam ire disposuisset, a nunlio maium hoc pracvertisset, nihil tale suspicantrra tvu-
licliE legationis audivit, Williclinum cognoniento ciJassent. Alii euidam, quem beneliciis suis raaxi-
Baslardum, regem Anglorum, ah areliicpiscopo Co- me fidum sihi obnoxiumque fecerat, familiares lit-
loniensi vana pollicitalione illeclum, ctim niagno leras a se ipso in labulis, propter majorcm secreti
exercitu adventave, regni sedein Aijnisgrani occu- catilelam, conscviplas dedit episcojio Halbevsladicnsi
pare paratum. Tunc rex icrritus tain airoci nnn- B pevfcrriidas,qtii' us nepolemsuuin (19), lanlisu: dique
tio, ad Rlienuin concilus rcincavit, ciebritatcm aJversatum procellis jactalum, et pene naiifragan-
Pentecostes in Mnguntia civitatc splcndidc peragens. tcm, consolaretur et instrucrel. Atillcrxipsa tani
liidccum Coloniam ire instiliiissct, miiltuin spirans operosa sccreti comraunitione conjieieiis aliquid
iravuni el comminalionis in arcbicpiscopum Colo- regi, rcique publicse adversutn, iis Hlleris contincvi,
niensein, ille missis in occursum ejtis nuiitiis, man- - regi eas detulit. Quas ille contra speni siiani nulla
davil falsam oinnino, ac scenicis ligmenlis similrm videns infidelilatis indiciadare, lainen ad terrrnJura
esse fabulara, qttam in cum semuli sui coinposuis- cum, exemplar tarum archicpiscopo niisit: ul expc-
sent : ii'nimiruni, qui eum paulo anteurbe cxpu- rirnento colligcret, non raram aputl se suoruni sc-
lissenl, et nunc ad oppriinendum eiim, quoniam cretorum proditionom. Item alius quiJam ex mini-
armis non possent, mendaciis grassareutur : se nou slvis cj'ns, quem Coloniensi ccclesisc pvnpvia indn-
ita rationis expertem, vel conimunis cominoii ne- stria ipse acqnisicral, qtiemquc ob hoc indulgen-
gligenteni esse, ul in ultionem privatse injtirioe, pa- lissiino seniper affcclu colucvat, et honis oranibus
tviam suain barbaris prodcre velit : nec ca levilate ctiam supva natales suos locnpletavevat, vepente in-
vitsin a puero inslituisse, ut quisquam sanum ali- solentia servili clalus, jugum ccrlcsiaslicoc srrvilutis
quid sapiens, tam inepla de se suspicari possil. Iin- cuipil detrectare, seque in Hbcrtatcin vinlrnto quo-
petvata dein per lagatos coram venicudi copia, in daiii jure fori, cum magna arcliiepiscopi contumr-
Andernaco villa regi occurril : cumque rex de iis, Ha, velul cquus eflrenis excussit. Ttim vero cvebris
quoccorapererat, sevcrissime quaestioiirni prnraul- mortibus charorum suoruin ita aniaricatus est, et
gtirel, prodit.equidem reipublicse criineii, quoj ob- C vulnere concisus snper vuhuis, ut saxcutn quoque
jiciebalur, sacramento purgavil: coetcra qu;e delaia pectus, et supra petvam funJatura aelificiiiin concu-
ftierant, ait rex se vcteri amicitisc ac pontificali no- tere possct lam vehemens ille turbo tcnlntionis. AJ
miiii condoiiare, nec prn jure suocxpostulare vclle. omnem autem doloris ct mocroiis plenilnJiiiein, ilia
I;a non exstinclo, scd interim coliihilo fiirore, Co- nov;e confusionis raiseria, qnoepcr onines angulos
louiam proccssit. Ibi postcro dic ad judicandum po- rcgni se dilalare jam incipicbat, tanlo arcrbius cor-
pulo assedit, sperans per accusationcm sibi fiitu- dis ejus intiina tctigit, quanto rcs ad generale totius
vain, ut euin seJitione concitata rursus civilate Ecclesioediscrimen spectabat. Nara feritaie barba-
cxlurbaret, vel propler oppressos per calum:i;am rica confligenlibus inter se Francis c( Saxonibus,
iiinoccntes, salteni reuin majcstatis facerct. Sed i.le inimiscebant sc liiledubia nunc his, nunc illis Suevi,
omnes accusationum strophas, responsi veritate ac goiisque Bajoariorura : fiebaiilque csedes , incenilia
sonientiarum gravilate, lanquaiii aranearuin lolas simul cl rapiiisc per oninc rcgiuini Teiiloniruni. Ha-
dirupit. Postquam autani rcx iiinocenlia ejus ac vi- runi calamilalum inceiilvix, et quoddam in prsesens
t;e inlegrilale, consiliis quoque omnia septa viJit, durandi solidanientuin cxsurrcxitinterea illa lugenda
noc ulliini pa'ere locum caliiinnise, ad aliud se vev- seinper omnibus Ecriesise mcmbris ir.lev regem el
tii genus injuriarum. Exegit ab eo, nnn prccibus dominuin apostolicuni controvevsia, quse schismalis
qiiiilem, ut opnvtuit, scd imperiosa qiiinlam auclo- borrendi ltte sanclam mirabiliter confundciis Eccle-
ritate, ut Colonicnsibus adinissse in se tcinerilatis siam, multoruiiiinillium aniraas infcris, proh dolor!
veniaui daret, excoinniiiiiicalosque Ecclcsise recon- destinavit, jiacis unaiiimitatcni e tcrris prorsus ex-
riliaret: pvoetevcaut ad firmaiiicntuni conservandoa ]) tttrbavit, foeda nionaclios altercatione dissolvit, cle-
erga se in perpetunin lilei, sex sibi ex inilitibus suis ricos in contcmptum adduxit, ccclesiaslica suhver-
judicia
obsidesdaret. Utrumque illum cum magna conslaii- laicis subjugavit, oninem scqnitatis regulam
tia negavil : obsides quidem, qnod nulliis regum tit: nec ccssat hodie tanti mali lacrymosa pernicirs.
pvioruiu tale quid ab aliquo proecessore suo postu- His angoribus vir, cui nil Dco ehavius, adro coar-
lassct: excommuiiicatorum aulemreconciliationcni, ctatsis etexcoctus cst undiqiic, ut ctiam la: lcvet ctim
quol sinedigna poenitentiac salisfactione excommu- viveve. Itaque: voees hiijusmodi cum Psalmista da-
nicatos in Ecclesiam recipi, leges ecclesiaslicse vcta- bat ad ccclos « Heu me! quia iiicolattis racus pvo-
rcnt. lmminebat ille vehanienter, coniminans orania longatus est : habilavi cuiii habitantibus CcJav :
incommoda se illaturuni, et cuncta quoe illius sint, raultuni incola fuilanima nica (Psal. cxix). » « Cu-
ferro et igne deinoHtuvuin. Pevstabal hic fixusin i), »
piensque dissolvi, et essc cuni Chvisto (Phit.faciein
proposilo, dicens se mori quidem paratum, si ipse dicebal: « Quando vcniani, ct appavebo antc
cum Coloniensibusconspirasscntad cum interficien- Dei? » (Psal. XLI.) Grave jam ci cvat tcrrenoruiii
dum : sed nunquam retinendoe vitoe studio, ab jure omne : necessilate, non voluntalc, sub onere carnis
ad injuriam tleclinaturum. Diu anceps erat pugna, adhuc aesluabat. Tabescebat corpus , nihilominus
ct utrorumque railites magna conciisseral sollicilu- et animus infiimabatur. Morc turturis viduatse, solo
do, exspcctalionc tam tristis spcctaculi. Tandem luctu pascebatur, publicas frcquentaliones declina-
(171 In hoc qtioque rapite inulta ad verbum fore (18) Hic quoque niulta stint Schafnahuigrnsis.
descripta sunt cx Seh.iliiahiivgensi. {10) Svipcrius vocatur consobiinus.
 1565 VTTA.— LIB. 1!. 1566
lat, sii.nularitate dclectabaiur, assidue flens, assi- A quibtis iioincii, non viia, sacerdotum cst, El grave
<luenioerens. Ncc diu militis sui siulovcs bonus Do- siispirium a jx-rtnvc trahdis, attonitis et ardrntius
niiniis ivreniiinerittos pr.ctcvivit, nrqiie passus*cst Imjiis verbi vaJircin invesligai.tihiis , respondil :
euin tentari supra id, quo I stilT.irrepnlerat ( / Cor. Snl in nonani jarajamqiui vergrhat horam, cl cgo in
x) : verum hinceiim ercpluvus, ante per altani con- curru niro rrsidens, it r arcelrral am. In aercm me
templationis vira, fulurorum maloruin inspectorem visiiin expaiideiile, scissis rx improviso cudis, om-
esse voluit : ne ignoraret qnantis a Dco bcneficiis nia dcsupcv apcrta, orulisque niris non niodo men-
donarelur, si necessitatem talibus cnmmuuicanJi tis, sed rt rovporis, penia icmanserunt . expavit-
moriens evaderet. ld subjecta pagina lnquitur, sola que cor rarnin, rt dissolvius stiui, nec remansil in
Rufliciensmeritum viri declarare, qui in hac morta- me qmdqnain viiiuni : cci liisque sum, languoris
litatis adhuc degens substantia secielorum cuulc- liujus immanilaleiii iu !c nu: collcgisse. At vcro non
stium particrps fuit. alitcr illam lerrihil THvisioncin intuitus siim, quari
XXV. Stupenda S. Annonis visio. Gravissimo vos modo contenqilor, corporalrs iu vos dingens
morbo corripilnr. Exponit quibnsdam generatim vi- arics : nec reov qi.idquani cnrum malorum , qiii;j
siontm suam. Post eam superius descriptara Colo- iTtis immii.cnt perorancs seciilinas octatcs, ct per
nicnsiiun nefariam conspirationem, hibcrni lempo- ipsuin oevuni, oculoruni nicoruin acumina laluisse,
ris aderant dies, et beatus antisles pro qundam le- p "iccordiisquc paljiilai libiis , allius ingrniiscrns,
vamine saticiati cordis urbem egrediens, Salevelt (lciiuo rcjilirabat : V;e iniscvoiniindo : v:e cunctis
devenii: ul visis illic (ifiorum suoruin spirilualibus humauocsortis angul s ab iis, qui dicuiilur cpiscopi.
cxcrcitiis, quasi salutaris anlidoti haustu rccrcalus, |( Nec polerat ulla precantium iinpoiiuiiiuite ad hoc
siii inoeioris ainariluHnem tempcrarct. Inile exarlo adduci, ut eoruni qu;c vidrrat, vcl raininium cis
visitaiionis oflicio discedens, festuni illud , quod < coiiiniunicarrt. Hoc soluin ad omiiein inquisitionciu
IIvpapanteDoniini dicittir, in Heresfcldiasoleinnitcr eortini
i dolens pvolulil:Y'oe,vscmisrroniundo.Poiro
<
Cgit : inipevataque profcctione, viam quae tcndcn- cvesccnte pcr dics inlirmitatc, ctim essrt sibi niorlis
libus in Sigeberg pervia est, curru subvectus, cum isuspicio qnotidiana, primnles clcri Colonicnsis ad
suis incessit. Cumqiie die quadam psahnis et oratio- se i accersiens, postulavit, et sub trstiliratione divini
nibns vacans, aninium in superna levasset, instaiite nominis
i terribililcr aijuravit ue conscnsum snum iis
jara hova nona, non iit exstasi, ncc in visionesomni, iiiiKjtiam arcoinmoila:'cnt, quibns conveniret alibi,
sed sicUt carneis oculis aspici solct, ccelos super iqiiam in Sigeberg corporis ejus rcpositio , dicens:
se apeviri vidit : et ut olira prophetaruin exiinius Si ! desiderii mei vobis insislenlibus processerit effc-
Danirl, horvove concussus ac tremore, membris ictus, bicque mihi sepultiira ccsserit, tamelsi mevi-
oinnibus dissoliitus est (Dan. x) : animi quoque ro- lovumi mcorum pensa refuctclur, per miscricordiam
bur omne concidit. Transmissis vioc proposiloein- noslri i Hedemploris cxcedentcm omnia, vestrsc, ut
tervallis, per biduum nil incommodi pcrtulit, in isjiero, de me haurieiit adhuc aures, quod in magnoe
monte degcns, praeterquod nonnullis, quasi qui sese iconsolationis, in magnoespei palrocinium vo'..iset
t
cxcessisset, in verbis subinde adiniralioni esset. Coloiii;c vestra*ante Deum proliciat. Fidei snoespon-
Tcrtia vero post boc die ccenanlcm valida infirniitas sioneni
i su]»er hac re siugulis ei dantibus, discrsse-
tani alrocitcr invasit, ut spes omnis aufcrretur, no- runt.
i Ille vero sensim recolligens vivcs, debiHlatem
ctcin illain eum supervicturum. Eratautem cvepu- Q illam i covjiovisevasit , memoriam autcm mentis non
sc.uluuivespcrtinum, fratresque, finilis Completoriis, eami quain ante, jier longnm lenipits assequi valuit:
scse recepcrant in dormitorium. Moxigitur ut hujus i ad visionis illius majestalem cxtcrritus, ct extra
La
nioJi nuiilius ahbatis auresperculit, eopertiirhatioiie sei factus erat. Id ex eo inniiitur, quod cnm olim ab
eonciisso, ves pev onines angulos ccenobii diffunde- 1EgilbertoMindonensiumepiscopo quamJam perpeluo
(
baitir, fiebatque concursus hincinde fvatrum, signo, dicendam confessor ei factus accepissct orationcm,
quo colIigereiiUir,vehementius perurgente. Angebat ad : ejus notitiam nullo poterat ingenio perlingere,
omnes pavor intolerabilis, et tanquain universorum cloncc ( directis ad cum liltevis, oidinem ejus ex re-
vita penderet in ancipiti, monasterium petierunt, !scriploruin annolatione colligevet.
illud corde meditantes, illud ore ruminantes : « Do- XXVI. Visionemcuidamsno famitiari exponit. F.x-
mine, salva nos : periinus (Matth. vm). » His vero, positio
j ejus. (20) Jara Scptuagesiuue diebus, in qui-
quibus egrediendi clatistrum undecunque Hcentia bus 1 hscc obtigit rcvclatio, Qiiadvagrsimales frvise
s
offerehalur, cubiculura episcopi certatim adeuntihus, snccessevant, et dilectus Doinini pvaievitae valetu-
cseteri chnrum irrumpentes, septem psalmos cum dinis ( defectumnccdum plene superaverat: cuni rc-
liianiis lucluose proseqiiebantur , omnes pectora (cepositus in quiete noctis ciijiisdam, soninium su;e
tun lentes, onvies llelus el suspiria emittentes, ct felicissimse
1 dissolutionis procsaguni, in liunc modiim
quanta cliaritate erga patrcm ainanlissiniuin. filii ;aspexit : Visus cst sibi domuni quaindaiii, onini de-
alliccvcnttir, sibi ipsis singuli testiraoniuni cxisten- core
< intus et foris rcsplcndeiitein, inliavc : et ceee
trs. Iuter hsec ille dolore gvavi laborantes, clamores in i suhselliis judicialibus, tanquaiii ail coiiciliuni sn-
insolilos magis ac niagis edebat. Se.l cuin postera ^. leniniter
1 evncati, residebant Ilcribciius Coloniensis
dic dolovisvchrmentia non adro jaccnteni crucians, :avcbiepiscopus, Bardo Mogunlinus archicpiscnpus,
rcciipevandivives ineiitisaHqiiantulam ei facultatcm IBnppo et Everhardus Trevirenses archiepiscopi, Ar-•
iiiilulsissct. Abhas tves probse vit;u fratres aJ ciim lliulphus Wormaliensis episcopus, et alii quainplu
inisil, qui, sicut in ea neccssitate expedit, ad con- ires Galliarum episcopi, quorum alios ipse in carne
frssionem, ct ad rerum suaruni dispositionem eum inoverat, alios fama tanlum vel lectione compevcrat:
hoiiarcnlur, utque novelloesuocconstructioni, in- amicli ; omnes stolis pontificalibos, ct habentcs ve-
qiiaiitum liinc licuisset, pvospicevenon negligeret. slem s instar nivis candidara. Ipse qunque candidis
Qtiibusjuxta sensuni hiinc, cum lcctulo assidcrent, aJmodum
t atque preliosis vestibus indutus sibi vi-
(
iinvtanientisstiis cum mulcentibus , idque quoevcn- debaiiir : sed partem candenlis vestimenli, eam
tihus unice, cur filiis suis, quibus alia post Dcum sscilicet, qua pectus tegcbatur, sordida qusedam ac
proctereum spes non esset, minime Ioquerelur : ille feeda ( caligo obduxerat, accseterum cultusejus splen-
tenuissimam vocem, ut potcrat, exprimens ail : dorem ( sua feditate plurimum offuscabat : quam
Unde loquendi suniam exovdia fratres, velquas mce- lamen I ipse nimio rubore perfusus, objecta manu
slitiatn vestram relevaturas triste cor incuni dicta- rregere ac celare, ne inspicientium offenderet ohtu-
bit sententias? Voemisero niundo : voecunctis hu- ttuni, conabatur. Vidil procterea inter eos sibi quo-
maqaesortis angulis ab iis, qui dicunlur cpiscopi, cque sedem miri decoris paratam : quam cum occu-
nici, pcccatovisutique, similitudinem prseferentihus, ]>are,
] gaudio ct cxsultationc aestuans, properarcl,
(20) ILre vere ad vcrbum cx Scliafiiaburgensi.
 1537 S. ANNONISARCHIEP. COLON. 1558
s ugens Aruoldus JArnulphus] Wormalicnsis epi- A Haec, quod bona venia dixerim, pectori tuo tena-
seoptis, nioJesta voce eum prohibuit, dicens reve- cius, quam aequum sit, rcsidens, amarissimo mce-
rcndos Patres, qui assiderent, nolle eum in suum rore <:ontra fas nientera tuam dccoquens, caicram
sdmiliere eosisessura, propterea quod vestem ejus sanctissimse conversationis tuie claritateni inolesla
hrec turpis inacula foedaret. Cuinqtte jussus loco quadam caligine obducit et obscurat. Archiepisco-
ce.lere, (lens coiifectoque nimium animo egredere- ptis conscientiae_suee,testini.onio convictus, nc inli-
tur, insecutus cum idem episcopus : JEquO animo, ciaretur quod audiebat, reatuir. suura. huniiliter ag-
ait, esto paier. Maculani tiiiiuun hanc, quac vestcni novit: stalimque de&tinatis circuroquaque nuntiis,
tuam infecit, maturiiis abltii prsecipe : quia non civcs omnes Colonise, qui ejus injurise participcs,
post mullos dies beatoe hujusniaiisionis consortium, uvbe cesserant, ad se rcvocavit, eisque proxiraa
et sanctoium Patrum, quos aspexisti, consessmn, festivitale Paschali omnia sua, quoe direpta fuerant,
voti compos p-rcipies. Mane facto, eum familiari bcnignissirne reslitiiit. Sic gravis illa tenipestas,
cuidam suo visionem retulisse';, ille sapienter rein qn:c, spiritu diabolico suscitala, totam concusse:at
conjiciens : Macula, inquit, haee vesti tu;e illila, Coloniam, eonquievLt.: patcr liiios, (ilii patreni re-
nihil aliti.l csl, ut exislinio, quam raemoria injiirioe cognovciunt : archiepiscopus amaritudine, populus
civium ttiorum, qni te anno siiperiore Colftnia rx- inetu el sollicitudine, civitas liberata est solilti-
piilerunt, qtiihiis te diviiue pietatis respetiu jani Jine.
olim oportucrat admissi htijus vcniam dcdis.se.

LIBER TERTIUS.
I. Igitsir dilcclissimus Deo praesul ultimum agens B nemt generalera in pauca conferens, sprciatim mcos
annum, dilecuiin stbi montem plus solito frequcn- acerbos
; casus persliingam. En, proli dolor! Anno
(abat, singu'is dicbus, singulisque noctibusfvequcii- puer,| quo nenio milii in hac vita charior fuit, ante
lans altaria singula, se prosternens in faciem co- dies < decem abiit e vila : et cum dolor ille, qucm
vam singulis flens et orans pro slaiu periclitantis i
inde accepi, nccduni vel ad lnomentum quievcrit,
Ecclcsioe, suamque animam Creatori cominendans. ccce < illi liodie funus cclebro, qui mihi longe alitev,
Et Sepiuagesimain quidem partemque Quadragrsi- <
quam caelcri amici, plangendus est. Majorem vir
mseiiifirmus ihi peregit. Cum autem Pentecosten i
iste lacrymarum mearuni vira rcposcit : qiiando
festivo celebraturus gaudio, denuo advenisset, Anno < quidem talis ipse est, ut locus hic non immerito
paer, lltius sororis ejus, unice dilectus ab eo, ini- luctu
1 perpetuo eum prosequi debeat. Quse vero
matiirse raortis violentia repente prostratus, novuni '.spes conservandi status loci hujus deinccps reliqua
ei dolovem, novum intulit luctum. Intererat tamcn esse < potest, quando exanimis hic jacet, cujus indu-
communis fesli publicis convenlibus, praecedenies stria i disciplina monastica hacteuus hic suos habuit
irrfaetitia carminibus et vestium tlecore monacho- progrcssus?Erat
| aliquo modo tolerabile, quidquid
rum chovos lugubri vullu prosequebalur, memorans 1iiactenus, Deo permittente, me infestavit: at quae
illud, quod et sauctus Tohias, « Dies festi vestri nunc i patior, prorsus intinia sunt, nec potest ma-
convertentur in luctum (Tob. n). » Vulnerabatur inus Domini durius me attrectare, quam duni offer-
autem mente omn.i,qui in faciem ejus intendisset. I occasio inimico grassandi in locum hunc meum.
lur
Deiiigrata enim erat valde, coloremque pristinura 1
Heslat igilur ut me quoqueoninibus debita absumat
I
prorsus imroulaverat (Amos vm), horrorem qucm- Q mors, potestque ex me scire, quisquis hodie adest
daui praefereqs, per quem interni dolorisejus aspi- 1hic, antistitem Anuonem non multos supervicluriim
cientes testiinoniuni caperent. <
dies, ad eam vocem multis Iaerymantibus, corpus
II. (21) Paucis ppst diebus Herraannus*ccenobii ex < more humaturo est.
Sigebergensis prior , vir slrenuus, et regularis di- IV. Salutifera oralio ejus. Designat locum sepul-
sciplinae observantissinius, vita functus est : cujus lurw
i sum. Cur noluerit in choro sepeliri. Cum dcinde
obitus tantum aninii mcerorem beato episcopo ati.u- dedicationis
< ecclesioe ct beatissimi Michaelrs age-
Jit, ut multa illa acerba, quse antea perjiessus erat, irenlur solemnia, postreino ad Sigebergenses venit.
'Imjus coraparalione pro nihilo putarentur. Y'alde Quae ( duo sibi coluerentia fcsta tanto maj'ori aniiui
enim amavcvat virum illum, tantaque eum venera- pielate ] et devotione illic celebravit, quod spivitii
t*one prosecutus fuerat, ut quidquid ille amoris fi- j'am
j cognoverat se ad illum locuni in corpove rai-
«liiclanoii tam rogare, quam praecipere voluisset, id iiime
i redilurum. Recessurus, frauibus palerno
ininiine negligcndtim sibi existimaret : haud secus i
affectu valedixit, pelensque monasterium, inlentis-
cjiis ditia accipiens, quam si Spiritus sanctus ejus simis
s precibus , adjunclis procsentium illic sancto-
ovc ea expvessisset. Illo ergo viro moiiis ssev.tia rum i psitrociitiis, Deum obsccrabat pro dcfensione
destiliilum se senliens, cum ejus sobrietatcni et vi- (corporis et aniinae suoe, pro Ecclesiaepacc, pro loci
le iiitcgriiatem niosstissinio animo coraniemorarct, (
conservatione. Precahatur illis liliis suis aniinaruin
sumptis sacramcntis, slans post feretrnm, hanc ssaltilem, ad sing.ulas preces humi se prosterncns,
orationera adniodiim luctuose habtiit. t
tum genua flectens, tum in ccelum inanus etoeulos
III. Ilerinanni prioris commendalio. Prwdicit obi- iattoll.ins, lacrymis perpetim manantibus, ut ad
tum sitnm S.Aiiiio. Miseriarum nostrarum negolium D tanliE
I devotionis iustanliam nierito cceli patescere
pvoenianihus habemns, et quis sit iinis conditionis crederenlur.
