Vous êtes sur la page 1sur 9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

BOUTIQUE

CONTACT

ASSISTANCE

SECONNECTER

Identifiant

Motdepasse
J'aioublimonmotdepasse

Rechercheparmotscls

C072766

Auteurdel'article
VirginieCOUDERT(conseillerscientifique,
directiondelastabilitfinancire,Banquede
France,professeurassoci,universitdeParis
XIII)

TAUXD'INTRT
Lestauxd'intrtsontdesvariablesimportantespourl'conomie,carilsinfluencent
directementlesdeuxprincipauxpostesdelademande:laconsommationet

Sommaire
Introduction

l'investissement,ainsiqueplusindirectementletauxdechangeetlecommerce

Tauxd'intrtrelsetnominaux

extrieur.Parleurimpactsurlademande,ilsontaussideseffetssurl'inflation.Ainsi,

Lerledel'inflation

danstouslesgrandspaysavancs,lestauxd'intrtsontlesinstrumentsutilisspar

Laconceptionnoclassiquedutauxd'intrtrel

lesbanquescentralespouratteindreleursobjectifsd'inflation.L'essentieldela

L'approchekeynsiennedutauxd'intrtnominal

politiquemontaireconsistecontrlerleniveaudestauxd'intrtsurlemarch

Lestauxd'intrtcourttermeetlapolitique
montaire

montaire.Lestauxd'intrtfixsparlesbanquescentralessediffusentensuite
l'ensembledestauxquis'appliquentauxdiffrentsemprunteurs.

Lestauxdumarchmontaire
Laractiondelabanquecentraleauxconditions
conomiques

Ilexisteunemultitudedetauxd'intrt:courtterme,moyenoulongterme,pour
desempruntsplusoumoinsrisqus,pourdesplacementsendiffrentesdevises,

Lestauxd'intrtlongterme

etc.Touscestauxd'intrtsontlisentreeuxpardesrelationsd'arbitrage,qui

Lelienentretauxd'intrtetprixdesobligations

tendentgaliserlesrendementsanticipsdesdiffrentsplacements.

Lathoriedesanticipations
Laprimedeterme

1.Tauxd'intrtrelsetnominaux

Lacourbedestaux
Lesdrivsdetauxd'intrt

Pourcomprendrelerledestauxd'intrtdansl'conomie,ilfautd'aborddistinguer

Lesspreadsdetauxd'intrt

letauxd'intrtnominaldutauxd'intrtrel.Encela,letauxd'intrtn'estgure

Letauxderfrencedumarch

diffrentdesautresvariablesconomiques,commelerevenu.Lavariablenominale

Lerisquededfaut

exprimeunnombred'unitsmontaires,etlavariablerellecorrespondante,le

Lerledesagencesdenotation

pouvoird'achatprocurparcemontant,c'estdirelaquantitdebiensetde

Lesliaisonsinternationalesdetauxd'intrt

servicesqu'ilestpossibled'acheterenledpensant.

Laparitdestauxd'intrtnoncouverte
Lesconsquencesenchangefixeetenchange
flottant

Lerledel'inflation

Bibliographie

Letauxd'intrtpeuttredfinicommelarmunrationannuelleenpourcentage
reuepourunplacement(ouversepourunemprunt).Prenonsl'exempled'un
placementunan.Pourletauxd'intrtnominal,ils'agitsimplementdela
rmunrationmontaireduplacementenpourcentage.Quantautauxd'intrtrel,

ilestdfiniparlaquantitdebiensetservicessupplmentairequipourratre
acquiseauboutd'unanrapportelaquantitquiauraitputreacheteau
momentduplacement.Letauxd'intrtreldpenddoncdel'volutiondesprixau
coursdeladureduplacement.Parexemple,silesprixaugmententdavantageque
letauxd'intrt,lasommerestituel'issueduplacementaunpouvoird'achatplus
faiblequ'ellen'enavaitprcdemment.
Ainsi,larmunrationrelledesplacementspeuttrengative,siletauxd'inflation
excdeletauxd'intrtnominal.Orsiletauxd'intrtnominalestaffichclairement
aumomentdeladcisioncontractuelle(placementouemprunt),letauxrelestune
variablequin'estpasdirectementobservablemaisdpenddesanticipationsdes
agentssurl'volutionultrieuredesprix.
Pourcalculerletauxd'intrtrel,onpeututiliserlarelationtablieparIrving
Fisheren1930,quiesttoujoursvalable.Cellecistipulequeletauxd'intrtnominal
estlasommedutauxreletdutauxd'inflationanticip.Parexemple,siletaux
d'intrtnominalestde4p.100,l'inflationanticipede2p.100,letauxd'intrtrel
estalorsde2p.100.Uneautrequestionestdesavoircommentanticiperl'inflation.
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