< Tandem sancta illis cruce consignalis,
huiiianae, oculis ipsis hic jam contemjilari licet. dura < vult exire oslium, catenula quaedani ferrra ci
Admoneiniir hoc cxeni|>io verissime dixisse Aposto- oblata
i est non absque nutu divino. Nam elsi ca
itini, Dies Doiniui sicut fur in nocte, ila venict. Cum jussu
j illius confecta erat, non tanien nisi Deo dispn-
cniiii dixcrint, « Pax t ct securitas, tunc repeniinus i
nente ea hora exhibiia est. Eodcm eniin momeiito
eis supervenict inleritus, sicut dolor in utero ha- proesul
] intro reveiiens , locuni sepulchri sui baculo
be:;tis, et iion effugient (/ Thess. y). » Quidquid < designavit eo loco, ubi nunc est, ct catenulani illam
hinc vel animo cogilari, vel verbis dici potest, totum jussit
j per tahnlata subraitti ad lucernam sulivehen-
hic nostris obtutibus expositum cst. Ilaque sermo- i
dam. Porro Suilhardo milite non sine adinirationc
(21) Ab lioccapilc usque ad fincin libvi F. Lauv. Surius suo slilo ploaqtic contraxit ob vitandam
iiiiiani prolixilatcm. •
mv YITA. — LIB. I!?. InTO
sciscitaiitc cx eo, quid tam accurala diracnsionc ,\ sjionJit : EquiJem vidi sanclissimiim ina:iyrcm
srpulcri sibi vellel, respomiit se suani illic dcsignai e Evvaldiim, qucni nigruni vccatil, sanclis assistcn-
scpiilturaui. Ulo ruistis inquirentc, qusenam corporis lein altavihus ; cuinque cgo saciilicaiiii administra
necessitas eum, id ut faceret, perurgerel. Ea, ait rcm, ille absoluto sncrilicio, in casula purpuvra,
bealus vir, quoe ulique suniina est, neinpe mors veste candidissima speciosus vahlc, cru uupcr cx
ineviiabilis : non eniin posthac vivum me iocus hic lavacro venicns, in ccelos reccplus est. Ego vero
recipiet. Tum raox expalluit miles, crebroque se sequebav abeuiitem, ct ubi ail fovas coeli vcntiiin
cvuce signavit : ilerumque percontari ex cpiscopo cst, sperabam rae pariter ingicssuruin : sed ab co,
eoepit, cur non in choro, sacratiori templi loco, heu! violenter vepulsus, vidco moin hanc ealigivom
btiniari pdtius vellet. Respondit episcopus : Id ego revolutum. Ha'c diccus, taclas fudit laciymas, ut
ea causa nolo, ne tu," tuique similes atl sepulcruni qui adcrant, miscratioiie pernioli, siiuurcum illo
ineuni orandi causa venturi, fvatribus divina olfiCia (ierrnt.
pevsolventibus molestiam exhibeatis. Tuni etiain, VII. Multa prwdicil fntitra S. Anno. Ilabuit in i'Ia
ut pateat ad sepulcrum meuni aditus pauperciilis advevsa valctudine, quoad vixil, quosdam apud se
feuiinis, ex rure pro devotione sua poina vel ova, fvatres Sigrbeigenses, interdum etiaui ahbatera
aut quodlibet aliud sancloesiraplicitatis raunusculum ipsnm : Jjui per vices adventantes, ct recedrnlrs,
aliaturis : quarum cura devolio tantn sit gratior Deo, pioeseiitia sua nonnullam ei rccreationem aflrrc-
quanlo vita siniplicior , non parum detralieietur hant. Cunique rccessuri alii, aliis succedehtibus, ah
honori meo, si illarum rCjectis lacrymis et queri- eo benedictionem peterrnt, ille niagno eos ejulalu
moiiiis, solis nubibus pateret accessus'ad ir.onumeh- rj prosequebatur, tanquam nunquara reversuros. Vc-
tum meum. Igitur exemplo Domini niei, duo viduae nit autcm ad eum tiiam Reginbardiis prior (22),
niinuta accipicutis (Luc. xxi), ego quoque harum unus ex senioribus, qtii inter coetera ctini illo sccrc-
etrauuuscula complexurus, et preces admissurus, tius colloquens, ita ait: Ehcu! pater et doniine, qu;e
omnibus expositum habere volo sepulturse racselo- nobis deinceps spes relicta eril? quse noslrartim
cum. Ita ille raore suo quasi per jocum militi ape- consolalio lacrymarum? Quis instaurabit liituvara
nens secteta pectoris sui, foras egressus est. lnde desolationem loci nostri? Ecce jani soluro tibi proe-
conscenso equo, inoeslus identideni animo reiibat morluo sepulcrum superest, nec immerito foimi-
ad moiiasterium illud; mulUini id deplovans, quod dainus, ne qui vivura te retinere indigni fuiraus,
ultra iion visurus lociim illtim uniee sihi Charum, vila functo quoque privemur. Unde id consecutu-
filiissuis copicsissimain lugendi materiam praeheret. rum creditur, ut nostra seiiilicia omnia veniant in
Ecquis autem lanti viri mortcm, ctiamsi saxeo esset desolationem ; et nos, qui Dei et tua causa montem
pectore, siecis posset ferrc oculis? Merito eum et illum incoliinns.rebus omiiibus nudati, miserandiim
posteritas lugebft, qui, ut Scriplura ait, « in diebus in modum dispergamur. A:i hsec v.ir Dei, collecto
suis non pertimuit principem, nec superavit eum spirilti, celeriter rcspondit : Facessat pronsus linior
verbum aliquod (Eccli. XLVHI): » « qui in oinni iste. Testor ego verilatem illam, quse Deus est, cor-
opere suo dedit confessionem Deo (Eccti. XLVII)• » ptis mcum cxaninie, uti ojilarain, ad vos allaluin
< qui curavit gentem suam, et liberavit eam a per- iri: tanielsi mullis contra niteiUibus, sed nihil la-
ditione (Eccli. L) : » cujus « bona stabilita sunt in men eflcctiiris, magnain adlrac videtur habere ditti -
Domino,et eleemosynas ejus enarrabit omnis Eccle- „ cullatem, queniadnioduni et quando id fiat. Sit intc-
sia saiicloruin (Eecli. xxxi). » Vir magnus, vir ca- rim moJus dolori vestro : ccrta prorsus spes cst, me
tholicus, Ecclcsiae propugnator, tyraiinoruin perse- apud vos sepulturam habiiuruin. Ade.it bonus Do-
cuior , verbo, opere et niovibus dignus suinino niinus, aderit gralia ejus : veniamqiie locuii) con-
sacerdotio : post quem non exslitit pastor illi similis servaluVus, et per locum ipse quoque coiiservandus.
in (inibus nostvis. Nec illi taraen pepercit ultrix Vos taiituui in iis quse bene caipistis, persevcrate,
primoeprsevaricationis : imo solito crudelior, vitain imo inchoata nielioribus studiis augete, labovis
ejus longo cruciatu caeteris incleraentius attrivit, ut vestri fructum et hic, et in futura vita CenUiplnm
non dubilarint insipientes quidam etiam illi objicere habituri. Nihil vos terreal suspiciode successovibus
illud ex Tobia : « Manifcstevana facla est spes tua incis : paucis in iis erunl, qui non ad aspectum
et elecmosynaetuoe modo paruerunt (Tob. n). > tumuli mei, pro mei reverentia caput inclincnt, cum
V. Podagra dire cruciaiur vir sanclissimus. Multa etiam hruta animantia, si cominus transeant, sciisu
i» spiritu prwvidet el vaticinalur. Nam cum esset quodam honoris exhihendi proedila videri queant.
Coloniam reversus, dolor podagrae dextrum ejus Si quis autem ea fucrit perversitate, ut me contem-
pedem invasit, quo novem plus niinus hebdomadi- ptu et contumelia afliciat, ilium ejusmodi mancbit
bus miserabiliter diserucialus, tandem ad extrema interitus, ul satius fueril, iiiinquain illtim nattiiii
perductus est. Scd enim initio quadam animi con- fuisse. His dictis, abiturus paler Reginliardus, ro-
stantia dolores illos hebdomatam unam ulcUnque gavit, ecquidnam filiissjiis per se n.ai|darrvcllct. Ille
dissiinulare visus est, donec in feriis saiicti Gereo- raox sublala vocecum multis lacrymis dixit: Aniniam
nis martyris missaruin solemnia in ejus ecclesia „ elcorpus ineum. Jamque Regiiihardo furas cgrcdi
celcbrans, intantum viribus fractus est, utomissa,»" volente, ita eum compellavit :Ut Ui ipsejam vidisti,
quani habiturus erat, concione, vix sacramentis res meae linem habent. Itaque ego tc, dilecte fvatev,
consummandis sulficeret. Atque iHud exlrcnium pcr Clnistiim oro, ne singulare spei meae praesi-
fuit ejus sacrificium : quo peracto, tlecidit in lettum dium, montem illnm meum deseras, sed nie defui;-
mortis, oranibus suis dolorem et moerovem affe- cto, iutcgiitate et constantia tua foveas atque sus-
rens. Longuni essct perscqni, quas miserias, qua? tentes. Magnorum illi pcriculorum materiam sul-
tormenta loio illo tempore aegritudinis lum a meJi- traxeris si peccaudi 1ccnliam , qinc religionrm
cis, tuin a morbo ipso jierpessus sit: nrc niinus omnem evertit, in fratribus regulari severitate coer-
dillicile perscrihere, qu:e spiritu proedixerit, quoe in ceas, convenienter illi senlentiaesapientis cujusdam :
exstasi viderit: e quibtis vel pauca affcrenius, qua- « Filise tibi sunt : serva corpus earum, et nou
tenus historiiB opportunitas atimittet. ostendas hilarem faciem tiiam ad eas (Eccli. vn). »
VI. Visio ejus. Cum jam exesis' carnibus, pcllis Nnveris aulem non deesse jam illic, poslhac vcro
ossibus adhaereret, quandoque somno correpius, cliam plures futuros, quorum animi et actioncs
atque inde expergefaclus, in has fere voces lacry- spcclabunt ad loci destruclionem, si tu, quod absit!
mabundus prorupit : 0 Ewalde martyr, qua cgo cceperis esse remissior. Vide igitur, ut regulsc au-
injuria te affeci, aut quid in te admisi, niiser ! Sci- ctorilale constanter armatus , pravorum cceptis oc-
eeitantibus aliis, quid in his verbis sibi vrllet, re- curras, ne tua negligenlia locus ille meus collabalur.
(22) Is postea factus est abbas.
 15(1 S. ANNO.MSARCIIIEP. COLON. ltiV2
Ihec tum quidcm s^nior ille Hrginhardus, quid sibi \ sc nunquam sensisse. Movebat cnim omnes, quod
velleiit, nun assequebalur : seti paucis post b.ati taiitus antistes, tam in imperio cclebris, in eas se
a
viri obitum mcnsibus, clccius fratribus, coaclus ltili sordes prae devotionc et huinilitate abjiceret
est totius Sigcbcrgcnsis monastcrii curara susciprrr, flenset ejulans, etiam splendide vestitus, quas de-
quani bo licqtie, iiiemor B. Annonis singulavis in- spvctissimus quisque etiani vilissimo habitu con-
tevcessovis sui, niulta fitle cl. sollicitudine gcvit, lingcre nollct. Facile aulerainde conjiciebant, qtian-
aunis jam viginli noveni 11011 suis, sed Chvisti, vi- t;i rssct erga B. Severinum animi devotione, ct ple-
rib.us sustentatus. riqiic ininime diflidcndum ccnscbant, pares illos fu-
VIII. Valde urgel, ut apud Sigebergenses sepelia- tinos in gloria, quorum cssent, incrita tain praecla-
tur. Paucis post hoec diebiis primarios viros, quo- ia. Postquam autem sacroe rcliquise in sumniam B.
ruiii scnteniiani reliquos c clero ct pnpulo sequi Pet;i principis aposlolorum sedcm importaiae suiit,
cciiuni erat, ad sc accivit : scdcnsqnc in lerlo, ;:i nox illa ad caJrstes tbrsauvos cura laudibus exa-
roajus acccdevct dictis cjus pondiis, slolam jiontili- cia est, et vir Dci co pcrductus, ob cxpianda pccca-
ciain ad colluni a.lliibuit, ac Jcinde lerribililer cos ta rogavit accclerari iiiissaruin celebrationem. Deiodc
adjnrans, siiiiul cliatti excoiiiniuuiealioiris ininas cttni bonoveninitillum sacris rcliquiis impendissrt,
iiitentaiis omnibiis, qui vcl consilio, vel facto sroiis rt illse jain in sua loca rcducendse essent, cniii la-
facerenl, iuipcnse illos rogavit, ne covpovis sui in cvymis eis valcdiccns : Scio, scio, inquit, quidquid
Sigebergense ccciiobiiim trauslationeiii iinpedivi haclenus in hac lacvymaruiu valle de vestrisauxiiiis
palerentur. Quarla autcni ante dccessiiiu suuni inilii pollicebar, id jam liiirin habere, quod ad hanc
hcbdoniada , Erphoncra Sigebergenseni abbatrin, JI vitara coiiservandam attinet, sed ceita mibi de vo-
quem pro canitie veiieranda jiatrcni senipcr appella- bis spes est et consolatio, tametsi corpori snccurre-
bat, aliovuniquc nionasteriorura Palres ct fvatrcs re non vullis, scmper vos salutein animae meae cu-
noii miiius duodeciin juxla se assidevc voluil, et raturos.
covJis oculis pevluslvave oiiiiicni viioesusc dccursus, X. Aqua benedicta abigil dwmonem.Porro autem
coiifessione puhlica sc rcum, se pcccatovcin p: o- dolor pcdis omne crus et partem fcraoris occupans,
clainabat, indigiiura planc, qui bactciuis lanti sacrv- crebro vitalia ipsa infestabat, cumqiie ad vicinani
dolii titulis ovnavrtuv, uiuxqiic siolani |io:;l.(i<'::inia mortcm jaceret auxius, quandoque vidit ex advcvso
cervice removcns, eis olfcirbal cuni his frrc vrrbis: diabolum slanlcin, aitque ad cum : Quid tu hic
Ab hac cgo nierilis longe alicnus, vobis cam pu:ni- agisscelestissinie? quanqiiain non mirura est, si nos
tcns et conlitens restiluo : non eiiiinelataccvviX nira exiguos ct iiullis frctos nicritis alteutes, quando nec
illa diutius abulclur, qu:i nico juJicio nunqiiain braiissimi Martini sanctitale absterritus es, quo nii-
digne usus suin. Rcclaiiianlibus vero univcrsis, iuis cjus quoquc exlreniis tu insidiareris. Deinde
taudein Erpho abbas victus ab offerente eain recc- exclainans, nuni quis opcm sibi ferre vellet, ubi om-
pit ; auctoritatem autcin cx fijucia usurpans, ila ncs paratissimos coinperit, aquam benedictain pe-
ait . Magna cst luimililas lua, non passunt non tiit. Qua cclerrime adhibita, aspergillo cani cimi
conimcmiare boni oinncs hoc facluni luuni : quqd inipeiu conjecil in dsenijnem, isque continuo dis-
causa timoris Dri nob s, et meritis ct ordine lou,,e paruit.
iiifcrioribus, iiilaiituin te submisisti, ut excellen- XI. Contemnil divitias, pauperibus omnia distri-
ti;e episcopalis nos pv;cccptores habere vchs. Nos buens. Ad exlrcmum stolani suam accipiens, quas-
igilur perFilii Deisanctant obedieiitiani tibi inanda- C ciinqucob cnusas quemquam ligasset, absolvit, et ab
IIIUS,ut stohe lu;e auctorilatein et privilcgium in- omnibus liumiliter veniain petiil, omncs contestaiis,
cunclanler rrcipias. Nani tamctsi proprio judicio ne se celarent, si quid in his ab ipso esset praeler-
indignum te fateris.ejus cmiiicnlia, non tainen id- niissum. Accitis quoque rerum episcopaliuiii pvo-
circo periitapud Deura, si quid boni,et quod cpi- cuvaioribus, ea fide, qtiani ipsi dedissent, eos oL-
scopo dignuni sit, in suraini judicis oculis obtincs : strinxit, ut in persolvendo oeresuo alieno, quod 11011
imo, « ciiin sit justus in principio accusator sui exiguum conlraxerat, sinc personarum acccplione
(Prov. xvm), » et per prophetani Dominus loqualur: suas vices iinplcreut, ct tara Judaeis quam chvistia-
Dictuiiiiquitalesluasprior, utjiistiliceiTs(/s«.xLiii): nis justc omnia redderent, ceiiara eis pecuniain as-
non mediocriter illuil cumulasli et auxisti. Non au- signans, quain in lios usus et eleeraosynas incnsae
sus resislcre illi sanctus episcopus, id solum age- SUOB cautc pvuricnierque subtvaxcrat. Et potuissct
bat, ut ceiius missarum aliaruinque precum numc- ille sane auri et argenti immensa pondera inferre in
rus desigiiaretur, quem singuli pro peccatis, Ihesauros suos, unde aliis et corporum et animarum
quae confessus esset, persolverent. taclunique nu- cst pericula creavenlur : sed non id illi studio aut curoe
ita, et <oralio humilianlis se, ut ait Scriptura, fuit.i Dispersit autem, >sicut scviptuin est,« et dedit
bes penetravit, et non discedet, donec aspiciat Al- pauperibus : justitia ejus manet in saeculum sseculi
lissimiis (Eccli. xxxv). » (Psal. cxi).»Denique eodefuncto,nec teruncius unus
IX. Sancti viri mullam reverentiam erga sacras repertusest, qui illins esset,et neque rex, nrqite ullus
reliquias. Cum jam autem acrioribus ad linem do- avarui ejus satelles gloriari potuit, ex Annonis ainplis
loribus urgeretur, non immemor quibus jam olini D marsupiis bsccvel illa sibi post ejtis obitum obti-
patronis ccelestis obtinendse patiise spem Iiausisset, gisse. Nee tamcn quisquam ex iis, a quibus ratitiio
eos ad malreni Ecclesiam voluit deportari, seque pccuniani acceperat, solutioue frustratus est, nrc
sellae imposituin obviani eis perferri, hahitti sanc tara largas eleemosynas nostra vel vidit, vel audivit
eleganti pviinaiii dccani indutus, tuin proprium aetas,quales octiduoin ejus exsequiis praestitaefuere :
non haberrt. ValJe tura matlebat humus recentibus Deo id agentc, ne quid ab iis, quihus haruni ctirani
pluviis, locusquc qiiem sub divo seger occuparat, demandarat, aul negligeutia, aul dolo malo proetcr-
sustincns reliquiaruin transitum , lutulenlus et hu- mitteretur.
midus erat cx aquis hinc inde collcctis.Ad singulas XII. Ilerum prwdicil obitum snum. Quid tribnat
autem reliquias prsetercuntcs caput reverenler in- sanctorum patrociniis. Prwdicit obitum ducis Gode-
clinans, ubi postremo sanctum Severinum cominus fridi. Tertio ante obitum suum die, queni ipse non
adesse vitlit, in lacrymas ingentes prorupit coram lgnorabat, comitem Gerlacum, dominum castri Wi-
venerabili theca ejus, et de sella pronum se deje- chinrodensis, ad se accersivil, eique dixit : ln hoc
cit iii cosnuin, ut vcstis illa candida et magni pretii jam ccrtum dabis tuae erga me fidei documcnlum,
niaxima ex parte luto foedarelur. Id vero cernens si exlremis domiui tui jussis ohsecundans, strenue
populus frequens utriusquc sexus, qui sacras reli- in itl incubucris, ut ante craslini solis occasum dux
quiassequebatur, rugitus quosdam edidit miserabi- Godcfridus tnilii lociiluriis, Coloniam adducatur.
les, tantisque eum lacrymis proscquebatur, ul ho- Coroite autcni respondente, nulla id ratione licri
dieque plerique ex eis testentur, ejusmodi ltictum posse, ul intra biduuni ille adsit, qui tum procul ab-
 cns VITA. — LIB. II!. 1574
esse fcrebatur : magnum fore , si vcl ad dicra trr- A stcvtis, quandn ad obitum archiepiscopi domos om-
littin possit aJesse ; saiictus pontifcx illico adjccit : ncs luctus occupat?Illico expcrgcfactus frater, cum
Fruslra tertius quaeritur dics, quando aiite ilhiin multo tvcmovcsuvgit, et dum seinduit, audit crehva
dicm fincm babebunt sernioucs niei, spiritu rc- carapauavuin signa, mortera cpiseopi sigiiificantia,
dcunte ad Creatoreiii,qui JcJit illum. Iis veibis ter- ut ciat antca coiistitutum. Paulo post, toncrepaiiti-
rilus comes, Facessat, inqtiit, doininc, haecoratio : bus passim cainpanis, dici non queal, quantus ur-
Dco propitio, certa aderit salus. Hccte ais, respon- bein uiiiversam lutius et moerovoccuparit. Omiiis
dit cpiscopus, stabilem brcvi salutem ajfuturam setas, etsexus omniscleclo exsJiens, coniplodencio,
mihi, qucni B. Severini cingiinl merita, pro quo pectits tundcnJo, diversis cdrndis vociltns se plan-
Cnloiiiensitimpatroni coiniter interccdunt, in quos gcve dcclarabat Mautusqiictola urhe clamor exstitit,
cgo scniper totis viribus suspcnsus, jauvjam ingvc- quaiitus ad alicujtts exsrquias nec antea illic cnm-
riiar rrquieni seinpiternain, ab illis mihi provisani. prvtns rst, i.ec facile dcincrps eonipcrictur. Mire
Tu vevo, qucni a priori niaiulato excusat irapossi- ploraliant permiilli e po])tilo linmincs pii, clcrito-
bililas, lidein fcfellisse censcbcris, si me defui.clo, iTimdolorrm trstaLaiilur iniim:lati vullus : mona-
neglexeris raaniata mea perfcrre ad duccni Gode- chis, viduis ct virgiiiihus una evat phtngciidi ratio :
friduin. Juranlc coinile, se i<ldiligcntcr cuiaturuin, spccialis autciii hntus nostia oliinrlat hospilia, qui
•
episcopuj bene coulidcns, ait Quse pro Saxomim Annnni siiuilem nunquaiii sumus habituri. Yiuere
pace et venia apud regis efleraluui aninium mandala liieiat omni ex parte itirve pauprmm, orphanoiuni,
pcvsequatur, ea tuacfidei commitlo. Tu ea duci per- aigroiTiin iniscr.Tiidapvofitin cxaniina, atque in iis
fcres ex me, ille porro apud regein ca conficiet. n iniilicrculas parvulos suos gcslanlcs, prapcurrcre ,
Admonebisautem ad siugula duceiii cjus ainoris el I'.Tivrjx ctus, laceiavc cvines. Quo spcctaculo niliii
fidei, quoenie et illum arctissime conjunxerit: tum possil glnvinsiiisvideri illi, qui nnn ignorct illud <li
quoque addes, etiain ipstim intra aiinuni e vila de- cltini Salvatoris : « QuoJ lini rx ininiinis meis feci-
crssurum. Sic quidem sanctus episcopus : at vero stis, niihi fccistis (Maith. xxv). » In IIOITIIII enim
eodem anno per insidias dux Godeliirius occisus sinibtis absconrieral elecninsynas suas, iique cnm
est. Altera ab hinc dic vir sanctus cina noiiain ad raiiiusculis olivaruin ct jivecibuspncccdenles ti sub-
extrenia deductus, rejicnlina dcsperalione Coloniain scqucntcs in ejiis ohseqttiuin, ad ipsani majestatis
universam consternavit. Adcrant mox piiini eclero, sedcin cuni illo appropinqiiarunl. Felicem sanc,
in exscquias ejus lotn peclnre incuinbenles : atque qui sihi tales pavavit ainicns de iiiaminona iniqui-
cuin clero coimnunicalis consiliis tractantcs, quiJ- tatis , qui cnm rccipcrcnt in ailerna tabernacula
nain ei honoris et devotionis niigranti posset im- (Luc. xvi). Parva asitem sunt hsee. In ipsis etiara
prnJi, ad cuncia Coloniensis urbis monasleria cc- i.ostiiiin Clnisti Judseorum synagogis, prinio niane
icres uiitteiidos nuntios designarunt, qui dato signo lumiiltiis, ti claiuor o tus est, Annoiiis nomen,
oliitus ejus, cursini adirent singtili singula ipsis Annonis pvobitatcm ct integrilateni proedicanliuni,
assignata monasteria, et qnoeillis obvioeessent, pa- moiicmque ejus coiiiploraiitium. liilerim taincn
rochias, j'uberentque in animee cjus obscquium si- non suiinis nescii, plures ejus obitti partini palara,
gna et omnia compulsari. lllo interim in extremis paiiini occulte hctatos, in quos rectc quadret illud :
agente, aderant ei leclores quatuor, dno a dextris, « Oinnis qui mala agit, odit lucem (Joan. m) : » de
et a sinistris totidem : qui per vices lcgcntes, si Q qitihiis cliain Aposlolus dicit : >Si adbuc boinini-
inter legenduin nonniliil errassent, ab illo nianuin hiis placcrem, Christi servus non essem (Galat. i). »
agiiante illito corrigebanlur : et, si vel parum a le- Facit boc potius ad iaudem beali viri, ut qui talihus
gendo cessassent, oculos ille vi quadam aperiens, < displiccre voluerit, qiiibus nulla placet ecclesiastica
cogebat eos progredi. Ita usque ad cxtrema sensus < Jisciplina. Satisque mirum vidcri queat, quod cum
illi mansit vivax et incolumis. ]plerique Colonienses, qui eum urbe cjecerant, eum
XIII. Visioejus in exlremis. Mullumorat pro Colo- < odio habucrint, ita tamen ari exscquias ejus civilas
nia. Anno 1075 feiiciter migrat ad Dominum. Cum- ioninis propensa fuit, ut in ea civilatc nulloeunquam
que in agone noclem cura die continuaret, illam siiuiles : vel fuerinl, vcl futurae sint exsequioe.Non
pestem, quam nos jam ccrniraus, qua miser mun- enini < vel ipse totiusEcclesiae paslor Petrusapostolus,
dus , oinnis houestatis et rcligionis expers, jacet si i urbera illam corporali praescniia inviseret, iiiajori
oppressus, spirilualibus ille oculis intucus, repenle ]posset gloria et celrbritate excipi, quam funus iilud
raanus, utpoterat, in alla suslulit, et miserandum idiebns septem frequenlatum est: si lamen funus
in iuodura exclainavit : Sancta Maria, succurre < dici debeat, et non potius coaleste inuuiis, quod Co-
miseris, succurre Colonise, succurre civitali jainjam 1lonia in proteclionem sui, lilioruroque suorum san-
periturae ; fessaque brachia paiilulum deponens, <elifiralionrni, dicbus sex circumduxit, ct septimo
rursus ad sidera sublatis illis : Qusenamsunt, inqtiil, landeml die cuiii ingcnti comitatu tam honorifice
o Domina, quoe se ineis oflevunt oculis, horrenda < ojuain lucluosc, ad niontcni Sigebergenseni trans-
spectacula? Per singularem misericordiam tuam te imisit.
obsecro, ut mihi janua fias, per quam hinc emigrem, rj XV. Exsequiarumejus descriplio. Mirabilis luclus
ne tanta raala cogar videre oculis meis; deficientem- < omnium. Plurimi conantur ejus sacrum corpus Co-
que spirilum brevi silentio recreans, ad succurren- iloniw retinere. Geriacns comesacerrime se opponit.
dum Colonioeetiam S. Petrum invocavit, interdum <Corjris exanime lotuin, et ut cpiscopum decebat,
etiam alios sanctos appellans. Tandem cum multo in fcretro coinpositum , adhuc ab horum niintstris
gcmitu in hanc prorupit vocem : 0 amici onincs tSiaclabalur, et ecce necdiini orto sole cleius totius
sumini regis, in ejus notitiam adraissi, subvenite (!!olonia:cuni crucibus advenlans in ctiriara rcgiam,
(!olonioeintercessionibus vcslris. llis diclis, ulti- t:um frcquciitissima tani tirbana, quani snbtivhana
iiium trahens spirituni, die illucescente, ad ipsuni ]ilrbe, a'dcs episcopi civcumslitcrunt, non ul mor-
Jiicis fonteni feliciter einigravit, miindo luctura , t iiuni cxcepturi, scdianquam viventcm ad insignrm
coslis gaudiura morte sua affercns. lla post diutur- sriiquani cclebritatem ctim triumpho prosecutuii.
num morbum, quo iUum Dominus tanquam in ca- JHox in humcros recepcrunt onus sacratissimuni
niiiio ad puruni excoxit, anno Salvatoris millesimo c,jiiidam vivi venerabiles, clericiet nionaclii, plangen-
septuagesimo quinto, episcopatus sui vicesimo tibus ininistris, qui eos sequebantur, exportarunt-
priino, pridie JNonas Decembris, illucescente sexta tjue illud ad episcopura Mindonensem et cleri fre-
sabbati, ab bominibus ad angelos profectus est. cItieiitiani, duobus cum pedo episcopi et crUcis ve-
XIV. Multum ejus decessu mwrent Colonienses. >cillo pneeuntihus. Ubi autein in conspectum homi-
Etiam Judwi lugent. Celeberrimwejus exsequiw.Qui- imni vcnit, dictu incredibile est, quse lum illic la-
dam lum roonasterii ejus frater in hospilio quie- c:rymse et gemitus cxstiterint. Inde cnm psalrois t:t
scens, ejusmodi audivit vocem : Quid tu ita nunc c:aulicis, cum magno carapaiianiin fragorc et clan-
1575 S. ANNONISARCHIEP. COLO.Y
gore in suinmoe asJis alrium illatuin esl, dcposi- \ < quenle, Ciclcriiiictu abstcrriti siluerutil : soltis Ru-
luiniiue sub corona quaJam niagni operis ilhc pcn- dolphus prscposilus Graduum, cum suis uecduin
dentr, mullis in ea cercis ardcnlibus. Adfucre mox idrsliit sitani lueri scntentiain : sed eum comes co-
frrquenlcs nioiiaclii, et Dn> sacratse feminoe: ccle- rain omnibus ila compellavil : Ridiculum sane fue-
hralum est defuiictoruni.olliciuiu, quod vigiliisvo- rit, si pules nos iinpuJrnti orationr tua adeo frangi
cant, lempluni omnr. caulanlium vocibus coinple- posse, ut ignavia victi, imbelles vos patiamur occu-
balur. Hova sacvilicii cunrlis congvegatis, ini piiniis pare dcpositum nostrum, pro quo etiam ferro dinii-
revorenler et devote Miiidensis episcopusctim sacris care velimus? Ilaqtie plane itl tibi persuaJeas, niih-
ministris accessit ad aram, eumquc oiniies seculi quam fore ul quavis arte id, quod cupis, asscquaris.
sunt, pcrniistini psallenles atque lacrymanles. Nani cijamsi, dubio adhuc rei hirjus evculu, ne-
Peraclo sacrificio, sacerdotes qmnes cura stolis suis cessitas eo nos adigat, ut absque nostra quidcm
posl fcrelruin slcleruiit. Ibi lum luctus et gemilus, culpa in hac urhe corpus hoc scpclienduin sit, la-
dolor et laerymse increverunt, magisque aflectu , nieii etiani nunc pudcbit vos inulilem susccpisse
quam voce, dicebant omnes : In paradisum dedu- laborem, quandoquidcm necesse crit Inimavi illud
cant le angeli, in tuo adveutu suscipiant te mar- in ipso B. Pelri clioro sive adyto, ubi nullus anlc-
tyrcs, et perducanl tc in civitatem sanctam Hieru- hac, quamvis saiiclissiinus, tcrra coiiditus csl. lla
salcin. Cui vel tenuis pietatis scintilla inessct, proeposilo illo cuin suis quoqtie renioto, coiitro-
non poterat non coinpungi , si vidisset offieia, versia omnis sopi(a csl, rcspiciente Dco pauperes
quse illo die bealo viro persolvebantur. Ipsae ca- suos, qui in prcces, vigilias ct jejunia non ccssareul
nentium voces , ipsse carminum suavitates,' ipsi g inCumbere, doncc oplato illo thesauro pniircntui'.
verhorum sensus, alque adco ipsi offerenlium ordi- Porro autem exaclis ])rinise noctis cxcubiis ad coi-
nes et multitudo testari videbantur, jam in coelis pus beali viri, altcra lucc apparenle, lursus populus
ejus festa celebrari. Omnia compunctionis plcna et clerus frcquens ad beati Pelri oedrni coisvcnil,
cninl, digna lali funere. Interim lolius ccclesiae novusqtie planctus, nova lamcnla exstitcrc, cl salu-
C.il nicnsis magislratus una aninii sentenlia in id lavis hosliic fcrvcbat luinislerium. Inile quidani sa-
stnuinopere incuhuit, ut sacrum corpus Coloniae cium corpus (anqiiam diviuse projiilialionis arcain
Suaw habcrcl scpulturani. Et al.is quiclcm bona in suos humcros siistollcntes ctim hicryniis et cju-
aninii volimtate, aliis ex invidia id connitcnlibus, lalii inullo, ad portain illam.conlendebant, quse nic-
clcrici iili, qui oliin a beato viro in ectlcsia ad Gra- ridiein respicicns, ituiis ad S. Maiiinuro per cobor-
dus in lioiiorein raairis Dei consiitiiti fueranl, pu- tera rcgiara itcr pra:bcl. Coiicrcpueiunl niox signa
blicaejustitisedetraclum iri aiebant, si prselcr illud campanaruni, psallcnsque chorus anteccdebalsa-
sepulcruin, quod ipse apud eos sibi mensiis esset, cruni corpus, magisliatu cum populo a lergo se-
aliud, quamvis ab codeni ipso, tamcu poslcrius de- quente. liicvedibilis ctiani tunc dolor et plantius
signaliiin, jara nioiiiius obtinerct. iluic scntcnli;e ftiit, nec minor devolio, inircque alii alios cxcludc-
cu.ni eliam procerrs plerique omnes subscribcreiil, bant a fercndo feretro, duni singtiU illud oniis sihi
soii tres, S'ge\vii;us dccanus suininse oeriis, Her- iuipnni pcroplarcnl : omncs veio eerlatim v<J KCI
iiiannus vicedoiniinis, qui aiubo postea ei succrs- solu.in feretri contaclum iii!iia)iai.i,itiagn:cciijiisdaiii
serc, et Gerhicus comes, acerriine scse opposuere, benedictionis opcs inde sibi pollicentcs. Stahani in
el IIIIIICconviciis ciiin aliis agebant, proeler perli- Q ostiis domoruni suarum pudicie inatroii;e, qua trans-
dioecrinicn, quo se obslringereiit, qui eam senten- iturus erat, et passim videre licebat homiiu s nia-
lianl sequcreiitur, etiani anathemate plexos eos as- nus in ccelum tollenles, capnt niovenlrs, oculis pro-
srrenles. Et tridtto quidem niliil impclralum est. sequentes illud sacvunicorpus. Ubi autrni in moi.a-
Quarlo auteiii die obstinatioribus aniniis ulraque sleria quoque iiitrixluruini rst, exiinii sane illi
paiic suum proposilum tirgentc, landem Gerlacus habili sunl honores. Terapla enim cercorum ct Iain-
coines in medio conventu stans, ila ait : Esset me- padarum illuslrabaiit liimina, auro gemmisque ra-
rito taiitoruiii virovum sententise cedenduni, si non diabant altaria, parietes tapctis mullicoloribus
publica justitia slaret a nohis, qu;c, si scirc vullis, oinabaiitur, sanctoruni quoque corpora suis locis
aique vos atque nos, doniinos, doinino noslro ad- mota, quod nunquam antca in exscquiis visiini fue-
Iiucliberaiiihabente sepultune deligeiid;e faculla- rat, ciiin processionibus educebaiitur. Neque id abs-
tem, obstringit,itaut sine niagno salutis nostra: dis- que occultioris cujusdam inspirationis vi faelnni
crimine secus, quam ille jusserit, liac in parte fa- arbitror : sed qiieinarimoduni B. Anno, dum esset
cere nequeanius. Nostis quoe ille, vestroe pcrtinaciie in huraanis, quidquid poluit animo, ore et manibiis
proescius, vobis dira iraprecatus sit, ul qnisquis atque pedibus, bcatis illis cceli civibus honoris im-
sapit, vitam lianc perdere nialit, quara eani exci- pentlere, haudquaquam prsetermisit : ita ei quoque
pere nialcdiciioneiii. Et taincn ajipetitur tanla ani- id specialiter collatum est, ut ad tuinulum dcpor-
raaruui pcrnicics. Etsi vero nihil isthacc vos pcr- tandus, sacrarum reliquiarum comitalu frueretur.
movev.t, non inihi certe inlcgruin est vestro exrrajilo Ecquis autem parem illi se in sanctorum veneraiione
aJjuvatloTcni doiniiii mci , cui lidcin ohslrinxi [)I cxislimare aususerit? Quis unquam lanto (lagravit
Hicain, ncgligere, cum ceiiuni sit, eo ipso in ex- sludio el aniorc, quantu ille vel miniinis sacvavuni
coiumiinicalioiiis mucroiicni nic riiituruin. Quod si reliquiaruin poiiiunculis Jelcctabatur? Fcrvebant
etiaindivina ulliq non urgcrct, atcerte leges humanoe inieriin sluJia oinniiiiii erga beatas reliquias, ct
eara a nic lidein reposcereut, ut prius vclim nobili- tanto sc quisque gloriosiorcni arbilrabatur, si novi
ler occuinhere, quam injuriam cujuscunque doniini quidpiam anl pioe cseiciis amplius aliquid in earum
inci, ctii sacrameiito obligatus sim, ignobiliter ne- apparatuin expendisset. Uiiquc offerebanlur.sacri-
gligcre. Quod si ea Hries cuilibct rioiiiino debetur, fitia, et alia religionis oilicia procstabantur, nec in
quaiita illi prseslanJa est, qui a coelestiscnatu jam iis aiiquid unquara occurrit irapedimcnti, ut ipsi
meJio coiisessu leceptus est; cujus dignitas eturbis quoque prosperi succcssus, Anr.onis sanctitati gra-
hujiis nobililate, et sumrai sacerdotii culmine illu- tulari viderenlui'. Et primo e summa aededeporta-
stris cst? Cujus tanta fuit vitsc sanclitas, ut bcatus tuni est ejus corpus ad beati Martini ccenobiuni, iv-
niciito piaeilicetur, qui pro ejus defcnsioue vel alli- de ad Sanctse Marioe monaslerium, quod Novum
ciatnr contuincliis, vel sanguinem fundere cogatur. vocant: tum ad beataro Cseciliam.postremo ad Sau-
U igitur oninibus vobis notuni sit, hac me csse ctum Gcorgiura, ubi ea nocie ad illud vigiliaecclc-
scntentia, ob cor.servandam doniino meo fidem,ut, bralse sunt. Tertio die post oblatum sacrificiuin, ad
si aliter non liceat, opera coiiimililonuui nicoruin jiicundissiini inlercessoris cjus Severini templum
ejus torpus constanter tollain, etarmata manu mi- pastorexanimis adductus est : ubi singulari privile-
hi viniiiccm, donecjus cuique situni victoruin nsur- gio obviara ei prolaloe sunt tanti pontificis sacrse
tes asserant. Hoecillo comite magno animo pi ose - rcliquioe. Postqtiain aiitcni ibi quoque oblaliiro est
 1577 YTTA. LIB. III. I57S
saerificivjm, ad S. Pania.conis rcligione ct censu A alii, qni odio bcati viri conflagrarant, suspirantcs
praestantissimum ccenobium itum est, inde ad ec- tundebant pectora, domumque abierunt. Comple-
clesiam apostolorum, post ad sancti Gereonis. Ex- tum est tum, quod in psalmo dicitur : « ViJebunt
cipiebatur autem apuJ sanctum Gcreoiieni honori - rccti, ct lsctabuntur, et omnis iniquitas oppilabit os
ficentissime. Nam cxtva fovcs basilicoe, sancti cum suum (Psal. cvi). » Iilatum dcinde est sacrum cor-
multa reverentia obviamprofcrebanltir, micabant in- pus in templum matris Dci, ubi sanctus Heribeiius
tus luminaria, resplendebant diversae metallorum iiiiraculiscoi'uscat,et nox illacum hymnis et psalmis
species, eampanarum pcrmislus clangor pcrstrepc- exacta csl. Postridie manc, ul sepUmo quoque dic
bat, totiusque templi facics non alia crat, quara Coloiiicnses suam et fidem et devotionem sseculis
solet esse in solemnilatc proecipua. Atque ea quidem omnibus testatam cfiiccrent, frequentes clericf, mo-
nocte ibi cum psalmis vigilatum est ad sacrum fu- nachi, sanctimoniales et cives transmisso Rheno,
nus. Quarto die post missas celebratas, dcportatus ante luceni eo pervenevunt. Multis autem in templo
est vir sanclus ad monasteriuni Sancti Antlvcae,ad ardentibus ccrcis , sacrifieium et commendationes
sacras virgines, ad Sanctum Cunibeiium, ubi inter cclebratae sunt, irique ea, qua par erat, reverentia.
duos Evakios meJius est collocalus. Tandem ad Aderani episcopi duo, Fridericus Monasteriensis et
Gradus venttim est, ubi innovatus est dolor, incre- Egilbertus Mindensis, uterque dccus sui temporis,
verunt lacrymse, nec admittebatiir consolatio, quod et tanti ftinevis procuratione dignus. Aderant etiam
inomniura bculis exstinctuin jacerctColonise decus primores Cn!oi:ienscs, permulti nobiles, monacho-
et ornamenttim. Ibi deliberatum est a proceribus ruin grcgcs, populus iniiumerus, pa^ati omnes pro-
de majoribus impendendis honoribus bcato antistiti, B sequi ccelesle pignus ad montem usque Sigebergen-
tanquam nihil dignum hactenus prxstitum esset. sera. Per hoc omnes medium duccbatur funus vene-
Statutum est igitur, ut proxiina luce gcneralis illic rabilc, psallcntium chovis vallatum : fercntibus illcd
celebrarelur coiiventus, sanctorum reliquiae ex om- vicissim maiiibus, modo humeiis suh? per quaiuor
nibus ecclesiis eo addncerentur, singulis congrega- fere railliavia non nisi nobilissimis viris pedeslri
tionibus suos patronos honorifice scqucntibus. Fa- itinere, quod tura resoluta glacie admodum luiosum
ctumque est ita, non sine mullorum sumraa admi- ct permolestuiii erat: ncc quisquam servilis contii-
ratione. Prsedicanda sane oranibus scculis Colonien- tionis, aut qui equo vehereiur, pcrmissus est ad
sium fides et devotio, qui sui pastoris funus tam jaetum lapidis ferctro propinquare. Interini donec
splendide cohoneslarunt. Postquam aulem sacrie conspiei posset, Coloniae signa campanarurn omnia
illse reliquise in templum allatsc sunt, in medio ea- aercm sono cnmplshant. Postquam ad montis con-
rum positum est corpus exanime beati vivi, utquasi spectum ventiim est, rursus tantus o; tus est omnium
illis antecellere videvetuv, quibus vel aequari non planctus et liictus, ut nullis vcrbis explicari queat.
nisi summorum sit. Equidem quid alii sentianl, Irruehant supcr ferctruni monacbi, et lniserandtim
ignoro : me <]uidemprse aJmiratione vix capio, dum in modtim plorabant obitum lanti viri, donec defi-
non memini ulli unquam funeri illos exhibitos, qui- cerent in cis lacrymse : nec poicrant absolverc in-
bus pra timore sanctitatis covuin, vix quisquam cboatam antiphoniam illam : In paradisum, etc.
propinquare ausns est. Quiiito die lcvati sunt sa- Miri quiddam ibi tum accidit. Ab occidente advola-
crortim covporuin setevnimagniquc llicsauri, beaiis- bant aves frequcntissinise, novi cujusdam geiieris ,
simum funus lanquam singiilare palrociiiium fertur Q; monlera operientes, et sua densilate plerumque coeli
in eorum medio, commisti.m lacrymse et cantus im- conspcctum intercipicntes , illicqtic permanentes ,
molantur, itur ad oeJem Sancti Petri, atquo in cara tlonec liumato. corpove, homines inde recederent.
tanta celebritate etgloria infertur sacrum corpus, tit Eas vel angelos, vel animas sanctas existimabant,
vixunquam clarior illic regum triumphus celcbratus qui eas cernerent. Reclius autem fortassis interpre-
sit. IiiiiunievocillicsplendebantlampaJesetccrei, am- tabimur, significassc eas concursus futuros homi-
plissimunitemjjlumprse nimia homiiiuinniultituJine num. Taudem sepulturoe mandatum est corpus
angustiim videbatur,baculus sancti Pelri,ornamcn- sancti episcopi , volensque hominum lacryma.s
tum insigne,obviamprofevcbatur,cummultisvcnquiis et cjulatus scdare Hermannus vicedominusj: Fa-
ei cvticibus. Et ut paucis expcJiamus, quod niultis cessant jam , inquit, dolores omnes. Hahet jam
comprehendi non potcst, nibil ncque dignius, ncquc pater ct pontifcx noster, quod optavit: psalliique
celcbvius excogitavi potuit, quam sitiliic pr;cstilum. et dicit : « Ecce quod concupivi, jam video ; quod
Scqueiiti inde die ad solis ortum dici non poiest, speravi, jam tenco. Illi sum junctus in coelis,
quanta vi in januas sese inttilerint, ct clcrus et po- qucni in teitis positus totadevotione dilexi : > auJi-
pulus, qtiantoqtie siudio sacrilicitiui et commenda- vitque illam jucundissimam vocem Doniini sui :
tiones peractae sint, aut quemadmoduni tleinde ad « Eugc sevve bone ct lidelis, quia super pauca fuisti
Rhenuin sit instituta proccssio. Cantabatur respon- fidclis, super multa te constituam : intva in gaudium
sorium illud inpriniislugubritcr : Aspice, Domine, Doniini tui (Mattlt. xxv). » Nonniiiil tura ccssatum
quia facta cst dcsolata, civitas plena divitiis, ctc, est a lacvymis. At non diu post, priraum nobiles
unde titcunque colligi licct, quo animi moerove pa- r> ) oranes, inde ministri episcopi, postrcmo paupcres
storem illum suuin Colonia tum prosecuta sit. Cum intro ingressi, luctum instaurarunl tota tiie. Con-
autem jam navi imposiluni esset bcali viri corpus, fcrat jam qui potest, liaruin exsequiaium gloriam
et lilloraRlieni plaiigeiitiuinluctu personarent.ades- el celebritatem, cum quibuslibet regum ctpviiicijiiim
sent etiam illic quidam ex iis , qui viruni Dei odis- pompis atque iriumphis. Ccepit autem Doniinus
sent, evidentissimo miraculo declaratum est, cujus illustrare scrvum stium etiam miraculorum signis
apud Dcuin meriti il!e esset. Navis eniin iu alteram acl confutandam illorum impuJenliam , qtii paulo
Rheni ripam transmissuva, contra flurainis impe- aiilesanctissimam ejus viiam deiite vodebant canino,
tum ascendens, instar sagittic littus aiitid fcficiter ct pvcciosam margaritam, ccelestis regis diademati
occupavit, fovlassis cliara cadem vi contva nauta- dcslinatam, falsis rumoribus oQuscare nitebantur.