1/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

Surunplacementcourtterme(moinsd'unan),unemthodesouventutilise
consisteprendreledernierchiffred'inflationpubli.pluslongterme,cette
hypothsen'estgureviable,onpeutluiprfrerunemoyennedestauxd'inflation
observssurlesannesprcdentesoulesrsultatsd'unmodleprenanten
comptel'ensembledel'informationdisponible.
Lestauxd'intrtrelscomportentncessairementunlmentd'incertitudeli
l'anticipationd'inflation.Leserreursdanslesanticipationspeuvententranerdes
dboirespourlespargnantssil'inflationaugmentebrusquementpendantladure
duplacement,oudebonnessurprisesdanslecasinverse.

Laconceptionnoclassiquedutaux

d'intrtrel
Danslathorienoclassique(EugenvonBhmBawerk,WilliamStanleyJevons,
IrvingFisher),letauxd'intrtrelaunrlecrucial,carilpermetd'quilibrerl'pargne
etl'investissement.Pourfinancerl'conomie,uncertainnombred'agents,les
pargnants,doiventaccepterdeprterd'autresagents,quidsirentdpenser
pourinvestir.D'unct,letauxd'intrtrelapourfonctiondermunrerles
pargnantsenchangedeleurrenoncementlaconsommationprsente.Ilest
doncjustifiparuneprfrencepourleprsentlieellemmel'incertitudesur
laduredeviehumaine.Plusletauxd'intrtrelestlev,etpluslespargnants
sontprtsdiffrerleurconsommationaujourd'huipourconsommerdavantagela
priodesuivante.L'pargneestdoncunefonctionpositivedutauxd'intrtrel.De
l'autrect,lesemprunteursacceptentdepayerunintrtcarilsprvoientun
rendementdeleurinvestissement,quiestsuprieurautauxd'intrtvers.Plusle
tauxd'intrtestlev,moinsilyadeprojetsd'investissementconsidrscomme
rentablesaprsl'emprunt.L'investissementdpenddoncngativementdutaux
d'intrtrel.Letauxd'intrtrelsedtermineainsiaucroisemententrelesdeux
courbesd'pargneetd'investissement:ildoittreassezlevpourattirerles
pargnantsetassezbaspournepasdcouragerlesinvestisseurs.
Danscetteapproche,letauxd'intrtnominalestunesimplersultantedutaux
d'intrtrel,auquelonajouteletauxd'inflation.Letauxd'inflationluimmeest
dterminindpendammentparlacroissancedel'offredemonnaie.
Ilestpeucontestablequelesdcisionsd'empruntdpendentdavantagedutaux
d'intrtrelquedutauxd'intrtnominal.Silestauxrelssontbas,voirengatifs,
lesagentssontincitss'endetterl'inverse,destauxd'intrtrelslevsont
tendancedcouragerl'emprunt.Cependant,ilestplusdiscutablederelierla
dcisiond'pargneautauxd'intrt.Lesraisonsd'pargnernetiennentpas
ncessairementautauxd'intrt.Ilpeuts'agird'unepargneditedeprcaution
destineseprmunircontrelesalasdel'existencecommelechmage.Dansce
cas,l'pargnenedpendpasdutauxd'intrtrel,maisseulementdurevenu,
commelepensaitJohnMaynardKeynes.Laconceptiondutauxd'intrtestalors
biendiffrente.

L'approchekeynsiennedutauxd'intrt

nominal
Danslathoriekeynsienne,c'estletauxd'intrtnominalquiestleplusimportant,
etletauxd'intrtreln'enestqu'unersultante.Lesmnagesdcidentpar
prcautiond'allouerunepartiedeleurrevenul'pargne,sansprendreencompte
leniveaudutauxd'intrt.Ilscherchentensuitedesplacementssrs,quileur
permettentd'endisposerlemomentvoulu.Danscetterecherche,ilsmanifestent
toujoursuneprfrencepourlaliquidit,sachantqu'unplacementliquideest
disponibletoutmoment,sansrisquedeperteencapital.Enl'absencedetaux
d'intrt,lespargnantssetourneraientspontanmentverslaformeultimedela
liquidit,quiestlamonnaiefiduciaire(billetsetpices)celaconduiraitune
thsaurisation,nfastel'conomie.Lestauxd'intrtsontlpourlesendissuader
etlesinciterdirigerleurpargneversdesformesplusproductivespourlasocit.
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