rurn conatum altius itura, nisi sancti Hcviberti sedes XVI. Visio fratris cujusdam. Non sunl morlid
impeJivisset. Eraique ca res tanto adinirabilior, sancti, scd vivuni. Alterius [ralris visio. Posl obitum
quoJ nautie prse fvigovcvix manus moveve videreii- heati vivi abbas Sigebergensis, veritus nc dcessent
tuv, Rhenusque et pluviis el glaeie plus solito inlu- fratribus res necessarise,parcius administi ave coepit
muisset. Jam anie, ut supva ineininiiiius, aJ ita fore aliraeiila. Qui tum legumina coquebat, quodam hc-
prseJixevat vir sanctus, cum aJhuc cssei in luima- 'bdomadsesusedie in somnis vidit seanxium el lcssuni
nis. Ubi autem ij conspicaii sunt, qi:i in citeriori stavc in culiua, raox vero ad se ingredi bcatuin An-
Jitlorestabant, navem scilicct illam contra naiuriu noneni, et niorc suo degustare cibuni qui coqueba-
vim, altiorem in ripa ulieriori ailigissc locum, quam tur : sciscitari quoquc, cur tam parcc, tanique uti-
quo ipsi starciit, valJe attoniti lauJabant Dcum : Htcr tot fratribus cihus admiiiislvarclur : se vcro
50
TS79 S. ANNONIS ARCHIEP. COLON. 1580
respondere : Te morttio, Patcr, nobis alumnis tuis A saiis constare potest, quod Sigefridus archiepiseo-
ctmendicis spes nulla est, cogitque metus futurae pus Moguntinus per id tcmpus devotionis studio eo
inopiae hac uti parcimonia. Tum atitem sic, nnn advenicns , nec dignitatc funclionis, nec famulo-
absque reprehensione, dicerc episcopum : Itane rum satellite impetrare aditum potuit ad sepulcrum,
mortuum tu me arbitraris ? Facessat hsec opinio. ditt a turbis irruentibus exclusus donec abbatis
Illa enim vita ego nunc fvuor felicissime, quoesuin- opera, per loca clandestina introductus est. Singula
mse bealitudinis seternitatc tota fluit: ad quam si commemorare miracula ncque nobis possibile est,
conferat, qualis eram, cum a vobis dicerer vivere, neque lectori gratum fuerit. Praccipua quoedam ,
quasi qui non esscm, merito putari deberem. Ocius optima lide annotabinius.
igitu*?ex me dicito abbati, ut ccrtus de rerum copia, XVIII".Per jocum futura prwdicit S. Anno. Sa-
non sit ausus fratrum minuereportiones. Nam pau- nalur frater claudus. Vivente etiamnum beato An-
cos post dies efBciam, ut tanta vos rerum abundantia none, quidam raonachiis Sigebergensis ab excelso
affluatis, ut prae admiratione nec ipsi capere id pos- tempii loco corruens, dissolutis et confractis mem-
sitis. Magna tum illic quoque cereorum penuria bris, in linteo sublalus est, propemodum animam
erat, ita ut ad missas privatas vix, et ne vix quidem exspirans. Postquam vero in leclulo rcpositus est,
interdum suflicerenl. fratribus. Apparuit igitur san- diu decubuit, multisque adhibitis curationibus, con-
ctus episcopus alteri cuidam fratri quiescenti, ait- tra spem omnium eousque perductus est, ut cum
que ad eum : Derairor custodis vestri tenaciam , scipioue possel, licet claudicans, utcunque ingredi.
tam parce cereos fratribus suppedilantis. Velim Ei jam aetale et religione provecto, quandoque more
hujus ex te causam nosse. Respondit fvater : Non ». suo jocose dixit beatus episcopus : Tantispcr huic
est culpa cuslodis, aniantissime Pater, quippe quem inniteris scipioni, doncc a me curatus, illum abji-
penuria cogit ita facere. Tum arridens beatus vir : cias. Id quiriem nemo tum nisi facete dictum, in-
Si non alia, inquit, hujus ratio est, tu mihi j'am eris terpretabatur. At ubi ccepit ille jam vivcre in coelis,
promissionis nieae nuncius ad fralres, dicesque eis, et crebrescentibus ad tumulum ejus miraculis, ei
intra paucos dies tantam ipsos cerse copiam habi- custodiendo hic frater invigilaret, quodam die vis
turos, ut etiam colligere sine fastidio non possint. invisihilis eum e sede expellens, totum humi coram
XVII. Arida feminw manus sanatur. Multum au- tumulo stravit. Scire ille volens, cujus impulsu id
getur Sigebergense monaslerium. Cum itaque his et pateretur, dum circtimfevt oculos, conatiirque sur-
id genus aliis fratres animali essent ad qusedam gerc, tolo corpore se senlit incolumem, nervis laxa-
magna de beato viro speranda, femina quoedam tis membrorumque juncturis diu confusis, suo loco
contractos habens digitos , ceram palmoe effigie ad restitulis. Itaque e tcmplp properat ad domum cajii-
tuimihim cjus attulit, flexis genibifs oravil, ceram tularem, abjicit scipionem, flectit gentia, iterum at-
cum manu debili protulit, ct simul atque sepulcrura que iterum lcnlat num possit porreclo corpore os-
attigit, illico sanala esl, primum miraculum iu san- culari liumum, sive venias capere, quod antea im-
ctitatis ejus testimonium inde rcportans. Factum est possibile fueral, nec ullam senlit difQcultatem. Cur
hoc octavo Kalcndas Aprilis, quo die lum fuit Para- rit avidissime ad abbatem Reginhardum, tradit illi
sceve et Dominica Annunciatio. Mox circumcirca res scipionem in testimonium curationis susc senandum.
divulgata est : slupebant omnes, et diflicultcr vole- Abit cilo lanti iniraculi fama per omne monaste-
bant credere ob rei novitalem, scd mulicr et genere u„ rium locaque vicina, conveniunl ad ecclesiam mo-
et nomine notissima, vcl invitis lidem fccit. Abiit nachi e't populus frcquens, promuntur Deo laudes et
autem fama miraculi etiam in cxteras regiones, tur carmina, fcslum imprimis celebre ab oninibus pe-
bisque undique confluentibus, copia quam promisc- ragitur.
Tat vir sanctns, adesse ccepit. Memor autem futuro- XIX. Ilomo miserrimus mire resliluitur. Fuit Bon-
rum Regiuhardus, sciensque assiduitate sscpe vile- nsc hoino quidain usque adco calamitosus et miser,
scere, quod tam spleudida ex vulgi concursu initia ut credi non possit, nisi coram inluitus sit. Toto
haberet, conslruendisoediliciis, acquirendis prsediis, tremehat corpore, idque perpetuo : slvidebat denti-
templo omando operam dedit. Denique ex iis rebus, bus, voces edebat horridissimas, ctquas nemo cre-
quibus tum ille sacri corpovis locus die noctuque derel humanoore cffici possc. Ad hujusmoJi aulem
plenus inveniebatur, lanta effecit, ut cum vix qua- eJenJos tlamores vircs ei aJJentc dolore, caeltrum
draginta illic monachi esscnt, ipso abbate primuin adeo vi morbi frangebatur, ut prorsus nihil loqui
creato, brevi amplius scptuaginta vel ocloginta in- posset. Nec jaccre poterat, nec sedere, multo miuus
venli sint. Condidit eliam mausoleum beati viri, stare. Qtiotics movebat pedem ultra progvessuvus,
in cujus vertice lilteris aureis hoc scriptum cst mox retrorsum agebalur : homiiiemque vidtre, mi-
Epitaphium. seriaeiat. Aiebant ei quidam, recte eum consultu-
Patribus egregiis ornata Colonia mullis, rum sibi, si in Sigeberg proficiscerctur, ubi nova
Ecclesiw speculum misit in hunc tumulum. jactitarenlur miracula. Sic illi loqucbantur, non
Emicuit mundo nova lux Annone secundo, homini consulentes, sed bealo Annoni suo niore in-
Qni per cuncla suo par erat ofjicio. sultantcs. El tamen quia proepotens Deus eliam ma-
'
JJ lis novit bene uti, eis insistentibus ariducilur asinus:
Mensikus hoc denis, annis octoque vicenis.
Quarta Decembris eum lux tulit e medio. eo vectus miser, venit in Sigebergense monaste-
riiim : prosternit se miserandum in modum coram
XVIII. Cwcus videt. Plurimi ad ejus sepulcrum sacro corporc : omncs eum et mirantur, et niise-
coyfluunt. Interea populo magis magisque eo adven- rantur. Paulo post tanquam ad sc reversus, vertit
tante , faber quidam Coloniensis ex candente ferro crebro oculos, appellabat circumslantes, surgit a
caecatus, itidem accessit, ad lumulum ejus preces terra, ruit in ipsam preliosi corporis thecam sive lo-
fudit, e» antequam surgeret, curatus, coegit omnes culum, identidcm osculalur, vota nuncupat, ct abit
sublatis vocibus tam repentinum bencficitim laude sanissimus, angelis hominibusque loetantibus. Sub-
et prsedictione efferre. Adducta est puella parvula, jicimus nunc aliud insigne, soliusque Dei miracu-
arido brachio misera, et ipsa quoque sanata est. lum, quod quamvis difficile sit credere, tamen tanta
Placuit tum omnibus circumcirca commorantibus, ejus veritas est, ut ultro velim divino essejudicio
ul pridie Nonas Maii cum crucibus etreliquiis cccle- obnoxius, si secus est, quam a me referetur.
siarum suarum eo se confcrrent, et novi patroni et credant, qui norunt omnia posse Deum (Mattlt. Legant
suffragia communi supplicatione nmbirent. Aderat xix) : ct, si quidem pii et religiosi sunt, gaudeant
riics, accurrit populus infinitus, curalus cst *.nme- se 111beato Annonemagnum habere patronum sin
dio turboe claudtiSjincredibili vocum strepitu mira- aliter, timcant obtrectatorum suorunipotentissinium
cuhtm ab omnibus celebratum est. Quintus deinoeps persecutorem.
]llo in monte hominum concursus fuerit, vcl inde XX. Homo nequatn mendacio jungit blasphemiam.
 1581 VTTA.— LIB. III. Iii82
Diabolus ei apparel. Impie conviciatur S. Annoni. A brant omnes bcati Annonis liomen ; soltis nnscr ille
Ilemalia ultio hominis blasphemi. Arnolrius vir stre- manel incredulus. Hortantur eum omncs, ul vrl cx-
nuus et dives, Dollcndorpensis castri dominus, cum perientia caulus fiat, ct heatum Aiinonem precibus
aliquando sederet ad auriiendas suorum causas et sibi conciliet. Ille vero scipso detcrior, rursus cx-
liles> iram quiriem prse se ferre vidcbatur in noxios clamat : Donec ulla mihi luminis portio relicla eril,
homines, at tamen raitius agebat, si non criminis absitutci sujiplcx fieri velim. Sit crroris vcstri,
gravitas obsisteret. Erat enim pro suo instilulo pius, sanrtum eum dicere : mihi, si potcst, prius eliam
et raagna prorsus in Deum lide. Accusabatur tum alterum excutiet oculum, quam hoc ego fateri ve-
coram illo Volbeiius hoino nequissimus, quod nou lira. Dixit, ct cunctis cernentibus, tanquam Julmi-
persolvisset ses alicnum. At illeanimo ferox ct lin- nis jaculum in caput cjus vibrari vistiin est, ctijtts
gua procacissinius, nihil modestum aut sanuin re- ictu reliquus oculus raclicittisevulsus est. Mox equo
spondit, imo ipsum quoque judicem criminari cce- fugam capessente, infelix ab illo cxcussus, humi
pit. Queicbalur se ab illo et ab omnibus prseter corruit : sed pedc altero inhaerente uni stapedibus,
meritura oppvimj, absquc ulla noxarapi ad tribunal, longius ab cquo misere raptatus est. Sccuti illum
prorunipeusque in voces impias. Quandoquidem, equites velocissimi, moribundum, cquo comjirehen-
inquit, frustra a Deo speravi justam senlentiam, so, solverunt. Confluebant ad cum omnes horrorc
alius mihi judex et palvoniis quserendus est. Hor- conctissi : illc vcro prse dolovc clamilabal ct ejula-
rebant omnes, et miser ille diabolum invocans : Tu, bat, in pulvere scse volutans. Tum omnes pavorc
inquit, mibi prsesidio sis : ego vero tibi me servum el stupore correpti, appellabant sanctum Annoncm;
utraque manu trado et addico. Ulciscere injurias rj sese in terram prosternentes , identidem clama-
ineas, quod a Deo non oblinui. Ferebat Deus impii bant Ky:ie eleison. Iis clarooribus per nemora ct
hominis blasphemiam : sed ubi ille nequam etiamin agvos scse diffundentibus, ex lOcis piopiitqnis ma-
sanctos ejus injurius esse ccepit ultio inaudita con- gna hominum ttirba cum sacerdotibus advolavit:
secuta est, ut perspicue liceret animadverti, veris- qui cum rem tolam didicissent, non mciliOcriter
sime dixisseeum. « Qui tetigeril vos, tangilpupillani obsliipucre. Stistinehant vero omnes, quid poiro
oculi mci (Zach. n). » Surgebat judex et ctim eventurum esset misero illi. Propius autcm ari cum
eo majorcs oinnes, tantam non ferentes blasphe- accedens judex et quidam rcligiosi viri, sciscitaban-
miam : agebant cum insano nunc minis, nunc blan- tur cx eo, quidnam habcrct. Rcspondit illc lantis se
dimentis, ul ad sanitatem rediret, sed ille lantofu- discruciari doloribus, ut spem vivendi omnem ab-
rebat niagis. Jam sol ibat ad occasum, et nialignus jecerit. Hortabantur eum illi, ul diim aillitie tcnipus
ille in pascuis quoerebat equum suum : veniensque pcenilentise adcssct, colligerct sese : qnod si facerel,
ad silvara propiiiquam, inter umbras arborum vidit et bealum Aiifionem ex animo deprecarclur, ct ve-
hominis horrendam speciem, sicque prior appellat niam et sanitatcm ci pollicebantur. Tuni illc tiolore
eura : Quisnam es tu, aut qua causa hic subsistis? urgevle exclamavit : Faleor sanclum Annoncm pos-
Respondit diabolus : Equidem huc veni misertus se, si velit, mihi rcslitucre oculos ablatos : manus-
tui. Scis enim, quein plenus amaritudine paulo ante quc treniulas in ccelum porrigcns, cunctis anJienli-
invocaveris, cuique te servtim devoveris. Ego ille bus, lacrymabundus oravit : Parce, sacralissimc
ipse sum diabolus. Me ergo protectore felix semper ponlifrx, parcc miscro mihi jure castigato, nec nc-
futurus, redi domum, sic tamen, ut a meo famulatu c ges converso misericordiam, qtiam Doniinus cunctis
minime te subducas. Abscedit miser, et altera luce rcsipiscere voltntibus offert, uhi ait : « Yivo ego :
sedensequo cum comniilitonibus stiis sequitur ju- nolo mortem peccatoris, sed ut magis convcrtatur,
dicem alio tendentem. Rursus judex cum suis tan- et vivat (Ezech. xxxin). » Si rcddidcris inihi lunii-
quam nocturna cogitatione mutatuni invitat ad na, quod te posse credo, toto corde tibi sempcr sub-
satisfactionem : promittit veniam pridie perpevam dittis cro, el quod hactenus impic negavi per lolum
gestorum, modo persolvat debilura. Ille redit ad orbem annuntiabo, tc prioribus sanctis scquatum cs-
conlumelias et convicia, ait se jam invenisse me- se meritis el factis. lhec cum ille diccrel, cl omncs
Horem patronum, qui et possittueri suos, et adver- miseratione allicerentur, Arnoldus judex hortabalur
sarios opprimere : cui non sit alius similis. Percon- eos, ttt communibiis votis et prccibus honiini iniscro
tantibus aliis, ecquisnam illc sit, iiicunctanler re- divinam misericordiam conciliareitt, sublaiisque
spondet diabolum esse, nec dubitat in ChrisUim et manibus, Kyrie elcison tina voce clainitarent. lm-
sanctosejus blasphemias et nefanda multa jaclare. pielatisenim notamsc non possc elfugerc dicehal, si
Tum judex religioso mccrorc allectus : 0 miscr, in- nalttrse coiisoiiem in ca clauiitate dcsererenl.
quit, o proeda Satanoe, itane insanis in Creatorem lla"queprimus ipse humi se abjiciens, omncs nt iJrm
tuum? Nisi plenus esseseo, quemjactitas, nunquam faccrcnt permovit. Postqtiam aulcm a terra suvvc-
tot probra conjiccres in niundi Dominum et sanclos xevuiit, sanctttm Annoncm ilcvalis vocibus invo-
ejus. Impietate eiiani doemonesvinccre vidcris. «Illi canles, inaudito miraculo novi in hominis cajiite
credunt, et contremiscunl (Jac. n) : » tu vero oculi repente exsliierunt, solito clariorcs : ct tan
totus amens, niliil metuisDei potestatera, nec cretlis quam niliil passus essct, sanus et incolumis boino
miraculis, quibus terra marique sancti illustrantur. " suvrexit : populus circumstans prse gauJio lacryraas
Et ut alios omittam, de beatissimo Annone, praier fundeus, iinniensis vocibus ita ut par orat laudes
alia ejus miracula, constat, niagnam ejus in caecis diutissime deproinebat. Postca ille ad beaTiAnnonis
illuminandis esse eflicaciam : nec dubium, quin tumulum venit, exposuitquc quid ipsi accidisset.
possit etiam videntes luminibus privare. Vide ergo, Sed cuin nemo crerieret, abhas Reginliavdus cuvavit
ne percussus csecilate, vel sero cogaris cum depre- cum adriucenduni ad synoriinn, qu;e liini, Hidulplio
cari. Ad hoecille erecta cervice, cachinnans et sub- avchicpiscopo praesidenlc, Colonise habcbatur. Ihi
sannans : Istum vero, inquit, signis clarescere cre- ille coram oninibus tolara liujus rei pertcxuit histo-
dere quisquam, nisi dclirus, polcst? Novi ego homi- riain, niultus ejus dicta suis verbis conlirmanlibus.
nem adhuc viventein, et cerlc alicnum a fide est, Tandem eiiam, cum missis nuntiis itl exigcret epi-
mortuum eurajam facere miracula, quae vivus non scopus Hildulphus, ut fide dignissimus Ariiolrius
potuerit. Si vanus suin, quid ita illecunclaturul- ille, cujus crcbro jam rocminimus, gravissinnim
cisci opprobrium suuin? Si illc quemquam unquam dixit testimonitim, juramento illud confirmaiis.
caecumsanavil, radicitus excidal mihi oculusuter- XXI. Peregrinatio ad Smiclum Petrum. Cleriatf
que. Vix eloculus erat haec, cum ecce repente sini- quidam proscindil S. Annonem. Punitur maledicns
ster ocultis ejus sensim instar aquae totus diflluere sancti viri obtrectator. Curalnr iuvocansS. Annonem
crepit, foramine ad horrendum spectaculum vacuo Quidam ex dioecesiTrevirensi Romam ad beati Pdr
relicto. Accurrunt illico milites, certatim cupiunt apostolorum pvincipislimina, usilata jam sseculisde
inspicere virum, nec possunt admirari salis, cele- votione proliciscenles, Confluentiiium qucmdam cle
1585 S. ANNONTSARCHIEP. COLON. 1581
ricumltinens comitem bahucre cum quo varia con- A incolumis explerei itcr. Inde domtim reversus, nihil
fcrentes, ut fil, lcvandi laboris, aniniosque ohle- hahuit antiqiiius, quam ut sacralissimi proesulisve-
ctandi causa, tandem in nientionembeatissimi Anno- ncrabilcs cinrves inviscrcl. Iloc cnini ct voti nccessi-
nis Lnciderniit,omissisque aliis sermonihus, mulluni las, etamicoiiim consilia hoiiabanlur. Ubiautcm eo
et diu dc vitoe ejus sanctitate et virtutum proeslanlia venit, cum nnillis lacvyniis totam histoi iam veris-
loquebantur, ejusquc res geslas vicissim alii post sime cnarravit, nobisque scribendam reliquit.
alios conimemorabant. Jam in vesperampropeperdu- XXII. Cbntracla sanulur. Conlracta quaedam fc-
ctus crat tlies id genus sermonibus, cura eccc clericus mina, ad beati viri tumulum crvcum panum atlulil.
ille iiicredulum pectus suum.prodens : Yos, inquit, lnde rcccssura, niira velocitatc se sei<tit crigi. Tur-
pcrditum illum vanis in coelum uscjue laudibus cf- bata igilur exclamat : 0 stirarae sacerJos Anno ,
ferlis, qucm ego nihil extra coirmuniter mortuos quid milii infclicissimacncc opinanli atcidil? Tanto
habere exisliino : quippe vivum, ut aiunt, suis nia- enim fvagore spina Jorsi ct coslaeaJh;crrntes vcstL-
lum, sibi ipsi pessiiiium. Haccillc cxsecvabilis effu- tut;e sunt, ut quercus fvangi viJeveluv. Advolabant
tiens, sociis suis et pallovem et silentium pvoebor- multi, el fetniiiie clamore, el ossiuni slrrpitu invi-
rore allulit. Curaquc paululum substitissent, coepto taii : videbanlque rreciam stanlcm ad illam frlicis
pergentcs ilincre, ita aiunt ad euni : Ecquis vcl thrsauri arcam, gratiusquc agcnti m, quain hacienus
anientissinius cjusmodi ausus sit proferre serrao- Ciirvam seir.per viderant. Rrferuut rem ad alios,
ncm! quem cum a nemiiic raagis, quam a clcrico r.iultique utviusquc sexus in ccclcsiam ivruentes, una
pro auctorilatc oflicii coerceri oporteret, ex clerici vocc sumnise Tiinilati lauries gratcsque agunt.
ore proliciscitur. At ille pejora cvomens : Si me, in- g XXIII. Feslum Assumptionis S. Mariw toto orbe
qnit, elsi a veslva liric, non lamen a veritate aliena celebre. Pucr conlractus curatur. Toiius orhis coin-
liiceiitem, ideitco reprchendendum pulatis, quod c mune cclebrohatiir fcstum, in eados assuinpta: bea-
clero sim , auditc hominis (incm , cui sanctitatem tissimse Virginis el nialvis Dci: qui riies cst venera-
arrogare vullis. Vchementissimus dolor peduin, et bilis, dics sancttis, dies proeclaiTis, cui comparari
hactenus incognitus podagioe inorbns animani ci, non possint ulloe sanclovuni solrranitalrs : fratii-
ut andislis , infcliciler extovsit. CvuJelissimuni au- btisque nocturnas vigilics liyninis ti psabnis solcm-
lcra fucrit, ullius honitatis boniiiiem ea poena divi- nilcr agcntibus, puerulus "quidam, et iioinine et
nitus consumi, quara ncc sccleratissimus facile facie oninihus nottis (qiiipjic qucm pater rcgin-
meretur. Non bene eum vixissc , ultio lestis cst : harJus misere contractum, sttiriiomiscricovdiaiaicn-
irao quain male obierit, ct vita et viloetestis ullio dum, a Hheno adJuxeral), ad bcati Annonis scpul-
docet. 0 linguam racrito praccidenJam , cum Scvi- cvum maiiibus reptans venil. Adcrant tunc ihi qui-
ptura divina tam multis tcstctur locis, quem diligit (!am , pro honovc sacratissirase Virginis , veginae
Dcus, cuin quoquc arguerc ei castigare (Apoc. m). calcstis vigiliis intenli. Viderunt illi pucvum semcl
Quanta vero et quam iiidigna'ct immaiiia passus alque iterum apprehcndentcm tunmli sunimilatcm,
cst etiam ipsc Filius Dci? quanla apostoliet raartyres? coiiantcmque surgere, sed lolies rclabcntcm, tcrtio
(juoruin fuit quo vita celsior, co mors pveciosior. tanJem idcm tcntantem, in pcdcs erigi. Et slahat
« Prcciosa enim in conspeclti Domiiii, mors sancto- ille qiiidcm, sed ruinam minare viriebatur. Obtiniiit
ruin ejus (Psat. cxv). » Absit ergo a fidelium ani- tamen, ul aliquanriiu scipioni iiinixus posset ambu-
mis, ut puient beatuni Annonem ullam meritorum Q lavc. Scd illo landcni rcjetin, salvus et incnluniis,
suorura jacluram roortis accrbitatc fecisse. Iino ut integram grariienrii faculiatem adcptus cst. Mullam
norinl potius inde illi auctam gioriam : audiant, carcsilladic loctitiampepeiit, adlain proeclaramillu-
quocblasiihennini hunc ultio consecuta sit. Mone- slrissimoeVirginissoleinniiatrui, tain insigniarccJcn-
bant illuni satis supcrque comilesejus, ut finem te miraculo. Suiit vero etiam jievmulta alia lectu <li-
faccrcl lam pervcrse loquendi, nec tainen cessabat gnissima beati Annonis mivacuhi, qu;c tamen cuncta
raiscr. Itaquecunctis jam acerbilalis, et tanla: teine- prselermitlcns, ita paticissimis istis ad cpialuni la-
ritatis vindictam expelentibus, repente aliis libere boris inci pervcni portura, nt et clarissimum mcritis
progredientibus, immotus ille subsiitit, et qtii Cbri- ct sanctilatc virum (ut rcor) exprcsserira, et ncces-
sli confcssori dolorcs pcdum irapropcravit, lan- sariani proptcr faslidiosos bvcvitateni non valric la-
quain fcrrcis ad talos constrictus vinculis, loco mcn excrsserira. Pvscslcl omnipotc.nsDeus, ut in illa
hoesit, inlerim graves peduni sentiens cruciatus. Mox vita prosit aniraae, si quiri in hoc opeve Jignum suis
igilur trcmcre, pallescere, misere quietari et ejulare lautliiras clabovavi : silque inigvaiiti patvonus, qui
coepit. Hespiciunt alii, mirantur ciamantem, aspcr- scribcnli maleiia fuit, Anno tcrque quatcrque hca-
nanitir subsislentcm, iratis vullibus perquirunt, quid lus, per Jesum Christum Dominum nostruiii, qui
ita hoercat ipsis properanlibus. Ajierit ille cum cuin Patrc et Spirittt sancto vivit ct regnat Deus in
niiilto gcmitu quid paliatur, non arabigant illi id sseculasocculorum. Amcn.
accidcre mcritis ejus, cui dctraxcrat : dolent qnidem In pedo seu baculo pastorati S. Annonisligneo, qui
prac coramiseralione, at tamen lsetantur evcnisse. in adlittc in monaslerioSigebergensiretigiose usservatur,
Tanriem coi.nnuncs pro co preces fiindunt, ille ve- " superiori parle in cupro, iiivui sunt versus se-
ncratur in cis liJem, qtiam antc culjiaverat : valJe quentes :
pocnitet eum tcmere esse loculum, pveces ct vola Tilyre coge pecus, coccusne riucito caccos.
offert bealo Annoni pro sui liberatione. Tamdiu ora- Moribus csto gravis, rcctoi fore riisce suavis.
tum cst ab omnibus , donec laxalus, susceptum Astu serpentis, volucris lege simpla geinentis.

COLONTENSISARCIIIEPISCOPl

DIPLOMATA DUO.
i. ampliss. Collect. t. III, col. 415, ex ms.
[MARTENE,
De castello Saleveldoini ecclesiwS. Petri Colonicnsis j^ Brunwillariensis monasterii. ]
a Richisa regina concesso, et de villis auas^eidcm In nomine sanctoe et individiiie Triuitatis. ANXO
in
reginw ipse Anno precariam dedit. secmidiis, divina prsestante niisevitorjia Coloniensis
(Anno 10S7.) Ecclcsix archieniscoDus.
 ISSo DIPLOMATA. 1S3G
Consideranius crgo quia fecit mihi Dominus ma- rum Aldcger, Guntliore, Ratherc, Mazzo, Ruodolf,
gna qui poiens est, et anxius factus sum pro eo Hcrman, Adclart, Adcllicrt, Gcrbort, Usito, Heliii-
quod vix invenircm quid retribuerero Domino pro bolth, Huozclin , Adeleich, Morlog, Vincho, ct ite-
omnibus qu;e rctvihuit mihi. His curis scstuanti rum Yincho, Ilebo, Bubo, Gadelher, Starkhare,
mihi divina pieias viam aperuit , quo pergens , eo qiiando (lomina rcgina stans in domo S. Pctvi tva-
quo desidcrabam atlingere possc speraverira, scili- tlitioiiem hanc recognovit:et Slarkhare comes ita ut
cet ul amplificando Ecclesiam dono Dei mihi com- in Salcvelt IvaJiJit, saiicttiin Ptirtim ita vesiivit.
missam, his qui mc priccesserunt viris, toln pene Tcslis est Coloniensis clcrus rt jiopulus , ttim hi
orbe terrarum tum sanclitate, tum patrimonio, tum qtios subiev noiaLimus, Bcrtholil, Sicco, Buotghcr,
generis claritate conspicuis, el ut pace illorum di- AJolff, Cliristian , Ingram , Beiingbcr , Adelger,
carn, me studiosius opcrantcm , parem illis factum Rurgliart, Thiemart, Hcvnian, Avnolt, Godcfrid,
esse dicere non formidcni. Iitdc occasione data do- Brriing, Sigcbodo, YValtare, Nug, Goswin, YVccho,
minam Riehezam reginam super quibusdam prsediis Ctino, YVignian,Herman , Herwart, Bcrtholt.
Salcvelt-kobins, quatcnus dc bis prccaviam consen- II.
liens eo Sancto Petvo Co!oi;isetraderet, conveninms. Cl.arta fundalionis monastcrii Sancti Alcxandri in
Quod ciim in ariitiipvimoparuniad votuni rcspondc- Graffshap diwcesis Coloniensis ab Annone arclii-
ret, volunlas Deifuit ut non longo jiost teinpove.quod cpiscopo.
qusevcbamuspvospevum ac felicenibabcrct cxilum. (Anno 1072.)
Unde notuin esse volunms cunctis lam prscscnti- B [MARTEXE ubisupra, col. 4i!0, rx autograplio.]
bus quam fuUivis Dnmini Dci ct sancti Petri firieli- In nominc sanclse <:tinriiviriiia:Trinitatis.
bus, qualiter Slarckbare qiiidaiii vir ingciuuis et Notuin sit omnilius Christi tidelibus lam fuluris
coines, iniles ipsius reginoc, procccpio atque peti- quam proesentibus,quori ego ANNO,Dri gvalia Colo-
tione doiiiinaesuae Saleveldoin castclluni cum uni- niensis archicpiscopus, quemdam locum in Saxonia
versis ad hoc pertincntibus, terris ac silvis, foresCs Grafcaft vocatum, a quaJani malrona nomine Chu-
atque piscationibus , pratis , pascuis, familiis, ct niza ct filio rjus Thiemone acquisivi. Post hoeccmn
quidquij ipsa in Oiia proprictatis babcie visa est, licenlia papse AlcxanJri et iinperatoris Heinrici,
exceptis servientibus , Sancto Pctro Colonicnsi ad anno aiitera Dominitsc Iiicaniationis 1072, indi-
usum arcbiepiscopi Christiani advocati traJidit jure ctionc x, ctira lotius familioeconsilio in eodem loco
perpetuo possidendum, co videlicet tcnore ut ipsius regulares monacbos (2o) Sigchrrgensis ordinis
pvaediiusus fructum doinina regina usque in lineni constilui, et omni pace ct justitia qua caitcrocColo-
yitoe su;e tcneat, ca quoque raiione ac firmissimo nienscs abbatioe ulunttir, conlirmando stabilivi, et
interdicto , ne unquam aliqttis archiepiscopovurn omnihus arcbiepiscopis suecessovibus mcis aliquod
per coiicaiibium, vrl cuiquam in bencficium dando saiculare scrviiiura al> ahbatc illo exigerc sub ana-
Salavelt, vel atl hoc pertincnlia ab doniinicato themalis vinculo constringens inierdixi. Advocatuni
suo faciat aliena, nisi forte quanlum nos cum ejus- sihi abbas cligal, qui piacitum bis tantuni in aimn
dem rcginae consilio pro anima nostra , nec non habcat, ct nnn phis quam xn caballosaffcrat. ln au-
ipsius suorumque parentum per monasleria Colonise tumiio ct hiciiie sit ejus scrviliiim cltiomalJra panis,
distribueiiduni ex ipso staluCrinius. Sed cl deci- C dtiafi viclimic porcinse et unus povcclius, quatuor
mam vestiincntovum sivc cujusquc gciicris panno- pulli, ct unus anscr, quatuor casei et viginti ova,
rum, nec non et lodicum, mcllis qunque et cerse in uiia ama cervisise et meJonis quanlum fit rie quarira
usura monacliorum in Brunwilre regina disposuit. uniusurnoe mellis. Pabulum caballorum tria maldra
Nos quoque pro devotione Christianissimse reginae avciiie. In a'state et vcve trcs vietinisc , cl untis
non multa quideni a nobis qua:renti, quanlum ta- aanus, et pabultim qiiatuor eqiiorum, ctc, ul supra.
men ipsa proposucrat, in precaiiam ejus conccssi- Si iii scquenli die rurstim vull placilum hahevc, in
mus, has virielicet villas nostri dominicatus ei tva- abbalis sit avbitvio, si pvanJium sihi vclit exliiberi'.
dentes usquc in finem vitse suoe, ciim omni utilitate Ut aiitem hoec disposiiio stabilis et inconvulsa in
possidendas , Sedekeback , Bvezenheini, Yickolo, seteiTiiimpevseveret, sub invocatione saiictocel inrii-
Moffendorp, Muolevesheim , Blasheiin , Znonovo. vidiiai Tvinitalis, ct sub auclovilatc S. Prtvi aposloli,
Insuper annis singulis centuni marcas argenli de el sub juriiciaria omniuin sanctorum dislriclionc ct
caniera noslra, quoeomnia eo lempove facta sur.t. mco pontificali banno, ct suh interminatione pev-
Et si quis, vcl rcx, vel cpiscopus, sivo ijvseego, vel petui anathcmatis conlirmavi, et mei sigilli imprcs-
aliquis succcssorum meorum, dc his omnihiis ci sione signavi.
aliquod minuerc, vel aliquo moJo mtitare, nisi ipsa Haecsunt nomina eeclesiarum ct locorum quse ad
peient", tentaverit, oJium Dci cl sancti Pctri incur- victtim et vestitum monachorum Dco ct sancto
rat. Ipsaque sit potens Salavclt ct omnia ei perti- Alexandro juste et lcgitime acquisita conlradidi.
nentia recipere, eisquc ut propriis uii. YYorunibacii, Altandarra, Luiriolffcscheirie, Fale-
TradiJil quoque domina rcgina, imo supradictus I) breht, Ilevtscirio, Ileslipho, Hademare, HostervelJcn,
comes Starkhare scrvienles quos supra cxcrpimus Felmcdo, BuoJcvclden, Brunscapellum, Ruothino.
oinnes ulriusquc genciis ad hacr proediapeiiincntia, Istse siinl ctirtes : Nuzlare, .Clintlrlden, Hademare;
proecepto atqtie petilione doininae suse , ad altarc item : Hademare, AincJincliusun, Prrlinholo. Deceni
S. Peiri, sub censu diionim dcnariovum annis sin- niansi quos drjit Hcinricus, LuiJolfcsscrinJc, Al-
gulis, quatenus ipsi ti oinnis postcvitas corum sub tandarra , et Smerlecco , Alercncn , Ilol/J.usun ,
ea lege permaneant, quod omncs similcni ccnsum ad Huorieiivelrium, Felmcrio, Lcno , Brigrnrhusun ,
allare solvant; illud quoquc lirraa ratione consti- Brunes-apella. Ad Dietrinchcgovan mansus l,Beren-
tuens, ut libcris vcl sinordis vcnatoribus, sive cu- dorff Fatcna, Suvopo, Lannichofon, Gledorf, Ilar-
juscunque gcneris hoiniiiibus ad hanc dominatio- hinr.Jovf, WevJincdovf, AVedivichueldem. De dcci-(
i.em peiiinentibus , qu;e suis tcmporibus jura et matione ad Suefacen libvse tres et dimidia, Bade-
'-optimas consuetuJines babuissc pvoharc potucrint. lecclicoctolibi'a:,debcncficioLiiiibizoriisdcceinsolirii,
Anno ab lncarnalione Domini noslri Jcstt Christi debencficio Arnoldi xxv solidi Gcnsingcn, Allinchu-
1037, indiclione x, vn Kal. Julii,facta csl hsec trarii- sun, Nescelcstein. Ad Thietbach vinea una, aJErpclle
lio in SalavclJon, sccunJum legcin et rilum genlis vinea una, aJErbinchusun unadomus, Hasichenbru-
iilius; cujus rei lcstcs sttnt hi astantes quiriem ct cltum , decimse YVarsten, Barirlicke , Mulnheiin ,
viJentes traJitionem : Oito comcs, Otlogli, YVetego, Anlagcn, Bergheim, in Ilare, YVlede,Usne, Hivcn-
Ronizezo, Hcrman , cjusdem (ilius Hcrinan, ct iie- chusen, Thiedtvardinhusen, Iliddinchuscn. Feliciter.
rum Hermaii, Rcguhart, Gerwart, Aldcgcr, et ile- Locus sigilli.
(23) Sigcbcrgcnse, Sibourg, inonastcrium duabiis scopo fundatum hactenus perstat, in quo idcni Anno
hotis a Buiina tlistans ab eoilcui Annonc arcbicpi- humari voluit
 INDEX ONOMASTICUS

PERSONA.RUM ET LOCORUM
IN CHRONICON HERMANNI CONTRACTI ET CHRONICON PERTHUSIANUM.
Revocatur Leclor ad ciffras crassiores textui inlermistas.

ELENCHUS PERSONARUMECCLESIASTICARUMET SJECULARIUM.

1. Megingaudus197,199. Sigifridus310.
PERSONAI.EECCLESIASTICUM. Adalberointnisus197. Bamberqenses.
SUMHl PONTIFICES. Poppo199, 217. Eberhardus197,'201,320, 526.
S. GregoriiM. reliquise310seq. Eberhardus217,238. Suidegerus209,219.
Gregorius 11 11 i, 113. Conradus 2 58. Hazelinus234.
Zacharias119,121. [Colonienses. Adalbero234.
StephanusII, 121. Chiinil>ertiis9t,95. Guoiharius258.
Adrianus124. HilJigarius121. lticimaiiuusseu Herrnannus258.
Leo III 129, 132. Gunlharius 150, 151. Luitpalduspraepositus 225.
SlephanusIV 13';. WillibertuslW. Basileenses.
NicolausI 149, 152. Bruno 188. Walnsseu Walanus394.
AdrianusII 155. Heribertus200. Baldeberlus59i.
JoannpsVlH156,104 Piligrinus200, 206. Hettol32, 141.
Marlinusseu Marinus164,165. Hermannus 206, 253. Theodoricuspnepositus218.
AdriaiiusIII 163. Anno 253, 257. Brixinensis.
Formosus170, 171. Fridericus361. Toppo221.
StephaiiusV[ 171,172. Xaniuin. Gebehardus prajpcsilus Constantienses.
JoannesXII 186, 187. 3«. Audoinus 118.
Leo VIIH87,18S. Lugdunenses. Kadoltus 118, 120.
BenedictusV 187. Etherius 87. Ernfredus 118.
JoannesXIII188,189. Secundinus87. Sidonius120,122.
Joannes XVI310 seq. Aridiiis87, 88. Joannes 122, 126.
GregoriusV 194, 324 seq. Burcliardus intrusus203, 207. Kgino126,131.
SilveslerII 195. Magdetmrgenses. Wolfleoz134.
BenedictnsVIII199.200. Engelhardtis257. Salomon1 146, 155
Jcannes XIX203, 204 Werinharius257. SalomonII 169.
ClemensII 216, 219. Salzburgensii. SalomonIII 169, 178.
DamasusII221. Thiemo354. Notingus178,179.
f.eo IX222usqne 235. Vesonlionenses. S. Conradus179,190.
VictorII252,254. Bertholdusintrusus223. Gaininollus191.
StephanusIX234. Hugo223. S. GebehardusH 191, 283 seqq.
NicolausII 255. Aquileienses. passimusqne323, it. 377 seqq.
AlexanderII 256. Paulinns131. Lamhertiisl9i, 199, 524seqq.
GregoriusVII 334 seq, 340, 342, Poppo207, 211. Ruodbardus 199, 200.
Wipertus antipapa535, 342. Eberhardus211,22l. He.imo200, 202.
PaschalisII 357, 563. Gol.el>aldus22l. Warmaunus202, 205, 580.
GelasiusII 365. Udalricus 354 seq. Eberhardus 205, 216, 328, 580-
AlexanderIII 587. Maliolanenses. Theoderious 217,225.
ARCHIEPISCOPI Heribertus 207, 213. Rumaldus225,530,334,366.
Mogunliui. Wido214. Carolus334.
Leunisitis90. ttavennalenses, 0110 287,531,313.
S. Bonifaciuslli, 121. Gerberlus193. Gebharduslll 542seqq. 359.
I.ullus121, 127. Gchehardns 214. Arnoldus inlrusus355 se<iq.
Richulfus127. Wideger214,215. Udalricus I 290,359, 372.
Heislolfus136. Hunfridns 218, 221. Udalricusll 294,373,378.
Otgarius 145. Heinrious228. IlermaiinusI 582seqq.
Rabanus143,148: EP1SC0PI. Hugopraepositus 381seo-
Carolus148. Curienses.
Luitbertus151,168. Aichsietienses. Hardbertus183, 181.
Stmderolt168, 169. S. Willibaldus119. Egino29i.
Hatto169, 176. Gebeliardus 2 51. C.iionradns 511.
Herigerus 176,179. Argeniiueises. Wito 565, 369.
Hildeberlus179. Kttoseu Heiloil6, 118. Conradus 369,378.
Fridericus183, 185. Olpertus176. Frisinqenses.
Willehelmns183. Wideroldus 195. Nizo seu Kitkerusi!28.
Hatto 185. Alawicus195. Leodienses.
Willigisus198. 200. Werinharius200, 2 03. Franco161.
Erchenba>dus 198, Wilhelmus205,218. Wolbodo200.
Aribo200,204. Herrandus218. Durandus200.
Bardo204, 225. Eberhardusprapositus180. WazoseuWaso22l.
Luitpaldus223, 255. Angustenses. Pielwinus22l, 222.
Sigifridus255,258. Adalbero 158,175. Metenses.
Adalbertus361, 367. >Hiliinel7rj. S. Arnulfus92,9t.
Trevirenses. S. Udalricus 178,190, 315, 379. S. Chrodegangus123.
Maximinns 2 9. Adalbero designntus 189. Wala163.
Pan!inus31. Heinricus190,192. Theoderirns197,219.
Richhoto132. Euico 192. Adelbero219, 222.
Amalarius135, 13i. Bruno 202, 203. Godebalduspraepositus 211.
Theodgandus150,151. Eherhardus 203, 2I8.
Ratboto173. Heioricus2I9, 257. Mindenses.
Luilolfus197. Imbricho257,336. Eberisustt».
1589 INOEX IN CHRONTCON IIEHMANNTCONTRACTL
Novarlenses. AlawictisII 194,195.
Cadoltnsl67. Wcrinliarius193,196.
Olto252. Iminoinlrnstis196,197.
Pataviemes. Rtiodpertusmon.197.
Engilberlns238. Berno 197, 220.
Altinannus258. HermannusContraclus199.
Placcninus. Werinhariusmon.220,235.
Addo362. Udalricus220,222.
Ratisbonenses. SanguisDoniiniin Augia 178.
Embriro155,169. Ecclesiadedicata220.
S. Wolfgangns,190. S. Blasii187.
GebehardusI 201. Ulo551.
GebehardusII 201,206. Theopertus393.
GebehardusIII 206,236. Buchau174,203.
Otto236, 258. Adelinda139,174.
Spirenses. Irmenlrudis200.
Einhardusseu Eberltardus176. Abarhild20O.
Reginbaldus209. Hiltigart203.
Sibicho209. Tuta226.
Arnoldus253. Campidona225,202.
Conradus255,235. Audogarius 1 21.
Eiuhardiis255. Burchardus202.
Herranduspnrpositns218. Gebehardus225.
CollegialaS. Guidonis219. S. Udalricus579.
Trajeclini. Castellense 356, 358.
S. Willibrordus110. Altmanniis558.
Bernulfus222. CellaS. Mari.-e 372.
Wilhelmns238. Creuzlingen572.
Tullensis. Donawerih 204.
Brnno222. Duellii519.
Vercellesis. Walfredus519seq.
LuitwarduslOo,167. Wazemannus,Trudewingus320
Veronenses. Edelsletten Hedwigisabbal291
Egino 150, 157. Einsidlen 506.
Kaioklus130,157. Capella182,183.
Aginus157. Eberhardus180,186.
Pelrus 158. S. Meginradus150,etc.
Waltharitis 227. Thietlandus,186.
Virdunensis. Gregorius186, 194.
Tlieodericus218. Wemseu Wirandus195,202.
Wormatue. Hermaunus287seqq.
Eberhardusprseposilus 219. S. Emmerami159,175.
Wurzburgeuses. Burchardus 2 04.
Bnrchardus119. Epternacnm 235.
Berwelfus273. Erlach.Eckehardusab. 370.
Gozbatdus148. Ettenlieim118.
Arnus148. Fabaria 117.
Megenhardus206. Friensperg, Anrora388.
Bruno206, 211. Fulda119,180,250.
AdalberoSli. Sturmitis126.
Conradus1 595. Baugulfus126, 131.
MOISASTESIA. Ralgarius 151, 135.
Abbites, Monnclti. Eigil136,157.
S. AfraeAuitusUe109,5i5. Habanus137, 148.
As-aumim61, 160, 180,193. Hatto 148.
Allaha117. Thioto148.
Andlau167. Rudolfusmon. 151.
AugiaLeporis3i6. Ebeh:trdus253.
Augia Dives. S. Pirminius 115, Sigil'ridus255.
117. S. Columbanus 88, 90.
Etto 117,118. S. Gallus 88, 92.
Keba118. S. OthmarusllS, 121.
Ernlridus118. Joannes522, 126.
Sidonius120, 122. Uupe.rtus 126.
Joannes122,126. Waldo126.
Petrusl26, 127. Wcrdo 127.
Waldo227, 152. Wolfleoz 133.
EginoVeron.episc.130, 151. Cozperliisl31,141.
Heito 132,141. Bernwicus 141.
Erlebaldus137,141. Grimaldusli5, 155.
Wetinnsmon.138. Iso magisler155.
RatoldusVeron.eoisc. 139,236. Hartmunt155,164.
Ruodheimus141. Bernardus137,169.
WalarridusStrabo138, 116. Salomon169,178.