2/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

Plusletauxd'intrtestlev,pluslesagentsacceptentderenoncerleur
prfrencepourlaliquidit,pouracqurirdestitres.
Danscetteconception,letauxd'intrtseformedanslasphremontaireet
financire,etnondanslasphrerelle.Ilrsultedel'arbitrageentremonnaieet
titres,lademandedemonnaiedpendantngativementdutauxd'intrt.Le
contrledel'offredemonnaiepermetdoncderglerletauxd'intrt.Eneffet,si
l'offredemonnaieaugmente,Keynessupposantl'inversedesnoclassiquesqu'il
n'yauraguredevariationsdeprixcourtterme,l'quilibreentreoffreetdemande
demonnaiesertabliraparunebaissedestauxd'intrt,quirendralestitresmoins
attrayantsparrapportlamonnaie(etventuellementaussiparunehaussedela
demande).Cetteconceptionmontairedutauxd'intrtamaintenanttriomph,au
moinspourexpliquerlaformationdestauxd'intrtcourtterme.D'ol'importance
delapolitiquemontairedanslafixationdecestauxd'intrt.

2.Lestauxd'intrtcourttermeetlapolitique

montaire

L'essentieldelapolitiquemontairedesbanquescentralesconsistecontrlerles
tauxd'intrtsurlemarchmontaire.Commelesliquiditschangessurce
marchlesontsurdespriodestrscourtes(principalementmoinsdetroismois),
lestauxd'intrtcourttermesontainsidterminsparlesbanquescentrales.

Lestauxdumarchmontaire
Lapremirefonctiondumarchmontaireestdepermettreauxinstitutions
financiresd'obtenirlerefinancementenliquiditoumonnaiecentrale
ncessaireleuractivit.Cettemonnaiecentralerpondtroisbesoins:faire
faceleursobligationsderservesobligatoires,auxretraitsenbilletsdeleur
clientleetlacompensationentrebanquesdanslesystmedespaiements
interbancaires.Lesbanquescentralesinterviennentsurlemarchinterbancairede
faonfournircetteliquiditauxbanques.
Parexemple,laBanquecentraleeuropenne(B.C.E.)intervientprincipalementde
deuxmanires:soitenaccordant(ouenacceptant)desprtslademandedes
banques,danslecadredesfacilitspermanentes,soitenconduisantdes
oprationsditesd'openmarket,quivisentgrerglobalementlaliquiditbancaire.
LestauxdirecteursdelaB.C.E.correspondentcesdeuxtypesd'intervention.Ces
tauxfixessontdterminsparlabanquecentraleetleurchangementconstitueune
dcisionimportantedepolitiquemontaire.
Lesfacilitspermanentespermettentauxbanquesd'emprunter(oudedposer)des
fondsauprsdelabanquecentraleuntauxfixl'avanceparlabanquecentrale
demanirediscrtionnaire.Pourobtenirdelaliquidit,lesbanquesontrecoursaux
facilitsdeprts.Commeleurmontantn'estpascontingentetquetoutesles
banquespeuventlesutiliser,leurtauxconstitueunplafondpourlestauxd'intrt
interbancairedumarchaujourlejour,ditEonia(europeanovernightindex
average).Demme,commeilexistedesfacilitsdedptsnoncontingentes,leur
tauxd'intrtformeunplancherpourlemarchinterbancaireaujourlejour.Ainsiles
tauxdesfacilitspermanentesfixentlesbornesd'uncorridordanslequelvoluent
lestauxinterbancaires.
Lesinterventionsdesbanquescentralessurl'openmarketprennentprincipalement
laformedeprisesenpension(ourepurchaseagreementsourepo).Parlesprises
enpension,leprteurfournittemporairementdesliquiditscontredestitres,quisont
restitusl'emprunteurl'chance.Cesoprationssontralisesparappel
d'offres,lesfondstantallousauxbanquesproposantlestauxd'intrtlesplus
levs.LetauxdirecteurdelaB.C.E.estletauxdesoumissionminimalcesappels
d'offre.C'estuntauxfixe,dontlesvariationssontdcideslorsd'unConseildes
gouverneurs,enraisondelasituationconomique.AuxtatsUnis,letauxdesfonds
fdraux(federalfunds)joueunrleanalogue.Ladcisiondefairevariercetauxest
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

3/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

l'unedesplusimportantesdelapolitiquemontaire.
DanscertainspayscommelestatsUnis,ilexisteunautretauxdirecteurfixparla
banquecentrale,quiestletauxderescompte.Cemodederefinancementest
octroyl'initiativedesbanquesmais,contrairementauxautresavancesdela
banquecentrale,sonaccsestcontingent.AuxtatsUnisparexemple,le
rescompteestlimitauxsituationsdedtressebancaire,sibienquesontauxn'a
pasuneincidencemajeuremaisseulementunrledesignal.
Lesbanquescentralesnefixentdoncquetroisouquatretauxdirecteursdumarch
montaire,etcestauxnevarientquedemanirepisodique.Lerestedestaux
rsultentdel'offreetlademande.Cependant,enintervenantrgulirement,les
banquescentralesmodifientlesconditionsdel'offreetlademandesurlemarch
interbancaire,defaonencontrlerlestaux.Lestauxinterbancairesaux
diffrentesmaturitsEuribor(europeaninterbankofferedrate)undeuxoutrois
mois,s'entrouventaffects.Ilenestdemmepararbitragepourlesautres
segmentsdumarchmontaireausenslarge,commelesbonsduTrsoroules
billetsdetrsoreriedesentreprises.

Laractiondelabanquecentraleaux

conditionsconomiques
Uneautrequestionestdesavoirsurquelscritreslesbanquescentralesprennent
leursdcisionsdefairevarierlestauxd'intrt.Pouryrpondre,ilfauttraiter
sparmentlespayschangeflottant,commelazoneeuroetlestatsUnis,etles
paystauxdechangefixe,oletauxd'intrtestmaniexclusivementdefaon
maintenirletauxdechange,etsurlesquelsnousreviendronsplusloin(cf.Les
liaisonsinternationalesdetauxd'intrt).
Danslespayschangeflottant,lagestiondutauxd'intrtvisedeuxobjectifs
ultimes:maintenirlastabilitdupouvoird'achatdelamonnaieetfavoriserla
croissanceconomique.Mmesil'importancerespectiveaccordechacundeces
deuxobjectifspeutvarierd'unpaysl'autre,ilsseretrouventdanstouslespays.Si
l'inflationaugmenteaudeldelalimiteacceptable,unehaussedestauxd'intrt
permetderduirelademandedecrdit,cequientraneraunralentissementdela
consommationetdel'investissement.Labaissedelademandequienrsulte
contribuerafairebaisserl'inflation.Ensensinverse,sil'inflationestcontenueetque
l'activitconomiquedonnedessignesdefaiblesse,unebaissedestauxd'intrt
permetdestimulerl'activit,enpoussantlesagentsemprunterpourdpenser.
Lapolitiquemontairereposedoncsurlefaitqu'ilexistedesmcanismesde
transmissionentrelestauxd'intrt,d'unepart,l'inflationetlacroissance,d'autre
part.Or,mmesilesensdescausalitsestclair,l'ampleurdelaractiondela
demandeauxvariationsdestauxd'intrtestincertaine,etleseffetsnesontpas
instantans.Ilfautengnraldeuxanspourobtenirl'effetmaximalattendusurles
prix.D'olancessitd'anticiperlesvolutionsd'inflationetdecroissanceafind'agir
leplusrapidementpossibleetlesdbatsintensesquientourenttoutedcisionde
fairevarierlestaux.
D'unemaniregnrale,leshaussesoulesbaissesdestauxd'intrtsont
pratiquesdosehomopathique.Ilestrarequelestauxdirecteursvarientdeplus
de0,25pointenunefois.Unehausseestgnralementsuivied'unesried'autres
hausses,etilenestdemmepourlesbaisses.Cettepolitiquepermetaumarchde
s'adapterprogressivementetdemieuxanticiperladirectionultrieuredesnouvelles
variationsdetauxd'intrt.

3.Lestauxd'intrtlongterme
Lestauxd'intrtlongtermeseformentselonl'offreetlademandesurlemarch
obligataire,lesbanquescentralesn'intervenantpassurcemarch.Lesentreprises
etlestatsempruntentdesfondssurcemarch,principalementsurdesmaturits
allantde530anslespargnants,mnages,fondsdepension,investisseurs
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

4/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

financiersyplacentleursfonds,enesprantunrendementpluslevquesurle
courtterme.