Folcwinus116,139. NotkerusBalbulus176.
Waltherius149,131. S. Wihoradal77,178.
S. Meginradusmon.150. Rachildisinclusa178,182.
rteitol51, 155. Harlmannus 1 78.
Ruodho153, 168. Eiigilberlns 178.
Hatto 168,176. Thielo 179,180.
Hugo 176. Cralo182.
Tliietingus176. Anno186.
Heribrat177,178. Burchardus186.
Wuithardus178, 180. Notkerus189.
Alawicus180,186.501. Immo191
Eggehardus186, 189. Udalricus192,193.
Ruodmannus 189,192. Eggehardusmagisler 193.
Wilegovo192,194. Gerhardus195
USDO
Foillanusrnon. 193.
Bnrchardus193,200.
Theodebaldus20l,206.
NotkerusLabeo 201
Nordpertus206.
UdalricusIII 354seqq.
S. GeorgiiinSilvaNigra383.
Gorzia125.
Immo196.
Hirsaugia542,386.
Wllhelmus3t3seqq.
Otlomon.544.
Indense162.
Kaysersheim337.
Laurishaim123, 163.
Lindau182,285.
Tuta 226.
Malmundarium 162.
Mererau, Augia Briganlina 293,
350, 533.
Conradus589.
Murbach117.
Romanus.Baldebertus394.
Haribertusib. el seq.
Amicho594.
Simpertusibid.
Nereshaim358.
Bernoldusprior358.
Sigiboto,Wernhariusabbales 359,
369.
Heinricus370.
NeuenburgHadarouta233.
Novacelta 123.
Oiin^a106.
Oltobura190.
Petershausenl9l,30lseqq., perto-
tiin.
Bericherusvel Beringerusab. 314,
322scqq.
Elliml)oli1us
327.
Wallliaritts327.
Sigifridus527.
Erchiuboldus327.
Folmarus328.
Adalbertus529,372.
Siggo,Arnoldus330,372.
Meginradus330,372.
Luiioldus532, 575.
Rupertus,Bernhardus,Wernharius
Scholaslici544, 348.
TheoJoricus515 seqq., usque 364,
389.
Cuono, Gozhalmus, Eberh.irdus,
Heinricusscriptor,monachi3i8.
Wernherusintritsus556seq<q.
Gebinomon.358.
Berlolfusabb. 361, 372.
Conradiisab. 371,589seqq.
Gebehardus390,395.
S. Petri 586.
Prumiense162, 161. '
Quedlinburg 180
RhenaugiaBurcbardus202;
Pirtilo202.
Richardus255.
Gerungus3i8.
Cuouoab. 348 seqq. Similemfere
casuinibi descriptum,anierioremla-
men, legimusin epistolaAlexandriII
ad KumolilumConstant.episcopum.
Labb. T.TX, p. 1136.
S, Salvatorisin Schaflausen 227,
353.
Adalberlusabbas354.
Stabulaus162.
Steinadlthenum320,370.
Pezelinnsabb. 303scqq.
Ollo320.
TuriceiiseHildegardis148.
Vischingen376.
Gebino.Wallramnus376 seq., 384.
Conradus588.
Wagenhausen353,370.
Folchnandiis370.
Ulo570,376.
Gebino376,381.
Weingarlen20', 253;
Cuonoabbas364.
159-1 INDEX IN CHRONTCONHERMANNICONTRACTI.
Wcssenbrunn:Alilbero 336.
Wibliiigen166.
Ziirzachcaiiiobiiim304.
ZwifalieinAdelhekluioniaiis291.
Hedwigismon.ibid.
Udalricusabb. 371, 386.
SANCU.
seu
Secundus Secundinus 8 5.
Ursusel Victor85.
GertrudisNivialensis98.
Begga ejus soror98.
Gorgonius 125.
Evvaldi d uo109.
Naboret Nazarius123.
Cordianuset Epimachus125.
Marcellinusel Petrus 158, 159.
Marcusevangel.Valenset Genesiiis Houcliingus,Hildebrandus130.
139.
ProbuslciO.
Guntheiuseremita209, 211.
Guidoabbas218.
Zeno230.
1'hilippusapnst. 513seq.
Thebseimarl.vres331seq.
Ratperonius560, 579seqq.
CONCILIA.
Aquileiense110.
Kalisponense 128.
Francofurteiise128.
Aquitgraneiisia133, 193.
Mogunlina134,223.
Meteuse150, 131
Homana151,225.
Worinatiensp, 152.
Coloniense151.
Triburiensia170,206.
Altheimense177.
Ingelbeimeiisia182, 189.
Augustaniim 183.
Constantiense211.
Papiensia216,222.
Sutrinum216.
Remense223.
Aercellense22l.
Florentinum232.
Uasileense236.
Saleruilauum310, 342.
SECTABU.
Elipanduset Eeli>128.
Priedeslinatiatii1IC.
Golescalcus146.
Manichsei iu Saxonia22fi.
II.
PERSONAIE HMCULARE.
1MPERATORES OCCIDENTIS ET HEOES GerolduspraBfectus
GERMANIiE.
CarolusM.a pag. 124usqtte
liertha mater 12i, 126.
lliltigarl regina 126, 268 seqq.
l.udovicus I, Germania;rex 139,
159.
Hemmaregina 158,159.
I.udovicusII, Germ.rex 146, 163.
Hugn tiliiisnotims161.
Ililliganl Glia170.
Carolomannusrex 150,162.
CarolusCrassus155, 168.
Richarda uxor 162,107.
Arnulfus164,175.
Votaseu Utauxor 170, 172.
LudovicusIII, infatis170, 175
ConradusI 173,282.
I.
Heinricus Auceps178, 232.
Olto l Magnus180,190.
Adelheidauxor 185, 186.
Ollo 11188,192.
Theoplianiauxor 103,51i.
Olto III 192,514,520seqq.
HeinricusII 195,201,320, 320.
Chunegundisuxor 197.
Giselasoror 195.
Conradusll199,209.
Giselauxor199,211.
HeinricusIII205 el deincepsusque
331.
Agnesuxor 212, 238.
Malhildalilia214.23:-;.
JudithUlia218, 23a.
Conrailnsfilius229.
HeinricusIV 224,334 seqq. 557.
Iludolfusanticsesar335seqq<.538.
Heririaniiusaoticavsar339, 541.
ConradnsfiliusHenriciIV f<41.
V
Heinricus 357seqq.
ConradusIII 5S2seqq
FredericusI 387 seqq
Philippus393.
ALEMANNLE ETSUEVI.E DUCES.
Godefridus116,208.
Bertholilnset Nebi 115,268.
Theodebalilus116,119.
Lanlfridiis116,117.
Lanifrjdus alins 120.
Warinuset Itiithardus122.
Richarius,Itudolphus.
BurchaidusI 176.
Erclianger et Beriholdus176, 177.
BurchaniusII 177, 179.
HermanniisI 179, 182.
Luilolfusl82, 186.
lta uxor 182.
Burcharduslll 183,319.
Hadewigis uxor 281,319 seqq.
Olto190,194.
Coni'3dus192,194.
llermanniisll 194, 196.
HermannusIII 196, 198.
ErnestusI 199.
EruesliisII 199,203.
HermanmisIV 203,208.
Ollo Palatiniis214,219.
Otto <leSwinfurt220, 234.
ltudolphus de Rhinfelden234 scqq. Schwarzenberg533.
332.
BertlioldusI, Zaringius333, 342.
Fridericusde Slaufen557,539.
Beitlioldus!I553.
Couradusde Zaringiu384.
AUSTIU.E MARCUIONE'.
Luitpoldus 172, 175.Arbo175, 199. Thlelburgauxor 150, 152.
Isanricus173.
Erneslus195.
Adalber(.us210, 226.
Luipoldijs2U,2l2.
Ernestus356.
BAVARI.E REGES ETDUCES.
Garihaldus82.
Tassilorex 85.
Theodebertus111.
Oritlo119.
Tassilo120,12"'.
129.
Welf 156.
154 Ludovicus1 135.
Carolomanntis 159,161
I.uilboldus173.
Aniulfus180, 181.
Aruitlfuslil181, 184.
Bertolfns180,1S2.
HeinricusOllonisM.frat 182, 135. 197.Sigtfridus comes LuxeiiiburgiMisis
Heinriciislil. 185,193.
Olto 191, 292.
Heinricus S. 193, 193.
Heiiircus 197, 219.
Heinricns234.
Olto333.
Weifodux 233, 352.
Heiiiricusl.eo 288.
Ileinr cus Palalintis2o3.
Ezosru ElirnfridusPahilinus221.
CuonoPalat. de Vohburg559, 340.
BOIIEMI.E DUCESETREGES.
I.ccho 152,145.
Slavitag148,155.
Brezislaus209,223.
BURGUNDI/E BEGES, DUCES,ET COM1TES. Heinricusfraler 181,182.
Boso161,162.
Ludovicus166,167.
Rudolfus167. 176.
RudolfusII 176, 1S0.
Hichardusdux.el HugoNigerOlius.
181.
f.onradtisI8D,193.
Uisclatilia 193.
1^92
RudolfusIII 195,204.
Odo sororis hlius Campanicedcx
20i, 207.
Oro Guillelmus2l8.
Adelbertusde llabenberg174, 175.
Adalberlusde Marihale184.
Ollodux 194.
Theotialdtis ejus Glius231.
Conradusll imp. 204, 208.
Heinricus111imp.210, 229.
Regiuoldusseu Reualdusdux 215,*
214.
Geroltdux21i.
CARISTIIIJEDUCES.
Carolornannus '50, 155.
GuntpoIJusmiles 132.
Gundacariisrehellis 133.
Aniiilfus164, 165.
Zuenlil)a'diis168.
Ratoldus168.
Heinrinis 191.
Otto 194, 109.
Conra.his198, 199.
Malhildistixot'201.
Conraditsfil. 198,209.
Adalbero198,209.
Welt'219,253.
Conradus236.
Berthold<isdjZaringen236.
FRANCONUK DUCESETC.O.MITES.
Conradus175.
Conradusrex175,201.
Eherhardustrater 181.
Heinricusdm 199.
Joannes de Seinslieim, baro fle
FRISONUM REGULI.
Batbodus115,
Poppo117.
LOTH.1RINGI.ERESES ETDUCES.
Lothaiiusiiup. 144.
I.othariusfiliusrex 148,150, 157
Waltradaconcub.130 153.
CarohisCalvus155.
LudovicusGermanicus151.
Lu.iovicusII160.
CarolusCrassus160.
Ziieniibaldus171,173.
Giselbertusdux 181.
Conradus183.
'lheoiiericiis 198.
Godefridns199.
Gozilol207.212.
Go<lefridus212, 253, 251.
GoziloII 212 215.
Albertus2l5.
Fridericus215,339.
Adalbertus220, 221.
Geranlus 221.
Fr<dericus comesMosell.197.
GerardustoniesMeiensis197
CiselbcrtusI.uxemb.539.
MARAHENSES SEUMIIRAWJ! DCCES.
liaslizes 145, 151.
Znentibaldus 154,168,172.
Schlagamarus155.
MojTiiirus172,173.
OBOTRITARUM DCCES.
Witza 128.
Trasicn153.
Scl.iomir135,136.
Ceadra;;us136.
SAXOM.r. DUCES.
Witechiudus 126, 127.
Fcinricus Anceps178.
Ollo I 180.Vid. imperatores.
Heinricus SweinfuiTensismarchio
195.
EpgehardusMisnensismarchio213
Willielmusmarchio25i.
TH0R1NGI.E DUCES.
1'alolfusseu Itailulfus95.
Poppoinarehio161,170.
Hduncus marcliio161.
1595 1NDEXIN CIIRONICONHERMANNICONTRACTI. 1K94
ALEMA^NIJE C0MITES. DILLINC.r.N. RAVENSPURG SeUALTORF.
Adalhenus115. Tlieobahks101, 183. Welfo202207.
Alo et uxorAdriliuda174. Regiuhaldiis 183. Irmingardauxor2S7.Vid. Bavariia
Beriuger, liegiiiolf, Girhard Olii Richwitius 1 89. duces.
174. Manegoldns2.')4. RILETIACURIENSIS.
Piligrinus,llerlradauxor 198, 212. Huglialdus290. Marquardus288
Adalherluset Werin 204. llarniaiiniissenior200.
I.anlpertus225. Hartniauiiusjunior ibid. Otto529.
f.uouo296. CAMCRTlNCEN. VERINGEN.
Luitolduset Marquadusfiliiibid. Arnoldus.Udalricus291,301. Wolferadussenior 198.
ACBALM. GIENGEN. Berlhausor 185, 205seq.
Adel.bertus291,50l. Diepoldus m archio537. Wolferadusjunior 198.2i5.
Luitoldus,Cuouo567. GOLDIN;SBUNDERE. Hiltrudisuxor 198,227.
ARGENGEVE. 286,300,5!4. Manegoldus201.
Udalricus268se<|i[.r/deBrigantini. Marquardus IIABSBURG. WINTERTBUK ETKlr.UiiG.
BIIIGANTINI. Wernherus352.
Ldalricus284seaq., 209. IIEILIGENBERG. Liiilfridus237,500seq.
Utzo285-300. Elibo, 533. Wernherus205,204,288
Dielpwgauxor 2S3,299,502. Heiuncus553, 560, 382. Marquardus288.
lidalricus286, 500, 352. Couradus382, 588,59l.| Adelhertus288,289, 501
Marquardus287. LINZGEVE. Vid. Brigant. Adelheidalilia289,296,501.
Ollo.fWd.292,295,329,' Udalr.cus265, 2C9. Harlmannus<le Diiingen inariliis
Ldalrieus287,292,349-551. 0110368. 289seq., 338, 359.
liuuc supra p. 295Ottouis liliumet Ilarlmaiinus368. Adelberiustihtis,ibid.296.
Udahici senioris ne,.otem suspiraii lieinrieus508, 574. ALEMANNIS NOBILES.
sunms,perperamtamen, cum p. 331 IIONTIS BELLIGARDI. Arhon Nakko,Rudolphus316
Udalricusiste, quiliigiiihusindonavit Ludovicus2i3. ArnancRerngarius380.
(p. 53;2)siuior et pater t dalrici ju- Mf>RISBE!lG. BollingenI!acho516.
uiorUd.catur.Amphoreigitur disqui- Adelberlus3;>i. Frickingen Conradus,Burchardtis,
silioneOjiiisest. NELLENDUHG. Albertus367.
Bertiiauxor 292seqq., 552. Ebho,Hepawitc u x<r 198. C.ulingeii Rudolfus, Heinricus
Kud"lfusel UdalricusHlii 2;j2 seqq., Eberhardus 227, 529, 356. Dietlialmus592.
355, 573. Heinricus, Ebeihardus336. Hirziseggaseu Hirschegg. Heri-
Ehsabclli,RudolliPfullendorfuxor Conradus553. manuus331, 533,367, 390.
293. Cuuigunda, fiJa ibid. MarsteltinAdilgoz316.
lludolfusde Pfulleiidorfiilius 293 PARA 1'sruwangenCuno,Meguizo,Wezil,
SCqq. HiUibaliius 321. Cebino,Azala566, 568.
ruociiORN. SpeicliinBdnno366.
ll.ialricus2S0s.-qij. I>1'ULLEND0RF. TuringiuGisilfridus,Rupertus 375-
Wendilgarda uxor ibid. Gero352. 592.
Adalardus, iAd. 518 seq. Ludewicus 351. WilareWolforadus,Sigilridus 331.
Ulto292. l!ii>!o't'us
291 seqq. ALSACUE DUCES ETC0M1TES.
EUSSEN. Rudolfus h eres Brigantii 2 94, 333. Gerardus199.
Geroldns129, 130. POTAIII. Eberhardus199.
lieriholduslilius130 Eherhardus552. Vid. Nellenburg. HOLIANDITECOMITES.
Udalricus,frater20S. Theodericus215,219, 222.
CASTELBERG. RA.\i:,llSI'ERG. Balduinus,219.223.
Fridericusconies356. Rudolfiis3:!l. EberharduscomesCisoniensis27'
Otiofiliusibid. AnioUus592.J usque 282.
H.
ELENCIIUS ONOMASTICUSLOf.ALlS GEKMANI^E.
I. Sucvi39,40, 59, 77, 310, 541. Augusta Vindelicorum140, 185,
PROVTNCliE POPDXI. Thuiiugia 50-63, 71,93, 136 142, 181,205,224,251, efc.
Abotritseseu Obolriue 132, 144, 161-173. Babenberg174,175,197,200, 219.
151, 108, 179. Westphalia127. Basilea177.
Alemaunia,Alemanni2130,57, 8,"), Wilzi127,133. Bonne162.
115-LiO. II. Brigamium89, 90, 261-299. Ejus
Alsalia89,110,177-180,181. PAGI CKRUANIJE. comites264seqq.
Baj<ria113. 142,153,139-164,172- AHiegove106. Brisath181.
184,210,234. Argengewe174,268seq;|. Buchorn281.
Buhemia 132,146, 1i8, 153, 155- Aventicus89. Cameracimi162.
161,172,179, 193,209,210. Eichgewe174, 300 Colonia90, 119,154,162,222,223,
Burguudia, iturirundioiies53, 50, Ercggou506. 237.
43,77, 92, 117, lio, 170,180, 2,5, Goldinisliundpre 386, 5li. Confiufinlia150.
210. Hasbanicus162. Constantia109,211, 250, 568, 388,
Carenlam,Carinihia 103. Hegovia506. Curia188.
Daleiuiiioiii.i Misnia148,161. llafgove184,280,318. Dilinga189.
Francia,Fianrouia29, h'0,127,132, Linzgovia268seqq.,oi9, 508. Ereslmrg124.
141, 158,175.178,180, 184. Lebodunensis166. Forchelm169,333seq.
FrLoues 110, 153, 141, 145, 1:6, Nibelgovia528. Francofiirtum128,156, 159.
159. Niddigoweseu Nilensis138. Frisiuga221.
Gallial2, 21,23, 59,iO, ii. Oslplmlia328,360. Friteslaria125.
Germania2, 7, 13,21, 31,11), 139. Paia306, 167,521. Geneva205.
LinonesinBiandenburgico152,153, Klisetiensis 177. Gosslar211,215,22i, 226,252,238
160. RipuariuslSi, 159, 162. lngeltieim112, 182,189,212.
LiuticivelLuticiiinPomerania206, TTirgovia 269, 525. Kiburg203, 287seqq.
21i, 25i. Westplialia127. Lintova263.
Lolliaringia100.161,180, 181. Wonnatiensis178. Lustenova203,392.
Maralieisej, Morau 145.VideDu- III. Maguntia18, 12i, 131.UM49,
ces. URBES, CAVTRA, LOJA INCICNI^RA. 202,223, 234,25l.|
Rhaetiali3, 236,529. Altheim177. Martalacastrum18i.
Saxoues35, 71, 72, 93, 109, 118 Anlwerpia141. Martianaseu Nigra Silva203 scq.
seq*., 138.175,181,536, 3i0 se^q. Aquileia18-29,36, 49. Merseburg252,538.
Siusli15>,156,160. Aquisgranum134,139,162,139, Miririidona 182.
Smeliinsri152. Argeiilina, Argcnlariuiii30, 115, MonsPiligardi213.
Sorabi132,153, 147, 135-161,179. 193,221. Morleua203.
l.VJS ORDO RERUM 15lK>
Nidinga167. Sigmaringin356. Vcringen 239 seq.
NoviomagumliO, 141, 162, 206. Solodorum85, 208,214,220, 229. Viridunum220.
Ochsenfurt539. Spira 209, 211, 217 seqq , 2i3, Ulma 166,169,203,220,'221, 227,
Otinga palaiium162, 234. 228, 254, 2:;6. 230, 388.
Paderbruiina253. Tharisiaarx 175. Urania 118.
Polamum142,263, 298. Theodonisvilla141< Winterlur,Vitodurum178,287seqq.
Praga 214. Trajeclum 162,209,215, 223, 237. Wormatia 127,139,142, 153,163,
Reganesbnrg, Ralispona128, 150, Treviris 35, 163,212, 219. S79,230, 257.
133, 165, 169, 172, 173, 175, 203, Triburia 170,206, 214, 235. WurlzburgU7, 148,3i0seqq.
221,234,254. Tulium 90.
lioltsee 36H,379 seqq. Turegum220,229,234, 253.

ORDO RERUM QVM 1N HOC TOMO CO-NTINENTUR.

IIERMANNUS CONTRAGTVS MONACIIUS tem altitudinemper suam ipsius umhram cum quadrato
AUGIJE DIVITIS. astrolabii. 410
Notiliahislorica. 9 CAP.VII. — Aliusmodus altitudinemrerum meliendi.
Notitialineiaria 19 411
HernianniCootractiVilaseu Elogi.im. 25 HEIIMANNI OPUSCULA MUSICA. 413
Ussermannidissertalio praevia de ChronicoHermanni Monilum. 413
Conlracti. 31 Musicaclarissnniviri Herimanni. 413
*)i. EditioneschroniciHermaani. 33 Seqiienliade Beata MariaVirKine 443
§ n. Codicestnanuscripti. 3t CAKMEN DE CONFI.ICTUOVlSET I.INL 415
§ m. Novseedilion.isconsiliumet fontes. 42 S. LEO IX PONTIFEX ROMANUS.
§ IV.Novaoedilionisraljo. 51 SANCTILEONISIX ViTA. 457
§ v. De Bertholdo,Hermannicontinuatoreet discipulo. Observationesprseviae. i'-'i
52 LlBER PRIMUS. 407
HEIUIAMNI CONTRACTI CHRONiC.ON. 55 I. — Brunonisparenles et ger.us. 4H7
ChroniciHermannicoulinualio. 263 II. — Nascituranno1011. 407
Chroniconseu AnnalesmouasleriiPetershusaDi. 271 III. - Ejus educaiio.Adalberonisepiscopi Metensis
Prafatio. 271 elogium. 468
De BiiganlinorumcomilumprosapiaDisquisilio. 276 —
IV. Simu!cumeo Brunostudiisvacat. ,469
ChroniconPetershusanum. 301 —
V. A bufone sautiatur. E\ quograviler lahorans a
DE MENSUHA ASTUOLABII LIBEB. 380 S. Bouedictosanatur. 470
Moaitum. 380 VI. — llermannoepiscopoTullensi parel. Allliclismo-
Hermannipracfatio. 381 nachis S. Apri compalitur.Degit in aula iinperaloris.
CAP.I. — Quomndocirculi sequinoctialis,colurorum Paupcreni episcopatum pinguioribus prsefeire slatuit.
solsCiliorumque in astrolabioinveniendisint. 381 471
—
CAP.II. l)e Almucanliiralh 582 —
VII. In Longubardiammililesducit. 472
—
C»P.III. D« lineis lioraruminveniendis. 384 VIII. — Fil episcopus Tullensis. 475
CAP.IV.— DescripiioAlhancabuth. 381 —
IX. Imperator elcctioniobsistit ob episcopaluspan-
CAP.V. — De spatiissignoruminvejiiendis. 383 pertatem. Illius assensumBrunoobtinel. 474
—
CAP.VI. De posilionestellarum. 385 —
X. Ex Italiadiscedi;. LoDgobardorum insi.iiascondit.
—
CAP.VII. De parlilione Umbonis. 587 477
—
CAP.Vlll. De partitione signorum,mensiumet die- XI. —TuIIumadvenit.Monasteriisreformandisincumbit.
rnm. 387 478
CAP.IX. — Dn qnadrato. 388 XH.— Ejnsordinaliodilata.Ordin.ilur. 479
DE UTILITATIBUS ASTROLABII. 389 —
XIII. Monasleriispraeficit Gnidricumabbatem. Mo-
LlllERPRIMUS. 589 rum ejus comilas.Musicamcallet. Ejuspalienlia. 480
—
CAP.I. De utilitatibusAstrolahii 389 XIV.— Iuvidiaspatitur. lo morhum a
incidit; sancto
—
CAP.II. Descriptioperigraphiarum. 391 Blasio sanatur. 481
CAP.III. — Decolligendosigno et gradu solis. S9i XV.— Brunonismatris pietas.Qua;in morbumincidit.
CAP.IV. — AdinveniendumNadairsolis. 595 Pelit ut sine ornatu sepeliatur. Obit. 485
CAP.V. — De coiicipiendasolis altitudineet caeterislio- LlBER SECUNDUS. 483
lis diei. 397 —
I. BrunoquotannisRomamvisilat. Itineris comites
CAP.VI. — De altitudinestellarnmelhoris noctis.»597 a lue sanat.S. Pelrum in somniovidel Aliavisio. 484
CAP.VII. — De distinctionehorarum per qualuor pla- II. — In conventiiWormatiiepapaeligitur. Sub pere-
gus. 398 grini habiiu Romampolit.Fluviiexuberantiamoomprimit.
CAP. VIII.—Dehoris sequinoclialihus 399 Romamadvenit.Canonicein ponlificemeligitur.
et innequalibus. 487
—
CAP.IX. De partibus inaequaliumhorarumdiei. 399 III.— Leomsnomensuscipil. Miredilatur. Fama eius
CAP.X. — De parlibus inaequaliumhorarum uoctis. prrvolal. —
489
399 IV. Canis loqnitur. Leo ohlata sihi pauperibns dat.
—
CAP.XI. De indagandaquantilateorbis diei. 400 Conciliacogit. Coloniam venit. Tum Uetuos,ubi ecclesiam
CAP.XII. — De quanlitale orbisnoctis. 400 S. Rcmi<;iiconsecrat,conciliumcelehrat. 490
CAP.XIII. — Quossint hor;e sequinoctiales. 400 —
V. ConciliumMagunliae.Leo Auijiae dsmoniacum
—
CAP.XIV. De percipiendavlciuilateaurorae. 400 liberat.— 493
—
CAP.XV. l)e percipiendoquolibettenipore cujusqne VI. Romamreversns. Scyphum fractumreslitnit. In
signi ortn et— occasu. 401 Apuliam vadit. Cliiiicamsaiiat. ConciliumSiponlinum.
CAP.XVI. In quo sig<iosint slellaj. 401 Romamreverlitur. 495
CAP.XVII.— De vocabulisstellarumlatinis et arabicis. —
VII. Episcopusipsi contradicenspunitur. Item et
401 Ravennensis. 493
CAP.XVIII. — De descriptione climatnm,et eorum —
VIII. Leo daemoniacamliherat. Udonem sibi Tnlli
inveniendalatitudine. 402 snbstituit. Hnngaros imperalori reconciliare tentat. Fu-
CAP.XIX.— Quomodoorbis in septena partitussit cli- lura mala praevidit.ConciliumManluse.Morluiloca sacra
niata, el ubi—initiumet flniseorum. 403 visitanles. 495
<AP.XX. Ut sciassisit ante vel postmeridiero. 404 IX. — Haeresis Fermenlaeiorum. Conlra eam Leo
CAP.XXI.—De iuveniendisin dorsoastrolabiihoris.W4 scribit. Nicelaspeclorattis resipiscit. Micliael episcopus
LIUER SECUNDUS. 405 C. P. excommunicatiir. 498
CAP.1.— Demonstraliocomponendicum converlibili X — lixpeditioin Nortmannos.Nortmannorumsajviiia.
sciotherohorologiciviatoruminslrumenti. 405 499
CAP.II. — De magnitudioe ambitusuniversiorbis. 408 XI. — Permedioshostes papatransit illsesus.Occisorum
CAP.III.J—De Eratcstheaisde eademre seulentia. 408 funera curat. 500
CAP.IV. — Idemaliisverbis. 409 —
XII. Ejuspia exercitia. Scripturam sacram grsece
CAP.V.— De distribulione;qnadrantisila ut certas diei addiscit.— 5l1l
horas possisinvenire. 409 XIII. Leprosumin suolecto collocat.Dsemomacasu
CAP.VI. — Ad mtTisurandamquamlibelin plauo sta;i- liberat. $<&
1597 QU^: IN HOC TOMO CONTINENTUR. 1598
XIV.— ln.idil in'morbnm Beneventi. Romam venit. XVIIL—S. Lco IX in syncoomonasleriumS. Remigii
Deduciturad oratoriumSanctiPelri. Oleosacroet Eucha- Bemense privilegiisornat. C17
ristia munitnr.Obit. Sepetitur. 502 —
XIX. Bulla LeonisIX Cedulfo Stabulensis Ecclesiaa
DEOBITU S. LEONISPAP.E IX. 505 thesattrarioconcessa,qua omnes posses^ionesad dotem
I. — Auclorisajtas. 505 allaris coucessasaliaque privilegiaStabulensisthesauiarii
II. — Leo seger clerumadhorlalur. Morlemsibi immi- conlirmat. 618
ncre prajvidet. 303 XX.— S. Leonis IX privilegiumde immunitale priora-
III. — In ecclesiamdeferlur. Deumprecatur. Iluinanam tus S. Marculli,seu ecclesiaede Corbiniano,a mouasterio 619
miseriamexponit.Se monachumfuissedeclarat. 506 S. Remigiidependentis.
IV. — Invisilura SS. Petro et Paulo. Obit. 507 —
XXI. S. LeoIX confirmatprivilegia abbaliseS. Dio-
V. — Dsemouiacatn liberat. 508 nvsii. . 620
M. — ltem aliam. 508 XXII.— S. LeoIXin SynodoMoguntina quadragiiila
VII. — Kcclesiain ejus honoremBeneventi. 509 episcoporumprassenteHeinrico imperatore, Siiiioniacain
?anfti Leonis IXAcla. 509 hiEresimdainnat, repudiatoqueBertoldo,EcclesiajVeson-
§ 1. — Acta, varia scripta, veneralio sacra : reliquiie. tionensisinvasore,Hugonemarchiepiscopumsaucit, eiqtte
509 crucispalliiqueusumconcedit. 021
— S. Leo IX monasteriumLanreslianieiise,
§ II. — Ratinlemporis. Actaprimo anno in pontiflcatu XXIII.
513 petente Hfinrico imperatoreluendumsuscipit, bonaque
Roiiiano.Conlroversia;nonnullaedecisse. 62i
§ III.—— Rex gestaeanno 1010etl041. 517 ejus confirmat.
8 IV. Hes gestseanno1042et 1043,felix obitus anno XXIV.— S. Leo parthenonis S. Mauri Virdunensis
1444. 521 possessioneset privilegiaconlirmat. 626
Bi-iloriamorlis et miraculorumS. LeonisIX. 525 XXV.— S. LeonisIX privilegiumquo canonicisEccle-
i'rologus. 526 sise Virduneusisomnes eorumoossessionescontirinaiitiir
CAP.1. — ExtremaS. LeoDisacta et monita : piissimus 628
obiius. —
XXVI. S. Leo IXVeteris MonasteriiS. MariseVkdu-
CAP.II. Miraculapost mortem usque ad vigiliam nensis, a se—cnnsecralipossessionesconlirmat.
— 030
Ascensiouis. 551 XXVII. S. Leo IX EcclesiamSS. Simeoniset Judae
C»P.111.—Miraculapatrataa VigiliaAscensionisusque Goslaiieusem,in synodo Moguntina concessam sibi ab
ad ullra OctavamPenlecosles. 556 Heinricoimperatore,luendamsuscipitejusque Donacon-
In S. LeonemNotitiaex GalliaChrist. 5i7 finiial, advocatiamqueet prueposiloruminstituetidorum
NotiliaAltera. 551 potestatemiiuperatori tribuit. 651
De schismate Gracorum per Michaelem Cerularium XXVIII. — Bulla S. Leonis IX pro S. Deodato in Vo-
in RomanamEcclesiamexcilato. 555 sago.—Reduxa concilio Moguntino,varia sanctiBeodali
DECONFLICTU VITiORUMATQUEVIRTUTUMLI- canoiiicisconcedit privilegia.
BEI.I.US. 539 XXIX.— BtillaS. Leonis IX, ad Malhildemabbatissam
OKATIOAD ADELBERTUM COMITEM. 577 monasteriiS. Fabianiet Eelicitalis,qua contirmat mona-
NOTITIADECOENOBIOS. APRI. 581 sterii ipsius privlegia , cujiis e&lesiam consecraverat,
S. LEONISIXDIPLOMATA data cum adliuc episcopns translatoin illudcorpore S. Richardis. 653
Tullei.sisageret. 583 XXX.— S. l.eo IX ParlhenoiiemS. Crucis WoXcnhei-
I. — S. Apri possessionesconfirmat. 583 mensemah Hug<ne, suo patre, Heliwigdique matre eon-
II. ConsecratoratoriumBertiniacaecurlis. 585 ditiini,sedj apdstoliciesubjicitprivilegiisqueornat. 635
III. Prioiatusde Daguliaco\de Deuitly)corlirmat. 587 XXXI,—S. LeomonasteriiAltorflensisin Alsaltainfe-
S. LEONISLXEPISTOLJEET DECKETA1'ONTIFI- riori, a suis parenlibuscoadili, bona juraque corroborat,
CAXIA. , 591 ibique altare S. Stephaui memorala se dedicatum esse.
I. \sonis IX papaebulla qua Bernardo I, Farfensi abba- 637
ti, ejuspie mouasterio,bona, jura ac privilegia oiunia XXXTI.—S. LeoIXconfirmalfundaiionemeiadvocaliaui
confirniat. 591 monasleriiS. Crucisin Werden. 657
II.—Leonis IX papae bulla, per quam monasterium —
XXXIII. S. I.eonis IX epislola ad EdwardumAnglo-
PerusinumSauct» MariaeYallis Pontis eripit Perusinis rum regem — pro monasterioExoniensi. 639
epi copis. 593 XXXIV. Bulla S. LeonisIX pro abbatia Eleilensi.
—
III. S.Leonis IX privilegiumpro EcclesiaTrevirensi. l639
59i XXXV.— Approbatproedecessorumprivilegiamonaste-
IV. — Leo papaad CawallonemRettonensemabbatem. rio Corl>eiensi concessa. 641
596 —
XXXVI. Privilegium S. Leonis IX pro monasterio
V. S. Leo IXEberhardo archiepiscopoTrevirensiasse- Vizeliacensi. 642
rit cellam Qualuor Coronatorum,archiepiscopisTrevi- —
XXXVII. S. Leo IX WillelmocomitiNivernensisub
rensibusa Benedicto VII olimcollatam. 597 excomniunicationispcenaprtecipitut monasterioS. Besca*
\L — S. LeomonasteriiS. SalvatorisSeptimianiliber- rii Dervensiablalarestituat. 644
lalein et privilegiaconiirmat. 597 —
XXXVIII. S. Leo IX,in synodoquinquagintaquinque
VII. — S. I.eo IXJoannem ex Tuscanonsi factum epi-< episcoporum,Gerardum,quondamepiscopumTullensem,
scopumPorluensemlestatur a synodo in ecclcsiaS. Sal- niiininibus ascribit,dieque 23 mensis Apriliscolijubet.
vatoris sanci'um esse. EccleisiaePortuensis privilegia 644
coiifirmat. 598 —
XXXIX. Privilegium LeonisIX pro Ecclesia Carro-
—
VIII. PrivilegiumS. LeonisIX pro Richerio,abbate fensi. 648
ccenobioMontisCasini. 604 XL. S. Leonis IX epistolaad principesBritannise.—
—
IX. — S. I.eo IX Bicherio abbati Casinensi ejusque Sententiampro TuronensiEccclesia adversus Dolensem
successoribusmouasteriuiuS. Crucis, Romaesilum, subji- pronunliat, resistentes elSimoniacosalque ab eisordina-
cit. 605 tos excommunicat. 648
X. — S. Leo IX canonicorumEcclesise Veronensis XLI — S. LeonisIX Bulla qua monasterio S. Marias
po.isessiones et privilegiacontirmat. 606 in GradibusArretiDsaDicaccsisouaniailliusjura conlinuat.
XL — S. Leo \S. monaslerii Cluniacensis,pelente Hu- 619
gone ahliale,privilegia contirmat. 607 —
XLIL S. l.eo IX monasterii S. Salvaloris, in monte
—
XII. S. Leo IXmonasteriiFuldensis possessioneset Amiatosili, possessioneset privilegiaconfirmat. 650
rrivilegiaconGrmat. 609 —
XLIII. S. Leo monasteriumS. Victoris Massiliense,
—
XIII. S. Leo IX privilegiaa praedecessore suo Cle- Pelro ahbate in s.ynodoVercellense pelente, luendum
i.:enteVI. NivellensisErclesiseconcessaconfirmat. 611 suscipit,eique abbatiamS. Victoris Valentinensemeon-
XIV.— DiplomaS. Leonis IX Theodoricoabbati con- cedit. . 652
cessum. Regum et imperatorumprivilegia coutirmat et —
XI.IV. Heinrico imperatoriRomanorumet regi Buro
jus eligendiabbatis. 611 gundionum,episcopiset principibusregionis illius Homa-
XV —S. Leo IX, petente Milone,mona«teriiS, Ber- uum nioiiasieiiumcommendat. 633
charii Derveasisabbate, ecdesiaein vico \.illi liberlaU-m —
Xl.V. S. Leo IXmonasteriiS. Mausuetipossessiones
tribnit. 615 et privilegiaconlirmat. 634
XVI.— S. Leo IX ParihenonisS. MariaePorlus suavis, —
\LVT. S. LeoIX canonicorumecclesiseS. Stepliani
a BertoldoquondaniepiscopoTuilensiconstrui coepiis ah Tuilensis privilegiaronfirmat. 658
ipsoque — perfecli,possessioneselprivilegia conlirmat.014 —
XI.VII. PrivilegiumS. LeonisIX ad SanctumHugo-
XVII. s. Leo IX dedicatse ecelesiae S. Remigii, nemde Ecclesiade Hauingis. 658
celebrem esse prrecij.it per Remensis episcopi, XLVIII.— S. I.eo IX monasteriiS. Vincentii Metensis
ciafinia. 010 possessioncsjtiroAjue,petente Adalberoueepiscopo,cou-
Iii'J9 OHDO RERUJI 1000
Iirm;it._ 059 cipit iil Cradensis,cujnsprimatumah aposloa
XLIX.— S. LeonisIX bulla pro mciiasleriosancloruiu lica sedepat!iarchae
concessuinsynodoeoulirmarat.obedienliaru prae-
Berlarii et Aliileui. Giil bennt. 727
L. — liuila S. LeonisIX de coiisecralioiieecclesia?Ilo- , LXXXIT. S.— Leonis IX epistolaad Themamepisco-
he.iiburgensisaliipsi lacia. uii3 pum Africamim. — Ostendil
Ll.— PrivilegiumS. LconisIX Agaunetisibuscanoiii- loliusAfricieesseprimatpm;Carthaginem Gurmriitaiiuin
arciiiepiscopum
veroepiscopum
cis tributum. 683 sine illiusconseiisunec episcoposcousecrare,nec proviu-
Lll. — S. Lco IX ert-lesiaeSS. Marliniel Agerici Vir- ciale coiii'i!inmconvocarepossn; sulius autem Homani
duii'.*nsispoasessioues,pt tiiuo Tlicodericoepiscop<>, con- pouiilicisesse et ejTscoposdeponere et geueralia concilia
firnni. 667 iuilicere. 7^7
LIII. — S. Leo IX eoole.ie Vesontionensisbona, ro- —
I.XXXIV. S. Leo IX Pelrum et J annem episcopos
gante Hiigoiiearcluepiscopo,coidinnal, eique pnvdeiiia laudat quodjussn suu couciliiimde rcbus ecclesiaslicisce-
ipredaui— concedit. 663 lcbraverint et jura archiepiscopi Carthaginensiscontra
LIV. S. I.eo IX rogatu llei.-irici imperalorismona- Gummilanumepiscopumdefenderint. 729
st.erii S. MaximiTrevirensis pos-essiones el privilegia —
LXXXV. S. Leo IXnavem pro usu monasteriiCasi-
conlirmat 669 nensis, cum nauclero et snciis, liberam el exemptam ab
LV. — S. I.eo IX majoris ecclesia3Lucensiscanonico- omni leloneoet soliilione.coiicedit. 731
ruiiihonacoiilirm.it. 671 LXX.XVI. — S. Leo IX Udalncum.arcliio.piscopiini He-
LVI.— S. l.'-o IXecclcsiaeTullensispossessionesquas- nevenlanum,palliodonai,•'JusqtiepiivilegiaconfiTnat7>2
dain, petenle Udoneepisenpo,conlirmat. 672 LXXXVII.— Bulla S. I.eouis IV, qua monasleriolla-
LVII.— S. I.eo IX Edwardu.n, Auglorumregem, ob rensi Saucla?Ti inilatiscoutinnatecclesiaiuSancliNicolai,
sediiiosiiinregui slatiiiuvoio liberai llomauietinii, et ei a Nicolaofiarensiepiscopoeidem conoessaiii. 733
ut
|ir;ecipit pecunias a I ita decrelas paupcribusdividatet l.XXXVTII.— S. Leo, Dominicum ex inonacho episco-
in iiovuni13.P. monasieriumCLiuJeiiduui aut velu luinre- puin Valvenseina sese faclumconlirmat. 751
liciendumcousumat. 674 LX.XXIX. — S. LeouisIXad HeiuricumFran-
LVHI. — S. Leo ecclesije S. Trinitatis Piscariensis corumregetn. Epistola 736
bona conlirmat. 674 —
XC. S. Leo IX ValicanoS. PiTri tsinplo dcci.iiam
LIX — S. LeoecclcsiaeSalernitanjejura melrojoliiana, oblalionumpartemelargitur. 736
petente— Joanne archiepiscopo, c oufirmat. 676 XCI. — S. Leo IXWiberto episcopo Miitineusimandat
LX. S. Leo IXuionastiTit S. Maiiaeii) Corgona III- utccclesieB. SimeonisPadiliroueiisis ab episcnMauluano
sula siti prhi!e„ia oonlirmat et augel. 677 coiisecrandaeintersit. 559
LXI. — S. Leo IX inoiiasteriiSublacensispossessiones —
XCIL S. l.eo clerum et populumAusimanumdocet
contirmat. 678 aiiatliematizaiKtoseos esse qui sequanlurillam perversaiu
LXII. —S. LeonisIXbullaconlirmatoriaprivilcgioruin et prorsusexsecrai.ileinquaruindamplebiumconsueludi-
acjurium— Farfensiscoenobii. 078 nem, ut videlicet,suo defunctoepiscopo,domumepi.^copi
LXIIl. Bulla S. l.eonis IX, rpiaSlephano Auiciensi liosliliter irruiiiptnlesinvadant,facullalesejus diripiant,
episcopoejusque succrssoiTbiisusum pa.lliicoiiceiit,ea praediornnidomos iiice.udanl,vites insuper el arbusta,
lege ul a poiitiiice liomano ordiiieuiur. 681 beslialiimmaniuresfeiilate succidant. 759
L.XIV.— S. LeoIX monaiteiii S. P. Perusini posses- —
XCIII. S. I.eo Petri Damianilibrum(Gomorrhiantim),
siones privilegiaquecontirmai. (i«l conira quadriinodumcardinaliscoutagionispollutionein,
LXV.— Leonis papa3buila, qua mon-istcrioS. Alan.u collan.lai. 710
de Pomposiaconlirmal.varia illiusjura el bona. 6S5 —
XCIV. S. Leo Petri Damianiereinum « qua; dicilur
LXVI. — S. Leonisepisiolaa;l ouuies per l!a!ia:nepi- Ocri, inFtixeua videlicetlerrilorioconstilula!ii,privile{;iis
scopos.— Ne possessiones(Hiinessuas quisquamdonet o;nat. » 740
inoiiasleiio, sed earu.n saltem medietaieui eeclesia;ad XCV.—S. Leo IX facullatemdat Herardoabnali Far-
quam perliue . 6S3 IVnsiadvocaudiqueiucunc|ueepiscopnmvolueritad conse-
—
I.XVII. BullaS. LeonisIX pro monssterioC;sae-l),'i crandirn I"arfenseteniplum. 740
apud Arvernos. 68J —
XCVL S. Leonisbulla pro parthenone S. I.aurentii
L.XVlll.— S. Leo IX privilegiamelropolitaiveeoclesiae in Alsatia. 740
Coloniensisconiinnal, llerinaiiuo archiepiscopoepisque XCVII.— S. LeoIX confirmatfundalionemahbaMae S.
suecessoiibusconceditlilulumcancellariiS. H. E. el car- Joannis liaptislaeFlorinensispro iiionaciiisHeueilicliuisiu
dinalisS. Joannisad Portam Laliaain; iu ecclesiaveroCo- dicecesiLeodiensi,hunc pridem insiituiaeper Gerarduai
1 niensi creat septeni presbyleroscaidiuaies lotiteiiiqu:1. Floriiieiiseniloparcham, dciuCauieraceusemepiscopum.
d.acoiiosel subdiaconos. 087 742
LXIX.—BullaS. LeonisIX | ro caTiobioAltoriiensi6h9 —
XCXTII. Epistola seu breve S. Leonis IX, procame-
LXX.— S. LeohisIX priviLgiumpro nionssterioCnsi- lerio prioralnssaucti OrientiiCluniarensisordinis. 743
nensi. 610 XCIX.— S. 1 eo IXcontitmat fuiidalioneinpercelebis
LXXI.— S. I.eoIX Joanni episcopoct omnibusTerra- abbaliaeS. MariaeapudSantones. 745
cinat positisecclesiamet tnonasteritniiS. Stepliauimoiia- —
C. S. LcouisIX epistolaad MicbaelemConstautino-
sterio Casintnsi a sese reslilula nunliat. 691 polilanumpatriarcham, adversusejus el I.ennisAcridani
—
LXXII. S. Leo IX.mottasteriiS. SophiaeBeneventani episcopiiuaudiUispraesiimptioues et uiiuiastanitatos. 744
possessiones et privilegiaconlirmai. 69i Cl. — S. Leonis epistolaad Petrum episcopumAnlio-
—
LXXIII. S. Leo IX ecclesiieAsculansep ;ssessi.>nes clienum.— Gralulalur de ejus erga se.lem apostoiicani
et privilegia, pelenle Bernardo episcopo, couliruiai. oliservanlia.Conlirmatejus ordiua.iotieni, si secunduni
695 cannnesfuerit proniotus.Horialur tn suaeEcelesiasdi^ni-
LXXIV.—S. l.eo IX Liulhbaldo,archiepiscopoMogun- talem ttieatur. I robat lidemvel se ab.eo scriptam eam-
liiio, pallii—usumconcedil. dem esse quam tenel Romauaecclesia, cujus liiei suii.ma
LXXV. S. Leollartwigi Bsmbergensi. et Addboro- capitaa<leummillit. 769
r.is Wirzeburgensisepiscoporumliie, pi-ieseiilclienrico —
Cll. S. Leonis epislolaad MichaelemConslantinopo-
iinperatore, Uauibergat'cumpusita,ecclesiaeliauibergeii- litiinumpatiiarcham.—Gratulalur i i quod GrtecosLatiiils
sls possi-ssioueset privilegiaconiiniial. t.97 cmciliaie slmieret. Arguit eum, lum quod palriarchas
LXXVI.— S. Leo Uanwigo', e(<iscopoliamborgensi, Alexandrinumet Antiochenuinsuae potestati subjicere
rogatu lteiuriti iinperaloris,pailium mitlil ler iu.anno conaetur, lum quod universalispjiriarchae uuinen sibi
ulendum. 70;) usurparet,et HomanamEcclesiaruquse in azyndssaiicmm
LXXVII.—S. f.eo IX ecclesineHamburgeiisisprivi- Eiicharistiaesacruiuconflciat,dainiiaiet.Pro"hatChrisnijn
legiacoufirmatel Adulberloaichiepiscupopallitmitia:<|iie in azymo conse.crasse. 773
usuoiconcedit. 701 CMI.— S. Leonis epislola ad Consliintintiininonoina-
LXXVIIL— S. Leo ecctesiaoOlivolensisel Doniiniei chum. — Laudal eum quodpacem iuter Latinos ct Gr:e-
episcopipossessiones libertalemqueconlirniat 704 cosconciliarecuret. Hortaturut HoiiianamEcclesiamde-
—
LXXIX. S. Leo ecclesiasmoiiaslerioS. Marttni?ub- fendat.DearrogantiaMicliaelisCoiislaiiliiiopolitaiii co :ip'e-
dilas, nna cum pra?diisac juribus enumerat, et S. Petri ritur, legaiosque commendat. 777
cauonicisconliruiat. 704 CIV.— S Leo nionaslerii S. Salvatoris el S. Ma<:a)
LXXX.—S LeoIX bona, jura et ecclesiasmonasterii Kienburgeusispos essioneset privilegii, rogai.t Albuiuo
petiiione iidclissui Iticherii,
Stephani majorisreceuset, et 11.P. canoniciscontirmat. abbate, pro Dni amore et inlcrveutioi.e
717 abl)atis(Casinensis), alque Egb.rii fuloensis
LXXXI.— S. I.eo IX VaticanoS. P. lemploinservien- abiiaiis,conlirmat. 781
Uumbotia, ecclesiasac jura enuineratet coiilirmat. 725 CV,—S. l.eo AlbuwuoabhaiiS. MariieNienburgeusis
LXXXll.— S. LeoIX episcopisYcuciiaaet Istris pra:- cl cjus succcssoribiis,pro petittuneUicUeiii Casinensis
IGOl QU;E 11NHOC TOMO CONTINENTUR. 1002
Montisabbatisconceditin procurandissacris ulaulur dal- suh regibus UgoneCapeloel ejns filioRobertofiorut 847
maticiset sandalis. 781 Incipitprologus. 847
C\ l)is.—S. l.eo IX de clericorum castimouiascribit Incipit Vita. 847
conira epistolamNicetaeabbatis nioiiasleriiSludii. 781 ANSELMUS CANONICUS LEODIENSIS.