Lelienentretauxd'intrtetprixdes

obligations
Uneobligationestuntitrededettemismaturitlongue,parexemple10ou
20ans,etquirapportechaqueanneunintrtditcoupon.Lecouponvers
dpenddestauxd'intrtdumarchaumomentdel'mission.Lorsquelestaux
d'intrtsemodifient,leprixdel'obligationfluctue.Supposonsuneobligationde
valeurfacialede100euros,dematuritde10ansparexemple,quidonnedroit
recevoirunversementde5eurosparan:sontauxderendementl'missionest
doncde5p.100.Supposonsquepeuaprsl'mission,letauxd'intrtdes
obligations10ansaitaugment,sibienquelesemprunteursdoiventmaintenant
proposeruntauxde6p.100pourarriverleverdesfonds.Notreobligationdevient
alorsmoinsintressantepourlespargnants,etsareventesurlemarch
secondaireestsoumiseunedcote.Aulieudevaloir100euroscomme
prcdemment,sonprixbaisseradefaoncequesonachataujourd'huiprocure
exactementlemmerendementqueles6p.100dumarch.Lesprixdes
obligationsdpendentdoncngativementdestauxd'intrtetvarientcontinment
defaonajusterexactementlesrendementsauxconditionsdel'ensembledu
march.Cesconditionsdpendentdel'arbitrageaveclesmarchsdecourtterme.

Lathoriedesanticipations
L'valuationdesprixd'actifsreposetoujourssurleprincipedel'arbitrage.L'arbitrage
estuneoprationquiviseraliserunprofitentirantpartideladiffrenceentreles
rendementsattendussurlesdiffrentsplacements.Enl'absenced'aversionpourle
risque,cesoprationspratiquesparungrandensembled'agentsconduisent
galiserlesrendementsattendusentrelesdiffrentsactifs.Siunplacementtait
considrplusrentablequ'unautre,touslesagentsseleprocureraient,cequiferait
montersonprixetbaissersonrendement,jusqu'rtablirlaparit.
Ilenestdemmeentreletauxdesobligationsetlestauxcourts.Considronsle
rendementd'uneobligationd'untat,dontlerisquedenonremboursementest
ngligeable,etdesagentsneutresvisvisdurisque.Danscecas,lerendement
annueld'uneobligationdematuritnannesdoittregalaurendementmoyen
anticipobtenuenplaantlammesommecourttermependantnannes
conscutives.
Danscetarbitrage,untermeestconnuaujourd'huiletauxderendementde
l'obligationsurnannes,maisl'autreestinconnu:personnenesaiteneffetceque
seraletauxcourttermedanslesprochainesannes.Cetermedoitdonctre
anticip.Ainsi,letauxd'intrtd'uneobligationnannesestgallamoyenne
destaux1ananticipspourlesnannessuivantes.
Ceraisonnementestvalabletouteslesmaturitsettouteslespriodes:un
placement1andoitaussirapporterlemmerendementanticipqu'unplacement
renouvelsurlemarchmontairechaquemoispendantunan.Commelestaux
d'intrtcourttermesontdterminsparlapolitiquemontaire,lesanticipations
destauxcourttermereviennentprvoircequeseralapolitiquemontairedans
lespriodesfutures.Lesintervenantsdemarchssuiventdoncassidmentles
dclarationsdesbanquescentrales,pourdcrypterleurstratgiefuture.

Laprimedeterme
Sionlvel'hypothsedeneutralitvisvisdurisque,ilnesuffitplusd'galiserles
rendementsesprsdesdiffrentsplacements,ilfautaussicompenserlerisque
supportparlespargnants.Or,mmepouruneobligationsansrisquededfaut,le
dtenteurdutitresupporteunrisque,puisquelavaleurdesonplacementvarieselon
letauxd'intrt.Danscecadre,letauxd'intrtd'uneobligationnannesestbien
galcequenousavonsditprcdemmentlamoyennedestaux1ansur
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

5/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

lesnannessuivantesmaisilluifautajouteruneprimedetermepositive.
Laprimedetermecompensel'investisseurcontrelerisqueliladure
d'immobilisationdesesfonds.Elleaugmentedoncaveclamaturitduplacement.
Ellepeutaussidpendredelavolatilitdestauxd'intrt,quiaccrotlerisquede
taux.Danslaralit,laprimedetermeestdifficilemesurer,carellen'estpas
directementobservable,puisquelesanticipationsnelesontpas.Sonexistence
mmeatremiseenquestionaudbutdesannes2000auxtatsUnis,carles
tauxlongsysontreststonnammentbasparrapportauxtauxcourts.

Lacourbedestaux
Lastructurepartermedestauxd'intrtestdfinieparl'ensembledestaux
observsunmomentdonnpourunemmecatgoried'empruntsurtoutesles
maturitsproposes.Elleestillustrevisuellementparlacourbedestaux,
construiteenmettantenabscisselesmaturits,de1jour30ansparexemple,et
enordonnelestauxd'intrtcesdiffrentesmaturits.Onpeutlatracerpourun
emprunteurdonn(parexempleuntat)ouenmoyennesurunensembledetitres.
Danslecasstandard,opeudevariationsdetauxd'intrtsontattendues,letaux
d'intrtlongtermeestplusgrandqueletauxd'intrtcourttermeenraisonde
l'existenced'uneprimedetermepositive.Laformestandarddelacourbedestaux
estdonccroissante.Ilpeutarriver,cependant,qu'ellesoitdcroissante,lestaux
longstantinfrieursauxtauxcourts.Onparlealorsdecourbeinverse.
Certainstravauxontmontrqu'unecourbedestauxinverseestunsigne
annonciateurd'unercessionconomique.Eneffet,elletmoigned'uneanticipation
debaissedestauxcourts.Orlesbaissesdetauxcourtssontgnralement
pratiquesparlesbanquescentralespourtenterdecontrerlesrcessions.

Lesdrivsdetauxd'intrt
Lesmarchsdrivsdetauxpermettentdesecouvrircontrelerisquedevariation
destauxd'intrt,oudespculersurleurvolutionfuture.Lesplussimplessontles
contratstermedetauxd'intrt.Commetouslescontratsterme,ilsconsistent
fixeraujourd'huileprix(iciletauxd'intrt)demandpourunetransactionfuture.Les
tauxtermecorrespondentauxtauxanticipsparlesagentspourlespriodes
futures.Ilssontlislacourbedestaux,puisquecellecireflteaussiles
anticipations.Ilexistedeuxtypesd'instrumentssurlestauxterme:lescontratsde
tauxd'intrtterme(aussiappelsforwardrateagreementsouF.R.A.)et
lesfutures.Lesfuturessontlesplusimportants,carcesontdescontrats
standardiss.Lesswapsdetauxd'intrtsontaussidesinstrumentstrsutilisspar
lesentreprisespourobtenirdemeilleuresconditionsd'emprunt.Ilsconsistent
changerlesconditionsd'unemprunttauxvariableettauxfixe.

4.Lesspreadsdetauxd'intrt
Lestauxd'intrtappliqusauxempruntsdesentreprisessontgnralement
diffrentsdeceuxconsentisauxtats.Ilsincorporentuneprimederisque
supplmentaire,ouspread,quivarieselonlafiabilitdesemprunteurs.
Lespreadpeuttredfinicommel'cartentreletauxd'intrtd'unempruntdonnet
untauxditderfrencesurlammematurit.Ilcompenselerisquededfautde
l'emprunteur,c'estdirelerisquequel'empruntnesoitpasserviauxconditions
prvuesdanslecontrat.

Letauxderfrencedumarch
Lestauxderfrence,outauxsansrisque,dansunemonnaiedonne,sont
gnralementceuxdesempruntsd'tat.Lestatssont,eneffet,considrscomme
lesemprunteurslesplussrsdumarch,lorsqu'ilss'endettentdansleurpropre
monnaie.Eneffet,laprobabilitpourquelesempruntsd'tatenmonnaielocalene
soientpasrembourssestfaible,puisqu'encasdemenaced'insolvabilit,untat
peutfaireappell'impt,voiredemanderlabanquecentraledelerenflouerpour
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

6/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

viterlacrise.Ainsi,lestatsbnficientgnralementdestauxd'intrtlesplusbas
dupayslorsqu'ilss'endettentdansleurpropremonnaie.Leurstauxserventde
rfrenceauxautresemprunteurs.Letauxdesobligationsd'tatestconsidr
commeletauxderfrencesurlemarchobligataire,celuidesbonsduTrsor,pour
lesempruntscourtterme.
Lorsqu'untats'endetteendevises,aucontraire,sontauxn'estplusunerfrence.
L'histoirercenteestponctuedecrises,odestatsfontdfautsurleurdetteen
devises(parexemple,l'Argentineaudbutdesannes2000).L'tatempruntanten
devisessevoitdoncappliquerunspreaddetaux,letauxderfrencetantalors
celuidel'tatmetteurdeladevise.Letauxdesobligationsdel'tatamricainsert
ainsiderfrenceaucalculdestauxd'intrtpaysparlespaysmergents,pour
leursempruntsendollars.