SPCRIA. HISTOHIAEPISCOPORUM LEODIENSIUM. 861
CVl.— EuMaS. LeonisIX in qtta declaratse dedicasse DROGO RELLOVACENSIS EPISCOPUS.
occlesiamS. Arnulpliietoiulta privtlegiacontul.sscabbali Notitialiistorica. 861
et fratribusejusdemmonasterii. 7;H DKOGOMS EITSTOLA AD W. COEIMSCOPUM
CVIl.—S. Leo IXin syno.loparlhenonisS. Gralaepos- SUUM. 865
sessioiieset privilegia, pelente Conradoiniperaiorecou- Lilaniseveteres ecrlesia?Bellovacensis. 863
Orrnat. 783 STEPIIANUS X (Corr. IX.) PAPA.
— IX ad
CVTII. S. Leonis epistola Leodegarium sanclae Nolilia historica. 8 ;.*>
ViennensisEcolesiseepiscopum. Notitiaallera. 887
CIX.— S. Leonis IX diploma cpioJoanni abb. S. Jus- Noliliadiplomatica. 809
tinaePatav. usum pon.ilicaliuinoniaiiieiiloruiiiinduliSet. EPISTOL/UET PHIVIl.cT.IA. 809
787 I. — EpistolaSlephani Xa I Gcrvosimnarciiiepiscopiim
—
CX. S. Leo IX monasterioBcsuenci privilegia tri- Rem?nsei!i.— l'ro religinne fyniier a-.-entiauxiliuin pol-
buit. 7S8 licemr ; liiluricensis archiepisoopioausaui in alind tem-
ln l';cl.iliiimdecorpore S. Dionysiidiplomamonitum.789 pusdiiicrl; in urbein ad synodumcum suffragauois suis
(.XI.—DiploniaS. LeonislXde corpore.S Dinnysii.791 eum evocat. 8s>9
AP.KXDIX. —
l(. Stephani X bul!a perquam confirm.it c lori s.T.ctt-
I. — MichaelisCaerolarii, palriarchre Conslantinopoli- laris iiiuiiuniutem a sa:culariiiin poteslntein jui.iciis et
lani ei I.eomsAcri.ianiarchiepiscopiBulgarorum. 793 onerihus. - 871
J\pislola ad Joann ni. III.— StephanoX concpssinrinm,aliorumque indulto-
II. — EpistolaJoaunis ahbatis Fiscanensis ad S. Loo- rum sacri ci nob'isanctiPetri IVrusinicoiilirtuaiio. 871
nein IX. 797 IV. —Stepltanns XcanoiiicnrninArclinoiuuibona, pe-
—
III. EpistolaS. Petri Damianiad S. LeonemIX. 799 tente Arnoldoppiscnpo,coiilirniat. 874
VICTOR II PONTIFEX ROMANUS. V. —SlophanusX ep s opus Marsnrmn,a VictoreII iu
Noliliahistorica. 799 pristinuiii«taliimrcstituii. lincs pnssessiouesque,pelente
Notiliaaitera. 801 Paiidtilphne[iiscopo,conlirmat. 873
Noliiia diplonatica. 803 —
VI. CniislitulioSlephani papeXpro inonasterioS.
VICTOHISii PAP^; EPISTOL^EET DIPLOMATA Prosperi Itegini. 876
PONIIITCIA. 803 —
VII. EpislolaSteohani papae X ad fralres
' CUiniaccn-
—
I. Privilegium Victorispapaa II ad sanctum Hugo- sis monasterii. 879
nem abbatem Cluniacpnsem,cui coulirmatomnia mona- VIII. — PrivilegiumSlephani X | apa?per quod confir-
steria,—bonael jura co.Tiobio Cluuiaceusiconcessa. 805 mat omniamonasteiia, bona,jura et priviiegia iiionasle-
II. Viotoril oanunicosFerrai ienses luendos suscipit lio Cluniacensianie.ao.oncessa. 879
eoriimque bonaconfirmat. 808 GOZECIIINUS SCHOLASTICUS.
—
III. ViclorisII papieprivilegiumpro EcclesiaBonc- Monimm. S83
niensi. 809 GOZECHINIEPISTOLAAD VALCHERUM. 883
IV.— VictorII eonfirmatpraeceptumde possessionifcus JOANNES SABINENSIS EPISCOPUS.
Molianensismooasteriinon invadendis. 810 Notitiahistorica. 907
V. — \ iciorII Adalberto, atchiepiscopoHamburgensi, JOANNIS contra Farfenses monachos
pallii iniirasqueusum tribuil el ptivilegia Ecolesiaeejus in QUEIUMOMA
svuodoKmnanaanni 1031. 909
corroboral. 811 IIUMBERTUS S. E. R. CARDINALIS, EPISLO-
VI.—Victor II canonicosecclesiaeS. Maiiae 1'isanae PUS SYLV/E CANDID/E.
luenilossusciiit et errum liouacouliniiat. 812 911
VII. — Victor II Ecciesiie Aseu'a,i:e possessioneset Notitiahislorica.
BernardoepLcopo,coiifiriiiat. 813 Nolitiaahera. Hl3
privilegia, p.-tonte. Notilia historicaet litleraria. 913
VIII.— VictorII abbaiiaeAudlaviensijura el privilegia Noiiliaalia ex Galletido. 927
conlirmat. 813
IX. — VictorisII privilegium pro libertate monasleni HUMBEIUUS CONITL4.GR/ECOHUMCALUMNIAS.
Lliensis. 816 929
X. — Biilla VictorisII, qna Rolaudo episoopo Ferra- Texlns pracfalorumsycophanlarumexplicaltir. 951
et
IneipifciiTisdamNicetffipresbyleri uionachi mona-
riiTisi,ejusque Ecclesiae,oinniajura ac piivilegia conlir sterii studiilibellnscontraLntiiidseditus. 973
mat. 817
XI. — Victor li Brunonem, abbatem Dervensem, To Incipit responsiosive.conir.idictioin eumdemlibelluma
La^docoiniliconinienda'. 818 fratre Humberlo episcnpoSylvaeCandidi».
<
983
ill. —BullaViclorisII pro Vindocinensenionaslerio. Incipit brevis et succincta oaimeiiioralioeorum qnre
819 gesseniut apocrisiariisanclaeHomana.'el aposioliiaesedis
XIII.— BullaVictorispapaeII pro ecclesiaSS. Simonis in regia uibe et qualiter anaiheuializalisunt Michaelcum
et Judae. 822 sequac.ilius suis. 1001
XIV.—Privilegium Vicloris II p:o monnslerioFul- Item alia e\communicatio ibidem facta in praesentia
densi. 821 iinperatoris et nplimaliimejns, vivavoce. 1004
XV—Victorisllprivile^iumpro EcclesiaTrevirensi.826 IIUMBEHTIS. R. E. CARDINALISADVERSUSSI-
XVI.— VictorispapaeII litterae,quibus ecclesiteSylvae MONIACOS LIilRI TRES. 1003
CandidaeprivilegiaHumberliepiscopigratia amplilical828 Admonitioprawia. 1003
XVIL—Privilegium pro mouasterioSancli Bertini.829 lnoipit praefaiioHumberti cardinalis Cpiscopisanciae
XVHI.— VictorisII bulla pro monasterioCasinensi.851 Rouiaiiio Ecclesiic. 1007
XIX. — Privilegium Vicloris11 \Viuiiiiai<no INCIPIT
archiepi- moniacos, LtnELcus PRIMUS conlrahaeroiicoset maxime Si-
SCopD Ebreluuensicoucessum. S.14 inslar dialogi sub noinine Corruptoriset Cor-
XX. — Episto'aS. Fun DamianiS. E. R. Cardinal.s reptoris, editus ab Muuiberto, saiuTaeRonianu;ecclesiio
ad VictoremII papam. 858 cardinali cpiscopo. 1011
HERENGARIUS VICECOMES NARBONENSIS. CAP.I. — lnveciioadversuscorruplorem arguens e:mi
OUERIMOMABEHENGAHlladversusGuidfredumar- meinlacii. 1011
CAP.II.— De p^eudoepiscopis,qnos notat decrctaln
cliiepiscopnmNarboneiiseni,proposTa in conoilio ap:d cpiliiluni Leons pcpie. 1012
Tolosam habiio sub Haimbjldo Arelaiensi, et Poulio —
CAP.III. yuo 1 Simoniacipejores Arianisel ipso suo
Aquensi, arclnepiscopis, Viclorissecumli papaelega:is, maeistro
aunoChristi1030. Siuv.nesint. 1014-
837 —
CAP.IV. Ira Spir.tussancti in Simonemet comp.rs-
THEUZO EREMITA ET MONACHUS S. t:o p.jnset suoruinsequacium, el qnid acoipiant. 1015
MARLE DE FLORENTIA. CAP.V.—(Juod capituhimillud sancii l.conis non de
Notitialiistorica. sn sed calholicissit inlelli^enduiii. 1017
PKOLOGUS EXPOSITIONISREGUL-ES. P. N. BE- haoreticis, —
CAP.VI. De dillerentia pseudoepiscoporumel ordi-
NEDICTIABBATIS,Scriptusa Teuzonoinonaciio. 845 naiionibuseorum. 1018
ODO MONACHUS FOSSATENSIS. —
CAP.VII. De capilulo sanrli GroKorii proliibcali
Notitiahistorioa. 8i'j ubi eliam conceditSiinuniacossalteiu A>'i»n's
VITA DUMlrilBCRCIIAHDIve;.er;.bii:sccnV.tii,qui teoiilinari;
a?.jiiiparari. 1020
 1603 ORDO RERUM lGOi
CAP.VIII. — De canoiiib-as apostolorumet secundama- CAP.XXVIf.— Senlentia sancli Augusiiniqua onines
nus imposilione. 1022 haeretici couviucuntur uegare Jesum Cliristumin carne
—
CAP.IX. Qualiterbaptismahaerelicorunipermitlatur, venisse. tlOi
et quidsit perm.is.sio. 1024 CAP. X XVIII. — Item cujnssupra, de eo quod haeretici
CAP.X. — De Jimperfectionebaplismatis hierelicorum Spiritum sanctum non habeut, quamvis visibiliasacra-
SententiiesanctoruinPatrum. 1026 ineiilahabeant. 111)6
—
CAP.XI. Ubi sanclorumPatrum sententiae promun- CAP.XXIX.— Iteiucujus et unde supra in quo coguo-
tur, in quibus —
sinl hserelicivitandi. 1028 scitur SpiritusDei. 1108
CAP. X II. Deordinalionibus haereticorumjuxla hea- CAP.XXX. —_Recapilulatiopraemissorumverboium
tom Innoceutium. 1029 sanctiAuguslini. 1112
CAP.XIII. — Unde supra, secundum beatum Grego- CAP.XXXI.— De malitiaSimonianorum,et quodpejo-
riuin. 1051 res siui latronibus,etsine aliqnallde Dei. 1)14
CAP.XIV. — Recapilulatiosuperiorum sententiarum CAP. X XXII.— Qualiler haerelici a Deo foroicantes
beati Gregorii contrafalsosargumentatores. 1055 facianl et aliosfornicari. 1115
CAP.XV.— De propriiset impropriisdiclionibus,et CAP.XXXIlt.— De diminutioneEcclesiaeet haeretico-
vanitateSimoniacorum. 1058 riiin niiiltiplicalione. 1116
CAP.XVI.— Sententiasancti Ambrosiide ordinationi- —
CAP.XXXIV. Quanloperniciosioresomnibushaereli-
bus Simoniacorum. 1040 cis siritSimoniaci. 1118
—
CAP.XVII. Kecapitulatiounde supra. Deinde beaii CAP.XXXV.— De nativitate et incrementoSimoniacae
Auguslinisenlentia. 1045 haereseos. 1)19
CAP.XVIII.— De.mercanlibusecclesiasticamdigniia- CAP.XXXVI.— Qualiter. Simonlacinon solum res
lem sanctorumPatrum sententi*. 1045 Eoclesiae,sed ipsosquoquepriucipescum populisdiahoto
CAP.XIX. — Repulsio eorum qui dicunl Simoniacos vendunt. 1120
habere a
gratiam — qna deponantur 1046 CAP. —
XXXVII. De lnaeslimabilinequitiahaereseos,et
CAP.XX. QuodSimoniacisiue Gdesint, quodquesilii quali besliaein Apocalvpsicomparelur. 1122
consentienlestide privent. 1049 CAP.XXXVIII.— Recapilulaliopramissaesententiaeex
. CAP.XXI—RepuLio eorumqui dicunt haberi etjusie Apocalypsi. !12i
posse dari Spirilum sanctuuiab eo qui injuste accepit. CAP.XXXIX.—QuSe sinl signa et prodigia catholicoruin.
1051 1125.
I.NCIPITLIBER SECUNDDS. 1055 —
CAP.XL. Quae sint signa et prodigiahaereticorum.
CAP.I. — Ouid beatus Petrus apostolussuique coapo- 1127
sloti de haercticissenserint. 1055 CAP. X Ll. — De saevitiahujus bestiaeet de charactere
CAP.II. — De pietate et impieate, et de Chamet Ba- Christiel Autichrisfi. 1128
laam praesumptione. 1059 —
CAP.XLll. De negotiatoribusChrisli et Anlichristl.
CAP.III. — De peccato Choreet fautorumejusatque 1129
pcena eorum. 1061 CAP. —
XLIII. Quocharac.ereSimouiauinoscanluresse
CAP.IV. — De vulgo sequaci prsesumptorum,et de AniiclirisH». 1130
dtffereiitiaveri et falsisacerdotii. 1061 CAP.XLI?. —Quantumsint rei EcclesiaeSimoniani et
CAP.V. — De Jamneet Mambre, quibus pejores sunt de uumeronominisCurisli. 1152
Slmoniani. . 1065 —
CAP.XLVi De numeronominisAntechristi. 1153
CAP.VI. — Ubi admonenturChristi.iniviiare supplan- CAP.XI.VI.— Qualiter Satanas profanam Trinitatem
talionem haerelicorum,quorum inibi maiumatque pnena con.radivinamexstruat. 1154
eorumostenditur. 1066 CAP.XLVll. — Quodnihil prosit haerelieisnec ad fidei
CAP.VII. —De damnalionefijte quaercntiumDeumsub nec adsalutis effectum,eliainsigraudisvocibuscatholicum
exemplo Ananiae —
et Saphirae. 1068 decanlentsymboluin. 1156
CAP.VIII. De eo quod non so.um vovendum,sed et L"iC(PITLIBER TERTIUS. 1140
reddeudumsit Doinino. 1070 CAP. I. — Contraeos qui dicunt se non consecralioneui,
CAP.IX. — QuodSpiritus sanctus fidelibus appareat, sed res Ecclesiaecomparasse. 1140
jnlidelesaulem lateat, a quibus nec qiiaerilur. 1071 C.AP.II. — Comprobalionil prodessepossessionemsine
CAP.X. — De excessus eorum dillerenlia qni super prlvilegioejus. llil
fundamentumChristi exceduntet eorum qui sine ejus —
CAPIII. De sententia Cbalcedonensisconciliiconlra
fundameuto. 1072 supradictos. 1112
CAP.XI. — Quodviundi sint haeretici exemplovipera- CAP.IV. — De sanciificationesanctificanteres eccle-
rum et malaearboris. 1074 siasticas,subsequenlibusiude sanctorumPalrum teslimo-
—
CAP.XII. Quodpltisqnamviperaecavendisitit haerp- niis. 1114
<1e
lici, et nalura el lypo earum. 1075 —
C P.V. Quahter Simoniacisno negolio expugncnt
—
CAP.XIII. Qualiter viperae convemanl Simoniaois. Ecclesiam Dei, et quod peue oumes laici el clerici de
- 1077 Ecclesiaquaerantjugiter negoliari. 1146
11
" <€*. XIV. — Quod uniusmodisint subversores sacra- CAPVI. — Debaculisel auuulis per manus saeculanum
meiii<jr m et verborumChristi et quod nec petant nec poteslalem — dalis. 1148
-impetr^iilab—eo. 1079 CAP.VII. De lempore Otlhonnm et sludio Henrki
CAP." XJV. a
Quafitor qtiibusdamjuxla quaedamnon imperalnris,et de maliiiaregis Francorum. 1150
audiattir| el — juxia quvdam audialurDominus. 1081 CAP.VIII. — De qiiadriparlitivenditioneapud Latinos,
CAP.XVI. Ubi contradicilurhacreticosuec sicut ori- et de maguiConslantiiiidevotone erga clericos. 1151
minpsos intra ecelesiamDeum audire. 1083 CAP. I X. — De diilereniia clericoriiaiel laicorum,ctde
ii,';'•'v '. XVII.— Dedillereiitiauegotiatorumsaeculiet eo- studiodivi Gregoriiin lalibus. 1153
m qui dicunlur Siinoniaci. 1084 —
CAP.X. Quauloliberiorsit GraecorumEcciesia,quam
—
CAP.XVIII. De eo qttod carnalesEcclesiaesine fide Latiuoriima poleslale lai,oruiii. 1154
nonsinlinstar Rubeu et Gad, et dimidiae tribus Manasse. — et
CAP.XI. Qualiter per quos Ecclesiaesuis privile-
11186 giis privalaesint. II56
CAP.XIX.— De eo qnod Simoniacia Satana pervadun- CAP.Xll. — De praesumptionefeminarum,et dignitate
lur exemploJudaeproditior.emDominiaggredienli*.1088 sacralarumrerum. 1158
—
CAP.XX. Quot maledictionibuscuin Juda Siuioniaci —
CAP.XIII. De dignilatesacerdoliiveteris legis, etde
subjaceant,et—qualiler omuemEccle^iamvendant. 1091 praesumptione —
et pcenareguni Juda et Israel. 1160
CAP.XXI. De eo quod non prosit Simoiiiauisqualis- CAP.XIV. De praesumptioiie Sauliset ponna. 1162
cunque eorum eleemosyna. 1093 C>p. XV.—Quanta tlagella preinant principes cum
—
CAP.XXII. QuidvulpesSirconiana? faciantvel palian- populispro praesumptione sacerdoialisollicii. 1165
tur. 1093 —
CAP.XVI. De sludiosauctorum regumerga divinnm
—
CAP.XXIII. Allegoriade vulpibusa Samsonecaptis. cullum,etremuueratione,et peccalo,et viudictaplebiuin.
1036 1164
—
CAP.XXIV. CollalioacluumJudae et Siinoniauoruin. CAP.XVII. — De merilis Israeliset Judaein typo haere-
1098 ticorumetcatholicorum. 1166
—
CAP.XXV. De eo quodJudas sine fide pceoituit,et —
CAP.XVIII. De differentiasacerdotiicatholicorumet
quod consentientss priucipibus sacerdolum tide privali haereticorum, el de priuiitiisSimoniacoruin. 1168
sunt. 1100 —
CAP.XIX. Qualitor et ipsi saoerdolessnb lege. com
—
CAP.XXVI. Quoduil nisi damnalionema Simoniacis niunionem impiorum vitavennt, et ab eis coniamiuaia
accipianletiam gratis ordinati, et quod idola laciant pro qualiter puriflcaverint. 1170
Chrisloadorari. 11U2 CAP.XX.^-Do periculo sacerdofum, et indiscipLuata
1<?05 QU.E IN HOC TOMOCONTINENTUR. 1008
aabitione clericorumnostri temporis. 1172 CAP.II. — Exemplo Christi non imponi necessitatem
CAP.XXI.—De praecipuomalo llalia, et de quodam consecrandi in azyniis. 1235
vano episcopo, el oilicio sacerdolum, el principum et CAP.III. — An Graeciinilio Ecclesiaefermentousl sinl.
1171 1237
plebiutn. — De nocivataciturnitate CAP.IV. — Qualipane utantur aliaesocietatesChristia-
CAP.XXII. sacerdotum, vel »
loquacitateadulalorum. 1176 nae. 1240
CAP.XXIII.— De periciilomalelacenliumsacerdoium, CAP.V. — Variicsententiaede azymoLatinnruni. 1242
etmale loquenlium,el de individuaunilate D.viuiUtis,ct CAP.VI. — Quiedamlestimonia dubiietidei pro azymo
suorum. 1177 Latinorumexiienduntur. 1243
CAP.XVIV.— De exemplari individuaeTrinilalis in CAP.VII. — Proponnntur conjectune et argumenu
omnibuscreaturis. 1179 quaedampro anliquo usu azymorum apud Lalinos. 1248
CAP.XXV.—Qnodindividuasil sanclilicatioab his quae bus CAP.VIII. — Ali;e probatiouesPX formael conditioni-
sanctilicai,et qualiter sancliflcenlur. 1181 liosliarum.Ubi explicanlurcanonesduo, unusconcilii
CAP.XXVL— De pcena divisorum, et qliod Spirilum Turonensis secundi,aller ToletaniXVI.usu
—
1250
saiicluuinou accipiant, nisi seuuaccs tidei apostoloiuni. CAP.IX. Morem hunc genorali apud Lalinos
1185 viguisseanle Photii discidium. 1265
CAP.XXVil.—De Spiritussancli gralia post Resurre- CAP.X.— Expcndunlur argumenta f>rousu fenr.enli
clionem,et vindicfain Anania. 1184 apudLalinos. 1268
CAP.XXVIII.—Quantaoperatussit, vel operelur id.in —
CAP.XI. Epilogusetconclu*iopraemissonim. 1277
Spiritus in Ecclesia usque in finems;e<uli. 1186 ADELMANNUS BRIXIENSIS EPISCOPUS.
CAP.XXIX— Senteulia sancti Aogustiii de aniiiiae Notitiahislorica. 1279
poteiilia, et retr clalio ex ea, et quales siiil prouii.li a AD BERENGAIUUM KPISTOLA. 1289
laicis et metrop