Lerisquededfaut
Ledfautd'unemprunteurestdfinisoitparleretardoul'absencedepaiement
desintrtsouduprincipal,soitparunrchelonnementouunerestructurationdela
detteimpossauxcrditeurs.Danstouscescas,lacranceestfortement
dvalorise.Commelespreadcompenselerisquededfaut,plusledfautest
probable,pluslespreadestlev.
Lespreaddpenddoncpositivementdelaprobabilitdedfaut.Ildpendausside
laperteencourueencasdedfaut,oudutauxderecouvrement.Eneffet,en
casdedfaut,lavaleurdelacrancenetombepaszro.Unepartiedeladette
peuttrerecouverte,soitaumomentdelaliquidationdel'entreprise,soitsurle
marchsecondaire,hautementspculatif,descrancesendfaut.Autotal,le
rendementsurunplacementrisquestgalsoitautauxderecouvrements'ilya
dfaut,soitsontauxd'intrt,sinon.Sionfaitlamoyenneentrecesdeux
situations,lerendementmoyenduplacementditespr,n'estdoncpasgalau
tauxd'intrtaffichsurl'emprunt,maisluiestinfrieur.
Commetouslesprixd'actifs,letauxd'intrtsurunempruntrisquetletauxsans
risquesontlisparlesloisdel'arbitrage.Lesrendementsesprssurlesdeux
placementssontdoncgaux,pourlesmmesmaturits,enl'absenced'aversionau
risque.Avecceraisonnement,ontrouvequelespreadestpeuprsgalla
probabilitdedfautdel'emprunteurmultiplieparlaperteencourueencasde
dfaut(ellemmegale1moinsletauxderecouvrement).

Lerledesagencesdenotation
Letauxd'intrtdpenddoncdurisquededfautdel'emprunteur.Orvaluerce
risquedemandedutempsetdesressources,cequiesthorsdeportedelaplupart
desinvestisseurs.C'estpourquoilesinvestisseurss'enremettentdesorganismes
indpendants,lesagencesdenotation.Leurrleestd'valuerlerisquededfaut
desemprunteursprsentssurlesmarchsinternationaux,quecesoientlesgrandes
entreprisesoulestats.LestroisprincipalessontStandard&Poors'etMoody's,les
grandesagencesamricainescresaudbutduXXesicle,auxquelless'ajoute
uneagenceeuropenne,Fitch,crelafindesannes1990.Bienqu'ellessoient
rgulirementcritiquespourleurserreursd'valuation,leurnotationest
dterminantedanslaformationduspreaddetaux.L'emprunteurnotAAA,qui
prsenteunrisquededfautminimal,peutleverdesfondsuntauxd'intrtbien
infrieurceluiappliqudesemprunteursmoinsbiennots.Lescartsentreles
tauxd'intrtsurlesdiffrentesnotationsnesontpasfixes,maisfluctuentaucours
dutempsselonlesconditionsdumarchetl'aversionpourlerisquedes
investisseurs.

5.Lesliaisonsinternationalesdetauxd'intrt
Lesarbitragessurlesmarchsinternationauxconduisentgaliserlesrendements
attendusdesplacements(etdesemprunts)surlesdiffrentesmonnaies.Par
exemple,desplacementseneuro,endollarouenpesomexicainontthoriquement
data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

7/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

unrendementattenduquivalent.

Laparitdestauxd'intrtnoncouverte
Considronsl'arbitrageentredeuxplacementsunansansrisquededfautsur
deuxmonnaies,l'euroouledollar.Uninvestisseureuropen,parexemple,peut
placersesfondseneuros,cequiluirapporteletauxd'intrtsurl'euro.Ilpeutaussi
dciderd'investirendollarenprenantunrisquedechange.Cetteoptionsera
particulirementrentablesiledollars'apprciesurlapriode.Sonplacementlui
rapportealorsletauxd'intrtsurledollarplusl'apprciationdudollarvisvisde
l'eurosurlapriode(oumoinssadprciation).Commel'arbitragegaliseles
rendementsanticipsentrelesdeuxplacements,l'cartdetauxd'intrtentreles
deuxmonnaiesdoitcompenserlesvariationsattenduesduchange.Letauxd'intrt
surl'eurodoitdonctregalautauxd'intrtamricainplusl'apprciationdudollar
anticipesurlapriode.
Cetterelationestditedeparitdestauxd'intrtnoncouverte,carelleportesur
desplacementssanscouverturedurisquedechange.Elleestvalabledslorsque
lescapitauxsontmobilesentrelespaysetqu'iln'yapasd'aversionpourlerisque.
Ellereliel'ensembledestauxd'intrtetdesanticipationsdetauxdechangeentre
lesmonnaies.Laparitestunerelationexante,portantsurdesanticipations.Elle
n'estjamaisvrifieexpost,carlavariationdestauxdechangeesttoujours
diffrentedel'anticipationquientaitfaite,neseraitcequ'enraisondesnouvelles
quisurviennentencoursdepriode.Lesconsquencesdelaparitdestaux
d'intrtnoncouvertesontbiendiffrentesenchangefixeetenchangeflottant.

Lesconsquencesenchangefixeeten

changeflottant
Danslespaystauxdechangefixe,lesbanquescentralesdoiventfixerletaux
d'intrtdefaonajusterlaparit.C'estlecasdepetitspays,autourdelazone
euro,commelesnouveauxmembresdel'Unioneuropenne.Parexemple,dansun
paysquifixesamonnaieparrapportl'euro,letauxd'intrtdoittregalceluide
lazoneeuroplusladprciationanticipedutauxdechangecontreeuro.Siletaux
dechangefixeestparfaitementcrdible,ilsuffitaupaysd'adopterlemmetaux
d'intrtquel'euro.Si,commecelaestsouventlecas,lesagentsanticipentqu'ilpeut
yavoirunedvaluation,letauxd'intrtdoittrefixunniveausuprieurceluide
lazoneeuro,pourcompenserladprciationattendue.Danslesdeuxcas,la
fixationdestauxd'intrtestcompltementdtermineparlapolitiquemontairedu
paysdontlamonnaiesertd'ancreetparlesanticipationsdumarch.Elleestdonc
entirementcontrainteparl'objectifdechange.
Lorsqueleschangessontflottants,aucontraire,lestauxd'intrtsontfixsen
fonctiondesobjectifsinternes,inflationetcroissance.C'estlecasdesgrandspays,
commelazoneeuro,destatsUnis,duJapon.Laparitdestauxd'intrtreste
valable,maisc'estletauxdechangequis'ajusteauxvariationsdestauxd'intrt.
Unehaussedestauxd'intrtdansunpaysapprciesontauxdechange,toutes
chosesgalesparailleurs,enattirantdavantagedecapitauxl'inverse,unebaisse
destauxd'intrtprovoqueunedprciationdelamonnaie.
VirginieCOUDERT

Pourcitercetarticle
VirginieCOUDERT,TAUXD'INTRT,EncyclopdiaUniversalis[enligne],consultle26janvier
2015.URL:http://www.universalis.fr/encyclopedie/tauxdinteret/

Classificationthmatiquedecetarticle:
Tauxdechange

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

8/9

26/1/2015

TAUXD'INTRT,Tauxd'intrtrelsetnominauxEncyclopdiaUniversalis

Politiqueducrdit
Marchsobligataires

TAUXD'INTRTestgalementtraitdans:
AGENCESDENOTATION
Danslechapitre"Institutionnalisationdesnotations"

AGIOS
ALLAISMAURICE(19112010)
ANTICIPATIONS,conomie
Danslechapitre"Lesmodlespurementautorgressifsdeformationdesanticipations"

BANQUELacrisedessubprimesetlesystmebancaire
Danslechapitre"Droulementdelacrise"
Afficherlalistecomplte(55rfrences)

Voiraussi
ACTIFSFINANCIERS CHANGEFLOTTANTouFLOTTEMENTMONTAIRE CHANGES
FIXES CONTRATTERMEouFUTURE CRANCES&DETTES CROISSANCE
CONOMIQUE ENDETTEMENT TATSUNISD'AMRIQUE
conomie INTRT KEYNSIANISME MARCHMONTAIRE MARCHS
TERME MARCHSDRIVS NOTATIONFINANCIRE OBLIGATIONBourse POLITIQUE
MONTAIRE RISQUECONOMIQUE SPREADconomiefinancire SWAPconomie
financire TERMEcrditbancaire THORIECONOMIQUENOCLASSIQUE TITREbanqueet
Bourse

Bibliographie
M.A GLIETTA,Macroconomiefinancire,coll.Repres,LaDcouverte,Paris,2004
B ANQUE CENTRALE EUROPENNE,LaPolitiquemontairedelaB.C.E.,2004,
www.ecb.int/pub/pdf/other/politiquemontaire2004fr.pdf
A.B NASSYQUR,L.B OONE&V.COUDERT,LesTauxd'intrt,coll.Repres,LaDcouverte,2003
H. DELAB RUSLERIE,Gestionobligataire,Economica,Paris
F.MISHKIN,Monnaie,banqueetmarchsfinanciers,PearsonEducation,2004.

AccueilContactMentionslgales
Consulterlesarticlesd'EncyclopdiaUniversalis:09ABCDEFGHIJKLMNOPQRSTUVWXYZ
Consulterledictionnairedel'EncyclopdiaUniversalis
2015,EncyclopdiaUniversalisFrance.Tousdroitsdepropritindustrielleetintellectuellerservs.

data:text/htmlcharset=utf8,%3Cimg%20src%3D%22http%3A%2F%2Fasset.emailmatch.com%2F799%2Fasset%3Ftype%3DIMG%26amp%3Btech%3

9/9

Vous aimerez peut-être aussi